Wikipedia lbwiki https://lb.wikipedia.org/wiki/Haapts%C3%A4it MediaWiki 1.39.0-wmf.21 first-letter Media Spezial Diskussioun Benotzer Benotzer Diskussioun Wikipedia Wikipedia Diskussioun Fichier Fichier Diskussioun MediaWiki MediaWiki Diskussioun Schabloun Schabloun Diskussioun Hëllef Hëllef Diskussioun Kategorie Kategorie Diskussioun TimedText TimedText talk Modul Modul Diskussioun Gadget Gadget Diskussion Gadget-Definition Gadget-Definition Diskussion 4 159 2394076 2392405 2022-07-25T14:24:48Z Bdx 7724 Josyane Lemaître / Alphonse Halleux wikitext text/x-wiki [[Kategorie:Läschen| ]] Dës Säit soll Iech eng Méiglechkeet gi fir d'Säiten, déi solle geläscht ginn, erëmzefannen a wann néideg driwwer ze diskutéieren op d''''Läsche''' wierklech ubruecht ass. Am Fall wou eng Säit carrement nëmmen eng Übung vun engem Ufänger ass oder Affer vu Vandalismus gouf, sou kann all Benotzer de komplette Contenu läschen an als Commentaire "Säit soll geläscht ginn" hannerloossen (Beispiller an eisem [[Wikipedia:Schmunzeleck|Schmunzeleck]]). D'[[:Schabloun:Läschen]] setzt den Artikel automatesch an d'[[:Kategorie:Läschen]]. Kuckt w.e.gl. virum Proposéieren a virum Ofstëmmen d'[[Wikipedia:Relevanz|Relevancritèren]] un. Ofgestëmmt kann eng Woch laang no der Läsch-Propose ginn: * {{pro}} fir d'Läschen * {{kontra}} géint d'Läschen Matstëmme kënnen all ugemellt Benotzer, déi scho virun der Läschdemande aktiv waren (''aktiv'' bedeit datt een op d'mannst 30 Ännerungen an de leschten 30 Deeg, oder 50 Ännerungen am Ganzen, op Artikelen vun dëser Wiki gemaach huet). __TOC__ ------- <br><br> <DIV ALIGN="CENTER">'''> > Archivéiert Diskussioune fannt Dir am [[Wikipedia:Läschen/Archiv 2008/2009|Archiv 2008/2009]] an am [[Wikipedia:Läschen/Archiv|Archiv vun de Joren duerno]] [[Wikipedia:Läschen/Archiv|iwwer d'Läsche vun Artikelen.]] < < '''</DIV><br> ------- == Entrée d'Artistes == Gëtt net méi gebraucht, et gëtt [[Entrée d'artistes]]. --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 14:00, 8. Dez. 2021 (UTC) * gouf geläscht Merci! --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 11:17, 5. Jan. 2022 (UTC) == Ueli Maurer == *{{pro}} Zanter engem Joer näischt dru g'ännert, trotz „Iwwerschaffen“-Invitatioun – [[Benotzer:GilPe|GilPe]] ([[Benotzer Diskussioun:GilPe|Diskussioun]]) 14:52, 10. Dez. 2021 (UTC) *{{pro}}, keng Substanz a voller Feeler --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 15:29, 14. Dez. 2021 (UTC) *{{pro}}, Artikel iwwer dee Mann ass justifiéiert, ma net esou. Méi séir nei geschriwwen wéi do ronderëmgefréckelt. --[[Benotzer:Zinneke|Zinneke]] ([[Benotzer Diskussioun:Zinneke|Diskussioun]]) 17:09, 14. Dez. 2021 (UTC) *{{pro}}, idem wéi hei driwwer. --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 17:33, 14. Dez. 2021 (UTC) - - gouf geläscht. == Jean-Lou Metz == Hien ass zwar Member vun enger Band, déi net komplett onbekannt ass ([[The Vintage Gigolos]]), mee huet keng Verëffentlechungen oder Concerten eleng. Hien huet am obskure Low-Budget-Film [[Nondidjeft]] matgespillt, mee och hei fënnt ee keng Quellen.--[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 15:29, 14. Dez. 2021 (UTC) : {{pro}} aus de Grënn heidriwwer.--[[Benotzer:Zinneke|Zinneke]] ([[Benotzer Diskussioun:Zinneke|Diskussioun]]) 17:07, 14. Dez. 2021 (UTC) : {{pro}} ech schléisse mech un. [[Benotzer:GilPe|GilPe]] ([[Benotzer Diskussioun:GilPe|Diskussioun]]) 17:23, 14. Dez. 2021 (UTC) : {{pro}} idem , --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 17:34, 14. Dez. 2021 (UTC) : {{pro}} läschen. --[[Benotzer:Cayambe|Cayambe]] ([[Benotzer Diskussioun:Cayambe|Diskussioun]]) 23:04, 14. Dez. 2021 (UTC) - - gouf geläscht. ==REEL Stroossbuerg 2006== * Ech gesinn d'Relevanz net. Et ass éischter eng Iwwersiicht vum Programm vun deemools, mee et steet net do, wat aus dem Treffen erauskomm wier dat och spéider nach vun Interessi war. Ech proposéieren, en ze läschen, oder zumindest an den Artikel [[Réunion européenne des étudiants luxembourgeois]] anzebauen. --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 11:17, 5. Jan. 2022 (UTC) * {{pro}}, wéi Bdx. --[[Benotzer:Zinneke|Zinneke]] ([[Benotzer Diskussioun:Zinneke|Diskussioun]]) 14:16, 5. Jan. 2022 (UTC) * {{pro}}, schléisse mech deem un. -- [[Benotzer:GilPe|GilPe]] ([[Benotzer Diskussioun:GilPe|Diskussioun]]) 16:42, 5. Jan. 2022 (UTC) * {{pro}} wéi de Bdx. --[[Benotzer:Cayambe|Cayambe]] ([[Benotzer Diskussioun:Cayambe|Diskussioun]]) 22:36, 5. Jan. 2022 (UTC) - - Gouf geläscht. ==Bouneweger Stuff== * {{Pro}}, minimal Relevanz, wann iwwerhaapt. --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 18:20, 14. Jan. 2022 (UTC) * {{Pro}}, idem --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 10:22, 17. Jan. 2022 (UTC) ::Fazit, gouf geläscht. --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 21:41, 6. Mäe. 2022 (UTC) == Kategorie:Pornofilm == * Hunn d'Artikelen déi do waren hei hi gesat [[:Kategorie:Pornofilmer]], wéi bei deenen anere Filmkategorien. --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 10:22, 17. Jan. 2022 (UTC) ::ass gemaach --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 10:32, 17. Jan. 2022 (UTC) ==[[Adopekid]]== {{Pro}}: Relevanz, schéngt nëmme bei ons bekannt ze sinn. Ee vun de ville Comicsartikelen déi bal alleguer nëmme sou vu Feeler strotzen. --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 08:28, 28. Feb. 2022 (UTC) == [[Daggi]] == Eng Viruleedung op [[Mëlass]]; d'Säit Daggi ass 2008 schonn eng Kéier geläscht ginn. Kuckt d'[[Diskussioun:Sirop de Liège]]. * {{pro}} [[Benotzer:GilPe|GilPe]] ([[Benotzer Diskussioun:GilPe|Diskussioun]]) 21:13, 23. Jun. 2022 (UTC) == [[Josyane Lemaître]] == Ech wollt deen Artikel aktualiséieren mee fannen näischt Konkretes. Ech si mir net sécher, ob déi Persoun d'[[Wikipedia:Relevanz|Relevanzkrittären]] erfëllt. Et steet zwar do, si hätt eng eegen CD erausbruecht, mee ech fannen se net. D'Optrëtter sinn och e bësse komesch: et ginn de just fir 4 Joer gelëscht, an et steet net do wou genee se waren (Concertshal), mee wat gesonge gouf. Deen Artikel schéngt net wierklech op Wikipedia ze passen. Ech proposéieren, en ze läschen.--[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 14:24, 25. Jul. 2022 (UTC) == [[Alphonse Halleux]] == Artikel iwwer d'Liewe vun engem Privatmoler. Am Artikel steet keng Informatioun, déi d'[[Wikipedia:Relevanz|Relevanz]] vum Mann bestätegt (fir Wikipedia). --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 14:24, 25. Jul. 2022 (UTC) px8x4rqlpuf6iy2c1slh17ky3cbzipq 2394077 2394076 2022-07-25T14:29:20Z Bdx 7724 /* Daggi */ wikitext text/x-wiki [[Kategorie:Läschen| ]] Dës Säit soll Iech eng Méiglechkeet gi fir d'Säiten, déi solle geläscht ginn, erëmzefannen a wann néideg driwwer ze diskutéieren op d''''Läsche''' wierklech ubruecht ass. Am Fall wou eng Säit carrement nëmmen eng Übung vun engem Ufänger ass oder Affer vu Vandalismus gouf, sou kann all Benotzer de komplette Contenu läschen an als Commentaire "Säit soll geläscht ginn" hannerloossen (Beispiller an eisem [[Wikipedia:Schmunzeleck|Schmunzeleck]]). D'[[:Schabloun:Läschen]] setzt den Artikel automatesch an d'[[:Kategorie:Läschen]]. Kuckt w.e.gl. virum Proposéieren a virum Ofstëmmen d'[[Wikipedia:Relevanz|Relevancritèren]] un. Ofgestëmmt kann eng Woch laang no der Läsch-Propose ginn: * {{pro}} fir d'Läschen * {{kontra}} géint d'Läschen Matstëmme kënnen all ugemellt Benotzer, déi scho virun der Läschdemande aktiv waren (''aktiv'' bedeit datt een op d'mannst 30 Ännerungen an de leschten 30 Deeg, oder 50 Ännerungen am Ganzen, op Artikelen vun dëser Wiki gemaach huet). __TOC__ ------- <br><br> <DIV ALIGN="CENTER">'''> > Archivéiert Diskussioune fannt Dir am [[Wikipedia:Läschen/Archiv 2008/2009|Archiv 2008/2009]] an am [[Wikipedia:Läschen/Archiv|Archiv vun de Joren duerno]] [[Wikipedia:Läschen/Archiv|iwwer d'Läsche vun Artikelen.]] < < '''</DIV><br> ------- == Entrée d'Artistes == Gëtt net méi gebraucht, et gëtt [[Entrée d'artistes]]. --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 14:00, 8. Dez. 2021 (UTC) * gouf geläscht Merci! --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 11:17, 5. Jan. 2022 (UTC) == Ueli Maurer == *{{pro}} Zanter engem Joer näischt dru g'ännert, trotz „Iwwerschaffen“-Invitatioun – [[Benotzer:GilPe|GilPe]] ([[Benotzer Diskussioun:GilPe|Diskussioun]]) 14:52, 10. Dez. 2021 (UTC) *{{pro}}, keng Substanz a voller Feeler --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 15:29, 14. Dez. 2021 (UTC) *{{pro}}, Artikel iwwer dee Mann ass justifiéiert, ma net esou. Méi séir nei geschriwwen wéi do ronderëmgefréckelt. --[[Benotzer:Zinneke|Zinneke]] ([[Benotzer Diskussioun:Zinneke|Diskussioun]]) 17:09, 14. Dez. 2021 (UTC) *{{pro}}, idem wéi hei driwwer. --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 17:33, 14. Dez. 2021 (UTC) - - gouf geläscht. == Jean-Lou Metz == Hien ass zwar Member vun enger Band, déi net komplett onbekannt ass ([[The Vintage Gigolos]]), mee huet keng Verëffentlechungen oder Concerten eleng. Hien huet am obskure Low-Budget-Film [[Nondidjeft]] matgespillt, mee och hei fënnt ee keng Quellen.--[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 15:29, 14. Dez. 2021 (UTC) : {{pro}} aus de Grënn heidriwwer.--[[Benotzer:Zinneke|Zinneke]] ([[Benotzer Diskussioun:Zinneke|Diskussioun]]) 17:07, 14. Dez. 2021 (UTC) : {{pro}} ech schléisse mech un. [[Benotzer:GilPe|GilPe]] ([[Benotzer Diskussioun:GilPe|Diskussioun]]) 17:23, 14. Dez. 2021 (UTC) : {{pro}} idem , --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 17:34, 14. Dez. 2021 (UTC) : {{pro}} läschen. --[[Benotzer:Cayambe|Cayambe]] ([[Benotzer Diskussioun:Cayambe|Diskussioun]]) 23:04, 14. Dez. 2021 (UTC) - - gouf geläscht. ==REEL Stroossbuerg 2006== * Ech gesinn d'Relevanz net. Et ass éischter eng Iwwersiicht vum Programm vun deemools, mee et steet net do, wat aus dem Treffen erauskomm wier dat och spéider nach vun Interessi war. Ech proposéieren, en ze läschen, oder zumindest an den Artikel [[Réunion européenne des étudiants luxembourgeois]] anzebauen. --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 11:17, 5. Jan. 2022 (UTC) * {{pro}}, wéi Bdx. --[[Benotzer:Zinneke|Zinneke]] ([[Benotzer Diskussioun:Zinneke|Diskussioun]]) 14:16, 5. Jan. 2022 (UTC) * {{pro}}, schléisse mech deem un. -- [[Benotzer:GilPe|GilPe]] ([[Benotzer Diskussioun:GilPe|Diskussioun]]) 16:42, 5. Jan. 2022 (UTC) * {{pro}} wéi de Bdx. --[[Benotzer:Cayambe|Cayambe]] ([[Benotzer Diskussioun:Cayambe|Diskussioun]]) 22:36, 5. Jan. 2022 (UTC) - - Gouf geläscht. ==Bouneweger Stuff== * {{Pro}}, minimal Relevanz, wann iwwerhaapt. --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 18:20, 14. Jan. 2022 (UTC) * {{Pro}}, idem --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 10:22, 17. Jan. 2022 (UTC) ::Fazit, gouf geläscht. --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 21:41, 6. Mäe. 2022 (UTC) == Kategorie:Pornofilm == * Hunn d'Artikelen déi do waren hei hi gesat [[:Kategorie:Pornofilmer]], wéi bei deenen anere Filmkategorien. --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 10:22, 17. Jan. 2022 (UTC) ::ass gemaach --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 10:32, 17. Jan. 2022 (UTC) ==[[Adopekid]]== {{Pro}}: Relevanz, schéngt nëmme bei ons bekannt ze sinn. Ee vun de ville Comicsartikelen déi bal alleguer nëmme sou vu Feeler strotzen. --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 08:28, 28. Feb. 2022 (UTC) == [[Daggi]] == Eng Viruleedung op [[Mëlass]]; d'Säit Daggi ass 2008 schonn eng Kéier geläscht ginn. Kuckt d'[[Diskussioun:Sirop de Liège]]. * {{pro}} [[Benotzer:GilPe|GilPe]] ([[Benotzer Diskussioun:GilPe|Diskussioun]]) 21:13, 23. Jun. 2022 (UTC) * Op der Diskussiounssäit huet een deen hei Link gepost: http://engelmann.uni.lu:8080/portal/WBB2009/LWB/wbgui_py?lemid=HJ00329, do steet "''lok. im Wiltzer Raum: Daggi''". Komme net vu Wolz, mee wann dat e lokal gebräichlechen Numm ass, an et sech souwisou nëmmen ëm e Redirect handelt, kënnen mir en och halen? --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 14:29, 25. Jul. 2022 (UTC) == [[Josyane Lemaître]] == Ech wollt deen Artikel aktualiséieren mee fannen näischt Konkretes. Ech si mir net sécher, ob déi Persoun d'[[Wikipedia:Relevanz|Relevanzkrittären]] erfëllt. Et steet zwar do, si hätt eng eegen CD erausbruecht, mee ech fannen se net. D'Optrëtter sinn och e bësse komesch: et ginn de just fir 4 Joer gelëscht, an et steet net do wou genee se waren (Concertshal), mee wat gesonge gouf. Deen Artikel schéngt net wierklech op Wikipedia ze passen. Ech proposéieren, en ze läschen.--[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 14:24, 25. Jul. 2022 (UTC) == [[Alphonse Halleux]] == Artikel iwwer d'Liewe vun engem Privatmoler. Am Artikel steet keng Informatioun, déi d'[[Wikipedia:Relevanz|Relevanz]] vum Mann bestätegt (fir Wikipedia). --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 14:24, 25. Jul. 2022 (UTC) cw4lhpy1nkrch19u0gs291tor9y6v8x 2394091 2394077 2022-07-25T21:16:14Z Les Meloures 580 k wikitext text/x-wiki [[Kategorie:Läschen| ]] Dës Säit soll Iech eng Méiglechkeet gi fir d'Säiten, déi solle geläscht ginn, erëmzefannen a wann néideg driwwer ze diskutéieren op d''''Läsche''' wierklech ubruecht ass. Am Fall wou eng Säit carrement nëmmen eng Übung vun engem Ufänger ass oder Affer vu Vandalismus gouf, sou kann all Benotzer de komplette Contenu läschen an als Commentaire "Säit soll geläscht ginn" hannerloossen (Beispiller an eisem [[Wikipedia:Schmunzeleck|Schmunzeleck]]). D'[[:Schabloun:Läschen]] setzt den Artikel automatesch an d'[[:Kategorie:Läschen]]. Kuckt w.e.gl. virum Proposéieren a virum Ofstëmmen d'[[Wikipedia:Relevanz|Relevancritèren]] un. Ofgestëmmt kann eng Woch laang no der Läsch-Propose ginn: * {{pro}} fir d'Läschen * {{kontra}} géint d'Läschen Matstëmme kënnen all ugemellt Benotzer, déi scho virun der Läschdemande aktiv waren (''aktiv'' bedeit datt een op d'mannst 30 Ännerungen an de leschten 30 Deeg, oder 50 Ännerungen am Ganzen, op Artikelen vun dëser Wiki gemaach huet). __TOC__ ------- <br><br> <DIV ALIGN="CENTER">'''> > Archivéiert Diskussioune fannt Dir am [[Wikipedia:Läschen/Archiv 2008/2009|Archiv 2008/2009]] an am [[Wikipedia:Läschen/Archiv|Archiv vun de Joren duerno]] [[Wikipedia:Läschen/Archiv|iwwer d'Läsche vun Artikelen.]] < < '''</DIV><br> ------- == Entrée d'Artistes == Gëtt net méi gebraucht, et gëtt [[Entrée d'artistes]]. --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 14:00, 8. Dez. 2021 (UTC) * gouf geläscht Merci! --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 11:17, 5. Jan. 2022 (UTC) == Ueli Maurer == *{{pro}} Zanter engem Joer näischt dru g'ännert, trotz „Iwwerschaffen“-Invitatioun – [[Benotzer:GilPe|GilPe]] ([[Benotzer Diskussioun:GilPe|Diskussioun]]) 14:52, 10. Dez. 2021 (UTC) *{{pro}}, keng Substanz a voller Feeler --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 15:29, 14. Dez. 2021 (UTC) *{{pro}}, Artikel iwwer dee Mann ass justifiéiert, ma net esou. Méi séir nei geschriwwen wéi do ronderëmgefréckelt. --[[Benotzer:Zinneke|Zinneke]] ([[Benotzer Diskussioun:Zinneke|Diskussioun]]) 17:09, 14. Dez. 2021 (UTC) *{{pro}}, idem wéi hei driwwer. --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 17:33, 14. Dez. 2021 (UTC) - - gouf geläscht. == Jean-Lou Metz == Hien ass zwar Member vun enger Band, déi net komplett onbekannt ass ([[The Vintage Gigolos]]), mee huet keng Verëffentlechungen oder Concerten eleng. Hien huet am obskure Low-Budget-Film [[Nondidjeft]] matgespillt, mee och hei fënnt ee keng Quellen.--[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 15:29, 14. Dez. 2021 (UTC) : {{pro}} aus de Grënn heidriwwer.--[[Benotzer:Zinneke|Zinneke]] ([[Benotzer Diskussioun:Zinneke|Diskussioun]]) 17:07, 14. Dez. 2021 (UTC) : {{pro}} ech schléisse mech un. [[Benotzer:GilPe|GilPe]] ([[Benotzer Diskussioun:GilPe|Diskussioun]]) 17:23, 14. Dez. 2021 (UTC) : {{pro}} idem , --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 17:34, 14. Dez. 2021 (UTC) : {{pro}} läschen. --[[Benotzer:Cayambe|Cayambe]] ([[Benotzer Diskussioun:Cayambe|Diskussioun]]) 23:04, 14. Dez. 2021 (UTC) - - gouf geläscht. ==REEL Stroossbuerg 2006== * Ech gesinn d'Relevanz net. Et ass éischter eng Iwwersiicht vum Programm vun deemools, mee et steet net do, wat aus dem Treffen erauskomm wier dat och spéider nach vun Interessi war. Ech proposéieren, en ze läschen, oder zumindest an den Artikel [[Réunion européenne des étudiants luxembourgeois]] anzebauen. --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 11:17, 5. Jan. 2022 (UTC) * {{pro}}, wéi Bdx. --[[Benotzer:Zinneke|Zinneke]] ([[Benotzer Diskussioun:Zinneke|Diskussioun]]) 14:16, 5. Jan. 2022 (UTC) * {{pro}}, schléisse mech deem un. -- [[Benotzer:GilPe|GilPe]] ([[Benotzer Diskussioun:GilPe|Diskussioun]]) 16:42, 5. Jan. 2022 (UTC) * {{pro}} wéi de Bdx. --[[Benotzer:Cayambe|Cayambe]] ([[Benotzer Diskussioun:Cayambe|Diskussioun]]) 22:36, 5. Jan. 2022 (UTC) - - Gouf geläscht. ==Bouneweger Stuff== * {{Pro}}, minimal Relevanz, wann iwwerhaapt. --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 18:20, 14. Jan. 2022 (UTC) * {{Pro}}, idem --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 10:22, 17. Jan. 2022 (UTC) ::Fazit, gouf geläscht. --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 21:41, 6. Mäe. 2022 (UTC) == Kategorie:Pornofilm == * Hunn d'Artikelen déi do waren hei hi gesat [[:Kategorie:Pornofilmer]], wéi bei deenen anere Filmkategorien. --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 10:22, 17. Jan. 2022 (UTC) ::ass gemaach --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 10:32, 17. Jan. 2022 (UTC) ==[[Adopekid]]== {{Pro}}: Relevanz, schéngt nëmme bei ons bekannt ze sinn. Ee vun de ville Comicsartikelen déi bal alleguer nëmme sou vu Feeler strotzen. --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 08:28, 28. Feb. 2022 (UTC) == [[Daggi]] == Eng Viruleedung op [[Mëlass]]; d'Säit Daggi ass 2008 schonn eng Kéier geläscht ginn. Kuckt d'[[Diskussioun:Sirop de Liège]]. * {{pro}} [[Benotzer:GilPe|GilPe]] ([[Benotzer Diskussioun:GilPe|Diskussioun]]) 21:13, 23. Jun. 2022 (UTC) * Op der Diskussiounssäit huet een deen hei Link gepost: http://engelmann.uni.lu:8080/portal/WBB2009/LWB/wbgui_py?lemid=HJ00329, do steet "''lok. im Wiltzer Raum: Daggi''". Komme net vu Wolz, mee wann dat e lokal gebräichlechen Numm ass, an et sech souwisou nëmmen ëm e Redirect handelt, kënnen mir en och halen? --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 14:29, 25. Jul. 2022 (UTC) == [[Josyane Lemaître]] == Ech wollt deen Artikel aktualiséieren mee fannen näischt Konkretes. Ech si mir net sécher, ob déi Persoun d'[[Wikipedia:Relevanz|Relevanzkrittären]] erfëllt. Et steet zwar do, si hätt eng eegen CD erausbruecht, mee ech fannen se net. D'Optrëtter sinn och e bësse komesch: et ginn de just fir 4 Joer gelëscht, an et steet net do wou genee se waren (Concertshal), mee wat gesonge gouf. Deen Artikel schéngt net wierklech op Wikipedia ze passen. Ech proposéieren, en ze läschen.--[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 14:24, 25. Jul. 2022 (UTC) == [[Alphonse Halleux]] == Artikel iwwer d'Liewe vun engem Privatmoler. Am Artikel steet keng Informatioun, déi d'[[Wikipedia:Relevanz|Relevanz]] vum Mann bestätegt (fir Wikipedia). --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 14:24, 25. Jul. 2022 (UTC) :De Prix de la reine Astrid dierft als Critère duergoen. Mer hunn ech Parti lëtzebuergesch Artisten hei stoen déi kee Präis an deem Niveau kruten. --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 21:16, 25. Jul. 2022 (UTC) nc120z9ord6hmdz45e4t0gmnv8vp6gq 2394092 2394091 2022-07-25T21:30:53Z Les Meloures 580 k wikitext text/x-wiki [[Kategorie:Läschen| ]] Dës Säit soll Iech eng Méiglechkeet gi fir d'Säiten, déi solle geläscht ginn, erëmzefannen a wann néideg driwwer ze diskutéieren op d''''Läsche''' wierklech ubruecht ass. Am Fall wou eng Säit carrement nëmmen eng Übung vun engem Ufänger ass oder Affer vu Vandalismus gouf, sou kann all Benotzer de komplette Contenu läschen an als Commentaire "Säit soll geläscht ginn" hannerloossen (Beispiller an eisem [[Wikipedia:Schmunzeleck|Schmunzeleck]]). D'[[:Schabloun:Läschen]] setzt den Artikel automatesch an d'[[:Kategorie:Läschen]]. Kuckt w.e.gl. virum Proposéieren a virum Ofstëmmen d'[[Wikipedia:Relevanz|Relevancritèren]] un. Ofgestëmmt kann eng Woch laang no der Läsch-Propose ginn: * {{pro}} fir d'Läschen * {{kontra}} géint d'Läschen Matstëmme kënnen all ugemellt Benotzer, déi scho virun der Läschdemande aktiv waren (''aktiv'' bedeit datt een op d'mannst 30 Ännerungen an de leschten 30 Deeg, oder 50 Ännerungen am Ganzen, op Artikelen vun dëser Wiki gemaach huet). __TOC__ ------- <br><br> <DIV ALIGN="CENTER">'''> > Archivéiert Diskussioune fannt Dir am [[Wikipedia:Läschen/Archiv 2008/2009|Archiv 2008/2009]] an am [[Wikipedia:Läschen/Archiv|Archiv vun de Joren duerno]] [[Wikipedia:Läschen/Archiv|iwwer d'Läsche vun Artikelen.]] < < '''</DIV><br> ------- == Entrée d'Artistes == Gëtt net méi gebraucht, et gëtt [[Entrée d'artistes]]. --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 14:00, 8. Dez. 2021 (UTC) * gouf geläscht Merci! --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 11:17, 5. Jan. 2022 (UTC) == Ueli Maurer == *{{pro}} Zanter engem Joer näischt dru g'ännert, trotz „Iwwerschaffen“-Invitatioun – [[Benotzer:GilPe|GilPe]] ([[Benotzer Diskussioun:GilPe|Diskussioun]]) 14:52, 10. Dez. 2021 (UTC) *{{pro}}, keng Substanz a voller Feeler --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 15:29, 14. Dez. 2021 (UTC) *{{pro}}, Artikel iwwer dee Mann ass justifiéiert, ma net esou. Méi séir nei geschriwwen wéi do ronderëmgefréckelt. --[[Benotzer:Zinneke|Zinneke]] ([[Benotzer Diskussioun:Zinneke|Diskussioun]]) 17:09, 14. Dez. 2021 (UTC) *{{pro}}, idem wéi hei driwwer. --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 17:33, 14. Dez. 2021 (UTC) - - gouf geläscht. == Jean-Lou Metz == Hien ass zwar Member vun enger Band, déi net komplett onbekannt ass ([[The Vintage Gigolos]]), mee huet keng Verëffentlechungen oder Concerten eleng. Hien huet am obskure Low-Budget-Film [[Nondidjeft]] matgespillt, mee och hei fënnt ee keng Quellen.--[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 15:29, 14. Dez. 2021 (UTC) : {{pro}} aus de Grënn heidriwwer.--[[Benotzer:Zinneke|Zinneke]] ([[Benotzer Diskussioun:Zinneke|Diskussioun]]) 17:07, 14. Dez. 2021 (UTC) : {{pro}} ech schléisse mech un. [[Benotzer:GilPe|GilPe]] ([[Benotzer Diskussioun:GilPe|Diskussioun]]) 17:23, 14. Dez. 2021 (UTC) : {{pro}} idem , --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 17:34, 14. Dez. 2021 (UTC) : {{pro}} läschen. --[[Benotzer:Cayambe|Cayambe]] ([[Benotzer Diskussioun:Cayambe|Diskussioun]]) 23:04, 14. Dez. 2021 (UTC) - - gouf geläscht. ==REEL Stroossbuerg 2006== * Ech gesinn d'Relevanz net. Et ass éischter eng Iwwersiicht vum Programm vun deemools, mee et steet net do, wat aus dem Treffen erauskomm wier dat och spéider nach vun Interessi war. Ech proposéieren, en ze läschen, oder zumindest an den Artikel [[Réunion européenne des étudiants luxembourgeois]] anzebauen. --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 11:17, 5. Jan. 2022 (UTC) * {{pro}}, wéi Bdx. --[[Benotzer:Zinneke|Zinneke]] ([[Benotzer Diskussioun:Zinneke|Diskussioun]]) 14:16, 5. Jan. 2022 (UTC) * {{pro}}, schléisse mech deem un. -- [[Benotzer:GilPe|GilPe]] ([[Benotzer Diskussioun:GilPe|Diskussioun]]) 16:42, 5. Jan. 2022 (UTC) * {{pro}} wéi de Bdx. --[[Benotzer:Cayambe|Cayambe]] ([[Benotzer Diskussioun:Cayambe|Diskussioun]]) 22:36, 5. Jan. 2022 (UTC) - - Gouf geläscht. ==Bouneweger Stuff== * {{Pro}}, minimal Relevanz, wann iwwerhaapt. --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 18:20, 14. Jan. 2022 (UTC) * {{Pro}}, idem --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 10:22, 17. Jan. 2022 (UTC) ::Fazit, gouf geläscht. --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 21:41, 6. Mäe. 2022 (UTC) == Kategorie:Pornofilm == * Hunn d'Artikelen déi do waren hei hi gesat [[:Kategorie:Pornofilmer]], wéi bei deenen anere Filmkategorien. --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 10:22, 17. Jan. 2022 (UTC) ::ass gemaach --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 10:32, 17. Jan. 2022 (UTC) ==[[Adopekid]]== {{Pro}}: Relevanz, schéngt nëmme bei ons bekannt ze sinn. Ee vun de ville Comicsartikelen déi bal alleguer nëmme sou vu Feeler strotzen. --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 08:28, 28. Feb. 2022 (UTC) == [[Daggi]] == Eng Viruleedung op [[Mëlass]]; d'Säit Daggi ass 2008 schonn eng Kéier geläscht ginn. Kuckt d'[[Diskussioun:Sirop de Liège]]. * {{pro}} [[Benotzer:GilPe|GilPe]] ([[Benotzer Diskussioun:GilPe|Diskussioun]]) 21:13, 23. Jun. 2022 (UTC) * Op der Diskussiounssäit huet een deen hei Link gepost: http://engelmann.uni.lu:8080/portal/WBB2009/LWB/wbgui_py?lemid=HJ00329, do steet "''lok. im Wiltzer Raum: Daggi''". Komme net vu Wolz, mee wann dat e lokal gebräichlechen Numm ass, an et sech souwisou nëmmen ëm e Redirect handelt, kënnen mir en och halen? --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 14:29, 25. Jul. 2022 (UTC) == [[Josyane Lemaître]] == Ech wollt deen Artikel aktualiséieren mee fannen näischt Konkretes. Ech si mir net sécher, ob déi Persoun d'[[Wikipedia:Relevanz|Relevanzkrittären]] erfëllt. Et steet zwar do, si hätt eng eegen CD erausbruecht, mee ech fannen se net. D'Optrëtter sinn och e bësse komesch: et ginn de just fir 4 Joer gelëscht, an et steet net do wou genee se waren (Concertshal), mee wat gesonge gouf. Deen Artikel schéngt net wierklech op Wikipedia ze passen. Ech proposéieren, en ze läschen.--[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 14:24, 25. Jul. 2022 (UTC) :Déi Sopranistin war bis zu hirem Doud op alle Bühnen a Wallounien aktiv a bei vill méi Leit bekannt wéi eng ganz Parti vun deene ville lëzebuergesche pipapos-banden déi och en Artikel op dëser Wiki hunn. --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 21:30, 25. Jul. 2022 (UTC) == [[Alphonse Halleux]] == Artikel iwwer d'Liewe vun engem Privatmoler. Am Artikel steet keng Informatioun, déi d'[[Wikipedia:Relevanz|Relevanz]] vum Mann bestätegt (fir Wikipedia). --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 14:24, 25. Jul. 2022 (UTC) :De Prix de la reine Astrid dierft als Critère duergoen. Mer hunn ech Parti lëtzebuergesch Artisten hei stoen déi kee Präis an deem Niveau kruten. --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 21:16, 25. Jul. 2022 (UTC) 3ctmfsde1oeemfm14s8zn0sd9ut4k3p 2394107 2394092 2022-07-26T08:33:41Z Bdx 7724 /* Josyane Lemaître */ wikitext text/x-wiki [[Kategorie:Läschen| ]] Dës Säit soll Iech eng Méiglechkeet gi fir d'Säiten, déi solle geläscht ginn, erëmzefannen a wann néideg driwwer ze diskutéieren op d''''Läsche''' wierklech ubruecht ass. Am Fall wou eng Säit carrement nëmmen eng Übung vun engem Ufänger ass oder Affer vu Vandalismus gouf, sou kann all Benotzer de komplette Contenu läschen an als Commentaire "Säit soll geläscht ginn" hannerloossen (Beispiller an eisem [[Wikipedia:Schmunzeleck|Schmunzeleck]]). D'[[:Schabloun:Läschen]] setzt den Artikel automatesch an d'[[:Kategorie:Läschen]]. Kuckt w.e.gl. virum Proposéieren a virum Ofstëmmen d'[[Wikipedia:Relevanz|Relevancritèren]] un. Ofgestëmmt kann eng Woch laang no der Läsch-Propose ginn: * {{pro}} fir d'Läschen * {{kontra}} géint d'Läschen Matstëmme kënnen all ugemellt Benotzer, déi scho virun der Läschdemande aktiv waren (''aktiv'' bedeit datt een op d'mannst 30 Ännerungen an de leschten 30 Deeg, oder 50 Ännerungen am Ganzen, op Artikelen vun dëser Wiki gemaach huet). __TOC__ ------- <br><br> <DIV ALIGN="CENTER">'''> > Archivéiert Diskussioune fannt Dir am [[Wikipedia:Läschen/Archiv 2008/2009|Archiv 2008/2009]] an am [[Wikipedia:Läschen/Archiv|Archiv vun de Joren duerno]] [[Wikipedia:Läschen/Archiv|iwwer d'Läsche vun Artikelen.]] < < '''</DIV><br> ------- == Entrée d'Artistes == Gëtt net méi gebraucht, et gëtt [[Entrée d'artistes]]. --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 14:00, 8. Dez. 2021 (UTC) * gouf geläscht Merci! --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 11:17, 5. Jan. 2022 (UTC) == Ueli Maurer == *{{pro}} Zanter engem Joer näischt dru g'ännert, trotz „Iwwerschaffen“-Invitatioun – [[Benotzer:GilPe|GilPe]] ([[Benotzer Diskussioun:GilPe|Diskussioun]]) 14:52, 10. Dez. 2021 (UTC) *{{pro}}, keng Substanz a voller Feeler --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 15:29, 14. Dez. 2021 (UTC) *{{pro}}, Artikel iwwer dee Mann ass justifiéiert, ma net esou. Méi séir nei geschriwwen wéi do ronderëmgefréckelt. --[[Benotzer:Zinneke|Zinneke]] ([[Benotzer Diskussioun:Zinneke|Diskussioun]]) 17:09, 14. Dez. 2021 (UTC) *{{pro}}, idem wéi hei driwwer. --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 17:33, 14. Dez. 2021 (UTC) - - gouf geläscht. == Jean-Lou Metz == Hien ass zwar Member vun enger Band, déi net komplett onbekannt ass ([[The Vintage Gigolos]]), mee huet keng Verëffentlechungen oder Concerten eleng. Hien huet am obskure Low-Budget-Film [[Nondidjeft]] matgespillt, mee och hei fënnt ee keng Quellen.--[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 15:29, 14. Dez. 2021 (UTC) : {{pro}} aus de Grënn heidriwwer.--[[Benotzer:Zinneke|Zinneke]] ([[Benotzer Diskussioun:Zinneke|Diskussioun]]) 17:07, 14. Dez. 2021 (UTC) : {{pro}} ech schléisse mech un. [[Benotzer:GilPe|GilPe]] ([[Benotzer Diskussioun:GilPe|Diskussioun]]) 17:23, 14. Dez. 2021 (UTC) : {{pro}} idem , --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 17:34, 14. Dez. 2021 (UTC) : {{pro}} läschen. --[[Benotzer:Cayambe|Cayambe]] ([[Benotzer Diskussioun:Cayambe|Diskussioun]]) 23:04, 14. Dez. 2021 (UTC) - - gouf geläscht. ==REEL Stroossbuerg 2006== * Ech gesinn d'Relevanz net. Et ass éischter eng Iwwersiicht vum Programm vun deemools, mee et steet net do, wat aus dem Treffen erauskomm wier dat och spéider nach vun Interessi war. Ech proposéieren, en ze läschen, oder zumindest an den Artikel [[Réunion européenne des étudiants luxembourgeois]] anzebauen. --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 11:17, 5. Jan. 2022 (UTC) * {{pro}}, wéi Bdx. --[[Benotzer:Zinneke|Zinneke]] ([[Benotzer Diskussioun:Zinneke|Diskussioun]]) 14:16, 5. Jan. 2022 (UTC) * {{pro}}, schléisse mech deem un. -- [[Benotzer:GilPe|GilPe]] ([[Benotzer Diskussioun:GilPe|Diskussioun]]) 16:42, 5. Jan. 2022 (UTC) * {{pro}} wéi de Bdx. --[[Benotzer:Cayambe|Cayambe]] ([[Benotzer Diskussioun:Cayambe|Diskussioun]]) 22:36, 5. Jan. 2022 (UTC) - - Gouf geläscht. ==Bouneweger Stuff== * {{Pro}}, minimal Relevanz, wann iwwerhaapt. --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 18:20, 14. Jan. 2022 (UTC) * {{Pro}}, idem --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 10:22, 17. Jan. 2022 (UTC) ::Fazit, gouf geläscht. --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 21:41, 6. Mäe. 2022 (UTC) == Kategorie:Pornofilm == * Hunn d'Artikelen déi do waren hei hi gesat [[:Kategorie:Pornofilmer]], wéi bei deenen anere Filmkategorien. --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 10:22, 17. Jan. 2022 (UTC) ::ass gemaach --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 10:32, 17. Jan. 2022 (UTC) ==[[Adopekid]]== {{Pro}}: Relevanz, schéngt nëmme bei ons bekannt ze sinn. Ee vun de ville Comicsartikelen déi bal alleguer nëmme sou vu Feeler strotzen. --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 08:28, 28. Feb. 2022 (UTC) == [[Daggi]] == Eng Viruleedung op [[Mëlass]]; d'Säit Daggi ass 2008 schonn eng Kéier geläscht ginn. Kuckt d'[[Diskussioun:Sirop de Liège]]. * {{pro}} [[Benotzer:GilPe|GilPe]] ([[Benotzer Diskussioun:GilPe|Diskussioun]]) 21:13, 23. Jun. 2022 (UTC) * Op der Diskussiounssäit huet een deen hei Link gepost: http://engelmann.uni.lu:8080/portal/WBB2009/LWB/wbgui_py?lemid=HJ00329, do steet "''lok. im Wiltzer Raum: Daggi''". Komme net vu Wolz, mee wann dat e lokal gebräichlechen Numm ass, an et sech souwisou nëmmen ëm e Redirect handelt, kënnen mir en och halen? --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 14:29, 25. Jul. 2022 (UTC) == [[Josyane Lemaître]] == {{pro}} Ech wollt deen Artikel aktualiséieren mee fannen näischt Konkretes. Ech si mir net sécher, ob déi Persoun d'[[Wikipedia:Relevanz|Relevanzkrittären]] erfëllt. Et steet zwar do, si hätt eng eegen CD erausbruecht, mee ech fannen se net. D'Optrëtter sinn och e bësse komesch: et ginn de just fir 4 Joer gelëscht, an et steet net do wou genee se waren (Concertshal), mee wat gesonge gouf. Deen Artikel schéngt net wierklech op Wikipedia ze passen. Ech proposéieren, en ze läschen.--[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 14:24, 25. Jul. 2022 (UTC) :Déi Sopranistin war bis zu hirem Doud op alle Bühnen a Wallounien aktiv a bei vill méi Leit bekannt wéi eng ganz Parti vun deene ville lëzebuergesche pipapos-banden déi och en Artikel op dëser Wiki hunn. --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 21:30, 25. Jul. 2022 (UTC) ::Ginn et iergendeng Quell fir déi Behaaptungen? Am Artikel steet net emol, datt d'Fra dout ass. Et geet jo net dorëm, datt ech se net kennen - ech kennen déi meescht Persounen op Wikipedia net a jiddwereen huet en Artikel verdéngt, wann en de Relevanzkrittären entsprécht. Mee esou wéi den Artikel elo do steet misst en zumindest iwwerschafft ginn. Dat wollt ech maachen, mee wann ech keng Informatiounen baussent der lëtzebuergescher Wikipedia iwwer d'Josyane Lemaître ass dat schwiereg. Ech hunn elo gesinn, datts du deen Artikel erstallt hues. D'Propose en ze läschen ass keng Attack géint dech, a wanns du den Artikel aktualiséiere kéints an e puer Referenzen dra setzen dann wier da géif e vläicht schonn der Wikipedia-Qualitéit entspriechen. --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 08:33, 26. Jul. 2022 (UTC) == [[Alphonse Halleux]] == Artikel iwwer d'Liewe vun engem Privatmoler. Am Artikel steet keng Informatioun, déi d'[[Wikipedia:Relevanz|Relevanz]] vum Mann bestätegt (fir Wikipedia). --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 14:24, 25. Jul. 2022 (UTC) :De Prix de la reine Astrid dierft als Critère duergoen. Mer hunn ech Parti lëtzebuergesch Artisten hei stoen déi kee Präis an deem Niveau kruten. --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 21:16, 25. Jul. 2022 (UTC) fmz3wsvkbdqowu8vnqgepg5c6vqrzbo 2394108 2394107 2022-07-26T08:43:04Z Bdx 7724 /* Alphonse Halleux */ wikitext text/x-wiki [[Kategorie:Läschen| ]] Dës Säit soll Iech eng Méiglechkeet gi fir d'Säiten, déi solle geläscht ginn, erëmzefannen a wann néideg driwwer ze diskutéieren op d''''Läsche''' wierklech ubruecht ass. Am Fall wou eng Säit carrement nëmmen eng Übung vun engem Ufänger ass oder Affer vu Vandalismus gouf, sou kann all Benotzer de komplette Contenu läschen an als Commentaire "Säit soll geläscht ginn" hannerloossen (Beispiller an eisem [[Wikipedia:Schmunzeleck|Schmunzeleck]]). D'[[:Schabloun:Läschen]] setzt den Artikel automatesch an d'[[:Kategorie:Läschen]]. Kuckt w.e.gl. virum Proposéieren a virum Ofstëmmen d'[[Wikipedia:Relevanz|Relevancritèren]] un. Ofgestëmmt kann eng Woch laang no der Läsch-Propose ginn: * {{pro}} fir d'Läschen * {{kontra}} géint d'Läschen Matstëmme kënnen all ugemellt Benotzer, déi scho virun der Läschdemande aktiv waren (''aktiv'' bedeit datt een op d'mannst 30 Ännerungen an de leschten 30 Deeg, oder 50 Ännerungen am Ganzen, op Artikelen vun dëser Wiki gemaach huet). __TOC__ ------- <br><br> <DIV ALIGN="CENTER">'''> > Archivéiert Diskussioune fannt Dir am [[Wikipedia:Läschen/Archiv 2008/2009|Archiv 2008/2009]] an am [[Wikipedia:Läschen/Archiv|Archiv vun de Joren duerno]] [[Wikipedia:Läschen/Archiv|iwwer d'Läsche vun Artikelen.]] < < '''</DIV><br> ------- == Entrée d'Artistes == Gëtt net méi gebraucht, et gëtt [[Entrée d'artistes]]. --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 14:00, 8. Dez. 2021 (UTC) * gouf geläscht Merci! --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 11:17, 5. Jan. 2022 (UTC) == Ueli Maurer == *{{pro}} Zanter engem Joer näischt dru g'ännert, trotz „Iwwerschaffen“-Invitatioun – [[Benotzer:GilPe|GilPe]] ([[Benotzer Diskussioun:GilPe|Diskussioun]]) 14:52, 10. Dez. 2021 (UTC) *{{pro}}, keng Substanz a voller Feeler --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 15:29, 14. Dez. 2021 (UTC) *{{pro}}, Artikel iwwer dee Mann ass justifiéiert, ma net esou. Méi séir nei geschriwwen wéi do ronderëmgefréckelt. --[[Benotzer:Zinneke|Zinneke]] ([[Benotzer Diskussioun:Zinneke|Diskussioun]]) 17:09, 14. Dez. 2021 (UTC) *{{pro}}, idem wéi hei driwwer. --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 17:33, 14. Dez. 2021 (UTC) - - gouf geläscht. == Jean-Lou Metz == Hien ass zwar Member vun enger Band, déi net komplett onbekannt ass ([[The Vintage Gigolos]]), mee huet keng Verëffentlechungen oder Concerten eleng. Hien huet am obskure Low-Budget-Film [[Nondidjeft]] matgespillt, mee och hei fënnt ee keng Quellen.--[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 15:29, 14. Dez. 2021 (UTC) : {{pro}} aus de Grënn heidriwwer.--[[Benotzer:Zinneke|Zinneke]] ([[Benotzer Diskussioun:Zinneke|Diskussioun]]) 17:07, 14. Dez. 2021 (UTC) : {{pro}} ech schléisse mech un. [[Benotzer:GilPe|GilPe]] ([[Benotzer Diskussioun:GilPe|Diskussioun]]) 17:23, 14. Dez. 2021 (UTC) : {{pro}} idem , --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 17:34, 14. Dez. 2021 (UTC) : {{pro}} läschen. --[[Benotzer:Cayambe|Cayambe]] ([[Benotzer Diskussioun:Cayambe|Diskussioun]]) 23:04, 14. Dez. 2021 (UTC) - - gouf geläscht. ==REEL Stroossbuerg 2006== * Ech gesinn d'Relevanz net. Et ass éischter eng Iwwersiicht vum Programm vun deemools, mee et steet net do, wat aus dem Treffen erauskomm wier dat och spéider nach vun Interessi war. Ech proposéieren, en ze läschen, oder zumindest an den Artikel [[Réunion européenne des étudiants luxembourgeois]] anzebauen. --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 11:17, 5. Jan. 2022 (UTC) * {{pro}}, wéi Bdx. --[[Benotzer:Zinneke|Zinneke]] ([[Benotzer Diskussioun:Zinneke|Diskussioun]]) 14:16, 5. Jan. 2022 (UTC) * {{pro}}, schléisse mech deem un. -- [[Benotzer:GilPe|GilPe]] ([[Benotzer Diskussioun:GilPe|Diskussioun]]) 16:42, 5. Jan. 2022 (UTC) * {{pro}} wéi de Bdx. --[[Benotzer:Cayambe|Cayambe]] ([[Benotzer Diskussioun:Cayambe|Diskussioun]]) 22:36, 5. Jan. 2022 (UTC) - - Gouf geläscht. ==Bouneweger Stuff== * {{Pro}}, minimal Relevanz, wann iwwerhaapt. --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 18:20, 14. Jan. 2022 (UTC) * {{Pro}}, idem --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 10:22, 17. Jan. 2022 (UTC) ::Fazit, gouf geläscht. --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 21:41, 6. Mäe. 2022 (UTC) == Kategorie:Pornofilm == * Hunn d'Artikelen déi do waren hei hi gesat [[:Kategorie:Pornofilmer]], wéi bei deenen anere Filmkategorien. --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 10:22, 17. Jan. 2022 (UTC) ::ass gemaach --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 10:32, 17. Jan. 2022 (UTC) ==[[Adopekid]]== {{Pro}}: Relevanz, schéngt nëmme bei ons bekannt ze sinn. Ee vun de ville Comicsartikelen déi bal alleguer nëmme sou vu Feeler strotzen. --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 08:28, 28. Feb. 2022 (UTC) == [[Daggi]] == Eng Viruleedung op [[Mëlass]]; d'Säit Daggi ass 2008 schonn eng Kéier geläscht ginn. Kuckt d'[[Diskussioun:Sirop de Liège]]. * {{pro}} [[Benotzer:GilPe|GilPe]] ([[Benotzer Diskussioun:GilPe|Diskussioun]]) 21:13, 23. Jun. 2022 (UTC) * Op der Diskussiounssäit huet een deen hei Link gepost: http://engelmann.uni.lu:8080/portal/WBB2009/LWB/wbgui_py?lemid=HJ00329, do steet "''lok. im Wiltzer Raum: Daggi''". Komme net vu Wolz, mee wann dat e lokal gebräichlechen Numm ass, an et sech souwisou nëmmen ëm e Redirect handelt, kënnen mir en och halen? --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 14:29, 25. Jul. 2022 (UTC) == [[Josyane Lemaître]] == {{pro}} Ech wollt deen Artikel aktualiséieren mee fannen näischt Konkretes. Ech si mir net sécher, ob déi Persoun d'[[Wikipedia:Relevanz|Relevanzkrittären]] erfëllt. Et steet zwar do, si hätt eng eegen CD erausbruecht, mee ech fannen se net. D'Optrëtter sinn och e bësse komesch: et ginn de just fir 4 Joer gelëscht, an et steet net do wou genee se waren (Concertshal), mee wat gesonge gouf. Deen Artikel schéngt net wierklech op Wikipedia ze passen. Ech proposéieren, en ze läschen.--[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 14:24, 25. Jul. 2022 (UTC) :Déi Sopranistin war bis zu hirem Doud op alle Bühnen a Wallounien aktiv a bei vill méi Leit bekannt wéi eng ganz Parti vun deene ville lëzebuergesche pipapos-banden déi och en Artikel op dëser Wiki hunn. --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 21:30, 25. Jul. 2022 (UTC) ::Ginn et iergendeng Quell fir déi Behaaptungen? Am Artikel steet net emol, datt d'Fra dout ass. Et geet jo net dorëm, datt ech se net kennen - ech kennen déi meescht Persounen op Wikipedia net a jiddwereen huet en Artikel verdéngt, wann en de Relevanzkrittären entsprécht. Mee esou wéi den Artikel elo do steet misst en zumindest iwwerschafft ginn. Dat wollt ech maachen, mee wann ech keng Informatiounen baussent der lëtzebuergescher Wikipedia iwwer d'Josyane Lemaître ass dat schwiereg. Ech hunn elo gesinn, datts du deen Artikel erstallt hues. D'Propose en ze läschen ass keng Attack géint dech, a wanns du den Artikel aktualiséiere kéints an e puer Referenzen dra setzen dann wier da géif e vläicht schonn der Wikipedia-Qualitéit entspriechen. --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 08:33, 26. Jul. 2022 (UTC) == [[Alphonse Halleux]] == {{pro}} Artikel iwwer d'Liewe vun engem Privatmoler. Am Artikel steet keng Informatioun, déi d'[[Wikipedia:Relevanz|Relevanz]] vum Mann bestätegt (fir Wikipedia). --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 14:24, 25. Jul. 2022 (UTC) :De Prix de la reine Astrid dierft als Critère duergoen. Mer hunn ech Parti lëtzebuergesch Artisten hei stoen déi kee Präis an deem Niveau kruten. --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 21:16, 25. Jul. 2022 (UTC) ::Dee Präis schéngt keng Renommee ze hunn; ass et e Präis fir Kanner? Konnt näischt erausfannen. De Mann krut en am Alter vu 14 Joer. "Mer hunn ech Parti lëtzebuergesch Artisten hei stoen déi kee Präis an deem Niveau kruten." Ech verstinn déi Argumenter net. Wann een Artikel net soll hei stoen, da soll en nominéiert gi, fir ze läschen. Ech kucke just op et där Säit hei entsprécht: [[Wikipedia:Relevanz|Relevanz]]. Do steet als Krittär "Laureate vu Konschtpräisser". Wa mir als Communautéit wëllen, datt iergendee Konschtpräis, egal wéi bekannt oder net, duergeet, da super. Mee wa mir den Artikel vum [[Alphonse Halleux]] am Allgemenge kucken, da steet do näischt dat iergendeng Relevanz rechtfäerdegt. Menger Meenung no. Wann déi Aner eng aner Meenung hunn dann tant mieux. Mee fir mech liest et sech wéi wann do een en Artikel iwwer e Kolleg geschriwwen huet.--[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 08:42, 26. Jul. 2022 (UTC) rq1lcy8j8xb1k4ptfvdmf3kmco5qwk8 2394128 2394108 2022-07-26T10:17:57Z Les Meloures 580 k wikitext text/x-wiki [[Kategorie:Läschen| ]] Dës Säit soll Iech eng Méiglechkeet gi fir d'Säiten, déi solle geläscht ginn, erëmzefannen a wann néideg driwwer ze diskutéieren op d''''Läsche''' wierklech ubruecht ass. Am Fall wou eng Säit carrement nëmmen eng Übung vun engem Ufänger ass oder Affer vu Vandalismus gouf, sou kann all Benotzer de komplette Contenu läschen an als Commentaire "Säit soll geläscht ginn" hannerloossen (Beispiller an eisem [[Wikipedia:Schmunzeleck|Schmunzeleck]]). D'[[:Schabloun:Läschen]] setzt den Artikel automatesch an d'[[:Kategorie:Läschen]]. Kuckt w.e.gl. virum Proposéieren a virum Ofstëmmen d'[[Wikipedia:Relevanz|Relevancritèren]] un. Ofgestëmmt kann eng Woch laang no der Läsch-Propose ginn: * {{pro}} fir d'Läschen * {{kontra}} géint d'Läschen Matstëmme kënnen all ugemellt Benotzer, déi scho virun der Läschdemande aktiv waren (''aktiv'' bedeit datt een op d'mannst 30 Ännerungen an de leschten 30 Deeg, oder 50 Ännerungen am Ganzen, op Artikelen vun dëser Wiki gemaach huet). __TOC__ ------- <br><br> <DIV ALIGN="CENTER">'''> > Archivéiert Diskussioune fannt Dir am [[Wikipedia:Läschen/Archiv 2008/2009|Archiv 2008/2009]] an am [[Wikipedia:Läschen/Archiv|Archiv vun de Joren duerno]] [[Wikipedia:Läschen/Archiv|iwwer d'Läsche vun Artikelen.]] < < '''</DIV><br> ------- == Entrée d'Artistes == Gëtt net méi gebraucht, et gëtt [[Entrée d'artistes]]. --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 14:00, 8. Dez. 2021 (UTC) * gouf geläscht Merci! --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 11:17, 5. Jan. 2022 (UTC) == Ueli Maurer == *{{pro}} Zanter engem Joer näischt dru g'ännert, trotz „Iwwerschaffen“-Invitatioun – [[Benotzer:GilPe|GilPe]] ([[Benotzer Diskussioun:GilPe|Diskussioun]]) 14:52, 10. Dez. 2021 (UTC) *{{pro}}, keng Substanz a voller Feeler --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 15:29, 14. Dez. 2021 (UTC) *{{pro}}, Artikel iwwer dee Mann ass justifiéiert, ma net esou. Méi séir nei geschriwwen wéi do ronderëmgefréckelt. --[[Benotzer:Zinneke|Zinneke]] ([[Benotzer Diskussioun:Zinneke|Diskussioun]]) 17:09, 14. Dez. 2021 (UTC) *{{pro}}, idem wéi hei driwwer. --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 17:33, 14. Dez. 2021 (UTC) - - gouf geläscht. == Jean-Lou Metz == Hien ass zwar Member vun enger Band, déi net komplett onbekannt ass ([[The Vintage Gigolos]]), mee huet keng Verëffentlechungen oder Concerten eleng. Hien huet am obskure Low-Budget-Film [[Nondidjeft]] matgespillt, mee och hei fënnt ee keng Quellen.--[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 15:29, 14. Dez. 2021 (UTC) : {{pro}} aus de Grënn heidriwwer.--[[Benotzer:Zinneke|Zinneke]] ([[Benotzer Diskussioun:Zinneke|Diskussioun]]) 17:07, 14. Dez. 2021 (UTC) : {{pro}} ech schléisse mech un. [[Benotzer:GilPe|GilPe]] ([[Benotzer Diskussioun:GilPe|Diskussioun]]) 17:23, 14. Dez. 2021 (UTC) : {{pro}} idem , --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 17:34, 14. Dez. 2021 (UTC) : {{pro}} läschen. --[[Benotzer:Cayambe|Cayambe]] ([[Benotzer Diskussioun:Cayambe|Diskussioun]]) 23:04, 14. Dez. 2021 (UTC) - - gouf geläscht. ==REEL Stroossbuerg 2006== * Ech gesinn d'Relevanz net. Et ass éischter eng Iwwersiicht vum Programm vun deemools, mee et steet net do, wat aus dem Treffen erauskomm wier dat och spéider nach vun Interessi war. Ech proposéieren, en ze läschen, oder zumindest an den Artikel [[Réunion européenne des étudiants luxembourgeois]] anzebauen. --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 11:17, 5. Jan. 2022 (UTC) * {{pro}}, wéi Bdx. --[[Benotzer:Zinneke|Zinneke]] ([[Benotzer Diskussioun:Zinneke|Diskussioun]]) 14:16, 5. Jan. 2022 (UTC) * {{pro}}, schléisse mech deem un. -- [[Benotzer:GilPe|GilPe]] ([[Benotzer Diskussioun:GilPe|Diskussioun]]) 16:42, 5. Jan. 2022 (UTC) * {{pro}} wéi de Bdx. --[[Benotzer:Cayambe|Cayambe]] ([[Benotzer Diskussioun:Cayambe|Diskussioun]]) 22:36, 5. Jan. 2022 (UTC) - - Gouf geläscht. ==Bouneweger Stuff== * {{Pro}}, minimal Relevanz, wann iwwerhaapt. --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 18:20, 14. Jan. 2022 (UTC) * {{Pro}}, idem --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 10:22, 17. Jan. 2022 (UTC) ::Fazit, gouf geläscht. --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 21:41, 6. Mäe. 2022 (UTC) == Kategorie:Pornofilm == * Hunn d'Artikelen déi do waren hei hi gesat [[:Kategorie:Pornofilmer]], wéi bei deenen anere Filmkategorien. --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 10:22, 17. Jan. 2022 (UTC) ::ass gemaach --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 10:32, 17. Jan. 2022 (UTC) ==[[Adopekid]]== {{Pro}}: Relevanz, schéngt nëmme bei ons bekannt ze sinn. Ee vun de ville Comicsartikelen déi bal alleguer nëmme sou vu Feeler strotzen. --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 08:28, 28. Feb. 2022 (UTC) == [[Daggi]] == Eng Viruleedung op [[Mëlass]]; d'Säit Daggi ass 2008 schonn eng Kéier geläscht ginn. Kuckt d'[[Diskussioun:Sirop de Liège]]. * {{pro}} [[Benotzer:GilPe|GilPe]] ([[Benotzer Diskussioun:GilPe|Diskussioun]]) 21:13, 23. Jun. 2022 (UTC) * Op der Diskussiounssäit huet een deen hei Link gepost: http://engelmann.uni.lu:8080/portal/WBB2009/LWB/wbgui_py?lemid=HJ00329, do steet "''lok. im Wiltzer Raum: Daggi''". Komme net vu Wolz, mee wann dat e lokal gebräichlechen Numm ass, an et sech souwisou nëmmen ëm e Redirect handelt, kënnen mir en och halen? --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 14:29, 25. Jul. 2022 (UTC) == [[Josyane Lemaître]] == {{pro}} Ech wollt deen Artikel aktualiséieren mee fannen näischt Konkretes. Ech si mir net sécher, ob déi Persoun d'[[Wikipedia:Relevanz|Relevanzkrittären]] erfëllt. Et steet zwar do, si hätt eng eegen CD erausbruecht, mee ech fannen se net. D'Optrëtter sinn och e bësse komesch: et ginn de just fir 4 Joer gelëscht, an et steet net do wou genee se waren (Concertshal), mee wat gesonge gouf. Deen Artikel schéngt net wierklech op Wikipedia ze passen. Ech proposéieren, en ze läschen.--[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 14:24, 25. Jul. 2022 (UTC) :Déi Sopranistin war bis zu hirem Doud op alle Bühnen a Wallounien aktiv a bei vill méi Leit bekannt wéi eng ganz Parti vun deene ville lëzebuergesche pipapos-banden déi och en Artikel op dëser Wiki hunn. --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 21:30, 25. Jul. 2022 (UTC) ::Ginn et iergendeng Quell fir déi Behaaptungen? Am Artikel steet net emol, datt d'Fra dout ass. Et geet jo net dorëm, datt ech se net kennen - ech kennen déi meescht Persounen op Wikipedia net a jiddwereen huet en Artikel verdéngt, wann en de Relevanzkrittären entsprécht. Mee esou wéi den Artikel elo do steet misst en zumindest iwwerschafft ginn. Dat wollt ech maachen, mee wann ech keng Informatiounen baussent der lëtzebuergescher Wikipedia iwwer d'Josyane Lemaître ass dat schwiereg. Ech hunn elo gesinn, datts du deen Artikel erstallt hues. D'Propose en ze läschen ass keng Attack géint dech, a wanns du den Artikel aktualiséiere kéints an e puer Referenzen dra setzen dann wier da géif e vläicht schonn der Wikipedia-Qualitéit entspriechen. --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 08:33, 26. Jul. 2022 (UTC) == [[Alphonse Halleux]] == {{pro}} Artikel iwwer d'Liewe vun engem Privatmoler. Am Artikel steet keng Informatioun, déi d'[[Wikipedia:Relevanz|Relevanz]] vum Mann bestätegt (fir Wikipedia). --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 14:24, 25. Jul. 2022 (UTC) :De Prix de la reine Astrid dierft als Critère duergoen. Mer hunn ech Parti lëtzebuergesch Artisten hei stoen déi kee Präis an deem Niveau kruten. --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 21:16, 25. Jul. 2022 (UTC) ::Dee Präis schéngt keng Renommee ze hunn; ass et e Präis fir Kanner? Konnt näischt erausfannen. De Mann krut en am Alter vu 14 Joer. "Mer hunn ech Parti lëtzebuergesch Artisten hei stoen déi kee Präis an deem Niveau kruten." Ech verstinn déi Argumenter net. Wann een Artikel net soll hei stoen, da soll en nominéiert gi, fir ze läschen. Ech kucke just op et där Säit hei entsprécht: [[Wikipedia:Relevanz|Relevanz]]. Do steet als Krittär "Laureate vu Konschtpräisser". Wa mir als Communautéit wëllen, datt iergendee Konschtpräis, egal wéi bekannt oder net, duergeet, da super. Mee wa mir den Artikel vum [[Alphonse Halleux]] am Allgemenge kucken, da steet do näischt dat iergendeng Relevanz rechtfäerdegt. Menger Meenung no. Wann déi Aner eng aner Meenung hunn dann tant mieux. Mee fir mech liest et sech wéi wann do een en Artikel iwwer e Kolleg geschriwwen huet.--[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 08:42, 26. Jul. 2022 (UTC) :::Deen Artikel gouf geschriwwen well ech dee Mann an engem Lécker Artistekrees an op sengem Ausstellungen ë. a. an der [[Maison du Piqueur]] zu Hamoir begéint hunn an hien iwwer säi Liewen e bësselchen ausgefrot hunn. Grad sou wéi dee vum [[Valère Gustin]] a vum [[Pierre Renoy]] an nach e puer anerer iwwer belsch Persounen. :::PS: wat verstees du ënner engem ''Privatmoler''? --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 10:17, 26. Jul. 2022 (UTC) 9ftvjw9p0umv3q4dsh16dlb5810wkc9 2394135 2394128 2022-07-26T11:54:53Z Bdx 7724 /* Alphonse Halleux */ wikitext text/x-wiki [[Kategorie:Läschen| ]] Dës Säit soll Iech eng Méiglechkeet gi fir d'Säiten, déi solle geläscht ginn, erëmzefannen a wann néideg driwwer ze diskutéieren op d''''Läsche''' wierklech ubruecht ass. Am Fall wou eng Säit carrement nëmmen eng Übung vun engem Ufänger ass oder Affer vu Vandalismus gouf, sou kann all Benotzer de komplette Contenu läschen an als Commentaire "Säit soll geläscht ginn" hannerloossen (Beispiller an eisem [[Wikipedia:Schmunzeleck|Schmunzeleck]]). D'[[:Schabloun:Läschen]] setzt den Artikel automatesch an d'[[:Kategorie:Läschen]]. Kuckt w.e.gl. virum Proposéieren a virum Ofstëmmen d'[[Wikipedia:Relevanz|Relevancritèren]] un. Ofgestëmmt kann eng Woch laang no der Läsch-Propose ginn: * {{pro}} fir d'Läschen * {{kontra}} géint d'Läschen Matstëmme kënnen all ugemellt Benotzer, déi scho virun der Läschdemande aktiv waren (''aktiv'' bedeit datt een op d'mannst 30 Ännerungen an de leschten 30 Deeg, oder 50 Ännerungen am Ganzen, op Artikelen vun dëser Wiki gemaach huet). __TOC__ ------- <br><br> <DIV ALIGN="CENTER">'''> > Archivéiert Diskussioune fannt Dir am [[Wikipedia:Läschen/Archiv 2008/2009|Archiv 2008/2009]] an am [[Wikipedia:Läschen/Archiv|Archiv vun de Joren duerno]] [[Wikipedia:Läschen/Archiv|iwwer d'Läsche vun Artikelen.]] < < '''</DIV><br> ------- == Entrée d'Artistes == Gëtt net méi gebraucht, et gëtt [[Entrée d'artistes]]. --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 14:00, 8. Dez. 2021 (UTC) * gouf geläscht Merci! --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 11:17, 5. Jan. 2022 (UTC) == Ueli Maurer == *{{pro}} Zanter engem Joer näischt dru g'ännert, trotz „Iwwerschaffen“-Invitatioun – [[Benotzer:GilPe|GilPe]] ([[Benotzer Diskussioun:GilPe|Diskussioun]]) 14:52, 10. Dez. 2021 (UTC) *{{pro}}, keng Substanz a voller Feeler --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 15:29, 14. Dez. 2021 (UTC) *{{pro}}, Artikel iwwer dee Mann ass justifiéiert, ma net esou. Méi séir nei geschriwwen wéi do ronderëmgefréckelt. --[[Benotzer:Zinneke|Zinneke]] ([[Benotzer Diskussioun:Zinneke|Diskussioun]]) 17:09, 14. Dez. 2021 (UTC) *{{pro}}, idem wéi hei driwwer. --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 17:33, 14. Dez. 2021 (UTC) - - gouf geläscht. == Jean-Lou Metz == Hien ass zwar Member vun enger Band, déi net komplett onbekannt ass ([[The Vintage Gigolos]]), mee huet keng Verëffentlechungen oder Concerten eleng. Hien huet am obskure Low-Budget-Film [[Nondidjeft]] matgespillt, mee och hei fënnt ee keng Quellen.--[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 15:29, 14. Dez. 2021 (UTC) : {{pro}} aus de Grënn heidriwwer.--[[Benotzer:Zinneke|Zinneke]] ([[Benotzer Diskussioun:Zinneke|Diskussioun]]) 17:07, 14. Dez. 2021 (UTC) : {{pro}} ech schléisse mech un. [[Benotzer:GilPe|GilPe]] ([[Benotzer Diskussioun:GilPe|Diskussioun]]) 17:23, 14. Dez. 2021 (UTC) : {{pro}} idem , --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 17:34, 14. Dez. 2021 (UTC) : {{pro}} läschen. --[[Benotzer:Cayambe|Cayambe]] ([[Benotzer Diskussioun:Cayambe|Diskussioun]]) 23:04, 14. Dez. 2021 (UTC) - - gouf geläscht. ==REEL Stroossbuerg 2006== * Ech gesinn d'Relevanz net. Et ass éischter eng Iwwersiicht vum Programm vun deemools, mee et steet net do, wat aus dem Treffen erauskomm wier dat och spéider nach vun Interessi war. Ech proposéieren, en ze läschen, oder zumindest an den Artikel [[Réunion européenne des étudiants luxembourgeois]] anzebauen. --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 11:17, 5. Jan. 2022 (UTC) * {{pro}}, wéi Bdx. --[[Benotzer:Zinneke|Zinneke]] ([[Benotzer Diskussioun:Zinneke|Diskussioun]]) 14:16, 5. Jan. 2022 (UTC) * {{pro}}, schléisse mech deem un. -- [[Benotzer:GilPe|GilPe]] ([[Benotzer Diskussioun:GilPe|Diskussioun]]) 16:42, 5. Jan. 2022 (UTC) * {{pro}} wéi de Bdx. --[[Benotzer:Cayambe|Cayambe]] ([[Benotzer Diskussioun:Cayambe|Diskussioun]]) 22:36, 5. Jan. 2022 (UTC) - - Gouf geläscht. ==Bouneweger Stuff== * {{Pro}}, minimal Relevanz, wann iwwerhaapt. --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 18:20, 14. Jan. 2022 (UTC) * {{Pro}}, idem --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 10:22, 17. Jan. 2022 (UTC) ::Fazit, gouf geläscht. --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 21:41, 6. Mäe. 2022 (UTC) == Kategorie:Pornofilm == * Hunn d'Artikelen déi do waren hei hi gesat [[:Kategorie:Pornofilmer]], wéi bei deenen anere Filmkategorien. --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 10:22, 17. Jan. 2022 (UTC) ::ass gemaach --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 10:32, 17. Jan. 2022 (UTC) ==[[Adopekid]]== {{Pro}}: Relevanz, schéngt nëmme bei ons bekannt ze sinn. Ee vun de ville Comicsartikelen déi bal alleguer nëmme sou vu Feeler strotzen. --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 08:28, 28. Feb. 2022 (UTC) == [[Daggi]] == Eng Viruleedung op [[Mëlass]]; d'Säit Daggi ass 2008 schonn eng Kéier geläscht ginn. Kuckt d'[[Diskussioun:Sirop de Liège]]. * {{pro}} [[Benotzer:GilPe|GilPe]] ([[Benotzer Diskussioun:GilPe|Diskussioun]]) 21:13, 23. Jun. 2022 (UTC) * Op der Diskussiounssäit huet een deen hei Link gepost: http://engelmann.uni.lu:8080/portal/WBB2009/LWB/wbgui_py?lemid=HJ00329, do steet "''lok. im Wiltzer Raum: Daggi''". Komme net vu Wolz, mee wann dat e lokal gebräichlechen Numm ass, an et sech souwisou nëmmen ëm e Redirect handelt, kënnen mir en och halen? --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 14:29, 25. Jul. 2022 (UTC) == [[Josyane Lemaître]] == {{pro}} Ech wollt deen Artikel aktualiséieren mee fannen näischt Konkretes. Ech si mir net sécher, ob déi Persoun d'[[Wikipedia:Relevanz|Relevanzkrittären]] erfëllt. Et steet zwar do, si hätt eng eegen CD erausbruecht, mee ech fannen se net. D'Optrëtter sinn och e bësse komesch: et ginn de just fir 4 Joer gelëscht, an et steet net do wou genee se waren (Concertshal), mee wat gesonge gouf. Deen Artikel schéngt net wierklech op Wikipedia ze passen. Ech proposéieren, en ze läschen.--[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 14:24, 25. Jul. 2022 (UTC) :Déi Sopranistin war bis zu hirem Doud op alle Bühnen a Wallounien aktiv a bei vill méi Leit bekannt wéi eng ganz Parti vun deene ville lëzebuergesche pipapos-banden déi och en Artikel op dëser Wiki hunn. --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 21:30, 25. Jul. 2022 (UTC) ::Ginn et iergendeng Quell fir déi Behaaptungen? Am Artikel steet net emol, datt d'Fra dout ass. Et geet jo net dorëm, datt ech se net kennen - ech kennen déi meescht Persounen op Wikipedia net a jiddwereen huet en Artikel verdéngt, wann en de Relevanzkrittären entsprécht. Mee esou wéi den Artikel elo do steet misst en zumindest iwwerschafft ginn. Dat wollt ech maachen, mee wann ech keng Informatiounen baussent der lëtzebuergescher Wikipedia iwwer d'Josyane Lemaître ass dat schwiereg. Ech hunn elo gesinn, datts du deen Artikel erstallt hues. D'Propose en ze läschen ass keng Attack géint dech, a wanns du den Artikel aktualiséiere kéints an e puer Referenzen dra setzen dann wier da géif e vläicht schonn der Wikipedia-Qualitéit entspriechen. --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 08:33, 26. Jul. 2022 (UTC) == [[Alphonse Halleux]] == {{pro}} Artikel iwwer d'Liewe vun engem Privatmoler. Am Artikel steet keng Informatioun, déi d'[[Wikipedia:Relevanz|Relevanz]] vum Mann bestätegt (fir Wikipedia). --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 14:24, 25. Jul. 2022 (UTC) :De Prix de la reine Astrid dierft als Critère duergoen. Mer hunn ech Parti lëtzebuergesch Artisten hei stoen déi kee Präis an deem Niveau kruten. --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 21:16, 25. Jul. 2022 (UTC) ::Dee Präis schéngt keng Renommee ze hunn; ass et e Präis fir Kanner? Konnt näischt erausfannen. De Mann krut en am Alter vu 14 Joer. "Mer hunn ech Parti lëtzebuergesch Artisten hei stoen déi kee Präis an deem Niveau kruten." Ech verstinn déi Argumenter net. Wann een Artikel net soll hei stoen, da soll en nominéiert gi, fir ze läschen. Ech kucke just op et där Säit hei entsprécht: [[Wikipedia:Relevanz|Relevanz]]. Do steet als Krittär "Laureate vu Konschtpräisser". Wa mir als Communautéit wëllen, datt iergendee Konschtpräis, egal wéi bekannt oder net, duergeet, da super. Mee wa mir den Artikel vum [[Alphonse Halleux]] am Allgemenge kucken, da steet do näischt dat iergendeng Relevanz rechtfäerdegt. Menger Meenung no. Wann déi Aner eng aner Meenung hunn dann tant mieux. Mee fir mech liest et sech wéi wann do een en Artikel iwwer e Kolleg geschriwwen huet.--[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 08:42, 26. Jul. 2022 (UTC) :::Deen Artikel gouf geschriwwen well ech dee Mann an engem Lécker Artistekrees an op sengem Ausstellungen ë. a. an der [[Maison du Piqueur]] zu Hamoir begéint hunn an hien iwwer säi Liewen e bësselchen ausgefrot hunn. Grad sou wéi dee vum [[Valère Gustin]] a vum [[Pierre Renoy]] an nach e puer anerer iwwer belsch Persounen. :::PS: wat verstees du ënner engem ''Privatmoler''? --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 10:17, 26. Jul. 2022 (UTC) ::::Mee an deem Fall soll den Artikel jo sécher geläscht ginn well op Wikipedia soll keng eege Recherche dokumentéiert ginn wann et keng aner Quellen dofir gëtt. Cf [[:w:en:Wikipedia:No original research|Wikipedia:No original research]]. --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 11:54, 26. Jul. 2022 (UTC) a0arlo42ir2ycar80l4lkbcgv7f8kxd 0 1570 2394095 2376987 2022-07-25T21:35:59Z Robby 393 /* Gestuerwen */ [[:Albert Clemang]] wikitext text/x-wiki {{Mountkalenner}} De '''26. [[Januar]]''' ass de 26. Dag vum Joer am [[Gregorianesche Kalenner]]. == Evenementer == * [[1699]]: Friddensofkommes tëscht [[Éisträich]] an dem [[Osmanescht Räich|osmanesche Räich]]. * [[1788]]: Déi éischt Strofkolonie gëtt an [[Australien]] bei [[Sydney]] ageriicht, déi éischt europäesch Siidler kommen un. * [[1789]]: [[Frankräich]]: Onrouen tëscht dem [[Adel]] an dem [[Biergertum]] zu [[Rennes]] (bis [[27. Januar]]). * [[1908]]: A [[Schottland]] gëtt déi éischt [[Scouten|Scoutegrupp]] gegrënnt. * [[1912]]: [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]]: Bluddeg Ausenanersetzung tëscht [[Gendarmerie grand-ducale|Gendarmerie]] an Aarbechter bei engem [[Streik op der Déifferdenger Schmelz 1912|Streik op der Déifferdenger Schmelz]]; 't gi 4 Doudeger an eng ganz Rëtsch Blesséierter. * [[1925]]: De [[Josef Stalin]] gëtt, nodeem den [[Leo Trotzki|Trotzki]] ofgesat gouf, de staarke Mann vun der [[Sowjetunioun]]. * [[1938]]: De [[Paul Schlack]] erfënnt de [[Perlon]]. * [[1993]]: De [[Václav Havel]] gëtt éischte President vun der [[Tschechesch Republik|Tschechescher Republik]]. * [[1995]]: Lëtzebuerg: D'[[Regierung Juncker-Poos]] gëtt vereedegt; de [[Jean-Claude Juncker]] gëtt [[Lëscht vun de lëtzebuergesche Premierministeren|Premierminister]]. == Gebuer == <gallery> Fichier:Stephane Grappelli 9 Allan Warren.jpg|Stéphane Grapelli Fichier:Nicolae Ceaușescu.jpg|Nicolae Ceausescu Fichier:Paul Newman in Carnation, Washington June 2007 cropped.jpg|Paul Newman Fichier:Fernand Fox.JPG|Fernand Fox Fichier:Jeremy Rifkin 2009 by Stephan Röhl.jpg|Jeremy Rifkin </gallery> * [[1850]]: [[Arthur Herchen]], lëtzebuergesche Pedagog an Historiker. * [[1858]]: [[François Reisen]], lëtzebuergesche Schoulmeeschter, Botaniker an Zoolog. * [[1880]]: [[Douglas MacArthur]], US-amerikanesche Generol. * [[1884]]: [[Edward Sapir]], US-amerikaneschen Anthropolog a Linguist. * [[1887]]: [[François Faber]], lëtzebuergesche Cyclist an Tour-de-France-Gewënner. * [[1892]]: [[Eugène Didier]], lëtzebuergesche Foussballspiller. * 1892: [[Eugène Reichling]], lëtzebuergesche Politiker. * [[1905]]: [[Maria Augusta Trapp]], US-amerikanesch Sängerin a Schrëftstellerin. * [[1908]]: [[Stéphane Grappelli]], franséischen Jazz-Violonist. * [[1917]]: [[Othon Hemmen]], lëtzebuergesche Foussballspiller. * [[1918]]: [[Nicolae Ceausescu|Nicolae Ceauşescu]], rumäneschen Diktator. * [[1925]]: [[Paul Newman]], US-amerikanesche Schauspiller. * 1925: [[Joan Leslie]], US-amerikanesch Schauspillerin. * [[1928]]: [[Roger Vadim]], franséische Filmregisseur. * [[1931]]: [[Mathias Hinterscheid]], lëtzebuergesche Gewerkschaftler. * [[1934]]: [[Fernand Fox]], lëtzebuergesche Schauspiller. * [[1935]]: [[Jean-Pierre Fiedler (Foussballspiller)|Jean-Pierre Fiedler]], lëtzebuergesche Foussballspiller. * [[1937]]: [[Joseph Saidu Momoh]], Militär a Staatschef vu Sierra Leone. * [[1938]]: [[Henry Jaglom]], englesche Schauspiller a Filmregisseur. *[[1943]]: [[Bernard Tapie]], franséische Geschäftsmann a Politiker. * [[1945]]: [[Sylvie Bréal]], franséisch Schauspillerin. * 1945: [[Jeremy Rifkin]], US-amerikanesche Soziolog, Ekonomist a Publizist. * [[1946]]: [[Michel Delpech]], franséische Sänger. * [[1947]]: [[Robert Cailliau]], belschen Elektrotechniker. * 1947: [[Patrick Dewaere]], franséische Schauspiller. * 1947: [[Michel Sardou]], franséische Sänger, Komponist a Schauspiller. * [[1950]]: [[Jörg Haider]], éisträichesche Politiker. * [[1953]]: [[Gilles Hoffmann]], lëtzebuergesche Schoulmeeschter an Auteur. * [[1954]]: [[Roger Molitor (Moler)|Roger Molitor]], lëtzebuergesche Moler. * [[1955]]: [[Eddie Van Halen]], hollännesch-US-amerikanesche Rockgittarist * [[1956]]: [[Lis Prüssen]], lëtzebuergesch Molerin. * [[1970]]: [[Bjarni Benediktsson (1970)|Bjarni Benediktsson]], islännesche Politiker. * [[1974]]: [[Paul Breisch]], lëtzebuergeschen Organist. * [[1988]]: [[KC Rebell]], däitsche Rapper. == Gestuerwen == * [[1761]]: [[Louis-Charles-Auguste Fouquet de Belle-Isle|Charles de Belle-Isle]], franséische Generol a Maréchal de France. * [[1823]]: [[Edward Jenner]], engleschen Dokter an Immunolog. * [[1824]]: [[Théodore Géricault]], franséische Moler. * [[1853]]: [[François Auguste Tinant]], lëtzebuergesche Botaniker. * [[1855]]: [[Gérard de Nerval]], franséische Schrëftsteller. * [[1891]]: [[Nikolaus Otto]], däitsche Maschinnebauingenieur an Erfinder. * [[1932]]: [[William Wrigley Jr.]] US-amerikanesche Knätschgummisfabrikant. * [[1947]]: [[Berthe Gheude]], belsch Exploratrice a Feministin. * [[1953]]: [[Albert Clemang]], lëtzebuergeschen Ingenieur a Politiker. * [[1973]]: [[Edward G. Robinson]], US-amerikanesche Schauspiller. * [[1978]]: [[Leo Genn]], brittesche Schauspiller. * [[1980]]: [[Harry Hemley Plaskett]], kanadeschen Astronom. * [[1983]]: [[Georges Bidault]], franséische Resistenzler a Politiker. * [[2002]]: [[Camille Lamboray]], lëtzebuergesche Jurist an Auteur. * [[2017]]: [[Mike Connors (Schauspiller, 1925)|Mike Connors]], US-amerikanesche Schauspiller. * [[2019]]: [[Michel Legrand]], franséische Museker a Komponist. * 2019: [[Jean Guillou]], franséische Komponist a Pianist. * [[2020]]: [[Jos Bernard]], lëtzebuergeschen Turner an Olympionik. * [[2021]]: [[Cloris Leachman]], US-amerikanesch Schauspillerin. * [[2022]]: [[Ernst Stankovski]], éisträichesche Schauspiller. == Feierdeeg == * [[Australia Day]], [[Nationalfeierdag]] an Australien. * [[Dag vun der Republik (Indien)|Dag vun der Republik]], Nationalfeierdag an Indien. == Um Spaweck == {{Commonscat|26 January|{{PAGENAME}}}} [[Kategorie:Dag am Januar| 26]] gvyzimebto4054r25a1csvjyc0j7vhp 0 1838 2394093 2382478 2022-07-25T21:33:55Z Robby 393 /* Gebuer */ [[:Albert Clemang]] wikitext text/x-wiki {{Mountkalenner}} De '''5. [[Juni]]''' ass den 156. Dag vum Joer (157. am [[Schaltjoer]]) am [[Gregorianesche Kalenner]]. == Evenementer == * [[1288]]: [[Schluecht vu Worringen]]. * [[1741]]: [[Éisträicheschen Ierffollegkrich]]: Allianz tëscht [[Frankräich]], [[Preisen]] a [[Bayern]]. * [[1883]]: Den [[Orient-Express]] gëtt a Betrib geholl. * [[1942]]: [[Schluecht vu Midway]] tëscht [[Japan]] an den [[Vereenegt Staate vun Amerika|USA]]. * [[1967]]: Ufank vum [[Krich vu Sechs Deeg]] tëscht [[Israel]] a sengen Noperen. '''Lëtzebuerg''' * [[1864]]: ''[[Ons Heemecht]]'' gëtt zu Ettelbréck eng éischte Kéier gesongen. ==Sport== * [[1933]]: Déi [[lëtzebuergesch Foussballnationalekipp]] gewënnt, am Kader vun der 25-Joer-Feier vun der [[FLF]], an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]] 3:1 géint d'Belsch. D'Goler fir d'Lëtzebuerger hunn de [[Joseph Walthener]] an de [[Pierre Bommertz]] (2) geschoss.<ref>[http://eu-football.info/_match.php?id=73 D'Detailer vum Foussballlännermatch Lëtzebuerg-Belsch de 5. Juni 1933 op der Websäit vun European Football]</ref> * [[1998]]: Déi lëtzebuergesch Foussballnationalekipp verléiert zu [[Mannheim]] 0:7 géint Däitschland.<ref>[http://eu-football.info/_match.php?id=11216 D'Detailer vum Foussballlännermatch Däitschland-Lëtzebuerg de 5. Juni 1998 op der Websäit vun European Football.info]</ref> == Gebuer == <gallery> Fichier:John Couch Adams.jpg|John Couch Adams Fichier:John Maynard Keynes.jpg|John Maynard Keynes Fichier:Federico García Lorca. Huerta de San Vicente, Granada.jpg|Federico García Lorca Fichier:Stefania-Sandrelli-1963.png|Stefania Sandrelli </gallery> * [[1637]]: [[Philipp Ludwig Hanneken]], däitsche luthereschen Theolog. * [[1723]]: [[Adam Smith]], brittesche Philosoph an Ekonomist. * [[1819]]: [[John Couch Adams]], englesche Mathematiker an Astronom. * [[1868]]: [[Albert Clemang]], lëtzebuergeschen Ingenieur a Politiker. * [[1878]]: [[Pancho Villa]], mexikanesche Revolutionär. * [[1879]]: [[René Pottier]], franséische Vëlossportler a Gewënner vum Tour de France * 1879: [[Jacques Dasbourg]], lëtzebuergesche Moler. * [[1883]]: [[John Maynard Keynes]], englesche Mathematiker an Ekonomist. * [[1893]]: [[Harry Hemley Plaskett]], kanadeschen Astronom. * [[1898]]: [[Federico García Lorca]], spueneschen Dichter. * [[1900]]: [[Dennis Gabor]], ungaresch-brittesche Physiker an Nobelpräisdréier. * [[1904]]: [[Jean Fohrmann]], lëtzebuergesche Gewerkschaftler a Politiker. * [[1911]]: [[Pierre Reuter (Architekt)|Pierre Reuter]], lëtzebuergeschen Architekt. * [[1917]]: [[Maurice Duverger]], franséische Jurist a Politikwëssenschaftler. * [[1920]]: [[Joseph Wohlfart]], lëtzebuergesche Politiker. * [[1921]]: [[Aloyse Raths]], lëtzebuergesche Schoulmeeschter, Resistenzler an Auteur. * [[1924]]: [[Josy Schlang]], NS-Affer, leschte lëtzebuergeschen Zäitzeie vun Auschwitz. * [[1925]]: [[Boy Gobert]], däitsch-éisträichesche Theaterregisseur a Schauspiller. * [[1928]]: [[Tony Richardson]], brittesche Filmregisseur a -schauspiller. * [[1931]]: [[Jacques Demy]], franséische Filmregisseur. * [[1932]]: [[Christy Brown]], iresche Schrëftsteller a Moler. *[[1941]]: [[Werner Böhm]], däitsche Sänger a Museker. *[[1946]]: [[Stefania Sandrelli]], italieenesch Schauspillerin. * [[1951]]: [[Fernand Roda]], lëtzebuergesche Moler. * [[1953]]: [[Roland Karpen]], lëtzebuergeschen Handballspiller. * [[1963]]: [[Claude Waringo]], lëtzebuergesche Filmproduzent. * [[1964]]: [[Martin Weinek]], éisträichesche Schauspiller. * [[1965]]: [[Michael E. Brown]], US-amerikaneschen Astronom. * [[1969]]: [[Andrea Neumann]], däitsch Molerin. * [[1981]]: [[Carlos Barredo]], spuenesche Vëlossportler. * [[1994]]: [[Rachel Bettmer]], lëtzebuergesch Foussballspillerin. * [[1997]]: [[Marta Estévez Garcia]], lëtzebuergesch Foussballspillerin. * 1997: [[Cédric Farinon]], lëtzebuergeschen Äishockeyspiller. == Gestuerwen == * [[1288]]: [[Heinrich VI. vu Lëtzebuerg]]. * 1288: [[Walram I. vu Lëtzebuerg-Ligny]], Här vu Ligny, vu Roussy a vu Beauvoir. * [[1568]]: [[Lamoral Grof vun Egmond]], Ritter a Statthalter vu Flandern an Artois. * [[1880]]: [[Jean Wolf]] ("Herkul Wolf"), lëtzebuergesche Kraaftmënsch. * [[1884]]: [[Jean-François Eydt|Jean-Georges-François Eydt]], lëtzebuergeschen Architekt. * [[1891]]: [[Lambert Picard]], Dokter mat lëtzebuergeschen Originnen. *[[1915]]: [[Nicolas Meris]], lëtzebuergesche Geschäftsmann a Politiker. * [[1927]]: [[Henri Schintgen]], lëtzebuergesche Friddensriichter. * [[1931]]: [[Solon Irving Bailey]], US-amerikaneschen Astronom. * [[1935]]: [[Bernard Clasen (Affekot)|Bernard Clasen]], lëtzebuergeschen Affekot. * [[1960]]: [[François Bremer]], lëtzebuergesche Gewiichthiewer an Olympionik. * [[1962]]: [[Georges Pixius]], lëtzebuergesche Boxer an Olympionik. * [[1979]]: [[Heinz Erhardt]], däitsche Komiker, Museker, Entertainer, Acteur an Dichter. * [[1986]]: [[Henk Backer]], hollännesche Comiczeechner. * [[1989]]: [[André Michel]], franséische Filmregisseur. * [[1993]]: [[Conway Twitty]], US-amerikanesche Pop-Sänger. * [[2004]]: [[Iona Brown]], englesch Violonistin an Dirigentin. * 2004: [[Ronald Reagan]], US-amerikanesche President a Schauspiller. * [[2005]]: [[Susi Nicoletti]], däitsch-éisträichesch Schauspillerin. * [[2011]]: [[Léon Bollendorff]], lëtzebuergesche Politiker. * [[2012]]: [[Ray Bradbury]], US-amerikanesche Schrëftsteller. * [[2015]]: [[Tariq Aziz]], irakesche Politiker. == Feierdeeg == * [[Nationalfeierdag]] an [[Dänemark]] == Um Spaweck == {{Commonscat|5 June|{{PAGENAME}}}} {{Referenzen}} [[Kategorie:Dag am Juni| 05]] 9sfheg93p6g6la05wskb13bsv6xa160 0 2472 2394113 2210429 2022-07-26T09:08:08Z Bdx 7724 /* Gemengen */ Bréissel wikitext text/x-wiki {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="100px" |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan="2" | {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" |- | align="center" width="150px" | [[Fichier:Flag of the Brussels-Capital Region.svg|150px|Fändel vun der Haaptstadregioun Bréissel]] |} |- ! colspan="2" | Basisdaten |- bgcolor="#FFFFFF" | Haaptstad: || [[Bréissel]] |- bgcolor="#FFFFFF" | [[Fläch]]: || 161 [[Quadratkilometer|km²]] |- bgcolor="#FFFFFF" | Awunner: || 1.101.872 {{small|(2009)}} |- bgcolor="#FFFFFF" | [[Bevëlkerungsdensitéit]]: || 6.827,81 Awunner/km² |- bgcolor="#FFFFFF" | Websäit: || [http://www.bruxelles.irisnet.be/ www.bruxelles.irisnet.be] |- ! colspan="2" | Kaart |- bgcolor="#FFFFFF" | colspan="2" align=center | [[Fichier:BelgiumBrussels.png|150px]] |} [[Fichier:Brussels Hoofdstedelijk GewestGemeenten.png|right]] D''''Haaptstadregioun Bréissel''' (fr.: ''Région de Bruxelles-Capitale'', nl.: ''Brussels Hoofdstedelijk Gewest'') ass eng vun den dräi [[Belsch Regiounen|Regiounen]] vun der [[Belsch]]. Si gouf [[1989]] gegrënnt an ëmfaasst 19 selbstänneg Gemengen, déi awer sou unenee gebaut sinn, datt ee kaum um Stadbild mierkt, datt ee vun där enger an déi aner kënnt. D'Stad [[Bréissel]], ass eng, wann och déi gréisst, vun dësen 19 Gemengen. Well an der Belsch alles, wat mat [[Kultur]], [[Sprooch]] oder [[Educatioun]] ze dinn huet, net ënner d'Kompetenz vun de Regiounen, mä vun de [[Politesch Struktur vun der Belsch|Communautéitë]] fält, sinn där zwou fir dës 19 Gemengen zoustänneg: d'[[Franséisch Communautéit vun der Belsch]] (''Communauté française de Belgique'') an d'[[Flämesch Communautéit]] (''Vlaamse Gemeenschap''). Ongeféier 80&nbsp;% vun den Awunner ziele sech zur [[franséisch]]sproocheger, 20&nbsp;% zur [[Hollännesch|flämesch]]sproocheger Communautéit. D'Haaptstadregioun ass dann och offiziell zweesproocheg, dofir mussen all offiziell Schreiwes, bis hin zu de Stroosseschëlter, an deenen zwou Sprooche sinn, a vun de Schoule bis zu de Kulturariichtungen (Theater, asw.) gëtt et alles duebel an där enger oder aner Sprooch. Een Awunner op 4 (28,4&nbsp;%) ass kee Belsch. Vun den ongeféier 280.000 Auslänner, déi an der Regioun Bréissel liewen, sinn der eng 134.000 aus engem vun den dunn 25 EU-Memberstaaten. Déi aner komme virun allem aus dem Maghreb, der Tierkei an Zentralafrika. == Gemengen == D'Haaptstadregioun Bréissel sëtzt sech aus 19 selbstännege Gemengen zesummen: * [[Anderlecht]] (1) * [[Auderghem / Oudergem]] (9) * [[Berchem-Sainte-Agathe - Sint-Agatha-Berchem]] (11) * [[Bréissel]] (Bruxelles - Brussel) (2) * [[Etterbeek]] (4) * [[Evere]] (5) * [[Forest - Vorst]] (18) * [[Ganshoren]] (6) * [[Ixelles]] (3) * [[Jette]] (7) * [[Koekelberg]] (8) * [[Molenbeek-Saint-Jean - Sint-Jans-Molenbeek]] (13) * [[Saint-Gilles / Sint-Gillis|Saint-Gilles]] (12) * [[Saint-Josse-Ten-Noode - Sint-Joost-ten-Node]] (14) * [[Schaerbeek / Schaarbeek]] (10) * [[Woluwe-Saint-Lambert / Sint-Lambrechts-Woluwe]] (15) * [[Woluwe-Saint-Pierre / Sint-Pieters-Woluwe]] (16) * [[Uccle - Ukkel]] (17) * [[Watermael-Boitsfort / Watermaal-Bosvoorde]] (19) {{Clr}} == Um Spaweck == * [http://www.bruxelles.irisnet.be Websäit vun der Haaptstadregioun Bréissel](fr./nl.) {{Navigatioun Belsch Provënzen}} {{Commonscat|Brussels|Bréissel}} [[Kategorie:Haaptstadregioun Bréissel| ]] [[nn:Brussel#Region]] fncs4f765r8e1m509semfvx6mauzcip 2394114 2394113 2022-07-26T09:11:06Z Bdx 7724 Aktualiséiert wikitext text/x-wiki {{Infobox Belsch Regiounen, Provënzen a Communautéiten | Bild = | Provënz = | Fändel = | Communautéit = [[Franséisch Communautéit vun der Belsch|Franséisch Communautéit<br> vun der Belsch]]<br>[[Flämesch Communautéit]] | Regioun = | Chef-lieu = | ISO = | Populatioun = | DatePop = | Superficie = }} D''''Haaptstadregioun Bréissel''' (fr.: ''Région de Bruxelles-Capitale'', nl.: ''Brussels Hoofdstedelijk Gewest'') ass eng vun den dräi [[Belsch Regiounen|Regiounen]] vun der [[Belsch]]. Si gouf [[1989]] gegrënnt an ëmfaasst 19 selbstänneg Gemengen, déi awer sou unenee gebaut sinn, datt ee kaum um Stadbild mierkt, datt ee vun där enger an déi aner kënnt. D'Stad [[Bréissel]], ass eng, wann och déi gréisst, vun dësen 19 Gemengen. Well an der Belsch alles, wat mat [[Kultur]], [[Sprooch]] oder [[Educatioun]] ze dinn huet, net ënner d'Kompetenz vun de Regiounen, mä vun de [[Politesch Struktur vun der Belsch|Communautéitë]] fält, sinn där zwou fir dës 19 Gemengen zoustänneg: d'[[Franséisch Communautéit vun der Belsch]] (''Communauté française de Belgique'') an d'[[Flämesch Communautéit]] (''Vlaamse Gemeenschap''). Ongeféier 80&nbsp;% vun den Awunner ziele sech zur [[franséisch]]sproocheger, 20&nbsp;% zur [[Hollännesch|flämesch]]sproocheger Communautéit. D'Haaptstadregioun ass dann och offiziell zweesproocheg, dofir mussen all offiziell Schreiwes, bis hin zu de Stroosseschëlter, an deenen zwou Sprooche sinn, a vun de Schoule bis zu de Kulturariichtungen (Theater, asw.) gëtt et alles duebel an där enger oder aner Sprooch. Een Awunner op 4 (28,4&nbsp;%) ass kee Belsch. Vun den ongeféier 280.000 Auslänner, déi an der Regioun Bréissel liewen, sinn der eng 134.000 aus engem vun den dunn 25 EU-Memberstaaten. Déi aner komme virun allem aus dem Maghreb, der Tierkei an Zentralafrika. == Gemengen == [[Fichier:Brussels Hoofdstedelijk GewestGemeenten.png|thumb|Kaart mat den 19 Gemenge an der Haaptstadregioun Bréissel]] D'Haaptstadregioun Bréissel sëtzt sech aus 19 selbstännege Gemengen zesummen: * [[Anderlecht]] (1) * [[Auderghem / Oudergem]] (9) * [[Berchem-Sainte-Agathe - Sint-Agatha-Berchem]] (11) * [[Bréissel]] (Bruxelles - Brussel) (2) * [[Etterbeek]] (4) * [[Evere]] (5) * [[Forest - Vorst]] (18) * [[Ganshoren]] (6) * [[Ixelles]] (3) * [[Jette]] (7) * [[Koekelberg]] (8) * [[Molenbeek-Saint-Jean - Sint-Jans-Molenbeek]] (13) * [[Saint-Gilles / Sint-Gillis|Saint-Gilles]] (12) * [[Saint-Josse-Ten-Noode - Sint-Joost-ten-Node]] (14) * [[Schaerbeek / Schaarbeek]] (10) * [[Woluwe-Saint-Lambert / Sint-Lambrechts-Woluwe]] (15) * [[Woluwe-Saint-Pierre / Sint-Pieters-Woluwe]] (16) * [[Uccle - Ukkel]] (17) * [[Watermael-Boitsfort / Watermaal-Bosvoorde]] (19) {{Clr}} == Um Spaweck == * [https://be.brussels/ Websäit vun der Haaptstadregioun Bréissel] (fr./nl.) {{Navigatioun Belsch Provënzen}} {{Commonscat|Brussels|Bréissel}} [[Kategorie:Haaptstadregioun Bréissel| ]] [[nn:Brussel#Region]] 3344i0c7tbuzadztxtjre9r8xgc9qzb 2394115 2394114 2022-07-26T09:11:25Z Bdx 7724 wikitext text/x-wiki {{Infobox Belsch Regiounen, Provënzen a Communautéiten | Bild = | Provënz = | Fändel = | Communautéit = [[Franséisch Communautéit vun der Belsch|Franséisch Communautéit<br> vun der Belsch]]<br>[[Flämesch Communautéit]] | Regioun = | Chef-lieu = | ISO = | Populatioun = | DatePop = | Superficie = }}D''''Haaptstadregioun Bréissel''' (fr.: ''Région de Bruxelles-Capitale'', nl.: ''Brussels Hoofdstedelijk Gewest'') ass eng vun den dräi [[Belsch Regiounen|Regiounen]] vun der [[Belsch]]. Si gouf [[1989]] gegrënnt an ëmfaasst 19 selbstänneg Gemengen, déi awer sou unenee gebaut sinn, datt ee kaum um Stadbild mierkt, datt ee vun där enger an déi aner kënnt. D'Stad [[Bréissel]], ass eng, wann och déi gréisst, vun dësen 19 Gemengen. Well an der Belsch alles, wat mat [[Kultur]], [[Sprooch]] oder [[Educatioun]] ze dinn huet, net ënner d'Kompetenz vun de Regiounen, mä vun de [[Politesch Struktur vun der Belsch|Communautéitë]] fält, sinn där zwou fir dës 19 Gemengen zoustänneg: d'[[Franséisch Communautéit vun der Belsch]] (''Communauté française de Belgique'') an d'[[Flämesch Communautéit]] (''Vlaamse Gemeenschap''). Ongeféier 80&nbsp;% vun den Awunner ziele sech zur [[franséisch]]sproocheger, 20&nbsp;% zur [[Hollännesch|flämesch]]sproocheger Communautéit. D'Haaptstadregioun ass dann och offiziell zweesproocheg, dofir mussen all offiziell Schreiwes, bis hin zu de Stroosseschëlter, an deenen zwou Sprooche sinn, a vun de Schoule bis zu de Kulturariichtungen (Theater, asw.) gëtt et alles duebel an där enger oder aner Sprooch. Een Awunner op 4 (28,4&nbsp;%) ass kee Belsch. Vun den ongeféier 280.000 Auslänner, déi an der Regioun Bréissel liewen, sinn der eng 134.000 aus engem vun den dunn 25 EU-Memberstaaten. Déi aner komme virun allem aus dem Maghreb, der Tierkei an Zentralafrika. == Gemengen == [[Fichier:Brussels Hoofdstedelijk GewestGemeenten.png|thumb|Kaart mat den 19 Gemenge an der Haaptstadregioun Bréissel]] D'Haaptstadregioun Bréissel sëtzt sech aus 19 selbstännege Gemengen zesummen: * [[Anderlecht]] (1) * [[Auderghem / Oudergem]] (9) * [[Berchem-Sainte-Agathe - Sint-Agatha-Berchem]] (11) * [[Bréissel]] (Bruxelles - Brussel) (2) * [[Etterbeek]] (4) * [[Evere]] (5) * [[Forest - Vorst]] (18) * [[Ganshoren]] (6) * [[Ixelles]] (3) * [[Jette]] (7) * [[Koekelberg]] (8) * [[Molenbeek-Saint-Jean - Sint-Jans-Molenbeek]] (13) * [[Saint-Gilles / Sint-Gillis|Saint-Gilles]] (12) * [[Saint-Josse-Ten-Noode - Sint-Joost-ten-Node]] (14) * [[Schaerbeek / Schaarbeek]] (10) * [[Woluwe-Saint-Lambert / Sint-Lambrechts-Woluwe]] (15) * [[Woluwe-Saint-Pierre / Sint-Pieters-Woluwe]] (16) * [[Uccle - Ukkel]] (17) * [[Watermael-Boitsfort / Watermaal-Bosvoorde]] (19) {{Clr}} == Um Spaweck == * [https://be.brussels/ Websäit vun der Haaptstadregioun Bréissel] (fr./nl.) {{Navigatioun Belsch Provënzen}} {{Commonscat|Brussels|Bréissel}} [[Kategorie:Haaptstadregioun Bréissel| ]] [[nn:Brussel#Region]] i6msix96syg36w4urytw6pi476jfahd 0 3039 2394096 2385252 2022-07-25T21:37:00Z Robby 393 /* Gestuerwen */ [[:Albert Clemang]] wikitext text/x-wiki {{Artikel Joer}} == Evenementer == === Europa === * [[14. Januar]]: De Ministerpresident [[Josip Broz Tito]] gëtt Staatspresident vu [[Jugoslawien]]. * {{1. Februar}}: Bei enger Stuermflut kommen an [[Holland]] 1.853 an a [[Vereenegt Kinnekräich|Groussbritannien]] 307 Mënschen ëm d'Liewen. * {{2. Juni}}: D'[[Elizabeth II.]] gëtt an der Westminster Abbey gekréint. * [[17. Juni]]: Volleksopstand an der [[Däitsch Demokratesch Republik|DDR]]. * {{1. Juli}}: Lëtzebuerger (a Bierger vun anere Memberlänner vum [[Europarot]]) brauche kee [[Visa (Dokument)|Visa]] méi, fir an Däitschland ze reesen. * [[12. August]]: D'[[Sowjetunioun]] léisst hir éischt [[Waasserstoffbomm]] explodéieren. * {{6. September}}: Bei de ''Bundestags''walen an Däitschland ginn d'Uniounsparteie stäerkste Fraktioun, de [[Konrad Adenauer]] bleift Kanzler. ==== Lëtzebuerg ==== * {{9. Abrëll}}: Den [[Ierfgroussherzog]] [[Jean vu Lëtzebuerg|Jean]] vu [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]] bestit sech mat der Prinzessin [[Joséphine-Charlotte]] vun der [[Belsch]]. * [[18. Mee]]: En neie Fligel vun der [[Villa Louvigny]], dem Sëtz vu [[RTL Group|Radio Lëtzebuerg]], gëtt ageweit. * [[28. Juni]]: Déi nei [[Synagog Stad Lëtzebuerg|Stater Synagog]] gëtt ageweit. * [[20. September]]: Déi nees opgebaut [[Basilika Iechternach|Iechternacher Basilika]] gëtt konsekréiert. * Oktober: Déi éischt [[Europäesch Schoul]] gëtt an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]] gegrënnt. * [[29. Dezember]]: D'[[Regierung Bech-Bodson]] gëtt vereedegt. === Afrika === === Amerika === ==== USA ==== * [[20. Januar]]: Den [[Dwight D. Eisenhower]] fänkt säi Mandat als 34. US President un. ==== Südamerika ==== * [[14. Juni]]: A [[Kolumbien]] gëtt de President [[Laureano Gómez Castro]] vun enger [[Militärjunta]] gestierzt. === Asien === * {{1. Januar}}: D'Republik [[Maldiven]] gëtt ausgeruff. * [[27. Juli]]: Enn vum [[Koreakrich]]. * [[21. August]]: D'Maldiven ginn nees e Sultanat. * {{6. September}}: De [[Mohammad Daud]] („Roude Prënz“) gëtt Premierminister an [[Afghanistan]]. === Ozeanien & Pazifik === === Arabesch Welt === == Konscht a Kultur == === Molerei === === Literatur === === Musek === == Wëssenschaft an Technik == * [[25. Abrëll]]: De [[Francis Crick]] an den [[James Watson]] publizéieren hir Entdeckung vun der [[Duebelhelix]]struktur vun der [[Desoxyribonukleinsäure|DNA]] an der Zäitschrëft ''[[Nature]]'' == Sport == * De [[Progrès Nidderkuer]] gewënnt d'Championat, d'[[FA Red Boys Déifferdeng|Red Boys Déifferdeng]] d'Coupe de Luxembourg. * [[22. Mäerz]]: Déi [[lëtzebuergesch Foussballnationalekipp]] spillt zu [[Biel]] géint Schwäiz 2:2. Déi zwéi Goler fir d'Lëtzebuerger huet de [[François Muller]] geschoss.<ref>[http://eu-football.info/_match.php?id=145 D'Detailer vum Foussballlännermatch Lëtzebuerg-Schwäiz den 22. Mäerz 1953 op der Websäit vun European Football]</ref> * {{6. Mee}}: Déi lëtzebuergesch Foussballnationalekipp verléiert zu [[Valencia]] 0:2 géint Spuenien.<ref>[http://eu-football.info/_match.php?id=146 D'Detailer vum Foussballlännermatch Spuenien-Lëtzebuerg de 6. Mee 1953 op der Websäit vun European Football]</ref> * [[20. September]]: Déi lëtzebuergesch Foussballnationalekipp verléiert an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]] am Kader vun der Qualifikatioun fir d'[[Foussball-Weltmeeschterschaft 1954]] 1:6 géint Frankräich. De Goler fir d'Lëtzebuerger huet den [[Antoine Kohn]] geschoss.<ref>[http://eu-football.info/_match.php?id=14402 D'Detailer vum Foussballlännermatch Lëtzebuerg-Frankräich den 20. September 1953 op der Websäit vun European Football]</ref> * [[28. Oktober]]: Déi lëtzebuergesch Foussballnationalekipp verléiert zu [[Dublin]] am Kader vun der Qualifikatioun fir d'Foussball-Weltmeeschterschaft 1954 0:4 géint Irland.<ref>[http://eu-football.info/_match.php?id=14424 D'Detailer vum Foussballlännermatch Irland-Lëtzebuerg den 28. Oktober 1953 op der Websäit vun European Football]</ref> * [[17. Dezember]]: Déi lëtzebuergesch Foussballnationalekipp verléiert zu [[Paräis]] am Kader vun der Qualifikatioun fir d'Foussball-Weltmeeschterschaft 1954 0:8 géint Frankräich.<ref>[http://eu-football.info/_match.php?id=14446 D'Detailer vum Foussballlännermatch Frankräich-Lëtzebuerg den 28. Oktober 1953 op der Websäit vun European Football]</ref> == Gebuer == * {{1. Januar}}: [[Zoran Janković‎]], sloweenesche Politiker. * {{2. Januar}}: [[Maryse Krier]], lëtzebuergesch Schrëftstellerin. * {{3. Januar}}: [[Mohammed Waheed Hassan]], maldivesche Politiker. * [[10. Januar]]: [[Pat Benatar]], US-amerikanesch Rock-Sängerin. * [[20. Januar]]: [[Marita Breuer]], däitsch Schauspillerin. * [[22. Januar]]: [[Jim Jarmusch]], US-amerikanesche Regisseur, Dréibuchauteur a Filmproduzent. * [[26. Januar]]: [[Anders Fogh Rasmussen]], dänesche Politiker. * 26. Januar: [[Gilles Hoffmann]], lëtzebuergesche Schoulmeeschter an Auteur. * [[28. Januar]]: [[Anicée Alvina]], franséisch-iranesch Schauspillerin. * [[30. Januar]]: [[Laurentino Cortizo]], panamaesche Politiker. * [[31. Januar]]: [[Danièle Fonck]], lëtzebuergesch Journalistin. * {{1. Februar}}: [[Roland Schauls]], lëtzebuergesche Moler. * [[18. Februar]]: [[Charles Muller]], lëtzebuergesche Fechter, Metteur en scène a Schauspiller. * 18. Februar: [[François Dufour]], franséische Baueregewerkschaftler a Produzent vu Biosprodukten. * [[23. Februar]]: [[Buffalo C. Wayne]], lëtzebuergesche Countrysänger a -komponist. * [[25. Februar]]: [[José María Aznar]], spuenesche Politiker, Ministerpresident. * [[26. Februar]]: [[Paul Schmit]], lëtzebuergesche Jurist a Member vum Staatsrot. * [[28. Februar]]: [[Paul Krugman]], US-amerikaneschen Ekonomist. * {{2. Mäerz}}: [[Russell Feingold]], US-amerikanesche Politiker. * [[11. Mäerz]]: [[Carole André]], franséisch Schauspillerin. * [[13. Mäerz]]: [[François Valentiny]], lëtzebuergeschen Architekt. * [[16. Mäerz]]: [[Richard M. Stallman]], US-amerikaneschen Informatiker a Grënner vun der [[Free Software Foundation]]. * 16. Mäerz: [[Isabelle Huppert]], franséisch Filmschauspillerin. * [[23. Mäerz]]: [[Kik Schneider]], lëtzebuergesche Politiker a Member vum Staatsrot. * [[10. Abrëll]]: [[Heiner Lauterbach]], däitsche Schauspiller. * [[11. Abrëll]]: [[Guy Verhofstadt]], belsche Politiker a Premierminister. * [[17. Abrëll]]: [[Marylène Mischo]], lëtzebuergesch Graveuse an Zeechnerin. * [[18. Abrëll]]: [[Marc Theis]], lëtzebuergesche Fotograf. * [[22. Abrëll]]: [[Évelyne Bouix]], franséisch Schauspillerin. * [[27. Abrëll]]: [[Simone Beissel]], lëtzebuergesch Politikerin. * 27. Abrëll: [[Arielle Dombasle]], franséisch Schauspillerin, Sängerin a Filmregisseurin. * [[29. Abrëll]]: [[Guy Greivelding]], lëtzebuergesche Gewerkschaftler. * {{5. Mee}}: [[Phillip Borsos]], kanadesche Filmregisseur, Schauspiller, Dréibuchauteur a Filmproduzent. * {{6. Mee}}: [[Tony Blair]], brittesche Politiker a Premierminister. * [[13. Mee]]: [[Pierre Turci]], lëtzebuergesche Foussballspiller. * [[14. Mee]]: [[Roger Molitor (Comptabel)|Roger Molitor]], lëtzebuergesche Steierexpert a Member vum Staatsrot. * [[15. Mee]]: [[Mike Oldfield]], Multi-Instrumentalist a Komponist. * [[16. Mee]]: [[Pierce Brosnan]], iresche Schauspiller. * [[17. Mee]]: [[Gérard Krawczyk]], franséische Filmregisseur. * {{3. Juni}}: [[Loalwa Braz]], brasilianesch Sängerin. * {{5. Juni}}: [[Roland Karpen]], lëtzebuergeschen Handballspiller. * {{7. Juni}}: [[Johnny Clegg]], südafrikanesche Sänger. * {{0}}7. Juni: [[Libuše Šafránková]], tschechesch Schauspillerin. * [[13. Juni]]: [[Albert Wildgen]], lëtzebuergesche Jurist. * [[20. Juni]]: [[Ulrich Mühe]], däitsche Schauspiller. * [[21. Juni]]: [[Benazir Bhutto]], pakistanesch Politikerin. * [[22. Juni]]: [[Cyndi Lauper]], US-amerikanesch Sängerin a Songschreiwerin. * 22. Juni: [[René Weis]], lëtzebuergesche Literaturwëssenschaftler an Auteur. * {{1. Juli}}: [[Lawrence Gonzi]], maltesesche Politiker. * {{0}}1. Juli: [[Nico Helminger]], lëtzebuergesche Schrëftsteller. * {{0}}1. Juli: [[Jadranka Kosor]], kroatesch Politikerin. * {{2. Juli}}: [[Alain Berbérian]], franséische Filmregisseur. * {{3. Juli}}: [[Carlo Wagner]], lëtzebuergesche Politiker. * {{0}}3. Juli: [[Romain Bausch]], lëtzebuergeschen Ekonomist a Manager. * [[11. Juli]]: [[Bramwell Tovey]], engleschen Dirigent a Komponist. * [[13. Juli]]: [[Johnny Clegg]], brittesche Gittarist, Sänger, Dänzer a Komponist. * [[15. Juli]]: [[Jean-Bertrand Aristide]], Staatspresident vun Haiti. * [[22. Juli]]: [[Ann Vinck]], belsch-lëtzebuergesch Molerin. * [[30. Juli]]: [[Nico Ries]], Kommandant vun der lëtzebuergescher Arméi. * [[14. August]]: [[James Horner]], US-amerikanesche Komponist. * [[17. August]]: [[Herta Müller]], rumänesch-däitsch Schrëftstellerin a Literatur-Nobelprâisdréiesch. * [[19. August]]: [[Nanni Moretti]], italieenesche Regisseur, Produzent a Schauspiller. * {{1. September}}: [[Paul Bretz]], lëtzebuergeschen Architekt. * {{0}}1. September: [[Ahmad Schah Massoud]], Mujaheddin-Kämpfer am Afghanistan. * {{3. September}}: [[Jean-Pierre Jeunet]], franséische Regisseur an Dréibuchauteur. * {{4. September}}: [[Mariette Schmit]], lëtzebuergesch Fechterin. * [[21. September]]: [[Reinhard Marx]], däitsche Geeschtlechen. * [[22. September]]: [[Ségolène Royal]], franséisch Politikerin. * [[24. September]]: [[Carlo Hommel]], lëtzebuergeschen Organist. * {{2. Oktober}}: [[Ernest Bai Koroma]], Politiker aus Sierra Leone. *{{0}}2. Oktober: [[Sting]], brittesche Museker. * {{6. Oktober}}: [[Maria Steinmann]], däitsch Bannenarchitektin a Miwwelkënschtlerin. * [[21. Oktober]]: [[Peter Mandelson]], brittesche Politiker. * {{9. November}}: [[Romain Michaux]], lëtzebuergesche Foussballspiller. * [[14. November]]: [[Dominique de Villepin]], franséische Premierminister. * [[16. November]]: [[Jean Kerger]], lëtzebuergesche Professer a Sproochewëssenschaftler. * [[18. November]]: [[Alan Moore]], britteschen Auteur. * [[23. November]]: [[Bernard Foccroulle]], belschen Organist a Komponist. * {{1. Dezember}}: [[Antoine de Caunes]], franséische Filmregisseur, Schauspiller, Radiospeaker an Televisiounsmoderateur. * {{4. Dezember}}: [[Jean-Marie Pfaff]], belsche Foussballspiller. * {{5. Dezember}}: [[Jean Back]], lëtzebuergesche Fotograf an Auteur. * {{0}}5. Dezember: [[Romain Lenertz]], lëtzebuergesche Karikaturist an Zeechner. * {{6. Dezember}}: [[Tom Hulce]], US-amerikanesche Schauspiller. * {{0}}6. Dezember: [[Anne Schmitt]], lëtzebuergesch Schrëftstellerin. * {{8. Dezember}}: [[Tom Barrett]], US-amerikaneschen Diplomat a Politiker. * {{0}}8. Dezember: [[Kim Basinger]], US-amerikanesch Schauspillerin. * {{9. Dezember}}: [[John Malkovich]], US-amerikanesche Schauspiller. * [[10. Dezember]]: [[Nicolas Schmit]], lëtzebuergesche Politiker. * [[13. Dezember]]: [[André Jung]], lëtzebuergesche Schauspiller. * [[26. Dezember]]: [[Leonel Fernández]], Politiker aus der Dominikanescher Republik. * [[28. Dezember]]: [[Richard Clayderman]], franséische Pianist. * [[William Malone]], US-amerikanesche Filmregisseur. == Gestuerwen == * [[26. Januar]]: [[Albert Clemang]], lëtzebuergeschen Ingenieur a Politiker. * [[24. Februar]]: [[Gerd von Rundstedt]], däitsche Generolfeldmarschall am 2. Weltkrich. * {{5. Mäerz}}: [[Sergei Sergejewitsch Prokofjew]], russesche Komponist. * {{0}}5. Mäerz: [[Josef Stalin]], sowjeteschen Diktator. * {{0}}5. Mäerz: [[Guillaume Koener]], lëtzebuergeschen Dokter. * [[14. Mäerz]]: [[Klement Gottwald]], tschechesche Politiker. * {{5. Abrëll}}: [[Félix Glatz]], lëtzebuergesche Moler. * [[10. Abrëll]]: [[Carol II. vu Rumänien|Carol II.]], Kinnek vu Rumänien. * [[16. Mee]]: [[Django Reinhardt]], franséischen Jazz-Gittarist. * [[30. Mee]]: [[Jean-Pierre Pierrard]], lëtzebuergesche Politiker. * {{9. Juni}}: [[Sepp Thill]], lëtzebuergeschen Auteur. * [[16. Juni]]: [[Mathias Feller]], lëtzebuergesche Foussballspiller an Olympionik. * [[17. Juni]]: [[Jean-Pierre Zanen]], lëtzebuergeschen Agronom an Auteur. * [[31. Juli]]: [[Nikolai Dmitrijewitsch Selinski]], russesche Cheemiker. * [[13. August]]: [[Paul Kemp (Schauspiller)|Paul Kemp]], däitsche Schauspiller. * [[14. September]]: [[Edouard Luja]], lëtzebuergesche Biolog, Fuerscher an Entdeckungsreesenden. * [[18. September]]: [[Charles de Tornaco (Autospilot)|Charles de Tornaco]], belschen Autospilot. * [[28. September]]: [[Edwin Hubble]], US-amerikaneschen Astronom. * [[29. September]]: [[Hubert Clément]], lëtzebuergesche Politiker an Zeitungsdirekter. * [[13. Oktober]]: [[Sergei Iwanowitsch Beljawski]], russeschen Astronom. * [[22. Oktober]]: [[Helen Buchholtz]], lëtzebuergesch Komponistin. * {{9. November}}: [[Dylan Thomas]], [[Wales|waliseschen]] Dichter. * {{0}}9. November: [[Abd al-Aziz ibn Saud]], Grënner vum Kinnekräich [[Saudi-Arabien]]. * [[10. November]]: [[Joseph Thorn (Politiker)|Joseph Thorn]], lëtzebuergesche Jurist a Politiker. * [[27. November]]: [[Eugene O'Neill]], US-amerikaneschen Theaterschrëftsteller. * {{1. Dezember}}: [[Aloyse Hentgen]], lëtzebuergesche Politiker. * [[17. Dezember]]: [[Nicolas Petit]], lëtzebuergeschen Architekt. * [[23. Dezember]]: [[Pierre Dupong]], lëtzebuergesche Politiker. * [[Weniamin Pawlowitsch Jechowski]], russesch-franséischen Astronom. == Um Spaweck == {{Commonscat}} {{Referenzen}} dztqbqga1fp7plhgyz3riz0wy3u7m3t 0 4036 2394120 2389486 2022-07-26T09:37:55Z GilPe 14980 wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie}} [[Fichier:RobertGoebbelsSchengen.jpg|thumb|Rue Robert Goebbels zu Schengen]] De '''Robert Goebbels''' gebuer den [[3. Abrëll]] [[1944]] an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]], ass e [[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesche]] [[Politik]]er. No senger Ausbildung huet de Robert Goebbels als [[Journalismus|Journalist]] geschafft a war vun [[1972]] bis [[1974]] President vun der ''[[Association luxembourgeoise des journalistes]]'' (ALJ). [[1970]] – [[1975]] war hie Generalsekretär vun der [[Lëtzebuerger Sozialistesch Aarbechterpartei|Lëtzebuerger Sozialistescher Aarbechterpartei]] (LSAP). Tëscht [[1976]] a [[1984]] an dann erëm vun [[2000]] bis 2005 war de Robert Goebbels am Gemengerot vun der Stad Lëtzebuerg. [[1984]] gouf hie Staatssekretär fir Aussebezéiungen a Staatssekretär fir Wirtschaft a Mëttelstand an der [[Regierung Santer-Poos I]]. An där Funktioun huet hien [[1985]] op der [[MS Princesse Marie-Astrid|''Marie-Astrid'']] d'[[Schengener Ofkommes]] fir Lëtzebuerg ënnerschriwwen. [[1989]], an der [[Regierung Santer-Poos II]] gouf hie Minister fir Ekonomie, Transport an ëffentlech Bauten, an [[1994]], an och, vun [[1995]] un, an der [[Regierung Juncker-Poos]], Minister fir ëffentlech Bauten an Energie. Bei de [[Wale fir d'Europäescht Parlament 1999 (Lëtzebuerg)|Wale vun 1999]] gouf de Robert Goebbels als [[Lëscht vun de lëtzebuergeschen Europadeputéierten|Deputéierten]] an d'[[Europäescht Parlament]] gewielt. Do gouf hie Vizepresident vun der Partei vun den Europäesche Sozialisten. Seng Schwéierpunkte si virun allem wirtschaftlech a Finanz-Dossieren. Bei de [[Wale fir d'Europäescht Parlament 2004 (Lëtzebuerg)|Wale vun 2004]] an [[Wale fir d'Europäescht Parlament 2009 (Lëtzebuerg)|deene vun 2009]] gouf en erëmgewielt. De Robert Goebbels huet seng eegen Talk-Show, déi um [[.dok]] diffuséiert gëtt. Hie war Generalkommissär vum Lëtzebuerger Pavillon op der [[Expo 2010]] zu [[Shanghai]]. Vun Abrëll 2016<ref>[http://www.wort.lu/de/business/remodelage-du-conseil-d-administration-le-freeport-disponible-a-la-vente-571e0cf21bea9dff8fa76ad5 "Le Freeport disponible à la vente."] wort.lu, 25. Abrëll 2016 um 16:00.</ref> bis Juni 2020 war hie President vum Verwaltungsrot vum [[Luxembourg High Security Hub]]<ref>[https://www.wort.lu/de/business/robert-goebbels-der-freeport-braucht-eine-andere-strategie-5eee4d23da2cc1784e3600f4 "Robert Goebbels: 'Der Freeport braucht eine andere Strategie'."] wort.lu, 22.06.2020,</ref>. Hien ass zanter 2017 Verwaltungsrotsmember vun der China Everbright Bank (Europe). Schonn zu Liefzäite gouf hien zu [[Schengen]] mat enger Strooss geéiert. == Um Spaweck == {{Commonscat}} * [http://video.google.com/videosearch?q=goebbels+talkshow Robert Goebbels Talkshow op Google Video] * [http://www.europarl.europa.eu/parlArchives/mepArch/alphaOrder/view.do?language=FR&id=4429 Portrait vum Robert Goebbels op der Websäit vum Europaparlament] {{Referenzen}} {{DEFAULTSORT:Goebbels Robert}} [[Kategorie:Lëtzebuergesch Journalisten]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Ministeren]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Europadeputéiert]] [[Kategorie:Gebuer 1944]] [[Kategorie:Transportministere vu Lëtzebuerg]] [[Kategorie:Energieministere vu Lëtzebuerg]] [[Kategorie:Wirtschaftsministere vu Lëtzebuerg]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Staatssekretären]] {{Autoritéitskontroll}} q9qraus2olo5wz8fktt8rc7t5vjd7sx 0 6178 2394094 2387822 2022-07-25T21:34:51Z Robby 393 /* Gebuer */ [[:Albert Clemang]] wikitext text/x-wiki {{Artikel Joer}} == Evenementer == [[Fichier:Constitution GD Luxembourg revisée 1868-10-17 Excerpt Title and Article 1.tiff|thumb|200px|Lëtzebuerger Verfassung vun 1868]] === Europa === ==== Lëtzebuerg ==== * [[21. September]]: D'[[Basilika Iechternach|Iechternacher Bsilika]], déi nees opgeriicht gouf, gëtt ageweit. * [[17. Oktober]]: D'[[Lëtzebuerger Constitutioun]] gëtt geännert. * [[24. Oktober]]: Den [[Institut grand-ducal]] gëtt gegrënnt. === Afrika === === Amerika === ==== USA ==== ==== Südamerika ==== === Asien === === Ozeanien & Pazifik === === Arabesch Welt === == Konscht a Kultur == === Molerei === === Literatur === === Musek === == Wëssenschaft an Technik == == Gebuer == * {{8. Januar}}: [[Frank Dyson]], engleschen Astronom. * [[28. Januar]]: [[Antoine Jans]], lëtzebuergesche Keramikmoler. * {{5. Februar}}: [[Émile Schaaff]], Gierwer a Buergermeeschter zu Iechternach. * {{7. Februar}}: [[Hubert Mullenberger]], lëtzebuergeschen Eisebunner a Päiperleksspezialist. * [[14. Februar]]: [[Louis Klein]], lëtzebuergeschen Ingenieur a Moler. * [[22. Mäerz]]: [[Alfred Fowler]], engleschen Astronom. * [[25. Mäerz]]: [[Eugène Kurth]], lëtzebuergesche Moler. * [[22. Mäerz]]: [[Antoine Hirsch]], lëtzebuergeschen Ingenieur, Architekt, Auteur a Moler. * [[14. Abrëll]]: [[Annie Maunder]], brittesch Astronomin a Mathematikerin. * [[19. Mee]]: [[Lise Rischard]], lëtzebuergesch Spiounin. * {{5. Juni}}: [[Albert Clemang]], lëtzebuergeschen Ingenieur a Politiker. * {{8. Juni}}: [[Pierre Charles Schoren]], lëtzebuergesche Fotograf a Postkaartenediteur. * [[20. Juni]]: [[Joseph Neuman]], lëtzebuergeschen Notaire an Deputéierten. * [[22. Juni]]: [[Alois Čenský]], tschecheschen Architekt. * [[24. Juni]]: [[Jean-Baptiste Wercollier]], lëtzebuergesche Sculpteur. * [[29. Juni]]: [[George Ellery Hale]], US-amerikaneschen Astronom. * {{4. Juli}}: [[Henrietta Swan Leavitt]],US-amerikanesch Astronomin. * [[16. Juli]]: [[Felix Gredt]], lëtzebuergesche Jurist an Auteur. * {{2. August}}: [[John Grün]], lëtzebuergesche Kraaftmënsch. * [[15. August]]: [[Jan Welzl]], genannt ''Eskimo Welzl'', tschecheschen Aventurier, Weltreesender an Eskimohäuptling. * [[23. August]]: [[Paul Otlet]], belschen Informatiounsmanager, Grënner vun der moderner Dokumentatiounswëssenschaft. *[[31. August]]: [[Alphonse Rupprecht]], lëtzebuergesche Policebeamten, Pilzkenner, Historiker an Auteur. * {{1. September}}: [[Victor Villiger]], däitsche Cheemiker. * {{8. September}}: [[Pierre Kipgen]], lëtzebuergesche Kënschtler. * [[26. September]]: [[Jean Logeling]], lëtzebuergeschen Auteur vu Schoulbicher a Moler. * [[19. Dezember]]: [[Josep Comas i Solà]], spueneschen Astronom. == Gestuerwen == * [[25. Abrëll]]: [[Jacques Missy]], lëtzebuergesche Geeschtlechen a Professer. * [[13. Mee]] [[Jean-Baptiste Brasseur]], lëtzebuergesche Mathematiker. * {{1. Juni}}: [[James Buchanan]], President vun de Vereenegte Staate vun Amerika. * [[19. Mäerz]]: [[Nicolas Watlet]], lëtzebuergeschen Affekot, Riichter a Politiker. * [[20. September]]: [[Jean-Mathias Mayrisch]], lëtzebuergeschen Dokter. * {{2. Oktober}}: [[Gabriel de Marie]], lëtzebuergeschen Händler a Politiker. * [[19. Oktober]]: [[Jean-Pierre David Heldenstein]], lëtzebuergeschen Apdikter a Politiker. * [[13. November]]: [[Gioacchino Rossini]], italieenesche Komponist. == Um Spaweck == {{Commonscat}} l7jo094ol6vler18w47diwu4lj43tcd 0 7375 2394099 2358453 2022-07-25T22:26:35Z Robby 393 + Plaz vum Doud + Gielercher wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie}} Den '''Aloyse Hentgen''' gebuer de [[16. Juli]] [[1894]] zu [[Riedgen]], a gestuerwen den [[1. Dezember]] [[1953]] an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]]<ref name=":0">[https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/pzx6sg7xh/pages/7/articles/DIVL1071?search=Aloyse%20Hentgen Doudesannonce vum Aloyse Hentgen] am Luxemburger Wort vum 4. Dezember 1953 op eluxemburgensia.lu gekuckt de 26. Juli 2022</ref>, war e lëtzebuergeschen [[Affekot]] a Wirtschafts- a Landwirtschaftsminister a [[Resistenz zu Lëtzebuerg|Resistenzler]]. Hien huet vun [[1913]] bis [[1916]] zu [[Paräis]] an duerno zu [[Fribourg (Schwäiz)|Friburg]] an der [[Schwäiz]] [[Droit]] studéiert. Den [[13. Juli]] [[1917]] huet e säin Eed als Affekot geleescht a gouf Member um [[Barreau vu Lëtzebuerg]]. A senger Schüler- a Studentenzäit war hie Member vun der pennäler "Landsmannschaft" a spéiderer studentescher "Ferialverbindung" [[Amicita Luxemburgensis]] a vun 1917 un, war hien als President vum [[Association luxembourgeoise des universitaires catholiques|Akademikerveräin]] engagéiert, enger Studentenorganisatioun déi zwar offiziell onofhängeg war, u sech awer der [[Rietspartei]] an duerno där hirer Nofollgerin [[Chrëschtlech-Sozial Vollekspartei|CSV]] nostoung. Doduerch krut hie Kontakter an d'Politik a gouf do als "kathoulesch an nationalistesch" betitelt. En huet versicht, d'[[Marie-Adélaïde vu Lëtzebuerg|Marie-Adélaïde]] géint d'Ugrëff vun de Lénken ze verdeedegen a war als ''Konter-Revolutionnär'' a ''Reaktionär'' géint den Uschloss un d'[[Belsch]]. Bei de [[Chamberwalen 1934]] gouf en dem [[Eugène Dondelinger]] säin Nofollger als [[Chamber]]-Deputéierte vun der Rietspartei am Südbezierk. Den [[29. Februar]] [[1920]] huet en, mat nach anere Familljen, bei der Grënnung vun der éischter Lëtzebuerger Assurancëgesellschaft [[La Luxembourgeoise]] matgewierkt. Hie gouf do President vum Opsiichtsrot an duerno Administrateur-délégué ([[1923]]: Division assurances, [[1933]]: Division banque). Den [[10. Dezember]] 1933 huet den Aloyse Hentgen d'Lëtzebuerger Basketball Federatioun matgegrënnt a war do vun 1933 bis [[1936]] President vum Comité. Um Häerz louch em och de [[Scoutissem]]. Sou war en ë.&nbsp;a. virum [[Zweete Weltkrich]] ''Chef-Scout'' a vun [[1944]] bis [[1948]] ''Commissaire général'' vum Verband vun de [[Lëtzebuerger Guiden a Scouten|Lëtzebuerger Scouten]]. Am Zweete Weltkrich gouf den Aloyse Hentgen als Affekot vun der Lëscht vum Barreau gestrach a vun der [[Gestapo]] mat senger Famill an [[Däitschland]] déportéiert ([[1942]]-[[1945]]). Virum [[KZ]] gouf e vum Dr Hedfeld vu [[Kaub]], wéinst enger Krankheet un där en effektiv gelidden huet, gerett. Nom Krich war den Aloyse Hentgen Fraktiounspresident vun der CSV. Hien huet 1948/[[1949]] déi éischt Initiativ ergraff fir d'Grënnung vun enger Jugendorganisatioun vu senger Partei am Südbezierk. De [[14. Juli]] 1948 gouf hie Wirtschafts- an Agrikulturminister an der [[Regierung Dupong-Schaus-Bodson]]. No engem éischten [[Hireschlag]] huet e sech den [[2. September]] [[1950]] awer gezwonge gesi fir ze demissionéieren. Den Aloyse Hentgen ass den 1. Dezember 1953 verscheet. == Gielercher == * Commandeur vum [[Ordre de la couronne de chêne]] (Promotioun 1952)<ref>[http://www.legilux.public.lu/leg/a/archives/1952/0010/a010.pdf Odre de la Couronne de chêne Auszeechnungen 1952 Memorial A N° 10 vun 1952]</ref> * Commandeur avec couronne vum [[Ordre de Mérite civil et militaire d'Adolphe de Nassau]]<ref name=":0" /> * Grand-Officier vum [[Ordre d'Orange-Nassau]]<ref name=":0" /> * [[1956]] krut en nach posthum d'[[Ordre de la Résistance 1940–1944|Kräiz vum Resistenzuerden]]. == Um Spaweck == {{Commonscat}} {{Referenzen}} {{DEFAULTSORT:Hentgen Aloyse}} [[Kategorie:Lëtzebuergesch Ministeren]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Deputéiert]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Resistenzler]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Affekoten]] [[Kategorie:Scoutissem zu Lëtzebuerg]] [[Kategorie:Gebuer 1894]] [[Kategorie:Gestuerwen 1953]] [[Kategorie:Ordre de la Résistance 1940–1944]] [[Kategorie:Commandeur de l'ordre de la couronne de chêne]] [[Kategorie:Landwirtschaftsministere vu Lëtzebuerg]] [[Kategorie:Membere vun der Assemblée consultative]] [[Kategorie:Commandeur avec couronne de l'ordre de mérite civil et militaire d'Adolphe de Nassau]] [[Kategorie:Grand-Officier vum Ordre d'Orange-Nassau]] j8fz2jxl7e955mgdhmaosohv9pdjaxc 0 8594 2394063 2366280 2022-07-25T13:28:37Z Bdx 7724 Struktur + Kollaborateur wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie}} [[Fichier:Drapeau de Rex.svg|thumb|De Fändel vun de Rexisten]] De '''Léon Joseph Marie Ignace Degrelle''', gebuer de [[15. Juni]] [[1906]] zu [[Bouillon (Belsch)|Bouillon]] an der [[Belsch]] a gestuerwen den [[31. Mäerz]] [[1994]] zu [[Málaga]] a [[Spuenien]], war e [[Belsch]]e Politiker an Nazi-Kollaborateur. == Liewen == Den Degrelle kënnt aus der typescher [[Katholizismus|kathoulescher]] Mëttelklass; säi Papp war [[Brauer]], een Deel vu senger Famill kënnt aus dem Grand-Duché ([[Éislek]]). Zu [[Namouer]] an zu [[Léiwen]] huet hien [[Droit]] studéiert. [[1930]] huet hien d<nowiki>'</nowiki>''Chrëschtkinneksbeweegung'' gegrënnt, eng wallounesch autoritär an antidemokratesch Beweegung, benannt nom Verlagshaus ''Christus Rex'', an deem d'[[Zäitschrëft]] ''Rex'' erauskoum. D'[[Rexisten]] haten [[1936]] an dem Belsche Parlament 21 Sëtz. Beim Iwwerfall vun der [[Wehrmacht]] op d'Belsch, am Mee [[1940]], gouf den Degrelle a [[Frankräich]] deportéiert. Mä kuerz drop gouf en do vun den Däitsche befreit. 1941 huet den Degrelle ganz oppen de Choix vun der [[Kollaboratioun]] mat [[Däitschland|Nazidäitschland]] gemaach a gouf sou, nieft dem [[Staf De Clercq]] vum [[Vlaams Nationaal Verbond]] (VNV), ee vun de wichtegste Kollaborateuren a sengem Heemechtsland, e wallounesche [[Vidkun Quisling|Quisling]]. Wéi Däitschland d'[[Sowjetunioun]] iwwerfall huet, huet den Degrelle d'éischt eng ronn Dausend Fräiwëlleg zesummegekraazt, fir no an no, aus enger éischter Unitéit, dem Infanterie-Batailloun 373 vun der Wehrmacht, eng ''Légion Wallonie'' ze schafen. Parallel dozou gouf et iwweregens och eng ''Vlaamse Legioen''. Spéider, am Januar 1943, sinn d'Zaldote vun der ''Légion Wallonie'', déi bis ewell an der Uniform vun der Wehrmacht gekämpft haten a ganz vill Verloschter erlidden haten (ë.&nbsp;a. zu [[Tscherkassy]]), an d'[[Waffen-SS]] integréiert ginn. Ee Moment waren déi [[Wallounesch Regioun|wallounesch]] Zaldoten an der 5. SS-Panzerdivisioun. De Léon Degrelle koum als am meescht dekoréierten (Ritterkräiz mat Eechelaf) auslänneschen Zaldot aus [[Russland]] erëm. Um Enn vum [[Zweete Weltkrich|Krich]] huet den Degrelle sech iwwer den Ëmwee vu [[Skandinavien]] an d'[[Francisco Franco|Franco]]-[[Spuenien]] verzunn. An der Belsch gouf hien am Dezember [[1945]] zum Doud verurteelt, mä säi Gaaschtland huet hien net ausgeliwwert. [[1964]] huet dat Belscht Parlament, mat där sougenannter ''Lex Degrelle'', de [[Verjärung]]sdelai fir [[Landesverrot]] verlängert. [[1969]] koumen dem Degrelle seng ''Erënnerunge vun engem Faschist'' eraus; dora feiert den Auteur den [[Adolf Hitler|Hitler]] als "dee gréisste Genie vun allen Zäiten". == Literatur == * ''Ënner der Leedung vum'' Paul Aron ''a vum'' José Gotovitch, ''Dictionnaire de la Seconde Guerre mondiale en Belgique'' ; Bréissel (André Versaille éditeur), 2008; 528 Säiten. ISBN 978-2-87495-001-8 * Hans Werner Neulen: ''An deutscher Seite: Internationale Freiwillige von Wehrmacht und Waffen-SS'', München 1998, ISBN 978-3800410699 * Hans Werner Neulen: ''Europas verratene Söhne. Die Tragödie der Freiwilligen im Zweiten Weltkrieg''<ref>Den Titel verréit de Geescht vum Auteur</ref>, München 1980, ISBN 3-404-65042-5 {{Referenzen an Notten}} {{LinkPortalWWII}} {{DEFAULTSORT:Degrelle Leon}} [[Kategorie:Gebuer 1906]] [[Kategorie:Gestuerwen 1994]] [[Kategorie:Politiker (Belsch)]] [[Kategorie:Belsch Journalisten]] [[Kategorie:Belsch am Zweete Weltkrich]] [[Kategorie:Persounen am Zweete Weltkrich (Achs)]] 2eq7cao1exm9n1nm00ttf585xx7u70s 0 11987 2394049 2390217 2022-07-25T12:35:23Z GilPe 14980 High Security Hub wikitext text/x-wiki {{Infobox Fluchhafen |Lëtzebuergeschen Numm = Fluchhafe Lëtzebuerg-Findel|Numm an der Landessprooch = |Logo = LuxAirport_(Logo).png|Bild = Luxembourg, aérogare Findel (101).jpg|Bildbeschreiwung = D'Aerogare am Mäerz 2022|IATA = LUX|ICAO = ELLX|Land = Lëtzebuerg|Regioun = |Distanz Stadzentrum = 6 km ëstlech vun der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]]|Héicht = 376|lat_deg = 49|lat_min = 37|lat_sec = 35.67|lat_NS = N|lon_deg = 06|lon_min = 12|lon_sec = 41.46|lon_EW = E|Typ = Ëffentlech|Erëffnung = 1947|Schléissung = |Bedreiwergesellschaft = Société de l'Aéroport de Luxembourg S.A.|Terminalen = 2|Fläch = |Statistikjoer = 2015|Passagéier = 2.687 086|Fracht = 737625|Fluchbewegungen = 84222|r1-Numm = 06/24|r1-Längt = 4000|r1-Belag = Asphalt}} {| {{prettytable-R}} | [[Fichier:Embraer EMB-145LU (ERJ-145LU), Luxair AN0865395.jpg|thumb|center|Embraer 145 vun der Luxair virum Terminal B|298x298px]] [[Fichier:Luxembourg-Findel International Airport.jpg|thumb|center|D'Pist vum Fluchhafe Lëtzebuerg (1991)]] [[Fichier:Luxembourg city with airport openstreetmap 01.png|thumb|center|Lag vum Fluchhafen ëstlech vun der Stad Lëtzebuerg.]] [[Fichier:Findel airport Luxembourg openstreetmap 01.png|thumb|center|Kaart vum Fluchhafe Lëtzebuerg.]] [[Fichier:Aeroport Findel Luxembourg terminal B 01.jpg|thumb|center|Den Terminal B vun der Pist aus gesinn.]] [[Fichier:Aeroport Findel Luxembourg terminal A 01.jpg|thumb|center|Den Terminal A vun der Pist aus gesinn.]] [[Fichier:Aérogare-checkin-schalteren--w.jpg|thumb|center|Checkin an der neier Aerogare (Terminal A)]] [[Fichier:LUX Luxembourg (Findel), Luxembourg PP1352051882.jpg|thumb|center|Terminal A]] [[Fichier:Findel Hall des départs.jpg|thumb|center|Den Agangsberäich vum Terminal A]] |} De '''Fluchhafe Lëtzebuerg''', offiziell '''Aéroport de Luxembourg''' genannt, läit um [[Findel]] ronn 7&nbsp;km<ref>Distanz vum Stadhaus bis bei d'Aerogare a Loftlinn gerechent</ref> nordëstlech vun der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]], um Territoire vun de Gemenge [[Gemeng Sandweiler|Sandweiler]], [[Gemeng Nidderaanwen|Nidderaanwen]] a [[Lëtzebuerg (Stad)|Lëtzebuerg]]. De Begrëff '''Findel''' gëtt dann och dacks als [[Metonymie]] fir de Fluchhafe gebraucht. D'Bedreiwergesellschafte vum Fluchhafe Lëtzebuerg-Findel sinn d'[[Luxairport]], eng [[Société anonyme]], déi 2001 gegrënnt gouf, an zu 100 % dem Lëtzebuerger Staat gehéiert, an d'[[Administration de la navigation aérienne]] (ANA), déi dem [[Ministère de la mobilité et des travaux publics]] kuerz MMTP ënnerstallt ass, an déi aus der Administration de l'aéroport entstanen ass. {{Méi Info 1|Administration de la navigation aérienne}} D'Luxairport exploitéiert haaptsächlech d'Terminalen A a B, de GATT<!-- wat ass de GATT? Ass et ieren de GAT (General Aviation Terminal), dee méi spéit ernimmt gëtt?--> an den ale Cargozenter. Se këmmert sech och ëm den Entretien vun de Clôturen an de [[Schibedier|Schibe]]- an [[Dréidier]]en an ëm d'Zougangskontrollen op de Site. Um a ronderëm de Findel, schaffe fir de Fluchhafen direkt an indirekt eng ronn 6000 Leit. Am grousse Ganze sinn awer eng gutt 20.000 Aarbechtsplazen ofhängeg vun de Fluchhafenaktivitéiten um Findel. Dofir zielt dëse Wirtschaftspilier 2014 mat senge 4,88 % vum PIB, zu engem wichtege Faktor vun der Ekonomie am Grand-Duché. Den internationale Fluchhafe vu Lëtzebuerg ass d'Heemechtsbase vun der [[Luxair]], der [[Cargolux]], der [[Luxembourg Air Rescue]] an der [[Luxaviation]]. Am Passagéierberäich, gouf de Fluchhafe wärend der Summerzäit 2014, vun 22 Fluchgesellschaften ugeflunn. Domat gouf et an der Haaptsaison, net manner wéi 84 Reesdestinatiounen iwwer 24 Länner verdeelt. Wat d'Wanterzäit 2014/15 dogéint betrëfft, gëtt et just 10 Fluchgesellschaften. Dowéinst gëtt et tëscht dem 25. Oktober am 30. Mäerz, nëmmen 41 direkt Destinatiounen a 16 verschidde Länner. D'Haaptpassagéierinfrastruktur besteet aus zwou Aerogaren, mat enger Capacitéit vun am Ganzen 3,6 Millioune Passagéier am Joer. Den Terminal A mat enger Bruttofläch vun 43.400  m², a mat enger 5000 m² grousser Glasfassad ass d'Haaptgebai. Dobäi kënnt, datt d'Aerogare mat 26 Offäerdegungsguichete wéi och mat 18 Passagéierausgäng ekipéiert ass. Op den zwou Säite vum Offäerdegungsberäich ass e Sécherheetsberäich. Beim Terminal B gëtt et weder en eegenen Offäerdegungsberäich, nach een onofhängegen Arrivéesberäich. De Sécherheetsberäich ënnerläit och der Infrastruktur vum Terminal A. An dëser 156 Meter laanger Annexe sinn 10 Passagéierausgäng, déi op zwou Säite vum 14 Meter breede Gebai opgedeelt sinn. Zousätzlech gëtt et och nach en Terminal fir Privatjetten. Dësen Terminal funktionéiert autonom, an ass domat ganz vun de reschtleche Passagéieraktivitéite vum Findel ofgetrennt. Dernieft gëtt et fir d'Cliente vum Luxairport eng 7600 Parkplazen. Dovu si 4080 Plazen an engem ënnerierdesche Parkhaus op véier Stäck verdeelt. Am Frachtberäich huet de Luxair-Cargozenter eng maximal Capacitéit vun 1 Millioun Tonne Wueren am Joer. Enn 2014, hunn eng 13 verschidde representéiert international Cargo-Fluchgesellschaften de Findel ugeflunn. Doriwwer eraus ass en unhand vu sengem Tonnage, als fënneft gréissten Acteur um europäesche Maart klasséiert. Eng zousätzlech nei Aktivitéit am Logistikberäich vum Fluchhafen ass zanter 2014 den [[Luxembourg High Security Hub|High Security Hub]], eng [[Fräihandelszon]] an en ofgeséchert Tëschelager fir Wäertsaachen. Am Süde laanscht d'Pist, steet de grousse Cargolux-Maintenancezenter. De Fluchhafe Lëtzebuerg huet eng 4000 × 60 Meter laang Pist, wat eng vun de längste Pisten a ganz Europa ass. == Geschicht == [[Fichier:363d Tactical Reconnaissance Group P-51D 44-13816.jpg|thumb|lénks|En amerikanesche [[P-51 Mustang|F-6C Mustang]] am Oktober 1944 um "Sandweiler Airfield".]] [[1939]] ass ugefaange ginn, den Terrain riicht ze maachen. Am [[Zweete Weltkrich]] war do eng däitsch Schoul fir Seegelfliger. [[1946]] gouf de Fluchhafen offiziell ageweit a vum Mee u gëtt et zweemol an der Woch e Fluch tëscht Lëtzebuerg a Bréissel. [[1955]] gouf d'Landepist vun 2.000 op 2.830 Meter verlängert, [[1975]] gouf se nach eng Kéier méi laang gemaach. Haut ass d'Bunn fir ze landen 4.000 Meter laang. 1975 gouf eng nei Aerogare a Betrib geholl, an [[1993]] gouf en neien, 35 Meter héije Kontrolltuerm opgeriicht. [[2003]] gouf mat Aarbechte fir eng nei Aerogare, mat ë.&nbsp;a. engem Uschloss un d'[[Eisebunn|Schinnenetz]], ugefaangen. Déi nei Aerogare besteet aus zwéin Terminalen: * Terminal A: den Haaptterminal vun der Aerogare gouf de [[25. Abrëll]] [[2008]] ageweit an den [[21. Mee]] [[2008]] a Betrib geholl. * Terminal B: ass als Annexe zur deemoleger Aerogare gebaut ginn an de 26. Mee 2004 a Betrib gaangen. Nom Check-in an der Haaptaerogare hunn d'Clientë vu méi klenge Linnenfligeren (bis zu 50 Passagéier) deen Terminal fir den Transfert bei hire Fligfer benotzt. Den Terminal B war vum Terminal A duerch déi al Aerogare getrennt a war dofir sou laang zou, wéi déi net ofgerappt war. Déi al Aerogare vun 1975 gouf an de Joren 2010 - 2011 ofgerappt<ref>[http://www.wort.lu/de/lokales/countdown-fuer-das-alte-terminal-4f61d6eee4b0860580aafab6 Countdown für das alte Terminal] op wort.lu den 1. Juni 2010</ref>. Nodeems eng Zäit laang vun enger Passerell tëscht dem Terminal A a B rieds war, déi déi zwee Gebaier verbanne sollt<ref>[http://www.lux-airport.lu/2008/index.php?idnavigation=21&navsel=21&navparent=15&navlevel=&level1=15&level2=21&level3=&level4=&co_group_id=22&lang=fr&fidlanguage=2&idusergroup=2%20lux-Airport lux-Airport] Terminal B</ref>{{,}}<ref>[http://www.wort.lu/de/view/findel-vorerst-kein-start-am-terminal-b-529dfb83e4b0a66dbd89aacb Findel: Vorerst kein Start am Terminal B], wort.lu 3. Dezember 2013.</ref>, huet den Infrastrukturminister [[François Bausch]] am Oktober 2014 ugekënnegt, datt "schëtzeg"<ref>"schëtzeg": Lo gëtt et dann och méi Detailer iwwer dëse Projet, deen dem Direkter vum Fluchhafen, dem Johan Vanneste, no spéitstens Ufank 2019 fäerdeg soll sinn. [http://www.rtl.lu/letzebuerg/582577.html Scho 6 Joer laang ausser Betrib], rtl.lu, 12. November 2014</ref> en Tëschegebai gebaut soll ginn, an deem och zousätzlech Restauratiounsbetriber a Butteker ënnerkomme kéinten<ref>[http://www.rtl.lu/letzebuerg/577346.html "Infrastrukturminister Bausch: Nordstrooss geet am September 2015 op."] rtl.lu, Leschten Update: 24.10.2014, 07:13:26.</ref>. Donieft gëtt et nach den Terminal GAT (General Aviation Terminal) fir d'Offäerdege vun der ''aviation générale'', also net vu Linneflich, mä vu Privat- oder Firmefligeren. Dësen Terminal leit ofgeleeë vun deenen zwéin aneren am Frachtzentrum vum Fluchhafen. De GAT ass an enger Rekordzäit vun eppes iwwer sechs Méint decidéiert, geplangt a fäerdeg gebaut ginn. D'Inauguratioun war den 1. Februar 2008<ref>[http://www.gouvernement.lu/salle_presse/actualite/2008/02-fevrier/01-lux-gat/index.html gouvernement.lu] Inauguration du terminal d'aviation générale</ref>{{,}}<ref>[http://www.lux-airport.lu/2008/index.php?idnavigation=53&navsel=53&navparent=6&navlevel=&level1=6&level2=53&level3=&level4=&co_group_id=49&lang=fr&fidlanguage=2&idusergroup=2 lux-Airport] GAT</ref>- == Frequenzen == * [[Luxembourg Tower]] 118,1 (Kontrolltuerm, fir d'CTR vum Buedem bis 2500&nbsp;ft zoustänneg) * [[Luxembourg Approach]] 118,9 (Radar, fir d'TMA Luxembourg vu 2500&nbsp;ft bis FL165 zoustänneg, am Norde vun der TMA vun 3500&nbsp;ft bis FL145, doriwwer BelgoControl an, iwwer FL245, [[Maastricht UAC]]) * Luxembourg [[Automatic Terminal Information Service|ATIS]] 134,75 (Informatiounen) * Luxembourg Ground 121,9 (Buedem) * Luxair Handling/Dispatch 131,625 * Luxair Cargo 131,8 * Cargolux Handling 131,775 * Luxembourg General Aviation Handling 121,85 == Virfäll um Fluchhafen == An de fréie Moiesstonne vum 6. Oktober 2000 koum et zu engem vun de spektakuläerste Virfäll an der Lëtzebuerger Kriminalgeschicht. Convoyeure vun der Geldtransportfirma Brinks ware amgaang, 73 Millioune [[Lëtzebuerger Frang|Frang]] (iwwer 1,8 Mio €) an e Fliger vun der Crossair ze lueden, wéi eng Camionnette iwwer d'Virfeld gerannt koum. Sechs schwéierbewaffnet a camoufléiert Männer sinn aus der Camionnette erausgesprongen an hunn d'Personal forcéiert, sech op de Buedem ze leeën, wärend de Chauffer vum Geldtransporter mat enger [[Panzerfauscht]] a Schach gehale gouf. Ee vun den Täter ass an de Fliger geklommen an huet sechs Geldsäck erausgeholl. Wéi ee vum Personal probéiert huet ze flüchten, gouf hie vun zwéin Täter an d'Bee geschoss. Wéi den Täter mat der Panzerfauscht sech eng Kéier kuerz vum Geldtransporter ewechgedréint huet, huet de Chauffer vun der Brinks-Camionette Vollgas ginn a probéiert z'entkommen. Direkt hunn d'Täter mat enger [[Kalaschnikow]] op den Auto geschoss, an déi zwéi Geldbuete si blesséiert ginn. D'Täter sinn doropshi geflücht, mä nëmmen e puer Minutte méi spéit op eng Stroossespär vun der Police getraff. Ouni Virwarnung hunn d'Banditte ronn 36-mol op déi zwéi Poliziste geschoss (een huet e Sträifschoss um Kapp ofkritt, deen zweete gouf vun engem Querschléier am Bauch getraff). No enger kuerzer Flucht goufen d'Täter um [[Scheedhaff]] vun enger Zivillpatrull bewosst an en Accident verwéckelt. Ee vun den Täter konnt sou verhaft ginn, deen aneren ass dervukomm a konnt bis haut nach net gefaasst ginn<ref>Emissioun iwwer d'Iwwerfäll op d'Geldtransporten am Joer 2000 [http://tele.rtl.lu/emissiounen/dna/572472.html DNA: International Bandekriminalitéit], rtl.lu, 5. Oktober 2014</ref>. De Kapp vun der Band soll de Marcel Habran, e Caïd aus dem [[Léck]]er "Milieu", gewiescht sinn, deen allerdéngs bei der Attack net derbäi war<ref>[http://blog.lesoir.be/jour-apres-jour/2009/02/26/marcel-habran-est-un-chef-de-bande-pas-un-meurtrier/ Le Soir: Marcel Habran a été acquitté de sa participation alléguée à l'attaque de l'aéroport de Findel]</ref>. == Fluchgesellschaften an hir Destinatioune vum Findel aus == === Passagéierflich === * Aegean (Athen) * [[Alitalia]] (Mailand<sup id="fn_5_back">[[Fluchhafe Lëtzebuerg#fn 5|5]]</sup>) * [[Austrian Airlines]] (Wien<sup id="fn_5_back">[[Fluchhafe Lëtzebuerg#fn 5|5]]</sup>) * [[British Airways]] ([[London Heathrow Airport|London-Heathrow]]) * [[easyJet]] ([[Gatwick Airport|London-Gatwick]], [[Mailand]], Lissabon, Porto, Bordeaux, Berlin) * [[Flybe]] ([[Manchester]]) * [[KLM Cityhopper]] ([[Amsterdam]]) *LOT Polish Airline (Warschau) * [[Lufthansa CityLine|Lufthansa]] ([[Frankfurt]], [[München]]) * [[Luxair]] (Agadir, Ajaccio<sup id="fn_2_back">[[Fluchhafe Lëtzebuerg#fn 2|2]]</sup>, Almeria<sup id="fn_2_back">[[Fluchhafe Lëtzebuerg#fn 2|2]]</sup>, Antalya<sup id="fn_2_back">[[Fluchhafe Lëtzebuerg#fn 2|2]]</sup>, [[Barcelona]], Bastia<sup id="fn_2_back">[[Fluchhafe Lëtzebuerg#fn 2|2]]</sup>, [[Berlin]], Bilbao<sup id="fn_2_back">[[Fluchhafe Lëtzebuerg#fn 2|2]]</sup>, Boa Vista<sup id="fn_3_back">[[Fluchhafe Lëtzebuerg#fn 3|3]]</sup>, [[Bodrum]]<sup id="fn_2_back">[[Fluchhafe Lëtzebuerg#fn 2|2]]</sup>, Burgas<sup id="fn_2_back">[[Fluchhafe Lëtzebuerg#fn 2|2]]</sup>, [[Cagliari]]<sup id="fn_2_back">[[Fluchhafe Lëtzebuerg#fn 2|2]]</sup>, Catania<sup id="fn_2_back">[[Fluchhafe Lëtzebuerg#fn 2|2]]</sup>, Djerba, [[Dubrovnik]]<sup id="fn_2_back">[[Fluchhafe Lëtzebuerg#fn 2|2]]</sup>, Enfidha-Hammamet, [[Faro]]<sup id="fn_2_back">[[Fluchhafe Lëtzebuerg#fn 2|2]]</sup>, Figari<sup id="fn_2_back">[[Fluchhafe Lëtzebuerg#fn 2|2]]</sup>, Fuerteventura, [[Genf]], Gran Canaria, Hamburg, Heraklion<sup id="fn_2_back">[[Fluchhafe Lëtzebuerg#fn 2|2]]</sup>, Hurghada, Ibiza<sup id="fn_2_back">[[Fluchhafe Lëtzebuerg#fn 2|2]]</sup>, Ilha do Sal<sup id="fn_3_back">[[Fluchhafe Lëtzebuerg#fn 3|3]]</sup>, Jerez de la Frontera<sup id="fn_2_back">[[Fluchhafe Lëtzebuerg#fn 2|2]]</sup>, Kopenhagen, [[Korfu]]<sup id="fn_2_back">[[Fluchhafe Lëtzebuerg#fn 2|2]]</sup>, Lamezia Terme<sup id="fn_2_back">[[Fluchhafe Lëtzebuerg#fn 2|2]]</sup>, [[Lanzarote]], Lissabon<sup id="fn_2_back">[[Fluchhafe Lëtzebuerg#fn 2|2]]</sup>, London City Airport, Madeira<sup id="fn_2_back">[[Fluchhafe Lëtzebuerg#fn 2|2]]</sup>, [[Madrid]], [[Mailand]], [[Malaga]], [[Malta]]<sup id="fn_2_back">[[Fluchhafe Lëtzebuerg#fn 2|2]]</sup>, Marrakesch, Marsa Alam, München, Neapel<sup id="fn_2_back">[[Fluchhafe Lëtzebuerg#fn 2|2]]</sup>, [[Nice]], Kos<sup id="fn_2_back">[[Fluchhafe Lëtzebuerg#fn 2|2]]</sup>, Ouarzazate<sup id="fn_2_back">[[Fluchhafe Lëtzebuerg#fn 2|2]]</sup>, [[Palermo]]<sup id="fn_2_back">[[Fluchhafe Lëtzebuerg#fn 2|2]]</sup>, [[Palma de Mallorca]], [[Paräis]], [[Porto]], [[Rhodos]]<sup id="fn_2_back">[[Fluchhafe Lëtzebuerg#fn 2|2]]</sup>, Rimini<sup id="fn_2_back">[[Fluchhafe Lëtzebuerg#fn 2|2]]</sup>, [[Roum]], [[Saarbrécken]], Sharm el Sheikh, Teneriffa, Varna<sup id="fn_2_back">[[Fluchhafe Lëtzebuerg#fn 2|2]]</sup>, [[Venedeg]]<sup id="fn_1_back">[[Fluchhafe Lëtzebuerg#fn 1|1]]</sup>, [[Wien]]) * * [[Ryanair]] ([[London]], [[Porto]], [[Lissabon]], [[Mailand]], [[Madrid]], [[Barcelona]])<ref>[http://www.lequotidien.lu/economie/ryanair-annonce-une-liaison-luxembourg-barcelone/ "Ryanair annonce une liaison Luxembourg-Barcelone."] lequotiduen.lu, 25/01/17 12:52.</ref> * [[Swiss International Air Lines|Swiss]] ([[Zürich]]) * [[TAP Portugal]] ([[Lissabon]], Porto) * [[Turkish Airlines]] ([[Istanbul]]) * [[Volotea]] (Nice) * [[Vueling]] (Barcelona) <cite id="fn_1">[[Fluchhafe Lëtzebuerg#fn 1 back|* 1:]]</cite> Saisonal Flich an der Summervakanz <cite id="fn_2">[[Fluchhafe Lëtzebuerg#fn 2 back|* 2:]]</cite> Saisonal Flich an der Summersaison <cite id="fn_3">[[Fluchhafe Lëtzebuerg#fn 3 back|* 3:]]</cite> Saisonal Flich an der Wantersaison <cite id="fn_4">[[Fluchhafe Lëtzebuerg#fn 4 back|* 4:]]</cite> Saisonal Charter-Flich vun Enn Juni bis Enn Oktober <cite id="fn_5">[[Fluchhafe Lëtzebuerg#fn 5 back|* 5:]]</cite> Flich am Code-Share, operéiert vu Luxair <cite id="fn_6">[[Fluchhafe Lëtzebuerg#fn 6 back|* 6:]]</cite> Flich operéiert ënner dem Code AF vun Air France === Frachtflich === * [[Atlas Airlines]] * [[Cargolux]] * [[China Airlines]] * [[China Southern Airlines]] * [[MK Airlines]] * [[Qatar Airways Cargo]] * [[Silk Way Airlines]] * [[Ukraine Air Alliance]] == Statistiken == [[Fichier:Statistiken vum Fluchhafe Findel.png|alternativtext=Diagramm|miniatur|450x450px|Entwécklung vun der Passagéierzuel an dem Frachtopkommes.]] {| class="wikitable" style="text-align: right" id="mwAW8" border="1" cellpadding="3" cellspacing="0" ! id="mwAXI" |Joer ! id="mwAXM" |Passagéier ! id="mwAXQ" |Wuerentransport (t) ! id="mwAXU" |Mouvementer |- id="mwAXY" | id="mwAXc" |1946 | id="mwAXg" |1.457 | id="mwAXk" |&ndash; | id="mwAXs" |1.032 |- id="mwAXw" | id="mwAX0" |1950 | id="mwAX4" |6.525 | id="mwAX8" |&ndash; | id="mwAYE" |3.602 |- id="mwAYI" | id="mwAYM" |1960 | id="mwAYQ" |55.591 | id="mwAYU" |&ndash; | id="mwAYc" |14.125 |- id="mwAYg" | id="mwAYk" |1970 | id="mwAYo" |476.938 | id="mwAYs" |&ndash; | id="mwAY0" |26.035 |- id="mwAY4" | id="mwAY8" |1980 | id="mwAZA" |670.159 | id="mwAZE" |&ndash; | id="mwAZM" |54.604 |- id="mwAZQ" | id="mwAZU" |1990 | id="mwAZY" |1.072.264 | id="mwAZc" |142.956 | id="mwAZg" |62.714 |- id="mwAZk" | id="mwAZo" |2000 | id="mwAZs" |1.669.484 | id="mwAZw" |499.911 | id="mwAZ0" |85.511 |- id="mwAZ4" | id="mwAZ8" |2009 | id="mwAaA" |1.551.315 | id="mwAaE" |625.462 | id="mwAaI" |81.619 |- id="mwAaM" | id="mwAaQ" |2010 | id="mwAaU" |1.630.165 | id="mwAaY" |735.307 | id="mwAac" |80.494 |- id="mwAag" | id="mwAak" |2011 | id="mwAao" |1.791.231 | id="mwAas" |656.653 | id="mwAaw" |83.405 |- id="mwAa0" | id="mwAa4" |2012 | id="mwAa8" |1.919.694 | id="mwAbA" |614.906 | id="mwAbE" |81.163 |- id="mwAbI" | id="mwAbM" |2013 | id="mwAbQ" |2.197.331 | id="mwAbU" |673.500 | id="mwAbY" |80.397 |- |2014 |2.467.864 |708.077 |84.244 |- |2015 |2.687.086 |737.625 |85.031 |- |2016 |3.022.912 |801.806 |86.402 |- |2017 |3.599.390 |897.127 | 89.944 |- |2018 |4.036.878 |894.649 |94.586 |- |2019 |4.416.038<br> |853.354 |80.557 |- |2020 |1.446.354 |905.223 |43.635 |- | colspan="4" style="font-size: 90%" |Quell: [https://download.data.public.lu/resources/statistiques-evolution-du-trafic/20210114-122322/global-for-the-public-2020.pdf Websäit vun der Administration de la navigation aérienne] |} == Literatur == * [[Jean-Paul Hoffmann]]: ''[http://onsstad.vdl.lu/uploads/media/ons_stad_91-2009_4-9.pdf Flughafen Findel]'' an [[Ons Stad]] Nr. 91/2009 * Arthur Colbach: ''Flughafen Luxemburg im Aufwind'' an: Luxemburger Marienkalender, Jg. 86 (1967), S. 103-108 * Helmut Reis: ''Luxemburg Airport: Flughafen einer europäischen Grenzregion'' an: Geographie heute, Heft 73 (Sept. 1989), S. 10-14 * Serge Braun, ''Luxembourg Findel : Flughafen - aéroport - airport''. Luxembourg (2017) == Kuckt och == * ''[[L'envol (Charlotte Engels)|L'envol]]'', eng Skulptur vun der [[Charlotte Engels]] um Fluchhafe Lëtzebuerg (gouf 2003 ewechgeholl, 2010 virun der haiteger Aerogare nei opgestallt). * ''[[Automatic Terminal Information Service|ATIS]]'', e Beispill vun engem Message vum Fluchhafe Findel, deen automatesch diffuséiert gëtt * ''[[Luxembourg Approach]]'' * ''[[Luxembourg Tower]]'' == Um Spaweck == {{Commonscat|Luxembourg-Findel International Airport|Fluchhafe Lëtzebuerg}} * [http://www.luxair.lu/luxair/jsp/polopoly.jsp?d=549&a=6390&l=fr Informatioun iwwer d'Arriveeën] * [http://www.lux-airport.lu/de/Startseite.1.html Offiziell Säit vum Fluchhafe Lëtzebuerg] * [http://www.aeroport.public.lu/fr/administration/histoire.html Geschicht, Fotoen a Statistiken] * [http://www.i-sprott.info/joomla/index.php?option=com_wrapper&Itemid=36 Aktuell Meteo a Prevision am Kloertext] * [http://www.meteolux.lu/temps-actuel Offiziell Internetpresenz vum Wiederdéngscht] (op Franséisch mat Piktogrammen) * [http://www.belgocontrol.be/website/eaip/eAIP_Main/html/eAIP/EB-AD-2.ELLX-en-GB.html Offiziell Säit vu Belgocontrol mat Informatiounen iwwer de Fluchhafe Findel] * [https://www.rtl.lu/tele/de-magazin/v/3284655.html Entwécklung vu Lëtzebuerger Fluchgesellschaft a Flughafen] Reportage op [[RTL Télé Lëtzebuerg]] de 4. Abrëll 2022 * [https://www.rtl.lu/mobiliteit/news/a/1892730.html Viru 60 Joer hat d'Luxair hiren éischte Fluch] op rtl.lu de 4. Abrëll 2022 {{Referenzen an Notten}} [[Kategorie:Fluchhäfen zu Lëtzebuerg]] [[Kategorie:Gemeng Sandweiler]] [[Kategorie:Gemeng Nidderaanwen]] [[Kategorie:Stad Lëtzebuerg]] pw2dmk26jrywy3mqg402r5x2j5369h2 0 22744 2394106 2358729 2022-07-26T08:00:50Z Robby 393 + Plaz vum Doud inklusiv Quell wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie}} Den '''Henry Cravatte''', gebuer den [[21. Mee]] [[1911]] zu [[Dikrech]], a gestuerwen de [[4. November]] [[1990]] zu [[Ettelbréck]]<ref>[https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/c817kk/pages/2/articles/DTL245?search=Henry%20Cravatte Annonce vum Doud vum Henry Cravatte] am Lëtzebuerger Land vum 9. November 1990 op eluxemburgensia.lu gekuckt de 26. Juli 2022</ref>, war e [[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesche]] [[Politik]]er. Hien huet [[Droit]] studéiert a gouf [[1936]] zu Dikrech Affekot. Seng politesch Carrière huet [[1951]] ugefaangen, wéi en op der Lëscht vun der [[Lëtzebuerger Sozialistesch Aarbechterpartei|LSAP]] an de [[Gemeng (Lëtzebuerg)|Gemeng]]erot zu Dikrech gewielt a gläich [[Buergermeeschter]] gouf. [[1957]] koum en an d'Oppositioun, mä gouf [[1964]] nees Buergermeeschter. An der LSAP war den Henry Cravatte vun [[1953]] bis 1957 Member vum Comité-directeur a vun [[1959]] bis [[1969]] President. 1959 gouf en an d'[[Chamber]] gewielt, nodeem e vun [[1958]] bis 1959 Staatssekretär fir Wirtschaft war. No de Chamberwale vun 1964 gouf e Vizepresident vun der Regierung an Inneminister an der [[Regierung Werner-Cravatte]]. Den [[3. Mee]] [[1970]] ass den Henry Cravatte als Parteipresident zréckgetrueden, fir duerno an déi nei gegrënnten [[Sozialdemokratesch Partei (1970)|Sozialdemokratesch Partei]] anzetrieden, där hire President en de [[14. Mäerz]] [[1971]] gouf an dat bis [[1980]] blouf. [[1968]], [[1974]] an [[1979]] gouf en all Kéier an d'Chamber erëmgewielt. Vum [[26. Abrëll]] [[1976]] bis den [[19. Juni]] [[1978]] war hie President vum [[Conseil de l'Europe]]. [[1981]] huet hie sech nees bei de Gemengewalen opgesat a gouf och, op der LSAP-Lëscht (ouni awer Member ze sinn) Dikrecher Gemengeconseiller bis zu sengem Doud 1990. Vun 1970 bis 1990 war hien och President vum [[SYVICOL]], a vun 1959 bis 1979 President vum ''Conseil des communes d'Europe''. == Kuckt och == * [[Lëscht vun de lëtzebuergesche Regierungsmemberen]] ==Um Spaweck== {{Autoritéitskontroll}}{{Referenzen}} {{DEFAULTSORT:Cravatte Henry}} [[Kategorie:Lëtzebuergesch Deputéiert]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Staatssekretären]] [[Kategorie:Inneministere vu Lëtzebuerg]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Affekoten]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Buergermeeschteren]] [[Kategorie:Gebuer 1911]] [[Kategorie:Gestuerwen 1990]] hj1djdttqbfig3978g28yhno1045itb 0 24103 2394109 2385602 2022-07-26T08:57:15Z Bdx 7724 Aktualiséiert wikitext text/x-wiki D'[[Belsch]] ass e federale Staat, dee sech aus dräi '''Communautéiten''' (oder Gemeinschaften), dräi '''[[Belsch Regiounen|Regiounen]]''', a véier '''Linguistesche Regiounen''' zesummesetzt. Zwou vun den dräi Regioune bestinn aus jee fënnef, deemno am Ganzen zéng '''[[Belsch Provënzen|Provënzen]]'''. == Iwwersiicht == D'Belsch huet 581 Gemengen. Nieft deenen Ënnerandeelungen, déi an der [[Belsch Constitutioun|belscher Constitutioun]] definéiert sinn, gëtt et nach Distrikter bannent de Gemengen, Police- a Waldistrikter, asw. Vereinfacht ausgedréckt sinn d'Regiounen zoustänneg fir alles, wat mam "Buedem" ze dinn huet, also Landesplanung, Landwirtschaft, Transport, Energie, Ëmwelt, asw., an d'Communautéite fir dat, wat mat "Sprooch" ze dinn huet, deemno Erzéiung, Kultur, Sport, asw. De Federalstaat selwer huet an deene leschte Joerzéngten ëmmer méi Kompetenzen un d'Regiounen an d'Communautéiten ofginn, soudatt net méi vill "nationales" Rescht bliwwen ass. All déi Ënnerandeelungen hu geographesch Grenzen: d'Regiounen, d'Sproochregiounen, d'Communautéiten, d'Provënzen an d'Gemengen. D'Andeelung a Communautéiten ass och geographesch delimitéiert: D'Flämesch Regierung huet Gesetzesautoritéit (wat Communautéits-Kompetenzen ubelaangt) nëmmen an der Regioun Flandern an an der Regioun Bréissel-Haaptstad; d'franséisch Communautéit huet analog just Pouvoiren iwwer communautaire Theemen a Wallounien an an der Haaptstadregioun Bréissel. An anere Wierder: E Flam, deen zu [[Arel]] wunnt, ka sech net op déi flämesch Gesetzgebung mat Bezuch op déi Flämesch Communautéit beruffen. Déi Belsch Communautéite bezéie sech net direkt op Leit (oder Gruppe Leit), mä op politesch, kulturell a sproochlech Kompetenzen a verschiddene Regioune vum Land. Deemno ass déi Flämesch Communautéit kompetent an der Flämescher a Bréisseler Regioun, déi Franséisch an de Regioune Wallounien (mat Ausnam vun deene Gemengen, an deenen däitsch geschwat gëtt) a Bréissel, an déi däitschsproocheg Communautéit fir en Deel vun der [[Provënz Léck]], laanscht d'[[Däitschland|däitsch]] Grenz, déi sougenannt [[Cantons de l'Est (Belsch)|Cantons de l'Est]]. Déi dräi Regioune sinn d'[[Haaptstadregioun Bréissel]], d'[[Flämesch Regioun]] an d'[[Wallounesch Regioun]]. Déi dräi Communautéite sinn: * d'[[franséisch]]sproocheg [[Franséisch Communautéit vun der Belsch]] (''Communauté Française de Belgique'') * d'[[hollännesch]]sproocheg [[Flämesch Communautéit]] (''Vlaamse Gemeenschap'') an * d'[[Däitschsproocheg Communautéit vun der Belsch]] (''Deutschsprachige Gemeinschaft Belgiens'') Am Géigesaz zu deenen anere Regiounen hunn d'Flämesch Regioun an d'Flämesch Communautéit hiert Parlament an hir Regierung zesummegeluecht. Déi véier linguistesch Regioune sinn déi franséischsproocheg Regioun, déi däitschsproocheg Regioun, déi hollänneschsproocheg Regioun an déi zweesproocheg Regioun Bréissel-Haaptstad. == Communautéiten == {| style="vertical-align:top;" | style="background:#dddddd;" | '''Communautéiten''' | style="background:#eeeeee;" | '''[[Flämesch Communautéit]]''' | style="background:#eeeeee;" | '''[[Franséisch Communautéit vun der Belsch|Franséisch Communautéit]]''' | style="background:#eeeeee;" | '''[[Däitschsproocheg Communautéit vun der Belsch|Däitschsproocheg Communautéit]]''' |- | style="background:#dddddd;" | '''[[Hollännesch]]en Numm''' | style="background:#eeeeee;" | '''''Vlaamse Gemeenschap''''' | style="background:#eeeeee;" | ''(Franse Gemeenschap)'' | style="background:#eeeeee;" | ''(Duitstalige Gemeenschap)'' |- | style="background:#dddddd;" | '''[[Franséisch]]en Numm''' | style="background:#eeeeee;" | ''(Communauté flamande)'' | style="background:#eeeeee;" | '''''Communauté française''''' | style="background:#eeeeee;" | ''(Communauté germanophone)'' |- | style="background:#dddddd;" | '''[[Däitsch]]en Numm''' | style="background:#eeeeee;" | ''(Flämische Gemeinschaft)'' | style="background:#eeeeee;" | ''(Französische Gemeinschaft)'' | style="background:#eeeeee;" | '''''Deutschsprachige Gemeinschaft''''' |- | style="background:#dddddd;" |'''Lag''' ||[[Fichier:Vlaamse GemeenschapLocatie.png|180px]] <!--Flemish Community--> ||[[Fichier:Franse GemeenschapLocatie.png|200px]] <!--French Community--> ||[[Fichier:Duitstalige GemeenschapLocatie.png|200px]] <!--German-speaking Community--> |- | style="background:#dddddd;" |'''Fändel''' ||[[Fichier:Flag of Flanders.svg|150px]] <!--Flemish Community--> ||[[Fichier:Flag of Wallonia.svg|150px]] <!--French Community--> ||[[Fichier:Flag of the German Community in Belgium.svg|150px]] <!--German-speaking Community--> |- | style="background:#dddddd;" |'''Haaptstad''' ||[[Bréissel]] <br>(zesumme mat der Flämescher Regioun) <!--Flemish Community--> ||[[Bréissel]] <!--French Community--> ||[[Eupen]] <!--German-speaking Community--> |- | style="background:#dddddd;" |'''Ministerpresident''' ||[[Kris Peters]] <br>(zesumme mat der Flämescher Regioun) <!--Flemish Community--> ||[[Marie Arena]] <!--French Community--> ||[[Karl-Heinz Lambertz]] <!--German-speaking Community--> |- | style="background:#dddddd;" |'''Websäit''' ||[http://flanders.be www.flanders.be] <!--Flemish Community--> ||[http://www.cfwb.be/gb/presentation/communaute/pg001.html www.cfwb.be] <!--French Community--> ||[http://www.dglive.be/DesktopDefault.aspx www.dglive.be] <!--German-speaking Community--> |} == Regiounen == {| style="vertical-align:top;" | style="background:#dddddd;" | '''Regioun''' | style="background:#eeeeee;" | '''[[Flämesch Regioun]]''' | style="background:#eeeeee;" | '''[[Wallounesch Regioun]]''' | style="background:#eeeeee;" | '''[[Haaptstadregioun Bréissel]]''' |- | style="background:#dddddd;" | '''[[hollännesch]]en Numm''' | style="background:#eeeeee;" | '''''Vlaams gewest''''' | style="background:#eeeeee;" | ''(Waals gewest)'' | style="background:#eeeeee;" | '''''Brussels Hoofdstedelijk Gewest''''' |- | style="background:#dddddd;" | '''[[franséisch]]en Numm''' | style="background:#eeeeee;" | ''(Région Flamande)'' | style="background:#eeeeee;" | '''''Région Walonne''''' | style="background:#eeeeee;" | '''''Région Bruxelles-Capitale''''' |- | style="background:#dddddd;" | '''[[däitsch]]en Numm''' | style="background:#eeeeee;" | ''(Flämische Region)'' | style="background:#eeeeee;" | '''''Wallonische Region''''' | style="background:#eeeeee;" | ''(Hauptstadtregion Brüssel)'' |- | style="background:#dddddd;" |'''Lag''' ||[[Fichier:Vlaams GewestLocatie.png|200px]] <!--Flemish region--> ||[[Fichier:Map of Wallonia.png|200px]] <!--Walloon region--> ||[[Fichier:BelgiumBrussels.png|200px]] <!--Brussels capital region--> |- | style="background:#dddddd;" |'''Fändel''' ||[[Fichier:Flag of Flanders.svg|150px]] <!--Flemish region--> ||[[Fichier:Flag of Wallonia.svg|150px]] <!--Walloon region--> ||[[Fichier:Flag of the Brussels-Capital Region.svg|150px]] <!--Brussels capital region--> |- | style="background:#dddddd;" |'''Haaptstad''' ||[[Bréissel]] <!--Flemish region--> ||[[Namouer]] <!--Walloon region--> ||[[Bréissel]] <!--Brussels capital region--> |- | style="background:#dddddd;" |'''Fläch''' ||13522&nbsp;km² <!--Flemish region--> ||16844&nbsp;km² <!--Walloon region--> ||161&nbsp;km² <!--Brussels capital region--> |- | style="background:#dddddd;" |'''Awunnerzuel''' ||6,043,161 <!--Flemish region--> ||3,358,560 <!--Walloon region--> ||1,006,749 <!--Brussels capital region--> |- | style="background:#dddddd;" |'''Populatiounsdicht''' ||442/km² <!--Flemish region--> ||199/km² <!--Walloon region--> ||6238/km² <!--Brussels capital region--> |- | style="background:#dddddd;" |'''Ministerpresident''' ||[[Kris Peeters]] <!--Flemish region--> ||[[Rudy Demotte]] <!--Walloon region--> ||[[Charles Picqué]] <!--Brussels capital region--> |- | style="background:#dddddd;" |'''Websäit''' ||[http://www.flanders.be www.flanders.be] <!--Flemish region--> ||[http://www.wallonie.be/en/home.shtml www.wallonie.be] <!--Walloon region--> ||[http://www.brussels.irisnet.be/en/citoyens/home.shtml www.brussels.irisnet.be] <!--Brussels capital region--> |} == Provënzen == {{Méi Info 1|Belsch Provënzen}} {{Navigatioun Belsch Provënzen}} == Um Spaweck == {{Commonscat|Provinces of Belgium|Belsch Provënzen}} [[Kategorie:Belsch]] [[af:Provinsies van België]] [[cs:Belgie#Administrativn.C3.AD rozd.C4.9Blen.C3.AD]] ckeb622s1molfp3abi9nakllo6igb4x 2394111 2394109 2022-07-26T09:01:29Z Bdx 7724 Aktualiséiert wikitext text/x-wiki D'[[Belsch]] ass e federale Staat, dee sech aus dräi '''Communautéiten''' (oder Gemeinschaften), dräi '''[[Belsch Regiounen|Regiounen]]''', a véier '''Linguistesche Regiounen''' zesummesetzt. Zwou vun den dräi Regioune bestinn aus jee fënnef, deemno am Ganzen zéng '''[[Belsch Provënzen|Provënzen]]'''. == Iwwersiicht == D'Belsch huet 581 Gemengen. Nieft deenen Ënnerandeelungen, déi an der [[Belsch Constitutioun|belscher Constitutioun]] definéiert sinn, gëtt et nach Distrikter bannent de Gemengen, Police- a Waldistrikter, asw. Vereinfacht ausgedréckt sinn d'Regiounen zoustänneg fir alles, wat mam "Buedem" ze dinn huet, also Landesplanung, Landwirtschaft, Transport, Energie, Ëmwelt, asw., an d'Communautéite fir dat, wat mat "Sprooch" ze dinn huet, deemno Erzéiung, Kultur, Sport, asw. De Federalstaat selwer huet an deene leschte Joerzéngten ëmmer méi Kompetenzen un d'Regiounen an d'Communautéiten ofginn, soudatt net méi vill "nationales" Rescht bliwwen ass. All déi Ënnerandeelungen hu geographesch Grenzen: d'Regiounen, d'Sproochregiounen, d'Communautéiten, d'Provënzen an d'Gemengen. D'Andeelung a Communautéiten ass och geographesch delimitéiert: D'Flämesch Regierung huet Gesetzesautoritéit (wat Communautéits-Kompetenzen ubelaangt) nëmmen an der Regioun Flandern an an der Regioun Bréissel-Haaptstad; d'franséisch Communautéit huet analog just Pouvoiren iwwer communautaire Theemen a Wallounien an an der Haaptstadregioun Bréissel. An anere Wierder: E Flam, deen zu [[Arel]] wunnt, ka sech net op déi flämesch Gesetzgebung mat Bezuch op déi Flämesch Communautéit beruffen. Déi Belsch Communautéite bezéie sech net direkt op Leit (oder Gruppe Leit), mä op politesch, kulturell a sproochlech Kompetenzen a verschiddene Regioune vum Land. Deemno ass déi Flämesch Communautéit kompetent an der Flämescher a Bréisseler Regioun, déi Franséisch an de Regioune Wallounien (mat Ausnam vun deene Gemengen, an deenen däitsch geschwat gëtt) a Bréissel, an déi däitschsproocheg Communautéit fir en Deel vun der [[Provënz Léck]], laanscht d'[[Däitschland|däitsch]] Grenz, déi sougenannt [[Cantons de l'Est (Belsch)|Cantons de l'Est]]. Déi dräi Regioune sinn d'[[Haaptstadregioun Bréissel]], d'[[Flämesch Regioun]] an d'[[Wallounesch Regioun]]. Déi dräi Communautéite sinn: * d'[[franséisch]]sproocheg [[Franséisch Communautéit vun der Belsch]] (''Communauté Française de Belgique'') * d'[[hollännesch]]sproocheg [[Flämesch Communautéit]] (''Vlaamse Gemeenschap'') an * d'[[Däitschsproocheg Communautéit vun der Belsch]] (''Deutschsprachige Gemeinschaft Belgiens'') Am Géigesaz zu deenen anere Regiounen hunn d'Flämesch Regioun an d'Flämesch Communautéit hiert Parlament an hir Regierung zesummegeluecht. Déi véier linguistesch Regioune sinn déi franséischsproocheg Regioun, déi däitschsproocheg Regioun, déi hollänneschsproocheg Regioun an déi zweesproocheg Regioun Bréissel-Haaptstad. == Communautéiten == {| style="vertical-align:top;" | style="background:#dddddd;" | '''Communautéiten''' | style="background:#eeeeee;" | '''[[Flämesch Communautéit]]''' | style="background:#eeeeee;" | '''[[Franséisch Communautéit vun der Belsch|Franséisch Communautéit]]''' | style="background:#eeeeee;" | '''[[Däitschsproocheg Communautéit vun der Belsch|Däitschsproocheg Communautéit]]''' |- | style="background:#dddddd;" | '''[[Hollännesch]]en Numm''' | style="background:#eeeeee;" | '''''Vlaamse Gemeenschap''''' | style="background:#eeeeee;" | ''(Franse Gemeenschap)'' | style="background:#eeeeee;" | ''(Duitstalige Gemeenschap)'' |- | style="background:#dddddd;" | '''[[Franséisch]]en Numm''' | style="background:#eeeeee;" | ''(Communauté flamande)'' | style="background:#eeeeee;" | '''''Communauté française''''' | style="background:#eeeeee;" | ''(Communauté germanophone)'' |- | style="background:#dddddd;" | '''[[Däitsch]]en Numm''' | style="background:#eeeeee;" | ''(Flämische Gemeinschaft)'' | style="background:#eeeeee;" | ''(Französische Gemeinschaft)'' | style="background:#eeeeee;" | '''''Deutschsprachige Gemeinschaft''''' |- | style="background:#dddddd;" |'''Lag''' ||[[Fichier:Vlaamse GemeenschapLocatie.png|180px]] <!--Flemish Community--> ||[[Fichier:Franse GemeenschapLocatie.png|200px]] <!--French Community--> ||[[Fichier:Duitstalige GemeenschapLocatie.png|200px]] <!--German-speaking Community--> |- | style="background:#dddddd;" |'''Fändel''' ||[[Fichier:Flag of Flanders.svg|150px]] <!--Flemish Community--> ||[[Fichier:Flag of Wallonia.svg|150px]] <!--French Community--> ||[[Fichier:Flag of the German Community in Belgium.svg|150px]] <!--German-speaking Community--> |- | style="background:#dddddd;" |'''Haaptstad''' ||[[Bréissel]] <br>{{small|(zesumme mat der Flämescher Regioun)}}<!--Flemish Community--> ||[[Bréissel]] <!--French Community--> ||[[Eupen]] <!--German-speaking Community--> |- | style="background:#dddddd;" |'''Ministerpresident''' ||[[Jan Jambon]] <br>{{small|(zesumme mat der Flämescher Regioun)}} <!--Flemish Community--> ||[[Pierre-Yves Jeholet]] <!--French Community--> ||[[Oliver Paasch]] <!--German-speaking Community--> |- | style="background:#dddddd;" |'''Websäit''' ||[http://flanders.be www.flanders.be] <!--Flemish Community--> ||[https://www.federation-wallonie-bruxelles.be/ federation-wallonie-bruxelles.be] <!--French Community--> ||[https://ostbelgienlive.be ostbelgienlive.be] <!--German-speaking Community--> |} == Regiounen == {| style="vertical-align:top;" | style="background:#dddddd;" | '''Regioun''' | style="background:#eeeeee;" | '''[[Flämesch Regioun]]''' | style="background:#eeeeee;" | '''[[Wallounesch Regioun]]''' | style="background:#eeeeee;" | '''[[Haaptstadregioun Bréissel]]''' |- | style="background:#dddddd;" | '''[[hollännesch]]en Numm''' | style="background:#eeeeee;" | '''''Vlaams gewest''''' | style="background:#eeeeee;" | ''(Waals gewest)'' | style="background:#eeeeee;" | '''''Brussels Hoofdstedelijk Gewest''''' |- | style="background:#dddddd;" | '''[[franséisch]]en Numm''' | style="background:#eeeeee;" | ''(Région Flamande)'' | style="background:#eeeeee;" | '''''Région Walonne''''' | style="background:#eeeeee;" | '''''Région Bruxelles-Capitale''''' |- | style="background:#dddddd;" | '''[[däitsch]]en Numm''' | style="background:#eeeeee;" | ''(Flämische Region)'' | style="background:#eeeeee;" | '''''Wallonische Region''''' | style="background:#eeeeee;" | ''(Hauptstadtregion Brüssel)'' |- | style="background:#dddddd;" |'''Lag''' ||[[Fichier:Vlaams GewestLocatie.png|200px]] <!--Flemish region--> ||[[Fichier:Map of Wallonia.png|200px]] <!--Walloon region--> ||[[Fichier:BelgiumBrussels.png|200px]] <!--Brussels capital region--> |- | style="background:#dddddd;" |'''Fändel''' ||[[Fichier:Flag of Flanders.svg|150px]] <!--Flemish region--> ||[[Fichier:Flag of Wallonia.svg|150px]] <!--Walloon region--> ||[[Fichier:Flag of the Brussels-Capital Region.svg|150px]] <!--Brussels capital region--> |- | style="background:#dddddd;" |'''Haaptstad''' ||[[Bréissel]] <!--Flemish region--> ||[[Namouer]] <!--Walloon region--> ||[[Bréissel]] <!--Brussels capital region--> |- | style="background:#dddddd;" |'''Fläch''' ||13522&nbsp;km² <!--Flemish region--> ||16844&nbsp;km² <!--Walloon region--> ||161&nbsp;km² <!--Brussels capital region--> |- | style="background:#dddddd;" |'''Awunnerzuel''' ||6,043,161 <!--Flemish region--> ||3,358,560 <!--Walloon region--> ||1,006,749 <!--Brussels capital region--> |- | style="background:#dddddd;" |'''Populatiounsdicht''' ||442/km² <!--Flemish region--> ||199/km² <!--Walloon region--> ||6238/km² <!--Brussels capital region--> |- | style="background:#dddddd;" |'''Ministerpresident''' ||[[Kris Peeters]] <!--Flemish region--> ||[[Rudy Demotte]] <!--Walloon region--> ||[[Charles Picqué]] <!--Brussels capital region--> |- | style="background:#dddddd;" |'''Websäit''' ||[http://www.flanders.be www.flanders.be] <!--Flemish region--> ||[http://www.wallonie.be/en/home.shtml www.wallonie.be] <!--Walloon region--> ||[http://www.brussels.irisnet.be/en/citoyens/home.shtml www.brussels.irisnet.be] <!--Brussels capital region--> |} == Provënzen == {{Méi Info 1|Belsch Provënzen}} {{Navigatioun Belsch Provënzen}} == Um Spaweck == {{Commonscat|Provinces of Belgium|Belsch Provënzen}} [[Kategorie:Belsch]] [[af:Provinsies van België]] [[cs:Belgie#Administrativn.C3.AD rozd.C4.9Blen.C3.AD]] o3a1cxhxnu38uu842vfqd6tl0pgrx8y 2394112 2394111 2022-07-26T09:05:30Z Bdx 7724 Aktualiséiert wikitext text/x-wiki D'[[Belsch]] ass e federale Staat, dee sech aus dräi '''Communautéiten''' (oder Gemeinschaften), dräi '''[[Belsch Regiounen|Regiounen]]''', a véier '''Linguistesche Regiounen''' zesummesetzt. Zwou vun den dräi Regioune bestinn aus jee fënnef, deemno am Ganzen zéng '''[[Belsch Provënzen|Provënzen]]'''. == Iwwersiicht == D'Belsch huet 581 Gemengen. Nieft deenen Ënnerandeelungen, déi an der [[Belsch Constitutioun|belscher Constitutioun]] definéiert sinn, gëtt et nach Distrikter bannent de Gemengen, Police- a Waldistrikter, asw. Vereinfacht ausgedréckt sinn d'Regiounen zoustänneg fir alles, wat mam "Buedem" ze dinn huet, also Landesplanung, Landwirtschaft, Transport, Energie, Ëmwelt, asw., an d'Communautéite fir dat, wat mat "Sprooch" ze dinn huet, deemno Erzéiung, Kultur, Sport, asw. De Federalstaat selwer huet an deene leschte Joerzéngten ëmmer méi Kompetenzen un d'Regiounen an d'Communautéiten ofginn, soudatt net méi vill "nationales" Rescht bliwwen ass. All déi Ënnerandeelungen hu geographesch Grenzen: d'Regiounen, d'Sproochregiounen, d'Communautéiten, d'Provënzen an d'Gemengen. D'Andeelung a Communautéiten ass och geographesch delimitéiert: D'Flämesch Regierung huet Gesetzesautoritéit (wat Communautéits-Kompetenzen ubelaangt) nëmmen an der Regioun Flandern an an der Regioun Bréissel-Haaptstad; d'franséisch Communautéit huet analog just Pouvoiren iwwer communautaire Theemen a Wallounien an an der Haaptstadregioun Bréissel. An anere Wierder: E Flam, deen zu [[Arel]] wunnt, ka sech net op déi flämesch Gesetzgebung mat Bezuch op déi Flämesch Communautéit beruffen. Déi Belsch Communautéite bezéie sech net direkt op Leit (oder Gruppe Leit), mä op politesch, kulturell a sproochlech Kompetenzen a verschiddene Regioune vum Land. Deemno ass déi Flämesch Communautéit kompetent an der Flämescher a Bréisseler Regioun, déi Franséisch an de Regioune Wallounien (mat Ausnam vun deene Gemengen, an deenen däitsch geschwat gëtt) a Bréissel, an déi däitschsproocheg Communautéit fir en Deel vun der [[Provënz Léck]], laanscht d'[[Däitschland|däitsch]] Grenz, déi sougenannt [[Cantons de l'Est (Belsch)|Cantons de l'Est]]. Déi dräi Regioune sinn d'[[Haaptstadregioun Bréissel]], d'[[Flämesch Regioun]] an d'[[Wallounesch Regioun]]. Déi dräi Communautéite sinn: * d'[[franséisch]]sproocheg [[Franséisch Communautéit vun der Belsch]] (''Communauté Française de Belgique'') * d'[[hollännesch]]sproocheg [[Flämesch Communautéit]] (''Vlaamse Gemeenschap'') an * d'[[Däitschsproocheg Communautéit vun der Belsch]] (''Deutschsprachige Gemeinschaft Belgiens'') Am Géigesaz zu deenen anere Regiounen hunn d'Flämesch Regioun an d'Flämesch Communautéit hiert Parlament an hir Regierung zesummegeluecht. Déi véier linguistesch Regioune sinn déi franséischsproocheg Regioun, déi däitschsproocheg Regioun, déi hollänneschsproocheg Regioun an déi zweesproocheg Regioun Bréissel-Haaptstad. == Communautéiten == {| style="vertical-align:top;" | style="background:#dddddd;" | '''Communautéiten''' | style="background:#eeeeee;" | '''[[Flämesch Communautéit]]''' | style="background:#eeeeee;" | '''[[Franséisch Communautéit vun der Belsch|Franséisch Communautéit]]''' | style="background:#eeeeee;" | '''[[Däitschsproocheg Communautéit vun der Belsch|Däitschsproocheg Communautéit]]''' |- | style="background:#dddddd;" | '''[[Hollännesch]]en Numm''' | style="background:#eeeeee;" | '''''Vlaamse Gemeenschap''''' | style="background:#eeeeee;" | ''(Franse Gemeenschap)'' | style="background:#eeeeee;" | ''(Duitstalige Gemeenschap)'' |- | style="background:#dddddd;" | '''[[Franséisch]]en Numm''' | style="background:#eeeeee;" | ''(Communauté flamande)'' | style="background:#eeeeee;" | '''''Communauté française''''' | style="background:#eeeeee;" | ''(Communauté germanophone)'' |- | style="background:#dddddd;" | '''[[Däitsch]]en Numm''' | style="background:#eeeeee;" | ''(Flämische Gemeinschaft)'' | style="background:#eeeeee;" | ''(Französische Gemeinschaft)'' | style="background:#eeeeee;" | '''''Deutschsprachige Gemeinschaft''''' |- | style="background:#dddddd;" |'''Lag''' ||[[Fichier:Vlaamse GemeenschapLocatie.png|180px]] <!--Flemish Community--> ||[[Fichier:Franse GemeenschapLocatie.png|200px]] <!--French Community--> ||[[Fichier:Duitstalige GemeenschapLocatie.png|200px]] <!--German-speaking Community--> |- | style="background:#dddddd;" |'''Fändel''' ||[[Fichier:Flag of Flanders.svg|150px]] <!--Flemish Community--> ||[[Fichier:Flag of Wallonia.svg|150px]] <!--French Community--> ||[[Fichier:Flag of the German Community in Belgium.svg|150px]] <!--German-speaking Community--> |- | style="background:#dddddd;" |'''Haaptstad''' ||[[Bréissel]] <br>{{small|(zesumme mat der Flämescher Regioun)}}<!--Flemish Community--> ||[[Bréissel]] <!--French Community--> ||[[Eupen]] <!--German-speaking Community--> |- | style="background:#dddddd;" |'''Ministerpresident''' ||[[Jan Jambon]] <br>{{small|(zesumme mat der Flämescher Regioun)}} <!--Flemish Community--> ||[[Pierre-Yves Jeholet]] <!--French Community--> ||[[Oliver Paasch]] <!--German-speaking Community--> |- | style="background:#dddddd;" |'''Websäit''' ||[http://flanders.be www.flanders.be] <!--Flemish Community--> ||[https://www.federation-wallonie-bruxelles.be/ federation-wallonie-bruxelles.be] <!--French Community--> ||[https://ostbelgienlive.be ostbelgienlive.be] <!--German-speaking Community--> |} == Regiounen == {| style="vertical-align:top;" | style="background:#dddddd;" | '''Regioun''' | style="background:#eeeeee;" | '''[[Flämesch Regioun]]''' | style="background:#eeeeee;" | '''[[Wallounesch Regioun]]''' | style="background:#eeeeee;" | '''[[Haaptstadregioun Bréissel]]''' |- | style="background:#dddddd;" | '''[[hollännesch]]en Numm''' | style="background:#eeeeee;" | '''''Vlaams gewest''''' | style="background:#eeeeee;" | ''(Waals gewest)'' | style="background:#eeeeee;" | '''''Brussels Hoofdstedelijk Gewest''''' |- | style="background:#dddddd;" | '''[[franséisch]]en Numm''' | style="background:#eeeeee;" | ''(Région Flamande)'' | style="background:#eeeeee;" | '''''Région Walonne''''' | style="background:#eeeeee;" | '''''Région Bruxelles-Capitale''''' |- | style="background:#dddddd;" | '''[[däitsch]]en Numm''' | style="background:#eeeeee;" | ''(Flämische Region)'' | style="background:#eeeeee;" | '''''Wallonische Region''''' | style="background:#eeeeee;" | ''(Hauptstadtregion Brüssel)'' |- | style="background:#dddddd;" |'''Lag''' ||[[Fichier:Vlaams GewestLocatie.png|200px]] <!--Flemish region--> ||[[Fichier:Map of Wallonia.png|200px]] <!--Walloon region--> ||[[Fichier:BelgiumBrussels.png|200px]] <!--Brussels capital region--> |- | style="background:#dddddd;" |'''Fändel''' ||[[Fichier:Flag of Flanders.svg|150px]] <!--Flemish region--> ||[[Fichier:Flag of Wallonia.svg|150px]] <!--Walloon region--> ||[[Fichier:Flag of the Brussels-Capital Region.svg|150px]] <!--Brussels capital region--> |- | style="background:#dddddd;" |'''Haaptstad''' ||[[Bréissel]] <!--Flemish region--> ||[[Namouer]] <!--Walloon region--> ||[[Bréissel]] <!--Brussels capital region--> |- | style="background:#dddddd;" |'''Fläch''' ||13.625&nbsp;km² <!--Flemish region--> ||16.901&nbsp;km² <!--Walloon region--> ||162&nbsp;km² <!--Brussels capital region--> |- | style="background:#dddddd;" |'''Awunnerzuel''' ||6,589,069 <!--Flemish region--> ||3,633,795 <!--Walloon region--> ||1,208,542 <!--Brussels capital region--> |- | style="background:#dddddd;" |'''Populatiounsdicht''' ||484 /km² <!--Flemish region--> ||216/km² <!--Walloon region--> ||7.442/km² <!--Brussels capital region--> |- | style="background:#dddddd;" |'''Ministerpresident''' ||[[Jan Jambon]]<br>{{small|(zesumme mat der Flämescher Regioun)}} <!--Flemish region--> ||[[Elio Di Rupo]] <!--Walloon region--> ||[[Rudi Vervoort]] <!--Brussels capital region--> |- | style="background:#dddddd;" |'''Websäit''' ||[http://www.flanders.be www.flanders.be] <!--Flemish region--> ||[http://www.wallonie.be www.wallonie.be] <!--Walloon region--> ||[https://be.brussels/ www.be.brussels] <!--Brussels capital region--> |} == Provënzen == {{Méi Info 1|Belsch Provënzen}} {{Navigatioun Belsch Provënzen}} == Um Spaweck == {{Commonscat|Provinces of Belgium|Belsch Provënzen}} [[Kategorie:Belsch]] [[af:Provinsies van België]] [[cs:Belgie#Administrativn.C3.AD rozd.C4.9Blen.C3.AD]] 67k0s6r6lp0zymxzzy7ps9alnwaijk3 0 26945 2394118 2311999 2022-07-26T09:20:02Z Bdx 7724 Kaart / Struktur wikitext text/x-wiki [[Fichier:Regions of Belgium location.svg|thumb|Kaart mat den dräi Regiounen: [[Flämesch Regioun|Flanderen]] (giel), [[Wallounien]] (rout) a [[Haaptstadregioun Bréissel|Bréissel (blo)]]]] D'[[Belsch]] ass an dräi '''Regiounen''' agedeelt: d'[[Flämesch Regioun]], d'[[Wallounesch Regioun]] an d'[[Haaptstadregioun Bréissel]]. D'Regiounen iwwerschneide sech mat de Communautéiten a Provënze vun der Belsch, mee hunn aner Kompetenzen. <br>{{Méi Info 1|Communautéiten, Regiounen a Provënze vun der Belsch}} == Iwwersiicht == === Flämesch Regioun === D'[[Flämesch Regioun]] (holl. ''Vlaams Gewest'' oder ''Vlaanderen'') ëmfaasst dat nidderlännescht Sproochgebitt am Norde vun der Belsch. D'Haaptstad, déi selwer awer net um Gebitt vu Flandern läit, ass [[Bréissel]]. D'Regioun Flandern ass a fënnef Provënze agedeelt: * [[Provënz Antwerpen|Antwerpen]] * [[Provënz Flämesche Brabant|Flämesche Brabant]] * [[Provënz Limburg (Belsch)|Limburg]] * [[Provënz Ostflandern|Ostflandern]] * [[Provënz Westflandern|Westflandern]] === Wallounesch Regioun === D'[[Wallounesch Regioun]] (fr. ''Wallonie'', amtlech ''Région wallonne''), ëmfaasst dat franséischt Sproochgebitt am Süden an dat däitscht Sproochgebitt am Oste vun der Belsch. D'Haaptstad ass [[Namouer]]. D'Regioun Wallonien ass och a fënnef Provënzen agedeelt: * [[Provënz Hainaut|Hainaut]] * [[Provënz Léck|Léck]] * [[Provënz Lëtzebuerg|Lëtzebuerg]] * [[Provënz Namouer|Namouer]] * [[Provënz Wallounesche Brabant|Wallounesche Brabant]] === Haaptstadregioun Bréissel === D'[[Haaptstadregioun Bréissel]] (fr. ''Région de Bruxelles-Capitale'', holl. ''Brussels Hoofdstedelijk Gewest'') ëmfaasst dat zweesproochegt Gebitt vu Bréissel. Si ass an 19 selbstänneg Gemengen agedeelt. == Kuckt och == * [[Belsch Provënzen]] {{Navigatioun Belsch Provënzen}} [[Kategorie:Belsch Regiounen| ]] 20plyfo45z9y0zfgvivl6p07q0cxub3 2394136 2394118 2022-07-26T11:57:54Z 2A02:A03F:A199:6C00:84C:33E:4BE3:DB2 ... wikitext text/x-wiki [[Fichier:Regions of Belgium location.svg|thumb|Kaart mat den dräi Regiounen: [[Flämesch Regioun|Flanderen]] (giel), [[Wallounien]] (rout) a [[Haaptstadregioun Bréissel|Bréissel (blo)]]]] D'[[Belsch]] ass an dräi '''Regiounen''' agedeelt: d'[[Flämesch Regioun]], d'[[Wallounesch Regioun]] an d'[[Haaptstadregioun Bréissel]]. D'Regiounen iwwerschneide sech mat de Communautéiten a Provënze vun der Belsch, mee hunn aner Kompetenzen. <br>{{Méi Info 1|Communautéiten, Regiounen a Provënze vun der Belsch}} == Iwwersiicht == === Flämesch Regioun === D'[[Flämesch Regioun]] (holl. ''Vlaams Gewest'' oder ''Vlaanderen'') ëmfaasst dat nidderlännescht Sproochgebitt am Norde vun der Belsch. D'Haaptstad, déi selwer awer net um Gebitt vu Flandern läit, ass [[Bréissel]]. D'Regioun Flandern ass a fënnef Provënze agedeelt: * [[Provënz Antwerpen|Antwerpen]] * [[Provënz Flämesche Brabant|Flämesche Brabant]] * [[Provënz Limburg (Belsch)|Limburg]] * [[Provënz Ostflandern|Ostflandern]] * [[Provënz Westflandern|Westflandern]] === Wallounesch Regioun === D'[[Wallounesch Regioun]] (fr. ''Wallonie'', amtlech ''Région wallonne''), ëmfaasst dat franséischt Sproochgebitt am Süden an dat däitscht Sproochgebitt am Oste vun der Belsch. D'Haaptstad ass [[Namouer]]. D'Regioun Wallonien ass och a fënnef Provënzen agedeelt: * [[Provënz Hainaut|Hainaut]] * [[Provënz Léck|Léck]] * [[Provënz Lëtzebuerg|Lëtzebuerg]] * [[Provënz Namouer|Namouer]] * [[Provënz Wallounesche Brabant|Wallounesche Brabant]] === Haaptstadregioun Bréissel === D'[[Haaptstadregioun Bréissel]] (fr. ''Région de Bruxelles-Capitale'', nl. ''Brussels Hoofdstedelijk Gewest'') ëmfaasst dat zweesproochegt Gebitt vu Bréissel. Si ass an 19 selbstänneg Gemengen agedeelt. == Kuckt och == * [[Belsch Provënzen]] {{Navigatioun Belsch Provënzen}} [[Kategorie:Belsch Regiounen| ]] 6svwnmq0z6au6gtkmqy557matbwn4ot 0 26985 2394086 2370418 2022-07-25T20:02:25Z Robby 393 /* Gielercher */ 3 Gielercher méi wikitext text/x-wiki {{skizzPolitiker}}{{Infobox Biographie}} Den '''Nicolas Braunshausen''', gebuer de [[16. Oktober]] [[1874]] zu [[Garnech]] a gestuerwen den [[11. Dezember]] [[1956]] an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]], war e [[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesche]] Professer fir [[Psychologie]] a [[Politik]]er. Hien huet um ''[[Cours supérieurs]]'' an der Stad an op den Universitéite vu [[Léck]] a [[Bréissel]] Psychologie enseignéiert. Fuerschungsthema war ë.&nbsp;a. Sproocherzéiung a Méisproochegkeet. Vum [[27. Dezember]] [[1936]] bis de [[5. November]] [[1937]] war hien, als Member vun der [[Radikal-Liberal Partei|Radikal-Liberaler Partei]], Minister fir den Interieur, Handel an Industrie an der [[Regierung Bech]]. Hie war vun 1917 bis 1936 am Gemengerot vun der Stad Lëtzebuerg an dovu vun 1924 bis 1934 als Schäffen.<ref>[http://www.persee.fr/web/revues/home/prescript/article/psy_0003-5033_1957_num_57_2_26652 Persée, Revues, L'année psychologique, Année 1957]</ref> ==Wierker== (Auswiel) * ''Die experimentelle Gedächtnisforschung'' (1914) * ''La Question linguistique dans le Grand-Duché de Luxembourg'' (1935) * ''L'étude expérimentale du caractère. Méthode et résultats''. Liège (1937) * ''Le Bilinguisme et les méthodes d'enseignement des langues étrangères'' Liège (o.D.) == Gielercher == * Grand-Officier vum [[Ordre de la couronne de chêne]] (Promotioun 1954)<ref>[http://www.legilux.public.lu/leg/a/archives/1954/0009/a009.pdf Odre de la Couronne de chêne Auszeechnungen 1954 Memorial A N° 9 vun 1954]</ref> * Grand-Officier vum [[Ordre de Mérite civil et militaire d'Adolphe de Nassau]] (Promotioun 1937)<ref>Communiqué du Grand Maréchal de la Cour vum 9. November 1937, publizéiert am [https://persist.lu/ark:70795/zxk211/pages/3/articles/DTL70?search=Amtliche%20Nachrichten Luxemburger Wort vum 10. November 1937]</ref> * Commandeur vum [[Ordre de Léopold]]<ref name=":0">[https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/71nd0r8xg/pages/7/articles/DIVL1085?search=Nicolas%20Braunshausen Doudesannonce vum Nicolas Brunshausen] am Luxemburger Wort vum 12. Dezember 1956 op eluxemburgensia.lu gekuckt de 25. Juli 2022</ref> * Commandeur vum [[Ordre de Léopold II]]<ref name=":0" /> * Commandeur de la [[Légion d'honneur]]<ref name=":0" /> == Bibliographie== * [[Frank Wilhelm]] 2003: ''Nicolas BRAUNSHAUSEN 1874-1956.'' In: 400 Joer Kolléisch, Band II, S. 319-321. éditions saint paul, Lëtzebuerg. ISBN 2-87963-419-9. {{Referenzen}} {{DEFAULTSORT:Braunshausen Nicolas}} [[Kategorie:Lëtzebuergesch Pedagogen]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Linguisten]] [[Kategorie:Gebuer 1874]] [[Kategorie:Gestuerwen 1956]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Ministeren]] [[Kategorie:Inneministere vu Lëtzebuerg]] [[Kategorie:Grand officier de l'ordre de la couronne de chêne]] [[Kategorie:Grand officier de l'ordre de mérite civil et militaire d'Adolphe de Nassau]] [[Kategorie:Commandeur vum Ordre de Léopold]] [[Kategorie:Commandeur de l'ordre de Léopold II]] [[Kategorie:Commandeur de la Légion d'honneur]] l6j8g0qopthbisb934j9i1kh9fryb68 2394087 2394086 2022-07-25T20:17:41Z Robby 393 tippo wikitext text/x-wiki {{skizzPolitiker}}{{Infobox Biographie}} Den '''Nicolas Braunshausen''', gebuer de [[16. Oktober]] [[1874]] zu [[Garnech]] a gestuerwen den [[11. Dezember]] [[1956]] an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]], war e [[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesche]] Professer fir [[Psychologie]] a [[Politik]]er. Hien huet um ''[[Cours supérieurs]]'' an der Stad an op den Universitéite vu [[Léck]] a [[Bréissel]] Psychologie enseignéiert. Fuerschungsthema war ë.&nbsp;a. Sproocherzéiung a Méisproochegkeet. Vum [[27. Dezember]] [[1936]] bis de [[5. November]] [[1937]] war hien, als Member vun der [[Radikal-Liberal Partei|Radikal-Liberaler Partei]], Minister fir den Interieur, Handel an Industrie an der [[Regierung Bech]]. Hie war vun 1917 bis 1936 am Gemengerot vun der Stad Lëtzebuerg an dovu vun 1924 bis 1934 als Schäffen.<ref>[http://www.persee.fr/web/revues/home/prescript/article/psy_0003-5033_1957_num_57_2_26652 Persée, Revues, L'année psychologique, Année 1957]</ref> ==Wierker== (Auswiel) * ''Die experimentelle Gedächtnisforschung'' (1914) * ''La Question linguistique dans le Grand-Duché de Luxembourg'' (1935) * ''L'étude expérimentale du caractère. Méthode et résultats''. Liège (1937) * ''Le Bilinguisme et les méthodes d'enseignement des langues étrangères'' Liège (o.D.) == Gielercher == * Grand-Officier vum [[Ordre de la couronne de chêne]] (Promotioun 1954)<ref>[http://www.legilux.public.lu/leg/a/archives/1954/0009/a009.pdf Odre de la Couronne de chêne Auszeechnungen 1954 Memorial A N° 9 vun 1954]</ref> * Grand-Officier vum [[Ordre de Mérite civil et militaire d'Adolphe de Nassau]] (Promotioun 1937)<ref>Communiqué du Grand Maréchal de la Cour vum 9. November 1937, publizéiert am [https://persist.lu/ark:70795/zxk211/pages/3/articles/DTL70?search=Amtliche%20Nachrichten Luxemburger Wort vum 10. November 1937]</ref> * Commandeur vum [[Ordre de Léopold]]<ref name=":0">[https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/71nd0r8xg/pages/7/articles/DIVL1085?search=Nicolas%20Braunshausen Doudesannonce vum Nicolas Braunshausen] am Luxemburger Wort vum 12. Dezember 1956 op eluxemburgensia.lu gekuckt de 25. Juli 2022</ref> * Commandeur vum [[Ordre de Léopold II]]<ref name=":0" /> * Commandeur vun der [[Légion d'honneur]]<ref name=":0" /> == Bibliographie== * [[Frank Wilhelm]] 2003: ''Nicolas BRAUNSHAUSEN 1874-1956.'' In: 400 Joer Kolléisch, Band II, S. 319-321. éditions saint paul, Lëtzebuerg. ISBN 2-87963-419-9. {{Referenzen}} {{DEFAULTSORT:Braunshausen Nicolas}} [[Kategorie:Lëtzebuergesch Pedagogen]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Linguisten]] [[Kategorie:Gebuer 1874]] [[Kategorie:Gestuerwen 1956]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Ministeren]] [[Kategorie:Inneministere vu Lëtzebuerg]] [[Kategorie:Grand officier de l'ordre de la couronne de chêne]] [[Kategorie:Grand officier de l'ordre de mérite civil et militaire d'Adolphe de Nassau]] [[Kategorie:Commandeur vum Ordre de Léopold]] [[Kategorie:Commandeur de l'ordre de Léopold II]] [[Kategorie:Commandeur de la Légion d'honneur]] sxhehck178a783lhfymvolhfz765q3b 0 29250 2394129 2377154 2022-07-26T10:18:14Z Robby 393 + Gielercher inklusiv Quell wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie}} De '''Marcel Fischbach''', gebuer den [[22. August]] [[1914]] zu [[Hollerech]], gestuerwen de [[27. Juni]] [[1980]] zu [[Dummeldeng]], war e [[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesche]] [[Politiker]] ([[Chrëschtlech-Sozial Vollekspartei|CSV]]), [[Journalist]] an Diplomat. Hie war de Papp vum [[Marc Fischbach]]. == Seng Carrière == * Vun 1939 un: Wirtschaftsredakter am ''[[Luxemburger Wort]]'' * 1945-1964: Member vum [[Gemeng (Lëtzebuerg)|Gemeng]]erot vun der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]] * 1945-1958 an 1959-1964: Deputéierten an der [[Chamber]] * vum 20. Mäerz 1959 bis den 3. November 1964 als Vertrieder vun der Chamber Member vum [[Europäescht Parlament|Europaparlament]].<ref>[http://www.europarl.europa.eu/luxembourg/fr/deputeseuropeens/anciensdeputes.html Les anciens Députés luxembourgeois] op der Websäit vum Europaparlament</ref> * 1964-1967: Arméi- a Mëttelstandsminister, bäigeuerdneten Ausseminister an der [[Regierung Werner-Cravatte]]; Récktrëtt wéinst der [[Lëtzebuerger Arméi|Arméireform]] * 1967-1973: Ambassadeur zu [[Bern]] a [[Wien]] * 1973-1977: Ambassadeur zu [[Bréissel]] * 1977-1979: Ambassadeur zu [[Bonn]] == Seng Publikatiounen == *Fischbach Marcel: ''Reformnotwendigkeiten des Bauernerbrechts in Luxemburg''; Lëtzebuerg, 1941. *Fischbach Marcel: ''Ons Grande-Duchesse an der Friemt'' ; Lëtzebuerg, 1945. *Fischbach Marcel: ''125 Jahre "Luxemburger Wort" - Verjüngung und Strahlung. Vom Wirken und Wachsen der Zeitung in den verflossenen 25 Jahren'' ; Lëtzebuerg, 1973. == Gielercher<ref>[https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/q09c26d98/pages/13/articles/DIVL2047?search=Marcel%20fischbach Doudesannonce vum Marcel Fischbach] am Luxemburger Wort vum 30. Juni 1980 op eluxemburgensia.lu gekuckt de 26. Juli 2022</ref> == * Grand-Officier vum [[Ordre de Mérite civil et militaire d'Adolphe de Nassau|Ordre de Mérite civil et militaire d’Adolphe de Nassau]] * Commandeur vum [[Ordre de la couronne de chêne]] * Grand-Croix vum [[Ordre de Léopold]] * Großkreuz des [[Bundesverdienstkreuz|Verdienstordens der Bundesrepublik Deutschland]] * Grand-Croix vum Ordre vum St-Olaf vun Norwegen * Chevalier vun der [[Légion d'honneur|Légion d’honneur]] {{Referenzen}} {{DEFAULTSORT:Fischbach Marcel}} [[Kategorie:Gebuer 1914]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Journalisten]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Ministeren]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Deputéiert]] [[Kategorie:Gestuerwen 1980]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Europadeputéiert]] [[Kategorie:Grand officier de l'ordre de mérite civil et militaire d'Adolphe de Nassau]] [[Kategorie:Commandeur de l'ordre de la couronne de chêne]] [[Kategorie:Grand officier vum Ordre de Léopold]] [[Kategorie:Grosskreuz vum Bundesverdienstkreuz]] [[Kategorie:Chevalier de la Légion d'honneur]] 1jbfbfyz3vji169j7peu9fc9wl8rcgu 0 29943 2394100 2358571 2022-07-25T22:54:59Z Robby 393 /* Gielercher */ + 2 wikitext text/x-wiki {{SkizzPolitiker}} De '''François Simon''', gebuer den [[10. September]] [[1887]] zu [[Stengefort]], a gestuerwen den [[9. Oktober]] [[1965]] an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]], war e [[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesche]] [[Politik]]er an Ingenieur. Hie war zanter [[1933]] Direkter vun de [[Administration des Ponts et Chaussées|Ponts et Chaussées]] an, als Member vun der [[Chrëschtlech-Sozial Vollekspartei|CSV]], vun [[1950]] bis [[1951]] Wirtschafts- a Landwirtschaftsminister an der [[Regierung Dupong-Schaus-Bodson]], wou en den [[Aloyse Hentgen]] ersat huet, deen aus gesondheetleche Grënn zréckgetruede war. Am September 1960 gouf hie President vun der [[Protection Civile]]. == Gielercher == * Commandeur avec couronne vum [[Ordre de Mérite civil et militaire d'Adolphe de Nassau]] (Promotioun 1951)<ref>[https://www.gouvernement.lu/1824014/BID_1951_7-8-9.pdf BULLETIN DE DOCUMENTATION - Nos 7/8/9 7e Année Luxembourg le 30 septembre 1951] Nouvelles de la Cour p 166</ref> * Commandeur vum [[Ordre de la couronne de chêne]] (Promotioun 1950)<ref>[http://www.legilux.public.lu/leg/a/archives/1950/0010/a010.pdf Memorial A N° 10 vun 1950] mat der Lëscht vun de Leit déi 1950 am Ordre de la couronne de chêne dekoréiert goufen</ref> * Officier vun der [[Légion d'honneur]] (Promotioun 1949)<ref>[https://www.gouvernement.lu/1823691/BID_1949_8-9 BULLETIN D'INFORMATION N ° 8/ 9 (5 e année) vum 30 September 1949] vum Service « Information et Presse » vum MInistère d'Etat, Säit 268)</ref> * Officier vum [[Ordre de Léopold]]<ref>[https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/p5cb0n7w9/pages/14/articles/DIVL1209?search=Francois%20Simon Doudesannonce vum François Simon] am Luxemburger Wort vum 11. Oktober 1965 op eluxemburgensia.lu gekuckt de 26. Juli 2022</ref> * Grand-officier vum [[Ordre de Léopold II]] == Kuckt och == * [[Lëscht vun de lëtzebuergesche Regierungsmemberen]] {{Referenzen}} {{DEFAULTSORT:Simon Francois}} [[Kategorie:Gebuer 1887]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Ministeren]] [[Kategorie:Officier de la Légion d'honneur]] [[Kategorie:Commandeur de l'ordre de la couronne de chêne]] [[Kategorie:Gestuerwen 1965]] [[Kategorie:Commandeur avec couronne de l'ordre de mérite civil et militaire d'Adolphe de Nassau]] [[Kategorie:Landwirtschaftsministere vu Lëtzebuerg]] [[Kategorie:Officier vum Ordre de Léopold]] [[Kategorie:Grand officier de l'ordre de Léopold II]] i6vaekerhzmd70ezupf2o1we92usrfe 0 33428 2394110 2378636 2022-07-26T09:00:05Z Les Meloures 580 /* Optrëtter */ wikitext text/x-wiki D''''Josyane Lemaître''' ass eng belsch Sopranistin a lyresch Sängerin. Si séngt haaptsächlech klassesch (barock) Stécker an huet sech dofir beim [[Margit Jeremias]] [[Ungarn|(''Ungarn'')]], an [[Jill Feldmann]] [[Vereenegt Staate vun Amerika|(''USA'')]] ausgebilt. Aner Perfektiounsstagen huet si beim [[Ian Honeymann]] an [[David Thomas]] a [[Vereenegt Kinnekräich|Groussbritannien]] an [[Harry van der Kamp]] an [[Holland]] gemaach. Am romantesche Beräich huet si zesumme mat der [[Däitschland|däitscher]] Sängerin [[Eva Leonardy-Foltz]] geschafft. Fir de Moment mécht si eng Formatioun beim [[Frankräich|franséische]] Professer [[Jean-Pierre Blivet]]. Si ass ënner anerem Chouerleederin vu verschiddene klassesche Chéier an der Géigend vu Léck. ===Repertoire=== Pergolesi, Vivaldi, Haendel, Dumont, Marcello, Albinoni, Purcell, Bach, Telemann, Mozart, Haydn, Brahms, Schubert, Schumann, Mendelssohn, Kreutzer, Gounod. ===CDen=== * Fir d'Ausstellung ''Les dieux grecs sans feuille de vigne'' vum Clem Peltier huet si zesumme mat der [[Anne de Cleysen]] Stécker iwwer d'Streidereien an d'Léifte vun de Gëtter opgeholl, mat aacht Opzzeechnunge vu Brahms, Mendelssohn, Caccini a Berlioz. Um Piano de Ph. Wesemael. * Eng CD mat Stécker vun Haendel, Bach a Jongen. Um Piano den Emmanuel Nicoletti. ===Optrëtter=== ====[[2001]]==== * [[Léck]]: [[Église du Saint-Sacrement (Léck)|Église du Saint-Sacrement]] (13. Mee) zesumme mam Quatuor à cordes a mam Orchestre de Chambre Orphée ënner der Direktioun vum [[Octavian Morea]] mat Wierker vun L.Chamont, R.Valentini, A.Lucio Vivaldi, W.A.Mozart, J.Haydn, L.van Beethoven, A.Caldara, D.Scarlatti an O.Morea. Eglise du Saint Sacrement. 132, boulevard d'Avroy 4000 Liège. ====[[2003]]==== * [[Bréissel]]: Vivaldi, Gloria, RV 589 ; Direktioun: Philippe Mercier. * [[Léck]]: Lemoine, Temple of Spirit ; Direktioun: David Lemoine * [[Léck]]: Haendel, Neun Deutsche Arien * [[Lëtzebuerg (Stad)|Lëtzebuerg]]: Monteverdi, Confitebor tibi; Direktioun, [[Pierre Nimax Jr.]] * [[Libramont]] (28. September) Masse vum [[Frantz Schubert|Schubert]]: Mass N°2 D167 (sol majeur) a Mass N°4 D452 (do majeur) ënner der Direktioun vun der [[Marie-Béatrice Nickers]] an an Zesummenaarbecht mat dem Vokalensemble ''La Tournerie'' an dem ''Orchestre mosan''. * [[Bréissel]]: Haendel, Chandos Anthem N°11: Let God Arise; Direktioun, M. Keustermans. * Mat dem [[Orchester Izhevsk]]: Mozart, Requiem; Direktioun, D. Menier. ====[[2004]]==== * [[Bréissel]]: Bach, Cantat BWV 85: Direktioun, Philippe Gérard. * [[Léck]] ([[14. Mäerz]]): Beethoven, Mass (do majeur) Gloria; Direktioun, Louis Langrée. :: Dëse Concert war eng Reconstitutioun vum historesche Concert vum [[22. Dezember]] [[1808]]. * [[Bréissel]]: Pergolesi, Stabat Mater; Direktioun, Ulysse Waterlot * [[Léck]]:Récital vu Brahms a Schumann ====[[2005]]==== * [[Léck]]: Brahms, Zigeunerlieder * [[Léck]]: Monteverdi, Ave Maris Stella; Direktioun, Octavian Morea * [[Verviers]]: Jongen, Mass, op.30 a Mendelssohn, Hymne; Direktioun, J.-Michel Allepaerts. * [[Sermizelles]] [[Frankräich|(''Frankräich'')]] e Mozartconcert, Auszich aus der ''Zauberflöte'' ====[[2006]]==== * [[Léck]]: Schubertrecital * [[Bréissel]]: Bach, Cantat BWV 86 a vum Johann Hermann Schein, Die mit Tränen säen, Direktioun, Julius Stenzel * [[Léck]]: Mozart, Exultate Jubilate * [[Waterloo]]: Mozart, ''Zauberflöte'', ''Papagena''; Direktioun, Ulysse Waterlot ==Um Spaweck== *[https://www.pleinlechoeur.be/josyane-lemaitre/ Websäit op Plein le choeur] [[Kategorie:Sopranistinnen|Lemaître]] eecjthtq0fbqfjko9gqekifiwwobydp 2394121 2394110 2022-07-26T09:40:23Z Les Meloures 580 k wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie}} D''''Josyane Lemaître''' gebuer den [[19. Mee]] [[1958]] a gestuerwen de [[15. Dezember]] [[2017]]<ref>Doudesannonce an der Zeitung [[La Meuse (Zeitung)|La Meuse]]</ref> war eng belsch Sopranistin a lyresch Sängerin. Si huet haaptsächlech klassesch (barock) Stécker gesongen an huet sech dofir beim [[Margit Jeremias]] [[Ungarn|(''Ungarn'')]], an [[Jill Feldmann]] [[Vereenegt Staate vun Amerika|(''USA'')]] ausgebilt. Aner Perfektiounsstagen huet si beim [[Ian Honeymann]] an [[David Thomas]] a [[Vereenegt Kinnekräich|Groussbritannien]] an [[Harry van der Kamp]] an [[Holland]] gemaach. Am romantesche Beräich huet si zesumme mat der [[Däitschland|däitscher]] Sängerin [[Eva Maria Leonardy-Foltz]] geschafft. Duerno huet si eng Formatioun beim [[Frankräich|franséische]] Professer [[Jean-Pierre Blivet]] gemaach a war Chouerleederin vu verschiddene klassesche Chéier an der Géigend vu Léck wéi z. B. vun den '''Erato Singers'' vun 2010 bis 2017. ===Repertoire=== Pergolesi, Vivaldi, Haendel, Dumont, Marcello, Albinoni, Purcell, Bach, Telemann, Mozart, Haydn, Brahms, Schubert, Schumann, Mendelssohn, Kreutzer, Gounod. ===CDen=== * Fir d'Ausstellung ''Les dieux grecs sans feuille de vigne'' vum Clem Peltier huet si zesumme mat der [[Anne de Cleysen]] Stécker iwwer d'Streidereien an d'Léifte vun de Gëtter opgeholl, mat aacht Opzzeechnunge vu Brahms, Mendelssohn, Caccini a Berlioz. Um Piano de Ph. Wesemael. * Eng CD mat Stécker vun Haendel, Bach a Jongen. Um Piano den Emmanuel Nicoletti. ===Optrëtter=== ====[[2001]]==== * [[Léck]]: [[Église du Saint-Sacrement (Léck)|Église du Saint-Sacrement]] (13. Mee) zesumme mam Quatuor à cordes a mam Orchestre de Chambre Orphée ënner der Direktioun vum [[Octavian Morea]] mat Wierker vun L.Chamont, R.Valentini, A.Lucio Vivaldi, W.A.Mozart, J.Haydn, L.van Beethoven, A.Caldara, D.Scarlatti an O.Morea. Eglise du Saint Sacrement. 132, boulevard d'Avroy 4000 Liège. ====[[2003]]==== * [[Bréissel]]: Vivaldi, Gloria, RV 589 ; Direktioun: Philippe Mercier. * [[Léck]]: Lemoine, Temple of Spirit ; Direktioun: David Lemoine * [[Léck]]: Haendel, Neun Deutsche Arien * [[Lëtzebuerg (Stad)|Lëtzebuerg]]: Monteverdi, Confitebor tibi; Direktioun, [[Pierre Nimax Jr.]] * [[Libramont]] (28. September) Masse vum [[Frantz Schubert|Schubert]]: Mass N°2 D167 (sol majeur) a Mass N°4 D452 (do majeur) ënner der Direktioun vun der [[Marie-Béatrice Nickers]] an an Zesummenaarbecht mat dem Vokalensemble ''La Tournerie'' an dem ''Orchestre mosan''. * [[Bréissel]]: Haendel, Chandos Anthem N°11: Let God Arise; Direktioun, M. Keustermans. * Mat dem [[Orchester Izhevsk]]: Mozart, Requiem; Direktioun, D. Menier. ====[[2004]]==== * [[Bréissel]]: Bach, Cantat BWV 85: Direktioun, Philippe Gérard. * [[Léck]] ([[14. Mäerz]]): Beethoven, Mass (do majeur) Gloria; Direktioun, Louis Langrée. :: Dëse Concert war eng Reconstitutioun vum historesche Concert vum [[22. Dezember]] [[1808]]. * [[Bréissel]]: Pergolesi, Stabat Mater; Direktioun, Ulysse Waterlot * [[Léck]]:Récital vu Brahms a Schumann ====[[2005]]==== * [[Léck]]: Brahms, Zigeunerlieder * [[Léck]]: Monteverdi, Ave Maris Stella; Direktioun, Octavian Morea * [[Verviers]]: Jongen, Mass, op.30 a Mendelssohn, Hymne; Direktioun, J.-Michel Allepaerts. * [[Sermizelles]] [[Frankräich|(''Frankräich'')]] e Mozartconcert, Auszich aus der ''Zauberflöte'' ====[[2006]]==== * [[Léck]]: Schubertrecital * [[Bréissel]]: Bach, Cantat BWV 86 a vum Johann Hermann Schein, Die mit Tränen säen, Direktioun, Julius Stenzel * [[Léck]]: Mozart, Exultate Jubilate * [[Waterloo]]: Mozart, ''Zauberflöte'', ''Papagena''; Direktioun, Ulysse Waterlot * [[Herstal]]: ''Fête de la musique'' organiséiert vum Athénéé Royal vun Herstal, Interpretatioun vun Exultate, Jubilate (1-3) vum [[Wolfgang Amadeus Mozart|W. A. Mozart]] ==Um Spaweck== *[https://www.pleinlechoeur.be/josyane-lemaitre/ Websäit op Plein le choeur] *[https://www.youtube.com/watch?v=ZrP1MjNi0ZU&ab_channel=JosyaneLEMAITRE D'Josyane Lemaître an der Annonce vu ''L'Amour vache'' op youtube] {{Referenzen}} [[Kategorie:Sopranistinnen|Lemaître]] 9kptv5qmy51kwxf55iankub5nhw1rxn 0 34266 2394058 2333528 2022-07-25T13:21:19Z Bdx 7724 wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie}} De '''Sylvain Julien Victor Arend''', gebuer de [[6. August]] [[1902]] zu [[Robelmont]] bei [[Virton]], [[Lëtzebuerg (Provënz)|Belsch Provënz Lëtzebuerg]] a gestuerwen den [[18. Februar]] [[1992]], war e [[belsch]]en [[Astronom]], Physiker a Mathematiker. Hien huet verschidde [[Koméit]]en entdeckt, dorënner den hellen [[C/1956 R1]] (Arend-Roland), de periodesche Koméit [[49P/Arend-Rigaux]] an de [[50P/Arend]]. Doriwwer eraus huet den Arend 51 [[Asteroid]]en entdeckt, dorënner den [[(1127) Mimi]], de [[(1613) Smiley]], de [[(1640) Nemo]] (no der Figur vum ''Kapitän Nemo'' am Roman ''[[20 000 Lieues sous la mer]]'' vun [[Jules Verne]]), de [[(1652) Hergé]] (benannt nom [[Hergé]], dem Auteur vum [[Tintin]]), den [[Amor-Asteroid]] [[(1916) Boreas]] an den [[Trojaner (Astronomie)|Trojaner]] [[(1583) Antilochus]]. Ausserdeem huet hien [[1952]] eng [[Nova]] am [[Stärebild]] [[Scutum (Stärebild)|Scutum]], d'[[Nova Scuti 1952]], entdeckt. Him selwer ass den Asteroid [[(1502) Arenda]] gewidmet. Den Asteroid [[(1563) Noël]] ass no sengem Jong, [[Noël Arend]] genannt. Den Arend war [[1949]] ënner anerem Grënnungsmember vum ''Comité Belge pour l'Investigation scientifique des Phénomènes réputés paranormaux'', dem sougenannte ''Comité Para''. {{clr}} {| class="wikitable" align="right" |+ Entdeckt '''[[Asteroid]]en: 51''' | [[(1127) Mimi]] || [[31. Januar]] [[1929]] |- | [[(1171) Rusthawelia]] || [[3. Oktober]] [[1930]] |- | [[(1262) Sniadeckia]] || [[23. Mäerz]] [[1933]] |- | [[(1263) Varsavia]] || [[23. Mäerz]] [[1933]] |- | [[(1281) Jeanne]] || [[25. August]] [[1933]] |- | [[(1286) Banachiewicza]] || [[25. August]] [[1933]] |- | [[(1287) Lorcia]] || [[25. August]] [[1933]] |- | [[(1313) Berna]] || [[24. August]] [[1933]] |- | [[(1314) Paula]] || [[16. September]] [[1933]] |- | [[(1315) Bronislawa]] || [[16. September]] [[1933]] |- | [[(1348) Michel]] || [[23. Mäerz]] [[1933]] |- | [[(1352) Wawel]] || [[3. Februar]] [[1935]] |- | [[(1563) Noël]] || [[7. Mäerz]] [[1943]] |- | [[(1565) Lemaître]] || [[25. November]] [[1948]] |- | [[(1570) Brunonia]] || [[9. Oktober]] [[1948]] |- | [[(1573) Väisälä]] || [[27. Oktober]] [[1949]] |- | [[(1576) Fabiola]] || [[30. September]] [[1948]] |- | [[(1579) Herrick]] || [[30. September]] [[1948]] |- | [[(1583) Antiloque]] || [[19. September]] [[1950]] |- | [[(1591) Baize]] || [[31. Mee]] [[1951]] |- | [[(1592) Mathieu]] || {{1. Juni}} [[1951]] |- | [[(1593) Fagnes]] || {{1. Juni}} [[1951]] |- | [[(1613) Smiley]] || [[16. September]] [[1950]] |- | [[(1625) The NORC]] || {{1. September}} [[1953]] |- | [[(1633) Chimay]] || [[3. Mäerz]] [[1929]] |- | [[(1639) Bower]] || [[12. September]] [[1951]] |- | [[(1640) Nemo]] || [[31. August]] [[1951]] |- | [[(1652) Hergé]] || [[9. August]] [[1953]] |- | [[(1683) Castafiore]] || [[19. September]] [[1950]] |- | [[(1717) Arlon]] || [[8. Januar]] [[1954]] |- | [[(1787) Chiny]] || [[19. September]] [[1950]] |- | [[(1887) Virton]] || [[5. Oktober]] [[1950]] |- | [[(1916) Boreas]] || {{1. September}} [[1953]] |- | [[(1969) Alain]] || [[3. Februar]] [[1935]] |- | [[(2084) Okayama]] || [[7. Februar]] [[1935]] |- | [[(2109) Dhotel]] || [[13. Oktober]] [[1950]] |- | [[(2231) Durrell]] || [[21. September]] [[1941]] |- | [[(2265) Verbaandert]] || [[17. Februar]] [[1950]] |- | [[(2277) Moreau]] || [[18. Februar]] [[1950]] |- | [[(2455) Somville]] || [[5. Oktober]] [[1950]] |- | [[(2513) Baetslé]] || [[19. September]] [[1950]] |- | [[(2538) Vanderlinden]] || [[30. Oktober]] [[1954]] |- | [[(2642) Vésale]] || [[14. September]] [[1961]] |- | [[(2666) Gramme]] || [[8. Oktober]] [[1951]] |- | [[(2689) Bruxelles]] || [[3. Februar]] [[1935]] |- | [[(2866) Hardy]] || [[7. Oktober]] [[1961]] |- | [[(2973) Paola]] || [[10. Januar]] [[1951]] |- | [[(3228) Pire]] || [[8. Februar]] [[1935]] |- | [[(3346) Gerla]] || [[27. September]] [[1951]] |- | [[(3755) Lecointe]] || [[19. September]] [[1950]] |- | [[(3920) Aubignan]] || [[28. November]] [[1948]] |} == Um Spaweck == *[http://adsabs.harvard.edu/abs/1992C%26T...108..101D In Memoriam Sylvain Arend, de Jean Dommanget (Ciel et Terre, Vol. 108, p. 101)] == Kuckt och == {{Kuckt och Portal:Astronomie}} {{DEFAULTSORT:Arend Sylvain Julien}} [[Kategorie:Belsch Astronomen]] [[Kategorie:Gebuer 1902]] [[Kategorie:Gestuerwen 1992]] [[Kategorie:Koméitenentdecker]] m8wh9ipdch40h8vkzujegkcw2752phb 0 34784 2394046 2393553 2022-07-25T12:24:05Z Bdx 7724 Fusioun mam Artikel "Wallounesch Regioun" + Ausbau wikitext text/x-wiki {{Infobox Belsch Regiounen, Provënzen a Communautéiten | Bild = | Provënz = | Fändel = | Communautéit = [[Franséisch Communautéit vun der Belsch|Franséisch Communautéit<br> vun der Belsch]] | Regioun = {{Wallounien}} | Chef-lieu = [[Namouer]] | ISO = | Populatioun = | DatePop = | Superficie = }}'''Wallounien''' (op Franséisch: ''Wallonie''; op [[Wallounesch]]: ''Walonreye'' oder ''Waloneye'') ass eng vun den dräi [[Communautéiten, Regiounen a Provënze vun der Belsch|Regiounen]] an der [[Belsch]]. Als politesch Regioun mam dem Numm '''Wallounesch Regioun''' ([[franséisch|fr.]]: ''Région wallonne''; [[däitsch|de.]]: ''Wallonische Region''; [[wallounesch|wa.]]: ''Redjon Walone'') gouf si am Joer 1970 geschaaf, och wa si als kulturell Géigend schonn am 19. Joerhonnert eng eegen Identitéit ugeholl huet. Wallounien charakteriséiert sech duerch d'Sproochegrenz vum [[Romanesch Sproochen|romanesche]] Süden mat dem [[Germanesch Sproochen|germaneschen]] Norden an Osten. Am grousse Ganzen zitt déi Grenz sech vun [[Dunkerque]] iwwer [[Mouscron]], [[Renaix]], [[Enghien]], an [[Halle]] bis an de Süde vu [[Bréissel]] fir da weider iwwer [[Landen (Belsch)|Landen]] a [[Glons]] laanscht [[Maastricht]] bis op [[Aubel]] ze kommen. Do dréint se no Süden an Direktioun [[Malmedy]], [[Martelange|Maartel]] an [[Arel]] fir bis op d'Grenz vum [[Frankräich|franséische]] [[Loutrengen]] ze kommen. Dobäi mécht s'am Norden d'Grenz mat den hollänneschen Dialekter am am Oste mat den däitschen. Fréier gouf d'[[Wallounesch|wallounesch Sprooch]] a wäiten Deeler vu Wallounien geschwat, haut ass Franséisch déi dominant Sprooch. Nëmmen an de fréiere [[Cantons de l'Est (Belsch)|Cantons de l'Est]] gëtt et ee Gebitt, op deem [[Däitsch]] déi dominant Sprooch ass. Déi [[däitschsproocheg Communautéit vun der Belsch]] vertrëtt dës däitschsproocheg Minoritéit am Domän vun der Sprooch, der Kultur an der Educatioun an den anere Domäner, déi zu de Kompetenze vun de Communautéite gehéieren. Fir déi franséischsproocheg Wallounen ass d'[[Franséisch Communautéit vun der Belsch|Franséisch Communautéit]] dofir verantwortlech. Wallounien erstreckt sech iwwer 55% vum Territoire, an an der Regioun lieft een Drëttel vun den Awunner vun der Belsch. ==Geographie== Wallounien huet eng Fläch vu ronn 16.901,4 {{km2}}, wouvu mat Ausnam vum [[Provënz Wallounesche Brabant|wallounesche Brabant]] südlech vu Bréissel an enger grousser Partie vum westlechen [[Provënz Hainaut|Hainaut]] op der franséischer Grenz, praktesch alles zum Territoire vum belsche [[Meuse (Floss)|Meusebaseng]] gehéiert. De Rescht gehéiert zum Baseng vum [[Escaut]]. Seng Haaptstad ass [[Namouer]] a säi geographeschen Zentrum ass zu [[Spontin]] an der Gemeng [[Yvoir]] an der [[Provënz Namouer]] an déi héchst Plaz ass de [[Signal de Botrange]] mat 694 Meter.. Et huet eng dräieckeg Form an déi gréisst Distanz vuWesten no Osten ass 200 [[Kilometer|km]] a vun Norden no Süden 140&nbsp;km. Am Westen a Süde stéisst et u [[Frankräich]], am Osten u [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]] an un [[Däitschland]] an am Norden un Holland an u [[Flandern]]. Et ass eng Géigend déi gréisstendeels aus [[Bësch]]er (29,3 % vum Territoire am Joer 2019) a landwirtschaftlechen Terrainen (28,5 %) besteet. D'Landwirtschaft verdeelt sech haapsächlech op der Linn [[Haine (Baach)|Haine]]-[[Sambre]]-[[Meuse (Floss)|Meuse]], wougéint d'Bëscher am Osten an am Süden ze fanne sinn ([[Héicht Venn]], [[Ardennen]] a belscht [[Loutrengen]], [[Gaume]]). == Administrativ Andeelung == [[Fichier:WalloniëProvincies.png|thumb|250px|Wallounesch Provënzen]] Den Territoire vun der Wallounescher Regioun setzt sech, no der Belscher Verfassung aus dëse Provënzen zesummen: * [[Provënz Wallounesche Brabant]] * [[Provënz Hainaut]] * [[Provënz Léck]] * [[Provënz Lëtzebuerg]] * [[Provënz Namouer]] Den Territoire vu 16&nbsp;844&nbsp;km² besteet aus 20 [[Arrondissementer an der Belsch|Arrondissementer]], déi hirersäits an 262 Gemengen ënnerdeelt sinn, wouvun der 65 den Titel 'Stad' hunn. == Emblemer == [[Fichier:Flag of Wallonia.svg|thumb|250px|Wallounesche Fändel]] De Fändel vun der Wallounescher Regioun ass e roude ''[[Coq hardi (Heraldik)|Coq hardy]]'' (Kéngen [[Hunn]]) op gold-gielem Fong. De Logo ass e roude "W" op wäissem Fong, deem säi lescht "Been" e [[Fäil]] ass, deen no uewe weist. == Politik == Wéi déi aner Regiounen och, huet déi Wallounesch hiert [[Parlament]], an dat 75 Deputéiert iwwer d'[[Allgemengt Walrecht]] gewielt ginn. Et huet säi Sëtz zu [[Namouer]], der offizieller Haaptstad vun der Regioun. D'Parlament stëmmt iwwer Dekreter of, déi deselwechte juristesche Wäert wéi e Gesetz hunn, an et kontrolléiert d'wallounesch Regierung. Am Dezember 1981 huet déi éischt wallounesch Regierung hir Aarbecht opgeholl. Zënterhier war de [[Parti socialiste (Belsch)|Parti socialiste]] de gréissten Deel vun der Zäit déi gréisst Partei, déi och de Ministerpresident gestallt huet. == Geschicht == {{Kapitel Info feelt}} An den 1960er huet d'Belsch, déi dunn nach en [[Eenheetsstaat]] war, eng politesch Kris duerchlieft, déi sech ënner anerem duerch staark Spannungen tëscht de flamänneschen an de frankophone Belsch ausgezeechent huet. Doropshi goufen nei Gesetzer gestëmmt déi zum Etablissement vun der Sproochegrenz an dem Splécke vun der [[KU Leuven|Universitéit vu Léiwen]] gefouert hunn. D'wallounesch Regioun gouf de 24 Dezember 1970 op Drock vun der identitärer Beweegung [[Mouvement wallon]] gegrënnt. Mam Gesetz vum 8. August 1980 krut si dunn och eng eege legislativ Kraaft an Exekutivgewalt. An den 1980er ass aus der Belsch dunn aus engem Eenheetsstaat e [[Federale Staat]] ginn, wat dunn och offiziell an der Verfassung vun 1993 unerkannt gouf. Zënter 2010 gebraucht d'wallounesch Regierung just nach den Numm "Wallounien" fir fir seng politesch an international Representatioun. Den Numm "wallounesch Regioun" gëtt awer weider an offiziellen Akte benotzt. === Demographie === Demographesch Entwécklung huet a Wallounien, wéi praktesch déizäit iwwerall vun dräi Haaptfacteuren ofgehaangen: Krankheeten, Hongersnéit a Kricher. Dobäi hunn d'Epedimien ëmmer déi gréisst Schied ugeriicht, wovun de schlëmmste Fleeël wuel d'[[Pescht]] war. An de Westleche Länner war se zanter dem [[8. Joerhonnert]] ganz verschwonnen, bis se am [[14. Joerhonnert]] nees opgedaucht ass. No Frankräich, Spuenien an England am Joer 1348, krut de Wallounesche Streech se 1349 ze spieren. Am schlëmmste gouf Tournai am August vun deem Joer getraff<ref>Gilles le Muisit, Annales, 1349-1352</ref>. Et sollen ëmm déi 25. 000 Leit deemools do gestuerwe sinn. Ganz Famille sinn an Zäit vun e puer Deeg verschwonnen. Bal all d'Geeschtlech goufe bei der Beicht oder beim Verdeele vun de Stierfsakramenter ugestach. An der Géigend vun [[Ath]] goufen 20&nbsp;% vun der Bevëlkerung, Affer vun der Pescht. Wa gemengt gouf se wier verdillegt ass se nees opgedaucht, sou wéi 1400/1401, 1438,152. 1530,1544, 1554. An der zweeter Hallschnet vum [[16. Joerhonnert]] war et du méi roueg awer am [[17. Joerhonnert]] gouf et nach eng Kéier dräi kräfteg Peschtepidemien an zwar 1615, 1634 a 1668. Eng Abberzuel vu Rochuskappellen a Wallounien erënnert un déi Epidemien. Awer net nëmmen d'Pescht huet vill Affer kascht. D'[[Syphillis]] déi aus der [[Nei Welt|neier Welt]] 1496 an Holland koum, ass duerch den Handel am Meusedall bis op Léck komm. D'[[Pouken]] waren net rar souwéi de roude Bauchwéi an den Typhus, si reegelméisseg lokal opgedaucht. D'Lepra déi no de [[Kräizzuch|Kräizzich]] opgedaucht ass an an där hirer Folleg en Hellewull Siichenhaiser entstane waren, war allerdéng um Enn vum 17. Joerhonnert praktesch ganz veschwonnen. === Wirtschaftsgeschicht === ==== Ekonomie viru 1750 ==== Den natierleche Räichtum huet d'Ekonomie vun der spéiderer wallounescher Géigend scho vum Mëttelalter u konditionéiert. Kuelen, Eisenäerzer, Bläi an Zënn hunn do eng grouss Roll gespillt. Fir Veraarbechtung vum Messeng a vum Koffer goufen Iewen a Mulle gebraucht. Dat hat mat sech bruecht datt sech e groussen Handel mat [[leemege]] Biedem, [[Derle]] genannt entwéckelt huet, an dat déi Betriber déi drop ugewise waren, sech sou no wéi méiglech bei de Plazen installéiert hunn wou déi Biedem ze fanne waren, wéi ëm [[Namouer]], [[Andenne]] (wäiss Derle), [[Andenelle]], [[Couthuin]], [[Héron]], [[Huy]] an [[Dinant]]. D'Derle déi vun de [[Dinanderie|Kofferschléier]] gebraucht gouf koum vu [[Rhisnes]]. D'Steekaulen op der [[Meuse (Floss)|Meuse]] an um [[Escaut]] hu Kalleksteng geliwwert an déi vun Dinant de schwaarze [[Marber]]. D'Réistoffer déi aus dem Akerbau an der Véizuucht koumen, grad wéi déi aus de Bëscher, an d'Handwierker déi sech domat beschäftegt hunn, hunn och eng grouss Roll gespillt, woubäi mat virop d'Wollproduktioun, d'Gierwereien, souwéi den Ubau vu [[Fluess]] a [[Geed]]. ===== Industrie ===== ;Metallurgie Grouss Schmëtten hu sech ufanks an den Däller vun den [[Ardennen]], laanscht d'Baachen a Flëss am [[Condroz]], [[tëscht Sambre a Meuse]], flossof vun [[Namouer]] an am [[Pays de Franchimont]] néiergelooss. D'Metall wat an de Schmëtte produzéiert gouf bei der Fabrikatioun vu blanke Waffen, Rëschtungen a Kanoune gebraucht souwéi an den Neelfabrécken. De [[Koffer]] gouf haaptsächlech am Dall vun der Meuse verschafft, wärend de Messeng am Dall vum Escaut a besonnesch zu [[Tournai]] produzéiert gouf, wat et domat tëscht dem [[13. Joerhonnert|13.]] a [[15. Joerhonnert]] zu enger grousser Prosperitéit bruecht huet. Vum [[14. Joerhonnert]] goufen och Bläi- a Galmeiminnen am Dall vun der Meuse tëscht Huy an Andenne exploitéiert. Anerer waren zu [[Plombières]] a zu [[La Calamine]], zwou Uertschaften déi hiren Numm deene Metaller a Mineraler ze verdanken hunn. Am 15. Joerhonnert goufen déi éischt [[Héichuewen|Héichiewen]] installéiert, an déi direkt Eiseproduktioun gouf sou mat enger indirekter ersat déi méi e propert Endprodukt geliwwert huet. Den Affinage gouf duerno a klenge Fabrécke gemaach, déi laanscht d'Baache stoungen, well d'Waasserkraaft gebraucht gouf fir d'Gebléiser vun den Iewen an deenen de [[Goss]] nees geschmollt gouf fir en ze rengegen, unzedreiwen. D'Metallurgie blouf am Laf vun der Zäit ëmmer am Dall vun der [[Meuse (Floss)|Meuse]] an an hiren Niewendäller. Am [[16. Joerhonnert]] hunn d'Schmelze sech op fënnef Industriebasenge verdeelt. Zum Baseng vun Namouer huet d'[[Entre-Sambre-et-Meuse]] gehéiert an d'Niewendäller flossof. Zum Baseng vu Huy huet haaptsächlech den Dall vum [[Hoyoux]] gehéiert an zu deem vu Léck hunn Däller vun der ënneschter [[Ourthe (Floss)|Ourthe]], der [[Vesdre]], der [[Hoëgne]] an déi vun hiren Nieweflëss gehéiert. Am Basseng vun Durbuy louchen d'Schmëtte vun der ieweschter Ourthe, der [[Amblève]] a vun der [[Aisne (Ourthe)|Aisne]] an zum Baseng vun [[Habich]] hun d'Schmelze laanscht d'[[Lesse]], d'[[Semois]] an d'[[Kuer]] gehéiert. De Baseng vun Namouer war bei Wäitem de gréissten. Am Ufank vum 16. Joerhonnert war d'Expansioun vun der Siderurgie e wichtege Phenomeen an der Geschicht vun der wallounescher Ekonomie. Ongeféier 200 Scmelzen a Schmëtte waren aktiv (Frankräich hat deemools knapps dat Duebelt) an den technesche Fortschrëtt huet sech bemierkbar gemaach. D'Fabrécken hu sech laanscht Flëss mat vill Waasser etabléiert fir méi Energie zur Verfügung ze hunn, an d'Iewen déi ëmmer méi grouss goufen konnte méi grouss Quantitéiten an och bessere [[Goss]] liwweren. ;Kuelegrouwen A Wallounien gouf zanter dem [[12. Joerhonnert]] d'[[Kuel]] exploitéiert, am Ufank plazeweis nëmmen iwwer Dag, awer zanter dem [[13. Joerhonnert]] goufen an den traditionelle Kuelerevéieren, wéi am [[Borinage]] (westlech vu [[Mons]]), am Zentrum (ëm [[La Louvière]]) an an der Géigend vu [[Charleroi]] a vu [[Léck]], Pëtzer gegruewen. Am Ufank waren déi Pëtzer an der Déift limitéiert wëll d'[[Galerie (Biergbau)|Galerien]] op Waasserodere gestouss sinn, oder well se mat Sickerwaasser vollgelaf sinn. Do wou et méiglech war gouf dat Waasser iwwer Drainagen an [[Dall (Geologie)|Däll]], déi méi déif louchen, ofgeleet. Déi Drainagen hate jee no Géigend verschidden Nimm, ''[[araine]]s'' zu Léck, ''saiwes'' zu Charleroi an ''escors'' a ''conduits'' am Borinage an am Centre. Dee Systeem konnt deemno och nëmme bis op eng bestëmmt Déift ëmgesat ginn. Sou waren d'Kuelenxploitatioune laang kleng Betriber déi vu sougenannte ''maîtres parçonniers'' mat relativ wéineg Kapital bedriwwe goufen. Well et déi Zäit géi grouss Konne vun de Kuelegrouwen, wéi d'Metallurgie an Glasfafrikatioun nach net gouf gouf se haaptsächlech fir d'Hëtze vun de Wunnengen gebraucht, souwéi an den Ateliere vun de Klautercher an an de Schmëtten. ===== Landwirtschaft ===== Um Enn vum [[Ancien Régime]] huet manner wéi e Véierel vun der wallounescher Bevëlkerung an de Stied gewunnt. Dat hat mat sech bruecht datt Qualitéit vun der Agrarproduktioun sech stänneg verbessert huet. De Wëlle fir de Rendement an d'Luucht ze dreiwen huet sech ofhängeg vun den natierleche Regiounen ënner veschiddene Forme manifestéiert. Wann en och manner grouss an den [[Ardennen]], am belsche Loutrengen an am Hainaut a Brabant war, sou huet e sech ëmsou méi am [[Condroz]], der [[Hesbaye]] an an der [[Famenne]] bemierkbar gemaach woubäi een am [[Herve]]rland bal vun enger Agrarrevolutioun konnt schwätzen. {{Méi Info Kapitel|[[Wallounien#Situatioun am Herverland|Situatioun am Herverland]]}} Schonn ier physiokratesch Iddien opkoumen an ier agronomesch Experimenter sech generaliséiert hunn, haten déi véier [[Terroir]]en et fäerdegbruecht, trotz engem schlechte juristesche Kader, hir Liewensmëttelproduktioun staark an d'Luucht ze dreiwen. No der leschter Fruuchtkris 1709-1710, ass de Volume vu Käre fir Brout ze maachen stänneg an d'Luucht gaangen obscho keng fundamental nei Technike gebraucht goufen. Dat gutt Resultat huet haaptsächlech drop baséiert well besser op d'Qualitéit vun der Sot opgepasst gouf an och well méi Kären um {{m2}} geséit goufen. Vu 1710 un, mä besonnesch no 1740 huet sech de Kärenubau verännert. De [[Spelz]] huet dem [[Weess]] Plaz gemaach, besonnesch an der Géigend vun Namouer, an der Hesbaye an am Brabant, woubäi en an der Famenne an am Condroz vum [[Kar (Planz)|Kar]] ersat gouf. Op den aarme Biedem huet sech ausserdeem d'[[Gromper]] ëmmer méi duerchgesat. Den Ubau vun de sougenannten Industrieplanzen ass mat der industrieller Entwécklung weidergaangen. De [[Raps]] deen am Brabant an am Hainaut besonnesch ëm [[Tournai]] als éischt bekannt war huet sech vu 1770 un an der Grofschaft Namouer a vu 1780 un och op de Lécker Lännereie breetgemaach. D'Nofro no Seeler an de Kuelegrouwen, déi ëmmer méi grouss gouf, huet den Ubau vun [[Hanf]] am Hainaut besonnesch ëm [[Charleroi]] , [[Biesmerée]] a [[Mettet]] staark favoriséiert. Ma och an der Hesbaye an an e puer Aerdennerkantone gouf es zum Enn vum [[18. Joerhonnert]] geziicht. An der zweeter Hallschent vum [[17. Joerhonnert]] gouf an der Géigend vun [[Ath]] ugefaangen [[Tubak]] ze planzen, a spéider och am Dall vun der [[Semois]] bei [[Bohan]]. Ausser op e puer Plazen am Hainaut an am Brabant hat de [[Fluess]] kee besonnesche Succès am Géigesaz zum [[Happ]], dee wéinst der Hellewull Brauereien déi et gouf, ëmmer méi ugeplanzt gouf. De Manktem u Kären am Ufank vum 18. Joerhonnert huet haaptsächle den Ubau vun der Gromper favoriséiert, am Ufank am lëtzebuergeschen Deel an duerno no an no am Brabant, am Hainaut an an der brabännescher Grenzregioun, awer eréischt no 1740 a ganz Wallounien. ===== Situatioun am Herverland ===== Wann d'Ardenne wéinst hirer natierlecher Konfiguratioun net sou gutt mat der Agrarrevolution matgehalen hunn, wéi déi aner wallounesch Géigenden, sou kann ee vum Herverland soen, datt et den Theater vun enger grousser Ëmwandlung war. D'Bëschfläche sinn ëmmer méi kleng ginn an déi schlecht ubaubar Flächen aus dem Kommunalbesëtz si lues a lues an de Privatbesëtz iwwergaangen. Déi oppe Felder déi bis do haaptsächlech fir den Ubau vu Liewensmmëttelplanze gebraucht goufen, sinn a Wisen ëmgewandelt ginn an d'Proprietéite goufe ronderëm mat Hecken zougemaach. Déi [[Heckelandschaft]] besteet nach bis haut. Déi grouss Wiseflächen hunn der [[Mëllech]]wirtschaft genotzt, a sou ass e grousse [[Botter]]- a [[Kéis]]handel entstanen, awer op der anerer Säit huet d'Fruucht missen importéiert ginn. Déi gemeinsam Véiträpp, bei deenen all Bauer nëmmen eng gewëssen Zuel vu Béischten huet däerfen hunn, si verschwonnen an eng privat an intensiv Véizuucht koum an d'Plaz. Déi landwirtschaftlech Praxis huet de Bauere méi Fräizäit gelooss wéi d'Felderwirtschaft a sou konnte se niewelaanscht Aarbechten aus der [[Duch]]- an [[Nol (Technik)|Neelindustrie]], déi a voller Expansioun waren, iwwerhuelen. Sou gouf de Bauer en [[Handwierk]]er doheem. Déi kollektivistesch Bauerementalitéit gouf no an no méi individuell. Déi déifgräifend Mutatioun aus dem Herverland déi sech am Ufank vun de modernen Zäiten ofgezeechent hat, huet sech am [[18. Joerhonnert]] generaliséiert. ===== Textil ===== D'Dicher goufen haaptsächlech zu Tournai, Huy an Nivelles fabrizéiert sou wéi a klenge Quantitéiten zu Dinant an a klengen Atelieren zu Namouer, Mons a [[Chimay]]. Vum [[14. Joerhonnert]] un hu sech an den Ardennen an an der Famenne ([[Durbuy]], [[Marche-en-Famenne|Marche]], [[Baaschtnech]] a [[La Roche-en-Ardenne|La Roche]]), am Dall vun der [[Vesdre]] ([[Eupen]], [[Dolhain]], [[Limbourg]] a [[Verviers]]) an der [[Hesbaye]] ([[Jodoigne]] a [[Gembloux]]) souwéi an der [[Gaume]] ([[Virton]]), [[Follmillen]] installéiert. D'Fabrikatioun vu [[Léngent]] huet sech laang op d'Géigend vun Ath konzentréiert, eng kleng Stad déi, am [[15. Joerhonnert]], [[Mons]] de Rang als Haaptstad vum Léngent oglaf hat. Et gouf awer soss am Hainaut am ganze Streech tëscht [[Cambray]] an [[Nivelles]] Léngent produzéiert, grad sou wéi zu Léck, zu Huy, an zu [[Wavre]]. Déi Dicher goufen an enger ronn 50 Dierfer ëm déi grouss Stied gewieft. Händler hunn déi [[ecru]] Dicher opkaaft a se da bleeche gelooss fir se kënnen an den Export ze ginn. Am [[17. Joerhonnert]] huet [[Verviers]] sech als grousse wallouneschen Textilzentrum entwéckelt. Bis am Ufank vun deem Joerhonnert war Verviers just en Zouliwwerer vun den Textilfabrikante vu [[Leyde]] an de [[Republik vun de Siwe Vereenegte Provënzen|Vereenegte Provënzen]]. Déi hollännesch Entrepreneren hu [[Woll]] a [[Spuenien]] akaaft, déi se dann zu Verviers verschafft hunn, fir se dann nees z'exportéieren. Vu [[1638]] un huet Verviers selwer d'Kontroll iwwer d'Exportatioun iwwerholl an d'd'Stad huet sech séier weiderentwéckelt a vegréissert. D'Vereenegt Provënzen hunn dunn zwar nach d'Woll geliwwert, se konnten awer keng fäerdeg Produkter méi vu Verviers importéieren. Däitschland gouf den Haaptclient, an iwwer déi grouss Foirë vu Frankfurt, Leipzig, Köln, a Stroossbuerg goufen déi Vervieter Produkter a ganz Mëttelauropa bis an den Orient, an an Italien a Spuenie verkaaft. En Zeien dovun ass haut nach deen als Hotel restauréierten Douanesdepot op der fréierer [[Gare Verviers-Ouest]] op deem op der Fassad d'Wope vun de Stied, déi Handelspartner waren, ze gesi sinn. Et gouf nach e puer Wiewereien ëm Herve wou haaptsächlech [[Serge (Stoft)|Serge]] gewieft gouf souwéi an der [[Entre-Sambre-et-Meuse]] wou Léngendicher gewieft goufen. ===== Gierwereien ===== D'Gierwereien hu sech do installéiert, wou genuch [[Lou]] ze fanne war, a laanscht Baachen déi genuch Waasser hate fir d'Lieder ze botzen a fir d'Millen unzedreiwen déi d'Lou zerdrätscht hunn. Déi éischt Gierwereie fënnt en zu Virton, Arel, Saint-Hubert, Baaschtnech, a Walcourt, fir der nëmmen e puer ze nennen. ===== Pabeier ===== D'Pabeierindustrie war net besonnesch present a Wallounien. E puer besser Pabeierfabrécke hate sech an der Géigend vu [[Huy]] um Enn vum [[16. Joerhonnert|16.]] an um Ufank vum [[17. Joerhonnert]] installéiert. Am südlechen Deel gouf et nëmmen e puer mëttleméisseg Betriber sou datt do de Pabeier aus der Provënz Léck an asu Frankräich importéiert gouf. =====Keramik ===== Am 17. Joerhonnert si just e puer Atelieren an der Géigend vu [[Charleroi]] bekannt. =====Glas ===== D'Glasindustrie déi haaptsächlech an oder no bei Bëscher installéiertt war (wéinst dem Holz als Energieliwwertant), déi am [[16. Joerhonnert|16.]] an am Ufank vum [[17. Joerhonnert]] an enger Kris stouch huet sech duerno lues a lues erholl an nei Glasbléisereien sinn am Hainaut, zu Namouer, an zu Léck entstanen. Et goufe [[Venedeg|venitianesch]] Techniker engagéiert, déi eng grouss Roll bei der Verbesserung vun der Qualitéit vum wallounesche Glas gespillt hunn. D'Glasfabréck vu Beauwelz ass als éischt dofir bekannt<ref>Chambon, R. ''L'Histoire de la verrerie en Belgique du II{{small|e}} siècle à nos jours'', Bruxelles, Librairie encyclopédique 1955</ref>. Wéi an der Mëtt vum 17. Joerhonnert den [[Escaut]] fir d'Schëfffaart zougemaach gouf, ass den Handel mat Antwerpen zesummegebrach an déi wallounesch Glasateliere hu vum Ënnnergank vun den Antwerpener profitéiert. ==== No 1750 ==== Wann och d'Ekonomie vu Wallounie laang der allgemenger Ekonomie vun der Belsch entsprach huet, sou hat d'Industrialiséierung méi a rapiden a bei Wäitem och méi e groussen Impakt op d'Ekonomie wéi an den Territoirë ronderëm. Ënner dem [[Wëllem I. vun Holland (1772)|Wëllem I.]] war den [[Holland|hollännesche]] Maart mat iwwer zwou Millioune Verbraucher zesumme mat deem vun Ostindien op fir d'wallounesch Industrie déi déi Zäit nëmme sou gefluppt huet. D'[[Belsch Revolutioun]] huet déi kommerziell Relatioune brutal ënnerbrach, an d'Wallounesch Industrie konnt näischt méi bei senge protektionisteschen Noperen ofsetzen. Well den [[Escaut]] zougemach gouf war de maritimen Hanndel ënnerbonn an d'Verbindung mat Däitschland iwwer de [[Rhäin]] onméiglech ginn. Déi Situatioun huet mat sech bruecht datt d'Kuelegrouwen, sief dat am Lécker Baseng oder an deem vum Hainaut, nëmme méi am Ralenti gelaf sinn. D'Textilindustrie ass praktesch zesummegebrach, an d'[[Siderurgie]] an d'Metallkonstruktioun haten och batter ënner de Konequenzen ze leiden, sou datt [[1832]] nëmme nach knapps d'Hallschent vun den [[Héichuewen|Héichiewen]] ënner Feier stoungen. Et huet e puer Joer gedauert bis d'wallounesch Industrie sech dovun erkritt hat, wat allerdéngs och nëmme méiglech war welle de jonkt belsche Staat, grouss Investitiounen am [[Eisebunn]]sbau, am Stroossebau a fir d'Schëffaart, gemaach huet. Obschonn tëscht 1830 an 1850 ronn 1.700&nbsp;km nei Stroosse gebaut goufen an den Tonnage [[1844]] op eng Moyenne vun 160 to/Dag geschat gouf, huet déi kontinuéierlech Entwecklung vum Eisebunnsnetz, den Transport op der Strooss op e Minimum reduzéiert, soudatt de Finanzminister [[Walthère Frère-Orban]] decidéiert huet d'[[Octrois]]e vun de Gemengen ofzeschafen a siwe Joer drop goufen och d'Barrière vun de Mauten op de Staatsstroossen ewechgrappt. D'Kanalistioun vun der [[Sambre]] an de Bau vum [[Kanal Bréissel-Charleroi]] hunn dem Waassertransport (besonnesch fir d'Kuelegrouwe) vill weidergehollef. ===== Banken ===== Nieft den zwou grousse Banken, der [[Société générale de Belgique]] an der [[Banque de Belgique]] déi um nationalen Niveau vertruede waren, war d'[[Bank Nagelmackers|Banque liégeoise et caisse d'épargne]] um méi regional Plang vertrueden. <!--ënner der Direktioun vum [[Gérard-Théodore Nagelmackers]] an dem Jean-Henri Demonceau d'Industrie besonnesch an der Lécker Géigend ënnerstëtzt.--> D'Société générale déi vun Ufank un e groussen Afloss am Metallurgiessecteur hat, huet sech och fir d'[[Kuelegrouf|Kuelegrouwen]] intresséiert, an dat an engem Mooss, datt se [[1848]] ëm déi 25&nbsp;% vun alle Kuelenexploitatiounen a Wallounien an hirem Portefeuille hat. ===== Landwirtschaft ===== D'Landwirtschaft a Wallounien war grad wéi an der ganzer Belsch, schonn an der Zäit vum Feudalsysteem relativ héich entwéckelt. Ëm 1830 konnt een e bal perfekten Zoustand bemierken. D'Agrarstrukturen hate sech optimal un déi geologesch, ekonomesch an demographesch Zoustänn ugepasst, och wann déi vun enger Géigend zu der anerer zimmlech verschidde waren. D'ländlech Géigende ware ganz variéiert, an d'Haaptënnerscheeder louchen an der Gréisst vun de Betriber, sou wéi och an der Intensitéit vun de Kulturen oder vun der Véizuucht. D'Landwirtschaft hat op jiddwer Fall eng wichteg Plaz an der Ekonomie vun de wallounesche Provënzen an d'Ëffentlech Hand war bestrieft fir der landwirtschaftlecher Produktioun weiderzehëllefen. Sou gouf 1834 de ''Conseil supérieur de l'agriculture'' gegrënnt, deen ënner sengem Hutt d'provënzial a kantonal Strukture sollt zesummebréngen, déi sech op hirem Niveau sollten ëm d'Verbreede vun den Neiegkeeten an der Agrarwëssenschaft bekëmmeren. 1846 gouf eng Statistik opgestallt an där déi verschidden [[Terroir]]en erfaasst goufen. Aus där goung ervir datt am [[Arrondissement Nivelles]] am [[Hainaut]] knapps 1 % vun der landwirtschaftlecher Fläch [[brooch]] louch, woubäi d'Provënze [[Provënz Léck|Léck]] an [[Provënz Namouer|Namouer]] 15 respektiv 12 % Broochen affichéiert hunn. An der [[Provënz Lëtzebuerg]] war d'Situatioun net grad sou gënschteg. Op villen Terrainen hat d'[[Heed]] iwwerhand geholl, a vill Fläche goufen net ageséit, sou datt 40 % vun der méiglecher Fläch net fir Kulture benotzt gouf. E groussen Deel dervu gouf allerdéngs benotzt fir Véi drop lafen ze loossen, wat eng Erklärung fir den héije Véibestand vun deemools an där Provënz ass. D'Gesetz vum 25. Mäerz 1847 iwwer den ''Défrichement'' vun de Gemengenterrainen huet d'landwirtschaftlech Fläch an d'Luucht gedriwwen an de Bau vun neie Stroossen hunn d'Erbäibrénge vun Dünger méi einfach gemaach. De Staat huet an de Provënzen Namouer, Léck a Lëtzebuerg Subside op den Transportpräisser vum [[Kallek]] ginn. Wéi 1850 de Ministère dunn och nach eng Campagne fir den Drainage lancéiert huet, sinn eng Hellewull Rouerfabrécken, besonnesch am Hainaut aus dem Buedem geschooss. Déi meescht Proprietären, hunn ausser an der Provënz Lëtzebuerg, hiert Land net selwer bewirtschaft. Am Hainaut goufe ronn 70 % vun de Lännereie vu Piechter exploitéiert. De Kärenubau war e rentabelt Geschäft a vun 1840 un sinn d'Präisser stänneg an d'Luucht gaangen. D'[[Phytophthora infestans|Gromperekränkt]] vun 1850 hat besonnesch d'[[Flandern|flämesch Regioun]] betraff, wat de Kärebaueren a Wallounien e schéine Profit bruecht huet. Den demographesche Wuesstem an d'Verbesserung vum Liewensstandard, hunn de Baueren e gutt Akommes garantéiert, an dat trotz der sensibler Vergréisserung vun der Fläch fir Kärenubau, déi tëscht 1846 an 1865 vu 415.000 ha op 481.000 eropgaange war. De Flues gouf als Industrieplanz besonnesch am [[wallounesche Brabant]] ufanks der 1860er Joren ugebaut. D'Schofszuucht hirersäits gouf en Affer vun der Reduktioun vun de Broochen an Dréischen a vun der [[Woll]] aus Südamerika, déi trotz der méi schlechter Qualitéit mat Succès vun den Textilfabrikante vu [[Verviers]] scho virun 1860 veschafft gouf. Ënner dem Asaz vun [[Dampmaschinn]]en huet de Päerdshandel gelidden, an de Manktem u Grompereflächen huet en Abroch bei der Schwéngszuucht mat sech bruecht. An d'Mëtt vun den 1850er Jore fällt och den Ufank vun der Mecanisatioun an der Landwirtschaft. Sou goufen 1856 scho méi wéi 400 [[Dreschmaschinn]]e gezielt, woubäi der méi wéi 150 aleng an der [[Provënz Lëtzebuerg]] waren. D'[[Séimaschinn]]en hunn e groussen Zäitgewënn mat sech bruecht, an duerch d'preziist Séie gouf manner [[Som]] verbëtzt. Ëm 1860 sinn déi éischt [[Méimaschinn]]en opgedaucht. D'Zockerindustrie déi vun ëm 1870 eng fest Plaz am Industriesecteur hat, hat eng Ubaufläch vu ronn 20.000 [[Hektar|ha]] déi zu bal 75 % fir den Export geschafft hunn. ===== Industrie ===== ====== ''Entwécklung vun de Verbindungsweeër'' ====== D'[[Industriell Revolutioun]] déi ëm 1740 agesat huet, war net méiglech ouni e groussen Ëmschwong am Transportwiesen. Am Stroossebau war viru 1740 net vill gerschitt. Déi rar ''Chausséen'', domat waren an der Belsch déizäit, déi [[Pawee|pawéiert]] Stroosse gemengt, gounge vu [[Bréissel]] op [[Mons]] a [[Charleroi]], op [[Namouer]] iwwer [[Genappe]] an op [[Léck]]. Dozou koum nach eng ''Transversale'' vun [[Tournai]] iwwer [[Ath]] a Mons op [[Binche]] an d'Verbindung [[Arel]]-[[Lëtzebuerg (Stad)|Lëtzebuerg]]. Fir de Rescht gouf et südlech vun der [[Haine (Baach)|Haine]], der [[Sambre]] an der [[Meuse (Floss)|Meuse]] keng gutt befuerbar Weeër. Et huet bis zur Herrschaft vun der [[Maria Theresia vun Éisträich|Maria Theresia]] an duerno vum [[Joseph II. (HRR)|Joseph II.]] gedauert, ier d'Verbindungsweeër ugefaangen hu sech weider z'entwéckelen. Den Haaptmotor war dobäi am Ufank de regionalen ekonomesche Besoin. Sou huet zum Beispill d'Achs ''Mons - Valenciennnes - Saint-Ghislain - Barry - Le Rœulx - Soignies'' just den Uspréch vum Kuelentransport entsprach. Dat selwecht huet fir de Streech rondrëm Charleroi gegollt. Um Enn vum [[Ancien Régime]] hat just d'Stad Namouer, de [[Borinage]], d'Géigend ëm Charleroi an d'Regioun Verviers-Léck e modernt Stroossennetz, mat engem zweete Virdeel datt se och nach laanscht schëffbar [[Floss|Flëss]] louchen an doduerch d'Haaptplaze waren vun der wallounescher Virherrschaft an der Industrie. D'Stéifkand bei deem Ganze war Lëtzebuerg. D'Strooss vu Lëtzebuerg op Namouer déi 1772 opgoung, war déi eenzeg direkt Verbindung mat Holland, woubäi och nach Westgrenz vum [[Prënzbistum Léck]] déi hat misse respektéiert ginn, hire Parcours zimmlech chaotesch gemaach huet. Am Ufank vun der franséischer Herrschaft gouf sech net vill ëm en neit Stroossennetz beméit, déi al Weeër goufe just an d'Rei gesat. Fir d'Kuelen an déi franséisch Gebidder ze bréngen, gouf mol fir d'éischt mam Bau vum [[Kanal Pommerœul-Condé|Kanal Mons-Condé]] 1807 ugefaangen. D'Hollännesch Herrschaft huet duerno méi Aktivitéit gewisen, woubäi déi Kéier d'[[Ardennen]] net am Stach gelooss goufen. D'Neesaféiere vun de [[Maut]]en huet d'Initative fir de Stroossebau bei de Gemengen a Provënzen ugestëppelt. D'Feeler vun Ancien Régime op den Tracéë goufen eliminéiert, an déi méi kleng Stied krute korrekt Uschlëss un déi grouss Achsen. Fir d'Schëfffaart gouf och en ettleches geschaf, sou de [[Kanal Pommerœul-Antoing]] (1823-1827) an d'Kanalistioun vun der [[Sambre]] (1825-1829. De [[Meuse-Musel-Kanal]] gouf ugefaangen an um [[Kanal Charleroi-Bréissel]] goung de Bau 1827 lass. ====== ''Technesche Fortschrëtt'' ====== [[Fichier:O'Kelly Monument 05.jpg|thumb|Monument zu [[Jemeppe-sur-Meuse]] an Éiere John O'Kelly, deen do déi éischt [[Dampmaschinn]] um europäesche Festland installéiert huet.]] Fir d'wallounesch Géigend déi scho konnt op eng gutt industriell Vergaangenheet zréckkucken a qualifizéiert Handwierker an Aarbechter hat war op fir all nei Changementer a stoung sou an der éischter Rei bei dem inndustriellen Opschwonk an der Belsch a souguer um [[Europa (Kontinent)|europäesche Kontinent]]. * ''Kuelegrouwen - Feierpompel an Dampmaschinn'' Mat der sougenannter ''[[Maschinn vum Newcomen|Feierpompel]]'' - déi éischt war scho 1721 zu [[Jemeppe-sur-Meuse]] a Betrib geholl ginn - goufen d'Exploitatiounen no an no onofhängeg vun der [[Wand]]- a [[Waasser]]kraaft. Se gouf haaptsächlech a [[Kuelegrouf|Kuelegrouwen]] agesat fir d'Waasser aus de [[Pëtz]]er ze [[pompel]]en, wou s'eng wichteg Roll bei der Entwécklung vun de Grouwe gespillt huet, well sou d'Wasser aus vill méi groussen Déifte konnt gepompelt ginn (iwwer 200 m amplaz ronn 75 virdrun). Ëm 1740 gouf eng Handvoll sou Pompelen am Borinage gezielt, ëm 1800 waren et der véierzeg an 1810 goufen aleng am Kuelerevéier vu [[Jemappes]] sechsavéierzeg Stéck gezielt. No an no koumen am Ufank vum [[19. Joerhonnert]] d'[[Watt-Maschinn]]en an de Gebrauch déi eng mechanesch Förderung vun de Kuelen erméiglecht hunn. Déi éischt dervu stoung zu [[Quaregnan]] bei engem Pëtz vun der Grouf ''Rieu du Coœur'', déi iwwregens mat 1376 m den déifste Pëtz am Borinage hat. D'Dampmaschinne goufen och agesat fir d'Grouwen [[Wieder (Biergbau)|ze belëften]]. Lues a lues hunn och aner Industriebranchen ugefaangen d'Dampmaschinnen ze benotze fir Gebléiser an déi [[Marto-Pillo|déck Himmer]] unzedreiwen. D'''Fonderie impériale'' fir Kanounen zu Léck war 1802 den éischte Betrib deen eng [[Dampmaschinn]] am Sënn wéi mer se haut kennen, am Asaz hat. E puer Joer duerno waren Wiewereien an Spënneréien am Dall vun der Vesdre och mat sou Maschinnen ekipéiert. {| class=wikitable style="width: 100%;" !colspan=5|Entwécklung vun der Kueleproduktioun<br> Verglach vun de Joren 1810-1811 (ënner franséischem Regime) an 1828-1829 (ënner hollänneschem Regime) |- |align=center|Departement||align=center| [[Departement Jemappes|Jemappes]]||align=center| [[Departement Ourthe|Ourthe]] || align=center|[[Departement Sambre-et-Meuse|Sambre-et-Meuse]] || align=center|Total |- |align=center|1810-1811 ||align=center|900.000 {{Tonn}} {{Small|(71,0 %)}}||align=center|350.000 {{Tonn}} {{Small|(27,6 %)}} ||align=center| 15.000 {{Tonn}} {{Small|(1,4 %)}} || align=center|1.265.000 {{Tonn}} |- |align=center|Provënz||align=center| [[Provënz Hainaut|Hainaut]]||align=center| [[Provënz Léck|Léck]] || align=center|[[Provënz Namur|Namur]] || align=center|Total |- |align=center|1810-1811 ||align=center|1.750.000 {{Tonn}} {{Small|(73,9 %)}}||align=center|570.000 {{Tonn}} {{Small|(24,1 %)}} ||align=center| 45.000 {{Tonn}} {{Small|(2,0 %)}} || align=center|2.365.000 {{Tonn}} |} * ''Glasfabrécken'': * ''Mecanisatioun vun der Duchfabrikatioun'' Mecanisatioun an der Duchfabrikatioun huet 1799 zu Verviers ugefaangen wéi den Englänner [[William Cockerill]] e Kontrakt mat den Duchfabrikanten Simonis a Biolley gemaach huet, fir hinne modern Kardéier- a Spannmaschinnen ze liwweren. Tëscht 1800 an 1810 goufen d'Apretéiermaschinnen entwéckelt, d'Laineuse gouf erfonnt a mechanesch Schéieren koumen an den Asaz fir d'Woll ze schieren. Déi eigentlech Tondeusë koume vun 1822 un an den Asaz. * ''Kuelen a Kock'' Bis an d'Mëtt vum [[18. Joerhonnert]] gouf fir d'Veraarbechte vum [[Eisen]], d. h. d'Reduzéiere vum [[Eisenäerz]] an den Affinage vum [[Goss]], ëmmer Holzkuele gebraucht, well d'Steekuele beim Verbrennen am Kontakt mam Eisen, schiedlech Stoffer wéi z.&nbsp;B. [[Schwiefel]] iwwerdroen hunn, an d'Eisen da brécheg gouf. Just d'Englänner haten et fäerdegbruecht fir d'Kuel z'entschwiefelen an de [[Quaker]] [[Abraham Darby]] hat [[1709]] fir d'éischt eng Coulée mat engem [[Héichuewen]] ze maachen de mat [[Kock]] befeiert gouf. Um Kontinent hu bis dohin d'Käschte fir d'Holz 50&nbsp;% vun de Produktiounskäschten ausgemaach an d'Holz gouf sou rar datt de Präis tëscht 1766 a 1780 ëm déi 36&nbsp;% an d'Luucht goung. 1768 war den Dokter a Schmelzenhär [[Jean-Philippe de Limbourg]] op enger Studierees an Däitschland déi hien op Wonsch an op Käschte vum [[Prënzbëschof]] [[Charles-Nicolas d'Oultremont]] gemaach hat, fir sech iwwer industriell Fortschrëtter z'informéieren. Zu [[Sulzbach (Saar)|Sulzbach]] hat hien dem Stroossbuerger Roederer, deen do an der Schmelz experimentéiert huet fir Kock ze maachen, nogekuckt an huet duerno a senger Schmelz zu [[Theux]] probéiert fir säi Wëssen ëmzesetzen. Hien huet dat awer ni richteg op d'Schinn kritt, grad sou wéineg wéi de [[Stanislas Desandrouin]] zu Charleroi an anerer déi zu Léck experimentéiert hunn. De Goss dee si produzéiert hunn huet sech schlecht verschaffe gelooss. Um Enn vum Joerhonnert hate sech d'Technike fir ''gebotzt Kuelen'' ze produzéieren zwar vill verbessert, awer d'Holzkuel war nach ëmmer d'Haaptbrennes bei der Eiseproduktioun. Dat louch awer net aleng um Kock, mä och un den Héichiewen déi de Kock net richteg verdaut hunn. Eréischt 1822-23 gouf zu [[Seraing]] déi éischt Gosscoulée gemaach déi integral mat Kock produzéiert gi war an zwar an engem Héichuewe vu Cockerill dee mat Hëllef vum schottteschen Industriellen [[David Mushet]] gebaut gi war. Aner met Kock bedriwwen Héichiewen goufen dunn Enn der 1820er Joer bal iwwerall am Hainaut gebaut. ëm déi Zäit gouf och Piddeltechnik agefouert, an déi éischt Walzstroosse sinn entstanen. Dat éischt Walzwierk fir [[Blech]] ze walzen hätt am Dall vun der [[Hoëgne]] gestanen. An der Zäit vum franséische Regime hunn d'Eisespleckereie laanscht d'[[Ourthe (Floss)|Ourthe]] zu Tilff, [[Colonster]], a [[Sauheid]] d'Splécke vun de Barren opginn, a mat Walzen ugefaangen. Am Hainaut krut de Gauthier-Puissant ''Maire-adjoint'' vu Charleroi, 1812 d'Autorisatioun fir an der ''Forge Saint-Éloi'' am Dall vum ''Ruisseau d'Acoz'' e Walzwierk mat 2 Zylinderen an zwéin Iewen opzeriichten, déi nëmme mat Steekuelen oder anerem mineraleschem Brennmaterial sollte befeiert ginn<ref>Dekret vum Napoleon den 10. Mäerz 1812, am Journal des Mines</ref>. ==Bekannt Wallouner == Zu de bekannte Persounen, déi a Wallounien gebuer sinn, gelieft a geschafft hunn zielen ënner anerem: * [[Mady Andrien]] (1940-), Sculptrice * [[Sylvain Julien Victor Arend]] (1902-1992), Astronom * [[Bédu]] (1948-), Comiczeechner * [[Henri-Alexis Brialmont]] (1821-1903), Generool * [[Hubert Brialmont]] (1807-1885), Ingenieur * [[Numa Charlier]] (1893-1940) Offizéier * [[William Cockerill]] (1759-1832), Entrepreneur * [[John Cockerill]] (1790-1840), Industriellen * [[Richard Joseph Courtois]] (1806-1835), Botaniker * [[Léon Degrelle]] (1906-1994), extrem-rietse Politiker * [[Elio Di Rupo]] (1951-), Politiker * [[Angélina Drumaux]] (1881-1959), Molerin * [[René Greisch]] (1929-2000), Bauingenieur * [[André Grétry]] (1741-1813), Komponist * [[Valère Gustin]] (1924-), Moler * [[Alphonse Halleux]] (1921-2015), Moler * [[Eden Hazard]] (1991-), Foussballspiller * [[Richard Heintz]] (1871-1929), Moler * [[Justine Henin]] (1982-), Tennisspillerin * [[Louis Hennepin]] (17. Joerhonnert), Missonar an Explorateur * [[Josyane Lemaître]], Sopranistin * [[Érard de La Marck]] (1472-1538), Kardinol a Prënzbeschof * [[Désiré-Joseph Mercier]] (1851-1926), Geeschtlecher an Akademiker * [[Albert Mockel]] (1866-1945), Schrëftsteller * [[Georges Montefiore-Levy]] (1830-1906), Metallurgist a Philantrop * [[Charles Michel]] (1975-), Politiker * [[Henri Pirenne]] (1862-1935), Universitéitsprofesser an Historiker * [[Maxime Prévot]] (1978-), Politiker * [[Pierre Rapsat]] (1948-2002) Sänger a Chansonier * [[Julien Rémont]] (1800-1883), Architekt * [[Pierre Renoy]] (1954-), Comicszeechner * [[Adolphe Sax]] (1814-1894), Instumentebauer * [[Georges Simenon]] (1903-1989), Schrëftsteller * [[Ernest Solvay]] (1838-1922), Cheemiker, Industrellen a Philantrop * [[Marc Tarabella]] (1963-), Politiker == Literatur == * Léopold Génicot, ''Histoire de la Wallonie''; Toulouse (éditions Privat), 1973. * Hervé Hasquin, René Lejeune & Jacques Stiennon (ënner der Leedung vun), ''La Wallonie. Le pays et les hommes''; 6 Bänn; Bréissel (La Renaissance du Livre), 1975-1981. == Websäiten == * [http://connaitrelawallonie.wallonie.be/sites/wallonie/files/livres/fichiers/spw-11-10421-dans_quel_etat_vivons_nous_fr_0.pdf ''Dans quel État vivons nous?], pdf, 2009, Brochure iwwer de politesche Fonktionnement vun der Wallonie * [https://www.wallonie.be wallonie.be]: offiziell Websäit vun der wallounescher Regioun * [https://economie.wallonie.be/ economie.wallonie.be]: offiziellt Wirtschaftsportal vun der wallounescher Regioun {{Commonscat|Wallonia|Wallounien}} {{Referenzen an Notten}} {{Navigatioun Belsch Provënzen}} [[Kategorie:Geographie vun der Belsch]] [[Kategorie:Geschicht vun der Belsch]] [[Kategorie:Wallounesch Regioun]] im2v2leyopwgpdlpixp0c08cv714quv 2394056 2394046 2022-07-25T13:03:48Z Bdx 7724 /* Geschicht */ wikitext text/x-wiki {{Infobox Belsch Regiounen, Provënzen a Communautéiten | Bild = | Provënz = | Fändel = | Communautéit = [[Franséisch Communautéit vun der Belsch|Franséisch Communautéit<br> vun der Belsch]] | Regioun = {{Wallounien}} | Chef-lieu = [[Namouer]] | ISO = | Populatioun = | DatePop = | Superficie = }}'''Wallounien''' (op Franséisch: ''Wallonie''; op [[Wallounesch]]: ''Walonreye'' oder ''Waloneye'') ass eng vun den dräi [[Communautéiten, Regiounen a Provënze vun der Belsch|Regiounen]] an der [[Belsch]]. Als politesch Regioun mam dem Numm '''Wallounesch Regioun''' ([[franséisch|fr.]]: ''Région wallonne''; [[däitsch|de.]]: ''Wallonische Region''; [[wallounesch|wa.]]: ''Redjon Walone'') gouf si am Joer 1970 geschaaf, och wa si als kulturell Géigend schonn am 19. Joerhonnert eng eegen Identitéit ugeholl huet. Wallounien charakteriséiert sech duerch d'Sproochegrenz vum [[Romanesch Sproochen|romanesche]] Süden mat dem [[Germanesch Sproochen|germaneschen]] Norden an Osten. Am grousse Ganzen zitt déi Grenz sech vun [[Dunkerque]] iwwer [[Mouscron]], [[Renaix]], [[Enghien]], an [[Halle]] bis an de Süde vu [[Bréissel]] fir da weider iwwer [[Landen (Belsch)|Landen]] a [[Glons]] laanscht [[Maastricht]] bis op [[Aubel]] ze kommen. Do dréint se no Süden an Direktioun [[Malmedy]], [[Martelange|Maartel]] an [[Arel]] fir bis op d'Grenz vum [[Frankräich|franséische]] [[Loutrengen]] ze kommen. Dobäi mécht s'am Norden d'Grenz mat den hollänneschen Dialekter am am Oste mat den däitschen. Fréier gouf d'[[Wallounesch|wallounesch Sprooch]] a wäiten Deeler vu Wallounien geschwat, haut ass Franséisch déi dominant Sprooch. Nëmmen an de fréiere [[Cantons de l'Est (Belsch)|Cantons de l'Est]] gëtt et ee Gebitt, op deem [[Däitsch]] déi dominant Sprooch ass. Déi [[däitschsproocheg Communautéit vun der Belsch]] vertrëtt dës däitschsproocheg Minoritéit am Domän vun der Sprooch, der Kultur an der Educatioun an den anere Domäner, déi zu de Kompetenze vun de Communautéite gehéieren. Fir déi franséischsproocheg Wallounen ass d'[[Franséisch Communautéit vun der Belsch|Franséisch Communautéit]] dofir verantwortlech. Wallounien erstreckt sech iwwer 55% vum Territoire, an an der Regioun lieft een Drëttel vun den Awunner vun der Belsch. ==Geographie== Wallounien huet eng Fläch vu ronn 16.901,4 {{km2}}, wouvu mat Ausnam vum [[Provënz Wallounesche Brabant|wallounesche Brabant]] südlech vu Bréissel an enger grousser Partie vum westlechen [[Provënz Hainaut|Hainaut]] op der franséischer Grenz, praktesch alles zum Territoire vum belsche [[Meuse (Floss)|Meusebaseng]] gehéiert. De Rescht gehéiert zum Baseng vum [[Escaut]]. Seng Haaptstad ass [[Namouer]] a säi geographeschen Zentrum ass zu [[Spontin]] an der Gemeng [[Yvoir]] an der [[Provënz Namouer]] an déi héchst Plaz ass de [[Signal de Botrange]] mat 694 Meter.. Et huet eng dräieckeg Form an déi gréisst Distanz vuWesten no Osten ass 200 [[Kilometer|km]] a vun Norden no Süden 140&nbsp;km. Am Westen a Süde stéisst et u [[Frankräich]], am Osten u [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]] an un [[Däitschland]] an am Norden un Holland an u [[Flandern]]. Et ass eng Géigend déi gréisstendeels aus [[Bësch]]er (29,3 % vum Territoire am Joer 2019) a landwirtschaftlechen Terrainen (28,5 %) besteet. D'Landwirtschaft verdeelt sech haapsächlech op der Linn [[Haine (Baach)|Haine]]-[[Sambre]]-[[Meuse (Floss)|Meuse]], wougéint d'Bëscher am Osten an am Süden ze fanne sinn ([[Héicht Venn]], [[Ardennen]] a belscht [[Loutrengen]], [[Gaume]]). == Administrativ Andeelung == [[Fichier:WalloniëProvincies.png|thumb|250px|Wallounesch Provënzen]] Den Territoire vun der Wallounescher Regioun setzt sech, no der Belscher Verfassung aus dëse Provënzen zesummen: * [[Provënz Wallounesche Brabant]] * [[Provënz Hainaut]] * [[Provënz Léck]] * [[Provënz Lëtzebuerg]] * [[Provënz Namouer]] Den Territoire vu 16&nbsp;844&nbsp;km² besteet aus 20 [[Arrondissementer an der Belsch|Arrondissementer]], déi hirersäits an 262 Gemengen ënnerdeelt sinn, wouvun der 65 den Titel 'Stad' hunn. == Emblemer == [[Fichier:Flag of Wallonia.svg|thumb|250px|Wallounesche Fändel]] De Fändel vun der Wallounescher Regioun ass e roude ''[[Coq hardi (Heraldik)|Coq hardy]]'' (Kéngen [[Hunn]]) op gold-gielem Fong. De Logo ass e roude "W" op wäissem Fong, deem säi lescht "Been" e [[Fäil]] ass, deen no uewe weist. == Politik == Wéi déi aner Regiounen och, huet déi Wallounesch hiert [[Parlament]], an dat 75 Deputéiert iwwer d'[[Allgemengt Walrecht]] gewielt ginn. Et huet säi Sëtz zu [[Namouer]], der offizieller Haaptstad vun der Regioun. D'Parlament stëmmt iwwer Dekreter of, déi deselwechte juristesche Wäert wéi e Gesetz hunn, an et kontrolléiert d'wallounesch Regierung. Am Dezember 1981 huet déi éischt wallounesch Regierung hir Aarbecht opgeholl. Zënterhier war de [[Parti socialiste (Belsch)|Parti socialiste]] de gréissten Deel vun der Zäit déi gréisst Partei, déi och de Ministerpresident gestallt huet. == Geschicht == {{Kapitel Info feelt}} An den 1960er huet d'Belsch, déi dunn nach en [[Eenheetsstaat]] war, eng politesch Kris duerchlieft, déi sech ënner anerem duerch staark Spannungen tëscht de flamänneschen an de frankophone Belsch ausgezeechent huet. Doropshi goufen nei Gesetzer gestëmmt déi zum Etablissement vun der Sproochegrenz an dem Splécke vun der [[KU Leuven|Universitéit vu Léiwen]] gefouert hunn. D'wallounesch Regioun gouf de 24 Dezember 1970 op Drock vun der identitärer Beweegung [[Mouvement wallon]] gegrënnt. Mam Gesetz vum 8. August 1980 krut si dunn och eng eege legislativ Kraaft an Exekutivgewalt. An den 1980er ass aus der Belsch dunn aus engem Eenheetsstaat e [[federale Staat]] ginn, wat dunn och offiziell an der Verfassung vun 1993 unerkannt gouf. Zënter 2010 gebraucht d'wallounesch Regierung just nach den Numm "Wallounien" fir fir seng politesch an international Representatioun. Den Numm "wallounesch Regioun" gëtt awer weider an offiziellen Akte benotzt. === Demographie === Demographesch Entwécklung huet a Wallounien, wéi praktesch déizäit iwwerall vun dräi Haaptfacteuren ofgehaangen: Krankheeten, Hongersnéit a Kricher. Dobäi hunn d'Epedimien ëmmer déi gréisst Schied ugeriicht, wovun de schlëmmste Fleeël wuel d'[[Pescht]] war. An de Westleche Länner war se zanter dem [[8. Joerhonnert]] ganz verschwonnen, bis se am [[14. Joerhonnert]] nees opgedaucht ass. No Frankräich, Spuenien an England am Joer 1348, krut de Wallounesche Streech se 1349 ze spieren. Am schlëmmste gouf Tournai am August vun deem Joer getraff<ref>Gilles le Muisit, Annales, 1349-1352</ref>. Et sollen ëmm déi 25. 000 Leit deemools do gestuerwe sinn. Ganz Famille sinn an Zäit vun e puer Deeg verschwonnen. Bal all d'Geeschtlech goufe bei der Beicht oder beim Verdeele vun de Stierfsakramenter ugestach. An der Géigend vun [[Ath]] goufen 20&nbsp;% vun der Bevëlkerung, Affer vun der Pescht. Wa gemengt gouf se wier verdillegt ass se nees opgedaucht, sou wéi 1400/1401, 1438,152. 1530,1544, 1554. An der zweeter Hallschnet vum [[16. Joerhonnert]] war et du méi roueg awer am [[17. Joerhonnert]] gouf et nach eng Kéier dräi kräfteg Peschtepidemien an zwar 1615, 1634 a 1668. Eng Abberzuel vu Rochuskappellen a Wallounien erënnert un déi Epidemien. Awer net nëmmen d'Pescht huet vill Affer kascht. D'[[Syphillis]] déi aus der [[Nei Welt|neier Welt]] 1496 an Holland koum, ass duerch den Handel am Meusedall bis op Léck komm. D'[[Pouken]] waren net rar souwéi de roude Bauchwéi an den Typhus, si reegelméisseg lokal opgedaucht. D'Lepra déi no de [[Kräizzuch|Kräizzich]] opgedaucht ass an an där hirer Folleg en Hellewull Siichenhaiser entstane waren, war allerdéng um Enn vum 17. Joerhonnert praktesch ganz veschwonnen. === Wirtschaftsgeschicht === ==== Ekonomie viru 1750 ==== Den natierleche Räichtum huet d'Ekonomie vun der spéiderer wallounescher Géigend scho vum Mëttelalter u konditionéiert. Kuelen, Eisenäerzer, Bläi an Zënn hunn do eng grouss Roll gespillt. Fir Veraarbechtung vum Messeng a vum Koffer goufen Iewen a Mulle gebraucht. Dat hat mat sech bruecht datt sech e groussen Handel mat [[leemege]] Biedem, [[Derle]] genannt entwéckelt huet, an dat déi Betriber déi drop ugewise waren, sech sou no wéi méiglech bei de Plazen installéiert hunn wou déi Biedem ze fanne waren, wéi ëm [[Namouer]], [[Andenne]] (wäiss Derle), [[Andenelle]], [[Couthuin]], [[Héron]], [[Huy]] an [[Dinant]]. D'Derle déi vun de [[Dinanderie|Kofferschléier]] gebraucht gouf koum vu [[Rhisnes]]. D'Steekaulen op der [[Meuse (Floss)|Meuse]] an um [[Escaut]] hu Kalleksteng geliwwert an déi vun Dinant de schwaarze [[Marber]]. D'Réistoffer déi aus dem Akerbau an der Véizuucht koumen, grad wéi déi aus de Bëscher, an d'Handwierker déi sech domat beschäftegt hunn, hunn och eng grouss Roll gespillt, woubäi mat virop d'Wollproduktioun, d'Gierwereien, souwéi den Ubau vu [[Fluess]] a [[Geed]]. ===== Industrie ===== ;Metallurgie Grouss Schmëtten hu sech ufanks an den Däller vun den [[Ardennen]], laanscht d'Baachen a Flëss am [[Condroz]], [[tëscht Sambre a Meuse]], flossof vun [[Namouer]] an am [[Pays de Franchimont]] néiergelooss. D'Metall wat an de Schmëtte produzéiert gouf bei der Fabrikatioun vu blanke Waffen, Rëschtungen a Kanoune gebraucht souwéi an den Neelfabrécken. De [[Koffer]] gouf haaptsächlech am Dall vun der Meuse verschafft, wärend de Messeng am Dall vum Escaut a besonnesch zu [[Tournai]] produzéiert gouf, wat et domat tëscht dem [[13. Joerhonnert|13.]] a [[15. Joerhonnert]] zu enger grousser Prosperitéit bruecht huet. Vum [[14. Joerhonnert]] goufen och Bläi- a Galmeiminnen am Dall vun der Meuse tëscht Huy an Andenne exploitéiert. Anerer waren zu [[Plombières]] a zu [[La Calamine]], zwou Uertschaften déi hiren Numm deene Metaller a Mineraler ze verdanken hunn. Am 15. Joerhonnert goufen déi éischt [[Héichuewen|Héichiewen]] installéiert, an déi direkt Eiseproduktioun gouf sou mat enger indirekter ersat déi méi e propert Endprodukt geliwwert huet. Den Affinage gouf duerno a klenge Fabrécke gemaach, déi laanscht d'Baache stoungen, well d'Waasserkraaft gebraucht gouf fir d'Gebléiser vun den Iewen an deenen de [[Goss]] nees geschmollt gouf fir en ze rengegen, unzedreiwen. D'Metallurgie blouf am Laf vun der Zäit ëmmer am Dall vun der [[Meuse (Floss)|Meuse]] an an hiren Niewendäller. Am [[16. Joerhonnert]] hunn d'Schmelze sech op fënnef Industriebasenge verdeelt. Zum Baseng vun Namouer huet d'[[Entre-Sambre-et-Meuse]] gehéiert an d'Niewendäller flossof. Zum Baseng vu Huy huet haaptsächlech den Dall vum [[Hoyoux]] gehéiert an zu deem vu Léck hunn Däller vun der ënneschter [[Ourthe (Floss)|Ourthe]], der [[Vesdre]], der [[Hoëgne]] an déi vun hiren Nieweflëss gehéiert. Am Basseng vun Durbuy louchen d'Schmëtte vun der ieweschter Ourthe, der [[Amblève]] a vun der [[Aisne (Ourthe)|Aisne]] an zum Baseng vun [[Habich]] hun d'Schmelze laanscht d'[[Lesse]], d'[[Semois]] an d'[[Kuer]] gehéiert. De Baseng vun Namouer war bei Wäitem de gréissten. Am Ufank vum 16. Joerhonnert war d'Expansioun vun der Siderurgie e wichtege Phenomeen an der Geschicht vun der wallounescher Ekonomie. Ongeféier 200 Scmelzen a Schmëtte waren aktiv (Frankräich hat deemools knapps dat Duebelt) an den technesche Fortschrëtt huet sech bemierkbar gemaach. D'Fabrécken hu sech laanscht Flëss mat vill Waasser etabléiert fir méi Energie zur Verfügung ze hunn, an d'Iewen déi ëmmer méi grouss goufen konnte méi grouss Quantitéiten an och bessere [[Goss]] liwweren. ;Kuelegrouwen A Wallounien gouf zanter dem [[12. Joerhonnert]] d'[[Kuel]] exploitéiert, am Ufank plazeweis nëmmen iwwer Dag, awer zanter dem [[13. Joerhonnert]] goufen an den traditionelle Kuelerevéieren, wéi am [[Borinage]] (westlech vu [[Mons]]), am Zentrum (ëm [[La Louvière]]) an an der Géigend vu [[Charleroi]] a vu [[Léck]], Pëtzer gegruewen. Am Ufank waren déi Pëtzer an der Déift limitéiert wëll d'[[Galerie (Biergbau)|Galerien]] op Waasserodere gestouss sinn, oder well se mat Sickerwaasser vollgelaf sinn. Do wou et méiglech war gouf dat Waasser iwwer Drainagen an [[Dall (Geologie)|Däll]], déi méi déif louchen, ofgeleet. Déi Drainagen hate jee no Géigend verschidden Nimm, ''[[araine]]s'' zu Léck, ''saiwes'' zu Charleroi an ''escors'' a ''conduits'' am Borinage an am Centre. Dee Systeem konnt deemno och nëmme bis op eng bestëmmt Déift ëmgesat ginn. Sou waren d'Kuelenxploitatioune laang kleng Betriber déi vu sougenannte ''maîtres parçonniers'' mat relativ wéineg Kapital bedriwwe goufen. Well et déi Zäit géi grouss Konne vun de Kuelegrouwen, wéi d'Metallurgie an Glasfafrikatioun nach net gouf gouf se haaptsächlech fir d'Hëtze vun de Wunnengen gebraucht, souwéi an den Ateliere vun de Klautercher an an de Schmëtten. ===== Landwirtschaft ===== Um Enn vum [[Ancien Régime]] huet manner wéi e Véierel vun der wallounescher Bevëlkerung an de Stied gewunnt. Dat hat mat sech bruecht datt Qualitéit vun der Agrarproduktioun sech stänneg verbessert huet. De Wëlle fir de Rendement an d'Luucht ze dreiwen huet sech ofhängeg vun den natierleche Regiounen ënner veschiddene Forme manifestéiert. Wann en och manner grouss an den [[Ardennen]], am belsche Loutrengen an am Hainaut a Brabant war, sou huet e sech ëmsou méi am [[Condroz]], der [[Hesbaye]] an an der [[Famenne]] bemierkbar gemaach woubäi een am [[Herve]]rland bal vun enger Agrarrevolutioun konnt schwätzen. {{Méi Info Kapitel|[[Wallounien#Situatioun am Herverland|Situatioun am Herverland]]}} Schonn ier physiokratesch Iddien opkoumen an ier agronomesch Experimenter sech generaliséiert hunn, haten déi véier [[Terroir]]en et fäerdegbruecht, trotz engem schlechte juristesche Kader, hir Liewensmëttelproduktioun staark an d'Luucht ze dreiwen. No der leschter Fruuchtkris 1709-1710, ass de Volume vu Käre fir Brout ze maachen stänneg an d'Luucht gaangen obscho keng fundamental nei Technike gebraucht goufen. Dat gutt Resultat huet haaptsächlech drop baséiert well besser op d'Qualitéit vun der Sot opgepasst gouf an och well méi Kären um {{m2}} geséit goufen. Vu 1710 un, mä besonnesch no 1740 huet sech de Kärenubau verännert. De [[Spelz]] huet dem [[Weess]] Plaz gemaach, besonnesch an der Géigend vun Namouer, an der Hesbaye an am Brabant, woubäi en an der Famenne an am Condroz vum [[Kar (Planz)|Kar]] ersat gouf. Op den aarme Biedem huet sech ausserdeem d'[[Gromper]] ëmmer méi duerchgesat. Den Ubau vun de sougenannten Industrieplanzen ass mat der industrieller Entwécklung weidergaangen. De [[Raps]] deen am Brabant an am Hainaut besonnesch ëm [[Tournai]] als éischt bekannt war huet sech vu 1770 un an der Grofschaft Namouer a vu 1780 un och op de Lécker Lännereie breetgemaach. D'Nofro no Seeler an de Kuelegrouwen, déi ëmmer méi grouss gouf, huet den Ubau vun [[Hanf]] am Hainaut besonnesch ëm [[Charleroi]] , [[Biesmerée]] a [[Mettet]] staark favoriséiert. Ma och an der Hesbaye an an e puer Aerdennerkantone gouf es zum Enn vum [[18. Joerhonnert]] geziicht. An der zweeter Hallschent vum [[17. Joerhonnert]] gouf an der Géigend vun [[Ath]] ugefaangen [[Tubak]] ze planzen, a spéider och am Dall vun der [[Semois]] bei [[Bohan]]. Ausser op e puer Plazen am Hainaut an am Brabant hat de [[Fluess]] kee besonnesche Succès am Géigesaz zum [[Happ]], dee wéinst der Hellewull Brauereien déi et gouf, ëmmer méi ugeplanzt gouf. De Manktem u Kären am Ufank vum 18. Joerhonnert huet haaptsächle den Ubau vun der Gromper favoriséiert, am Ufank am lëtzebuergeschen Deel an duerno no an no am Brabant, am Hainaut an an der brabännescher Grenzregioun, awer eréischt no 1740 a ganz Wallounien. ===== Situatioun am Herverland ===== Wann d'Ardenne wéinst hirer natierlecher Konfiguratioun net sou gutt mat der Agrarrevolution matgehalen hunn, wéi déi aner wallounesch Géigenden, sou kann ee vum Herverland soen, datt et den Theater vun enger grousser Ëmwandlung war. D'Bëschfläche sinn ëmmer méi kleng ginn an déi schlecht ubaubar Flächen aus dem Kommunalbesëtz si lues a lues an de Privatbesëtz iwwergaangen. Déi oppe Felder déi bis do haaptsächlech fir den Ubau vu Liewensmmëttelplanze gebraucht goufen, sinn a Wisen ëmgewandelt ginn an d'Proprietéite goufe ronderëm mat Hecken zougemaach. Déi [[Heckelandschaft]] besteet nach bis haut. Déi grouss Wiseflächen hunn der [[Mëllech]]wirtschaft genotzt, a sou ass e grousse [[Botter]]- a [[Kéis]]handel entstanen, awer op der anerer Säit huet d'Fruucht missen importéiert ginn. Déi gemeinsam Véiträpp, bei deenen all Bauer nëmmen eng gewëssen Zuel vu Béischten huet däerfen hunn, si verschwonnen an eng privat an intensiv Véizuucht koum an d'Plaz. Déi landwirtschaftlech Praxis huet de Bauere méi Fräizäit gelooss wéi d'Felderwirtschaft a sou konnte se niewelaanscht Aarbechten aus der [[Duch]]- an [[Nol (Technik)|Neelindustrie]], déi a voller Expansioun waren, iwwerhuelen. Sou gouf de Bauer en [[Handwierk]]er doheem. Déi kollektivistesch Bauerementalitéit gouf no an no méi individuell. Déi déifgräifend Mutatioun aus dem Herverland déi sech am Ufank vun de modernen Zäiten ofgezeechent hat, huet sech am [[18. Joerhonnert]] generaliséiert. ===== Textil ===== D'Dicher goufen haaptsächlech zu Tournai, Huy an Nivelles fabrizéiert sou wéi a klenge Quantitéiten zu Dinant an a klengen Atelieren zu Namouer, Mons a [[Chimay]]. Vum [[14. Joerhonnert]] un hu sech an den Ardennen an an der Famenne ([[Durbuy]], [[Marche-en-Famenne|Marche]], [[Baaschtnech]] a [[La Roche-en-Ardenne|La Roche]]), am Dall vun der [[Vesdre]] ([[Eupen]], [[Dolhain]], [[Limbourg]] a [[Verviers]]) an der [[Hesbaye]] ([[Jodoigne]] a [[Gembloux]]) souwéi an der [[Gaume]] ([[Virton]]), [[Follmillen]] installéiert. D'Fabrikatioun vu [[Léngent]] huet sech laang op d'Géigend vun Ath konzentréiert, eng kleng Stad déi, am [[15. Joerhonnert]], [[Mons]] de Rang als Haaptstad vum Léngent oglaf hat. Et gouf awer soss am Hainaut am ganze Streech tëscht [[Cambray]] an [[Nivelles]] Léngent produzéiert, grad sou wéi zu Léck, zu Huy, an zu [[Wavre]]. Déi Dicher goufen an enger ronn 50 Dierfer ëm déi grouss Stied gewieft. Händler hunn déi [[ecru]] Dicher opkaaft a se da bleeche gelooss fir se kënnen an den Export ze ginn. Am [[17. Joerhonnert]] huet [[Verviers]] sech als grousse wallouneschen Textilzentrum entwéckelt. Bis am Ufank vun deem Joerhonnert war Verviers just en Zouliwwerer vun den Textilfabrikante vu [[Leyde]] an de [[Republik vun de Siwe Vereenegte Provënzen|Vereenegte Provënzen]]. Déi hollännesch Entrepreneren hu [[Woll]] a [[Spuenien]] akaaft, déi se dann zu Verviers verschafft hunn, fir se dann nees z'exportéieren. Vu [[1638]] un huet Verviers selwer d'Kontroll iwwer d'Exportatioun iwwerholl an d'd'Stad huet sech séier weiderentwéckelt a vegréissert. D'Vereenegt Provënzen hunn dunn zwar nach d'Woll geliwwert, se konnten awer keng fäerdeg Produkter méi vu Verviers importéieren. Däitschland gouf den Haaptclient, an iwwer déi grouss Foirë vu Frankfurt, Leipzig, Köln, a Stroossbuerg goufen déi Vervieter Produkter a ganz Mëttelauropa bis an den Orient, an an Italien a Spuenie verkaaft. En Zeien dovun ass haut nach deen als Hotel restauréierten Douanesdepot op der fréierer [[Gare Verviers-Ouest]] op deem op der Fassad d'Wope vun de Stied, déi Handelspartner waren, ze gesi sinn. Et gouf nach e puer Wiewereien ëm Herve wou haaptsächlech [[Serge (Stoft)|Serge]] gewieft gouf souwéi an der [[Entre-Sambre-et-Meuse]] wou Léngendicher gewieft goufen. ===== Gierwereien ===== D'Gierwereien hu sech do installéiert, wou genuch [[Lou]] ze fanne war, a laanscht Baachen déi genuch Waasser hate fir d'Lieder ze botzen a fir d'Millen unzedreiwen déi d'Lou zerdrätscht hunn. Déi éischt Gierwereie fënnt en zu Virton, Arel, Saint-Hubert, Baaschtnech, a Walcourt, fir der nëmmen e puer ze nennen. ===== Pabeier ===== D'Pabeierindustrie war net besonnesch present a Wallounien. E puer besser Pabeierfabrécke hate sech an der Géigend vu [[Huy]] um Enn vum [[16. Joerhonnert|16.]] an um Ufank vum [[17. Joerhonnert]] installéiert. Am südlechen Deel gouf et nëmmen e puer mëttleméisseg Betriber sou datt do de Pabeier aus der Provënz Léck an asu Frankräich importéiert gouf. =====Keramik ===== Am 17. Joerhonnert si just e puer Atelieren an der Géigend vu [[Charleroi]] bekannt. =====Glas ===== D'Glasindustrie déi haaptsächlech an oder no bei Bëscher installéiertt war (wéinst dem Holz als Energieliwwertant), déi am [[16. Joerhonnert|16.]] an am Ufank vum [[17. Joerhonnert]] an enger Kris stouch huet sech duerno lues a lues erholl an nei Glasbléisereien sinn am Hainaut, zu Namouer, an zu Léck entstanen. Et goufe [[Venedeg|venitianesch]] Techniker engagéiert, déi eng grouss Roll bei der Verbesserung vun der Qualitéit vum wallounesche Glas gespillt hunn. D'Glasfabréck vu Beauwelz ass als éischt dofir bekannt<ref>Chambon, R. ''L'Histoire de la verrerie en Belgique du II{{small|e}} siècle à nos jours'', Bruxelles, Librairie encyclopédique 1955</ref>. Wéi an der Mëtt vum 17. Joerhonnert den [[Escaut]] fir d'Schëfffaart zougemaach gouf, ass den Handel mat Antwerpen zesummegebrach an déi wallounesch Glasateliere hu vum Ënnnergank vun den Antwerpener profitéiert. ==== No 1750 ==== Wann och d'Ekonomie vu Wallounie laang der allgemenger Ekonomie vun der Belsch entsprach huet, sou hat d'Industrialiséierung méi a rapiden a bei Wäitem och méi e groussen Impakt op d'Ekonomie wéi an den Territoirë ronderëm. Ënner dem [[Wëllem I. vun Holland (1772)|Wëllem I.]] war den [[Holland|hollännesche]] Maart mat iwwer zwou Millioune Verbraucher zesumme mat deem vun Ostindien op fir d'wallounesch Industrie déi déi Zäit nëmme sou gefluppt huet. D'[[Belsch Revolutioun]] huet déi kommerziell Relatioune brutal ënnerbrach, an d'Wallounesch Industrie konnt näischt méi bei senge protektionisteschen Noperen ofsetzen. Well den [[Escaut]] zougemach gouf war de maritimen Hanndel ënnerbonn an d'Verbindung mat Däitschland iwwer de [[Rhäin]] onméiglech ginn. Déi Situatioun huet mat sech bruecht datt d'Kuelegrouwen, sief dat am Lécker Baseng oder an deem vum Hainaut, nëmme méi am Ralenti gelaf sinn. D'Textilindustrie ass praktesch zesummegebrach, an d'[[Siderurgie]] an d'Metallkonstruktioun haten och batter ënner de Konequenzen ze leiden, sou datt [[1832]] nëmme nach knapps d'Hallschent vun den [[Héichuewen|Héichiewen]] ënner Feier stoungen. Et huet e puer Joer gedauert bis d'wallounesch Industrie sech dovun erkritt hat, wat allerdéngs och nëmme méiglech war welle de jonkt belsche Staat, grouss Investitiounen am [[Eisebunn]]sbau, am Stroossebau a fir d'Schëffaart, gemaach huet. Obschonn tëscht 1830 an 1850 ronn 1.700&nbsp;km nei Stroosse gebaut goufen an den Tonnage [[1844]] op eng Moyenne vun 160 to/Dag geschat gouf, huet déi kontinuéierlech Entwecklung vum Eisebunnsnetz, den Transport op der Strooss op e Minimum reduzéiert, soudatt de Finanzminister [[Walthère Frère-Orban]] decidéiert huet d'[[Octrois]]e vun de Gemengen ofzeschafen a siwe Joer drop goufen och d'Barrière vun de Mauten op de Staatsstroossen ewechgrappt. D'Kanalistioun vun der [[Sambre]] an de Bau vum [[Kanal Bréissel-Charleroi]] hunn dem Waassertransport (besonnesch fir d'Kuelegrouwe) vill weidergehollef. ===== Banken ===== Nieft den zwou grousse Banken, der [[Société générale de Belgique]] an der [[Banque de Belgique]] déi um nationalen Niveau vertruede waren, war d'[[Bank Nagelmackers|Banque liégeoise et caisse d'épargne]] um méi regional Plang vertrueden. <!--ënner der Direktioun vum [[Gérard-Théodore Nagelmackers]] an dem Jean-Henri Demonceau d'Industrie besonnesch an der Lécker Géigend ënnerstëtzt.--> D'Société générale déi vun Ufank un e groussen Afloss am Metallurgiessecteur hat, huet sech och fir d'[[Kuelegrouf|Kuelegrouwen]] intresséiert, an dat an engem Mooss, datt se [[1848]] ëm déi 25&nbsp;% vun alle Kuelenexploitatiounen a Wallounien an hirem Portefeuille hat. ===== Landwirtschaft ===== D'Landwirtschaft a Wallounien war grad wéi an der ganzer Belsch, schonn an der Zäit vum Feudalsysteem relativ héich entwéckelt. Ëm 1830 konnt een e bal perfekten Zoustand bemierken. D'Agrarstrukturen hate sech optimal un déi geologesch, ekonomesch an demographesch Zoustänn ugepasst, och wann déi vun enger Géigend zu der anerer zimmlech verschidde waren. D'ländlech Géigende ware ganz variéiert, an d'Haaptënnerscheeder louchen an der Gréisst vun de Betriber, sou wéi och an der Intensitéit vun de Kulturen oder vun der Véizuucht. D'Landwirtschaft hat op jiddwer Fall eng wichteg Plaz an der Ekonomie vun de wallounesche Provënzen an d'Ëffentlech Hand war bestrieft fir der landwirtschaftlecher Produktioun weiderzehëllefen. Sou gouf 1834 de ''Conseil supérieur de l'agriculture'' gegrënnt, deen ënner sengem Hutt d'provënzial a kantonal Strukture sollt zesummebréngen, déi sech op hirem Niveau sollten ëm d'Verbreede vun den Neiegkeeten an der Agrarwëssenschaft bekëmmeren. 1846 gouf eng Statistik opgestallt an där déi verschidden [[Terroir]]en erfaasst goufen. Aus där goung ervir datt am [[Arrondissement Nivelles]] am [[Hainaut]] knapps 1 % vun der landwirtschaftlecher Fläch [[brooch]] louch, woubäi d'Provënze [[Provënz Léck|Léck]] an [[Provënz Namouer|Namouer]] 15 respektiv 12 % Broochen affichéiert hunn. An der [[Provënz Lëtzebuerg]] war d'Situatioun net grad sou gënschteg. Op villen Terrainen hat d'[[Heed]] iwwerhand geholl, a vill Fläche goufen net ageséit, sou datt 40 % vun der méiglecher Fläch net fir Kulture benotzt gouf. E groussen Deel dervu gouf allerdéngs benotzt fir Véi drop lafen ze loossen, wat eng Erklärung fir den héije Véibestand vun deemools an där Provënz ass. D'Gesetz vum 25. Mäerz 1847 iwwer den ''Défrichement'' vun de Gemengenterrainen huet d'landwirtschaftlech Fläch an d'Luucht gedriwwen an de Bau vun neie Stroossen hunn d'Erbäibrénge vun Dünger méi einfach gemaach. De Staat huet an de Provënzen Namouer, Léck a Lëtzebuerg Subside op den Transportpräisser vum [[Kallek]] ginn. Wéi 1850 de Ministère dunn och nach eng Campagne fir den Drainage lancéiert huet, sinn eng Hellewull Rouerfabrécken, besonnesch am Hainaut aus dem Buedem geschooss. Déi meescht Proprietären, hunn ausser an der Provënz Lëtzebuerg, hiert Land net selwer bewirtschaft. Am Hainaut goufe ronn 70 % vun de Lännereie vu Piechter exploitéiert. De Kärenubau war e rentabelt Geschäft a vun 1840 un sinn d'Präisser stänneg an d'Luucht gaangen. D'[[Phytophthora infestans|Gromperekränkt]] vun 1850 hat besonnesch d'[[Flandern|flämesch Regioun]] betraff, wat de Kärebaueren a Wallounien e schéine Profit bruecht huet. Den demographesche Wuesstem an d'Verbesserung vum Liewensstandard, hunn de Baueren e gutt Akommes garantéiert, an dat trotz der sensibler Vergréisserung vun der Fläch fir Kärenubau, déi tëscht 1846 an 1865 vu 415.000 ha op 481.000 eropgaange war. De Flues gouf als Industrieplanz besonnesch am [[wallounesche Brabant]] ufanks der 1860er Joren ugebaut. D'Schofszuucht hirersäits gouf en Affer vun der Reduktioun vun de Broochen an Dréischen a vun der [[Woll]] aus Südamerika, déi trotz der méi schlechter Qualitéit mat Succès vun den Textilfabrikante vu [[Verviers]] scho virun 1860 veschafft gouf. Ënner dem Asaz vun [[Dampmaschinn]]en huet de Päerdshandel gelidden, an de Manktem u Grompereflächen huet en Abroch bei der Schwéngszuucht mat sech bruecht. An d'Mëtt vun den 1850er Jore fällt och den Ufank vun der Mecanisatioun an der Landwirtschaft. Sou goufen 1856 scho méi wéi 400 [[Dreschmaschinn]]e gezielt, woubäi der méi wéi 150 aleng an der [[Provënz Lëtzebuerg]] waren. D'[[Séimaschinn]]en hunn e groussen Zäitgewënn mat sech bruecht, an duerch d'preziist Séie gouf manner [[Som]] verbëtzt. Ëm 1860 sinn déi éischt [[Méimaschinn]]en opgedaucht. D'Zockerindustrie déi vun ëm 1870 eng fest Plaz am Industriesecteur hat, hat eng Ubaufläch vu ronn 20.000 [[Hektar|ha]] déi zu bal 75 % fir den Export geschafft hunn. ===== Industrie ===== ====== ''Entwécklung vun de Verbindungsweeër'' ====== D'[[Industriell Revolutioun]] déi ëm 1740 agesat huet, war net méiglech ouni e groussen Ëmschwong am Transportwiesen. Am Stroossebau war viru 1740 net vill gerschitt. Déi rar ''Chausséen'', domat waren an der Belsch déizäit, déi [[Pawee|pawéiert]] Stroosse gemengt, gounge vu [[Bréissel]] op [[Mons]] a [[Charleroi]], op [[Namouer]] iwwer [[Genappe]] an op [[Léck]]. Dozou koum nach eng ''Transversale'' vun [[Tournai]] iwwer [[Ath]] a Mons op [[Binche]] an d'Verbindung [[Arel]]-[[Lëtzebuerg (Stad)|Lëtzebuerg]]. Fir de Rescht gouf et südlech vun der [[Haine (Baach)|Haine]], der [[Sambre]] an der [[Meuse (Floss)|Meuse]] keng gutt befuerbar Weeër. Et huet bis zur Herrschaft vun der [[Maria Theresia vun Éisträich|Maria Theresia]] an duerno vum [[Joseph II. (HRR)|Joseph II.]] gedauert, ier d'Verbindungsweeër ugefaangen hu sech weider z'entwéckelen. Den Haaptmotor war dobäi am Ufank de regionalen ekonomesche Besoin. Sou huet zum Beispill d'Achs ''Mons - Valenciennnes - Saint-Ghislain - Barry - Le Rœulx - Soignies'' just den Uspréch vum Kuelentransport entsprach. Dat selwecht huet fir de Streech rondrëm Charleroi gegollt. Um Enn vum [[Ancien Régime]] hat just d'Stad Namouer, de [[Borinage]], d'Géigend ëm Charleroi an d'Regioun Verviers-Léck e modernt Stroossennetz, mat engem zweete Virdeel datt se och nach laanscht schëffbar [[Floss|Flëss]] louchen an doduerch d'Haaptplaze waren vun der wallounescher Virherrschaft an der Industrie. D'Stéifkand bei deem Ganze war Lëtzebuerg. D'Strooss vu Lëtzebuerg op Namouer déi 1772 opgoung, war déi eenzeg direkt Verbindung mat Holland, woubäi och nach Westgrenz vum [[Prënzbistum Léck]] déi hat misse respektéiert ginn, hire Parcours zimmlech chaotesch gemaach huet. Am Ufank vun der franséischer Herrschaft gouf sech net vill ëm en neit Stroossennetz beméit, déi al Weeër goufe just an d'Rei gesat. Fir d'Kuelen an déi franséisch Gebidder ze bréngen, gouf mol fir d'éischt mam Bau vum [[Kanal Pommerœul-Condé|Kanal Mons-Condé]] 1807 ugefaangen. D'Hollännesch Herrschaft huet duerno méi Aktivitéit gewisen, woubäi déi Kéier d'[[Ardennen]] net am Stach gelooss goufen. D'Neesaféiere vun de [[Maut]]en huet d'Initative fir de Stroossebau bei de Gemengen a Provënzen ugestëppelt. D'Feeler vun Ancien Régime op den Tracéë goufen eliminéiert, an déi méi kleng Stied krute korrekt Uschlëss un déi grouss Achsen. Fir d'Schëfffaart gouf och en ettleches geschaf, sou de [[Kanal Pommerœul-Antoing]] (1823-1827) an d'Kanalistioun vun der [[Sambre]] (1825-1829. De [[Meuse-Musel-Kanal]] gouf ugefaangen an um [[Kanal Charleroi-Bréissel]] goung de Bau 1827 lass. ====== ''Technesche Fortschrëtt'' ====== [[Fichier:O'Kelly Monument 05.jpg|thumb|Monument zu [[Jemeppe-sur-Meuse]] an Éiere John O'Kelly, deen do déi éischt [[Dampmaschinn]] um europäesche Festland installéiert huet.]] Fir d'wallounesch Géigend déi scho konnt op eng gutt industriell Vergaangenheet zréckkucken a qualifizéiert Handwierker an Aarbechter hat war op fir all nei Changementer a stoung sou an der éischter Rei bei dem inndustriellen Opschwonk an der Belsch a souguer um [[Europa (Kontinent)|europäesche Kontinent]]. * ''Kuelegrouwen - Feierpompel an Dampmaschinn'' Mat der sougenannter ''[[Maschinn vum Newcomen|Feierpompel]]'' - déi éischt war scho 1721 zu [[Jemeppe-sur-Meuse]] a Betrib geholl ginn - goufen d'Exploitatiounen no an no onofhängeg vun der [[Wand]]- a [[Waasser]]kraaft. Se gouf haaptsächlech a [[Kuelegrouf|Kuelegrouwen]] agesat fir d'Waasser aus de [[Pëtz]]er ze [[pompel]]en, wou s'eng wichteg Roll bei der Entwécklung vun de Grouwe gespillt huet, well sou d'Wasser aus vill méi groussen Déifte konnt gepompelt ginn (iwwer 200 m amplaz ronn 75 virdrun). Ëm 1740 gouf eng Handvoll sou Pompelen am Borinage gezielt, ëm 1800 waren et der véierzeg an 1810 goufen aleng am Kuelerevéier vu [[Jemappes]] sechsavéierzeg Stéck gezielt. No an no koumen am Ufank vum [[19. Joerhonnert]] d'[[Watt-Maschinn]]en an de Gebrauch déi eng mechanesch Förderung vun de Kuelen erméiglecht hunn. Déi éischt dervu stoung zu [[Quaregnan]] bei engem Pëtz vun der Grouf ''Rieu du Coœur'', déi iwwregens mat 1376 m den déifste Pëtz am Borinage hat. D'Dampmaschinne goufen och agesat fir d'Grouwen [[Wieder (Biergbau)|ze belëften]]. Lues a lues hunn och aner Industriebranchen ugefaangen d'Dampmaschinnen ze benotze fir Gebléiser an déi [[Marto-Pillo|déck Himmer]] unzedreiwen. D'''Fonderie impériale'' fir Kanounen zu Léck war 1802 den éischte Betrib deen eng [[Dampmaschinn]] am Sënn wéi mer se haut kennen, am Asaz hat. E puer Joer duerno waren Wiewereien an Spënneréien am Dall vun der Vesdre och mat sou Maschinnen ekipéiert. {| class=wikitable style="width: 100%;" !colspan=5|Entwécklung vun der Kueleproduktioun<br> Verglach vun de Joren 1810-1811 (ënner franséischem Regime) an 1828-1829 (ënner hollänneschem Regime) |- |align=center|Departement||align=center| [[Departement Jemappes|Jemappes]]||align=center| [[Departement Ourthe|Ourthe]] || align=center|[[Departement Sambre-et-Meuse|Sambre-et-Meuse]] || align=center|Total |- |align=center|1810-1811 ||align=center|900.000 {{Tonn}} {{Small|(71,0 %)}}||align=center|350.000 {{Tonn}} {{Small|(27,6 %)}} ||align=center| 15.000 {{Tonn}} {{Small|(1,4 %)}} || align=center|1.265.000 {{Tonn}} |- |align=center|Provënz||align=center| [[Provënz Hainaut|Hainaut]]||align=center| [[Provënz Léck|Léck]] || align=center|[[Provënz Namur|Namur]] || align=center|Total |- |align=center|1810-1811 ||align=center|1.750.000 {{Tonn}} {{Small|(73,9 %)}}||align=center|570.000 {{Tonn}} {{Small|(24,1 %)}} ||align=center| 45.000 {{Tonn}} {{Small|(2,0 %)}} || align=center|2.365.000 {{Tonn}} |} * ''Glasfabrécken'': * ''Mecanisatioun vun der Duchfabrikatioun'' Mecanisatioun an der Duchfabrikatioun huet 1799 zu Verviers ugefaangen wéi den Englänner [[William Cockerill]] e Kontrakt mat den Duchfabrikanten Simonis a Biolley gemaach huet, fir hinne modern Kardéier- a Spannmaschinnen ze liwweren. Tëscht 1800 an 1810 goufen d'Apretéiermaschinnen entwéckelt, d'Laineuse gouf erfonnt a mechanesch Schéieren koumen an den Asaz fir d'Woll ze schieren. Déi eigentlech Tondeusë koume vun 1822 un an den Asaz. * ''Kuelen a Kock'' Bis an d'Mëtt vum [[18. Joerhonnert]] gouf fir d'Veraarbechte vum [[Eisen]], d. h. d'Reduzéiere vum [[Eisenäerz]] an den Affinage vum [[Goss]], ëmmer Holzkuele gebraucht, well d'Steekuele beim Verbrennen am Kontakt mam Eisen, schiedlech Stoffer wéi z.&nbsp;B. [[Schwiefel]] iwwerdroen hunn, an d'Eisen da brécheg gouf. Just d'Englänner haten et fäerdegbruecht fir d'Kuel z'entschwiefelen an de [[Quaker]] [[Abraham Darby]] hat [[1709]] fir d'éischt eng Coulée mat engem [[Héichuewen]] ze maachen de mat [[Kock]] befeiert gouf. Um Kontinent hu bis dohin d'Käschte fir d'Holz 50&nbsp;% vun de Produktiounskäschten ausgemaach an d'Holz gouf sou rar datt de Präis tëscht 1766 a 1780 ëm déi 36&nbsp;% an d'Luucht goung. 1768 war den Dokter a Schmelzenhär [[Jean-Philippe de Limbourg]] op enger Studierees an Däitschland déi hien op Wonsch an op Käschte vum [[Prënzbëschof]] [[Charles-Nicolas d'Oultremont]] gemaach hat, fir sech iwwer industriell Fortschrëtter z'informéieren. Zu [[Sulzbach (Saar)|Sulzbach]] hat hien dem Stroossbuerger Roederer, deen do an der Schmelz experimentéiert huet fir Kock ze maachen, nogekuckt an huet duerno a senger Schmelz zu [[Theux]] probéiert fir säi Wëssen ëmzesetzen. Hien huet dat awer ni richteg op d'Schinn kritt, grad sou wéineg wéi de [[Stanislas Desandrouin]] zu Charleroi an anerer déi zu Léck experimentéiert hunn. De Goss dee si produzéiert hunn huet sech schlecht verschaffe gelooss. Um Enn vum Joerhonnert hate sech d'Technike fir ''gebotzt Kuelen'' ze produzéieren zwar vill verbessert, awer d'Holzkuel war nach ëmmer d'Haaptbrennes bei der Eiseproduktioun. Dat louch awer net aleng um Kock, mä och un den Héichiewen déi de Kock net richteg verdaut hunn. Eréischt 1822-23 gouf zu [[Seraing]] déi éischt Gosscoulée gemaach déi integral mat Kock produzéiert gi war an zwar an engem Héichuewe vu Cockerill dee mat Hëllef vum schottteschen Industriellen [[David Mushet]] gebaut gi war. Aner met Kock bedriwwen Héichiewen goufen dunn Enn der 1820er Joer bal iwwerall am Hainaut gebaut. ëm déi Zäit gouf och Piddeltechnik agefouert, an déi éischt Walzstroosse sinn entstanen. Dat éischt Walzwierk fir [[Blech]] ze walzen hätt am Dall vun der [[Hoëgne]] gestanen. An der Zäit vum franséische Regime hunn d'Eisespleckereie laanscht d'[[Ourthe (Floss)|Ourthe]] zu Tilff, [[Colonster]], a [[Sauheid]] d'Splécke vun de Barren opginn, a mat Walzen ugefaangen. Am Hainaut krut de Gauthier-Puissant ''Maire-adjoint'' vu Charleroi, 1812 d'Autorisatioun fir an der ''Forge Saint-Éloi'' am Dall vum ''Ruisseau d'Acoz'' e Walzwierk mat 2 Zylinderen an zwéin Iewen opzeriichten, déi nëmme mat Steekuelen oder anerem mineraleschem Brennmaterial sollte befeiert ginn<ref>Dekret vum Napoleon den 10. Mäerz 1812, am Journal des Mines</ref>. ==Bekannt Wallouner == Zu de bekannte Persounen, déi a Wallounien gebuer sinn, gelieft a geschafft hunn zielen ënner anerem: * [[Mady Andrien]] (1940-), Sculptrice * [[Sylvain Julien Victor Arend]] (1902-1992), Astronom * [[Bédu]] (1948-), Comiczeechner * [[Henri-Alexis Brialmont]] (1821-1903), Generool * [[Hubert Brialmont]] (1807-1885), Ingenieur * [[Numa Charlier]] (1893-1940) Offizéier * [[William Cockerill]] (1759-1832), Entrepreneur * [[John Cockerill]] (1790-1840), Industriellen * [[Richard Joseph Courtois]] (1806-1835), Botaniker * [[Léon Degrelle]] (1906-1994), extrem-rietse Politiker * [[Elio Di Rupo]] (1951-), Politiker * [[Angélina Drumaux]] (1881-1959), Molerin * [[René Greisch]] (1929-2000), Bauingenieur * [[André Grétry]] (1741-1813), Komponist * [[Valère Gustin]] (1924-), Moler * [[Alphonse Halleux]] (1921-2015), Moler * [[Eden Hazard]] (1991-), Foussballspiller * [[Richard Heintz]] (1871-1929), Moler * [[Justine Henin]] (1982-), Tennisspillerin * [[Louis Hennepin]] (17. Joerhonnert), Missonar an Explorateur * [[Josyane Lemaître]], Sopranistin * [[Érard de La Marck]] (1472-1538), Kardinol a Prënzbeschof * [[Désiré-Joseph Mercier]] (1851-1926), Geeschtlecher an Akademiker * [[Albert Mockel]] (1866-1945), Schrëftsteller * [[Georges Montefiore-Levy]] (1830-1906), Metallurgist a Philantrop * [[Charles Michel]] (1975-), Politiker * [[Henri Pirenne]] (1862-1935), Universitéitsprofesser an Historiker * [[Maxime Prévot]] (1978-), Politiker * [[Pierre Rapsat]] (1948-2002) Sänger a Chansonier * [[Julien Rémont]] (1800-1883), Architekt * [[Pierre Renoy]] (1954-), Comicszeechner * [[Adolphe Sax]] (1814-1894), Instumentebauer * [[Georges Simenon]] (1903-1989), Schrëftsteller * [[Ernest Solvay]] (1838-1922), Cheemiker, Industrellen a Philantrop * [[Marc Tarabella]] (1963-), Politiker == Literatur == * Léopold Génicot, ''Histoire de la Wallonie''; Toulouse (éditions Privat), 1973. * Hervé Hasquin, René Lejeune & Jacques Stiennon (ënner der Leedung vun), ''La Wallonie. Le pays et les hommes''; 6 Bänn; Bréissel (La Renaissance du Livre), 1975-1981. == Websäiten == * [http://connaitrelawallonie.wallonie.be/sites/wallonie/files/livres/fichiers/spw-11-10421-dans_quel_etat_vivons_nous_fr_0.pdf ''Dans quel État vivons nous?], pdf, 2009, Brochure iwwer de politesche Fonktionnement vun der Wallonie * [https://www.wallonie.be wallonie.be]: offiziell Websäit vun der wallounescher Regioun * [https://economie.wallonie.be/ economie.wallonie.be]: offiziellt Wirtschaftsportal vun der wallounescher Regioun {{Commonscat|Wallonia|Wallounien}} {{Referenzen an Notten}} {{Navigatioun Belsch Provënzen}} [[Kategorie:Geographie vun der Belsch]] [[Kategorie:Geschicht vun der Belsch]] [[Kategorie:Wallounesch Regioun]] ooh8c0l353tibspm79bak8bv26cqwvt 2394085 2394056 2022-07-25T19:58:21Z Les Meloures 580 kk.... wikitext text/x-wiki {{Infobox Belsch Regiounen, Provënzen a Communautéiten | Bild = | Provënz = | Fändel = | Communautéit = [[Franséisch Communautéit vun der Belsch|Franséisch Communautéit<br> vun der Belsch]]<br>[[Däitschsproocheg Communautéit vun der Belsch|Däitsch Communautéit<br> vun der Belsch]] | Regioun = {{Wallounien}} | Chef-lieu = [[Namouer]] | ISO = | Populatioun = | DatePop = | Superficie = }}'''Wallounien''' (op Franséisch: ''Wallonie''; op [[Wallounesch]]: ''Walonreye'' oder ''Waloneye'') ass eng vun den dräi [[Communautéiten, Regiounen a Provënze vun der Belsch|Regiounen]] an der [[Belsch]]. Als politesch Regioun mam dem Numm '''Wallounesch Regioun''' ([[franséisch|fr.]]: ''Région wallonne''; [[däitsch|de.]]: ''Wallonische Region''; [[wallounesch|wa.]]: ''Redjon Walone'') gouf si am Joer 1970 geschaaf, och wa si als kulturell Géigend schonn am 19. Joerhonnert eng eegen Identitéit ugeholl huet. Wallounien charakteriséiert sech duerch d'Sproochegrenz vum [[Romanesch Sproochen|romanesche]] Süden mat dem [[Germanesch Sproochen|germaneschen]] Norden an Osten. Am grousse Ganzen zitt déi Grenz sech vun [[Dunkerque]] iwwer [[Mouscron]], [[Renaix]], [[Enghien]], an [[Halle]] bis an de Süde vu [[Bréissel]] fir da weider iwwer [[Landen (Belsch)|Landen]] a [[Glons]] laanscht [[Maastricht]] bis op [[Aubel]] ze kommen. Do dréint se no Süden an Direktioun [[Malmedy]], [[Martelange|Maartel]] an [[Arel]] fir bis op d'Grenz vum [[Frankräich|franséische]] [[Loutrengen]] ze kommen. Dobäi mécht s'am Norden d'Grenz mat den hollänneschen Dialekter am am Oste mat den däitschen. Fréier gouf d'[[Wallounesch|wallounesch Sprooch]] a wäiten Deeler vu Wallounien geschwat, haut ass Franséisch déi dominant Sprooch. Nëmmen an de fréiere [[Cantons de l'Est (Belsch)|Cantons de l'Est]] gëtt et ee Gebitt, op deem [[Däitsch]] déi dominant Sprooch ass. Déi [[däitschsproocheg Communautéit vun der Belsch]] vertrëtt dës däitschsproocheg Minoritéit am Domän vun der Sprooch, der Kultur an der Educatioun an den anere Domäner, déi zu de Kompetenze vun de Communautéite gehéieren. Fir déi franséischsproocheg Wallounen ass d'[[Franséisch Communautéit vun der Belsch|Franséisch Communautéit]] dofir verantwortlech. Wallounien erstreckt sech iwwer 55% vum Territoire, an an der Regioun lieft een Drëttel vun den Awunner vun der Belsch. ==Geographie== Wallounien huet eng Fläch vu ronn 16.901,4 {{km2}}, wouvu mat Ausnam vum [[Provënz Wallounesche Brabant|wallounesche Brabant]] südlech vu Bréissel an enger grousser Partie vum westlechen [[Provënz Hainaut|Hainaut]] op der franséischer Grenz, praktesch alles zum Territoire vum belsche [[Meuse (Floss)|Meusebaseng]] gehéiert. De Rescht gehéiert zum Baseng vum [[Escaut]]. Seng Haaptstad ass [[Namouer]] a säi geographeschen Zentrum ass zu [[Spontin]] an der Gemeng [[Yvoir]] an der [[Provënz Namouer]] an déi héchst Plaz ass de [[Signal de Botrange]] mat 694 Meter.. Et huet eng dräieckeg Form an déi gréisst Distanz vuWesten no Osten ass 200 [[Kilometer|km]] a vun Norden no Süden 140&nbsp;km. Am Westen a Süde stéisst et u [[Frankräich]], am Osten u [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]] an un [[Däitschland]] an am Norden un Holland an u [[Flandern]]. Et ass eng Géigend déi gréisstendeels aus [[Bësch]]er (29,3 % vum Territoire am Joer 2019) a landwirtschaftlechen Terrainen (28,5 %) besteet. D'Landwirtschaft verdeelt sech haapsächlech op der Linn [[Haine (Baach)|Haine]]-[[Sambre]]-[[Meuse (Floss)|Meuse]], wougéint d'Bëscher am Osten an am Süden ze fanne sinn ([[Héicht Venn]], [[Ardennen]] a belscht [[Loutrengen]], [[Gaume]]). == Administrativ Andeelung == [[Fichier:WalloniëProvincies.png|thumb|250px|Wallounesch Provënzen]] Den Territoire vun der Wallounescher Regioun setzt sech, no der Belscher Verfassung aus dëse Provënzen zesummen: * [[Provënz Wallounesche Brabant]] * [[Provënz Hainaut]] * [[Provënz Léck]] * [[Provënz Lëtzebuerg]] * [[Provënz Namouer]] Den Territoire vu 16&nbsp;844&nbsp;km² besteet aus 20 [[Arrondissementer an der Belsch|Arrondissementer]], déi hirersäits an 262 Gemengen ënnerdeelt sinn, wouvun der 65 den Titel 'Stad' hunn. == Emblemer == [[Fichier:Flag of Wallonia.svg|thumb|250px|Wallounesche Fändel]] De Fändel vun der Wallounescher Regioun ass e roude ''[[Coq hardi (Heraldik)|Coq hardy]]'' (Kéngen [[Hunn]]) op gold-gielem Fong. De Logo ass e roude "W" op wäissem Fong, deem säi lescht "Been" e [[Fäil]] ass, deen no uewe weist. == Politik == Wéi déi aner Regiounen och, huet déi Wallounesch hiert [[Parlament]], an dat 75 Deputéiert iwwer d'[[Allgemengt Walrecht]] gewielt ginn. Et huet säi Sëtz zu [[Namouer]], der offizieller Haaptstad vun der Regioun. D'Parlament stëmmt iwwer Dekreter of, déi deselwechte juristesche Wäert wéi e Gesetz hunn, an et kontrolléiert d'wallounesch Regierung. Am Dezember 1981 huet déi éischt wallounesch Regierung hir Aarbecht opgeholl. Zënterhier war de [[Parti socialiste (Belsch)|Parti socialiste]] de gréissten Deel vun der Zäit déi gréisst Partei, déi och de Ministerpresident gestallt huet. == Geschicht == {{Kapitel Info feelt}} An den 1960er huet d'Belsch, déi dunn nach en [[Eenheetsstaat]] war, eng politesch Kris duerchlieft, déi sech ënner anerem duerch staark Spannungen tëscht de flamänneschen an de frankophone Belsch ausgezeechent huet. Doropshi goufen nei Gesetzer gestëmmt déi zum Etablissement vun der Sproochegrenz an dem Splécke vun der [[KU Leuven|Universitéit vu Léiwen]] gefouert hunn. D'wallounesch Regioun gouf de 24 Dezember 1970 op Drock vun der identitärer Beweegung [[Mouvement wallon]] gegrënnt. Mam Gesetz vum 8. August 1980 krut si dunn och eng eege legislativ Kraaft an Exekutivgewalt. An den 1980er ass aus der Belsch dunn aus engem Eenheetsstaat e [[federale Staat]] ginn, wat dunn och offiziell an der Verfassung vun 1993 unerkannt gouf. Zënter 2010 gebraucht d'wallounesch Regierung just nach den Numm "Wallounien" fir fir seng politesch an international Representatioun. Den Numm "wallounesch Regioun" gëtt awer weider an offiziellen Akte benotzt. === Demographie === Demographesch Entwécklung huet a Wallounien, wéi praktesch déizäit iwwerall vun dräi Haaptfacteuren ofgehaangen: Krankheeten, Hongersnéit a Kricher. Dobäi hunn d'Epedimien ëmmer déi gréisst Schied ugeriicht, wovun de schlëmmste Fleeël wuel d'[[Pescht]] war. An de Westleche Länner war se zanter dem [[8. Joerhonnert]] ganz verschwonnen, bis se am [[14. Joerhonnert]] nees opgedaucht ass. No Frankräich, Spuenien an England am Joer 1348, krut de Wallounesche Streech se 1349 ze spieren. Am schlëmmste gouf Tournai am August vun deem Joer getraff<ref>Gilles le Muisit, Annales, 1349-1352</ref>. Et sollen ëmm déi 25. 000 Leit deemools do gestuerwe sinn. Ganz Famille sinn an Zäit vun e puer Deeg verschwonnen. Bal all d'Geeschtlech goufe bei der Beicht oder beim Verdeele vun de Stierfsakramenter ugestach. An der Géigend vun [[Ath]] goufen 20&nbsp;% vun der Bevëlkerung, Affer vun der Pescht. Wa gemengt gouf se wier verdillegt ass se nees opgedaucht, sou wéi 1400/1401, 1438,152. 1530,1544, 1554. An der zweeter Hallschnet vum [[16. Joerhonnert]] war et du méi roueg awer am [[17. Joerhonnert]] gouf et nach eng Kéier dräi kräfteg Peschtepidemien an zwar 1615, 1634 a 1668. Eng Abberzuel vu Rochuskappellen a Wallounien erënnert un déi Epidemien. Awer net nëmmen d'Pescht huet vill Affer kascht. D'[[Syphillis]] déi aus der [[Nei Welt|neier Welt]] 1496 an Holland koum, ass duerch den Handel am Meusedall bis op Léck komm. D'[[Pouken]] waren net rar souwéi de roude Bauchwéi an den Typhus, si reegelméisseg lokal opgedaucht. D'Lepra déi no de [[Kräizzuch|Kräizzich]] opgedaucht ass an an där hirer Folleg en Hellewull Siichenhaiser entstane waren, war allerdéng um Enn vum 17. Joerhonnert praktesch ganz veschwonnen. === Wirtschaftsgeschicht === ==== Ekonomie viru 1750 ==== Den natierleche Räichtum huet d'Ekonomie vun der spéiderer wallounescher Géigend scho vum Mëttelalter u konditionéiert. Kuelen, Eisenäerzer, Bläi an Zënn hunn do eng grouss Roll gespillt. Fir Veraarbechtung vum Messeng a vum Koffer goufen Iewen a Mulle gebraucht. Dat hat mat sech bruecht datt sech e groussen Handel mat [[leemege]] Biedem, [[Derle]] genannt entwéckelt huet, an dat déi Betriber déi drop ugewise waren, sech sou no wéi méiglech bei de Plazen installéiert hunn wou déi Biedem ze fanne waren, wéi ëm [[Namouer]], [[Andenne]] (wäiss Derle), [[Andenelle]], [[Couthuin]], [[Héron]], [[Huy]] an [[Dinant]]. D'Derle déi vun de [[Dinanderie|Kofferschléier]] gebraucht gouf koum vu [[Rhisnes]]. D'Steekaulen op der [[Meuse (Floss)|Meuse]] an um [[Escaut]] hu Kalleksteng geliwwert an déi vun Dinant de schwaarze [[Marber]]. D'Réistoffer déi aus dem Akerbau an der Véizuucht koumen, grad wéi déi aus de Bëscher, an d'Handwierker déi sech domat beschäftegt hunn, hunn och eng grouss Roll gespillt, woubäi mat virop d'Wollproduktioun, d'Gierwereien, souwéi den Ubau vu [[Fluess]] a [[Geed]]. ===== Industrie ===== ;Metallurgie Grouss Schmëtten hu sech ufanks an den Däller vun den [[Ardennen]], laanscht d'Baachen a Flëss am [[Condroz]], [[tëscht Sambre a Meuse]], flossof vun [[Namouer]] an am [[Pays de Franchimont]] néiergelooss. D'Metall wat an de Schmëtte produzéiert gouf bei der Fabrikatioun vu blanke Waffen, Rëschtungen a Kanoune gebraucht souwéi an den Neelfabrécken. De [[Koffer]] gouf haaptsächlech am Dall vun der Meuse verschafft, wärend de Messeng am Dall vum Escaut a besonnesch zu [[Tournai]] produzéiert gouf, wat et domat tëscht dem [[13. Joerhonnert|13.]] a [[15. Joerhonnert]] zu enger grousser Prosperitéit bruecht huet. Vum [[14. Joerhonnert]] goufen och Bläi- a Galmeiminnen am Dall vun der Meuse tëscht Huy an Andenne exploitéiert. Anerer waren zu [[Plombières]] a zu [[La Calamine]], zwou Uertschaften déi hiren Numm deene Metaller a Mineraler ze verdanken hunn. Am 15. Joerhonnert goufen déi éischt [[Héichuewen|Héichiewen]] installéiert, an déi direkt Eiseproduktioun gouf sou mat enger indirekter ersat déi méi e propert Endprodukt geliwwert huet. Den Affinage gouf duerno a klenge Fabrécke gemaach, déi laanscht d'Baache stoungen, well d'Waasserkraaft gebraucht gouf fir d'Gebléiser vun den Iewen an deenen de [[Goss]] nees geschmollt gouf fir en ze rengegen, unzedreiwen. D'Metallurgie blouf am Laf vun der Zäit ëmmer am Dall vun der [[Meuse (Floss)|Meuse]] an an hiren Niewendäller. Am [[16. Joerhonnert]] hunn d'Schmelze sech op fënnef Industriebasenge verdeelt. Zum Baseng vun Namouer huet d'[[Entre-Sambre-et-Meuse]] gehéiert an d'Niewendäller flossof. Zum Baseng vu Huy huet haaptsächlech den Dall vum [[Hoyoux]] gehéiert an zu deem vu Léck hunn Däller vun der ënneschter [[Ourthe (Floss)|Ourthe]], der [[Vesdre]], der [[Hoëgne]] an déi vun hiren Nieweflëss gehéiert. Am Basseng vun Durbuy louchen d'Schmëtte vun der ieweschter Ourthe, der [[Amblève]] a vun der [[Aisne (Ourthe)|Aisne]] an zum Baseng vun [[Habich]] hun d'Schmelze laanscht d'[[Lesse]], d'[[Semois]] an d'[[Kuer]] gehéiert. De Baseng vun Namouer war bei Wäitem de gréissten. Am Ufank vum 16. Joerhonnert war d'Expansioun vun der Siderurgie e wichtege Phenomeen an der Geschicht vun der wallounescher Ekonomie. Ongeféier 200 Scmelzen a Schmëtte waren aktiv (Frankräich hat deemools knapps dat Duebelt) an den technesche Fortschrëtt huet sech bemierkbar gemaach. D'Fabrécken hu sech laanscht Flëss mat vill Waasser etabléiert fir méi Energie zur Verfügung ze hunn, an d'Iewen déi ëmmer méi grouss goufen konnte méi grouss Quantitéiten an och bessere [[Goss]] liwweren. ;Kuelegrouwen A Wallounien gouf zanter dem [[12. Joerhonnert]] d'[[Kuel]] exploitéiert, am Ufank plazeweis nëmmen iwwer Dag, awer zanter dem [[13. Joerhonnert]] goufen an den traditionelle Kuelerevéieren, wéi am [[Borinage]] (westlech vu [[Mons]]), am Zentrum (ëm [[La Louvière]]) an an der Géigend vu [[Charleroi]] a vu [[Léck]], Pëtzer gegruewen. Am Ufank waren déi Pëtzer an der Déift limitéiert wëll d'[[Galerie (Biergbau)|Galerien]] op Waasserodere gestouss sinn, oder well se mat Sickerwaasser vollgelaf sinn. Do wou et méiglech war gouf dat Waasser iwwer Drainagen an [[Dall (Geologie)|Däll]], déi méi déif louchen, ofgeleet. Déi Drainagen hate jee no Géigend verschidden Nimm, ''[[araine]]s'' zu Léck, ''saiwes'' zu Charleroi an ''escors'' a ''conduits'' am Borinage an am Centre. Dee Systeem konnt deemno och nëmme bis op eng bestëmmt Déift ëmgesat ginn. Sou waren d'Kuelenxploitatioune laang kleng Betriber déi vu sougenannte ''maîtres parçonniers'' mat relativ wéineg Kapital bedriwwe goufen. Well et déi Zäit géi grouss Konne vun de Kuelegrouwen, wéi d'Metallurgie an Glasfafrikatioun nach net gouf gouf se haaptsächlech fir d'Hëtze vun de Wunnengen gebraucht, souwéi an den Ateliere vun de Klautercher an an de Schmëtten. ===== Landwirtschaft ===== Um Enn vum [[Ancien Régime]] huet manner wéi e Véierel vun der wallounescher Bevëlkerung an de Stied gewunnt. Dat hat mat sech bruecht datt Qualitéit vun der Agrarproduktioun sech stänneg verbessert huet. De Wëlle fir de Rendement an d'Luucht ze dreiwen huet sech ofhängeg vun den natierleche Regiounen ënner veschiddene Forme manifestéiert. Wann en och manner grouss an den [[Ardennen]], am belsche Loutrengen an am Hainaut a Brabant war, sou huet e sech ëmsou méi am [[Condroz]], der [[Hesbaye]] an an der [[Famenne]] bemierkbar gemaach woubäi een am [[Herve]]rland bal vun enger Agrarrevolutioun konnt schwätzen. {{Méi Info Kapitel|[[Wallounien#Situatioun am Herverland|Situatioun am Herverland]]}} Schonn ier physiokratesch Iddien opkoumen an ier agronomesch Experimenter sech generaliséiert hunn, haten déi véier [[Terroir]]en et fäerdegbruecht, trotz engem schlechte juristesche Kader, hir Liewensmëttelproduktioun staark an d'Luucht ze dreiwen. No der leschter Fruuchtkris 1709-1710, ass de Volume vu Käre fir Brout ze maachen stänneg an d'Luucht gaangen obscho keng fundamental nei Technike gebraucht goufen. Dat gutt Resultat huet haaptsächlech drop baséiert well besser op d'Qualitéit vun der Sot opgepasst gouf an och well méi Kären um {{m2}} geséit goufen. Vu 1710 un, mä besonnesch no 1740 huet sech de Kärenubau verännert. De [[Spelz]] huet dem [[Weess]] Plaz gemaach, besonnesch an der Géigend vun Namouer, an der Hesbaye an am Brabant, woubäi en an der Famenne an am Condroz vum [[Kar (Planz)|Kar]] ersat gouf. Op den aarme Biedem huet sech ausserdeem d'[[Gromper]] ëmmer méi duerchgesat. Den Ubau vun de sougenannten Industrieplanzen ass mat der industrieller Entwécklung weidergaangen. De [[Raps]] deen am Brabant an am Hainaut besonnesch ëm [[Tournai]] als éischt bekannt war huet sech vu 1770 un an der Grofschaft Namouer a vu 1780 un och op de Lécker Lännereie breetgemaach. D'Nofro no Seeler an de Kuelegrouwen, déi ëmmer méi grouss gouf, huet den Ubau vun [[Hanf]] am Hainaut besonnesch ëm [[Charleroi]] , [[Biesmerée]] a [[Mettet]] staark favoriséiert. Ma och an der Hesbaye an an e puer Aerdennerkantone gouf es zum Enn vum [[18. Joerhonnert]] geziicht. An der zweeter Hallschent vum [[17. Joerhonnert]] gouf an der Géigend vun [[Ath]] ugefaangen [[Tubak]] ze planzen, a spéider och am Dall vun der [[Semois]] bei [[Bohan]]. Ausser op e puer Plazen am Hainaut an am Brabant hat de [[Fluess]] kee besonnesche Succès am Géigesaz zum [[Happ]], dee wéinst der Hellewull Brauereien déi et gouf, ëmmer méi ugeplanzt gouf. De Manktem u Kären am Ufank vum 18. Joerhonnert huet haaptsächle den Ubau vun der Gromper favoriséiert, am Ufank am lëtzebuergeschen Deel an duerno no an no am Brabant, am Hainaut an an der brabännescher Grenzregioun, awer eréischt no 1740 a ganz Wallounien. ===== Situatioun am Herverland ===== Wann d'Ardenne wéinst hirer natierlecher Konfiguratioun net sou gutt mat der Agrarrevolution matgehalen hunn, wéi déi aner wallounesch Géigenden, sou kann ee vum Herverland soen, datt et den Theater vun enger grousser Ëmwandlung war. D'Bëschfläche sinn ëmmer méi kleng ginn an déi schlecht ubaubar Flächen aus dem Kommunalbesëtz si lues a lues an de Privatbesëtz iwwergaangen. Déi oppe Felder déi bis do haaptsächlech fir den Ubau vu Liewensmmëttelplanze gebraucht goufen, sinn a Wisen ëmgewandelt ginn an d'Proprietéite goufe ronderëm mat Hecken zougemaach. Déi [[Heckelandschaft]] besteet nach bis haut. Déi grouss Wiseflächen hunn der [[Mëllech]]wirtschaft genotzt, a sou ass e grousse [[Botter]]- a [[Kéis]]handel entstanen, awer op der anerer Säit huet d'Fruucht missen importéiert ginn. Déi gemeinsam Véiträpp, bei deenen all Bauer nëmmen eng gewëssen Zuel vu Béischten huet däerfen hunn, si verschwonnen an eng privat an intensiv Véizuucht koum an d'Plaz. Déi landwirtschaftlech Praxis huet de Bauere méi Fräizäit gelooss wéi d'Felderwirtschaft a sou konnte se niewelaanscht Aarbechten aus der [[Duch]]- an [[Nol (Technik)|Neelindustrie]], déi a voller Expansioun waren, iwwerhuelen. Sou gouf de Bauer en [[Handwierk]]er doheem. Déi kollektivistesch Bauerementalitéit gouf no an no méi individuell. Déi déifgräifend Mutatioun aus dem Herverland déi sech am Ufank vun de modernen Zäiten ofgezeechent hat, huet sech am [[18. Joerhonnert]] generaliséiert. ===== Textil ===== D'Dicher goufen haaptsächlech zu Tournai, Huy an Nivelles fabrizéiert sou wéi a klenge Quantitéiten zu Dinant an a klengen Atelieren zu Namouer, Mons a [[Chimay]]. Vum [[14. Joerhonnert]] un hu sech an den Ardennen an an der Famenne ([[Durbuy]], [[Marche-en-Famenne|Marche]], [[Baaschtnech]] a [[La Roche-en-Ardenne|La Roche]]), am Dall vun der [[Vesdre]] ([[Eupen]], [[Dolhain]], [[Limbourg]] a [[Verviers]]) an der [[Hesbaye]] ([[Jodoigne]] a [[Gembloux]]) souwéi an der [[Gaume]] ([[Virton]]), [[Follmillen]] installéiert. D'Fabrikatioun vu [[Léngent]] huet sech laang op d'Géigend vun Ath konzentréiert, eng kleng Stad déi, am [[15. Joerhonnert]], [[Mons]] de Rang als Haaptstad vum Léngent oglaf hat. Et gouf awer soss am Hainaut am ganze Streech tëscht [[Cambray]] an [[Nivelles]] Léngent produzéiert, grad sou wéi zu Léck, zu Huy, an zu [[Wavre]]. Déi Dicher goufen an enger ronn 50 Dierfer ëm déi grouss Stied gewieft. Händler hunn déi [[ecru]] Dicher opkaaft a se da bleeche gelooss fir se kënnen an den Export ze ginn. Am [[17. Joerhonnert]] huet [[Verviers]] sech als grousse wallouneschen Textilzentrum entwéckelt. Bis am Ufank vun deem Joerhonnert war Verviers just en Zouliwwerer vun den Textilfabrikante vu [[Leyde]] an de [[Republik vun de Siwe Vereenegte Provënzen|Vereenegte Provënzen]]. Déi hollännesch Entrepreneren hu [[Woll]] a [[Spuenien]] akaaft, déi se dann zu Verviers verschafft hunn, fir se dann nees z'exportéieren. Vu [[1638]] un huet Verviers selwer d'Kontroll iwwer d'Exportatioun iwwerholl an d'd'Stad huet sech séier weiderentwéckelt a vegréissert. D'Vereenegt Provënzen hunn dunn zwar nach d'Woll geliwwert, se konnten awer keng fäerdeg Produkter méi vu Verviers importéieren. Däitschland gouf den Haaptclient, an iwwer déi grouss Foirë vu Frankfurt, Leipzig, Köln, a Stroossbuerg goufen déi Vervieter Produkter a ganz Mëttelauropa bis an den Orient, an an Italien a Spuenie verkaaft. En Zeien dovun ass haut nach deen als Hotel restauréierten Douanesdepot op der fréierer [[Gare Verviers-Ouest]] op deem op der Fassad d'Wope vun de Stied, déi Handelspartner waren, ze gesi sinn. Et gouf nach e puer Wiewereien ëm Herve wou haaptsächlech [[Serge (Stoft)|Serge]] gewieft gouf souwéi an der [[Entre-Sambre-et-Meuse]] wou Léngendicher gewieft goufen. ===== Gierwereien ===== D'Gierwereien hu sech do installéiert, wou genuch [[Lou]] ze fanne war, a laanscht Baachen déi genuch Waasser hate fir d'Lieder ze botzen a fir d'Millen unzedreiwen déi d'Lou zerdrätscht hunn. Déi éischt Gierwereie fënnt en zu Virton, Arel, Saint-Hubert, Baaschtnech, a Walcourt, fir der nëmmen e puer ze nennen. ===== Pabeier ===== D'Pabeierindustrie war net besonnesch present a Wallounien. E puer besser Pabeierfabrécke hate sech an der Géigend vu [[Huy]] um Enn vum [[16. Joerhonnert|16.]] an um Ufank vum [[17. Joerhonnert]] installéiert. Am südlechen Deel gouf et nëmmen e puer mëttleméisseg Betriber sou datt do de Pabeier aus der Provënz Léck an asu Frankräich importéiert gouf. =====Keramik ===== Am 17. Joerhonnert si just e puer Atelieren an der Géigend vu [[Charleroi]] bekannt. =====Glas ===== D'Glasindustrie déi haaptsächlech an oder no bei Bëscher installéiertt war (wéinst dem Holz als Energieliwwertant), déi am [[16. Joerhonnert|16.]] an am Ufank vum [[17. Joerhonnert]] an enger Kris stouch huet sech duerno lues a lues erholl an nei Glasbléisereien sinn am Hainaut, zu Namouer, an zu Léck entstanen. Et goufe [[Venedeg|venitianesch]] Techniker engagéiert, déi eng grouss Roll bei der Verbesserung vun der Qualitéit vum wallounesche Glas gespillt hunn. D'Glasfabréck vu Beauwelz ass als éischt dofir bekannt<ref>Chambon, R. ''L'Histoire de la verrerie en Belgique du II{{small|e}} siècle à nos jours'', Bruxelles, Librairie encyclopédique 1955</ref>. Wéi an der Mëtt vum 17. Joerhonnert den [[Escaut]] fir d'Schëfffaart zougemaach gouf, ass den Handel mat Antwerpen zesummegebrach an déi wallounesch Glasateliere hu vum Ënnnergank vun den Antwerpener profitéiert. ==== No 1750 ==== Wann och d'Ekonomie vu Wallounie laang der allgemenger Ekonomie vun der Belsch entsprach huet, sou hat d'Industrialiséierung méi a rapiden a bei Wäitem och méi e groussen Impakt op d'Ekonomie wéi an den Territoirë ronderëm. Ënner dem [[Wëllem I. vun Holland (1772)|Wëllem I.]] war den [[Holland|hollännesche]] Maart mat iwwer zwou Millioune Verbraucher zesumme mat deem vun Ostindien op fir d'wallounesch Industrie déi déi Zäit nëmme sou gefluppt huet. D'[[Belsch Revolutioun]] huet déi kommerziell Relatioune brutal ënnerbrach, an d'Wallounesch Industrie konnt näischt méi bei senge protektionisteschen Noperen ofsetzen. Well den [[Escaut]] zougemach gouf war de maritimen Hanndel ënnerbonn an d'Verbindung mat Däitschland iwwer de [[Rhäin]] onméiglech ginn. Déi Situatioun huet mat sech bruecht datt d'Kuelegrouwen, sief dat am Lécker Baseng oder an deem vum Hainaut, nëmme méi am Ralenti gelaf sinn. D'Textilindustrie ass praktesch zesummegebrach, an d'[[Siderurgie]] an d'Metallkonstruktioun haten och batter ënner de Konequenzen ze leiden, sou datt [[1832]] nëmme nach knapps d'Hallschent vun den [[Héichuewen|Héichiewen]] ënner Feier stoungen. Et huet e puer Joer gedauert bis d'wallounesch Industrie sech dovun erkritt hat, wat allerdéngs och nëmme méiglech war welle de jonkt belsche Staat, grouss Investitiounen am [[Eisebunn]]sbau, am Stroossebau a fir d'Schëffaart, gemaach huet. Obschonn tëscht 1830 an 1850 ronn 1.700&nbsp;km nei Stroosse gebaut goufen an den Tonnage [[1844]] op eng Moyenne vun 160 to/Dag geschat gouf, huet déi kontinuéierlech Entwecklung vum Eisebunnsnetz, den Transport op der Strooss op e Minimum reduzéiert, soudatt de Finanzminister [[Walthère Frère-Orban]] decidéiert huet d'[[Octrois]]e vun de Gemengen ofzeschafen a siwe Joer drop goufen och d'Barrière vun de Mauten op de Staatsstroossen ewechgrappt. D'Kanalistioun vun der [[Sambre]] an de Bau vum [[Kanal Bréissel-Charleroi]] hunn dem Waassertransport (besonnesch fir d'Kuelegrouwe) vill weidergehollef. ===== Banken ===== Nieft den zwou grousse Banken, der [[Société générale de Belgique]] an der [[Banque de Belgique]] déi um nationalen Niveau vertruede waren, war d'[[Bank Nagelmackers|Banque liégeoise et caisse d'épargne]] um méi regional Plang vertrueden. <!--ënner der Direktioun vum [[Gérard-Théodore Nagelmackers]] an dem Jean-Henri Demonceau d'Industrie besonnesch an der Lécker Géigend ënnerstëtzt.--> D'Société générale déi vun Ufank un e groussen Afloss am Metallurgiessecteur hat, huet sech och fir d'[[Kuelegrouf|Kuelegrouwen]] intresséiert, an dat an engem Mooss, datt se [[1848]] ëm déi 25&nbsp;% vun alle Kuelenexploitatiounen a Wallounien an hirem Portefeuille hat. ===== Landwirtschaft ===== D'Landwirtschaft a Wallounien war grad wéi an der ganzer Belsch, schonn an der Zäit vum Feudalsysteem relativ héich entwéckelt. Ëm 1830 konnt een e bal perfekten Zoustand bemierken. D'Agrarstrukturen hate sech optimal un déi geologesch, ekonomesch an demographesch Zoustänn ugepasst, och wann déi vun enger Géigend zu der anerer zimmlech verschidde waren. D'ländlech Géigende ware ganz variéiert, an d'Haaptënnerscheeder louchen an der Gréisst vun de Betriber, sou wéi och an der Intensitéit vun de Kulturen oder vun der Véizuucht. D'Landwirtschaft hat op jiddwer Fall eng wichteg Plaz an der Ekonomie vun de wallounesche Provënzen an d'Ëffentlech Hand war bestrieft fir der landwirtschaftlecher Produktioun weiderzehëllefen. Sou gouf 1834 de ''Conseil supérieur de l'agriculture'' gegrënnt, deen ënner sengem Hutt d'provënzial a kantonal Strukture sollt zesummebréngen, déi sech op hirem Niveau sollten ëm d'Verbreede vun den Neiegkeeten an der Agrarwëssenschaft bekëmmeren. 1846 gouf eng Statistik opgestallt an där déi verschidden [[Terroir]]en erfaasst goufen. Aus där goung ervir datt am [[Arrondissement Nivelles]] am [[Hainaut]] knapps 1 % vun der landwirtschaftlecher Fläch [[brooch]] louch, woubäi d'Provënze [[Provënz Léck|Léck]] an [[Provënz Namouer|Namouer]] 15 respektiv 12 % Broochen affichéiert hunn. An der [[Provënz Lëtzebuerg]] war d'Situatioun net grad sou gënschteg. Op villen Terrainen hat d'[[Heed]] iwwerhand geholl, a vill Fläche goufen net ageséit, sou datt 40 % vun der méiglecher Fläch net fir Kulture benotzt gouf. E groussen Deel dervu gouf allerdéngs benotzt fir Véi drop lafen ze loossen, wat eng Erklärung fir den héije Véibestand vun deemools an där Provënz ass. D'Gesetz vum 25. Mäerz 1847 iwwer den ''Défrichement'' vun de Gemengenterrainen huet d'landwirtschaftlech Fläch an d'Luucht gedriwwen an de Bau vun neie Stroossen hunn d'Erbäibrénge vun Dünger méi einfach gemaach. De Staat huet an de Provënzen Namouer, Léck a Lëtzebuerg Subside op den Transportpräisser vum [[Kallek]] ginn. Wéi 1850 de Ministère dunn och nach eng Campagne fir den Drainage lancéiert huet, sinn eng Hellewull Rouerfabrécken, besonnesch am Hainaut aus dem Buedem geschooss. Déi meescht Proprietären, hunn ausser an der Provënz Lëtzebuerg, hiert Land net selwer bewirtschaft. Am Hainaut goufe ronn 70 % vun de Lännereie vu Piechter exploitéiert. De Kärenubau war e rentabelt Geschäft a vun 1840 un sinn d'Präisser stänneg an d'Luucht gaangen. D'[[Phytophthora infestans|Gromperekränkt]] vun 1850 hat besonnesch d'[[Flandern|flämesch Regioun]] betraff, wat de Kärebaueren a Wallounien e schéine Profit bruecht huet. Den demographesche Wuesstem an d'Verbesserung vum Liewensstandard, hunn de Baueren e gutt Akommes garantéiert, an dat trotz der sensibler Vergréisserung vun der Fläch fir Kärenubau, déi tëscht 1846 an 1865 vu 415.000 ha op 481.000 eropgaange war. De Flues gouf als Industrieplanz besonnesch am [[wallounesche Brabant]] ufanks der 1860er Joren ugebaut. D'Schofszuucht hirersäits gouf en Affer vun der Reduktioun vun de Broochen an Dréischen a vun der [[Woll]] aus Südamerika, déi trotz der méi schlechter Qualitéit mat Succès vun den Textilfabrikante vu [[Verviers]] scho virun 1860 veschafft gouf. Ënner dem Asaz vun [[Dampmaschinn]]en huet de Päerdshandel gelidden, an de Manktem u Grompereflächen huet en Abroch bei der Schwéngszuucht mat sech bruecht. An d'Mëtt vun den 1850er Jore fällt och den Ufank vun der Mecanisatioun an der Landwirtschaft. Sou goufen 1856 scho méi wéi 400 [[Dreschmaschinn]]e gezielt, woubäi der méi wéi 150 aleng an der [[Provënz Lëtzebuerg]] waren. D'[[Séimaschinn]]en hunn e groussen Zäitgewënn mat sech bruecht, an duerch d'preziist Séie gouf manner [[Som]] verbëtzt. Ëm 1860 sinn déi éischt [[Méimaschinn]]en opgedaucht. D'Zockerindustrie déi vun ëm 1870 eng fest Plaz am Industriesecteur hat, hat eng Ubaufläch vu ronn 20.000 [[Hektar|ha]] déi zu bal 75 % fir den Export geschafft hunn. ===== Industrie ===== ====== ''Entwécklung vun de Verbindungsweeër'' ====== D'[[Industriell Revolutioun]] déi ëm 1740 agesat huet, war net méiglech ouni e groussen Ëmschwong am Transportwiesen. Am Stroossebau war viru 1740 net vill gerschitt. Déi rar ''Chausséen'', domat waren an der Belsch déizäit, déi [[Pawee|pawéiert]] Stroosse gemengt, gounge vu [[Bréissel]] op [[Mons]] a [[Charleroi]], op [[Namouer]] iwwer [[Genappe]] an op [[Léck]]. Dozou koum nach eng ''Transversale'' vun [[Tournai]] iwwer [[Ath]] a Mons op [[Binche]] an d'Verbindung [[Arel]]-[[Lëtzebuerg (Stad)|Lëtzebuerg]]. Fir de Rescht gouf et südlech vun der [[Haine (Baach)|Haine]], der [[Sambre]] an der [[Meuse (Floss)|Meuse]] keng gutt befuerbar Weeër. Et huet bis zur Herrschaft vun der [[Maria Theresia vun Éisträich|Maria Theresia]] an duerno vum [[Joseph II. (HRR)|Joseph II.]] gedauert, ier d'Verbindungsweeër ugefaangen hu sech weider z'entwéckelen. Den Haaptmotor war dobäi am Ufank de regionalen ekonomesche Besoin. Sou huet zum Beispill d'Achs ''Mons - Valenciennnes - Saint-Ghislain - Barry - Le Rœulx - Soignies'' just den Uspréch vum Kuelentransport entsprach. Dat selwecht huet fir de Streech rondrëm Charleroi gegollt. Um Enn vum [[Ancien Régime]] hat just d'Stad Namouer, de [[Borinage]], d'Géigend ëm Charleroi an d'Regioun Verviers-Léck e modernt Stroossennetz, mat engem zweete Virdeel datt se och nach laanscht schëffbar [[Floss|Flëss]] louchen an doduerch d'Haaptplaze waren vun der wallounescher Virherrschaft an der Industrie. D'Stéifkand bei deem Ganze war Lëtzebuerg. D'Strooss vu Lëtzebuerg op Namouer déi 1772 opgoung, war déi eenzeg direkt Verbindung mat Holland, woubäi och nach Westgrenz vum [[Prënzbistum Léck]] déi hat misse respektéiert ginn, hire Parcours zimmlech chaotesch gemaach huet. Am Ufank vun der franséischer Herrschaft gouf sech net vill ëm en neit Stroossennetz beméit, déi al Weeër goufe just an d'Rei gesat. Fir d'Kuelen an déi franséisch Gebidder ze bréngen, gouf mol fir d'éischt mam Bau vum [[Kanal Pommerœul-Condé|Kanal Mons-Condé]] 1807 ugefaangen. D'Hollännesch Herrschaft huet duerno méi Aktivitéit gewisen, woubäi déi Kéier d'[[Ardennen]] net am Stach gelooss goufen. D'Neesaféiere vun de [[Maut]]en huet d'Initative fir de Stroossebau bei de Gemengen a Provënzen ugestëppelt. D'Feeler vun Ancien Régime op den Tracéë goufen eliminéiert, an déi méi kleng Stied krute korrekt Uschlëss un déi grouss Achsen. Fir d'Schëfffaart gouf och en ettleches geschaf, sou de [[Kanal Pommerœul-Antoing]] (1823-1827) an d'Kanalistioun vun der [[Sambre]] (1825-1829. De [[Meuse-Musel-Kanal]] gouf ugefaangen an um [[Kanal Charleroi-Bréissel]] goung de Bau 1827 lass. ====== ''Technesche Fortschrëtt'' ====== [[Fichier:O'Kelly Monument 05.jpg|thumb|Monument zu [[Jemeppe-sur-Meuse]] an Éiere John O'Kelly, deen do déi éischt [[Dampmaschinn]] um europäesche Festland installéiert huet.]] Fir d'wallounesch Géigend déi scho konnt op eng gutt industriell Vergaangenheet zréckkucken a qualifizéiert Handwierker an Aarbechter hat war op fir all nei Changementer a stoung sou an der éischter Rei bei dem inndustriellen Opschwonk an der Belsch a souguer um [[Europa (Kontinent)|europäesche Kontinent]]. * ''Kuelegrouwen - Feierpompel an Dampmaschinn'' Mat der sougenannter ''[[Maschinn vum Newcomen|Feierpompel]]'' - déi éischt war scho 1721 zu [[Jemeppe-sur-Meuse]] a Betrib geholl ginn - goufen d'Exploitatiounen no an no onofhängeg vun der [[Wand]]- a [[Waasser]]kraaft. Se gouf haaptsächlech a [[Kuelegrouf|Kuelegrouwen]] agesat fir d'Waasser aus de [[Pëtz]]er ze [[pompel]]en, wou s'eng wichteg Roll bei der Entwécklung vun de Grouwe gespillt huet, well sou d'Wasser aus vill méi groussen Déifte konnt gepompelt ginn (iwwer 200 m amplaz ronn 75 virdrun). Ëm 1740 gouf eng Handvoll sou Pompelen am Borinage gezielt, ëm 1800 waren et der véierzeg an 1810 goufen aleng am Kuelerevéier vu [[Jemappes]] sechsavéierzeg Stéck gezielt. No an no koumen am Ufank vum [[19. Joerhonnert]] d'[[Watt-Maschinn]]en an de Gebrauch déi eng mechanesch Förderung vun de Kuelen erméiglecht hunn. Déi éischt dervu stoung zu [[Quaregnan]] bei engem Pëtz vun der Grouf ''Rieu du Coœur'', déi iwwregens mat 1376 m den déifste Pëtz am Borinage hat. D'Dampmaschinne goufen och agesat fir d'Grouwen [[Wieder (Biergbau)|ze belëften]]. Lues a lues hunn och aner Industriebranchen ugefaangen d'Dampmaschinnen ze benotze fir Gebléiser an déi [[Marto-Pillo|déck Himmer]] unzedreiwen. D'''Fonderie impériale'' fir Kanounen zu Léck war 1802 den éischte Betrib deen eng [[Dampmaschinn]] am Sënn wéi mer se haut kennen, am Asaz hat. E puer Joer duerno waren Wiewereien an Spënneréien am Dall vun der Vesdre och mat sou Maschinnen ekipéiert. {| class=wikitable style="width: 100%;" !colspan=5|Entwécklung vun der Kueleproduktioun<br> Verglach vun de Joren 1810-1811 (ënner franséischem Regime) an 1828-1829 (ënner hollänneschem Regime) |- |align=center|Departement||align=center| [[Departement Jemappes|Jemappes]]||align=center| [[Departement Ourthe|Ourthe]] || align=center|[[Departement Sambre-et-Meuse|Sambre-et-Meuse]] || align=center|Total |- |align=center|1810-1811 ||align=center|900.000 {{Tonn}} {{Small|(71,0 %)}}||align=center|350.000 {{Tonn}} {{Small|(27,6 %)}} ||align=center| 15.000 {{Tonn}} {{Small|(1,4 %)}} || align=center|1.265.000 {{Tonn}} |- |align=center|Provënz||align=center| [[Provënz Hainaut|Hainaut]]||align=center| [[Provënz Léck|Léck]] || align=center|[[Provënz Namur|Namur]] || align=center|Total |- |align=center|1810-1811 ||align=center|1.750.000 {{Tonn}} {{Small|(73,9 %)}}||align=center|570.000 {{Tonn}} {{Small|(24,1 %)}} ||align=center| 45.000 {{Tonn}} {{Small|(2,0 %)}} || align=center|2.365.000 {{Tonn}} |} * ''Glasfabrécken'': * ''Mecanisatioun vun der Duchfabrikatioun'' Mecanisatioun an der Duchfabrikatioun huet 1799 zu Verviers ugefaangen wéi den Englänner [[William Cockerill]] e Kontrakt mat den Duchfabrikanten Simonis a Biolley gemaach huet, fir hinne modern Kardéier- a Spannmaschinnen ze liwweren. Tëscht 1800 an 1810 goufen d'Apretéiermaschinnen entwéckelt, d'Laineuse gouf erfonnt a mechanesch Schéieren koumen an den Asaz fir d'Woll ze schieren. Déi eigentlech Tondeusë koume vun 1822 un an den Asaz. * ''Kuelen a Kock'' Bis an d'Mëtt vum [[18. Joerhonnert]] gouf fir d'Veraarbechte vum [[Eisen]], d. h. d'Reduzéiere vum [[Eisenäerz]] an den Affinage vum [[Goss]], ëmmer Holzkuele gebraucht, well d'Steekuele beim Verbrennen am Kontakt mam Eisen, schiedlech Stoffer wéi z.&nbsp;B. [[Schwiefel]] iwwerdroen hunn, an d'Eisen da brécheg gouf. Just d'Englänner haten et fäerdegbruecht fir d'Kuel z'entschwiefelen an de [[Quaker]] [[Abraham Darby]] hat [[1709]] fir d'éischt eng Coulée mat engem [[Héichuewen]] ze maachen de mat [[Kock]] befeiert gouf. Um Kontinent hu bis dohin d'Käschte fir d'Holz 50&nbsp;% vun de Produktiounskäschten ausgemaach an d'Holz gouf sou rar datt de Präis tëscht 1766 a 1780 ëm déi 36&nbsp;% an d'Luucht goung. 1768 war den Dokter a Schmelzenhär [[Jean-Philippe de Limbourg]] op enger Studierees an Däitschland déi hien op Wonsch an op Käschte vum [[Prënzbëschof]] [[Charles-Nicolas d'Oultremont]] gemaach hat, fir sech iwwer industriell Fortschrëtter z'informéieren. Zu [[Sulzbach (Saar)|Sulzbach]] hat hien dem Stroossbuerger Roederer, deen do an der Schmelz experimentéiert huet fir Kock ze maachen, nogekuckt an huet duerno a senger Schmelz zu [[Theux]] probéiert fir säi Wëssen ëmzesetzen. Hien huet dat awer ni richteg op d'Schinn kritt, grad sou wéineg wéi de [[Stanislas Desandrouin]] zu Charleroi an anerer déi zu Léck experimentéiert hunn. De Goss dee si produzéiert hunn huet sech schlecht verschaffe gelooss. Um Enn vum Joerhonnert hate sech d'Technike fir ''gebotzt Kuelen'' ze produzéieren zwar vill verbessert, awer d'Holzkuel war nach ëmmer d'Haaptbrennes bei der Eiseproduktioun. Dat louch awer net aleng um Kock, mä och un den Héichiewen déi de Kock net richteg verdaut hunn. Eréischt 1822-23 gouf zu [[Seraing]] déi éischt Gosscoulée gemaach déi integral mat Kock produzéiert gi war an zwar an engem Héichuewe vu Cockerill dee mat Hëllef vum schottteschen Industriellen [[David Mushet]] gebaut gi war. Aner met Kock bedriwwen Héichiewen goufen dunn Enn der 1820er Joer bal iwwerall am Hainaut gebaut. ëm déi Zäit gouf och Piddeltechnik agefouert, an déi éischt Walzstroosse sinn entstanen. Dat éischt Walzwierk fir [[Blech]] ze walzen hätt am Dall vun der [[Hoëgne]] gestanen. An der Zäit vum franséische Regime hunn d'Eisespleckereie laanscht d'[[Ourthe (Floss)|Ourthe]] zu Tilff, [[Colonster]], a [[Sauheid]] d'Splécke vun de Barren opginn, a mat Walzen ugefaangen. Am Hainaut krut de Gauthier-Puissant ''Maire-adjoint'' vu Charleroi, 1812 d'Autorisatioun fir an der ''Forge Saint-Éloi'' am Dall vum ''Ruisseau d'Acoz'' e Walzwierk mat 2 Zylinderen an zwéin Iewen opzeriichten, déi nëmme mat Steekuelen oder anerem mineraleschem Brennmaterial sollte befeiert ginn<ref>Dekret vum Napoleon den 10. Mäerz 1812, am Journal des Mines</ref>. ==Bekannt Wallouner == Zu de bekannte Persounen, déi a Wallounien gebuer sinn, gelieft a geschafft hunn zielen ënner anerem: * [[Mady Andrien]] (1940-), Sculptrice * [[Sylvain Julien Victor Arend]] (1902-1992), Astronom * [[Bédu]] (1948-), Comiczeechner * [[Henri-Alexis Brialmont]] (1821-1903), Generool * [[Hubert Brialmont]] (1807-1885), Ingenieur * [[Numa Charlier]] (1893-1940) Offizéier * [[William Cockerill]] (1759-1832), Entrepreneur * [[John Cockerill]] (1790-1840), Industriellen * [[Richard Joseph Courtois]] (1806-1835), Botaniker * [[Léon Degrelle]] (1906-1994), extrem-rietse Politiker * [[Elio Di Rupo]] (1951-), Politiker * [[Angélina Drumaux]] (1881-1959), Molerin * [[René Greisch]] (1929-2000), Bauingenieur * [[André Grétry]] (1741-1813), Komponist * [[Valère Gustin]] (1924-), Moler * [[Alphonse Halleux]] (1921-2015), Moler * [[Eden Hazard]] (1991-), Foussballspiller * [[Richard Heintz]] (1871-1929), Moler * [[Justine Henin]] (1982-), Tennisspillerin * [[Louis Hennepin]] (17. Joerhonnert), Missonar an Explorateur * [[Josyane Lemaître]], Sopranistin * [[Érard de La Marck]] (1472-1538), Kardinol a Prënzbeschof * [[Désiré-Joseph Mercier]] (1851-1926), Geeschtlecher an Akademiker * [[Albert Mockel]] (1866-1945), Schrëftsteller * [[Georges Montefiore-Levy]] (1830-1906), Metallurgist a Philantrop * [[Charles Michel]] (1975-), Politiker * [[Henri Pirenne]] (1862-1935), Universitéitsprofesser an Historiker * [[Maxime Prévot]] (1978-), Politiker * [[Pierre Rapsat]] (1948-2002) Sänger a Chansonier * [[Julien Rémont]] (1800-1883), Architekt * [[Pierre Renoy]] (1954-), Comicszeechner * [[Adolphe Sax]] (1814-1894), Instumentebauer * [[Georges Simenon]] (1903-1989), Schrëftsteller * [[Ernest Solvay]] (1838-1922), Cheemiker, Industrellen a Philantrop * [[Marc Tarabella]] (1963-), Politiker == Literatur == * Léopold Génicot, ''Histoire de la Wallonie''; Toulouse (éditions Privat), 1973. * Hervé Hasquin, René Lejeune & Jacques Stiennon (ënner der Leedung vun), ''La Wallonie. Le pays et les hommes''; 6 Bänn; Bréissel (La Renaissance du Livre), 1975-1981. == Websäiten == * [http://connaitrelawallonie.wallonie.be/sites/wallonie/files/livres/fichiers/spw-11-10421-dans_quel_etat_vivons_nous_fr_0.pdf ''Dans quel État vivons nous?], pdf, 2009, Brochure iwwer de politesche Fonktionnement vun der Wallonie * [https://www.wallonie.be wallonie.be]: offiziell Websäit vun der wallounescher Regioun * [https://economie.wallonie.be/ economie.wallonie.be]: offiziellt Wirtschaftsportal vun der wallounescher Regioun {{Commonscat|Wallonia|Wallounien}} {{Referenzen an Notten}} {{Navigatioun Belsch Provënzen}} [[Kategorie:Geographie vun der Belsch]] [[Kategorie:Geschicht vun der Belsch]] [[Kategorie:Wallounesch Regioun]] 22z07hoj6o0la5w9ad2whm6tqm9p222 2394116 2394085 2022-07-26T09:12:04Z Bdx 7724 Belsch Regiounen wikitext text/x-wiki {{Infobox Belsch Regiounen, Provënzen a Communautéiten | Bild = | Provënz = | Fändel = | Communautéit = [[Franséisch Communautéit vun der Belsch|Franséisch Communautéit<br> vun der Belsch]]<br>[[Däitschsproocheg Communautéit vun der Belsch|Däitsch Communautéit<br> vun der Belsch]] | Regioun = {{Wallounien}} | Chef-lieu = [[Namouer]] | ISO = | Populatioun = | DatePop = | Superficie = }}'''Wallounien''' (op Franséisch: ''Wallonie''; op [[Wallounesch]]: ''Walonreye'' oder ''Waloneye'') ass eng vun den dräi [[Belsch Regiounen|Regiounen]] an der [[Belsch]]. Als politesch Regioun mam dem Numm '''Wallounesch Regioun''' ([[franséisch|fr.]]: ''Région wallonne''; [[däitsch|de.]]: ''Wallonische Region''; [[wallounesch|wa.]]: ''Redjon Walone'') gouf si am Joer 1970 geschaaf, och wa si als kulturell Géigend schonn am 19. Joerhonnert eng eegen Identitéit ugeholl huet. Wallounien charakteriséiert sech duerch d'Sproochegrenz vum [[Romanesch Sproochen|romanesche]] Süden mat dem [[Germanesch Sproochen|germaneschen]] Norden an Osten. Am grousse Ganzen zitt déi Grenz sech vun [[Dunkerque]] iwwer [[Mouscron]], [[Renaix]], [[Enghien]], an [[Halle]] bis an de Süde vu [[Bréissel]] fir da weider iwwer [[Landen (Belsch)|Landen]] a [[Glons]] laanscht [[Maastricht]] bis op [[Aubel]] ze kommen. Do dréint se no Süden an Direktioun [[Malmedy]], [[Martelange|Maartel]] an [[Arel]] fir bis op d'Grenz vum [[Frankräich|franséische]] [[Loutrengen]] ze kommen. Dobäi mécht s'am Norden d'Grenz mat den hollänneschen Dialekter am am Oste mat den däitschen. Fréier gouf d'[[Wallounesch|wallounesch Sprooch]] a wäiten Deeler vu Wallounien geschwat, haut ass Franséisch déi dominant Sprooch. Nëmmen an de fréiere [[Cantons de l'Est (Belsch)|Cantons de l'Est]] gëtt et ee Gebitt, op deem [[Däitsch]] déi dominant Sprooch ass. Déi [[däitschsproocheg Communautéit vun der Belsch]] vertrëtt dës däitschsproocheg Minoritéit am Domän vun der Sprooch, der Kultur an der Educatioun an den anere Domäner, déi zu de Kompetenze vun de Communautéite gehéieren. Fir déi franséischsproocheg Wallounen ass d'[[Franséisch Communautéit vun der Belsch|Franséisch Communautéit]] dofir verantwortlech. Wallounien erstreckt sech iwwer 55% vum Territoire, an an der Regioun lieft een Drëttel vun den Awunner vun der Belsch. ==Geographie== Wallounien huet eng Fläch vu ronn 16.901,4 {{km2}}, wouvu mat Ausnam vum [[Provënz Wallounesche Brabant|wallounesche Brabant]] südlech vu Bréissel an enger grousser Partie vum westlechen [[Provënz Hainaut|Hainaut]] op der franséischer Grenz, praktesch alles zum Territoire vum belsche [[Meuse (Floss)|Meusebaseng]] gehéiert. De Rescht gehéiert zum Baseng vum [[Escaut]]. Seng Haaptstad ass [[Namouer]] a säi geographeschen Zentrum ass zu [[Spontin]] an der Gemeng [[Yvoir]] an der [[Provënz Namouer]] an déi héchst Plaz ass de [[Signal de Botrange]] mat 694 Meter.. Et huet eng dräieckeg Form an déi gréisst Distanz vuWesten no Osten ass 200 [[Kilometer|km]] a vun Norden no Süden 140&nbsp;km. Am Westen a Süde stéisst et u [[Frankräich]], am Osten u [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]] an un [[Däitschland]] an am Norden un Holland an u [[Flandern]]. Et ass eng Géigend déi gréisstendeels aus [[Bësch]]er (29,3 % vum Territoire am Joer 2019) a landwirtschaftlechen Terrainen (28,5 %) besteet. D'Landwirtschaft verdeelt sech haapsächlech op der Linn [[Haine (Baach)|Haine]]-[[Sambre]]-[[Meuse (Floss)|Meuse]], wougéint d'Bëscher am Osten an am Süden ze fanne sinn ([[Héicht Venn]], [[Ardennen]] a belscht [[Loutrengen]], [[Gaume]]). == Administrativ Andeelung == [[Fichier:WalloniëProvincies.png|thumb|250px|Wallounesch Provënzen]] Den Territoire vun der Wallounescher Regioun setzt sech, no der Belscher Verfassung aus dëse Provënzen zesummen: * [[Provënz Wallounesche Brabant]] * [[Provënz Hainaut]] * [[Provënz Léck]] * [[Provënz Lëtzebuerg]] * [[Provënz Namouer]] Den Territoire vu 16&nbsp;844&nbsp;km² besteet aus 20 [[Arrondissementer an der Belsch|Arrondissementer]], déi hirersäits an 262 Gemengen ënnerdeelt sinn, wouvun der 65 den Titel 'Stad' hunn. == Emblemer == [[Fichier:Flag of Wallonia.svg|thumb|250px|Wallounesche Fändel]] De Fändel vun der Wallounescher Regioun ass e roude ''[[Coq hardi (Heraldik)|Coq hardy]]'' (Kéngen [[Hunn]]) op gold-gielem Fong. De Logo ass e roude "W" op wäissem Fong, deem säi lescht "Been" e [[Fäil]] ass, deen no uewe weist. == Politik == Wéi déi aner Regiounen och, huet déi Wallounesch hiert [[Parlament]], an dat 75 Deputéiert iwwer d'[[Allgemengt Walrecht]] gewielt ginn. Et huet säi Sëtz zu [[Namouer]], der offizieller Haaptstad vun der Regioun. D'Parlament stëmmt iwwer Dekreter of, déi deselwechte juristesche Wäert wéi e Gesetz hunn, an et kontrolléiert d'wallounesch Regierung. Am Dezember 1981 huet déi éischt wallounesch Regierung hir Aarbecht opgeholl. Zënterhier war de [[Parti socialiste (Belsch)|Parti socialiste]] de gréissten Deel vun der Zäit déi gréisst Partei, déi och de Ministerpresident gestallt huet. == Geschicht == {{Kapitel Info feelt}} An den 1960er huet d'Belsch, déi dunn nach en [[Eenheetsstaat]] war, eng politesch Kris duerchlieft, déi sech ënner anerem duerch staark Spannungen tëscht de flamänneschen an de frankophone Belsch ausgezeechent huet. Doropshi goufen nei Gesetzer gestëmmt déi zum Etablissement vun der Sproochegrenz an dem Splécke vun der [[KU Leuven|Universitéit vu Léiwen]] gefouert hunn. D'wallounesch Regioun gouf de 24 Dezember 1970 op Drock vun der identitärer Beweegung [[Mouvement wallon]] gegrënnt. Mam Gesetz vum 8. August 1980 krut si dunn och eng eege legislativ Kraaft an Exekutivgewalt. An den 1980er ass aus der Belsch dunn aus engem Eenheetsstaat e [[federale Staat]] ginn, wat dunn och offiziell an der Verfassung vun 1993 unerkannt gouf. Zënter 2010 gebraucht d'wallounesch Regierung just nach den Numm "Wallounien" fir fir seng politesch an international Representatioun. Den Numm "wallounesch Regioun" gëtt awer weider an offiziellen Akte benotzt. === Demographie === Demographesch Entwécklung huet a Wallounien, wéi praktesch déizäit iwwerall vun dräi Haaptfacteuren ofgehaangen: Krankheeten, Hongersnéit a Kricher. Dobäi hunn d'Epedimien ëmmer déi gréisst Schied ugeriicht, wovun de schlëmmste Fleeël wuel d'[[Pescht]] war. An de Westleche Länner war se zanter dem [[8. Joerhonnert]] ganz verschwonnen, bis se am [[14. Joerhonnert]] nees opgedaucht ass. No Frankräich, Spuenien an England am Joer 1348, krut de Wallounesche Streech se 1349 ze spieren. Am schlëmmste gouf Tournai am August vun deem Joer getraff<ref>Gilles le Muisit, Annales, 1349-1352</ref>. Et sollen ëmm déi 25. 000 Leit deemools do gestuerwe sinn. Ganz Famille sinn an Zäit vun e puer Deeg verschwonnen. Bal all d'Geeschtlech goufe bei der Beicht oder beim Verdeele vun de Stierfsakramenter ugestach. An der Géigend vun [[Ath]] goufen 20&nbsp;% vun der Bevëlkerung, Affer vun der Pescht. Wa gemengt gouf se wier verdillegt ass se nees opgedaucht, sou wéi 1400/1401, 1438,152. 1530,1544, 1554. An der zweeter Hallschnet vum [[16. Joerhonnert]] war et du méi roueg awer am [[17. Joerhonnert]] gouf et nach eng Kéier dräi kräfteg Peschtepidemien an zwar 1615, 1634 a 1668. Eng Abberzuel vu Rochuskappellen a Wallounien erënnert un déi Epidemien. Awer net nëmmen d'Pescht huet vill Affer kascht. D'[[Syphillis]] déi aus der [[Nei Welt|neier Welt]] 1496 an Holland koum, ass duerch den Handel am Meusedall bis op Léck komm. D'[[Pouken]] waren net rar souwéi de roude Bauchwéi an den Typhus, si reegelméisseg lokal opgedaucht. D'Lepra déi no de [[Kräizzuch|Kräizzich]] opgedaucht ass an an där hirer Folleg en Hellewull Siichenhaiser entstane waren, war allerdéng um Enn vum 17. Joerhonnert praktesch ganz veschwonnen. === Wirtschaftsgeschicht === ==== Ekonomie viru 1750 ==== Den natierleche Räichtum huet d'Ekonomie vun der spéiderer wallounescher Géigend scho vum Mëttelalter u konditionéiert. Kuelen, Eisenäerzer, Bläi an Zënn hunn do eng grouss Roll gespillt. Fir Veraarbechtung vum Messeng a vum Koffer goufen Iewen a Mulle gebraucht. Dat hat mat sech bruecht datt sech e groussen Handel mat [[leemege]] Biedem, [[Derle]] genannt entwéckelt huet, an dat déi Betriber déi drop ugewise waren, sech sou no wéi méiglech bei de Plazen installéiert hunn wou déi Biedem ze fanne waren, wéi ëm [[Namouer]], [[Andenne]] (wäiss Derle), [[Andenelle]], [[Couthuin]], [[Héron]], [[Huy]] an [[Dinant]]. D'Derle déi vun de [[Dinanderie|Kofferschléier]] gebraucht gouf koum vu [[Rhisnes]]. D'Steekaulen op der [[Meuse (Floss)|Meuse]] an um [[Escaut]] hu Kalleksteng geliwwert an déi vun Dinant de schwaarze [[Marber]]. D'Réistoffer déi aus dem Akerbau an der Véizuucht koumen, grad wéi déi aus de Bëscher, an d'Handwierker déi sech domat beschäftegt hunn, hunn och eng grouss Roll gespillt, woubäi mat virop d'Wollproduktioun, d'Gierwereien, souwéi den Ubau vu [[Fluess]] a [[Geed]]. ===== Industrie ===== ;Metallurgie Grouss Schmëtten hu sech ufanks an den Däller vun den [[Ardennen]], laanscht d'Baachen a Flëss am [[Condroz]], [[tëscht Sambre a Meuse]], flossof vun [[Namouer]] an am [[Pays de Franchimont]] néiergelooss. D'Metall wat an de Schmëtte produzéiert gouf bei der Fabrikatioun vu blanke Waffen, Rëschtungen a Kanoune gebraucht souwéi an den Neelfabrécken. De [[Koffer]] gouf haaptsächlech am Dall vun der Meuse verschafft, wärend de Messeng am Dall vum Escaut a besonnesch zu [[Tournai]] produzéiert gouf, wat et domat tëscht dem [[13. Joerhonnert|13.]] a [[15. Joerhonnert]] zu enger grousser Prosperitéit bruecht huet. Vum [[14. Joerhonnert]] goufen och Bläi- a Galmeiminnen am Dall vun der Meuse tëscht Huy an Andenne exploitéiert. Anerer waren zu [[Plombières]] a zu [[La Calamine]], zwou Uertschaften déi hiren Numm deene Metaller a Mineraler ze verdanken hunn. Am 15. Joerhonnert goufen déi éischt [[Héichuewen|Héichiewen]] installéiert, an déi direkt Eiseproduktioun gouf sou mat enger indirekter ersat déi méi e propert Endprodukt geliwwert huet. Den Affinage gouf duerno a klenge Fabrécke gemaach, déi laanscht d'Baache stoungen, well d'Waasserkraaft gebraucht gouf fir d'Gebléiser vun den Iewen an deenen de [[Goss]] nees geschmollt gouf fir en ze rengegen, unzedreiwen. D'Metallurgie blouf am Laf vun der Zäit ëmmer am Dall vun der [[Meuse (Floss)|Meuse]] an an hiren Niewendäller. Am [[16. Joerhonnert]] hunn d'Schmelze sech op fënnef Industriebasenge verdeelt. Zum Baseng vun Namouer huet d'[[Entre-Sambre-et-Meuse]] gehéiert an d'Niewendäller flossof. Zum Baseng vu Huy huet haaptsächlech den Dall vum [[Hoyoux]] gehéiert an zu deem vu Léck hunn Däller vun der ënneschter [[Ourthe (Floss)|Ourthe]], der [[Vesdre]], der [[Hoëgne]] an déi vun hiren Nieweflëss gehéiert. Am Basseng vun Durbuy louchen d'Schmëtte vun der ieweschter Ourthe, der [[Amblève]] a vun der [[Aisne (Ourthe)|Aisne]] an zum Baseng vun [[Habich]] hun d'Schmelze laanscht d'[[Lesse]], d'[[Semois]] an d'[[Kuer]] gehéiert. De Baseng vun Namouer war bei Wäitem de gréissten. Am Ufank vum 16. Joerhonnert war d'Expansioun vun der Siderurgie e wichtege Phenomeen an der Geschicht vun der wallounescher Ekonomie. Ongeféier 200 Scmelzen a Schmëtte waren aktiv (Frankräich hat deemools knapps dat Duebelt) an den technesche Fortschrëtt huet sech bemierkbar gemaach. D'Fabrécken hu sech laanscht Flëss mat vill Waasser etabléiert fir méi Energie zur Verfügung ze hunn, an d'Iewen déi ëmmer méi grouss goufen konnte méi grouss Quantitéiten an och bessere [[Goss]] liwweren. ;Kuelegrouwen A Wallounien gouf zanter dem [[12. Joerhonnert]] d'[[Kuel]] exploitéiert, am Ufank plazeweis nëmmen iwwer Dag, awer zanter dem [[13. Joerhonnert]] goufen an den traditionelle Kuelerevéieren, wéi am [[Borinage]] (westlech vu [[Mons]]), am Zentrum (ëm [[La Louvière]]) an an der Géigend vu [[Charleroi]] a vu [[Léck]], Pëtzer gegruewen. Am Ufank waren déi Pëtzer an der Déift limitéiert wëll d'[[Galerie (Biergbau)|Galerien]] op Waasserodere gestouss sinn, oder well se mat Sickerwaasser vollgelaf sinn. Do wou et méiglech war gouf dat Waasser iwwer Drainagen an [[Dall (Geologie)|Däll]], déi méi déif louchen, ofgeleet. Déi Drainagen hate jee no Géigend verschidden Nimm, ''[[araine]]s'' zu Léck, ''saiwes'' zu Charleroi an ''escors'' a ''conduits'' am Borinage an am Centre. Dee Systeem konnt deemno och nëmme bis op eng bestëmmt Déift ëmgesat ginn. Sou waren d'Kuelenxploitatioune laang kleng Betriber déi vu sougenannte ''maîtres parçonniers'' mat relativ wéineg Kapital bedriwwe goufen. Well et déi Zäit géi grouss Konne vun de Kuelegrouwen, wéi d'Metallurgie an Glasfafrikatioun nach net gouf gouf se haaptsächlech fir d'Hëtze vun de Wunnengen gebraucht, souwéi an den Ateliere vun de Klautercher an an de Schmëtten. ===== Landwirtschaft ===== Um Enn vum [[Ancien Régime]] huet manner wéi e Véierel vun der wallounescher Bevëlkerung an de Stied gewunnt. Dat hat mat sech bruecht datt Qualitéit vun der Agrarproduktioun sech stänneg verbessert huet. De Wëlle fir de Rendement an d'Luucht ze dreiwen huet sech ofhängeg vun den natierleche Regiounen ënner veschiddene Forme manifestéiert. Wann en och manner grouss an den [[Ardennen]], am belsche Loutrengen an am Hainaut a Brabant war, sou huet e sech ëmsou méi am [[Condroz]], der [[Hesbaye]] an an der [[Famenne]] bemierkbar gemaach woubäi een am [[Herve]]rland bal vun enger Agrarrevolutioun konnt schwätzen. {{Méi Info Kapitel|[[Wallounien#Situatioun am Herverland|Situatioun am Herverland]]}} Schonn ier physiokratesch Iddien opkoumen an ier agronomesch Experimenter sech generaliséiert hunn, haten déi véier [[Terroir]]en et fäerdegbruecht, trotz engem schlechte juristesche Kader, hir Liewensmëttelproduktioun staark an d'Luucht ze dreiwen. No der leschter Fruuchtkris 1709-1710, ass de Volume vu Käre fir Brout ze maachen stänneg an d'Luucht gaangen obscho keng fundamental nei Technike gebraucht goufen. Dat gutt Resultat huet haaptsächlech drop baséiert well besser op d'Qualitéit vun der Sot opgepasst gouf an och well méi Kären um {{m2}} geséit goufen. Vu 1710 un, mä besonnesch no 1740 huet sech de Kärenubau verännert. De [[Spelz]] huet dem [[Weess]] Plaz gemaach, besonnesch an der Géigend vun Namouer, an der Hesbaye an am Brabant, woubäi en an der Famenne an am Condroz vum [[Kar (Planz)|Kar]] ersat gouf. Op den aarme Biedem huet sech ausserdeem d'[[Gromper]] ëmmer méi duerchgesat. Den Ubau vun de sougenannten Industrieplanzen ass mat der industrieller Entwécklung weidergaangen. De [[Raps]] deen am Brabant an am Hainaut besonnesch ëm [[Tournai]] als éischt bekannt war huet sech vu 1770 un an der Grofschaft Namouer a vu 1780 un och op de Lécker Lännereie breetgemaach. D'Nofro no Seeler an de Kuelegrouwen, déi ëmmer méi grouss gouf, huet den Ubau vun [[Hanf]] am Hainaut besonnesch ëm [[Charleroi]] , [[Biesmerée]] a [[Mettet]] staark favoriséiert. Ma och an der Hesbaye an an e puer Aerdennerkantone gouf es zum Enn vum [[18. Joerhonnert]] geziicht. An der zweeter Hallschent vum [[17. Joerhonnert]] gouf an der Géigend vun [[Ath]] ugefaangen [[Tubak]] ze planzen, a spéider och am Dall vun der [[Semois]] bei [[Bohan]]. Ausser op e puer Plazen am Hainaut an am Brabant hat de [[Fluess]] kee besonnesche Succès am Géigesaz zum [[Happ]], dee wéinst der Hellewull Brauereien déi et gouf, ëmmer méi ugeplanzt gouf. De Manktem u Kären am Ufank vum 18. Joerhonnert huet haaptsächle den Ubau vun der Gromper favoriséiert, am Ufank am lëtzebuergeschen Deel an duerno no an no am Brabant, am Hainaut an an der brabännescher Grenzregioun, awer eréischt no 1740 a ganz Wallounien. ===== Situatioun am Herverland ===== Wann d'Ardenne wéinst hirer natierlecher Konfiguratioun net sou gutt mat der Agrarrevolution matgehalen hunn, wéi déi aner wallounesch Géigenden, sou kann ee vum Herverland soen, datt et den Theater vun enger grousser Ëmwandlung war. D'Bëschfläche sinn ëmmer méi kleng ginn an déi schlecht ubaubar Flächen aus dem Kommunalbesëtz si lues a lues an de Privatbesëtz iwwergaangen. Déi oppe Felder déi bis do haaptsächlech fir den Ubau vu Liewensmmëttelplanze gebraucht goufen, sinn a Wisen ëmgewandelt ginn an d'Proprietéite goufe ronderëm mat Hecken zougemaach. Déi [[Heckelandschaft]] besteet nach bis haut. Déi grouss Wiseflächen hunn der [[Mëllech]]wirtschaft genotzt, a sou ass e grousse [[Botter]]- a [[Kéis]]handel entstanen, awer op der anerer Säit huet d'Fruucht missen importéiert ginn. Déi gemeinsam Véiträpp, bei deenen all Bauer nëmmen eng gewëssen Zuel vu Béischten huet däerfen hunn, si verschwonnen an eng privat an intensiv Véizuucht koum an d'Plaz. Déi landwirtschaftlech Praxis huet de Bauere méi Fräizäit gelooss wéi d'Felderwirtschaft a sou konnte se niewelaanscht Aarbechten aus der [[Duch]]- an [[Nol (Technik)|Neelindustrie]], déi a voller Expansioun waren, iwwerhuelen. Sou gouf de Bauer en [[Handwierk]]er doheem. Déi kollektivistesch Bauerementalitéit gouf no an no méi individuell. Déi déifgräifend Mutatioun aus dem Herverland déi sech am Ufank vun de modernen Zäiten ofgezeechent hat, huet sech am [[18. Joerhonnert]] generaliséiert. ===== Textil ===== D'Dicher goufen haaptsächlech zu Tournai, Huy an Nivelles fabrizéiert sou wéi a klenge Quantitéiten zu Dinant an a klengen Atelieren zu Namouer, Mons a [[Chimay]]. Vum [[14. Joerhonnert]] un hu sech an den Ardennen an an der Famenne ([[Durbuy]], [[Marche-en-Famenne|Marche]], [[Baaschtnech]] a [[La Roche-en-Ardenne|La Roche]]), am Dall vun der [[Vesdre]] ([[Eupen]], [[Dolhain]], [[Limbourg]] a [[Verviers]]) an der [[Hesbaye]] ([[Jodoigne]] a [[Gembloux]]) souwéi an der [[Gaume]] ([[Virton]]), [[Follmillen]] installéiert. D'Fabrikatioun vu [[Léngent]] huet sech laang op d'Géigend vun Ath konzentréiert, eng kleng Stad déi, am [[15. Joerhonnert]], [[Mons]] de Rang als Haaptstad vum Léngent oglaf hat. Et gouf awer soss am Hainaut am ganze Streech tëscht [[Cambray]] an [[Nivelles]] Léngent produzéiert, grad sou wéi zu Léck, zu Huy, an zu [[Wavre]]. Déi Dicher goufen an enger ronn 50 Dierfer ëm déi grouss Stied gewieft. Händler hunn déi [[ecru]] Dicher opkaaft a se da bleeche gelooss fir se kënnen an den Export ze ginn. Am [[17. Joerhonnert]] huet [[Verviers]] sech als grousse wallouneschen Textilzentrum entwéckelt. Bis am Ufank vun deem Joerhonnert war Verviers just en Zouliwwerer vun den Textilfabrikante vu [[Leyde]] an de [[Republik vun de Siwe Vereenegte Provënzen|Vereenegte Provënzen]]. Déi hollännesch Entrepreneren hu [[Woll]] a [[Spuenien]] akaaft, déi se dann zu Verviers verschafft hunn, fir se dann nees z'exportéieren. Vu [[1638]] un huet Verviers selwer d'Kontroll iwwer d'Exportatioun iwwerholl an d'd'Stad huet sech séier weiderentwéckelt a vegréissert. D'Vereenegt Provënzen hunn dunn zwar nach d'Woll geliwwert, se konnten awer keng fäerdeg Produkter méi vu Verviers importéieren. Däitschland gouf den Haaptclient, an iwwer déi grouss Foirë vu Frankfurt, Leipzig, Köln, a Stroossbuerg goufen déi Vervieter Produkter a ganz Mëttelauropa bis an den Orient, an an Italien a Spuenie verkaaft. En Zeien dovun ass haut nach deen als Hotel restauréierten Douanesdepot op der fréierer [[Gare Verviers-Ouest]] op deem op der Fassad d'Wope vun de Stied, déi Handelspartner waren, ze gesi sinn. Et gouf nach e puer Wiewereien ëm Herve wou haaptsächlech [[Serge (Stoft)|Serge]] gewieft gouf souwéi an der [[Entre-Sambre-et-Meuse]] wou Léngendicher gewieft goufen. ===== Gierwereien ===== D'Gierwereien hu sech do installéiert, wou genuch [[Lou]] ze fanne war, a laanscht Baachen déi genuch Waasser hate fir d'Lieder ze botzen a fir d'Millen unzedreiwen déi d'Lou zerdrätscht hunn. Déi éischt Gierwereie fënnt en zu Virton, Arel, Saint-Hubert, Baaschtnech, a Walcourt, fir der nëmmen e puer ze nennen. ===== Pabeier ===== D'Pabeierindustrie war net besonnesch present a Wallounien. E puer besser Pabeierfabrécke hate sech an der Géigend vu [[Huy]] um Enn vum [[16. Joerhonnert|16.]] an um Ufank vum [[17. Joerhonnert]] installéiert. Am südlechen Deel gouf et nëmmen e puer mëttleméisseg Betriber sou datt do de Pabeier aus der Provënz Léck an asu Frankräich importéiert gouf. =====Keramik ===== Am 17. Joerhonnert si just e puer Atelieren an der Géigend vu [[Charleroi]] bekannt. =====Glas ===== D'Glasindustrie déi haaptsächlech an oder no bei Bëscher installéiertt war (wéinst dem Holz als Energieliwwertant), déi am [[16. Joerhonnert|16.]] an am Ufank vum [[17. Joerhonnert]] an enger Kris stouch huet sech duerno lues a lues erholl an nei Glasbléisereien sinn am Hainaut, zu Namouer, an zu Léck entstanen. Et goufe [[Venedeg|venitianesch]] Techniker engagéiert, déi eng grouss Roll bei der Verbesserung vun der Qualitéit vum wallounesche Glas gespillt hunn. D'Glasfabréck vu Beauwelz ass als éischt dofir bekannt<ref>Chambon, R. ''L'Histoire de la verrerie en Belgique du II{{small|e}} siècle à nos jours'', Bruxelles, Librairie encyclopédique 1955</ref>. Wéi an der Mëtt vum 17. Joerhonnert den [[Escaut]] fir d'Schëfffaart zougemaach gouf, ass den Handel mat Antwerpen zesummegebrach an déi wallounesch Glasateliere hu vum Ënnnergank vun den Antwerpener profitéiert. ==== No 1750 ==== Wann och d'Ekonomie vu Wallounie laang der allgemenger Ekonomie vun der Belsch entsprach huet, sou hat d'Industrialiséierung méi a rapiden a bei Wäitem och méi e groussen Impakt op d'Ekonomie wéi an den Territoirë ronderëm. Ënner dem [[Wëllem I. vun Holland (1772)|Wëllem I.]] war den [[Holland|hollännesche]] Maart mat iwwer zwou Millioune Verbraucher zesumme mat deem vun Ostindien op fir d'wallounesch Industrie déi déi Zäit nëmme sou gefluppt huet. D'[[Belsch Revolutioun]] huet déi kommerziell Relatioune brutal ënnerbrach, an d'Wallounesch Industrie konnt näischt méi bei senge protektionisteschen Noperen ofsetzen. Well den [[Escaut]] zougemach gouf war de maritimen Hanndel ënnerbonn an d'Verbindung mat Däitschland iwwer de [[Rhäin]] onméiglech ginn. Déi Situatioun huet mat sech bruecht datt d'Kuelegrouwen, sief dat am Lécker Baseng oder an deem vum Hainaut, nëmme méi am Ralenti gelaf sinn. D'Textilindustrie ass praktesch zesummegebrach, an d'[[Siderurgie]] an d'Metallkonstruktioun haten och batter ënner de Konequenzen ze leiden, sou datt [[1832]] nëmme nach knapps d'Hallschent vun den [[Héichuewen|Héichiewen]] ënner Feier stoungen. Et huet e puer Joer gedauert bis d'wallounesch Industrie sech dovun erkritt hat, wat allerdéngs och nëmme méiglech war welle de jonkt belsche Staat, grouss Investitiounen am [[Eisebunn]]sbau, am Stroossebau a fir d'Schëffaart, gemaach huet. Obschonn tëscht 1830 an 1850 ronn 1.700&nbsp;km nei Stroosse gebaut goufen an den Tonnage [[1844]] op eng Moyenne vun 160 to/Dag geschat gouf, huet déi kontinuéierlech Entwecklung vum Eisebunnsnetz, den Transport op der Strooss op e Minimum reduzéiert, soudatt de Finanzminister [[Walthère Frère-Orban]] decidéiert huet d'[[Octrois]]e vun de Gemengen ofzeschafen a siwe Joer drop goufen och d'Barrière vun de Mauten op de Staatsstroossen ewechgrappt. D'Kanalistioun vun der [[Sambre]] an de Bau vum [[Kanal Bréissel-Charleroi]] hunn dem Waassertransport (besonnesch fir d'Kuelegrouwe) vill weidergehollef. ===== Banken ===== Nieft den zwou grousse Banken, der [[Société générale de Belgique]] an der [[Banque de Belgique]] déi um nationalen Niveau vertruede waren, war d'[[Bank Nagelmackers|Banque liégeoise et caisse d'épargne]] um méi regional Plang vertrueden. <!--ënner der Direktioun vum [[Gérard-Théodore Nagelmackers]] an dem Jean-Henri Demonceau d'Industrie besonnesch an der Lécker Géigend ënnerstëtzt.--> D'Société générale déi vun Ufank un e groussen Afloss am Metallurgiessecteur hat, huet sech och fir d'[[Kuelegrouf|Kuelegrouwen]] intresséiert, an dat an engem Mooss, datt se [[1848]] ëm déi 25&nbsp;% vun alle Kuelenexploitatiounen a Wallounien an hirem Portefeuille hat. ===== Landwirtschaft ===== D'Landwirtschaft a Wallounien war grad wéi an der ganzer Belsch, schonn an der Zäit vum Feudalsysteem relativ héich entwéckelt. Ëm 1830 konnt een e bal perfekten Zoustand bemierken. D'Agrarstrukturen hate sech optimal un déi geologesch, ekonomesch an demographesch Zoustänn ugepasst, och wann déi vun enger Géigend zu der anerer zimmlech verschidde waren. D'ländlech Géigende ware ganz variéiert, an d'Haaptënnerscheeder louchen an der Gréisst vun de Betriber, sou wéi och an der Intensitéit vun de Kulturen oder vun der Véizuucht. D'Landwirtschaft hat op jiddwer Fall eng wichteg Plaz an der Ekonomie vun de wallounesche Provënzen an d'Ëffentlech Hand war bestrieft fir der landwirtschaftlecher Produktioun weiderzehëllefen. Sou gouf 1834 de ''Conseil supérieur de l'agriculture'' gegrënnt, deen ënner sengem Hutt d'provënzial a kantonal Strukture sollt zesummebréngen, déi sech op hirem Niveau sollten ëm d'Verbreede vun den Neiegkeeten an der Agrarwëssenschaft bekëmmeren. 1846 gouf eng Statistik opgestallt an där déi verschidden [[Terroir]]en erfaasst goufen. Aus där goung ervir datt am [[Arrondissement Nivelles]] am [[Hainaut]] knapps 1 % vun der landwirtschaftlecher Fläch [[brooch]] louch, woubäi d'Provënze [[Provënz Léck|Léck]] an [[Provënz Namouer|Namouer]] 15 respektiv 12 % Broochen affichéiert hunn. An der [[Provënz Lëtzebuerg]] war d'Situatioun net grad sou gënschteg. Op villen Terrainen hat d'[[Heed]] iwwerhand geholl, a vill Fläche goufen net ageséit, sou datt 40 % vun der méiglecher Fläch net fir Kulture benotzt gouf. E groussen Deel dervu gouf allerdéngs benotzt fir Véi drop lafen ze loossen, wat eng Erklärung fir den héije Véibestand vun deemools an där Provënz ass. D'Gesetz vum 25. Mäerz 1847 iwwer den ''Défrichement'' vun de Gemengenterrainen huet d'landwirtschaftlech Fläch an d'Luucht gedriwwen an de Bau vun neie Stroossen hunn d'Erbäibrénge vun Dünger méi einfach gemaach. De Staat huet an de Provënzen Namouer, Léck a Lëtzebuerg Subside op den Transportpräisser vum [[Kallek]] ginn. Wéi 1850 de Ministère dunn och nach eng Campagne fir den Drainage lancéiert huet, sinn eng Hellewull Rouerfabrécken, besonnesch am Hainaut aus dem Buedem geschooss. Déi meescht Proprietären, hunn ausser an der Provënz Lëtzebuerg, hiert Land net selwer bewirtschaft. Am Hainaut goufe ronn 70 % vun de Lännereie vu Piechter exploitéiert. De Kärenubau war e rentabelt Geschäft a vun 1840 un sinn d'Präisser stänneg an d'Luucht gaangen. D'[[Phytophthora infestans|Gromperekränkt]] vun 1850 hat besonnesch d'[[Flandern|flämesch Regioun]] betraff, wat de Kärebaueren a Wallounien e schéine Profit bruecht huet. Den demographesche Wuesstem an d'Verbesserung vum Liewensstandard, hunn de Baueren e gutt Akommes garantéiert, an dat trotz der sensibler Vergréisserung vun der Fläch fir Kärenubau, déi tëscht 1846 an 1865 vu 415.000 ha op 481.000 eropgaange war. De Flues gouf als Industrieplanz besonnesch am [[wallounesche Brabant]] ufanks der 1860er Joren ugebaut. D'Schofszuucht hirersäits gouf en Affer vun der Reduktioun vun de Broochen an Dréischen a vun der [[Woll]] aus Südamerika, déi trotz der méi schlechter Qualitéit mat Succès vun den Textilfabrikante vu [[Verviers]] scho virun 1860 veschafft gouf. Ënner dem Asaz vun [[Dampmaschinn]]en huet de Päerdshandel gelidden, an de Manktem u Grompereflächen huet en Abroch bei der Schwéngszuucht mat sech bruecht. An d'Mëtt vun den 1850er Jore fällt och den Ufank vun der Mecanisatioun an der Landwirtschaft. Sou goufen 1856 scho méi wéi 400 [[Dreschmaschinn]]e gezielt, woubäi der méi wéi 150 aleng an der [[Provënz Lëtzebuerg]] waren. D'[[Séimaschinn]]en hunn e groussen Zäitgewënn mat sech bruecht, an duerch d'preziist Séie gouf manner [[Som]] verbëtzt. Ëm 1860 sinn déi éischt [[Méimaschinn]]en opgedaucht. D'Zockerindustrie déi vun ëm 1870 eng fest Plaz am Industriesecteur hat, hat eng Ubaufläch vu ronn 20.000 [[Hektar|ha]] déi zu bal 75 % fir den Export geschafft hunn. ===== Industrie ===== ====== ''Entwécklung vun de Verbindungsweeër'' ====== D'[[Industriell Revolutioun]] déi ëm 1740 agesat huet, war net méiglech ouni e groussen Ëmschwong am Transportwiesen. Am Stroossebau war viru 1740 net vill gerschitt. Déi rar ''Chausséen'', domat waren an der Belsch déizäit, déi [[Pawee|pawéiert]] Stroosse gemengt, gounge vu [[Bréissel]] op [[Mons]] a [[Charleroi]], op [[Namouer]] iwwer [[Genappe]] an op [[Léck]]. Dozou koum nach eng ''Transversale'' vun [[Tournai]] iwwer [[Ath]] a Mons op [[Binche]] an d'Verbindung [[Arel]]-[[Lëtzebuerg (Stad)|Lëtzebuerg]]. Fir de Rescht gouf et südlech vun der [[Haine (Baach)|Haine]], der [[Sambre]] an der [[Meuse (Floss)|Meuse]] keng gutt befuerbar Weeër. Et huet bis zur Herrschaft vun der [[Maria Theresia vun Éisträich|Maria Theresia]] an duerno vum [[Joseph II. (HRR)|Joseph II.]] gedauert, ier d'Verbindungsweeër ugefaangen hu sech weider z'entwéckelen. Den Haaptmotor war dobäi am Ufank de regionalen ekonomesche Besoin. Sou huet zum Beispill d'Achs ''Mons - Valenciennnes - Saint-Ghislain - Barry - Le Rœulx - Soignies'' just den Uspréch vum Kuelentransport entsprach. Dat selwecht huet fir de Streech rondrëm Charleroi gegollt. Um Enn vum [[Ancien Régime]] hat just d'Stad Namouer, de [[Borinage]], d'Géigend ëm Charleroi an d'Regioun Verviers-Léck e modernt Stroossennetz, mat engem zweete Virdeel datt se och nach laanscht schëffbar [[Floss|Flëss]] louchen an doduerch d'Haaptplaze waren vun der wallounescher Virherrschaft an der Industrie. D'Stéifkand bei deem Ganze war Lëtzebuerg. D'Strooss vu Lëtzebuerg op Namouer déi 1772 opgoung, war déi eenzeg direkt Verbindung mat Holland, woubäi och nach Westgrenz vum [[Prënzbistum Léck]] déi hat misse respektéiert ginn, hire Parcours zimmlech chaotesch gemaach huet. Am Ufank vun der franséischer Herrschaft gouf sech net vill ëm en neit Stroossennetz beméit, déi al Weeër goufe just an d'Rei gesat. Fir d'Kuelen an déi franséisch Gebidder ze bréngen, gouf mol fir d'éischt mam Bau vum [[Kanal Pommerœul-Condé|Kanal Mons-Condé]] 1807 ugefaangen. D'Hollännesch Herrschaft huet duerno méi Aktivitéit gewisen, woubäi déi Kéier d'[[Ardennen]] net am Stach gelooss goufen. D'Neesaféiere vun de [[Maut]]en huet d'Initative fir de Stroossebau bei de Gemengen a Provënzen ugestëppelt. D'Feeler vun Ancien Régime op den Tracéë goufen eliminéiert, an déi méi kleng Stied krute korrekt Uschlëss un déi grouss Achsen. Fir d'Schëfffaart gouf och en ettleches geschaf, sou de [[Kanal Pommerœul-Antoing]] (1823-1827) an d'Kanalistioun vun der [[Sambre]] (1825-1829. De [[Meuse-Musel-Kanal]] gouf ugefaangen an um [[Kanal Charleroi-Bréissel]] goung de Bau 1827 lass. ====== ''Technesche Fortschrëtt'' ====== [[Fichier:O'Kelly Monument 05.jpg|thumb|Monument zu [[Jemeppe-sur-Meuse]] an Éiere John O'Kelly, deen do déi éischt [[Dampmaschinn]] um europäesche Festland installéiert huet.]] Fir d'wallounesch Géigend déi scho konnt op eng gutt industriell Vergaangenheet zréckkucken a qualifizéiert Handwierker an Aarbechter hat war op fir all nei Changementer a stoung sou an der éischter Rei bei dem inndustriellen Opschwonk an der Belsch a souguer um [[Europa (Kontinent)|europäesche Kontinent]]. * ''Kuelegrouwen - Feierpompel an Dampmaschinn'' Mat der sougenannter ''[[Maschinn vum Newcomen|Feierpompel]]'' - déi éischt war scho 1721 zu [[Jemeppe-sur-Meuse]] a Betrib geholl ginn - goufen d'Exploitatiounen no an no onofhängeg vun der [[Wand]]- a [[Waasser]]kraaft. Se gouf haaptsächlech a [[Kuelegrouf|Kuelegrouwen]] agesat fir d'Waasser aus de [[Pëtz]]er ze [[pompel]]en, wou s'eng wichteg Roll bei der Entwécklung vun de Grouwe gespillt huet, well sou d'Wasser aus vill méi groussen Déifte konnt gepompelt ginn (iwwer 200 m amplaz ronn 75 virdrun). Ëm 1740 gouf eng Handvoll sou Pompelen am Borinage gezielt, ëm 1800 waren et der véierzeg an 1810 goufen aleng am Kuelerevéier vu [[Jemappes]] sechsavéierzeg Stéck gezielt. No an no koumen am Ufank vum [[19. Joerhonnert]] d'[[Watt-Maschinn]]en an de Gebrauch déi eng mechanesch Förderung vun de Kuelen erméiglecht hunn. Déi éischt dervu stoung zu [[Quaregnan]] bei engem Pëtz vun der Grouf ''Rieu du Coœur'', déi iwwregens mat 1376 m den déifste Pëtz am Borinage hat. D'Dampmaschinne goufen och agesat fir d'Grouwen [[Wieder (Biergbau)|ze belëften]]. Lues a lues hunn och aner Industriebranchen ugefaangen d'Dampmaschinnen ze benotze fir Gebléiser an déi [[Marto-Pillo|déck Himmer]] unzedreiwen. D'''Fonderie impériale'' fir Kanounen zu Léck war 1802 den éischte Betrib deen eng [[Dampmaschinn]] am Sënn wéi mer se haut kennen, am Asaz hat. E puer Joer duerno waren Wiewereien an Spënneréien am Dall vun der Vesdre och mat sou Maschinnen ekipéiert. {| class=wikitable style="width: 100%;" !colspan=5|Entwécklung vun der Kueleproduktioun<br> Verglach vun de Joren 1810-1811 (ënner franséischem Regime) an 1828-1829 (ënner hollänneschem Regime) |- |align=center|Departement||align=center| [[Departement Jemappes|Jemappes]]||align=center| [[Departement Ourthe|Ourthe]] || align=center|[[Departement Sambre-et-Meuse|Sambre-et-Meuse]] || align=center|Total |- |align=center|1810-1811 ||align=center|900.000 {{Tonn}} {{Small|(71,0 %)}}||align=center|350.000 {{Tonn}} {{Small|(27,6 %)}} ||align=center| 15.000 {{Tonn}} {{Small|(1,4 %)}} || align=center|1.265.000 {{Tonn}} |- |align=center|Provënz||align=center| [[Provënz Hainaut|Hainaut]]||align=center| [[Provënz Léck|Léck]] || align=center|[[Provënz Namur|Namur]] || align=center|Total |- |align=center|1810-1811 ||align=center|1.750.000 {{Tonn}} {{Small|(73,9 %)}}||align=center|570.000 {{Tonn}} {{Small|(24,1 %)}} ||align=center| 45.000 {{Tonn}} {{Small|(2,0 %)}} || align=center|2.365.000 {{Tonn}} |} * ''Glasfabrécken'': * ''Mecanisatioun vun der Duchfabrikatioun'' Mecanisatioun an der Duchfabrikatioun huet 1799 zu Verviers ugefaangen wéi den Englänner [[William Cockerill]] e Kontrakt mat den Duchfabrikanten Simonis a Biolley gemaach huet, fir hinne modern Kardéier- a Spannmaschinnen ze liwweren. Tëscht 1800 an 1810 goufen d'Apretéiermaschinnen entwéckelt, d'Laineuse gouf erfonnt a mechanesch Schéieren koumen an den Asaz fir d'Woll ze schieren. Déi eigentlech Tondeusë koume vun 1822 un an den Asaz. * ''Kuelen a Kock'' Bis an d'Mëtt vum [[18. Joerhonnert]] gouf fir d'Veraarbechte vum [[Eisen]], d. h. d'Reduzéiere vum [[Eisenäerz]] an den Affinage vum [[Goss]], ëmmer Holzkuele gebraucht, well d'Steekuele beim Verbrennen am Kontakt mam Eisen, schiedlech Stoffer wéi z.&nbsp;B. [[Schwiefel]] iwwerdroen hunn, an d'Eisen da brécheg gouf. Just d'Englänner haten et fäerdegbruecht fir d'Kuel z'entschwiefelen an de [[Quaker]] [[Abraham Darby]] hat [[1709]] fir d'éischt eng Coulée mat engem [[Héichuewen]] ze maachen de mat [[Kock]] befeiert gouf. Um Kontinent hu bis dohin d'Käschte fir d'Holz 50&nbsp;% vun de Produktiounskäschten ausgemaach an d'Holz gouf sou rar datt de Präis tëscht 1766 a 1780 ëm déi 36&nbsp;% an d'Luucht goung. 1768 war den Dokter a Schmelzenhär [[Jean-Philippe de Limbourg]] op enger Studierees an Däitschland déi hien op Wonsch an op Käschte vum [[Prënzbëschof]] [[Charles-Nicolas d'Oultremont]] gemaach hat, fir sech iwwer industriell Fortschrëtter z'informéieren. Zu [[Sulzbach (Saar)|Sulzbach]] hat hien dem Stroossbuerger Roederer, deen do an der Schmelz experimentéiert huet fir Kock ze maachen, nogekuckt an huet duerno a senger Schmelz zu [[Theux]] probéiert fir säi Wëssen ëmzesetzen. Hien huet dat awer ni richteg op d'Schinn kritt, grad sou wéineg wéi de [[Stanislas Desandrouin]] zu Charleroi an anerer déi zu Léck experimentéiert hunn. De Goss dee si produzéiert hunn huet sech schlecht verschaffe gelooss. Um Enn vum Joerhonnert hate sech d'Technike fir ''gebotzt Kuelen'' ze produzéieren zwar vill verbessert, awer d'Holzkuel war nach ëmmer d'Haaptbrennes bei der Eiseproduktioun. Dat louch awer net aleng um Kock, mä och un den Héichiewen déi de Kock net richteg verdaut hunn. Eréischt 1822-23 gouf zu [[Seraing]] déi éischt Gosscoulée gemaach déi integral mat Kock produzéiert gi war an zwar an engem Héichuewe vu Cockerill dee mat Hëllef vum schottteschen Industriellen [[David Mushet]] gebaut gi war. Aner met Kock bedriwwen Héichiewen goufen dunn Enn der 1820er Joer bal iwwerall am Hainaut gebaut. ëm déi Zäit gouf och Piddeltechnik agefouert, an déi éischt Walzstroosse sinn entstanen. Dat éischt Walzwierk fir [[Blech]] ze walzen hätt am Dall vun der [[Hoëgne]] gestanen. An der Zäit vum franséische Regime hunn d'Eisespleckereie laanscht d'[[Ourthe (Floss)|Ourthe]] zu Tilff, [[Colonster]], a [[Sauheid]] d'Splécke vun de Barren opginn, a mat Walzen ugefaangen. Am Hainaut krut de Gauthier-Puissant ''Maire-adjoint'' vu Charleroi, 1812 d'Autorisatioun fir an der ''Forge Saint-Éloi'' am Dall vum ''Ruisseau d'Acoz'' e Walzwierk mat 2 Zylinderen an zwéin Iewen opzeriichten, déi nëmme mat Steekuelen oder anerem mineraleschem Brennmaterial sollte befeiert ginn<ref>Dekret vum Napoleon den 10. Mäerz 1812, am Journal des Mines</ref>. ==Bekannt Wallouner == Zu de bekannte Persounen, déi a Wallounien gebuer sinn, gelieft a geschafft hunn zielen ënner anerem: * [[Mady Andrien]] (1940-), Sculptrice * [[Sylvain Julien Victor Arend]] (1902-1992), Astronom * [[Bédu]] (1948-), Comiczeechner * [[Henri-Alexis Brialmont]] (1821-1903), Generool * [[Hubert Brialmont]] (1807-1885), Ingenieur * [[Numa Charlier]] (1893-1940) Offizéier * [[William Cockerill]] (1759-1832), Entrepreneur * [[John Cockerill]] (1790-1840), Industriellen * [[Richard Joseph Courtois]] (1806-1835), Botaniker * [[Léon Degrelle]] (1906-1994), extrem-rietse Politiker * [[Elio Di Rupo]] (1951-), Politiker * [[Angélina Drumaux]] (1881-1959), Molerin * [[René Greisch]] (1929-2000), Bauingenieur * [[André Grétry]] (1741-1813), Komponist * [[Valère Gustin]] (1924-), Moler * [[Alphonse Halleux]] (1921-2015), Moler * [[Eden Hazard]] (1991-), Foussballspiller * [[Richard Heintz]] (1871-1929), Moler * [[Justine Henin]] (1982-), Tennisspillerin * [[Louis Hennepin]] (17. Joerhonnert), Missonar an Explorateur * [[Josyane Lemaître]], Sopranistin * [[Érard de La Marck]] (1472-1538), Kardinol a Prënzbeschof * [[Désiré-Joseph Mercier]] (1851-1926), Geeschtlecher an Akademiker * [[Albert Mockel]] (1866-1945), Schrëftsteller * [[Georges Montefiore-Levy]] (1830-1906), Metallurgist a Philantrop * [[Charles Michel]] (1975-), Politiker * [[Henri Pirenne]] (1862-1935), Universitéitsprofesser an Historiker * [[Maxime Prévot]] (1978-), Politiker * [[Pierre Rapsat]] (1948-2002) Sänger a Chansonier * [[Julien Rémont]] (1800-1883), Architekt * [[Pierre Renoy]] (1954-), Comicszeechner * [[Adolphe Sax]] (1814-1894), Instumentebauer * [[Georges Simenon]] (1903-1989), Schrëftsteller * [[Ernest Solvay]] (1838-1922), Cheemiker, Industrellen a Philantrop * [[Marc Tarabella]] (1963-), Politiker == Literatur == * Léopold Génicot, ''Histoire de la Wallonie''; Toulouse (éditions Privat), 1973. * Hervé Hasquin, René Lejeune & Jacques Stiennon (ënner der Leedung vun), ''La Wallonie. Le pays et les hommes''; 6 Bänn; Bréissel (La Renaissance du Livre), 1975-1981. == Websäiten == * [http://connaitrelawallonie.wallonie.be/sites/wallonie/files/livres/fichiers/spw-11-10421-dans_quel_etat_vivons_nous_fr_0.pdf ''Dans quel État vivons nous?], pdf, 2009, Brochure iwwer de politesche Fonktionnement vun der Wallonie * [https://www.wallonie.be wallonie.be]: offiziell Websäit vun der wallounescher Regioun * [https://economie.wallonie.be/ economie.wallonie.be]: offiziellt Wirtschaftsportal vun der wallounescher Regioun {{Commonscat|Wallonia|Wallounien}} {{Referenzen an Notten}} {{Navigatioun Belsch Provënzen}} [[Kategorie:Geographie vun der Belsch]] [[Kategorie:Geschicht vun der Belsch]] [[Kategorie:Wallounesch Regioun]] orfxatamuoorbhsmsgavdoln9yj32gk 2394126 2394116 2022-07-26T10:13:30Z Bdx 7724 Ekonomie dobäi wikitext text/x-wiki {{Infobox Belsch Regiounen, Provënzen a Communautéiten | Bild = | Provënz = | Fändel = | Communautéit = [[Franséisch Communautéit vun der Belsch|Franséisch Communautéit<br> vun der Belsch]]<br>[[Däitschsproocheg Communautéit vun der Belsch|Däitsch Communautéit<br> vun der Belsch]] | Regioun = {{Wallounien}} | Chef-lieu = [[Namouer]] | ISO = | Populatioun = | DatePop = | Superficie = }}'''Wallounien''' (op Franséisch: ''Wallonie''; op [[Wallounesch]]: ''Walonreye'' oder ''Waloneye'') ass eng vun den dräi [[Belsch Regiounen|Regiounen]] an der [[Belsch]]. Als politesch Regioun mam dem Numm '''Wallounesch Regioun''' ([[franséisch|fr.]]: ''Région wallonne''; [[däitsch|de.]]: ''Wallonische Region''; [[wallounesch|wa.]]: ''Redjon Walone'') gouf si am Joer 1970 geschaaf, och wa si als kulturell Géigend schonn am 19. Joerhonnert eng eegen Identitéit ugeholl huet. Wallounien charakteriséiert sech duerch d'Sproochegrenz vum [[Romanesch Sproochen|romanesche]] Süden mat dem [[Germanesch Sproochen|germaneschen]] Norden an Osten. Am grousse Ganzen zitt déi Grenz sech vun [[Dunkerque]] iwwer [[Mouscron]], [[Renaix]], [[Enghien]], an [[Halle]] bis an de Süde vu [[Bréissel]] fir da weider iwwer [[Landen (Belsch)|Landen]] a [[Glons]] laanscht [[Maastricht]] bis op [[Aubel]] ze kommen. Do dréint se no Süden an Direktioun [[Malmedy]], [[Martelange|Maartel]] an [[Arel]] fir bis op d'Grenz vum [[Frankräich|franséische]] [[Loutrengen]] ze kommen. Dobäi mécht s'am Norden d'Grenz mat den hollänneschen Dialekter am am Oste mat den däitschen. Fréier gouf d'[[Wallounesch|wallounesch Sprooch]] a wäiten Deeler vu Wallounien geschwat, haut ass Franséisch déi dominant Sprooch. Nëmmen an de fréiere [[Cantons de l'Est (Belsch)|Cantons de l'Est]] gëtt et ee Gebitt, op deem [[Däitsch]] déi dominant Sprooch ass. Déi [[däitschsproocheg Communautéit vun der Belsch]] vertrëtt dës däitschsproocheg Minoritéit am Domän vun der Sprooch, der Kultur an der Educatioun an den anere Domäner, déi zu de Kompetenze vun de Communautéite gehéieren. Fir déi franséischsproocheg Wallounen ass d'[[Franséisch Communautéit vun der Belsch|Franséisch Communautéit]] dofir verantwortlech. Wallounien erstreckt sech iwwer 55% vum Territoire, an an der Regioun lieft een Drëttel vun den Awunner vun der Belsch. ==Geographie== Wallounien huet eng Fläch vu ronn 16.901,4 {{km2}}, wouvu mat Ausnam vum [[Provënz Wallounesche Brabant|wallounesche Brabant]] südlech vu Bréissel an enger grousser Partie vum westlechen [[Provënz Hainaut|Hainaut]] op der franséischer Grenz, praktesch alles zum Territoire vum belsche [[Meuse (Floss)|Meusebaseng]] gehéiert. De Rescht gehéiert zum Baseng vum [[Escaut]]. Seng Haaptstad ass [[Namouer]] a säi geographeschen Zentrum ass zu [[Spontin]] an der Gemeng [[Yvoir]] an der [[Provënz Namouer]] an déi héchst Plaz ass de [[Signal de Botrange]] mat 694 Meter.. Et huet eng dräieckeg Form an déi gréisst Distanz vuWesten no Osten ass 200 [[Kilometer|km]] a vun Norden no Süden 140&nbsp;km. Am Westen a Süde stéisst et u [[Frankräich]], am Osten u [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]] an un [[Däitschland]] an am Norden un Holland an u [[Flandern]]. Et ass eng Géigend déi gréisstendeels aus [[Bësch]]er (29,3 % vum Territoire am Joer 2019) a landwirtschaftlechen Terrainen (28,5 %) besteet. D'Landwirtschaft verdeelt sech haapsächlech op der Linn [[Haine (Baach)|Haine]]-[[Sambre]]-[[Meuse (Floss)|Meuse]], wougéint d'Bëscher am Osten an am Süden ze fanne sinn ([[Héicht Venn]], [[Ardennen]] a belscht [[Loutrengen]], [[Gaume]]). == Administrativ Andeelung == [[Fichier:WalloniëProvincies.png|thumb|250px|Wallounesch Provënzen]] Den Territoire vun der Wallounescher Regioun setzt sech, no der Belscher Verfassung aus dëse Provënzen zesummen: * [[Provënz Wallounesche Brabant]] * [[Provënz Hainaut]] * [[Provënz Léck]] * [[Provënz Lëtzebuerg]] * [[Provënz Namouer]] Den Territoire vu 16&nbsp;844&nbsp;km² besteet aus 20 [[Arrondissementer an der Belsch|Arrondissementer]], déi hirersäits an 262 Gemengen ënnerdeelt sinn, wouvun der 65 den Titel 'Stad' hunn. == Emblemer == [[Fichier:Flag of Wallonia.svg|thumb|250px|Wallounesche Fändel]] De Fändel vun der Wallounescher Regioun ass e roude ''[[Coq hardi (Heraldik)|Coq hardy]]'' (Kéngen [[Hunn]]) op gold-gielem Fong. De Logo ass e roude "W" op wäissem Fong, deem säi lescht "Been" e [[Fäil]] ass, deen no uewe weist. == Politik == Wéi déi aner Regiounen och, huet déi Wallounesch hiert [[Parlament]], an dat 75 Deputéiert iwwer d'[[Allgemengt Walrecht]] gewielt ginn. Et huet säi Sëtz zu [[Namouer]], der offizieller Haaptstad vun der Regioun. D'Parlament stëmmt iwwer Dekreter of, déi deselwechte juristesche Wäert wéi e Gesetz hunn, an et kontrolléiert d'wallounesch Regierung. Am Dezember 1981 huet déi éischt wallounesch Regierung hir Aarbecht opgeholl. Zënterhier war de [[Parti socialiste (Belsch)|Parti socialiste]] de gréissten Deel vun der Zäit déi gréisst Partei, déi och de Ministerpresident gestallt huet. == Geschicht == {{Kapitel Info feelt}} An den 1960er huet d'Belsch, déi dunn nach en [[Eenheetsstaat]] war, eng politesch Kris duerchlieft, déi sech ënner anerem duerch staark Spannungen tëscht de flamänneschen an de frankophone Belsch ausgezeechent huet. Doropshi goufen nei Gesetzer gestëmmt déi zum Etablissement vun der Sproochegrenz an dem Splécke vun der [[KU Leuven|Universitéit vu Léiwen]] gefouert hunn. D'wallounesch Regioun gouf de 24 Dezember 1970 op Drock vun der identitärer Beweegung [[Mouvement wallon]] gegrënnt. Mam Gesetz vum 8. August 1980 krut si dunn och eng eege legislativ Kraaft an Exekutivgewalt. An den 1980er ass aus der Belsch dunn aus engem Eenheetsstaat e [[federale Staat]] ginn, wat dunn och offiziell an der Verfassung vun 1993 unerkannt gouf. Zënter 2010 gebraucht d'wallounesch Regierung just nach den Numm "Wallounien" fir fir seng politesch an international Representatioun. Den Numm "wallounesch Regioun" gëtt awer weider an offiziellen Akte benotzt. === Demographie === Demographesch Entwécklung huet a Wallounien, wéi praktesch déizäit iwwerall vun dräi Haaptfacteuren ofgehaangen: Krankheeten, Hongersnéit a Kricher. Dobäi hunn d'Epedimien ëmmer déi gréisst Schied ugeriicht, wovun de schlëmmste Fleeël wuel d'[[Pescht]] war. An de Westleche Länner war se zanter dem [[8. Joerhonnert]] ganz verschwonnen, bis se am [[14. Joerhonnert]] nees opgedaucht ass. No Frankräich, Spuenien an England am Joer 1348, krut de Wallounesche Streech se 1349 ze spieren. Am schlëmmste gouf Tournai am August vun deem Joer getraff<ref>Gilles le Muisit, Annales, 1349-1352</ref>. Et sollen ëmm déi 25. 000 Leit deemools do gestuerwe sinn. Ganz Famille sinn an Zäit vun e puer Deeg verschwonnen. Bal all d'Geeschtlech goufe bei der Beicht oder beim Verdeele vun de Stierfsakramenter ugestach. An der Géigend vun [[Ath]] goufen 20&nbsp;% vun der Bevëlkerung, Affer vun der Pescht. Wa gemengt gouf se wier verdillegt ass se nees opgedaucht, sou wéi 1400/1401, 1438,152. 1530,1544, 1554. An der zweeter Hallschnet vum [[16. Joerhonnert]] war et du méi roueg awer am [[17. Joerhonnert]] gouf et nach eng Kéier dräi kräfteg Peschtepidemien an zwar 1615, 1634 a 1668. Eng Abberzuel vu Rochuskappellen a Wallounien erënnert un déi Epidemien. Awer net nëmmen d'Pescht huet vill Affer kascht. D'[[Syphillis]] déi aus der [[Nei Welt|neier Welt]] 1496 an Holland koum, ass duerch den Handel am Meusedall bis op Léck komm. D'[[Pouken]] waren net rar souwéi de roude Bauchwéi an den Typhus, si reegelméisseg lokal opgedaucht. D'Lepra déi no de [[Kräizzuch|Kräizzich]] opgedaucht ass an an där hirer Folleg en Hellewull Siichenhaiser entstane waren, war allerdéng um Enn vum 17. Joerhonnert praktesch ganz veschwonnen. === Wirtschaftsgeschicht === ==== Ekonomie viru 1750 ==== Den natierleche Räichtum huet d'Ekonomie vun der spéiderer wallounescher Géigend scho vum Mëttelalter u konditionéiert. Kuelen, Eisenäerzer, Bläi an Zënn hunn do eng grouss Roll gespillt. Fir Veraarbechtung vum Messeng a vum Koffer goufen Iewen a Mulle gebraucht. Dat hat mat sech bruecht datt sech e groussen Handel mat [[leemege]] Biedem, [[Derle]] genannt entwéckelt huet, an dat déi Betriber déi drop ugewise waren, sech sou no wéi méiglech bei de Plazen installéiert hunn wou déi Biedem ze fanne waren, wéi ëm [[Namouer]], [[Andenne]] (wäiss Derle), [[Andenelle]], [[Couthuin]], [[Héron]], [[Huy]] an [[Dinant]]. D'Derle déi vun de [[Dinanderie|Kofferschléier]] gebraucht gouf koum vu [[Rhisnes]]. D'Steekaulen op der [[Meuse (Floss)|Meuse]] an um [[Escaut]] hu Kalleksteng geliwwert an déi vun Dinant de schwaarze [[Marber]]. D'Réistoffer déi aus dem Akerbau an der Véizuucht koumen, grad wéi déi aus de Bëscher, an d'Handwierker déi sech domat beschäftegt hunn, hunn och eng grouss Roll gespillt, woubäi mat virop d'Wollproduktioun, d'Gierwereien, souwéi den Ubau vu [[Fluess]] a [[Geed]]. ===== Industrie ===== ;Metallurgie Grouss Schmëtten hu sech ufanks an den Däller vun den [[Ardennen]], laanscht d'Baachen a Flëss am [[Condroz]], [[tëscht Sambre a Meuse]], flossof vun [[Namouer]] an am [[Pays de Franchimont]] néiergelooss. D'Metall wat an de Schmëtte produzéiert gouf bei der Fabrikatioun vu blanke Waffen, Rëschtungen a Kanoune gebraucht souwéi an den Neelfabrécken. De [[Koffer]] gouf haaptsächlech am Dall vun der Meuse verschafft, wärend de Messeng am Dall vum Escaut a besonnesch zu [[Tournai]] produzéiert gouf, wat et domat tëscht dem [[13. Joerhonnert|13.]] a [[15. Joerhonnert]] zu enger grousser Prosperitéit bruecht huet. Vum [[14. Joerhonnert]] goufen och Bläi- a Galmeiminnen am Dall vun der Meuse tëscht Huy an Andenne exploitéiert. Anerer waren zu [[Plombières]] a zu [[La Calamine]], zwou Uertschaften déi hiren Numm deene Metaller a Mineraler ze verdanken hunn. Am 15. Joerhonnert goufen déi éischt [[Héichuewen|Héichiewen]] installéiert, an déi direkt Eiseproduktioun gouf sou mat enger indirekter ersat déi méi e propert Endprodukt geliwwert huet. Den Affinage gouf duerno a klenge Fabrécke gemaach, déi laanscht d'Baache stoungen, well d'Waasserkraaft gebraucht gouf fir d'Gebléiser vun den Iewen an deenen de [[Goss]] nees geschmollt gouf fir en ze rengegen, unzedreiwen. D'Metallurgie blouf am Laf vun der Zäit ëmmer am Dall vun der [[Meuse (Floss)|Meuse]] an an hiren Niewendäller. Am [[16. Joerhonnert]] hunn d'Schmelze sech op fënnef Industriebasenge verdeelt. Zum Baseng vun Namouer huet d'[[Entre-Sambre-et-Meuse]] gehéiert an d'Niewendäller flossof. Zum Baseng vu Huy huet haaptsächlech den Dall vum [[Hoyoux]] gehéiert an zu deem vu Léck hunn Däller vun der ënneschter [[Ourthe (Floss)|Ourthe]], der [[Vesdre]], der [[Hoëgne]] an déi vun hiren Nieweflëss gehéiert. Am Basseng vun Durbuy louchen d'Schmëtte vun der ieweschter Ourthe, der [[Amblève]] a vun der [[Aisne (Ourthe)|Aisne]] an zum Baseng vun [[Habich]] hun d'Schmelze laanscht d'[[Lesse]], d'[[Semois]] an d'[[Kuer]] gehéiert. De Baseng vun Namouer war bei Wäitem de gréissten. Am Ufank vum 16. Joerhonnert war d'Expansioun vun der Siderurgie e wichtege Phenomeen an der Geschicht vun der wallounescher Ekonomie. Ongeféier 200 Scmelzen a Schmëtte waren aktiv (Frankräich hat deemools knapps dat Duebelt) an den technesche Fortschrëtt huet sech bemierkbar gemaach. D'Fabrécken hu sech laanscht Flëss mat vill Waasser etabléiert fir méi Energie zur Verfügung ze hunn, an d'Iewen déi ëmmer méi grouss goufen konnte méi grouss Quantitéiten an och bessere [[Goss]] liwweren. ;Kuelegrouwen A Wallounien gouf zanter dem [[12. Joerhonnert]] d'[[Kuel]] exploitéiert, am Ufank plazeweis nëmmen iwwer Dag, awer zanter dem [[13. Joerhonnert]] goufen an den traditionelle Kuelerevéieren, wéi am [[Borinage]] (westlech vu [[Mons]]), am Zentrum (ëm [[La Louvière]]) an an der Géigend vu [[Charleroi]] a vu [[Léck]], Pëtzer gegruewen. Am Ufank waren déi Pëtzer an der Déift limitéiert wëll d'[[Galerie (Biergbau)|Galerien]] op Waasserodere gestouss sinn, oder well se mat Sickerwaasser vollgelaf sinn. Do wou et méiglech war gouf dat Waasser iwwer Drainagen an [[Dall (Geologie)|Däll]], déi méi déif louchen, ofgeleet. Déi Drainagen hate jee no Géigend verschidden Nimm, ''[[araine]]s'' zu Léck, ''saiwes'' zu Charleroi an ''escors'' a ''conduits'' am Borinage an am Centre. Dee Systeem konnt deemno och nëmme bis op eng bestëmmt Déift ëmgesat ginn. Sou waren d'Kuelenxploitatioune laang kleng Betriber déi vu sougenannte ''maîtres parçonniers'' mat relativ wéineg Kapital bedriwwe goufen. Well et déi Zäit géi grouss Konne vun de Kuelegrouwen, wéi d'Metallurgie an Glasfafrikatioun nach net gouf gouf se haaptsächlech fir d'Hëtze vun de Wunnengen gebraucht, souwéi an den Ateliere vun de Klautercher an an de Schmëtten. ===== Landwirtschaft ===== Um Enn vum [[Ancien Régime]] huet manner wéi e Véierel vun der wallounescher Bevëlkerung an de Stied gewunnt. Dat hat mat sech bruecht datt Qualitéit vun der Agrarproduktioun sech stänneg verbessert huet. De Wëlle fir de Rendement an d'Luucht ze dreiwen huet sech ofhängeg vun den natierleche Regiounen ënner veschiddene Forme manifestéiert. Wann en och manner grouss an den [[Ardennen]], am belsche Loutrengen an am Hainaut a Brabant war, sou huet e sech ëmsou méi am [[Condroz]], der [[Hesbaye]] an an der [[Famenne]] bemierkbar gemaach woubäi een am [[Herve]]rland bal vun enger Agrarrevolutioun konnt schwätzen. {{Méi Info Kapitel|[[Wallounien#Situatioun am Herverland|Situatioun am Herverland]]}} Schonn ier physiokratesch Iddien opkoumen an ier agronomesch Experimenter sech generaliséiert hunn, haten déi véier [[Terroir]]en et fäerdegbruecht, trotz engem schlechte juristesche Kader, hir Liewensmëttelproduktioun staark an d'Luucht ze dreiwen. No der leschter Fruuchtkris 1709-1710, ass de Volume vu Käre fir Brout ze maachen stänneg an d'Luucht gaangen obscho keng fundamental nei Technike gebraucht goufen. Dat gutt Resultat huet haaptsächlech drop baséiert well besser op d'Qualitéit vun der Sot opgepasst gouf an och well méi Kären um {{m2}} geséit goufen. Vu 1710 un, mä besonnesch no 1740 huet sech de Kärenubau verännert. De [[Spelz]] huet dem [[Weess]] Plaz gemaach, besonnesch an der Géigend vun Namouer, an der Hesbaye an am Brabant, woubäi en an der Famenne an am Condroz vum [[Kar (Planz)|Kar]] ersat gouf. Op den aarme Biedem huet sech ausserdeem d'[[Gromper]] ëmmer méi duerchgesat. Den Ubau vun de sougenannten Industrieplanzen ass mat der industrieller Entwécklung weidergaangen. De [[Raps]] deen am Brabant an am Hainaut besonnesch ëm [[Tournai]] als éischt bekannt war huet sech vu 1770 un an der Grofschaft Namouer a vu 1780 un och op de Lécker Lännereie breetgemaach. D'Nofro no Seeler an de Kuelegrouwen, déi ëmmer méi grouss gouf, huet den Ubau vun [[Hanf]] am Hainaut besonnesch ëm [[Charleroi]] , [[Biesmerée]] a [[Mettet]] staark favoriséiert. Ma och an der Hesbaye an an e puer Aerdennerkantone gouf es zum Enn vum [[18. Joerhonnert]] geziicht. An der zweeter Hallschent vum [[17. Joerhonnert]] gouf an der Géigend vun [[Ath]] ugefaangen [[Tubak]] ze planzen, a spéider och am Dall vun der [[Semois]] bei [[Bohan]]. Ausser op e puer Plazen am Hainaut an am Brabant hat de [[Fluess]] kee besonnesche Succès am Géigesaz zum [[Happ]], dee wéinst der Hellewull Brauereien déi et gouf, ëmmer méi ugeplanzt gouf. De Manktem u Kären am Ufank vum 18. Joerhonnert huet haaptsächle den Ubau vun der Gromper favoriséiert, am Ufank am lëtzebuergeschen Deel an duerno no an no am Brabant, am Hainaut an an der brabännescher Grenzregioun, awer eréischt no 1740 a ganz Wallounien. ===== Situatioun am Herverland ===== Wann d'Ardenne wéinst hirer natierlecher Konfiguratioun net sou gutt mat der Agrarrevolution matgehalen hunn, wéi déi aner wallounesch Géigenden, sou kann ee vum Herverland soen, datt et den Theater vun enger grousser Ëmwandlung war. D'Bëschfläche sinn ëmmer méi kleng ginn an déi schlecht ubaubar Flächen aus dem Kommunalbesëtz si lues a lues an de Privatbesëtz iwwergaangen. Déi oppe Felder déi bis do haaptsächlech fir den Ubau vu Liewensmmëttelplanze gebraucht goufen, sinn a Wisen ëmgewandelt ginn an d'Proprietéite goufe ronderëm mat Hecken zougemaach. Déi [[Heckelandschaft]] besteet nach bis haut. Déi grouss Wiseflächen hunn der [[Mëllech]]wirtschaft genotzt, a sou ass e grousse [[Botter]]- a [[Kéis]]handel entstanen, awer op der anerer Säit huet d'Fruucht missen importéiert ginn. Déi gemeinsam Véiträpp, bei deenen all Bauer nëmmen eng gewëssen Zuel vu Béischten huet däerfen hunn, si verschwonnen an eng privat an intensiv Véizuucht koum an d'Plaz. Déi landwirtschaftlech Praxis huet de Bauere méi Fräizäit gelooss wéi d'Felderwirtschaft a sou konnte se niewelaanscht Aarbechten aus der [[Duch]]- an [[Nol (Technik)|Neelindustrie]], déi a voller Expansioun waren, iwwerhuelen. Sou gouf de Bauer en [[Handwierk]]er doheem. Déi kollektivistesch Bauerementalitéit gouf no an no méi individuell. Déi déifgräifend Mutatioun aus dem Herverland déi sech am Ufank vun de modernen Zäiten ofgezeechent hat, huet sech am [[18. Joerhonnert]] generaliséiert. ===== Textil ===== D'Dicher goufen haaptsächlech zu Tournai, Huy an Nivelles fabrizéiert sou wéi a klenge Quantitéiten zu Dinant an a klengen Atelieren zu Namouer, Mons a [[Chimay]]. Vum [[14. Joerhonnert]] un hu sech an den Ardennen an an der Famenne ([[Durbuy]], [[Marche-en-Famenne|Marche]], [[Baaschtnech]] a [[La Roche-en-Ardenne|La Roche]]), am Dall vun der [[Vesdre]] ([[Eupen]], [[Dolhain]], [[Limbourg]] a [[Verviers]]) an der [[Hesbaye]] ([[Jodoigne]] a [[Gembloux]]) souwéi an der [[Gaume]] ([[Virton]]), [[Follmillen]] installéiert. D'Fabrikatioun vu [[Léngent]] huet sech laang op d'Géigend vun Ath konzentréiert, eng kleng Stad déi, am [[15. Joerhonnert]], [[Mons]] de Rang als Haaptstad vum Léngent oglaf hat. Et gouf awer soss am Hainaut am ganze Streech tëscht [[Cambray]] an [[Nivelles]] Léngent produzéiert, grad sou wéi zu Léck, zu Huy, an zu [[Wavre]]. Déi Dicher goufen an enger ronn 50 Dierfer ëm déi grouss Stied gewieft. Händler hunn déi [[ecru]] Dicher opkaaft a se da bleeche gelooss fir se kënnen an den Export ze ginn. Am [[17. Joerhonnert]] huet [[Verviers]] sech als grousse wallouneschen Textilzentrum entwéckelt. Bis am Ufank vun deem Joerhonnert war Verviers just en Zouliwwerer vun den Textilfabrikante vu [[Leyde]] an de [[Republik vun de Siwe Vereenegte Provënzen|Vereenegte Provënzen]]. Déi hollännesch Entrepreneren hu [[Woll]] a [[Spuenien]] akaaft, déi se dann zu Verviers verschafft hunn, fir se dann nees z'exportéieren. Vu [[1638]] un huet Verviers selwer d'Kontroll iwwer d'Exportatioun iwwerholl an d'd'Stad huet sech séier weiderentwéckelt a vegréissert. D'Vereenegt Provënzen hunn dunn zwar nach d'Woll geliwwert, se konnten awer keng fäerdeg Produkter méi vu Verviers importéieren. Däitschland gouf den Haaptclient, an iwwer déi grouss Foirë vu Frankfurt, Leipzig, Köln, a Stroossbuerg goufen déi Vervieter Produkter a ganz Mëttelauropa bis an den Orient, an an Italien a Spuenie verkaaft. En Zeien dovun ass haut nach deen als Hotel restauréierten Douanesdepot op der fréierer [[Gare Verviers-Ouest]] op deem op der Fassad d'Wope vun de Stied, déi Handelspartner waren, ze gesi sinn. Et gouf nach e puer Wiewereien ëm Herve wou haaptsächlech [[Serge (Stoft)|Serge]] gewieft gouf souwéi an der [[Entre-Sambre-et-Meuse]] wou Léngendicher gewieft goufen. ===== Gierwereien ===== D'Gierwereien hu sech do installéiert, wou genuch [[Lou]] ze fanne war, a laanscht Baachen déi genuch Waasser hate fir d'Lieder ze botzen a fir d'Millen unzedreiwen déi d'Lou zerdrätscht hunn. Déi éischt Gierwereie fënnt en zu Virton, Arel, Saint-Hubert, Baaschtnech, a Walcourt, fir der nëmmen e puer ze nennen. ===== Pabeier ===== D'Pabeierindustrie war net besonnesch present a Wallounien. E puer besser Pabeierfabrécke hate sech an der Géigend vu [[Huy]] um Enn vum [[16. Joerhonnert|16.]] an um Ufank vum [[17. Joerhonnert]] installéiert. Am südlechen Deel gouf et nëmmen e puer mëttleméisseg Betriber sou datt do de Pabeier aus der Provënz Léck an asu Frankräich importéiert gouf. =====Keramik ===== Am 17. Joerhonnert si just e puer Atelieren an der Géigend vu [[Charleroi]] bekannt. =====Glas ===== D'Glasindustrie déi haaptsächlech an oder no bei Bëscher installéiertt war (wéinst dem Holz als Energieliwwertant), déi am [[16. Joerhonnert|16.]] an am Ufank vum [[17. Joerhonnert]] an enger Kris stouch huet sech duerno lues a lues erholl an nei Glasbléisereien sinn am Hainaut, zu Namouer, an zu Léck entstanen. Et goufe [[Venedeg|venitianesch]] Techniker engagéiert, déi eng grouss Roll bei der Verbesserung vun der Qualitéit vum wallounesche Glas gespillt hunn. D'Glasfabréck vu Beauwelz ass als éischt dofir bekannt<ref>Chambon, R. ''L'Histoire de la verrerie en Belgique du II{{small|e}} siècle à nos jours'', Bruxelles, Librairie encyclopédique 1955</ref>. Wéi an der Mëtt vum 17. Joerhonnert den [[Escaut]] fir d'Schëfffaart zougemaach gouf, ass den Handel mat Antwerpen zesummegebrach an déi wallounesch Glasateliere hu vum Ënnnergank vun den Antwerpener profitéiert. ==== No 1750 ==== Wann och d'Ekonomie vu Wallounie laang der allgemenger Ekonomie vun der Belsch entsprach huet, sou hat d'Industrialiséierung méi a rapiden a bei Wäitem och méi e groussen Impakt op d'Ekonomie wéi an den Territoirë ronderëm. Ënner dem [[Wëllem I. vun Holland (1772)|Wëllem I.]] war den [[Holland|hollännesche]] Maart mat iwwer zwou Millioune Verbraucher zesumme mat deem vun Ostindien op fir d'wallounesch Industrie déi déi Zäit nëmme sou gefluppt huet. D'[[Belsch Revolutioun]] huet déi kommerziell Relatioune brutal ënnerbrach, an d'Wallounesch Industrie konnt näischt méi bei senge protektionisteschen Noperen ofsetzen. Well den [[Escaut]] zougemach gouf war de maritimen Hanndel ënnerbonn an d'Verbindung mat Däitschland iwwer de [[Rhäin]] onméiglech ginn. Déi Situatioun huet mat sech bruecht datt d'Kuelegrouwen, sief dat am Lécker Baseng oder an deem vum Hainaut, nëmme méi am Ralenti gelaf sinn. D'Textilindustrie ass praktesch zesummegebrach, an d'[[Siderurgie]] an d'Metallkonstruktioun haten och batter ënner de Konequenzen ze leiden, sou datt [[1832]] nëmme nach knapps d'Hallschent vun den [[Héichuewen|Héichiewen]] ënner Feier stoungen. Et huet e puer Joer gedauert bis d'wallounesch Industrie sech dovun erkritt hat, wat allerdéngs och nëmme méiglech war welle de jonkt belsche Staat, grouss Investitiounen am [[Eisebunn]]sbau, am Stroossebau a fir d'Schëffaart, gemaach huet. Obschonn tëscht 1830 an 1850 ronn 1.700&nbsp;km nei Stroosse gebaut goufen an den Tonnage [[1844]] op eng Moyenne vun 160 to/Dag geschat gouf, huet déi kontinuéierlech Entwecklung vum Eisebunnsnetz, den Transport op der Strooss op e Minimum reduzéiert, soudatt de Finanzminister [[Walthère Frère-Orban]] decidéiert huet d'[[Octrois]]e vun de Gemengen ofzeschafen a siwe Joer drop goufen och d'Barrière vun de Mauten op de Staatsstroossen ewechgrappt. D'Kanalistioun vun der [[Sambre]] an de Bau vum [[Kanal Bréissel-Charleroi]] hunn dem Waassertransport (besonnesch fir d'Kuelegrouwe) vill weidergehollef. ===== Banken ===== Nieft den zwou grousse Banken, der [[Société générale de Belgique]] an der [[Banque de Belgique]] déi um nationalen Niveau vertruede waren, war d'[[Bank Nagelmackers|Banque liégeoise et caisse d'épargne]] um méi regional Plang vertrueden. <!--ënner der Direktioun vum [[Gérard-Théodore Nagelmackers]] an dem Jean-Henri Demonceau d'Industrie besonnesch an der Lécker Géigend ënnerstëtzt.--> D'Société générale déi vun Ufank un e groussen Afloss am Metallurgiessecteur hat, huet sech och fir d'[[Kuelegrouf|Kuelegrouwen]] intresséiert, an dat an engem Mooss, datt se [[1848]] ëm déi 25&nbsp;% vun alle Kuelenexploitatiounen a Wallounien an hirem Portefeuille hat. ===== Landwirtschaft ===== D'Landwirtschaft a Wallounien war grad wéi an der ganzer Belsch, schonn an der Zäit vum Feudalsysteem relativ héich entwéckelt. Ëm 1830 konnt een e bal perfekten Zoustand bemierken. D'Agrarstrukturen hate sech optimal un déi geologesch, ekonomesch an demographesch Zoustänn ugepasst, och wann déi vun enger Géigend zu der anerer zimmlech verschidde waren. D'ländlech Géigende ware ganz variéiert, an d'Haaptënnerscheeder louchen an der Gréisst vun de Betriber, sou wéi och an der Intensitéit vun de Kulturen oder vun der Véizuucht. D'Landwirtschaft hat op jiddwer Fall eng wichteg Plaz an der Ekonomie vun de wallounesche Provënzen an d'Ëffentlech Hand war bestrieft fir der landwirtschaftlecher Produktioun weiderzehëllefen. Sou gouf 1834 de ''Conseil supérieur de l'agriculture'' gegrënnt, deen ënner sengem Hutt d'provënzial a kantonal Strukture sollt zesummebréngen, déi sech op hirem Niveau sollten ëm d'Verbreede vun den Neiegkeeten an der Agrarwëssenschaft bekëmmeren. 1846 gouf eng Statistik opgestallt an där déi verschidden [[Terroir]]en erfaasst goufen. Aus där goung ervir datt am [[Arrondissement Nivelles]] am [[Hainaut]] knapps 1 % vun der landwirtschaftlecher Fläch [[brooch]] louch, woubäi d'Provënze [[Provënz Léck|Léck]] an [[Provënz Namouer|Namouer]] 15 respektiv 12 % Broochen affichéiert hunn. An der [[Provënz Lëtzebuerg]] war d'Situatioun net grad sou gënschteg. Op villen Terrainen hat d'[[Heed]] iwwerhand geholl, a vill Fläche goufen net ageséit, sou datt 40 % vun der méiglecher Fläch net fir Kulture benotzt gouf. E groussen Deel dervu gouf allerdéngs benotzt fir Véi drop lafen ze loossen, wat eng Erklärung fir den héije Véibestand vun deemools an där Provënz ass. D'Gesetz vum 25. Mäerz 1847 iwwer den ''Défrichement'' vun de Gemengenterrainen huet d'landwirtschaftlech Fläch an d'Luucht gedriwwen an de Bau vun neie Stroossen hunn d'Erbäibrénge vun Dünger méi einfach gemaach. De Staat huet an de Provënzen Namouer, Léck a Lëtzebuerg Subside op den Transportpräisser vum [[Kallek]] ginn. Wéi 1850 de Ministère dunn och nach eng Campagne fir den Drainage lancéiert huet, sinn eng Hellewull Rouerfabrécken, besonnesch am Hainaut aus dem Buedem geschooss. Déi meescht Proprietären, hunn ausser an der Provënz Lëtzebuerg, hiert Land net selwer bewirtschaft. Am Hainaut goufe ronn 70 % vun de Lännereie vu Piechter exploitéiert. De Kärenubau war e rentabelt Geschäft a vun 1840 un sinn d'Präisser stänneg an d'Luucht gaangen. D'[[Phytophthora infestans|Gromperekränkt]] vun 1850 hat besonnesch d'[[Flandern|flämesch Regioun]] betraff, wat de Kärebaueren a Wallounien e schéine Profit bruecht huet. Den demographesche Wuesstem an d'Verbesserung vum Liewensstandard, hunn de Baueren e gutt Akommes garantéiert, an dat trotz der sensibler Vergréisserung vun der Fläch fir Kärenubau, déi tëscht 1846 an 1865 vu 415.000 ha op 481.000 eropgaange war. De Flues gouf als Industrieplanz besonnesch am [[wallounesche Brabant]] ufanks der 1860er Joren ugebaut. D'Schofszuucht hirersäits gouf en Affer vun der Reduktioun vun de Broochen an Dréischen a vun der [[Woll]] aus Südamerika, déi trotz der méi schlechter Qualitéit mat Succès vun den Textilfabrikante vu [[Verviers]] scho virun 1860 veschafft gouf. Ënner dem Asaz vun [[Dampmaschinn]]en huet de Päerdshandel gelidden, an de Manktem u Grompereflächen huet en Abroch bei der Schwéngszuucht mat sech bruecht. An d'Mëtt vun den 1850er Jore fällt och den Ufank vun der Mecanisatioun an der Landwirtschaft. Sou goufen 1856 scho méi wéi 400 [[Dreschmaschinn]]e gezielt, woubäi der méi wéi 150 aleng an der [[Provënz Lëtzebuerg]] waren. D'[[Séimaschinn]]en hunn e groussen Zäitgewënn mat sech bruecht, an duerch d'preziist Séie gouf manner [[Som]] verbëtzt. Ëm 1860 sinn déi éischt [[Méimaschinn]]en opgedaucht. D'Zockerindustrie déi vun ëm 1870 eng fest Plaz am Industriesecteur hat, hat eng Ubaufläch vu ronn 20.000 [[Hektar|ha]] déi zu bal 75 % fir den Export geschafft hunn. ===== Industrie ===== ====== ''Entwécklung vun de Verbindungsweeër'' ====== D'[[Industriell Revolutioun]] déi ëm 1740 agesat huet, war net méiglech ouni e groussen Ëmschwong am Transportwiesen. Am Stroossebau war viru 1740 net vill gerschitt. Déi rar ''Chausséen'', domat waren an der Belsch déizäit, déi [[Pawee|pawéiert]] Stroosse gemengt, gounge vu [[Bréissel]] op [[Mons]] a [[Charleroi]], op [[Namouer]] iwwer [[Genappe]] an op [[Léck]]. Dozou koum nach eng ''Transversale'' vun [[Tournai]] iwwer [[Ath]] a Mons op [[Binche]] an d'Verbindung [[Arel]]-[[Lëtzebuerg (Stad)|Lëtzebuerg]]. Fir de Rescht gouf et südlech vun der [[Haine (Baach)|Haine]], der [[Sambre]] an der [[Meuse (Floss)|Meuse]] keng gutt befuerbar Weeër. Et huet bis zur Herrschaft vun der [[Maria Theresia vun Éisträich|Maria Theresia]] an duerno vum [[Joseph II. (HRR)|Joseph II.]] gedauert, ier d'Verbindungsweeër ugefaangen hu sech weider z'entwéckelen. Den Haaptmotor war dobäi am Ufank de regionalen ekonomesche Besoin. Sou huet zum Beispill d'Achs ''Mons - Valenciennnes - Saint-Ghislain - Barry - Le Rœulx - Soignies'' just den Uspréch vum Kuelentransport entsprach. Dat selwecht huet fir de Streech rondrëm Charleroi gegollt. Um Enn vum [[Ancien Régime]] hat just d'Stad Namouer, de [[Borinage]], d'Géigend ëm Charleroi an d'Regioun Verviers-Léck e modernt Stroossennetz, mat engem zweete Virdeel datt se och nach laanscht schëffbar [[Floss|Flëss]] louchen an doduerch d'Haaptplaze waren vun der wallounescher Virherrschaft an der Industrie. D'Stéifkand bei deem Ganze war Lëtzebuerg. D'Strooss vu Lëtzebuerg op Namouer déi 1772 opgoung, war déi eenzeg direkt Verbindung mat Holland, woubäi och nach Westgrenz vum [[Prënzbistum Léck]] déi hat misse respektéiert ginn, hire Parcours zimmlech chaotesch gemaach huet. Am Ufank vun der franséischer Herrschaft gouf sech net vill ëm en neit Stroossennetz beméit, déi al Weeër goufe just an d'Rei gesat. Fir d'Kuelen an déi franséisch Gebidder ze bréngen, gouf mol fir d'éischt mam Bau vum [[Kanal Pommerœul-Condé|Kanal Mons-Condé]] 1807 ugefaangen. D'Hollännesch Herrschaft huet duerno méi Aktivitéit gewisen, woubäi déi Kéier d'[[Ardennen]] net am Stach gelooss goufen. D'Neesaféiere vun de [[Maut]]en huet d'Initative fir de Stroossebau bei de Gemengen a Provënzen ugestëppelt. D'Feeler vun Ancien Régime op den Tracéë goufen eliminéiert, an déi méi kleng Stied krute korrekt Uschlëss un déi grouss Achsen. Fir d'Schëfffaart gouf och en ettleches geschaf, sou de [[Kanal Pommerœul-Antoing]] (1823-1827) an d'Kanalistioun vun der [[Sambre]] (1825-1829. De [[Meuse-Musel-Kanal]] gouf ugefaangen an um [[Kanal Charleroi-Bréissel]] goung de Bau 1827 lass. ====== ''Technesche Fortschrëtt'' ====== [[Fichier:O'Kelly Monument 05.jpg|thumb|Monument zu [[Jemeppe-sur-Meuse]] an Éiere John O'Kelly, deen do déi éischt [[Dampmaschinn]] um europäesche Festland installéiert huet.]] Fir d'wallounesch Géigend déi scho konnt op eng gutt industriell Vergaangenheet zréckkucken a qualifizéiert Handwierker an Aarbechter hat war op fir all nei Changementer a stoung sou an der éischter Rei bei dem inndustriellen Opschwonk an der Belsch a souguer um [[Europa (Kontinent)|europäesche Kontinent]]. * ''Kuelegrouwen - Feierpompel an Dampmaschinn'' Mat der sougenannter ''[[Maschinn vum Newcomen|Feierpompel]]'' - déi éischt war scho 1721 zu [[Jemeppe-sur-Meuse]] a Betrib geholl ginn - goufen d'Exploitatiounen no an no onofhängeg vun der [[Wand]]- a [[Waasser]]kraaft. Se gouf haaptsächlech a [[Kuelegrouf|Kuelegrouwen]] agesat fir d'Waasser aus de [[Pëtz]]er ze [[pompel]]en, wou s'eng wichteg Roll bei der Entwécklung vun de Grouwe gespillt huet, well sou d'Wasser aus vill méi groussen Déifte konnt gepompelt ginn (iwwer 200 m amplaz ronn 75 virdrun). Ëm 1740 gouf eng Handvoll sou Pompelen am Borinage gezielt, ëm 1800 waren et der véierzeg an 1810 goufen aleng am Kuelerevéier vu [[Jemappes]] sechsavéierzeg Stéck gezielt. No an no koumen am Ufank vum [[19. Joerhonnert]] d'[[Watt-Maschinn]]en an de Gebrauch déi eng mechanesch Förderung vun de Kuelen erméiglecht hunn. Déi éischt dervu stoung zu [[Quaregnan]] bei engem Pëtz vun der Grouf ''Rieu du Coœur'', déi iwwregens mat 1376 m den déifste Pëtz am Borinage hat. D'Dampmaschinne goufen och agesat fir d'Grouwen [[Wieder (Biergbau)|ze belëften]]. Lues a lues hunn och aner Industriebranchen ugefaangen d'Dampmaschinnen ze benotze fir Gebléiser an déi [[Marto-Pillo|déck Himmer]] unzedreiwen. D'''Fonderie impériale'' fir Kanounen zu Léck war 1802 den éischte Betrib deen eng [[Dampmaschinn]] am Sënn wéi mer se haut kennen, am Asaz hat. E puer Joer duerno waren Wiewereien an Spënneréien am Dall vun der Vesdre och mat sou Maschinnen ekipéiert. {| class=wikitable style="width: 100%;" !colspan=5|Entwécklung vun der Kueleproduktioun<br> Verglach vun de Joren 1810-1811 (ënner franséischem Regime) an 1828-1829 (ënner hollänneschem Regime) |- |align=center|Departement||align=center| [[Departement Jemappes|Jemappes]]||align=center| [[Departement Ourthe|Ourthe]] || align=center|[[Departement Sambre-et-Meuse|Sambre-et-Meuse]] || align=center|Total |- |align=center|1810-1811 ||align=center|900.000 {{Tonn}} {{Small|(71,0 %)}}||align=center|350.000 {{Tonn}} {{Small|(27,6 %)}} ||align=center| 15.000 {{Tonn}} {{Small|(1,4 %)}} || align=center|1.265.000 {{Tonn}} |- |align=center|Provënz||align=center| [[Provënz Hainaut|Hainaut]]||align=center| [[Provënz Léck|Léck]] || align=center|[[Provënz Namur|Namur]] || align=center|Total |- |align=center|1810-1811 ||align=center|1.750.000 {{Tonn}} {{Small|(73,9 %)}}||align=center|570.000 {{Tonn}} {{Small|(24,1 %)}} ||align=center| 45.000 {{Tonn}} {{Small|(2,0 %)}} || align=center|2.365.000 {{Tonn}} |} * ''Glasfabrécken'': * ''Mecanisatioun vun der Duchfabrikatioun'' Mecanisatioun an der Duchfabrikatioun huet 1799 zu Verviers ugefaangen wéi den Englänner [[William Cockerill]] e Kontrakt mat den Duchfabrikanten Simonis a Biolley gemaach huet, fir hinne modern Kardéier- a Spannmaschinnen ze liwweren. Tëscht 1800 an 1810 goufen d'Apretéiermaschinnen entwéckelt, d'Laineuse gouf erfonnt a mechanesch Schéieren koumen an den Asaz fir d'Woll ze schieren. Déi eigentlech Tondeusë koume vun 1822 un an den Asaz. * ''Kuelen a Kock'' Bis an d'Mëtt vum [[18. Joerhonnert]] gouf fir d'Veraarbechte vum [[Eisen]], d. h. d'Reduzéiere vum [[Eisenäerz]] an den Affinage vum [[Goss]], ëmmer Holzkuele gebraucht, well d'Steekuele beim Verbrennen am Kontakt mam Eisen, schiedlech Stoffer wéi z.&nbsp;B. [[Schwiefel]] iwwerdroen hunn, an d'Eisen da brécheg gouf. Just d'Englänner haten et fäerdegbruecht fir d'Kuel z'entschwiefelen an de [[Quaker]] [[Abraham Darby]] hat [[1709]] fir d'éischt eng Coulée mat engem [[Héichuewen]] ze maachen de mat [[Kock]] befeiert gouf. Um Kontinent hu bis dohin d'Käschte fir d'Holz 50&nbsp;% vun de Produktiounskäschten ausgemaach an d'Holz gouf sou rar datt de Präis tëscht 1766 a 1780 ëm déi 36&nbsp;% an d'Luucht goung. 1768 war den Dokter a Schmelzenhär [[Jean-Philippe de Limbourg]] op enger Studierees an Däitschland déi hien op Wonsch an op Käschte vum [[Prënzbëschof]] [[Charles-Nicolas d'Oultremont]] gemaach hat, fir sech iwwer industriell Fortschrëtter z'informéieren. Zu [[Sulzbach (Saar)|Sulzbach]] hat hien dem Stroossbuerger Roederer, deen do an der Schmelz experimentéiert huet fir Kock ze maachen, nogekuckt an huet duerno a senger Schmelz zu [[Theux]] probéiert fir säi Wëssen ëmzesetzen. Hien huet dat awer ni richteg op d'Schinn kritt, grad sou wéineg wéi de [[Stanislas Desandrouin]] zu Charleroi an anerer déi zu Léck experimentéiert hunn. De Goss dee si produzéiert hunn huet sech schlecht verschaffe gelooss. Um Enn vum Joerhonnert hate sech d'Technike fir ''gebotzt Kuelen'' ze produzéieren zwar vill verbessert, awer d'Holzkuel war nach ëmmer d'Haaptbrennes bei der Eiseproduktioun. Dat louch awer net aleng um Kock, mä och un den Héichiewen déi de Kock net richteg verdaut hunn. Eréischt 1822-23 gouf zu [[Seraing]] déi éischt Gosscoulée gemaach déi integral mat Kock produzéiert gi war an zwar an engem Héichuewe vu Cockerill dee mat Hëllef vum schottteschen Industriellen [[David Mushet]] gebaut gi war. Aner met Kock bedriwwen Héichiewen goufen dunn Enn der 1820er Joer bal iwwerall am Hainaut gebaut. ëm déi Zäit gouf och Piddeltechnik agefouert, an déi éischt Walzstroosse sinn entstanen. Dat éischt Walzwierk fir [[Blech]] ze walzen hätt am Dall vun der [[Hoëgne]] gestanen. An der Zäit vum franséische Regime hunn d'Eisespleckereie laanscht d'[[Ourthe (Floss)|Ourthe]] zu Tilff, [[Colonster]], a [[Sauheid]] d'Splécke vun de Barren opginn, a mat Walzen ugefaangen. Am Hainaut krut de Gauthier-Puissant ''Maire-adjoint'' vu Charleroi, 1812 d'Autorisatioun fir an der ''Forge Saint-Éloi'' am Dall vum ''Ruisseau d'Acoz'' e Walzwierk mat 2 Zylinderen an zwéin Iewen opzeriichten, déi nëmme mat Steekuelen oder anerem mineraleschem Brennmaterial sollte befeiert ginn<ref>Dekret vum Napoleon den 10. Mäerz 1812, am Journal des Mines</ref>. ==Ekonomie== Am Joerzéngt tëscht 2010 an 2020 ass d'Ekonomie vun der wallounescher Regioun am Schnëtt all Joer ëm 0,6% gewuess. Dat war manner wéi an der [[Flämesch Regioun|flämescher Regioun]] (+1%) a méi wéi an der [[Haaptstadregioun Bréissel]] (+0,2%).<ref name=iweps>iweps.be: [https://www.iweps.be/indicateur-statistique/taux-de-croissance-pib-volume/ ''Produit intérieur brut par habitant - Le PIB par habitant en Wallonie en standard de pouvoir d’achat (SPA) en 2020, était de 26 000 €''] (1. Juni 2022)</ref> 2020 louch de [[Bruttoinlandsprodukt|PIB]] vu Wallounien bei 106 Milliarden Euro. D'Joer virdrun, virun dem negativen Impakt, deen d'[[Coronaviruspandemie]] op d'Weltwirtschaft hat, louch en nach bei 111 Milliarden Euro.<ref>Eurostat: [https://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=nama_10r_2gdp&lang=de ''Bruttoinlandsprodukt (BIP) zu laufenden Marktpreisen nach NUTS-2-Regionen''] (lescht Aktualiséierung: 18. Abrëll 2022)</ref> Pro Awunner louch de PIB a Wallounien am Joer 2020 bei 29.043 Euro, géigeniwwer 40.027 Euro a Flanderen an 68.364 Euro an der Regioun Bréissel.<ref name=iweps/> Wann een déi ënnerschiddlech Kaafkraft an de verschiddenen EU-Länner berécksichtegt, da war de wallounesche PIB am Joer 2020 mat 26.000 Euro pro Awunner ongeféier de selweschte wéi dee vun engem [[Litauen|Litauer]] oder engem [[Zypern|Zypriot]], wärend dee vun engem Flamänner dee vun engem Däitsche geglach huet an dee vun engem Bréisseler zu den héchsten an der EU gehéiert huet.<ref name=iweps/> Wann een déi wallounesch Provënzen ënnerenee vergläicht, dann huet de [[Brabant wallon]] kloer deen héchste kaafkraaftberéngte PIB. Et ass déi eenzeg Provënz, bei där en iwwer dem EU-Duerchschnëtt läit. D'[[Provënz Lëtzebuerg]] huet de schwächsten Indice vun de fënnef wallounesche Provënzen.<ref name=iweps/> ==Bekannt Wallouner == Zu de bekannte Persounen, déi a Wallounien gebuer sinn, gelieft a geschafft hunn zielen ënner anerem: * [[Mady Andrien]] (1940-), Sculptrice * [[Sylvain Julien Victor Arend]] (1902-1992), Astronom * [[Bédu]] (1948-), Comiczeechner * [[Henri-Alexis Brialmont]] (1821-1903), Generool * [[Hubert Brialmont]] (1807-1885), Ingenieur * [[Numa Charlier]] (1893-1940) Offizéier * [[William Cockerill]] (1759-1832), Entrepreneur * [[John Cockerill]] (1790-1840), Industriellen * [[Richard Joseph Courtois]] (1806-1835), Botaniker * [[Léon Degrelle]] (1906-1994), extrem-rietse Politiker * [[Elio Di Rupo]] (1951-), Politiker * [[Angélina Drumaux]] (1881-1959), Molerin * [[René Greisch]] (1929-2000), Bauingenieur * [[André Grétry]] (1741-1813), Komponist * [[Valère Gustin]] (1924-), Moler * [[Alphonse Halleux]] (1921-2015), Moler * [[Eden Hazard]] (1991-), Foussballspiller * [[Richard Heintz]] (1871-1929), Moler * [[Justine Henin]] (1982-), Tennisspillerin * [[Louis Hennepin]] (17. Joerhonnert), Missonar an Explorateur * [[Josyane Lemaître]], Sopranistin * [[Érard de La Marck]] (1472-1538), Kardinol a Prënzbeschof * [[Désiré-Joseph Mercier]] (1851-1926), Geeschtlecher an Akademiker * [[Albert Mockel]] (1866-1945), Schrëftsteller * [[Georges Montefiore-Levy]] (1830-1906), Metallurgist a Philantrop * [[Charles Michel]] (1975-), Politiker * [[Henri Pirenne]] (1862-1935), Universitéitsprofesser an Historiker * [[Maxime Prévot]] (1978-), Politiker * [[Pierre Rapsat]] (1948-2002) Sänger a Chansonier * [[Julien Rémont]] (1800-1883), Architekt * [[Pierre Renoy]] (1954-), Comicszeechner * [[Adolphe Sax]] (1814-1894), Instumentebauer * [[Georges Simenon]] (1903-1989), Schrëftsteller * [[Ernest Solvay]] (1838-1922), Cheemiker, Industrellen a Philantrop * [[Marc Tarabella]] (1963-), Politiker == Literatur == * Léopold Génicot, ''Histoire de la Wallonie''; Toulouse (éditions Privat), 1973. * Hervé Hasquin, René Lejeune & Jacques Stiennon (ënner der Leedung vun), ''La Wallonie. Le pays et les hommes''; 6 Bänn; Bréissel (La Renaissance du Livre), 1975-1981. == Websäiten == * [http://connaitrelawallonie.wallonie.be/sites/wallonie/files/livres/fichiers/spw-11-10421-dans_quel_etat_vivons_nous_fr_0.pdf ''Dans quel État vivons nous?], pdf, 2009, Brochure iwwer de politesche Fonktionnement vun der Wallonie * [https://www.wallonie.be wallonie.be]: offiziell Websäit vun der wallounescher Regioun * [https://economie.wallonie.be/ economie.wallonie.be]: offiziellt Wirtschaftsportal vun der wallounescher Regioun {{Commonscat|Wallonia|Wallounien}} {{Referenzen an Notten}} {{Navigatioun Belsch Provënzen}} [[Kategorie:Geographie vun der Belsch]] [[Kategorie:Geschicht vun der Belsch]] [[Kategorie:Wallounesch Regioun]] axxrytwrnwwey3694zxb8sg7kpz09ax 2394132 2394126 2022-07-26T11:44:26Z 2A02:A03F:A199:6C00:84C:33E:4BE3:DB2 k... wikitext text/x-wiki {{Infobox Belsch Regiounen, Provënzen a Communautéiten | Bild = | Provënz = | Fändel = | Communautéit = [[Franséisch Communautéit vun der Belsch|Franséisch Communautéit<br> vun der Belsch]]<br>[[Däitschsproocheg Communautéit vun der Belsch|Däitsch Communautéit<br> vun der Belsch]] | Regioun = {{Wallounien}} | Chef-lieu = [[Namouer]] | ISO = | Populatioun = | DatePop = | Superficie = }}'''Wallounien''' (op Franséisch: ''Wallonie''; op [[Wallounesch]]: ''Walonreye'' oder ''Waloneye'') ass eng vun den dräi [[Belsch Regiounen|Regiounen]] an der [[Belsch]]. Als politesch Regioun mam dem Numm '''Wallounesch Regioun''' ([[franséisch|fr.]]: ''Région wallonne''; [[däitsch|de.]]: ''Wallonische Region''; [[wallounesch|wa.]]: ''Redjon Walone'') gouf si am Joer 1970 geschaaf, och wa si als kulturell Géigend schonn am 19. Joerhonnert eng eegen Identitéit ugeholl huet. Wallounien charakteriséiert sech duerch d'Sproochegrenz vum [[Romanesch Sproochen|romanesche]] Süden mat dem [[Germanesch Sproochen|germaneschen]] Norden an Osten. Am grousse Ganzen zitt déi Grenz sech vun [[Dunkerque]] iwwer [[Mouscron]], [[Renaix]], [[Enghien]], an [[Halle]] bis an de Süde vu [[Bréissel]] fir da weider iwwer [[Landen (Belsch)|Landen]] a [[Glons]] laanscht [[Maastricht]] bis op [[Aubel]] ze kommen. Do dréint se no Süden an Direktioun [[Malmedy]], [[Martelange|Maartel]] an [[Arel]] fir bis op d'Grenz vum [[Frankräich|franséische]] [[Loutrengen]] ze kommen. Dobäi mécht s'am Norden d'Grenz mat den hollänneschen Dialekter am am Oste mat den däitschen. Fréier gouf d'[[Wallounesch|wallounesch Sprooch]] a wäiten Deeler vu Wallounien geschwat, haut ass Franséisch déi dominant Sprooch. Nëmmen an de fréiere [[Cantons de l'Est (Belsch)|Cantons de l'Est]] gëtt et ee Gebitt, op deem [[Däitsch]] déi dominant Sprooch ass. Déi [[däitschsproocheg Communautéit vun der Belsch]] vertrëtt déi däitschsproocheg Minoritéit am Domän vun der Sprooch, der Kultur an der Educatioun an an aneren Domäner, déi zu de Kompetenze vun de Communautéite gehéieren. Fir déi franséischsproocheg Wallounen ass d'[[Franséisch Communautéit vun der Belsch|Franséisch Communautéit]] dofir verantwortlech. Wallounien erstreckt sech iwwer 55% vum Territoire, an an der Regioun lieft een Drëttel vun den Awunner vun der Belsch. ==Geographie== Wallounien huet eng Fläch vu ronn 16.901,4 {{km2}}, wouvu mat Ausnam vum [[Provënz Wallounesche Brabant|wallounesche Brabant]] südlech vu Bréissel an enger grousser Partie vum westlechen [[Provënz Hainaut|Hainaut]] op der franséischer Grenz, praktesch alles zum Territoire vum belsche [[Meuse (Floss)|Meusebaseng]] gehéiert. De Rescht gehéiert zum Baseng vum [[Escaut]]. Seng Haaptstad ass [[Namouer]] a säi geographeschen Zentrum ass zu [[Spontin]] an der Gemeng [[Yvoir]] an der [[Provënz Namouer]] an déi héchst Plaz ass de [[Signal de Botrange]] mat 694 Meter.. Et huet eng dräieckeg Form an déi gréisst Distanz vu Westen no Osten ass 200 [[Kilometer|km]] a vun Norden no Süden 140&nbsp;km. Am Westen a Süde stéisst et u [[Frankräich]], am Osten u [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]] an un [[Däitschland]] an am Norden un Holland an u [[Flandern]]. Et ass eng Géigend déi gréisstendeels aus [[Bësch]]er (29,3 % vum Territoire am Joer 2019) a landwirtschaftlechen Terrainen (28,5 %) besteet. D'Landwirtschaft verdeelt sech haapsächlech op der Linn [[Haine (Baach)|Haine]]-[[Sambre]]-[[Meuse (Floss)|Meuse]], wougéint d'Bëscher am Osten an am Süden ze fanne sinn ([[Héicht Venn]], [[Ardennen]] a belscht [[Loutrengen]], [[Gaume]]). == Administrativ Andeelung == [[Fichier:WalloniëProvincies.png|thumb|250px|Wallounesch Provënzen]] Den Territoire vun der Wallounescher Regioun setzt sech, no der Belscher Verfassung aus dëse Provënzen zesummen: * [[Provënz Wallounesche Brabant]] * [[Provënz Hainaut]] * [[Provënz Léck]] * [[Provënz Lëtzebuerg]] * [[Provënz Namouer]] Den Territoire vu 16&nbsp;844&nbsp;km² besteet aus 20 [[Arrondissementer an der Belsch|Arrondissementer]], déi hirersäits an 262 Gemengen ënnerdeelt sinn, wouvun der 65 den Titel 'Stad' hunn. == Emblemer == [[Fichier:Flag of Wallonia.svg|thumb|250px|Wallounesche Fändel]] De Fändel vun der Wallounescher Regioun ass e roude ''[[Coq hardi (Heraldik)|Coq hardy]]'' (Kéngen [[Hunn]]) op gold-gielem Fong. De Logo ass e roude "W" op wäissem Fong, deem säi lescht "Been" e [[Fäil]] ass, deen no uewe weist. == Politik == Wéi déi aner Regiounen och, huet déi Wallounesch hiert [[Parlament]], an dat 75 Deputéiert iwwer d'[[Allgemengt Walrecht]] gewielt ginn. Et huet säi Sëtz zu [[Namouer]], der offizieller Haaptstad vun der Regioun. D'Parlament stëmmt iwwer Dekreter of, déi deselwechte juristesche Wäert wéi e Gesetz hunn, an et kontrolléiert d'wallounesch Regierung. Am Dezember 1981 huet déi éischt wallounesch Regierung hir Aarbecht opgeholl. Zënterhier war de [[Parti socialiste (Belsch)|Parti socialiste]] de gréissten Deel vun der Zäit déi gréisst Partei, déi och de Ministerpresident gestallt huet. == Geschicht == {{Kapitel Info feelt}} An den 1960er huet d'Belsch, déi dunn nach en [[Eenheetsstaat]] war, eng politesch Kris duerchlieft, déi sech ënner anerem duerch staark Spannungen tëscht de flamänneschen an de frankophone Belsch ausgezeechent huet. Doropshi goufen nei Gesetzer gestëmmt déi zum Etablissement vun der Sproochegrenz an dem Splécke vun der [[KU Leuven|Universitéit vu Léiwen]] gefouert hunn. D'wallounesch Regioun gouf de 24 Dezember 1970 op Drock vun der identitärer Beweegung [[Mouvement wallon]] gegrënnt. Mam Gesetz vum 8. August 1980 krut si dunn och eng eege legislativ Kraaft an Exekutivgewalt. An den 1980er ass aus der Belsch dunn aus engem Eenheetsstaat e [[federale Staat]] ginn, wat dunn och offiziell an der Verfassung vun 1993 unerkannt gouf. Zënter 2010 gebraucht d'wallounesch Regierung just nach den Numm "Wallounien" fir fir seng politesch an international Representatioun. Den Numm "wallounesch Regioun" gëtt awer weider an offiziellen Akte benotzt. === Demographie === Demographesch Entwécklung huet a Wallounien, wéi praktesch déizäit iwwerall vun dräi Haaptfacteuren ofgehaangen: Krankheeten, Hongersnéit a Kricher. Dobäi hunn d'Epedimien ëmmer déi gréisst Schied ugeriicht, wovun déi schlëmmst Plo wuel d'[[Pescht]] war. An de westleche Länner war se zanter dem [[8. Joerhonnert]] ganz verschwonnen, bis se am [[14. Joerhonnert]] nees opgedaucht ass. No Frankräich, Spuenien an England am Joer 1348, krut de Wallounesche Streech se 1349 ze spieren. Am schlëmmste gouf Tournai am August vun deem Joer getraff<ref>Gilles le Muisit, Annales, 1349-1352</ref>. Et sollen ëm déi 25. 000 Leit deemools do gestuerwe sinn. Ganz Famille sinn an Zäit vun e puer Deeg verschwonnen. Bal all d'Geeschtlech goufe bei der Beicht oder beim Verdeele vun de Stierfsakramenter ugestach. An der Géigend vun [[Ath]] goufen 20&nbsp;% vun der Bevëlkerung, Affer vun der Pescht. Wa gemengt gouf se wier verdillegt ass se nees opgedaucht, sou wéi 1400/1401, 1438,152. 1530,1544, 1554. An der zweeter Hallschent vum [[16. Joerhonnert]] war et du méi roueg awer am [[17. Joerhonnert]] gouf et nach eng Kéier dräi kräfteg Peschtepidemien an zwar 1615, 1634 a 1668. Eng Abberzuel vu Rochuskappellen a Wallounien erënnert un déi Epidemien. Awer net nëmmen d'Pescht huet vill Affer kascht. D'[[Syphillis]] déi aus der [[Nei Welt|neier Welt]] 1496 an Holland koum, ass duerch den Handel am Meusedall bis op Léck komm. D'[[Pouken]] waren net rar souwéi de roude Bauchwéi an den Typhus, si reegelméisseg lokal opgedaucht. D'Lepra déi no de [[Kräizzuch|Kräizzich]] opgedaucht ass an an där hirer Folleg en Hellewull Siichenhaiser entstane waren, war allerdéng um Enn vum 17. Joerhonnert praktesch ganz verschwonnen. === Wirtschaftsgeschicht === ==== Ekonomie viru 1750 ==== Den natierleche Räichtum huet d'Ekonomie vun der spéiderer wallounescher Géigend scho vum Mëttelalter u konditionéiert. Kuelen, Eisenäerzer, Bläi an Zënn hunn do eng grouss Roll gespillt. Fir Veraarbechtung vum Messeng a vum Koffer goufen Iewen a Mulle gebraucht. Dat hat mat sech bruecht datt sech e groussen Handel mat [[leemege]] Biedem, [[Derle]] genannt entwéckelt huet, an dat déi Betriber déi drop ugewise waren, sech sou no wéi méiglech bei de Plazen installéiert hunn wou déi Biedem ze fanne waren, wéi ëm [[Namouer]], [[Andenne]] (wäiss Derle), [[Andenelle]], [[Couthuin]], [[Héron]], [[Huy]] an [[Dinant]]. D'Derle déi vun de [[Dinanderie|Kofferschléier]] gebraucht gouf koum vu [[Rhisnes]]. D'Steekaulen op der [[Meuse (Floss)|Meuse]] an um [[Escaut]] hu Kalleksteng geliwwert an déi vun Dinant de schwaarze [[Marber]]. D'Réistoffer déi aus dem Akerbau an der Véizuucht koumen, grad wéi déi aus de Bëscher, an d'Handwierker déi sech domat beschäftegt hunn, hunn och eng grouss Roll gespillt, woubäi mat virop d'Wollproduktioun, d'Gierwereien, souwéi den Ubau vu [[Fluess]] a [[Geed]]. ===== Industrie ===== ;Metallurgie Grouss Schmëtten hu sech ufanks an den Däller vun den [[Ardennen]], laanscht d'Baachen a Flëss am [[Condroz]], [[tëscht Sambre a Meuse]], flossof vun [[Namouer]] an am [[Pays de Franchimont]] néiergelooss. D'Metall wat an de Schmëtte produzéiert gouf bei der Fabrikatioun vu blanke Waffen, Rëschtungen a Kanoune gebraucht souwéi an den Neelfabrécken. De [[Koffer]] gouf haaptsächlech am Dall vun der Meuse verschafft, wärend de Messeng am Dall vum Escaut a besonnesch zu [[Tournai]] produzéiert gouf, wat et domat tëscht dem [[13. Joerhonnert|13.]] a [[15. Joerhonnert]] zu enger grousser Prosperitéit bruecht huet. Vum [[14. Joerhonnert]] goufen och Bläi- a Galmeiminnen am Dall vun der Meuse tëscht Huy an Andenne exploitéiert. Anerer waren zu [[Plombières]] a zu [[La Calamine]], zwou Uertschaften déi hiren Numm deene Metaller a Mineraler ze verdanken hunn. Am 15. Joerhonnert goufen déi éischt [[Héichuewen|Héichiewen]] installéiert, an déi direkt Eiseproduktioun gouf sou mat enger indirekter ersat déi méi e proppert Endprodukt geliwwert huet. Den Affinage gouf duerno a klenge Fabrécke gemaach, déi laanscht d'Baache stoungen, well d'Waasserkraaft gebraucht gouf fir d'Gebléiser vun den Iewen an deenen de [[Goss]] nees geschmollt gouf fir en ze rengegen, unzedreiwen. D'Metallurgie blouf am Laf vun der Zäit ëmmer am Dall vun der [[Meuse (Floss)|Meuse]] an an hiren Niewendäller. Am [[16. Joerhonnert]] hunn d'Schmelze sech op fënnef Industriebasenge verdeelt. Zum Baseng vun Namouer huet d'[[Entre-Sambre-et-Meuse]] gehéiert an d'Niewendäller flossof. Zum Baseng vu Huy huet haaptsächlech den Dall vum [[Hoyoux]] gehéiert an zu deem vu Léck hunn Däller vun der ënneschter [[Ourthe (Floss)|Ourthe]], der [[Vesdre]], der [[Hoëgne]] an déi vun hiren Nieweflëss gehéiert. Am Basseng vun Durbuy louchen d'Schmëtte vun der ieweschter Ourthe, der [[Amblève]] a vun der [[Aisne (Ourthe)|Aisne]] an zum Baseng vun [[Habich]] hun d'Schmelze laanscht d'[[Lesse]], d'[[Semois]] an d'[[Kuer]] gehéiert. De Baseng vun Namouer war bei Wäitem de gréissten. Am Ufank vum 16. Joerhonnert war d'Expansioun vun der Siderurgie e wichtege Phenomeen an der Geschicht vun der wallounescher Ekonomie. Ongeféier 200 Scmelzen a Schmëtte waren aktiv (Frankräich hat deemools knapps dat Duebelt) an den technesche Fortschrëtt huet sech bemierkbar gemaach. D'Fabrécken hu sech laanscht Flëss mat vill Waasser etabléiert fir méi Energie zur Verfügung ze hunn, an d'Iewen déi ëmmer méi grouss goufen konnte méi grouss Quantitéiten an och bessere [[Goss]] liwweren. ;Kuelegrouwen A Wallounien gouf zanter dem [[12. Joerhonnert]] d'[[Kuel]] exploitéiert, am Ufank plazeweis nëmmen iwwer Dag, awer zanter dem [[13. Joerhonnert]] goufen an den traditionelle Kuelerevéieren, wéi am [[Borinage]] (westlech vu [[Mons]]), am Zentrum (ëm [[La Louvière]]) an an der Géigend vu [[Charleroi]] a vu [[Léck]], Pëtzer gegruewen. Am Ufank waren déi Pëtzer an der Déift limitéiert wëll d'[[Galerie (Biergbau)|Galerien]] op Waasserodere gestouss sinn, oder well se mat Sickerwaasser vollgelaf sinn. Do wou et méiglech war gouf dat Waasser iwwer Drainagen an [[Dall (Geologie)|Däll]], déi méi déif louchen, ofgeleet. Déi Drainagen hate jee no Géigend verschidden Nimm, ''[[araine]]s'' zu Léck, ''saiwes'' zu Charleroi an ''escors'' a ''conduits'' am Borinage an am Centre. Dee Systeem konnt deemno och nëmme bis op eng bestëmmt Déift ëmgesat ginn. Sou waren d'Kuelenxploitatioune laang kleng Betriber déi vu sougenannte ''maîtres parçonniers'' mat relativ wéineg Kapital bedriwwe goufen. Well et déi Zäit déi grouss Konne vun de Kuelegrouwen, wéi d'Metallurgie an d'Glasfabrikatioun nach net gouf gouf se haaptsächlech fir d'Hëtze vun de Wunnenge gebraucht, souwéi an den Ateliere vun de Klautercher an an de Schmëtten. ===== Landwirtschaft ===== Um Enn vum [[Ancien Régime]] huet manner wéi e Véierel vun der wallounescher Bevëlkerung an de Stied gewunnt. Dat hat mat sech bruecht datt Qualitéit vun der Agrarproduktioun sech stänneg verbessert huet. De Wëlle fir de Rendement an d'Luucht ze dreiwen huet sech ofhängeg vun den natierleche Regiounen ënner veschiddene Forme manifestéiert. Wann en och manner grouss an den [[Ardennen]], am belsche Loutrengen an am Hainaut a Brabant war, sou huet e sech ëmsou méi am [[Condroz]], der [[Hesbaye]] an an der [[Famenne]] bemierkbar gemaach woubäi een am [[Herve]]rland bal vun enger Agrarrevolutioun konnt schwätzen. {{Méi Info Kapitel|[[Wallounien#Situatioun am Herverland|Situatioun am Herverland]]}} Schonn ier physiokratesch Iddien opkoumen an ier agronomesch Experimenter sech generaliséiert hunn, haten déi véier [[Terroir]]en et fäerdegbruecht, trotz engem schlechte juristesche Kader, hir Liewensmëttelproduktioun staark an d'Luucht ze dreiwen. No der leschter Fruuchtkris 1709-1710, ass de Volume vu Käre fir Brout ze maachen stänneg an d'Luucht gaangen obscho keng fundamental nei Technike gebraucht goufen. Dat gutt Resultat huet haaptsächlech drop baséiert well besser op d'Qualitéit vun der Sot opgepasst gouf an och well méi Kären um {{m2}} geséit goufen. Vu 1710 un, mä besonnesch no 1740 huet sech de Kärenubau verännert. De [[Spelz]] huet dem [[Weess]] Plaz gemaach, besonnesch an der Géigend vun Namouer, an der Hesbaye an am Brabant, woubäi en an der Famenne an am Condroz vum [[Kar (Planz)|Kar]] ersat gouf. Op den aarme Biedem huet sech ausserdeem d'[[Gromper]] ëmmer méi duerchgesat. Den Ubau vun de sougenannten Industrieplanzen ass mat der industrieller Entwécklung weidergaangen. De [[Raps]] deen am Brabant an am Hainaut besonnesch ëm [[Tournai]] als éischt bekannt war huet sech vu 1770 un an der Grofschaft Namouer a vu 1780 un och op de Lécker Lännereie breetgemaach. D'Nofro no Seeler an de Kuelegrouwen, déi ëmmer méi grouss gouf, huet den Ubau vun [[Hanf]] am Hainaut besonnesch ëm [[Charleroi]] , [[Biesmerée]] a [[Mettet]] staark favoriséiert. Ma och an der Hesbaye an an e puer Ardennerkantone gouf es zum Enn vum [[18. Joerhonnert]] geziicht. An der zweeter Hallschent vum [[17. Joerhonnert]] gouf an der Géigend vun [[Ath]] ugefaangen [[Tubak]] ze planzen, a spéider och am Dall vun der [[Semois]] bei [[Bohan]]. Ausser op e puer Plazen am Hainaut an am Brabant hat de [[Fluess]] kee besonnesche Succès am Géigesaz zum [[Happ]], dee wéinst der Hellewull Brauereien déi et gouf, ëmmer méi ugeplanzt gouf. De Manktem u Kären am Ufank vum 18. Joerhonnert huet haaptsächle den Ubau vun der Gromper favoriséiert, am Ufank am lëtzebuergeschen Deel an duerno no an no am Brabant, am Hainaut an an der brabännescher Grenzregioun, awer eréischt no 1740 a ganz Wallounien. ===== Situatioun am Herverland ===== Wann d'Ardenne wéinst hirer natierlecher Konfiguratioun net sou gutt mat der Agrarrevolution matgehalen hunn, wéi déi aner wallounesch Géigenden, sou kann ee vum Herverland soen, datt et den Theater vun enger grousser Ëmwandlung war. D'Bëschfläche sinn ëmmer méi kleng ginn an déi schlecht ubaubar Flächen aus dem Kommunalbesëtz si lues a lues an de Privatbesëtz iwwergaangen. Déi oppe Felder déi bis do haaptsächlech fir den Ubau vu Liewensmmëttelplanze gebraucht goufen, sinn a Wisen ëmgewandelt ginn an d'Proprietéite goufe ronderëm mat Hecken zougemaach. Déi [[Heckelandschaft]] besteet nach bis haut. Déi grouss Wiseflächen hunn der [[Mëllech]]wirtschaft genotzt, a sou ass e grousse [[Botter]]- a [[Kéis]]handel entstanen, awer op der anerer Säit huet d'Fruucht missen importéiert ginn. Déi gemeinsam Véiträpp, bei deenen all Bauer nëmmen eng gewëssen Zuel vu Béischten huet däerfen hunn, si verschwonnen an eng privat an intensiv Véizuucht koum an d'Plaz. Déi landwirtschaftlech Praxis huet de Bauere méi Fräizäit gelooss wéi d'Felderwirtschaft a sou konnte se niewelaanscht Aarbechten aus der [[Duch]]- an [[Nol (Technik)|Neelindustrie]], déi a voller Expansioun waren, iwwerhuelen. Sou gouf de Bauer en [[Handwierk]]er doheem. Déi kollektivistesch Bauerementalitéit gouf no an no méi individuell. Déi déifgräifend Mutatioun aus dem Herverland déi sech am Ufank vun de modernen Zäiten ofgezeechent hat, huet sech am [[18. Joerhonnert]] generaliséiert. ===== Textil ===== D'Dicher goufen haaptsächlech zu Tournai, Huy an Nivelles fabrizéiert sou wéi a klenge Quantitéiten zu Dinant an a klengen Atelieren zu Namouer, Mons a [[Chimay]]. Vum [[14. Joerhonnert]] un hu sech an den Ardennen an an der Famenne ([[Durbuy]], [[Marche-en-Famenne|Marche]], [[Baaschtnech]] a [[La Roche-en-Ardenne|La Roche]]), am Dall vun der [[Vesdre]] ([[Eupen]], [[Dolhain]], [[Limbourg]] a [[Verviers]]) an der [[Hesbaye]] ([[Jodoigne]] a [[Gembloux]]) souwéi an der [[Gaume]] ([[Virton]]), [[Follmillen]] installéiert. D'Fabrikatioun vu [[Léngent]] huet sech laang op d'Géigend vun Ath konzentréiert, eng kleng Stad déi, am [[15. Joerhonnert]], [[Mons]] de Rang als Haaptstad vum Léngent oglaf hat. Et gouf awer soss am Hainaut am ganze Streech tëscht [[Cambray]] an [[Nivelles]] Léngent produzéiert, grad sou wéi zu Léck, zu Huy, an zu [[Wavre]]. Déi Dicher goufen an enger ronn 50 Dierfer ëm déi grouss Stied gewieft. Händler hunn déi [[ecru]] Dicher opkaaft a se da bleeche gelooss fir se kënnen an den Export ze ginn. Am [[17. Joerhonnert]] huet [[Verviers]] sech als grousse wallouneschen Textilzentrum entwéckelt. Bis am Ufank vun deem Joerhonnert war Verviers just en Zouliwwerer vun den Textilfabrikante vu [[Leyde]] an de [[Republik vun de Siwe Vereenegte Provënzen|Vereenegte Provënzen]]. Déi hollännesch Entrepreneren hu [[Woll]] a [[Spuenien]] akaaft, déi se dann zu Verviers verschafft hunn, fir se dann nees z'exportéieren. Vu [[1638]] un huet Verviers selwer d'Kontroll iwwer d'Exportatioun iwwerholl an d'd'Stad huet sech séier weiderentwéckelt a vegréissert. D'Vereenegt Provënzen hunn dunn zwar nach d'Woll geliwwert, se konnten awer keng fäerdeg Produkter méi vu Verviers importéieren. Däitschland gouf den Haaptclient, an iwwer déi grouss Foirë vu Frankfurt, Leipzig, Köln, a Stroossbuerg goufen déi Vervieter Produkter a ganz Mëttelauropa bis an den Orient, an an Italien a Spuenie verkaaft. En Zeien dovun ass haut nach deen als Hotel restauréierten Douanesdepot op der fréierer [[Gare Verviers-Ouest]] op deem op der Fassad d'Wope vun de Stied, déi Handelspartner waren, ze gesi sinn. Et gouf nach e puer Wiewereien ëm Herve wou haaptsächlech [[Serge (Stoft)|Serge]] gewieft gouf souwéi an der [[Entre-Sambre-et-Meuse]] wou Léngendicher gewieft goufen. ===== Gierwereien ===== D'Gierwereien hu sech do installéiert, wou genuch [[Lou]] ze fanne war, a laanscht Baachen déi genuch Waasser hate fir d'Lieder ze botzen a fir d'Millen unzedreiwen déi d'Lou zerdrätscht hunn. Déi éischt Gierwereie fënnt en zu Virton, Arel, Saint-Hubert, Baaschtnech, a Walcourt, fir der nëmmen e puer ze nennen. ===== Pabeier ===== D'Pabeierindustrie war net besonnesch present a Wallounien. E puer besser Pabeierfabrécke hate sech an der Géigend vu [[Huy]] um Enn vum [[16. Joerhonnert|16.]] an um Ufank vum [[17. Joerhonnert]] installéiert. Am südlechen Deel gouf et nëmmen e puer mëttleméisseg Betriber sou datt do de Pabeier aus der Provënz Léck an asu Frankräich importéiert gouf. =====Keramik ===== Am 17. Joerhonnert si just e puer Atelieren an der Géigend vu [[Charleroi]] bekannt. =====Glas ===== D'Glasindustrie déi haaptsächlech an oder no bei Bëscher installéiert war (wéinst dem Holz als Energieliwwertant), déi am [[16. Joerhonnert|16.]] an am Ufank vum [[17. Joerhonnert]] an enger Kris stouch huet sech duerno lues a lues erholl an nei Glasbléisereien sinn am Hainaut, zu Namouer, an zu Léck entstanen. Et goufe [[Venedeg|venitianesch]] Techniker engagéiert, déi eng grouss Roll bei der Verbesserung vun der Qualitéit vum wallounesche Glas gespillt hunn. D'Glasfabréck vu Beauwelz ass als éischt dofir bekannt<ref>Chambon, R. ''L'Histoire de la verrerie en Belgique du II{{small|e}} siècle à nos jours'', Bruxelles, Librairie encyclopédique 1955</ref>. Wéi an der Mëtt vum 17. Joerhonnert den [[Escaut]] fir d'Schëfffaart zougemaach gouf, ass den Handel mat Antwerpen zesummegebrach an déi wallounesch Glasatelieren hu vum Ënnnergank vun den Antwerpener profitéiert. ==== No 1750 ==== Wann och d'Ekonomie vu Wallounie laang der allgemenger Ekonomie vun der Belsch entsprach huet, sou hat d'Industrialiséierung méi a rapiden a bei Wäitem och méi e groussen Impakt op d'Ekonomie wéi an den Territoirë ronderëm. Ënner dem [[Wëllem I. vun Holland (1772)|Wëllem I.]] war den [[Holland|hollännesche]] Maart mat iwwer zwou Millioune Verbraucher zesumme mat deem vun Ostindien op fir d'wallounesch Industrie déi déi Zäit nëmme sou gefluppt huet. D'[[Belsch Revolutioun]] huet déi kommerziell Relatioune brutal ënnerbrach, an d'Wallounesch Industrie konnt näischt méi bei senge protektionisteschen Noperen ofsetzen. Well den [[Escaut]] zougemach gouf war de maritimen Hanndel ënnerbonn an d'Verbindung mat Däitschland iwwer de [[Rhäin]] onméiglech ginn. Déi Situatioun huet mat sech bruecht datt d'Kuelegrouwen, sief dat am Lécker Baseng oder an deem vum Hainaut, nëmme méi am Ralenti gelaf sinn. D'Textilindustrie ass praktesch zesummegebrach, an d'[[Siderurgie]] an d'Metallkonstruktioun haten och batter ënner de Konsequenzen ze leiden, sou datt [[1832]] nëmme nach knapps d'Hallschent vun den [[Héichuewen|Héichiewen]] ënner Feier stoungen. Et huet e puer Joer gedauert bis d'wallounesch Industrie sech dovun erkritt hat, wat allerdéngs och nëmme méiglech war welle de jonkt belsche Staat, grouss Investitiounen am [[Eisebunn]]sbau, am Stroossebau a fir d'Schëffaart, gemaach huet. Obschonn tëscht 1830 an 1850 ronn 1.700&nbsp;km nei Stroosse gebaut goufen an den Tonnage [[1844]] op eng Moyenne vun 160 to/Dag geschat gouf, huet déi kontinuéierlech Entwécklung vum Eisebunnsnetz, den Transport op der Strooss op e Minimum reduzéiert, soudatt de Finanzminister [[Walthère Frère-Orban]] decidéiert huet d'[[Octrois]]e vun de Gemengen ofzeschafen a siwe Joer drop goufen och d'Barrière vun de Mauten op de Staatsstroossen ewechgrappt. D'Kanalistioun vun der [[Sambre]] an de Bau vum [[Kanal Bréissel-Charleroi]] hunn dem Waassertransport (besonnesch fir d'Kuelegrouwe) vill weidergehollef. ===== Banken ===== Nieft den zwou grousse Banken, der [[Société générale de Belgique]] an der [[Banque de Belgique]] déi um nationalen Niveau vertruede waren, war d'[[Bank Nagelmackers|Banque liégeoise et caisse d'épargne]] um méi regional Plang vertrueden. <!--ënner der Direktioun vum [[Gérard-Théodore Nagelmackers]] an dem Jean-Henri Demonceau d'Industrie besonnesch an der Lécker Géigend ënnerstëtzt.--> D'Société générale déi vun Ufank un e groussen Afloss am Metallurgiessecteur hat, huet sech och fir d'[[Kuelegrouf|Kuelegrouwen]] intresséiert, an dat an engem Mooss, datt se [[1848]] ëm déi 25&nbsp;% vun alle Kuelenexploitatiounen a Wallounien an hirem Portefeuille hat. ===== Landwirtschaft ===== D'Landwirtschaft a Wallounien war grad wéi an der ganzer Belsch, schonn an der Zäit vum Feudalsysteem relativ héich entwéckelt. Ëm 1830 konnt een e bal perfekten Zoustand bemierken. D'Agrarstrukturen hate sech optimal un déi geologesch, ekonomesch an demographesch Zoustänn ugepasst, och wann déi vun enger Géigend zu der anerer zimmlech verschidde waren. D'ländlech Géigende ware ganz variéiert, an d'Haaptënnerscheeder louchen an der Gréisst vun de Betriber, sou wéi och an der Intensitéit vun de Kulturen oder vun der Véizuucht. D'Landwirtschaft hat op jiddwer Fall eng wichteg Plaz an der Ekonomie vun de wallounesche Provënzen an d'Ëffentlech Hand war bestrieft fir der landwirtschaftlecher Produktioun weiderzehëllefen. Sou gouf 1834 de ''Conseil supérieur de l'agriculture'' gegrënnt, deen ënner sengem Hutt d'provënzial a kantonal Strukture sollt zesummebréngen, déi sech op hirem Niveau sollten ëm d'Verbreede vun den Neiegkeeten an der Agrarwëssenschaft bekëmmeren. 1846 gouf eng Statistik opgestallt an där déi verschidden [[Terroir]]en erfaasst goufen. Aus där goung ervir datt am [[Arrondissement Nivelles]] am [[Hainaut]] knapps 1 % vun der landwirtschaftlecher Fläch [[brooch]] louch, woubäi d'Provënze [[Provënz Léck|Léck]] an [[Provënz Namouer|Namouer]] 15 respektiv 12 % Broochen affichéiert hunn. An der [[Provënz Lëtzebuerg]] war d'Situatioun net grad sou gënschteg. Op villen Terrainen hat d'[[Heed]] iwwerhand geholl, a vill Fläche goufen net ageséit, sou datt 40 % vun der méiglecher Fläch net fir Kulture benotzt gouf. E groussen Deel dervu gouf allerdéngs benotzt fir Véi drop lafen ze loossen, wat eng Erklärung fir den héije Véibestand vun deemools an där Provënz ass. D'Gesetz vum 25. Mäerz 1847 iwwer den ''Défrichement'' vun de Gemengenterrainen huet d'landwirtschaftlech Fläch an d'Luucht gedriwwen an de Bau vun neie Stroossen hunn d'Erbäibrénge vun Dünger méi einfach gemaach. De Staat huet an de Provënzen Namouer, Léck a Lëtzebuerg Subside op den Transportpräisser vum [[Kallek]] ginn. Wéi 1850 de Ministère dunn och nach eng Campagne fir den Drainage lancéiert huet, sinn eng Hellewull Rouerfabrécken, besonnesch am Hainaut aus dem Buedem geschoss. Déi meescht Proprietären, hunn ausser an der Provënz Lëtzebuerg, hiert Land net selwer bewirtschaft. Am Hainaut goufe ronn 70 % vun de Lännereie vu Piechter exploitéiert. De Kärenubau war e rentabelt Geschäft a vun 1840 un sinn d'Präisser stänneg an d'Luucht gaangen. D'[[Phytophthora infestans|Gromperekränkt]] vun 1850 hat besonnesch d'[[Flandern|flämesch Regioun]] betraff, wat de Kärebaueren a Wallounien e schéine Profit bruecht huet. Den demographesche Wuesstem an d'Verbesserung vum Liewensstandard, hunn de Baueren e gutt Akommes garantéiert, an dat trotz der sensibler Vergréisserung vun der Fläch fir Kärenubau, déi tëscht 1846 an 1865 vu 415.000 ha op 481.000 eropgaange war. De Flues gouf als Industrieplanz besonnesch am [[wallounesche Brabant]] ufanks der 1860er Joren ugebaut. D'Schofszuucht hirersäits gouf en Affer vun der Reduktioun vun de Broochen an Dréischen a vun der [[Woll]] aus Südamerika, déi trotz der méi schlechter Qualitéit mat Succès vun den Textilfabrikante vu [[Verviers]] scho virun 1860 veschafft gouf. Ënner dem Asaz vun [[Dampmaschinn]]en huet de Päerdshandel gelidden, an de Manktem u Grompereflächen huet en Abroch bei der Schwéngszuucht mat sech bruecht. An d'Mëtt vun den 1850er Jore fällt och den Ufank vun der Mecanisatioun an der Landwirtschaft. Sou goufen 1856 scho méi wéi 400 [[Dreschmaschinn]]e gezielt, woubäi der méi wéi 150 aleng an der [[Provënz Lëtzebuerg]] waren. D'[[Séimaschinn]]en hunn e groussen Zäitgewënn mat sech bruecht, an duerch d'preziist Séie gouf manner [[Som]] verbëtzt. Ëm 1860 sinn déi éischt [[Méimaschinn]]en opgedaucht. D'Zockerindustrie déi vun ëm 1870 eng fest Plaz am Industriesecteur hat, hat eng Ubaufläch vu ronn 20.000 [[Hektar|ha]] déi zu bal 75 % fir den Export geschafft hunn. ===== Industrie ===== ====== ''Entwécklung vun de Verbindungsweeër'' ====== D'[[Industriell Revolutioun]] déi ëm 1740 agesat huet, war net méiglech ouni e groussen Ëmschwong am Transportwiesen. Am Stroossebau war viru 1740 net vill geschitt. Déi rar ''Chausséen'', domat waren an der Belsch déizäit, déi [[Pawee|pawéiert]] Stroosse gemengt, gounge vu [[Bréissel]] op [[Mons]] a [[Charleroi]], op [[Namouer]] iwwer [[Genappe]] an op [[Léck]]. Dozou koum nach eng ''Transversale'' vun [[Tournai]] iwwer [[Ath]] a Mons op [[Binche]] an d'Verbindung [[Arel]]-[[Lëtzebuerg (Stad)|Lëtzebuerg]]. Fir de Rescht gouf et südlech vun der [[Haine (Baach)|Haine]], der [[Sambre]] an der [[Meuse (Floss)|Meuse]] keng gutt befuerbar Weeër. Et huet bis zur Herrschaft vun der [[Maria Theresia vun Éisträich|Maria Theresia]] an duerno vum [[Joseph II. (HRR)|Joseph II.]] gedauert, ier d'Verbindungsweeër ugefaangen hu sech weider z'entwéckelen. Den Haaptmotor war dobäi am Ufank de regionalen ekonomesche Besoin. Sou huet zum Beispill d'Achs ''Mons - Valenciennnes - Saint-Ghislain - Barry - Le Rœulx - Soignies'' just den Uspréch vum Kuelentransport entsprach. Dat selwecht huet fir de Streech rondrëm Charleroi gegollt. Um Enn vum [[Ancien Régime]] hat just d'Stad Namouer, de [[Borinage]], d'Géigend ëm Charleroi an d'Regioun Verviers-Léck e modernt Stroossennetz, mat engem zweete Virdeel datt se och nach laanscht schëffbar [[Floss|Flëss]] louchen an doduerch d'Haaptplaze waren vun der wallounescher Virherrschaft an der Industrie. D'Stéifkand bei deem Ganze war Lëtzebuerg. D'Strooss vu Lëtzebuerg op Namouer déi 1772 opgoung, war déi eenzeg direkt Verbindung mat Holland, woubäi och nach Westgrenz vum [[Prënzbistum Léck]] déi hat misse respektéiert ginn, hire Parcours zimmlech chaotesch gemaach huet. Am Ufank vun der franséischer Herrschaft gouf sech net vill ëm en neit Stroossennetz beméit, déi al Weeër goufe just an d'Rei gesat. Fir d'Kuelen an déi franséisch Gebidder ze bréngen, gouf mol fir d'éischt mam Bau vum [[Kanal Pommerœul-Condé|Kanal Mons-Condé]] 1807 ugefaangen. D'Hollännesch Herrschaft huet duerno méi Aktivitéit gewisen, woubäi déi Kéier d'[[Ardennen]] net am Stach gelooss goufen. D'Neesaféiere vun de [[Maut]]en huet d'Initative fir de Stroossebau bei de Gemengen a Provënzen ugestëppelt. D'Feeler vun Ancien Régime op den Tracéë goufen eliminéiert, an déi méi kleng Stied krute korrekt Uschlëss un déi grouss Achsen. Fir d'Schëfffaart gouf och en ettleches geschaf, sou de [[Kanal Pommerœul-Antoing]] (1823-1827) an d'Kanalistioun vun der [[Sambre]] (1825-1829. De [[Meuse-Musel-Kanal]] gouf ugefaangen an um [[Kanal Charleroi-Bréissel]] goung de Bau 1827 lass. ====== ''Technesche Fortschrëtt'' ====== [[Fichier:O'Kelly Monument 05.jpg|thumb|Monument zu [[Jemeppe-sur-Meuse]] an Éiere John O'Kelly, deen do déi éischt [[Dampmaschinn]] um europäesche Festland installéiert huet.]] Fir d'wallounesch Géigend déi scho konnt op eng gutt industriell Vergaangenheet zréckkucken a qualifizéiert Handwierker an Aarbechter hat war op fir all nei Changementer a stoung sou an der éischter Rei bei dem inndustriellen Opschwonk an der Belsch a souguer um [[Europa (Kontinent)|europäesche Kontinent]]. * ''Kuelegrouwen - Feierpompel an Dampmaschinn'' Mat der sougenannter ''[[Maschinn vum Newcomen|Feierpompel]]'' - déi éischt war scho 1721 zu [[Jemeppe-sur-Meuse]] a Betrib geholl ginn - goufen d'Exploitatiounen no an no onofhängeg vun der [[Wand]]- a [[Waasser]]kraaft. Se gouf haaptsächlech a [[Kuelegrouf|Kuelegrouwen]] agesat fir d'Waasser aus de [[Pëtz]]er ze [[pompel]]en, wou s'eng wichteg Roll bei der Entwécklung vun de Grouwe gespillt huet, well sou d'Wasser aus vill méi groussen Déifte konnt gepompelt ginn (iwwer 200 m amplaz ronn 75 virdrun). Ëm 1740 gouf eng Handvoll sou Pompelen am Borinage gezielt, ëm 1800 waren et der véierzeg an 1810 goufen aleng am Kuelerevéier vu [[Jemappes]] sechsavéierzeg Stéck gezielt. No an no koumen am Ufank vum [[19. Joerhonnert]] d'[[Watt-Maschinn]]en an de Gebrauch déi eng mechanesch Förderung vun de Kuelen erméiglecht hunn. Déi éischt dervu stoung zu [[Quaregnan]] bei engem Pëtz vun der Grouf ''Rieu du Coœur'', déi iwwregens mat 1376 m den déifste Pëtz am Borinage hat. D'Dampmaschinne goufen och agesat fir d'Grouwen [[Wieder (Biergbau)|ze belëften]]. Lues a lues hunn och aner Industriebranchen ugefaangen d'Dampmaschinnen ze benotze fir Gebléiser an déi [[Marto-Pillo|déck Himmer]] unzedreiwen. D'''Fonderie impériale'' fir Kanounen zu Léck war 1802 den éischte Betrib deen eng [[Dampmaschinn]] am Sënn wéi mer se haut kennen, am Asaz hat. E puer Joer duerno waren Wiewereien an Spënneréien am Dall vun der Vesdre och mat sou Maschinnen ekipéiert. {| class=wikitable style="width: 100%;" !colspan=5|Entwécklung vun der Kueleproduktioun<br> Verglach vun de Joren 1810-1811 (ënner franséischem Regime) an 1828-1829 (ënner hollänneschem Regime) |- |align=center|Departement||align=center| [[Departement Jemappes|Jemappes]]||align=center| [[Departement Ourthe|Ourthe]] || align=center|[[Departement Sambre-et-Meuse|Sambre-et-Meuse]] || align=center|Total |- |align=center|1810-1811 ||align=center|900.000 {{Tonn}} {{Small|(71,0 %)}}||align=center|350.000 {{Tonn}} {{Small|(27,6 %)}} ||align=center| 15.000 {{Tonn}} {{Small|(1,4 %)}} || align=center|1.265.000 {{Tonn}} |- |align=center|Provënz||align=center| [[Provënz Hainaut|Hainaut]]||align=center| [[Provënz Léck|Léck]] || align=center|[[Provënz Namur|Namur]] || align=center|Total |- |align=center|1810-1811 ||align=center|1.750.000 {{Tonn}} {{Small|(73,9 %)}}||align=center|570.000 {{Tonn}} {{Small|(24,1 %)}} ||align=center| 45.000 {{Tonn}} {{Small|(2,0 %)}} || align=center|2.365.000 {{Tonn}} |} * ''Glasfabrécken'': * ''Mecanisatioun vun der Duchfabrikatioun'' Mecanisatioun an der Duchfabrikatioun huet 1799 zu Verviers ugefaangen wéi den Englänner [[William Cockerill]] e Kontrakt mat den Duchfabrikanten Simonis a Biolley gemaach huet, fir hinne modern Kardéier- a Spannmaschinnen ze liwweren. Tëscht 1800 an 1810 goufen d'Apretéiermaschinnen entwéckelt, d'Laineuse gouf erfonnt a mechanesch Schéieren koumen an den Asaz fir d'Woll ze schieren. Déi eigentlech Tondeusë koume vun 1822 un an den Asaz. * ''Kuelen a Kock'' Bis an d'Mëtt vum [[18. Joerhonnert]] gouf fir d'Veraarbechte vum [[Eisen]], d. h. d'Reduzéiere vum [[Eisenäerz]] an den Affinage vum [[Goss]], ëmmer Holzkuele gebraucht, well d'Steekuele beim Verbrennen am Kontakt mam Eisen, schiedlech Stoffer wéi z.&nbsp;B. [[Schwiefel]] iwwerdroen hunn, an d'Eisen da brécheg gouf. Just d'Englänner haten et fäerdegbruecht fir d'Kuel z'entschwiefelen an de [[Quaker]] [[Abraham Darby]] hat [[1709]] fir d'éischt eng Coulée mat engem [[Héichuewen]] ze maachen de mat [[Kock]] befeiert gouf. Um Kontinent hu bis dohin d'Käschte fir d'Holz 50&nbsp;% vun de Produktiounskäschten ausgemaach an d'Holz gouf sou rar datt de Präis tëscht 1766 a 1780 ëm déi 36&nbsp;% an d'Luucht goung. 1768 war den Dokter a Schmelzenhär [[Jean-Philippe de Limbourg]] op enger Studierees an Däitschland déi hien op Wonsch an op Käschte vum [[Prënzbëschof]] [[Charles-Nicolas d'Oultremont]] gemaach hat, fir sech iwwer industriell Fortschrëtter z'informéieren. Zu [[Sulzbach (Saar)|Sulzbach]] hat hien dem Stroossbuerger Roederer, deen do an der Schmelz experimentéiert huet fir Kock ze maachen, nogekuckt an huet duerno a senger Schmelz zu [[Theux]] probéiert fir säi Wëssen ëmzesetzen. Hien huet dat awer ni richteg op d'Schinn kritt, grad sou wéineg wéi de [[Stanislas Desandrouin]] zu Charleroi an anerer déi zu Léck experimentéiert hunn. De Goss dee si produzéiert hunn huet sech schlecht verschaffe gelooss. Um Enn vum Joerhonnert hate sech d'Technike fir ''gebotzt Kuelen'' ze produzéieren zwar vill verbessert, awer d'Holzkuel war nach ëmmer d'Haaptbrennes bei der Eiseproduktioun. Dat louch awer net aleng um Kock, mä och un den Héichiewen déi de Kock net richteg verdaut hunn. Eréischt 1822-23 gouf zu [[Seraing]] déi éischt Gosscoulée gemaach déi integral mat Kock produzéiert gi war an zwar an engem Héichuewe vu Cockerill dee mat Hëllef vum schottteschen Industriellen [[David Mushet]] gebaut gi war. Aner met Kock bedriwwen Héichiewen goufen dunn Enn der 1820er Joer bal iwwerall am Hainaut gebaut. ëm déi Zäit gouf och Piddeltechnik agefouert, an déi éischt Walzstroosse sinn entstanen. Dat éischt Walzwierk fir [[Blech]] ze walzen hätt am Dall vun der [[Hoëgne]] gestanen. An der Zäit vum franséische Regime hunn d'Eisespleckereie laanscht d'[[Ourthe (Floss)|Ourthe]] zu Tilff, [[Colonster]], a [[Sauheid]] d'Splécke vun de Barren opginn, a mat Walzen ugefaangen. Am Hainaut krut de Gauthier-Puissant ''Maire-adjoint'' vu Charleroi, 1812 d'Autorisatioun fir an der ''Forge Saint-Éloi'' am Dall vum ''Ruisseau d'Acoz'' e Walzwierk mat 2 Zylinderen an zwéin Iewen opzeriichten, déi nëmme mat Steekuelen oder anerem mineraleschem Brennmaterial sollte befeiert ginn<ref>Dekret vum Napoleon den 10. Mäerz 1812, am Journal des Mines</ref>. ==Ekonomie== Am Joerzéngt tëscht 2010 an 2020 ass d'Ekonomie vun der wallounescher Regioun am Schnëtt all Joer ëm 0,6% gewuess. Dat war manner wéi an der [[Flämesch Regioun|flämescher Regioun]] (+1%) a méi wéi an der [[Haaptstadregioun Bréissel]] (+0,2%).<ref name=iweps>iweps.be: [https://www.iweps.be/indicateur-statistique/taux-de-croissance-pib-volume/ ''Produit intérieur brut par habitant - Le PIB par habitant en Wallonie en standard de pouvoir d’achat (SPA) en 2020, était de 26 000 €''] (1. Juni 2022)</ref> 2020 louch de [[Bruttoinlandsprodukt|PIB]] vu Wallounien bei 106 Milliarden Euro. D'Joer virdrun, virun dem negativen Impakt, deen d'[[Coronaviruspandemie]] op d'Weltwirtschaft hat, louch en nach bei 111 Milliarden Euro.<ref>Eurostat: [https://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=nama_10r_2gdp&lang=de ''Bruttoinlandsprodukt (BIP) zu laufenden Marktpreisen nach NUTS-2-Regionen''] (lescht Aktualiséierung: 18. Abrëll 2022)</ref> Pro Awunner louch de PIB a Wallounien am Joer 2020 bei 29.043 Euro, géigeniwwer 40.027 Euro a Flanderen an 68.364 Euro an der Regioun Bréissel.<ref name=iweps/> Wann een déi ënnerschiddlech Kaafkraft an de verschiddenen EU-Länner berécksichtegt, da war de wallounesche PIB am Joer 2020 mat 26.000 Euro pro Awunner ongeféier de selweschte wéi dee vun engem [[Litauen|Litauer]] oder engem [[Zypern|Zypriot]], wärend dee vun engem Flamänner dee vun engem Däitsche geglach huet an dee vun engem Bréisseler zu den héchsten an der EU gehéiert huet.<ref name=iweps/> Wann een déi wallounesch Provënzen ënnerenee vergläicht, dann huet de [[Brabant wallon]] kloer deen héchste kaafkraaftberéngte PIB. Et ass déi eenzeg Provënz, bei där en iwwer dem EU-Duerchschnëtt läit. D'[[Provënz Lëtzebuerg]] huet de schwächsten Indice vun de fënnef wallounesche Provënzen.<ref name=iweps/> ==Bekannt Wallouner == Zu de bekannte Persounen, déi a Wallounien gebuer sinn, gelieft a geschafft hunn zielen ënner anerem: * [[Mady Andrien]] (1940-), Sculptrice * [[Sylvain Julien Victor Arend]] (1902-1992), Astronom * [[Bédu]] (1948-), Comiczeechner * [[Henri-Alexis Brialmont]] (1821-1903), Generool * [[Hubert Brialmont]] (1807-1885), Ingenieur * [[Numa Charlier]] (1893-1940) Offizéier * [[William Cockerill]] (1759-1832), Entrepreneur * [[John Cockerill]] (1790-1840), Industriellen * [[Richard Joseph Courtois]] (1806-1835), Botaniker * [[Léon Degrelle]] (1906-1994), extrem-rietse Politiker * [[Elio Di Rupo]] (1951-), Politiker * [[Angélina Drumaux]] (1881-1959), Molerin * [[René Greisch]] (1929-2000), Bauingenieur * [[André Grétry]] (1741-1813), Komponist * [[Valère Gustin]] (1924-), Moler * [[Alphonse Halleux]] (1921-2015), Moler * [[Eden Hazard]] (1991-), Foussballspiller * [[Richard Heintz]] (1871-1929), Moler * [[Justine Henin]] (1982-), Tennisspillerin * [[Louis Hennepin]] (17. Joerhonnert), Missonar an Explorateur * [[Josyane Lemaître]], Sopranistin * [[Érard de La Marck]] (1472-1538), Kardinol a Prënzbeschof * [[Désiré-Joseph Mercier]] (1851-1926), Geeschtlecher an Akademiker * [[Albert Mockel]] (1866-1945), Schrëftsteller * [[Georges Montefiore-Levy]] (1830-1906), Metallurgist a Philantrop * [[Charles Michel]] (1975-), Politiker * [[Henri Pirenne]] (1862-1935), Universitéitsprofesser an Historiker * [[Maxime Prévot]] (1978-), Politiker * [[Pierre Rapsat]] (1948-2002) Sänger a Chansonier * [[Julien Rémont]] (1800-1883), Architekt * [[Pierre Renoy]] (1954-), Comicszeechner * [[Adolphe Sax]] (1814-1894), Instumentebauer * [[Georges Simenon]] (1903-1989), Schrëftsteller * [[Ernest Solvay]] (1838-1922), Cheemiker, Industrellen a Philantrop * [[Marc Tarabella]] (1963-), Politiker == Literatur == * Léopold Génicot, ''Histoire de la Wallonie''; Toulouse (éditions Privat), 1973. * Hervé Hasquin, René Lejeune & Jacques Stiennon (ënner der Leedung vun), ''La Wallonie. Le pays et les hommes''; 6 Bänn; Bréissel (La Renaissance du Livre), 1975-1981. == Websäiten == * [http://connaitrelawallonie.wallonie.be/sites/wallonie/files/livres/fichiers/spw-11-10421-dans_quel_etat_vivons_nous_fr_0.pdf ''Dans quel État vivons nous?], pdf, 2009, Brochure iwwer de politesche Fonktionnement vun der Wallonie * [https://www.wallonie.be wallonie.be]: offiziell Websäit vun der wallounescher Regioun * [https://economie.wallonie.be/ economie.wallonie.be]: offiziellt Wirtschaftsportal vun der wallounescher Regioun {{Commonscat|Wallonia|Wallounien}} {{Referenzen an Notten}} {{Navigatioun Belsch Provënzen}} [[Kategorie:Geographie vun der Belsch]] [[Kategorie:Geschicht vun der Belsch]] [[Kategorie:Wallounesch Regioun]] 1sywmnh4k9on7v6c153zt8l9c8kgs7t 2394133 2394132 2022-07-26T11:51:50Z Bdx 7724 /* Ekonomie */ wikitext text/x-wiki {{Infobox Belsch Regiounen, Provënzen a Communautéiten | Bild = | Provënz = | Fändel = | Communautéit = [[Franséisch Communautéit vun der Belsch|Franséisch Communautéit<br> vun der Belsch]]<br>[[Däitschsproocheg Communautéit vun der Belsch|Däitsch Communautéit<br> vun der Belsch]] | Regioun = {{Wallounien}} | Chef-lieu = [[Namouer]] | ISO = | Populatioun = | DatePop = | Superficie = }}'''Wallounien''' (op Franséisch: ''Wallonie''; op [[Wallounesch]]: ''Walonreye'' oder ''Waloneye'') ass eng vun den dräi [[Belsch Regiounen|Regiounen]] an der [[Belsch]]. Als politesch Regioun mam dem Numm '''Wallounesch Regioun''' ([[franséisch|fr.]]: ''Région wallonne''; [[däitsch|de.]]: ''Wallonische Region''; [[wallounesch|wa.]]: ''Redjon Walone'') gouf si am Joer 1970 geschaaf, och wa si als kulturell Géigend schonn am 19. Joerhonnert eng eegen Identitéit ugeholl huet. Wallounien charakteriséiert sech duerch d'Sproochegrenz vum [[Romanesch Sproochen|romanesche]] Süden mat dem [[Germanesch Sproochen|germaneschen]] Norden an Osten. Am grousse Ganzen zitt déi Grenz sech vun [[Dunkerque]] iwwer [[Mouscron]], [[Renaix]], [[Enghien]], an [[Halle]] bis an de Süde vu [[Bréissel]] fir da weider iwwer [[Landen (Belsch)|Landen]] a [[Glons]] laanscht [[Maastricht]] bis op [[Aubel]] ze kommen. Do dréint se no Süden an Direktioun [[Malmedy]], [[Martelange|Maartel]] an [[Arel]] fir bis op d'Grenz vum [[Frankräich|franséische]] [[Loutrengen]] ze kommen. Dobäi mécht s'am Norden d'Grenz mat den hollänneschen Dialekter am am Oste mat den däitschen. Fréier gouf d'[[Wallounesch|wallounesch Sprooch]] a wäiten Deeler vu Wallounien geschwat, haut ass Franséisch déi dominant Sprooch. Nëmmen an de fréiere [[Cantons de l'Est (Belsch)|Cantons de l'Est]] gëtt et ee Gebitt, op deem [[Däitsch]] déi dominant Sprooch ass. Déi [[däitschsproocheg Communautéit vun der Belsch]] vertrëtt déi däitschsproocheg Minoritéit am Domän vun der Sprooch, der Kultur an der Educatioun an an aneren Domäner, déi zu de Kompetenze vun de Communautéite gehéieren. Fir déi franséischsproocheg Wallounen ass d'[[Franséisch Communautéit vun der Belsch|Franséisch Communautéit]] dofir verantwortlech. Wallounien erstreckt sech iwwer 55% vum Territoire, an an der Regioun lieft een Drëttel vun den Awunner vun der Belsch. ==Geographie== Wallounien huet eng Fläch vu ronn 16.901,4 {{km2}}, wouvu mat Ausnam vum [[Provënz Wallounesche Brabant|wallounesche Brabant]] südlech vu Bréissel an enger grousser Partie vum westlechen [[Provënz Hainaut|Hainaut]] op der franséischer Grenz, praktesch alles zum Territoire vum belsche [[Meuse (Floss)|Meusebaseng]] gehéiert. De Rescht gehéiert zum Baseng vum [[Escaut]]. Seng Haaptstad ass [[Namouer]] a säi geographeschen Zentrum ass zu [[Spontin]] an der Gemeng [[Yvoir]] an der [[Provënz Namouer]] an déi héchst Plaz ass de [[Signal de Botrange]] mat 694 Meter.. Et huet eng dräieckeg Form an déi gréisst Distanz vu Westen no Osten ass 200 [[Kilometer|km]] a vun Norden no Süden 140&nbsp;km. Am Westen a Süde stéisst et u [[Frankräich]], am Osten u [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]] an un [[Däitschland]] an am Norden un Holland an u [[Flandern]]. Et ass eng Géigend déi gréisstendeels aus [[Bësch]]er (29,3 % vum Territoire am Joer 2019) a landwirtschaftlechen Terrainen (28,5 %) besteet. D'Landwirtschaft verdeelt sech haapsächlech op der Linn [[Haine (Baach)|Haine]]-[[Sambre]]-[[Meuse (Floss)|Meuse]], wougéint d'Bëscher am Osten an am Süden ze fanne sinn ([[Héicht Venn]], [[Ardennen]] a belscht [[Loutrengen]], [[Gaume]]). == Administrativ Andeelung == [[Fichier:WalloniëProvincies.png|thumb|250px|Wallounesch Provënzen]] Den Territoire vun der Wallounescher Regioun setzt sech, no der Belscher Verfassung aus dëse Provënzen zesummen: * [[Provënz Wallounesche Brabant]] * [[Provënz Hainaut]] * [[Provënz Léck]] * [[Provënz Lëtzebuerg]] * [[Provënz Namouer]] Den Territoire vu 16&nbsp;844&nbsp;km² besteet aus 20 [[Arrondissementer an der Belsch|Arrondissementer]], déi hirersäits an 262 Gemengen ënnerdeelt sinn, wouvun der 65 den Titel 'Stad' hunn. == Emblemer == [[Fichier:Flag of Wallonia.svg|thumb|250px|Wallounesche Fändel]] De Fändel vun der Wallounescher Regioun ass e roude ''[[Coq hardi (Heraldik)|Coq hardy]]'' (Kéngen [[Hunn]]) op gold-gielem Fong. De Logo ass e roude "W" op wäissem Fong, deem säi lescht "Been" e [[Fäil]] ass, deen no uewe weist. == Politik == Wéi déi aner Regiounen och, huet déi Wallounesch hiert [[Parlament]], an dat 75 Deputéiert iwwer d'[[Allgemengt Walrecht]] gewielt ginn. Et huet säi Sëtz zu [[Namouer]], der offizieller Haaptstad vun der Regioun. D'Parlament stëmmt iwwer Dekreter of, déi deselwechte juristesche Wäert wéi e Gesetz hunn, an et kontrolléiert d'wallounesch Regierung. Am Dezember 1981 huet déi éischt wallounesch Regierung hir Aarbecht opgeholl. Zënterhier war de [[Parti socialiste (Belsch)|Parti socialiste]] de gréissten Deel vun der Zäit déi gréisst Partei, déi och de Ministerpresident gestallt huet. == Geschicht == {{Kapitel Info feelt}} An den 1960er huet d'Belsch, déi dunn nach en [[Eenheetsstaat]] war, eng politesch Kris duerchlieft, déi sech ënner anerem duerch staark Spannungen tëscht de flamänneschen an de frankophone Belsch ausgezeechent huet. Doropshi goufen nei Gesetzer gestëmmt déi zum Etablissement vun der Sproochegrenz an dem Splécke vun der [[KU Leuven|Universitéit vu Léiwen]] gefouert hunn. D'wallounesch Regioun gouf de 24 Dezember 1970 op Drock vun der identitärer Beweegung [[Mouvement wallon]] gegrënnt. Mam Gesetz vum 8. August 1980 krut si dunn och eng eege legislativ Kraaft an Exekutivgewalt. An den 1980er ass aus der Belsch dunn aus engem Eenheetsstaat e [[federale Staat]] ginn, wat dunn och offiziell an der Verfassung vun 1993 unerkannt gouf. Zënter 2010 gebraucht d'wallounesch Regierung just nach den Numm "Wallounien" fir fir seng politesch an international Representatioun. Den Numm "wallounesch Regioun" gëtt awer weider an offiziellen Akte benotzt. === Demographie === Demographesch Entwécklung huet a Wallounien, wéi praktesch déizäit iwwerall vun dräi Haaptfacteuren ofgehaangen: Krankheeten, Hongersnéit a Kricher. Dobäi hunn d'Epedimien ëmmer déi gréisst Schied ugeriicht, wovun déi schlëmmst Plo wuel d'[[Pescht]] war. An de westleche Länner war se zanter dem [[8. Joerhonnert]] ganz verschwonnen, bis se am [[14. Joerhonnert]] nees opgedaucht ass. No Frankräich, Spuenien an England am Joer 1348, krut de Wallounesche Streech se 1349 ze spieren. Am schlëmmste gouf Tournai am August vun deem Joer getraff<ref>Gilles le Muisit, Annales, 1349-1352</ref>. Et sollen ëm déi 25. 000 Leit deemools do gestuerwe sinn. Ganz Famille sinn an Zäit vun e puer Deeg verschwonnen. Bal all d'Geeschtlech goufe bei der Beicht oder beim Verdeele vun de Stierfsakramenter ugestach. An der Géigend vun [[Ath]] goufen 20&nbsp;% vun der Bevëlkerung, Affer vun der Pescht. Wa gemengt gouf se wier verdillegt ass se nees opgedaucht, sou wéi 1400/1401, 1438,152. 1530,1544, 1554. An der zweeter Hallschent vum [[16. Joerhonnert]] war et du méi roueg awer am [[17. Joerhonnert]] gouf et nach eng Kéier dräi kräfteg Peschtepidemien an zwar 1615, 1634 a 1668. Eng Abberzuel vu Rochuskappellen a Wallounien erënnert un déi Epidemien. Awer net nëmmen d'Pescht huet vill Affer kascht. D'[[Syphillis]] déi aus der [[Nei Welt|neier Welt]] 1496 an Holland koum, ass duerch den Handel am Meusedall bis op Léck komm. D'[[Pouken]] waren net rar souwéi de roude Bauchwéi an den Typhus, si reegelméisseg lokal opgedaucht. D'Lepra déi no de [[Kräizzuch|Kräizzich]] opgedaucht ass an an där hirer Folleg en Hellewull Siichenhaiser entstane waren, war allerdéng um Enn vum 17. Joerhonnert praktesch ganz verschwonnen. === Wirtschaftsgeschicht === ==== Ekonomie viru 1750 ==== Den natierleche Räichtum huet d'Ekonomie vun der spéiderer wallounescher Géigend scho vum Mëttelalter u konditionéiert. Kuelen, Eisenäerzer, Bläi an Zënn hunn do eng grouss Roll gespillt. Fir Veraarbechtung vum Messeng a vum Koffer goufen Iewen a Mulle gebraucht. Dat hat mat sech bruecht datt sech e groussen Handel mat [[leemege]] Biedem, [[Derle]] genannt entwéckelt huet, an dat déi Betriber déi drop ugewise waren, sech sou no wéi méiglech bei de Plazen installéiert hunn wou déi Biedem ze fanne waren, wéi ëm [[Namouer]], [[Andenne]] (wäiss Derle), [[Andenelle]], [[Couthuin]], [[Héron]], [[Huy]] an [[Dinant]]. D'Derle déi vun de [[Dinanderie|Kofferschléier]] gebraucht gouf koum vu [[Rhisnes]]. D'Steekaulen op der [[Meuse (Floss)|Meuse]] an um [[Escaut]] hu Kalleksteng geliwwert an déi vun Dinant de schwaarze [[Marber]]. D'Réistoffer déi aus dem Akerbau an der Véizuucht koumen, grad wéi déi aus de Bëscher, an d'Handwierker déi sech domat beschäftegt hunn, hunn och eng grouss Roll gespillt, woubäi mat virop d'Wollproduktioun, d'Gierwereien, souwéi den Ubau vu [[Fluess]] a [[Geed]]. ===== Industrie ===== ;Metallurgie Grouss Schmëtten hu sech ufanks an den Däller vun den [[Ardennen]], laanscht d'Baachen a Flëss am [[Condroz]], [[tëscht Sambre a Meuse]], flossof vun [[Namouer]] an am [[Pays de Franchimont]] néiergelooss. D'Metall wat an de Schmëtte produzéiert gouf bei der Fabrikatioun vu blanke Waffen, Rëschtungen a Kanoune gebraucht souwéi an den Neelfabrécken. De [[Koffer]] gouf haaptsächlech am Dall vun der Meuse verschafft, wärend de Messeng am Dall vum Escaut a besonnesch zu [[Tournai]] produzéiert gouf, wat et domat tëscht dem [[13. Joerhonnert|13.]] a [[15. Joerhonnert]] zu enger grousser Prosperitéit bruecht huet. Vum [[14. Joerhonnert]] goufen och Bläi- a Galmeiminnen am Dall vun der Meuse tëscht Huy an Andenne exploitéiert. Anerer waren zu [[Plombières]] a zu [[La Calamine]], zwou Uertschaften déi hiren Numm deene Metaller a Mineraler ze verdanken hunn. Am 15. Joerhonnert goufen déi éischt [[Héichuewen|Héichiewen]] installéiert, an déi direkt Eiseproduktioun gouf sou mat enger indirekter ersat déi méi e proppert Endprodukt geliwwert huet. Den Affinage gouf duerno a klenge Fabrécke gemaach, déi laanscht d'Baache stoungen, well d'Waasserkraaft gebraucht gouf fir d'Gebléiser vun den Iewen an deenen de [[Goss]] nees geschmollt gouf fir en ze rengegen, unzedreiwen. D'Metallurgie blouf am Laf vun der Zäit ëmmer am Dall vun der [[Meuse (Floss)|Meuse]] an an hiren Niewendäller. Am [[16. Joerhonnert]] hunn d'Schmelze sech op fënnef Industriebasenge verdeelt. Zum Baseng vun Namouer huet d'[[Entre-Sambre-et-Meuse]] gehéiert an d'Niewendäller flossof. Zum Baseng vu Huy huet haaptsächlech den Dall vum [[Hoyoux]] gehéiert an zu deem vu Léck hunn Däller vun der ënneschter [[Ourthe (Floss)|Ourthe]], der [[Vesdre]], der [[Hoëgne]] an déi vun hiren Nieweflëss gehéiert. Am Basseng vun Durbuy louchen d'Schmëtte vun der ieweschter Ourthe, der [[Amblève]] a vun der [[Aisne (Ourthe)|Aisne]] an zum Baseng vun [[Habich]] hun d'Schmelze laanscht d'[[Lesse]], d'[[Semois]] an d'[[Kuer]] gehéiert. De Baseng vun Namouer war bei Wäitem de gréissten. Am Ufank vum 16. Joerhonnert war d'Expansioun vun der Siderurgie e wichtege Phenomeen an der Geschicht vun der wallounescher Ekonomie. Ongeféier 200 Scmelzen a Schmëtte waren aktiv (Frankräich hat deemools knapps dat Duebelt) an den technesche Fortschrëtt huet sech bemierkbar gemaach. D'Fabrécken hu sech laanscht Flëss mat vill Waasser etabléiert fir méi Energie zur Verfügung ze hunn, an d'Iewen déi ëmmer méi grouss goufen konnte méi grouss Quantitéiten an och bessere [[Goss]] liwweren. ;Kuelegrouwen A Wallounien gouf zanter dem [[12. Joerhonnert]] d'[[Kuel]] exploitéiert, am Ufank plazeweis nëmmen iwwer Dag, awer zanter dem [[13. Joerhonnert]] goufen an den traditionelle Kuelerevéieren, wéi am [[Borinage]] (westlech vu [[Mons]]), am Zentrum (ëm [[La Louvière]]) an an der Géigend vu [[Charleroi]] a vu [[Léck]], Pëtzer gegruewen. Am Ufank waren déi Pëtzer an der Déift limitéiert wëll d'[[Galerie (Biergbau)|Galerien]] op Waasserodere gestouss sinn, oder well se mat Sickerwaasser vollgelaf sinn. Do wou et méiglech war gouf dat Waasser iwwer Drainagen an [[Dall (Geologie)|Däll]], déi méi déif louchen, ofgeleet. Déi Drainagen hate jee no Géigend verschidden Nimm, ''[[araine]]s'' zu Léck, ''saiwes'' zu Charleroi an ''escors'' a ''conduits'' am Borinage an am Centre. Dee Systeem konnt deemno och nëmme bis op eng bestëmmt Déift ëmgesat ginn. Sou waren d'Kuelenxploitatioune laang kleng Betriber déi vu sougenannte ''maîtres parçonniers'' mat relativ wéineg Kapital bedriwwe goufen. Well et déi Zäit déi grouss Konne vun de Kuelegrouwen, wéi d'Metallurgie an d'Glasfabrikatioun nach net gouf gouf se haaptsächlech fir d'Hëtze vun de Wunnenge gebraucht, souwéi an den Ateliere vun de Klautercher an an de Schmëtten. ===== Landwirtschaft ===== Um Enn vum [[Ancien Régime]] huet manner wéi e Véierel vun der wallounescher Bevëlkerung an de Stied gewunnt. Dat hat mat sech bruecht datt Qualitéit vun der Agrarproduktioun sech stänneg verbessert huet. De Wëlle fir de Rendement an d'Luucht ze dreiwen huet sech ofhängeg vun den natierleche Regiounen ënner veschiddene Forme manifestéiert. Wann en och manner grouss an den [[Ardennen]], am belsche Loutrengen an am Hainaut a Brabant war, sou huet e sech ëmsou méi am [[Condroz]], der [[Hesbaye]] an an der [[Famenne]] bemierkbar gemaach woubäi een am [[Herve]]rland bal vun enger Agrarrevolutioun konnt schwätzen. {{Méi Info Kapitel|[[Wallounien#Situatioun am Herverland|Situatioun am Herverland]]}} Schonn ier physiokratesch Iddien opkoumen an ier agronomesch Experimenter sech generaliséiert hunn, haten déi véier [[Terroir]]en et fäerdegbruecht, trotz engem schlechte juristesche Kader, hir Liewensmëttelproduktioun staark an d'Luucht ze dreiwen. No der leschter Fruuchtkris 1709-1710, ass de Volume vu Käre fir Brout ze maachen stänneg an d'Luucht gaangen obscho keng fundamental nei Technike gebraucht goufen. Dat gutt Resultat huet haaptsächlech drop baséiert well besser op d'Qualitéit vun der Sot opgepasst gouf an och well méi Kären um {{m2}} geséit goufen. Vu 1710 un, mä besonnesch no 1740 huet sech de Kärenubau verännert. De [[Spelz]] huet dem [[Weess]] Plaz gemaach, besonnesch an der Géigend vun Namouer, an der Hesbaye an am Brabant, woubäi en an der Famenne an am Condroz vum [[Kar (Planz)|Kar]] ersat gouf. Op den aarme Biedem huet sech ausserdeem d'[[Gromper]] ëmmer méi duerchgesat. Den Ubau vun de sougenannten Industrieplanzen ass mat der industrieller Entwécklung weidergaangen. De [[Raps]] deen am Brabant an am Hainaut besonnesch ëm [[Tournai]] als éischt bekannt war huet sech vu 1770 un an der Grofschaft Namouer a vu 1780 un och op de Lécker Lännereie breetgemaach. D'Nofro no Seeler an de Kuelegrouwen, déi ëmmer méi grouss gouf, huet den Ubau vun [[Hanf]] am Hainaut besonnesch ëm [[Charleroi]] , [[Biesmerée]] a [[Mettet]] staark favoriséiert. Ma och an der Hesbaye an an e puer Ardennerkantone gouf es zum Enn vum [[18. Joerhonnert]] geziicht. An der zweeter Hallschent vum [[17. Joerhonnert]] gouf an der Géigend vun [[Ath]] ugefaangen [[Tubak]] ze planzen, a spéider och am Dall vun der [[Semois]] bei [[Bohan]]. Ausser op e puer Plazen am Hainaut an am Brabant hat de [[Fluess]] kee besonnesche Succès am Géigesaz zum [[Happ]], dee wéinst der Hellewull Brauereien déi et gouf, ëmmer méi ugeplanzt gouf. De Manktem u Kären am Ufank vum 18. Joerhonnert huet haaptsächle den Ubau vun der Gromper favoriséiert, am Ufank am lëtzebuergeschen Deel an duerno no an no am Brabant, am Hainaut an an der brabännescher Grenzregioun, awer eréischt no 1740 a ganz Wallounien. ===== Situatioun am Herverland ===== Wann d'Ardenne wéinst hirer natierlecher Konfiguratioun net sou gutt mat der Agrarrevolution matgehalen hunn, wéi déi aner wallounesch Géigenden, sou kann ee vum Herverland soen, datt et den Theater vun enger grousser Ëmwandlung war. D'Bëschfläche sinn ëmmer méi kleng ginn an déi schlecht ubaubar Flächen aus dem Kommunalbesëtz si lues a lues an de Privatbesëtz iwwergaangen. Déi oppe Felder déi bis do haaptsächlech fir den Ubau vu Liewensmmëttelplanze gebraucht goufen, sinn a Wisen ëmgewandelt ginn an d'Proprietéite goufe ronderëm mat Hecken zougemaach. Déi [[Heckelandschaft]] besteet nach bis haut. Déi grouss Wiseflächen hunn der [[Mëllech]]wirtschaft genotzt, a sou ass e grousse [[Botter]]- a [[Kéis]]handel entstanen, awer op der anerer Säit huet d'Fruucht missen importéiert ginn. Déi gemeinsam Véiträpp, bei deenen all Bauer nëmmen eng gewëssen Zuel vu Béischten huet däerfen hunn, si verschwonnen an eng privat an intensiv Véizuucht koum an d'Plaz. Déi landwirtschaftlech Praxis huet de Bauere méi Fräizäit gelooss wéi d'Felderwirtschaft a sou konnte se niewelaanscht Aarbechten aus der [[Duch]]- an [[Nol (Technik)|Neelindustrie]], déi a voller Expansioun waren, iwwerhuelen. Sou gouf de Bauer en [[Handwierk]]er doheem. Déi kollektivistesch Bauerementalitéit gouf no an no méi individuell. Déi déifgräifend Mutatioun aus dem Herverland déi sech am Ufank vun de modernen Zäiten ofgezeechent hat, huet sech am [[18. Joerhonnert]] generaliséiert. ===== Textil ===== D'Dicher goufen haaptsächlech zu Tournai, Huy an Nivelles fabrizéiert sou wéi a klenge Quantitéiten zu Dinant an a klengen Atelieren zu Namouer, Mons a [[Chimay]]. Vum [[14. Joerhonnert]] un hu sech an den Ardennen an an der Famenne ([[Durbuy]], [[Marche-en-Famenne|Marche]], [[Baaschtnech]] a [[La Roche-en-Ardenne|La Roche]]), am Dall vun der [[Vesdre]] ([[Eupen]], [[Dolhain]], [[Limbourg]] a [[Verviers]]) an der [[Hesbaye]] ([[Jodoigne]] a [[Gembloux]]) souwéi an der [[Gaume]] ([[Virton]]), [[Follmillen]] installéiert. D'Fabrikatioun vu [[Léngent]] huet sech laang op d'Géigend vun Ath konzentréiert, eng kleng Stad déi, am [[15. Joerhonnert]], [[Mons]] de Rang als Haaptstad vum Léngent oglaf hat. Et gouf awer soss am Hainaut am ganze Streech tëscht [[Cambray]] an [[Nivelles]] Léngent produzéiert, grad sou wéi zu Léck, zu Huy, an zu [[Wavre]]. Déi Dicher goufen an enger ronn 50 Dierfer ëm déi grouss Stied gewieft. Händler hunn déi [[ecru]] Dicher opkaaft a se da bleeche gelooss fir se kënnen an den Export ze ginn. Am [[17. Joerhonnert]] huet [[Verviers]] sech als grousse wallouneschen Textilzentrum entwéckelt. Bis am Ufank vun deem Joerhonnert war Verviers just en Zouliwwerer vun den Textilfabrikante vu [[Leyde]] an de [[Republik vun de Siwe Vereenegte Provënzen|Vereenegte Provënzen]]. Déi hollännesch Entrepreneren hu [[Woll]] a [[Spuenien]] akaaft, déi se dann zu Verviers verschafft hunn, fir se dann nees z'exportéieren. Vu [[1638]] un huet Verviers selwer d'Kontroll iwwer d'Exportatioun iwwerholl an d'd'Stad huet sech séier weiderentwéckelt a vegréissert. D'Vereenegt Provënzen hunn dunn zwar nach d'Woll geliwwert, se konnten awer keng fäerdeg Produkter méi vu Verviers importéieren. Däitschland gouf den Haaptclient, an iwwer déi grouss Foirë vu Frankfurt, Leipzig, Köln, a Stroossbuerg goufen déi Vervieter Produkter a ganz Mëttelauropa bis an den Orient, an an Italien a Spuenie verkaaft. En Zeien dovun ass haut nach deen als Hotel restauréierten Douanesdepot op der fréierer [[Gare Verviers-Ouest]] op deem op der Fassad d'Wope vun de Stied, déi Handelspartner waren, ze gesi sinn. Et gouf nach e puer Wiewereien ëm Herve wou haaptsächlech [[Serge (Stoft)|Serge]] gewieft gouf souwéi an der [[Entre-Sambre-et-Meuse]] wou Léngendicher gewieft goufen. ===== Gierwereien ===== D'Gierwereien hu sech do installéiert, wou genuch [[Lou]] ze fanne war, a laanscht Baachen déi genuch Waasser hate fir d'Lieder ze botzen a fir d'Millen unzedreiwen déi d'Lou zerdrätscht hunn. Déi éischt Gierwereie fënnt en zu Virton, Arel, Saint-Hubert, Baaschtnech, a Walcourt, fir der nëmmen e puer ze nennen. ===== Pabeier ===== D'Pabeierindustrie war net besonnesch present a Wallounien. E puer besser Pabeierfabrécke hate sech an der Géigend vu [[Huy]] um Enn vum [[16. Joerhonnert|16.]] an um Ufank vum [[17. Joerhonnert]] installéiert. Am südlechen Deel gouf et nëmmen e puer mëttleméisseg Betriber sou datt do de Pabeier aus der Provënz Léck an asu Frankräich importéiert gouf. =====Keramik ===== Am 17. Joerhonnert si just e puer Atelieren an der Géigend vu [[Charleroi]] bekannt. =====Glas ===== D'Glasindustrie déi haaptsächlech an oder no bei Bëscher installéiert war (wéinst dem Holz als Energieliwwertant), déi am [[16. Joerhonnert|16.]] an am Ufank vum [[17. Joerhonnert]] an enger Kris stouch huet sech duerno lues a lues erholl an nei Glasbléisereien sinn am Hainaut, zu Namouer, an zu Léck entstanen. Et goufe [[Venedeg|venitianesch]] Techniker engagéiert, déi eng grouss Roll bei der Verbesserung vun der Qualitéit vum wallounesche Glas gespillt hunn. D'Glasfabréck vu Beauwelz ass als éischt dofir bekannt<ref>Chambon, R. ''L'Histoire de la verrerie en Belgique du II{{small|e}} siècle à nos jours'', Bruxelles, Librairie encyclopédique 1955</ref>. Wéi an der Mëtt vum 17. Joerhonnert den [[Escaut]] fir d'Schëfffaart zougemaach gouf, ass den Handel mat Antwerpen zesummegebrach an déi wallounesch Glasatelieren hu vum Ënnnergank vun den Antwerpener profitéiert. ==== No 1750 ==== Wann och d'Ekonomie vu Wallounie laang der allgemenger Ekonomie vun der Belsch entsprach huet, sou hat d'Industrialiséierung méi a rapiden a bei Wäitem och méi e groussen Impakt op d'Ekonomie wéi an den Territoirë ronderëm. Ënner dem [[Wëllem I. vun Holland (1772)|Wëllem I.]] war den [[Holland|hollännesche]] Maart mat iwwer zwou Millioune Verbraucher zesumme mat deem vun Ostindien op fir d'wallounesch Industrie déi déi Zäit nëmme sou gefluppt huet. D'[[Belsch Revolutioun]] huet déi kommerziell Relatioune brutal ënnerbrach, an d'Wallounesch Industrie konnt näischt méi bei senge protektionisteschen Noperen ofsetzen. Well den [[Escaut]] zougemach gouf war de maritimen Hanndel ënnerbonn an d'Verbindung mat Däitschland iwwer de [[Rhäin]] onméiglech ginn. Déi Situatioun huet mat sech bruecht datt d'Kuelegrouwen, sief dat am Lécker Baseng oder an deem vum Hainaut, nëmme méi am Ralenti gelaf sinn. D'Textilindustrie ass praktesch zesummegebrach, an d'[[Siderurgie]] an d'Metallkonstruktioun haten och batter ënner de Konsequenzen ze leiden, sou datt [[1832]] nëmme nach knapps d'Hallschent vun den [[Héichuewen|Héichiewen]] ënner Feier stoungen. Et huet e puer Joer gedauert bis d'wallounesch Industrie sech dovun erkritt hat, wat allerdéngs och nëmme méiglech war welle de jonkt belsche Staat, grouss Investitiounen am [[Eisebunn]]sbau, am Stroossebau a fir d'Schëffaart, gemaach huet. Obschonn tëscht 1830 an 1850 ronn 1.700&nbsp;km nei Stroosse gebaut goufen an den Tonnage [[1844]] op eng Moyenne vun 160 to/Dag geschat gouf, huet déi kontinuéierlech Entwécklung vum Eisebunnsnetz, den Transport op der Strooss op e Minimum reduzéiert, soudatt de Finanzminister [[Walthère Frère-Orban]] decidéiert huet d'[[Octrois]]e vun de Gemengen ofzeschafen a siwe Joer drop goufen och d'Barrière vun de Mauten op de Staatsstroossen ewechgrappt. D'Kanalistioun vun der [[Sambre]] an de Bau vum [[Kanal Bréissel-Charleroi]] hunn dem Waassertransport (besonnesch fir d'Kuelegrouwe) vill weidergehollef. ===== Banken ===== Nieft den zwou grousse Banken, der [[Société générale de Belgique]] an der [[Banque de Belgique]] déi um nationalen Niveau vertruede waren, war d'[[Bank Nagelmackers|Banque liégeoise et caisse d'épargne]] um méi regional Plang vertrueden. <!--ënner der Direktioun vum [[Gérard-Théodore Nagelmackers]] an dem Jean-Henri Demonceau d'Industrie besonnesch an der Lécker Géigend ënnerstëtzt.--> D'Société générale déi vun Ufank un e groussen Afloss am Metallurgiessecteur hat, huet sech och fir d'[[Kuelegrouf|Kuelegrouwen]] intresséiert, an dat an engem Mooss, datt se [[1848]] ëm déi 25&nbsp;% vun alle Kuelenexploitatiounen a Wallounien an hirem Portefeuille hat. ===== Landwirtschaft ===== D'Landwirtschaft a Wallounien war grad wéi an der ganzer Belsch, schonn an der Zäit vum Feudalsysteem relativ héich entwéckelt. Ëm 1830 konnt een e bal perfekten Zoustand bemierken. D'Agrarstrukturen hate sech optimal un déi geologesch, ekonomesch an demographesch Zoustänn ugepasst, och wann déi vun enger Géigend zu der anerer zimmlech verschidde waren. D'ländlech Géigende ware ganz variéiert, an d'Haaptënnerscheeder louchen an der Gréisst vun de Betriber, sou wéi och an der Intensitéit vun de Kulturen oder vun der Véizuucht. D'Landwirtschaft hat op jiddwer Fall eng wichteg Plaz an der Ekonomie vun de wallounesche Provënzen an d'Ëffentlech Hand war bestrieft fir der landwirtschaftlecher Produktioun weiderzehëllefen. Sou gouf 1834 de ''Conseil supérieur de l'agriculture'' gegrënnt, deen ënner sengem Hutt d'provënzial a kantonal Strukture sollt zesummebréngen, déi sech op hirem Niveau sollten ëm d'Verbreede vun den Neiegkeeten an der Agrarwëssenschaft bekëmmeren. 1846 gouf eng Statistik opgestallt an där déi verschidden [[Terroir]]en erfaasst goufen. Aus där goung ervir datt am [[Arrondissement Nivelles]] am [[Hainaut]] knapps 1 % vun der landwirtschaftlecher Fläch [[brooch]] louch, woubäi d'Provënze [[Provënz Léck|Léck]] an [[Provënz Namouer|Namouer]] 15 respektiv 12 % Broochen affichéiert hunn. An der [[Provënz Lëtzebuerg]] war d'Situatioun net grad sou gënschteg. Op villen Terrainen hat d'[[Heed]] iwwerhand geholl, a vill Fläche goufen net ageséit, sou datt 40 % vun der méiglecher Fläch net fir Kulture benotzt gouf. E groussen Deel dervu gouf allerdéngs benotzt fir Véi drop lafen ze loossen, wat eng Erklärung fir den héije Véibestand vun deemools an där Provënz ass. D'Gesetz vum 25. Mäerz 1847 iwwer den ''Défrichement'' vun de Gemengenterrainen huet d'landwirtschaftlech Fläch an d'Luucht gedriwwen an de Bau vun neie Stroossen hunn d'Erbäibrénge vun Dünger méi einfach gemaach. De Staat huet an de Provënzen Namouer, Léck a Lëtzebuerg Subside op den Transportpräisser vum [[Kallek]] ginn. Wéi 1850 de Ministère dunn och nach eng Campagne fir den Drainage lancéiert huet, sinn eng Hellewull Rouerfabrécken, besonnesch am Hainaut aus dem Buedem geschoss. Déi meescht Proprietären, hunn ausser an der Provënz Lëtzebuerg, hiert Land net selwer bewirtschaft. Am Hainaut goufe ronn 70 % vun de Lännereie vu Piechter exploitéiert. De Kärenubau war e rentabelt Geschäft a vun 1840 un sinn d'Präisser stänneg an d'Luucht gaangen. D'[[Phytophthora infestans|Gromperekränkt]] vun 1850 hat besonnesch d'[[Flandern|flämesch Regioun]] betraff, wat de Kärebaueren a Wallounien e schéine Profit bruecht huet. Den demographesche Wuesstem an d'Verbesserung vum Liewensstandard, hunn de Baueren e gutt Akommes garantéiert, an dat trotz der sensibler Vergréisserung vun der Fläch fir Kärenubau, déi tëscht 1846 an 1865 vu 415.000 ha op 481.000 eropgaange war. De Flues gouf als Industrieplanz besonnesch am [[wallounesche Brabant]] ufanks der 1860er Joren ugebaut. D'Schofszuucht hirersäits gouf en Affer vun der Reduktioun vun de Broochen an Dréischen a vun der [[Woll]] aus Südamerika, déi trotz der méi schlechter Qualitéit mat Succès vun den Textilfabrikante vu [[Verviers]] scho virun 1860 veschafft gouf. Ënner dem Asaz vun [[Dampmaschinn]]en huet de Päerdshandel gelidden, an de Manktem u Grompereflächen huet en Abroch bei der Schwéngszuucht mat sech bruecht. An d'Mëtt vun den 1850er Jore fällt och den Ufank vun der Mecanisatioun an der Landwirtschaft. Sou goufen 1856 scho méi wéi 400 [[Dreschmaschinn]]e gezielt, woubäi der méi wéi 150 aleng an der [[Provënz Lëtzebuerg]] waren. D'[[Séimaschinn]]en hunn e groussen Zäitgewënn mat sech bruecht, an duerch d'preziist Séie gouf manner [[Som]] verbëtzt. Ëm 1860 sinn déi éischt [[Méimaschinn]]en opgedaucht. D'Zockerindustrie déi vun ëm 1870 eng fest Plaz am Industriesecteur hat, hat eng Ubaufläch vu ronn 20.000 [[Hektar|ha]] déi zu bal 75 % fir den Export geschafft hunn. ===== Industrie ===== ====== ''Entwécklung vun de Verbindungsweeër'' ====== D'[[Industriell Revolutioun]] déi ëm 1740 agesat huet, war net méiglech ouni e groussen Ëmschwong am Transportwiesen. Am Stroossebau war viru 1740 net vill geschitt. Déi rar ''Chausséen'', domat waren an der Belsch déizäit, déi [[Pawee|pawéiert]] Stroosse gemengt, gounge vu [[Bréissel]] op [[Mons]] a [[Charleroi]], op [[Namouer]] iwwer [[Genappe]] an op [[Léck]]. Dozou koum nach eng ''Transversale'' vun [[Tournai]] iwwer [[Ath]] a Mons op [[Binche]] an d'Verbindung [[Arel]]-[[Lëtzebuerg (Stad)|Lëtzebuerg]]. Fir de Rescht gouf et südlech vun der [[Haine (Baach)|Haine]], der [[Sambre]] an der [[Meuse (Floss)|Meuse]] keng gutt befuerbar Weeër. Et huet bis zur Herrschaft vun der [[Maria Theresia vun Éisträich|Maria Theresia]] an duerno vum [[Joseph II. (HRR)|Joseph II.]] gedauert, ier d'Verbindungsweeër ugefaangen hu sech weider z'entwéckelen. Den Haaptmotor war dobäi am Ufank de regionalen ekonomesche Besoin. Sou huet zum Beispill d'Achs ''Mons - Valenciennnes - Saint-Ghislain - Barry - Le Rœulx - Soignies'' just den Uspréch vum Kuelentransport entsprach. Dat selwecht huet fir de Streech rondrëm Charleroi gegollt. Um Enn vum [[Ancien Régime]] hat just d'Stad Namouer, de [[Borinage]], d'Géigend ëm Charleroi an d'Regioun Verviers-Léck e modernt Stroossennetz, mat engem zweete Virdeel datt se och nach laanscht schëffbar [[Floss|Flëss]] louchen an doduerch d'Haaptplaze waren vun der wallounescher Virherrschaft an der Industrie. D'Stéifkand bei deem Ganze war Lëtzebuerg. D'Strooss vu Lëtzebuerg op Namouer déi 1772 opgoung, war déi eenzeg direkt Verbindung mat Holland, woubäi och nach Westgrenz vum [[Prënzbistum Léck]] déi hat misse respektéiert ginn, hire Parcours zimmlech chaotesch gemaach huet. Am Ufank vun der franséischer Herrschaft gouf sech net vill ëm en neit Stroossennetz beméit, déi al Weeër goufe just an d'Rei gesat. Fir d'Kuelen an déi franséisch Gebidder ze bréngen, gouf mol fir d'éischt mam Bau vum [[Kanal Pommerœul-Condé|Kanal Mons-Condé]] 1807 ugefaangen. D'Hollännesch Herrschaft huet duerno méi Aktivitéit gewisen, woubäi déi Kéier d'[[Ardennen]] net am Stach gelooss goufen. D'Neesaféiere vun de [[Maut]]en huet d'Initative fir de Stroossebau bei de Gemengen a Provënzen ugestëppelt. D'Feeler vun Ancien Régime op den Tracéë goufen eliminéiert, an déi méi kleng Stied krute korrekt Uschlëss un déi grouss Achsen. Fir d'Schëfffaart gouf och en ettleches geschaf, sou de [[Kanal Pommerœul-Antoing]] (1823-1827) an d'Kanalistioun vun der [[Sambre]] (1825-1829. De [[Meuse-Musel-Kanal]] gouf ugefaangen an um [[Kanal Charleroi-Bréissel]] goung de Bau 1827 lass. ====== ''Technesche Fortschrëtt'' ====== [[Fichier:O'Kelly Monument 05.jpg|thumb|Monument zu [[Jemeppe-sur-Meuse]] an Éiere John O'Kelly, deen do déi éischt [[Dampmaschinn]] um europäesche Festland installéiert huet.]] Fir d'wallounesch Géigend déi scho konnt op eng gutt industriell Vergaangenheet zréckkucken a qualifizéiert Handwierker an Aarbechter hat war op fir all nei Changementer a stoung sou an der éischter Rei bei dem inndustriellen Opschwonk an der Belsch a souguer um [[Europa (Kontinent)|europäesche Kontinent]]. * ''Kuelegrouwen - Feierpompel an Dampmaschinn'' Mat der sougenannter ''[[Maschinn vum Newcomen|Feierpompel]]'' - déi éischt war scho 1721 zu [[Jemeppe-sur-Meuse]] a Betrib geholl ginn - goufen d'Exploitatiounen no an no onofhängeg vun der [[Wand]]- a [[Waasser]]kraaft. Se gouf haaptsächlech a [[Kuelegrouf|Kuelegrouwen]] agesat fir d'Waasser aus de [[Pëtz]]er ze [[pompel]]en, wou s'eng wichteg Roll bei der Entwécklung vun de Grouwe gespillt huet, well sou d'Wasser aus vill méi groussen Déifte konnt gepompelt ginn (iwwer 200 m amplaz ronn 75 virdrun). Ëm 1740 gouf eng Handvoll sou Pompelen am Borinage gezielt, ëm 1800 waren et der véierzeg an 1810 goufen aleng am Kuelerevéier vu [[Jemappes]] sechsavéierzeg Stéck gezielt. No an no koumen am Ufank vum [[19. Joerhonnert]] d'[[Watt-Maschinn]]en an de Gebrauch déi eng mechanesch Förderung vun de Kuelen erméiglecht hunn. Déi éischt dervu stoung zu [[Quaregnan]] bei engem Pëtz vun der Grouf ''Rieu du Coœur'', déi iwwregens mat 1376 m den déifste Pëtz am Borinage hat. D'Dampmaschinne goufen och agesat fir d'Grouwen [[Wieder (Biergbau)|ze belëften]]. Lues a lues hunn och aner Industriebranchen ugefaangen d'Dampmaschinnen ze benotze fir Gebléiser an déi [[Marto-Pillo|déck Himmer]] unzedreiwen. D'''Fonderie impériale'' fir Kanounen zu Léck war 1802 den éischte Betrib deen eng [[Dampmaschinn]] am Sënn wéi mer se haut kennen, am Asaz hat. E puer Joer duerno waren Wiewereien an Spënneréien am Dall vun der Vesdre och mat sou Maschinnen ekipéiert. {| class=wikitable style="width: 100%;" !colspan=5|Entwécklung vun der Kueleproduktioun<br> Verglach vun de Joren 1810-1811 (ënner franséischem Regime) an 1828-1829 (ënner hollänneschem Regime) |- |align=center|Departement||align=center| [[Departement Jemappes|Jemappes]]||align=center| [[Departement Ourthe|Ourthe]] || align=center|[[Departement Sambre-et-Meuse|Sambre-et-Meuse]] || align=center|Total |- |align=center|1810-1811 ||align=center|900.000 {{Tonn}} {{Small|(71,0 %)}}||align=center|350.000 {{Tonn}} {{Small|(27,6 %)}} ||align=center| 15.000 {{Tonn}} {{Small|(1,4 %)}} || align=center|1.265.000 {{Tonn}} |- |align=center|Provënz||align=center| [[Provënz Hainaut|Hainaut]]||align=center| [[Provënz Léck|Léck]] || align=center|[[Provënz Namur|Namur]] || align=center|Total |- |align=center|1810-1811 ||align=center|1.750.000 {{Tonn}} {{Small|(73,9 %)}}||align=center|570.000 {{Tonn}} {{Small|(24,1 %)}} ||align=center| 45.000 {{Tonn}} {{Small|(2,0 %)}} || align=center|2.365.000 {{Tonn}} |} * ''Glasfabrécken'': * ''Mecanisatioun vun der Duchfabrikatioun'' Mecanisatioun an der Duchfabrikatioun huet 1799 zu Verviers ugefaangen wéi den Englänner [[William Cockerill]] e Kontrakt mat den Duchfabrikanten Simonis a Biolley gemaach huet, fir hinne modern Kardéier- a Spannmaschinnen ze liwweren. Tëscht 1800 an 1810 goufen d'Apretéiermaschinnen entwéckelt, d'Laineuse gouf erfonnt a mechanesch Schéieren koumen an den Asaz fir d'Woll ze schieren. Déi eigentlech Tondeusë koume vun 1822 un an den Asaz. * ''Kuelen a Kock'' Bis an d'Mëtt vum [[18. Joerhonnert]] gouf fir d'Veraarbechte vum [[Eisen]], d. h. d'Reduzéiere vum [[Eisenäerz]] an den Affinage vum [[Goss]], ëmmer Holzkuele gebraucht, well d'Steekuele beim Verbrennen am Kontakt mam Eisen, schiedlech Stoffer wéi z.&nbsp;B. [[Schwiefel]] iwwerdroen hunn, an d'Eisen da brécheg gouf. Just d'Englänner haten et fäerdegbruecht fir d'Kuel z'entschwiefelen an de [[Quaker]] [[Abraham Darby]] hat [[1709]] fir d'éischt eng Coulée mat engem [[Héichuewen]] ze maachen de mat [[Kock]] befeiert gouf. Um Kontinent hu bis dohin d'Käschte fir d'Holz 50&nbsp;% vun de Produktiounskäschten ausgemaach an d'Holz gouf sou rar datt de Präis tëscht 1766 a 1780 ëm déi 36&nbsp;% an d'Luucht goung. 1768 war den Dokter a Schmelzenhär [[Jean-Philippe de Limbourg]] op enger Studierees an Däitschland déi hien op Wonsch an op Käschte vum [[Prënzbëschof]] [[Charles-Nicolas d'Oultremont]] gemaach hat, fir sech iwwer industriell Fortschrëtter z'informéieren. Zu [[Sulzbach (Saar)|Sulzbach]] hat hien dem Stroossbuerger Roederer, deen do an der Schmelz experimentéiert huet fir Kock ze maachen, nogekuckt an huet duerno a senger Schmelz zu [[Theux]] probéiert fir säi Wëssen ëmzesetzen. Hien huet dat awer ni richteg op d'Schinn kritt, grad sou wéineg wéi de [[Stanislas Desandrouin]] zu Charleroi an anerer déi zu Léck experimentéiert hunn. De Goss dee si produzéiert hunn huet sech schlecht verschaffe gelooss. Um Enn vum Joerhonnert hate sech d'Technike fir ''gebotzt Kuelen'' ze produzéieren zwar vill verbessert, awer d'Holzkuel war nach ëmmer d'Haaptbrennes bei der Eiseproduktioun. Dat louch awer net aleng um Kock, mä och un den Héichiewen déi de Kock net richteg verdaut hunn. Eréischt 1822-23 gouf zu [[Seraing]] déi éischt Gosscoulée gemaach déi integral mat Kock produzéiert gi war an zwar an engem Héichuewe vu Cockerill dee mat Hëllef vum schottteschen Industriellen [[David Mushet]] gebaut gi war. Aner met Kock bedriwwen Héichiewen goufen dunn Enn der 1820er Joer bal iwwerall am Hainaut gebaut. ëm déi Zäit gouf och Piddeltechnik agefouert, an déi éischt Walzstroosse sinn entstanen. Dat éischt Walzwierk fir [[Blech]] ze walzen hätt am Dall vun der [[Hoëgne]] gestanen. An der Zäit vum franséische Regime hunn d'Eisespleckereie laanscht d'[[Ourthe (Floss)|Ourthe]] zu Tilff, [[Colonster]], a [[Sauheid]] d'Splécke vun de Barren opginn, a mat Walzen ugefaangen. Am Hainaut krut de Gauthier-Puissant ''Maire-adjoint'' vu Charleroi, 1812 d'Autorisatioun fir an der ''Forge Saint-Éloi'' am Dall vum ''Ruisseau d'Acoz'' e Walzwierk mat 2 Zylinderen an zwéin Iewen opzeriichten, déi nëmme mat Steekuelen oder anerem mineraleschem Brennmaterial sollte befeiert ginn<ref>Dekret vum Napoleon den 10. Mäerz 1812, am Journal des Mines</ref>. ==Ekonomie== Am Joerzéngt tëscht 2010 an 2020 ass d'Ekonomie vun der wallounescher Regioun am Schnëtt all Joer ëm 0,6% gewuess. Dat war manner wéi an der [[Flämesch Regioun|flämescher Regioun]] (+1%) a méi wéi an der [[Haaptstadregioun Bréissel]] (+0,2%).<ref name=iweps>iweps.be: [https://www.iweps.be/indicateur-statistique/taux-de-croissance-pib-volume/ ''Produit intérieur brut par habitant - Le PIB par habitant en Wallonie en standard de pouvoir d’achat (SPA) en 2020, était de 26 000 €''] (1. Juni 2022)</ref> 2020 louch de [[Bruttoinlandsprodukt|PIB]] vu Wallounien bei 106 Milliarden Euro. D'Joer virdrun, virun dem negativen Impakt, deen d'[[Coronaviruspandemie]] op d'Weltwirtschaft hat, louch en nach bei 111 Milliarden Euro.<ref>Eurostat: [https://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=nama_10r_2gdp&lang=de ''Bruttoinlandsprodukt (BIP) zu laufenden Marktpreisen nach NUTS-2-Regionen''] (lescht Aktualiséierung: 18. Abrëll 2022)</ref> Pro Awunner louch de PIB a Wallounien am Joer 2020 bei 29.043 Euro, géigeniwwer 40.027 Euro a Flanderen an 68.364 Euro an der Regioun Bréissel.<ref name=iweps/> Wann een déi ënnerschiddlech Kaafkraft an de verschiddenen EU-Länner berécksichtegt, da war de wallounesche PIB am Joer 2020 mat 26.000 Euro pro Awunner ongeféier de selweschte wéi dee vun engem [[Litauen|Litauer]] oder engem [[Zypern|Zypriot]], wärend dee vun engem Flamänner dee vun engem Däitsche geglach huet an dee vun engem Bréisseler zu den héchsten an der EU gehéiert huet.<ref name=iweps/> Wann een déi wallounesch Provënzen ënnerenee vergläicht, dann huet de [[Brabant wallon]] kloer deen héchste kaafkraaftberengegte PIB. Et ass déi eenzeg Provënz, bei där en iwwer dem EU-Duerchschnëtt läit. D'[[Provënz Lëtzebuerg]] huet de schwächsten Indice vun de fënnef wallounesche Provënzen.<ref name=iweps/> ==Bekannt Wallouner == Zu de bekannte Persounen, déi a Wallounien gebuer sinn, gelieft a geschafft hunn zielen ënner anerem: * [[Mady Andrien]] (1940-), Sculptrice * [[Sylvain Julien Victor Arend]] (1902-1992), Astronom * [[Bédu]] (1948-), Comiczeechner * [[Henri-Alexis Brialmont]] (1821-1903), Generool * [[Hubert Brialmont]] (1807-1885), Ingenieur * [[Numa Charlier]] (1893-1940) Offizéier * [[William Cockerill]] (1759-1832), Entrepreneur * [[John Cockerill]] (1790-1840), Industriellen * [[Richard Joseph Courtois]] (1806-1835), Botaniker * [[Léon Degrelle]] (1906-1994), extrem-rietse Politiker * [[Elio Di Rupo]] (1951-), Politiker * [[Angélina Drumaux]] (1881-1959), Molerin * [[René Greisch]] (1929-2000), Bauingenieur * [[André Grétry]] (1741-1813), Komponist * [[Valère Gustin]] (1924-), Moler * [[Alphonse Halleux]] (1921-2015), Moler * [[Eden Hazard]] (1991-), Foussballspiller * [[Richard Heintz]] (1871-1929), Moler * [[Justine Henin]] (1982-), Tennisspillerin * [[Louis Hennepin]] (17. Joerhonnert), Missonar an Explorateur * [[Josyane Lemaître]], Sopranistin * [[Érard de La Marck]] (1472-1538), Kardinol a Prënzbeschof * [[Désiré-Joseph Mercier]] (1851-1926), Geeschtlecher an Akademiker * [[Albert Mockel]] (1866-1945), Schrëftsteller * [[Georges Montefiore-Levy]] (1830-1906), Metallurgist a Philantrop * [[Charles Michel]] (1975-), Politiker * [[Henri Pirenne]] (1862-1935), Universitéitsprofesser an Historiker * [[Maxime Prévot]] (1978-), Politiker * [[Pierre Rapsat]] (1948-2002) Sänger a Chansonier * [[Julien Rémont]] (1800-1883), Architekt * [[Pierre Renoy]] (1954-), Comicszeechner * [[Adolphe Sax]] (1814-1894), Instumentebauer * [[Georges Simenon]] (1903-1989), Schrëftsteller * [[Ernest Solvay]] (1838-1922), Cheemiker, Industrellen a Philantrop * [[Marc Tarabella]] (1963-), Politiker == Literatur == * Léopold Génicot, ''Histoire de la Wallonie''; Toulouse (éditions Privat), 1973. * Hervé Hasquin, René Lejeune & Jacques Stiennon (ënner der Leedung vun), ''La Wallonie. Le pays et les hommes''; 6 Bänn; Bréissel (La Renaissance du Livre), 1975-1981. == Websäiten == * [http://connaitrelawallonie.wallonie.be/sites/wallonie/files/livres/fichiers/spw-11-10421-dans_quel_etat_vivons_nous_fr_0.pdf ''Dans quel État vivons nous?], pdf, 2009, Brochure iwwer de politesche Fonktionnement vun der Wallonie * [https://www.wallonie.be wallonie.be]: offiziell Websäit vun der wallounescher Regioun * [https://economie.wallonie.be/ economie.wallonie.be]: offiziellt Wirtschaftsportal vun der wallounescher Regioun {{Commonscat|Wallonia|Wallounien}} {{Referenzen an Notten}} {{Navigatioun Belsch Provënzen}} [[Kategorie:Geographie vun der Belsch]] [[Kategorie:Geschicht vun der Belsch]] [[Kategorie:Wallounesch Regioun]] qagy4nzk9o3nswz55bnigcbjd0rqd0w 0 37454 2394124 2374503 2022-07-26T09:51:17Z Bdx 7724 ausgebaut, aktualiséiert wikitext text/x-wiki {{Aner Bedeitungen op Mooss|der moderner Regioun Flandern|aner Bedeitunge vum Wuert "Flandern"|Flandern (Homonymie)}} {{Infobox Belsch Regiounen, Provënzen a Communautéiten | Bild = | Provënz = | Fändel = | Communautéit = [[Flämesch Communautéit]] | Regioun = | Chef-lieu = [[Bréissel]] | ISO = | Populatioun = | DatePop = | Superficie = }}[[Fichier:Flag of Flanders.svg|200px|thumb|Flämesche Fändel]] D''''Flämesch Regioun''' (hollännesch: ''Vlaams Gewest'', franséisch ''Région flamande''), dacks just nëmme '''Flandern''' (nl.: ''Vlaanderen'', fr.:''la Flandre'' oder '' les Flandres'') genannt, ass eng vun den dräi [[Belsch Regiounen|Regiounen]] an der [[Belsch]] déi an der [[Belsch Constitutioun|belscher Constitutioun]] festgehale goufen. D'Offiziell Sprooch ass d'Hollännesch, geschwat gi verschidde [[Flämesch Dialekter]]. Flandern huet eng Fläch vun 13.522&nbsp;km², op där ronn 6 Mio. Awunner liewen. D'Institutioune vun der ''Flämescher Regioun'' goufe mat deene vun der der ''[[Flämesch Communautéit|Flämescher Communautéit]]'' zesummegeluecht. D'Institutiounen an d'Communautéit hunn hire Sëtz zu [[Bréissel]], dat awer net zu der Regioun Flandern gehéiert an eng [[Haaptstadregioun Bréissel|eege Regioun]] ass. Flandern besteet aus de Provënzen (Haaptstad): [[Provënz Antwerpen|Antwerpen]] ([[Antwerpen]]), [[Provënz Ostflandern|Ostflandern]] ([[Gent]]), [[Provënz Flämesche Brabant|Flämesch Brabant]] ([[Léiwen]]), [[Provënz Limburg (Belsch)|Limburg]] ([[Hasselt (Belsch)|Hasselt]]) a [[Provënz Westflandern|Westflandern]] ([[Brugge]]). Aner wichteg Stied a Flandern si [[Mechelen]], [[Kortrijk]] an [[Ostende]]. == Geschicht == Déi haiteg Regioun Flandern besteet aus Deeler vun den historeschen Territoirë vun der Grofschaft Flandern, dem [[Herzogtum Brabant]] an dem [[Herzogtum Limburg]]. Baussent der belscher Regioun Flandern gëtt et [[Zeeuws Vlaanderen|Séilännesch-Flandern]] an [[Holland]] an e [[Franséisch Flandern|Streech am Norde vu Frankräich]] déi och ''Flandern'' genannt ginn, well s'an der Zäit zur historescher [[Grofschaft Flandern]] gehéiert hunn. == Politesch Struktur== [[Fichier:VlaanderenProvincies.png|center|350px]]{{clr}} D'Regioun Flandern besteet aus 5 Provënzen: {| class="wikitable" ! !! Provënz !! Haaptuert !! Bevëlkerung (1/1/2021) !! Fläch (km²) !! Awunner/km² |- | 1 || [[Provënz Antwerpen|Antwerpen]] || [[Antwerpen]] || 1.875.524 || 2.867 || 654 |- | 2 || [[Provënz Limburg (Belsch)|Limburg]] || [[Hasselt (Belsch)|Hasselt]] || 880.397 || 2.414 || 365 |- | 3 || [[Provënz Ostflandern|Ostflandern]] (''Oost-Vlaanderen'') || [[Gent]] || 1.531.745 || 2.991 || 512 |- | 4 || [[Provënz Flämesche Brabant|Flämesche Brabant]] (''Vlaams-Brabant'') || [[Léiwen]] || 1.162.084 || 2.106 || 552 |- | 5 || [[Provënz Westflandern|Westflandern]] (''West-Vlaanderen'') || [[Brugge]] || 1.203.312 || 3.125 || 385 |} ==Ekonomie== Am Joerzéngt tëscht 2010 an 2020 ass d'Ekonomie vun der flämescher Regioun am Schnëtt all Joer ëm 1% gewuess. Dat war méi wéi a [[Wallounien]] (+0,6 %) an an der [[Haaptstadregioun Bréissel]] (+0,2%).<ref name=iweps/> 2020 louch de [[Bruttoinlandsprodukt|PIB]] vu Flanderen bei 266 Milliarden Euro. D'Joer virdrun, virun dem negativen Impakt, deen d'[[Coronaviruspandemie]] op d'Weltwirtschaft hat, louch en nach bei 279 Milliarden Euro.<ref>Eurostat: [https://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=nama_10r_2gdp&lang=de ''Bruttoinlandsprodukt (BIP) zu laufenden Marktpreisen nach NUTS-2-Regionen''] (lescht Aktualiséierung: 18. Abrëll 2022)</ref> Pro Awunner louch de PIB a Flanderen am Joer 2020 bei 40.027 Euro, géigeniwwer 29.043 Euro a Wallounien a 68.364 Euro an der Regioun Bréissel.<ref name=iweps>iweps.be: [https://www.iweps.be/indicateur-statistique/taux-de-croissance-pib-volume/ ''Produit intérieur brut par habitant - Le PIB par habitant en Wallonie en standard de pouvoir d’achat (SPA) en 2020, était de 26 000 €''] (1. Juni 2022)</ref> == Um Spaweck == * [http://www.flandern.com/ Websäit Tourismus Flandern-Brussel] {{Referenzen}} {{Commonscat|Flanders|Flandern}} {{Portal|Belsch}} {{Navigatioun Belsch Provënzen}} [[Kategorie:Flämesch Regioun| ]] p61c7osrwyyzm1emkn5eyzzutaaz96h 2394125 2394124 2022-07-26T09:56:08Z Bdx 7724 /* Ekonomie */ wikitext text/x-wiki {{Aner Bedeitungen op Mooss|der moderner Regioun Flandern|aner Bedeitunge vum Wuert "Flandern"|Flandern (Homonymie)}} {{Infobox Belsch Regiounen, Provënzen a Communautéiten | Bild = | Provënz = | Fändel = | Communautéit = [[Flämesch Communautéit]] | Regioun = | Chef-lieu = [[Bréissel]] | ISO = | Populatioun = | DatePop = | Superficie = }}[[Fichier:Flag of Flanders.svg|200px|thumb|Flämesche Fändel]] D''''Flämesch Regioun''' (hollännesch: ''Vlaams Gewest'', franséisch ''Région flamande''), dacks just nëmme '''Flandern''' (nl.: ''Vlaanderen'', fr.:''la Flandre'' oder '' les Flandres'') genannt, ass eng vun den dräi [[Belsch Regiounen|Regiounen]] an der [[Belsch]] déi an der [[Belsch Constitutioun|belscher Constitutioun]] festgehale goufen. D'Offiziell Sprooch ass d'Hollännesch, geschwat gi verschidde [[Flämesch Dialekter]]. Flandern huet eng Fläch vun 13.522&nbsp;km², op där ronn 6 Mio. Awunner liewen. D'Institutioune vun der ''Flämescher Regioun'' goufe mat deene vun der der ''[[Flämesch Communautéit|Flämescher Communautéit]]'' zesummegeluecht. D'Institutiounen an d'Communautéit hunn hire Sëtz zu [[Bréissel]], dat awer net zu der Regioun Flandern gehéiert an eng [[Haaptstadregioun Bréissel|eege Regioun]] ass. Flandern besteet aus de Provënzen (Haaptstad): [[Provënz Antwerpen|Antwerpen]] ([[Antwerpen]]), [[Provënz Ostflandern|Ostflandern]] ([[Gent]]), [[Provënz Flämesche Brabant|Flämesch Brabant]] ([[Léiwen]]), [[Provënz Limburg (Belsch)|Limburg]] ([[Hasselt (Belsch)|Hasselt]]) a [[Provënz Westflandern|Westflandern]] ([[Brugge]]). Aner wichteg Stied a Flandern si [[Mechelen]], [[Kortrijk]] an [[Ostende]]. == Geschicht == Déi haiteg Regioun Flandern besteet aus Deeler vun den historeschen Territoirë vun der Grofschaft Flandern, dem [[Herzogtum Brabant]] an dem [[Herzogtum Limburg]]. Baussent der belscher Regioun Flandern gëtt et [[Zeeuws Vlaanderen|Séilännesch-Flandern]] an [[Holland]] an e [[Franséisch Flandern|Streech am Norde vu Frankräich]] déi och ''Flandern'' genannt ginn, well s'an der Zäit zur historescher [[Grofschaft Flandern]] gehéiert hunn. == Politesch Struktur== [[Fichier:VlaanderenProvincies.png|center|350px]]{{clr}} D'Regioun Flandern besteet aus 5 Provënzen: {| class="wikitable" ! !! Provënz !! Haaptuert !! Bevëlkerung (1/1/2021) !! Fläch (km²) !! Awunner/km² |- | 1 || [[Provënz Antwerpen|Antwerpen]] || [[Antwerpen]] || 1.875.524 || 2.867 || 654 |- | 2 || [[Provënz Limburg (Belsch)|Limburg]] || [[Hasselt (Belsch)|Hasselt]] || 880.397 || 2.414 || 365 |- | 3 || [[Provënz Ostflandern|Ostflandern]] (''Oost-Vlaanderen'') || [[Gent]] || 1.531.745 || 2.991 || 512 |- | 4 || [[Provënz Flämesche Brabant|Flämesche Brabant]] (''Vlaams-Brabant'') || [[Léiwen]] || 1.162.084 || 2.106 || 552 |- | 5 || [[Provënz Westflandern|Westflandern]] (''West-Vlaanderen'') || [[Brugge]] || 1.203.312 || 3.125 || 385 |} ==Ekonomie== Am Joerzéngt tëscht 2010 an 2020 ass d'Ekonomie vun der flämescher Regioun am Schnëtt all Joer ëm 1% gewuess. Dat war méi wéi a [[Wallounien]] (+0,6 %) an an der [[Haaptstadregioun Bréissel]] (+0,2%).<ref name=iweps/> 2020 louch de [[Bruttoinlandsprodukt|PIB]] vu Flanderen bei 266 Milliarden Euro. D'Joer virdrun, virun dem negativen Impakt, deen d'[[Coronaviruspandemie]] op d'Weltwirtschaft hat, louch en nach bei 279 Milliarden Euro.<ref>Eurostat: [https://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=nama_10r_2gdp&lang=de ''Bruttoinlandsprodukt (BIP) zu laufenden Marktpreisen nach NUTS-2-Regionen''] (lescht Aktualiséierung: 18. Abrëll 2022)</ref> Pro Awunner louch de PIB a Flanderen am Joer 2020 bei 40.027 Euro, géigeniwwer 29.043 Euro a Wallounien an 68.364 Euro an der Regioun Bréissel.<ref name=iweps>iweps.be: [https://www.iweps.be/indicateur-statistique/taux-de-croissance-pib-volume/ ''Produit intérieur brut par habitant - Le PIB par habitant en Wallonie en standard de pouvoir d’achat (SPA) en 2020, était de 26 000 €''] (1. Juni 2022)</ref> == Um Spaweck == * [http://www.flandern.com/ Websäit Tourismus Flandern-Brussel] {{Referenzen}} {{Commonscat|Flanders|Flandern}} {{Portal|Belsch}} {{Navigatioun Belsch Provënzen}} [[Kategorie:Flämesch Regioun| ]] ly3rlfr8mk2vfbjr7mfkgm8oriucgbk 0 43512 2394066 2295254 2022-07-25T13:44:06Z Bdx 7724 Gallerie dobäi wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie}} De '''Richard Heintz''' gebuer zu [[Herstal]] de [[25. Oktober]] [[1871]], a gestuerwen zu [[Sy (Belsch)|Sy]] an der Gemeng [[Ferrières (Léck)|Ferrières]], de [[26. Mee]] [[1929]] war e [[belsch]]en impressionistesche Moler. == Galerie == <gallery> B_20110719_172643.jpg|''La ferme'' (1892) B 20100428 113402.jpg|''Le séchage du linge'' (1893) B 20140530 145901.jpg|''Sous-bois, après la pluie, Sauheid'' (1894) B 20100428 113446.jpg|''Strivay près d'Esneux'' (1897) 2014-06-26 10.53.32 R.Heintz "Neige à Sy".jpg|''Neige à Sy'' (1899) B 20140530 144739.jpg|''Dégel au bois d'Angleur'' (1900) B 20140530 145927.jpg|''L'église'' (1902) B 20130628 223835.jpg|''La Meuse vue du Sart-Tilman'' (1904) Heintz. La Roche Noire.jpg|''La Roche Noire'' (1905) Richard Heintz. Hospice des pauvres Subiaco.jpg|''L'hospice des pauvres à Subiaco'' (1907) Richard Heintz. Vésuve vu de Sorrente (1907).jpg|''Le Vésuve vu de Sorrente'' (1907) Richard Heintz Soleil à Subiaco 1907.jpg|''Soleil à Subiaco'' (1907) Richard Heintz Grand Canal à Venise, 1908.jpg|''Le Grand Canal à Venise'' (1908) R. Heintz. Temple Castor et Pollux Rome.jpg|''Le temple de Castor et Pollux à Rome'' (1912) B 20120214 214608.jpg|''Les grandes eaux à la roche noire,hiver'' (1913) Richard Heintz. Temps venteux..jpg|''Temps venteux'' Heintz. Chapelle Sy.jpg|''La chapelle de Sy'' B 20100623 195927.jpg|''Vers le soir, Sy'' (1915) Lesse-1916.jpg|''Lesse '' (1916) B 20131016 183144.jpg|''Matin d'avril à Hony'' (1918) B 20131128 212628.jpg|''La ferme'' (1919) R. Heintz Maisons à Chiny 1921.jpg|''Maisons à Chiny'' (1921) Crépuscule, Chiny - novembre 1922.jpg| ''Crépuscule, Chiny'' (1922) Heintz. Moulin de Molhan.jpg|''Le moulin de Molhan'' Richard Heintz. Cascade de Coo.jpg|''La cascade de Coo'' (1925) Ricard Heintz. Chaumière Marcanette, Nassogne.jpg|''La chaumière Marcanette à Nassogne'' (1926) Sans titre - 2112.jpg|''Vents au bois à Nassogne'' (1927) La ferme colas à Nassogne - janvier 1928 (Richard Heintz).jpg| ''La ferme Colas à Nassogne'' (1928) La collégiale de Nassogne.jpg|''La collégiale de Nassogne (1928) Le printemps à Sy (1929). HST 70 x 80 cm (B-A Liège).jpg|''Le printemps à Sy'' (1929) </gallery> [[Kategorie:Belsch Moler|Heintz Richard]] [[Kategorie:Gebuer 1871|Heintz Richard]] [[Kategorie:Gestuerwen 1929|Heintz Richard]] t5vkcypltg97zlhwx8pgprjb7jhvdo7 0 44024 2394064 2120180 2022-07-25T13:29:45Z Bdx 7724 wikitext text/x-wiki {{Skizz}} {{Infobox Biographie}} D''''Angélina Drumaux''' ([[1881]]-[[1959]]) war eng [[belsch]] Molerin. [[1913]] krut si, zesumme mam [[Étienne Galowich]], de [[Prix Grand-Duc Adolphe]]. {{DEFAULTSORT:Drumaux Angelina}} [[Kategorie:Gebuer 1881]] [[Kategorie:Gestuerwen 1959]] [[Kategorie:Prix Grand-Duc Adolphe]] [[Kategorie:Belsch Moler]] 8cw9hlovmjh4dsg7uv6l3eavfut6fvq 0 45236 2394057 2370717 2022-07-25T13:11:51Z Bdx 7724 Biller dobäi + aktualiséiert wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie}} D''''Mady Andrien''' gebuer [[1941]] zu [[Engis]] an der [[Provënz Léck]] ass eng [[belsch]] Sculptrice a Professesch. Se schafft a wunnt zu [[Léck]], wou och vill vun hire Wierker ze gesi sinn. D'Mady Andrien huet hire Studium am Zeechnen a Sculpture op der ''Académie royale des Beaux-Arts de Liège'' gemaach, wou si och vun 1964 bis 1994 Professesch war. Duerno war si bis 2000 Direktesch op der selwechter Academie, vun der Sektioun Owescoursen. == Präisser == * Grand Prix de la ville de Liège pour la sculpture (1961) * Prix Goebel-Fuerison (1975) * Prix spécial pour la décoration de l'hôpital de la Citadelle, Liège (1977) * Prix de la Société royale des Beaux-Arts (1981) * Prix René Steen (1988) * Prix de la consécration de la Province de Liège (1997) * Chevalier du Mérite wallon (2015) == Skulpturen (Auswiel) == <gallery perrow="3" widths="330" heights="150"> Fichier:Le saute-mouton Mady Andrien.jpg|''Le saute-mouton'' op der Place des Carmes zu [[Léck]] Fichier:Les Danseurs Mady Andrien.jpg|''Les Danseurs'' an der "Galerie Opéra" zu Léck Fichier:Kunst Place Saint-Barthelemy Luik (6950185470) (2).jpg|''Les Principautaires'' op der Place Saint-Barthélemy zu Léck Fichier:Mady Andrien Les Passants.JPG|''Les Passants'' an der Rue de Campine zu Léck Fichier:Mady Andrien L'Ombre.JPG|''L'Ombre'' am Lécker Jardin Jean-Bernard Lejeune </gallery> == Um Spaweck == * [http://www.madyandrien.com/ D'Websäit vun der Kënschtlerin] {{DEFAULTSORT:Andrien Mady}} [[Kategorie:Gebuer 1941]] [[Kategorie:Belsch Sculpteuren]] [[Kategorie:Chevalier du mérite wallon]] iiszc0knafbwx9e3kx4f7493rjsnag0 0 47740 2394098 1977978 2022-07-25T22:23:04Z Ahti-Saku 54916 File wikitext text/x-wiki [[Fichier:Rhéa présentant une pierre emmaillotée à Cronos dessin du bas-relief d'un autel romain.jpg|thumb|300px|D'Rhea presentéiert dem Kronos den agewickelte Steen]] [[File:Rubens saturn.jpg|thumb]] Den [[Titanen|Titan]] a Gëtterpapp '''Kronos''' war an der [[Griichesch Mythologie|griichescher Mythologie]] dee jéngste Jong vun der [[Gaia (Mythologie)|Gaia]] an dem [[Uranos]]. Nodeem d'[[Kyklopen]] an d'[[Hekatoncheiren]], och Kanner vum Gaia an dem Uranos, vum Uranos, well hie si sou gehaasst huet, an den [[Tartaros]] verbannt goufen, huet d'Gaia seng aner Kanner heemlech op Welt bruecht. Wéi de Kronos du 7 Joer al war, huet hie säi Papp, nodeem d'Gaia hien ugestallt hat, mat enger [[Séissel]] [[Kastratioun|kastréiert]]. Doduerch gouf de Kronos den Herrscher vun der Welt, an de Grënner vum [[gëllent Zäitalter|gëllenen Zäitalter]]. Seng Schwëster [[Rhea]] gouf seng Fra. Déi Kanner, déi aus deem Bestietnes ervirgaange sinn, den [[Hades]], d'[[Hestia]], d'[[Hera]], de [[Poseidon]] an d'[[Demeter]], goufen, aus Angscht virun enger Entmuechtung, sou wéi hien et bei sengem Papp scho gemaach hat, vun him opgefriess. Mä säi lescht Kand, den [[Zeus]] gouf duerch en Trick vu senger Mam Rhea, dem Gaia an dem Uranos duerch e Steen, deen an eng [[Wëndel]] agewéckelt war, ersat, an an eng Hiel vum Bierg Aigaion bei Kreta bruecht. De Kronos huet dësen opgefriess, ouni eppes ze mierken. Den Zeus konnt duerch dësen Trick opwuessen a sech entwéckelen. Den Dag vun der Ofrechnung koum, wéi de Kronos ze vill [[Eechen]][[hunneg]] gedronk hat a sech net méi konnt hëllefen. Den Zeus konnt hie meeschteren, fesselen an entmuechten. Seng Gesëschter huet hien dunn aus dem Kronos befreit an hien dunn op de Bord vum Äerdkrees bruecht, op d'Insel vun deenen déi séileg sinn, wou hie bis haut fir e gëllent Zäitalter suergt. == Um Spaweck == {{Commonscat}} [[Kategorie:Titanen]] lwdkv63upvysvq5o41l7hoioyhq04ti 0 48490 2394083 2392038 2022-07-25T17:01:43Z 195.46.241.228 wikitext text/x-wiki {{Skizz}} [[Fichier:ECG--w.jpg|thumb|540px|Den LTECG]] D''''École de commerce et de gestion - School of business and management''', bis 2018 Lycée technique école de commerce et de gestion, kuerz '''ECG''', ass e Lycée zu [[Lëtzebuerg (Stad)|Lëtzebuerg]]-[[Hollerech]] um [[Campus Geesseknäppchen]]. == Historique == Duerch d'Gesetz vum [[25. Abrëll]] [[1974]] gouf d'''"École de commerce et de gestion"'' an d'Liewe geruff. Duerch de ''Règlement grand-ducal'' vum [[13. Juli]] [[1979]] gouf aus der ''"École de commerce et de gestion"'' en technesche Lycée mam Numm ''"Lycée technique école de commerce et de gestion"''. Am Schouljoer 1991/1992 goufen am LTECG déi zwou Sektiounen ''"comptabilité et gestion d'entreprise"'' a ''"secrétariat-bureautique"'' agefouert, sou datt d'Schoul zanterhier e [[Brevet de technicien supérieur|Brevet de technicien supérieur (BTS)]] ubitt. == Kuckt och == * [[Secondaireschoulen zu Lëtzebuerg]] == Um Spaweck == * [http://www.ltecg.lu/ Websäit vum Lycée technique école de commerce et de gestion] * [http://www.legilux.public.lu/leg/a/archives/1974/0340705/0340705.pdf#page=2 ''Loi du 25 avril 1974 portant création d'une Ecole de Commerce et de Gestion''] * [http://www.legilux.public.lu/leg/a/archives/1979/0612607/0612607.pdf#page=11 ''Règlement grand-ducal du 13 juillet 1979 transformant... l'Ecole de Commerce et de Gestion en lycées techniques et leur octroyant des dénominations particulières''] *[http://legilux.public.lu/eli/etat/leg/rgd/2018/07/25/a665/jo ''Règlement grand-ducal du 25 juillet 2018 modifiant le règlement grand-ducal du 13 juillet 1979 transformant (...) l'École de Commerce et de Gestion en lycées techniques et leur octroyant des dénominations particulières'']. [[Kategorie:Schoulen an der Stad Lëtzebuerg]] [[Kategorie:Ëffentlech Etablissementer zu Lëtzebuerg]] 4tph1ari7jlnbawqcx7sa6gy4wtnh7b 0 50325 2394072 2146865 2022-07-25T14:06:55Z Bdx 7724 wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie}} De '''Marc Tarabella''' gebuer zu [[Ougrée]] den [[11. Mäerz]] [[1963]] ass e [[belsch]]e franséischsproochege Politiker. Hien ass Member vun der Belscher [[Parti socialiste (Belsch)|sozialistescher Partei]]. == Karriär == Hien krut 1986 eng Licence an der Soziologie vun der [[Universitéit vu Léck]]. Vun 1990 bis 2004 huet hien als Clientsberoder an enger lokaler Spuerkeess geschafft. Seng politesch Karriär huet 1988 ugefaangen, wéi hie fir d'éischt an de Gemengerot vun der Gemeng [[Anthisnes]] gewielt gouf. 1994 gouf hien du Buergermeeschter, an ass dat och zënterhier. Hie war tëscht 2004 an 2007 an tëscht 2009 an 2014 Member vum EU-Parlament. Tëscht 2007 an 2009 war hie ''Ministre de la Formation'' vun der [[Wallounien|Wallounescher Regioun]], a ''Ministre de la Jeunesse et de l'Enseignement de Promotion sociale à la Communauté française''. == Quell == * [https://www.europarl.europa.eu/meps/de/29579/MARC_TARABELLA/cv#detailedcardmep Liewenslaf um Site vum Europaparlament] {{DEFAULTSORT:Tarabella Marc}} [[Kategorie:Gebuer 1963]] [[Kategorie:Politiker (Belsch)]] [[Kategorie:Belsch Europadeputéiert]] [[Kategorie:Seraing]] [[Kategorie:Membere vun der belscher sozialistescher Partei]] euttgttko4yaazl90yezx9145p9mmgi 0 56343 2394047 2317344 2022-07-25T12:24:34Z Bdx 7724 REDIRECT wikitext text/x-wiki #REDIRECT:[[Wallounien]] kyng8cuercy9d2y3i51pugyypq91o3r 0 63065 2394059 2004794 2022-07-25T13:23:25Z Bdx 7724 Infobox Biographie wikitext text/x-wiki {{SkizzComic}} {{Infobox Biographie}} De '''Bédu''', mat sengem richtegen Numm '''Bernard Dumont''', gebuer den [[11. Abrëll]] [[1948]] zu [[Ciney]], ass e [[belsch]]e Comicszeechner. Nodeem hien zu [[Louvain]] op der kathoulescher Universitéit säi Studium an der Ekonomie ofgeschloss hat, huet hien dem [[Berck (Zeechner)|Berck]] (Zeechner ë.&nbsp;a. vun der Comicsserie ''Sammy'', zesumme mam [[Raoul Cauvin]]) assistéiert. Seng eege Carrière als Zeechner huet 1974 mat enger klenger BD am ''[[Spirou (Zäitschrëft)|Spirou]]'' ungefaangen: ''Les naufragés de Jomon''. Vun 1975 bis 1978 huet hien am Hebdomadaire ''[[Le Journal de Tintin|Tintin]]'' seng éischt Fortsetzungs-BD, den Déierecomic ''Beany, le raton laveur'' publizéiert. Duerno huet de Bédu mat dem Zeenarist [[Charles Blareau]] vun 1977 u fir eng Gagserie ''Le P´tit Prof'', a vun 1979 un, fir de Comic ''Ali Béber'' zesumme geschafft. Tëscht 1981 a 1990 huet hien - a gréisseren Ofstänn - op eegenen Zeenarie seng fënnefbänneg Serie ''Hugo'' bei [[Lombard]] verëffentlecht. Scho virdrun - 1983 - hat den [[Turk]] - dee mat Aarbecht iwwerlaascht war - dem Bédu d'Fieder fir dem [[Bob De Groot]] säi ''Clifton'' iwwerlooss. Tëscht 1986 an 1991 huet de Bédu mam De Groot 4 Geschichte vum ''Clifton'' erausginn. Déi 3 nächst Albumen huet de Bédu eleng gemaach. No engem Sammelband mat e puer Clifton-Kuerzgeschichte vu verschidden Zeechner - fir d'Lach ze stoppen - huet den De Groot d'Serie nees opgegraff a mat dem [[Rodrigue]] weidergefouert. 1993 - kuerz ier den [[Le Journal de Tintin|Tintin]] net méi publizéiert gouf, war de Bédu bei de [[Spirou Zäitschrëft|Spirou]] gewiesselt. De [[Raoul Cauvin]] war un hien erugetruede fir zesummen eng nei Serie ënner dem Titel ''Les Psy'' unzefänken. 1994 ass den éischte Band vun där Erfollegsserie erauskomm. == Wierker == * 1981-1990: ''Hugo'' (5 Bänn), Zeenarist an Zeechner * 1985-1987: ''Ali Béber'' (3 Bänn), Zeechner * 1986-1995: ''Clifton'' (7 Bänn) * 1992-2019: ''Les Psy'' (22 Bänn), Zeechner == Kuckt och == * [[Comics]] {{DEFAULTSORT:Bedu}} [[Kategorie:Gebuer 1948]] [[Kategorie:Belsch Comicszeechner]] [[Kategorie:Zeenariste fir Comics]] i3pl76d7jpvoyyg03zgohzbmvywi8p2 4 63668 2394073 2393825 2022-07-25T14:08:58Z Bdx 7724 /* Wallounesch Regioun + Wallounien */ wikitext text/x-wiki {{Schabloun:Staminee}} == Coming soon == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> === Several improvements around templates === Hello, from March 9, several improvements around templates will become available on your wiki: * Fundamental improvements of the [[Mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|VisualEditor template dialog]] ([[m:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|1]], [[m:WMDE Technical Wishes/Removing a template from a page using the VisualEditor|2]]), * Improvements to make it easier to put a template on a page ([[m:WMDE Technical Wishes/Finding and inserting templates|3]]) (for the template dialogs in [[Mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|VisualEditor]], [[Mw:Special:MyLanguage/Extension:WikiEditor#/media/File:VectorEditorBasic-en.png|2010 Wikitext]] and [[Mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|New Wikitext Mode]]), * and improvements in the syntax highlighting extension [[Mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]] ([[m:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting|4]], [[m:WMDE Technical Wishes/Bracket Matching|5]]) (which is available on wikis with writing direction left-to-right). All these changes are part of the “[[m:WMDE Technical Wishes/Templates|Templates]]” project by [[m:WMDE Technical Wishes|WMDE Technical Wishes]]. We hope they will help you in your work, and we would love to hear your feedback on the talk pages of these projects. </div> - [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] 12:38, 28. Feb. 2022 (UTC) <!-- Message gouf vum User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki geschéckt, deen d'Lëscht op https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&oldid=22907463 benotzt huet--> == <span lang="de" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Universal Code of Conduct - Abstimmung zur Ratifizierung der Durchsetzungsleitlinien läuft vom 7. bis 21. März 2022</span> == <div lang="de" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|Diese Nachricht liegt auf Meta-Wiki auch in weitere Sprachen übersetzt vor.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hallo zusammen, Die Abstimmung zur Ratifizierung der [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revidierten Leitlinien zur Umsetzung]] des [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) ist jetzt eröffnet! Die '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|Abstimmung auf SecurePoll]]''' hat am 7. März 2022 begonnen und wird am 21. März 2022 abgeschlossen. Bitte [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|lies mehr über die Informationen für Wähler und zur Wahlberechtigung]]. Der Universal Code of Conduct (UCoC) enthält die Grundregeln für akzeptables Verhalten im gesamten "Movement". Die überarbeiteten Leitlinien zur Umsetzung wurden am 24. Januar 2022 als Vorschlag für die Anwendung der Richtlinie im gesamten "Movement" veröffentlicht. Du kannst [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Project|mehr über das UCoC-Projekt]] lesen. Du kannst auf Diskussionsseiten im Meta-Wiki in jeder Sprache kommentieren. Du kannst beide Teams auch per E-Mail kontaktieren: ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org Herzlichst, Movement Strategy and Governance Wikimedia Foundation<section end="announcement-content" /> </div> [[User:DBarthel (WMF)|DBarthel (WMF)]] 17:03, 8. Mäe. 2022 (UTC) <!-- Message gouf vum User:Xeno (WMF)@metawiki geschéckt, deen d'Lëscht op https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/de&oldid=22503045 benotzt huet--> == <span lang="de" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Universal Code of Conduct - Abstimmung zur Ratifizierung der Durchsetzungsleitlinien läuft vom 7. bis 21. März 2022</span> == <div lang="de" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|Diese Nachricht liegt auf Meta-Wiki auch in weitere Sprachen übersetzt vor.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hallo zusammen, Die Abstimmung zur Ratifizierung der [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revidierten Leitlinien zur Umsetzung]] des [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) ist jetzt eröffnet! Die '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|Abstimmung auf SecurePoll]]''' hat am 7. März 2022 begonnen und wird am 21. März 2022 abgeschlossen. Bitte [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|lies mehr über die Informationen für Wähler und zur Wahlberechtigung]]. Der Universal Code of Conduct (UCoC) enthält die Grundregeln für akzeptables Verhalten im gesamten "Movement". Die überarbeiteten Leitlinien zur Umsetzung wurden am 24. Januar 2022 als Vorschlag für die Anwendung der Richtlinie im gesamten "Movement" veröffentlicht. Du kannst [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Project|mehr über das UCoC-Projekt]] lesen. Du kannst auf Diskussionsseiten im Meta-Wiki in jeder Sprache kommentieren. Du kannst beide Teams auch per E-Mail kontaktieren: ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org Herzlichst, Movement Strategy and Governance Wikimedia Foundation<section end="announcement-content" /> </div> [[User:DBarthel (WMF)|DBarthel (WMF)]] 00:40, 9. Mäe. 2022 (UTC) <!-- Message gouf vum User:Xeno (WMF)@metawiki geschéckt, deen d'Lëscht op https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/de&oldid=22503045 benotzt huet--> == Wiki Loves Folklore 2022 ends tomorrow == [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|frameless|180px]] International photographic contest [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022| Wiki Loves Folklore 2022]] ends on 15th March 2022 23:59:59 UTC. This is the last chance of the year to upload images about local folk culture, festival, cuisine, costume, folklore etc on Wikimedia Commons. Watch out our social media handles for regular updates and declaration of Winners. ([https://www.facebook.com/WikiLovesFolklore/ Facebook] , [https://twitter.com/WikiFolklore Twitter ] , [https://www.instagram.com/wikilovesfolklore/ Instagram]) The writing competition Feminism and Folklore will run till 31st of March 2022 23:59:59 UTC. Write about your local folk tradition, women, folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, folklore, and tradition, including ballads, folktales, fairy tales, legends, traditional song and dance, folk plays, games, seasonal events, calendar customs, folk arts, folk religion, mythology etc. on your local Wikipedia. Check if your [[:m:Feminism and Folklore 2022/Project Page|local Wikipedia is participating]] A special competition called '''Wiki Loves Falles''' is organised in Spain and the world during 15th March 2022 till 15th April 2022 to document local folk culture and [[:en:Falles|Falles]] in Valencia, Spain. Learn more about it on [[:ca:Viquiprojecte:Falles 2022|Catalan Wikipedia project page]]. We look forward for your immense co-operation. Thanks Wiki Loves Folklore international Team [[Benotzer:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Benotzer Diskussioun:MediaWiki message delivery|Diskussioun]]) 14:40, 14. Mäe. 2022 (UTC) <!-- Message gouf vum User:Rockpeterson@metawiki geschéckt, deen d'Lëscht op https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=22754428 benotzt huet--> == Feminism and Folklore 2022 ends soon == [[File:Feminism and Folklore 2022 logo.svg|right|frameless|250px]] [[:m:Feminism and Folklore 2022|Feminism and Folklore 2022]] which is an international writing contest organized at Wikipedia ends soon that is on <b>31 March 2022 11:59 UTC</b>. This is the last chance of the year to write about feminism, women biographies and gender-focused topics such as <i>folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, fairy tales, folk plays, folk arts, folk religion, mythology, folk artists, folk dancers, folk singers, folk musicians, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales and more</i> Keep an eye on the project page for declaration of Winners. We look forward for your immense co-operation. Thanks Wiki Loves Folklore international Team [[Benotzer:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Benotzer Diskussioun:MediaWiki message delivery|Diskussioun]]) 14:29, 26. Mäe. 2022 (UTC) <!-- Message gouf vum User:Rockpeterson@metawiki geschéckt, deen d'Lëscht op https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Rockpeterson/fnf&oldid=23060054 benotzt huet--> == <span lang="de" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Die Abstimmung zur Ratifizierung der Durchsetzungsleitlinien des Universal Code of Conduct ist beendet.</span> == <div lang="de" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message|Diese Nachricht liegt auf Meta-Wiki auch in weitere Sprachen übersetzt vor.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hallo, Die Abstimmung über die Ratifizierung der [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revidierten Leitlinien zur Umsetzung]] des [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) ist am 21. März 2022 zu Ende gegangen. Über {{#expr:2300}} Wikimedianer/innen haben in verschiedenen Regionen unseres "Movements" abgestimmt. Vielen Dank an alle, die sich an diesem Prozess beteiligt haben! Die Prüfergruppe überprüft jetzt die Abstimmung auf ihre Richtigkeit. Bitte gib ihnen bis zu zwei Wochen Zeit, um ihre Arbeit abzuschließen. Die endgültigen Ergebnisse der Abstimmung werden [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Results|hier]] bekannt gegeben, zusammen mit den relevanten Statistiken und einer Zusammenfassung der Kommentare, sobald sie verfügbar sind. Bitte sieh dir [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|die Wählerinformationsseite]] an, um mehr über die nächsten Schritte zu erfahren. Du kannst auf der Projekt-Talkseite [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|im Meta-Wiki]] in jeder Sprache Kommentare abgeben. Du kannst das UCoC-Projektteam auch per E-Mail kontaktieren: ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org Viele Grüße, Movement Strategy and Governance<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:DBarthel (WMF)|DBarthel (WMF)]] 01:19, 30. Mäe. 2022 (UTC) <!-- Message gouf vum User:Xeno (WMF)@metawiki geschéckt, deen d'Lëscht op https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/de&oldid=22503045 benotzt huet--> == Lasst uns über die Desktop-Verbesserungen sprechen == [[File:New table of contents shown on English wikipedia.png|thumb]] Hallo! Habt ihr bemerkt, dass einige Wikis eine veränderte Desktop-Oberfläche haben? Interessiert ihr euch für die nächsten Schritte? Vielleicht habt ihr Fragen oder Ideen zum Design oder technischen Details? Dann nehmt teil an einem Online-Treffen mit dem Team, das an den [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements|Desktop-Verbesserungen]] arbeitet. Es findet am '''29. April 2022 um 15:00 CEST, 20:00 CEST''' auf Zoom. '''[https://wikimedia.zoom.us/j/88045453898 Hier klicken, um teilzunehmen]'''. Meeting ID: 88045453898. [https://wikimedia.zoom.us/u/kcOMICmyyA Wähle dich über deinen Ort ein]. '''Agenda''' * Informationen zu den letzten Entwicklungen * Fragen und Antworten, Diskussion '''Format''' Das Treffen wird nicht aufgezeichnet oder gestreamt. Notizen werden in einem [https://docs.google.com/document/d/1G4tfss-JBVxyZMxGlOj5MCBhOO-0sLekquFoa2XiQb8/edit# Google Doc] aufgezeichnet. [[mw:User:OVasileva_(WMF)|Olga Vasileva]] (Produkt-Manager) veranstaltet das Treffen. Der Präsentationsteil findet auf Englisch statt. Wir können Fragen beantworten, die auf Englisch, Französisch, Italienisch und Polnisch. Wenn du im Voraus Fragen stellen möchtest, kannst du diese auf der [[mw:Talk:Reading/Web/Desktop_Improvements|Diskussionsseite]] stellen oder an sgrabarczuk@wikimedia.org senden. At this meeting, both [[foundation:Friendly_space_policy|Friendly space policy]] and the [[mw:Special:MyLanguage/Code_of_Conduct|Verhaltensregeln]] for Wikimedia technical spaces apply. Für Zoom gilt die [[foundation:Privacy_policy|Datenschutzerklärung der Wikimedia Foundation]] nicht. Bis dann! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|Diskussion]]) 00:29, 26. Abr. 2022 (UTC) <!-- Message gouf vum User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki geschéckt, deen d'Lëscht op https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/De_fallback&oldid=23201372 benotzt huet--> == New Wikipedia Library Collections Available Now - April 2022 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Hello Wikimedians! [[File:Wikipedia_Library_owl.svg|thumb|upright|The TWL owl says sign up today!]] [[m:The Wikipedia Library|The Wikipedia Library]] has free access to new paywalled reliable sources. You can these and dozens more collections at https://wikipedialibrary.wmflabs.org/: * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/128/ Wiley]''' – journals, books, and research resources, covering life, health, social, and physical sciences * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/125/ OECD]''' – OECD iLibrary, Data, and Multimedia​​ published by the Organisation for Economic Cooperation and Development * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/129/ SPIE Digital Library]''' – journals and eBooks on optics and photonics applied research Many other sources are freely available for experienced editors, including collections which recently became accessible to all eligible editors: Cambridge University Press, BMJ, AAAS, Érudit and more. Do better research and help expand the use of high quality references across Wikipedia projects: log in today! <br>--The Wikipedia Library Team 13:17, 26. Abr. 2022 (UTC) :<small>This message was delivered via the [https://meta.wikimedia.org/wiki/MassMessage#Global_message_delivery Global Mass Message] tool to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library The Wikipedia Library Global Delivery List].</small> </div> <!-- Message gouf vum User:Samwalton9@metawiki geschéckt, deen d'Lëscht op https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library&oldid=23036656 benotzt huet--> == Coming soon: Improvements for templates == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> <!--T:11--> [[File:Overview of changes in the VisualEditor template dialog by WMDE Technical Wishes.webm|thumb|Fundamental changes in the template dialog.]] Hello, more changes around templates are coming to your wiki soon: The [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|'''template dialog''' in VisualEditor]] and in the [[mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|2017 Wikitext Editor]] (beta) will be '''improved fundamentally''': This should help users understand better what the template expects, how to navigate the template, and how to add parameters. * [[metawiki:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|project page]], [[metawiki:Talk:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|talk page]] In '''syntax highlighting''' ([[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]] extension), you can activate a '''colorblind-friendly''' color scheme with a user setting. * [[metawiki:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting#Color-blind_mode|project page]], [[metawiki:Talk:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting|talk page]] Deployment is planned for May 10. This is the last set of improvements from [[m:WMDE Technical Wishes|WMDE Technical Wishes']] focus area “[[m:WMDE Technical Wishes/Templates|Templates]]”. We would love to hear your feedback on our talk pages! </div> -- [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] 11:13, 29. Abr. 2022 (UTC) <!-- Message gouf vum User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki geschéckt, deen d'Lëscht op https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&oldid=23222263 benotzt huet--> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Editing news 2022 #1</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="message"/><i>[[metawiki:VisualEditor/Newsletter/2022/April|Read this in another language]] • [[m:VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]</i> [[File:Junior Contributor New Topic Tool Completion Rate.png|thumb|New editors were more successful with this new tool.]] The [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#New discussion tool|New topic tool]] helps editors create new ==Sections== on discussion pages. New editors are more successful with this new tool. You can [[mw:Talk pages project/New topic#21 April 2022|read the report]]. Soon, the Editing team will offer this to all editors at the 20 Wikipedias that participated in the test. You will be able to turn it off at [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion]].<section end="message"/> </div> [[User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] 18:55, 2. Mee 2022 (UTC) <!-- Message gouf vum User:Quiddity (WMF)@metawiki geschéckt, deen d'Lëscht op https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&oldid=22019984 benotzt huet--> == Kategorie:Grammaire vum Lëtzebuergeschen == Gudde Mëtteg, An der [[:Kategorie:Grammaire]] steet z. B. den Artikel [[Méizuel]] an deem et haaptsächlech ëm d'Méizuel am '''Lëtzebueregsche '''geet. Den Artikel [[Eenzuel]] steet wuel an der [[:Kategorie:Grammaire vum Lëtzebuergeschen]], mer ginn awer net vill driwwer gewuer… Ech géif proposéieren béid Säiten (''Eenzuel ''a ''Méizuel'') an d'''Kategorie:Grammaire vum Lëtzebuergeschen'' ze réckelen an och just d'Lëtzebueregscht ze behandelen, sou wéi et och fir de Lemma [[Artikel (Grammaire)]] ass. Géife mer de Lemma (z. B. ''Eenzuel'') si loossen oder änneren (z. B. ''Eenzuel am Lëtzebuergeschen'')? Wat mengt der? [[Benotzer:GilPe|GilPe]] ([[Benotzer Diskussioun:GilPe|Diskussioun]]) 14:34, 7. Mee 2022 (UTC) == Update zu den Desktop-Verbesserungen == [[File:Table of contents shown on English Wikipedia 02.webm|thumb]] ; Dies zum neuen Standard machen Hallo. Hier möchte ich ein Update zum Projekt zu [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements|Desktopverbesserungen]] geben, an denen das Web-Team der Wikimedia Foundation seit einigen Jahren arbeitet. Unsere Arbeit ist fast beendet! 🎉 Wir würden uns freuen, wenn diese Verbesserungen der Standard für alle Leser und Autoren in allen Wikis werden würden. <span style="background-color:#fc3;">In den kommenden Wochen werden wir Gespräche mit weiteren Wikis beginnen, darunter auch deins. 🗓️</span> Gerne lesen wir eure Anregungen! Ziele des Projekts sind die Benutzeroberfläche zweckmäßig für fortgeschrittene Nutzer und komfortabler und einladender für Leser zu gestalten. Das Projekt besteht aus einer Serie von Verbesserungen der Funktionen, welche das Lesen und Lernen, die Navigation auf der Seite, die Suche, den Wechsel zwischen Sprachen, die Nutzung von Artikel-Tabs und des Nutzer-Menüs sowie Weiteres betreffen. Die Verbesserungen sind bereits auf mehr als 30 Wikis in den Standardeinstellungen für Leser und Autoren sichtbar, unter anderem in den Wikipedias auf [[:fr:|Französisch]], [[:pt:|Portugiesisch]] und [[:fa:|Persisch]]. Die Veränderungen gelten nur für das [{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|useskin=vector}} Vector]-Design. [{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|useskin=monobook}} Monobook] und [{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|useskin=timeless}} Timeless] sind davon nicht betroffen. ; Die neuesten Funktionen * [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Features/Table of contents|Inhaltsverzeichnis]] - Unsere Version ist einfacher zu erreichen, erhält den Kontext der Seite und ermöglicht die Navigation auf der Seite, ohne zu scrollen. Es wird derzeit in unseren Pilot-Wikis getestet. Es ist auch für Benutzer verfügbar, die den Skin Vector 2022 aktiviert haben. * [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Features/Page tools|Seitenwerkzeuge]] - Es gibt nun zwei Arten von Links in der Seitenleiste. Es gibt Aktionen und Werkzeuge für einzelne Seiten (wie [[Special:RecentChangesLinked|Änderungen an verlinkten Seiten]]) und Links für das ganze Wiki (wie [[Special:RecentChanges|Letzte Änderungen]]). Wir werden diese in zwei intuitive Menüs aufteilen. ; Wie man die Verbesserungen aktiviert [[File:Desktop Improvements - how to enable globally.png|thumb|[[Special:GlobalPreferences#mw-prefsection-rendering|{{int:globalpreferences}}]]]] * Es ist möglich, die Funktionen zu aktivieren, indem man [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|im Reiter "Aussehen" in den Einstellungen]] "{{int:skinname-vector-2022}}" auswählt. Es ist auch möglich, die Option in allen Wikis über die [[Special:GlobalPreferences#mw-prefsection-rendering|Globalen Einstellungen]] zu aktivieren. * In Wikis, in denen die Änderungen standardmäßig für alle sichtbar sind, können angemeldete Benutzer jederzeit den klassischen Vektor aktivieren. Es gibt einen leicht zugänglichen Link in der Seitenleiste des neuen Vektors. ; Erfahre mehr und werde Teil unserer Veranstaltungen Wenn man die Fortschritte unseres Projekts verfolgen möchte, kann man [[mw:Special:Newsletter/28/subscribe|unseren Newsletter abonnieren]]. Man kann die [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements|Seiten des Projekts]] durchschauen, einen Blick in die [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Frequently_asked_questions|FAQ]] werfen, auf der [[mw:Talk:Reading/Web/Desktop_Improvements|Projektdiskussion]] schreiben sowie am [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|Online-Treffen mit uns teilnehmen]]. Danke! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|Diskussion]]) 15:54, 21. Jun. 2022 (UTC) <!-- Message gouf vum User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki geschéckt, deen d'Lëscht op https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/De_fallback&oldid=23201372 benotzt huet--> == Results of Wiki Loves Folklore 2022 is out! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]] Hi, Greetings The winners for '''[[c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022|Wiki Loves Folklore 2022]]''' is announced! We are happy to share with you winning images for this year's edition. This year saw over 8,584 images represented on commons in over 92 countries. Kindly see images '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Winners|here]]''' Our profound gratitude to all the people who participated and organized local contests and photo walks for this project. We hope to have you contribute to the campaign next year. '''Thank you,''' '''Wiki Loves Folklore International Team''' --[[Benotzer:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Benotzer Diskussioun:MediaWiki message delivery|Diskussioun]]) 16:12, 4. Jul. 2022 (UTC) </div> <!-- Message gouf vum User:Tiven2240@metawiki geschéckt, deen d'Lëscht op https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&oldid=23454230 benotzt huet--> == <span lang="de" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Schlage Stellungnahmen für den Wahl-Kompass 2022 vor</span> == <div lang="de" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass| Diese Nachricht liegt auf Meta-Wiki auch in weitere Sprachen übersetzt vor.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Liebe alle, Community-Mitglieder sind anläßlich der [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|Wahl zum Board of Trustees 2022]] eingeladen, [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|Vorschläge für Aussagen im Wahl-o-mat zu machen]]. Ein Wahl-o-mat ist ein Instrument, das den Wähler*innen hilft, die Kandidat*innen auszuwählen, die am besten mit ihren Überzeugungen und Ansichten übereinstimmen. Community-Mitglieder schlagen den Kandidat*innen Aussagen vor, die sie mit Hilfe einer Lickert-Skala (zustimmen/neutral/ nicht zustimmen) beantworten sollen. Die Antworten der Kandidat*innen auf die Aussagen werden in den Wahl-o-mat eingepflegt. Die Wähler/innen nutzen das Tool, indem sie ihre Antwort auf die Aussagen eingeben (zustimmen/ablehnen/neutral). Die Ergebnisse zeigen die Kandidat*innen, die am besten mit den Überzeugungen und Ansichten der Wähler*innen übereinstimmen. Hier ist die Zeitleiste für den Wahl-o-mat: 8. bis 20. Juli: Freiwillige schlagen Aussagen für den Wahl-Kompass vor 21. - 22. Juli: Der Wahlausschuss überprüft die Erklärungen auf ihre Klarheit und streicht themenfremde Erklärungen. 23. Juli - 1. August: Die Communitys stimmen über die Erklärungen ab 2. bis 4. August: Der Wahlausschuss wählt die 15 besten Stellungnahmen aus 5. bis 12. August: Kandidat*innen positionieren sich zu den Aussagen 15. August: Der Wahl-o-mat steht ab jetzt den Wahlberechtigten zur Verfügung, um sie bei ihrer Wahlentscheidung zu unterstützen. Der Wahlausschuss wird Anfang August die 15 besten Aussagen auswählen. Der Wahlausschuss wird den Prozess überwachen, unterstützt vom Movement Strategy and Governance Team. MSG prüft, ob die Fragen klar sind, ob es keine Duplikate gibt, ob es Tippfehler gibt und so weiter. Beste Grüße, Movement Strategy and Governance ''Diese Nachricht wurde versandt im Namen der Board of Trustees Task Force und des Wahlausschusses''<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 15:17, 12. Jul. 2022 (UTC) <!-- Message gouf vum User:Xeno (WMF)@metawiki geschéckt, deen d'Lëscht op https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/de&oldid=22503045 benotzt huet--> == Wallounesch Regioun + Wallounien == Mëtteg, Ech weess net op dat schonn eng Kéier opkomm ass, mee ech géif proposéieren, d'Artikelen [[Wallounien]] a [[Wallounesch Regioun]] ze fusionéieren (ënner "Wallounien"). Hei meng Iwwerleeung: * Bei bal all anere Regiounen hu mir een eenzegen Artikel fir déi geographesch, kulturell a politesch Informatiounen. Mir maache jo och keng separat Artikele fir z.B. "Bayern" an de "Fräistaat Bayern", oder fir "Australien" an de "Commonwealth vun Australien". * D'Wallonie als geographesch/kulturell Regioun an d'politesch Entitéit vun der wallounescher Regioun sinn deckungsgläich. Et gëtt keng Kontrovers wéi dat bei anere Regiounen de Fall ka sinn (z.B. [[Mazedonien]], [[Palestina]], [[Kosovo]]...). * Déi zwee Artikele si momentan perfekt komplementär a kënne relativ einfach integréiert ginn. * Et gëtt schonn elo eng gewësse Konfusioun, well bestëmmten Informatiounen an deem engen Artikel stinn, déi besser an deen anere passen, an ëmgedréint. * Déi allermeescht aner Wikipediae hunn och just een Artikel (falls dat een Argument ass). Ausser falls elo een eng staark Meenung dozou huet, firwat déi zwee Artikele solle separat bleiwen, géif ech ubidden, fir déi zwee Artikelen z'integréieren. --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 12:53, 18. Jul. 2022 (UTC) Moie Bdx, Merci dass de dech där Fro ugeholl hues. Ech fannen, eng Fusioun wier eng gutt Léisung. Bei der 'Deckungsgläichheet' misst just op d'Cantons de l'Est, resp. d'Däitschsproocheg Gemeinschaft Uecht gedoe ginn, well déi e bëss baussent der Rei sinn. Bescht Gréiss, --[[Benotzer:Zinneke|Zinneke]] ([[Benotzer Diskussioun:Zinneke|Diskussioun]]) 13:22, 18. Jul. 2022 (UTC) :Gudde Punkt, Merci! Ech waarden nach e puer Deeg, a wa keen eng aner Meenung huet da leeën ech lass.--[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 08:54, 19. Jul. 2022 (UTC) :::Ass geschitt! --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 14:08, 25. Jul. 2022 (UTC) == Wikimedia Foundation Board of Trustees election 2022 - Call for Election Volunteers == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/2022/Call for Election Volunteers|Diese Nachricht liegt auf Meta-Wiki auch in weitere Sprachen übersetzt vor.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/2022/Call for Election Volunteers|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/2022/Call for Election Volunteers}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Das Team "Movement Strategy and Governance" sucht nach Community-Mitgliedern, die sich als Wahlhelfer bei den anstehenden Wahlen zum Board of Trustees zur Verfügung stellen. Die Idee für das Wahlhelferprogramm entstand während der Wahlen zum Wikimedia Board of Trustees 2021. Das Programm erwies sich als erfolgreich. Mit Hilfe der Wahlhelfer*innen konnten wir die Reichweite und die Beteiligung an der Wahl im Vergleich zu 2017 um 1.753 Wähler/innen erhöhen. Die Wahlbeteiligung lag insgesamt bei 10,13 %, 1,1 Prozentpunkte höher, und 214 Wikis waren bei der Wahl vertreten. Aber in insgesamt 74 Wikis, die 2017 nicht teilgenommen haben, haben bei der Wahl 2021 Wähler*innen mitgemacht. Willst du mithelfen, die Beteiligung zu verbessern? Wahlhelfer*innen werden in den folgenden Bereichen helfen: * Übersetzen von Kurznachrichten und Ankündigung der laufenden Wahlen in den Kanälen der Communitys * Optional: Beobachte die Community-Kanäle auf Kommentare und Fragen der Communitys Freiwillige sollten: * Bei Gesprächsrunden und Veranstaltungen die Friendly-Space-Politik aufrechterhalten * Der Community die Leitlinien und Abstimmungsinformationen auf neutrale Art und Weise präsentieren Möchtest du dich als Wahlhelfer*in engagieren und dafür sorgen, dass deine Community bei der Wahl vertreten ist? Melde dich [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/About|hier]] an, um aktuelle Informationen zu erhalten. Du kannst die [[m:Special:MyLanguage/Talk:Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/About|Diskussionsseite]] für Fragen zur Übersetzung nutzen.<br /><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)| MNadzikiewicz (WMF)]] 08:45, 20. Jul. 2022 (UTC) <!-- Message gouf vum User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki geschéckt, deen d'Lëscht op https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/de&oldid=22503045 benotzt huet--> == Bekanntgabe der sechs Kandidat*innen für die Wahl zum Board of Trustees 2022 == <section begin="announcement-content"/> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election| Diese Nachricht liegt auf Meta-Wiki auch in weitere Sprachen übersetzt vor.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hallo zusammen, Das Wahlverfahren der Affiliates (Chapter und Usergroups) ist abgeschlossen. Vertreter*innen der einzelnen Affiliates (Chapter und Usergroups) haben sich über die Kandidat*innen informiert, indem sie die Erklärungen der Kandidat*innen gelesen, die Antworten der Kandidat*innen auf die Fragen geprüft und die vom Analyse-Komitee erstellten Bewertungen der Kandidat*innen berücksichtigt haben. Die ausgewählten Kandidat*innen für das Board of Trustees 2022 sind: * Tobechukwu Precious Friday ([[User:Tochiprecious|Tochiprecious]]) * Farah Jack Mustaklem ([[User:Fjmustak|Fjmustak]]) * Shani Evenstein Sigalov ([[User:Esh77|Esh77]]) * Kunal Mehta ([[User:Legoktm|Legoktm]]) * Michał Buczyński ([[User:Aegis Maelstrom|Aegis Maelstrom]]) * Mike Peel ([[User:Mike Peel|Mike Peel]]) Du kannst mehr Informationen über die [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Ergebnisse]] und [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|Statistiken]] dieser Boardwahlen sehen. Bitte nimm dir einen Moment Zeit, um den Vertretern der Affiliates (Chapter und Usergroups) und den Mitgliedern des Analyse-Komitees dafür zu danken, dass sie an diesem Prozess teilgenommen und dazu beigetragen haben, das Board of Trustees in seiner Kapazität und Diversität zu erweitern. Diese Stunden ehrenamtlicher Arbeit verbinden uns über Verständnis und Perspektive hinweg. Vielen Dank für deine Teilnahme. Vielen Dank an die Community-Mitglieder, die sich als Kandidat*in für das Board of Trustees zur Verfügung gestellt haben. Die Entscheidung, in das Board of Trustees einzutreten, ist keine leichte Entscheidung. Die Zeit und das Engagement, das die Kandidat*innen bis jetzt gezeigt haben, sprechen für ihr Engagement in diesem "Movement". Herzlichen Glückwunsch an die Kandidat*innen, die ausgewählt worden sind. Große Anerkennung und Dankbarkeit für die Kandidat*innen, die nicht ausgewählt wurden. Bitte stellt Wikimedia weiterhin eure Führungsqualität zur Verfügung. Vielen Dank an alle, die bei dieser Boardwahl das Affiliate-Verfahren verfolgt haben. Du kannst die Ergebnisse der Wahl der Affiliates (Chapter und Usergroups) einsehen. Der nächste Teil der Boardwahlen ist die Community-Wahlperiode. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022#Timeline|Hier kannst du den Zeitplan für die Boardwahlen einsehen]]. Zur Vorbereitung der Community-Wahlperiode gibt es einige Dinge, an denen sich Community-Mitglieder auf folgende Weise beteiligen können: * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Lest die Aussagen der Kandidat*innen]] und die Antworten der Kandidat*innen auf die Fragen der Affiliate-Vertreter*innen. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Questions_for_Candidates|Schlage Fragen vor und wähle 6 aus, die die Kandidat*innen während ihres Video-Q&A beantworten sollen]]. * Siehe die [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analyse-Komitee Bewertungen der Kandidat*innen auf der Erklärung der einzelnen Kandidaten]]. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass|Vorschläge zu Aussagen für das Wahlomat-Tool]] können die Wähler*innen nutzen, um herauszufinden, welche Kandidat*innen am besten zu ihren Prinzipien passen. * Ermutige andere in deiner Community, sich an den Wahlen zu beteiligen. Beste Grüße, Movement Strategy and Governance ''Diese Nachricht wurde versandt im Namen der Board of Trustees Task Force und des Wahlausschusses'' </div><section end="announcement-content"/> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 13:20, 20. Jul. 2022 (UTC) <!-- Message gouf vum User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki geschéckt, deen d'Lëscht op https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/de&oldid=22503045 benotzt huet--> 3x3epqu21jrx7p4urenjkish4j50cgl 2394074 2394073 2022-07-25T14:18:48Z Bdx 7724 /* Kategorie:Grammaire vum Lëtzebuergeschen */ wikitext text/x-wiki {{Schabloun:Staminee}} == Coming soon == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> === Several improvements around templates === Hello, from March 9, several improvements around templates will become available on your wiki: * Fundamental improvements of the [[Mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|VisualEditor template dialog]] ([[m:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|1]], [[m:WMDE Technical Wishes/Removing a template from a page using the VisualEditor|2]]), * Improvements to make it easier to put a template on a page ([[m:WMDE Technical Wishes/Finding and inserting templates|3]]) (for the template dialogs in [[Mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|VisualEditor]], [[Mw:Special:MyLanguage/Extension:WikiEditor#/media/File:VectorEditorBasic-en.png|2010 Wikitext]] and [[Mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|New Wikitext Mode]]), * and improvements in the syntax highlighting extension [[Mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]] ([[m:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting|4]], [[m:WMDE Technical Wishes/Bracket Matching|5]]) (which is available on wikis with writing direction left-to-right). All these changes are part of the “[[m:WMDE Technical Wishes/Templates|Templates]]” project by [[m:WMDE Technical Wishes|WMDE Technical Wishes]]. We hope they will help you in your work, and we would love to hear your feedback on the talk pages of these projects. </div> - [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] 12:38, 28. Feb. 2022 (UTC) <!-- Message gouf vum User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki geschéckt, deen d'Lëscht op https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&oldid=22907463 benotzt huet--> == <span lang="de" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Universal Code of Conduct - Abstimmung zur Ratifizierung der Durchsetzungsleitlinien läuft vom 7. bis 21. März 2022</span> == <div lang="de" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|Diese Nachricht liegt auf Meta-Wiki auch in weitere Sprachen übersetzt vor.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hallo zusammen, Die Abstimmung zur Ratifizierung der [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revidierten Leitlinien zur Umsetzung]] des [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) ist jetzt eröffnet! Die '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|Abstimmung auf SecurePoll]]''' hat am 7. März 2022 begonnen und wird am 21. März 2022 abgeschlossen. Bitte [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|lies mehr über die Informationen für Wähler und zur Wahlberechtigung]]. Der Universal Code of Conduct (UCoC) enthält die Grundregeln für akzeptables Verhalten im gesamten "Movement". Die überarbeiteten Leitlinien zur Umsetzung wurden am 24. Januar 2022 als Vorschlag für die Anwendung der Richtlinie im gesamten "Movement" veröffentlicht. Du kannst [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Project|mehr über das UCoC-Projekt]] lesen. Du kannst auf Diskussionsseiten im Meta-Wiki in jeder Sprache kommentieren. Du kannst beide Teams auch per E-Mail kontaktieren: ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org Herzlichst, Movement Strategy and Governance Wikimedia Foundation<section end="announcement-content" /> </div> [[User:DBarthel (WMF)|DBarthel (WMF)]] 17:03, 8. Mäe. 2022 (UTC) <!-- Message gouf vum User:Xeno (WMF)@metawiki geschéckt, deen d'Lëscht op https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/de&oldid=22503045 benotzt huet--> == <span lang="de" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Universal Code of Conduct - Abstimmung zur Ratifizierung der Durchsetzungsleitlinien läuft vom 7. bis 21. März 2022</span> == <div lang="de" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|Diese Nachricht liegt auf Meta-Wiki auch in weitere Sprachen übersetzt vor.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hallo zusammen, Die Abstimmung zur Ratifizierung der [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revidierten Leitlinien zur Umsetzung]] des [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) ist jetzt eröffnet! Die '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|Abstimmung auf SecurePoll]]''' hat am 7. März 2022 begonnen und wird am 21. März 2022 abgeschlossen. Bitte [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|lies mehr über die Informationen für Wähler und zur Wahlberechtigung]]. Der Universal Code of Conduct (UCoC) enthält die Grundregeln für akzeptables Verhalten im gesamten "Movement". Die überarbeiteten Leitlinien zur Umsetzung wurden am 24. Januar 2022 als Vorschlag für die Anwendung der Richtlinie im gesamten "Movement" veröffentlicht. Du kannst [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Project|mehr über das UCoC-Projekt]] lesen. Du kannst auf Diskussionsseiten im Meta-Wiki in jeder Sprache kommentieren. Du kannst beide Teams auch per E-Mail kontaktieren: ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org Herzlichst, Movement Strategy and Governance Wikimedia Foundation<section end="announcement-content" /> </div> [[User:DBarthel (WMF)|DBarthel (WMF)]] 00:40, 9. Mäe. 2022 (UTC) <!-- Message gouf vum User:Xeno (WMF)@metawiki geschéckt, deen d'Lëscht op https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/de&oldid=22503045 benotzt huet--> == Wiki Loves Folklore 2022 ends tomorrow == [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|frameless|180px]] International photographic contest [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022| Wiki Loves Folklore 2022]] ends on 15th March 2022 23:59:59 UTC. This is the last chance of the year to upload images about local folk culture, festival, cuisine, costume, folklore etc on Wikimedia Commons. Watch out our social media handles for regular updates and declaration of Winners. ([https://www.facebook.com/WikiLovesFolklore/ Facebook] , [https://twitter.com/WikiFolklore Twitter ] , [https://www.instagram.com/wikilovesfolklore/ Instagram]) The writing competition Feminism and Folklore will run till 31st of March 2022 23:59:59 UTC. Write about your local folk tradition, women, folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, folklore, and tradition, including ballads, folktales, fairy tales, legends, traditional song and dance, folk plays, games, seasonal events, calendar customs, folk arts, folk religion, mythology etc. on your local Wikipedia. Check if your [[:m:Feminism and Folklore 2022/Project Page|local Wikipedia is participating]] A special competition called '''Wiki Loves Falles''' is organised in Spain and the world during 15th March 2022 till 15th April 2022 to document local folk culture and [[:en:Falles|Falles]] in Valencia, Spain. Learn more about it on [[:ca:Viquiprojecte:Falles 2022|Catalan Wikipedia project page]]. We look forward for your immense co-operation. Thanks Wiki Loves Folklore international Team [[Benotzer:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Benotzer Diskussioun:MediaWiki message delivery|Diskussioun]]) 14:40, 14. Mäe. 2022 (UTC) <!-- Message gouf vum User:Rockpeterson@metawiki geschéckt, deen d'Lëscht op https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=22754428 benotzt huet--> == Feminism and Folklore 2022 ends soon == [[File:Feminism and Folklore 2022 logo.svg|right|frameless|250px]] [[:m:Feminism and Folklore 2022|Feminism and Folklore 2022]] which is an international writing contest organized at Wikipedia ends soon that is on <b>31 March 2022 11:59 UTC</b>. This is the last chance of the year to write about feminism, women biographies and gender-focused topics such as <i>folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, fairy tales, folk plays, folk arts, folk religion, mythology, folk artists, folk dancers, folk singers, folk musicians, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales and more</i> Keep an eye on the project page for declaration of Winners. We look forward for your immense co-operation. Thanks Wiki Loves Folklore international Team [[Benotzer:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Benotzer Diskussioun:MediaWiki message delivery|Diskussioun]]) 14:29, 26. Mäe. 2022 (UTC) <!-- Message gouf vum User:Rockpeterson@metawiki geschéckt, deen d'Lëscht op https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Rockpeterson/fnf&oldid=23060054 benotzt huet--> == <span lang="de" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Die Abstimmung zur Ratifizierung der Durchsetzungsleitlinien des Universal Code of Conduct ist beendet.</span> == <div lang="de" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message|Diese Nachricht liegt auf Meta-Wiki auch in weitere Sprachen übersetzt vor.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hallo, Die Abstimmung über die Ratifizierung der [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revidierten Leitlinien zur Umsetzung]] des [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) ist am 21. März 2022 zu Ende gegangen. Über {{#expr:2300}} Wikimedianer/innen haben in verschiedenen Regionen unseres "Movements" abgestimmt. Vielen Dank an alle, die sich an diesem Prozess beteiligt haben! Die Prüfergruppe überprüft jetzt die Abstimmung auf ihre Richtigkeit. Bitte gib ihnen bis zu zwei Wochen Zeit, um ihre Arbeit abzuschließen. Die endgültigen Ergebnisse der Abstimmung werden [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Results|hier]] bekannt gegeben, zusammen mit den relevanten Statistiken und einer Zusammenfassung der Kommentare, sobald sie verfügbar sind. Bitte sieh dir [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|die Wählerinformationsseite]] an, um mehr über die nächsten Schritte zu erfahren. Du kannst auf der Projekt-Talkseite [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|im Meta-Wiki]] in jeder Sprache Kommentare abgeben. Du kannst das UCoC-Projektteam auch per E-Mail kontaktieren: ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org Viele Grüße, Movement Strategy and Governance<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:DBarthel (WMF)|DBarthel (WMF)]] 01:19, 30. Mäe. 2022 (UTC) <!-- Message gouf vum User:Xeno (WMF)@metawiki geschéckt, deen d'Lëscht op https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/de&oldid=22503045 benotzt huet--> == Lasst uns über die Desktop-Verbesserungen sprechen == [[File:New table of contents shown on English wikipedia.png|thumb]] Hallo! Habt ihr bemerkt, dass einige Wikis eine veränderte Desktop-Oberfläche haben? Interessiert ihr euch für die nächsten Schritte? Vielleicht habt ihr Fragen oder Ideen zum Design oder technischen Details? Dann nehmt teil an einem Online-Treffen mit dem Team, das an den [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements|Desktop-Verbesserungen]] arbeitet. Es findet am '''29. April 2022 um 15:00 CEST, 20:00 CEST''' auf Zoom. '''[https://wikimedia.zoom.us/j/88045453898 Hier klicken, um teilzunehmen]'''. Meeting ID: 88045453898. [https://wikimedia.zoom.us/u/kcOMICmyyA Wähle dich über deinen Ort ein]. '''Agenda''' * Informationen zu den letzten Entwicklungen * Fragen und Antworten, Diskussion '''Format''' Das Treffen wird nicht aufgezeichnet oder gestreamt. Notizen werden in einem [https://docs.google.com/document/d/1G4tfss-JBVxyZMxGlOj5MCBhOO-0sLekquFoa2XiQb8/edit# Google Doc] aufgezeichnet. [[mw:User:OVasileva_(WMF)|Olga Vasileva]] (Produkt-Manager) veranstaltet das Treffen. Der Präsentationsteil findet auf Englisch statt. Wir können Fragen beantworten, die auf Englisch, Französisch, Italienisch und Polnisch. Wenn du im Voraus Fragen stellen möchtest, kannst du diese auf der [[mw:Talk:Reading/Web/Desktop_Improvements|Diskussionsseite]] stellen oder an sgrabarczuk@wikimedia.org senden. At this meeting, both [[foundation:Friendly_space_policy|Friendly space policy]] and the [[mw:Special:MyLanguage/Code_of_Conduct|Verhaltensregeln]] for Wikimedia technical spaces apply. Für Zoom gilt die [[foundation:Privacy_policy|Datenschutzerklärung der Wikimedia Foundation]] nicht. Bis dann! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|Diskussion]]) 00:29, 26. Abr. 2022 (UTC) <!-- Message gouf vum User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki geschéckt, deen d'Lëscht op https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/De_fallback&oldid=23201372 benotzt huet--> == New Wikipedia Library Collections Available Now - April 2022 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Hello Wikimedians! [[File:Wikipedia_Library_owl.svg|thumb|upright|The TWL owl says sign up today!]] [[m:The Wikipedia Library|The Wikipedia Library]] has free access to new paywalled reliable sources. You can these and dozens more collections at https://wikipedialibrary.wmflabs.org/: * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/128/ Wiley]''' – journals, books, and research resources, covering life, health, social, and physical sciences * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/125/ OECD]''' – OECD iLibrary, Data, and Multimedia​​ published by the Organisation for Economic Cooperation and Development * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/129/ SPIE Digital Library]''' – journals and eBooks on optics and photonics applied research Many other sources are freely available for experienced editors, including collections which recently became accessible to all eligible editors: Cambridge University Press, BMJ, AAAS, Érudit and more. Do better research and help expand the use of high quality references across Wikipedia projects: log in today! <br>--The Wikipedia Library Team 13:17, 26. Abr. 2022 (UTC) :<small>This message was delivered via the [https://meta.wikimedia.org/wiki/MassMessage#Global_message_delivery Global Mass Message] tool to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library The Wikipedia Library Global Delivery List].</small> </div> <!-- Message gouf vum User:Samwalton9@metawiki geschéckt, deen d'Lëscht op https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library&oldid=23036656 benotzt huet--> == Coming soon: Improvements for templates == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> <!--T:11--> [[File:Overview of changes in the VisualEditor template dialog by WMDE Technical Wishes.webm|thumb|Fundamental changes in the template dialog.]] Hello, more changes around templates are coming to your wiki soon: The [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|'''template dialog''' in VisualEditor]] and in the [[mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|2017 Wikitext Editor]] (beta) will be '''improved fundamentally''': This should help users understand better what the template expects, how to navigate the template, and how to add parameters. * [[metawiki:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|project page]], [[metawiki:Talk:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|talk page]] In '''syntax highlighting''' ([[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]] extension), you can activate a '''colorblind-friendly''' color scheme with a user setting. * [[metawiki:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting#Color-blind_mode|project page]], [[metawiki:Talk:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting|talk page]] Deployment is planned for May 10. This is the last set of improvements from [[m:WMDE Technical Wishes|WMDE Technical Wishes']] focus area “[[m:WMDE Technical Wishes/Templates|Templates]]”. We would love to hear your feedback on our talk pages! </div> -- [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] 11:13, 29. Abr. 2022 (UTC) <!-- Message gouf vum User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki geschéckt, deen d'Lëscht op https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&oldid=23222263 benotzt huet--> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Editing news 2022 #1</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="message"/><i>[[metawiki:VisualEditor/Newsletter/2022/April|Read this in another language]] • [[m:VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]</i> [[File:Junior Contributor New Topic Tool Completion Rate.png|thumb|New editors were more successful with this new tool.]] The [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#New discussion tool|New topic tool]] helps editors create new ==Sections== on discussion pages. New editors are more successful with this new tool. You can [[mw:Talk pages project/New topic#21 April 2022|read the report]]. Soon, the Editing team will offer this to all editors at the 20 Wikipedias that participated in the test. You will be able to turn it off at [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion]].<section end="message"/> </div> [[User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] 18:55, 2. Mee 2022 (UTC) <!-- Message gouf vum User:Quiddity (WMF)@metawiki geschéckt, deen d'Lëscht op https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&oldid=22019984 benotzt huet--> == Kategorie:Grammaire vum Lëtzebuergeschen == Gudde Mëtteg, An der [[:Kategorie:Grammaire]] steet z. B. den Artikel [[Méizuel]] an deem et haaptsächlech ëm d'Méizuel am '''Lëtzebueregsche '''geet. Den Artikel [[Eenzuel]] steet wuel an der [[:Kategorie:Grammaire vum Lëtzebuergeschen]], mer ginn awer net vill driwwer gewuer… Ech géif proposéieren béid Säiten (''Eenzuel ''a ''Méizuel'') an d'''Kategorie:Grammaire vum Lëtzebuergeschen'' ze réckelen an och just d'Lëtzebueregscht ze behandelen, sou wéi et och fir de Lemma [[Artikel (Grammaire)]] ass. Géife mer de Lemma (z. B. ''Eenzuel'') si loossen oder änneren (z. B. ''Eenzuel am Lëtzebuergeschen'')? Wat mengt der? [[Benotzer:GilPe|GilPe]] ([[Benotzer Diskussioun:GilPe|Diskussioun]]) 14:34, 7. Mee 2022 (UTC) ::Et ass zwar scho laang hier, datt déi Fro hei gestallt gouf, mee ech äntweren trotzdeem nach. Menger Meenung no dierft een Artikel wéi [[Eenzuel]], [[Méizuel]], etc. net nëmmen exklusiv d'lëtzebuergesch Sprooch behandelen, well soss misst de Lemma sinn: [[Eenzuel am Lëtzebuergeschen]], [[Méizuel am Lëtzebuergeschen]]. D'Lëtzebuerger Sprooch kann zwar och als eng vun de Sproochen do behandelt ginn, mee ech géif d'Artikelen all an d'[[:Kategorie:Grammaire]] setzen, net d'[[:Kategorie:Grammaire vum Lëtzebuergeschen]]. --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 14:18, 25. Jul. 2022 (UTC) == Update zu den Desktop-Verbesserungen == [[File:Table of contents shown on English Wikipedia 02.webm|thumb]] ; Dies zum neuen Standard machen Hallo. Hier möchte ich ein Update zum Projekt zu [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements|Desktopverbesserungen]] geben, an denen das Web-Team der Wikimedia Foundation seit einigen Jahren arbeitet. Unsere Arbeit ist fast beendet! 🎉 Wir würden uns freuen, wenn diese Verbesserungen der Standard für alle Leser und Autoren in allen Wikis werden würden. <span style="background-color:#fc3;">In den kommenden Wochen werden wir Gespräche mit weiteren Wikis beginnen, darunter auch deins. 🗓️</span> Gerne lesen wir eure Anregungen! Ziele des Projekts sind die Benutzeroberfläche zweckmäßig für fortgeschrittene Nutzer und komfortabler und einladender für Leser zu gestalten. Das Projekt besteht aus einer Serie von Verbesserungen der Funktionen, welche das Lesen und Lernen, die Navigation auf der Seite, die Suche, den Wechsel zwischen Sprachen, die Nutzung von Artikel-Tabs und des Nutzer-Menüs sowie Weiteres betreffen. Die Verbesserungen sind bereits auf mehr als 30 Wikis in den Standardeinstellungen für Leser und Autoren sichtbar, unter anderem in den Wikipedias auf [[:fr:|Französisch]], [[:pt:|Portugiesisch]] und [[:fa:|Persisch]]. Die Veränderungen gelten nur für das [{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|useskin=vector}} Vector]-Design. [{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|useskin=monobook}} Monobook] und [{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|useskin=timeless}} Timeless] sind davon nicht betroffen. ; Die neuesten Funktionen * [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Features/Table of contents|Inhaltsverzeichnis]] - Unsere Version ist einfacher zu erreichen, erhält den Kontext der Seite und ermöglicht die Navigation auf der Seite, ohne zu scrollen. Es wird derzeit in unseren Pilot-Wikis getestet. Es ist auch für Benutzer verfügbar, die den Skin Vector 2022 aktiviert haben. * [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Features/Page tools|Seitenwerkzeuge]] - Es gibt nun zwei Arten von Links in der Seitenleiste. Es gibt Aktionen und Werkzeuge für einzelne Seiten (wie [[Special:RecentChangesLinked|Änderungen an verlinkten Seiten]]) und Links für das ganze Wiki (wie [[Special:RecentChanges|Letzte Änderungen]]). Wir werden diese in zwei intuitive Menüs aufteilen. ; Wie man die Verbesserungen aktiviert [[File:Desktop Improvements - how to enable globally.png|thumb|[[Special:GlobalPreferences#mw-prefsection-rendering|{{int:globalpreferences}}]]]] * Es ist möglich, die Funktionen zu aktivieren, indem man [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|im Reiter "Aussehen" in den Einstellungen]] "{{int:skinname-vector-2022}}" auswählt. Es ist auch möglich, die Option in allen Wikis über die [[Special:GlobalPreferences#mw-prefsection-rendering|Globalen Einstellungen]] zu aktivieren. * In Wikis, in denen die Änderungen standardmäßig für alle sichtbar sind, können angemeldete Benutzer jederzeit den klassischen Vektor aktivieren. Es gibt einen leicht zugänglichen Link in der Seitenleiste des neuen Vektors. ; Erfahre mehr und werde Teil unserer Veranstaltungen Wenn man die Fortschritte unseres Projekts verfolgen möchte, kann man [[mw:Special:Newsletter/28/subscribe|unseren Newsletter abonnieren]]. Man kann die [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements|Seiten des Projekts]] durchschauen, einen Blick in die [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Frequently_asked_questions|FAQ]] werfen, auf der [[mw:Talk:Reading/Web/Desktop_Improvements|Projektdiskussion]] schreiben sowie am [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|Online-Treffen mit uns teilnehmen]]. Danke! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|Diskussion]]) 15:54, 21. Jun. 2022 (UTC) <!-- Message gouf vum User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki geschéckt, deen d'Lëscht op https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/De_fallback&oldid=23201372 benotzt huet--> == Results of Wiki Loves Folklore 2022 is out! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]] Hi, Greetings The winners for '''[[c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022|Wiki Loves Folklore 2022]]''' is announced! We are happy to share with you winning images for this year's edition. This year saw over 8,584 images represented on commons in over 92 countries. Kindly see images '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Winners|here]]''' Our profound gratitude to all the people who participated and organized local contests and photo walks for this project. We hope to have you contribute to the campaign next year. '''Thank you,''' '''Wiki Loves Folklore International Team''' --[[Benotzer:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Benotzer Diskussioun:MediaWiki message delivery|Diskussioun]]) 16:12, 4. Jul. 2022 (UTC) </div> <!-- Message gouf vum User:Tiven2240@metawiki geschéckt, deen d'Lëscht op https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&oldid=23454230 benotzt huet--> == <span lang="de" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Schlage Stellungnahmen für den Wahl-Kompass 2022 vor</span> == <div lang="de" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass| Diese Nachricht liegt auf Meta-Wiki auch in weitere Sprachen übersetzt vor.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Liebe alle, Community-Mitglieder sind anläßlich der [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|Wahl zum Board of Trustees 2022]] eingeladen, [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|Vorschläge für Aussagen im Wahl-o-mat zu machen]]. Ein Wahl-o-mat ist ein Instrument, das den Wähler*innen hilft, die Kandidat*innen auszuwählen, die am besten mit ihren Überzeugungen und Ansichten übereinstimmen. Community-Mitglieder schlagen den Kandidat*innen Aussagen vor, die sie mit Hilfe einer Lickert-Skala (zustimmen/neutral/ nicht zustimmen) beantworten sollen. Die Antworten der Kandidat*innen auf die Aussagen werden in den Wahl-o-mat eingepflegt. Die Wähler/innen nutzen das Tool, indem sie ihre Antwort auf die Aussagen eingeben (zustimmen/ablehnen/neutral). Die Ergebnisse zeigen die Kandidat*innen, die am besten mit den Überzeugungen und Ansichten der Wähler*innen übereinstimmen. Hier ist die Zeitleiste für den Wahl-o-mat: 8. bis 20. Juli: Freiwillige schlagen Aussagen für den Wahl-Kompass vor 21. - 22. Juli: Der Wahlausschuss überprüft die Erklärungen auf ihre Klarheit und streicht themenfremde Erklärungen. 23. Juli - 1. August: Die Communitys stimmen über die Erklärungen ab 2. bis 4. August: Der Wahlausschuss wählt die 15 besten Stellungnahmen aus 5. bis 12. August: Kandidat*innen positionieren sich zu den Aussagen 15. August: Der Wahl-o-mat steht ab jetzt den Wahlberechtigten zur Verfügung, um sie bei ihrer Wahlentscheidung zu unterstützen. Der Wahlausschuss wird Anfang August die 15 besten Aussagen auswählen. Der Wahlausschuss wird den Prozess überwachen, unterstützt vom Movement Strategy and Governance Team. MSG prüft, ob die Fragen klar sind, ob es keine Duplikate gibt, ob es Tippfehler gibt und so weiter. Beste Grüße, Movement Strategy and Governance ''Diese Nachricht wurde versandt im Namen der Board of Trustees Task Force und des Wahlausschusses''<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 15:17, 12. Jul. 2022 (UTC) <!-- Message gouf vum User:Xeno (WMF)@metawiki geschéckt, deen d'Lëscht op https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/de&oldid=22503045 benotzt huet--> == Wallounesch Regioun + Wallounien == Mëtteg, Ech weess net op dat schonn eng Kéier opkomm ass, mee ech géif proposéieren, d'Artikelen [[Wallounien]] a [[Wallounesch Regioun]] ze fusionéieren (ënner "Wallounien"). Hei meng Iwwerleeung: * Bei bal all anere Regiounen hu mir een eenzegen Artikel fir déi geographesch, kulturell a politesch Informatiounen. Mir maache jo och keng separat Artikele fir z.B. "Bayern" an de "Fräistaat Bayern", oder fir "Australien" an de "Commonwealth vun Australien". * D'Wallonie als geographesch/kulturell Regioun an d'politesch Entitéit vun der wallounescher Regioun sinn deckungsgläich. Et gëtt keng Kontrovers wéi dat bei anere Regiounen de Fall ka sinn (z.B. [[Mazedonien]], [[Palestina]], [[Kosovo]]...). * Déi zwee Artikele si momentan perfekt komplementär a kënne relativ einfach integréiert ginn. * Et gëtt schonn elo eng gewësse Konfusioun, well bestëmmten Informatiounen an deem engen Artikel stinn, déi besser an deen anere passen, an ëmgedréint. * Déi allermeescht aner Wikipediae hunn och just een Artikel (falls dat een Argument ass). Ausser falls elo een eng staark Meenung dozou huet, firwat déi zwee Artikele solle separat bleiwen, géif ech ubidden, fir déi zwee Artikelen z'integréieren. --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 12:53, 18. Jul. 2022 (UTC) Moie Bdx, Merci dass de dech där Fro ugeholl hues. Ech fannen, eng Fusioun wier eng gutt Léisung. Bei der 'Deckungsgläichheet' misst just op d'Cantons de l'Est, resp. d'Däitschsproocheg Gemeinschaft Uecht gedoe ginn, well déi e bëss baussent der Rei sinn. Bescht Gréiss, --[[Benotzer:Zinneke|Zinneke]] ([[Benotzer Diskussioun:Zinneke|Diskussioun]]) 13:22, 18. Jul. 2022 (UTC) :Gudde Punkt, Merci! Ech waarden nach e puer Deeg, a wa keen eng aner Meenung huet da leeën ech lass.--[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 08:54, 19. Jul. 2022 (UTC) :::Ass geschitt! --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 14:08, 25. Jul. 2022 (UTC) == Wikimedia Foundation Board of Trustees election 2022 - Call for Election Volunteers == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/2022/Call for Election Volunteers|Diese Nachricht liegt auf Meta-Wiki auch in weitere Sprachen übersetzt vor.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/2022/Call for Election Volunteers|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/2022/Call for Election Volunteers}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Das Team "Movement Strategy and Governance" sucht nach Community-Mitgliedern, die sich als Wahlhelfer bei den anstehenden Wahlen zum Board of Trustees zur Verfügung stellen. Die Idee für das Wahlhelferprogramm entstand während der Wahlen zum Wikimedia Board of Trustees 2021. Das Programm erwies sich als erfolgreich. Mit Hilfe der Wahlhelfer*innen konnten wir die Reichweite und die Beteiligung an der Wahl im Vergleich zu 2017 um 1.753 Wähler/innen erhöhen. Die Wahlbeteiligung lag insgesamt bei 10,13 %, 1,1 Prozentpunkte höher, und 214 Wikis waren bei der Wahl vertreten. Aber in insgesamt 74 Wikis, die 2017 nicht teilgenommen haben, haben bei der Wahl 2021 Wähler*innen mitgemacht. Willst du mithelfen, die Beteiligung zu verbessern? Wahlhelfer*innen werden in den folgenden Bereichen helfen: * Übersetzen von Kurznachrichten und Ankündigung der laufenden Wahlen in den Kanälen der Communitys * Optional: Beobachte die Community-Kanäle auf Kommentare und Fragen der Communitys Freiwillige sollten: * Bei Gesprächsrunden und Veranstaltungen die Friendly-Space-Politik aufrechterhalten * Der Community die Leitlinien und Abstimmungsinformationen auf neutrale Art und Weise präsentieren Möchtest du dich als Wahlhelfer*in engagieren und dafür sorgen, dass deine Community bei der Wahl vertreten ist? Melde dich [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/About|hier]] an, um aktuelle Informationen zu erhalten. Du kannst die [[m:Special:MyLanguage/Talk:Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/About|Diskussionsseite]] für Fragen zur Übersetzung nutzen.<br /><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)| MNadzikiewicz (WMF)]] 08:45, 20. Jul. 2022 (UTC) <!-- Message gouf vum User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki geschéckt, deen d'Lëscht op https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/de&oldid=22503045 benotzt huet--> == Bekanntgabe der sechs Kandidat*innen für die Wahl zum Board of Trustees 2022 == <section begin="announcement-content"/> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election| Diese Nachricht liegt auf Meta-Wiki auch in weitere Sprachen übersetzt vor.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hallo zusammen, Das Wahlverfahren der Affiliates (Chapter und Usergroups) ist abgeschlossen. Vertreter*innen der einzelnen Affiliates (Chapter und Usergroups) haben sich über die Kandidat*innen informiert, indem sie die Erklärungen der Kandidat*innen gelesen, die Antworten der Kandidat*innen auf die Fragen geprüft und die vom Analyse-Komitee erstellten Bewertungen der Kandidat*innen berücksichtigt haben. Die ausgewählten Kandidat*innen für das Board of Trustees 2022 sind: * Tobechukwu Precious Friday ([[User:Tochiprecious|Tochiprecious]]) * Farah Jack Mustaklem ([[User:Fjmustak|Fjmustak]]) * Shani Evenstein Sigalov ([[User:Esh77|Esh77]]) * Kunal Mehta ([[User:Legoktm|Legoktm]]) * Michał Buczyński ([[User:Aegis Maelstrom|Aegis Maelstrom]]) * Mike Peel ([[User:Mike Peel|Mike Peel]]) Du kannst mehr Informationen über die [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Ergebnisse]] und [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|Statistiken]] dieser Boardwahlen sehen. Bitte nimm dir einen Moment Zeit, um den Vertretern der Affiliates (Chapter und Usergroups) und den Mitgliedern des Analyse-Komitees dafür zu danken, dass sie an diesem Prozess teilgenommen und dazu beigetragen haben, das Board of Trustees in seiner Kapazität und Diversität zu erweitern. Diese Stunden ehrenamtlicher Arbeit verbinden uns über Verständnis und Perspektive hinweg. Vielen Dank für deine Teilnahme. Vielen Dank an die Community-Mitglieder, die sich als Kandidat*in für das Board of Trustees zur Verfügung gestellt haben. Die Entscheidung, in das Board of Trustees einzutreten, ist keine leichte Entscheidung. Die Zeit und das Engagement, das die Kandidat*innen bis jetzt gezeigt haben, sprechen für ihr Engagement in diesem "Movement". Herzlichen Glückwunsch an die Kandidat*innen, die ausgewählt worden sind. Große Anerkennung und Dankbarkeit für die Kandidat*innen, die nicht ausgewählt wurden. Bitte stellt Wikimedia weiterhin eure Führungsqualität zur Verfügung. Vielen Dank an alle, die bei dieser Boardwahl das Affiliate-Verfahren verfolgt haben. Du kannst die Ergebnisse der Wahl der Affiliates (Chapter und Usergroups) einsehen. Der nächste Teil der Boardwahlen ist die Community-Wahlperiode. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022#Timeline|Hier kannst du den Zeitplan für die Boardwahlen einsehen]]. Zur Vorbereitung der Community-Wahlperiode gibt es einige Dinge, an denen sich Community-Mitglieder auf folgende Weise beteiligen können: * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Lest die Aussagen der Kandidat*innen]] und die Antworten der Kandidat*innen auf die Fragen der Affiliate-Vertreter*innen. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Questions_for_Candidates|Schlage Fragen vor und wähle 6 aus, die die Kandidat*innen während ihres Video-Q&A beantworten sollen]]. * Siehe die [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analyse-Komitee Bewertungen der Kandidat*innen auf der Erklärung der einzelnen Kandidaten]]. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass|Vorschläge zu Aussagen für das Wahlomat-Tool]] können die Wähler*innen nutzen, um herauszufinden, welche Kandidat*innen am besten zu ihren Prinzipien passen. * Ermutige andere in deiner Community, sich an den Wahlen zu beteiligen. Beste Grüße, Movement Strategy and Governance ''Diese Nachricht wurde versandt im Namen der Board of Trustees Task Force und des Wahlausschusses'' </div><section end="announcement-content"/> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 13:20, 20. Jul. 2022 (UTC) <!-- Message gouf vum User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki geschéckt, deen d'Lëscht op https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/de&oldid=22503045 benotzt huet--> r1uw9xle0l6y23r85v8u3djjnkcrx8k 2394081 2394074 2022-07-25T16:27:41Z MediaWiki message delivery 23144 Neien Abschnitt /* Lasst uns über die Desktop-Verbesserungen sprechen */ wikitext text/x-wiki {{Schabloun:Staminee}} == Coming soon == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> === Several improvements around templates === Hello, from March 9, several improvements around templates will become available on your wiki: * Fundamental improvements of the [[Mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|VisualEditor template dialog]] ([[m:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|1]], [[m:WMDE Technical Wishes/Removing a template from a page using the VisualEditor|2]]), * Improvements to make it easier to put a template on a page ([[m:WMDE Technical Wishes/Finding and inserting templates|3]]) (for the template dialogs in [[Mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|VisualEditor]], [[Mw:Special:MyLanguage/Extension:WikiEditor#/media/File:VectorEditorBasic-en.png|2010 Wikitext]] and [[Mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|New Wikitext Mode]]), * and improvements in the syntax highlighting extension [[Mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]] ([[m:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting|4]], [[m:WMDE Technical Wishes/Bracket Matching|5]]) (which is available on wikis with writing direction left-to-right). All these changes are part of the “[[m:WMDE Technical Wishes/Templates|Templates]]” project by [[m:WMDE Technical Wishes|WMDE Technical Wishes]]. We hope they will help you in your work, and we would love to hear your feedback on the talk pages of these projects. </div> - [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] 12:38, 28. Feb. 2022 (UTC) <!-- Message gouf vum User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki geschéckt, deen d'Lëscht op https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&oldid=22907463 benotzt huet--> == <span lang="de" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Universal Code of Conduct - Abstimmung zur Ratifizierung der Durchsetzungsleitlinien läuft vom 7. bis 21. März 2022</span> == <div lang="de" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|Diese Nachricht liegt auf Meta-Wiki auch in weitere Sprachen übersetzt vor.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hallo zusammen, Die Abstimmung zur Ratifizierung der [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revidierten Leitlinien zur Umsetzung]] des [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) ist jetzt eröffnet! Die '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|Abstimmung auf SecurePoll]]''' hat am 7. März 2022 begonnen und wird am 21. März 2022 abgeschlossen. Bitte [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|lies mehr über die Informationen für Wähler und zur Wahlberechtigung]]. Der Universal Code of Conduct (UCoC) enthält die Grundregeln für akzeptables Verhalten im gesamten "Movement". Die überarbeiteten Leitlinien zur Umsetzung wurden am 24. Januar 2022 als Vorschlag für die Anwendung der Richtlinie im gesamten "Movement" veröffentlicht. Du kannst [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Project|mehr über das UCoC-Projekt]] lesen. Du kannst auf Diskussionsseiten im Meta-Wiki in jeder Sprache kommentieren. Du kannst beide Teams auch per E-Mail kontaktieren: ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org Herzlichst, Movement Strategy and Governance Wikimedia Foundation<section end="announcement-content" /> </div> [[User:DBarthel (WMF)|DBarthel (WMF)]] 17:03, 8. Mäe. 2022 (UTC) <!-- Message gouf vum User:Xeno (WMF)@metawiki geschéckt, deen d'Lëscht op https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/de&oldid=22503045 benotzt huet--> == <span lang="de" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Universal Code of Conduct - Abstimmung zur Ratifizierung der Durchsetzungsleitlinien läuft vom 7. bis 21. März 2022</span> == <div lang="de" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|Diese Nachricht liegt auf Meta-Wiki auch in weitere Sprachen übersetzt vor.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hallo zusammen, Die Abstimmung zur Ratifizierung der [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revidierten Leitlinien zur Umsetzung]] des [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) ist jetzt eröffnet! Die '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|Abstimmung auf SecurePoll]]''' hat am 7. März 2022 begonnen und wird am 21. März 2022 abgeschlossen. Bitte [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|lies mehr über die Informationen für Wähler und zur Wahlberechtigung]]. Der Universal Code of Conduct (UCoC) enthält die Grundregeln für akzeptables Verhalten im gesamten "Movement". Die überarbeiteten Leitlinien zur Umsetzung wurden am 24. Januar 2022 als Vorschlag für die Anwendung der Richtlinie im gesamten "Movement" veröffentlicht. Du kannst [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Project|mehr über das UCoC-Projekt]] lesen. Du kannst auf Diskussionsseiten im Meta-Wiki in jeder Sprache kommentieren. Du kannst beide Teams auch per E-Mail kontaktieren: ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org Herzlichst, Movement Strategy and Governance Wikimedia Foundation<section end="announcement-content" /> </div> [[User:DBarthel (WMF)|DBarthel (WMF)]] 00:40, 9. Mäe. 2022 (UTC) <!-- Message gouf vum User:Xeno (WMF)@metawiki geschéckt, deen d'Lëscht op https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/de&oldid=22503045 benotzt huet--> == Wiki Loves Folklore 2022 ends tomorrow == [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|frameless|180px]] International photographic contest [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022| Wiki Loves Folklore 2022]] ends on 15th March 2022 23:59:59 UTC. This is the last chance of the year to upload images about local folk culture, festival, cuisine, costume, folklore etc on Wikimedia Commons. Watch out our social media handles for regular updates and declaration of Winners. ([https://www.facebook.com/WikiLovesFolklore/ Facebook] , [https://twitter.com/WikiFolklore Twitter ] , [https://www.instagram.com/wikilovesfolklore/ Instagram]) The writing competition Feminism and Folklore will run till 31st of March 2022 23:59:59 UTC. Write about your local folk tradition, women, folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, folklore, and tradition, including ballads, folktales, fairy tales, legends, traditional song and dance, folk plays, games, seasonal events, calendar customs, folk arts, folk religion, mythology etc. on your local Wikipedia. Check if your [[:m:Feminism and Folklore 2022/Project Page|local Wikipedia is participating]] A special competition called '''Wiki Loves Falles''' is organised in Spain and the world during 15th March 2022 till 15th April 2022 to document local folk culture and [[:en:Falles|Falles]] in Valencia, Spain. Learn more about it on [[:ca:Viquiprojecte:Falles 2022|Catalan Wikipedia project page]]. We look forward for your immense co-operation. Thanks Wiki Loves Folklore international Team [[Benotzer:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Benotzer Diskussioun:MediaWiki message delivery|Diskussioun]]) 14:40, 14. Mäe. 2022 (UTC) <!-- Message gouf vum User:Rockpeterson@metawiki geschéckt, deen d'Lëscht op https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=22754428 benotzt huet--> == Feminism and Folklore 2022 ends soon == [[File:Feminism and Folklore 2022 logo.svg|right|frameless|250px]] [[:m:Feminism and Folklore 2022|Feminism and Folklore 2022]] which is an international writing contest organized at Wikipedia ends soon that is on <b>31 March 2022 11:59 UTC</b>. This is the last chance of the year to write about feminism, women biographies and gender-focused topics such as <i>folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, fairy tales, folk plays, folk arts, folk religion, mythology, folk artists, folk dancers, folk singers, folk musicians, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales and more</i> Keep an eye on the project page for declaration of Winners. We look forward for your immense co-operation. Thanks Wiki Loves Folklore international Team [[Benotzer:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Benotzer Diskussioun:MediaWiki message delivery|Diskussioun]]) 14:29, 26. Mäe. 2022 (UTC) <!-- Message gouf vum User:Rockpeterson@metawiki geschéckt, deen d'Lëscht op https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Rockpeterson/fnf&oldid=23060054 benotzt huet--> == <span lang="de" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Die Abstimmung zur Ratifizierung der Durchsetzungsleitlinien des Universal Code of Conduct ist beendet.</span> == <div lang="de" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message|Diese Nachricht liegt auf Meta-Wiki auch in weitere Sprachen übersetzt vor.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hallo, Die Abstimmung über die Ratifizierung der [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revidierten Leitlinien zur Umsetzung]] des [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) ist am 21. März 2022 zu Ende gegangen. Über {{#expr:2300}} Wikimedianer/innen haben in verschiedenen Regionen unseres "Movements" abgestimmt. Vielen Dank an alle, die sich an diesem Prozess beteiligt haben! Die Prüfergruppe überprüft jetzt die Abstimmung auf ihre Richtigkeit. Bitte gib ihnen bis zu zwei Wochen Zeit, um ihre Arbeit abzuschließen. Die endgültigen Ergebnisse der Abstimmung werden [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Results|hier]] bekannt gegeben, zusammen mit den relevanten Statistiken und einer Zusammenfassung der Kommentare, sobald sie verfügbar sind. Bitte sieh dir [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|die Wählerinformationsseite]] an, um mehr über die nächsten Schritte zu erfahren. Du kannst auf der Projekt-Talkseite [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|im Meta-Wiki]] in jeder Sprache Kommentare abgeben. Du kannst das UCoC-Projektteam auch per E-Mail kontaktieren: ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org Viele Grüße, Movement Strategy and Governance<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:DBarthel (WMF)|DBarthel (WMF)]] 01:19, 30. Mäe. 2022 (UTC) <!-- Message gouf vum User:Xeno (WMF)@metawiki geschéckt, deen d'Lëscht op https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/de&oldid=22503045 benotzt huet--> == Lasst uns über die Desktop-Verbesserungen sprechen == [[File:New table of contents shown on English wikipedia.png|thumb]] Hallo! Habt ihr bemerkt, dass einige Wikis eine veränderte Desktop-Oberfläche haben? Interessiert ihr euch für die nächsten Schritte? Vielleicht habt ihr Fragen oder Ideen zum Design oder technischen Details? Dann nehmt teil an einem Online-Treffen mit dem Team, das an den [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements|Desktop-Verbesserungen]] arbeitet. Es findet am '''29. April 2022 um 15:00 CEST, 20:00 CEST''' auf Zoom. '''[https://wikimedia.zoom.us/j/88045453898 Hier klicken, um teilzunehmen]'''. Meeting ID: 88045453898. [https://wikimedia.zoom.us/u/kcOMICmyyA Wähle dich über deinen Ort ein]. '''Agenda''' * Informationen zu den letzten Entwicklungen * Fragen und Antworten, Diskussion '''Format''' Das Treffen wird nicht aufgezeichnet oder gestreamt. Notizen werden in einem [https://docs.google.com/document/d/1G4tfss-JBVxyZMxGlOj5MCBhOO-0sLekquFoa2XiQb8/edit# Google Doc] aufgezeichnet. [[mw:User:OVasileva_(WMF)|Olga Vasileva]] (Produkt-Manager) veranstaltet das Treffen. Der Präsentationsteil findet auf Englisch statt. Wir können Fragen beantworten, die auf Englisch, Französisch, Italienisch und Polnisch. Wenn du im Voraus Fragen stellen möchtest, kannst du diese auf der [[mw:Talk:Reading/Web/Desktop_Improvements|Diskussionsseite]] stellen oder an sgrabarczuk@wikimedia.org senden. At this meeting, both [[foundation:Friendly_space_policy|Friendly space policy]] and the [[mw:Special:MyLanguage/Code_of_Conduct|Verhaltensregeln]] for Wikimedia technical spaces apply. Für Zoom gilt die [[foundation:Privacy_policy|Datenschutzerklärung der Wikimedia Foundation]] nicht. Bis dann! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|Diskussion]]) 00:29, 26. Abr. 2022 (UTC) <!-- Message gouf vum User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki geschéckt, deen d'Lëscht op https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/De_fallback&oldid=23201372 benotzt huet--> == New Wikipedia Library Collections Available Now - April 2022 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Hello Wikimedians! [[File:Wikipedia_Library_owl.svg|thumb|upright|The TWL owl says sign up today!]] [[m:The Wikipedia Library|The Wikipedia Library]] has free access to new paywalled reliable sources. You can these and dozens more collections at https://wikipedialibrary.wmflabs.org/: * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/128/ Wiley]''' – journals, books, and research resources, covering life, health, social, and physical sciences * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/125/ OECD]''' – OECD iLibrary, Data, and Multimedia​​ published by the Organisation for Economic Cooperation and Development * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/129/ SPIE Digital Library]''' – journals and eBooks on optics and photonics applied research Many other sources are freely available for experienced editors, including collections which recently became accessible to all eligible editors: Cambridge University Press, BMJ, AAAS, Érudit and more. Do better research and help expand the use of high quality references across Wikipedia projects: log in today! <br>--The Wikipedia Library Team 13:17, 26. Abr. 2022 (UTC) :<small>This message was delivered via the [https://meta.wikimedia.org/wiki/MassMessage#Global_message_delivery Global Mass Message] tool to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library The Wikipedia Library Global Delivery List].</small> </div> <!-- Message gouf vum User:Samwalton9@metawiki geschéckt, deen d'Lëscht op https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library&oldid=23036656 benotzt huet--> == Coming soon: Improvements for templates == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> <!--T:11--> [[File:Overview of changes in the VisualEditor template dialog by WMDE Technical Wishes.webm|thumb|Fundamental changes in the template dialog.]] Hello, more changes around templates are coming to your wiki soon: The [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|'''template dialog''' in VisualEditor]] and in the [[mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|2017 Wikitext Editor]] (beta) will be '''improved fundamentally''': This should help users understand better what the template expects, how to navigate the template, and how to add parameters. * [[metawiki:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|project page]], [[metawiki:Talk:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|talk page]] In '''syntax highlighting''' ([[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]] extension), you can activate a '''colorblind-friendly''' color scheme with a user setting. * [[metawiki:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting#Color-blind_mode|project page]], [[metawiki:Talk:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting|talk page]] Deployment is planned for May 10. This is the last set of improvements from [[m:WMDE Technical Wishes|WMDE Technical Wishes']] focus area “[[m:WMDE Technical Wishes/Templates|Templates]]”. We would love to hear your feedback on our talk pages! </div> -- [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] 11:13, 29. Abr. 2022 (UTC) <!-- Message gouf vum User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki geschéckt, deen d'Lëscht op https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&oldid=23222263 benotzt huet--> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Editing news 2022 #1</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="message"/><i>[[metawiki:VisualEditor/Newsletter/2022/April|Read this in another language]] • [[m:VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]</i> [[File:Junior Contributor New Topic Tool Completion Rate.png|thumb|New editors were more successful with this new tool.]] The [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#New discussion tool|New topic tool]] helps editors create new ==Sections== on discussion pages. New editors are more successful with this new tool. You can [[mw:Talk pages project/New topic#21 April 2022|read the report]]. Soon, the Editing team will offer this to all editors at the 20 Wikipedias that participated in the test. You will be able to turn it off at [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion]].<section end="message"/> </div> [[User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] 18:55, 2. Mee 2022 (UTC) <!-- Message gouf vum User:Quiddity (WMF)@metawiki geschéckt, deen d'Lëscht op https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&oldid=22019984 benotzt huet--> == Kategorie:Grammaire vum Lëtzebuergeschen == Gudde Mëtteg, An der [[:Kategorie:Grammaire]] steet z. B. den Artikel [[Méizuel]] an deem et haaptsächlech ëm d'Méizuel am '''Lëtzebueregsche '''geet. Den Artikel [[Eenzuel]] steet wuel an der [[:Kategorie:Grammaire vum Lëtzebuergeschen]], mer ginn awer net vill driwwer gewuer… Ech géif proposéieren béid Säiten (''Eenzuel ''a ''Méizuel'') an d'''Kategorie:Grammaire vum Lëtzebuergeschen'' ze réckelen an och just d'Lëtzebueregscht ze behandelen, sou wéi et och fir de Lemma [[Artikel (Grammaire)]] ass. Géife mer de Lemma (z. B. ''Eenzuel'') si loossen oder änneren (z. B. ''Eenzuel am Lëtzebuergeschen'')? Wat mengt der? [[Benotzer:GilPe|GilPe]] ([[Benotzer Diskussioun:GilPe|Diskussioun]]) 14:34, 7. Mee 2022 (UTC) ::Et ass zwar scho laang hier, datt déi Fro hei gestallt gouf, mee ech äntweren trotzdeem nach. Menger Meenung no dierft een Artikel wéi [[Eenzuel]], [[Méizuel]], etc. net nëmmen exklusiv d'lëtzebuergesch Sprooch behandelen, well soss misst de Lemma sinn: [[Eenzuel am Lëtzebuergeschen]], [[Méizuel am Lëtzebuergeschen]]. D'Lëtzebuerger Sprooch kann zwar och als eng vun de Sproochen do behandelt ginn, mee ech géif d'Artikelen all an d'[[:Kategorie:Grammaire]] setzen, net d'[[:Kategorie:Grammaire vum Lëtzebuergeschen]]. --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 14:18, 25. Jul. 2022 (UTC) == Update zu den Desktop-Verbesserungen == [[File:Table of contents shown on English Wikipedia 02.webm|thumb]] ; Dies zum neuen Standard machen Hallo. Hier möchte ich ein Update zum Projekt zu [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements|Desktopverbesserungen]] geben, an denen das Web-Team der Wikimedia Foundation seit einigen Jahren arbeitet. Unsere Arbeit ist fast beendet! 🎉 Wir würden uns freuen, wenn diese Verbesserungen der Standard für alle Leser und Autoren in allen Wikis werden würden. <span style="background-color:#fc3;">In den kommenden Wochen werden wir Gespräche mit weiteren Wikis beginnen, darunter auch deins. 🗓️</span> Gerne lesen wir eure Anregungen! Ziele des Projekts sind die Benutzeroberfläche zweckmäßig für fortgeschrittene Nutzer und komfortabler und einladender für Leser zu gestalten. Das Projekt besteht aus einer Serie von Verbesserungen der Funktionen, welche das Lesen und Lernen, die Navigation auf der Seite, die Suche, den Wechsel zwischen Sprachen, die Nutzung von Artikel-Tabs und des Nutzer-Menüs sowie Weiteres betreffen. Die Verbesserungen sind bereits auf mehr als 30 Wikis in den Standardeinstellungen für Leser und Autoren sichtbar, unter anderem in den Wikipedias auf [[:fr:|Französisch]], [[:pt:|Portugiesisch]] und [[:fa:|Persisch]]. Die Veränderungen gelten nur für das [{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|useskin=vector}} Vector]-Design. [{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|useskin=monobook}} Monobook] und [{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|useskin=timeless}} Timeless] sind davon nicht betroffen. ; Die neuesten Funktionen * [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Features/Table of contents|Inhaltsverzeichnis]] - Unsere Version ist einfacher zu erreichen, erhält den Kontext der Seite und ermöglicht die Navigation auf der Seite, ohne zu scrollen. Es wird derzeit in unseren Pilot-Wikis getestet. Es ist auch für Benutzer verfügbar, die den Skin Vector 2022 aktiviert haben. * [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Features/Page tools|Seitenwerkzeuge]] - Es gibt nun zwei Arten von Links in der Seitenleiste. Es gibt Aktionen und Werkzeuge für einzelne Seiten (wie [[Special:RecentChangesLinked|Änderungen an verlinkten Seiten]]) und Links für das ganze Wiki (wie [[Special:RecentChanges|Letzte Änderungen]]). Wir werden diese in zwei intuitive Menüs aufteilen. ; Wie man die Verbesserungen aktiviert [[File:Desktop Improvements - how to enable globally.png|thumb|[[Special:GlobalPreferences#mw-prefsection-rendering|{{int:globalpreferences}}]]]] * Es ist möglich, die Funktionen zu aktivieren, indem man [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|im Reiter "Aussehen" in den Einstellungen]] "{{int:skinname-vector-2022}}" auswählt. Es ist auch möglich, die Option in allen Wikis über die [[Special:GlobalPreferences#mw-prefsection-rendering|Globalen Einstellungen]] zu aktivieren. * In Wikis, in denen die Änderungen standardmäßig für alle sichtbar sind, können angemeldete Benutzer jederzeit den klassischen Vektor aktivieren. Es gibt einen leicht zugänglichen Link in der Seitenleiste des neuen Vektors. ; Erfahre mehr und werde Teil unserer Veranstaltungen Wenn man die Fortschritte unseres Projekts verfolgen möchte, kann man [[mw:Special:Newsletter/28/subscribe|unseren Newsletter abonnieren]]. Man kann die [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements|Seiten des Projekts]] durchschauen, einen Blick in die [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Frequently_asked_questions|FAQ]] werfen, auf der [[mw:Talk:Reading/Web/Desktop_Improvements|Projektdiskussion]] schreiben sowie am [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|Online-Treffen mit uns teilnehmen]]. Danke! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|Diskussion]]) 15:54, 21. Jun. 2022 (UTC) <!-- Message gouf vum User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki geschéckt, deen d'Lëscht op https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/De_fallback&oldid=23201372 benotzt huet--> == Results of Wiki Loves Folklore 2022 is out! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]] Hi, Greetings The winners for '''[[c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022|Wiki Loves Folklore 2022]]''' is announced! We are happy to share with you winning images for this year's edition. This year saw over 8,584 images represented on commons in over 92 countries. Kindly see images '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Winners|here]]''' Our profound gratitude to all the people who participated and organized local contests and photo walks for this project. We hope to have you contribute to the campaign next year. '''Thank you,''' '''Wiki Loves Folklore International Team''' --[[Benotzer:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Benotzer Diskussioun:MediaWiki message delivery|Diskussioun]]) 16:12, 4. Jul. 2022 (UTC) </div> <!-- Message gouf vum User:Tiven2240@metawiki geschéckt, deen d'Lëscht op https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&oldid=23454230 benotzt huet--> == <span lang="de" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Schlage Stellungnahmen für den Wahl-Kompass 2022 vor</span> == <div lang="de" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass| Diese Nachricht liegt auf Meta-Wiki auch in weitere Sprachen übersetzt vor.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Liebe alle, Community-Mitglieder sind anläßlich der [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|Wahl zum Board of Trustees 2022]] eingeladen, [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|Vorschläge für Aussagen im Wahl-o-mat zu machen]]. Ein Wahl-o-mat ist ein Instrument, das den Wähler*innen hilft, die Kandidat*innen auszuwählen, die am besten mit ihren Überzeugungen und Ansichten übereinstimmen. Community-Mitglieder schlagen den Kandidat*innen Aussagen vor, die sie mit Hilfe einer Lickert-Skala (zustimmen/neutral/ nicht zustimmen) beantworten sollen. Die Antworten der Kandidat*innen auf die Aussagen werden in den Wahl-o-mat eingepflegt. Die Wähler/innen nutzen das Tool, indem sie ihre Antwort auf die Aussagen eingeben (zustimmen/ablehnen/neutral). Die Ergebnisse zeigen die Kandidat*innen, die am besten mit den Überzeugungen und Ansichten der Wähler*innen übereinstimmen. Hier ist die Zeitleiste für den Wahl-o-mat: 8. bis 20. Juli: Freiwillige schlagen Aussagen für den Wahl-Kompass vor 21. - 22. Juli: Der Wahlausschuss überprüft die Erklärungen auf ihre Klarheit und streicht themenfremde Erklärungen. 23. Juli - 1. August: Die Communitys stimmen über die Erklärungen ab 2. bis 4. August: Der Wahlausschuss wählt die 15 besten Stellungnahmen aus 5. bis 12. August: Kandidat*innen positionieren sich zu den Aussagen 15. August: Der Wahl-o-mat steht ab jetzt den Wahlberechtigten zur Verfügung, um sie bei ihrer Wahlentscheidung zu unterstützen. Der Wahlausschuss wird Anfang August die 15 besten Aussagen auswählen. Der Wahlausschuss wird den Prozess überwachen, unterstützt vom Movement Strategy and Governance Team. MSG prüft, ob die Fragen klar sind, ob es keine Duplikate gibt, ob es Tippfehler gibt und so weiter. Beste Grüße, Movement Strategy and Governance ''Diese Nachricht wurde versandt im Namen der Board of Trustees Task Force und des Wahlausschusses''<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 15:17, 12. Jul. 2022 (UTC) <!-- Message gouf vum User:Xeno (WMF)@metawiki geschéckt, deen d'Lëscht op https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/de&oldid=22503045 benotzt huet--> == Wallounesch Regioun + Wallounien == Mëtteg, Ech weess net op dat schonn eng Kéier opkomm ass, mee ech géif proposéieren, d'Artikelen [[Wallounien]] a [[Wallounesch Regioun]] ze fusionéieren (ënner "Wallounien"). Hei meng Iwwerleeung: * Bei bal all anere Regiounen hu mir een eenzegen Artikel fir déi geographesch, kulturell a politesch Informatiounen. Mir maache jo och keng separat Artikele fir z.B. "Bayern" an de "Fräistaat Bayern", oder fir "Australien" an de "Commonwealth vun Australien". * D'Wallonie als geographesch/kulturell Regioun an d'politesch Entitéit vun der wallounescher Regioun sinn deckungsgläich. Et gëtt keng Kontrovers wéi dat bei anere Regiounen de Fall ka sinn (z.B. [[Mazedonien]], [[Palestina]], [[Kosovo]]...). * Déi zwee Artikele si momentan perfekt komplementär a kënne relativ einfach integréiert ginn. * Et gëtt schonn elo eng gewësse Konfusioun, well bestëmmten Informatiounen an deem engen Artikel stinn, déi besser an deen anere passen, an ëmgedréint. * Déi allermeescht aner Wikipediae hunn och just een Artikel (falls dat een Argument ass). Ausser falls elo een eng staark Meenung dozou huet, firwat déi zwee Artikele solle separat bleiwen, géif ech ubidden, fir déi zwee Artikelen z'integréieren. --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 12:53, 18. Jul. 2022 (UTC) Moie Bdx, Merci dass de dech där Fro ugeholl hues. Ech fannen, eng Fusioun wier eng gutt Léisung. Bei der 'Deckungsgläichheet' misst just op d'Cantons de l'Est, resp. d'Däitschsproocheg Gemeinschaft Uecht gedoe ginn, well déi e bëss baussent der Rei sinn. Bescht Gréiss, --[[Benotzer:Zinneke|Zinneke]] ([[Benotzer Diskussioun:Zinneke|Diskussioun]]) 13:22, 18. Jul. 2022 (UTC) :Gudde Punkt, Merci! Ech waarden nach e puer Deeg, a wa keen eng aner Meenung huet da leeën ech lass.--[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 08:54, 19. Jul. 2022 (UTC) :::Ass geschitt! --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 14:08, 25. Jul. 2022 (UTC) == Wikimedia Foundation Board of Trustees election 2022 - Call for Election Volunteers == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/2022/Call for Election Volunteers|Diese Nachricht liegt auf Meta-Wiki auch in weitere Sprachen übersetzt vor.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/2022/Call for Election Volunteers|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/2022/Call for Election Volunteers}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Das Team "Movement Strategy and Governance" sucht nach Community-Mitgliedern, die sich als Wahlhelfer bei den anstehenden Wahlen zum Board of Trustees zur Verfügung stellen. Die Idee für das Wahlhelferprogramm entstand während der Wahlen zum Wikimedia Board of Trustees 2021. Das Programm erwies sich als erfolgreich. Mit Hilfe der Wahlhelfer*innen konnten wir die Reichweite und die Beteiligung an der Wahl im Vergleich zu 2017 um 1.753 Wähler/innen erhöhen. Die Wahlbeteiligung lag insgesamt bei 10,13 %, 1,1 Prozentpunkte höher, und 214 Wikis waren bei der Wahl vertreten. Aber in insgesamt 74 Wikis, die 2017 nicht teilgenommen haben, haben bei der Wahl 2021 Wähler*innen mitgemacht. Willst du mithelfen, die Beteiligung zu verbessern? Wahlhelfer*innen werden in den folgenden Bereichen helfen: * Übersetzen von Kurznachrichten und Ankündigung der laufenden Wahlen in den Kanälen der Communitys * Optional: Beobachte die Community-Kanäle auf Kommentare und Fragen der Communitys Freiwillige sollten: * Bei Gesprächsrunden und Veranstaltungen die Friendly-Space-Politik aufrechterhalten * Der Community die Leitlinien und Abstimmungsinformationen auf neutrale Art und Weise präsentieren Möchtest du dich als Wahlhelfer*in engagieren und dafür sorgen, dass deine Community bei der Wahl vertreten ist? Melde dich [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/About|hier]] an, um aktuelle Informationen zu erhalten. Du kannst die [[m:Special:MyLanguage/Talk:Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/About|Diskussionsseite]] für Fragen zur Übersetzung nutzen.<br /><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)| MNadzikiewicz (WMF)]] 08:45, 20. Jul. 2022 (UTC) <!-- Message gouf vum User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki geschéckt, deen d'Lëscht op https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/de&oldid=22503045 benotzt huet--> == Bekanntgabe der sechs Kandidat*innen für die Wahl zum Board of Trustees 2022 == <section begin="announcement-content"/> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election| Diese Nachricht liegt auf Meta-Wiki auch in weitere Sprachen übersetzt vor.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hallo zusammen, Das Wahlverfahren der Affiliates (Chapter und Usergroups) ist abgeschlossen. Vertreter*innen der einzelnen Affiliates (Chapter und Usergroups) haben sich über die Kandidat*innen informiert, indem sie die Erklärungen der Kandidat*innen gelesen, die Antworten der Kandidat*innen auf die Fragen geprüft und die vom Analyse-Komitee erstellten Bewertungen der Kandidat*innen berücksichtigt haben. Die ausgewählten Kandidat*innen für das Board of Trustees 2022 sind: * Tobechukwu Precious Friday ([[User:Tochiprecious|Tochiprecious]]) * Farah Jack Mustaklem ([[User:Fjmustak|Fjmustak]]) * Shani Evenstein Sigalov ([[User:Esh77|Esh77]]) * Kunal Mehta ([[User:Legoktm|Legoktm]]) * Michał Buczyński ([[User:Aegis Maelstrom|Aegis Maelstrom]]) * Mike Peel ([[User:Mike Peel|Mike Peel]]) Du kannst mehr Informationen über die [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Ergebnisse]] und [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|Statistiken]] dieser Boardwahlen sehen. Bitte nimm dir einen Moment Zeit, um den Vertretern der Affiliates (Chapter und Usergroups) und den Mitgliedern des Analyse-Komitees dafür zu danken, dass sie an diesem Prozess teilgenommen und dazu beigetragen haben, das Board of Trustees in seiner Kapazität und Diversität zu erweitern. Diese Stunden ehrenamtlicher Arbeit verbinden uns über Verständnis und Perspektive hinweg. Vielen Dank für deine Teilnahme. Vielen Dank an die Community-Mitglieder, die sich als Kandidat*in für das Board of Trustees zur Verfügung gestellt haben. Die Entscheidung, in das Board of Trustees einzutreten, ist keine leichte Entscheidung. Die Zeit und das Engagement, das die Kandidat*innen bis jetzt gezeigt haben, sprechen für ihr Engagement in diesem "Movement". Herzlichen Glückwunsch an die Kandidat*innen, die ausgewählt worden sind. Große Anerkennung und Dankbarkeit für die Kandidat*innen, die nicht ausgewählt wurden. Bitte stellt Wikimedia weiterhin eure Führungsqualität zur Verfügung. Vielen Dank an alle, die bei dieser Boardwahl das Affiliate-Verfahren verfolgt haben. Du kannst die Ergebnisse der Wahl der Affiliates (Chapter und Usergroups) einsehen. Der nächste Teil der Boardwahlen ist die Community-Wahlperiode. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022#Timeline|Hier kannst du den Zeitplan für die Boardwahlen einsehen]]. Zur Vorbereitung der Community-Wahlperiode gibt es einige Dinge, an denen sich Community-Mitglieder auf folgende Weise beteiligen können: * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Lest die Aussagen der Kandidat*innen]] und die Antworten der Kandidat*innen auf die Fragen der Affiliate-Vertreter*innen. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Questions_for_Candidates|Schlage Fragen vor und wähle 6 aus, die die Kandidat*innen während ihres Video-Q&A beantworten sollen]]. * Siehe die [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analyse-Komitee Bewertungen der Kandidat*innen auf der Erklärung der einzelnen Kandidaten]]. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass|Vorschläge zu Aussagen für das Wahlomat-Tool]] können die Wähler*innen nutzen, um herauszufinden, welche Kandidat*innen am besten zu ihren Prinzipien passen. * Ermutige andere in deiner Community, sich an den Wahlen zu beteiligen. Beste Grüße, Movement Strategy and Governance ''Diese Nachricht wurde versandt im Namen der Board of Trustees Task Force und des Wahlausschusses'' </div><section end="announcement-content"/> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 13:20, 20. Jul. 2022 (UTC) <!-- Message gouf vum User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki geschéckt, deen d'Lëscht op https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/de&oldid=22503045 benotzt huet--> == Lasst uns über die Desktop-Verbesserungen sprechen == [[File:Vector 2022 showing language menu with a blue menu trigger and blue menu items 01.jpg|thumb]] Dann nehmt teil an einem Online-Treffen mit dem Team, das an den [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements/de|Desktop-Verbesserungen]] arbeitet. Es findet am '''26. Juli 2022 at [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220726T1200 12:00 UTC] and [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220726T1900 19:00 UTC]''' auf Zoom. '''[https://wikimedia.zoom.us/j/5304280674 Hier klicken, um teilzunehmen]'''. Meeting ID: 5304280674. [https://wikimedia.zoom.us/u/kc2hamfYz9 Wähle dich über deinen Ort ein]. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web/de|Mehr dazu]]. Bis dann! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|Diskussion]]) 16:27, 25. Jul. 2022 (UTC) <!-- Message gouf vum User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki geschéckt, deen d'Lëscht op https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/De_fallback&oldid=23201372 benotzt huet--> je6oo4p6rkrpiekjwceargf4lu57zhs 0 64145 2394061 2376411 2022-07-25T13:26:43Z Bdx 7724 Infobox Biographie wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie}} Den '''Numa Charlier''' gebuer de [[17. Juni]] [[1893]] zu [[Schaerbeek]] a gestuerwen de [[16. Mee]] [[1940]] zu [[Seraing]] war e [[belsch]]en Offizéier an de leschte Festungskommandant vum [[Fort de Boncelles]]. Den Numa Charlier hat sech am [[Éischte Weltkrich]] fräiwëlleg an déi belsch Arméi engagéiert, an nom Krich ass hie bei der Arméi bliwwen, an ass op d'Militärschoul gaangen, déi hien 1928 als Ingenieur ofgeschloss huet. Gläich duerno gouf hien 1929 als jonken Offizéier am Rang vun engem Capitaine Kommandant vun der Festung vu Boncelles op de Koppe vu Seraing, eng vun den ale Festunge vum [[Lécker Festungsrank]], déi nach vum [[Henri-Alexis Brialmont|Brialmont]] gebaut gi waren. [[1935]] huet hien en Avancement refuséiert fir kënne Kommandant vun der Festung ze bleiwen. Am Ufank vum [[Zweete Weltkrich]] goufen no massiven Artilleries- a Loftattacken, d'Entréeë vun der Festung déi sech net méi verdeedege konnt, vun engem Sprengkommando vun der [[Wehrmacht]], an der Nuecht vum 14. op de 15. Mee an d'Luucht gejot. Den Numa Charlier ass duerch den Drock vun de Sprengunge mat enger grousser Parti vun der Besatzung ëm d'Liewe komm. De Fort de Boncelles war déi eenzeg Festung an der Belsch déi sech net erginn hat. Fir un hien z'erënneren, gouf zu [[Boncelles]] eng Strooss no him benannt, d'''Rue du Commandant Charlier''. {{DEFAULTSORT:Charlier Numa}} [[Kategorie:Offizéier]] [[Kategorie:Gebuer 1893]] [[Kategorie:Gestuerwen 1940]] [[Kategorie:Seraing]] pk171k3zxuzzmaknglr8wrxn3qcwca1 0 64278 2394065 2353678 2022-07-25T13:38:24Z Bdx 7724 e bësse méi neutral wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie}} De '''Valère Gustin''' gebuer den [[21. Abrëll]] [[1924]] zu [[Verlaine]], an der [[Hesbaye]] ass e belsche Moler, a fréiere Galerist deen haaptsächlech surrealistesch Biller moolt. Hie schafft a wunnt zu [[Léck]] an der ''Rue de Sélys''. == Liewen == De Valère Gustin huet seng Primärschoul zu Verlaine gemaach wou säi Papp Schouldirekter war. Seng Mamm huet als Privatléierin an de Schlässer an der Noperschaft vu Verlaine Stonne ginn. Säi Sekundärstudium huet hien am Kolléisch zu [[Huy]] gemaach, an et huet en op d'Académie des Beaux Arts gezunn. Well seng Elteren drop gehalen hunn, datt hie sollt e Studium maachen dat em méi eng sécher finanziell Situatioun sollt erméiglechen huet hie sech op der Lécker Uni als Veterinärstudent agedro. Als Student huet hie sech séier un de Lécker Folklor gewinnt, a Karikature gemoolt, eng Molerei déi en an de [[Zweete Weltkrich|Krichzäiten]] zesumme mat senge Schoulkolleegen, dem Charles Burton a Pierre Davister zum Ierger vun den däitsche Besatzer gemaach huet. Déi Dräi haten hir Krichsnimm; ''Chabu'' fir de Charles Burton, ''Davi'' fir de Pierre Davister, an ''d'Agu'' fir de Valère Gustin, en Numm mat deem hie vill Biller gezeechent huet. 1944 gouf hie Member vun der belscher Resistenz. Bei enger Razzia an der Géigend vu Verlaine, gouf seng Grupp an de Bëscher bei [[Vyle-Tharoul]] vun der [[Gestapo]] entdeckt. En etlech konnten net fortkommen an hunn hiert d'Liewe gelooss. De Valère deen e Schoss an de Fouss kritt hat, war an e Putsch [[Faren|Far]] gefall, a gouf net entdeckt. Soubal wéi no der Invasioun vun den Alliéierten, déi éischt Truppen op belschem Buedem waren, huet hie sech fräiwëlleg bei d'Arméi gemellt. Hie koum an dat belscht [[17. Fusiléier-Batailloun]] dat an der Arméi vum [[George S. Patton|Patton]] fir säi Land gekämpft huet. Nom Krich konnt hie säi Studium fir Véidokter net weiderféieren, well zu Léck nach keng Course gehale goufen, an och Veterinärschoul vu [[Cureghem]] hat hir Diere wéinst dem Krich zougemaach. Sou koum et datt hie sech op der ''Université coloniale d'Anvers'' ageschriwwen huet, wou hien e Studium als Geolog a Geometer gemaach huet. Et war déi Zäit, wéi e seng spéider Fra d'Andrée Verdin kennegléiert huet. D'Koppel huet sech 1950 an [[Afrika]] bestuet well de Valère Gustin vun der ''Société Géomine'' 1949 an de [[Katanga]] als Personaldirekter geschéckt gouf. Aus där Zäit sinn eng grouss Zuel Bréiwer u seng spéider Fra erhalen, déi hien all mat Zeechnunge vu Planzen, Déieren oder Insekten, déi hien an Afrika fonnt huet, illustréiert huet. Aus där Zäit gëtt et en etlech Biller, déi hie vun [[Tutsi]]frae gomoolt huet, déi staark un de Stil vum [[Amedeo Modigliani|Modigliani]] erënneren. An Afrika huet hie sech vun de stiliséierte Masken inspiréiere gelooss, a vun de strikte geometresche Gravuren op dem äerde Geschier. E groussen Dréi a senger Molerei koum wéi hien 1958 op der Weltausstellung zu Bréissel am [[Vereenegt Staate vun Amerika|amerikanesche]] Pavillon déi modern Zeechnunge vum [[Edward Hopper|Hopper]], [[John French Sloan|Sloan]] a [[Philip Guston|Guston]] gesinn huet. D'Biller vun der [[Mary Cassatt]] hunn hien och staark beandrockt, an en huet e groussen Intressi fir de Pop-Art entwéckelt. Wéinst der ongemittlecher Situatioun am Kongo ass hien 1959 eleng zréck an Afrika gaangen, seng Fra déi mam Kand an der Belsch bliwwen ass, huet zu [[Jemeppe]] e Kleederbuttek opgemaach. 1961 kënnt de Valère aus dem Kongo zréck fir ni méi dohin zréck ze goen. Seng Fra an hie maachen en zweet Kleedergeschäft zu Léck an der ''Rue Charles Magnette'' op. De Valère fänkt u fir sech fir d'Moud ze begeeschteren, besonnesch d'Foularde vu Saint-Laurent haten him et ugedoen. Hie fänkt déi Zäit e Studium op der Universitéit vu Léck un, wou e Konschtgeschicht an Archeologie studéiert. Et ass eréischt Enn der 60er Jore wou hien ufänkt surrealistesch Biller ze molen. Seng Bekanntschaft mam [[René Magritte|Magritte]] a mam [[Paul Delvaux|Delvaux]] huet him d'Dieren opgemaach fir an de ''Groupe des Surréalistes Wallons'' opgeholl ze ginn. Als Frënd vum [[Aubin Pasque]] a [[Richard Dandoy]] gouf hie Member vun hirem ''Club de fantasmagie'', an huet gehollef hir Revue mat dem selwechten Numm z'illustréieren. 1973 huet hien an der ''Rue Bonne Fortune'' d'Galerie Valère Gustin opgemaach, an där nieft grousse Moler wéi de [[Gustave Mambour|Mambour]], [[Edgar Scauflaire|Scauflaire]] a [[Marcel Caron]], och vill onbekannt jonk Moler eng Plaz fonnt hu fir auszestellen. Just een hat ni eng Plaz fonnt fir Biller a senger Galerie ze presentéieren, an dat war hie selwer. Als iwwer 80 Joer ale Moler huet en ugefaangen op Holz ze molen. Dat war fir hien eng nei Erausfuerderung. No sengen eegenen Aussoen um Vernissage vun enger Ausstellung am Februar zu [[Tilff]] am Bistrot-Galerie vum [[Pierre Renoy]] sot hien: ''S'il n'y avait pas de difficultés à surmontér, la peinture ne m'amuserait plus''. Op d'Fro firwat en ni Landschafte gemoolt huet, seet hien datt hie gär seng Fantasie géif spille loossen, an dat wier fir hie méi einfach bei Persoune wéi bei Landschaften. Am Géigesaz zu de meeschte Moler, déi gär am hellen Dag bei guddem Liicht molen, ass de Valère Gustin en Nuetsmënsch. Fir hien huet dat kënschtlecht Liicht de Virdeel datt et net ännert. De Valère Gustin war zanter senger Jugend fir de Lécker Folklore begeeschtert an ee vun de Matgrënner vum [[Prix Tchantchès et Nanesse]], deen all Joer un zwéin Artisten, Auteuren, oder soss Persounen déi e Verdéngscht ëm d'Konscht oder de Folklore zu Léck hunn, vergi gëtt. == Literatur == *Béchet, Achille & Béchet, Christine; ''Les surréalistes Wallons'' (1987). == Quellen == *D'Donnéeë vun dësem Artikel goufen zesummegestallt op Basis vun engem Gespréich vum [[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] mam Artist den 8. Mäerz 2009. {{DEFAULTSORT:Gustin Valere}} [[Kategorie:Gebuer 1924]] [[Kategorie:Belsch Moler]] [[Kategorie:Belsch Resistenzler]] ac5oxby964yjlcp165zarbncf5vddwk 0 65099 2394088 2234650 2022-07-25T20:44:22Z Robby 393 + Doudesdatum + Gielercher inklusiv Quell wikitext text/x-wiki {{Skizz}}{{Infobox Biographie}} Den '''Albert Clemang''' gebuer de [[5. Juni]] [[1868]] zu [[Suessem]] a gestuerwen de [[26. Januar]] [[1953]] an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]]<ref name=":0">[https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/z1zv3b42z/pages/5/articles/DIVL431?search=Albert%20Clemang Doudesannonce vum Albert Clemang] am Luxemburger Wort vum 27. Januar 1953 op eluxemburgensia.lu gekuckt de 25. Juli 2022</ref> war e [[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergeschen]] Ingenieur a Politiker. == Liewen == Nodeem den Albert Clemang säi Secondaire an der [[Lycée de garçons de Luxembourg|Industrieschoul]] gemaach hat, goung hien op Universitéit vu [[Louvain]] en Ingenieursstudium maachen. Dat huet hien als ''Ingénieur des arts et manufactures du génie civil et des mines'' [[1892]] ofgeschloss. No engem Stage op der [[Dummeldenger Schmelz]], goung hien an [[Däitschland]] bei d'''Maschinenfabrik Köln-Bayenthal'' schaffen, an duerno op d'[[Schmelz]] zu [[Burbach]]. Op der [[Däitsch-Oth|Other]] Schmelz huet hie sech ëm d'Konstruktioun vun den [[Héichuewen|Héichiewe]] bekëmmert. No sengem Bestietnes [[1901]] huet hie sech definitiv zu Lëtzebuerg néiergelooss. == Politiker == [[1928]] huet hien zesumme mam [[Gaston Diderich]] an dem [[Marcel Cahen]] de ''[[Parti radical]]''<ref>Eng vun de Virleeferorganisatioune vun der [[Demokratesch Partei|Demokratescher Partei]]</ref> gegrënnt, eng radikal-liberal Beweegung, an och d'Zeitung ''[[Freie Presse]]''. De Clemang war 25 Joer laang Deputéierten an hat eng wichteg Roll beim [[Eisebunnsgesetz]] gespillt. Nodeem d'[[Regierung Prüm]] am Summer [[1926]] opgeléist gi war, gouf hien an der [[Regierung Bech]] Minister fir ëffentlech Aarbechten, Handel an Industrie,<ref>[http://www.legilux.public.lu/leg/a/archives/1926/0027/a027.pdf#page=2 Memorial vum 16. Juli 1926]</ref> eng Charge déi hie bis 1932<ref>[http://www.legilux.public.lu/leg/a/archives/1932/0020/a020.pdf#page=1 Memorial vum 16. Abrëll 1932]</ref> hat. == Gielercher<ref name=":0" /> == * Commandeur vum [[Ordre de la couronne de chêne]] * Grand officier vum [[Ordre de Mérite civil et militaire d'Adolphe de Nassau]] * Grand'Croix vum [[Ordre de la Couronne]] * Commandeur vum Ordre National de la [[Légion d'honneur]] {{Referenzen an Notten}} {{DEFAULTSORT:Clemang Albert}} [[Kategorie:Lëtzebuergesch Ministeren]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Deputéiert]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Ingenieuren]] [[Kategorie:Gebuer 1868]] [[Kategorie:Gestuerwen 1953]] [[Kategorie:Commandeur de l'ordre de la couronne de chêne]] [[Kategorie:Grand officier de l'ordre de mérite civil et militaire d'Adolphe de Nassau]] [[Kategorie:Grand-Croix vum Ordre de la Couronne]] [[Kategorie:Commandeur de la Légion d'honneur]] 0co36riocf7ihwc96fabc5worc942g9 0 65315 2394089 2390930 2022-07-25T21:01:37Z 200.83.236.213 wikitext text/x-wiki {{Infobox Entreprise https://www.rtl.lu/radio }} '''RTL Radio Lëtzebuerg''' ass e [[Radio]]ssender zu [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]]. Et ass deen eelsten a war bis [[1992]] deen eenzege Sender op [[Lëtzebuergesch]]. En ass iwwer [[UKW]] 88,9&nbsp;{{MHz}} an 92,5&nbsp;MHz z'empfänken a gëtt och iwwer [[Teledistributioun|Kabel]], [[Internet]] an, zanter dem September 2009, iwwer Astra 1G (23,5° Ost), verbreet. Bedriwwe gëtt e vun der [[RTL Group]]. ''Radio Lëtzebuerg'', wéi en deemools housch, goung den [[19. Oktober]] [[1959]], mëttes um 12 Auer, eng éischt Kéier op UKW am Kanal 18 op Sendung. Ufanks waren d'Programmer just vun 12.00 bis 14.00 a vun 18.30 bis 22.00 Auer. Sonndes gouf vu Moies 10 bis Owes 10 gesennt. Wa keng Emissioune waren, ass deen däitschen oder englesche Radiosprogramm vun RTL op där Frequenz ausgestraalt ginn. No an no goufen d'Zäite, wou Radio Lëtzebuerg ze héiere war, ausgebaut; fir d'éischt koum e Moiesprogramm (vu 7.00 bi 9.00) dobäi, dëse gouf méi spéit bis mëttes riicht duerch verlängert, an an den 1980er Jore sinn och nomëttes Emissioune gemaach ginn. Zanter [[1986]] gëtt de Programm a [[Stereotoun]] ausgestraalt, zanter [[1996]] 24/24 Stonnen. An den 1980-1990er Joren huet de Radio och '''RTL 92.5''' geheescht. RTL Radio Lëtzebuerg ass deen am meeschte gelauschterten am Land. Der TNS-ILRES Plurimedia Etude 2018.II no lauschteren all Dag 178.300 Leit iwwer 12 Joer RTL Radio Lëtzebuerg. Dat entsprécht 34 % vun der Gesamtbevëlkerung.<ref>[https://www.tns-ilres.com/news/tns-ilres/2018/etude-tns-ilres-plurimedia-luxembourg-2018ii/ Etude TNS ILRES PLURIMEDIA LUXEMBOURG 2018.II]</ref> De [[Christophe Goossens]] ass zënter Januar 2017 Generaldirekter<ref>[http://www.wort.lu/de/politik/rtl-tele-letzebuerg-alain-rousseau-tritt-als-chefredakteur-zurueck-5889011fa5e74263e13a994b "Alain Rousseau tritt als Chefredakteur zurück."] 25. Januar 2017 um 21:27.</ref>, an der Nofolleg vum [[Alain Berwick]]<ref>[http://paperjam.lu/news/alain-berwick-rtl-tire-sa-reverence "Alain Berwick (RTL) tire sa révérence."] paperjam.lu, 2. Dezember 2016.</ref>. De [[Roy Grotz]] ass zënter Januar 2017 u Chefredakter, als Nofollger vum [[Guy Kaiser]], deen an d'Pensioun goung.<ref>[http://paperjam.lu/news/rtl-radio-roy-grotz-succede-a-guy-kaiser "RTL Radio: Roy Grotz succède à Guy Kaiser."] paperjam.lu, 09.01.2016.</ref> == Organisatioun == === Direktioun === '''Generaldirektor :''' *Christophe Goossens<ref>[http://www.rtlgroup.com/en/news/2017/1/christophe_goossens_appointed_.cfm ''Christophe Goossens appointed CEO of RTL Luxembourg.''] 13.01.2017, Luxembourg, RTL Luxembourg</ref> '''Content Director & Deputy CEO :''' *Steve Schmit '''Directeur de l'information :''' *Guy Weber '''Directeur Audio :''' *David Gloesener ==Emissiounen== De Wochen- a Weekendprogramm (säit September 2020): '''Méindes bis freides''': *06:00 – 10:00: '''Den RTL Wecker mam Michelle Reiter & Dan Spogen''': Trafic, Noriichten, aktuell Theemen, vill Spaass a virun allem gutt Laun. Vu 6 Auer un begleet dësen agespillten Duo Iech duerch de Moiesprogramm. *07:00 – 08:00: '''Eng Stonn Informatioun''', dat sinn Noriichten an Informatiounen aus Lëtzebuerg an aller Welt. *10:00 – 13:00: '''De Virmëtteg mam Coryse Ludowicy''':D'Coryse ënnerhält Iech vum spéide Moien u bis an d'Mëttespaus mat aktuellen Theemen, Diskussiounen a Musek. *12:00 – 13:00: '''Eng Stonn Informatioun''', dat sinn Noriichten an Informatiounen aus Lëtzebuerg an aller Welt. *13:00 – 16:00: '''De Nomëtten mam Tom Nols''': Aktuell Theemen, Musek a villes méi: den Tom suergt fir gutt Stëmmung op der Antenn. *16:00 – 20:00: '''De Feierowend mam Bob Konsbruck''': Vun Trafic-Informatiounen bis Eventer: alles, wat ee wësse muss, fir gutt an de Feierowend ze starten. *18:00 – 19:00: '''Eng Stonn Informatioun''', dat sinn Noriichten an Informatiounen aus Lëtzebuerg an aller Welt. '''Samschdes  ''' *06:00 – 10:00: '''Den RTL Wecker mam Laurent Gillander''', Trafic, Noriichten, aktuell Theemen, vill Spaass a gutt Laun stinn de Weekend um Programm. *10:00 – 12:00: '''Dat gleefs de net''', mam Marie Gales a Raoul Roos, sou heescht dat Spill wat ofwiesselend vum Marie a vum Raoul animéiert gëtt. Hei muss de Nolauschterer op Zack si fir déi falsch Ausso erauszefannen a sech fir d'Finale ze qualifizéieren. *12:00 – 13:00: '''RTL Background''', hei ginn aktuell Theemen an enger Diskussiounsronn ënnert d'Lupp geholl *Vun 18:00 Auer un: '''D'Sport-Emissioun mam Rich Simon a Fränky Hippert''', Live-Schaltungen a Sporteventer vum Weekend '''Sonndes''' *09:00 – 11:00: '''De Sonndes-Duell mam Gibbes Bertolo''' : de Gibbes animéiert 10 musikalesch Dueller aus alle Genren a Joerzéngten. *11:00 – 12:00: '''De Presseclub / 5 vir 12''': '''De Presseclub''': Vertrieder vun der geschriwwener Press diskutéieren iwwert d'Aktualitéit vun der vergaangener Woch. '''5 vir 12''': Eng flott Talk-Ronn mat engem anere Wocheréckbléck. *Vu 15:00 Auer un: '''Sport-Emissioun um Sonndeg mam Jeff Kettenmeyer''', Live-Schaltungen a Sporteventer vum Weekend Noriichte ginn all hallef Stonn gesent. Vun 20.00 Auer un ass Nonstop-Musek ugesot (ausser besonnesch Evenementer oder Sport Live-Schaltungen). ==Moderatoren== {{div col}} *Bob Konsbrück, ''RTL Feierowend'' *Coryse Ludowicy, ''RTL Virmëttesprogramm'' *Dan Spogen, ''RTL Wecker'' *Franky Hippert, ''Sport-Emissioun'' *Gilbert Bertolo, ''De Sonndes-Duell'' *Jeff Kettenmeyer, ''Sport-Emissioun'' *Laurent Gillander, ''De freie Moien op RTL'' *Marie Gales, ''Reportage'' *Michèle Schons, ''Reportage'' *Michelle Reiter, ''RTL Wecker'' *Rich Simon, ''Sport-Emissioun'' *Tom Nols, ''RTL Nomëttesprogramm'' *Loïc Juchem ‚,Samschden an Sonnden Nomëtten‘‘{{div col end}} == Journalisten == {{div col}} *Roy Grotz, ''Chefredakter'' *Annick Goerens *Carine Lemmer *Claude Zeimetz *Claudia Kollwelter *Dany Rasqué *Fanny Kinsch *François Aulner *Jean-Marc Sturm *Joel Detaille *Maxime Gillen *Monica Camposeo *Monique Kater *Pit Everling *Sascha Georges *Tim Morizet{{div col end}} == Um Spaweck == * [http://www.rtl.lu Homepage vun RTL Radio Lëtzebuerg] <!-- Säit net méi verlinkt * [http://radio.rtl.lu/aktiounen/hausdeier/archiv/45467.html "Happy Birthday: RTL Radio Lëtzebuerg feiert seng 50 Joer".] ''rtl.lu'', 19.10.2009, 07:55, fir d'lescht aktualiséiert: 19.10.2009, 08:12. (Do ass och e Gespréich mam Jean-Claude Juncker ze lauschteren iwwer d'Roll vun deem Programm fir hie perséinlech an allgemeng.) --> {{Referenzen}} [[Kategorie:RTL]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Radiossenderen]] [[Kategorie:Saachen déi no Lëtzebuerg genannt sinn]] 497a6caginib0p3u03n48mj9r353ccs 2394090 2394089 2022-07-25T21:07:42Z 200.83.236.213 wikitext text/x-wiki {{Infobox Entreprise | Numm = RTL Radio Lëtzebuerg | Logo = [[Fichier:Logo RTL Luxembourg.png|242px]] | Slogan = | Typ = S.A. | Grënnungsdatum = 19. Oktober 1959 | Sëtz = [[CLT-UFA]] S.A. [[RTL Group]]<br> 43, boulevard Pierre Frieden, <br> L-1543 Lëtzebuerg <br> {{LUX}}<br> | Leedung = Christophe Goossens | Mataarbechter = | Branche = Medien | Produit = | Ëmsaz = | Homepage = https://www.rtl.lu/radio }} '''RTL Radio Lëtzebuerg''' ass e [[Radio]]ssender zu [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]]. Et ass deen eelsten a war bis [[1992]] deen eenzege Sender op [[Lëtzebuergesch]]. En ass iwwer [[UKW]] 88,9&nbsp;{{MHz}} an 92,5&nbsp;MHz z'empfänken a gëtt och iwwer [[Teledistributioun|Kabel]], [[Internet]] an, zanter dem September 2009, iwwer Astra 1G (23,5° Ost), verbreet. Bedriwwe gëtt e vun der [[RTL Group]]. ''Radio Lëtzebuerg'', wéi en deemools housch, goung den [[19. Oktober]] [[1959]], mëttes um 12 Auer, eng éischt Kéier op UKW am Kanal 18 op Sendung. Ufanks waren d'Programmer just vun 12.00 bis 14.00 a vun 18.30 bis 22.00 Auer. Sonndes gouf vu Moies 10 bis Owes 10 gesennt. Wa keng Emissioune waren, ass deen däitschen oder englesche Radiosprogramm vun RTL op där Frequenz ausgestraalt ginn. No an no goufen d'Zäite, wou Radio Lëtzebuerg ze héiere war, ausgebaut; fir d'éischt koum e Moiesprogramm (vu 7.00 bi 9.00) dobäi, dëse gouf méi spéit bis mëttes riicht duerch verlängert, an an den 1980er Jore sinn och nomëttes Emissioune gemaach ginn. Zanter [[1986]] gëtt de Programm a [[Stereotoun]] ausgestraalt, zanter [[1996]] 24/24 Stonnen. An den 1980-1990er Joren huet de Radio och '''RTL 92.5''' geheescht. RTL Radio Lëtzebuerg ass deen am meeschte gelauschterten am Land. Der TNS-ILRES Plurimedia Etude 2018.II no lauschteren all Dag 178.300 Leit iwwer 12 Joer RTL Radio Lëtzebuerg. Dat entsprécht 34 % vun der Gesamtbevëlkerung.<ref>[https://www.tns-ilres.com/news/tns-ilres/2018/etude-tns-ilres-plurimedia-luxembourg-2018ii/ Etude TNS ILRES PLURIMEDIA LUXEMBOURG 2018.II]</ref> De [[Christophe Goossens]] ass zënter Januar 2017 Generaldirekter<ref>[http://www.wort.lu/de/politik/rtl-tele-letzebuerg-alain-rousseau-tritt-als-chefredakteur-zurueck-5889011fa5e74263e13a994b "Alain Rousseau tritt als Chefredakteur zurück."] 25. Januar 2017 um 21:27.</ref>, an der Nofolleg vum [[Alain Berwick]]<ref>[http://paperjam.lu/news/alain-berwick-rtl-tire-sa-reverence "Alain Berwick (RTL) tire sa révérence."] paperjam.lu, 2. Dezember 2016.</ref>. De [[Roy Grotz]] ass zënter Januar 2017 u Chefredakter, als Nofollger vum [[Guy Kaiser]], deen an d'Pensioun goung.<ref>[http://paperjam.lu/news/rtl-radio-roy-grotz-succede-a-guy-kaiser "RTL Radio: Roy Grotz succède à Guy Kaiser."] paperjam.lu, 09.01.2016.</ref> == Organisatioun == === Direktioun === '''Generaldirektor :''' *Christophe Goossens<ref>[http://www.rtlgroup.com/en/news/2017/1/christophe_goossens_appointed_.cfm ''Christophe Goossens appointed CEO of RTL Luxembourg.''] 13.01.2017, Luxembourg, RTL Luxembourg</ref> '''Content Director & Deputy CEO :''' *Steve Schmit '''Directeur de l'information :''' *Guy Weber '''Directeur Audio :''' *David Gloesener ==Emissiounen== De Wochen- a Weekendprogramm (säit September 2020): '''Méindes bis freides''': *06:00 – 10:00: '''Den RTL Wecker mam Michelle Reiter & Dan Spogen''': Trafic, Noriichten, aktuell Theemen, vill Spaass a virun allem gutt Laun. Vu 6 Auer un begleet dësen agespillten Duo Iech duerch de Moiesprogramm. *07:00 – 08:00: '''Eng Stonn Informatioun''', dat sinn Noriichten an Informatiounen aus Lëtzebuerg an aller Welt. *10:00 – 13:00: '''De Virmëtteg mam Coryse Ludowicy''':D'Coryse ënnerhält Iech vum spéide Moien u bis an d'Mëttespaus mat aktuellen Theemen, Diskussiounen a Musek. *12:00 – 13:00: '''Eng Stonn Informatioun''', dat sinn Noriichten an Informatiounen aus Lëtzebuerg an aller Welt. *13:00 – 16:00: '''De Nomëtten mam Tom Nols''': Aktuell Theemen, Musek a villes méi: den Tom suergt fir gutt Stëmmung op der Antenn. *16:00 – 20:00: '''De Feierowend mam Bob Konsbruck''': Vun Trafic-Informatiounen bis Eventer: alles, wat ee wësse muss, fir gutt an de Feierowend ze starten. *18:00 – 19:00: '''Eng Stonn Informatioun''', dat sinn Noriichten an Informatiounen aus Lëtzebuerg an aller Welt. '''Samschdes  ''' *06:00 – 10:00: '''Den RTL Wecker mam Laurent Gillander''', Trafic, Noriichten, aktuell Theemen, vill Spaass a gutt Laun stinn de Weekend um Programm. *10:00 – 12:00: '''Dat gleefs de net''', mam Marie Gales a Raoul Roos, sou heescht dat Spill wat ofwiesselend vum Marie a vum Raoul animéiert gëtt. Hei muss de Nolauschterer op Zack si fir déi falsch Ausso erauszefannen a sech fir d'Finale ze qualifizéieren. *12:00 – 13:00: '''RTL Background''', hei ginn aktuell Theemen an enger Diskussiounsronn ënnert d'Lupp geholl *Vun 18:00 Auer un: '''D'Sport-Emissioun mam Rich Simon a Fränky Hippert''', Live-Schaltungen a Sporteventer vum Weekend '''Sonndes''' *09:00 – 11:00: '''De Sonndes-Duell mam Gibbes Bertolo''' : de Gibbes animéiert 10 musikalesch Dueller aus alle Genren a Joerzéngten. *11:00 – 12:00: '''De Presseclub / 5 vir 12''': '''De Presseclub''': Vertrieder vun der geschriwwener Press diskutéieren iwwert d'Aktualitéit vun der vergaangener Woch. '''5 vir 12''': Eng flott Talk-Ronn mat engem anere Wocheréckbléck. *Vu 15:00 Auer un: '''Sport-Emissioun um Sonndeg mam Jeff Kettenmeyer''', Live-Schaltungen a Sporteventer vum Weekend Noriichte ginn all hallef Stonn gesent. Vun 20.00 Auer un ass Nonstop-Musek ugesot (ausser besonnesch Evenementer oder Sport Live-Schaltungen). ==Moderatoren== {{div col}} *Bob Konsbrück, ''RTL Feierowend'' *Coryse Ludowicy, ''RTL Virmëttesprogramm'' *Dan Spogen, ''RTL Wecker'' *Franky Hippert, ''Sport-Emissioun'' *Gilbert Bertolo, ''De Sonndes-Duell'' *Jeff Kettenmeyer, ''Sport-Emissioun'' *Laurent Gillander, ''De freie Moien op RTL'' *Marie Gales, ''Reportage'' *Michèle Schons, ''Reportage'' *Michelle Reiter, ''RTL Wecker'' *Rich Simon, ''Sport-Emissioun'' *Tom Nols, ''RTL Nomëttesprogramm'' *Loïc Juchem ‚,Samschden an Sonnden Nomëtten‘‘{{div col end}} == Journalisten == {{div col}} *Roy Grotz, ''Chefredakter'' *Annick Goerens *Carine Lemmer *Claude Zeimetz *Claudia Kollwelter *Dany Rasqué *Fanny Kinsch *François Aulner *Jean-Marc Sturm *Joel Detaille *Maxime Gillen *Monica Camposeo *Monique Kater *Pit Everling *Sascha Georges *Tim Morizet{{div col end}} == Um Spaweck == * [http://www.rtl.lu Homepage vun RTL Radio Lëtzebuerg] <!-- Säit net méi verlinkt * [http://radio.rtl.lu/aktiounen/hausdeier/archiv/45467.html "Happy Birthday: RTL Radio Lëtzebuerg feiert seng 50 Joer".] ''rtl.lu'', 19.10.2009, 07:55, fir d'lescht aktualiséiert: 19.10.2009, 08:12. (Do ass och e Gespréich mam Jean-Claude Juncker ze lauschteren iwwer d'Roll vun deem Programm fir hie perséinlech an allgemeng.) --> {{Referenzen}} [[Kategorie:RTL]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Radiossenderen]] [[Kategorie:Saachen déi no Lëtzebuerg genannt sinn]] ce0wneg83gcokz7w53xa1l0y32q1ag1 0 66138 2394062 2335991 2022-07-25T13:27:15Z Bdx 7724 Struktur wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie}} [[Fichier:John Cockerill Seraing.jpg|thumb|upright|John-Cockerill Statu virum Stadhaus zu [[Seraing]] vum [[Armand Cattier]]]] Den '''John Cockerill''', gebuer den [[3. August]] [[1790]] zu [[Haslingden]] a gestuerwen den [[19. Juni]] [[1840]] zu [[Warschau]], war e britteschen Industriellen. == Liewen == Hie koum [[1797]] mat sengem Papp [[William Cockerill]] an d'[[Belsch]] a si hunn zu [[Verviers]] an enger Dependance vum Simonis senger Fabrick um [[Lieu-dit]] ''au Chat'' gewunnt, an zwar do wou spéider d'Millen ''Moulin Dauchat'' déi bis 1920 funktionéiert huet, stoung. Do hu si fir de Simonis an de Biolley mecaniséiert Wiefstill a Spënnereiinstallatiounen entwéckelt. [[1817]] huet den John Cockerill zesumme mat sengem Brudder [[James Cockerill|Charles James]] d'[[Cockerill Schlass|Schlass vu Seraing]] kaaft, nodeem e vum [[Wëllem I. vun Holland (1772)|Wëllem I. vun Holland]] den Optrag kritt hat, an der Géigend vu [[Léck]] d'Stolindustrie ze developpéieren. Hien huet do als Éischten en [[Héichuewen|Héichuewe]] baue gelooss, dee mat à [[Coke (Kuel)|Coke]] amplaz mat Holz bedriwwe gouf. [[1824]] huet e mat sengem Brudder zu [[Antwerpen]] d'Schëffsarsenal ''Cockerill Yards'' (méi spéit ''Hoboken'' genannt) gegrënnt. [[1825]] huet den James Cockerill seng Parten dem Kinnek vun Holland verkaaft. An der [[Belsch Revolutioun|Belscher Revolutioun]] war hien de Leader vun den [[Orangist]]en, mä hie konnt seng Schmelzen zu Seraing behalen, déi him eleng gehéiert hunn. [[1834]] huet d'Belsch ugefaangen, säin [[Eisebunn]]sreseau op- an auszebauen, fir d'Blockad vun der [[Schelde]]-Mëndung duerch d'[[holland|Hollänner]] z'ëmgoen. D'Schmelzen a Fabricke vum John Cockerill hunn déi éischt [[Schinn]]en, [[Waggon]]en a [[Lokomotiv]]en um europäesche Festland gebaut. Och aner metalle Konstruktiounen, wéi [[Bréck]]en a [[Schëff]]er, goufe vum Cockerill senge Konstruktiounsateliere produzéiert. Déi éischt Lokomotiv an der Belsch, an um Festland vun [[Europa (Kontinent)|Europa]] iwwerhaapt, gouf [[1835]] an den Ateliere vu Cockerill zu Seraing gebaut. Si krut den Numm [[Le Belge]]. Hien huet och eng Bank gegrënnt, déi awer [[1838]] [[faillite]] goung. Trotzdeem huet hien et duerno fäerdeg bruecht, en Industriekomplex opzebauen, deen den éischten integréierte Komplex vun där Zort war: E bestoung aus Héichiewen, Géissereien, Walzwierker a [[Schmëdd|Schmëtten]], bis hin zu den Atelieren, wou fäerdeg Produkter zesummegebaut goufen. Dee war no bei de [[Kuel]]en- an [[Äerz]]grouwen, a war un d'Eisebunnsnetz an iwwer d'[[Meuse (Floss)|Meuse]] verkéierstechnesch ugebonnen. Seng Gesellschaft hat bis zu 60 Néierloossungen uechter d'Welt. De [[4. September]] [[1813]] hunn den John a säi Brudder James sech mat zwou Sëschtere bestuet. Dem John seng Fra war d'Frédérique (Jeanne) Pastor, an dem James seng war d'Caroline (Elisabeth), allen zwee zu [[Burtscheid]] op d'Welt komm. Déi zwou Sëschtere koumen aus der räicher [[Pastor (Famill)|Pastor-Famill]] a waren d'Meedercher vum Philipp Heinrich Pastor a senger Fra Amalie Henriette Platte, Besëtzer vun enger [[Bitznol|Nolefabrick]], a si waren d'Kusinne vum Industrielle [[Conrad G. Pastor|Gustave Pastor]] deen zu Seraing eng [[Gar]]fabrick hat a méi spéit Generaldirekter vun der [[Cockerill-Sambre|Cockerill S.A]] gouf. Den John Cockerill ass 1840 un [[Typhusféiwer]] op enger Geschäftsrees zu Warschau gestuerwen. Seng abalsaméiert Läich gouf [[1867]] op Seraing iwwerfouert an um fréiere Kierfecht, an der ''Rue de la Glacière'' bäigesat.<ref>[http://web.archive.org/web/20110514234523/http://www.seraing.be/IMG/pdf/patrimoine_brochure-2.pdf Seraing et son Patrimoine]</ref>. Praktesch gläichzäiteg koum d'Iddi op fir him e [[John-Cockerill Monument (Seraing)|Monument zu Seraing]] opzeriichten. Dat Monument gouf den [[22. Oktober]] [[1871]] ageweit. [[1947]] goufen dem John Cockerill seng stierflech Iwwerreschter an e Caveau virum Monument transferéiert. Hien ass den eenzege Cockerill deen zu Seraing begruewe läit. Déi aner Membere vun der Famill leien um Kierfecht zu [[Spa]]. No sengem Doud goufen d'Geschäfter vum Gustave Pastor weidergefouert. Déi vun him gegrënnt Schmelze bestinn zum Deel bis haut. No sengem Doud hu si sech als S.A. Cockerill-Ougrée weiderentwéckelt, déi méi spéit Cockerill-Sambre housch. Dës gouf 1998 vun Usinor iwwerholl, déi 2002 mat zu der [[Arcelor]] fusionéiert huet an zanter [[2006]] zu der [[ArcelorMittal]] gehéiert. D'Traditioun vum Numm Cockerill gëtt bis haut bei [[Cockerill Maintenance & Ingénierie]] virugefouert. == Galerie == <gallery> Image:Grue de 85 T.JPG|85-Tonnen-Kran vun der SNCF, aus de Cockerills-Atelieren. Image:rail kwai01.JPG|Schinnen op der Bréck iwwer de Floss [[Kwaï Yai|Kwai]], vu Cockerill. </gallery> == Kuckt och == *[[John-Cockerill Monument (Bréissel)|Cockerill Monument zu Bréissel]] == Um Spaweck == * [http://www.industriemuseen-emr.de/industrialisierung/metall/kapitel_1.html John Cockerill an d'Lécker Industrie] {{de}} {{Commonscat}} {{Autoritéitskontroll}} {{Referenzen}} {{DEFAULTSORT:Cockerill John}} [[Kategorie:Geschicht vun der Belsch]] [[Kategorie:Englesch Erfinder]] [[Kategorie:Belsch Erfinder]] [[Kategorie:Belsch Industrieller]] [[Kategorie:Stolindustrie an der Belsch]] [[Kategorie:Gebuer 1790]] [[Kategorie:Gestuerwen 1840]] [[Kategorie:Seraing]] brvbrr1yp74ah4n90ir6vehh09mevqo 0 68594 2394060 1690450 2022-07-25T13:25:50Z Bdx 7724 Infobox Biographie wikitext text/x-wiki {{Skizz}} {{Infobox Biographie}} Den '''Hubert Brialmont''' gebuer zu [[Seraing]] de [[6. November]] [[1807]], an och do gestuerwen de [[17. Juli]] [[1885]] war e belschen Ingenieur. Hie war de Brudder vum belsche Generol [[Henri-Alexis Brialmont]]. De Brialmont deen 30 Joer zu Seraing op der [[Cockeril-Sambre|Cockerill]] als Ingenieur geschafft huet, war als Ingenieur um Bau vun der [[Hänkbréck vu Seraing|Hänkbréck iwwer d'Meuse]] tëscht Seraing a [[Jemeppe]] bedeelegt. Hien hat och d'''Machine du Haut-Pré'' bei [[Ans]] [[1842]] gebaut. Dat war eng grouss [[Dampmaschinn]] déi en Treuil schaffe gedo huet, fir d'Zich vun der [[SNCB-Linn 36]] aus der [[Gare Liège-Guillemins|Gare vu Léck]] iwwer de [[Plan incliné vun Ans]], deen eng Iddi vum [[Henri Maus]] war, op d'Kopp vun Ans ze zéien. [[Fichier:Hubert Brialmont.jpg|thumb|left|Medaillon vum Hubert Brialmont op der Récksäit vum John Cockerill-Monument virun dem Stadhaus zu Seraing]] {{DEFAULTSORT:Brialmont Hubert}} [[Kategorie:Gebuer 1807]] [[Kategorie:Belsch Ingenieuren]] [[Kategorie:Gestuerwen 1885]] [[Kategorie:Seraing]] 86t6j6wg3sgd9edi7s6n3e9ja3in3m6 0 68597 2394068 2242136 2022-07-25T13:52:26Z Bdx 7724 wikitext text/x-wiki {{Skizz}} {{Infobox Biographie}} Den '''Albert Mockel''', gebuer de [[27. Dezember]] [[1866]] zu [[Ougrée]] an der Gemeng [[Seraing]], a gestuerwen den [[30. Januar]] [[1945]] zu [[Ixelles]], war e [[belsch]]e [[Schrëftsteller]] a [[Symbolismus (Konscht)|symbolistesche]] Poet. Hie war Member vun der [[Académie royale de langue et de littérature françaises]]. Hien huet sech fir d'[[Wallounesch|wallounesch Sprooch]] agesat a matgehollef d'Schreifweis dovun opzestellen.<ref>La Wallonie, son histoire. Hervé Rasquin, Éditions Luc Pire 1999</ref> Schonn als Student hat hien ugefaangen d'Zäitschrëft ''La Wallonie'' erauszeginn, déi vun 1886 bis 1892 erauskoum. Vun 1890 bis nom [[Éischte Weltkrich]] huet hien zu [[Paräis]] gelieft. Wéi hien an d'Belsch zréckkoum gouf hie Conservateur am [[Musée Wiertz]]. == Wierker == * 1887: ''Les Fumistes Wallons'' * 1891: ''Chantefable un peu naïve'' * 1898: ''Stéphane Mallarmé, un héros'' * 1894: ''Propos de littérature'' * 1901: ''Clartés'' * 1904: ''Charles Van Lerberghe'' * 1908: ''Contes pour les enfants d'hier'' * 1917: ''Émile Verhaeren, poète de l'énergie'' * 1923: ''La Flamme stérile'' * 1924: ''La Flamme immortelle'' * 1975: ''Correspondance avec [[André Gide]]'' (posthum]) == Bibliographie == * ''Propos de littérature'' (1894) suivis de ''Stéphane Mallarmé, un héros'' (1899) et autres textes. Précédés d'une étude par Paul Gorceix. [[Éditions Honoré Champion]], 2009. 1 vol., 296 p., relié. ISBN 978-2-7453-1818-3. == Um Spaweck == * {{fr}} [http://www.wallonie-en-ligne.net/1995_Cent_Wallons/Mockel_Albert.htm Auszuch aus Cent Wallons du Siècle] * {{fr}} [http://www.arllfb.be/composition/membres/mockel.html Offiziell Websäit vun der Académie Royale de Langue et de Littérature Françaises de Belgique] * {{fr}} [http://www.testamentdespoetes.be/mockeldwt.htm Artikel vum Robert Paul an Testament des Poètes] {{Referenzen}} {{DEFAULTSORT:Mockel Albert}} [[Kategorie:Gebuer 1866]] [[Kategorie:Gestuerwen 1945]] [[Kategorie:Belsch Auteuren]] [[Kategorie:Seraing]] [[Kategorie:Franséischsproocheg Auteuren]] [[Kategorie:Membere vun der Académie royale de langue et de littérature françaises de Belgique]] 94okss0o6x3xkx2yzp37peou6p0by55 2 70792 2394075 2393303 2022-07-25T14:19:41Z Bdx 7724 /* Wikipedia */ wikitext text/x-wiki =Artikelen= {| border="1" style="border-collapse:collapse;" width="100%" ! colspan="4" align="center" bgcolor="#350e08"|<span style="color:#fff3a5">Artikelen: Iwwerwaachen, updaten, ausbauen</span> |- ! align="center" bgcolor="#7c2213" width="25%"|<span style="color:#fff6bf">Musek</span> ! align="center" bgcolor="#7c2213" width="25%"|<span style="color:#fff6bf">Film/TV</span> ! align="center" bgcolor="#7c2213" width="25%"|<span style="color:#fff6bf">Medien</span> ! align="center" bgcolor="#7c2213" width="25%"|<span style="color:#fff6bf"></span> |- |valign="top"| * '''Lëtzebuerger Kënschtler:''' : '''Museksgruppen''': [[Abigail Shark]] | [[Actarus]] | [[Artaban]] | [[Artis Dead]] | [[Austinn]] | [[Broken Stars]] | [[BSF (Band)]] | [[Chakas]] | [[Cyclorama]] | [[Dedo (Band)]] | [[Dirty Crows]] | [[Everwaiting Serenade]] | [[First-H]] | [[Hal Flavin]] | [[Heartbeat Parade]] | [[Medley Jukebox]] | [[Metro (Band)]] | [[Miaow Miaow]] | [[Minipli (Band)]] | [[Mount Stealth]] | [[Mutiny on the Bounty (Band)|Mutiny on the Bounty]] | [[Myein]] | [[Natas Loves You]] | [[Oho]] | [[Plankton Waves]] | [[Porn Queen]] | [[Reis Demuth Wiltgen]] | [[Serge Tonnar & Legotrip]] | [[Spack-O-Mat]] | [[Sug(r)cane]] | [[Sun Glitters]] | [[Synthesis (Musekformatioun)]] | [[The Disliked]] | [[The Gambling Badgers]] | [[The Last Millennium Suckers]] | [[Tiger Fernandez]] | [[Toxkäpp!]] | [[Treasure Chest at the End of the Rainbow]] | [[Versus You]] | [[Zap Zoo]] : '''Sänger a Museker:''': [[Deborah Lehnen]] | [[Edsun]] | [[Michel Reis]] | [[Thierry Mersch]] | [[Thorunn Egilsdottir]] | : '''Rapper a Rapgruppen:''' [[Bandana (Rapper)|Bandana]] | [[Bossmen]] | [[Brach (Grupp)|Brach]] | [[C.M.P]] | [[Cico]] | [[Corbi]] | [[D.Harmon]] | [[Edel Weis]] | [[Exemo]] | [[Freshdax]] | [[Godié]] | [[Maale Gars]] | [[Maka Mc]] | [[Nytt]] | [[Ragga (Rapper)]] | [[Skinny J]] | [[Superjams]] | [[T the Boss]] | [[The Gentles]] | [[Tommek]] | [[Turnup Tun]] : '''Museksproduzenten''': [[Charel Stoltz]] (nm) | [[Eric Bintz]] | [[Eric Falchero]] (nm) | [[Tom Gatti]] (nm) | [[Tun Tonnar]] (nm) * '''Auslännesch Kënschtler no Regioun:''' : '''Frankräich''': [[Amel Bent]] | [[Betty Mars]] | [[Booba]] | [[Chimène Badi]] | [[Élodie Frégé]] | [[Les Enfoirés]] | [[France Gall]] | [[Marie Laforêt]] | [[Michal (Sänger)]] | [[Mylène Farmer]] | [[Najoua Belyzel]] | [[Pascal Obispo]] : '''Aner Regiounen''': :[[50 Cent]] | [[Azad]] | [[Bako Dagnon]] | [[Bassekou Kouyaté]] | [[Black Sabbath]] | [[Debelah Morgan]] | [[Despina Vandi]] | [[Diana Ross]] | [[Donkeyboy]] | [[Farid Bang]] | [[KC Rebell]] | [[Kollegah]] | [[Kool Savas]] | [[Melanie Thornton]] | [[Method Man]] | [[Michael Bublé]] | [[Mira Craig]] | [[Muri & Mario]] | [[One Direction]] | [[Pierre Akendengué]] | [[Samy Deluxe]] | [[The Notorious B.I.G.]] | [[Tupac Shakur]] * '''Lëtzebuerger Musekslabelen:''' [[Museklabel]] | [[Noiseworks Records]] | [[Chez Kito Kat]] | [[Own Records]] | [[Winged Skull]] * '''Lëtzebuerger Museksfestivaller + Kontester:''' [[Brand Your Band]] | [[Eat Your Feet Festival]] | [[Emergenza]] | [[Koll an Aktioun]] (nm) | [[Mess for Masses]] | [[On Stéitsch]] | [[Rock de Schleek]] | [[Rock de Stéier]] | [[Rock un der Atert]] (nm) | [[Screaming Fields]] | [[Sonic Visions]] * '''Musekalbumen:''' [[Dance With Me]] | [[Le Jeu des Sept Erreurs]] * '''Museksgenren:''' [[Genre]] | [[Alternative Rock]] | [[Contemporary R&B]] | [[Gangsta-Rap]] (+ [[Diss (Rap)|Diss]]) | [[Griot]] | [[Hip-Hop]] | [[Popmusek]] | [[Pop-Rock]] | [[Reggae]] (nm) | [[Rockmusek]] | [[Rhythm and Blues]] | [[Ska-Punk]] (nm) * '''Museksproduktioun:''' [[Crowdfunding]] | [[Demo (Musek)]] | [[Extended Play]] | [[Kompilatioun (Musek)]] | [[Musekalbum]] | [[Release (Musek)]] | [[Remix]] | [[Sampling (Musek)]] | [[Single (Musek)]] | [[Split (Musek)]] : '''[[Musekspräis]]ser''': [[Brit Awards]] (nm) | [[Echo (Musekspräis)]] (nm) | [[MTV Video Music Awards]] | [[MTV Europe Music Awards]] | [[Grammy Awards]] * '''Aneres''' (Musek): [[Airplay]] | [[Beatboxing]] | [[Breakdance]] | [[Concert]] | [[Gei]] | [[music:LX]] |valign="top"| * '''Film:''' : '''Aart a Genre''': [[Actionfilm]] | [[Comedie (Film)|Comedie]] | [[Filmdrama|Drama]] | [[Documentaire]] | [[Fantasyfilm]] | [[Horrorfilm]] | [[Kuerzfilm]] | [[Museksvideo]] | [[Spillfilm]] | [[Televisiounsserie]] : '''Beruffer''': [[Cinematograph]] | [[Dragqueen]] | [[Dréibuchauteur]] | [[Filmediteur]] | | [[Filmregisseur]] | [[Komiker]] | [[Video Jockey]] : '''[[Filmfestival]]len''': [[British & Irish Film Festival Luxembourg]] | [[CinEast]] | [[Cinénygma Luxembourg International Film Festival]] | [[Donostia Zinemaldia – Festival de San Sebastián]] | [[Filmfestival Max Ophüls Preis]] | [[Internationale Filmfestspiele Berlin]] | [[Locarno Film Festival]] | [[Mostra internazionale d'arte cinematografica]] : '''Filmer (Ausland)''': [[The Birth of a Nation]] : '''Filmer (Lëtzebuerg)''': [[Du sollst nicht begehren (Film 1973)]] | [[Ech war am Congo]] | [[Freddie (Film)]] | [[Irina Palm]] | [[Im Anfang war der Blick]] | [[Iwwer an eriwwer]] | [[Mëllech a Botter]] | [[Never Die Young]] | [[Roger (Film)|Roger]] | [[Sentimental Journey (Film 1995)|Sentimental Journey]] | [[Tel Aviv on Fire]] | [[Your Name Is Justine]] : '''Animatiounsfilmer''': [[Le Roman de Renart (Film 2005)]] | [[Les hirondelles de Kaboul (Film)]] | [[Luis and the Aliens]] | [[Ooops! The Adventure Continues]] : '''[[Filmpräis]]ser''': [[British Academy Film Awards]] | [[Deutscher Filmpreis]] | [[Emmy Awards]] | [[Ensors]] | [[European Film Awards]] (+ [[Europäesche Filmpräis fir de Beschte Film]]) | [[Golden Globe Awards]] | [[Lëscht vun de lëtzebuergeschen Oscar-Bäiträg]] | [[Lumières de la presse internationale]] | [[Magritte du cinéma]] | [[Premios Goya]] | [[Prix Jean-Gabin]] | [[Prix Jean-Vigo]] | [[Prix Michel-Simon]] | [[Screen Actors Guild Awards]] | [[Trophées francophones du cinéma]] * '''Televisioun:''' : '''Persounen aus Film/TV''': : Lëtzebuerg: [[Cédric Letsch]] | [[Fränz Hausemer]] | [[Misch Bervard]] | [[Narayan Van Maele]] | [[Pasha Rafiy]] | [[Sean McCormack]] | [[Thomas Neunreither]] : Ausland: [[Catherine Breillat]] | [[Elizabeth Taylor]] | [[Fran Drescher]] : '''TV-Sendungen:''' [[American Horror Story]] | [[Ben's Club]] | [[Deutschland sucht den Superstar]] | [[Is It True What They Say About Luxembourg?]] | [[Nouvelle Star]] | [[Star Academy]] | [[Télé Luxembourg]] | [[The Nanny]] | [[Wanns de eppes kanns!]] | [[Weeds (Televisiounsserie)]] : '''[[Televisiounssender]]en''': [[Televisiounssender (Organisatioun)]] + [[Sender (Anlag)]] | [[Arte]] | [[Télé Luxembourg 50 ans]] : '''Aneres''': [[Tony Awards]] | [[Zombie Apokalyps]] |Valign="top"| * '''[[Medien]]''': (nm) :[[Massemedien]] (nm) :[[Mediegrupp]] :[[Medienhype]] :[[Printmedien]] :[[Radiosender]] (nm) * '''[[Zeitung]]en:''' :[[Die Zeit]] :[[Escher Journal]] :[[Freiheit (Zeitung)]] :[[Tageblatt]] :[[The New York Times]] * '''[[Zäitschrëft]]en:''' :[[352LuxMag]] :[[Andy à Luxembourg]] :[[Archiduc]] :[[Bold (Zäitschrëft)|Bold]] :[[Decisão]] :[[Delano (Zäitschrëft)|Delano]] :[[Désirs]] :[[Femmes Magazine]] :[[Flydoscope]] :[[IUEOA (Zäitschrëft)|IUEOA]] :[[Lux by Night]] :[[Luxembourg Féminin]] :[[Luxuriant]] :[[Made in Luxe]] :[[Night & Day]] :[[Nightlife]] :[[Paperjam]] :[[Sneaker Marmalade]] : [[Voilà Luxembourg]] * ''[[Websäit|Internetsäiten]]:'' :[[Blog]] :[[Discogs]] :[[Facebook]] :[[Internet Movie Database]] :[[Rate Your Music]] :[[Sporcle]] :[[Wax Luxembourg]] |valign="top"| |- ! align="center" bgcolor="#7c2213" width="25%"|<span style="color:#fff6bf">Naturwëssenschaften</span> ! align="center" bgcolor="#7c2213" width="25%"|<span style="color:#fff6bf">Politikwëssenschaften</span> ! align="center" bgcolor="#7c2213" width="25%"|<span style="color:#fff6bf">Economie a Wirtschaftswëssenschaften</span> ! align="center" bgcolor="#7c2213" width="25%"|<span style="color:#fff6bf">Sozialwëssenschaften</span> |- |Valign="top"| * ''Geographie'': :[[Agadez]] | [[Aïr]] | [[Angkor Wat]] | [[Arabescht Mier]] | [[Atlanta]] | [[Departement Gironde]] | [[Dirkou]] | [[Figueira da Foz]] | [[Fouta-Djalon]] | [[Gjilan]] | [[Golf vu Bengalen]] | [[Golf vum Oman]] | [[Great Plains]] | [[Grouss Séien (Nordamerika)]] | [[Har vun Afrika]] | [[Homs]] | [[Kamerunbierg]] | [[Mëttlere Westen]] | [[Palmyra]] | [[Salzburg]] | [[Seattle]] | [[Ségou (Stad)]] | [[Soulac-sur-Mer]] | [[Talence]] | [[Tschadséi]] | [[Tuvalu]] | [[Waco]] | [[Zéisseng]] :'''''Stied a Bulgarien''''': [[Burgas]] | [[Plovdiv]] | [[Russe]] | [[Varna]] | :'''''Stied am Kosovo''''': [[Ferizaj]] | [[Gjakova]] | [[Pristina]] | [[Prizren]] :'''''Flëss an Afrika''''': [[Gambia (Floss)]] | [[Niger (Floss)]] | [[Sanaga]] | [[Senegal (Floss)]] * ''[[Bundesland|Bundeslänner]] a Regiounen'': :[[Federalen Distrikt]] :'''[[Land (Däitschland)]]''': [[Mecklenburg-Vorpommern]] | [[Niddersachsen]] | [[Nordrhein-Westfalen]] | [[Sachsen]] | [[Sachsen-Anhalt]] | [[Schleswig-Holstein]] | [[Thüringen]] :'''[[Land (Éisträich)]]''': [[Burgenland]] | [[Kärnten]] | [[Nidderéisträich]] | [[Ueweréisträich]] | [[Salzburg (Bundesland)]] | [[Steiermark]] | [[Vorarlberg]] :'''Regiounen a Frankräich''': [[Auvergne-Rhône-Alpes]] | [[Bourgogne-Franche-Comté]] | | [[Normandie (Regioun)]] :'''USA''': [[Indiana]] | [[Iowa]] | [[Kansas]] | [[Kentucky]] | [[Maine]] | [[Maryland]] | [[Minnesota]] | [[Missouri (Bundesstaat)|Missouri]] | [[Montana]] | [[Nebraska]] | [[Nevada]] | [[New Jersey]] | [[North Carolina]] | [[North Dakota]] | [[Oregon]] | [[Pennsylvania]] | [[Rhode Island]] | [[South Carolina]] | [[South Dakota]] | [[Tennessee]] | [[Vermont]] | [[West Virginia]] : '''[[Provënzen an Territoirë vu Kanada]]''': [[British Columbia]] | [[Manitoba]] | [[Neifundland a Labrador]] (+ [[Neifundland (Insel)]]) | [[New Brunswick]] | [[Nordwest-Territoiren]] | [[Nova Scotia]] | [[Nunavut]] | [[Prince Edward Island]] | [[Québec]] | [[Yukon]] : '''[[Provënze vum Angola]]''': [[Provënz Bengo|Bengo]] | [[Provënz Benguela|Benguela]] | [[Provënz Bié|Bié]] | [[Provënz Cabinda|Cabinda]] | [[Provënz Cuando Cubango|Cuando Cubango]] | [[Provënz Cuanza Sul|Cuanza Sul]] | [[Provënz Cunene|Cunene]] | [[Provënz Huíla|Huíla]] | [[Provënz Lunda Norte|Lunda Norte]] | [[Provënz Lunda Sul|Lunda Sul]] | [[Provënz Malanje|Malanje]] | [[Provënz Moxico|Moxico]] | [[Provënz Namibe|Namibe]] | [[Provënz Zaire|Zaire]] : ''Stied an Angola'': [[Benguela (Stad)]] | [[Kuito]] | [[Cabinda (Stad)]] | [[N'dalatando]] | [[Sumbe]] | [[Huambo]] | [[Lubango]] | [[Luanda]] | [[Saurimo]] | [[Luena (Moxico)]] | [[Moçâmedes]] | [[M'banza Kongo]] * ''Kartographie & SIG'': [[Teledetektioun]] * ''Geopolitik:'' [[Ostblock]] | [[Westlech Welt]] * ''Ecologie a Klimatologie'': :[[Arborloo]] :[[Atomkraaft? Nee Merci]] :[[Biosphär]] :[[Buedemveraarmung]] :[[Ekologesche Foussofdrock]] :[[Ëmweltschutz]] :[[Ëmweltverschmotzung]] :[[Global Erwiermung]] :[[Gréng Ekonomie]] :[[Klimaschutz]] :[[Klimawandel]] :[[Kyoto-Protokoll]] :[[Nohalteg Entwécklung]] :[[Recycling]] :[[Zäregas]] * ''Biologie a Medezin'': :'''''[[Mënsch]]''''': [[Been]] | [[Läich]] | [[Nier]] | [[Organspend]] | [[Puppelchen]] | [[Quarantän]] :[[Bam]] :[[Blumm]] :[[Dschungel]] :[[Kompostéierung]] :[[Marber]] :[[Som (Planz)]] :[[Wiss]] |Valign="top"| * Walen zu Lëtzebuerg: :Chamberwalen [[Chamberwale vum 26. Oktober 1919|1919]] | [[Partiell Chamberwale vum 28. Mee 1922|1922]] | [[Chamberwale vum 1. Mäerz 1925|1925]] | [[Partiell Chamberwale vum 3. Juni 1928|1928]] | [[Partiell Chamberwale vum 7. Juni 1931|1931]] | [[Partiell Chamberwale vum 3. Juni 1934|1934]] | [[Partiell Chamberwale vum 6. Juni 1937|1937]] :[[Baueren- a Mëttelstandspartei]] :[[Nationaldemokratesch Beweegung]] :[[Partei vun de Baueren, dem Mëttelstand an den Aarbechter]] :[[Sozialdemokratesch Partei (1903)]] :[[Onofhängeg National Vereenegung]] :[[Onofhängeg Nationalpartei]] :[[Fortschrëttlech-demokratesch Partei]] :[[Radikal Partei]] :[[Onofhängeg Lénkspartei]] :[[Liberal Lénk]] :[[Onofhängeg Rietspartei]] :[[Fräi Vollekspartei]] :[[Radikal-Sozialistesch Partei]] * ''Organisatiounen an Institutiounen:'' :[[Agence pour le développement de l'emploi|ADEM]] :[[Afrikanesch Entwécklungsbank]] :[[Arabesch Liga]] :[[Boko Haram]] :[[BRIC]] :[[BRICS]] :[[Communautéit vun de portugiseschsproochege Länner]] :[[Instituto Camões]] :[[Médecins du monde]] :[[SWAPO]] :[[Vëlkerbond]] :[[Welternierungsprogramm]] * ''Ideologien'': :[[Chancëgläichheet]] :[[Demokratie]] :[[Euroskeptizismus]] :[[Gréng Politik]] :[[Kapitalismus]] :[[Konservatismus]] :[[Liberalismus]] :[[Lénksliberalismus]] (nm) :[[Marxismus]] :[[Panafrikanismus]] :[[Populismus]] :[[Sozialismus]] :[[Zentrum (Politik)]] | [[Lénks (Politik)]] | [[Riets (Politik)]] * ''Fändelen:'' [[Fändel vun Albanien|Albanien]] | [[Fändel vum Kamerun|Kamerun]] | [[Fändel vum Kosovo|Kosovo]] | [[Fändel vu Litauen|Litauen]] | [[Fändel vun der Zentralafrikanescher Republik|Zentralafrikanesch Republik]] | [[Reeboufändel]] * ''Parteien'': :* '''[[Politesch Partei op europäeschem Niveau]]''': [[Allianz fir direkt Demokratie an Europa|ADDE]] | [[Allianz vun den Europäesche Konservativen a Reformisten|AECR]] | [[Allianz vun den Europäeschen Nationale Beweegungen|AENM]] | [[Allianz vun de Liberalen an Demokrate fir Europa (Partei)|ALDE]] | [[Europäesch Allianz fir Fräiheet|EAF]] | [[Europäesch Chrëschtlech Politesch Beweegung|ECPM]] | [[Europäesch Demokratesch Partei|EDP]] | [[Europäesch Fräi Allianz|EFA]] | [[Europäesch Gréng Partei|EGP]] | [[Partei vun der Europäescher Lénk|EL]] | [[Europäesch Vollekspartei|EPP]] | [[Beweegung fir en Europa vun den Natiounen an de Fräiheeten|MENL]] | [[Partei vun den Europäesche Sozialisten|PES]] :* '''Angola''': [[Frente para a Libertação do Enclave de Cabinda]] | [[Frente Nacional de Libertação de Angola|FNLA]] | [[Movimento Popular de Libertação de Angola|MPLA]] :* '''Belsch''': [[Ecolo]] | [[Groen (Belsch Partei)|Groen]] | [[Nieuw-Vlaamse Alliantie|N-VA]] | [[Parti socialiste (Belsch)|PS]] | [[Vlaams Belang]] :* '''Däitschland''': [[Alternative für Deutschland|AfD]] | [[Christlich Demokratische Union Deutschlands|CDU]] | [[Bündnis 90/Die Grünen|Die Grünen]] | [[Die Linke]] | [[Freie Demokratische Partei|FDP]] | [[Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei|NSDAP]] | [[Sozialdemokratische Partei Deutschlands|SPD]] :* '''Frankräich''': [[Front national (Franséisch Partei)|FN]] | [[Les Républicains|Républicains]] | [[Parti communiste français|PCF]] | [[Parti socialiste (Frankräich)|PS]] | [[Union pour un mouvement populaire|UMP]] :* '''Italien''': [[Forza Italia]] | [[Partito Democratico]] :* '''Spuenien''': [[Partido Popular]] | [[Partido Socialista Obrero Español]] :* '''USA''': [[Democratic Party (USA)]] | [[Republican Party (USA)]] | [[Green Party of the United States]] :* '''Aner''': [[Jeunesse démocrate et libérale]] * ''Aneres (Politik)'': :'''''[[Federaalt Parlament vun der Belsch]]''''': [[Chamber (Belsch)|Chamber]] | [[Senat (Belsch)|Senat]] :'''''[[Franséischt Parlament]]''''': [[Nationalversammlung (Frankräich)|Nationalversammlung]] | [[Senat (Frankräich)|Senat]] :[[Kongress vun de Vereenegte Staaten]] :[[Méiparteiesystem]] :[[Referendum]] :[[Schottescht Parlament]] :[[Stellvertriederkrich]] :[[Walmonarchie]] :[[Zentrum fir politesch Bildung]] |Valign="top"| * ''Entreprisen an ONGen zu Lëtzebuerg:'' :[[Arthur Welter (S.à r.l.)]] :[[Banque Raiffeisen]] :[[Brauereien zu Lëtzebuerg]] :[[Caritas Lëtzebuerg]] :[[Computerland Europe]] :[[Doctena]] :[[Editus]] :[[Etika]] :[[Fabrique d'images]] :[[Guardian Industries]] :[[Join Experience]] :[[Lëtzebuerger Stadbrauerei]] :[[Lux-Development]] :[[Sacem Luxembourg]] * ''Auslännesch Entreprisen:'' :[[Burger King]] :[[Côte d'Or (Schockela)]] :[[Delhaize Group]] :[[Grupp Louis Delhaize]] :[[Industrial and Commercial Bank of China]] :[[KFC]] :[[Marabou (Schockela)]] :[[TAP Portugal]] * ''Wärungen'': :[[CFA-Frang]] :[[Rubel]] :[[Westafrikaneschen CFA-Frang]] :[[Zentralafrikaneschen CFA-Frang]] * ''Secteure vun der Economie a Beruffer'': :[[Affekot]] :[[Aquakultur]] :[[Fëscherei]] :[[Regisseur]] :[[Zänndokter]] * ''Aneres (Wirtschaft)'': :[[Audit]] :[[Buttek]] :[[Client]] :[[Indicateur]] :[[Konglomerat]] (nm) :[[Konsumenteschutz]] :[[Pai]] :[[Produktivitéit]] :[[Rechtsform]] :[[Restaurant]] |Valign="top"| :[[Bestietnes]] :[[Gender]] :[[Homosexualitéit an d'kathoulesch Kierch]] :[[Hongersnout]] :[[Humanitär Hëllef]] :[[Kannibalismus]] :[[Katatonie]] :[[LGBT]] :[[Lynchjustiz]] :[[Mainstream]] :[[Männer, déi Sex mat Männer hunn]] :[[Moud]] :[[Muerd]] :[[Ofdreiwung an d'kathoulesch Kierch]] :[[Panik]] :[[Ruff]] :[[Vergewaltegung]] * ''Volleker, Kultur a Sproochen'': :[[Arabesch]] :[[Bakongo]] :[[Bayajidda-Legend]] :[[Kultur]] :[[Mir wëlle bleiwe wat mir sinn]] :[[Hausa (Vollek)]] * ''Geschicht'': :[[Angolanesche Biergerkrich]] :[[Däitscht Räich vun 1933 bis 1945]] :[[Lynche vum Jessy Washington]] :[[Protektorat]] :[[Schluecht vu Cuito Cuanavale]] :[[Südafrikanesche Grenzkrich]] |- ! align="center" bgcolor="#7c2213" width="25%"|<span style="color:#fff6bf">Guinea-Bissau</span> ! align="center" bgcolor="#7c2213" width="25%"|<span style="color:#fff6bf">Persounen</span> ! align="center" bgcolor="#7c2213" width="25%"|<span style="color:#fff6bf">Gemëscht</span> ! align="center" bgcolor="#7c2213" width="25%"|<span style="color:#fff6bf">Haus an Objeten</span> |- |valign="top"| * ''Flëss:'' :[[Rio Corubal]] :[[Rio Geba]] * ''[[Regioune vu Guinea-Bissau]]:'' :[[Bafatá (Regioun)]] :[[Biombo (Regioun)]] :[[Bolama (Regioun)]] :[[Cacheu (Regioun)]] :[[Gabú (Regioun)]] :[[Oio (Regioun)]] :[[Quinara (Regioun)]] :[[Tombali (Regioun)]] *''Stied:'' :[[Bafatá]] :[[Bissau]] *''Politik:'' :[[Lëscht vun de Presidente vu Guinea-Bissau]] :[[Malam Bacai Sanhá]] :[[Partido Africano da Independência da Guiné e Cabo Verde]] :[[Ansumane Mané]] :[[Partido para a Renovação Social]] :[[Carmen Pereira]] |Valign="top"| * '''Lëtzebuerger''' : '''Politiker a Politikerinnen:''' :[[Claude Lamberty]] :[[Gabriel Boisanté]] :[[Georges Gudenburg]] :[[Kik Schneider]] :[[Marc Hansen (1971)|Marc Hansen]] :[[Marcel Schintgen]] :[[Max Hahn]] :[[Paul Helminger]] :[[Thérèse Gorza]] :[[Yves Wengler]] : '''Journalisten a Journalistinnen:''' :[[Danièle Fonck]] :[[Dhiraj Sabharwal]] :[[Vesna Andonovic]] : '''Anerer''' :[[Ben Olinger]] :[[Bob Krieps]] (nm) :[[Christina Schaffer]] (nm) :[[Elisabet Johannesdottir]] (nm) :[[François Goldschmit]] :[[Georges Droessaert]] :[[Jean-Claude Bintz]] :[[Jean-Paul Carvalho]] :[[Yves Maas]] * '''Auslänner''' : '''Politiker a Politikerinnen:''' :[[Christiane Taubira]] :[[Donald Trump]] :[[Islom Karimov]] :[[Jean-Bédel Bokassa]] :[[John Kerry]] :[[Idi Amin]] :[[Kim Jong-un]] :[[Madeleine Albright]] :[[Mike Pompeo]] :[[Samuel Doe]] :[[Ursula von der Leyen]] :'''Anerer:''' :[[Alfredo Ormando]] :[[Arnfinn Nesset]] :[[Benny Brown (Radiospeaker)]] :[[Coco Chanel]] :[[Ismail Kadare]] :[[Martine Aubry]] :[[Mia Malkova]] :[[Ossip Zadkine]] :[[Vhils]] :[[William-Adolphe Bouguereau]] * ''Fir Museker a Schauspiller, kuck ënner "Musek" a "Film/TV"'' |Valign="top"| * '' Iessen/Drénken'' :[[Britt]] :[[Ćevapi]] :[[Eeërschnéi]] :[[Fleesch]] :[[Gekachtent Ee]] :[[Geméis]] :[[Gromper]] :[[Kachen]] :[[Kaiserschmarrn]] :[[Kichelchen]] :[[Kompott]] :[[Korënt]] :[[Mango]] :[[Miel]] :[[Uebst]] :[[Zoossiss]] * ''Kleeder'': :[[Aarm (Gezei)]] :[[Box (Gezei)]] :[[Costume]] :[[Gezei]] :[[Hiem]] :[[Hiemchen]] :[[Jackett]] :[[Jupe]] :[[Mantel]] :[[Posch]] :[[Pullover]] :[[Rack]] :[[Rimm (Gezei)|Rimm]] :[[Schiertech]] :[[T-Shirt]] * ''Materialien'': :[[Kartong]] :[[Kotteng]] :[[Lieder]] :[[Pabeier]] :[[Plastik]] |Valign="top"| * ''Haus a Gaart'': :[[Banneraum]] | [[Buedzëmmer]] | [[Daach]] | [[Debarras]] | [[Dier]] | [[Fënsterbriet]] | [[Foussbuedem]] | [[Gaardenhaischen]] | [[Garage]] | [[Gebai]] | [[Gelänner]] | [[Grondstéck]] | [[Heck]] | [[Iesszëmmer]] | [[Keller]] | [[Kichen]] | [[Kullang (Daach)]] | [[Mauer]] | [[Plaffong]] | [[Plättchen]] | [[Potto]] | [[Rolllued]] | [[Sall]] | [[Schell]] | [[Schlofzëmmer]] | [[Späicher]] | [[Stuff]] | [[Terrain]] | [[Trap]] | [[Träpplek]] | [[Vestiaire]] | [[Virgäertchen]] | [[Wäschkichen]] | [[Weier (Waasserfläch)]] | [[Wunneng]] | [[Zëmmer]] * ''[[Miwwelen]]'': :[[Fotell]] | [[Kommoud]] | [[Regal]] | [[Schreifdësch]] | [[Troun]] * ''[[Elektreschen Apparat|Elektresch Apparater]]'': :[[Eeërkacher]] | [[Fön]] | [[Frigo]] | [[Handmixer]] | [[Hott]] | [[Dampdëppen]] | [[Kachplack]] | [[Kaffismaschinn]] | [[Déifkilltru|Killtru]] | [[Mikrowell (Apparat)]] | [[Schäffchen]] | [[Spullmaschinn]] | [[Televisiounsapparat]] | [[Toaster]] | [[Trockner]] | [[Wäschmaschinn]] * ''Sanitär an Hygiène'': : [[Buedbidden]] | [[Bidet]] | [[Botzmëttel]] | [[Dusch]] | [[Krunn]] | [[Neelschéier]] | [[Pincette]] | [[Toilett]] | [[Toilettëbiischt]] | [[Zännseef]] * ''Objeten aus der Kichen'': : [[Becher]] | [[Dreckskëscht]] | [[Eeërdëppchen]] | [[Forschett]] | [[Messer]] | [[Tirebouchon]] | [[Wo (Apparat)|Wo]] * ''Stad'': [[Auto]] | [[Spillplaz]] | [[Strooss]] | [[Trëttoir]] * ''Aner Objeten'': : [[Behälter]] | [[Bidden]] | [[Greef]] | [[Käerz]] | [[Käerzestänner]] | [[Këscht]] | [[Loftmatrass]] | [[Portmonni]] | [[Sak]] | [[Schlëssel]] | [[Streckbriet]] | [[Suckel]] | [[Teppech]] | [[Tintenkiller]] | [[Vas]] | [[Wäschkuerf]] | [[Wäschléngt]] | [[Wuessfaarf]] | [[Ziedel]] |- ! align="center" bgcolor="#7c2213" width="25%"|<span style="color:#fff6bf">Sport</span> ! align="center" bgcolor="#7c2213" width="25%"|<span style="color:#fff6bf">Organisatiounen & Institutiounen, Gebaier & Architektur</span> ! align="center" bgcolor="#7c2213" width="25%"|<span style="color:#fff6bf">Aner Artikelen</span> ! align="center" bgcolor="#7c2213" width="25%"|<span style="color:#fff6bf">Informatik</span> |- |valign="top"| :[[Borussia Mönchengladbach]] :[[CA Fola Esch]] :[[CAL-Spora Lëtzebuerg]] :[[ING Night Marathon Luxembourg]] :[[La Pédale Muhlenbach]] * ''Lëtzebuergesch Foussballclibb:'' :[[AS Colmer-Bierg]] :[[C.A. Spora Lëtzebuerg]] :[[CS Alliance 01]] :[[CS Fola Esch]] :[[CS Hollerech]] :[[CS Uewerkuer]] :[[FC Aris Bouneweg]] :[[FC Blue Boys Muhlenbach]] :[[FC CeBra 01]] :[[FC Jeunesse Jonglënster]] :[[FC Jeunesse Kanech]] :[[FC Jeunesse Schieren]] :[[FC Luna Uewerkuer]] :[[FC Minerva Lëntgen]] :[[FC Olympique Äischen]] :[[FC Schëffleng 95]] :[[FC Sporting Mäerzeg]] :[[FCM Young Boys Dikrech]] :[[Racing Club Lëtzebuerg]] :[[SC Stengefort]] :[[Sporting Club Lëtzebuerg]] :[[Union Lëtzebuerg]] :[[Union Mäertert-Waasserbëlleg]] :[[US Hueschtert]] :[[US Munneref]] :[[US Rëmeleng]] :[[FC Koeppchen Wuermeldeng]] * ''Foussballstadionen zu Lëtzebuerg:'' :[[Stade Achille-Hammerel]] :[[Stade Alphonse-Theis]] :[[Stade Boy-Konen]] :[[Stade de la Frontière]] :[[Stade Am Deich]] :[[Stade Émile-Mayrisch]] :[[Stade Jos-Haupert]] :[[Stade Jos-Nosbaum]] :[[Stade Josy Barthel]] :[[Géitz|Stade Géitz]] :[[Stade du Thillenberg]] :[[Stade Municipal de Pétange]] :[[Stade Op Flohr]] :[[Stade rue Henri-Dunant]] * ''Basketball zu Lëtzebuerg:'' :[[Fédération luxembourgeoise de basketball]] :[[Coupe de Luxembourg (Basketball)]] :[[Total League]] *'''Lëtzebuergesch Basketballclibb:''' ::[[AB Conter]] ::[[Basket Esch]] ::[[BBC Amicale Steesel]] ::[[BBC Arantia Fiels]] ::[[BBC AS Zolwer]] ::[[BBC Black Star Miersch]] ::[[BBC Etzella Ettelbréck]] ::[[BBC Nitia Beetebuerg]] ::[[BBC Résidence Walfer]] ::[[BBC Sparta Bartreng]] ::[[BBC US Hiefenech]] ::[[BC Mess]] ::[[BC Musel Pikes]] ::[[BC Red Miners Käldall]] ::[[T71 Diddeleng]] ::[[US Basket Racing Lëtzebuerg]] |valign="top"| * ''Universitén'': :[[Centre virtuel de la connaissance sur l'Europe]] :[[Illinois State University]] :[[Sacred Heart University]] :[[Université Bordeaux-Montaigne]] :[[Université de Mons]] :[[Université de N'Djamena]] :[[Universität Salzburg]] :[[Universitéit Yaoundé I]] :[[University of South Florida]] * ''Architektur a spezifesch Gebaier:'' :[[Äispisten op der Kockelscheier]] :[[Dead Mall]] :[[Fabrik]] :[[Fluchhafen]] :[[Genn]] :[[Hollerecher Schluechthaus]] :[[Hôtel Ritz (Paräis)]] :[[Jugend-, Kultur- a Sportpalais]] :[[Kierch Christus de Retter (Pristina)]] :[[Kierch Reckeng op der Mess]] :[[Konzentratiounslager]] :[[Kulturzenter]] :[[Lüstersall an der Kanalisatioun vu Köln]] :[[Musée des arts décoratifs de Paris]] :[[Nationalmusée vum Niger]] :[[Newborn (Monument)]] :[[Parc de Gerlache]] :[[Pëtz]] :[[Rousegäertchen]] :[[Zetär]] * ''Stroossen a Plazen'' :[[Ban de Gasperich]] :[[Rue Théodore-Eberhard]] :[[Rue d'Oradour]] * ''[[Spideeler zu Lëtzebuerg]]'' :[[Centre hospitalier de Luxembourg]] :[[Centre hospitalier du Nord]] :[[Clinique Sainte-Marie]] :[[Hôpital Kirchberg]] :[[Hôpital Princesse Marie-​​Astrid]] :[[Hôpitaux Robert-Schuman]] :[[Zithaklinik]] |valign="top"| :[[Apokalyps]] :[[Äschen]] :[[Bëtong]] :[[Büst]] (nm) :[[Bourse (Studium)]] :[[Casting (Auswiel)|Casting]] :[[Chrëschtmaart]] :[[Drag Queen]] :[[ex aequo]] :[[Kënschtler]] (nm) :[[Médaille de la reconnaissance nationale]] :[[Mike (Hunn)]] :[[Nomad]] :[[Quiz]] :[[Sacharow-Präis]] :[[Schoulvakanz]] :[[Science-Fiction]] :[[sic]] :[[Skulptur]] :[[The Pond—Moonlight]] :[[v. Chr.]] :[[Vision for Europe Präis]] :[[Wiewen]] :[[Zombie]] :[[Zuch]] * ''Beleidegungen'': :[[Idiot]] :[[Nazi]] :[[Wichser]] |valign="top"| * '''Hardware''': :[[Bildschierm]] (nm) :[[Computerbildschierm]] :[[Desktopcomputer]] :[[Festplack]] (nm) :[[Handy]] :[[Haut-parleur]] :[[Kopiesmaschinn]] (nm) :[[Kopfhörer]] :[[Laptop]] (nm) :[[Mobillen Apparat]] :[[Personal Computer]] :[[Printer]] :[[Server]] :[[Smartphone]] :[[Smartwatch]] :[[Tablet]] :[[Tastatur]] * '''Software''': :[[Applikatioun (Informatik)]] (nm) :[[Classic Mac OS]] :[[Fräi Software]] :[[Freeware]] :[[Mac OS]] :[[Mobil Applikatioun]] :[[Plattformonofhängeg Software]] :[[Quelltext]] :[[Websäit]] :[[WhatsApp]] * '''Aneres''': :[[Benotzer (Informatik)]] :[[Blockchain]] :[[Kryptowärung]] :[[Radio]] (nm) :[[Soziaalt Netzwierk]] (nm) :[[Wi-Fi]] (nm) |- ! align="center" bgcolor="#7c2213" width="25%"|<span style="color:#fff6bf">net-lëtzebuergesch Artikelen</span> ! align="center" bgcolor="#7c2213" width="25%"|<span style="color:#fff6bf"></span> ! align="center" bgcolor="#7c2213" width="25%"|<span style="color:#fff6bf"></span> ! align="center" bgcolor="#7c2213" width="25%"|<span style="color:#fff6bf"></span> |- |valign="top"| * ''de.wikipedia.org:'' :[[w:de:Calogero (Sänger)|Calogero]] :[[w:de:Camélia Jordana|Camélia Jordana]] :[[w:de:David Vendetta|David Vendetta]] :[[w:de:Filmfestival von Gramado|Filmfestival von Gramado]] :[[w:de:Les Déesses|Les Déesses]] :[[w:de:Lux-Development|Lux-Development]] :[[w:de:Luxemburgische Wikipedia|Luxemburgische Wikipedia]] :[[w:de:Lycée Michel Rodange|Lycée Michel Rodange]] :[[w:de:Rate Your Music|Rate Your Music]] :[[w:de:Thorunn Egilsdottir|Thorunn Egilsdottir]] :[[w:de:Viadeo|Viadeo]] * ''fr.wikipedia.org:'' :[[w:fr:Avec ou sans toi|Avec ou sans toi]] :[[w:fr:Chimène Badi|Chimène Badi]] :[[w:fr:Eisblume|Eisblume]] :[[w:fr:Faut-il, faut-il pas ?|Faut-il, faut-il pas ?]] :[[w:fr:J'aimerais tellement|J'aimerais tellement]] :[[w:fr:Jmi Sissoko|Jmi Sissoko]] (geläscht) :[[w:fr:Lycée Michel-Rodange|Lycée Michel-Rodange]] :[[w:fr:Lylah|Lylah]] :[[w:fr:Melissa M|Melissa M]] :[[w:fr:Marit Larsen|Marit Larsen]] :[[w:fr:Moses Pelham|Moses Pelham]] :[[w:fr:Place d'Armes (Luxembourg)|Place d'Armes (Luxembourg)]] :[[w:fr:Place Guillaume II|Place Guillaume II]] :[[w:fr:Rate Your Music|Rate Your Music]] :[[w:fr:Raymond Lavigne|Raymond Lavigne]] :[[w:fr:Raymond Lavigne (syndicaliste)|Raymond Lavigne (syndicaliste)]] :[[w:fr:Raymond Lavigne (homme politique)|Raymond Lavigne (homme politique)]] * ''en.wikipedia.org:'' :[[w:en:Amel Bent|Amel Bent]] :[[w:en:Amina (magazine)|Amina (magazine)]] :[[w:en:Ascension (Wercollier)|Ascension (Wercollier)]] :[[w:en:Bouneschlupp|Bouneschlupp]] :[[w:en:Camélia Jordana|Camélia Jordana]] :[[w:en:David Vendetta|David Vendetta]] :[[w:en:Florent Pagny|Florent Pagny]] :[[w:en:Le Passe-muraille (sculpture)|Le Passe-muraille (sculpture)]] :[[w:en:Le prisonnier politique|Le prisonnier politique]] :[[w:en:Les Déesses|Les Déesses]] :[[w:en:Lux-Development|Lux-Development]] :[[w:en:Marc Lavoine|Marc Lavoine]] :[[w:en:Paul Helminger|Paul Helminger]] :[[w:en:Pascal Obispo|Pascal Obispo]] * ''[http://commons.wikimedia.org/wiki/Special:ListFiles/Bdx Fotoën]'' |valign="top"| |valign="top"| |valign="top"| |} = Virlagen = === Këschten === * '''Ausrullkëscht''' {{Ausrullkëscht|Breed=400px|HannergrondT=#DDDDFF|TextT=#000000|Bord=#9D99DD|alignT=left|Titel=TEXT |Inhalt= TEXT }} * '''Zortéierkëscht''' {|class="wikitable sortable" style="font-size: 85%" |+ TEXT |- ! TEXT ! |- |align="right"|TEXT |align="right"| |- |} <nowiki>{|class="wikitable sortable" style="font-size: 85%"</nowiki> <nowiki>|+ TEXT</nowiki><br> <nowiki>|-</nowiki><br> <nowiki>! TEXT</nowiki><br> <nowiki>! </nowiki><br> <nowiki>|-</nowiki><br> <nowiki>|align="right"|TEXT</nowiki><br> <nowiki>|align="right"|</nowiki><br> <nowiki>|-</nowiki><br> <nowiki>|}</nowiki> * '''Chartkëscht Albumen''' {| class="wikitable" border="1" |- ! rowspan="2"|Joer ! width="210" rowspan="2"|Album ! colspan="9"|Maximal Chartpositioun |- !style="width:3em;font-size:75%;"|[[Däitschland|DE]] !style="width:3em;font-size:75%;"|[[Éisträich|AT]] !style="width:3em;font-size:75%;"|[[Schwäiz|CH]] !style="width:3em;font-size:75%;"|[[Frankräich|FR]] !style="width:3em;font-size:75%;"|[[Belsch|BE]]-[[Wallounien|WA]] !style="width:3em;font-size:75%;"|[[Belsch|BE]]-[[Flämesch Regioun|VL]] !style="width:3em;font-size:75%;"|[[Holland|NL]] !style="width:3em;font-size:75%;"|[[Vereenegt Staate vun Amerika|US]] !style="width:3em;font-size:75%;"|[[Groussbritannien an Nordirland|UK]] |- |rowspan="1"|1999 |''Albumtitel'' |align="center"| |align="center"| |align="center"| |align="center"| |align="center"| |align="center"| |align="center"| |align="center"| |align="center"| |- |} * '''Chartkëscht Singelen''' {|class="wikitable" border="1" |- ! rowspan="2"|Joer ! width="210" rowspan="2"|Lidd ! colspan="9"|Maximal Chartpositioun ! width="200" rowspan="2"|Album |- !style="width:3em;font-size:75%;"|[[Däitschland|DE]] !style="width:3em;font-size:75%;"|[[Éisträich|AT]] !style="width:3em;font-size:75%;"|[[Schwäiz|CH]] !style="width:3em;font-size:75%;"|[[Frankräich|FR]] !style="width:3em;font-size:75%;"|[[Belsch|BE]]-[[Wallounien|WA]] !style="width:3em;font-size:75%;"|[[Belsch|BE]]-[[Flämesch Regioun|VL]] !style="width:3em;font-size:75%;"|[[Holland|NL]] !style="width:3em;font-size:75%;"|[[Vereenegt Staate vun Amerika|US]] !style="width:3em;font-size:75%;"|[[Groussbritannien an Nordirland|UK]] |- |rowspan="1"|2010 |"Singletitel" |align="center"| |align="center"| |align="center"| |align="center"| |align="center"| |align="center"| |align="center"| |align="center"| |align="center"| |rowspan="1" align="center"| |- |} * Mat Faarwen: {| class=wikitable |+ WWWW ! rowspan="2" |XXXX ! rowspan="2" |YYYY ! colspan="3" |ZZZZ |- ! 1 ! 2 ! 3 |- | FFF | GGG | colspan="3" style="background:#dfd; text-align:center;" | |- | PPP | OOO | colspan="1" style="background:#dfd; text-align:center;" | | colspan="2"| |- | VVV | BBB | colspan="1"| | colspan="1" style="background:#fdd; text-align:center;"| | colspan="1" style="background:#dfd; text-align:center;"| |} {| class="wikitable" align="center" margin:auto; width:50%;" |- | colspan="5" style="text-align:center;"| '''Faarferkläerung''' |- | style="background:#dfd;"|TTT | style="background: pink"|UUU |} ===Infoboxen=== * '''Infobox Band''' (riets am Bild) {| border="2" cellpadding="4" rules="all" style="float: right; margin-left: 1em; background: #f9f9f9; border: 1px solid #aaaaaa; border-collapse: collapse; border-spacing: 0px; font-size: 95%; empty-cells: show;" ! colspan="2" style="background: #ffdead;" |XXXXXX |- ! colspan="2" |[[Fichier:XXXXX|noframe|250px|centre]] {{small|LEGEND}} |----- bgcolor="#FFFFFF" | Genre: || |----- bgcolor="#FFFFFF" | Land: || {{LUX}} |----- bgcolor="#FFFFFF" | Grënnung: || [[2004]] |- bgcolor="#FFFFFF" | Websäit: || [] |- bgcolor="#FFFFFF" |- ! colspan="2" bgcolor="#FFDEAD" | Memberen |- bgcolor="#FFFFFF" |: || |- bgcolor="#FFFFFF" |: || |- bgcolor="#FFFFFF" |: || |- bgcolor="#FFFFFF" |: || |} ===Gallerie: grouss=== <gallery perrow="3" widths="280" heights="150"> Image Placeholder in Luxembourgish Village.png|Bild 1 Image Placeholder in Luxembourgish Village.png|Bild 2 Image Placeholder in Luxembourgish Village.png|Bild 3 Image Placeholder in Luxembourgish Village.png|Bild 4 </gallery> <nowiki><gallery perrow="3" widths="330" heights="150"> </gallery></nowiki> <gallery mode="packed" heights="160"> Image Placeholder in Luxembourgish Village.png|Bild 1 Image Placeholder in Luxembourgish Village.png|Bild 2 Image Placeholder in Luxembourgish Village.png|Bild 3 Image Placeholder in Luxembourgish Village.png|Bild 4 </gallery> <nowiki><gallery mode="packed" heights="160"> </gallery></nowiki> <nowiki><gallery mode="packed" heights="160" caption="Illustratiounen"> </gallery></nowiki> ===Remarque, Referenzen + aaner Saachen=== * km² * {{small|klengen Text}} --> <nowiki>{{small|klengen Text}}</nowiki> * e puer Mol op déi selwecht Referenz linken: <nowiki><ref name=NUMM/></nowiki> * Text verstoppen : <nowiki>< !-- Text verstoppen -- ></nowiki> * ¹ : <nowiki>¹</nowiki> * [[Wikipedia:Textbausteng]] * {{Legend|#38b4d8|TEXTEXTEXT}} {{Legend|#48f4e6|TEXTEXTEXT}} <nowiki>{{Legend|#38b4d8|TEXTEXTEXT}}</nowiki> * Table of Content: <nowiki>__NOTOC__ </nowiki> * Kee Formatage: <nowiki><nowiki></nowiki></nowiki> * Nei Linn: <nowiki><br></nowiki> * Rupture de ligne: <nowiki>{{clr}}</nowiki> * {{ [[ISO 3166-1|ISO-Lännercode]] (dräi Buschtawen) }}: Beispill: <nowiki>{{LUX}}</nowiki> fir {{LUX}} * Titelen anescht uweisen: <nowiki>{{DISPLAYTITLE:XXXX}}</nowiki> * Zitater: <nowiki><blockquote></blockquote></nowiki> * eng Kategorie am Text zitéieren: [[:Kategorie:Kultur|Kategorie:Kultur]] --- <nowiki>[[:Kategorie:Kultur|Kategorie:Kultur]]</nowiki> ===Lëschten=== {{div col|cols=3}} * TEXTTEXTTEXT 1 * TEXTTEXTTEXT 2 * TEXTTEXTTEXT 3 * TEXTTEXTTEXT 4 * TEXTTEXTTEXT 5 * TEXTTEXTTEXT 6 * TEXTTEXTTEXT 7 * TEXTTEXTTEXT 8 * TEXTTEXTTEXT 9 {{div col end}} <nowiki>{{div col|cols=3}} {{div col end}}</nowiki> ===Méi Info=== <nowiki>{{Méi Info 1|XXX}}</nowiki><br> {{Méi Info 1|XXX}}<br> <nowiki>{{Méi Info 2|XXX}}</nowiki><br> {{Méi Info 2|XXX}} ===Pechbiller=== <nowiki>{{Bild-Logo}}</nowiki> {{Bild-Logo}} <nowiki>{{Iwwerschaffen}}</nowiki> {{Iwwerschaffen}} <nowiki>{{EnCours|[[Benotzer:Bdx|Bdx]]}}</nowiki> {{EnCours|[[Benotzer:Bdx|Bdx]]}} <nowiki>{{update}}</nowiki> {{update}} <nowiki>{{Kapitel Info feelt}}</nowiki> {{Kapitel Info feelt}} <nowiki>{{Aner Bedeitungen op Mooss|XXX|YYY|ZZZ}}</nowiki> {{Aner Bedeitungen op Mooss|XXX|YYY|ZZZ}} <nowiki>{{Läschen|XXX}}</nowiki> {{Läschen|XXX}} <nowiki>{{Redirect|AAA}}</nowiki> {{Schabloun:Redirect|AAA}} <nowiki>{{Homonymie}}</nowiki> {{Homonymie}} =Praktesch Linken= ==Wikipedia== * Eng Lëscht mat gudden Artikelen: [[Wikipedia:WikiProjet Haaptsäit]] * Säiten, déi geläscht sollen/kënne ginn: [[Wikipedia:Läschen]] * [[Wikipedia:De Staminee]] * [[Wikipedia:Wéi heescht dat op Lëtzebuergesch?]] * Biller fir op d'Haaptsäit: [[HaaptsäitBléck/Reserv]] * [[Haaptsäit/WDS-Spënnchen]] * [[:Kategorie:Schablounen]] an [[:Kategorie:Infoboxen]] ** [[Schabloun:Infobox Film nei]] ** [[Schabloun:Infobox Entreprise]] * [[:Kategorie:XXX]] ==Lëtzebuergesch== * [http://infolux.uni.lu/ Fuerschungsportal iwwert d'Lëtzebuergesch] * Numeriséiert lëtzebuergesch Zeitungen an Zäitschrëften op [https://eluxemburgensia.lu/ eluxemburgensia.lu] * [http://www.lod.lu/lod/ Lëtzebuerger Online Dictionnaire (LOD)] (lëtzebuergeschen Dictionnaire op däitsch, englesch, franséisch a portugisesch) * [http://www.dico.lu/ dico.lu] (franséisch-lëtzebuergeschen Dictionnaire) * LuxDico: [http://dict.luxdico.com/deu/ op Däitsch] an [http://dict.luxdico.com/ op Franséisch] * [http://engelmann.uni.lu:8080/portal/luxogramm/lu/doc/showwelcome? Luxogramm]: Konjugatioun vun de lëtzebuergesche Verben * [https://spellchecker.lu/ spellchecker.lu]: Lëtzebuergesch Texter korrigéieren [[de:Benutzer:Bdx]] [[en:User:Bdx]] [[fr:Utilisateur:Bdx]] [[it:Utente:Bdx]] [[nl:Gebruiker:Bdx]] [[pl:Wikipedysta:Bdx]] [[pt:Usuário:Bdx]] [[simple:User:Bdx]] 29830b5pmug89ojeps366x7m74f0lp1 0 75189 2394097 2301258 2022-07-25T22:11:10Z Robby 393 + Gielchen wikitext text/x-wiki {{Aner Bedeitungen op Mooss|dem Journalist Robert Thill|aner Leit mat dem selwechten Numm|Robert Thill}} De '''Robert Thill''', gebuer den [[21. Oktober]] [[1904]] zu [[Bouneweg]] an der deemoleger [[Gemeng Hollerech]], gestuerwen de [[26. August]] [[1981]] an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]], war e [[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesche]] Journalist an Auteur. Vun [[1950]] bis [[1951]] war hie President vun der ''[[Association luxembourgeoise des journalistes]]''. == Bibliographie (Auswiel) == * ''Der Dialektdichter Batty Weber in Schwank'', Operette und Drama, 1934 * ''Esch-Barcelona - Zur Erinnerung an die Konzertreise vom 7.-14. Juni 1935'', 1935 * ''Wenn Jounalisten reisen...'', 1939 * ''Seifenblasen'', Éditions [[Tony Jungblut]], Luxembourg, 1948; 205 S. * ''Mit Titine auf der World's Fair'', 1964 * ''Spotlights aus einer Reporter-Laufbahn'', 1969 == Gielchen == * Chevalier vum [[Ordre d'Orange-Nassau]] (Promotioun 1951)<ref>Distinctions honorifiques op der Säit 164 vum [https://sip.gouvernement.lu/dam-assets/publications/bulletin/1951/BID_1951_7-8-9/BID_1951_7-8-9.pdf Bulletin d'information N°7/8/9 vum 30. September 1951]</ref> == Literatur == * [[Pierre Marson|Marson, Pierre]], 2007. Thill, Robert. S. 607-608 in: {{Autorenlexikon-DE-2007}} {{Autoritéitskontroll}}{{Referenzen}} {{DEFAULTSORT:Thill Robert}} [[Kategorie:Gebuer 1904]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Journalisten]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Auteuren]] [[Kategorie:Gestuerwen 1981]] [[Kategorie:Bundesverdienstkreuz 1. Klasse]] [[Kategorie:Chevalier vum Ordre d'Orange-Nassau]] ndivqyk01qhrumdihdec14c68of7gu2 0 90378 2394082 2336643 2022-07-25T16:59:20Z 195.46.241.228 wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie}} D''''Josiane Weber''', gebuer [[1957]], ass eng [[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesch]] [[Germanistik|Germanistin]] an [[Geschicht|Historikerin]]. No hire Secondairesstudien am [[Lycée Hubert-Clément]] vun [[Esch-Uelzecht|Esch]] ([[1976]]; C moderne), huet d'Josiane Weber op der Universitéit vun [[Tréier]] Germanistik a Geschicht studéiert. Am Kader vun hirem Stage fir Professer am Secondaire ze ginn huet si [[1986]] eng Aarbecht iwwer d'Receptioun vun der däitscher Literatur zu Lëtzebuerg tëscht [[1815]] an der Mëtt vum 19. Joerhonnert verdeedegt. D'Josiane Weber war bis zu hirer Pensioun Professesch an der [[École de commerce et de gestion - School of business and management|École de commerce et de gestion]] an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]], an - zanter 2007 - wëssenschaftlech Mataarbechterin am [[Centre national de littérature]] ([[CNL]]) zu [[Miersch]]. 2011 huet d'Josiane Weber eng Dokterthees op der Universitéit vun Tréier iwwer d'Theema ''Familien der Oberschicht in Luxemburg (1850-1900): Elitenbildung und Lebenswelten'' verdeedegt. Dës koum 2013 als Buch eraus. 2019 huet si eng Biographie iwwer d'Groussherzogin [[Marie-Adélaïde vu Lëtzebuerg]] publizéiert. D'Josiane Weber ass mam [[Gast Mannes]] bestuet a wunnt an der Stad Lëtzebuerg. == Publikatiounen & Konferenzen (Auswiel) == * ''Feministisches und antifeministisches Denken während der französischen Revolution''; in: [[récré|''Ré-création'']], Nr. 4 (''Spécial Révolution''); Dikrech (éditions APESS), 1988; Ss. 103-145. * ''Zensur im Vormärz (1815 - 1848). Literatur und Presse in Luxemburg unter der Vormundschaft des Deutschen Bundes''. Lëtzebuerg 1998 (mam Gast Mannes) * ''Politik - Literatur – Industrie. '' Miersch 2011 (mam Germaine Goetzinger an dem Pierre Marson) * ''Familien der Oberschicht in Luxemburg (1850-1900): Elitenbildung und Lebenswelten. '' Tréier 2011 * ''Politische Eliten in Luxemburg - Die Rekrutierung der Minister in der zweiten Hälfte des 19. Jahrhunderts'' ; in: ''forum'', Nr. 314, Januar 2012; Ss. 21-24 (ill., Bibliogr.). * ''Den Emmanuel Servais an d'Fro vun der nationaler Onofhängegkeet'' ; Virtrag, gehalen am CNL (Miersch), de 15. Februar 2012. * ''Familien der Oberschicht in Luxemburg – Elitenbildung und Lebenswelten 1850-1900.'' Éditions Binsfeld, 2013, 608 S., ISBN 978-2-87954-264-5. * ''Großherzogin Marie Adelheid von Luxemburg. Eine politische Biographie.'' Lëtzebuerg: Editions Guy Binsfeld, 2019, 620 S., ISBN 978-99959-42-60-1. ==Um Spaweck== {{Autoritéitskontroll}} {{DEFAULTSORT:Weber Josiane}} [[Kategorie:Gebuer 1957]] [[Kategorie:Germanisten]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Historiker]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Lycéesprofesseren]] cypwxp24wnabxwpb4selzat5rzq5sm6 0 126741 2394052 2347910 2022-07-25T12:59:52Z Bdx 7724 Update wikitext text/x-wiki {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="1" align="right" style="margin-left:1em; background:#CADCFB;" |- ! colspan="1" | Basisdonnéeën |- bgcolor="#FFFFFF" | Grënnungsdatum: || 1945 als PSC-CVP<br>1972 als PSC<br>2002 als cdH<br>2022 als Les Engagés |- bgcolor="#FFFFFF" | Memberen: || 26.069 <small>(2010)</small><ref>Jean-Benoit Pilet: [https://dipot.ulb.ac.be/dspace/bitstream/2013/107726/1/Pilet%20%20PARTIS%20POLITIQUES.pdf ''Le Centre démocrate humaniste (cdh)''] (Säit 76)</ref> |- bgcolor="#FFFFFF" | President: || [[Maxime Prévot]] |- bgcolor="#FFFFFF" | Ideologie: || [[Zentrismus|Zentrismus]]<br>[[Humanismums]]<br><br>''virun 2022:''<br>chrëschtdemokratesch-sozial |- bgcolor="#FFFFFF" | Faarwen: || Turquoise |- bgcolor="#FFFFFF" | Europäesch Affiliatioun: || [[Europäesch Vollekspartei]] |- bgcolor="#FFFFFF" | Websäit: || [https://www.lesengages.be/ www.lesengages.be] |} '''Les Engagés''', kuerz '''LE''', ass eng [[Zentrismus|zentristesch]] Partei an den zwou [[franséisch|frankophone]] [[Communautéiten, Regiounen a Provënze vun der Belsch|Regioune]] vun der [[Belsch]]. Si gouf 1945 als PSC-CVP gegrënnt; vun 1972, wou se sech vun hirer flämescher Sëschterpartei getrennt huet, bis 2002 war hiren Numm '''Parti Social Chrétien''' (PSC). Dunn huet si den Numm '''Centre démocrate humaniste''' (cdH) ugeholl. Déi Nummännerung huet hir Repositionéierung als modern Mëtt-riets Partei reflektéiert, ewech vum éischter konservativ-kathouleschen Image, dat se virdrun hat. 2022 gouf hiren Numm erëm geännert a si huet den aktuellen Numm ugeholl. LE ass reegelméisseg u Regierungskoalitioune bedeelegt, dorënner och zënter 2020 un der federaler Regierung ënnert dem Premier [[Alexander De Croo]]. Hire [[Flandern|flämesche]] Pendant ass de [[Christen-Democratisch en Vlaams]] (CD&V), dee méi konservativ ass. Op europäeschem Plang ass si an der [[Europäesch Vollekspartei|Europäescher Vollekspartei]] (EVP) affiliéiert. De Maxime Prévot ass Parteipresident. == Um Spaweck == * [https://www.lesengages.be/ Offiziell Websäit] {{Referenzen}} [[Kategorie:Politesch Parteien an der Belsch]] ep088soje112g491l5m3jj219qjtn6j 2394053 2394052 2022-07-25T13:00:34Z Bdx 7724 Bdx huet d'Säit [[Centre démocrate humaniste]] op [[Les Engagés]] geréckelt: neien Numm wikitext text/x-wiki {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="1" align="right" style="margin-left:1em; background:#CADCFB;" |- ! colspan="1" | Basisdonnéeën |- bgcolor="#FFFFFF" | Grënnungsdatum: || 1945 als PSC-CVP<br>1972 als PSC<br>2002 als cdH<br>2022 als Les Engagés |- bgcolor="#FFFFFF" | Memberen: || 26.069 <small>(2010)</small><ref>Jean-Benoit Pilet: [https://dipot.ulb.ac.be/dspace/bitstream/2013/107726/1/Pilet%20%20PARTIS%20POLITIQUES.pdf ''Le Centre démocrate humaniste (cdh)''] (Säit 76)</ref> |- bgcolor="#FFFFFF" | President: || [[Maxime Prévot]] |- bgcolor="#FFFFFF" | Ideologie: || [[Zentrismus|Zentrismus]]<br>[[Humanismums]]<br><br>''virun 2022:''<br>chrëschtdemokratesch-sozial |- bgcolor="#FFFFFF" | Faarwen: || Turquoise |- bgcolor="#FFFFFF" | Europäesch Affiliatioun: || [[Europäesch Vollekspartei]] |- bgcolor="#FFFFFF" | Websäit: || [https://www.lesengages.be/ www.lesengages.be] |} '''Les Engagés''', kuerz '''LE''', ass eng [[Zentrismus|zentristesch]] Partei an den zwou [[franséisch|frankophone]] [[Communautéiten, Regiounen a Provënze vun der Belsch|Regioune]] vun der [[Belsch]]. Si gouf 1945 als PSC-CVP gegrënnt; vun 1972, wou se sech vun hirer flämescher Sëschterpartei getrennt huet, bis 2002 war hiren Numm '''Parti Social Chrétien''' (PSC). Dunn huet si den Numm '''Centre démocrate humaniste''' (cdH) ugeholl. Déi Nummännerung huet hir Repositionéierung als modern Mëtt-riets Partei reflektéiert, ewech vum éischter konservativ-kathouleschen Image, dat se virdrun hat. 2022 gouf hiren Numm erëm geännert a si huet den aktuellen Numm ugeholl. LE ass reegelméisseg u Regierungskoalitioune bedeelegt, dorënner och zënter 2020 un der federaler Regierung ënnert dem Premier [[Alexander De Croo]]. Hire [[Flandern|flämesche]] Pendant ass de [[Christen-Democratisch en Vlaams]] (CD&V), dee méi konservativ ass. Op europäeschem Plang ass si an der [[Europäesch Vollekspartei|Europäescher Vollekspartei]] (EVP) affiliéiert. De Maxime Prévot ass Parteipresident. == Um Spaweck == * [https://www.lesengages.be/ Offiziell Websäit] {{Referenzen}} [[Kategorie:Politesch Parteien an der Belsch]] ep088soje112g491l5m3jj219qjtn6j 2394055 2394053 2022-07-25T13:01:14Z Bdx 7724 wikitext text/x-wiki {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="1" align="right" style="margin-left:1em; background:#CADCFB;" |- ! colspan="1" | Basisdonnéeën |- bgcolor="#FFFFFF" | Grënnungsdatum: || 1945 als PSC-CVP<br>1972 als PSC<br>2002 als cdH<br>2022 als Les Engagés |- bgcolor="#FFFFFF" | Memberen: || 26.069 <small>(2010)</small><ref>Jean-Benoit Pilet: [https://dipot.ulb.ac.be/dspace/bitstream/2013/107726/1/Pilet%20%20PARTIS%20POLITIQUES.pdf ''Le Centre démocrate humaniste (cdh)''] (Säit 76)</ref> |- bgcolor="#FFFFFF" | President: || [[Maxime Prévot]] |- bgcolor="#FFFFFF" | Ideologie: || [[Zentrismus|Zentrismus]]<br>[[Humanismums]]<br><br>''virun 2022:''<br>chrëschtdemokratesch-sozial |- bgcolor="#FFFFFF" | Faarwen: || Turquoise |- bgcolor="#FFFFFF" | Europäesch Affiliatioun: || [[Europäesch Vollekspartei]] |- bgcolor="#FFFFFF" | Websäit: || [https://www.lesengages.be/ www.lesengages.be] |} '''Les Engagés''', kuerz '''LE''', ass eng [[Zentrismus|zentristesch]] Partei an den zwou [[franséisch|frankophone]] [[Communautéiten, Regiounen a Provënze vun der Belsch|Regioune]] vun der [[Belsch]]. Si gouf 1945 als PSC-CVP gegrënnt; vun 1972, wou se sech vun hirer flämescher Sëschterpartei getrennt huet, bis 2002 war hiren Numm '''Parti social-chrétien''' (PSC). Dunn huet si den Numm '''Centre démocrate humaniste''' (cdH) ugeholl. Déi Nummännerung huet hir Repositionéierung als modern Mëtt-riets Partei reflektéiert, ewech vum éischter konservativ-kathouleschen Image, dat se virdrun hat. 2022 gouf hiren Numm erëm geännert a si huet den aktuellen Numm ugeholl. LE ass reegelméisseg u Regierungskoalitioune bedeelegt, dorënner och zënter 2020 un der federaler Regierung ënnert dem Premier [[Alexander De Croo]]. Hire [[Flandern|flämesche]] Pendant ass de [[Christen-Democratisch en Vlaams]] (CD&V), dee méi konservativ ass. Op europäeschem Plang ass si an der [[Europäesch Vollekspartei|Europäescher Vollekspartei]] (EVP) affiliéiert. De Maxime Prévot ass Parteipresident. == Um Spaweck == * [https://www.lesengages.be/ Offiziell Websäit] {{Referenzen}} [[Kategorie:Politesch Parteien an der Belsch]] ahh7568rdztx8qbgauiikp9sbeo33yj 0 131931 2394069 2390460 2022-07-25T13:53:02Z GilPe 14980 aktualiséiert; +Infobox wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie}} De '''Vhils''', gebuer de [[15. Februar]] [[1987]] zu [[Lissabon]]<ref name=stencil>Presentatioun op [http://www.stencilrevolution.com/profiles/vhils/ stencilrevolution.com]</ref> als ''Alexandre Manuel Dias Farto'',<ref name=escrit>Presentatioun op [https://www.escritoriodearte.com/artista/alexandre-farto-aka-vhils/ escritoriodearte.com]</ref> ass e [[Portugal|portugisesche]] Moler a [[Graffiti]]kënschtler. Hien ass zu [[Seixal]] bei Lissabon opgewuess<ref name=escrit/> an huet sech am Alter vun 10 Joer fir d'éischt fir Graffiti intresséiert. Mat 13 Joer huet hien an der Strooss gemoolt, fir d'éischt op Maueren, duerno op Zich (sougenannten "train-bombing"), entweeder mat Frënn oder eleng.<ref name=indi>The Independant (online): [http://www.independent.co.uk/arts-entertainment/art/features/vhils-the-art-of-urban-decay-8364706.html ''Vhils: The art of urban decay''] (28. November 2012)</ref> Spéider ass hien och iwwer d'Grenze vu Portugal ewech aktiv gi fir Zich ze molen<ref name=escrit/>. Ëm 2003/2004 huet de Vhils dunn och ugefaange mat aneren Technike wéi Pechbiller oder Affichen ze schaffen<ref name=stencil/>. Eng éischt Opmierksamkeet krute seng Wierker zu Lissabon, wéinst senger Technik déi dora besteet duerch vill verschidde Schichte vu Reklammsposteren ze schneide fir sou e Gesiicht ervirzebréngen<ref name=stencil/>. 2008 huet hie säi Konschtstudium zu London ofgeschloss. Säin Duerchbroch hat hien an der selwechter Stad, wéi hien invitéiert gouf um ''Cans Festival'' vum berüümte Graffitikënschtler [[Banksy]] auszestellen. Eng Foto vu sengem Wierk war op der Titelsäit vun der Zeitung [[The Times]] ze gesinn<ref name=stencil/>. Dat huet et him erlaabt, a Kontakt mat grousse Galerien an England an an Italien ze kommen. Zënterhier huet hien a ville Stied op der Welt geschafft oder ausgestallt, dorënner Moskau, [[New York City|New York]], [[Los Angeles]], [[Grottaglie]], [[Shanghai]], [[Bogota]] a [[Rio de Janeiro]].<ref name=indi/> Och zu Lëtzebuerg ass an der [[Luxembourg High Security Hub|Fräihandelszon]] um [[Findel]] e Wierk vun him ze gesinn<ref>[http://www.wort.lu/pt/cultura/banksy-portugues-no-luxemburgo-vhils-da-rua-para-o-freeport-o-armazem-dos-super-ricos-537dda6eb9b39887080291b2 ''Vhils: Da rua para o Freeport, o armazém dos super-ricos''] (23. Mee 2014)</ref>. 2012 hat hien e Wandbild op eng Fassad zu [[Déifferdeng]] gemaach<ref>[https://streetartnews.net/2012/03/vhils-new-mural-in-differdange.html ''New Vhils wall in Luxembourg''] (21. Mäerz 2012)</ref>. Den Numm Vhils huet keng Bedeitung, den Alexandre Farto benotzt en nëmmen, well e sech aus de Buschtawen zesummesetzt, déi hien am léifste benotzt a well den Numm séier ze schreiwen ass<ref name=stencil/><ref name=indi/>. == Wierker (Auswiel) == <gallery> Fichier:Woolfest 2011 - Vilhs - VI (6884490596).jpg|Wierk zu Covilha, Portugal Fichier:Norfolk Hotel Artwork in Fremantle.jpg|Wierk zu Fremantle, Australien Fichier:Diorama - 16 (8126304610).jpg|Lissabon, Portugal Fichier:Retrato en pared - IV (6341051743).jpg Fichier:Wandbild Chausseestr 36 (Mitte) Joe Hatchiban-Alexandre Farto-2011.jpg |Wandbild am [[Freeport Lëtzebuerg]] </gallery> == Um Spaweck == * [http://vhils.com/about/ Seng Homepage] {{Referenzen}} [[Kategorie:Portugisesch Moler]] [[Kategorie:Portugisesch Kënschtler]] [[Kategorie:Gebuer 1987]] d2qbzc2pyc9cxrqn8p81mpx838phbwa 0 141330 2394122 2392922 2022-07-26T09:41:18Z GilPe 14980 wikitext text/x-wiki {{Infobox Televisiounsserie |Plakat=[[Fichier:MJK 12618 Bad Banks (TV series).jpg|250px|D'Equipe op der Berlinale]] |Originaltitel=Bad Banks |Produktiounsland=[[Däitschland]]<br>[[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]] |Éischt Folleg=2018 |Dauer=Pro Saison 6 x 50-54 |Originalsprooch=[[Däitsch]]<br>[[Franséisch]]<br>[[Englesch]]<br>[[Lëtzebuergesch]] |Follgen=6 + 6 |Iddi= |Dréibuch=[[Oliver Kienle]]<br>[[Jana Burbach]]<br>[[Jan Galli]] |REGIE=[[Christian Schwochow]] (1. Saison), [[Christian Zübert]] (2. Saison) |Produzent=[[Letterbox Filmproduktion]],<br>[[Iris Productions]] |Haaptacteuren=[[Paula Beer]] als Jana Liekam<br>[[Barry Atsma]] als Gabriel Fenger<br>[[Désirée Nosbusch]] als Christelle Leblanc<br>[[Albrecht Schuch]] als Adam Pohl<br>[[Mai Duong Kieu]] als Thao Hoang<br>[[Tobias Moretti]] als Quirin Sydow<br>[[Jean-Marc Barr]] als Robert Khano<br>[[Marc Limpach]] als Luc Jacoby<br>[[Germain Wagner]] als Ties Jacoby<br>[[Jörg Schüttauf]] als Peter Schultheiß<br>[[Hana Sofia Lopes]] als Lola<br>[[Eugénie Anselin]]<br>[[Steve Karier]]}} '''Bad Banks''' ass eng [[Däitschland|däitsch]]-[[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesch]] [[Televisiounsserie]]. Si gouf 2017 an 2019 vu [[Letterbox Filmproduktion]] an [[Iris Productions]], a Koproduktioun mat [[ZDF]] an [[arte]] produzéiert. Déi éischt Saison gouf am Februar 2018 fir d'éischt gewisen, déi zweet am Februar 2020. == Ëm wat geet et an der Serie? == ===1. Staffel=== Déi jonk [[Investmentbank]]erin Jana Liekam ([[Paula Beer]]), schafft zu Lëtzebuerg bei der ''Crédit International Financial Group.'' Wéi si stënterlech entlooss gouf, kritt si Hëllef vun hirer fréier Cheffin Christelle Leblanc ([[Désirée Nosbusch]]), fir gläich drop bei der ''Deutsche Global Invest'' (DGI) zu [[Frankfurt am Main|Frankfurt]] eng Plaz ze fannen. Als Konterpartie muss d'Liekam hir [[Insiderinformatioun]]en iwwer hiren neie Patron liwweren. Si fënnt eraus, datt d'DGI hire [[Bilan (Comptabiklitiéit)|Bilan]] gefälscht hat... ===2. Staffel=== {{Kapitel Info feelt}} == Produktioun == Uganks 2019 goufen zu Lëtzebuerg ([[Luxembourg High Security Hub|Fräihandelszon um Findel]], [[Alcide-De-Gasperi-Gebai|Konferenzzentrum um Kierchbierg]], Esch-[[Belval]]); [[Berlin]], [[Frankfurt]] a [[London]], an op [[Barbados]] an de [[Brittesch Joffereninselen|Joffereninselen]] d'Episode fir eng zweet Saison gedréint.<ref>[https://www.wort.lu/de/kultur/boese-blicke-bei-bad-banks-5c796942da2cc1784e33ed6c Böse Blicke bei 'Bad Banks'."] wort.lu, 01.03.2019.</ref> Fir d'Produktioun vun der zweeter Staffel krut [[Iris Productions]] am Juli 2018 e Subside an Héicht vun 1,7 Milliounen Euro vum [[Lëtzebuerger Filmfong]] accordéiert.<ref>filmfund.lu: [http://www.filmfund.lu/content/download/6235/74112/version/1/file/Comit%C3%A9+de+S%C3%A9lection+d%C3%A9cisions+juillet+2018.pdf ''Comité de Sélection décisions juillet 2018'']</ref> Si hat d'Joer virdru virdru scho 60.000 Euro fir d'Ausschaffe vum [[Dréibuch]] krut.<ref>filmfund.lu: [http://www.filmfund.lu/content/download/5677/69506/version/1/file/ComSe+d%C3%A9cisions+21+septembre+2017.pdf ''Comité de Sélection décisions septembre 2017'']</ref> == Soss == Déi zwou éischt Episode goufen den 21.&nbsp;Februar 2018 am Kader vun der [[Internationale Filmfestspiele Berlin 2018|Berlinale 2018]] eng éischt Kéier gewisen. Dono hat d'Serie an der ZDF-Mediathéik am [[Streaming]] e grousse Succès, ier se dann am Mäerz op arte an am ZDF ze gesi war. Am September-Oktober 2018 ass se och op [[RTL Tele Lëtzebuerg]] gelaf. Déi zweet Saison gouf Enn Januar 2020 an d'Mediathéike vun arte an ZDF gesat an dann de 6. a 7. Februar 2020 op arte a vum 8. bis 10. Februar 2020 am ZDF ausgestraalt. Februar/Mäerz 2020 war se och am Wocherhythmus op RTL Tele Lëtzebuerg ze gesinn. == Auszeechnungen == ''Bad Banks'' gouf an der Kategorie „Produktioun fir d'Televisioun oder déi nei Medien“ mat dem [[Lëtzebuerger Filmpräis|Filmpräis]] 2018 ausgezeechent<ref>Marc Thill, [https://www.wort.lu/de/kultur/filmpraeis-2018-and-the-winner-is-gutland-5ba682fd182b657ad3b934b7 Filmpräis 2018: And The Winner Is ... "Gutland"] op wort.lu den 22. September 2018</ref>. == Um Spaweck== {{Commonscat|Bad Banks (TV series)}} {{Referenzen}}{{Autoritéitskontroll}} [[Kategorie:Televisiounsserien am 21. Joerhonnert]] [[Kategorie:Filmer déi de Lëtzebuerger Filmpräis kruten]] [[Kategorie:Däitsch Televisiounsserien]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Televisiounsserien]] 0uo4jjfbdocfv4cazdxiq9zgzyxl2ps 0 151107 2394067 2322852 2022-07-25T13:45:39Z Bdx 7724 wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie}} Den '''Désiré-Joseph Mercier''', gebuer den [[21. November]] [[1851]] zu [[Braine-l'Alleud]], a gestuerwen den [[22. Januar]] [[1926]] zu [[Bréissel]], war e [[belsch]]e Geeschtleschen, Theolog, Philosoph a Philosophiesprofesser op der (deemools nach net gedeelter) [[Université catholique de Louvain|Kathoulescher Universitéit vu Léiwen]]. Hie gouf [[1906]] Äerzbëschof vu [[Mechelen]], an domat de [[Primas]] vun der Belsch. [[1907]] huet de Poopst hien zum [[Kardinol]] erhuewen. == Etappe vu sengem Liewen == Den Désiré-Joseph Mercier gouf de 4. Abrëll [[1874]] zum Priister geweit. Dräi Joer drop, [[1877]], huet e säin Doktorat an der [[Theologie]] gemaach. Hie gouf Philosophiesprofesser op der Kathoulescher Universitéit vu [[Léiwen]] an huet, mat der Ënnerstëtzung vum [[Leo XIII. (Poopst)|Poopst Leo XIII.]], den Enseignement vun der [[Thomas vun Aquin|thomistescher Philosophie]] an der Belsch agefouert. Dofir huet hien och d'Revue ''Néo-scolastique'' dirigéiert, eng Publikatioun, déi d'Aarbecht vun der philosophescher Schoul rëmgespigelt huet, déi selwer aus dem ''Institut supérieur de Philosophie'' ervirgaange war (am Fong, aus der Aktivitéit rondrëm de fréiere Léierstull vum Mercier zu Léiwen). Den D.-J. Mercier ass och eng markant Figur vum [[Ekumenismus]] a sénger Ufangsphas. Wärend dem [[Éischte Weltkrich]] huet de Kardinol Mercier géint déi däitsch Besetzung protestéiert an d'passiv a moralesch Resistenz ënnerstëtzt. Déi Däitsch hunn, am Kader vum hirem [[Pangermanismus]], déi flämeschsproochesch Bevëlkerung deemools favoriséiert, an de Mercier, deen de Widderstand géint Däitschland encouragéiert huet, ass dunn och als ''Vlamingenhater'' betruecht ginn. [[1918]] gouf de Kardinol Mercier ''Doctor honoris causa'' vun der [[Jagiellonen-Universitéit]] vu [[Krakau]], dat kuerz nodeem [[Polen]] erëm onofhängeg gi war. == Publikatiounen (Auswiel) == * ''Le modernisme, sa position vis-à-vis de la science, sa condamnation par le pape Pie X''; édité par ''L'Action catholique'', 1907. * ''Le Cardinal Mercier contre les Barbares. Lettres, Mandements, Protestations du Primat de Belgique pendant l'Occupation allemande''; éditions Blond & Gay, 1917. * ''OEuvres pastorales''; éditions Warny, 1914. {{Portal|Belsch|Universitéit|Geschicht}} {{Autoritéitskontroll}} {{DEFAULTSORT:Mercier,Désiré-Joseph}} [[Kategorie:Kardineel]] [[Kategorie:Belsch Philosophen]] [[Kategorie:Belsch Bëscheef]] [[Kategorie:Bëscheef vu Malines]] [[Kategorie:Gebuer 1851]] [[Kategorie:Gestuerwen 1926]] 4dov0g1y3guedyan09rvfg5azzg1tss 0 153127 2394071 2347858 2022-07-25T13:58:01Z Bdx 7724 Diskographie wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie}} De '''Pierre Rapsat''' gebuer zu [[Ixelles]] den [[28. Mee]] [[1948]] a gestuerwen zu [[Verviers]] den [[20. Abrëll]] [[2002]] war e [[belsch]]e Chansonier a Rocksänger. [[1976]] hat hien d'Belsch beim [[Eurovision Song Contest 1976|21. Eurovision Song Contest]] zu [[Den Haag]] vertrueden a war do mam Lidd ''Judy et Cie'' op déi aacht Plaz komm. ==Liewen a Carrière== Wéi de Pierre Rapsat zéng Joer al war, si seng Elteren op Verviers geplënnert, wou hien dunn och wunne blouf. Nodeems hie mat verschiddene Gruppen opgetruede war, huet hien [[1973]] eng Solocarrière ugefaangen. Säi markante Stil tëscht [[Chanson]] a [[Rockmusek|Rock]] huet gefall, awer et ass am Ufank net duergaange fir den Duerchbroch als Interpret ze schafen. Nodeems hien 1976 beim [[Eurovision Song Contest 1976|Eurovisounsfestivall zu Den Haag]] opgetruede war, gouf et roueg bis hien [[1982]] mam Album ''Lâchez les fauves'' mat 30.000 verkaaften Disquen den éischte gréissere Succès hat. Duerno huet hien onermiddlech virugeschafft a war bal op all Bün an der [[Wallounesch Regioun|wallounescher]] Belsch ze gesinn. Seng éischt Tournée a [[Frankräich]] war eng Katastroph, mä wéi hien zu [[Bordeaux]] beim Joresfest vun der ''École supérieure de commerce'' konnt optrieden, huet hie säin éischte Succès op franséische Brieder verzeechent. Den Erfolleg goung du weider mat ''Ligne claire'' a ''J'aime ça''. Mat der ''Ligne claire'' war hien am Hierscht 1984 am [[Québec]] opgefall, a säi Lidd ''Décalage horaire'' gouf reegelméisseg um Radio lafe gelooss, warscheinlech well [[Montréal]] dran ernimmt gouf. 1986 huet säin éischte Concert am [[Forest National]] ginn. Säi gréisste Succès war 2001 mam Album ''Dazibao'', mä hie konnt deen net laang genéissen, well hien am Abrëll 2002 wéinst enger Kriibserkrankung gestuerwen ass. Hie läit a senger Heemechtstad um Kierfecht vun [[Ensival]] begruewen. == Diskographie (Albumen) == {{div col|cols=2}} * 1973: ''New York'' (Englesch Versioun) * 1973: ''New York'' (Franséisch Versioun) * 1975: ''Musicolor'' (Englesch Versioun) * 1975: ''Musicolor'' (Franséisch Versioun) * 1976: ''Judy et Cie'' * 1977: ''Je suis moi'' * 1978: ''Gémeaux'' * 1979: ''1980'' * 1980: ''Donner tout son cœur'' * 1981: ''Un coup de rouge, un coup de blues'' * 1982: ''Seul dans la métropole'' (Kompilatioun) * 1982: ''Lâchez les fauves'' * 1984: ''Ligne claire'' * 1986: ''J'aime ça'' * 1988: ''Haut les mains'' * 1989: ''J'ouvre les yeux'' * 1991: ''J'ai besoin de nous'' (Kompilatioun) * 1992: ''Brasero'' * 1995: ''Pierre Rapsat'' * 1997: ''En concert : Passager d'un soir'' * 1998: ''Volte-Face'' * 2001: ''Dazibao'' * 2002: ''Tous les rêves'' {{div col end}} ==Um Spaweck== {{commonscat}} {{Autoritéitskontroll}} {{LinkPortalBelsch}} {{DEFAULTSORT:Rapsat}} [[Kategorie:Gebuer 1948]] [[Kategorie:Gestuerwen 2002]] [[Kategorie:Belsch Liddermécher]] [[Kategorie:Belsch Rocksänger]] [[Kategorie:Participante fir d'Belsch beim Eurovision Song Contest]] [[Kategorie:Participante beim Eurovision Song Contest 1976]] 6twoliblagjlhvq32kzpma9rkd5phri 0 154439 2394123 2391353 2022-07-26T09:45:11Z GilPe 14980 /* Theaterstécker */ wikitext text/x-wiki '''Richtung22''' asbl ass e [[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesche]] Kollektiv vu Kënschtler déi mat hiren [[Theater]]stécker, [[Film]]er, [[Radio]]semissiounen an ëffentlechen Aktiounen e [[satir]]esch-kritesche Bléck op déi lëtzebuergesch Gesellschaft a Politik werfen. ''Richtung22'' gouf 2010 vu Membere vum [[Théâtre national du Luxembourg|TNL]]-Jugendclub, Schüler am Fach ''Art dramatique'' am [[Conservatoire vun der Stad Lëtzebuerg]], Membere vum Theatergrupp vum [[Lycée classique d'Echternach|Iechternacher Lycée]]<ref name="LL Jan 22">Interview am Lëtzebuerger Land vum 14. Januar 2022, S. 7.</ref> a jonke [[Film]]- an [[Theater]]begeeschterte gegrënnt. D'Zuel 22 am Numm soll op dat [[22. Joerhonnert]] hiweisen.<ref name="LL Jan 22"/> 2012 krut d'Organisatioun de Statut vun enger [[Asbl]]. Richtung22 huet eppes iwwer 50 aktiv Memberen (Stand Enn 2020).<ref>Websäit vu Richtung22</ref> Bekannt gouf ''Richtung22'' virun allem duerch hiert Theaterstéck vun 2015 mam Titel: ''Lëtzebuerg, du hannerhältegt Stéck Schäiss'', eng Satir iwwer de [[Nation Branding]] vun der [[Regierung (Lëtzebuerg)|lëtzebuergescher Regierung]]. Fir [[Esch 2022]] huet Richtung22 dräi Theaterstécker, dräi [[Kuerzfilm]]er an dräi ''Happenings'' am ëffentleche Raum programméiert.<ref name="LL Jan 22"/> ==Ziler vum Kollektiv== ''Richtung22'' huet sech als Zil gesat, an ëffentlech Debatten iwwer gesellschaftlech a politesch Sujeten anzegräifen andeems si sech kloer positionéieren a mat kënschtleresche Mëttele polariséieren. ==Finanzéierung== D'Produktioune vu ''Richtung22'' sinn alleguer gratis zougänglech an déi meescht sinn och online ze fannen. Hir Produktioune goufen zum Deel vum [[Ministère de la culture|Kulturministère]], vum [[Service national de la jeunesse]] an der [[Œuvre nationale de secours grande-duchesse Charlotte]] ënnerstëtzt. Sponsoring vu Privatfirme kënnt fir de Kollektiv net a Fro. ==Filmer== * Gosstown (2022, iwwer de geplangte Lotissement op der [[Industriebrooch Esch-Uelzecht-Schëffleng]])<ref>[[Luc Laboulle|Laboulle, L.]], 2022. ''Beton, Glas a Kultur.'' [[d'Lëtzebuerger Land]] vum 3. Juli, S. 5.</ref> * Heng over (2020, iwwer de Grand-Duc a säi Status) * Youthless (2020, iwwer déi ‘ondankbar’ Jugend) * Onbemannt Missioun (2015, iwwer eng Missioun fir en onbemannte Planéit a Besëtz ze huelen) * Staatsgeheimnis – Keng Panik, näischt verfasst (2014, iwwer déi geplangte Verfassungsreform) * Sitcom – De Film (2013, iwwer Idealisten am Filmsecteur) * Onst Gewëssen – Wat dir net packt geet an Afrika (2013, iwwer dat schlecht Gewësse vun der westlecher Welt) * Ons Educatioun – de sëchere Wee (2011, iwwer de Schoulsystem zu Lëtzebuerg) * Ons Identitéit – Mir hu se fonnt (2011) ==Theaterstécker== * Expo2020Dubai – The Happy End Of Democracy (iwwer Lëtzebuerg an der Expo zu Dubai) * NAGA – Konscht op Lëtzebuergesch (iwwer déi geplangte Nationalgalerie) * Voll mat dobäi (Politik zu Lëtzebuerg als Duerftheater) * Luxembourg’s Private Space Explorevolutionary Superfancy Asteroid Tailoring (Lëtzebuerg an de [[Space Mining]]) * Lëtzebuerg, du hannerhältegt Stéck Schäiss (2015, iwwer de Nation Branding) * Freeport – Culture’s safe (2014, iwwer de ‘’[[Luxembourg High Security Hub|Luxembourg Freeport]]’’) * Kulturpräis 2013 (2013, iwwer de Kulturbetrib zu Lëtzebuerg) * Ode an die Freude (2012, iwwer d'EU-Institutiounen) * Jugend ohne Job (2011, Jonker déi an d'Aarbechtswelt antrieden ouni hir Idealer wëllen opzeginn) * Bau der Heimat (2010, Nationalismus an den Nationalstaat) ==Aktiounen (Auswiel)== * “Kolonialpionéier” Cito hanner Gitter bréngen! (2020, e Gitter gouf virum [[Nicolas-Cito-Monument]] zu [[Nidderkäerjeng]] opgeriicht) * Sécherheetsofstand zu de Grondrechter (2020, Richtung22 installéiert e 'Monument' zu [[Bouneweg]]) * Expo2020Dubai: E Monument fir de Kulturministère (2020, Installéiere vun engem ‘Monument’ virum Kulturministère) * Gedenktafel Bouneweg (2019, Installatioun zu Bouneweg, ee Joer nodeems e Mann vun engem Polizist do erschoss gouf) * Waarm Loft – schlechte Klima (2019, Installatioun vun engem ‘Monument’ zu [[Waasserbëlleg]]) ==Literatur== * Clarinval, F., 2022 (Interview). ''Critiquer de l'intérieur. Le collectif de jeunes artistes Richtung22 entend jouer un rôle critique et actif au sein du programme d'Esch2022. Rencontre avec Lars, Gabriel∙le et Ada, trois des membres de l'asbl.'' [[d'Lëtzebuerger Land]] vum 14. Januar 2022, S. 7. ==Un Spaweck== * [http://richtung22.org Websäit vu Richtung22] * [https://www.rtl.lu/kultur/news/a/713410.html D'Theaterstéck ’’Lëtzebuerg, du hannerhältegt Stéck Schäiss’’ op RTL.lu] {{Referenzen an Notten}} [[Kategorie:Lëtzebuergesche Film]] [[Kategorie:Theater zu Lëtzebuerg]] [[Kategorie:Kultur zu Lëtzebuerg]] [[Kategorie:Veräiner an Organismen zu Lëtzebuerg]] 5736wmzqk9hae81pm3yu61dlck8xar6 0 155108 2394070 2382842 2022-07-25T13:53:04Z Bdx 7724 wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie}} De '''Maxime Prévot''', gebuer den [[9. Abrëll]] [[1978]] zu [[Mons]], ass e [[belsch]]e [[Politik]]er ([[Les Engagés]]). Hien ass {{small|(Stand: Mäerz 2021)}} zanter 2012 Buergermeeschter vun [[Namouer]], an zanter 2019 President vu senger Partei, dem [[cdH]]. Vun 2009 bis 2014, an dann nees 2017 bis 2019 war hie Deputéierten am wallounesche Regionalparlament. Dertëscht war hie wallounesche Minister fir Ëffentlech Bauten, fir Gesondheet, Soziales a fir Patrimoine. 2007 bis 2009 war hien Deputéierten am belsche federale Parlament. ==Um Spaweck== {{Commonscat}} {{Autoritéitskontroll}} {{DEFAULTSORT:Prevot Maxime}} [[Kategorie:Gebuer 1978]] [[Kategorie:Belsch Buergermeeschteren]] [[Kategorie:Belsch Deputéiert]] [[Kategorie:Belsch Deputéiert am wallounesche Parlament]] [[Kategorie:Ministere vun der Regioun Wallounien]] 36xvxgmmjer07oxw04o4ir0ri4v74e1 0 159038 2394105 2393736 2022-07-26T04:51:32Z Robby 393 wiki + Sazbau wikitext text/x-wiki {{Iwwerschaffen|Maschinneniwwersetzung}} {{Infobox Biographie |Bild=Edgar de Wahl 1926.jpg}} Den '''Edgar de Wahl''', gebuer den [[23. August]] [[1867]] a gestuerwen den [[9. Mäerz]] [[1948]] zu [[Tallinn|Talinn]], war e balteschen Däitsche Enseignant, Mathematiker a Linguist. Hien ass bekanntst fir de Schëpfer vun [[Interlingue]] (bekannt als Occidental uechter säi Liewen), eng naturalistesch konstruéiert Sprooch déi op den Indo-europäesche Sprooche baséiert, an am Ufank vum Joer 1922 publizéiert gouf. [[Kategorie:Interlingue]] [[Kategorie:Gebuer 1867]] [[Kategorie:Gestuerwen 1948]] {{DEFAULTSORT:von Wahl Edgar}} 9gcetv56r3obgltm96r2tbncom9udu9 0 159055 2394044 2022-07-25T12:14:22Z GilPe 14980 Ugeluecht duerch d'Iwwersetze vun der Säit "[[:de:Special:Redirect/revision/219465526|Zollfreigebiet]]" wikitext text/x-wiki Eng '''Fräihandelszon''', deels och '''Fräihafe''' genannt, ass an der Reegel en zouent Gebai oder en [[Perch|agepercht]] Gebitt an engem Land, an deem keen [[Zoll]] a keng [[Import]]-[[Tax]] ze bezuelen ass. An de Fräihandelszone ginn importéiert Wuere stockéiert, deels weiderverschafft a viru gehandelt. == Geschicht == Freihandelszone gouf oder gëtt ë. a. zu Livorno (1675), an den Häfe vun Triest a Rijeka (zanter 1719, deemools Fiume), zu Emden (1751 bis 2009), Bremerhaven-lehe (1827), Brake (1835), Bremen (1888-2007), Hamburg (1888-2012), Cuxhaven (1896), Stettin (1898) an [[Kiel (Schleswig-Holstein)|Kiel]] (1924-2009). Als wichtegen europäesche Fräihafe gëllt dee vun Triest, um Enn vun de maritimmer Seidestroosss ("Maritim Silk Road") mat sengen Ubannungen un Zentraleuropa. Dee gouf vum Keeser [[Karel VI. (HRR)|Karl&nbsp;VI.]] am Joer 1719 gegrënnt a méi spéit besonnesch vu senger Duechter [[Maria Theresia vun Éisträich|Maria Theresia]] gefërdert. == Situatioun haut == === Europäesch Zollunioun === Dem Zollrecht vun der [[Europäesch Unioun|Europäescher Unioun]] no ziele Fräihandelszonen zu de "Fräizone vum Kontrolltyp&nbsp;I" a gehéieren [[Ëmsazsteier|ëmsazsteierlech]] net zum Inland. Op Leeschtungen déi bannent enger Fräihandelszon realiséiert ginn, muss deemno keng Ëmsazsteier bezuelt ginn. === Lëtzebuerg === Zu Lëtzebuerg gouf de 17. September 2014 eng Fräihandelszon beim Fluchhafe Lëtzebuerg ageweit. Et huet eng Fläch vun 20.000 m²<ref name="swissinfo">https://www.swissinfo.ch/ger/die-diskreten-bunker-der-superreichen/40485786</ref>. [[Kategorie:Handel]] [[Kategorie:Steieren]] [[Kategorie:Wirtschaftsrecht]] s3dcl92qzhv8bj9eka6v6wgfjpe34oh 2394045 2394044 2022-07-25T12:14:47Z GilPe 14980 wikitext text/x-wiki {{EnCours}} Eng '''Fräihandelszon''', deels och '''Fräihafe''' genannt, ass an der Reegel en zouent Gebai oder en [[Perch|agepercht]] Gebitt an engem Land, an deem keen [[Zoll]] a keng [[Import]]-[[Tax]] ze bezuelen ass. An de Fräihandelszone ginn importéiert Wuere stockéiert, deels weiderverschafft a viru gehandelt. == Geschicht == Freihandelszone gouf oder gëtt ë. a. zu Livorno (1675), an den Häfe vun Triest a Rijeka (zanter 1719, deemools Fiume), zu Emden (1751 bis 2009), Bremerhaven-lehe (1827), Brake (1835), Bremen (1888-2007), Hamburg (1888-2012), Cuxhaven (1896), Stettin (1898) an [[Kiel (Schleswig-Holstein)|Kiel]] (1924-2009). Als wichtegen europäesche Fräihafe gëllt dee vun Triest, um Enn vun de maritimmer Seidestroosss ("Maritim Silk Road") mat sengen Ubannungen un Zentraleuropa. Dee gouf vum Keeser [[Karel VI. (HRR)|Karl&nbsp;VI.]] am Joer 1719 gegrënnt a méi spéit besonnesch vu senger Duechter [[Maria Theresia vun Éisträich|Maria Theresia]] gefërdert. == Situatioun haut == === Europäesch Zollunioun === Dem Zollrecht vun der [[Europäesch Unioun|Europäescher Unioun]] no ziele Fräihandelszonen zu de "Fräizone vum Kontrolltyp&nbsp;I" a gehéieren [[Ëmsazsteier|ëmsazsteierlech]] net zum Inland. Op Leeschtungen déi bannent enger Fräihandelszon realiséiert ginn, muss deemno keng Ëmsazsteier bezuelt ginn. === Lëtzebuerg === Zu Lëtzebuerg gouf de 17. September 2014 eng Fräihandelszon beim Fluchhafe Lëtzebuerg ageweit. Et huet eng Fläch vun 20.000 m²<ref name="swissinfo">https://www.swissinfo.ch/ger/die-diskreten-bunker-der-superreichen/40485786</ref>. [[Kategorie:Handel]] [[Kategorie:Steieren]] [[Kategorie:Wirtschaftsrecht]] lowo0mb4dh0i8w6minxf7fs6li08tsd 2394051 2394045 2022-07-25T12:38:06Z GilPe 14980 Nei Säit; EnCours ewech wikitext text/x-wiki Eng '''Fräihandelszon''', deels och '''Fräihafe''' genannt, ass an der Reegel en zouent Gebai oder en [[Perch|agepercht]] Gebitt an engem Land, an deem keen [[Zoll]] a keng [[Import]]-[[Tax]] ze bezuelen ass. An de Fräihandelszone ginn [[Import|importéiert]] Wuere stockéiert, deels weiderverschafft a viru gehandelt. == Geschicht == Freihandelszone gouf oder gëtt ë. a. zu [[Livorno]] (1675), an den Häfe vun [[Triest]] a [[Rijeka]] (zanter 1719, deemools Fiume), zu [[Emden]] (1751 bis 2009), [[Bremerhaven|Bremerhaven-lehe]] (1827), [[Brake]] (1835), [[Bremen]] (1888-2007), [[Hamburg]] (1888-2012), [[Cuxhaven]] (1896), [[Stettin]] (1898) a [[Kiel (Schleswig-Holstein)|Kiel]] (1924-2009). Als wichtegen europäesche Fräihafe gëllt dee vun Triest, um Enn vun de [[Maritim Seidestroosss|maritimer Seidestroosss]] (''Maritim Silk Road'') mat sengen Ubannungen un [[Europa (Kontinent)|Zentraleuropa]]. Dee gouf vum Keeser [[Karel VI. (HRR)|Karl&nbsp;VI.]] am Joer 1719 gegrënnt a méi spéit besonnesch vu senger Duechter [[Maria Theresia vun Éisträich|Maria Theresia]] gefërdert. == Situatioun haut == === Europäesch Zollunioun === Dem Zollrecht vun der [[Europäesch Unioun|Europäescher Unioun]] no ziele Fräihandelszonen zu de „Fräizone vum Kontrolltyp&nbsp;I“ a gehéieren [[Ëmsazsteier|ëmsazsteierlech]] net zum Inland. Op Leeschtungen déi bannent enger Fräihandelszon realiséiert ginn, muss deemno keng Ëmsazsteier bezuelt ginn. === Lëtzebuerg === De 17. September 2014 gouf zu Lëtzebuerg eng Fräihandelszon mat eng Fläch vun 20.000 m² beim [[Fluchhafe Lëtzebuerg]] ageweit<ref name="swissinfo">https://www.swissinfo.ch/ger/die-diskreten-bunker-der-superreichen/40485786</ref>. {{Méi Info 1|Luxembourg High Security Hub}} === Soss doruechter === {{Update}} {{Referenzen an Notten}} [[Kategorie:Handel]] [[Kategorie:Steieren]] [[Kategorie:Wirtschaftsrecht]] m17w1u78e2v2oxvw9v1c0x4e7h0tohw 1 159056 2394048 2022-07-25T12:26:26Z Bdx 7724 Neien Abschnitt /* Fusioun mam Artikel "Wallounien" */ wikitext text/x-wiki == Fusioun mam Artikel "Wallounien" == D'Informatioun aus dem Artikel "Wallounesch Regioun" an der Versioun vum [https://lb.wikipedia.org/w/index.php?title=Wallounesch_Regioun&´oldid=2317344 26. Dez. 2020] ass de 25. Juli 2022 an den Artikel "[[Wallounien]]" integréiert ginn. --12:26, 25. Jul. 2022 (UTC) [[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 12:26, 25. Jul. 2022 (UTC) ll7ciztnoeu7i51slk1fu5mbsmcmwr6 1 159057 2394050 2022-07-25T12:36:30Z Bdx 7724 Neien Abschnitt /* Fusioun mam Artikel "Wallounesch Regioun" */ wikitext text/x-wiki == Fusioun mam Artikel "Wallounesch Regioun" == D'Informatioun aus dem Artikel "Wallounesch Regioun" an der Versioun vum [https://lb.wikipedia.org/w/index.php?title=Wallounesch_Regioun&´oldid=2317344 26. Dez. 2020] gouf de 25. Juli 2022 an den Artikel "Wallounien" integréiert. --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 12:36, 25. Jul. 2022 (UTC) pvc7wm2raxb3tlov1d97gr7ezuhq7ez 2394130 2394050 2022-07-26T10:31:57Z Les Meloures 580 k wikitext text/x-wiki == Fusioun mam Artikel "Wallounesch Regioun" == D'Informatioun aus dem Artikel "Wallounesch Regioun" an der Versioun vum [https://lb.wikipedia.org/w/index.php?title=Wallounesch_Regioun&´oldid=2317344 26. Dez. 2020] gouf de 25. Juli 2022 an den Artikel "Wallounien" integréiert. --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 12:36, 25. Jul. 2022 (UTC) ::Moien, : Wat ass e kaafkraaftberéngte PIB. --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 10:31, 26. Jul. 2022 (UTC) 0fpfj2dkoouib4flelinzmh05mtp0yx 2394134 2394130 2022-07-26T11:52:18Z Bdx 7724 /* Fusioun mam Artikel "Wallounesch Regioun" */ wikitext text/x-wiki == Fusioun mam Artikel "Wallounesch Regioun" == D'Informatioun aus dem Artikel "Wallounesch Regioun" an der Versioun vum [https://lb.wikipedia.org/w/index.php?title=Wallounesch_Regioun&´oldid=2317344 26. Dez. 2020] gouf de 25. Juli 2022 an den Artikel "Wallounien" integréiert. --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 12:36, 25. Jul. 2022 (UTC) == kaafkraaftberéngte PIB == ::Moien, : Wat ass e kaafkraaftberéngte PIB. --[[Benotzer:Les Meloures|Les Meloures]] ([[Benotzer Diskussioun:Les Meloures|Diskussioun]]) 10:31, 26. Jul. 2022 (UTC) ::Dat hätt solle sinn "kaafkraaftberengegte PIB". Verbessert. --[[Benotzer:Bdx|Bdx]] ([[Benotzer Diskussioun:Bdx|Diskussioun]]) 11:52, 26. Jul. 2022 (UTC) 4b0lwmcjic2q6u486o8homsb2fjt2n1 0 159058 2394054 2022-07-25T13:00:34Z Bdx 7724 Bdx huet d'Säit [[Centre démocrate humaniste]] op [[Les Engagés]] geréckelt: neien Numm wikitext text/x-wiki #VIRULEEDUNG [[Les Engagés]] 738dd1rd9y8hoqizhi6n67anlo3dvni 0 159059 2394078 2022-07-25T14:56:59Z GilPe 14980 Nei Säit wikitext text/x-wiki {{EnCours}} {{Infobox Entreprise|Numm=Luxembourg High Security Hub|Logo=|Bild=Luxembourg Freeport, corridor.jpg|Bildtext=E Gank am High Security Hub|Typ=[[Société anonyme|Aktiegesellschaft]]|Slogan=|Grënnungsdatum=01.08.2012|Sëtz=Parishaff<br>L-2315 Sennengerbierg<br>{{LUX}}|Leedung=Philippe Dauvergne<br><small>(President vum CA)</small>|Mataarbechter=|Branche=|Produit=|Ëmsaz=|Homepage=[https://lux-hsh.com/luxembourg/ lux-hsh.com]}} D''''Luxembourg High Security Hub''' ass eng [[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesch]] [[Société anonyme|Aktiegesellschaft]] déi am Beräich vum [[Fluchhafe Lëtzebuerg]] zanter 2014 eng [[Fräihandelszon]] bedreift<ref>De Firmegrupp besteet aus follgende Firmen: Luxembourg High Security Hub - Management Company (RCS: B170494), Luxembourg High Security Hub - Real Estate (RCS: B166785), Luxembourg High Security Hub - Holding (RCS: B164567)</ref>. Bis 2021 huet se '''Luxembourg Freeport'''<ref>The Luxembourg Freeport Management Company S.A.</ref> geheescht. == Gebai == D'Gebai mat 22.000 [[Quadratmeter|Meterkaree]] op 4 Stäck<ref>{{Citation|url=https://www.wort.lu/de/business/schwarzes-loch-freeport-62dacc26de135b923613b391|titel=Schwarzes Loch Freeport|bezochtdatum=25.07.2022|auteur=Marco Meng|datum=22.07.2022 (an an der Drockversioun vum Wort vum 23./24. Juli 2022, S. 14)|werk=Luxemburger Wort|uitgever=www.wort.lu|taal=de}}</ref> gouf vum Architektebureau 3BM3 entworf, d'Bannenariichtung ass vun der [[Johanna Grawunder]]<ref name=":0">{{Citation|url=https://www.dezeen.com/2015/01/14/atelier-d-architecture-3bm3-luxembourg-freeport-concrete-storage-facility-tax-haven-artworks/|titel=Atelier d'Architecture 3BM3 completes concrete tax haven|bezochtdatum=25.07.2022|datum=14.01.2015|werk=www.dezeen.com|taal=en}}</ref>. Am Atrium ass e grousst Wandbild vum [[Portugal|portugiseschen]] Artist [[Vhils]] an enger vun de Bëtongswänn agravéiert<ref name=":0" />. D'Infrastruktur mat erlaabt de Stockage vun Konschtwierker an aneren Wäertgéigestänn an Depoten an deenen d'Temperatur an d'Fiichtegkeet regléiert kënne ginn. D'Sécherheet vun der Anlag gëtt an éischter Linn duerch e System mat méi wéi 300 Iwwerwaachungskameraen assuréiert. Eng zousätzlech Sécherheetsinfrastruktur ass e Brandschutzsystem, deen de "Sauerstoff aus der Atmosphär suckelt", amplaz Waasser ze benotzen, dat Konschtwierker beschiedege kéint. D'Anlag ass vu Mauere mat [[Pickegen Drot|pickegem Drot]] ëmginn an déi véier Goldtresore hu 50 cm déck metallen Dieren. Et gëtt och véier speziell klimatiséiert Raim, an deene bis zu 700.000 Fläsche Wäin gelagert kënne ginn. == Proprietéit == De Luxembourg High Security Hub deen 2012 op Staatsterrain gebaut gouf, gehéiert majoritär dem [[Schwäiz|Schwäizer]] [[Philanthropie|Philantrop]] a Konschthändler [[Yves Bouvier]], deen och majoritär un de Fräihäfe vu [[Singapur (Republik)|Singapur]] a [[Genf|Genève]] bedeelegt ass. De Bouvier war ee vun dräi Persounen, déi am Februar 2015 zu [[Monaco]] wéinst Verdacht op Bedruch festgeholl goufen. {{Méi Info 1|Affär Bouvier}} == Kritik == 2018 hunn zwéin Deputéiert vum [[Europäescht Parlament|Europäesche Parlament]], d'Ana Gomes an den Erny Regner de Lëtzebuerger Fräihafe wéinst Manktem un Transparenz kritiséiert. An hirer Analys iwwert [[Geldwäsch]] an [[Steierhannerzéiung]] an der [[Europäesch Unioun|EU]] tëscht 2015 an 2017 koume si an hirem Ofschlossrapport zur Konklusioun, datt Fräihandelszonen [[Offshore]]-Depoten ubidden, déi Geldwäsche an Steierhannerzéiung begënschtege kéinten. Déi sougenannt Bouvier Affär gouf och an enger Etüd vun der [[Europäesch Kommissioun|Europäescher Kommissioun]] aus dem Joer 2018 ernimmt. Am Januar 2019 huet den [[Däitschland|däitschen]] Europadeputéierten Wolf Klinz e Bréif un de [[Jean-Claude Juncker]], deemolege [[President vun der Europäescher Kommissioun]] geschéckt, an huet gefrot datt Moossname missten ergraff gi fir sougenannt „Schlupflächer“, déi et erméiglechen Finanzkriminalitéit an der EU z'organiséieren, zouzemaachen<ref>{{Citation|url=https://www.theartnewspaper.com/2019/01/31/european-commission-president-jean-claude-juncker-must-close-tax-loopholes-at-luxembourg-freeport-mep-says|titel=European Commission president Jean-Claude Juncker must close tax loopholes at Luxembourg freeport, MEP says|bezochtdatum=2022-07-25|datum=2019-01-31|werk=The Art Newspaper - International art news and events}}</ref><ref>{{Citation|url=https://www.bbc.com/news/business-47626281|titel=Juncker criticised over 'freeports'|bezochtdatum=25.07.2022|datum=20.03.2019|werk=BBC News|taal=en}}</ref>. Aner Deputéiert hunn duerno gefuerdert fir Fräihandelszone bannent der EU zu verbidden. D'Management vum Fräihafen huet dës Virwërf awer bestridden an ë. a. betount datt et prioritär drëm geet fir d'[[Assurance|Assuranceprimmen]] erofzedrécken an net fir Steierhannerzéiung zu bedreiwen<ref>{{Citation|url=https://delano.lu/article/delano_freeport-accused-shadiness-says-it-surpasses-eu-rules|titel=Freeport accused of shadiness, says it surpasses EU rules|bezochtdatum=25.07.2022|werk=delano.lu|taal=en}}</ref>. == Um Spaweck == {{Commonscat|Luxembourg Freeport|{{PAGENAME}}}} {{Referenzen an Notten}} <references /> 8uj6ppmmlmnokkvr5qpua77ljyoi48a 2394079 2394078 2022-07-25T14:59:42Z GilPe 14980 wikitext text/x-wiki {{EnCours}} {{Infobox Entreprise|Numm=Luxembourg High Security Hub|Logo=|Bild=Luxembourg Freeport, corridor.jpg|Bildtext=E Gank am High Security Hub|Typ=[[Société anonyme|Aktiegesellschaft]]|Slogan=|Grënnungsdatum=01.08.2012|Sëtz=Parishaff<br>L-2315 Sennengerbierg<br>{{LUX}}|Leedung=Philippe Dauvergne<br><small>(President vum CA)</small>|Mataarbechter=|Branche=|Produit=|Ëmsaz=|Homepage=[https://lux-hsh.com/luxembourg/ lux-hsh.com]}} D''''Luxembourg High Security Hub''' ass eng [[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesch]] [[Société anonyme|Aktiegesellschaft]] déi am Beräich vum [[Fluchhafe Lëtzebuerg]] zanter 2014 eng [[Fräihandelszon]] bedreift<ref>De Firmegrupp besteet aus follgende Firmen: Luxembourg High Security Hub - Management Company (RCS: B170494), Luxembourg High Security Hub - Real Estate (RCS: B166785), Luxembourg High Security Hub - Holding (RCS: B164567)</ref>. Bis 2021 huet se '''Luxembourg Freeport'''<ref>The Luxembourg Freeport Management Company S.A.</ref> geheescht. == Gebai == D'Gebai mat 22.000 [[Quadratmeter|Meterkaree]] op 4 Stäck<ref>{{Citation|url=https://www.wort.lu/de/business/schwarzes-loch-freeport-62dacc26de135b923613b391|titel=Schwarzes Loch Freeport|bezochtdatum=25.07.2022|auteur=Marco Meng|datum=22.07.2022 (an an der Drockversioun vum Wort vum 23./24. Juli 2022, S. 14)|werk=Luxemburger Wort|uitgever=www.wort.lu|taal=de}}</ref> gouf vum Architektebureau 3BM3 entworf, d'Bannenariichtung ass vun der [[Johanna Grawunder]]<ref name=":0">{{Citation|url=https://www.dezeen.com/2015/01/14/atelier-d-architecture-3bm3-luxembourg-freeport-concrete-storage-facility-tax-haven-artworks/|titel=Atelier d'Architecture 3BM3 completes concrete tax haven|bezochtdatum=25.07.2022|datum=14.01.2015|werk=www.dezeen.com|taal=en}}</ref>. Am Atrium ass e grousst Wandbild vum [[Portugal|portugiseschen]] Artist [[Vhils]] an enger vun de Bëtongswänn agravéiert<ref name=":0" />. D'Infrastruktur mat erlaabt de Stockage vun Konschtwierker an aneren Wäertgéigestänn an Depoten an deenen d'Temperatur an d'Fiichtegkeet regléiert kënne ginn. D'Sécherheet vun der Anlag gëtt an éischter Linn duerch e System mat méi wéi 300 Iwwerwaachungskameraen assuréiert. Eng zousätzlech Sécherheetsinfrastruktur ass e Brandschutzsystem, deen de "Sauerstoff aus der Atmosphär suckelt", amplaz Waasser ze benotzen, dat Konschtwierker beschiedege kéint. D'Anlag ass vu Mauere mat [[Pickegen Drot|pickegem Drot]] ëmginn an déi véier Goldtresore hu 50 cm déck metallen Dieren. Et gëtt och véier speziell klimatiséiert Raim, an deene bis zu 700.000 Fläsche Wäin gelagert kënne ginn. == Proprietéit == De Luxembourg High Security Hub deen 2012 op Staatsterrain gebaut gouf, gehéiert majoritär dem [[Schwäiz|Schwäizer]] [[Philanthropie|Philantrop]] a Konschthändler [[Yves Bouvier]], deen och majoritär un de Fräihäfe vu [[Singapur (Republik)|Singapur]] a [[Genf|Genève]] bedeelegt ass. De Bouvier war ee vun dräi Persounen, déi am Februar 2015 zu [[Monaco]] wéinst Verdacht op Bedruch festgeholl goufen. {{Méi Info 1|Affär Bouvier}} == Kritik == 2018 hunn zwéin Deputéiert vum [[Europäescht Parlament|Europäesche Parlament]], d'Ana Gomes an den Erny Regner de Lëtzebuerger Fräihafe wéinst Manktem un Transparenz kritiséiert. An hirer Analys iwwert [[Geldwäsch]] an [[Steierhannerzéiung]] an der [[Europäesch Unioun|EU]] tëscht 2015 an 2017 koume si an hirem Ofschlossrapport zur Konklusioun, datt Fräihandelszonen [[Offshore]]-Depoten ubidden, déi Geldwäsche an Steierhannerzéiung begënschtege kéinten. Déi sougenannt Bouvier Affär gouf och an enger Etüd vun der [[Europäesch Kommissioun|Europäescher Kommissioun]] aus dem Joer 2018 ernimmt. Am Januar 2019 huet den [[Däitschland|däitschen]] Europadeputéierten Wolf Klinz e Bréif un de [[Jean-Claude Juncker]], deemolege [[President vun der Europäescher Kommissioun]] geschéckt, an huet gefrot datt Moossname missten ergraff gi fir sougenannt „Schlupflächer“, déi et erméiglechen Finanzkriminalitéit an der EU z'organiséieren, zouzemaachen<ref>{{Citation|url=https://www.theartnewspaper.com/2019/01/31/european-commission-president-jean-claude-juncker-must-close-tax-loopholes-at-luxembourg-freeport-mep-says|titel=European Commission president Jean-Claude Juncker must close tax loopholes at Luxembourg freeport, MEP says|bezochtdatum=2022-07-25|datum=2019-01-31|werk=The Art Newspaper - International art news and events}}</ref><ref>{{Citation|url=https://www.bbc.com/news/business-47626281|titel=Juncker criticised over 'freeports'|bezochtdatum=25.07.2022|datum=20.03.2019|werk=BBC News|taal=en}}</ref>. Aner Deputéiert hunn duerno gefuerdert fir Fräihandelszone bannent der EU zu verbidden. D'Management vum Fräihafen huet dës Virwërf awer bestridden an ë. a. betount datt et prioritär drëm geet fir d'[[Assurance|Assuranceprimmen]] erofzedrécken an net fir Steierhannerzéiung zu bedreiwen<ref>{{Citation|url=https://delano.lu/article/delano_freeport-accused-shadiness-says-it-surpasses-eu-rules|titel=Freeport accused of shadiness, says it surpasses EU rules|bezochtdatum=25.07.2022|werk=delano.lu|taal=en}}</ref>. == Um Spaweck == {{Commonscat|Luxembourg Freeport|{{PAGENAME}}}} {{Referenzen an Notten}} [[Kategorie:Gemeng Nidderaanwen]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Entreprisen]] j8b5fm1pjlwqpgqvohel4u977f83x3x 2394080 2394079 2022-07-25T15:04:10Z GilPe 14980 wikitext text/x-wiki {{EnCours}} {{Infobox Entreprise|Numm=Luxembourg High Security Hub|Logo=|Bild=Luxembourg Freeport, corridor.jpg|Bildtext=E Gank am High Security Hub|Typ=[[Société anonyme|Aktiegesellschaft]]|Slogan=|Grënnungsdatum=01.08.2012|Sëtz=Parishaff<br>L-2315 Sennengerbierg<br>{{LUX}}|Leedung=Philippe Dauvergne<br><small>(President vum CA)</small>|Mataarbechter=|Branche=|Produit=|Ëmsaz=|Homepage=[https://lux-hsh.com/luxembourg/ lux-hsh.com]}} D''''Luxembourg High Security Hub''' ass eng [[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesch]] [[Société anonyme|Aktiegesellschaft]] déi am Beräich vum [[Fluchhafe Lëtzebuerg]] zanter 2014 eng [[Fräihandelszon]] bedreift<ref>De Firmegrupp besteet aus follgende Firmen: Luxembourg High Security Hub - Management Company (RCS: B170494), Luxembourg High Security Hub - Real Estate (RCS: B166785), Luxembourg High Security Hub - Holding (RCS: B164567)</ref>. Bis 2021 huet se '''Luxembourg Freeport'''<ref>The Luxembourg Freeport Management Company S.A.</ref> geheescht. == Gebai == D'Gebai mat 22.000 [[Quadratmeter|Meterkaree]] op 4 Stäck<ref>{{Citation|url=https://www.wort.lu/de/business/schwarzes-loch-freeport-62dacc26de135b923613b391|titel=Schwarzes Loch Freeport|bezochtdatum=25.07.2022|auteur=Marco Meng|datum=22.07.2022 (an an der Drockversioun vum Wort vum 23./24. Juli 2022, S. 14)|werk=Luxemburger Wort|uitgever=www.wort.lu|taal=de}}</ref> gouf vum Architektebureau 3BM3 entworf, d'Bannenariichtung ass vun der [[Johanna Grawunder]]<ref name=":0">{{Citation|url=https://www.dezeen.com/2015/01/14/atelier-d-architecture-3bm3-luxembourg-freeport-concrete-storage-facility-tax-haven-artworks/|titel=Atelier d'Architecture 3BM3 completes concrete tax haven|bezochtdatum=25.07.2022|datum=14.01.2015|werk=www.dezeen.com|taal=en}}</ref>. Am Atrium ass e grousst Wandbild vum [[Portugal|portugiseschen]] Artist [[Vhils]] an enger vun de Bëtongswänn agravéiert<ref name=":0" />. D'Infrastruktur mat erlaabt de Stockage vu Konschtwierker an anere Wäertgéigestänn an Depoten an deenen d'Temperatur an d'Fiichtegkeet regléiert kënne ginn. D'Sécherheet vun der Anlag gëtt an éischter Linn duerch e System mat méi wéi 300 Iwwerwaachungskameraen assuréiert. Eng zousätzlech Sécherheetsinfrastruktur ass e Brandschutzsystem, deen de "Sauerstoff aus der Atmosphär suckelt", amplaz Waasser ze benotzen, dat Konschtwierker beschiedege kéint. D'Anlag ass vu Mauere mat [[Pickegen Drot|pickegem Drot]] ëmginn an déi véier Goldtresoren hu 50 cm déck metallen Dieren. Et gëtt och véier speziell klimatiséiert Raim, an deene bis zu 700.000 Fläsche Wäin gelagert kënne ginn. == Proprietéit == De Luxembourg High Security Hub deen 2012 op Staatsterrain gebaut gouf, gehéiert majoritär dem [[Schwäiz|Schwäizer]] [[Philanthropie|Philantrop]] a Konschthändler [[Yves Bouvier]], deen och majoritär un de Fräihäfe vu [[Singapur (Republik)|Singapur]] a [[Genf|Genève]] bedeelegt ass. De Bouvier war ee vun dräi Persounen, déi am Februar 2015 zu [[Monaco]] wéinst Verdacht op Bedruch festgeholl goufen. {{Méi Info 1|Affär Bouvier}} == Kritik == 2018 hunn zwéin Deputéiert vum [[Europäescht Parlament|Europäesche Parlament]], d'Ana Gomes an den Erny Regner de Lëtzebuerger Fräihafe wéinst Manktem un Transparenz kritiséiert. An hirer Analys iwwert [[Geldwäsch]] an [[Steierhannerzéiung]] an der [[Europäesch Unioun|EU]] tëscht 2015 an 2017 koume si an hirem Ofschlossrapport zur Konklusioun, datt Fräihandelszonen [[Offshore]]-Depoten ubidden, déi Geldwäsche an Steierhannerzéiung begënschtege kéinten. Déi sougenannt Bouvier Affär gouf och an enger Etüd vun der [[Europäesch Kommissioun|Europäescher Kommissioun]] aus dem Joer 2018 ernimmt. Am Januar 2019 huet den [[Däitschland|däitschen]] Europadeputéierten Wolf Klinz e Bréif un de [[Jean-Claude Juncker]], deemolege [[President vun der Europäescher Kommissioun]] geschéckt, an huet gefrot datt Moossname missten ergraff gi fir sougenannt „Schlupflächer“, déi et erméiglechen Finanzkriminalitéit an der EU z'organiséieren, zouzemaachen<ref>{{Citation|url=https://www.theartnewspaper.com/2019/01/31/european-commission-president-jean-claude-juncker-must-close-tax-loopholes-at-luxembourg-freeport-mep-says|titel=European Commission president Jean-Claude Juncker must close tax loopholes at Luxembourg freeport, MEP says|bezochtdatum=2022-07-25|datum=2019-01-31|werk=The Art Newspaper - International art news and events}}</ref><ref>{{Citation|url=https://www.bbc.com/news/business-47626281|titel=Juncker criticised over 'freeports'|bezochtdatum=25.07.2022|datum=20.03.2019|werk=BBC News|taal=en}}</ref>. Aner Deputéiert hunn duerno gefuerdert fir Fräihandelszone bannent der EU zu verbidden. D'Management vum Fräihafen huet dës Virwërf awer bestridden an ë. a. betount datt et prioritär drëm geet fir d'[[Assurance|Assuranceprimmen]] erofzedrécken an net fir Steierhannerzéiung zu bedreiwen<ref>{{Citation|url=https://delano.lu/article/delano_freeport-accused-shadiness-says-it-surpasses-eu-rules|titel=Freeport accused of shadiness, says it surpasses EU rules|bezochtdatum=25.07.2022|werk=delano.lu|taal=en}}</ref>. == Um Spaweck == {{Commonscat|Luxembourg Freeport|{{PAGENAME}}}} {{Referenzen an Notten}} [[Kategorie:Gemeng Nidderaanwen]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Entreprisen]] 5mp05r2v6y8vobkb1kv3b2981uzy0xv 2394117 2394080 2022-07-26T09:16:39Z GilPe 14980 wikitext text/x-wiki {{EnCours}} {{Infobox Entreprise|Numm=Luxembourg High Security Hub|Logo=|Bild=Luxembourg Freeport, corridor.jpg|Bildtext=E Gank am High Security Hub|Typ=[[Société anonyme|Aktiegesellschaft]]|Slogan=|Grënnungsdatum=01.08.2012|Sëtz=Parishaff<br>L-2315 Sennengerbierg<br>{{LUX}}|Leedung=Philippe Dauvergne<br><small>(President vum CA)</small>|Mataarbechter=|Branche=|Produit=|Ëmsaz=|Homepage=[https://lux-hsh.com/luxembourg/ lux-hsh.com]}} D''''Luxembourg High Security Hub''' ass eng [[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesch]] [[Société anonyme|Aktiegesellschaft]] déi am Beräich vum [[Fluchhafe Lëtzebuerg]] zanter 2014 eng [[Fräihandelszon]] bedreift<ref>De Firmegrupp besteet aus follgende Firmen: Luxembourg High Security Hub - Management Company (RCS: B170494), Luxembourg High Security Hub - Real Estate (RCS: B166785), Luxembourg High Security Hub - Holding (RCS: B164567)</ref>. Bis 2021 huet se '''Luxembourg Freeport'''<ref>The Luxembourg Freeport Management Company S.A.</ref> geheescht. == Gebai == D'Gebai mat 22.000 [[Quadratmeter|Meterkaree]] op 4 Stäck<ref name=":1">{{Citation|url=https://www.wort.lu/de/business/schwarzes-loch-freeport-62dacc26de135b923613b391|titel=Schwarzes Loch Freeport|bezochtdatum=25.07.2022|auteur=Marco Meng|datum=22.07.2022 (an an der Drockversioun vum Wort vum 23./24. Juli 2022, S. 14)|werk=Luxemburger Wort|uitgever=www.wort.lu|taal=de}}</ref> gouf vum Architektebureau 3BM3 entworf, d'Bannenariichtung ass vun der [[Johanna Grawunder]]<ref name=":0">{{Citation|url=https://www.dezeen.com/2015/01/14/atelier-d-architecture-3bm3-luxembourg-freeport-concrete-storage-facility-tax-haven-artworks/|titel=Atelier d'Architecture 3BM3 completes concrete tax haven|bezochtdatum=25.07.2022|datum=14.01.2015|werk=www.dezeen.com|taal=en}}</ref>. Am Atrium ass e grousst Wandbild vum [[Portugal|portugiseschen]] Artist [[Vhils]] an enger vun de Bëtongswänn agravéiert<ref name=":0" />. D'Infrastruktur erlaabt de Stockage vu Konschtwierker an anere Wäertgéigestänn an Depoten an deenen d'[[Temperatur]] an d'[[Loftfiichtegkeet]] regléiert kënne ginn. D'Sécherheet vun der Anlag gëtt an éischter Linn duerch e System mat méi wéi 300 [[Iwwerwaachungskamera|Iwwerwaachungskameraen]] assuréiert. Eng zousätzlech Sécherheetsinfrastruktur ass e [[Brandschutz|Brandschutzsystem]], deen de "[[Sauerstoff]] aus der [[Atmosphär vun der Äerd|Atmosphär]] suckelt", amplaz [[Waasser]] ze benotzen, dat Konschtwierker beschiedege kéint. D'Anlag ass vu Mauere mat [[Pickegen Drot|pickegem Drot]] ëmginn an déi véier Goldtresoren hu 50 cm déck metallen Dieren. Et gëtt och véier speziell klimatiséiert Raim, an deene bis zu 700.000 Fläsche [[Wäin]] gelagert kënne ginn. == Proprietéit == [[Fichier:Yves_Bouvier.jpg|thumb|150px|Den Yves Bouvier, Grënner vun der Firma (2008)]] De Luxembourg High Security Hub deen 2012 op Staatsterrain gebaut gouf, gehéiert majoritär dem [[Schwäiz|Schwäizer]] [[Philanthropie|Philantrop]] a Konschthändler [[Yves Bouvier]], deen och majoritär un de Fräihäfe vu [[Singapur (Republik)|Singapur]] a [[Genf|Genève]] bedeelegt ass. De Bouvier war eng vun dräi Persounen, déi am Februar 2015 zu [[Monaco]] wéinst Verdacht op Bedruch festgeholl goufen. {{Méi Info 1|Affär Bouvier}} == Kritik == 2018 hunn zwéin Deputéiert vum [[Europäescht Parlament|Europäesche Parlament]], d'Ana Gomes an den Erny Regner de Lëtzebuerger Fräihafe wéinst Manktem un Transparenz kritiséiert. An hirer Analys iwwert [[Geldwäsch]] an [[Steierhannerzéiung]] an der [[Europäesch Unioun|EU]] tëscht 2015 an 2017 koume si an hirem Ofschlossrapport zur Konklusioun, datt Fräihandelszonen [[Offshore]]-Depoten ubidden, déi Geldwäsche an Steierhannerzéiung begënschtege kéinten. Déi sougenannt Bouvier Affär gouf och an enger Etüd vun der [[Europäesch Kommissioun|Europäescher Kommissioun]] aus dem Joer 2018 ernimmt. Am Januar 2019 huet den [[Däitschland|däitschen]] Europadeputéierten Wolf Klinz e Bréif un de [[Jean-Claude Juncker]], deemolege [[President vun der Europäescher Kommissioun]] geschéckt, an huet gefrot datt Moossname missten ergraff gi fir sougenannt „Schlupflächer“, déi et erméiglechen Finanzkriminalitéit an der EU z'organiséieren, zouzemaachen<ref>{{Citation|url=https://www.theartnewspaper.com/2019/01/31/european-commission-president-jean-claude-juncker-must-close-tax-loopholes-at-luxembourg-freeport-mep-says|titel=European Commission president Jean-Claude Juncker must close tax loopholes at Luxembourg freeport, MEP says|bezochtdatum=2022-07-25|datum=2019-01-31|werk=The Art Newspaper - International art news and events}}</ref><ref>{{Citation|url=https://www.bbc.com/news/business-47626281|titel=Juncker criticised over 'freeports'|bezochtdatum=25.07.2022|datum=20.03.2019|werk=BBC News|taal=en}}</ref>. Aner Deputéiert hunn duerno gefuerdert fir Fräihandelszone bannent der EU zu verbidden. D'Management vum Fräihafen huet dës Virwërf awer bestridden an ë. a. betount datt et prioritär drëm geet fir d'[[Assurance|Assuranceprimmen]] erofzedrécken an net fir Steierhannerzéiung zu bedreiwen<ref>{{Citation|url=https://delano.lu/article/delano_freeport-accused-shadiness-says-it-surpasses-eu-rules|titel=Freeport accused of shadiness, says it surpasses EU rules|bezochtdatum=25.07.2022|werk=delano.lu|taal=en}}</ref>. == Gestioun == Am Mäerz 2020 huet de fréiere Lëtzebuerger [[Wirtschaftsministere vu Lëtzebuerg|Wirtschaftsminister]] [[Robert Goebbels]], dee vun 2015 u President vum [[Verwaltungsrot]] war<ref>{{Citation|url=https://gd.lu/rcsl/9KRR7h|titel=B170494 - Modification non statutaire|bezochtdatum=26.07.2022|datum=02.04.2015|uitgever=lbr.lu|taal=fr}}</ref>, säi Mandat néiergeluecht<ref>{{Citation|url=https://gd.lu/rcsl/66xWRm|titel=B170494 - Démission|bezochtdatum=26.07.2022|datum=02.03.2020|uitgever=lbr.lu|taal=fr}}</ref>, well e sech mam Yves Bouvier net eens gouf iwwert en zukünftegt Geschäftskonzept vun der Firma<ref name=":1" />. Aktuell⁽²⁰²²⁾ gëtt d'Luxembourg High Security Hub vum [[Philippe Dauvergne]] presidéiert<ref>{{Citation|url=https://gd.lu/rcsl/66xWRm|titel=B170494 - Modification non statutaire de mandataires|bezochtdatum=26.07.2022|datum=29.07.2020|uitgever=lbr.lu|taal=fr}}</ref>. == Um Spaweck == {{Commonscat|Luxembourg Freeport|{{PAGENAME}}}} {{Referenzen an Notten}} [[Kategorie:Gemeng Nidderaanwen]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Entreprisen]] n3speb0va85x10k2p6ee0atw8ngnpt6 2394119 2394117 2022-07-26T09:36:31Z GilPe 14980 Nei Säit; EnCours ewech wikitext text/x-wiki {{Infobox Entreprise|Numm=Luxembourg High Security Hub|Logo=|Bild=Luxembourg Freeport, corridor.jpg|Bildtext=E Gank am High Security Hub|Typ=[[Société anonyme|Aktiegesellschaft]]|Slogan=|Grënnungsdatum=01.08.2012|Sëtz=Parishaff<br>L-2315 Sennengerbierg<br>{{LUX}}|Leedung=Philippe Dauvergne<br><small>(President vum CA)</small>|Mataarbechter=|Branche=|Produit=|Ëmsaz=|Homepage=[https://lux-hsh.com/luxembourg/ lux-hsh.com]}} D''''Luxembourg High Security Hub''' ass eng [[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesch]] [[Société anonyme|Aktiegesellschaft]] déi am Beräich vum [[Fluchhafe Lëtzebuerg]] zanter 2014 eng [[Fräihandelszon]] bedreift<ref>De Firmegrupp besteet aus follgende Firmen: Luxembourg High Security Hub - Management Company (RCS: B170494), Luxembourg High Security Hub - Real Estate (RCS: B166785), Luxembourg High Security Hub - Holding (RCS: B164567)</ref>. Bis 2021 huet se '''Luxembourg Freeport'''<ref>The Luxembourg Freeport Management Company S.A.</ref> geheescht. == Gebai == D'Gebai mat 22.000 [[Quadratmeter|Meterkaree]] op 4 Stäck<ref name=":1">{{Citation|url=https://www.wort.lu/de/business/schwarzes-loch-freeport-62dacc26de135b923613b391|titel=Schwarzes Loch Freeport|bezochtdatum=25.07.2022|auteur=Marco Meng|datum=22.07.2022 (an an der Drockversioun vum Wort vum 23./24. Juli 2022, S. 14)|werk=Luxemburger Wort|uitgever=www.wort.lu|taal=de}}</ref> gouf vum Architektebureau 3BM3 entworf, d'Bannenariichtung ass vun der [[Johanna Grawunder]]<ref name=":0">{{Citation|url=https://www.dezeen.com/2015/01/14/atelier-d-architecture-3bm3-luxembourg-freeport-concrete-storage-facility-tax-haven-artworks/|titel=Atelier d'Architecture 3BM3 completes concrete tax haven|bezochtdatum=25.07.2022|datum=14.01.2015|werk=www.dezeen.com|taal=en}}</ref>. Am Atrium ass e grousst Wandbild vum [[Portugal|portugiseschen]] Artist [[Vhils]] an enger vun de Bëtongswänn agravéiert<ref name=":0" />. D'Infrastruktur erlaabt de Stockage vu Konschtwierker an anere Wäertgéigestänn an Depoten an deenen d'[[Temperatur]] an d'[[Loftfiichtegkeet]] regléiert kënne ginn. D'Sécherheet vun der Anlag gëtt an éischter Linn duerch e System mat méi wéi 300 [[Iwwerwaachungskamera|Iwwerwaachungskameraen]] assuréiert. Eng zousätzlech Sécherheetsinfrastruktur ass e [[Brandschutz|Brandschutzsystem]], deen de "[[Sauerstoff]] aus der [[Atmosphär vun der Äerd|Atmosphär]] suckelt", amplaz [[Waasser]] ze benotzen, dat Konschtwierker beschiedege kéint. D'Anlag ass vu Mauere mat [[Pickegen Drot|pickegem Drot]] ëmginn an déi véier Goldtresoren hu 50 cm déck metallen Dieren. Et gëtt och véier speziell klimatiséiert Raim, an deene bis zu 700.000 Fläsche [[Wäin]] gelagert kënne ginn. == Proprietéit == [[Fichier:Yves_Bouvier.jpg|thumb|150px|Den Yves Bouvier, Grënner vun der Firma (2008)]] De Luxembourg High Security Hub deen 2012 op Staatsterrain gebaut gouf, gehéiert majoritär dem [[Schwäiz|Schwäizer]] [[Philanthropie|Philanthrop]] a Konschthändler [[Yves Bouvier]], deen och majoritär un de Fräihäfe vu [[Singapur (Republik)|Singapur]] a [[Genf|Genève]] bedeelegt ass. De Bouvier war eng vun dräi Persounen, déi am Februar 2015 zu [[Monaco]] wéinst Verdacht op Bedruch festgeholl goufen. {{Méi Info 1|Affär Bouvier}} == Kritik == 2018 hunn zwéin Deputéiert vum [[Europäescht Parlament|Europäesche Parlament]], d'Ana Gomes an den Erny Regner de Lëtzebuerger Fräihafe wéinst Manktem un Transparenz kritiséiert. An hirer Analys iwwert [[Geldwäsch]] a [[Steierhannerzéiung]] an der [[Europäesch Unioun|EU]] tëscht 2015 an 2017 koume si an hirem Ofschlossrapport zur Konklusioun, datt Fräihandelszonen [[Offshore]]-Depoten ubidden, déi Geldwäsch a Steierhannerzéiung begënschtege kéinten. Déi sougenannt Bouvier Affär gouf och an enger Etüd vun der [[Europäesch Kommissioun|Europäescher Kommissioun]] aus dem Joer 2018 ernimmt. Am Januar 2019 huet den [[Däitschland|däitschen]] Europadeputéierten Wolf Klinz e Bréif un de [[Jean-Claude Juncker]], deemolege [[President vun der Europäescher Kommissioun]] geschéckt, an huet gefrot datt Moossname missten ergraff gi fir sougenannt „Schlupflächer“, déi et erméiglechen Finanzkriminalitéit an der EU z'organiséieren, zouzemaachen<ref>{{Citation|url=https://www.theartnewspaper.com/2019/01/31/european-commission-president-jean-claude-juncker-must-close-tax-loopholes-at-luxembourg-freeport-mep-says|titel=European Commission president Jean-Claude Juncker must close tax loopholes at Luxembourg freeport, MEP says|bezochtdatum=2022-07-25|datum=2019-01-31|werk=The Art Newspaper - International art news and events}}</ref><ref>{{Citation|url=https://www.bbc.com/news/business-47626281|titel=Juncker criticised over 'freeports'|bezochtdatum=25.07.2022|datum=20.03.2019|werk=BBC News|taal=en}}</ref>. Aner Deputéiert hunn duerno gefuerdert fir Fräihandelszone bannent der EU zu verbidden. D'Management vum Fräihafen huet dës Virwërf awer bestridden an ë. a. betount datt et prioritär drëm geet fir d'[[Assurance|Assurancëprimmen]] erofzedrécken an net fir Steierhannerzéiung zu bedreiwen<ref>{{Citation|url=https://delano.lu/article/delano_freeport-accused-shadiness-says-it-surpasses-eu-rules|titel=Freeport accused of shadiness, says it surpasses EU rules|bezochtdatum=25.07.2022|werk=delano.lu|taal=en}}</ref>. == Gestioun == Am Mäerz 2020 huet de fréiere Lëtzebuerger [[Wirtschaftsministere vu Lëtzebuerg|Wirtschaftsminister]] [[Robert Goebbels]], dee vun 2015 u President vum [[Verwaltungsrot]] war<ref>{{Citation|url=https://gd.lu/rcsl/9KRR7h|titel=B170494 - Modification non statutaire|bezochtdatum=26.07.2022|datum=02.04.2015|uitgever=lbr.lu|taal=fr}}</ref>, säi Mandat néiergeluecht<ref>{{Citation|url=https://gd.lu/rcsl/66xWRm|titel=B170494 - Démission|bezochtdatum=26.07.2022|datum=02.03.2020|uitgever=lbr.lu|taal=fr}}</ref>, well e sech mam Yves Bouvier net eens gouf iwwert en zukünftegt Geschäftskonzept vun der Firma<ref name=":1" />. Aktuell⁽²⁰²²⁾ gëtt d'Luxembourg High Security Hub vum [[Philippe Dauvergne]] presidéiert<ref>{{Citation|url=https://gd.lu/rcsl/66xWRm|titel=B170494 - Modification non statutaire de mandataires|bezochtdatum=26.07.2022|datum=29.07.2020|uitgever=lbr.lu|taal=fr}}</ref>. == Um Spaweck == {{Commonscat|Luxembourg Freeport|{{PAGENAME}}}} {{Referenzen an Notten}} [[Kategorie:Gemeng Nidderaanwen]] [[Kategorie:Lëtzebuergesch Entreprisen]] lrvsoo7ujk9z75jxr760wdvfmagm3b5 0 159060 2394084 2022-07-25T18:42:58Z Zinneke 34 Virugeleet op [[Fräihandelszon]] wikitext text/x-wiki #VIRULEEDUNG [[Fräihandelszon]] l3gvk8fpr50ki67wfcir2hp35n13x72 0 159061 2394101 2022-07-26T02:58:21Z MrSuave2022 55108 Säit ugeluecht mat: '{{Infobox Biographie}} D''''Anna Linnikova''', gebuer de [[4. Abrëll]] [[2000]] zu [[Orenburg]], ass e [[Russland|russesche]] Mannequin, Gewënner vum [[Miss Russland 2022]] Concours. Linnikova gouf zu [[Orenburg]] opgewuess, an huet ugefaang professionell als Modell am Alter ze schaffen 16. Als professionelle Modell huet Linnikova ënner Kontrakt a Länner wéi [[China]], [[Japan]], [[Südkorea]], [[Vietnam]] a [[Malaysia]] geschafft. Si ass spéider op Sankt Peter…' wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie}} D''''Anna Linnikova''', gebuer de [[4. Abrëll]] [[2000]] zu [[Orenburg]], ass e [[Russland|russesche]] Mannequin, Gewënner vum [[Miss Russland 2022]] Concours. Linnikova gouf zu [[Orenburg]] opgewuess, an huet ugefaang professionell als Modell am Alter ze schaffen 16. Als professionelle Modell huet Linnikova ënner Kontrakt a Länner wéi [[China]], [[Japan]], [[Südkorea]], [[Vietnam]] a [[Malaysia]] geschafft. Si ass spéider op Sankt Petersburg geplënnert fir op der Sankt Petersburg Universitéit vu Management Technologien an Economie deelzehuelen. == Um Spaweck == * [https://www.instagram.com/ann_lnnn Anna Linnikova] op [[Instagram]] {{Autoritéitskontroll}} {{Referenzen}} {{DEFAULTSORT:Linnikova, Anna}} [[Kategorie:Dammemannequinen]] [[Kategorie:Gebuer 2002]] [[Kategorie:Participantinne vu Schéinheetsconcoursen]] n3fg5x7ii16b94uamu2ow3ual0aj2z0 2394102 2394101 2022-07-26T03:01:59Z MrSuave2022 55108 wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie}} D''''Anna Linnikova''', gebuer de [[4. Abrëll]] [[2000]] zu [[Orenburg]], ass e [[Russland|russesche]] Mannequin, Gewënner vum [[Miss Russland 2022]] Concours.<ref>[https://oopstop.com/anna-linnikova-from-orenburg-won-the-miss-russia-2022-contest/ D'Anna Linnikova vun Orenburg huet de Concours Miss Russland-2022 gewonnen]</ref> Linnikova gouf zu [[Orenburg]] opgewuess, an huet ugefaang professionell als Modell am Alter ze schaffen 16. Als professionelle Modell huet Linnikova ënner Kontrakt a Länner wéi [[China]], [[Japan]], [[Südkorea]], [[Vietnam]] a [[Malaysia]] geschafft. Si ass spéider op Sankt Petersburg geplënnert fir op der Sankt Petersburg Universitéit vu Management Technologien an Economie deelzehuelen. == Um Spaweck == * [https://www.instagram.com/ann_lnnn Anna Linnikova] op [[Instagram]] {{Autoritéitskontroll}} {{Referenzen}} {{DEFAULTSORT:Linnikova, Anna}} [[Kategorie:Dammemannequinen]] [[Kategorie:Gebuer 2002]] [[Kategorie:Participantinne vu Schéinheetsconcoursen]] gwyuvmi5xh56uewhpmmli405jk7ynne 2394103 2394102 2022-07-26T03:02:21Z MrSuave2022 55108 wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie}} D''''Anna Linnikova''', gebuer de [[4. Abrëll]] [[2000]] zu [[Orenburg]], ass e [[Russland|russesche]] Mannequin, Gewënner vum [[Miss Russland 2022]] Concours.<ref>[https://oopstop.com/anna-linnikova-from-orenburg-won-the-miss-russia-2022-contest/ D'Anna Linnikova vun Orenburg huet de Concours Miss Russland-2022 gewonnen]</ref> Linnikova gouf zu [[Orenburg]] opgewuess, an huet ugefaang professionell als Modell am Alter ze schaffen 16. Als professionelle Modell huet Linnikova ënner Kontrakt a Länner wéi [[China]], [[Japan]], [[Südkorea]], [[Vietnam]] a [[Malaysia]] geschafft. Si ass spéider op Sankt Petersburg geplënnert fir op der Sankt Petersburg Universitéit vu Management Technologien an Economie deelzehuelen. == Um Spaweck == * [https://www.instagram.com/ann_lnnn Anna Linnikova] op [[Instagram]] {{Referenzen}} {{DEFAULTSORT:Linnikova, Anna}} [[Kategorie:Dammemannequinen]] [[Kategorie:Gebuer 2002]] [[Kategorie:Participantinne vu Schéinheetsconcoursen]] eauovbpcu5n94jt8m7rglkmtrcxovb9 2394104 2394103 2022-07-26T04:39:39Z 49.146.38.22 wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie}} D''''Anna Linnikova''', op [[Russesch]] {{lang|ru|Анна Линникова}}, gebuer de [[4. Abrëll]] [[2000]] zu [[Orenburg]], ass e [[Russland|russesche]] Mannequin, Gewënner vum [[Miss Russland 2022]] Concours.<ref>[https://oopstop.com/anna-linnikova-from-orenburg-won-the-miss-russia-2022-contest/ D'Anna Linnikova vun Orenburg huet de Concours Miss Russland-2022 gewonnen]</ref> Linnikova gouf zu [[Orenburg]] opgewuess, an huet ugefaang professionell als Modell am Alter ze schaffen 16. Als professionelle Modell huet Linnikova ënner Kontrakt a Länner wéi [[China]], [[Japan]], [[Südkorea]], [[Vietnam]] a [[Malaysia]] geschafft. Si ass spéider op Sankt Petersburg geplënnert fir op der Sankt Petersburg Universitéit vu Management Technologien an Economie deelzehuelen. == Um Spaweck == * [https://www.instagram.com/ann_lnnn Anna Linnikova] op [[Instagram]] {{Referenzen}} {{DEFAULTSORT:Linnikova, Anna}} [[Kategorie:Dammemannequinen]] [[Kategorie:Gebuer 2002]] [[Kategorie:Participantinne vu Schéinheetsconcoursen]] 9y30393dpx6sbm6dhm2dhgy957f3a8o 2394131 2394104 2022-07-26T10:47:23Z Les Meloures 580 k wikitext text/x-wiki {{Iwwerschaffen|Maschinneniwwersetzung}} {{Infobox Biographie}} D''''Anna Linnikova''', op [[Russesch]] {{lang|ru|Анна Линникова}}, gebuer de [[4. Abrëll]] [[2000]] zu [[Orenburg]], ass e [[Russland|russesche]] Mannequin, Gewënner vum [[Miss Russland 2022]] Concours.<ref>[https://oopstop.com/anna-linnikova-from-orenburg-won-the-miss-russia-2022-contest/ D'Anna Linnikova vun Orenburg huet de Concours Miss Russland-2022 gewonnen]</ref> Linnikova gouf zu [[Orenburg]] opgewuess, an huet ugefaang professionell als Modell am Alter ze schaffen 16. Als professionelle Modell huet Linnikova ënner Kontrakt a Länner wéi [[China]], [[Japan]], [[Südkorea]], [[Vietnam]] a [[Malaysia]] geschafft. Si ass spéider op Sankt Petersburg geplënnert fir op der Sankt Petersburg Universitéit vu Management Technologien an Economie deelzehuelen. == Um Spaweck == * [https://www.instagram.com/ann_lnnn Anna Linnikova] op [[Instagram]] {{Referenzen}} {{DEFAULTSORT:Linnikova, Anna}} [[Kategorie:Dammemannequinen]] [[Kategorie:Gebuer 2002]] [[Kategorie:Participantinne vu Schéinheetsconcoursen]] 451z4976113jsn9qyp6qeaesn8sk6il 0 159062 2394127 2022-07-26T10:13:47Z Bdx 7724 Virugeleet op [[Provënz Wallounesche Brabant]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT:[[Provënz Wallounesche Brabant]] 70fogwj22ot3enftfhfo0d4vywh3l27