အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="my">
  <siteinfo>
    <sitename>ဝီကီပီးဒီးယား</sitename>
    <dbname>mywiki</dbname>
    <base>https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%97%E1%80%9F%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%85%E1%80%AC%E1%80%99%E1%80%BB%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%94%E1%80%BE%E1%80%AC</base>
    <generator>MediaWiki 1.39.0-wmf.23</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">မီဒီယာ</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">အထူး</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">ဆွေးနွေးချက်</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">အသုံးပြုသူ</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">ဝီကီပီးဒီးယား</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">ဝီကီပီးဒီးယား ဆွေးနွေးချက်</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">ဖိုင်</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">ဖိုင် ဆွေးနွေးချက်</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">မီဒီယာဝီကီ</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">မီဒီယာဝီကီ ဆွေးနွေးချက်</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">တမ်းပလိတ်</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">တမ်းပလိတ် ဆွေးနွေးချက်</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">အကူအညီ</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">အကူအညီ ဆွေးနွေးချက်</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">ကဏ္ဍ</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">ကဏ္ဍ ဆွေးနွေးချက်</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">မော်ဂျူး</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">မော်ဂျူး ဆွေးနွေးချက်</namespace>
      <namespace key="2300" case="first-letter">ကိရိယာငယ်</namespace>
      <namespace key="2301" case="first-letter">ကိရိယာငယ် ဆွေးနွေးချက်</namespace>
      <namespace key="2302" case="case-sensitive">ကိရိယာငယ် အဓိပ္ပာယ်</namespace>
      <namespace key="2303" case="case-sensitive">ကိရိယာငယ် အဓိပ္ပာယ် ဆွေးနွေးချက်</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1650</id>
    <revision>
      <id>753576</id>
      <parentid>752706</parentid>
      <timestamp>2022-08-06T12:33:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Jokomarel</username>
        <id>101196</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="365917" xml:space="preserve">{{Infobox country
| နိုင်ငံအမည်အပြည့် = အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု
| အမည်_ရင်း = United States of America
| ပုံ_အလံ = Flag of the United States.svg
| ပုံ_တံဆိပ် = US-GreatSeal-Obverse.svg
| နိုင်ငံတော်ဆောင်ပုဒ် = In God We Trust&lt;br /&gt;&lt;small&gt;(ကျွန်ုပ်တို့ယုံကြည်ရာ ဘုရားသခင်ထံမှာ)&lt;/small&gt;
| နိုင်ငံတော်သီချင်း = The Star-Spangled Banner
| ပုံ_နေရာ = Location United States.svg
| မြို့တော် = [[ဝါရှင်တန်ဒီစီမြို့]]
| အကြီးဆုံးမြို့ = [[နယူးယောက်မြို့]]
| အကြီးဆုံးပြည်နယ် = [[အလက်စကာပြည်နယ်]]
| ဧရိယာ = ၉,၈၂၆,၆၃၀ km² (၃,၇၉၄,၀၆၆ sq mi)
| ဧရိယာအဆင့် = ၃/၄
| ဧရိယာရေရာခိုင်နှုန်း = ၆.၇၆
| အမြင့်ဆုံးနေရာ = ဒီနာလီတောင်၊ အလက်စကာပြည်နယ်
| အရှေဆုံးမြစ် = [[မစ္စစ္စပီမြစ်]]
| အကြီးဆုံးအင်း = 
| ကမ်ရိုးတန်း = 
| time zone = -၅ - -၁၀
| ရုံးသုံးဘာသာများ = [[အင်္ဂလိပ်ဘာသာ]]
| လူဦးရေ = ၃၀၄,၆၀၉,၀၀၀ (၂၀၀၇)
| လူဦးရေအဆင့် = ၃
| လူဦးရေအထူ = ၃၁/km² (၈၀/sq mi)
| လူမျိုးများ = [[လူဖြူ]] &lt;small&gt;(၆၅.၁%)&lt;/small&gt;၊ [[လက်တင်လူမျိုး|လက်တင်]] &lt;small&gt;(၁၄.၈%)&lt;/small&gt;၊ [[အာဖရိကန်လူမျိုး|အာဖရိကန်]]&lt;small&gt;(၁၂.၈%)&lt;/small&gt;၊ [[အာရှလူမျိုး|အာရှ]] &lt;small&gt;(၄.၄%)&lt;/small&gt;၊ [[မူရင်းအမေရိကန်တိုင်းရင်းသားလူမျိုး|မူရင်းအမေရိကန်တိုင်းရင်သား]] &lt;small&gt;(၁.၂%)&lt;/small&gt;၊ [[ကပြားလူမျိုး|ကပြား]] &lt;small&gt;(၁.၆%)&lt;/small&gt;
| ဘာသာတရားများ = [[ခရစ်ယာန်ဘာသာ|ခရစ်ယာန်]] &lt;small&gt;(၇၈.၅%)&lt;/small&gt;၊ [[ဘာသာမဲ့]] &lt;small&gt;(၁၂.၁%)&lt;/small&gt;၊ အခြား &lt;small&gt;(၂.၅%)&lt;/small&gt;၊ [[ရဟူဒီဘာသာ|ရဟူဒီ]] &lt;small&gt;(၁.၇%)&lt;/small&gt;၊ [[ဗုဒ္ဓဘာသာ|ဗုဒ္ဓ]] &lt;small&gt;(၀.၇%)&lt;/small&gt;၊ [[အစ္စလာမ်ဘာသာ|အစ္စလာမ်]] &lt;small&gt;(၀.၆%)&lt;/small&gt;
| ပွဲများ = 
| အမျိုးအစား = [[ဖက်ဒရယ်ပြည်​ထောင်စုနိုင်ငံ|ဖက်ဒရယ်]] [[သမ္မတစနစ်]] [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ|ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ]] [[သမ္မတနိုင်ငံ]]
| ခေါင်းဆောင်_ရာထူး(၁) = သမ္မတ
| ခေါင်းဆောင်_အမည်(၁) = [[ဂျိုး ဘိုင်ဒင်]]
| ခေါင်းဆောင်_ရာထူး(၂) = ဒု သမ္မတ
| ခေါင်းဆောင်_အမည်(၂) = ကာမလာ ဟဲရစ်
| ထူထောင်ရေး_အမည်(၁) = လွတ်လပ်ရေးကြေညာခဲ့
| ထူထောင်ရေး_ခုနှစ်(၁) = [[၄ ဇူလိုင်]] [[၁၇၇၆ခုနှစ်]]
| ထူထောင်ရေး_အမည်(၂) = လွတ်လပ်ရေးသတ်မှတ်
| ထူထောင်ရေး_ခုနှစ်(၂) = [[၃ စက်တင်ဘာ]] [[၁၇၈၃]]
| ထူထောင်ရေး_အမည်(၃) = အုပ်ချုပ်မှုဥပဒေကာလပေါ်
| ထူထောင်ရေး_ခုနှစ်(၃) = [[၂၁ ဇွန်]] [[၁၇၈၈]]
| GDP_PPP = $၁၅.၀၉၄ ထရီလီယံ
| GDP_PPP_အဆင့် = ၁
| GDP_PPP_per_capita = $၄၈,၃၈၆
| GDP_PPP_per_capita_အဆင့် = ၈
| HDI = ၀.၉၁၀
| HDI_အဆင့် = ၄
| ဗဟိုဘဏ် = [[ဖယ်ဒရယ်အရန်ဗဟိုစနစ်]]
| ငွေ = အမေရိကန်ဒေါ်လာ (USD &quot;$&quot;)
| အထိမ်းအမှတ်များ = ပန်း - နှင်းဆီ၊ သစ်ပင် - ဝက်သစ်ချ
| ISO 3166-1 = US
| cctld = .us .gov .mil .edu
| calling_code = +၁
| legislature = [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ကွန်ဂရက်]]
| upper_house = [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ဆီးနိတ်|ဆီးနိတ်]]
| lower_house = [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ကိုယ်စားလှယ်များလွှတ်တော်|ကိုယ်စားလှယ်များလွှတ်တော်]]
}}
'''အမေရိကန်ပြည်‌ထောင်‌စု'''ကို ပုံမှန်အားဖြင့် '''United States''', the '''U.S.''', the '''U.S.A.''', the '''States''', the '''America''' စသည်ဖြင့် ရည်ညွှန်းခေါ်ဆိုလေ့ရှိကြကာ ဖွဲ့စည်းပုံအရ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံဖြစ်ပြီး ပြည်နယ်အခု ၅၀ နှင့် ပြည်ထောင်စုနယ်မြေတစ်ခု ပါဝင်သည်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် မြောက်အမေရိကအလယ်ပိုင်းတွင် အဓိကတည်ရှိပြီး ထိုနေရာတွင် တဆက်တည်းဖြစ်နေသော ပြည်နယ် (၄၈)ခုနှင့် အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာမြို့တော် [[ဝါရှင်တန်ဒီစီ]] တို့သည် ပစိဖိတ် နှင့် အတ္တလန္တိတ် သမုဒ္ဒရာတို့ကြားတွင် မြောက်ဘက်တွင် [[ကနေဒါနိုင်ငံ]]နှင့် တောင်ဘက်တွင် [[မက္ကဆီကိုနိုင်ငံ]]တို့ဖြင့် ဝိုင်းရံ၍ တည်ရှိသည်။ [[အလက်စကာပြည်နယ်]]သည် တိုက်ကြီး၏ အနောက်မြောက်ဘက်ပိုင်းတွင် တည်ရှိပြီး အရှေ့ဘက်တွင် ကနေဒါနှင့် အနောက်ဘက် ဘဲရင်းရေလက်ကြား (Bering Strait)ကို ဖြတ်၍ [[ရုရှားနိုင်ငံ]]တို့ ရှိကြသည်။ [[ဟာဝိုင်ယီပြည်နယ်|ဟာဝိုင်အီပြည်နယ်]]သည် ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာအလယ်တွင် ရှိသော ကျွန်းစုဖြစ်သည်။ အမေရိကန်သည် ကာရစ်ဘီယန် နှင့် ပစိဖိတ်ဒေသအနှံ့အပြားတို့တွင် နယ်မြေများနှင့် ကျွန်းများကိုလည်း ပိုင်ဆိုင်သည်။

အကျယ်အဝန်း စတုရန်းမိုင်ပေါင်း ၃.၇၉ သန်း (စတုရန်း ကီလိုမီတာ ၉.၈၃ သန်း) နှင့် လူဦးရေ သန်း ၃၀၀ ကျော်ရှိသည့်အတွက် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် ကမ္ဘာပေါ်တွင် စုစုပေါင်း အကျယ်အဝန်းအားဖြင့် စတုတ္တမြောက် အကြီးဆုံးနှင့် ကုန်းမြေအကျယ်အဝန်းနှင့် လူဦးရေအားဖြင့် တတိယမြောက် အကြီးမား အများပြားဆုံး ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံအများအပြားမှ လူအများအပြား ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်ကြသဖြင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူမျိုးစု အများဆုံး ရောထွေးနေထိုင်ပြီး ယဉ်ကျေးမှုအစုံလင်ဆုံး နိုင်ငံများတွင် တစ်နိုင်ငံ အပါအဝင်ဖြစ်သည်။ အမေရိကန်၏ စီးပွားရေးသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးဆုံး စီးပွားရေးဖြစ်ပြီး စုစုပေါင်း ပြည်တွင်းထုတ်ကုန် (GDP) အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၁၄.၃ ထရီလီယံ မျှရှိသည်။ (nominal GDP အားဖြင့် တစ်ကမ္ဘာလုံး၏ ၂၃ ရာခိုင်နှုန်းဖြစ်ပြီး တစ်ကမ္ဘာလုံး ဝယ်ယူသည့်တန်ဖိုး၏ ၂၁ ရာခိုင်နှုန်းဖြစ်သည်။)

အမေရိကန်သည် အတ္တလန္တိတ်ကမ်းရိုးတန်းတလျှောက်တွင်ရှိသော ဗြိတိန်နိုင်ငံ၏ [[ကိုလိုနီ]]နယ်မြေ (၁၃)ခု ပူးပေါင်း၍ စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ၁၇၇၆-ခုနှစ် ဇူလိုင်လ (၄)ရက်တွင် [[လွတ်လပ်ရေး]] ကြေညာစာတမ်းကို ထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီး ထိုစာတမ်းမှ အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ လွတ်လပ်ရေးကို ကြေညာခဲ့ပြီး ကွန်ဖယ်ဒရေးရှင်းဟုခေါ်သည့် ပြည်နယ်များကိုပူးပေါင်းထားသော ပြည်ထောင်စုကို ဖွဲ့စည်းကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ ကိုလိုနီလက်အောက်မှ လွတ်မြောက်ရေးအတွက် ပထမဆုံးစစ်ပွဲဖြစ်သော အမေရိကန်တော်လှန်ရေးစစ်အတွင်း ၌ ပုန်ကန်ထကြွသော ပြည်နယ်တို့သည် ဗြိတိန်တို့ကို ခြေမှုန်းအောင်နိုင်ခဲ့သည်။ ဖက်ဒရယ်ညီလာခံမှ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ယခုလက်ရှိ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေကို ၁၇၈၇ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၁၇ ရက်တွင် စတင် ကျင့်သုံးခဲ့သည်။ နောက်နှစ်များတွင် ထပ်မံအတည်ပြုချက်အရ ပြည်နယ်များကို ဗဟိုအစိုးရမှ ချုပ်ကိုင်မှု အားကောင်းသော နိုင်ငံ၏အစိတ်အပိုင်းအဖြစ် သတ်မှတ်သည်။ ပြည်သူတို့၏ အခြေခံအခွင့်အရေး အများအပြား နှင့် လွတ်လပ်မှုကို အာမခံချက်ပေးသော ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ပြင်ဆင်ချက် ၁၀ ချက်ပါဝင်သည်။ အခွင့်အရေးဆိုင်ရာဥပဒေ (The Bill of Rights) ကို ၁၇၉၁ တွင် အတည်ပြုခဲ့သည်။

၁၉ရာစုတွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် [[ပြင်သစ်နိုင်ငံ|ပြင်သစ်]]၊ [[စပိန်နိုင်ငံ|စပိန်]]၊ [[အင်္ဂလန်နိုင်ငံ|အင်္ဂလန်]]၊ [[မက္ကဆီကိုနိုင်ငံ|မက္ကဆီကို]]နှင့် [[ရုရှားနိုင်ငံ]]တို့မှ နယ်မြေများကို ရယူခဲ့ပြီး [[တက္ကဆပ်သမ္မတနိုင်ငံ|တက္ကဆက်နိုင်ငံ]] နှင့် ဟာဝိုင်အီနိုင်ငံတို့ကို ပြည်ထောင်စု အတွင်းသို့ ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ ပြည်နယ်အခွင့်အရေးနှင့် ပတ်သက်၍ အမေရိကန် တောင်ပိုင်းနှင့် စက်မှုထွန်းကားသော အမေရိကန် မြောက်ပိုင်းတို့ အငြင်းပွားကြခြင်းနှင့် ကျွန်စနစ်ကို ချဲ့ထွင်ခြင်းတို့ကြောင့် ၁၈၆၀ နှစ်များတွင် အမေရိကန် ပြည်တွင်းစစ် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ မြောက်ပိုင်းမှ အနိုင်ရရှိခဲ့ခြင်းကြောင့် နိုင်ငံပြိုကွဲမည့်အရေးကို တားဆီးနိုင်ခဲ့ပြီး အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် တရားဝင် ကျွန်စနစ်ကို ချုပ်ငြိမ်းစေခဲ့သည်။ စပိန်-အမေရိကန် စစ်ပွဲ နှင့် ပထမကမ္ဘာစစ်တို့မှ အမေရိကန်အား စစ်အင်အားကြီး နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံအဖြစ် စေခဲ့သည်။ ၁၉၄၅ ခုနှစ် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အပြီးတွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် နျူးကလီးယား လက်နက်ပိုင်ဆိုင်သော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံအဖြစ် ကုလသမ္မဂ္ဂ လုံခြုံရေးကောင်စီ၏ အမြဲတမ်း အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ နှင့် နေတိုးကို စတင်တည်ထောင်သည့် နိုင်ငံဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၂၀ရာစုနှောင်းပိုင်းတွင် စစ်အေးတိုက်ပွဲ ပြီးဆုံးသွားခြင်းက အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုအား တစ်ခုတည်းသော မဟာအင်အားကြီး နိုင်ငံတစ်ခု အဖြစ် ကျန်ရစ်ခဲ့စေသည်။ အမေရိကန်၏ စစ်သုံးစရိတ်သည် တကမ္ဘာလုံးစစ်သုံးစရိတ်၏ ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းမျှရှိပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် စီးပွားရေး၊ နိုင်ငံရေး နှင့် ယဉ်ကျေးမှုအရ ဦးဆောင်နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။

== အမည်ရင်းမြစ် ==

အနောက်ကမ္ဘာခြမ်းမှမြေကို ခေါ်ဆိုသော အမေရိကား (America) ဆိုသည့်စကားလုံးမှာ အီတလီလူမျိုး စူးစမ်းရှာဖွေသူ နှင့် မြေပုံဆွဲသူ အမေရိဂို ဗက်စပူချီ ကို အစွဲပြု၍ ၁၅၀၇ ခုနှစ်ကပင် တီထွင် အသုံးပြုခံသည် ဟု ယုံကြည်ယူဆရသည်။ နိုင်ငံ၏အမည်အပြည့်အစုံကို ၁၇၇၆ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၄ ရက်နေ့က &quot;အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှ ကိုယ်စားလှယ်များ&quot; က ထုတ်ပြန်ခဲ့သော လွတ်လပ်ရေးကြေညာစာတမ်းတွင် ပထမဆုံးအကြိမ် အသုံးပြုခဲ့ပြီး &quot;အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု ၁၃ ခုမှ တညီတညွတ်တည်း ထုတ်ပြန်ကြေညာချက်&quot; ဟု ဖော်ပြခဲ့သည်။

== ပထဝီဝင်၊ ရာသီဥတု နှင့် ပတ်ဝန်းကျင် ==
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ တဆက်တည်းဖြစ်နေသော ကုန်းမြေဧရိယာသည် ၁.၉ ဘီလီယံ ဧက (ဟက်တာ သန်းပေါင်း ၇၇၀) ခန့်မျှ ရှိသည်။ [[တဆက်တည်းဖြစ်သော အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု|တဆက်တည်း တည်ရှိနေသော အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]မှ [[ကနေဒါနိုင်ငံ]] ခြားနားနေသော [[အလက်စကာပြည်နယ်]] မှာ ဧကပေါင်း ၃၆၅ သန်း (ဟက်တာ သန်းပေါင်း ၁၅၀) ရှိပြီး အကြီးဆုံးပြည်နယ် ဖြစ်သည်။ ပစိဖိတ် အလယ်ပိုင်းရှိ ကျွန်းစုများတွင် တည်ရှိသော [[ဟာဝိုင်ယီပြည်နယ်]] မှာ ဧကပေါင်း ၄သန်း (ဟက်တာ ၁.၆သန်း) မျှသာရှိသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|author=Lubowski, Ruben, Marlow Vesterby, and Shawn Bucholtz|url=http://www.ers.usda.gov/publications/arei/eib16/chapter1/1.1/|title=AREI Chapter 1.1: Land Use|publisher=Economic Research Service|date=2006-07-21|accessdate=2009-03-09|archivedate=8 August 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060808222823/http://www.ers.usda.gov/publications/arei/eib16/chapter1/1.1/}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် စုစုပေါင်း ဧရိယာ (မြေနှင့်ရေ နှစ်ခုပေါင်း) တတိယမြောက် သို့ စတုတ္ထမြောက် အကြီးဆုံးဖြစ်ပြီး [[ရုရှားနိုင်ငံ]] နှင့် ကနေဒါ နိုင်ငံတို့၏ နောက်မှ လိုက်ပြီး တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ နှင့် မတိမ်းမယိမ်း ရှိသည်။ ထိုသို့ အဆင့် အတိအကျ သတ်မှတ်နိုင်ခြင်း မရှိရခြင်းမှာ တရုတ်နိုင်ငံနှင့် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]] တို့၏ အငြင်းပွားနေဆဲဖြစ်သော နယ်မြေများကို ထည့်သွင်း ရေတွက်ခြင်း ရှိမရှိ နှင့် သက်ဆိုင်ပြီး အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ အရွယ်အစားကို မည်သို့ တွက်ချက်သည်နှင့်လည်း သက်ဆိုင်သည်။ စီအိုင်အေ ကမ္ဘာ့အချက်အလက်စာအုပ် (''World Factbook'') အရ စုစုပေါင်း အရွယ်အစားကို ၃,၇၉၄,၁၀၁ စတုရန်းမိုင် (၉,၈၂၆,၆၇၅ စတုရန်းကီလိုမီတာ)ဟု ဖော်ပြထားပြီး &lt;ref name=&quot;WF&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/us.html|title=United States|publisher=CIA|work=The World Factbook|date=2009-09-30|accessdate=2010-01-05 (area given in square kilometers)|archivedate=6 July 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150706193812/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/us.html}}&lt;/ref&gt; ကုလသမဂ္ဂ စာရင်းအင်းမှ ၃,၇၁၇,၈၁၃ စတုရန်းမိုင် ( ၉,၆၂၉,၀၉၁ စတုရန်းကီလိုမီတာ) ဟု ဖော်ပြကာ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2005/Table03.pdf|title=Population by Sex, Rate of Population Increase, Surface Area and Density|publisher=UN Statistics Division|work=Demographic Yearbook 2005|accessdate=2008-03-25 (area given in square kilometers)}}&lt;/ref&gt; ဘရစ်တန်နီကာ စွယ်စုံကျမ်းမှ ၃,၆၇၆,၄၈၆ စတုရန်းမိုင် ( ၉,၅၂၂,၀၅၅ စတုရန်းကီလိုမီတာ) ဟု ဖော်ပြထားသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/616563/United-States|title=United States|publisher=Encyclopedia Britannica|accessdate=2008-03-25 (area given in square miles)}}&lt;/ref&gt; ကုန်းမြေ ဧရိယာကိုသာလျှင် တွက်မည် ဆိုပါက အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ရုရှား နှင့် တရုတ်တို့၏ နောက် တတိယနေရာတွင် ရှိပြီး ကနေဒါနိုင်ငံ ထက် အနည်းငယ်မျှ သာလွန်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://web.archive.org/web/20080208233209rn_1/education.yahoo.com/reference/factbook/countrycompare/area/3d.html|title=World Factbook: Area Country Comparison Table|publisher=Yahoo Education|accessdate=2007-02-28}}&lt;/ref&gt;

[[File:USATopographicalMap.jpg|left|thumb|300px|[[တဆက်တည်းဖြစ်သော အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု|အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု၏ တဆက်တည်း ကုန်းမြေ]]ကို ဂြိုဟ်တုမှ ရိုက်ကူးထားသောပုံ]]

အတ္တလန္တိတ်ကမ်းရိုးတန်းမှ စတင်လာသော ကမ်းရိုးတန်းလွင်ပြင်သည် ကုန်းတွင်းပိုင်းရှိ ရွက်ကြွေတောများနှင့် ပိုင်မောင့် (Piedmont )ရှိ တောင်ကုန်းများ ဆီသို့ ဖြန့်ကျက် ဝင်ရောက်သွားသည်။ အပါလေချန် တောင်တန်းများသည် အရှေ့ဘက်ကမ်းရိုးတန်းဒေသ နှင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု အနောက်ဘက် အလယ်ပိုင်း ရှိ မြက်ခင်းပြင်များ၊ ရေကန်ကြီးများတို့အား ပိုင်းခြားပေးထားသည်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် စတုတ္ထမြောက် အရှည်လျားဆုံး ဖြစ်သည့် မစ္စစ္စပီ-မစ်ဆိုရီမြစ်သည် မြောက်မှတောင်သို့ စီးဆင်း၍ နိုင်ငံ၏ ဗဟိုချက်မသို့ ဦးတည်သွားသည်။ ပြန့်ပြူးပြီး မြေဩဇာကောင်းမွန်သည့် ဂရိတ်ပလိန်း (Great Plains) ဒေသရှိ ပရေရီမြက်ခင်းများသည် အနောက်ဘက်သို့ ဖြန့်ကျက်သွားသည်မှာ အရှေ့တောင်ဘက်ရှိ ကုန်းမြေမြင့်ဒေသ အထိ ပင်ဖြစ်သည်။ ဂရိတ်ပလိန်း၏ အနောက်ဘက် အစွန်ရှိ [[ရော့ကီး တောင်တန်း]] သည် နိုင်ငံအတွင်း မြောက်မှတောင်သို့ ကန့်လန့်ဖြတ်တည်ရှိသည်။ ထိုတောင်တန်းများသည် [[ကော်လိုရာဒိုပြည်နယ်]]တွင် ပေ ၁၄,၀၀၀ (၄,၃၀၀ မီတာ) အထိ မြင့်သည်။ အနောက်ဘက်သို့ ဆက်သွားလျှင် ကျောက်တောင်ထူထပ်သော ဂရိတ်ဘေစင် (Great Basin) ဒေသ နှင့် မိုဟားဗီး (Mojave) သဲကန္တာရ ကဲ့သို့သော ကန္တာရများ ရှိသည်။ ဆီးရီးယား နီဗားဒါး (Sierra Nevada) နှင့် ကက်စကိတ် တောင်တန်းတို့သည် ပစိဖိတ်ကမ်းရိုးတန်းနှင့် နီးကပ်စွာ သွယ်တန်းနေကြသည်။ အလက်စကာပြည်နယ်တွင် ရှိသော မောင့်မက်ကင်လေ မှာ ၂၀၃၂၀ ပေ (၆၁၉၄ မီတာ) မြင့်ပြီး နိုင်ငံအတွင်း နှင့် မြောက်အမေရိကတွင် အမြင့်ဆုံးတောင်ဖြစ်သည်။ ရှင်သန်နေဆဲ မီးတောင်များမှာ အလက်စကာရှိ အလက်ဇန္ဒားကျွန်းများ နှင့် အာလူးရှန်(Aleutian) ကျွန်းများ တို့တွင် အများအပြား တွေ့ရပြီး ဟာဝိုင်ယီကျွန်းများတွင် မီးတောင်ကျွန်းများ ပါဝင်သည်။ ရော့ကီးတောင်တန်းများတွင် ပါဝင်ပြီး ရဲလိုးစတုန်း အမျိုးသားဥယျာဉ်၏ အောက်တွင်ရှိနေသော စူပါမီးတောင်သည် မြောက်အမေရိကတိုက်တွင် အကြီးဆုံးမီးတောင် ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://dsc.discovery.com/convergence/supervolcano/under/under.html|title=Supervolcano: What's Under Yellowstone??author=O'Hanlon, Larry|publisher=Discovery Channel|accessdate=2007-06-13|archiveurl=https://archive.today/20120525210051/http://dsc.discovery.com/convergence/supervolcano/under/under.html|archivedate=25 May 2012}}&lt;/ref&gt;
[[File:Grand canyon of Yellowstone and Yellowstone fall nn edit1.jpg|thumb|ရဲလိုးစတုန်း အမျိုးသားဥယျာဉ်]]

အရွယ်အစားအားဖြင့် ကြီးမားပြီး ပထဝီ အနေအထားမျိုးစုံရှိသော အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် ရာသီဥတု အမျိုးအစား အများစုကို တွေ့ရသည်။ မယ်ရီဒီယမ် ၁၀၀ ဒီဂရီ လောင်ဂျီကျုမျဉ်း၏ အရှေ့ဘက်တွင် မြောက်ဘက်ပိုင်းရှိ စိုထိုင်းသော ကွန်တီနန်တယ် ရာသီဥတုမှစ၍ တောင်ဘက်ပိုင်းရှိ စိုထိုင်းသော မုတ်သုံတစ်ပိုင်း ရာသီဥတု အထိ တွေ့ရသည်။ ဖလော်ရီဒါပြည်နယ်၏ တောင်ဘက် အစွန်အဖျား နှင့် ဟာဝိုင်ယီတို့မှာ မုတ်သုံရာသီဥတု ဖြစ်သည်။ မယ်ရီဒီယမ် ၁၀၀ ဒီဂရီမျဉ်း၏ အနောက်ဘက်ရှိ ဂရိတ်ပလိန်း လွင်ပြင်ကျယ်များမှာ တစိတ်တပိုင်း မိုးခေါင်ခြောက်သွေ့သော ရာသီဥတုမျိုး ရှိသည်။ အနောက်ဘက်ရှိ တောင်ကုန်းများမှာ ကုန်းမြင့် ရာသီဥတု ရှိသည်။ ဂရိတ်ဘေဆင် ဒေသနှင့် အနောက်တောင်ဘက်ရှိ ကန္တာရဒေသများမှာ မိုးခေါင်ခြောက်သွေ့သည်။ ကယ်လီဖိုးနီးယား ကမ်းရိုးတန်းဒေသတွင် မြေထဲပင်လယ် ရာသီဥတုရှိပြီး အော်ရီဂွန် ကမ်းရိုးတန်း ဒေသ၊ ဝါရှင်တန်ပြည်နယ် နှင့် အလက်စကာတောင်ဘက်ပိုင်းတို့တွင် သမုဒ္ဒရာ ရာသီဥတု ရှိသည်။ အလက်စကာ၏ ဒေသ အတော်များများမှာ အန္တာတိကဆန်သော ရာသီဥတု နှင့် ဝင်ရိုးစွန်း ရာသီဥတုများ ရှိကြသည်။ ပြင်းထန်သော ရာသီဥတုမှာ အထူးအဆန်း မဟုတ်ပေ။ မက္ကဆီကို ပင်လယ်ကွေ့နှင့် ထိစပ်နေသော ပြည်နည်များတွင် ဟာရီကိန်းမုန်တိုင်း မကြာခဏ တိုက်ခတ်လေ့ ရှိပြီး ကမ္ဘာပေါ်ရှိ [[လေဆင်နှာမောင်း]] အတော်များများမှာ ဤနိုင်ငံတွင် ဖြစ်ပွားလေ့ ရှိသည်။ အထူးသဖြင့် အနောက်ဘက် အလယ်ပိုင်းရှိ လေဆင်နှာမောင်း တောင်ကြား (Tornado Alley) ဟုခေါ်သော ဒေသတွင် ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|author=Perkins, Sid|url=http://www.sciencenews.org/articles/20020511/bob9.asp|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070701131631/http://www.sciencenews.org/articles/20020511/bob9.asp|archivedate=1 July 2007|title=Tornado Alley, USA|accessdate=2006-09-20|date=2002-05-11|work=Science News}}&lt;/ref&gt;

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ဂေဟစနစ်သည် အလွန်အမင်းကျယ်ပြော (megadiverse) သည်။ တဆက်တည်းဖြစ်နေသော အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု နှင့် အလက်စကာပြည်နယ်တို့တွင် ရေသောက်မြစ်ရှိသော အပင် (vascular plants) မျိုးကွဲပေါင်း ၁၇,၀၀၀ ခန့် ရှိသည်။ ဟာဝိုင်အီ ကျွန်းများတွင် ပန်းပွင့်သော အပင် (flowering plant) မျိုးကွဲပေါင်း ၁၈၀၀ ကျော် ရှိပြီး ၎င်းတို့ထဲမှ အနည်းငယ်ကိုသာ ကုန်းမကြီးပေါ်တွင် တွေ့ရသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|author=Morin, Nancy|url=http://www.fungaljungal.org/papers/National_Biological_Service.pdf|title=Vascular Plants of the United States|publisher=National Biological Service|work=Plants|accessdate=2008-10-27|archivedate=24 July 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130724222726/http://www.fungaljungal.org/papers/National_Biological_Service.pdf}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် အလွန်ကျယ်ပြန့်သဖြင့် တိရစ္ဆာန်များသည် အရေအတွက် များပြား၍ အမျိုး လည်း ကွဲပြားကြ၏။ သမင်၊ ဒရယ်၊ မုစကောင်၊ ဝက်ဝံ၊ ပြောင်၊ တောင်ခြင်္သေ့၊ တောကြောင်မြီးတို၊ အမေရိကန် ကျားသစ်၊ ဝံပုလွေ၊ မြေခွေး၊ တောင်ဆိတ်၊ သိုး၊ ပရေရီခွေး၊ အမေရိကန်ဖျံ၊ ရှဉ့်၊ ယုန်၊ ပင်လယ်ဖျံ၊ ပင်လယ်လိပ်နှင့် အခြားတိရစ္ဆာန် အမျိုးပေါင်းများစွာ ရှိလေသည်။ ငှက်မျိုး ထဲမှလည်း ရစ်ပုမျိုး၊ ရိုးရိုးရစ်၊ စွန်၊ သိမ်းငှက်၊ သစ်တောက် ငှက်၊ ငှက်ပြာ၊ သပိတ်လွယ်ရင်အုပ်နီ၊ သပိတ်လွယ်၊ ကြိုးကြာ နီ၊ မြေလူးငှက်၊ မြေလူးငှက်ဝါ၊ ဝံပိုငှက် စသည်ဖြင့် အမျိုးမျိုး ရှိသည်။ &lt;ref&gt;မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၄)&lt;/ref&gt; နို့တိုက်သတ္တဝါ မျိုးကွဲပေါင်း ၄၀၀ ကျော်၊ ငှက်မျိုးကွဲပေါင်း ၇၅၀ ကျော်၊ တွားသွားသတ္တဝါ နှင့် ကုန်းနေရေနေ သတ္တဝါ မျိုးကွဲပေါင်း ၅၀၀ ကျော် တို့ နေထိုင်ရာ ဒေသဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sdi.gov/curtis/TxTab4x1.html|title=Global Significance of Selected U.S. Native Plant and Animal Species|publisher=SDI Group|date=2001-02-09|accessdate=2009-01-20|archivedate=18 January 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090118023008/http://www.sdi.gov/curtis/TxTab4x1.html}}&lt;/ref&gt; အင်းဆက် မျိုးကွဲပေါင်း ၉၁,၀၀၀ ကျော်ကို အမျိုးအစားခွဲခြား တွေ့ရှိပြီး ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.si.edu/Encyclopedia_SI/nmnh/buginfo/bugnos.htm|title=Numbers of Insects (Species and Individuals)|publisher=Smithsonian Institution|accessdate=2009-01-20}}&lt;/ref&gt; ၁၉၇၃ ခုနှစ် မျိုးသုဉ်းပျောက်ကွယ်နိုင်သည့် သတ္တဝါများ ဥပဒေဖြင့် မျိုးသုဉ်းပျောက်ကွယ်မည်ကို စိုးရိမ်ရသည့် သတ္တဝါတို့နှင့် ၎င်းတို့နေထိုင်ကျက်စားရာ နေရာများကို ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ထားပြီး အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ငါး နှင့် တောရိုင်းတိရစ္ဆာန်ဌာန က စောင့်ကြပ်ကြည့်ရှုလျက် ရှိသည်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုတွင် အမျိုးသားဥယျာဉ် ၅၈ ခုနှင့် ဖက်ဒရယ် အစိုးရမှ စီမံခန့်ခွဲသော အခြားဥယျာဉ်များ၊ သစ်တောများ၊ လူအရောက်ပေါက်နည်းသော နေရာများ ရာပေါင်းများစွာ ရှိသည်။
&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://home.nps.gov/applications/release/Detail.cfm?ID=639|title=National Park Service Announces Addition of Two New Units|publisher=National Park Service|date=2006-02-28|accessdate=2006-06-13}}&lt;/ref&gt; 

အားလုံးပေါင်းမည်ဆိုလျှင် အစိုးရသည် နိုင်ငံ မြေဧရိယာ၏ ၂၈.၈ ရာခိုင်နှုန်းကို ပိုင်ဆိုင်သည်။&lt;ref name=FL&gt;{{cite web|url=http://johnshadegg.house.gov/rsc/Federal%20Land%20Ownership--May%202005.pdf|title=Federal Land and Buildings Ownership|publisher=Republican Study Committee|date=2005-05-19|accessdate=2009-03-09|archivedate=9 March 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090309172818/http://johnshadegg.house.gov/rsc/Federal%20Land%20Ownership--May%202005.pdf}}&lt;/ref&gt; ထိုနေရာ အများစုမှာ ကာကွယ် ထိန်းသိမ်းထားပြီး အချို့ကိုမူ ရေနံနှင့် သဘာဝဓာတ်ငွေ့ တူးဖော်ရန်၊ သတ္တုတူးဖော်ရန်၊ သစ်ထုတ်လုပ်ရန် နှင့် ကျွဲနွားတိရစ္ဆာန်များ မွေးမြူရန် အငှားချထားသည်။ ၂.၄ ရာခိုင်နှုန်းမှာ စစ်ရေးအတွက် အသုံးပြုသည်။&lt;ref name=FL/&gt;

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် မြောက်သမပိုင်းဇုန်တွင် ကျရောက်နေ၍ မြောက်လတ္တီတွဒ် ၂၄ ဒီဂရီ ၂ဝ မိနစ် မှ ၄၉ ဒီဂရီ နှင့် အနောက်လောင်ဂျီတွဒ် ၆၆ ဒီဂရီ ၅၅ မိနစ် မှ ၁၂၄ ဒီဂရီ ၄၅ မိနစ် အကြားတွင် တည်ရှိသည်။ 

အရှေ့ဘက်သမုဒ္ဒရာမှ အနောက်ဘက်သမုဒ္ဒရာအထိ မိုင်ပေါင်း ၃၁ဝဝ ရှည်လျား၍ မြောက်မှတောင်သို့ အဝေးဆုံးနေရာမှာ မိုင်ပေါင်း ၁၇၈ဝ ရှည်လေသည်။
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု အရှေ့ဘက်ကမ်းရိုးတန်းသည် အကွေ့အကောက် ပေါများသောကြောင့် သင်္ဘောဆိပ်ကောင်း များ ရှိလေသည်။ ကမ်းရိုးတန်းသည် တောင်ဘက် ဗော့စတန် မြို့အထိ ကျောက်ဆောင်ထူထပ်၍ ဗော့စတန်မှ လွန်သွာသော် နိမ့်၍ သဲမြေများရှိရာဒေသသို့ ရောက်၏။ ဗော့စတန်မြို့မြောက် ဘက် မိန်းပြည်နယ်၌ ပင်လယ်အော်များနှင့် ရေလက်ကြား အမြောက်အမြား ရှိလေသည်။ နယူးယောက် သင်္ဘောဆိပ်သည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုအဖို့ အထူးအရေးကြီး အသုံးဝင်သော 
ဌာနတစ်ခုဖြစ်၏။ အနောက်ဘက်ကမ်းရိုးတန်းမှာလည်း အရှေ့ ဘက်နည်းတူ မညီညွတ်သဖြင့် သင်္ဘောဆိပ်ကောင်းများ ရှိလေ သည်။ ဆန်ဖရန်စစ္စကိုနှင့် ဆန်ဒီယေးဂိုးတို့သည် နာမည်ကျော် ဆိပ်ကမ်းကောင်းများ ဖြစ်ကြ၏။ အရှေ့အတ္တလန္တိတ်ကမ်းရိုး၌ ကျွန်းစုကလေး မြောက်မြားစွာရှိသည့်အနက် ထင်ရှားသော 
ကျွန်းများမှာ မောင့်ဒဲဆတ်၊ နန့်တပ်ကက်၊ ဗလော့ကျွန်း၊ စတက်တင်ကျွန်းတို့ ဖြစ်လေသည်။ တောင်ဘက် ဖလော်ရီဒါ ကမ်းရိုး၌ကား ဘဟားမားနှင့် ကျူးဗားကျွန်းစုများရှိ၍ အနောက် ဘက်၌ ဆန်တာ ကက်တလီးနားနှင့် ဆန်တာ ဘာဘရာကျွန်းစု များ ရှိသည်။

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ မြေမျက်နှာပြင်မှာ သဘာဝအတိုင်း အရှေ့အတ္တလန္တိတ် ကမ်းရိုးတန်းဒေသ၊ အက်ပလက် ချီယန်တောင်တန်းဒေသ၊ ကျယ်ပြန့်သော အလယ်ပိုင်းလွင်ပြင်၊ အတွင်းကျသော ကုန်းမြင့်ပိုင်းနှင့် အနောက်ဘက် ကော်ဒီလား ရားတောင်တန်းဒေသဟူ၍ ပိုင်းခြားလျက်သား ဖြစ်နေသည်ကို 
တွေ့ရ၏။ အရေးအကြီးဆုံးမှာ အတ္တလန္တိတ် ကမ်းရိုးဒေသ ဖြစ်သည်။ ဤကမ်းရိုးဒေသ၏ အနောက်ဘက်၌ မြောက်ပိုင်း အယ်လဗားမားပြည်နယ်မှ ပြည်ထောင်စု၏ အရှေ့မြောက်ဘက် ထောင့်စွန်းအထိ ကျယ်ပြန့်သော အက်ပလက်ချီယန်တောင် တန်းဒေသ ရှိ၏။ ထိုဒေသ၌ ပင်လယ်နှင့် အလွန်နီးသောနေရာ 
များမှာ လွန်စွာအေး၏။ မြောက်ကယ်ရိုလိုင်းနားပြည်နယ်၌ ကား မာကျောသော ကျောက်တောင်ကြီးများသည် မြင့်မားစွာ တည်ရှိနေကြသည်။ မစ်ချဲ့တောင်သည် အမြင့် ပေ ၆၆၈၄ ရှိ ၏။ မြောက်ပိုင်းတွင် သလင်းကျောက်တောင် ခါးပန်းကြီးများ ဖြင့် ပိုင်းခြားထား၏။ ယင်းတို့မှာ နယူးဟမ်ရှိုင်းယာ၌ ဝှိုင် တောင်၊ မက်ဆာချူးဆက်၌ ဗတ်ရှိုင်ယာနှင့် ဗားမောင့်ရှိ ဂရင်းတောင်များ ဖြစ်ကြ၏။

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု အရှေ့ဘက် အက်ပလက်ချီယန် တောင်တန်းများနှင့် အနောက်ဘက် ကော်ဒီလားရားတောင် တန်းဒေသနှစ်ခုစပ်ကြား၌ ကျယ်ပြန့်ညီညာသော လွင်ပြင်ကြီး များ ရှိ၏။ မစ္စစ္စပီ၊ အိုဟိုင်းအိုး နှင့် မစ်ဇူးရီမြစ်တို့သည် လွင်ပြင်ကြီးများကို ဖြတ်၍ စီးဆင်းကြသောကြောင့် မြေဩဇာ ထက်သန် ကောင်းမွန်သဖြင့် ထိုဒေတွင် နေထိုင်ကြသော လူ များသည် လယ်ယာစိုက်ပျိုးခြင်းလုပ်ငန်းကို အဓိကထား၍ လုပ်ကိုင်ကြလေသည်။ အရှေ့ဘက်၌ ရေကောင်းစွာရ၍ မြေဩဇာကောင်းသောမြေများ၊ မြက်ခင်းပြင်ကြီးများရှိ၍ မြောက်ပိုင်း၌ ရှေးအခါက ရေခဲပြင်ကြီး တိုက်စားသွားခဲ့သော မြေဟောင်းများ ရှိလေသည်။ စစ္စကွန်းဆင်၊ မစ်ရှီဂန်နှင့်မင်နီ ဆိုးတား ပြည်နယ်များ၌ အဖိုးတန် ကြေးနီနှင့် သံတွင်းများ ရှိ၏။ တောင်ဘက်ရှိ ပရေရီ မြက်ခင်းပြင်သည် မက္ကဆီကို ပင်လယ်ကွေ့မှ အရှေ့တောင်ဘက် အတ္တလန္တိတ် ကမ်းရိုးတန်းအထိ ကျယ်ပြန့် ရှည်လျားလေသည်။

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ အနောက်ဘက် သုံးပုံတစ်ပုံမှာ ကား ယေဘုယျအားဖြင့် တောတောင် ထူထပ်၏။ ထိုဒေသမှ ရော့ကီးတောင်တန်းကြီးသည် အရှေ့ဘက် ကျယ်ပြန့်သော လွင်ပြင်ပိုင်းမှစ၍ တက်သွားရာ တောင်တန်းများ အသွယ်သွယ် ဖြာထွက်ပြီးနောက် ကော်လိုရားဒိုး ပြည်နယ်၌ အမြင့်ဆုံး ဖြစ်သွား၏။ သို့ရာတွင် ဝိုင်အိုးမင်း အလယ်ပိုင်း၌ နိမ့်ကျ သွားပြီးလျှင် တစ်ဖန် မွန်တာနာနှင့် အိုက်ဒဟိုး ပြည်နယ် များတွင် မြင့်တက်သွားပြန်လေသည်။ ထိုတောင်တန်း၏ အနောက်ဘက်၌ကား မြင့်မားသော ကုန်းပြင်မြင့်ကြီးများ ရှိ၏။ တောင်ဘက်၌ ကော်လိုရာဒို ကုန်းပြင်မြင့်ရှိ၍ ကော်လိုရာဒိုမြစ်က ဖြတ်စီးလျက်ရှိ၏။ ထိုနောက် ယူးတားပြည်နယ်ရှိ 
ဝေါဆက်တောင်နှင့် ကာလီဖိုးနီးယားရှိ ဆီယယ်ရာ နီဗားဒါး တောင်တို့ကြား၌လည်း ဂရိတ်ဗေဆင်အမည်ရှိ ကုန်းပြင်မြင့်ကြီး တစ်ခု ရှိ၏။ ထိုကုန်းပြင်မြင့်ကြီး၏ မြောက်ဘက်တွင် ကိုလံဘီယာ ကုန်းပြင်မြင့်ရှိ၍ ကိုလံဘီယာမြစ်လည်း ရှိ၏။ ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်တွင် မြင့်မားသော ဝှစ်တနီတောင် ရှိပြီး ဝှစ်တနီ တောင်၏ အရှေ့ဘက်၌ ဒက်ဗဲလီခေါ် သေမင်း ချိုင့်ဝှမ်းရှိ၏။ ထိုတောင်ကြား တစ်စိတ်တစ်ဒေသသည် သဲကန္တာရဖြစ်ပြီးလျှင် ကယ်လီဖိုးနီးယားအထိ ရှည်လျားလေသည်။

ဆီယယ်ရာ နီဗားတောင်တန်းသည် အနောက်မြောက်ဘက်ရှိ အော်ရီဂန်နှင့် ဝါရှင်တန် ပြည်နယ်များသို့ပင် ရောက်၍ ထိုဒေသ များ၌ ကက်စကိတ်တောင်တန်းဟု အမည်တွင်၏။ အနောက် ဘက် ကမ်းရိုးတစ်လျှောက်သို့ ကပ်လျက်တည်ရှိသော တောင် တန်းများမှာကား ကို့စရိန့်ဟု တွင်၏။ ထိုကမ်းနားတောင်တန်းများသည် ကက်စကိတ်နှင့် ဆီယယ်ရာတောင်တန်းများလောက် မမြင့်ပဲ အချို့နေရာများတွင် တောင်တန်းများသည် ပင်လယ်သို့ အရောက် နိမ့်ဆင်းသွားလေသည်။ ကက်စကိတ်တောင်နှင့် မြောက်ပိုင်း ဆီယယ်ရာတွင် မီးတောင်များရှိ၍ အချို့နေရာများတွင် မီးတောင်သေများနှင့် ချော်များဖုံးလွှမ်းထားသော နေရာအများကို တွေ့ရသည်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၌ ယခုတိုင် ရှိနေသေးသော မီးတောင်ရှင်တစ်ခုမှာ မြောက်ပိုင်း ကယ်လီဖိုးနီးယားရှိ လက်ဆင်မီးတောင် ဖြစ်လေသည်။

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ကြီးမား ကျယ်ဝန်းသလောက် အင်း၊ အိုင်၊ စိမ့်စမ်း၊ ရေတံခွန်များ ပေါများသော နိုင်ငံဖြစ်ပေသည်။ မြောက်ပိုင်း ဝစ္စကွန်ဆင်နှင့် မင်နီဆိုးတား ပြည်နယ် များ၌ အထူးသဖြင့် အင်းအိုင်ငယ်ကလေးများ ပေါများ၏။ ပရေရီမြက်ခင်းပြင်၏ မြောက်ဘက်အစွန်၌ ထင်ရှားကျော်စောသော ''ဂရိတ်လိတ်''ခေါ် ရေအိုင်ကြီးများရှိ၏။ ထိုရေအိုင်ကြီး များသည် အလွန်ကျယ်ဝန်း၍ ကုန်းတွင်း၌ တည်ရှိသောကြောင့် ကုန်းတွင်းပင်လယ်များဟုပင် ခေါ်နိုင်လေသည်။ ကနေဒါနိုင်ငံရှိ စိန်လော့ရင့်မြစ်သည် ထိုရေအိုင်များမှနေ၍ အတ္တလန္တိတ် သမုဒ္ဒရာသို့ စီးဆင်းလေသည်။ ဆူပီးရီးယားအိုင်ကြီးနှင့် ဟူရွန်အိုင်ကို ဆန်မာရေးတူးမြောင်းဖြင့် ဆက်သွယ်ထား၍ ဟူရွန်အိုင်မှ အီရီအိုင်၊ တစ်ဖန် အီရီအိုင်မှ အွန်တေးရီအိုအိုင်တို့ကို လှေ သင်္ဘောများ အသွားအလာ လွယ်ကူစေရန် တူးမြောင်းများဖြင့် ဆက်သွယ်ထားလေသည်။ နိုင်ဂါရာ ရေတံခွန်ကြီးသည် ဤအိုင်ကြီးများအနီး၌တည်ရှိ၍ ပြည်ထောင်စု၏ ကျက်သရေကိုဆောင်နေလေသည်။

အီရီအိုင်အရှေ့ဘက်စွန်းမျှ ဟဒ်ဆန်မြစ်အထိ လှေသင်္ဘောများသွားလာနိုင်ရန်အတွက် ဂီရီတူးမြောင်းကို ဖောက်လုပ်ထားသည်။ ထိုရေအိုင်ကြီးများအပြင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု မြောက်ပိုင်းတွင် ရေအိုင်ကလေး အများအပြား ရှိပေသေးသည်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုအတွင်း၌ ရေရှိသောဒေသများ အားလုံး၏ အကျယ်အဝန်းမှာ ၅၃ဝဝ၃ စတုရန်းမိုင် ဖြစ်လေသည်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် မြောက်သမပိုင်းဇုန်အတွင်း၌ တည်ရှိသော်လည်း ရာသီဥတုမှာ အပူအအေး မညီမျှချေ။ ယေဘုယျအားဖြင့် ရာသီဥတုသည် တိုင်းပြည်မြေမျက်နှာပြင်ကို လိုက်၍ ပြောင်းလဲတတ်သောကြောင့် တောတောင်ထူထပ်သော ပင်လယ်ကမ်းရိုး တောင်တန်းဒေသနှင့် ကက်စကိတ်တောင် အနောက်ဘက်တို့တွင် စိုစွတ်ထိုင်းမှိုင်းခြင်း ဖြစ်စေလေသည်။ အနောက်ဘက် ကမ်းရိုးတန်းသည် ပစိဖိတ်ပင်လယ်လေကြောင့် အရှေ့ဘက်လောက် ရာသီဥတု မပြင်းထန်ချေ။ ဆောင်းရာသီ တွင် အလွန်အမင်း မအေးပဲ နွေရာသီ၌လည်း အလွန်အမင်း မပူချေ။ အနောက်ဘက်ဒေသ၌ ဆောင်းတွင်းမှာသာ မိုးရွာသွန်း ၍ တစ်နှစ်လုံးအတွက် ပျမ်းမျှ မိုးရေချိန်ကို ကြည့်သော် မိုး များသည်ဟု ဆိုနိုင်ပေသည်။ ရော့ကီးတောင်နှင့် ဆီယယ်ရာ နီဗား၊ စပ်ကြားရှိဒေသ၌ကား မိုးအလွန်နည်းသောကြောင့် အရှေ့တောင် ကာလီဖိုးနီးယားဘက်သို့ ရောက်သော် သဲကန္တာရ ကိုပင် တွေ့ရ၏။ အတ္တလန္တိတ်ဘက်ရှိ နယ်ပယ်များတွင်မူ နွေအခါ၌ လွန်စွာပူ၍ ဆောင်းအခါ၌ လွန်စွာအေးလေသည်။

တောင်ဘက် မက္ကဆီကို ပင်လယ်ကွေ့တစ်ဝိုက်ရှိ နယ် များ၌ နွေရာသီတွင် အလွန်ပူ၍ ဆောင်းရာသီ၌ အသင့်အတင့် အေးချမ်းကာ ရံဖန်ရံခါ ဆီးနှင်းများ သည်းထန်စွာကျ၏။ မိုး လည်း အတော်များ၏။ အလယ်ပိုင်းလွင်ပြင်များ၌ ဆောင်း ရာသီမှာ အလွန်အေး၍ တစ်ခါတစ်ရံ ဆီးနှင်းများ မုန်တိုင်းများကျ၏။ ထိုဒေသများ၌ တစ်နှစ်လုံး ရွာသောမိုး၏ ၃/၄ သည် ဧပြီနှင့် စက်တင်ဘာလ စပ်ကြား၌ ရွာသွန်းလေသည်။ &lt;ref&gt;မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၄)&lt;/ref&gt;

== နိုင်ငံတွင်း ပါဝင်သော ဒေသများ ==

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ပြည်နယ် ၅၀ တို့ စုစည်းထားသော ဖက်ဒရယ် ပြည်ထောင်စု ဖြစ်သည်။ မူလပထမ ပြည်နယ် ၁၃ ခုမှာ ဗြိတိသျှတို့၏ အုပ်ချုပ်မှုကို တွန်းလှန်ခဲ့သော ကိုလိုနီနယ်ပယ် ၁၃ ခုမှ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံ၏ အစောပိုင်း သမိုင်းကြောင်းတွင် ပြည်နယ် ၃ ခုကို လက်ရှိပြည်နယ်များ၏ ခွဲထုတ်၍ နယ်မြေအသစ် သတ်မှတ် ပေးခဲ့သည်။ ၎င်းတို့မှာ ကင်တပ်ကီ ပြည်နယ်ကို ဗာဂျီးနီးယား ပြည်နယ်မှ ၎င်း၊ တင်နက်ဆီပြည်နယ်ကို မြောက်ကယ်ရိုလိုင်းနား ပြည်နယ်မှ ၎င်း၊ မိန်းပြည်နယ်ကို မက်ဆာချူးဆက် ပြည်နယ်မှ ၎င်း ခွဲခြားခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ အခြားသော ပြည်နယ်များမှာမူ အမေရိကန်တို့ စစ်တိုက်ခြင်း ဖြင့်၎င်း၊ ဝယ်ယူခြင်းဖြင့် ၎င်း ရရှိလာသော နယ်မြေများ ဖြစ်သည်။ ဗားမောင့် ပြည်နယ်၊ တက္ကဆပ်ပြည်နယ် နှင့် ဟာဝိုင်အီ ပြည်နယ်တို့မှာ ယခင်က သီးခြား လွတ်လပ်သော သမ္မတနိုင်ငံ များ အဖြစ် တည်ရှိခဲ့ကြပြီး အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု အတွင်းသို့ လာရောက် ပူးပေါင်းကြခြင်း ဖြစ်သည်။ အမေရိကန်ပြည်တွင်းစစ် အတွင်းတွင် အနောက်ဗာဂျီးနီးယား ပြည်နယ်သည် ဗာဂျီးနီးယားမှ ပြည်နယ်တစ်ခု အဖြစ် သီးသန့် ခွဲထွက် ခဲ့သည်။ နောက်အကျဆုံး ပြည်နယ် အဖြစ် အသိအမှတ် ပြုခံရသည့် ပြည်နယ်မှာ ဟာဝိုင်အီ ပြည်နယ် ဖြစ်ပြီး ၁၉၅၉ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၂၁ ရက်တွင်မှ ပြည်နယ်အဖြစ် ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite news |url= http://archives.starbulletin.com/1999/10/18/special/story4.html |title='The Goal Was Democracy for All |work= Honolulu Star-Bulletin |author=Borreca, Richard |date=October 18, 1999 |accessdate=February 11, 2012}}&lt;/ref&gt; ပြည်နယ်များတွင် ပြည်ထောင်စုမှ ခွဲထွက်ခွင့် မရှိပေ။

ပြည်နယ်များသည် အမေရိကန် ကုန်းမကြီးပေါ်တွင် နေရာ အပြည့်ယူထားသည်။ ပြည်နယ်များ အပြင် အခြားအရေးပါသော ဒေသနှစ်ခုမှာ ဝါရှင်တန် မြို့တော် တည်ရှိရာ ဖက်ဒရယ် ဒိစတြိတ် ဖြစ်သော ကိုလမ်ဘီယာ ဒိစတြိတ် နှင့် ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာ အတွင်းရှိ လူမနေသော်လည်း အမေရိကန် ပိုင်နက်ဖြစ်သော ပါမေရာ သန္တာကျွန်း တို့ ဖြစ်ကြသည်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုတွင် အဓိက ရေခြားမြေခြား ပိုင်နက် ၅ ခုလည်း ရှိသေးသည်။ ကာရစ်ဘီယံ ပင်လယ်အတွင်းရှိ ပြူရီတို ရီကို နှင့် အမေရိကန် ဗာဂျင်အိုင်းလန်း ဒေသ၊ ပစိဖိတ် သမုဒ္ဒရာအတွင်းရှိ အမေရိကန် ဆာမိုအာ၊ ဂူအမ်ကျွန်း နှင့် မြောက်မာရီယာနာ ကျွန်းများ တို့ ဖြစ်ကြသည်။ &lt;ref&gt;See 8 U.S.C. § 1101(a)(36) and 8 U.S.C. § 1101(a)(38) U.S. Federal Code, Immigration and Nationality Act. {{USC|8|1101a}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန် ဆာမိုအာမှ လွဲ၍ အခြား အဓိက ပိုင်နက် ၄ ခုတွင် မွေးဖွားသူတို့သည် အမေရိကန် နိုင်ငံသား အဖြစ် အလိုအလျောက် ရရှိကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web| url = http://www.senate.gov/reference/resources/pdf/RL30527.pdf| title = Presidential Elections in the United States: A Primer (Page 7)| accessdate = January 18, 2010| date = April 17, 2000| publisher = United States Congressional Research Service}}&lt;/ref&gt; ထိုဒေသများတွင် နေထိုင်သူတို့သည် ပြည်နယ်များတွင် နေထိုင်သူများကဲ့သို့ပင် အခွင့်အရေးများ တာဝန်များ ရှိကြသော်လည်း ဖက်ဒရယ်အစိုးရ၏ ဝင်ငွေခွန်မှ ကင်းလွတ်ခွင့် ပြုထားသည်။ သို့သော်လည်း သမ္မတ ရွေးချယ်ရာတွင် မဲပေးပိုင်ခွင့် မရှိဘဲ အောက်လွှတ်တော်တွင်လည်း မဲပေးခွင့်မရှိသည့် ကိုယ်စားလှယ်သာ တက်ရောက်ခွင့် ရသည်။&lt;ref&gt;Raskin, James B. (2003). ''Overruling Democracy: The Supreme Court Vs. the American People''. London and New York: Routledge, pp. 36–38. ISBN 0-415-93439-7.&lt;/ref&gt;

[[File:Map of USA with state names 2.svg||650px||center]]

အမေရိကန်နိုင်ငံ အတွင်း၌ မှီတင်းနေထိုင်သော လူမျိုးများ မှာလည်း သမိုင်းကြောင်းအရ ကမ္ဘာအရပ်ရပ်မှ ပြောင်းရွေ့လာသော လူမျိုးများဖြစ်သည်။ ပျူရီတန်ဂိုဏ်း 
ဝင်တို့သည် ကိုးကွယ်မှု နှိပ်ကွက်ခြင်းများကို မခံရပ်နိုင်ကြ သဖြင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ လာရောက် နေထိုင်ကြ၏။ ဒတ်ခ်ျလူမျိုးနှင့်ဆွစ်လူမျိုးတို့သည်လည်း ကုန်ရောင်းဝယ်ရေး လုပ်ငန်းကို လုပ်ကိုင်ရန်အတွက် နယူးယောက်၊ နယူးဂျာစီ အရပ်တို့၌ လာရောက်နေထိုင်ကြ၏။ စပိန်လူမျိုးတို့လည်း ရွှေငွေရှာဖွေရန် ဖလော်ရီဒါ၊ တက်ကဆပ်နှင့်ကယ်လီဖိုးနီးယား ပြည်နယ်များသို့ လာရောက်၍ အခြေစိုက် နေထိုင်ကြ၏။ ဂျာမန်၊ ဩစတြီးယန်း၊ ပိုးလူမျိုးနှင့် အိုင်ရစ်လူမျိုးတို့သည် လည်း စီးပွားရေးနှင့် နိုင်ငံရေးအကြောင်းများကြောင့် မစ္စစ္စပီမြစ်ဝှမ်းတစ်လျှောက်တွင် လာရောက်နေထိုင်ကြ၏။ ကွိတ်ကာ ဂိုဏ်းဝင်များနှင့် အယူဝါဒဆိုင်ရာ ဂျာမန် ဒုက္ခသည်များသည် ပင်ဆယ်လဗေးနီးယားပြည်နယ်ကို တည်ထောင်နေထိုင်ကြ၏။ ပစိဖိတ်ကမ်းခြေနှင့် အနီးအနားရှိ ကျွန်းစုများတွင်ကား မလေး၊ ဂျပန်နှင့် တရုတ်များရှိ၏။ ရုရှလူမျိုးတို့မှာ အလာစကာနယ် တွင် နေထိုင်ကြ၍ အီတာလျံ၊ ဂျူး၊ ဆလဗ်၊ အာမေးနီးယမ်း နှင့် ဆီးရီးယန်းတို့ကိုကား နေရာတကာ၌ တွေ့မြင်ရ၏။ 
အမေရိကန်၏တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများဖြစ်သော အင်ဒီးယန်း လူမျိုးများကား ကမ္ဘာအရပ်ရပ်မှ လာရောက် နေထိုင်သော လူမျိုးများကြောင့် လူမျိုးပင် ပျောက်ကွယ်လုမတတ်ဖြစ် နေတော့၏။ သို့ဖြစ်လေရာ ကမ္ဘာပေါ်တွင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုကဲ့သို့ လူမျိုးစုံသောနိုင်ငံကား မရှိတော့ပြီ။
ယင်းသို့အားဖြင့် ကမ္ဘာအရပ်ရပ်မှ လူအမျိုးမျိုး လာရောက် နေထိုင်ကြရာမှ နောင်အခါအမေရိကတိုက်တွင် အင်္ဂလိပ် လက်အောက်ခံ ကိုလိုနီနယ် တစ်ဆယ့်သုံးနယ်ဟူ၍ ဖြစ်လာ၏။ ယခုအခါ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် ပါဝင်သော ပြည်နယ်ပေါင်း ၅ဝ ရှိလေသည်။ ထိုပြည်နယ် များမှာ အယ်လဗားမား၊ အလာစကာ၊ အယ်ရီ ဇိုးနား၊ အာကင်ဆော၊ ကာလီဖိုးနီးယား၊ ကော်လိုရာဒိုး၊ ကွန်နက်တိကတ်၊ ဒဲလဝဲယား၊ ဖလော်ရီဒါ၊ ဂျော်ဂျီယာ၊အိုက်ဒဟိုး၊ အီလီနွိုင်၊ အင်ဒီးယားနား၊ အိုင်ယိုးဝါး၊ ကန်းဆက်၊ ကင်တပ်ကီး၊ လူဝီဇီ ယန္နား၊ မိန်း၊ မေရီလန်၊ မင်ဆချူးဆက်၊ မစ်ရှီဂန်၊ မက်နီဆိုး တား၊ မစ်စစ်စပီ၊ မိဇူးရီ၊ မွန်တာနာ၊ နီဗရက်စက၊ နီဗားဒ၊ နယူဟမ္ပရှိုင်ယာ၊ နယူးဂျာစီ၊ နယူးမက္ကဆီကို၊ နယူးယော့၊ မြောက်ကယ်ရိုလီးနား၊မြောက်ဒကိုးတား၊ အိုဟိုင်းအိုး၊ အိုကလာ ဟိုးမား၊ အော်ရီဂန်၊ ပင်ဆီလဗေးနီးယား၊ ရုတ်ကျွန်း၊ တောင် ကယ်ရိုလီးနား၊ တောင်ဒကိုး တား၊ တင်နက်ဆီ၊ တက်ဆက်၊ ယူးတား၊ ဗားမောင့်၊ ဗားဂျင်နီးယား၊ ဝါရှင်တန်၊ အနောက် ဗာဂျင်နီးယား၊ ဝစ္စကွန်းဆင်း၊ ဝိုင်အိုးမင်းနှင့် ဟာဝိုင်အီတို့ဖြစ်လေသည်။ &lt;ref&gt;မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၄)&lt;/ref&gt;

== သမိုင်း ==
=== မူလ အမေရိကန်များနှင့် ဥရောပအခြေချ နေထိုင်သူများ ===
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ကုန်းမကြီး ပေါ်နှင့် အလက်စကာတွင် ရှေးဦးအစက နေထိုင်ကြသူများမှာ အာရှမှ လွန်ခဲ့သော နှစ်ပေါင်း ၁၂,၀၀၀ နှင့် ၄၀,၀၀၀ ကြားတွင် ပြောင်းရွှေ့လာသူများဟု ယုံကြည်ကြသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://anthropology.si.edu/HumanOrigins/faq/americas.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071128083459/http://anthropology.si.edu/HumanOrigins/faq/americas.htm|archivedate=28 November 2007|title=Peopling of Americas|publisher=Smithsonian Institution, National Museum of Natural History|month=June|year=2004|accessdate=2007-06-19}}&lt;/ref&gt; ကိုလံဘီယံခေတ် မတိုင်မီ မစ္စစ္စပီယန် ယဉ်ကျေးမှု ထွန်းကားချိန်တွင် အဆင့်မြင့် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး၊ ခမ်းနားသော ဗိသုကာပညာများ နှင့် နိုင်ငံ အဆင့်ရှိသော လူ့အဖွဲ့အစည်းများ ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။ ဥရောပသားတို့ အမေရိကန်တွင် စတင်ပြောင်းရွှေ့နေထိုင်ကြချိန်တွင် နဂိုမူလနေထိုင်ကြသော အမေရိကန် သန်းပေါင်းများစွာတို့မှာ ဥရောပသားတို့နှင့် ပါလာသော [[ကျောက်ကြီးရောဂါ]] စသည့် ရောဂါများကြောင့် သေဆုံးခဲ့ရသည်။&lt;ref&gt;{{Cite journal|author=Meltzer, D.J.|year=1992|title=How Columbus Sickened the New World: Why Were Native Americans So Vulnerable to the Diseases European Settlers Brought With Them??journal=New Scientist|page=38|url=http://www.newscientist.com/article/mg13618424.700-how-columbus-sickened-the-new-world-why-were-nativeamericans-so-vulnerable-to-the-diseases-european-settlers-brought-with-them.html}}&lt;/ref&gt;

[[File:MayflowerHarbor.jpg|thumb|right| မေဖလားဝါး သင်္ဘောသည် ဘုရားဖူးတို့အား နယူးဝေါလ်သို့ ၁၆၂၀ခုနှစ်တွင် ပို့ဆောင်ပေးခဲ့သည်ကို ဝီလီယမ် ဟာဆယ်လ်က ၁၈၈၂ ခုနှစ်တွင် &quot;ပလိုင်းမောက် ဆိပ်ကမ်းရှိ မေဖလားဝါး ဟူသော အမည်ဖြင့် ရေးဆွဲထားသော ပန်းချီကား]]
၁၄၉၂ တွင် စပိန် ဘုရင်၏ လက်အောက်ခံ ဂျီနိုအာမြို့သား စူးစမ်းရှာဖွေသူ ခရစ်စတိုဖာ ကိုလံဘတ် သည် ကာရစ်ဘီယံ ကျွန်းအချို့သို့ ရောက်ရှိခဲ့ပြီး နဂိုမူလ နေထိုင်သူတို့နှင့် ပထမဆုံး အဆက်အဆံ ပြုခဲ့သည်။ ၁၅၁၃ ဧပြီလ ၂ ရက်တွင် အောင်နိုင်သူ ဂျွန် ပေါင့်စ် ဒီ လီယွန် (Juan Ponce de León) လာဖလော်ရီဒါ ဟု သူ အမည်ပေးခဲ့သော နေရာသို့ ရောက်ရှိခဲ့ခြင်းသည် အမေရိကန် ကုန်းမကြီးပေါ်သို့ ဥရောပသားတို့ ပထမဆုံး ရောက်ရှိခြင်း အဖြစ် မှတ်တမ်းတင်ထားသည်။ ထို့နောက် စပိန်လူမျိုးတို့ သည် အမေရိကန်နိုင်ငံ အနောက်တောင်ပိုင်းဒေသတွင် အခြေချ နေထိုင်ခဲ့ကြပြီး ထောင်ပေါင်များစွာတို့မှာ မက္ကဆီကိုမှ တဆင့် ပြောင်းရွှေ့ ဝင်ရောက်လာခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ပြင်သစ် သားမွေးကုန်သည်တို့သည် ကန်ကြီးများ၏ အနီးတွင် နယူးဖရန့် နယ်မြေ အဖြစ် သတ်မှတ်ကြသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ပြင်သစ်တို့သည် မက္ကဆီကို ပင်လယ်ကွေ့ အထိတိုင်အောင် အမေရိကန်မြောက်ပိုင်း၏ အတွင်းပိုင်း ဒေသ အတော်များများကို သူတို့ပိုင် နယ်မြေအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့ကြသည်။ အင်္ဂလိပ်တို့၏ ပထမဦးဆုံး အောင်မြင်စွာ အခြေချ နေထိုင်ချင်းမှာ ၁၆၀၇ ခုနှစ် ဂျိမ်းစ်တောင်းတွင် ဗာဂျီးနီးယား ကိုလိုနီ ထူထောင်ခြင်းနှင့် ၁၆၂၀ ခုနှစ်တွင် ဘုရားဖူးတို့၏ ပလိုင်းမောက် ကိုလိုနီ (Pilgrims' Plymouth Colony) ကို ထူထောင်ခြင်းတို့ပင် ဖြစ်သည်။ ၁၆၂၈ ခုနှစ်တွင် မက်ဆာချူးဆက် ပင်လယ်အော် ကိုလိုနီကို အငှားချခဲ့ခြင်းကြောင့် ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူ အများအပြား ရောက်ရှိခဲ့သည်။ ၁၆၃၄ ခုနှစ်တွင် နယူးအင်္ဂလန်တွင် ပြူရီတန် ၁၀,၀၀၀ ကျော်တို့ အခြေချ နေထိုင်ခဲ့ကြသည်။ ၁၆၁၀ခုနှစ်များ နှောင်းပိုင်းနှင့် အမေရိကန်တော်လှန်ရေးတို့ အကြားတွင် ရာဇဝတ်သား ၅၀,၀၀၀ ခန့်ကို ဗြိတိသျှတို့၏ အမေရိကန် ကိုလိုနီနယ်မြေများသို့ သင်္ဘောဖြင့် တင်ပို့ခဲ့ကြသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|author=Butler, James Davie|url=http://www.dinsdoc.com/butler-1.htm|title=British Convicts Shipped to American Colonies|publisher=Smithsonian Institution, National Museum of Natural History|work=American Historical Review 2|month=October|year=1896|accessdate=2007-06-21}}&lt;/ref&gt; ၁၆၁၄ခုနှစ် အစတွင် ဒတ်ခ်ျတို့သည် ဟတ်ဒ်ဆန်မြစ်၏ အောက်ပိုင်းတလျှောက်တွင် အခြေချနေထိုင်ခဲ့ကြပြီး နယူးအမ်စတာဒမ် နှင့် မက်ဟက်တန်ကျွန်းတို့လည်း အပါအဝင်ဖြစ်သည်။

၁၆၇၄ ခုနှစ်တွင် ဒတ်ခ်ျတို့သည် သူတို့၏ အမေရိကန်နယ်မြေများကို အင်္ဂလန်သို့ လွှဲပြောင်းပေးခဲ့ကြပြီးနောက် နယူးနယ်သာလန် ဒေသကို နယူးယောက်ဟု ပြောင်းလဲအမည်ပေးခဲ့ကြသည်။ အသစ်ရွှေ့ပြောင်းလာကြသူ အထူးသဖြင့် အမေရိကန် တောင်ပိုင်းသို့ ပြောင်းရွှေ့လာသူ အတော်များများမှာ အတွေ့အကြုံမရှိသေးသော ငယ်ရွယ်သည့် အလုပ်သမားများဖြစ်ကြပြီး သူတို့သည် ၁၆၃၀ မှ ၁၆၈၀ အတွင်း ဗာဂျီးနီးယားပြည်နယ်သို့ ရွှေ့ပြောင်းလာသူများ၏ ၃ ပုံ ၂ ပုံမျှ ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;Russell, David Lee (2005). ''The American Revolution in the Southern Colonies''. Jefferson, N.C., and London: McFarland, p. 12. ISBN 0-7864-0783-2.&lt;/ref&gt; ၁၈ ရာစု အတွင်းသို့ ရောက်သောအခါတွင် အာဖရိကမှ ရောက်ရှိလာသော ကျွန်များမှာ အလုပ်ကြမ်းများအတွက် အဓိက အရင်းအမြစ် ဖြစ်လာကြသည်။ ၁၇၂၉ ခုနှစ် ကာရိုလိုင်းနား နှစ်ပိုင်းကွဲခြင်းနှင့် ၁၇၃၂ ခုနှစ် ဂျော်ဂျီယာ ပြည်နယ်ကို ကိုလိုနီအဖြစ် ပြုလုပ်ခြင်းတို့ကြောင့် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု ဖြစ်လာမည့် ဗြိတိသျှ၏ ကိုလိုနီ ၁၃ ခုကို ထူထောင်ခဲ့ပြီး ဖြစ်သည်။ ပြည်နယ်တိုင်းတွင် ဒေသဆိုင်ရာ အစိုးရ ရှိပြီး ရွေးကောက်ပွဲတွင် မည်သူမဆို ပါဝင်ယှဉ်ပြိုင် မဲပေးနိုင်ကြသည်။ ရှေးခေတ်က အင်္ဂလိပ်လူမျိုးတို့၏ ရပိုင်ခွင့် အခွင့်အရေး စသည့် လမ်းစဉ်တို့ကို လိုက်နာမှု တိုးပွား လာကြခြင်း နှင့် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ရေး နှင့် ပတ်သက်သည့် စိတ်ဓာတ်များကြောင့် ရီပတ်ဘလစ်ကင် သဘောတရားကို ထောက်ခံလာကြခြင်းတို့ပင် ဖြစ်သည်။ ပြည်နယ်တိုင်းတွင် အာဖရိက ကျွန်များ ရောင်းဝယ်ဖောက်ကားမှု ကို တရားဝင်ဖြစ်အောင် ပြုခဲ့ကြသည်။ မွေးဖွားနှုန်း များပြားလာခြင်း၊ သေဆုံးမှုနှုန်း နည်းပါးလာခြင်းနှင့် ပြောင်းရွှေ့ဝင်ရောက်သူတို့ ပုံမှန် ရှိနေခြင်းတို့ကြောင့် ကိုလိုနီများရှိ လူဦးရေမှာ အလျင်အမြန်ပင် တိုးပွားလာခဲ့သည်။ ခရစ်ယာန် ရီဗိုက်တယ်လစ်ဇ် တို့၏ ၁၇၃၀ ခုနှစ်များ နှင့် ၁၇၄၀ ခုနှစ်များ အကြား လှုပ်ရှားမှု တို့နှင့် ပထမဆုံး မဟာ နိုးကြားမှု (Great Awakening) အပြီးတွင် ဘာသာရေးနှင့် ဘာသာရေး လွတ်လပ်မှု တို့ကို စိတ်ဝင်စားမှု တိုးပွားလာခဲ့ကြသည်။ ပြင်သစ် နှင့် အင်ဒီးယန်း တို့၏ စစ်ပွဲအပြီးတွင် ဗြိတိသျှတပ်တို့သည် ကနေဒါကို ပြင်သစ်တို့ထံမှ သိမ်းယူခဲ့သော်လည်း ဖရန်ကိုဖုန်း လူမျိုးတို့သည် တောင်ဘက် ကိုလိုနီများနှင့် မတူပဲ နိုင်ငံရေးအရ တသီးတခြား ဖြစ်နေခဲ့ကြသည်။ ပြောင်းရွှေ့ခံရသော နဂိုမူလ အမေရိကန်များ (အများသိကြသည်မှာ &quot;အမေရိကန် အင်ဒီးယန်းများ&quot;) မပါဘဲ ကိုလိုနီ ၁၃ ခုတို့၏ လူဦးရေမှာ ၁၇၇၀တွင် ၂.၆ သန်းအထိ ရှိလာခဲ့သည်။ ထိုလူဦးရေထဲမှာ ၃ ပုံ ၁ပုံမှာ ဗြိတိန်မှ ဖြစ်ပြီး အမေရိကန် ငါးယောက်လျှင် တစ်ယောက်မှာ လူမည်းကျွန်များ ဖြစ်ကြသည်။&lt;ref&gt;Blackburn, Robin (1998). ''The Making of New World Slavery: From the Baroque to the Modern, 1492–1800''. London and New York: Verso, p. 460. ISBN 1-85984-195-3.&lt;/ref&gt; ဗြိတိသျှ တို့၏ အခွန်ကောက်ခံမှုမှ ကင်းလွတ်ခွင့် ရသော်လည်း အမေရိကန် ကိုလိုနီတို့သည် ဂရိတ်ဗြိတိန်၏ ပါလီမန်တွင် ကိုယ်စားပြုခွင့် မရပေ။

=== လွတ်လပ်ရေး နှင့် နယ်မြေချဲ့ထွင်ခြင်း ===
[[File:Declaration of Independence (1819), by John Trumbull.jpg|thumb|left|ဂျွန် ထရမ်ဘူးလ် ၏ လွတ်လပ်ရေး ကြေညာခြင်း ပန်ချီကား ၁၈၁၇-၁၈၁၈]]
၁၇၆၀ ခုနှစ်များ မှ ၁၇၇၀ခုနှစ်များ အစောပိုင်းအတွင်း အမေရိကန် ကိုလိုနီများနှင့် ဗြိတိသျှတို့အကြား တင်းမာမှုမှ တဆင့် ၁၇၇၅ မှ ၁၇၈၁ ခုနှစ် အထိကြာသော အမေရိကန် လွတ်လပ်ရေး စစ်ပွဲကို ပေါ်ပေါက်လာစေခဲ့သည်။ ၁၇၇၅ ခုနှစ် ဇွန်လ ၁၄ ရက်တွင် ဖီလာဒဲလ်ဖီးယားတွင် ကျင်းပသော ကွန်တီနန်တယ် ကွန်ဂရက်မှ [[ဂျော့ချ် ဝါရှင်တန်]]၏ အုပ်ချုပ်မှု အောက်တွင် ကွန်တီနန်တယ် စစ်တပ်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ &quot;လူအားလုံးကို အညီအမျှ ဖန်ဆင်းခဲ့သည်။&quot; ဟု ကြွေးကြော်ခဲ့ကြပြီး မည်သူ့မဆို ရသင့်ရထိုက်သော အခွင့်အရေးများ ရှိသည်ဟု ဆိုကာ ကွန်ဂရက်သည် လွတ်လပ်ရေး ကြေညာစာတမ်းကို ၁၇၇၆ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၄ ရက်တွင် အတည်ပြုခဲ့သည်။ ထိုမူကြမ်း၏ အများစုကို ရေးသားသူမှာ [[သောမတ်စ် ဂျက်ဖာဆင်]] ဖြစ်သည်။ ထိုနေ့ကို နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်းတွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ လွတ်လပ်ရေးနေ့ အဖြစ် ကျင်းပလျက် ရှိသည်။ ၁၇၇၇ တွင် ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်း အတွက် မူများကို ချမှတ်ခဲ့ပြီး အားနည်းသော ကွန်ဖက်ဒရယ် အစိုးရဖြင့် ၁၇၈၉ ခုနှစ် အထိ အုပ်ချုပ်ခဲ့ကြသည်။

ဗြိတိသျှတို့သည့် ပြင်သစ်နှင့် စပိန်တို့၏ အကူအညီ ရယူထားသော အမေရိကန်တပ်များကို ရှုံးနိမ့်ပြီးသည့် အခါတွင် ဂရိတ်ဗြိတိန်သည် အမေရိကန်တို့၏ လွတ်လပ်ရေး နှင့် မစ္စစ္စပီမြစ်၏ အနောက်ဘက်ခြမ်းရှိ နယ်မြေများ အပေါ်တွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏၏ အချုပ်အခြာ အာဏာ ပိုင်ဆိုင်မှု ကို အသိအမှတ် ပြုခဲ့ရသည်။ အခွန်ကောက်ခံနိုင်သည့် အာဏာပါဝင်သည့် ခိုင်မာသော အမျိုးသား အစိုးရ ဖွဲ့စည်းရန် အလိုရှိသည့် သူတို့က ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ ညီလာခံကို ၁၇၈၇ တွင် ကျင်းပခဲ့သည်။ ၁၇၈၈ တွင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု၏ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေကို အတည်ပြု နိုင်ခဲ့သည်။ သမ္မတနိုင်ငံ အသစ်၏ ဆီးနိတ်လွှတ်တော်၊ အောက်လွှတ်တော်တို့ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ၁၇၈၉ ခုနှစ်တွင် ဂျော့ချ် ဝါရှင်တန်က သမ္မတရာထူးကို ရယူခဲ့သည်။ ဖက်ဒရယ် အစိုးရမှ လူတစ်ဦးတစ်ယောက်ချင်းစီ၏ အခွင့်အရေးအား ကန့်သတ်ချုပ်ချယ်မှု ကို တားမြစ်ထားပြီး နှင့် ဥပဒေအရ နည်းလမ်းအမျိုးမျိုးဖြင့် အကာအကွယ် ပေးရန် အာမခံချက်ပေးထားသည့် အခွင့်အရေးများ ဆိုင်ရာ ဥပဒေ (The Bill of Rights) ကို ၁၇၉၁ ခုနှစ်တွင် ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သည်။

ကျွန်စနစ်နှင့် ပတ်သက်သော အတွေးအခေါ်များမှာ ပြောင်းလဲလာကြသည်။ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေတွင်ပါသော စာပိုဒ်တစ်ပိုဒ် အရ အာဖရိက ကျွန် ရောင်းဝယ်ရေးကို ၁၈၀၈ ခုနှစ် အထိသာ အကာအကွယ် ပေးထားသည်။ မြောက်ဘက်ပိုင်းရှိ ပြည်နယ်များက ကျွန်စနစ်ကို ၁၇၈၀ မှ ၁၈၀၄ ခုနှစ်အတွင်း ပယ်ဖျက်ခဲ့ကြသည်။ ထို့အတွက် တောင်ပိုင်းရှိ ကျွန်စနစ် ကျင့်သုံးနေသေးသော ပြည်နယ်များကို &quot;ထူးခြားသော အဖွဲ့အစည်းများ&quot; အဖြစ် ကြွင်းကျန်ရစ်ခဲ့စေသည်။ ၁၈၀၀ ခုနှစ်လောက်တွင် စတင်သော ဒုတိယ မဟာနိုးကြားမှု (Second Great Awakening) အရ အီဗန်ဂျယ်လစ်ကယ်လစ်ဇင် (evangelicalism) သည် ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချမှု အပါအဝင် အမျိုးမျိုးသော လူမှုရေးဆိုင်ရာ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး လှုပ်ရှားမှု တို့၏ နောက်ကွယ်မှ အားတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။

[[File:U.S. Territorial Acquisitions.png|right|thumb|နယ်မြေတို့ကို ရယူခြင်းကို နေ့စွဲဖြင့် ပြထားပုံ]]

အမေရိကန်တို့ အနေနှင့် အနောက်ဘက်သို့ နယ်မြေချဲ့ထွင်ရန် စိတ်အားထက်သန်ခြင်းကြောင့် အင်ဒီးယန်းစစ်ပွဲများ အချိန်ကာလ ရှည်လျားစွာ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ၁၈၀၃ခုနှစ် သမ္မတ သောမတ်စ် ဂျက်ဖာဆန်၏ လက်ထက်တွင် လူဝီစီးယားနားမှ ပြင်သစ်တို့ ပိုင်ဆိုင်သည့် နယ်မြေကို ဝယ်ယူခဲ့ခြင်းကြောင့် နိုင်ငံ၏ အရွယ်အစားမှာ နှစ်ဆ ဖြစ်လာခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|title=Louisiana Purchase|url=http://www.nps.gov/archive/jeff/lewisclark2/circa1804/heritage/louisianapurchase/louisianapurchase.htm|work=National Parks Services|accessdate=1 March 2011}}&lt;/ref&gt; အမျိုးမျိုးသော မကျေနပ်မှုကြောင့် ဗြိတိန်တို့ အပေါ် ကြေညာတိုက်ခိုက်ခဲ့သော ၁၈၁၂ စစ်ပွဲတွင် မည်သူမျှ အနိုင်မရရှိခဲ့သော်လည်း အမေရိကန်တို့၏ အမျိုးသားစိတ်ဓာတ်ကို ခိုင်မာလာစေခဲ့သည်။ အမေရိကန် စစ်တပ်တို့က ဖလော်ရီဒါသို့ အကြိမ်ကြိမ် ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ခြင်းကြောင့် စပိန်တို့အနေနှင့် ဖလော်ရီဒါနှင့် အခြား ပင်လယ်ကွေ့ ကမ်းရိုးတန်း နယ်မြေများကို ၁၈၁၉ ခုနှစ်တွင် လက်လွှတ်ခဲ့သည်။ နဂို နေထိုင်သော အင်ဒီးယန်းတို့ကို ဖယ်ရှားသည့် &quot;မျက်ရည်များ၏ ခြေရာ&quot; (Trail of Tears) ဟု ညွှန်းဆို ခေါ်ဝေါ်ကြသည့် အဖြစ်အပျက်တွင် ၁၈၃၀ ခုနှစ်တွင် အင်ဒီးယန်း ဖယ်ရှားရေး ပေါ်လစီကို အကောင်အထည်ဖော်ခဲ့ကြပြီး မူလ နေထိုင်သူတို့၏ မြေများကို သိမ်းယူခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် ၁၈၄၅ ခုနှစ်တွင် တက်ကဆပ် သမ္မတနိုင်ငံကို ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ အမေရိကန်တို့သည် မြောက်အမေရိကတိုက်ပေါ်တွင် နယ်မြေချဲ့ထွင်ရန် အတွက် ဖြစ်သည်ဟု ယုံကြည်သည့် အယူအဆ (Manifest Destiny) မှာ ထိုအချိန်တွင် လူကြိုက်များ ထင်ရှားခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;Morrison, Michael A. (1999). ''Slavery and the American West: The Eclipse of Manifest Destiny and the Coming of the Civil War''. Chapel Hill: University of North Carolina Press, pp. 13–21. ISBN 0-8078-4796-8.&lt;/ref&gt; ၁၈၄၆ခုနှစ် ဗြိတိသျှ တို့နှင့် ချုပ်ဆိုသော အော်ရီဂွန် စာချုပ်အရ အမေရိကန်တို့သည် ယနေ့ခေတ် အမေရိကန် အနောက်မြောက်ပိုင်း ဒေသကို ထိန်းချုပ်ခွင့် ရခဲ့သည်။ မက္ကဆီကန်-အမေရိကန် စစ်ပွဲတွင် အမေရိကန်တို့ အနိုင်ရခဲ့ခြင်းကြောင့် ၁၈၄၈ ခုနှစ်တွင် မက္ကဆီကန်တို့ [[ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်]] နှင့် ယနေ့ခေတ် အနောက်တောင်ပိုင်း အမေရိကန်ဒေသတို့ကို လက်လွတ် ဆုံးရှုံးခဲ့ရသည်။ ၁၈၄၈-၄၉ ခုနှစ် ကယ်လီဖိုးနီးယားတွင် ရွှေ အလုအယက် တူးဖော်ကြခြင်း (California Gold Rush) ကြောင့် အနောက်ဘက်သို့ ရွှေ့ပြောင်းမှုများ ပိုမို ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။ ရထားလမ်း အသစ်များ ဖောက်လုပ်ခြင်းကြောင့် ပြောင်းရွှေ့လိုသူတို့ အတွက် ရွှေ့ပြောင်းမှု ကို လွယ်ကူသွားစေပြီး နဂိုမူလ အမေရိကန် နေထိုင်သူတို့နှင့် ပဋိပက္ခများ ပိုမို ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ရာစုနှစ် တဝက်အတွင်းတွင် အမေရိကန် ဘိုင်ဆန် သို့ ကျွဲ အကောင်ရေ သန်း၄၀ ကျော်ကို အရေခွံရရန်၊ အစားစားရန်နှင့် ရထားလမ်းဖောက်လုပ်ရာတွင် လွယ်ကူရန် သတ်ဖြတ်ခဲ့ကြသည်။ ထိုကျွဲများသည် နဂိုမူလ နေထိုင်သူ အင်ဒီးယန်းတို့၏ အဓိက ရင်းမြစ်ဖြစ်သောကြောင့် ကျွဲများ ဆုံးရှုံးခြင်းသည် မူလနေထိုင်သူတို့၏ ယဉ်ကျေးမှု ကို အကြီးအကျယ် ထိခိုက်စေခဲ့သည်။

=== ပြည်တွင်းစစ်နှင့် စက်မှုထွန်းကားလာခြင်း ===
[[File:Battle of Gettysburg, by Currier and Ives.png|thumb|left|ကာရီယာ နှင့် အိုက်ဗ်တို့၏ လက်ရာပုံတူ &quot;ဂက်တီဘတ်ခ်တိုက်ပွဲ&quot; ၁၈၆၃]]
ကျွန်စနစ် ကျင့်သုံးသော ပြည်နယ်များ နှင့် ကျွန်စနစ် မရှိသော ပြည်နယ်များ အကြား တင်းမာမှုသည် ပြည်နယ် နှင့် ဖက်ဒရယ် အစိုးရ အကြား ဆက်ဆံရေး နှင့် ပတ်သက်သည့် ငြင်းခုံမှုဖြင့် ကြီးထွားလာခဲ့သည်။ ထို့အပြင် ပြည်နယ် အသစ်များ အကြားတွင် ကျွန်စနစ် ပျံ့နှံ့မှုနှင့် ပတ်သက်၍ သွေးထွက်သံယို ပြင်းထန်သော ပဋိပက္ခများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ၁၈၆၀ ခုနှစ်တွင် ကျွန်စနစ်ကို ဆန့်ကျင်သူ အများအပြား ပါဝင်သော ရီပတ်ဘလစ်ကင် ပါတီမှ [[အေဘရာဟမ် လင်ကွန်း]] သမ္မတ အဖြစ် အရွေးချယ် ခံခဲ့ရသည်။ သူသည် သမ္မတ အဖြစ် တာဝန် မထမ်းဆောင်မီတွင် ကျွန်စနစ် ကျင့်သုံးသော ပြည်နယ် ၇ ခုက ခွဲထွက်ရန် ကြေညာခဲ့ပြီး အမေရိကား ၏ ကွန်ဖက်ဒရိတ် ပြည်နယ်များ အဖြစ် ထူထောင်ခဲ့သည်။ ဖက်ဒရယ် အစိုးရက ထိုကြေညာချက်ကို တရားမဝင်ကြောင်း သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ကွန်ဖက်ဒရိတ် ပြည်နယ်များက ဆမ်တာခံတပ်ကို တိုက်ခိုက်ရာမှ [[အမေရိကန် ပြည်တွင်းစစ်]] စတင်ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး အခြား ကျွန်စနစ် ကျင့်သုံးသော ပြည်နယ် ၄ခုက ကွန်ဖက်ဒရိတ် ပြည်နယ်များနှင့် ပူးပေါင်းခဲ့သည်။ လင်ကွန်း၏ ၁၈၆၃ ခုနှစ် ကြေညာချက်မှ ကွန်ဖက်ဒရိတ် ပြည်နယ်များ အတွင်း ရှိနေသော ကျွန်များကို လွတ်မြောက်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ ယူနီယံ တပ်တို့မှ ၁၈၆၅ ခုနှစ် အောင်ပွဲရအပြီးတွင် အမေရိကန် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေတွင် ပြင်ဆင်ချက် ၃ ခုကို ထည့်သွင်းခဲ့ပြီး ထို့ပြင်ဆင်ချက်မှ ကျွန်ဖြစ်နေသော ၄ သန်းနီးပါးမျှ ရှိသည့် အာဖရိက-အမေရိကန်တို့ကို လွတ်လပ်သူများ အဖြစ် ကြေညာခဲ့ပြီး&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www2.census.gov/prod2/decennial/documents/1860a-02.pdf|title=1860 Census|publisher=U.S. Census Bureau|accessdate=2007-06-10}} Page 7 lists a total slave population of 3,953,760.&lt;/ref&gt; သူတို့အား နိုင်ငံသားများ အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့ကာ မဲပေးနိုင်သော အခွင့်အရေးကို ပေးအပ်ခဲ့သည်။ စစ်ပွဲနှင့် စစ်ပွဲ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်မှ ဖက်ဒရယ် အစိုးရ၏ အာဏာကို သိသိသာသာ မြှင့်တင်ပေးခဲ့သည်။&lt;ref&gt;De Rosa, Marshall L. (1997). ''The Politics of Dissolution: The Quest for a National Identity and the American Civil War''. Edison, NJ: Transaction, p. 266. ISBN 1-56000-349-9.&lt;/ref&gt; ထိုစစ်ပွဲသည် အမေရိကန် သမိုင်းတွင် အသေအပျောက် အများဆုံး ပဋိပက္ခ တစ်ခုဖြစ်ပြီး စစ်သား ၆၂၀,၀၀၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့ရသည်။&lt;ref&gt;Maris Vinovskis (1990). &quot;''[http://books.google.com/books?id=gySktxKYPGoC&amp;pg=PA6&amp;dq&amp;hl=en#v=onepage&amp;q=&amp;f=false Toward a social history of the American Civil War: exploratory essays]''&quot;. Cambridge University Press. p.6. ISBN 0-521-39559-3&lt;/ref&gt;

[[File:Ellis island 1902.jpg|thumb|နယူးယောက် ဆိပ်ကမ်း၊ အဲလစ်ကျွန်းတွင် အမေရိကားသို့ ရွှေ့ပြောင်းလာကြသူများ၊ ၁၉၀၂]]
စစ်ပွဲအပြီးတွင် လင်ကွန်း လုပ်ကြံခံခဲ့ရပြီးသည့်နောက် တောင်ဘက် ပြည်နယ်များကို ပြန်လည် ထည့်သွင်းဖွဲ့စည်းရေး နှင့် ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေး အတွက် ရည်ရွယ်ချက်ထားပြီး လတ်တလော လွတ်မြောက်လာကြသော ကျွန်တို့၏ အခွင့်အရေးကို အဓိကထားသည့် ရီပတ်ဘလစ်ကင်တို့၏ ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေး ပေါ်လစီတွင် အစွန်းရောက် သမားများ ကြီးစိုးလာခဲ့သည်။ ၁၈၇၆ ခုနှစ် သမ္မတ ရွေးကောက်ပွဲ အပေါ် အငြင်းပွားမှု နှင့် ၁၈၇၇ ခုနှင့် ပြန်လည် ညှိနှိုင်းမှုတို့မှ ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေးကို အဆုံးသတ်ခဲ့သည်။ မကြာမီတွင် ဂျင်မ်ခရိုး ဥပဒေဖြင့် အာဖရိက-အမေရိကန်တို့၏ မဲပေးပိုင်ခွင့်ကို အကာအကွယ် ပေးခဲ့သည်။ မြောက်ဘက် ဒေသတွင်မူ မြို့ပြများ ဖွံ့ဖြိုးလာခြင်းနှင့် ယခင်က မကြုံဖူးအောင် များပြားလှသော ဥရောပတောင်ပိုင်း နှင့် အရှေ့ပိုင်းမှ ရွှေ့ပြောင်းလာသူများကြောင့် နိုင်ငံ၏ စက်မှု ထွန်းကားရေးကို မြန်ဆန်စေခဲ့သည်။ ၁၉၂၉ အထိတိုင်အောင်ပင် အများအပြား ရွှေ့ပြောင်းလာကြသူများကြောင့် အလုပ်သမား ဦးရေများပြားလာပြီး အမေရိကန် ယဉ်ကျေးမှု ကို ပြောင်းလဲစေခဲ့သည်။ နိုင်ငံ၏ အခြေခံ အဆောက်အအုံများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာမှုကလည်း စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု ကို အထောက်အကူ ပေးခဲ့သည်။ ၁၈၆၇ ခုနှစ်တွင် ရုရှားတို့ထံမှ အလက်စကာ ဒေသကို ဝယ်ယူခြင်းဖြင့် ကုန်းမကြီးအား ချဲ့ထွင်မှု ကို အဆုံးသတ်ခဲ့သည်။ ၁၈၉၀ ခုနှစ် ဝေါင်းဒက်နီး စမ်းချောင်းတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော အစုလိုက် အပြုံလိုက်သတ်ဖြတ်မှု (Wounded Knee Massacre) သည် အင်ဒီးယန်းတို့နှင့် စစ်ပွဲတွင် နောက်ဆုံး ပဋိပက္ခ ဖြစ်သည်။ ၁၈၉၃ ခုနှစ်တွင် ပစိဖိတ် သမုဒ္ဒရာထဲရှိ ဘုရင်နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံဖြစ်သော ဟာဝိုင်အီနိုင်ငံ၏ လက်ရှိဘုရင်စနစ်ကို ထိုဒေသတွင် နေထိုင်သူ အမေရိကန် လူမျိုးများ ဦးဆောင်သည့် အာဏာသိမ်းမှုက ဖယ်ရှားဖြစ်ခဲ့သည်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် ဟာဝိုင်အီကျွန်းစုကို ၁၈၉၈ တွင် အမေရိကန် နိုင်ငံ အတွင်း ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ ထိုနှစ်တွင် ဖြစ်ပွားသော စပိန်-အမေရိကန် စစ်ပွဲတွင် အောင်နိုင်မှုက အမေရိကန် ကို ကမ္ဘာ့အင်အားကြီး နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်ကြောင်း ပြသခဲ့ပြီး ထိုမှ တဆင့် ပျူရီတို ရီကို၊ ဂူအမ်ကျွန်း နှင့် [[ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ]]တို့ကို အမေရိကန် နိုင်ငံတွင်းသို့ ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|author=Gates, John M.|url=http://www3.wooster.edu/History/jgates/book-ch3.html|title=War-Related Deaths in the Philippines|work=Pacific Historical Review|publisher=College of Wooster|date=August 1984|accessdate=2007-09-27|archivedate=5 August 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100805061319/http://www3.wooster.edu/history/jgates/book-ch3.html}}&lt;/ref&gt; ဖိလစ်ပိုင်သည် ရာစုနှစ် တစ်ဝက်အကြာတွင် လွတ်လပ်ရေး ရခဲ့ပြီး ပျူရီတို ရီကို နှင့် ဂူအမ်ကျွန်းမှာ အမေရိကန်၏ နယ်နိမိတ်အတွင်း ဆက်လက် တည်ရှိနေဆဲ ဖြစ်သည်။

=== ပထမကမ္ဘာစစ်၊ ကမ္ဘာ့စီးပွားပျက်ကပ် နှင့် ဒုတိယကမ္ဘာစစ် ===
[[File:Dust Bowl&amp;nbsp;- Dallas, South Dakota 1936.jpg|thumb|left|၁၉၃၆ခု သဲမုန်တိုင်း ကာလအတွင်း တောင်ဒါကိုတာမှ စွန့်ပစ်ထားသော ယာခင်းတစ်ခု]]

၁၉၁၄ ခုနှစ် [[ပထမကမ္ဘာစစ်]] ဖြစ်ပွားချိန်တွင် အမေရိကန်သည် မည်သူ့ဘက်မှ မလိုက်ခဲ့ပေ။ အမေရိကန် အများစုသည် ဗြိတိသျှနှင့် ပြင်သစ်တို့အား စာနာကြသော်လည်း အများစုမှာ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှု ကို ကန့်ကွက်ခဲ့သည်။&lt;ref&gt;Foner, Eric, and John A. Garraty (1991). ''The Reader's Companion to American History.'' New York: Houghton Mifflin, p. 576. ISBN 0-395-51372-3.&lt;/ref&gt; ၁၉၁၇ တွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် မဟာမိတ် အဖွဲ့သို ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီးနောက် ဂျာမနီပါဝင်သော ဗဟိုအင်အားကြီးနိုင်ငံများ အတွက် အရေးနိမ့်စေခဲ့သည်။ စစ်ပွဲအပြီးတွင် ဆီးနိတ်လွှတ်တော်မှ [[နိုင်ငံပေါင်းချုပ် အသင်းကြီး]] ဖွဲ့စည်းမှု ပါဝင်သော ဗာဆိုင်းစာချုပ်ကို အတည်မပြုခဲ့ပေ။ အမေရိကန်သည် တဖက်သတ်ဝါဒ (unilateralism) ကို ကျင့်သုံးခဲ့ရာမှ အထီးကျန်ဝါဒ (isolationism) ဖြစ်လုနီးပါးပင် ဖြစ်ခဲ့သည်။&lt;ref&gt;McDuffie, Jerome, Gary Wayne Piggrem, and Steven E. Woodworth (2005). ''U.S. History Super Review''. Piscataway, NJ: Research &amp; Education Association, p. 418. ISBN 0-7386-0070-9.&lt;/ref&gt; ၁၉၂၀ ခုနှစ်တွင် အမျိုးသမီး အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ လှုပ်ရှားမှု အောင်မြင်၍ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေတွင် အမျိုးသမီးတို့ မဲပေးပိုင်ခွင့် အတွက် ပြင်ဆင်နိုင်ခဲ့သည်။ ၁၉၂၀ ခုနှစ်များအတွင်း အကြီးအကျယ် ကြွယ်ဝချမ်းသာလာခြင်းသည် ၁၉၂၉ ဝေါလ်စထရိ ဈေးကွက် ပြိုလဲခြင်းနှင့် အတူ ပြီးဆုံးခဲ့ပြီး [[ကမ္ဘာ့စီးပွားပျက်ကပ်ကြီး]] ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ရသည်။ ၁၉၃၂ ခုနှစ်တွင် ဖရန်ကလင်ဒီ ရုစဗဲ့ သည် သမ္မတအဖြစ် အရွေးခံရပြီးနောက် စီးပွားရေးအပေါ်တွင် အစိုးရမှ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုကို တိုးမြှင့်သည့် ပေါ်လစီ အများအပြားကို ချမှတ်ခဲ့သည်။ ၁၉၃၀ ခုနှစ်များ အတွင်း သဲမုန်တိုင်းများတိုက်ခိုက်ခြင်းသည် လယ်ယာ လုပ်ကိုင်သည့် လူ့အဖွဲ့အစည်းများကို ချွတ်ခြုံကျသွား စေပြီး အနောက်ဘက်သို့ ရွှေ့ပြောင်းမှု အများအပြား အသစ်တဖန် ပေါ်ပေါက်ခဲ့ပြန်သည်။

[[File:1944 NormandyLST.jpg|thumb|အမေရိကန် စစ်တပ် ခြေလျင် တပ်မ (၁) မှ စစ်သားများ နော်မန်ဒီ ဆိပ်ကမ်းသို့ ဒီဒေးတွင် ကမ်းတက် တိုက်ခိုက်စဉ် ဇွန်လ ၆ ရက်၊ ၁၉၄၄]]

ဒုတိယကမ္ဘာစစ်၏ အစောပိုင်းကာလတွင် မည်သည့်ဘက်မှ ပါဝင်ခြင်း မရှိခဲ့သော အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် နာဇီ ဂျာမနီတို့ ပိုလန်ကို ၁၉၃၉ စက်တင်ဘာလတွင် ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ပြီးနောက်တွင် မဟာမိတ် တို့ကို ၁၉၄၁ မတ်လမှစ၍ ငှားရမ်းခြင်း အစီအစဉ်ဖြင့် ပစ္စည်းများ စတင် ထောက်ပံ့ပေးခဲ့သည်။ ၁၉၄၁ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၇ ရက်တွင် ဂျပန်အင်ပိုင်ယာသည် ပုလဲဆိပ်ကမ်း သို့ အမှတ်မထင် ဝင်ရောက် ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရာမှ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် မဟာမိတ်များ နှင့် ပူးပေါင်းခဲ့ကာ ဝင်ရိုးတန်း အင်အားကြီးနိုင်ငံများကို ဆန့်ကျင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည့် အပြင် အမေရိကန်ရှိ ဂျပန် ထောင်ပေါင်းများစွာကို စစ်စခန်းများသို့ ပြောင်းရွှေ့ နေရာချထားခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|author=Burton, Jeffrey F., et al.|url=http://www.nps.gov/history/history/online_books/anthropology74/ce3.htm|title=A Brief History of Japanese American Relocation During World War II|work=Confinement and Ethnicity: An Overview of World War II Japanese American Relocation Sites|month=October|date=July 2000|accessdate=2010-04-02|publisher=National Park Service}}&lt;/ref&gt; စစ်ပွဲတွင် ပါဝင်လာခြင်းကြောင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ နှင့် ကုန်ထုတ်လုပ်မှုများ တိုးပွားလာခဲ့သည်။ စစ်အတွင်း အဓိက တိုက်ခိုက်သူများတွင် အမေရိကန် နိုင်ငံ တစ်ခုသာလျှင် ပိုမိုချမ်းသာ လာခဲ့သည်။ စစ်ကြောင့် မွဲတေမသွားဘဲ ပို၍ ချမ်းသာ လာခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;Kennedy, Paul (1989). ''The Rise and Fall of the Great Powers''. New York: Vintage, p. 358. ISBN 0-679-72019-7.&lt;/ref&gt; ဘရက်တန် ဝုဒ် နှင့် ယော်လ်တာ တို့တွင် ပြုလုပ်သော မဟာမိတ် ညီလာခံမှ နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်း အတွက် စနစ်အသစ်ကို အကြမ်းမျဉ်း ဆွေးနွေးခဲ့ပြီး ထိုစနစ်တွင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု နှင့် [[ဆိုဗီယက် ပြည်ထောင်စု]] တို့ကို ကမ္ဘာ့ အရေးအခင်းများ၏ ဗဟိုချက်မ အဖြစ်ထားရှိခဲ့သည်။ ဥရောပတွင် အောင်ပွဲများ ရရှိပြီးသည့်နောက်တွင် ၁၉၄၅ ခုနှစ်တွင် [[ဆန်ဖရန်စစ္စကိုမြို့]] တွင် နိုင်ငံတကာ ညီလာခံ တစ်ခုကို ကျင်းပခဲ့ပြီး ထိုညီလာခံမှ ကုလသမဂ္ဂ ပဋိဉာဏ် စာတမ်းကို ရေးဆွဲခဲ့ကာ ၎င်းမှာ စစ်အပြီးတွင် အသက်ဝင်လာခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.state.gov/r/pa/ho/pubs/fs/55407.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070612221444/http://www.state.gov/r/pa/ho/pubs/fs/55407.htm|archivedate=12 June 2007|title=The United States and the Founding of the United Nations, August 1941&amp;nbsp;– October 1945|month=October|year=2005|accessdate=2007-06-11|publisher=U.S. Dept. of State, Bureau of Public Affairs, Office of the Historian}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် နျူးကလီးယား လက်နက်ကို ပထမဆုံးထုတ်လုပ်ခဲ့ပြီး ထိုဗုံးများကို [[ဂျပန်နိုင်ငံ]] [[ဟီရိုရှီးမားမြို့|ဟီရိုရှီးမား]] နှင့် [[နာဂါဆာကီမြို့]]တို့ ပေါ်တွင် ဩဂုတ်လတွင် ကျဲချခဲ့သည်။ ဂျပန်တို့သည် စက်တင်ဘာ ၂ ရက်နေ့တွင် လက်နက်ချခဲ့ပြီး စစ်ကြီး ပြီးဆုံးခဲ့သည်။&lt;ref&gt;Pacific War Research Society (2006). ''Japan's Longest Day''. New York: Oxford University Press. ISBN 4-7700-2887-3.&lt;/ref&gt;

=== စစ်အေးတိုက်ပွဲ နှင့် ဆန့်ကျင်မှု နိုင်ငံရေး ===
[[File:Martin Luther King&amp;nbsp;- March on Washington.jpg|thumb|upright|[[မာတင်လူသာကင်း ဂျူနီယာ]] &quot;ကျွန်တော့်မှာ အိပ်မက်ရှိတယ်&quot; ဆိုသော မိန့်ခွန်းကို ပြောကြားနေစဉ် ၁၉၆၃]]
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု နှင့် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုတို့သည် ဒုတိယကမ္ဘာစစ် အပြီးတွင် စစ်အေးတိုက်ပွဲ ကာလအတွင်း တန်ခိုးအရှိန်အဝါ အာဏာချင်း အားပြိုင်ကြသည်။ ဥရောပရှိ စစ်ရေးကိစ္စများကို [[နေတိုးအဖွဲ့]] နှင့် [[ဝါဆောစာချုပ်]]အဖွဲ့ တို့မှ တဆင့် လွှမ်းမိုးကြပြီး ဒေသအတော်များများတွင် ကြားခံနိုင်ငံများမှတဆင့် လက်သီးပုန်းစစ်ပွဲများ ဆင်နွှဲကြသည်။ လက်ဝဲဝါဒီတို့၏ ဒေသများနှင့် ဝင်ငွေကို ပြန်လည်ခွဲရေရေး ပရော့ဂျက်များကို ဆန့်ကျင်သည့် အမေရိကန်နိုင်ငံသည် မကြာခဏဆိုသလိုပင် အာဏာရှင် အစိုးရများကို ကူညီပံ့ပိုးလေ့ ရှိသည်။ အမေရိကန် စစ်တပ်တို့သည် တရုတ်ကွန်မြူနစ်တပ်တို့ကို ၁၉၅၀-၅၃ ခုနှစ် [[ကိုရီးယားစစ်ပွဲ]] အတွင်း တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ လွှတ်တော်၏ &quot;အမေရိကန် မဆန်မှုများကို စုံစမ်းသည့်ကော်မတီ&quot; သည် လက်ဝဲဝါဒီတို့၏ အဖျက်အမှောင့် လုပ်ငန်းများကို စုံစမ်းစစ်ဆေးလေ့ ရှိပြီး ဆီးနိတ်လွှတ်တော်အမတ် ဂျိုးဆက် မက်ကာသီ သည် ကွန်မြူနစ် ဆန့်ကျင်ရေး လှုပ်ရှားမှုတွင် အခရာကျသူ ဖြစ်သည်။

၁၉၆၁ ခုနှစ် ဆိုဗီယက်တို့၏ ပထမဆုံး လူသားပါဝင်သည့် အာကာသယာဉ်ကို လွှတ်တင်ပြီးနောက် အမေရိကန် သမ္မတ [[ဂျွန်အက်ဖ်ကနေဒီ]] က အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုကို လပေါ်တွင် ပထမဆုံး ရောက်ရှိသူဖြစ်ရမည်ဟု ကြွေးကြော်ခဲ့ပြီးနောက် ၁၉၆၉ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်တို့ လပေါ်သို့ ဆင်းသက်နိုင်ခဲ့သည်။ ကနေဒီသည် ဆိုဗီယက်တို့ နှင့် ကျူးဘားတွင် နျူးကလီးယား လက်နက်ဆိုင်ရာ တင်းမာမှု တစ်ခုလည်း ဖြစ်ခဲ့သေးသည်။ ထိုအချိန်ကာလ အတောအတွင်းတွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် အရှိန်အဟုန်မပျက်သော စီးပွားရေး တိုးတက်မှု ရှိနေခဲ့သည်။ ရိုဆာပတ်ခ်၊ မာတင်လူသာကင်း ဂျူနီယာ၊ ဂျိမ်းစ်ဘီဗဲလ် စသည့် အာဖရိက- အမေရိကန်တို့သည် ပြည်သူ့ အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ လှုပ်ရှားမှုများကို ဦးဆောင်ဦးရွက် ပြုခဲ့ပြီး အသားအရောင် ခွဲခြားခြင်း နှင့် ခွဲခြားဆက်ဆံခြင်း ပြဿနာများကို ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်ခဲ့ကြသည်။ ကနေဒီ လုပ်ကြံခံရပြီးသည့်နောက် ၁၉၆၃ တွင် နောက်တက်လာသည့် သမ္မတ လင်ဒန် ဘီ ဂျွန်ဆင် လက်ထက်တွင် ၁၉၆၄ခုနှစ် ပြည်သူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ ဥပဒေ၊ ၁၉၆၅ခု မဲပေးပိုင်ခွင့် ဥပဒေတို့ အတည်ဖြစ်ခဲ့သည်။ ဂျွန်ဆင် နှင့် သူ့နောက်တွင် တက်လာသူ ရစ်ချက် နစ်ကဆင် တို့သည့် အရှေ့တောင်အာရှတွင် တဆင့်ခံတိုက်ခိုက်ပြီး မအောင်မြင်ခဲ့သော စစ်ပွဲဖြစ်သည့် ဗီယက်နမ် စစ်ပွဲကို ဆင်နွှဲခဲ့သည်။ ထိုအချိန်တွင် တန်ပြန်ယဉ်ကျေးမှု လှုပ်ရှားမှုများ ထွန်းကားလာပြီးနောက် စစ်ဆန့်ကျင်ရေး၊ လူမည်းမျိုးချစ်စိတ် ဆန့်ကျင်ရေး၊ လိင်မှုဆိုင်ရာ တော်လှန်မှု များကို ဆန့်ကျင်ရေး တို့ကို လုပ်ဆောင်လာခဲ့ကြသည်။ ထို့ပြင် ဘက်တီ ဖရိုင်းဒန်၊ ဂလော်ရီယာ စတိုင်းနန်း နှင့် အခြားအမျိုးသမီးများ ဦးဆောင်သည့် အမျိုးသမီး အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ လှုပ်ရှားမှုများ ပေါ်ထွက်လာပြီးနောက် အမျိုးသမီးများ အတွက် နိုင်ငံရေး၊ လူမှုရေး နှင့် စီးပွားရေး ဆိုင်ရာ ညီမျှမှု တို့ကို တောင်းဆိုခဲ့သည်။

၁၉၇၄ ခုနှစ်တွင် [[ဝါးတားဂိတ် အရှုပ်တော်ပုံ]] ကြောင့် နစ်ကဆင်သည် ပထမဆုံးအကြိမ် နုတ်ထွက်ရသည့် သမ္မတဖြစ်လာခဲ့သည်။ တရားစီရင်မှု ကို အဟန့်အတားပြုခြင်း၊ အခွင့်အာဏာကို အလွဲသုံးစား လုပ်ခြင်းစသည့် စွပ်စွဲမှုများဖြင့် ရာထူးမှ ဖယ်ရှားခံရမည်ကို ရှောင်ရှားနိုင်ရန် အတွက် ဖြစ်သည်။ သူ့နောက်တွင် ဂဲရက်ဖို့ဒ် သမ္မတဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၁၉၇၀ ခုနှစ်များ နောက်ပိုင်းတွင် သမ္မတဖြစ်ခဲ့သော [[ဂျင်မီ ကာတာ]]၏ အုပ်ချုပ်မှုအောက်တွင် အမေရိကန်နိုင်ငံမှာ ငွေကြေးဖောင်းပွပြီး စီးပွားရေးကျဆင်းခြင်း နှင့် အီရန် ဓားစာခံ အဖြစ်အပျက် တို့ သည် ထင်ရှားသည်။ ၁၉၈၀ ခုနှစ်တွင် [[ရော်နယ် ရေဂင်]] အရွေးချယ်ခံရခြင်းသည် အမေရိကန် နိုင်ငံရေးအား လက်ဝဲသို့ ယိမ်းသွားစေသည့် လက္ခဏာပင် ဖြစ်သည်။ သူ၏ လက်ထက်တွင် အခွန် နှင့် နိုင်ငံ သုံးစွဲမှုဆိုင်ရာ ပြုပြင်ရေးများကို အကြီးအကျယ် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ သူ ဒုတိယအကြိမ် အရွေးခံရပြီးသည့် နောက်တွင် အီရန်-ကွန်ထရာ အဖြစ်အပျက် ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုနှင့် သံတမန် ဆက်ဆံရေး သိသိသာသာ တိုးတက်မှု ရခဲ့သည်။ ထို့နောက် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု ပြိုကွဲသွားခြင်းကြောင့် စစ်အေးတိုက်ပွဲ ပြီးဆုံးခဲ့ရသည်။

=== လက်ရှိခေတ် ===
[[File:UA Flight 175 hits WTC south tower 9-11 edit.jpeg|thumb|right|ဝေါလ်ထရိတ်စင်တာကို [[စက်တင်ဘာ ၁၁ တိုက်ခိုက်မှု]] ဖြစ်ပွားသည့် မနက်တွင် မြင်တွေ့ရပုံ]]
သမ္မတ ဂျော့ခ် အိတ်ချ် ဒဗလျူ ဘုရှ် လက်ထက်တွင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် ကုလသမဂ္ဂမှ တရားဝင် ခွင့်ပြုချက် ပေးထားသော [[ပင်လယ်ကွေ့ စစ်ပွဲ]] ကို ဦးဆောင်ခဲ့သည်။ ခေတ်သစ် အမေရိကန် သမိုင်းကြောင်းတွင် ကာလ အရှည်ကြာဆုံး စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးမှု အဖြစ် ၁၉၉၁ မတ်လမှ ၂၀၀၁ ခုနှစ် မတ်လ အထိ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပြီး သမ္မတ [[ဘီလ် ကလင်တန်]] အုပ်ချုပ်သော ကာလအားလုံး ပါဝင်ပြီး [[ဒေါ့ကွန်း ဘပ်ဘယ်လ်]] ကဲ့သို့သော စီးပွားရေး တိုးတက်မှုများကြောင့်လည်း ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|author=Voyce, Bill|url=http://iwin.iwd.state.ia.us/iowa/ArticleReader?itemid=00003700&amp;print=1|title=Why the Expansion of the 1990s Lasted So Long|publisher=Iowa Workforce Information Network|date=2006-08-21|accessdate=2007-08-16|archivedate=6 October 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061006020321/http://iwin.iwd.state.ia.us/iowa/ArticleReader?itemid=00003700&amp;print=1}}&lt;/ref&gt; လိင်ကိစ္စနှင့် ပတ်သက်သော အရှုပ်အထွေးကြောင့် ၁၉၉၈ တွင် သမ္မတ [[ဘီလ် ကလင်တန်]] တရားရင်ဆိုင် ခဲ့ရသော်လည်း သမ္မတရာထူးမှ ထုတ်ပယ်ခြင်း မရှိခဲ့ပေ။ &lt;ref&gt;{{cite web|author=Voyce, Bill|url=http://iwin.iwd.state.ia.us/iowa/ArticleReader?itemid=00003700&amp;print=1|title=Why the Expansion of the 1990s Lasted So Long|publisher=Iowa Workforce Information Network|date=2006-08-21|accessdate=2007-08-16|archivedate=6 October 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061006020321/http://iwin.iwd.state.ia.us/iowa/ArticleReader?itemid=00003700&amp;print=1}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန် သမိုင်းတွင် အကြိတ်အနယ် နီးနီးကပ်ကပ် ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့သော ၂၀၀၀ ခုနှစ် သမ္မတရွေးကောက်ပွဲ၏ ရလဒ်ကို အမေရိကန် တရားရုံးချုပ် မှ အဆုံးအဖြတ် ပေးခဲ့ရပြီး ဂျော့ချ် အိတ်ချ် ဒဗလျူ ဘုရှ် ၏ သား [[ဂျော့ချ် ဒဗလျူ ဘုရှ်]] သမ္မတ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ 

[[စက်တင်ဘာ ၁၁ တိုက်ခိုက်မှု|၂၀၀၁ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၁၁]] တွင် [[အယ်လ်ကေးဒါး]] အကြမ်းဖက် သမား အဖွဲ့မှ [[နယူးယောက်မြို့]]တော် ရှိ ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေး အဆောက်အအုံ နှင့် ဝါရှင်တန်ဒီစီ အနီးရှိ ပင်တဂွန် စစ်ဌာနချုပ် တို့အား အကြမ်းဖက် တိုက်ခိုက် ခဲ့သဖြင့် ပြည်သူ ၃၀၀၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့ရသည်။ လက်စားချေ တုံ့ပြန်မှု အနေနှင့် ဘုရှ် ဦးဆောင်သော အစိုးရအဖွဲ့သည် ကမ္ဘာတဝှမ်းလုံးတွင် အကြမ်းဖက်သမားတို့အား စစ်ကြေညာ တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြသည်။ ၂၀၀၁ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလတွင် အမေရိကန် စစ်တပ်တို့သည် [[အာဖဂန်နစ္စတန်နိုင်ငံ]] ကို ဝင်ရောက်စီးနင်းပြီး တာလီဘန် အစိုးရ နှင့် အယ်လ်ကေးဒါးတို့၏ လေ့ကျင့်ရေး စခန်းများကို ဖယ်ရှားပစ်ခဲ့သည်။ တာလီဘန် သူပုန် တို့က ပြောက်ကျားစနစ်ဖြင့် ဆက်လက် တိုက်ခိုက်နေကြဆဲပင် ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၂ ခုနှစ်တွင် ဘုရှ် အစိုးရသည် အငြင်းပွားစရာ ရှိသည့် အကြောင်းပြချက်များဖြင့် [[အီရတ်နိုင်ငံ]] အစိုးရကို ဖယ်ရှားနိုင်ရန် စတင်လှုံ့ဆော်ခဲ့ကြသည်။ &lt;ref&gt;{{cite news|title=Many Europeans Oppose War in Iraq|work=USA Today|url=http://www.usatoday.com/news/world/2003-02-14-eu-survey.htm|date=2003-02-14|accessdate=2008-09-01}}{{cite web|author=Springford, John|title='Old’ and ‘New’ Europeans United: Public Attitudes Towards the Iraq War and US Foreign Policy|publisher=Centre for European Reform|url=http://www.cer.org.uk/pdf/back_brief_springford_dec03.pdf|month=December|year=2003|accessdate=2008-09-01|archiveurl=https://web.archive.org/web/20040328182510/http://www.cer.org.uk/pdf/back_brief_springford_dec03.pdf|archivedate=28 March 2004}}&lt;/ref&gt; စစ်ရေးဆိုင်ရာ ကျူးကျော်မှုအတွက် [[နေတိုးအဖွဲ့]] ၏ထောက်ခံမှု နှင့် ကုလသမဂ္ဂ မှ တရားဝင်သဘောတူညီချက် မရသဖြင့် ဘုရှ်သည် စိတ်အားထက်သန်သော မဟာမိတ်များကို စုစည်းကာ ၂၀၀၃ ခုနှစ်တွင် မဟာမိတ်တပ် တို့သည် အီရတ်ကို ၂၀၀၃ တွင် လက်ဦးမှု ရယူ တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြကာ အာဏာရှင် [[ဆဒမ် ဟူစိန်]] ကို ဖယ်ရှားခဲ့ကြသည်။ ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် ကက်ထရီနာ ဟာရီကိန်း မုန်တိုင်းသည် ပင်လယ်ကွေ့ ကမ်းရိုးတန်း (Gulf Coast) တလျှောက်ကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် တိုက်ခတ် ဖျက်စီးခဲ့ပြီး နယူးအော်လင်းပြည်နယ် ကို အကြီးအကျယ် ပျက်စီးစေခဲ့သည်။ ၂၀၀၈ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၄ရက်တွင် ကမ္ဘာ့ စီးပွားရေး ကျဆင်းမှုများ ကြားတွင် [[ဘာရတ်အိုဘားမား]] သည် ပထမဆုံး အာဖရိကန် အမေရိကန် သမ္မတ အဖြစ် ရွေးချယ်ခံခဲ့ရသည်။ ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု စနစ်နှင့် ငွေကြေးစနစ်ကို အကြီးအကျယ် ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ထိုနှစ်အတွင်း မက္ကဆီကို ပင်လယ်ကွေ့တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော ဒိ(ပ်) ဝါးတား ဟော်ရီဇုန် ရေနံဖိတ်စဉ်မှုသည် စစ်ပွဲမရှိသော ကာလတွင် အကြီးအကျယ်ဆုံးသော ကပ်ဘေးဆိုက်မှုပင် ဖြစ်ပေသည်။&lt;ref&gt;{{cite news|author=|title=BP Oil Spill Is Now The Largest Ever In Gulf|publisher=CBS/Associated Press|url=http://www.cbsnews.com/stories/2010/07/01/national/main6636406.shtml|date=2010-07-01|accessdate=2010-07-01|archivedate=25 May 2012|archiveurl=https://archive.is/20120525210100/http://www.cbsnews.com/stories/2010/07/01/national/main6636406.shtml}}&lt;/ref&gt;

== အစိုးရ နှင့် ရွေးကောက်ပွဲ ==
[[File:Capitol Building Full View.jpg|thumb|right|အမေရိကန် ကွန်ဂရက် လွှတ်တော် ကျင်းပရာ နေရာဖြစ်သော ကက်ပီတိုလ် အဆောက်အအုံကို အနောက်ဘက် အခြမ်းမှ တွေ့ရစဉ်]]
အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ကျန်ရှိနေသေးသော ဖက်ဒရယ်နိုင်ငံများတွင် သက်တမ်းအရှည်ဆုံးသော နိုင်ငံဖြစ်သည်။ အင်္ဂလိပ်လက်အောက်မှ လွတ်မြောက် သည့်အချိန်ကစ၍ ဖက်ဒရယ်နိုင်ငံ အဖြစ် တည်ထောင်ထားခဲ့သည်။ နိုင်ငံရေး စနစ်မှာ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ အခြေခံသော သမ္မတနိုင်ငံ နှင့် ကိုယ်စားပြု ဒီမိုကရေစီ စနစ်ဖြစ်ပြီး ထိုစနစ်၏ သဘောသဘာဝမှာ &quot;အများစု၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ဥပဒေဖြင့် အကာကွယ် ပေးထားသည့် လူနည်းစု အခွင့်အရေးဖြင့် ပြန်လည် ထိန်းချုပ်ထားသည့်စနစ်&quot; ဟု ဖွင့်ဆိုထားသည်။ &lt;ref&gt;Scheb, John M., and John M. Scheb II (2002). ''An Introduction to the American Legal System''. Florence, KY: Delmar, p. 6. ISBN 0-7668-2759-3.&lt;/ref&gt; အစိုးရကို နိုင်ငံ၏ အထွဋ်အထိပ် တရားဥပဒေ ဆိုင်ရာ စာရွက်စာတမ်းဖြစ်သော အမေရိကန် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေတွင် ပြဋ္ဌာန်းထားသည့် ပြန်လည်စောင့်ကြပ် ကြည့်ရှုစစ်ဆေးခြင်း ဖြင့် ကန့်သတ်ထိန်းချုပ်ထားသည်။ အမေရိကန် ဖက်ဒရယ် စနစ်တွင် နိုင်ငံသားတို့ကို ဖက်ဒရယ်၊ ပြည်နယ် နှင့် ဒေသဆိုင်ရာ ဆိုသော အစိုးရ အဆင့် (၃) ရပ်ဖြင့် အုပ်ချုပ်သည်။ ဒေသဆိုင်ရာ အစိုးရ၏ တာဝန်ကို ကောင်တီ ဆိုင်ရာ နှင့် စည်ပင်သာယာရေး ဆိုင်ရာ ဟူ၍ ပြန်လည် ခွဲဝေလေ့ ရှိသည်။ သို့သော် နေရာတိုင်းလိုလို တွင် အမှုဆောင် နှင့် ဥပဒေပြု အရာရှိများကို နယ်မြေဒေသ အတွင်းရှိ နိုင်ငံသားတို့၏ မဲဆန္ဒဖြင့် တာဝန်ခွဲဝေချထားလေ့ ရှိသည်။ ဖက်ဒရယ် အစိုးရ တွင် မည်သည့် အစုအဖွဲ့မှ ကိုယ်စားလှယ် မည်မျှ ပါဝင်ရမည် စသော ကန့်သတ်ချက်မျိုး မရှိဘဲ အောက်ခြေ အဆင့်တွင်လည်း ထိုသို့ ခွဲဝေနေရာချထားမှုမျိုး အလွန်ပင် ရှားပါးသည်။

[[File:WhiteHouseSouthFacade.JPG|thumb|left| အမေရိကန် သမ္မတ၏ နေထိုင်ရာ နှင့် ရုံးဖြစ်သော အိမ်ဖြုတော်၏ တောင်ဘက် မျက်နှာစာ]]
၁၇၈၇ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၁၇ ရက်နေ့က အတည်ပြုခဲ့သော ဖွဲ့စည်း အုပ်ချုပ်ပုံ အခြေခံဥပဒေအရ ဖက်ဒရယ် အစိုးရ တွင် အစိတ်အပိုင်း သုံးခုရှိသည်။
* ဥပဒေပြုရေး။ ။ ဆီးနိတ်လွှတ်တော် (အထက်လွှတ်တော်) နှင့် အောက်လွှတ်တော် ဟု နှစ်ပိုင်းခွဲခြားထားသော အမေရိကန် ကွက်ဂရက်သည် ဖက်ဒရယ် ဥပဒေ ပြဋ္ဌာန်းခြင်း၊ စစ်ကြေညာခြင်း၊ စာချုပ်စာတမ်းများကို အတည်ပြုခြင်း စသည့် အခွင့်အာဏာများရှိသည်။ ထို့အပြင် ဘတ်ဂျက် အသုံးစရိတ် နှင့် အခွန်အတုပ်ဆိုင်ရာ အခွင့်အာဏာလည်း ရှိပြီး အစိုးရ အဖွဲ့အတွင်းရှိ တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူများအား အရေးပေါ်လာပါက စစ်ဆေးပြီး ရာထူးမှ ဖယ်ရှားနိုင်သော အခွင့်အာဏာလည်း ရှိသည်။

* အုပ်ချုပ်ရေး ။ ။ အုပ်ချုပ်ရေးဌာနတွင် သမ္မတသည် အချုပ်အခြာ အာဏာပိုင် ဖြစ်၏။ သမ္မတကို လေးနှစ်တစ်ကြိမ် ရွေးကောက်တင်မြှောက် ရ၏။ နိုင်ငံ၏အခြေခံဥပဒေအရ သမ္မတအား အပ်နှင်းထား သော အာဏာများမှာ လွန်စွာပင် များပြားကျယ်ဝန်းလှပေ သည်။ သမ္မတသည် နိုင်ငံခြား တိုင်းပြည်များနှင့် စာချုပ်ချုပ် နိုင်၏။ သံအမတ်များ၊ အစိုးရ ကက်ဘိနက် အဖွဲ့ဝင် ဝန်ကြီးများ၊ ဖက်ဒရယ် ဥပဒေ နှင့် ပေါ်လစီဆိုင်ရာ စီမံခန့်ခွဲသူများကို ခန့် ထားနိုင်၏။ သို့ရာတွင်အစိုးရ ကက်ဘိနက် အဖွဲ့ဝင် ဝန်ကြီးများကို ခန့်ထားရာတွင် အထက်လွှတ် တော်၏ သဘောတူညီချက်ကို ခံယူရသည်။ အမေရိကန် သမ္မတသည် အမေရိကန် စစ်တပ်၏ စစ်ဦးစီးချုပ် ဖြစ်ပြီး အဆိုပြုလာသော ဥပဒေများကို အတည်မပြုမီတွင် ဗီတိုအာဏာသုံး၍ ပယ်ချနိုင်ခွင့် ရှိသည်။ 

* တရားစီရင်ရေး။ ။ ပြည်ထောင်စု တရား လွှတ်တော်ချုပ်နှင့် ထိုထက်နိမ့်သော ဖက်ဒရယ် တရားရုံးများ ပါဝင်ပြီး ၎င်းတို့၏ တရားသူကြီးများကို သမ္မတက အထက်လွှတ်တော်၏ ခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ခန့်အပ်ရသည်။ ၎င်းတို့မှ ဥပဒေများကို ဖွင့်ဆိုရှင်းလင်းရပြီး ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ နှင့် မကိုက်ညီသော တရားစီရင်မှုများကို ပယ်ဖျက်ခွင့် ရှိသည်။

[[File:USSupremeCourtWestFacade.JPG|thumb|right|အမေရိကန် တရားရုံးချုပ် အဆောက်အဦး၏ အနောက်ဘက် မျက်နှာစာ]]
အောက်လွှတ်တော်တွင် မဲပေးနိုင်သော အမတ် ၄၃၅ ဦးရှိပြီး သူတို့သည် ကွန်ဂရယ် မဲဆန္ဒနယ်ကို ၂ နှစ်သက်တမ်းဖြင့် ကိုယ်စားပြုကြသည်။ အောက်လွှတ်တော် အမတ်နေရာ အရေအတွက် ကို ပြည်နယ်အတွင်းရှိ လူဦးရေ ပေါ်တွင် မူတည်၍ ၁၀ နှစ်တစ်ကြိမ် ပြန်လည်ခွဲဝေ နေရာချထားလေ့ ရှိသည်။ ၂၀၀၀ ခုနှစ် လူဦးရေ စာရင်းအရ ပြည်နယ် ၇ ခုတွင် အနည်းဆုံး အမတ် ၁ နေရာစီသာ ရှိပြီး လူဦးရေ အများဆုံးဖြစ်သော ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်တွင် အောက်လွှတ်တော် အမတ် ၅၃ ဦး ရှိသည်။ ဆီးနိတ်လွှတ်တော်တွင် အမတ် ၁၀၀ ဦး ရှိပြီး ပြည်နယ်တစ်ခုစီ အတွက် ကိုယ်စားပြုသူ အမတ် ၂ ဦးစီ ဖြစ်ကာ ရွေးကောက်တက်မြှောက်မှု သက်တမ်းမှာ ၆ နှစ်တစ်ကြိမ်ဖြစ်သည်။ သမ္မတ ၏ ရွေးကောက်တင်မြှောက်မှု သက်တမ်းမှာ ၄ နှစ်တစ်ကြိမ်မျှ ဖြစ်ပြီး သမ္မတသည် သက်တမ်း ၂ ခုထက် ပို၍ အရွေးခံခွင့် မရှိပေ။ သမ္မတကို စုစုပေါင်း မဲအရေအတွက်ဖြင့် တိုက်ရိုက် တင်မြှောက်ခြင်း မဟုတ်ပဲ ပြည်နယ်အလိုက် အချိုးကျ ခွဲဝေထားသော အီလက်ထရိုရယ် ကောလိပ် စနစ်ဖြင့် တင်မြှောက်ခြင်း ဖြစ်သည်။ တရားရုံးချုပ်ကို အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု ၏ တရားသူကြီးချုပ်က ဦးဆောင်ကာ အဖွဲ့ဝင် ၉ ဦးရှိပြီး သက်တမ်း သတ်မှတ်ထားခြင်း မရှိပေ။

ပြည်နယ်အစိုးရများ၏ ဖွဲ့စည်းပုံမှာ အကြမ်းမျဉ်းအားဖြင့် အတူတူပင် ဖြစ်သည်။ နီဘရားစကားပြည်နယ် တစ်ခုတွင်သာ အထက်လွှတ်တော် အောက်လွှတ်တော် မခွဲပဲ လွှတ်တော် တစ်ခုတည်း ရှိသည်။ ပြည်နယ်တစ်ခုစီ၏ ပြည်နယ် အုပ်ချုပ်ရေးမှူးကို ပြည်နယ်အတွင်း မဲဆန္ဒဖြင့် တိုက်ရိုက် ရွေးကောက်တင်မြှောက်ကြသည်။ အချို့သော ပြည်နယ် တရားသူကြီးများနှင့် ကက်ဘိနက် အရာရှိများကို ပြည်နယ် အုပ်ချုပ်ရေးမှူးမှ တိုက်ရိုက် တာဝန်ပေး ခန့်အပ်ပြီး အချို့ကိုမူ မဲဆန္ဒစနစ်ဖြင့် ရွေးကောက်တင်မြှောက်ကြသည်။

ဥပဒေနှင့် အစိုးရ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများ အားလုံးကို တရားစီရင်ရေး ဌာန မှ ပြန်လည် သုံးသပ်ရန် လိုအပ်ပြီး ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေအား ဖောက်ဖျက်ခြင်းကို တွေ့ရှိပါက ပယ်ဖျက်လေ့ ရှိသည်။ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ၏ မူရင်း ရေးသားချက်များတွင် ဖက်ဒရယ် အစိုးရ၏ ဖွဲ့စည်းပုံနှင့် ပြည်နယ်တစ်ခုချင်းစီ နှင့် ဆက်စပ်မှုကို ရှင်းလင်းစွာ ဖွင့်ဆိုထားသည်။ အခန်း(၁) တွင် ဟာဘေး ကော်ပတ်စ် (habeas corpus) အရ လူတစ်ဦးတစ်ယောက်ချင်းအား တရားဥပဒေမဲ့ ဖမ်းဆီးချုပ်နှောင်ခြင်းကို အကာအကွယ် ပေးထားပြီး အခန်း (၃) တွင် ရာဇဝတ်မှုအားလုံး အတွက် တရားရုံးတွင် ရင်ဆိုင်ဖြေရှင်းနိုင်ခွင့် အတွက် အာမခံချက်ပေးထားသည်။ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံ ဥပဒေကို ပြင်ဆင်ရန် အတွက် ပြည်နယ်အားလုံး၏ ၄ ပုံ ၃ ပုံမှ သဘောတူညီရန် လိုအပ်သည်။ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေကို ၂၇ ကြိမ်တိုင် ပြင်ဆင်ခဲ့ပြီး ပထမ ၁၀ ကြိမ်မှာ အခွင့်အရေး ဆိုင်ရာ ဥပဒေများ (Bill of Rights) ကို ပြင်ဆင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပြီး ၁၄ကြိမ်မြောက် ပြင်ဆင်မှုသည် အမေရိကန် နိုင်ငံသား တစ်ဦးချင်းစီ၏ အခွင့်အရေးများ ၏ အခြေခံ အချက်အလက်များကို ပြင်ဆင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

ဖက်ဒရယ် အစိုးရ၏ အစိတ်အပိုင်း တစ်ခုစီ တစ်ခုစီ၌ ကိုယ်ပိုင်တန်ခိုးအာဏာများရှိရာ ထိုတန်ခိုး အာဏာများကို ကျန်ဌာနနှစ်ခုက ဖြည့်စွက်ခြင်း၊ ရုပ်သိမ်းခြင်း မပြုလုပ်နိုင်ချေ။&lt;ref&gt;မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၄)&lt;/ref&gt;
=== ပါတီများ၊ ခံယူချက်များ နှင့် နိုင်ငံရေး ===
[[File:Barack Obama&amp;nbsp;- ITN.jpg|thumb|upright|[[ဘာရတ်အိုဘားမား]] အမေရိကန် သမ္မတအဖြစ် အမေရိကန် တရားသူကြီးချုပ် ဂျွန်ရောဘတ်၏ ရှေ့မှောက်တွင် ကျမ်းသစ္စာကျိန်ဆိုနေစဉ် (၂၀၀၉ ဇန်နဝါရီ ၂၀)]]
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် သမိုင်းကြောင်းတလျှောက် အချိန်ကာလ အတော်များများတွင် ပါတီနှစ်ခု ကြီးစိုးသော စနစ်ဖြင့် ရပ်တည်ခဲ့သည်။ အဆင့်အမျိုးမျိုးအတွက် ရာထူးများကို ပြည်နယ်အဆင့်မှ စီမံခန့်ခွဲသော ပဏာမ ရွေးကောက်ပွဲများကို ကျင်းပ၍ နောက်ထပ်မံ ပြုလုပ်မည့် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ အတွက် ပါတီ အသီးသီးမှ အမတ်လောင်းများကို ရွေးချယ်ကြသည်။ ၁၈၅၆ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲမှ စ၍ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် ဩဇာရှိသော အဓိက ပါတီ ၂ ခုမှာ ၁၈၂၄ ခုနှစ်တွင် တည်ထောင်ခဲ့သော ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ နှင့် ၁၈၅၄ ခုနှစ်တွင် တည်ထောင်ခဲ့သော ရီပတ်ဘလစ်ကင် ပါတီ တို့ဖြစ်သည်။ ပြည်တွင်းစစ် ပြီးသည့် အချိန်မှစ၍ အခြားပါတီမှ သမ္မတလောင်း တစ်ဦးသာလျှင် ထွက်ပေါ်ခဲ့ပြီး ထိုသူမှာ ယခင် သမ္မတဟောင်း သီအိုဒိုး ရုစဗဲ့ ဖြစ်သည်။ သူသည် ၁၉၁၂ ခုနှစ်တွင် ပရိုဂရက်ဆစ် ပါတီ အတွက် ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့ပြီး မဲရာခိုင်နှုန်း ၂၀ ကျော်မျှ ရရှိခဲ့သည်။

အမေရိကန် နိုင်ငံရေးရပ်ဝန်းတွင် ရီပတ်ဘလစ်ကင် ပါတီသည် ကွန်ဆာဗေးတစ်ဖြစ်သည် သို့ လက်ယာဘက် ယိမ်းသည်ဟု ယူဆနိုင်ပြီး ဒီမိုကရက်တစ် ပါတီမှာမူ လစ်ဘရယ်ဖြစ်သည် သို့မဟုတ် လက်ဝဲဘက်ယိမ်းသည် ဟု ယူဆနိုင်သည်။ အရှေ့မြောက်ပိုင်း ရှိပြည်နယ်များ၊ အနောက်ဘက် ကမ်းရိုးတန်း ပြည်နယ်များ နှင့် ရေကန်ကြီးများ ရှိရာ ပြည်နယ်များမှာ အပြာရောင်ပြည်နယ်များဟု ခေါ်ပြီး လစ်ဘရယ် ဖြစ်ကြသည်။ တောင်ဘက်ရှိပြည်နယ်များ၊ ဂရိတ်ပလိန်း၏ တစိတ်တပိုင်း နှင့် ရော့ကီးတောင်တန်းပြည်နယ်များမှာမူ အနီရောင်ပြည်နယ်များဟု ခေါ်ပြီး ကွန်ဆာဗေးတစ် ဖြစ်ကြသည်။

၂၀၀၈ ခုနှစ် သမ္မတရွေးကောက်ပွဲတွင် အနိုင်ရခဲ့သော ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ မှ ဘာရတ်အိုဘားမား သည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ၄၄ ယောက်မြောက် သမ္မတဖြစ်သည်။ ယခင် သမ္မတများ အားလုံးမှာ ဥရောပသားမှ ဆင်းသက်လာသူများသာ ဖြစ်ကြသည်။ ၂၀၁၀ နှစ်လယ် ရွေးကောက်ပွဲ ရလဒ်အရ ရီပတ်ဘလစ်ကင် ပါတီသည် အောက်လွှတ်တော်ကို ထိန်းချုပ်ထားပြီး ဆီးနိတ်လွှတ်တော်တွင် နေရာရလာသော်လည်း အထက်လွှတ်တော်တွင် ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီမှ အများစုဖြစ်နေသေးသည်။ ၁၁၂ ကြိမ်မြောက် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ကွန်ဂရက်တွင် ဆီးနိတ် လွှတ်တော်တွင် ဒီမိုကရက် ၅၁ ဦး၊ ဒီမိုကရက်များကို ထောက်ခံသော တစ်သီးပုဂ္ဂလ ၂ ဦး နှင့် ရီပတ်ဘလစ်ကင် ပါတီမှ ၄၇ ဦး ရှိပြီး အောက်လွှတ်တော်တွင် ရီပတ်ဘလစ်ကင် ၂၄၂ ဦး နှင့် ဒီမိုကရက် ၁၉၃ ဦး ရှိသည်။ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးများတွင် ရီပတ်ဘလစ်ကင် ၂၉ ဦး၊ ဒီမိုကရက် ၂၀ ဦးနှင့် တစ်သီးပုဂ္ဂလ တစ်ဦး ပါဝင်သည်။

== နိုင်ငံခြားဆက်ဆံရေးနှင့် စစ်ရေးကိစ္စများ ==
[[File:Hague Clinton May 14 2010 Crop.jpeg|thumb|right|ဗြိတိသျှ နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး ဝီလီယမ် ဟိတ်ဂ် နှင့် အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး [[ဟီလာရီ ကလင်တန်]] ၂၀၁၀ မေလ]]

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ကမ္ဘာတဝှမ်းလုံးတွင် စီးပွားရေး၊နိုင်ငံရေးနှင့် စစ်ရေးဆိုင်ရာ လွှမ်းမိုးမှုရရန် ကြိုးပမ်းလေ့ ရှိသည်။ ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေးကောင်စီ၏ အမြဲတမ်း အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး ကုလသမဂ္ဂ ဌာနချုပ်သည် [[နယူးယောက်မြို့]]တော် တွင် ရှိသည်။ ဂျီအိတ် (G8)၊ ဂျီ တွမ်တီး (G20)၊ အိုအီးစီဒီ အဖွဲ့တို့၏ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံတိုင်းလိုလိုသည် ဝါရှင်တန်ဒီစီတွင် သံရုံးများ ထားရှိကြပြီး နိုင်ငံအများအပြားမှာ နိုင်ငံအနှံ့တွင် အတွင်းဝန်ရုံးများ ထားရှိကြသည်။ အလားတူပင် နိုင်ငံတိုင်းလိုလိုတွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ သံရုံးများ ရှိကြသည်။ သို့သော်လည်း [[ကျူးဘားနိုင်ငံ]]၊ [[အီရန်နိုင်ငံ]]၊ [[မြောက်ကိုရီးယားနိုင်ငံ]]၊ [[ဘူတန်နိုင်ငံ]] နှင့် [[ထိုင်ဝမ်]]နိုင်ငံတို့သည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနှင့် တရားဝင် သံတမန် ဆက်ဆံရေး မရှိပေ။

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း နှင့် အထူးသီးသန့်ဆက်ဆံရေး ရှိပြီး ကနေဒါနိုင်ငံ၊ ဩစတေးလျနိုင်ငံ၊ နယူးဇီလန်နိုင်ငံ၊ ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ၊ ဂျပန်နိုင်ငံ၊ တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံ၊ အစ္စရေးနိုင်ငံနှင့် အချို့သော ဥရောပနိုင်ငံများနှင့် မဟာမိတ်ကဲ့သို့သော ဆက်ဆံရေးမျိုး ရှိသည်။ စစ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေး ကိစ္စများအတွင် နေတိုးအဖွဲ့ဝင်များနှင့် အတူတကွ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်လေ့ ရှိသည်။ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများနှင့် အမေရိကားနိုင်ငံများ အဖွဲ့ကဲ့သို့သော အဖွဲ့များဖြင့် အတူတကွ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်လေ့ ရှိပြီး ကနေဒါ၊ မက္ကဆီကိုတို့ဖြင့် ချုပ်ဆိုထားသော မြောက်အမေရိကနိုင်ငံများ၏ လွတ်လပ်စွာ ကုန်သွယ်ခွင့် သဘောတူညီချက်ဖြင့် စီးပွားရေးအားဖြင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်လေ့ ရှိသည်။ ၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် နိုင်ငံတကာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး အစီအစဉ်တွင် စုစုပေါင်း အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂၅.၄ ဘီလီယံများ သုံးစွဲခဲ့ပြီး တကမ္ဘာလုံးတွင် အများဆုံး သုံးစွဲခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံအလိုက် စုစုပေါင်း ဝင်ငွေ အနေနှင့် ကြည့်လျှင်မူ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ထောက်ပံ့မှုမှာ ၀.၁၈ ရာခိုင်နှုန်းသာ ရှိသဖြင့် လှူဒါန်းသည့် နိုင်ငံများတွင် နံပါတ် ၂၂ နေရာတွင်သာ ရှိသည်။ အခြားတစ်ဖက်မှ ကြည့်လျှင်မူ အမေရိကန်လူမျိုးတို့၏ နိုင်ငံခြားတိုင်းပြည်များတွင် လှူဒါန်းမှုများမှာ အလွန်ရက်ရောသည်ကို တွေ့နိုင်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|author=Shah, Anup|title=US and Foreign Aid Assistance|date=2009-04-13|publisher=GlobalIssues.org|url=http://www.globalissues.org/article/35/us-and-foreign-aid-assistance|accessdate=2009-10-11}}&lt;/ref&gt;

[[File:USS Abraham Lincoln(CVN 72).jpg|thumb|left|အမေရိကန် လေယာဉ်တင်သင်္ဘော ယူအက်စ်အက်စ် အေဘရာဟမ် လင်ကွန်း]]

အမေရိကန်သမ္မတသည် နိုင်ငံ၏ စစ်တပ်တွင် စစ်သေနာပတိချုပ်ရာထူးကို ရယူထားပြီး ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးနှင့် စစ်ဦးစီးချုပ်အဖွဲ့ကို ခန့်အပ်ပိုင်ခွင့် ရှိသည်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု၏ ကာကွယ်ရေး ဦးစီးဌာနမှာ လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့များကို အုပ်ချုပ်ပြီး ၎င်းတို့တွင် ကြည်းတပ်၊ ရေတပ်၊ မရိန်းတပ်၊ လေတပ် တို့ ပါဝင်သည်။ ကမ်းခြေစောင့်တပ်ကို စစ်မက် ဖြစ်ပွားမနေသော အချိန်တွင် ပြည်ထဲရေး ဌာနမှ အုပ်ချုပ်ပြီး စစ်မက်ဖြစ်ပွားနေချိန်တွင် ရေတပ်မှ အုပ်ချုပ်သည်။ ၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင် လက်နက်ကိုင် တပ်ဖွဲ့များတွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူ ၁.၄ သန်းမျှ ရှိပြီး အရန်အင်အား နှင့် အမျိုးသားအစောင့်တပ်ဖွဲ့များကို ထည့်သွင်း ရေတွက်ပါက အားလုံးပေါင်း ၂.၃ သန်းမျှ ရှိသည်။ ကာကွယ်ရေး ဦးစီးဌာနတွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူများတွင် ကန်ထရိုက်တာများ မပါဝင်ဘဲ အရပ်သား ၇ သိန်းကျော် ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.airforce-magazine.com/MagazineArchive/Magazine%20Documents/2009/May%202009/0509facts_fig.pdf|title=The Air Force in Facts and Figures (Armed Forces Manpower Trends, End Strength in Thousands)|work=Air Force Magazine|date=May 2009|accessdate=2009-10-09}}&lt;/ref&gt;

စစ်မှုထမ်းရန် အတွက်မှာ မိမိဆန္ဒအလျောက်သာ ဖြစ်ပြီး စစ်ပွဲကာလ အတွင်းတွင် စစ်မှုမထမ်း မနေရ စနစ်ကို ကြိုတင်ရွေးချယ်ထားသူ များအပေါ်တွင် ပြဋ္ဌာန်းလေ့ ရှိသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web | url=http://www.sss.gov/what.htm | title=WHAT DOES SELECTIVE SERVICE PROVIDE FOR AMERICA? | publisher=Selective Service System | work=www.sss.gov | accessdate=February 11, 2012 | archivedate=15 September 2012 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20120915102215/http://www.sss.gov/what.htm }}&lt;/ref&gt; အမေရိကန် စစ်တပ်များကို လေတပ် အတွင်းရှိ များပြားလှစွာသော သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လေယာဉ်များကို အသုံးပြု၍ ဖြစ်စေ၊ ရေတပ်မှ လက်ရှိသုံးစွဲနေသော လေယာဉ်တင် သင်္ဘော ၁၁ စင်း ဖြင့် ဖြစ်စေ၊ ရေတပ်၏ အတ္တလန္တိတ်နှင့် ပစိဖိတ် ဒေသရှိ သင်္ဘောများ ဖြင့် ဖြစ်စေ အလျှင်အမြန် နေရာ ချထားနိုင်သည်။ အမေရိကန် စစ်တပ်တွင် အခြေစိုက်စခန်း နှင့် နိုင်ငံခြား အခြေခံစခန်း ပေါင်း ၈၆၅ ခု ရှိပြီး&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.defense.gov/pubs/BSR_2008_Baseline.pdf|title=Base Structure Report, Fiscal Year 2008 Baseline|publisher=Department of Defense|accessdate=2009-10-09}}&lt;/ref&gt; နိုင်ငံပေါင်း ၂၅ နိုင်ငံတွင် တာဝန်ချထားသူပေါင်း ၁၀၀ ကျော် မျှ ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://siadapp.dmdc.osd.mil/personnel/MILITARY/history/hst1003.pdf|title=Active Duty Military Personnel Strengths by Regional Area and by Country (309A)|publisher=Department of Defense|date=2010-03-31|accessdate=2010-10-07|archivedate=24 July 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130724211511/http://siadapp.dmdc.osd.mil/personnel/MILITARY/history/hst1003.pdf}}&lt;/ref&gt;

၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန် စစ်တပ်၏ စုစုပေါင်း သုံးစွဲငွေမှာ ဘီလီယံ ၇၀၀ ခန့်မျှ ဖြစ်ပြီး တကမ္ဘာလုံးရှိ စစ်တပ်များ သုံးစွဲငွေ၏ ၄၃ ရာခိုင်နှုန်း မျှ ဖြစ်ပြီး အခြားနိုင်ငံကြီး ၁၄ နိုင်ငံ၏ စစ်ရေး သုံးစွဲစရိတ် ပေါင်းထားခြင်း ထက်ပင် များသည်။ ဂျီဒီပီ၏ ၄.၈ ရာခိုင်နှုန်းမျှ ရှိသဖြင့် ကမ္ဘာပေါ်တွင် စစ်ရေး စရိတ် အသုံးအများဆုံးသော နိုင်ငံ ၁၅ နိုင်ငံတွင် ဆော်ဒီအာရေဗျ ပြီးလျှင် ဒုတိယ နေရာမှ လိုက်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sipri.org/research/armaments/milex/resultoutput/15majorspenders|title=The 15 Countries with the Highest Military Expenditure in 2010|publisher=Stockholm International Peace Research Institute|accessdate=2012-02-05|archivedate=28 March 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100328104327/http://www.sipri.org/research/armaments/milex/resultoutput/15majorspenders}}&lt;/ref&gt; ကာကွယ်ရေး ဦးစီးဌာန၏ ၂၀၁၂ ခုနှစ် အတွက် လျာထားသော ဘတ်ဂျက်မှာ ၅၅၃ ဘီလီယံ ဒေါ်လာမျှ ဖြစ်ပြီး ၂၀၁၁ ခုနှစ် လျာထားသော ဘတ်ဂျက်ထက် ၄.၂ ရာခိုင်နှုန်းမျှ ပိုမြင့်သည်။ အီရတ်နိုင်ငံနှင့် အာဖဂန်နစ္စတန်နိုင်ငံ အတွင်း စစ်ရေးအရ သုံးစွဲရန် ၁၁၈ ဘီလီယံ ထပ်မံ လျာထားသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://comptroller.defense.gov/defbudget/fy2012/FY2012_Budget_Request_Overview_Book.pdf|title=Fiscal Year 2012 Budget Request Overview|publisher=Department of Defense|date=February 2011|accessdate=2011-07-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110304062616/http://comptroller.defense.gov/defbudget/fy2012/FY2012_Budget_Request_Overview_Book.pdf|archivedate=4 March 2011}}&lt;/ref&gt;အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ နောက်ဆုံး တပ်ဖွဲ့မှာ အီရတ်နိုင်ငံမှ ၂၀၁၁ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် ထွက်ခွာခဲ့သည်။ အီရတ်စစ်ပွဲတွင် အမေရိကန် တပ်သားပေါင်း ၄,၄၈၄ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://icasualties.org/Iraq/index.aspx|title=Operation Iraqi Freedom|publisher=Iraq Coalition Casualty Count|date=2012-02-05|accessdate=2012-02-05|archivedate=21 March 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110321080348/http://icasualties.org/Iraq/index.aspx}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၂ ခုနှစ် ဧပြီလ စာရင်းအရ အာဖဂန်နစ္စတန် နိုင်ငံတွင် အမေရိကန် တပ်သားပေါင်း ၉ သောင်းခန့်မျှ တာဝန် ထမ်းဆောင်လျက် ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.frontline.in/stories/20120420290705200.htm|author=Cherian, John|title=Turning Point|publisher=Frontline|date=2012-04-20|accessdate=2012-04-04|archivedate=7 April 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120407115236/http://www.frontline.in/stories/20120420290705200.htm}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၂ ခုနှစ် ဧပြီ လအထိ အာဖဂန်နစ္စတန် စစ်ပွဲ အတွင်းတွင် အမေရိကန် စစ်သားပေါင်း ၁၉၂၄ ဦးမျှ သေဆုံးခဲ့ပြီး ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://icasualties.org/OEF/index.aspx|title=Operation Enduring Freedom|publisher=Iraq Coalition Casualty Count|date=2012-04-04|accessdate=2012-04-04|archivedate=29 December 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101229103806/http://www.icasualties.org/OEF/index.aspx}}&lt;/ref&gt;

== စီးပွားရေး ==
{| class=&quot;infobox&quot; style=&quot;font-size: 90%; border: 1px solid #999; float: right; margin-left: 1em; width: 270px;&quot;
|- style=&quot;background:#f5f5f5;&quot;
! colspan=&quot;3&quot; | Economic indicators
|-
| အလုပ်လက်မဲ့ ရာခိုင်နှုန်း || ၈.၂% &lt;small&gt;(မတ်လ ၂၀၁၂)&lt;/small&gt; || style=&quot;text-align: right;&quot; | &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.bls.gov/news.release/empsit.nr0.htm|title=Employment Situation Summary|publisher=U.S. Dept. of Labor|date=2012-04-06|accessdate=2012-04-17}}&lt;/ref&gt;
|-
| GDP တိုးတက်မှု || ၂.၈% &lt;small&gt;(4Q 2011)&lt;/small&gt;၊ ၁.၇% &lt;small&gt;(၂၀၁၁)&lt;/small&gt;|| style=&quot;text-align: right;&quot; | &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.bea.gov/newsreleases/national/gdp/gdpnewsrelease.htm|title=Gross Domestic Product, 4th Quarter 2011 and Annual 2011 (Advance Estimate)|publisher=Bureau of Economic Analysis|date=2012-01-27|accessdate=2012-02-03}} Change is based on [[chained dollars|chained 2005 dollars]]. Quarterly growth is expressed as an annualized rate.&lt;/ref&gt;
|-
| စားသုံးသူတို့၏ ကုန်ဈေးနှုန်း ညွှန်းကိန်း ငွေကြေးဖောင်းပွမှု || ၂.၇% &lt;small&gt;(မတ်လ ၂၀၁၁&amp;nbsp;– မတ်လ ၂၀၁၂)&lt;/small&gt; || style=&quot;text-align: right;&quot; | &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.bls.gov/news.release/cpi.nr0.htm|title=Consumer Price Index: March 2012|publisher=Bureau of Labor Statistics|date=2012-04-13|accessdate=2012-04-17}}&lt;/ref&gt;
|-
| ဆင်းရဲမွဲတေမှု || ၁၅.၁% &lt;small&gt;(၂၀၁၀)&lt;/small&gt; || style=&quot;text-align: right;&quot; | &lt;ref name=CBPR10&gt;{{cite web|url=http://www.census.gov/prod/2011pubs/p60-239.pdf|title=Income, Poverty, and Health Insurance Coverage in the United States: 2010|publisher=U.S. Census Bureau|date=2010-09-14|accessdate=2011-09-16}}&lt;/ref&gt;
|-
| အများပြည်သူဆိုင်ရာ အကြွေး || $၁၅.၆၂ ထရီလီယံ &lt;small&gt;(ဧပြီလ ၁၃၊ ၂၀၁၂)&lt;/small&gt; || style=&quot;text-align: right;&quot; | &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.treasurydirect.gov/NP/BPDLogin?application=np|title=Debt Statistics|publisher=U.S. Dept. of the Treasury|accessdate=2012-04-17|archivedate=18 April 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110418203433/http://www.treasurydirect.gov/NP/BPDLogin?application=np}}&lt;/ref&gt;
|-
| အိမ်ထောင်စုများ၏ ပိုင်ဆိုင်မှု || $၅၈.၅ ထရီလီယံ &lt;small&gt;(4Q ၂၀၁၁)&lt;/small&gt; || style=&quot;text-align: right;&quot; | &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.federalreserve.gov/releases/Z1/Current/z1r-1.pdf|title=Flow of Funds Accounts of the United States: Flows and Outstandings Fourth Quarter 2011|publisher=U.S. Federal Reserve|date=2012-03-08|accessdate=2012-04-17}}&lt;/ref&gt;
|}

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် များပြားလှစွာသော သဘာဝအရင်းအမြစ်များ၊ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ပြီးသော အခြေခံအဆောက်အအုံများ၊ မြင့်မားသော ကုန်ပစ္စည်းထုတ်လုပ်ရေးစွမ်းအား များဖြင့် မောင်းနှင်ထားသော အရင်းရှင်စီးပွားရေးစနစ် ရှိသည်။&lt;ref&gt;Wright, Gavin, and Jesse Czelusta, &quot;Resource-Based Growth Past and Present&quot;, in ''Natural Resources: Neither Curse Nor Destiny'', ed. Daniel Lederman and William Maloney (World Bank, 2007), p. 185. ISBN 0-8213-6545-2.&lt;/ref&gt; နိုင်ငံတကာ ငွေကြေးအဖွဲ့၏ အဆိုအရ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ဂျီဒီပီ ၁၅.၁ ထရီလီယံ ဒေါ်လာမှာ ဈေးကွက် ငွေလဲလှယ်နှုန်းထားဖြင့် ကြည့်မည် ဆိုလျှင် တကမ္ဘာလုံး ထုတ်ကုန် စုစုပေါင်း၏ ၂၂ ရာခိုင်နှုန်းမျှ ရှိပြီး [[ဝယ်ယူနိုင်စွမ်းအား ကွာခြားမှုနှုန်း]] (PPP) ကိုထည့်တွက်မည် ဆိုပါက တကမ္ဘာလုံး ထုတ်ကုန်၏ ၁၉ ရာခိုင်နှုန်းမျှ ရှိသည်။.&lt;ref name=&quot;IMF GDP&quot;&gt; {{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2012/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=56&amp;pr.y=10&amp;sy=2009&amp;ey=2012&amp;scsm=1&amp;ssd=1&amp;sort=country&amp;ds=.&amp;br=1&amp;c=111&amp;s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&amp;grp=0&amp;a=|title=United States|publisher=International Monetary Fund|accessdate=April 22, 2012}}&lt;/ref&gt; အခြားနိုင်ငံများနှင့် ယှဉ်လျှင် တစ်နိုင်ငံချင်းစီထက် ဂျီဒီပီ ပိုမြင့်သော်လည်း ၂၀၀၈ ခုနှစ် စာရင်းအရ PPP ကို ထည့်တွက်မည် ဆိုလျှင် ဥရောပသမဂ္ဂ၏ ဂျီဒီပီထက် ၅ ရာခိုင်နှုန်းမျှ လျော့နည်းသည်။ တကမ္ဘာလုံးတွင် လူတစ်ဦးချင်း ဂျီဒီပီ အားဖြင့် နံပါတ် ၉ နေရာတွင် လည်းကောင်း၊ PPP ကို ထည့်တွက်ထားသော ဂျီဒီပီ အနေနှင့် နံပါတ် ၆ နေရာတွင် လည်းကောင်း ရှိသည်။.&lt;ref name=&quot;IMF GDP&quot;/&gt; အမေရိကန် ဒေါ်လာသည် တကမ္ဘာလုံးသုံးသော အဓိက အရံငွေ အမျိုးအစား ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.imf.org/external/np/sta/cofer/eng/cofer.pdf |title=Currency Composition of Official Foreign Exchange Reserves |format=PDF |date= |accessdate=2012-04-09}}&lt;/ref&gt;

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ကုန်စည်တင်သွင်းမှု အများဆုံးသော နိုင်ငံဖြစ်ပြီး တတိယမြောက် ကုန်စည် တင်ပို့မှု အများဆုံး နိုင်ငံဖြစ်သည်။ သို့သော် လူတစ်ဦးချင်း ပို့ကုန်တင်ပို့မှုမှာမူ မများလှပေ။ ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု၏ စုစုပေါင်း ကုန်သွယ်ရေး အရှုံးပြမှုမှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၆၃၅ ဘီလီယံမျှ ရှိသည်။&lt;ref name=Trade&gt;{{cite web|title=Trade Statistics|url=http://greyhill.com/trade-statistics|publisher=Greyhill Advisors|accessdate=2011-10-06}}&lt;/ref&gt; ကနေဒါနိုင်ငံ၊ တရုတ်နိုင်ငံ၊ မက္ကဆီကိုနိုင်ငံ၊ ဂျပန်နိုင်ငံ နှင့် ဂျာမနီနိုင်ငံတို့မှာ ထိပ်ဆုံး ကုန်သွယ်ဖက်များပင် ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.census.gov/foreign-trade/top/dst/current/balance.html|title=Top Ten Countries with which the U.S. Trades|publisher=U.S. Census Bureau|date=August 2009|accessdate=2009-10-12}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၀ ခုနှစ်အတွင်း ရေနံမှာ တင်သွင်းမှု အများဆုံး ကုန်စည်ဖြစ်ပြီး သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး စက်ကိရိယာများမှ အများဆုံးသော ပို့ကုန် ဖြစ်သည်။&lt;ref name=Trade/&gt; တရုတ်နိုင်ငံသည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ အများပြည်သူဆိုင်ရာ အကြွေးအများဆုံး ရှိသော ကြွေးရှင်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.csmonitor.com/USA/Politics/DC-Decoder/2011/0204/National-debt-Whom-does-the-US-owe|title=National debt: Whom does the US owe??publisher=CSMonitor.com|date=2011-02-04|accessdate=2011-07-14|archivedate=11 April 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120411202257/http://www.csmonitor.com/USA/Politics/DC-Decoder/2011/0204/National-debt-Whom-does-the-US-owe}}&lt;/ref&gt;

[[File:Wall-Street Nueva York6397.JPG|thumb|left|ဝေါလ်စထရိ နှင့် နယူးယောက် စတော့အိတ်ချိန်း သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဒေါ်လာ ပမာဏအားဖြင့် ကြည့်ပါက အကြီးဆုံးသော ငွေကြေးဈေးကွက်များ ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://ir.nyse.com/phoenix.zhtml?c=129145&amp;p=irol-newsArticle&amp;ID=1036503&amp;highlight=|title=New Release/Ultra Petroleum Corp.,|publisher=NYSE Euronext|date=2007-07-03|accessdate=2007-08-03}}&lt;/ref&gt;]]
၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် ပုဂ္ဂလိကလုပ်ငန်းများမှ နိုင်ငံစီးပွားရေး၏ ၈၆.၄ % အထိ ပါဝင်ခဲ့ပြီး ဖက်ဒရယ်အစိုးရ၏ လုပ်ငန်းများမှ ၄.၃ % မျှ ပါဝင်ခဲ့ကာ ပြည်နယ်နှင့် ဒေသဆိုင်ရာ အစိုးရများက ကျန်ရှိသော ၉.၃ % ကို ပါဝင်ခဲ့သည်။.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://greyhill.com/gdp-by-industry/ |title=GDP by Industry|publisher=Greyhill Advisors|accessdate=2011-10-13}}&lt;/ref&gt; နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးမှာ စက်မှုခေတ်လွန် အဆင့်သို့ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ခဲ့ပြီး ဖြစ်၍ ဝန်ဆောင်မှု လုပ်ငန်းများမှာ ဂျီဒီပီ၏ ၆၇.၈ % ကို ပံ့ပိုးပေးထားသော်လည်း အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် စက်မှုဆိုင်ရာ အင်အားကြီးနိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ အဖြစ် ရှိနေသေးသည်။&lt;ref name=Econ&gt;{{cite web|url=http://usinfo.state.gov/products/pubs/economy-in-brief/page3.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080312123609/http://usinfo.state.gov/products/pubs/economy-in-brief/page3.html|archivedate=12 March 2008|accessdate=2008-03-12|title=USA Economy in Brief|publisher=U.S. Dept. of State, International Information Programs}}&lt;/ref&gt; စီးပွားရေး လုပ်ငန်းများတွင် ငွေလည်ပတ်မှု အများဆုံး လုပ်ငန်းမှာ လက်လီ လက်ကား ရောင်းဝယ်ရေး လုပ်ငန်း ဖြစ်ပြီး ဝင်ငွေအများဆုံး လုပ်ငန်းမှာ ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်း ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.census.gov/compendia/statab/2009/tables/09s0724.xls|title=Table 724—Number of Tax Returns, Receipts, and Net Income by Type of Business and Industry: 2005|publisher=U.S. Census Bureau|accessdate=2009-10-12}}&lt;/ref&gt; ထုတ်ကုန်များတွင် ဦးဆောင်ဦးရွက် ပြုနေသည်မှာ ဓာတုဆိုင်ရာ ထုတ်ကုန်များ ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.census.gov/compendia/statab/2009/tables/09s0964.xls|title=Table 964—Gross Domestic Product in Current and Real (2000) Dollars by Industry: 2006|publisher=U.S. Census Bureau|date=May 2008|accessdate=2009-10-12}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် တတိယမြောက် အများဆုံး ရေနံထုတ်လုပ်သည့် နိုင်ငံဖြစ်ပြီး ရေနံ တင်သွင်းမှု အများဆုံး နိုင်ငံလည်း ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2173rank.html|title=Rank Order—Oil (Production)|publisher=CIA|work=The World Factbook|accessdate=2009-10-12|archivedate=12 May 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120512233445/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2173rank.html}}{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2174rank.html|title=Rank Order—Oil (Consumption)|publisher=CIA|work=The World Factbook|accessdate=2009-10-12|archivedate=26 December 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181226073521/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2174rank.html%20}}{{cite web|url=http://www.eia.doe.gov/pub/oil_gas/petroleum/data_publications/company_level_imports/current/import.html|title=Crude Oil and Total Petroleum Imports Top 15 Countries|publisher=U.S. Energy Information Administration|date=2009-09-29|accessdate=2009-10-12}}&lt;/ref&gt; ကမ္ဘာပေါ်တွင် လျှပ်စစ်စွမ်းအင် နှင့် နျူးကလီယား စွမ်းအင် ထုတ်လုပ်ရာတွင် ပထမ နေရာမှ ရှိနေပြီး သဘာဝဓာတ်ငွေ့ရည်၊ ကန့်၊ ဖော့စဖိတ် နှင့် ဆား ထုတ်လုပ်ရာတွင်လည်း ပထမနေရာမှ ရှိသည်။ စိုက်ပျိုးရေး လုပ်ငန်းသည် အမေရိကန် ဂျီဒီပီ၏ ၁ ရာခိုင်နှုန်းမျှ သာ ရှိသည်။&lt;ref name=Econ/&gt; သို့သော်လည်း အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ပြောင်းဖူး&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.grains.org/page.ww?section=Barley,+Corn+%26+Sorghum&amp;name=Corn|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080112182404/http://www.grains.org/page.ww?section=Barley,+Corn+%26+Sorghum&amp;name=Corn|archivedate=12 January 2008|title=Corn|publisher=U.S. Grains Council|accessdate=2008-03-13}}&lt;/ref&gt; နှင့် ပဲပုတ် (soybean) &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.worldwatch.org/node/5442|title=Soybean Demand Continues to Drive Production|publisher=Worldwatch Institute|date=2007-11-06|accessdate=2008-03-13|archivedate=16 March 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080316060234/http://www.worldwatch.org/node/5442}}&lt;/ref&gt;ထုတ်လုပ်ရာတွင် ပထမနေရာတွင် ရှိသည်။ အမေရိကန် ကုမ္ပဏီများ ဖြစ်သည့် ကိုကာကိုလာ နှင့် မက်ဒေါ်နယ်တို့သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူသိအများဆုံး အမှတ် တံဆိပ် ၂ ခု ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cheskin.com/view_news.php?id=2|title=Sony, LG, Wal-Mart among Most Extendible Brands|publisher=Cheskin|date=2005-06-06|accessdate=2007-06-19|archivedate=12 March 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120312001935/http://www.cheskin.com/view_news.php?id=2}}&lt;/ref&gt;

၂၀၁၀ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ စာရင်းအရ အမေရိကန်နိုင်ငံတွင် အလုပ်လုပ်ကိုင်သူ ၁၅၄.၁ သန်း ရှိသည်။ အစိုးရဝန်ထမ်းပေါင်း ၂၁.၂ သန်းမျှ ရှိသဖြင့် အစိုးရသည် အကြီးဆုံးသော အလုပ်ရှင် ဖြစ်သည်။ ပုဂ္ဂလိက လုပ်ငန်းခွင်များတွင် အလုပ်သမား အများဆုံးရှိသော ကဏ္ဍများမှာ ကျန်းမာရေး နှင့် လူမှုဖူလုံရေး ကဏ္ဍတို့ ဖြစ်ပြီး အလုပ်သမား ၁၆.၄ သန်းမျှ ရှိသည်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုရှိ အလုပ်သမားများ၏ ၁၂ % မှာ သမဂ္ဂဝင်များ ဖြစ်ကြပြီး အနောက် ဥရောပတွင် ၃၀ % မျှ ရှိသဖြင့် အနောက်ဥရောပနိုင်ငံများလောက် သမဂ္ဂဝင်သူ မများပေ။&lt;ref&gt;{{cite web|author=Fuller, Thomas|url=http://www.iht.com/articles/2005/06/14/news/europe.php|title=In the East, Many EU Work Rules Don't Apply|date=2005-06-15|work=International Herald Tribune|accessdate=2007-06-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20050616015106/http://www.iht.com/articles/2005/06/14/news/europe.php|archivedate=16 June 2005}}&lt;/ref&gt; ကမ္ဘာ့ဘဏ်၏ အဆိုအရ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် အလုပ်သမားများကို အလုပ်ခန့်ရန် နှင့် အလုပ်ဖြုတ်ရန် အတွက် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အလွယ်ကူဆုံးသော တိုင်းပြည်ဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot;EDBI&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.doingbusiness.org/ExploreEconomies/?economyid=197|accessdate=2007-06-28|title=Doing Business in the United States (2006)|publisher=World Bank}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၉ ခုနှစ် စာရင်း အရ ကမ္ဘာပေါ်တွင် တတိယမြောက် အလုပ်ပေါ်မှ ပြန်ရသည့် အကျိုးအမြတ် (Productivity) အမြင့်မားဆုံး နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး လူဇင်ဘတ်နိုင်ငံ နှင့် နော်ဝေနိုင်ငံတို့၏ နောက်မှ လိုက်သည်။ တစ်နာရီချင်း အလုပ်ပေါ်မှ ပြန်ရသည့် အကျိုးအမြတ် အနေဖြင့် ကြည့်ပါက စတုတ္ထနေရာတွင် ရှိပြီး ထိုနှစ်နိုင်ငံနှင့် နယ်သာလန်နိုင်ငံတို့၏ နောက်မှ လိုက်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.conference-board.org/data/economydatabase/|title=Total Economy Database, Summary Statistics, 1995–2010|publisher=The Conference Board|work=The Conference Board Total Economy Database|date=September 2010|accessdate=2009-09-20}}&lt;/ref&gt; ဥရောပနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု၏ အိမ်ခွန် မြေခွန် နှင့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းခွန်များမှာ မြင့်မားပြီး အလုပ်သမားအခွန် နှင့် စားသုံးမှု အခွန်များမှာ နည်းပါးသည်။&lt;ref&gt;{{cite news|author=Gumbel, Peter|url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,662737-2,00.html|title=Escape from Tax Hell|date=2004-07-11|work=Time|accessdate=2007-06-28|archivedate=7 January 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100107005616/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,662737-2,00.html}}&lt;/ref&gt;

=== ဝင်ငွေနှင့် လူသားဖွံ့ဖြိုးမှု ===
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု သန်းခေါင်စာရင်း ဌာန၏ စာရင်းအရ အခွန်မကောက်ခံရမီ အိမ်ထောင်စု တစ်ခုချင်း၏ အလယ်အလတ် ဝင်ငွေမှာ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၄၉,၄၄၅ မျှ ဖြစ်သည်။ အာရှ-အမေရိကန် အိမ်ထောင်စုများ၏ အလယ်အလတ်ဝင်ငွေမှာ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၆၄,၃၀၈ အထိ ရှိပြီး အာဖရိကန်-အမေရိကန် အိမ်ထောင်စုများ၏ အလယ်အလတ်ဝင်ငွေမှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၂,၆၀၈ မျှသာ ရှိသည်။&lt;ref name=CBPR10/&gt; ဝယ်ယူနိုင်စွမ်းအား ကွာခြားမှုနှုန်းကို ထည့်သွင်းတွက်ချက်ပါက အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုရှိ အိမ်ထောင်စုတို့၏ အလယ်အလတ် ဝင်ငွေမှာ ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများမှ ချမ်းသာသော လူတန်းစားတို့၏ ဝင်ငွေနှင့် ညီမျှသည်။ ၂၀ ရာစု အလယ်ပိုင်းတွင် ဆင်းရဲမွဲတေမှုနှုန်းမှာ အလျှင်အမြန် လျော့ကျသွားခဲ့သော်လည်း ၁၉၇၀ ပြည့်နှစ်များတွင် ဆင်းရဲမွဲတေမှုနှုန်းမှာ ပြန်လည်မြင့်တက်လာခဲ့သည်။ နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်းတွင် အမေရိကန် နိုင်ငံသား၏ ၁၁% မှ ၁၅% အထိမှာ ဆင်းရဲမွဲတေမှုမျဉ်း၏ အောက်တွင် ရှိနေပြီး ၅၈.၅% သော နိုင်ငံသားတို့မှာ အသက် ၂၅ နှစ်မှ အသက် ၇၅ နှစ်အတွင်း အနည်းဆုံး ၁ နှစ်မျှ ဆင်းရဲချို့တဲ့စွာ သုံးစွဲရမှု ရှိသည်။&lt;ref name=&quot;USCB IP&amp;HIC 2007&quot;&gt;{{cite web|author=DeNavas-Walt, Carmen, Bernadette D. Proctor, and Jessica Smith|url=http://www.census.gov/prod/2008pubs/p60-235.pdf|format=PDF|title=Income, Poverty, and Health Insurance Coverage in the United States: 2007|publisher=U.S. Census Bureau|month=August|year=2008|accessdate=2008-11-13}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Hacker|first=Jacob S.|year=2006|title=The Great Risk Shift: The New Economic Insecurity and the Decline of the American Dream|url=https://archive.org/details/greatriskshiftas00hack|location=New York|publisher=Oxford University Press|isbn=0-19-533534-1}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် ဆင်းရဲသား အမေရိကန်နိုင်ငံသား ၄၆.၂ သန်းမျှရှိပြီး ၄ နှစ်ဆက်တိုက် မြင့်တက်လာသော အရေအတွက်ပင် ဖြစ်သည်။&lt;ref name=CBPR10/&gt;

[[File:South San Jose (crop).jpg|thumb|ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်၊ ဆန်ဂျို့စ်မြို့ရှိ လူလတ်တန်းစားတို့၏ ဆင်ခြေဖုံး]]
ဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံများထဲတွင် အစိုးရက နိုင်ငံသားတို့၏ လူမှုဖူလုံရေးကို ကြည့်ရှုစောင့်ရှောက်မှုတွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် အနည်းဆုံး နိုင်ငံများတွင် ပါသည်။ ဆင်းရဲချမ်းသာ ကွာဟမှုနှင့် ဆင်းရဲမွဲတေမှုနှုန်းကို လျော့ချရာတွင် ချမ်းသာသောနိုင်ငံများထဲ၌ အလယ်ခေါင် အဆင့် ထက်ပင် နိမ့်ကျသေးသည်။&lt;ref name=&quot;Sme&quot;&gt;{{cite journal | last1 = Smeeding | first1 = T. M. | year = 2005 | title = Public Policy: Economic Inequality and Poverty: The United States in Comparative Perspective | url = | journal = Social Science Quarterly | volume = 86 | issue = | pages = 955–983 | doi = 10.1111/j.0038-4941.2005.00331.x }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal | last1 = Kenworthy | first1 = L. | year = 1999 | title = Do Social-Welfare Policies Reduce Poverty? A Cross-National Assessment&quot; ''Social Forces'' 77(3), 1119–1139. Bradley, D., E. Huber, S. Moller, F. Nielsen, and J. D. Stephens (2003). &quot;Determinants of Relative Poverty in Advanced Capitalist Democracies | url = | journal = American Sociological Review | volume = 68 | issue = 1| pages = 22–51 }}&lt;/ref&gt;သို့သော်လည်း လူမှုရေး လုပ်ငန်းများတွင် အသုံးပြုသည့် အစိုးရနှင့် ပုဂ္ဂလိကတို့၏ အသုံးစရိတ်များမှာ လူတစ်ဦးချင်းစီ အတွက် ကြည့်လျှင် မြင့်မားသည်။&lt;ref&gt;{{cite journal|last=Fishback|first=Price V.|date=May 2010|title=Social Welfare Expenditures in the United States and the Nordic Countries: 1900–2003|journal=NBER Working Paper series|volume=15982|url=http://papers.nber.org/papers/w15982}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန်၏ လူမှုဖူလုံရေး စောင့်ရှောက်မှုမှာ အသက်ကြီးသူများအတွက် ဆင်းရဲမှုကို သိသိသာသာ လျှော့ချပေးနိုင်သော်လည်း&lt;ref&gt;Orr, D. (November–December, 2004). &quot;Social Security Isn't Broken: So Why the Rush to 'Fix' It?&quot; In C. Sturr and R. Vasudevan, eds. (2007). ''Current Economic Issues''. Boston: Economic Affairs Bureau.&lt;/ref&gt; ငယ်ရွယ်သူများအတွက်မူ ထောက်ပံ့မှုမှာ အတော်ပင် နည်းသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.prospect.org/cs/articles?article=a_new_deal_of_their_own|author=Starr, Paul|date=2008-02-25|title=A New Deal of Their Own|work=American Prospect|accessdate=2008-07-24|archivedate=5 May 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080505021735/http://www.prospect.org/cs/articles?article=a_new_deal_of_their_own}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် စက်မှုလုပ်ငန်း တိုးတက်သော နိုင်ငံ ၂၁ နိုင်ငံရှိ ကလေးသူငယ်များ၏ ပျော်ရွှင်ကျန်းမာမှုကို ယူနီဆက်ဖ် အဖွဲ့မှ လေ့လာရာတွင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် နောက်ဆုံးမှ စ၍ ရေတွက်လျှင် ဒုတိယနေရာတွင် ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/nol/shared/bsp/hi/pdfs/13_02_07_nn_unicef.pdf|title=Child Poverty in Perspective: An Overview of Child Well-Being in Rich Countries|author=UNICEF|work=BBC|year=2007|accessdate=2007-09-10}}&lt;/ref&gt;

၁၉၄၇ ခုနှစ် နှင့် ၁၉၇၉ ခုနှစ်ကြားတွင် အမေရိကန်ရှိ လူတန်းစား အားလုံး၏ ဝင်ငွေအစစ်အမှန်မှာ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းမျှ မြင့်တက်ခဲ့ပြီး ဆင်းရဲသော အမေရိကန်များ၏ ဝင်ငွေမှာ ချမ်းသာသော အမေရိကန်များ၏ ဝင်ငွေထက် ပို၍ လျင်မြန်စွာ မြင့်တက်ခဲ့သည်။&lt;ref name=Hartman&gt;{{cite web|url=http://www.demos.org/inequality/numbers.cfm#1|author=Hartman, Chris|year=2008|title=By the Numbers: Income|publisher=Demos|accessdate=2008-07-24|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110725230318/http://www.demos.org/inequality/numbers.cfm#1|archivedate=25 July 2011}}&lt;/ref&gt; ထိုနောက်ပိုင်းတွင် ဝင်ငွေတိုးတက်မှုမှာ နှေးကွေးလာခဲ့ပြီး ပို၍ မညီမမျှ ဖြစ်လာခဲ့ကာ စီးပွားရေးအတွက် လုံခြုံစိတ်ချရမှုမှာ လျော့နည်းလာခဲ့သည်။&lt;ref name=Hartman/&gt;&lt;ref&gt;Bartels, L. M. (2008). ''Unequal Democracy: The Political Economy of the New Gilded Age''. Princeton, NJ: Princeton University Press, p. 20.&lt;/ref&gt; ၁၉၈၀ ခုနှစ်မှ စ၍ လူတန်းစားအားလုံး၏ မိသားစုအလိုက် ဝင်ငွေမှာ မြင့်တက်လာခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|author=Henderson, David R.|url=http://www.hoover.org/publications/digest/3522596.html|title=The Rich—and Poor—Are Getting Richer|work=Hoover Digest|year=1998|accessdate=2007-06-19}}&lt;/ref&gt; လင်မယား နှစ်ယောက်စလုံး အလုပ်လုပ်ကြသည့် အတွက်ကြောင့် လည်းကောင်း၊ ယောက်ျား မိန်းမ လစာ ကွာဟမှု လျော့နည်းလာသည့် အတွက်ကြောင့်လည်းကောင်း၊ အလုပ်ချိန် များပြားလာသည့် အတွက်ကြောင့် လည်းကောင်း ထိုသို့ မြင့်တက်လာခြင်း ဖြစ်ပြီး ထိပ်ဆုံးမှ အချမ်းသာဆုံးသော သူများအတွက် တိုးတက်မှု ပိုများလာခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;Sme&quot;/&gt;&lt;ref name=Hartman/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.frbsf.org/news/speeches/2006/1106.html|author=Yellen, J.|year=2006|title=Speech to the Center for the Study of Democracy 2006–2007 Economics of Governance Lecture University of California, Irvine|publisher=Federal Reserve Board|location=San Francisco|accessdate=2008-07-24|archivedate=5 December 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101205221853/http://www.frbsf.org/news/speeches/2006/1106.html}}{{cite web|author=Shapiro, Isaac|url=http://www.cbpp.org/cms/?fa=view&amp;id=746|title=New IRS Data Show Income Inequality Is Again on the Rise|date=2005-10-17|publisher=Center on Budget and Policy Priorities|accessdate=2007-05-16}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် ဝင်ငွေ အကောင်းဆုံး ထိပ်ဆုံး ၁% မှ ၂၁.၈% အထိသော သူများ၏ ဝင်ငွေမှာ ၁၉၈၀ ခုနှစ်နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ၂ ဆမျှ မြင့်တက်လာခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.nytimes.com/2007/03/29/business/29tax.html?ex=1332820800&amp;en=fb472e72466c34c8&amp;ei=5088&amp;partner=rssnyt&amp;emc=rss|title=Income Gap Is Widening, Data Shows|author=Johnston, David Cay|work=New York Times|date=2007-03-29|accessdate=2007-05-16}}&lt;/ref&gt; ထို့အတွက်ကြောင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံများတွင် ဆင်းရဲချမ်းသာ ကွာဟမှု အများဆုံး နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။.&lt;ref name=&quot;Sme&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://elsa.berkeley.edu/~saez/TabFig2005prel.xls|author=Saez, E.|title=Table A1: Top Fractiles Income Shares (Excluding Capital Gains) in the U.S., 1913–2005|publisher=UC Berkeley|month=October|year=2007|accessdate=2008-07-24}}{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2172.html|title=Field Listing—Distribution of Family Income—Gini Index|publisher=CIA|work=The World Factbook|date=2007-06-14|accessdate=2007-06-17|archivedate=13 June 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070613005439/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2172.html}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုတွင် ဝင်ငွေအလိုက် ကောက်ခံသော အမြတ်ခွန်စနစ် ရှိ၍ ဝင်ငွေများသူများမှ အမြတ်ခွန် ရာခိုင်နှုန်း များများ ပိုပေးရသော စနစ် ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web | url=http://www.taxfoundation.org/blog/show/27134.html | title=No Country Leans on Upper-Income Households as Much as U.S | publisher=The Tax Foundation | date=March 21, 2011 | accessdate=March 15, 2012 | author=Hodge, Scott | archivedate=12 May 2012 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20120512050914/http://www.taxfoundation.org/blog/show/27134.html }}&lt;/ref&gt; ထိပ်ဆုံး ၁ ရာခိုင်နှုန်းမှာ ဖက်ဒရယ်အစိုးရ အတွက် အမြတ်ခွန် ၂၇.၆% ကို ပေးခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး ထိပ်ဆုံး ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းမှ အမြတ်ခွန် ၅၄.၇ ရာခိုင်နှုန်းကို ပေးခဲ့ခြင်းပင် ဖြစ်သည်။.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cbo.gov/ftpdocs/88xx/doc8885/EffectiveTaxRates.shtml|title=Shares of Federal Tax Liabilities, 2004 and 2005|publisher=Congressional Budget Office|accessdate=2008-11-02}}&lt;/ref&gt; ဝင်ငွေ အမြတ်ခွန် စသည်တို့နှင့် အလားတူပင် ချမ်းသာကြွယ်ဝမှုမှာလည်း ထိပ်ဆုံးရှိ လူတန်းစားတွင် အများဆုံးဖြစ်သည်။ အချမ်းသာဆုံးသော လူဦးရေ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းမှာ တစ်နိုင်ငံလုံး ချမ်းသာကြွယ်ဝမှု၏ ၆၉.၈ ရာခိုင်နှုန်းကို ပိုင်ဆိုင်ကြပြီး ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံများတွင် ဒုတိယမြောက် အများဆုံးသော ဝေစုပင် ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|author=Domhoff, G. William|url=http://sociology.ucsc.edu/whorulesamerica/power/wealth.html|title=Table 4: Percentage of Wealth Held by the Top 10% of the Adult Population in Various Western Countries|publisher=University of California at Santa Cruz, Sociology Dept.|work=Power in America|month=December|year=2006|accessdate=2006-08-21}}&lt;/ref&gt; အချမ်းသာဆုံးသော ၁% မှာ စုစုပေါင်း ချမ်းသာကြွယ်ဝမှု၏ ၃၃.၄% ကို ပိုင်ဆိုင်ကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|author=Kennickell, Arthur B.|url=http://www.federalreserve.gov/pubs/oss/oss2/papers/concentration.2004.5.pdf|title=Table11a: Amounts (Billions of 2004 Dollars) and Shares of Net Worth and Components Distributed by Net Worth Groups, 2004|publisher=Federal Reserve Board|work=Currents and Undercurrents: Changes in the Distribution of Wealth, 1989–2004|date=2006-08-02|accessdate=2007-06-24}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် ကုလသမဂ္ဂ ဖွံ့ဖြိုးရေး အစီအစဉ်မှ ဆင်းရဲချမ်းသာ ကွာဟမှုနှုန်းကို ထည့်တွက်ထားသော လူသားဖွံ့ဖြိုးမှု ညွှန်းကိန်း (inequality-adjusted human development index သို့ IHDI) တွင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုကို တကမ္ဘာလုံးရှိ နိုင်ငံပေါင်း ၁၃၉ နိုင်ငံ အတွင်း နံပါတ် ၁၂ နေရာတွင် အဆင့်သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ဆင်းရဲချမ်းသာ ကွာဟမှုနှုန်းကို ထည့်မတွက်ထားသော လူသား ဖွံ့ဖြိုးမှု ညွှန်းကိန်း(Human Development Index သို့ HDI) ထက် ၈ နေရာမျှ အောက်ရောက်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/statistics/ihdi/ |title=Statistics &amp;#124; Inequality-adjusted HDI &amp;#124; Human Development Reports (HDR) &amp;#124; United Nations Development Programme (UNDP) |publisher=Hdr.undp.org |date= |accessdate=2010-11-05}}&lt;/ref&gt;

== အခြေခံ အဆောက်အအုံ ==
=== သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာ ===
[[File:Aldrin Apollo 11.jpg|thumb|left|upright|အပိုလို ၁၁ အာကာသယာဉ်မှ ရိုက်ကူးထားသော ဓာတ်ပုံ တစ်ပုံဖြစ်ပြီး ဘပ်ဇ်အယ်လ်ဒရင် အား လ၏ မျက်နှာပြင် ပေါ်တွင် တွေ့ရစဉ်]]
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် သိပ္ပံဆိုင်ရာ သုတေသနနှင့် နည်းပညာဆိုင်ရာ ကြံဆတီထွင်မှုတို့တွင် ၁၉ ရာစု နှောင်းပိုင်းကတည်းက ခေါင်းဆောင်အဖြစ် ရှိနေသည်။ ၁၈၇၆ ခုနှစ်တွင် [[အလက်ဇန္ဒား ဂရေဟမ် ဘဲလ်]]အား အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ တယ်လီဖုန်းနှင့် ပတ်သတ်သော ပထမဆုံး မူပိုင်ခွင့်ကို ချထားပေးခဲ့သည်။ [[သောမတ် အက်ဒီဆင်]]၏ ဓာတ်ခွဲခန်းမှ ပထမဦးဆုံးသော ဓာတ်ပြားဖွင့်စက်၊ ပထမဦးဆုံး ကြာရှည်ခံ မီးလုံး၊ ပထမဆုံး အသုံးပြုနိုင်သည့် ရုပ်ရှင်ကင်မရာတို့ကို တီထွင် ထုတ်လုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ နီကိုလာ တက်စလာမှ အေစီ လျှပ်စီးကြောင်း၊ အေစီ မော်တာနှင့် ရေဒီယိုတို့ကို ပထမဦးဆုံး တီထွင်ကြံဆခဲ့သည်။ ၂၀ ရာစု အစောပိုင်းတွင် ရမ်ဆန် အီး အိုးလ် နှင့် [[ဟင်နရီ ဖို့ဒ်]] တို့၏ မော်တော်ကား ကုမ္ပဏီမှစ၍ အလိုအလျောက် ကုန်ထုတ်လုပ်ရေး လိုင်းများ စတင်ခေတ်စားလာခဲ့သည်။ ၁၉၀၃ ခုနှစ်တွင် ရိုက်ညီနောင်မှ ပထမဆုံး ထိန်းချုပ်မောင်းနှင်နိုင်သော လေယာဉ်ကို စတင် တီထွင် ခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web| author =Benedetti, François| url =http://www.fai.org/news_archives/fai/000295.asp| archiveurl =https://web.archive.org/web/20070912065254/http://www.fai.org/news_archives/fai/000295.asp| archivedate =12 September 2007| title =100 Years Ago, the Dream of Icarus Became Reality| publisher =Fédération Aéronautique Internationale (FAI)| date =2003-12-17| accessdate =2007-08-15}}&lt;/ref&gt;

၁၉၃၀ ခုနှစ်တွင် နာဇီဝါဒ ထွန်းကားလာမှုကြောင့် အဲလ်ဘတ် အိုင်းစတိုင်း၊ အန်ရစ်ကို ဖာမီ နှင့် ဂျွန် ဗွန် နျူမန် အပါအဝင် ဥရောပ သိပ္ပံပညာရှင် အတော်များများသည် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသို့ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင် လာခဲ့ကြသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း မန်ဟတ်တန် ပရော့ဂျက်မှ အဏုမြူဗုံးကို စတင်တီထွင်ခဲ့ပြီး အဏုမြူခေတ်သို့ လမ်းပြ ဝင်ရောက်လာခဲ့သည်။ အာကာသအတွင်း အပြိုင်အဆိုင် ဝင်ရောက်ရန် ကြိုးပမ်းမှုများမှ ဒုံးပျံများ၊ မက်တီးရီးယဲလ် နည်းပညာများ၊ ကွန်ပျူတာ ပညာရပ်များ အလျှင်အမြန် တိုးတက်လာခဲ့သည်။ အိုင်ဘီအမ်၊ အက်ပဲလ် ကွန်ပျူတာ နှင့် [[မိုက်ခရိုဆော့ဖ်]]တို့မှ ကွန်ပျူတာ နည်းပညာကို မွမ်းမံပြီး လူတစ်ဦးချင်းသုံး ကွန်ပျူတာများကို ထုတ်လုပ်ရောင်းချရာမှ ကွန်ပျူတာများ ခေတ်စားလာခဲ့သည်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုမှ အင်တာနက် နည်းပညာကို အစပျိုးသော အေပရာနက် (APRANET) နှင့် [[အင်တာနက်]] ကို တီထွင်ရာတွင် အဓိကနေရာမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။ ယနေ့ခေတ်တွင် သုတေသန လုပ်ငန်းအတွက် အသုံးပြုငွေ၏ ၆၄% မှာ ပုဂ္ဂလိက လုပ်ငန်းများမှ ပံ့ပိုးခြင်း ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web | url = https://www.census.gov/compendia/statab/2008/tables/08s0775.xls | title = Research and Development (R&amp;D) Expenditures by Source and Objective: 1970 to 2004 | publisher = U.S. Census Bureau | accessdate = 2007-06-19 }}&lt;/ref&gt; အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် သိပ္ပံဆိုင်ရာ သုတေသန စာတမ်းများ ထုတ်ဝေရာတွင် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ထိပ်ဆုံးနိုင်ငံ ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite news | url = http://www.guardian.co.uk/education/2006/mar/21/highereducation.uk4 |author=MacLeod, Donald| title = Britain Second in World Research Rankings | date=2006-03-21 | work = Guardian | accessdate = 2006-05-14 | location=London}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၀ ခုနှစ် ဧပြီလတွင် အမေရိကန် အိမ်ထောင်စုများ၏၆၈% သည် မြန်နှုန်းမြင့် အင်တာနက်ကို တပ်ဆင်အသုံးပြုလျက် ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web| url =http://www.esa.doc.gov/Reports/exploring-digital-nation-computer-and-internet-use-home| title =Exploring the Digital Nation—Computer and Internet Use at Home| publisher =U.S. Dept. of Commerce, Economics and Statistics Administration| date =2011-11-08| accessdate =2012-04-11| archivedate =16 May 2012| archiveurl =https://web.archive.org/web/20120516052644/http://www.esa.doc.gov/Reports/exploring-digital-nation-computer-and-internet-use-home}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန်သည် ဗီဇအား ပြုပြင်ထားသော အစားအစာများကို အဓိက တီထွင်စိုက်ပျိုးသော နိုင်ငံဖြစ်ပြီး တကမ္ဘာလုံးရှိ ဇီဝနည်းပညာ အသုံးပြု စိုက်ပျိုးထားသော သီးနှံများ၏ တစ်ဝက်ခန့်ကို စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web | url = http://www.isaaa.org/resources/publications/briefs/39/download/isaaa-brief-39-2008.pdf | title = ISAAA Brief 39-2008: Executive Summary—Global Status of Commercialized Biotech/GM Crops: 2008 | publisher = International Service for the Acquisition of Agri-Biotech Applications |page=15| accessdate = 2010-07-16 }}&lt;/ref&gt;

=== သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး ===
[[File:Map of current Interstates.svg|thumb|ပြည်နယ်အချင်းချင်း ဆက်သွယ်ထားသော အဝေးပြေးလမ်းစနစ်မှာ ၄၆,၈၇၆မိုင် (၇၅,၄၄၀ ကီလိုမီတာ)မျှ ရှည်လျားသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web |title=Interstate FAQ (Question #3) |publisher=Federal Highway Administration |year=2006 |url=http://www.fhwa.dot.gov/interstate/faq.htm#question3 |accessdate=2009-03-04}}&lt;/ref&gt;]]
လူတစ်ဦးချင်း အတွက် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးတွင် မော်တော်ကားမှာ အဓိကဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် အရှည်ဆုံးသော အဝေးပြေးလမ်းမ စနစ်များ တွင် တစ်ခု အပါအဝင်ဖြစ်သော လမ်းမများ အပါအဝင် ၁၃ သန်းမျှ ရှိသော လမ်းများ ဆက်သွယ်နေသော ကွန်ယက် ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|author=Newgeography.com |url=http://www.newgeography.com/content/002003-china-expressway-system-exceed-us-interstates |title=China Expressway System to Exceed US Interstates |publisher=Newgeography.com |date=2011-01-22 |accessdate=2011-09-16}}&lt;/ref&gt; ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဒုတိယမြောက် အကြီးဆုံးသော မော်တော်ကား ဈေးကွက် ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite news|author=Agencies |url=http://www.guardian.co.uk/business/2010/jan/08/china-us-car-sales-overtakes |title=China overtakes US in car sales &amp;#124; Business &amp;#124; guardian.co.uk |publisher=Guardian |date= 2010-01-08|accessdate=2011-07-10 |location=London}}&lt;/ref&gt; ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူတစ်ဦးချင်း အလိုက် မော်တော်ကား အစင်းရေ အများဆုံးရှိပြီး လူ ၁ ထောင်လျှင် မော်တော်ကား ၇၆၅ စီး မျှ အချိုးအစား ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.nationmaster.com/graph/tra_mot_veh-transportation-motor-vehicles |title=Motor vehicles statistics&amp;nbsp;– countries compared worldwide |publisher=NationMaster |date= |accessdate=2011-07-10}}&lt;/ref&gt; အိမ်သုံးကားများ၏ ၄၀% ခန့်မှာ ဗင်န်ကားများ၊ SUV များနှင့် လိုက်ထရပ်များ ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url =http://www.bts.gov/publications/highlights_of_the_2001_national_household_travel_survey/html/section_01.html|title =Household, Individual, and Vehicle Characteristics|publisher =U.S. Dept. of Transportation, Bureau of Transportation Statistics|work =2001 National Household Travel Survey|accessdate =2007-08-15|archivedate =29 September 2007|archiveurl =https://web.archive.org/web/20070929125403/http://www.bts.gov/publications/highlights_of_the_2001_national_household_travel_survey/html/section_01.html}}&lt;/ref&gt; ပျမ်းမျှ အနေနှင့် ကြည့်ပါက အမေရိကန် တစ်ယောက်လျှင် (ယာဉ်မောင်းသူ နှင့် မမောင်းသူပါ ထည့်တွက်ထားသည်။) ကားမောင်းချိန် တစ်နေ့လျှင် ၅၅ မိနစ်မျှ ရှိပြီး ၂၉မိုင် (၄၇ ကီလိုမီတာ) မျှ သွားလာနေ ကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url =http://www.bts.gov/publications/highlights_of_the_2001_national_household_travel_survey/html/section_02.html|title =Daily Passenger Travel|publisher =U.S. Dept. of Transportation, Bureau of Transportation Statistics|work =2001 National Household Travel Survey|accessdate =2007-08-15|archivedate =29 September 2007|archiveurl =https://web.archive.org/web/20070929125646/http://www.bts.gov/publications/highlights_of_the_2001_national_household_travel_survey/html/section_02.html}}&lt;/ref&gt;

အများသုံးယာဉ်များဖြင့် အလုပ်သွားကြသူများမှာ ၉ ရာခိုင်နှုန်း ရှိပြီး&lt;ref&gt;{{cite web | url = http://www.policy.rutgers.edu/vtc/documents/TOD.Euro-Style_Planning-Renne-Wells.pdf | format = PDF | author = Renne, John L., and Jan S. Wells | title = Emerging European-Style Planning in the United States: Transit-Oriented Development (p. 2) | year = 2003 | publisher = Rutgers, The State University of New Jersey | accessdate = 2007-06-11 | archivedate = 12 September 2014 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20140912143021/http://www.policy.rutgers.edu/vtc/documents/TOD.Euro-Style_Planning-Renne-Wells.pdf }}&lt;/ref&gt; နိုင်ငံပေါင်း ၁၇ နိုင်ငံကို စာရင်းကောက်ရာတွင် နောက်ဆုံးနေရာမှ ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web |url=http://switchboard.nrdc.org/blogs/kbenfield/natgeo_surveys_countries_trans.html |title=NatGeo surveys countries' transit use: guess who comes in last &amp;#124; Kaid Benfield's Blog &amp;#124; Switchboard, from NRDC |publisher=Switchboard.nrdc.org |date=2009-05-18 |accessdate=2011-07-10 |archivedate=20 January 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150120234533/http://switchboard.nrdc.org/blogs/kbenfield/natgeo_surveys_countries_trans.html }}&lt;/ref&gt; ရထားဖြင့် ကုန်စည်ပို့ဆောင်ခြင်းမှာ အများအပြားပင် ဖြစ်သော်လည်း ရထားဖြင့် ခရီးသွားသူ အလွန်နည်းသည်။&lt;ref&gt;{{cite web | url = http://www.gao.gov/products/GAO-07-15 | title = Intercity Passenger Rail: National Policy and Strategies Needed to Maximize Public Benefits from Federal Expenditures| date=2006-11-13| publisher = U.S. Government Accountability Office| accessdate = 2007-06-20 }}&lt;/ref&gt; အမ်ထရက် (Amtrak) ဟုခေါ်သည့် တစ်နိုင်ငံလုံးရှိ မြို့များအချင်းချင်း သွားလာသည့် ခရီးသည်တင် ရထားလုပ်ငန်းမှ ၂၀၀၀ ခုနှစ်မှ ၂၀၁၀ ခုနှစ် အတွင်း ၃၇ ရာခိုင်နှုန်းမျှ မြင့်တက်လာခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|title=Amtrak Ridership Records|url=http://www.amtrak.com/servlet/BlobServer?blobcol=urldata&amp;blobtable=MungoBlobs&amp;blobkey=id&amp;blobwhere=1249227805921&amp;blobheader=application%2Fpdf&amp;blobhead|publisher=Amtrak|date=2011-06-08|accessdate=2012-02-29}}&lt;/ref&gt; ရထားအသေးစား (Light rail) များမှာ ယခုနှစ်များအတွင်း တိုးတက်လာခဲ့သော်လည်း အမြန်ရထားများမှာ ဥရောပထက် အဆင့်နိမ့်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.metaefficient.com/trains/master-2.html |title=3 Reasons Light Rail Is an Efficient Transportation Option for U.S. Cities|author=McGill, Tracy|publisher=MetaEfficient|date=2011-01-01 |accessdate=2011-08-29}}&lt;/ref&gt; စက်ဘီးဖြင့် အလုပ်သွားသူ အနည်းငယ်မျှသာ ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://trafficsafety.org/safety/sharing/bike/bike-facts/bicycling-to-work |title=Bicycling to Work |publisher=Trafficsafety.org |date= |accessdate=2011-07-10 |archivedate=31 August 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110831100622/http://trafficsafety.org/safety/sharing/bike/bike-facts/bicycling-to-work }}&lt;/ref&gt;

လေကြောင်းလိုင်းများ အားလုံးမှာ ပုဂ္ဂလိကပိုင်ဖြစ်ပြီး ၁၉၇၈ ခုနှစ်မှ စတင်၍ ပုဂ္ဂလိကပိုင် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း လေဆိပ် အများစုမှာ အစိုးရပိုင် ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် ခရီးသည်ပို့ဆောင်မှု အများဆုံး သော လေကြောင်းလိုင်း ၃ ခုစလုံးမှာ အမေရိကန်တွင် အခြေစိုက်ပြီး ပထမနေရာတွင် ရှိသည်မှာ [[ဒယ်လ်တာ လေကြောင်းလိုင်း]] ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.iata.org/ps/publications/Pages/wats-passenger-carried.aspx|title=Scheduled Passengers Carried|publisher=International Air Transport Association (IATA)|year=2011|accessdate=2012-02-17|archivedate=12 June 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110612080336/http://www.iata.org/ps/publications/Pages/wats-passenger-carried.aspx}}&lt;/ref&gt; ကမ္ဘာပေါ်တွင် အလုပ်အများဆုံးသော လေဆိပ် အခု ၃၀ တွင် အမေရိကန်မှ ၁၆ ခုပါဝင်ပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် အလုပ်အများဆုံး ဖြစ်သည့် ဟတ်ဖီးဂျက်ဆန် အတ္တလန္တာ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ် အပါအဝင်ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.airports.org/cda/aci_common/display/main/aci_content07_c.jsp?zn=aci&amp;cp=1-5-54-55_666_2__|title=Passenger Traffic 2006 Final|publisher=Airports Council International|date=2007-07-18|accessdate=2007-08-15|archivedate=29 April 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120429000000/http://www.airports.org/cda/aci_common/display/main/aci_content07_c.jsp?zn=aci&amp;cp=1-5-54-55_666_2__}}&lt;/ref&gt;

=== စွမ်းအင် ===
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ စွမ်းအင်ဈေးကွက်မှာ တစ်နှစ်လျှင် ၂၉,၀၀၀ တယ်ရာ ဝပ် နာရီ (terawatt hour) မျှ ရှိသည်။ လူတစ်ဦးချင်း စွမ်းအင်သုံးစွဲမှုနှုန်းမှာ တစ်နှစ်လျှင် ရေနံ ၇.၈တန် နှင့် ညီမျှပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဒသမမြောက် အများဆုံး ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၅ ခုနှစ် စာရင်းအရ စွမ်းအင် သုံးစွဲမှုမှာ ဓာတ်ဆီ ၄၀ %၊ ကျောက်မီးသွေး ၂၃ %၊ သဘာဝဓာတ်ငွေ့ ၂၂ % ဖြစ်သည်။ ကျန်ရှိနေသေးသော စွမ်းအင်များကို အဏုမြူစွမ်းအင်နှင့် တဖန်ပြန်လည်သုံးစွဲနိုင်သော စွမ်းအင် (renewable energy) အရင်းအမြစ် များမှ ရရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url= http://www.eia.doe.gov/emeu/aer/pdf/pages/sec1_3.pdf |title= Diagram 1: Energy Flow, 2007 |work=EIA Annual Energy Review 2007 |publisher=U.S. Dept. of Energy, Energy Information Administration |accessdate=June 25, 2008}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဓာတ်ဆီ သုံးစွဲမှု အများဆုံး နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2174rank.html |title=Rank Order—Oil (Consumption) |publisher=CIA |work=The World Factbook |date=September 6, 2007 |accessdate=September 14, 2007 |archivedate=26 December 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181226073521/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2174rank.html%20 }}&lt;/ref&gt; ဆယ်စုနှစ်များစွာ တိုင်အောင်ပင် အခြားသော ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက အဏုမြူစွမ်းအင် သုံးစွဲမှုမှာ အလွန်နည်းပါးသည်။ အကြောင်းရင်းမှာ ၁၉၇၉ ခုနှစ်က ဖြစ်ပွားခဲ့သော ၃ မိုင်ကျွန်း နျူးကလီးယား မတော်တဆမှု အပြီးတွင် အများပြည်သူမှ အဏုမြူ စွမ်းအင် သုံးစွဲရန် မလိုလား၍ ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၇ ခုနှစ်အတွင်း အဏုမြူ စွမ်းအင် စက်ရုံ ဆောက်လုပ်ရန် လျှောက်ထားမှုများ ရှိခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite news |url= http://www.economist.com/science/displaystory.cfm?story_id=9762843 |title= Atomic Renaissance |work=The Economist |location =London |accessdate=September 6, 2007 |date=September 6, 2007}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုတွင် တကမ္ဘာလုံး အတိုင်းအတာနှင့် ကျောက်မီးသွေး ၂၇ % ရာခိုင်နှုန်းမျှ ရှိသည်။&lt;ref name=&quot;BPReview&quot;&gt;{{cite web |url= http://www.bp.com/liveassets/bp_internet/globalbp/globalbp_uk_english/reports_and_publications/statistical_energy_review_2007/STAGING/local_assets/downloads/spreadsheets/statistical_review_full_report_workbook_2007.xls |title= BP Statistical Review of World Energy |publisher= British Petroleum |format= XLS |month= June |year= 2007 |accessdate= February 22, 2010 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20090206104056/http://www.bp.com/liveassets/bp_internet/globalbp/globalbp_uk_english/reports_and_publications/statistical_energy_review_2007/STAGING/local_assets/downloads/spreadsheets/statistical_review_full_report_workbook_2007.xls |archivedate= 6 February 2009 }}&lt;/ref&gt;

=== ပညာရေး ===
[[File:University-of-Virginia-Rotunda.jpg|thumb| ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းသော အမေရိကန် ကျောင်းသားများသည် [[သောမတ် ဂျက်ဖာဆင်]] တည်ထောင်ခဲ့သော ဗာဂျီးနီးယား တက္ကသိုလ် ကဲ့သို့သော အများပြည်သူဆိုင်ရာ တက္ကသိုလ်များတွင် ပညာသင်ကြား ကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web |title=Public Education for the Common Good |author=Rosenstone, Steven J. |publisher=University of Minnesota |url=http://cla.umn.edu/news/clatoday/summer2002/dean.php |date=2009-12-17 |accessdate=2009-03-06 |archivedate=1 August 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140801114734/http://cla.umn.edu/news/clatoday/summer2002/dean.php }}&lt;/ref&gt;]]

အမေရိကန်ရှိ အများပြည်သူဆိုင်ရာ ကျောင်းများကို ပြည်နယ်နှင့် ဒေသဆိုင်ရာ အစိုးရ အဖွဲ့များမှ ဖွင့်လှစ်ဆောင်ရွက်ကြပြီး ထောက်ပံ့ကြေးများကို ကန့်သတ်ခွဲဝေပေးခြင်းဖြင့် စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများကို ချမှတ်ကြသည်။ ပြည်နယ်အများစုတွင် ကလေးများသည် ၆ နှစ် သို့ ၇ နှစ်မှစ၍ (သူငယ်တန်း နှင့် ပထမတန်း) ကျောင်းတက်ရန် လိုအပ်ပြီး ၁၈ နှစ်အထိ ကျောင်းတက်ရလေ့ ရှိသည်။ ထိုအချိန်တွင် ယေဘုယျအားဖြင့် ၁၂ တန်းသို့ ရောက်ရှိနေပြီ ဖြစ်ပြီး အထက်တန်း ပညာရေး ပြီးဆုံးပြီ ဖြစ်သည်။ အချို့သော ပြည်နယ်များတွင် ကျောင်းသားများအား ၁၆ နှစ် သို့မဟုတ် ၁၇ နှစ်တွင် ကျောင်းမှ ထွက်ခွင့် ပြုသည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://nces.ed.gov/programs/digest/d02/dt150.asp |title=Ages for Compulsory School Attendance... |accessdate = 2007-06-10 |publisher=U.S. Dept. of Education, National Center for Education Statistics}}&lt;/ref&gt; ၁၂% မျှသော ကလေးငယ်တို့သည် ဘာသာရေးဆိုင်ရာ ကျောင်းများနှင့် လူမျိုးဘာသာ ခွဲခြားမှု မရှိသော ပုဂ္ဂလိကကျောင်းများတွင် ပညာသင်ကြားကြသည်။ ၂ % မျှသော ကလေးငယ်များသာ မိမိတို့ အိမ်တွင် ပညာသင်ကြားကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www2.ed.gov/about/offices/list/oii/nonpublic/statistics.html |title=Statistics About Non-Public Education in the United States |accessdate = 2007-06-05 |publisher=U.S. Dept. of Education, Office of Non-Public Education}}&lt;/ref&gt;

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် အောင်မြင်သော အစိုးရနှင့် ပုဂ္ဂလိကပိုင် အဆင့်မြင့် ပညာသင် တက္ကသိုလ် အများအပြား ရှိသည်။ နိုင်ငံတကာတွင် ထင်ရှားသော အဆင့်သတ်မှတ်ချက်များအရ ကမ္ဘာပေါ်တွင် ထိပ်ဆုံး ကျောင်း ၂၀ တွင် အမေရိကန်မှ ကောလိပ်နှင့် တက္ကသိုလ် ၁၃ ခု သို့ ၁၅ ခု ပါဝင်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2010 |title=QS World University Rankings |publisher=Topuniversities |date= |accessdate=2011-07-10 |archivedate=3 April 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110403044940/http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2010 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.timeshighereducation.co.uk/world-university-rankings/2010-2011/top-200.html |title=Top 200&amp;nbsp;– The Times Higher Education World University Rankings 2010–2011 |publisher=Timeshighereducation.co.uk |date= |accessdate=2011-07-10}}&lt;/ref&gt; ဒေသခံ ကွန်မျူနတီ ကောလိပ်များလည်း ရှိပြီး ဝင်ခွင့်ရရန် ပိုမိုလွယ်ကူ၍ ပညာသင်ကြားသည့် ကာလ ပိုမို တိုတောင်းကာ ကျောင်းလခလည်း ပို၍ ဈေးနည်းသည်။ ၂၅ နှစ်နှင့် အထက်ရှိသော အမေရိကန်နိုင်ငံသားများတွင် ၈၄.၆ ရာခိုင်နှုန်းမှာ အထက်တန်းပညာရေး အဆင့်ကို ပြီးဆုံးပြီး၊ ၅၂.၆ ရာခိုင်နှုန်းမှာ ကောလိပ်ပညာရေး ရှိကာ၊ ၂၇.၂ ရာခိုင်နှုန်းမှာ ဘွဲ့ရပြီး ၉.၆ ရာခိုင်နှုန်းမှာ ဘွဲ့လွန် ပညာရေး ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.census.gov/prod/2004pubs/p20-550.pdf|title=Educational Attainment in the United States: 2003|publisher=U.S. Census Bureau|accessdate = 2006-08-01}}&lt;/ref&gt; အခြေခံ စာတတ်မြောက်မှုနှုန်းမှာ ၉၉ ရာခိုင်နှုန်း ဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot;WF&quot; /&gt;&lt;ref&gt;For more detail on U.S. literacy, see [http://nces.ed.gov/NAAL/PDF/2006470.PDF A First Look at the Literacy of America’s Adults in the 21st century], U.S. Department of Education (2003).&lt;/ref&gt; ကုလသမဂ္ဂမှ အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ ပညာရေးဆိုင်ရာ ညွှန်းကိန်းကို ၀.၉၇ အဖြစ်သတ်မှတ်ပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် နံပါတ် ၁၂ နေရာတွင် ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|title=Human Development Indicators|year=2005|publisher=United Nations Development Programme, Human Development Reports|accessdate=2008-01-14|url=http://hdr.undp.org/reports/global/2005/pdf/HDR05_HDI.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070620235428/http://hdr.undp.org/reports/global/2005/pdf/HDR05_HDI.pdf|archivedate=20 June 2007}}&lt;/ref&gt;

=== ကျန်းမာရေး ===
[[File:Aerial view of Texas Medical Center.jpg|thumb|တက္ကဆပ် ကျန်းမာရေး ရုံးသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးဆုံး ကျန်းမာရေးရုံး ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.texmedctr.tmc.edu/root/en/GetToKnow/FactsandFigures/Facts+and+Figures.htm|title=2007 Facts &amp; Figures|accessdate=2008-11-07|publisher=Texas Medical Center|archivedate=23 June 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100623171812/http://www.texmedctr.tmc.edu/root/en/GetToKnow/FactsandFigures/Facts+and+Figures.htm}}&lt;/ref&gt;]]

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ လူတစ်ဦးချင်း သက်တမ်းမှာ ၇၈.၄ နှစ်ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံပေါင်း ၂၂၁ နိုင်ငံတွင် နံပါတ် ၅၀ နေရာတွင် ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2102rank.html|title=Country Comparison: Life Expectancy at Birth|publisher=CIA|work=The World Factbook|accessdate=2011-10-25|archivedate=2 January 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180102233121/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2102rank.html}}&lt;/ref&gt; ၁၉၈၇ ခုနှစ်တွင် တကမ္ဘာလုံး၌ အဆင့် ၁၁ ရှိခဲ့သော်လည်း အဝလွန်နှုန်း တိုးတက်လာခြင်း နှင့် ကမ္ဘာ၏ အခြားသောနေရာများတွင် ကျန်းမာရေး တိုးတက်လာခြင်းတို့ကြောင့် အဆင့်လျော့ကျ သွားခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite news|author=MacAskill, Ewen|url=http://www.guardian.co.uk/world/2007/aug/13/usa.ewenmacaskill |title=US Tumbles Down the World Ratings List for Life Expectancy|date=2007-08-13 |work= Guardian|accessdate = 2007-08-15|location=London}}&lt;/ref&gt; ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် အရွယ်ရောက်ပြီးသူ အားလုံး၏ ၃ပုံ ၁ပုံမှာ အဝလွန်လျက် ရှိပြီး ကျန်ရှိသူများထဲမှ ၃ ပုံ ၁ပုံမှာ ပုံမှန်ထက် ပို၍ ဝကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.cdc.gov/nchs/products/pubs/pubd/hestats/overweight/overwght_adult_03.htm |title=Prevalence of Overweight and Obesity Among Adults: United States, 2003–2004 |accessdate = 2007-06-05 |publisher=Centers for Disease Control and Prevention, National Center for Health Statistics}}&lt;/ref&gt; ရာစုနှစ်၏ နောက်ဆုံး ၄ပုံ ၁ ပုံအတွင်း အဝလွန်နှုန်းမှာ ၂ ဆမျှ မြင့်တက်ခဲ့ပြီး စက်မှုထွန်းကားသော နိုင်ငံများတွင် အမြင့်ဆုံး ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite book | author= Schlosser, Eric | year = 2002 | title = Fast Food Nation | url= https://archive.org/details/fastfoodnationti00eric | publisher = Perennial | location = New York| isbn = 0-06-093845-5 |page = [https://archive.org/details/fastfoodnationti00eric/page/240 240] }}&lt;/ref&gt; ကျန်းမာရေး ဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်သူများ၏ အဆိုအရ အဝလွန်မှုနှင့် ဆက်စပ်နေသော [[ဆီးချိုအမျိုးအစား-၂]] ဖြစ်ပွားသူမှာ အလျှင်အမြန် တိုးတက်များပြားလျက် ရှိကြောင်း သိရသည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://atvb.ahajournals.org/cgi/content/full/25/12/2451#R3-101329 |title=Fast Food, Central Nervous System Insulin Resistance, and Obesity|year=2005 |accessdate = 2007-06-17|work= [[Arteriosclerosis, Thrombosis, and Vascular Biology]]|publisher=American Heart Association}}&lt;/ref&gt; မွေးကင်းစ ကလေးသူငယ် သေဆုံးမှုနှုန်းမှာ လူ ၁၀၀၀ လျှင် ၆.၀၆ ဦး ရှိသဖြင့် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုအား နိုင်ငံပေါင်း ၂၂၂ နိုင်ငံတွင် နံပါတ် ၁၇၆ နေရာ၌ ရှိနေစေပြီး အနောက်ဥရောပ နိုင်ငံအားလုံးထက် ပို၍ မြင့်မားသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2091rank.html|title=Country Comparison: Infant Mortality Rate|publisher=CIA|work=The World Factbook|accessdate=2011-10-25|archivedate=7 February 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180207062332/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2091rank.html}}&lt;/ref&gt;

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ သုံးစွဲမှုနှုန်းမှာ အခြားနိုင်ငံများနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် လူတစ်ဦးချင်း အနေနှင့် လည်းကောင်း၊ ဂျီဒီပီ၏ ရာခိုင်နှုန်းအနေနှင့် လည်းကောင်း အခြားနိုင်ငံများထက် ပို၍ မြင့်မားသည်။&lt;ref&gt;''OECD Health Data 2000: A Comparative Analysis of 29 Countries'' [CD-ROM] (OECD: Paris, 2000). See also {{cite web|url=http://dll.umaine.edu/ble/U.S.+HCweb.pdf|title=The U.S. Healthcare System: The Best in the World or Just the Most Expensive??year=2001|accessdate=2006-11-29|publisher=University of Maine|archivedate=18 November 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061118234952/http://dll.umaine.edu/ble/U.S.+HCweb.pdf}}&lt;/ref&gt; [[ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့]]မှ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ကျန်းမာရေးစနစ်အား ကမ္ဘာပေါ်တွင် အလျင်မြန်ဆုံး တုံ့ပြန်နိုင်သည့် နိုင်ငံ အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့ သော်လည်း အားလုံးပေါင်း အကျိုး သက်ရောက်နိုင်မှု အနေနှင့် အဆင့် ၃၇ သာလျှင် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။

ကျန်းမာရေးနှင့်ဆိုင်သော အာမခံများကို အစိုးရနှင့် ပုဂ္ဂလိကမှ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ကြပြီး အခြားသော ဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံများကဲ့သို့ အားလုံးအတွက် ကျန်းမာရေး အာမခံ ရှိသည် မဟုတ်ပေ။ ၂၀၀၄ ခုနှစ်တွင် ပုဂ္ဂလိက အာမခံ မှ ၃၆ ရာခိုင်နှုန်းသော ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ သုံးစွဲမှုများကို ပေးချေခဲ့ပြီး၊ မိမိဘာသာ အိတ်ကပ် အတွင်းမှ စိုက်ထုတ် သုံးစွဲမှုမှာ ၁၅ ရာခိုင်နှုန်းမျှ ရှိကာ၊ ဖက်ဒရယ်၊ ပြည်နယ်နှင့် ဒေသဆိုင်ရာ အစိုးရများမှ ၄၄ % မျှ ပေးချေခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;CDC H&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.cdc.gov/nchs/data/hus/hus06.pdf|title=Health, United States, 2006|accessdate = 2006-11-24 |publisher=Centers for Disease Control, National Center for Health Statistics}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် ၄၆.၆ သန်း သို့မဟုတ် လူဦးရေ၏ ၁၅.၉% မျှသော အမေရိကန် ပြည်သူတို့တွင် ကျန်းမာရေး အာမခံ မရှိသဖြင့် ၂၀၀၁ ခုနှစ်နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ၅.၄သန်းမျှ ပိုများသည်။ ထိုသို့ များပြား လာရခြင်း၏ အဓိက အကြောင်းရင်းမှာ အလုပ်ရှင်များက ကျန်းမာရေး အာမခံပေးမှု လျော့နည်းလာသောကြောင့် ဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot;CBPP&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.cbpp.org/cms/?fa=view&amp;id=629|title=Poverty Remains Higher, and Median Income for Non-Elderly Is Lower, Than When Recession Hit Bottom: Poor Performance Unprecedented for Four-Year Recovery Period|publisher=Center for Budget and Policy Priorities|date =2006-09-01|accessdate = 2007-06-24}}&lt;/ref&gt; ကျန်းမာရေး အာမခံ မရှိသော ပြည်သူများနှင့် ကျန်းမာရေး အာမခံ မလုံလောက်သော ပြည်သူများနှင့် ဆိုင်သော ကိစ္စမှာ အဓိက နိုင်ငံရေး ပြဿနာ တစ်ခု ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite news|author=Abelson, Reed|url=http://www.nytimes.com/2008/06/10/health/policy/10health.html|title=Ranks of Underinsured Are Rising, Study Finds|date= 2008-06-10|work=New York Times|accessdate=2008-10-25}} {{cite journal|author=Blewett, Lynn A. et al.|title=How Much Health Insurance Is Enough? Revisiting the Concept of Underinsurance|year= 2006|work=Medical Care Research and Review|volume=63|issue=6|pages=663–700|doi=10.1177/1077558706293634|journal=Medical Care Research and Review|pmid=17099121|month=Dec|first1=LA|first2=A|first3=TJ|issn=1077-5587}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၉ ခုနှစ် လေ့လာမှု အရ ကျန်းမာရေး အာမခံ မရှိမှုကြောင့် တစ်နှစ်လျှင် သေဆုံးရသော လူပေါင်း၏ ၄၅,၀၀၀ ခန့် သေဆုံးရသည်ဟု ခန့်မှန်းကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite news|author=Park, Madison |url=http://www.cnn.com/2009/HEALTH/09/18/deaths.health.insurance/index.html?eref=rss_latest|title=45,000 American Deaths Associated with Lack of Insurance |publisher=CNN|date=2009-09-18|accessdate = 2009-10-01}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၆ ခုနှစ်တွင် မက်ဆာချူးဆက်ပြည်နယ် မှ လူတိုင်းတွင် ကျန်းမာရေး အာမခံ ရှိစေရန် ဥပဒေပြဋ္ဌာန်းခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite news|author=Fahrenthold, David A.|url=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/04/04/AR2006040401937.html|title= Mass. Bill Requires Health Coverage|date= 2006-04-05|work=Washington Post|accessdate=2007-06-19}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၀ ခုနှစ် အစောပိုင်း၌ ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သော ဖက်ဒရယ်အစိုးရ၏ ဥပဒေအရ ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် တစ်နိုင်ငံလုံးရှိ လူတိုင်း အားလုံးနီးပါးတွင် ကျန်းမာရေး အာမခံ ရှိစေမည် ဖြစ်သည်။

== ရာဇဝတ်မှုနှင့် တရားဥပဒေ စိုးမိုးရေး ==
[[File:Ford Crown Victoria 1.JPG|thumb|အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုတွင် တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးကို ဒေသခံ ရဲအဖွဲ့များက ဆောင်ရွက်သည်။ နယူးယောက်မြို့တော် ရဲဌာနသည် တစ်နိုင်ငံလုံးတွင် အကြီးဆုံး ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://bjs.ojp.usdoj.gov/content/pub/pdf/lpd03.pdf|title=Local Police Departments, 2003|publisher=U.S. Dept. of Justice, Bureau of Justice Statistics|date=May 2006|accessdate=2011-12-07|archivedate=16 July 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110716170620/http://bjs.ojp.usdoj.gov/content/pub/pdf/lpd03.pdf}}&lt;/ref&gt;]]

အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုတွင် တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးကို ဒေသခံ ရဲအဖွဲ့များနှင့် မြို့ဝန်ဌာန (sheriff's departments) မှ ဆောင်ရွက်သည်။ ပြည်နယ်ရဲ အဖွဲ့မှာ ပိုမိုကျယ်ပြန့်သော လုပ်ငန်းဆောင်တာများကို ဆောက်ရွက်ကြသည်။ အက်ဖ်ဘီအိုင် နှင့် ယူအက်စ် မာရှယ် ဆားဗစ် ကဲ့သို့သော ဖက်ဒရယ် အေဂျင်စီများမှာ ပိုမို အထူးပြုသော တာဝန်များကို ထမ်းဆောင်ကြသည်။ ဖက်ဒရယ် အဆင့်နှင့် ပြည်နယ်များတွင် တရားရေးဌာနများသည် သာတူညီမျှ တရားစီရင်ရေး စနစ်ကို ကျင့်သုံးကြသည်။ ပြည်နယ် တရားရုံးများမှ ရာဇဝတ်မှု အများစုကို စီရင်လေ့ ရှိပြီး ဖက်ဒရယ် တရားရုံးများမှ အချို့သော အမှုအခင်း အမျိုးအစားများကို ကိုင်တွယ်ဆောင်ရွက်လေ့ ရှိသည့်အပြင် ပြည်နယ် တရားရုံးများမှ တက်လာသော အချို့သော အယူခံဝင်မှုများကို ဆောင်ရွက်ကြသည်။ မူးယစ်ဆေးဝါးကို ဖက်ဒရယ် ဥပဒေအရ တားဆီးထားသော်လည်း အချို့သော ပြည်နယ်များသည် မူးယစ်ဆေးဝါးကို တရားဝင် သုံးစွဲခွင့်ပြုသော ဥပဒေများကို ဖက်ဒရယ်စနစ်နှင့် ဆန့်ကျင်၍ ပြဋ္ဌာန်းရန် ကြိုးပမ်းလေ့ ရှိသည်။ ဆေးလိပ်သောက်နိုင်သည့် အသက် ကန့်သတ်ချက်မှာ ၁၈ နှစ်ဖြစ်ပြီး အရက်သောက်နိုင်သည့် အသက်ကန့်သတ်ချက်မှာ ၂၁ နှစ် ဖြစ်သည်။

ဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံများထဲတွင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် ပျမ်းမျှအဆင့်ထက် ပိုသော အကြမ်းဖက် ရာဇဝတ်မှုများ ဖြစ်ပွားလေ့ ရှိပြီး သေနတ်ကိုင် အကြမ်းဖက်မှုနှင့် လူသတ်မှုများ များပြားသည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.unodc.org/pdf/crime/eighthsurvey/8sv.pdf|title=Eighth United Nations Survey of Crime Trends and Operations of Criminal Justice Systems (2001–2002) |publisher=United Nations Office on Drugs and Crime (UNODC) |date = 2005-03-31|accessdate=2008-05-18}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၉ ခုနှစ် စာရင်းအရ လူ ၁ သိန်းလျှင် လူသတ်မှု ၅ မှုမျှ ဖြစ်ပွားပြီး ၂၀၀၀ ခုနှစ်နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ၁၀.၄% ကျဆင်းလာခြင်း ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www2.fbi.gov/ucr/cius2009/offenses/violent_crime/murder_homicide.html|title=Murder|work=Crime in the United States 2009|publisher=FBI|month=September | year=2010|accessdate=2011-07-23}}&lt;/ref&gt; သေနတ်ကိုင်ဆောင်ခွင့် နှင့် ဆိုင်သော ကိစ္စမှာ နိုင်ငံရေးအရ အငြင်းပွားမှု များပြားသော ကိစ္စတစ်ရပ် ဖြစ်သည်။

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် တရားဝင် မှတ်တမ်းဖြင့် အကျဉ်းချမှု အများဆုံးနိုင်ငံ &lt;ref name=&quot;SP&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.sentencingproject.org/doc/publications/inc_newfigures.pdf|title=New Incarceration Figures: Thirty-Three Consecutive Years of Growth|month=December|year=2006|accessdate=2007-06-10|publisher=Sentencing Project|archivedate=10 April 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160410214453/http://www.sentencingproject.org/doc/publications/inc_newfigures.pdf}}&lt;/ref&gt; နှင့် အကျဉ်းသား ဦးရေ အများဆုံးနိုင်ငံ&lt;ref&gt;{{cite web |author=Walmsley, Roy |url=http://www.kcl.ac.uk/depsta/rel/icps/world-prison-population-list-2005.pdf |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070628215935/http://www.kcl.ac.uk/depsta/rel/icps/world-prison-population-list-2005.pdf |archivedate=28 June 2007 |title=World Prison Population List |year=2005 |accessdate=2007-10-19 |publisher=King's College London, International Centre for Prison Studies }} For the latest data, see {{cite web|url=http://www.kcl.ac.uk/depsta/rel/icps/worldbrief/north_america_records.php?code=190|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070804061423/http://www.kcl.ac.uk/depsta/rel/icps/worldbrief/north_america_records.php?code=190|archivedate=4 August 2007|title=Prison Brief for United States of America|date=2006-06-21|accessdate=2007-10-19|publisher=King's College London, International Centre for Prison Studies}} For other estimates of the incarceration rate in China and North Korea see {{cite web|author=Adams, Cecil|url=http://www.straightdope.com/columns/read/2494/does-the-united-states-lead-the-world-in-prison-population|title=Does the United States Lead the World in Prison Population?|date=2004-02-06|accessdate=2007-10-11|publisher=The Straight Dope}}&lt;/ref&gt; ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၈ ခုနှစ် အစပိုင်းတွင် အကျဉ်းကျနေသူ ၂.၃ သန်းမျှ ရှိပြီး လူ၁၀၀ လျှင် ၁ ယောက်နှုန်းထက် ပိုများသည်။ လက်ရှိနှုန်းသည် ၁၉၈၀ ခုနှစ်မှ စာရင်းနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် ၇ ဆမျှ ပိုများသည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.ojp.usdoj.gov/bjs/glance/tables/incrttab.htm |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070611192107/http://www.ojp.usdoj.gov/bjs/glance/tables/incrttab.htm |archivedate=11 June 2007 |title=Incarceration Rate, 1980–2005 |year=2006 |accessdate=2007-06-10 |publisher=U.S. Dept. of Justice, Bureau of Justice Statistics }}&lt;/ref&gt; အိုအီးစီဒီ နိုင်ငံများတွင် ဒုတိယမြောက်အများဆုံးနိုင်ငံ ဖြစ်သော [[ပိုလန်နိုင်ငံ]]နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ၃ ဆမျှ ပိုများသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.prisonstudies.org/info/downloads/wppl-8th_41.pdf|title=World Prison Population List (8th edition)|year=2009|accessdate=2011-07-23|publisher=King's College London, International Centre for Prison Studies|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110726170615/http://www.prisonstudies.org/info/downloads/wppl-8th_41.pdf|archivedate=26 July 2011}}&lt;/ref&gt; အာဖရိကန်-အမေရိကန်များ၏ အကျဉ်းကျမှုနှုန်းမှာ လူဖြူများထက် ၆ ဆမျှ ပိုများပြီး စပိန်အနွယ်များထက် ၃ ဆမျှ ပိုများသည်။&lt;ref name=&quot;SP&quot;/&gt; အကျဉ်းကျသူ ဤမျှ များပြားရခြင်းမှာ ဖက်ဒရယ် အစိုးရ၏ အမိန့်ချမှတ်မှုဆိုင်ရာ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများနှင့် မူးယစ်ဆေးဝါးနှင့် သက်ဆိုင်သော ပေါ်လစီများကြောင့် ဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot;SP&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;HRW&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.hrw.org/legacy/reports/2000/usa/Rcedrg00-05.htm |title=The Impact of the War on Drugs on U.S. Incarceration |month=May | year=2000 |accessdate = 2007-06-10 |publisher=Human Rights Watch}}&lt;/ref&gt;

အနောက်နိုင်ငံ အများစုတွင် သေဒဏ်ပေးခြင်းကို ဖျက်သိမ်းပြီး ဖြစ်သော်လည်း အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ပြည်နယ် ၃၄ခု တွင် အချို့သော အစိုးရ နှင့် စစ်ရေးဆိုင်ရာ ပြစ်မှုများအတွက် သေဒဏ်ပေးခြင်းကို ခွင့်ပြုထားသည်။ ၁၉၇၆ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန် တရားရုံးချုပ်မှ ၄ နှစ်ကြာမျှ ဆိုင်းငံ့ထားသော သေဒဏ်ပေးခြင်းကို ပြန်လည်ရုပ်သိမ်းပြီးနောက်တွင် လူ ၁၀၀၀ ကျော်ကို ကွပ်မျက်ခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.deathpenaltyinfo.org/executions-united-states-2007|title=Executions in the United States in 2007|accessdate=2007-06-15|publisher=Death Penalty Information Center|archivedate=7 September 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080907020938/http://www.deathpenaltyinfo.org/executions-united-states-2007}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ပဉ္စမမြောက် အများဆုံး သေဒဏ်ပေးမှု ရှိခဲ့ပြီး [[တရုတ်နိုင်ငံ]]၊ [[အီရန်နိုင်ငံ]]၊ [[မြောက်ကိုရီးယားနိုင်ငံ]] နှင့် [[ယီမင်နိုင်ငံ]] တို့၏ နောက်မှ လိုက်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.deathpenaltyinfo.org/death-penalty-international-perspective#interexec |title=Executions Around the World|accessdate = 2011-07-23|year=2010 |publisher=Death Penalty Information Center}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် နယူးဂျာစီပြည်နယ်သည် ပထမဆုံး အနေနှင့် သေဒဏ်ပေးခြင်းကို ဥပဒေပြဋ္ဌာန်း ဖျက်သိမ်းခဲ့ပြီး ၁၉၇၆ ခုနှစ် တရားရုံးချုပ်၏ ဆုံးဖြတ်ချက်အပြီး တွင် ပထမဆုံး ဥပဒေပြဋ္ဌာန်း ဖျက်သိမ်းခဲ့သော ပြည်နယ် ဖြစ်သည်။ နယူးမက္ကဆီကိုပြည်နယ်မှ ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် ဖျက်သိမ်းခဲ့ပြီး [[အီလီနွိုင်းပြည်နယ်]]မှ ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;QuinnSignsAbolition&quot;&gt;{{cite news|url=http://newsblogs.chicagotribune.com/clout_st/2011/03/quinn-signs-death-penalty-ban-commutes-15-death-row-sentences-to-life.html|title=Quinn Signs Death Penalty Ban, Commutes 15 Death Row Sentences to Life|date=2011-03-09|accessdate=2011-03-09|newspaper=[[Chicago Tribune]]}}&lt;/ref&gt;

== လူဦးရေပျံ့နှံ့ နေထိုင်မှု ==
[[File:Census-2000-Data-Top-US-Ancestries-by-County.svg|thumb|320px|ဒေသအလိုက် အများဆုံးသော လူမျိုးစုများ၊ ၂၀၀၀ ခုနှစ်]]
{|class=&quot;infobox&quot; style=&quot;font-size: 90%; border: 1px solid #999; float: right; margin-left: 1em; width: 240px;&quot;
|- style=&quot;background:#f5f5f5;&quot;
! colspan=&quot;2&quot; | လူမျိုး (၂၀၁၀)&lt;ref name=&quot;Cen2010Summary&quot;&gt;{{cite web|url=http://2010.census.gov/2010census/data/|title=2010 Census Data|publisher=U.S. Census Bureau|accessdate=2011-03-29|archivedate=6 July 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110706203009/http://2010.census.gov/2010census/data/}}&lt;/ref&gt;
|-
| လူဖြူ || style=&quot;text-align: center;&quot; |၇၂.၄%
|-
| လူမည်း/ အာဖရိကန်-အမေရိကန် || style=&quot;text-align: center;&quot; |၁၂.၆%
|-
| အာရှသား || style=&quot;text-align: center;&quot; |၄.၈%
|-
| အမေရိကန် လူနီများနှင့် အလာစကာ ရှေးဦးနေထိုင်သူများ || style=&quot;text-align: center;&quot; |၀.၉%
|-
| ဟာဝိုင်အီ ရှေးဦးနေထိုင်သူများ နှင့် ပစိဖိတ်ကျွန်းသားများ|| style=&quot;text-align: center;&quot; |၀.၂%
|-
| အခြား|| style=&quot;text-align: center;&quot; |၆.၂%
|-
| လူမျိုး ၂ မျိုး နှင့် အထက်|| style=&quot;text-align: center;&quot; | ၂.၉%
|-
| ဟစ်စပန်းနစ်/ လက်တီနို (''of any race'') || style=&quot;text-align: center;&quot; |၁၆.၃%
|}

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု သန်းခေါင်စာရင်း ဗျူရို၏ ခန့်မှန်းမှုအရ အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ လက်ရှိ လူဦးရေကို ၃၁၃,၅၁၂,၀၀၀ ဦး ရှိမည်ဟု ခန့်မှန်းကြပြီး တရားမဝင် ဝင်ရောက်နေထိုင်သူ ၁၁.၂ သန်းကိုပါ ထည့်တွက်ထားခြင်း ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web| url = http://www.cis.org/articles/2008/back808.pdf| author = Camarota, Steven A., and Karen Jensenius| title = Homeward Bound: Recent Immigration Enforcement and the Decline in the Illegal Alien Population| month = July| year = 2008| publisher = Center for Immigration Studies| accessdate = 2008-08-06| archiveurl = https://web.archive.org/web/20080809030605/http://www.cis.org/articles/2008/back808.pdf| archivedate = 9 August 2008}}&lt;/ref&gt; ၁၉၀၀ ပြည့်နှစ်တွင် လူဦးရေ ၇၆ သန်းမျှသာ ရှိသော်လည်း ၂၀ ရာစုအတွင်း အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ လူဦးရေမှာ ၄ဆမျှ မြင့်တက်လာခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.census.gov/prod/2005pubs/06statab/pop.pdf |format=PDF|title=Statistical Abstract of the United States |publisher=[[United States Census Bureau]]}}&lt;/ref&gt; ကမ္ဘာပေါ်တွင် တရုတ်နိုင်ငံ နှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့ ပြီးလျှင် လူဦးရေ အများဆုံး ဖြစ်ပြီး အဓိက စက်မှုဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံများတွင် လူဦးရေ တိုးတက်မှု အမြန်ဆုံးရှိသော တစ်ခုတည်းသောနိုင်ငံ ဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot;PRC&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.prcdc.org/summaries/uspopperspec/uspopperspec.html|title=Executive Summary: A Population Perspective of the United States|publisher=Population Resource Center|month=May|year=2000|accessdate=2007-12-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070604165856/http://www.prcdc.org/summaries/uspopperspec/uspopperspec.html|archivedate=4 June 2007}}&lt;/ref&gt; မွေးဖွားမှုနှုန်းမှာ လူ ၁၀၀၀ လျှင် ၁၃.၈၂ သာရှိပြီး ကမ္ဘာ့ပျမ်းမျှ မွေးဖွားမှုနှုန်း၏ အောက်တွင် ရှိသော်လည်း လူဦးရေ တိုးတက်မှုနှုန်းမှာ အကောင်းဘက်တွင် ရှိပြီး ၁% မျှ ရှိကာ အခြားသော ဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံ အတော်များများထက် သိသိသာသာ ပို၍ များသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2054rank.html|title=Rank Order—Birth Rate|publisher=CIA|work=The World Factbook|year=2009|accessdate=2009-10-11|archivedate=10 March 2013|archiveurl=https://www.webcitation.org/6F0FiNNzQ?url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2054rank.html}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၁ ဘဏ္ဍာရေးနှစ် အတွင်း ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူ ၁ သန်းခန့်အား အမြဲတမ်း နေထိုင်သူ အဆင့် သတ်မှတ်ပေးခဲ့ပြီး အများစုမှာ မိသားစု ပြန်လည်ပေါင်းစည်းရေး ပေါ်လစီဖြင့် ရရှိခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot;LPR&quot;&gt;[http://www.dhs.gov/xlibrary/assets/statistics/publications/lpr_fr_2011.pdf “U.S. Legal Permanent Residents: 2011”]. [[Office of Immigration Statistics]] ''Annual Flow Report.''&lt;/ref&gt; မက္ကဆီကိုနိုင်ငံသည် ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူ အများဆုံး ပြောင်းရွှေ့လာရာ နိုင်ငံဖြစ်ပြီး ၁၉၉၈ ခုနှစ်မှစ၍ တရုတ်နိုင်ငံ၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံ နှင့် ဖိလစ်ပိုင် နိုင်ငံတို့သည် ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူ အများဆုံး လာရောက်ရာ နိုင်ငံများအဖြစ် နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်း ရှိနေခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url = http://www.dhs.gov/files/statistics/publications/LPR07.shtm|title=Persons Obtaining Legal Permanent Resident Status by Region and Country of Birth: Fiscal Years 1998 to 2007 (Table 3)|publisher=U.S. Dept. of Homeland Security|accessdate=2008-09-06}}&lt;/ref&gt;

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် လူမျိုးပေါင်းစုံ ရှိပြီး လူဦးရေ ၁ သန်းကျော်သော မျိုးနွယ်ဆက် မတူညီသော မျိုးနွယ်စု ၃၁ ခု ရှိသည်။&lt;ref name=&quot;An2000&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.census.gov/prod/2004pubs/c2kbr-35.pdf|title=Ancestry 2000|publisher=U.S.Census Bureau|month=June|year=2004|accessdate=2007-06-13}}&lt;/ref&gt; လူဖြူများမှာ အများဆုံး လူမျိုးဖြစ်ပြီး ဂျာမန်အမေရိကန်များ၊ အင်္ဂလိပ် အမေရိကန်များ နှင့် အိုင်းရစ်ရှ် အမေရိကန်များ ပါဝင်သဖြင့် နိုင်ငံအတွင်း လူဦးရေ အများဆုံးသော မျိုးနွယ်ဆက် အစုအဖွဲ့ ၄ ခုမှ ၃ ခု ပါဝင်သည်။&lt;ref name=&quot;An2000&quot;/&gt; အာဖရိကန် အမေရိကန်များမှာ နိုင်ငံအတွင်း လူဦးရေ အများဆုံးသော လူနည်းစုအဖွဲ့ဝင် လူမျိုးစု ဖြစ်ပြီး မျိုးနွယ်ဆက် အစုများတွင် တတိယမြောက် အများဆုံး အစုအဖွဲ့ ဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot;An2000&quot;/&gt; အာရှ အမေရိကန်များမှာ ဒုတိယမြောက် လူဦးရေ အများဆုံးသော လူနည်းစု အဖွဲ့ဝင် လူမျိုးစုဖြစ်သည်။ အာရှ အမေရိကန်များတွင် လူဦးရေ အများဆုံး လူမျိုး ၂ ခုမှာ တရုတ်-အမေရိကန် များနှင့် ဖိလစ်ပိုင်-အမေရိကန်များ ဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot;An2000&quot;/&gt; ၂၀၁၀ ခုနှစ် စာရင်းအရ အမေရိကန် လူဦးရေတွင် ၅.၂ သန်းမှာ အင်ဒီးယန်း လူနီများနှင့် အလက်စကာ ရှေးဦးနေထိုင်သူများမှ ဆင်းသက်လာသူများ ဖြစ်ပြီး (၂.၉ သန်းမှာ ထိုလူမျိုးစု စင်စစ်များဖြစ်သည်။) ၁.၂ သန်းသော လူဦးရေမှာ ဟာဝိုင်အီ ရှေးဦး နေထိုင်သူများနှင့် ပစိဖိတ်ကျွန်းသားများမှ ဆင်းသက်လာသူများ ဖြစ်သည်။ (၀.၅ သန်းမှာ လူမျိုးစု စင်စစ် ဖြစ်သည်။)&lt;ref name=&quot;Cen2010Race&quot;&gt;{{cite web|author=Humes, Karen R., Nicholas A. Jones, and Roberto R. Ramirez|url=http://www.census.gov/prod/cen2010/briefs/c2010br-02.pdf|title=Overview of Race and Hispanic Origin: 2010| publisher = U.S. Census Bureau| date = March 2011| accessdate = 2011-03-29}}&lt;/ref&gt;သန်းခေါင် စာရင်းအတွင်း လူဦးရေ ၁၉ သန်းကျော်ကို အခြားလူမျိုးစုများဟု ထည့်သွင်းသတ်မှတ်ခဲ့ပြီး ထိုသူများမှာ အဓိက မျိုးနွယ်စုကြီး ငါးခု အတွင်း ထည့်သွင်းရေတွက်ခြင်း မပြုနိုင်သူများ ဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot;Cen2010Race&quot;/&gt;

ဟစ်စပန်းနစ် နှင့် လာတီနို အမေရိကန်များ၏ လူဦးရေ တိုးပွားမှုမှာ အဓိက လူဦးရေ ပြောင်းလဲမှု ပင် ဖြစ်သည်။ ၅၀.၅ သန်းသော အမေရိကန်များမှာ ဟစ်စပန်းနစ် မှ ဆင်းသက်လာသူများဖြစ်ပြီး&lt;ref name=&quot;Cen2010Race&quot;/&gt; သန်းခေါင်စာရင်း ဗျူရိုမှာ တူညီသော မျိုးနွယ်စု လက္ခဏာများကို ဝေမျှ ပိုင်ဆိုင် ထားကြသည်ဟု ဆိုထားသည်။ ၆၄ ရာခိုင်နှုန်းသော ဟစ်စပန်းနစ်- အမေရိကန်များမှာ မက္ကဆီကို မျိုးနွယ်ဆက်များ ဖြစ်ကြသည်။&lt;ref name=CB2007&gt;{{cite web | url = http://factfinder.census.gov/servlet/DTTable?_bm=y&amp;-ds_name=ACS_2007_1YR_G00_&amp;-CONTEXT=dt&amp;-mt_name=ACS_2007_1YR_G2000_B03001&amp;-redoLog=true&amp;-geo_id=01000US&amp;-geo_id=04000US48&amp;-format=&amp;-_lang=en&amp;-SubjectID=15233304 | title = B03001. Hispanic or Latino Origin by Specific Origin | work = 2007 American Community Survey | publisher = U.S. Census Bureau | accessdate = 2008-09-26 | archivedate = 12 February 2020 | archiveurl = https://archive.today/20200212040125/http://factfinder.census.gov/servlet/DTTable?_bm=y&amp;-ds_name=ACS_2007_1YR_G00_&amp;-CONTEXT=dt&amp;-mt_name=ACS_2007_1YR_G2000_B03001&amp;-redoLog=true&amp;-geo_id=01000US&amp;-geo_id=04000US48&amp;-format=&amp;-_lang=en&amp;-SubjectID=15233304 }}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၀ ခုနှစ်မှ ၂၀၁၀ ခုနှစ်အတွင်း ဟစ်စပန်းနစ် ဦးရေမှာ ၄၃% မျှ တိုးတက်လာခဲ့ပြီး ဟစ်စပန်းနစ် မဟုတ်သော လူဦးရေမှာ ၄.၉%သာ တိုးတက်လာခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;Cen2010Summary&quot;/&gt; ထိုတိုးတက်မှု၏ အများစုမှာ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်လာမှုများကြောင့် ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၇ ခုနှစ် စာရင်းအရ အမေရိကန် လူဦးရေ၏ ၁၂.၆ ရာခိုင်နှုန်းမှာ နိုင်ငံခြားတိုင်းပြည်များတွင် မွေးဖွားကြသူများ ဖြစ်ပြီး ၎င်းတို့ထဲမှ ၅၄%မှာ လက်တင်အမေရိကတွင် မွေးဖွားသူများ ဖြစ်ကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.census.gov/prod/2008pubs/09statab/pop.pdf|publisher=U.S. Census Bureau|work=Statistical Abstract of the United States 2009| title=Tables 41 and 42—Native and Foreign-Born Populations|accessdate = 2009-10-11}}&lt;/ref&gt; မွေးဖွားမှုနှုန်းမှာလည်း အခြား သက်ဆိုင်သော အချက်တစ်ချက်ပင် ဖြစ်သည်။ ၂၀၁၀ ခုနှစ် စာရင်းအရ ဟစ်စပန်းနစ် အမျိုးသမီးတစ်ဦးသည် သူမ၏ ဘဝသက်တမ်း တလျှောက်တွင် ပျမ်းမျှအားဖြင့် ကလေး ၂.၄ ဦးနှုန်း မွေးဖွားလေ့ ရှိပြီး ဟစ်စပန်းနစ် မဟုတ်သော လူမည်း အမျိုးသမီးများမှာ ၁.၈ဦးနှုန်း မွေးဖွားကာ ဟစ်စပန်းနစ် မဟုတ်သော လူဖြူ အမျိုးသမီးများမှာ ၁.၈ဦးနှုန်းသာ မွေးဖွားကြသည်။ (ပြန်လည် အစားထိုးနှုန်း ၂.၁ ဦးနှုန်း၏ အောက်တွင် ရှိသည်။)&lt;ref&gt;{{cite web|author=Hamilton, Brady E., Joyce A. Martin, and Stephanie J. Ventura | url = http://www.cdc.gov/nchs/data/nvsr/nvsr60/nvsr60_02.pdf | title = Births: Preliminary Data for 2010 | work = National Vital Statistics Reports, Volume 60, Number 2 | publisher = U.S. Dept. of Health and Human Services|date=2011-11-17 | accessdate = 2012-04-16}}&lt;/ref&gt; လူနည်းစု လူမျိုးစု (သန်းခေါင်စာရင်း အဖွဲ့၏ အဆိုအရ ဟစ်စပန်းနစ် မဟုတ်သူနှင့် လူဖြူမဟုတ်သော အခြားလူမျိုးစုများ) များ၏ လူဦးရေမှာ ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် ၃၆.၃% ရှိပြီး&lt;ref&gt;[http://2010.census.gov/news/releases/operations/cb11-cn123.html US Census Bureau: &quot;U.S. Census Bureau Delivers Final State 2010 Census Population Totals for Legislative Redistricting&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120514153207/http://2010.census.gov/news/releases/operations/cb11-cn123.html |date=14 May 2012 }} see custom table, 2nd worksheet&lt;/ref&gt; ကလေးသူငယ်များ၏ ၅၀% ခန့်မှာ အသက် ၁ နှစ်အောက်တွင် ရှိကာ&lt;ref&gt;{{cite news|author=El Nasser, Haya|url=http://www.usatoday.com/news/parenting-family/babies/story/2011-08-25/Minority-babies-almost-the-majority/50127816/1|title=Minority babies almost the majority|date=2011-08-24|work=USA TODAY|accessdate=2011-10-17|archivedate=18 April 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120418144917/http://www.usatoday.com/news/parenting-family/babies/story/2011-08-25/Minority-babies-almost-the-majority/50127816/1}}&lt;/ref&gt; ၂၀၄၂ ခုနှစ်တွင် လူများစု လူမျိုးစု အဖြစ် ပြောင်းလဲရောက်ရှိလာနိုင်သည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.census.gov/Press-Release/www/releases/archives/population/012496.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080822044429/http://www.census.gov/Press-Release/www/releases/archives/population/012496.html|archivedate=22 August 2008|title=An Older and More Diverse Nation by Midcentury|publisher=U.S. Census Bureau|date=2008-08-14|accessdate=2008-09-06}}&lt;/ref&gt;

၈၂% သော အမေရိကန်များသည် မြို့ပြများနှင့် မြို့ပြများ၏ ဆင်ခြေဖုံးများတွင် နေထိုင်ကြပြီး&lt;ref name=&quot;WF&quot;/&gt; ၎င်းတို့ထဲမှ တစ်ဝက်ခန့်မှာ လူဦးရေ ၅ သောင်းကျော်သော မြို့ကြီးများတွင် နေထိုင်ကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web| url = http://factfinder.census.gov/servlet/GCTTable?_bm=y&amp;-state=gct&amp;-ds_name=DEC_2000_SF1_U&amp;-_box_head_nbr=GCT-P1&amp;-mt_name=&amp;-_caller=geoselect&amp;-geo_id=&amp;-format=US-1&amp;-_lang=en| title = United States—Urban/Rural and Inside/Outside Metropolitan Area (GCT-P1. Population, Housing Units, Area, and Density: 2000)| publisher = U.S. Census Bureau| date = 2000-04-01| accessdate = 2008-09-23| archivedate = 12 February 2020| archiveurl = https://archive.today/20200212044207/http://factfinder.census.gov/servlet/GCTTable?_bm=y&amp;-state=gct&amp;-ds_name=DEC_2000_SF1_U&amp;-_box_head_nbr=GCT-P1&amp;-mt_name=&amp;-_caller=geoselect&amp;-geo_id=&amp;-format=US-1&amp;-_lang=en}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင် ၂၈၃ ခုမျှသော မြို့များတွင် လူဦးရေ ၁ သိန်းကျော်ရှိပြီး မြို့ကြီး ၉ ခုတွင် လူဦးရေ ၁ သန်းကျော် ရှိကာ [[နယူးယောက်မြို့]]၊[[လော့စ်အိန်ဂျယ်လိစ်မြို့]]၊ [[ရှီကာဂိုမြို့]] နှင့် [[ဟူစတန်မြို့]] ကဲ့သို့သော ဂလိုဘယ်လ် စီးတီး ၄မြို့တွင် လူဦးရေ ၂ သန်းကျော် ရှိသည်။&lt;ref name=PopEstBigCities&gt;{{cite web | url = http://hawaii.gov/dbedt/info/census/popestimate/copy_of_2008-subcounty-population-hawaii/SUB_EST2008_01.pdf | archiveurl = https://www.webcitation.org/5lpvuJk99?url=http://hawaii.gov/dbedt/info/census/popestimate/copy_of_2008-subcounty-population-hawaii/SUB_EST2008_01.pdf | archivedate = 7 December 2009 | format = PDF | title = Table 1: Annual Estimates of the Resident Population for Incorporated Places Over 100,000, Ranked by July 1, 2008 Population: April 1, 2000 to July 1, 2008 | work = 2008 Population Estimates | publisher = U.S. Census Bureau, Population Division | date = 2009-07-01 | accessdate = 2009-10-11 }}&lt;/ref&gt; လူဦးရေ ၁ သန်း ကျော်သော မက်ထရိုပိုလစ်တန် ဒေသ ၅၂ ခု ရှိသည်။&lt;ref name=PopEstMSA&gt;{{cite web | url = http://hawaii.gov/dbedt/info/census/popestimate/2008_MSA_Hawaii/CBSA_EST2008_05.pdf | archiveurl = https://www.webcitation.org/5lpvuJzkG?url=http://hawaii.gov/dbedt/info/census/popestimate/2008_MSA_Hawaii/CBSA_EST2008_05.pdf | archivedate = 7 December 2009 | format = PDF | title = Table 5. Estimates of Population Change for Metropolitan Statistical Areas and Rankings: July 1, 2007 to July 1, 2008 | work = 2008 Population Estimates | publisher = U.S. Census Bureau | date = 2009-03-19 | accessdate = 2009-10-11 }}&lt;/ref&gt; အလျှင်အမြန် တိုးတက်နေသော မက်ထရိုဧရိယာ ၅၀ ခုတွင် ၄၇ ခုမှာ နိုင်ငံ၏ တောင်ဘက်ပိုင်းနှင့် အနောက်ဘက်ပိုင်းတွင် ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.census.gov/newsroom/releases/archives/population/cb09-45.html|title=Raleigh and Austin are Fastest-Growing Metro Areas|publisher=U.S. Census Bureau|date=2009-03-19|accessdate=2009-10-11}}&lt;/ref&gt; ဒါးလတ်စ်မြို့၊ ဟူစတန်မြို့၊ အတ္တလန္တာမြို့ နှင့် ဖီးနစ်မြို့ ၄မြို့သည် ၂၀၀၀ ခုနှစ်မှ ၂၀၀၈ ခုနှစ်အတွင်း လူဦးရေ ၁သန်းကျော်မျှ တိုးပွားလာခဲ့သည်။&lt;ref name=PopEstMSA/&gt;
&lt;center&gt;{{အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ အကြီးမားဆုံး မက်ထရိုပိုလစ်တန် ဒေသများ}}&lt;/center&gt;
{{-}}
=== ဘာသာစကား ===
{|class=&quot;infobox&quot; style=&quot;font-size: 90%; border: 1px solid #999; float: right; margin-left: 1em; width: 250px;&quot;
|- style=&quot;background:#f5f5f5;&quot;
!colspan=&quot;2&quot;|ဘာသာစကား(၂၀၁၀)&lt;ref name=Lang&gt; &quot;Language Spoken at Home by the U.S. Population, 2010&quot;, American Community Survey, U.S. Census Bureau, in ''World Almanac and Book of Facts 2012'', p. 615.&lt;/ref&gt;
|-
|[[အင်္ဂလိပ်ဘာသာ|အင်္ဂလိပ်]] (''တစ်မျိုးတည်း'')||style=&quot;text-align: center;&quot;| ၂၂၉.၇ သန်း
|-
|[[စပိန်ဘာသာ|စပိန်]] (မျိုးကွဲများအပါအဝင်)||style=&quot;text-align: center;&quot;|၃၇.၀သန်း 
|-
|[[တရုတ်ဘာသာ|တရုတ်]]||style=&quot;text-align: center;&quot;|၂.၈ သန်း
|-
|[[ပြင်သစ်ဘာသာ|ပြင်သစ်]] (မျိုးကွဲများအပါအဝင်)||style=&quot;text-align: center;&quot;|၂.၁ သန်း
|-
| တာဂါးလော့||style=&quot;text-align: center;&quot;|၁.၆ သန်း
|-
|ဗီယက်နမ်||style=&quot;text-align: center;&quot;| ၁.၄ သန်း
|-
|ကိုရီးယား||style=&quot;text-align: center;&quot;| ၁.၁ သန်း
|-
|ဂျာမန်||style=&quot;text-align: center;&quot;| ၁.၁ သန်း
|}

အင်္ဂလိပ်စကား သည် လူအများသုံးကြသော ဘာသာစကားဖြစ်ပြီး နိုင်ငံတော် ဘာသာစကားဟူ၍ သတ်မှတ် မထားပေ။ သို့သော်လည်း အမေရိကန်နိုင်ငံသား အဖြစ်ပြောင်းလဲသည့် ဥပဒေတွင် အင်္ဂလိပ်ဘာသာကို စံအဖြစ် သုံးသော ဘာသာစကား အဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည်။ ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် လူဦးရေ သန်း ၂၃၀ သို့မဟုတ် လူဦးရေ၏ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်း အသက် ၅ နှစ်နှင့် အထက်တို့သည် အင်္ဂလိပ်ဘာသာ စကားကို အိမ်တွင် ပြောဆိုသုံးနှုန်းကြသည်။ စပိန်ဘာသာ စကားကို လူဦးရေ၏ ၁၂ ရာခိုင်နှုန်းက အိမ်တွင် သုံးကြပြီး ဒုတိယ ဘာသာစကားတွင် သင်ကြားမှု အများဆုံး ဘာသာစကား ဖြစ်သည်။&lt;ref name=Lang/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web| url = http://www.adfl.org/resources/enrollments.pdf| title = Foreign Language Enrollments in United States Institutions of Higher Learning| date = fall 2002| publisher = MLA| accessdate = 2006-10-16| archivedate = 3 August 2008| archiveurl = https://web.archive.org/web/20080803020358/http://www.adfl.org/resources/enrollments.pdf}}&lt;/ref&gt; အချို့သော အမေရိကန် ဥပဒေပညာရှင်တို့က အင်္ဂလိပ်ကို နိုင်ငံတော် ဘာသာစကား အဖြစ် သတ်မှတ်ရန် ကြိုးစားမှုများ ဖြစ်ပြီး အနည်းဆုံး ပြည်နယ် ၂၈ ခုတွင် တရားဝင်ဘာသာစကား အဖြစ် သတ်မှတ်ထားပြီး ဖြစ်သည်။&lt;ref name=ILW&gt;{{cite web |author=Feder, Jody |url= http://www.ilw.com/immigrationdaily/news/2007,0515-crs.pdf |title= English as the Official Language of the United States: Legal Background and Analysis of Legislation in the 110th Congress |date=January 25, 2007 |publisher= Ilw.com (Congressional Research Service) |accessdate= June 19, 2007}}&lt;/ref&gt; ဟာဝိုင်အီ ပြည်နယ်တွင် ဟာဝိုင်အီကျွန်းသုံး ဘာသာစကားနှင့် အင်္ဂလိပ်စကား ၂ ခုစလုံးသည် ပြည်နယ်ဥပဒေ အရ တရားဝင် ဘာသာစကား ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.hawaii.gov/lrb/con/conart15.html|title=The Constitution of the State of Hawaii, Article XV, Section 4|publisher=Hawaii Legislative Reference Bureau|date=1978-11-07|accessdate=2007-06-19|archivedate=24 July 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130724231656/http://www.hawaii.gov/lrb/con/conart15.html}}&lt;/ref&gt;

တရားဝင် ဘာသာစကားဟူ၍ သတ်မှတ်ထားခြင်း မရှိသော်လည်း နယူးမက္ကဆီကိုပြည်နယ်တွင် အင်္ဂလိပ် နှင့် စပိန်ဘာသာ အသုံးပြုခြင်းကို လည်းကောင်း၊ လူဝီစီးယားနားပြည်နယ်တွင် အင်္ဂလိပ် နှင့် ပြင်သစ် ဘာသာစကား အသုံးပြုခြင်းကို လည်းကောင်း ဥပဒေအရ ခွင့်ပြုထားသည်။&lt;ref&gt;{{cite book| author =Dicker, Susan J. | title = Languages in America: A Pluralist View | url =https://archive.org/details/languagesinameri00dick |year=2003|pages=[https://archive.org/details/languagesinameri00dick/page/216 216], 220–25 | location =Clevedon, UK| publisher = Multilingual Matters|isbn=1-85359-651-5}}&lt;/ref&gt; [[ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်]] ကဲ့သို့သော အချို့ပြည်နယ်များတွင် တရားရုံးသုံး စာရွက်စာတမ်းများ အပါအဝင် အချို့သော အစိုးရ ဆိုင်ရာ စာရွက်စာတမ်းများကို စပိန်ဘာသာ ဖြင့်လည်း ပြန်ဆို ထုတ်ဝေရန် ဥပဒေ ပြဋ္ဌာန်းထားသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.leginfo.ca.gov/cgi-bin/displaycode?section=ccp&amp;group=00001-01000&amp;file=412.10-412.30|title=California Code of Civil Procedure, Section 412.20(6)|publisher=Legislative Counsel, State of California|accessdate=2007-12-17|archivedate=22 July 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100722010302/http://www.leginfo.ca.gov/cgi-bin/displaycode?section=ccp&amp;group=00001-01000&amp;file=412.10-412.30}} {{cite web|url=http://www.courtinfo.ca.gov/forms/allforms.htm|title=California Judicial Council Forms|publisher=Judicial Council, State of California|accessdate=2007-12-17}}&lt;/ref&gt; အင်္ဂလိပ်စကား မပြောသော ပြည်သူများ ရှိရာ အုပ်ချုပ်ရေး ဒေသများတွင် အစိုးရဆိုင်ရာ စာရွက်စာတမ်းများ (အထူးသဖြင့် မဲပေးခြင်းနှင့် သက်ဆိုင်သော အချက်အလက်များ) ကို ထိုဒေသရှိ လူအများပြောသော ဘာသာစကားတို့ဖြင့် ပြန်ဆို ထုတ်ဝေလေ့ ရှိသည်။ အချို့သော အမေရိကန်ပိုင်း ကျွန်းများတွင် ဒေသခံဘာသာစကားကို အင်္ဂလိပ်ဘာသာ စကားနှင့် အတူ အသိအမှတ်ပြုထားသည်။ အမေရိကန် ဆာမိုအာ နှင့် ဂူအမ်ကျွန်း တို့တွင် ဆာမိုအန် ဘာသာစကား နှင့် ချာမော်ရိုဘာသာစကားတို့ကို အသီးသီး အသိအမှတ်ပြုထားကြသည်။ မြောက်မာရီယာနာကျွန်းများတွင် ကာရိုလီနီးယန်း နှင့် ချာမိုရို ဘာသာစကားတို့ကို အသိအမှတ် ပြုထားသည်။ ပျူရီတို ရီကိုကျွန်းတွင် တရားဝင်ဘာသာစကားမှာ စပိန်ဘာသာ ဖြစ်သည်။

=== ကိုးကွယ်မှု ===
[[File:BrunswickWhiteChurch.jpg|thumb|upright| ပရက်စ်ဘီတေးရီးယန်း ဘုရားရှိခိုးကျောင်း တစ်ခု၊ အမေရိကန် အများစုကို ခရစ်ယာန်ဘာသာဝင် အဖြစ် တွေ့ရသည်။]]

အမေရိကန်နိုင်ငံသည် ဘာသာတရား နှင့် တိုက်ရိုက်ဆက်နွယ် မနေသော နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေ၏ ပထမအကြိမ် ပြင်ဆင်ချက်မှ ဘာသာရေး လွတ်လပ်ခွင့်ကို အာမခံချက်ပေးထားပြီး ဘာသာရေး ဆိုင်ရာ အစိုးရ ဖွဲ့စည်းခြင်းကို တားမြစ်ခဲ့သည်။ ၂၀၀၂ ခုနှစ် လေ့လာချက်အရ ၅၉% သော အမေရိကန်တို့မှ ဘာသာရေးသည် သူတို့ဘဝတွင် အလွန်အရေးပါသော နေရာမှ ပါဝင် ပတ်သက်နေသည်ဟု ဖြေကြားခဲ့ပြီး အခြားသော ကြွယ်ဝချမ်းသာသော နိုင်ငံများနှင့် ယှဉ်လျှင် အလွန်မြင့်မားသော နှုန်းပင် ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://pewglobal.org/reports/display.php?ReportID=167|title=Among Wealthy Nations...U.S. Stands Alone in its Embrace of Religion| publisher=Pew Research Center|work=Pew Global Attitudes Project|date=2002-12-19|accessdate=2008-10-23}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၇ ခုနှစ် စစ်တမ်းကောက်ယူချက် တစ်ခု အရ ၇၈.၄%သော အရွယ်ရောက်ပြီးသူတို့သည် ခရစ်ယာန် ဘာသာဝင် အဖြစ် ခံယူထားကြောင်း သိရပြီး&lt;ref name=&quot;Pew&quot;&gt;{{cite web|url=http://religions.pewforum.org/pdf/affiliations-all-traditions.pdf|title=Religious Composition of the U.S.| publisher=Pew Forum on Religion &amp; Public Life|work=U.S. Religious Landscape Survey|year=2007|accessdate=2008-10-23}}&lt;/ref&gt; ၁၉၉၀ ခုနှစ်က ၈၆.၄% နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ကျဆင်းသွားခြင်းဟု ဆိုနိုင်သည်။&lt;ref name=&quot;ARIS&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.gc.cuny.edu/CUNY_GC/media/CUNY-Graduate-Center/PDF/ARIS/ARIS-PDF-version.pdf?ext=.pdf|title=American Religious Identification Survey 2001|author=Kosmin, Barry A., Egon Mayer, and Ariela Kaysar|publisher=CUNY Graduate Center|date=2001-12-19|accessdate=2011-09-16|archivedate=16 July 2015|archiveurl=https://www.webcitation.org/6a4Q9IlrZ?url=http://www.gc.cuny.edu/CUNY_GC/media/CUNY-Graduate-Center/PDF/ARIS/ARIS-PDF-version.pdf?ext=.pdf}}&lt;/ref&gt; ပရိုတက်စတင့် ဂိုဏ်းဝင် ၅၁.၃% ရှိပြီး ရိုမန်ကက်သလစ်ဂိုဏ်းဝင် ၂၃.၉ ရာခိုင်နှုန်းရှိသည်။ ထိုလေ့လာမှုမှ လူဦးရေ၏ ၂၆.၃%မှာ လူဖြူ အီဗန်ဂယ်လစ် ဝါဒီ (ပရိုတက်စတင့်ဂိုဏ်းခွဲ) များ အဖြစ် သတ်မှတ်ပြီး နိုင်ငံအတွင်း လူဦးရေအများဆုံး အယူဝါဒ အဖြစ် သတ်မှတ်သည်။ &lt;ref name=&quot;Pew&quot;/&gt; အခြား လေ့လာမှု တစ်ခုမှ လူမျိုးစု အားလုံးတွင် အီဗန်ဂယ်လစ် ဝါဒီ ပေါင်း လူဦးရေ၏ ၃၀% မှ ၃၅% အထိ ရှိမည်ဟု ခန့်မှန်းသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.uakron.edu/bliss/docs/Religious_Landscape_2004.pdf|archiveurl=https://www.webcitation.org/5lpvuMoCD?url=http://www.uakron.edu/bliss/docs/Religious_Landscape_2004.pdf|archivedate=7 December 2009|author=Green, John C|title=The American Religious Landscape and Political Attitudes: A Baseline for 2004|publisher=University of Akron Ray C. Bliss Institute of Applied Politics|accessdate=2007-06-18}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် ခရစ်ယာန်ဘာသာဝင် မဟုတ်သော အခြားဘာသာဝင်များမှာ ၄.၇% ရှိပြီး ၁၉၉၀ ခုနှစ် ၃.၃% မှ မြင့်တက်လာခြင်း ဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot;ARIS&quot;/&gt; ခရစ်ယာန် မဟုတ်သော ဘာသာတရားများထဲမှ ကိုးကွယ်မှုများသော ဘာသာများမှာ [[ရဟူဒီဘာသာ]] (၁.၇%)၊ [[ဗုဒ္ဓဘာသာ]] (၀.၇%)၊ [[အစ္စလာမ်ဘာသာ]] (၀.၆%)၊ [[ဟိန္ဒူဘာသာ]] (၀.၄%) နှင့် ယူနီတေးရီးယန်း ယူနီဗာဆယ် ဝါဒီ (၀.၃%) တို့ အသီးသီး ဖြစ်ကြသည်။&lt;ref name=&quot;Pew&quot;/&gt; ထိုစစ်တမ်းမှပင် သိရသည်မှာ ၁၆.၁% သော အမေရိကန်တို့သည် မည်သည့်ဘုရားမှ ရှိသည်ဟု မယုံကြည်သူ၊ ဘုရားမဲ့ဝါဒီ သို့မဟုတ် အရှင်းဆုံးပြောရလျှင် ဘာသာမဲ့များဟု ခံယူကြပြီး ၁၉၉၀ ခုနှစ် ၈.၂% မှ တိုးမြင့်လာခြင်းပင် ဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot;Pew&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;ARIS&quot;/&gt;

=== မိသားစု ပုံစံ ===

၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် ၁၈နှစ်နှင့် အထက် အမေရိကန်များထဲတွင် အိမ်ထောင်ရှိသူ ၅၈%၊ အိမ်ထောင်ဖက် သေဆုံးသွားသူ ၆%၊ ကွာရှင်းပြတ်စဲထားသူ ၁၀% နှင့် တစ်ခါမျှ လက်မထပ်ရသေးသူ ၂၅% ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.census.gov/prod/2008pubs/09statab/pop.pdf|publisher=U.S. Census Bureau|work=Statistical Abstract of the United States 2009| title=Table 55—Marital Status of the Population by Sex, Race, and Hispanic Origin: 1990 to 2007|accessdate = 2009-10-11}}&lt;/ref&gt; အမျိုးသမီး အများစုသည် အိမ်ပြင်ပတွင် အလုပ်လုပ်ကြပြီး အများစုမှာ ဘွဲ့ရရှိထားသူများ ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.iserp.columbia.edu/news/articles/female_college.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070609151527/http://www.iserp.columbia.edu/news/articles/female_college.html |archivedate=9 June 2007 |title=Women's Advances in Education |publisher=Columbia University, Institute for Social and Economic Research and Policy |year=2006 |accessdate=2007-06-06 }}&lt;/ref&gt;

လိင်တူခြင်း လက်ထပ်ခြင်းမှာ နိုင်ငံရေး အရ အငြင်းပွားစရာ ကိစ္စတစ်ရပ် ဖြစ်သည်။ အချို့သော ပြည်နယ်များတွင် လိင်တူအချင်းချင်း လက်ထပ်ခြင်း မဟုတ်သော်လည်း ဥပဒေအရ ပေါင်းစည်းနေထိုင်ခြင်း နှင့် လက်မထပ်ဘဲ အတူတကွ နေထိုင်ခြင်းတို့ကို လက်ထပ်ထိမ်းမြားခြင်းအစား ခွင့်ပြုထားသည်။ ၂၀၀၃ ခုနှစ်မှစ၍ အချို့သော ပြည်နယ်များသည် တရားစွဲဆိုမှုများနှင့် ဥပဒေပြုမှုများကြောင့် ယောက်ျားချင်း လက်ထပ်ခြင်းကို ဥပဒေနှင့် အညီ ခွင့်ပြုခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ဖက်ဒရယ် အစိုးရ နှင့် ပြည်နယ် အများစုတွင် လက်ထပ်ထိမ်းမြားခြင်းကို ယောက်ျားနှင့် မိန်းမ ပေါင်းစည်းခြင်းဟုသာ သတ်မှတ်ထားခြင်းနှင့် လိင်တူချင်း လက်ထပ်ခြင်းကို တရားဝင် တားမြစ်ထားခြင်းများ ရှိသည်။ ထိုကိစ္စနှင့် ပတ်သက်၍ လူအများစု၏ အယူအဆမှာ ၁၉၉၀ ခုနှစ်များက အများစုက ဆန့်ကျင်ကြသော်လည်း ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် စာရင်းဇယားအရ မတင်မကျ ဖြစ်နေသော ကိစ္စအဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲသွားသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.gallup.com/poll/147662/First-Time-Majority-Americans-Favor-Legal-Gay-Marriage.aspx |title=For First Time, Majority of Americans Favor Legal Gay Marriage |publisher=Gallup.com |date= |accessdate=2011-07-10}}&lt;/ref&gt;

ဆယ်ကျော်သက်များ ကိုယ်ဝန်ရရှိမှုမှာ အမျိုးသမီး ၁၀၀၀ လျှင် ၇၉.၈ ဦးမျှ ဖြစ်ပြီး အိုအီးစီဒီ နိုင်ငံများတွင် အများဆုံး ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.nationmaster.com/graph/peo_tee_bir_rat-people-teenage-birth-rate |title=Teenage birth rate statistics&amp;nbsp;– countries compared&amp;nbsp;– NationMaster People |publisher=Nationmaster.com |date= |accessdate=2011-07-10}}&lt;/ref&gt; ယခင်က ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချမှုနှင့် ပတ်သက်သော ကိစ္စကို ပြည်နယ်အလိုက် ဆုံးဖြတ်ခွင့် ပေးထားသော်လည်း ၁၉၇၃ခုနှစ် တရားရုံးချုပ်၏ ဆုံးဖြတ်ချက်မှ အစပြု၍ တစ်နိုင်ငံလုံး အတိုင်းအတာဖြင့် ခွင့်ပြုပေးခဲ့သည်။ ထိုကိစ္စမှာ အငြင်းပွားစရာ ကိစ္စတစ်ရပ် ဖြစ်နေခဲ့ပြီး နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာသည့်တိုင်အောင်ပင် အများပြည်သူ၏ အယူအဆမှာ အမျိုးမျိုး အစားစား ကွဲပြား နေခဲ့သည်။ ပြည်နယ်အများစုတွင် ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချခြင်း အတွက် အများပြည်သူဆိုင်ရာ ထောက်ပံ့ကြေးကို တားမြစ်ထားခြင်း၊ နှောင်းမှ ဖျက်ချခြင်းကို ကန့်သတ်ထားခြင်း၊ အရွယ်မရောက်သေးသူများ အတွက် မိဘအား အသိပေးရန် လိုအပ်ခြင်း နှင့် မဖျက်ချမီ အချိန်ကာလ တစ်ခု စောင့်ဆိုင်းရန် ပြဋ္ဌာန်းထားခြင်းတို့ ရှိသည်။ ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချမှုနှုန်းမှာ ကျဆင်းလာသော်လည်း အချိုးအစား အရ ကလေး ၁၀၀၀ လျှင် ၂၄၁ ဦး ဖျက်ချမှု ရှိနေပြီး ၁၅ နှစ်မှ ၄၄ နှစ်အတွင်း အမျိုးသမီး ၁၀၀၀ တွင် ၁၅ ဦး ဖျက်ချမှု ရှိနေသဖြင့် အခြားသော အနောက်နိုင်ငံများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက များပြားနေသေးသည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/ss5511a1.htm|author=Strauss, Lilo T., et al.|title=Abortion Surveillance—United States, 2003|accessdate = 2007-06-17 |publisher=Centers for Disease Control, National Center for Chronic Disease Prevention and Health Promotion, Division of Reproductive Health|work=MMWR|date=2006-11-24}}&lt;/ref&gt;

== ယဉ်ကျေးမှု ==
[[File:Liberty-statue-from-below.jpg|right|thumb|[[လစ်ဘာတီ ရုပ်တု]] အား တကမ္ဘာလုံးမှ အမေရိကန်၏ ပြယုဂ် အဖြစ်နှင့် လွတ်လပ်မှု၊ ဒီမိုကရေစီနှင့် အခွင့်အလမ်းတို့၏ ဝိဉာဏ အဖြစ် မှတ်ယူကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web| title = Statue of Liberty| work=World Heritage| publisher=UNESCO| url = http://whc.unesco.org/en/list/307| accessdate = 2011–10–20}}&lt;/ref&gt;]]

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ယဉ်ကျေးမှုမျိုးစုံသော နိုင်ငံဖြစ်ပြီး လူမျိုးစု၊ ယဉ်ကျေးမှု၊ တန်ဖိုးထားမှု အမျိုးမျိုးအစားစားတို့ တည်ရှိရာ နိုင်ငံဖြစ်သည်။ &lt;ref name=&quot;Society in Focus&quot;&gt;Thompson, William, and Joseph Hickey (2005). ''Society in Focus''. Boston: Pearson. ISBN 0-205-41365-X.&lt;/ref&gt; လူနီ များနှင့် ဟာဝိုင်အီကျွန်းသားများမှ လွဲလျှင် အခြားသော အမေရိကန် အားလုံး နှင့် ၎င်းတို့၏ ဘိုးစဉ်ဘောင်ဆက်များမှာ လွန်ခဲ့သော ၅ ရာစု အတွင်းက အမေရိကန်သို့ ရွှေ့ပြောင်းလာကြခြင်း ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;Fiorina, Morris P., and Paul E. Peterson (2000). ''The New American Democracy''. London: Longman, p. 97. ISBN 0-321-07058-5.&lt;/ref&gt; အမေရိကန်၏ အဓိက ယဉ်ကျေးမှုမှာ ဥရောပမှ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူတို့ ထံမှ ဆင်းသက်လာသော အနောက်တိုင်းယဉ်ကျေးမှု ဖြစ်ပြီး အာဖရိကမှ ကျွန်များ ယူဆောင်လာသည့် ယဉ်ကျေးမှု ကဲ့သို့သော အခြားယဉ်ကျေးမှုများမှ လွှမ်းမိုးမှုများ ပါဝင်သည်။&lt;ref&gt;Holloway, Joseph E. (2005). ''Africanisms in American Culture'', 2d ed. Bloomington: Indiana University Press, pp. 18–38. ISBN 0-253-34479-4. Johnson, Fern L. (1999). ''Speaking Culturally: Language Diversity in the United States''. Thousand Oaks, Calif., London, and New Delhi: Sage, p. 116. ISBN 0-8039-5912-5.&lt;/ref&gt; လတ်တလော အာရှမှ ရွှေ့ပြောင်းလာသူများနှင့် အထူးသဖြင့် လက်တင်အမေရိကမှ ပြောင်းလဲလာသော သူတို့ထံမှ ယဉ်ကျေးမှုများ ထပ်မံ ရောစွက်လိုက်သဖြင့် လက်ရှိယဉ်ကျေးမှု အခြေအနေတို့ကို ဟင်းအိုးထဲတွင် ရောမွှေထားသကဲ့သို့ ရှိသော ယဉ်ကျေးမှုဟု ပုံဖော်လေ့ ရှိကြသလို ပြောင်းရွှေ့လာသူများနှင့် သူတို့၏ မျိုးဆက်များမှ ရိုးရာ ယဉ်ကျေးမှုကို ထိန်းသိမ်းကြသဖြင့် အသုပ်ပန်းကန်ကဲ့သို့ တသီးတခြား ယဉ်ကျေးမှုများ ပေါင်းစပ်နေသော ယဉ်ကျေးမှုဟုလည်း ပုံဖော်လေ့ ရှိကြသည်။

အမေရိကန် ယဉ်ကျေးမှုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် တစ်သီးတစ်သန့် အဖြစ်ဆုံး ယဉ်ကျေးမှုဟု မှတ်ယူကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.clearlycultural.com/geert-hofstede-cultural-dimensions/individualism/|title=Individualism| publisher = Clearly Cultural|accessdate=2009-02-28}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန် အိပ်မက် သို့မဟုတ် အမေရိကန်တို့သည် လူမှုအဆင့်အတန်း အမြင့်ဆုံး အထိ မြင့်တက်လာနိုင်သည့် အခွင့်အလမ်းရှိသည် ဟူသည့် အယူအဆမှ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်ချင်သူ အများစုကို ဆွဲဆောင်နိုင်သည်။.&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.oecd.org/dataoecd/2/7/45002641.pdf|title=A Family Affair: Intergenerational Social Mobility across OECD Countries|publisher=OECD|work=Economic Policy Reforms: Going for Growth|year=2010|accessdate=2010-09-20}} {{cite web|url=http://www.suttontrust.com/reports/IntergenerationalMobility.pdf|title=Intergenerational Mobility in Europe and North America|author=Blanden, Jo, Paul Gregg, and Stephen Malchin|publisher=Centre for Economic Performance|month=April|year=2005|accessdate=2006-08-21|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060623094610/http://www.suttontrust.com/reports/IntergenerationalMobility.pdf|archivedate=23 June 2006}}&lt;/ref&gt; အဓိက ယဉ်ကျေးမှုအရ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် အဆင့်အတန်း ခွဲခြားမှု မရှိသော လူ့အဖွဲ့အစည်းအဖြစ် သတ်မှတ်သော်လည်း&lt;ref&gt;{{cite book |last=Gutfield |first=Amon |year=2002 |title=American Exceptionalism: The Effects of Plenty on the American Experience |publisher=Sussex Academic Press |location=Brighton and Portland |page=65 |isbn=1-903900-08-5}}&lt;/ref&gt; ပညာရှင်များက နိုင်ငံအတွင်း လူမှု အဆင့်အတန်းများ သိသိသာသာ ကွဲပြားသဖြင့် အချင်းချင်း ပေါင်းစည်းခြင်း၊ ဘာသာစကား နှင့် တန်ဖိုးထားမှု တို့အပေါ်တွင် အကျိုးသက်ရောက်မှု ရှိသည် ဆိုသည့် အချက်ကို ထုတ်နှုတ်ပြထားသည်။&lt;ref&gt;{{cite book |last=Zweig |first=Michael |year=2004 |title=What's Class Got To Do With It, American Society in the Twenty-First Century |publisher=Cornell University Press |location=Ithaca, NY |isbn=0-8014-8899-0}} {{cite web |url=http://eric.ed.gov/ERICWebPortal/Home.portal?_nfpb=true&amp;_pageLabel=RecordDetails&amp;ERICExtSearch_SearchValue_0=ED309843&amp;ERICExtSearch_SearchType_0=eric_accno&amp;objectId=0900000b800472a5 |title=Effects of Social Class and Interactive Setting on Maternal Speech |publisher=Education Resource Information Center |accessdate=2007-01-27}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန်၏ လူလတ်တန်းစား နှင့် ပရော်ဖက်ရှင်နယ် အဆင့်အတန်း ရှိသူများမှ ခေတ်သစ် သာတူညီမျှ အမျိုးသမီးဝါဒ၊ ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေး ဝါဒ နှင့် ယဉ်ကျေးမှု အမျိုးမျိုးရှိသော ဝါဒ အစရှိသော ယနေ့လက်ရှိ လူမှုရေး လမ်းကြောင်းများကို အစပျိုးပေးခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite book |last=Ehrenreich |first=Barbara |year=1989 |title=Fear of Falling, The Inner Life of the Middle Class |publisher=HarperCollins |location=New York |isbn=0-06-097333-1}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန်တို့၏ မိမိဘာသာ ရှုမြင်မှု၊ လူမှုရေး အမြင် နှင့် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ လိုအပ်ချက်များသည် ၎င်းတို့ လုပ်ကိုင်သော အလုပ်အကိုင်နှင့် မကြုံစဖူး နီးစပ်နေလေ့ ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite book |last=Eichar |first=Douglas |year=1989 |title=Occupation and Class Consciousness in America |url=https://archive.org/details/occupationclassc00eich |publisher=Greenwood Press |location=Westport, CT |isbn=0-313-26111-3}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန်များ အနေနှင့် လူမှုစီးပွားရေး ဆိုင်ရာ အောင်မြင်မှုများကို အလွန်တန်ဖိုးထားလေ့ ရှိသော်လည်း သူလိုငါလို လူသာမန် ဖြစ်ခြင်းကို ယေဘုယျအားဖြင့် ကောင်းသည့် အချက်အဖြစ် ရှုမြင်လေ့ ရှိကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite book |last=O'Keefe |first=Kevin |year=2005 |title=The Average American |url=https://archive.org/details/averageamericant00okee |publisher=PublicAffairs |location=New York |isbn=1-58648-270-X}}&lt;/ref&gt;

=== ခေတ်စားသော မီဒီယာများ ===
[[File:PB050006.JPG|thumb|left|ဟောလိဝုဒ် ဆိုင်းဘုတ်]]
ကမ္ဘာပေါ်တွင် ပထမဆုံးသော စီးပွားဖြစ် ရုပ်ရှင်ပြသမှုကို ၁၈၉၄ ခုနှစ်က နယူးယောက်မြို့တော်တွင် စတင်ခဲ့ပြီး သောမတ် အက်ဒီဆင် ၏ ကိုင်နက်တိုစကုပ် ခေါ် ရုပ်ရှင်ပြစက်ကို အသုံးပြုခြင်း ဖြစ်သည်။ နောက်တစ်နှစ်တွင် ပထမဆုံးသော ရုပ်ရှင်ပွဲကို နယူးယောက် မြို့တော်တွင်ပင် ပြသခဲ့ပြီး နောက်ထပ် ဆယ်စုနှစ်များတွင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် အသံထွက် ရုပ်ရှင် ထုတ်လုပ်မှုတွင် ရှေ့ပြေးဖြစ်ခဲ့သည်။ ၂၀ ရာစုနှစ် အစောပိုင်းမှစ၍ အမေရိကန် ရုပ်ရှင်လုပ်ငန်းသည် ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ် ဟောလိဝုဒ် တွင်သာ အများအားဖြင့် အခြေပြုခဲ့သည်။ ဒါရိုက်တာ ဒီ ဒဗလျူ ဂရစ်ဖစ်သည် ရုပ်ရှင်ဆိုင်ရာ အသုံးအနှုန်းများကို တီထွင်ရာတွင် အဓိက ဖြစ်ခဲ့ပြီး အော်လ်ဆန် ဝဲလ် ရိုက်ကူးသည် စီတီဇင် ကိန်း (၁၉၄၁) ဆိုသော ရုပ်ရှင်မှာ အချိန်တိုင်းအတွက် အကောင်းဆုံး ရုပ်ရှင်ဟု မကြာခဏ ရည်ညွှန်းလေ့ ရှိကြသည်။&lt;ref&gt;[http://www.filmsite.org/villvoice.html ''Village Voice'': 100 Best Films of the 20th century (2001)]. Filmsite.org; [http://www.bfi.org.uk/sightandsound/topten/poll/critics-long.html ''Sight and Sound'' Top Ten Poll 2002]. BFI. Retrieved on 2007-06-19.&lt;/ref&gt; အမေရိကန် ရုပ်ရှင်သရုပ်ဆောင်များ ဖြစ်ကြသော ဂျွန်ဝိန်း နှင့် [[မာရီလင်မွန်ရိုး]] တို့သည် အလွန်နာမည်ကျော်ကြားသော သရုပ်ဆောင်များ ဖြစ်ခဲ့ကြပြီး ထုတ်လုပ်သူနှင့် စွန့်ဦးတီထွင်သူ တစ်ဦး ဖြစ်သည့် ဝေါ့သ် ဒစ်စနေး သည် ကာတွန်းကား နှင့် ရုပ်ရှင်ရောင်းဝယ်ရေး တွင် ဦးဆောင်ဦးရွက် ပြုသူ တစ်ဦး ဖြစ်ခဲ့သည်။ ဟောလိဝုဒ်မှာ အဓိက ရုပ်ရုင် စတူဒီယိုများသည် စတားဝါး (၁၉၇၇) နှင့် တိုက်တန်းနစ် (၁၉၉၇) အစရှိသော စီးပွားရေး အရ အကျိုးအမြတ် အများဆုံး ရုပ်ရှင်များကို ထုတ်လုပ် ရိုက်ကူးခဲ့ကြပြီး ဟောလိဝုဒ်မှ ထွက်ရှိသော ရုပ်ရှင်များမှာ ကမ္ဘာ့ရုပ်ရှင်လုပ်ငန်းတွင် ယနေ့တိုင် အဓိကနေရာမှ ပါဝင်လျက် ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.unesco.org/bpi/eng/unescopress/2000/00-120e.shtml |title=World Culture Report 2000 Calls for Preservation of Intangible Cultural Heritage |date=2000-11-17 |publisher=UNESCO |accessdate=2007-09-14 }} {{cite web |url=http://www1.worldbank.org/economicpolicy/globalization/thwart.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071017111347/http://worldbank.org/economicpolicy/globalization/thwart.html |archivedate=17 October 2007 |title=Summary: Does Globalization Thwart Cultural Diversity? |publisher=World Bank Group |accessdate=2007-09-14 }}&lt;/ref&gt;

အမေရိကန်များသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် တယ်လီဗွီးရှင်း အကြည့်ဆုံးသော လူမျိုးများ ဖြစ်ကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.nationmaster.com/graph/med_tel_vie-media-television-viewing |title=Media Statistics &gt; Television Viewing by Country |publisher=NationMaster |accessdate=2007-06-03}}&lt;/ref&gt; တယ်လီဗွီးရှင်း ကြည့်သော အချိန်မှာ တဖြည်းဖြည်း မြင့်တက်လျက် ရှိပြီး ၂၀၀၆ ခုနှစ်တွင် ပျမ်းမျှ တစ်နေ့ ၅ နာရီနှုန်း အထိ ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.emarketer.com/Article.aspx?R=1005003 |title=Broadband and Media Consumption |date=2007-06-07|publisher=eMarketer |accessdate=2007-06-10}}&lt;/ref&gt; တယ်လီဗွီးရှင်း လွှင့်ထုတ်သော အဓိက ကွန်ယက် ၄ ခုစလုံးမှာ စီးပွားဖြစ် ထုတ်လွှင့်မှုများ ဖြစ်ကြသည်။ အမေရိကန်တို့သည် ရေဒီယိုထုတ်လွှင့်မှုများကိုလည်း နားထောင်လေ့ ရှိပြီး အများအားဖြင့် စီးပွားဖြစ် ထုတ်လွှင့်မှုများကို နားထောင်လေ့ ရှိကာ ပျမ်းမျှအားဖြင့် တစ်နေ့လျှင် ၂ နာရီခွဲနှုန်း ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.emarketer.com/Article.aspx?R=1004830 |title=TV Fans Spill into Web Sites |date=2007-06-07|publisher=eMarketer |accessdate = 2007-06-10}}&lt;/ref&gt; ဝက်ဘ်ပေါ်တယ်များနှင့် ရှာဖွေသည့် ဝက်ဘ်ဆိုက်ဒ်များမှ လွဲလျှင် ခေတ်အစားဆုံး ဝက်ဘ်ဆိုက်ဒ်များမှာ [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်]]၊ [[ယူကျု(ဘ်)]]၊ [[ဝီကီပီးဒီးယား]]၊ ဘလော့ဂါ၊ အီးဘေး နှင့် ခရိတ်ခ်လစ် (Craigslist) တို့ ဖြစ်ကြသည်။&lt;ref name=&quot;alexa-topsitesus&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.alexa.com/topsites/countries/US |title=Top Sites in United States |year=2010 |publisher=Alexa |accessdate=2010-03-27 |archivedate=9 April 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160409001248/http://www.alexa.com/topsites/countries/US }}&lt;/ref&gt;

စည်းချက်ကျပြီး လှပသော စာသားများပါဝင်သည့် အာဖရိကန်-အမေရိကန် ဂီတသည် အမေရိကန် ဂီတတစ်ခုလုံး အပေါ်တွင် နက်ရှိုင်းစွာ လွှမ်းမိုးမှု ရှိပြီး ဥရောပ ရိုးရာဂီတမှ ကွဲပြားခြားနား သွားစေသည်။ ဖော့ခ် ဂီတ၏ အစိတ်အပိုင်းများမှ အသုံးအနှုန်းများ ဖြစ်ပြီး ယခုအခါတွင် ခေတ်ဟောင်းဂီတဟု သိရှိနေကြသည့် ဘလူး ဂီတ စသည်တို့အား တကမ္ဘာလုံးရှိ ပရိသတ်တို့ နှစ်ခြိုက်အားပေးသော ဂီတအမျိုးအစားများ အဖြစ် ပြောင်းလဲခဲ့ကြသည်။ ၂၀ ရာစု အစောပိုင်းတွင် လူးဝစ် အမ်းစထရောင်း နှင့် ဒျု အယ်လင်တန် အစရှိသူတို့က ဂျက်ဇ်ဂီတ ကို တီထွင်ခဲ့ကြသည်။ ၁၉၂၀ ခုနှစ်များအတွင်း ကျေးလက်ဂီတကို တီထွင်ခဲ့ကြပြီး ၁၉၄၀ နှစ်များတွင် ရစ်သမ်နှင့် ဘလူး သို့ R&amp;B ဂီတကို တီထွင်ခဲ့ကြသည်။ [[ပရက်စလေ|အဲလ်ဗစ် ပရက်စလေ]] နှင့် ချပ်ခ် ဘယ်ရီတို့သည် ၁၉၅၀ ခုနှစ် အလယ်ပိုင်းများ အတွင်း ရော့ခ်အင်ရိုးဂီတကို ရှေးဦးဖန်တီးခဲ့သူများတွင် ပါဝင်သည်။ ၁၉၆၀ ခုနှစ်များတွင် ဘော့ပ် ဒိုင်လန်မှ ဖော့ခ် ဂီတကို ပြန်လည်ဆန်းသစ်ရာမှ လူသိများ အထင်ရှားဆုံးသော တေးရေးဆရာ တစ်ယောက် ဖြစ်ခဲ့ပြီး ဂျိမ်းစ်ဘရောင်းမှ ဖန့်ခ်ဂီတ ဖန်တီးမှုများတွင် ဦးဆောင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်တို့၏ လတ်တလော တီထွင်မှုများတွင် ဟစ်ဟော့ပ် ဂီတ နှင့် ဟောက်စ် ဂီတတို့ ပါဝင်သည်။ အမေရိကန် ပေါ့ပ်စတားများဖြစ်ကြသော ပရက်စလေ၊ [[မိုက်ကယ်လ် ဂျက်ဆင်]] နှင့် မက်ဒေါနား တို့သည် ကမ္ဘာကျော် အဆိုတော်များ အဖြစ် ရပ်တည်ခဲ့ကြသည်။&lt;ref&gt;Biddle, Julian (2001). ''What Was Hot!: Five Decades of Pop Culture in America''. New York: Citadel, p. ix. ISBN 0-8065-2311-5.&lt;/ref&gt;

=== စာပေ၊ အတွေးအခေါ်နှင့် အနုပညာ ===
[[File:Kerouac by Palumbo.jpg|thumb|upright|၁၉၅၀ ခုနှစ်များမှ ထင်ရှားလာခဲ့သော ဘိမျိုးဆက်ဟု ခေါ်သည့် စာရေးဆရာ အုပ်စုထဲမှ ထင်ရှားသော စာရေးဆရာ တစ်ဦးဖြစ်သည့် ဂျက် ကီရွက်]]

၁၈ ရာစုနှစ်နှင့် ၁၉ ရာစု အစောပိုင်းကာလများက အမေရိကန် အနုပညာနှင့် စာပေတို့သည် ဥရောပမှ နည်းပေး လမ်းပြမှုများကို ခံယူခဲ့ကြသည်။ နသန်နီယယ် ဟော်သွန်း၊ အက်ဒ်ဂါ အယ်လန် ပိုး နှင့် ဟင်နရီ ဒေးဗစ် သောရိုး တို့က ၁၉ ရာစု အလယ်ပိုင်းတွင် အမေရိကန် စာပေ၏ တသီးတခြား ထင်ရှားသောဟန်ကို ဖော်ထုတ်နိုင်ခဲ့ ကြသည်။ မာ့ခ်တွန်း နှင့် ကဗျာဆရာ ဝေါ့သ် ဝှစ်တ်မန်း တို့မှာ ရာစုနှစ်၏ ဒုတိယပိုင်း တစ်ဝက်တွင် အဓိက အရေးပါသော ထင်ရှားသူများ ဖြစ်ကြသည်။ အယ်မလီ ဒစ်ကင်ဆန် ကို သူမ အသက်ရှင်စဉ်ကာလက သိရှိသူ မရှိသလောက် နည်းသော်လည်း အခုအခါတွင် အမေရိကန်၏ မရှိမဖြစ် ကဗျာဆရာမ တစ်ဦး အဖြစ် အသိအမှတ် ပြုလာကြသည်။&lt;ref&gt;[[Harold Bloom|Bloom, Harold]]. 1999. ''Emily Dickinson''. Broomall, PA: Chelsea House Publishers. p. 9. ISBN 0-7910-5106-4.&lt;/ref&gt; နိုင်ငံနှင့် ဆိုင်သော အတွေ့အကြုံတို့၏ အခြေခံမြင်ကွင်းများ နှင့် ဇာတ်ကောင်စရိုက်များကို အသားပေး ရေးထားသော ဝတ္ထုများ ဖြစ်ကြသည့် ဟာမန်း မယ်လ်ဗေးလ် ၏ မော်ဘီဒစ်ခ် (၁၈၅၁)၊ မာ့ခ်တွန်း၏ ဟပ်ကယ်ဘယ်ရီ ဖင်န် ၏ စွန့်စားခန်းများ (၁၈၈၅)၊ အက်ဖ် စကော့ ဖစ်ဇ်ဂျာရဲလ် ၏ မဟာ ဂက်စဘီ (၁၉၂၅) အစရှိသော စာအုပ်တို့ကို အမေရိကန်၏ မဟာဝတ္ထုများ အဖြစ် ဂုဏ်ပြုခေါ်ဆိုနိုင်သည်။&lt;ref&gt;{{cite journal|author=Buell, Lawrence|title=The Unkillable Dream of the Great American Novel: ''Moby-Dick'' as Test Case |year= 2008|work=American Literary History|volume=20|issue=1–2|pages=132–155|doi=10.1093/alh/ajn005|journal=American Literary History|month=Spring/Summer|issn=0896-7148}}&lt;/ref&gt;

အမေရိကန်နိုင်ငံသား ၁၂ ဦးတို့သည် စာပေဆိုင်ရာ နိုဘယ်လ်ဆုကို ရရှိခဲ့ပြီး နောက်ဆုံးရရှိခဲ့သူမှာ ၂၀၂၀ ခုနှစ်တွင် ရရှိခဲ့သော လူးဝီစ် ဂလက်ဒ် ဖြစ်သည်။ ဝီလီယမ် ဖော့သ်ကနာ နှင့် အားနတ်စ် ဟဲမင်းဝေးတို့အား မကြာခဏဆိုသလိုပင် ၂၀ ရာစု၏ လွှမ်းမိုးမှု အရှိဆုံး စာရေးဆရာများ အဖြစ် အမည်တပ် လေ့ ရှိသည်။&lt;ref&gt;Quinn, Edward (2006). ''A Dictionary of Literary and Thematic Terms''. Infobase, p. 361. ISBN 0-8160-6243-9. Seed, David (2009). ''A Companion to Twentieth-Century United States Fiction''. Chichester, West Sussex: John Wiley and Sons, p. 76. ISBN 1-4051-4691-5. Meyers, Jeffrey (1999). ''Hemingway: A Biography''. New York: Da Capo, p. 139. ISBN 0-306-80890-0.&lt;/ref&gt; အနောက်တိုင်း ကောင်ဘွိုင်စာပေများနှင့် စုံထောက်ရာဇဝတ်မှုကို အခြေခံထားသော ဝတ္ထုများမှာ အမေရိကန်မှ စတင်ပေါ်ထွန်းခဲ့သည်။ ဘိ မျိုးဆက်ဟု ခေါ်သည့် စာရေးဆရာ တစ်စုက ခေတ်သစ် စာပေ အရေးအသားများကို စတင်ဖွင့်လှစ်ခဲ့ပြီး ထိုအုပ်စုထဲတွင် ပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာများ ဖြစ်ကြသော ဂျွန်ဘာ့တ်၊ သောမတ်စ် ပင်ချွန် နှင့် ဒွန် ဒယ်လီလို စသူတို့ ပါဝင်သည်။

သော်ရိုးနှင့် ရပ်ဖ် ဝေါ်လ်ဒို အီမာဆန် တို့ ဦးဆောင်သော အမေရိကန်တွေ့ကြုံလွန်ဝါဒီ (transcendentalists) များက ပထမဆုံး အမေရိကန် အတွေးအခေါ် ဆိုင်ရာ လှုပ်ရှားမှုကို စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန် ပြည်တွင်းစစ် အပြီးတွင် ချားလ်စ် ဆန်ဒါ ပီးယားစ် မှ စတင်ပြီး ဝီလီယမ် ဂျိမ်းစ်နှင့် ဂျွန်ဒူဝီတို့က ဆက်ခံကာ လက်တွေ့ပဓာနဝါဒ (pragmatism) ကို ဦးဆောင် ထုတ်ဖော်ခဲ့ကြသည်။ ၂၀ ရာစု အတွင်းတွင် နိုရမ် ချောင်စကီး၏ အယူဝါဒအပေါ်တွင် ဒဗလျူ ဗွီ ကွိုင်း နှင့် ရစ်ချက် ရော်တီတို့က ထပ်ဆင့်မွမ်းမံ ထားသည့် အတွေးအခေါ်များ ဖြစ်သည် ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာ အတွေးအခေါ် ပညာ (analytic philosophy) ကို အမေရိကန် ပညာရှင်တို့၏ ရှေ့မှောက်သို့ ဆောင်ယူလာခဲ့သည်။ ဂျွန်ရောလ် နှင့် ရောဘတ် နိုဇစ်ခ် တို့က နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ အတွေးအခေါ်ပညာကို ပြန်လည် အသက်သွင်းခဲ့သည်။

ရုပ်ပြအနုပညာများတွင် ဟတ်ဒ်ဆန်မြစ် အနုပညာကျောင်းသည် ဥရောပသားတို့၏ သဘာဝတ္တဗေဒ (naturalism ) ပေါ်တွင် မူတည် လှုပ်ရှားသည့် ၁၉ ရာစု အလယ်ပိုင်း လှုပ်ရှားမှု တစ်ခု ဖြစ်သည်။ သောမတ်စ် အီကင်၏ သရုပ်မှန် ပန်းချီများမှာ ယခုအခါတွင် အလွန်ထင်ရှားနေပြီ ဖြစ်သည်။ ၁၉၁၃ ခုနှစ်တွင် နယူးယောက် မြို့တွင် ပြသခဲ့သည့် အာမာရီ ပြပွဲ ဟုခေါ်သည့် ဥရောပ မော်ဒန်ပန်းချီပြပွဲမှ အများအား အံ့အား သင့်သွားစေခဲ့ပြီး အမေရိကန် ပန်းချီ၏ အခင်းအကျင်းကို ပြောင်းလဲသွားစေခဲ့သည်။
&lt;ref&gt;Brown, Milton W. (1988 1963). ''The Story of the Armory Show''. New York: Abbeville. ISBN 0-89659-795-4.&lt;/ref&gt; ဂျော်ဂျီယာ အို ကိဖ်၊ မားစ်ဒန် ဟတ်တလေနှင့် အခြားသူတို့သည် အသစ်အဆန်း ပုံစံအသစ်များကို စမ်းသပ်ခဲ့ကြသည်။ အရေးပါသော အနုပညာလှုပ်ရှားမှုများ ဖြစ်ကြသည့် ဂျက်ဆန် ပိုးလော့ခ် နှင့် ဝီလမ် ဒီ ကွန်းနင်း တို့၏ အက်ဘ်ဆထရက် အိတ်စပရက်ရှင်နစ်ဇင် ဝါဒ၊ အန်ဒီ ဝါဟိုး နှင့် ရွိုင်း လစ်တန်ရှတိန်းတို့၏ ပေါ့ပ်အတ် စသည်တို့သည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင်ပင် အများစု ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ မော်ဒန်ဝါဒနှင့် ပို့စ်မော်ဒန်ဝါဒ ရေစီးကြောင်းများက အမေရိကန် ဗိသုကာပညာရှင်များ ဖြစ်ကြသော ဖရန့်ခ် လွိုက် ရိုက်၊ ဖိလစ် ဂျွန်ဆင် နှင့် ဖရန့်ခ် ဂေရီ တို့အား ကျော်ကြားမှု ရရှိစေခဲ့သည်။


အမေရိကန်တွင် ပြဇာတ်နှင့် ပတ်သက်၍ အဓိက မြှင့်တင်ခဲ့သူမှာ ပြဇာတ်စီစဉ်သူ ပီ တီ ဘာနမ် ဖြစ်ပြီး ၁၈၄၁ ခုနှစ်တွင် မက်ဟက်တန် အောက်ပိုင်းတွင် ဖျော်ဖြေရေး အဆောက်အဦးများကို စတင် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၁၈၇၀ နှောင်းပိုင်းနှစ်များမှ စ၍ ဟယ်ရီဂန် နှင့် ဟတ် တို့က ထင်ရှားသော သီချင်းဖွဲ့ ဟာသပြဇာတ်များကို ထုတ်ဖော် တင်ဆက်ခဲ့သည်။ ၂၀ ရာစုတွင် ဘရော့ဒ်ဝေး၌ ခေတ်သစ် ဂီတပုံစံများ ထွက်ပေါ်လာခဲ့ပြီး ဇာတ်ရုံမှ သီချင်းများကို ရေးသားသူ အိုက်ဗင် ဘာလင်၊ ကိုးလ် ပေါ်တာ၊ စတီဖင် ဆုံဟိမ်း တို့၏ သီချင်းများမှာ ပေါ့ပ်ဂီတ၏ စံနှုန်းများ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ပြဇာတ်ရေးဆရာ ယူဂျင်း အို နေးလ်သည် ၁၉၃၆တွင် စာပေ ဆိုင်ရာ နိုဘယ်လ်ဆုကို ရရှိခဲ့ပြီး အခြားပြဇာတ်နှင့် သက်ဆိုင်သူများထဲမှ ဆုရရှိကြသူများမှာ ပူလစ်ဇာဆု ရရှိခဲ့ကြသော တင်နက်ဆီ ဝီလီယမ်၊ အက်ဒဝပ် အယ်လ်ဘီး နှင့် အော်ဂတ်စ် ဝီလ်ဆင်တို့ ဖြစ်ကြသည်။

ထိုအချိန်ထိုအခါက လူသိနည်းခဲ့သော်လည်း ၁၉၁၀ ခုနှစ်များမှ ချားလ်စ်အိုက်ဗ်၏ ရေးသားတက်ဆက်မှုများမှာ ဂန္ထဝင်ဆိုင်ရာ ဂီတတွင် အမေရိကန် တေးရေးဆရာ တစ်ယောက်၏ ပထမဆုံး အဓိက ပါဝင်ပတ်သက်မှု ပင် ဖြစ်သည်။ စမ်းသပ်တီထွင်သူများ ဖြစ်ကြသည့် ဟင်နရီ ကိုဝဲလ် နှင့် ဂျွန်ကေ့ဂျ် တို့သည် ဂန္ထဝင်ဂီတ ဆိုင်ရာ တေးသွားများ ရေးဖွဲ့မှုအတွက် တမူထူးခြားသော အမေရိကန် နည်းလမ်းဖြင့် ချည်းကပ်မှုကို ဖန်တီးခဲ့သည်။ အာရွန် ကော့ပ်လန်းနှင့် ဂျော့ရှ် ဂါ့ရှ်ဝင်တို့က ခေတ်ပေါ်ဂီတနှင့် ဂန္ထဝင်ဂီတ အရောအနှောကို ဖန်တီး ခဲ့ကြသည်။ အကဆရာများ ဖြစ်ကြသည့် အစ်ဆာဒိုရာ ဒွန်ကန် နှင့် မာသာ ဂရေဟမ် တို့သည် ခေတ်ပေါ်အကကို ကူညီ တီထွင်ခဲ့ကြပြီး ဂျော့ရှ် ဘလန်ချိုင်း နှင့် ဂျရုန်း ရော်ဘင်တို့မှာ ၂၀ ရာစု ဘဲလေး အက၏ ဦးဆောင်ဦးရွက် ပြုသူများ ဖြစ်ကြသည်။ အမေရိကန်တို့သည် ခေတ်ပေါ် အနုပညာဖြစ်သော ဓာတ်ပုံပညာတွင် အရေးပါခဲ့သည်မှာ ကြာမြင့်လှပြီ ဖြစ်သည်။ အဓိက နာမည်ကြီး ဓာတ်ပုံဆရာများတွင် အဲဖရက် စတေးဂလစ်၊ အက်ဒဝပ် စတိုင်းချန်း နှင့် အန်ဆယ် အဒမ် စသူတို့ ပါဝင်သည်။ သတင်းစာများမှ ဟာသကာတွန်းတိုများနှင့် ရုပ်ပြစာအုပ်များမှာ အမေရိကန်တို့၏ တီထွင်မှုများ ဖြစ်ကြသည်။ ရုပ်ပြများထဲတွင် ထူးခြားသော အရည်အသွေးရှိသည်ဟု စံတင်ထိုက်သည့် မဟာ သူရဲကောင်း စူပါမင်းမှာ အမေရိကန်၏ ပြယုဂ်တစ်ခုပင် ဖြစ်လာခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite book | last=Daniels | first=Les | authorlink=Les Daniels | year=1998 | title=Superman: The Complete History | page=11 | edition=1st | publisher=[[Titan Books]] | isbn=1-85286-988-7 }}&lt;/ref&gt;

=== အစားအစာ ===
အမေရိကန်၏ အဓိကအစားအစာများမှာ အခြား အနောက်နိုင်ငံများနှင့် တူညီသည်။ ဂျုံသည် အဓိက စားသုံးသည့် သီးနှံဖြစ်သည်။ လူနီများ နှင့် အစောပိုင်း ဥရောပ အခြေချ နေထိုင်သူများ စားသုံးကြသည့် ဟင်းလျာများတွင် ကြက်ဆင်သား၊ သမင်သား၊ အာလူး၊ ကန်းစွန်းဥ၊ ပြောင်းဖူး၊ မေပယ်လ်အရည် စသည့် အဆာပလာ အမျိုးမျိုးတို့ကို ထည့်သွင်း ချက်ပြုတ်ကြသည်။ ဖြည်းဖြည်းချင်း ချက်ထားသော ဝက်သားနှင့် အမဲသား ဘာဘီကျူးများ၊ ကဏန်းကိတ်များ၊ အာလူးကြော် နှင့် ချော့ကလက် ချစ်ပ် ကွက်ကီး စသည်တို့မှာ အမေရိကန် အစားအစာ သီးသန့် ဖြစ်ကြသည်။ ဆိုးလ်ဖု ဟု ခေါ်ကြသော အာဖရိကကျွန်များ ချက်ပြုတ်လေ့ ရှိသော အစားအစာများမှာ တောင်ပိုင်းတွင် လူကြိုက်များပြီး အခြားသော ဒေသများမှ အာဖရိကန်-အမေရိကန်များ ကြားတွင် လည်း တွေ့ရလေ့ ရှိသည်။ အစားအစာ နှစ်မျိုး သုံးမျိုးကို ပေါင်းစပ်ထားသော လူဝီစီးယားနား ခရီယိုး၊ ကေဂျွန် နှင့် တက်စ်- မက်စ် စသည်တို့မှာလည်း ဆိုင်ရာ ဒေသအသီးသီး အတွင်း ထင်ရှားသည်။

အမေရိကန်၏ သွင်ပြင်လက္ခဏာ အစားအစာများဟု ခေါ်နိုင်သော ပန်းသီးမုန့်၊ ကြက်ကြော်၊ ပီဇာ၊ ဟမ်ဘာဂါ နှင့် ဟော့ဒေါ့စသည်တို့မှ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်လာသူ အမျိုးမျိုး တို့၏ ဟင်းလျာများမှ ပြောင်းလဲ ရယူထားခြင်း ဖြစ်သည်။ အာလူးကြော်၊ ဘာရီတို နှင့် တာကို အစရှိသော မက္ကဆီကန် ဟင်းလျာများ၊ ပတ်စတာ ဟင်းလျာများတို့သည် အီတလီ ဟင်းလျာများမှ ဆင်းသက်လာပြီး အများစု စားသုံးလျက် ရှိကြသည်။&lt;ref name=&quot;IFT&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.newswise.com/articles/what-when-and-where-americans-eat-in-2003|author=Klapthor, James N. |title=What, When, and Where Americans Eat in 2003 |publisher=Newswise/Institute of Food Technologists |date=2003-08-23|accessdate=2007-06-19}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန်များသည် ကော်ဖီကို လက်ဖက်ရည်ထက် ပို၍ ကြိုက်ကြသည်။ အမေရိကန် စားသောက်ကုန် လုပ်ငန်းရှင်၏ အရောင်းမြှင့်တင်မှုများမှ တဆင့် လိမ္မော်ရည်နှင့် နွားနို့တို့သည် နေရာတိုင်းတွင် တွေ့ရသော နံနက်စာ သောက်စရာများ ဖြစ်လာခဲ့သည်။&lt;ref&gt;Smith, Andrew F. (2004). ''The Oxford Encyclopedia of Food and Drink in America''. New York: Oxford University Press, pp. 131–32. ISBN 0-19-515437-1. Levenstein, Harvey (2003). ''Revolution at the Table: The Transformation of the American Diet''. Berkeley, Los Angeles, and London: University of California Press, pp. 154–55. ISBN 0-520-23439-1.&lt;/ref&gt;

ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးဆုံးဖြစ်သော အမေရိကန်တို့၏ အမြန်အစားအစာ လုပ်ငန်းသည် ၁၉၃၀ ပြည့်နှစ်များတွင် ကားပေါ်မှ မဆင်းဘဲ ဝယ်ယူနိုင်သော စနစ်ကို စတင် ခဲ့သည်။ အမြန်အစားအစာများကို စားသုံးကြခြင်းသည် ကျန်းမာရေး အတွက် စိုးရိမ်စရာ တစ်ခု ဖြစ်လာစေခဲ့သည်။ ၁၉၈၀ ခုနှစ်များ နှင့် ၁၉၉၀ ခုနှစ်များတွင် အမေရိကန်တို့၏ ကယ်လိုရီ စားသုံးမှုမှာ ၂၄% မြင့်တက်လာခဲ့သည်။ &lt;ref name=&quot;IFT&quot; /&gt; အမြန်အစားအစာ ဆိုင်များတွင် မကြာခဏ စားသုံးခြင်းသည် ပြည်သူ့ကျန်းမာရေး ဆိုင်ရာ အရာရှိများက &quot;အမေရိကန်တို့၏ အဝလွန်နှုန်း ပျံနှံ့ခြင်း&quot;ဟု ခေါ်သော ကျန်းမာရေး ပြဿနာတစ်ရပ်ကို ဖြစ်ပွားစေသည်။&lt;ref&gt;Boslaugh, Sarah (2010). &quot;Obesity Epidemic&quot;, in ''Culture Wars: An Encyclopedia of Issues, Viewpoints, and Voices'', ed. Roger Chapman. Armonk, N.Y.: M. E. Sharpe, pp. 413–14. ISBN 978-0-7656-1761-3.&lt;/ref&gt; အလွန်ပင် ချိုလှသော အအေးများမှ အမေရိကန်တွင် လူကြိုက်များပြီး သကြားပါသော ဖျော်ရည်များသည် အမေရိကန်တို့အတွက် ကယ်လိုရီ စားသုံးမှု၏ ၉% နှုန်းခန့်မျှ နှင့် သက်ဆိုင်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web |title=Fast Food, Central Nervous System Insulin Resistance, and Obesity |publisher=American Heart Association |year=2005 |work=[[Arteriosclerosis, Thrombosis, and Vascular Biology]] |url=http://atvb.ahajournals.org/cgi/content/full/25/12/2451#R3-101329 |accessdate=2007-06-09 }} {{cite web |title=Let's Eat Out: Americans Weigh Taste, Convenience, and Nutrition |publisher=U.S. Dept. of Agriculture |url=http://www.ers.usda.gov/publications/eib19/eib19_reportsummary.pdf |accessdate=2007-06-09 |archivedate=7 December 2009 |archiveurl=https://www.webcitation.org/5lpvum1lU?url=http://www.ers.usda.gov/publications/eib19/eib19_reportsummary.pdf }}&lt;/ref&gt;

=== အားကစား ===
[[File:Shea Smith-edit1.jpg|thumb| အမေရိကန် ဘောလုံး ကစားပွဲတွင် ဘောလုံးကိုသယ်ပြေးလာသော နောက်တန်းလူ တစ်ဦး]]
၁၉ရာစု နှောင်းပိုင်းမှ အစပြု၍ ဘေ့စ်ဘောလ်ကို အမျိုးသား အားကစားနည်း တစ်ရပ်အဖြစ် မှတ်ယူခဲ့သည်။ သို့သော် အချို့သော ဆန်းစစ်ချက်များအရ အမေရိကန် ဘောလုံးသည် ကြည့်ရှုသူ အများဆုံး အားကစားနည်း တစ်ရပ် ဖြစ်လာခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|author=Krane, David K.|title=Professional Football Widens Its Lead Over Baseball as Nation's Favorite Sport|url=http://www.harrisinteractive.com/Insights/HarrisVault8482.aspx?PID=337|publisher=Harris Interactive|date=2002-10-30|accessdate=2007-09-14|archivedate=9 July 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100709111448/http://www.harrisinteractive.com/Insights/HarrisVault8482.aspx?PID=337}} Maccambridge, Michael (2004). ''America's Game: The Epic Story of How Pro Football Captured a Nation''. New York: Random House. ISBN 0-375-50454-0.&lt;/ref&gt; ဘတ်စကက်ဘောနှင့် ရေခဲပြင် ဟော်ကီကစားနည်းတို့သည် အသင်းလိုက် အားကစားနည်းများတွင် ဦးဆောင်ဦးရွက် အားကစားနည်းများ အဖြစ် ပါဝင်သည်။ ကောလိပ်ကျောင်းများ အတွင်း ယှဉ်ပြိုင်ကစားကြသော အမေရိကန် ဘောလုံး နှင့် ဘတ်စကက်ဘော တို့သည် ပရိသတ် အများအပြားကို ဆွဲဆောင်နိုင်သည်။ လက်ဝှေ့နှင့် မြင်းပြိုင်ပွဲတို့မှာ လူအများဆုံး ကြည့်ရှုကြသည့် တစ်ဦးချင်း ကစားနည်းများ ဖြစ်ကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web |author=Cowen, Tyler, and Kevin Grier |title=What Would the End of Football Look Like??url=http://www.grantland.com/story/_/id/7559458/cte-concussion-crisis-economic-look-end-football|publisher=Grantland/ESPN|date=2012-02-09|accessdate=2012-02-12}}&lt;/ref&gt; သို့သော်လည်း ဂေါက်သီးကစားခြင်းနှင့် ကားပြိုင်ခြင်းတို့ကြောင့် ထိုကစားနည်းများ မှေးမှိန်လာခဲ့သည်။ ဘောလုံးကစားခြင်းကို လူငယ်များနှင့် အပျော်တမ်း အဆင့်တွင် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ကစားကြသည်။ တင်းနစ်နှင့် အခြား ပြင်ပတွင် ကစားရသော ကစားနည်း အချို့မှာလည်း လူကြိုက်များသည်။

အမေရိကန်တွင် ကစားနည်း အများစုမှာ ဥရောပကစားနည်းများမှ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ခြင်း ဖြစ်သော်လည်း ဘော်လီဘော ကစားခြင်း၊ ဘုတ်စကိတ် စီးခြင်း၊ နှင်းလျှောစီးခြင်း နှင့် ချီးယားလိဒင်း တို့မှာ အမေရိကန်တို့၏ တီထွင်မှုများ ဖြစ်ကြသည်။ ဘတ်စကတ်ဘောကို ကနေဒါနိုင်ငံဖွား ဂျိမ်းစ် နိုက်စမစ်က မက်ဆာချူးဆက်တွင် တီထွင်ခဲ့သည်။ လာခရော့စ်နှင့် ရေလွှာစီးခြင်းတို့မှာ အမေရိကန် ရှေးဦးနေထိုင်သူနှင့် ဟာဝိုင်အီ ကျွန်းသားထံမှ အနောက်တိုင်းသားများ ဆက်ခံရရှိခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ အိုလံပစ် ကစားပွဲတော် ၈ ခုကို အမေရိကန်တွင် ကျင်းပခဲ့ဖူးသည်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် နွေရာသီ အိုလံပစ် အားကစားပွဲတော်တွင် ဆုတံဆိပ် ၂,၃၀၁ ခု ရရှိခဲ့ဖူးပြီး အခြားတိုင်းပြည် အားလုံးထက်များသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|title=All-Time Medal Standings, 1896–2004 | publisher = Information Please|url=http://www.infoplease.com/ipsa/A0115108.html | accessdate=2007-06-14}} {{cite web|title=Distribution of Medals—2008 Summer Games| publisher = Fact Monster|url=http://www.factmonster.com/sports/olympics/2008/distribution-medals-summer-games.html| accessdate=2008-09-02}}&lt;/ref&gt; ဆောင်းရာသီ အိုလံပစ်ကစားပွဲတွင်မူ ၂၅၃ ခု ရရှိခဲ့ပြီး ဒုတိယမြောက် အများဆုံး ရရှိသော နိုင်ငံ ဖြစ်ကာ နော်ဝေနောက်မှ လိုက်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|title=All-Time Medal Standings, 1924–2006|publisher=Information Please|url=http://www.infoplease.com/ipsa/A0115207.html|accessdate=2007-06-14}} {{cite web|title=Olympic Medals|publisher=Vancouver Organizing Committee|url=http://www.vancouver2010.com/olympic-medals/|accessdate=2010-03-02|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101225190920/http://www.vancouver2010.com/olympic-medals/|archivedate=25 December 2010}} Norway is first.&lt;/ref&gt;

=== အတိုင်းအတာစနစ် ===
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ရိုးရာတိုင်းတာမှုများကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားပြီး ၎င်းတို့တွင် ယခင်က ဗြိတိသျှ အင်ပီယီရယ်လ် အတိုင်းအတာများ ဖြစ်ကြသော မိုင်၊ ကိုက် နှင့် ဒီဂရီ ဖာရင်ဟိုက် စသည်တို့ ပါသည်။ အမေရိကန်၏ ထူးခြားသော အတိုင်းအတာများမှာ ဂါလန် နှင့် ပိုင့် စသော ထုထည် အတိုင်းအတာများ ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် နိုင်ငံတကာ အတိုင်းအတာ စံနှုန်း သတ်မှတ်ချက်ကို မလိုက်နာသော နိုင်ငံ ၃ နိုင်ငံ တွင် [[မြန်မာနိုင်ငံ]]၊ [[လိုက်ဘေးရီးယားနိုင်ငံ]] တို့နှင့် အတူ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ပါဝင်သည်။ သို့သော်လည်း သိပ္ပံ၊ ဆေးပညာ နှင့် အခြားသော စက်မှုဆိုင်ရာ နယ်ပယ်များတွင် မက်ထရစ်စနစ်ကို ကျယ်ပြန့်စွာ အသုံးပြုလာကြပြီ ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/appendix/appendix-g.html|title=Appendix G: Weights and Measures|publisher=CIA|work=The World Factbook|date=|accessdate=2010-04-01|archivedate=6 April 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110406124728/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/appendix/appendix-g.html}}&lt;/ref&gt;

== ဆက်စပ်ကြည့်ရှုရန် ==

== ရည်ညွှန်းချက်များ ==
{{reflist|2}}

[[Category:နိုင်ငံ]]
[[Category:အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]
[[Category:နေတိုး အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ]]</text>
      <sha1>pxsw28utajgd7lgigmx1gdlgmofz050</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>753577</id>
      <parentid>753576</parentid>
      <timestamp>2022-08-06T12:37:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Jokomarel</username>
        <id>101196</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="366263" xml:space="preserve">{{Infobox country
| နိုင်ငံအမည်အပြည့် = အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု
| အမည်_ရင်း = United States of America
| ပုံ_အလံ = Flag of the United States.svg
| ပုံ_တံဆိပ် = US-GreatSeal-Obverse.svg
| နိုင်ငံတော်ဆောင်ပုဒ် = In God We Trust&lt;br /&gt;&lt;small&gt;(ကျွန်ုပ်တို့ယုံကြည်ရာ ဘုရားသခင်ထံမှာ)&lt;/small&gt;
| နိုင်ငံတော်သီချင်း = The Star-Spangled Banner
| ပုံ_နေရာ = Location United States.svg
| မြို့တော် = [[ဝါရှင်တန်ဒီစီမြို့]]
| အကြီးဆုံးမြို့ = [[နယူးယောက်မြို့]]
| အကြီးဆုံးပြည်နယ် = [[အလက်စကာပြည်နယ်]]
| ဧရိယာ = ၉,၈၂၆,၆၃၀ km² (၃,၇၉၄,၀၆၆ sq mi)
| ဧရိယာအဆင့် = ၃/၄
| ဧရိယာရေရာခိုင်နှုန်း = ၆.၇၆
| အမြင့်ဆုံးနေရာ = ဒီနာလီတောင်၊ အလက်စကာပြည်နယ်
| အရှေဆုံးမြစ် = [[မစ္စစ္စပီမြစ်]]
| အကြီးဆုံးအင်း = 
| ကမ်ရိုးတန်း = 
| time zone = -၅ - -၁၀
| ရုံးသုံးဘာသာများ = [[အင်္ဂလိပ်ဘာသာ]]
| လူဦးရေ = ၃၀၄,၆၀၉,၀၀၀ (၂၀၀၇)
| လူဦးရေအဆင့် = ၃
| လူဦးရေအထူ = ၃၁/km² (၈၀/sq mi)
| လူမျိုးများ = [[လူဖြူ]] &lt;small&gt;(၆၅.၁%)&lt;/small&gt;၊ [[လက်တင်လူမျိုး|လက်တင်]] &lt;small&gt;(၁၄.၈%)&lt;/small&gt;၊ [[အာဖရိကန်လူမျိုး|အာဖရိကန်]]&lt;small&gt;(၁၂.၈%)&lt;/small&gt;၊ [[အာရှလူမျိုး|အာရှ]] &lt;small&gt;(၄.၄%)&lt;/small&gt;၊ [[မူရင်းအမေရိကန်တိုင်းရင်းသားလူမျိုး|မူရင်းအမေရိကန်တိုင်းရင်သား]] &lt;small&gt;(၁.၂%)&lt;/small&gt;၊ [[ကပြားလူမျိုး|ကပြား]] &lt;small&gt;(၁.၆%)&lt;/small&gt;
| ဘာသာတရားများ = [[ခရစ်ယာန်ဘာသာ|ခရစ်ယာန်]] &lt;small&gt;(၇၈.၅%)&lt;/small&gt;၊ [[ဘာသာမဲ့]] &lt;small&gt;(၁၂.၁%)&lt;/small&gt;၊ အခြား &lt;small&gt;(၂.၅%)&lt;/small&gt;၊ [[ရဟူဒီဘာသာ|ရဟူဒီ]] &lt;small&gt;(၁.၇%)&lt;/small&gt;၊ [[ဗုဒ္ဓဘာသာ|ဗုဒ္ဓ]] &lt;small&gt;(၀.၇%)&lt;/small&gt;၊ [[အစ္စလာမ်ဘာသာ|အစ္စလာမ်]] &lt;small&gt;(၀.၆%)&lt;/small&gt;
| ပွဲများ = 
| အမျိုးအစား = [[ဖက်ဒရယ်ပြည်​ထောင်စုနိုင်ငံ|ဖက်ဒရယ်]] [[သမ္မတစနစ်]] [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ|ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ]] [[သမ္မတနိုင်ငံ]]
| ခေါင်းဆောင်_ရာထူး(၁) = [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ သမ္မတ|သမ္မတ]]
| ခေါင်းဆောင်_အမည်(၁) = [[ဂျိုး ဘိုင်ဒင်]]
| ခေါင်းဆောင်_ရာထူး(၂) = [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ဒုတိယသမ္မတ|ဒု သမ္မတ]]
| ခေါင်းဆောင်_အမည်(၂) = [[ကားမလာ ဟဲရစ်|ကာမလာ ဟဲရစ်]]
| ထူထောင်ရေး_အမည်(၁) = [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ လွတ်လပ်ရေးကြေညာစာတမ်း|လွတ်လပ်ရေးကြေညာခဲ့]]
| ထူထောင်ရေး_ခုနှစ်(၁) = [[၄ ဇူလိုင်]] [[၁၇၇၆ ခုနှစ်]]
| ထူထောင်ရေး_အမည်(၂) = လွတ်လပ်ရေးသတ်မှတ်
| ထူထောင်ရေး_ခုနှစ်(၂) = [[၃ စက်တင်ဘာ]] [[၁၇၈၃]]
| ထူထောင်ရေး_အမည်(၃) = အုပ်ချုပ်မှုဥပဒေကာလပေါ်
| ထူထောင်ရေး_ခုနှစ်(၃) = [[၂၁ ဇွန်]] [[၁၇၈၈]]
| GDP_PPP = $၁၅.၀၉၄ ထရီလီယံ
| GDP_PPP_အဆင့် = ၁
| GDP_PPP_per_capita = $၄၈,၃၈၆
| GDP_PPP_per_capita_အဆင့် = ၈
| HDI = ၀.၉၁၀
| HDI_အဆင့် = ၄
| ဗဟိုဘဏ် = [[ဖယ်ဒရယ်အရန်ဗဟိုစနစ်]]
| ငွေ = အမေရိကန်ဒေါ်လာ (USD &quot;$&quot;)
| အထိမ်းအမှတ်များ = ပန်း - နှင်းဆီ၊ သစ်ပင် - ဝက်သစ်ချ
| ISO 3166-1 = US
| cctld = .us .gov .mil .edu
| calling_code = +၁
| legislature = [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ကွန်ဂရက်]]
| upper_house = [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ဆီးနိတ်|ဆီးနိတ်]]
| lower_house = [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ကိုယ်စားလှယ်များလွှတ်တော်|ကိုယ်စားလှယ်များလွှတ်တော်]]
}}
'''အမေရိကန်ပြည်‌ထောင်‌စု'''ကို ပုံမှန်အားဖြင့် '''United States''', the '''U.S.''', the '''U.S.A.''', the '''States''', the '''America''' စသည်ဖြင့် ရည်ညွှန်းခေါ်ဆိုလေ့ရှိကြကာ ဖွဲ့စည်းပုံအရ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံဖြစ်ပြီး ပြည်နယ်အခု ၅၀ နှင့် ပြည်ထောင်စုနယ်မြေတစ်ခု ပါဝင်သည်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် မြောက်အမေရိကအလယ်ပိုင်းတွင် အဓိကတည်ရှိပြီး ထိုနေရာတွင် တဆက်တည်းဖြစ်နေသော ပြည်နယ် (၄၈)ခုနှင့် အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာမြို့တော် [[ဝါရှင်တန်ဒီစီ]] တို့သည် ပစိဖိတ် နှင့် အတ္တလန္တိတ် သမုဒ္ဒရာတို့ကြားတွင် မြောက်ဘက်တွင် [[ကနေဒါနိုင်ငံ]]နှင့် တောင်ဘက်တွင် [[မက္ကဆီကိုနိုင်ငံ]]တို့ဖြင့် ဝိုင်းရံ၍ တည်ရှိသည်။ [[အလက်စကာပြည်နယ်]]သည် တိုက်ကြီး၏ အနောက်မြောက်ဘက်ပိုင်းတွင် တည်ရှိပြီး အရှေ့ဘက်တွင် ကနေဒါနှင့် အနောက်ဘက် ဘဲရင်းရေလက်ကြား (Bering Strait)ကို ဖြတ်၍ [[ရုရှားနိုင်ငံ]]တို့ ရှိကြသည်။ [[ဟာဝိုင်ယီပြည်နယ်|ဟာဝိုင်အီပြည်နယ်]]သည် ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာအလယ်တွင် ရှိသော ကျွန်းစုဖြစ်သည်။ အမေရိကန်သည် ကာရစ်ဘီယန် နှင့် ပစိဖိတ်ဒေသအနှံ့အပြားတို့တွင် နယ်မြေများနှင့် ကျွန်းများကိုလည်း ပိုင်ဆိုင်သည်။

အကျယ်အဝန်း စတုရန်းမိုင်ပေါင်း ၃.၇၉ သန်း (စတုရန်း ကီလိုမီတာ ၉.၈၃ သန်း) နှင့် လူဦးရေ သန်း ၃၀၀ ကျော်ရှိသည့်အတွက် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် ကမ္ဘာပေါ်တွင် စုစုပေါင်း အကျယ်အဝန်းအားဖြင့် စတုတ္တမြောက် အကြီးဆုံးနှင့် ကုန်းမြေအကျယ်အဝန်းနှင့် လူဦးရေအားဖြင့် တတိယမြောက် အကြီးမား အများပြားဆုံး ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံအများအပြားမှ လူအများအပြား ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်ကြသဖြင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူမျိုးစု အများဆုံး ရောထွေးနေထိုင်ပြီး ယဉ်ကျေးမှုအစုံလင်ဆုံး နိုင်ငံများတွင် တစ်နိုင်ငံ အပါအဝင်ဖြစ်သည်။ အမေရိကန်၏ စီးပွားရေးသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးဆုံး စီးပွားရေးဖြစ်ပြီး စုစုပေါင်း ပြည်တွင်းထုတ်ကုန် (GDP) အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၁၄.၃ ထရီလီယံ မျှရှိသည်။ (nominal GDP အားဖြင့် တစ်ကမ္ဘာလုံး၏ ၂၃ ရာခိုင်နှုန်းဖြစ်ပြီး တစ်ကမ္ဘာလုံး ဝယ်ယူသည့်တန်ဖိုး၏ ၂၁ ရာခိုင်နှုန်းဖြစ်သည်။)

အမေရိကန်သည် အတ္တလန္တိတ်ကမ်းရိုးတန်းတလျှောက်တွင်ရှိသော ဗြိတိန်နိုင်ငံ၏ [[ကိုလိုနီ]]နယ်မြေ (၁၃)ခု ပူးပေါင်း၍ စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ၁၇၇၆-ခုနှစ် ဇူလိုင်လ (၄)ရက်တွင် [[လွတ်လပ်ရေး]] ကြေညာစာတမ်းကို ထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီး ထိုစာတမ်းမှ အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ လွတ်လပ်ရေးကို ကြေညာခဲ့ပြီး ကွန်ဖယ်ဒရေးရှင်းဟုခေါ်သည့် ပြည်နယ်များကိုပူးပေါင်းထားသော ပြည်ထောင်စုကို ဖွဲ့စည်းကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ ကိုလိုနီလက်အောက်မှ လွတ်မြောက်ရေးအတွက် ပထမဆုံးစစ်ပွဲဖြစ်သော အမေရိကန်တော်လှန်ရေးစစ်အတွင်း ၌ ပုန်ကန်ထကြွသော ပြည်နယ်တို့သည် ဗြိတိန်တို့ကို ခြေမှုန်းအောင်နိုင်ခဲ့သည်။ ဖက်ဒရယ်ညီလာခံမှ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ယခုလက်ရှိ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေကို ၁၇၈၇ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၁၇ ရက်တွင် စတင် ကျင့်သုံးခဲ့သည်။ နောက်နှစ်များတွင် ထပ်မံအတည်ပြုချက်အရ ပြည်နယ်များကို ဗဟိုအစိုးရမှ ချုပ်ကိုင်မှု အားကောင်းသော နိုင်ငံ၏အစိတ်အပိုင်းအဖြစ် သတ်မှတ်သည်။ ပြည်သူတို့၏ အခြေခံအခွင့်အရေး အများအပြား နှင့် လွတ်လပ်မှုကို အာမခံချက်ပေးသော ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ပြင်ဆင်ချက် ၁၀ ချက်ပါဝင်သည်။ အခွင့်အရေးဆိုင်ရာဥပဒေ (The Bill of Rights) ကို ၁၇၉၁ တွင် အတည်ပြုခဲ့သည်။

၁၉ရာစုတွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် [[ပြင်သစ်နိုင်ငံ|ပြင်သစ်]]၊ [[စပိန်နိုင်ငံ|စပိန်]]၊ [[အင်္ဂလန်နိုင်ငံ|အင်္ဂလန်]]၊ [[မက္ကဆီကိုနိုင်ငံ|မက္ကဆီကို]]နှင့် [[ရုရှားနိုင်ငံ]]တို့မှ နယ်မြေများကို ရယူခဲ့ပြီး [[တက္ကဆပ်သမ္မတနိုင်ငံ|တက္ကဆက်နိုင်ငံ]] နှင့် ဟာဝိုင်အီနိုင်ငံတို့ကို ပြည်ထောင်စု အတွင်းသို့ ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ ပြည်နယ်အခွင့်အရေးနှင့် ပတ်သက်၍ အမေရိကန် တောင်ပိုင်းနှင့် စက်မှုထွန်းကားသော အမေရိကန် မြောက်ပိုင်းတို့ အငြင်းပွားကြခြင်းနှင့် ကျွန်စနစ်ကို ချဲ့ထွင်ခြင်းတို့ကြောင့် ၁၈၆၀ နှစ်များတွင် အမေရိကန် ပြည်တွင်းစစ် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ မြောက်ပိုင်းမှ အနိုင်ရရှိခဲ့ခြင်းကြောင့် နိုင်ငံပြိုကွဲမည့်အရေးကို တားဆီးနိုင်ခဲ့ပြီး အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် တရားဝင် ကျွန်စနစ်ကို ချုပ်ငြိမ်းစေခဲ့သည်။ စပိန်-အမေရိကန် စစ်ပွဲ နှင့် ပထမကမ္ဘာစစ်တို့မှ အမေရိကန်အား စစ်အင်အားကြီး နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံအဖြစ် စေခဲ့သည်။ ၁၉၄၅ ခုနှစ် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အပြီးတွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် နျူးကလီးယား လက်နက်ပိုင်ဆိုင်သော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံအဖြစ် ကုလသမ္မဂ္ဂ လုံခြုံရေးကောင်စီ၏ အမြဲတမ်း အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ နှင့် နေတိုးကို စတင်တည်ထောင်သည့် နိုင်ငံဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၂၀ရာစုနှောင်းပိုင်းတွင် စစ်အေးတိုက်ပွဲ ပြီးဆုံးသွားခြင်းက အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုအား တစ်ခုတည်းသော မဟာအင်အားကြီး နိုင်ငံတစ်ခု အဖြစ် ကျန်ရစ်ခဲ့စေသည်။ အမေရိကန်၏ စစ်သုံးစရိတ်သည် တကမ္ဘာလုံးစစ်သုံးစရိတ်၏ ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းမျှရှိပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် စီးပွားရေး၊ နိုင်ငံရေး နှင့် ယဉ်ကျေးမှုအရ ဦးဆောင်နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။

== အမည်ရင်းမြစ် ==

အနောက်ကမ္ဘာခြမ်းမှမြေကို ခေါ်ဆိုသော အမေရိကား (America) ဆိုသည့်စကားလုံးမှာ အီတလီလူမျိုး စူးစမ်းရှာဖွေသူ နှင့် မြေပုံဆွဲသူ အမေရိဂို ဗက်စပူချီ ကို အစွဲပြု၍ ၁၅၀၇ ခုနှစ်ကပင် တီထွင် အသုံးပြုခံသည် ဟု ယုံကြည်ယူဆရသည်။ နိုင်ငံ၏အမည်အပြည့်အစုံကို ၁၇၇၆ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၄ ရက်နေ့က &quot;အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှ ကိုယ်စားလှယ်များ&quot; က ထုတ်ပြန်ခဲ့သော လွတ်လပ်ရေးကြေညာစာတမ်းတွင် ပထမဆုံးအကြိမ် အသုံးပြုခဲ့ပြီး &quot;အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု ၁၃ ခုမှ တညီတညွတ်တည်း ထုတ်ပြန်ကြေညာချက်&quot; ဟု ဖော်ပြခဲ့သည်။

== ပထဝီဝင်၊ ရာသီဥတု နှင့် ပတ်ဝန်းကျင် ==
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ တဆက်တည်းဖြစ်နေသော ကုန်းမြေဧရိယာသည် ၁.၉ ဘီလီယံ ဧက (ဟက်တာ သန်းပေါင်း ၇၇၀) ခန့်မျှ ရှိသည်။ [[တဆက်တည်းဖြစ်သော အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု|တဆက်တည်း တည်ရှိနေသော အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]မှ [[ကနေဒါနိုင်ငံ]] ခြားနားနေသော [[အလက်စကာပြည်နယ်]] မှာ ဧကပေါင်း ၃၆၅ သန်း (ဟက်တာ သန်းပေါင်း ၁၅၀) ရှိပြီး အကြီးဆုံးပြည်နယ် ဖြစ်သည်။ ပစိဖိတ် အလယ်ပိုင်းရှိ ကျွန်းစုများတွင် တည်ရှိသော [[ဟာဝိုင်ယီပြည်နယ်]] မှာ ဧကပေါင်း ၄သန်း (ဟက်တာ ၁.၆သန်း) မျှသာရှိသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|author=Lubowski, Ruben, Marlow Vesterby, and Shawn Bucholtz|url=http://www.ers.usda.gov/publications/arei/eib16/chapter1/1.1/|title=AREI Chapter 1.1: Land Use|publisher=Economic Research Service|date=2006-07-21|accessdate=2009-03-09|archivedate=8 August 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060808222823/http://www.ers.usda.gov/publications/arei/eib16/chapter1/1.1/}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် စုစုပေါင်း ဧရိယာ (မြေနှင့်ရေ နှစ်ခုပေါင်း) တတိယမြောက် သို့ စတုတ္ထမြောက် အကြီးဆုံးဖြစ်ပြီး [[ရုရှားနိုင်ငံ]] နှင့် ကနေဒါ နိုင်ငံတို့၏ နောက်မှ လိုက်ပြီး တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ နှင့် မတိမ်းမယိမ်း ရှိသည်။ ထိုသို့ အဆင့် အတိအကျ သတ်မှတ်နိုင်ခြင်း မရှိရခြင်းမှာ တရုတ်နိုင်ငံနှင့် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]] တို့၏ အငြင်းပွားနေဆဲဖြစ်သော နယ်မြေများကို ထည့်သွင်း ရေတွက်ခြင်း ရှိမရှိ နှင့် သက်ဆိုင်ပြီး အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ အရွယ်အစားကို မည်သို့ တွက်ချက်သည်နှင့်လည်း သက်ဆိုင်သည်။ စီအိုင်အေ ကမ္ဘာ့အချက်အလက်စာအုပ် (''World Factbook'') အရ စုစုပေါင်း အရွယ်အစားကို ၃,၇၉၄,၁၀၁ စတုရန်းမိုင် (၉,၈၂၆,၆၇၅ စတုရန်းကီလိုမီတာ)ဟု ဖော်ပြထားပြီး &lt;ref name=&quot;WF&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/us.html|title=United States|publisher=CIA|work=The World Factbook|date=2009-09-30|accessdate=2010-01-05 (area given in square kilometers)|archivedate=6 July 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150706193812/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/us.html}}&lt;/ref&gt; ကုလသမဂ္ဂ စာရင်းအင်းမှ ၃,၇၁၇,၈၁၃ စတုရန်းမိုင် ( ၉,၆၂၉,၀၉၁ စတုရန်းကီလိုမီတာ) ဟု ဖော်ပြကာ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2005/Table03.pdf|title=Population by Sex, Rate of Population Increase, Surface Area and Density|publisher=UN Statistics Division|work=Demographic Yearbook 2005|accessdate=2008-03-25 (area given in square kilometers)}}&lt;/ref&gt; ဘရစ်တန်နီကာ စွယ်စုံကျမ်းမှ ၃,၆၇၆,၄၈၆ စတုရန်းမိုင် ( ၉,၅၂၂,၀၅၅ စတုရန်းကီလိုမီတာ) ဟု ဖော်ပြထားသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/616563/United-States|title=United States|publisher=Encyclopedia Britannica|accessdate=2008-03-25 (area given in square miles)}}&lt;/ref&gt; ကုန်းမြေ ဧရိယာကိုသာလျှင် တွက်မည် ဆိုပါက အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ရုရှား နှင့် တရုတ်တို့၏ နောက် တတိယနေရာတွင် ရှိပြီး ကနေဒါနိုင်ငံ ထက် အနည်းငယ်မျှ သာလွန်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://web.archive.org/web/20080208233209rn_1/education.yahoo.com/reference/factbook/countrycompare/area/3d.html|title=World Factbook: Area Country Comparison Table|publisher=Yahoo Education|accessdate=2007-02-28}}&lt;/ref&gt;

[[File:USATopographicalMap.jpg|left|thumb|300px|[[တဆက်တည်းဖြစ်သော အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု|အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု၏ တဆက်တည်း ကုန်းမြေ]]ကို ဂြိုဟ်တုမှ ရိုက်ကူးထားသောပုံ]]

အတ္တလန္တိတ်ကမ်းရိုးတန်းမှ စတင်လာသော ကမ်းရိုးတန်းလွင်ပြင်သည် ကုန်းတွင်းပိုင်းရှိ ရွက်ကြွေတောများနှင့် ပိုင်မောင့် (Piedmont )ရှိ တောင်ကုန်းများ ဆီသို့ ဖြန့်ကျက် ဝင်ရောက်သွားသည်။ အပါလေချန် တောင်တန်းများသည် အရှေ့ဘက်ကမ်းရိုးတန်းဒေသ နှင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု အနောက်ဘက် အလယ်ပိုင်း ရှိ မြက်ခင်းပြင်များ၊ ရေကန်ကြီးများတို့အား ပိုင်းခြားပေးထားသည်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် စတုတ္ထမြောက် အရှည်လျားဆုံး ဖြစ်သည့် မစ္စစ္စပီ-မစ်ဆိုရီမြစ်သည် မြောက်မှတောင်သို့ စီးဆင်း၍ နိုင်ငံ၏ ဗဟိုချက်မသို့ ဦးတည်သွားသည်။ ပြန့်ပြူးပြီး မြေဩဇာကောင်းမွန်သည့် ဂရိတ်ပလိန်း (Great Plains) ဒေသရှိ ပရေရီမြက်ခင်းများသည် အနောက်ဘက်သို့ ဖြန့်ကျက်သွားသည်မှာ အရှေ့တောင်ဘက်ရှိ ကုန်းမြေမြင့်ဒေသ အထိ ပင်ဖြစ်သည်။ ဂရိတ်ပလိန်း၏ အနောက်ဘက် အစွန်ရှိ [[ရော့ကီး တောင်တန်း]] သည် နိုင်ငံအတွင်း မြောက်မှတောင်သို့ ကန့်လန့်ဖြတ်တည်ရှိသည်။ ထိုတောင်တန်းများသည် [[ကော်လိုရာဒိုပြည်နယ်]]တွင် ပေ ၁၄,၀၀၀ (၄,၃၀၀ မီတာ) အထိ မြင့်သည်။ အနောက်ဘက်သို့ ဆက်သွားလျှင် ကျောက်တောင်ထူထပ်သော ဂရိတ်ဘေစင် (Great Basin) ဒေသ နှင့် မိုဟားဗီး (Mojave) သဲကန္တာရ ကဲ့သို့သော ကန္တာရများ ရှိသည်။ ဆီးရီးယား နီဗားဒါး (Sierra Nevada) နှင့် ကက်စကိတ် တောင်တန်းတို့သည် ပစိဖိတ်ကမ်းရိုးတန်းနှင့် နီးကပ်စွာ သွယ်တန်းနေကြသည်။ အလက်စကာပြည်နယ်တွင် ရှိသော မောင့်မက်ကင်လေ မှာ ၂၀၃၂၀ ပေ (၆၁၉၄ မီတာ) မြင့်ပြီး နိုင်ငံအတွင်း နှင့် မြောက်အမေရိကတွင် အမြင့်ဆုံးတောင်ဖြစ်သည်။ ရှင်သန်နေဆဲ မီးတောင်များမှာ အလက်စကာရှိ အလက်ဇန္ဒားကျွန်းများ နှင့် အာလူးရှန်(Aleutian) ကျွန်းများ တို့တွင် အများအပြား တွေ့ရပြီး ဟာဝိုင်ယီကျွန်းများတွင် မီးတောင်ကျွန်းများ ပါဝင်သည်။ ရော့ကီးတောင်တန်းများတွင် ပါဝင်ပြီး ရဲလိုးစတုန်း အမျိုးသားဥယျာဉ်၏ အောက်တွင်ရှိနေသော စူပါမီးတောင်သည် မြောက်အမေရိကတိုက်တွင် အကြီးဆုံးမီးတောင် ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://dsc.discovery.com/convergence/supervolcano/under/under.html|title=Supervolcano: What's Under Yellowstone??author=O'Hanlon, Larry|publisher=Discovery Channel|accessdate=2007-06-13|archiveurl=https://archive.today/20120525210051/http://dsc.discovery.com/convergence/supervolcano/under/under.html|archivedate=25 May 2012}}&lt;/ref&gt;
[[File:Grand canyon of Yellowstone and Yellowstone fall nn edit1.jpg|thumb|ရဲလိုးစတုန်း အမျိုးသားဥယျာဉ်]]

အရွယ်အစားအားဖြင့် ကြီးမားပြီး ပထဝီ အနေအထားမျိုးစုံရှိသော အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် ရာသီဥတု အမျိုးအစား အများစုကို တွေ့ရသည်။ မယ်ရီဒီယမ် ၁၀၀ ဒီဂရီ လောင်ဂျီကျုမျဉ်း၏ အရှေ့ဘက်တွင် မြောက်ဘက်ပိုင်းရှိ စိုထိုင်းသော ကွန်တီနန်တယ် ရာသီဥတုမှစ၍ တောင်ဘက်ပိုင်းရှိ စိုထိုင်းသော မုတ်သုံတစ်ပိုင်း ရာသီဥတု အထိ တွေ့ရသည်။ ဖလော်ရီဒါပြည်နယ်၏ တောင်ဘက် အစွန်အဖျား နှင့် ဟာဝိုင်ယီတို့မှာ မုတ်သုံရာသီဥတု ဖြစ်သည်။ မယ်ရီဒီယမ် ၁၀၀ ဒီဂရီမျဉ်း၏ အနောက်ဘက်ရှိ ဂရိတ်ပလိန်း လွင်ပြင်ကျယ်များမှာ တစိတ်တပိုင်း မိုးခေါင်ခြောက်သွေ့သော ရာသီဥတုမျိုး ရှိသည်။ အနောက်ဘက်ရှိ တောင်ကုန်းများမှာ ကုန်းမြင့် ရာသီဥတု ရှိသည်။ ဂရိတ်ဘေဆင် ဒေသနှင့် အနောက်တောင်ဘက်ရှိ ကန္တာရဒေသများမှာ မိုးခေါင်ခြောက်သွေ့သည်။ ကယ်လီဖိုးနီးယား ကမ်းရိုးတန်းဒေသတွင် မြေထဲပင်လယ် ရာသီဥတုရှိပြီး အော်ရီဂွန် ကမ်းရိုးတန်း ဒေသ၊ ဝါရှင်တန်ပြည်နယ် နှင့် အလက်စကာတောင်ဘက်ပိုင်းတို့တွင် သမုဒ္ဒရာ ရာသီဥတု ရှိသည်။ အလက်စကာ၏ ဒေသ အတော်များများမှာ အန္တာတိကဆန်သော ရာသီဥတု နှင့် ဝင်ရိုးစွန်း ရာသီဥတုများ ရှိကြသည်။ ပြင်းထန်သော ရာသီဥတုမှာ အထူးအဆန်း မဟုတ်ပေ။ မက္ကဆီကို ပင်လယ်ကွေ့နှင့် ထိစပ်နေသော ပြည်နည်များတွင် ဟာရီကိန်းမုန်တိုင်း မကြာခဏ တိုက်ခတ်လေ့ ရှိပြီး ကမ္ဘာပေါ်ရှိ [[လေဆင်နှာမောင်း]] အတော်များများမှာ ဤနိုင်ငံတွင် ဖြစ်ပွားလေ့ ရှိသည်။ အထူးသဖြင့် အနောက်ဘက် အလယ်ပိုင်းရှိ လေဆင်နှာမောင်း တောင်ကြား (Tornado Alley) ဟုခေါ်သော ဒေသတွင် ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|author=Perkins, Sid|url=http://www.sciencenews.org/articles/20020511/bob9.asp|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070701131631/http://www.sciencenews.org/articles/20020511/bob9.asp|archivedate=1 July 2007|title=Tornado Alley, USA|accessdate=2006-09-20|date=2002-05-11|work=Science News}}&lt;/ref&gt;

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ဂေဟစနစ်သည် အလွန်အမင်းကျယ်ပြော (megadiverse) သည်။ တဆက်တည်းဖြစ်နေသော အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု နှင့် အလက်စကာပြည်နယ်တို့တွင် ရေသောက်မြစ်ရှိသော အပင် (vascular plants) မျိုးကွဲပေါင်း ၁၇,၀၀၀ ခန့် ရှိသည်။ ဟာဝိုင်အီ ကျွန်းများတွင် ပန်းပွင့်သော အပင် (flowering plant) မျိုးကွဲပေါင်း ၁၈၀၀ ကျော် ရှိပြီး ၎င်းတို့ထဲမှ အနည်းငယ်ကိုသာ ကုန်းမကြီးပေါ်တွင် တွေ့ရသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|author=Morin, Nancy|url=http://www.fungaljungal.org/papers/National_Biological_Service.pdf|title=Vascular Plants of the United States|publisher=National Biological Service|work=Plants|accessdate=2008-10-27|archivedate=24 July 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130724222726/http://www.fungaljungal.org/papers/National_Biological_Service.pdf}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် အလွန်ကျယ်ပြန့်သဖြင့် တိရစ္ဆာန်များသည် အရေအတွက် များပြား၍ အမျိုး လည်း ကွဲပြားကြ၏။ သမင်၊ ဒရယ်၊ မုစကောင်၊ ဝက်ဝံ၊ ပြောင်၊ တောင်ခြင်္သေ့၊ တောကြောင်မြီးတို၊ အမေရိကန် ကျားသစ်၊ ဝံပုလွေ၊ မြေခွေး၊ တောင်ဆိတ်၊ သိုး၊ ပရေရီခွေး၊ အမေရိကန်ဖျံ၊ ရှဉ့်၊ ယုန်၊ ပင်လယ်ဖျံ၊ ပင်လယ်လိပ်နှင့် အခြားတိရစ္ဆာန် အမျိုးပေါင်းများစွာ ရှိလေသည်။ ငှက်မျိုး ထဲမှလည်း ရစ်ပုမျိုး၊ ရိုးရိုးရစ်၊ စွန်၊ သိမ်းငှက်၊ သစ်တောက် ငှက်၊ ငှက်ပြာ၊ သပိတ်လွယ်ရင်အုပ်နီ၊ သပိတ်လွယ်၊ ကြိုးကြာ နီ၊ မြေလူးငှက်၊ မြေလူးငှက်ဝါ၊ ဝံပိုငှက် စသည်ဖြင့် အမျိုးမျိုး ရှိသည်။ &lt;ref&gt;မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၄)&lt;/ref&gt; နို့တိုက်သတ္တဝါ မျိုးကွဲပေါင်း ၄၀၀ ကျော်၊ ငှက်မျိုးကွဲပေါင်း ၇၅၀ ကျော်၊ တွားသွားသတ္တဝါ နှင့် ကုန်းနေရေနေ သတ္တဝါ မျိုးကွဲပေါင်း ၅၀၀ ကျော် တို့ နေထိုင်ရာ ဒေသဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sdi.gov/curtis/TxTab4x1.html|title=Global Significance of Selected U.S. Native Plant and Animal Species|publisher=SDI Group|date=2001-02-09|accessdate=2009-01-20|archivedate=18 January 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090118023008/http://www.sdi.gov/curtis/TxTab4x1.html}}&lt;/ref&gt; အင်းဆက် မျိုးကွဲပေါင်း ၉၁,၀၀၀ ကျော်ကို အမျိုးအစားခွဲခြား တွေ့ရှိပြီး ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.si.edu/Encyclopedia_SI/nmnh/buginfo/bugnos.htm|title=Numbers of Insects (Species and Individuals)|publisher=Smithsonian Institution|accessdate=2009-01-20}}&lt;/ref&gt; ၁၉၇၃ ခုနှစ် မျိုးသုဉ်းပျောက်ကွယ်နိုင်သည့် သတ္တဝါများ ဥပဒေဖြင့် မျိုးသုဉ်းပျောက်ကွယ်မည်ကို စိုးရိမ်ရသည့် သတ္တဝါတို့နှင့် ၎င်းတို့နေထိုင်ကျက်စားရာ နေရာများကို ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ထားပြီး အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ငါး နှင့် တောရိုင်းတိရစ္ဆာန်ဌာန က စောင့်ကြပ်ကြည့်ရှုလျက် ရှိသည်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုတွင် အမျိုးသားဥယျာဉ် ၅၈ ခုနှင့် ဖက်ဒရယ် အစိုးရမှ စီမံခန့်ခွဲသော အခြားဥယျာဉ်များ၊ သစ်တောများ၊ လူအရောက်ပေါက်နည်းသော နေရာများ ရာပေါင်းများစွာ ရှိသည်။
&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://home.nps.gov/applications/release/Detail.cfm?ID=639|title=National Park Service Announces Addition of Two New Units|publisher=National Park Service|date=2006-02-28|accessdate=2006-06-13}}&lt;/ref&gt; 

အားလုံးပေါင်းမည်ဆိုလျှင် အစိုးရသည် နိုင်ငံ မြေဧရိယာ၏ ၂၈.၈ ရာခိုင်နှုန်းကို ပိုင်ဆိုင်သည်။&lt;ref name=FL&gt;{{cite web|url=http://johnshadegg.house.gov/rsc/Federal%20Land%20Ownership--May%202005.pdf|title=Federal Land and Buildings Ownership|publisher=Republican Study Committee|date=2005-05-19|accessdate=2009-03-09|archivedate=9 March 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090309172818/http://johnshadegg.house.gov/rsc/Federal%20Land%20Ownership--May%202005.pdf}}&lt;/ref&gt; ထိုနေရာ အများစုမှာ ကာကွယ် ထိန်းသိမ်းထားပြီး အချို့ကိုမူ ရေနံနှင့် သဘာဝဓာတ်ငွေ့ တူးဖော်ရန်၊ သတ္တုတူးဖော်ရန်၊ သစ်ထုတ်လုပ်ရန် နှင့် ကျွဲနွားတိရစ္ဆာန်များ မွေးမြူရန် အငှားချထားသည်။ ၂.၄ ရာခိုင်နှုန်းမှာ စစ်ရေးအတွက် အသုံးပြုသည်။&lt;ref name=FL/&gt;

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် မြောက်သမပိုင်းဇုန်တွင် ကျရောက်နေ၍ မြောက်လတ္တီတွဒ် ၂၄ ဒီဂရီ ၂ဝ မိနစ် မှ ၄၉ ဒီဂရီ နှင့် အနောက်လောင်ဂျီတွဒ် ၆၆ ဒီဂရီ ၅၅ မိနစ် မှ ၁၂၄ ဒီဂရီ ၄၅ မိနစ် အကြားတွင် တည်ရှိသည်။ 

အရှေ့ဘက်သမုဒ္ဒရာမှ အနောက်ဘက်သမုဒ္ဒရာအထိ မိုင်ပေါင်း ၃၁ဝဝ ရှည်လျား၍ မြောက်မှတောင်သို့ အဝေးဆုံးနေရာမှာ မိုင်ပေါင်း ၁၇၈ဝ ရှည်လေသည်။
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု အရှေ့ဘက်ကမ်းရိုးတန်းသည် အကွေ့အကောက် ပေါများသောကြောင့် သင်္ဘောဆိပ်ကောင်း များ ရှိလေသည်။ ကမ်းရိုးတန်းသည် တောင်ဘက် ဗော့စတန် မြို့အထိ ကျောက်ဆောင်ထူထပ်၍ ဗော့စတန်မှ လွန်သွာသော် နိမ့်၍ သဲမြေများရှိရာဒေသသို့ ရောက်၏။ ဗော့စတန်မြို့မြောက် ဘက် မိန်းပြည်နယ်၌ ပင်လယ်အော်များနှင့် ရေလက်ကြား အမြောက်အမြား ရှိလေသည်။ နယူးယောက် သင်္ဘောဆိပ်သည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုအဖို့ အထူးအရေးကြီး အသုံးဝင်သော 
ဌာနတစ်ခုဖြစ်၏။ အနောက်ဘက်ကမ်းရိုးတန်းမှာလည်း အရှေ့ ဘက်နည်းတူ မညီညွတ်သဖြင့် သင်္ဘောဆိပ်ကောင်းများ ရှိလေ သည်။ ဆန်ဖရန်စစ္စကိုနှင့် ဆန်ဒီယေးဂိုးတို့သည် နာမည်ကျော် ဆိပ်ကမ်းကောင်းများ ဖြစ်ကြ၏။ အရှေ့အတ္တလန္တိတ်ကမ်းရိုး၌ ကျွန်းစုကလေး မြောက်မြားစွာရှိသည့်အနက် ထင်ရှားသော 
ကျွန်းများမှာ မောင့်ဒဲဆတ်၊ နန့်တပ်ကက်၊ ဗလော့ကျွန်း၊ စတက်တင်ကျွန်းတို့ ဖြစ်လေသည်။ တောင်ဘက် ဖလော်ရီဒါ ကမ်းရိုး၌ကား ဘဟားမားနှင့် ကျူးဗားကျွန်းစုများရှိ၍ အနောက် ဘက်၌ ဆန်တာ ကက်တလီးနားနှင့် ဆန်တာ ဘာဘရာကျွန်းစု များ ရှိသည်။

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ မြေမျက်နှာပြင်မှာ သဘာဝအတိုင်း အရှေ့အတ္တလန္တိတ် ကမ်းရိုးတန်းဒေသ၊ အက်ပလက် ချီယန်တောင်တန်းဒေသ၊ ကျယ်ပြန့်သော အလယ်ပိုင်းလွင်ပြင်၊ အတွင်းကျသော ကုန်းမြင့်ပိုင်းနှင့် အနောက်ဘက် ကော်ဒီလား ရားတောင်တန်းဒေသဟူ၍ ပိုင်းခြားလျက်သား ဖြစ်နေသည်ကို 
တွေ့ရ၏။ အရေးအကြီးဆုံးမှာ အတ္တလန္တိတ် ကမ်းရိုးဒေသ ဖြစ်သည်။ ဤကမ်းရိုးဒေသ၏ အနောက်ဘက်၌ မြောက်ပိုင်း အယ်လဗားမားပြည်နယ်မှ ပြည်ထောင်စု၏ အရှေ့မြောက်ဘက် ထောင့်စွန်းအထိ ကျယ်ပြန့်သော အက်ပလက်ချီယန်တောင် တန်းဒေသ ရှိ၏။ ထိုဒေသ၌ ပင်လယ်နှင့် အလွန်နီးသောနေရာ 
များမှာ လွန်စွာအေး၏။ မြောက်ကယ်ရိုလိုင်းနားပြည်နယ်၌ ကား မာကျောသော ကျောက်တောင်ကြီးများသည် မြင့်မားစွာ တည်ရှိနေကြသည်။ မစ်ချဲ့တောင်သည် အမြင့် ပေ ၆၆၈၄ ရှိ ၏။ မြောက်ပိုင်းတွင် သလင်းကျောက်တောင် ခါးပန်းကြီးများ ဖြင့် ပိုင်းခြားထား၏။ ယင်းတို့မှာ နယူးဟမ်ရှိုင်းယာ၌ ဝှိုင် တောင်၊ မက်ဆာချူးဆက်၌ ဗတ်ရှိုင်ယာနှင့် ဗားမောင့်ရှိ ဂရင်းတောင်များ ဖြစ်ကြ၏။

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု အရှေ့ဘက် အက်ပလက်ချီယန် တောင်တန်းများနှင့် အနောက်ဘက် ကော်ဒီလားရားတောင် တန်းဒေသနှစ်ခုစပ်ကြား၌ ကျယ်ပြန့်ညီညာသော လွင်ပြင်ကြီး များ ရှိ၏။ မစ္စစ္စပီ၊ အိုဟိုင်းအိုး နှင့် မစ်ဇူးရီမြစ်တို့သည် လွင်ပြင်ကြီးများကို ဖြတ်၍ စီးဆင်းကြသောကြောင့် မြေဩဇာ ထက်သန် ကောင်းမွန်သဖြင့် ထိုဒေတွင် နေထိုင်ကြသော လူ များသည် လယ်ယာစိုက်ပျိုးခြင်းလုပ်ငန်းကို အဓိကထား၍ လုပ်ကိုင်ကြလေသည်။ အရှေ့ဘက်၌ ရေကောင်းစွာရ၍ မြေဩဇာကောင်းသောမြေများ၊ မြက်ခင်းပြင်ကြီးများရှိ၍ မြောက်ပိုင်း၌ ရှေးအခါက ရေခဲပြင်ကြီး တိုက်စားသွားခဲ့သော မြေဟောင်းများ ရှိလေသည်။ စစ္စကွန်းဆင်၊ မစ်ရှီဂန်နှင့်မင်နီ ဆိုးတား ပြည်နယ်များ၌ အဖိုးတန် ကြေးနီနှင့် သံတွင်းများ ရှိ၏။ တောင်ဘက်ရှိ ပရေရီ မြက်ခင်းပြင်သည် မက္ကဆီကို ပင်လယ်ကွေ့မှ အရှေ့တောင်ဘက် အတ္တလန္တိတ် ကမ်းရိုးတန်းအထိ ကျယ်ပြန့် ရှည်လျားလေသည်။

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ အနောက်ဘက် သုံးပုံတစ်ပုံမှာ ကား ယေဘုယျအားဖြင့် တောတောင် ထူထပ်၏။ ထိုဒေသမှ ရော့ကီးတောင်တန်းကြီးသည် အရှေ့ဘက် ကျယ်ပြန့်သော လွင်ပြင်ပိုင်းမှစ၍ တက်သွားရာ တောင်တန်းများ အသွယ်သွယ် ဖြာထွက်ပြီးနောက် ကော်လိုရားဒိုး ပြည်နယ်၌ အမြင့်ဆုံး ဖြစ်သွား၏။ သို့ရာတွင် ဝိုင်အိုးမင်း အလယ်ပိုင်း၌ နိမ့်ကျ သွားပြီးလျှင် တစ်ဖန် မွန်တာနာနှင့် အိုက်ဒဟိုး ပြည်နယ် များတွင် မြင့်တက်သွားပြန်လေသည်။ ထိုတောင်တန်း၏ အနောက်ဘက်၌ကား မြင့်မားသော ကုန်းပြင်မြင့်ကြီးများ ရှိ၏။ တောင်ဘက်၌ ကော်လိုရာဒို ကုန်းပြင်မြင့်ရှိ၍ ကော်လိုရာဒိုမြစ်က ဖြတ်စီးလျက်ရှိ၏။ ထိုနောက် ယူးတားပြည်နယ်ရှိ 
ဝေါဆက်တောင်နှင့် ကာလီဖိုးနီးယားရှိ ဆီယယ်ရာ နီဗားဒါး တောင်တို့ကြား၌လည်း ဂရိတ်ဗေဆင်အမည်ရှိ ကုန်းပြင်မြင့်ကြီး တစ်ခု ရှိ၏။ ထိုကုန်းပြင်မြင့်ကြီး၏ မြောက်ဘက်တွင် ကိုလံဘီယာ ကုန်းပြင်မြင့်ရှိ၍ ကိုလံဘီယာမြစ်လည်း ရှိ၏။ ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်တွင် မြင့်မားသော ဝှစ်တနီတောင် ရှိပြီး ဝှစ်တနီ တောင်၏ အရှေ့ဘက်၌ ဒက်ဗဲလီခေါ် သေမင်း ချိုင့်ဝှမ်းရှိ၏။ ထိုတောင်ကြား တစ်စိတ်တစ်ဒေသသည် သဲကန္တာရဖြစ်ပြီးလျှင် ကယ်လီဖိုးနီးယားအထိ ရှည်လျားလေသည်။

ဆီယယ်ရာ နီဗားတောင်တန်းသည် အနောက်မြောက်ဘက်ရှိ အော်ရီဂန်နှင့် ဝါရှင်တန် ပြည်နယ်များသို့ပင် ရောက်၍ ထိုဒေသ များ၌ ကက်စကိတ်တောင်တန်းဟု အမည်တွင်၏။ အနောက် ဘက် ကမ်းရိုးတစ်လျှောက်သို့ ကပ်လျက်တည်ရှိသော တောင် တန်းများမှာကား ကို့စရိန့်ဟု တွင်၏။ ထိုကမ်းနားတောင်တန်းများသည် ကက်စကိတ်နှင့် ဆီယယ်ရာတောင်တန်းများလောက် မမြင့်ပဲ အချို့နေရာများတွင် တောင်တန်းများသည် ပင်လယ်သို့ အရောက် နိမ့်ဆင်းသွားလေသည်။ ကက်စကိတ်တောင်နှင့် မြောက်ပိုင်း ဆီယယ်ရာတွင် မီးတောင်များရှိ၍ အချို့နေရာများတွင် မီးတောင်သေများနှင့် ချော်များဖုံးလွှမ်းထားသော နေရာအများကို တွေ့ရသည်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၌ ယခုတိုင် ရှိနေသေးသော မီးတောင်ရှင်တစ်ခုမှာ မြောက်ပိုင်း ကယ်လီဖိုးနီးယားရှိ လက်ဆင်မီးတောင် ဖြစ်လေသည်။

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ကြီးမား ကျယ်ဝန်းသလောက် အင်း၊ အိုင်၊ စိမ့်စမ်း၊ ရေတံခွန်များ ပေါများသော နိုင်ငံဖြစ်ပေသည်။ မြောက်ပိုင်း ဝစ္စကွန်ဆင်နှင့် မင်နီဆိုးတား ပြည်နယ် များ၌ အထူးသဖြင့် အင်းအိုင်ငယ်ကလေးများ ပေါများ၏။ ပရေရီမြက်ခင်းပြင်၏ မြောက်ဘက်အစွန်၌ ထင်ရှားကျော်စောသော ''ဂရိတ်လိတ်''ခေါ် ရေအိုင်ကြီးများရှိ၏။ ထိုရေအိုင်ကြီး များသည် အလွန်ကျယ်ဝန်း၍ ကုန်းတွင်း၌ တည်ရှိသောကြောင့် ကုန်းတွင်းပင်လယ်များဟုပင် ခေါ်နိုင်လေသည်။ ကနေဒါနိုင်ငံရှိ စိန်လော့ရင့်မြစ်သည် ထိုရေအိုင်များမှနေ၍ အတ္တလန္တိတ် သမုဒ္ဒရာသို့ စီးဆင်းလေသည်။ ဆူပီးရီးယားအိုင်ကြီးနှင့် ဟူရွန်အိုင်ကို ဆန်မာရေးတူးမြောင်းဖြင့် ဆက်သွယ်ထား၍ ဟူရွန်အိုင်မှ အီရီအိုင်၊ တစ်ဖန် အီရီအိုင်မှ အွန်တေးရီအိုအိုင်တို့ကို လှေ သင်္ဘောများ အသွားအလာ လွယ်ကူစေရန် တူးမြောင်းများဖြင့် ဆက်သွယ်ထားလေသည်။ နိုင်ဂါရာ ရေတံခွန်ကြီးသည် ဤအိုင်ကြီးများအနီး၌တည်ရှိ၍ ပြည်ထောင်စု၏ ကျက်သရေကိုဆောင်နေလေသည်။

အီရီအိုင်အရှေ့ဘက်စွန်းမျှ ဟဒ်ဆန်မြစ်အထိ လှေသင်္ဘောများသွားလာနိုင်ရန်အတွက် ဂီရီတူးမြောင်းကို ဖောက်လုပ်ထားသည်။ ထိုရေအိုင်ကြီးများအပြင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု မြောက်ပိုင်းတွင် ရေအိုင်ကလေး အများအပြား ရှိပေသေးသည်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုအတွင်း၌ ရေရှိသောဒေသများ အားလုံး၏ အကျယ်အဝန်းမှာ ၅၃ဝဝ၃ စတုရန်းမိုင် ဖြစ်လေသည်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် မြောက်သမပိုင်းဇုန်အတွင်း၌ တည်ရှိသော်လည်း ရာသီဥတုမှာ အပူအအေး မညီမျှချေ။ ယေဘုယျအားဖြင့် ရာသီဥတုသည် တိုင်းပြည်မြေမျက်နှာပြင်ကို လိုက်၍ ပြောင်းလဲတတ်သောကြောင့် တောတောင်ထူထပ်သော ပင်လယ်ကမ်းရိုး တောင်တန်းဒေသနှင့် ကက်စကိတ်တောင် အနောက်ဘက်တို့တွင် စိုစွတ်ထိုင်းမှိုင်းခြင်း ဖြစ်စေလေသည်။ အနောက်ဘက် ကမ်းရိုးတန်းသည် ပစိဖိတ်ပင်လယ်လေကြောင့် အရှေ့ဘက်လောက် ရာသီဥတု မပြင်းထန်ချေ။ ဆောင်းရာသီ တွင် အလွန်အမင်း မအေးပဲ နွေရာသီ၌လည်း အလွန်အမင်း မပူချေ။ အနောက်ဘက်ဒေသ၌ ဆောင်းတွင်းမှာသာ မိုးရွာသွန်း ၍ တစ်နှစ်လုံးအတွက် ပျမ်းမျှ မိုးရေချိန်ကို ကြည့်သော် မိုး များသည်ဟု ဆိုနိုင်ပေသည်။ ရော့ကီးတောင်နှင့် ဆီယယ်ရာ နီဗား၊ စပ်ကြားရှိဒေသ၌ကား မိုးအလွန်နည်းသောကြောင့် အရှေ့တောင် ကာလီဖိုးနီးယားဘက်သို့ ရောက်သော် သဲကန္တာရ ကိုပင် တွေ့ရ၏။ အတ္တလန္တိတ်ဘက်ရှိ နယ်ပယ်များတွင်မူ နွေအခါ၌ လွန်စွာပူ၍ ဆောင်းအခါ၌ လွန်စွာအေးလေသည်။

တောင်ဘက် မက္ကဆီကို ပင်လယ်ကွေ့တစ်ဝိုက်ရှိ နယ် များ၌ နွေရာသီတွင် အလွန်ပူ၍ ဆောင်းရာသီ၌ အသင့်အတင့် အေးချမ်းကာ ရံဖန်ရံခါ ဆီးနှင်းများ သည်းထန်စွာကျ၏။ မိုး လည်း အတော်များ၏။ အလယ်ပိုင်းလွင်ပြင်များ၌ ဆောင်း ရာသီမှာ အလွန်အေး၍ တစ်ခါတစ်ရံ ဆီးနှင်းများ မုန်တိုင်းများကျ၏။ ထိုဒေသများ၌ တစ်နှစ်လုံး ရွာသောမိုး၏ ၃/၄ သည် ဧပြီနှင့် စက်တင်ဘာလ စပ်ကြား၌ ရွာသွန်းလေသည်။ &lt;ref&gt;မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၄)&lt;/ref&gt;

== နိုင်ငံတွင်း ပါဝင်သော ဒေသများ ==

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ပြည်နယ် ၅၀ တို့ စုစည်းထားသော ဖက်ဒရယ် ပြည်ထောင်စု ဖြစ်သည်။ မူလပထမ ပြည်နယ် ၁၃ ခုမှာ ဗြိတိသျှတို့၏ အုပ်ချုပ်မှုကို တွန်းလှန်ခဲ့သော ကိုလိုနီနယ်ပယ် ၁၃ ခုမှ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံ၏ အစောပိုင်း သမိုင်းကြောင်းတွင် ပြည်နယ် ၃ ခုကို လက်ရှိပြည်နယ်များ၏ ခွဲထုတ်၍ နယ်မြေအသစ် သတ်မှတ် ပေးခဲ့သည်။ ၎င်းတို့မှာ ကင်တပ်ကီ ပြည်နယ်ကို ဗာဂျီးနီးယား ပြည်နယ်မှ ၎င်း၊ တင်နက်ဆီပြည်နယ်ကို မြောက်ကယ်ရိုလိုင်းနား ပြည်နယ်မှ ၎င်း၊ မိန်းပြည်နယ်ကို မက်ဆာချူးဆက် ပြည်နယ်မှ ၎င်း ခွဲခြားခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ အခြားသော ပြည်နယ်များမှာမူ အမေရိကန်တို့ စစ်တိုက်ခြင်း ဖြင့်၎င်း၊ ဝယ်ယူခြင်းဖြင့် ၎င်း ရရှိလာသော နယ်မြေများ ဖြစ်သည်။ ဗားမောင့် ပြည်နယ်၊ တက္ကဆပ်ပြည်နယ် နှင့် ဟာဝိုင်အီ ပြည်နယ်တို့မှာ ယခင်က သီးခြား လွတ်လပ်သော သမ္မတနိုင်ငံ များ အဖြစ် တည်ရှိခဲ့ကြပြီး အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု အတွင်းသို့ လာရောက် ပူးပေါင်းကြခြင်း ဖြစ်သည်။ အမေရိကန်ပြည်တွင်းစစ် အတွင်းတွင် အနောက်ဗာဂျီးနီးယား ပြည်နယ်သည် ဗာဂျီးနီးယားမှ ပြည်နယ်တစ်ခု အဖြစ် သီးသန့် ခွဲထွက် ခဲ့သည်။ နောက်အကျဆုံး ပြည်နယ် အဖြစ် အသိအမှတ် ပြုခံရသည့် ပြည်နယ်မှာ ဟာဝိုင်အီ ပြည်နယ် ဖြစ်ပြီး ၁၉၅၉ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၂၁ ရက်တွင်မှ ပြည်နယ်အဖြစ် ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite news |url= http://archives.starbulletin.com/1999/10/18/special/story4.html |title='The Goal Was Democracy for All |work= Honolulu Star-Bulletin |author=Borreca, Richard |date=October 18, 1999 |accessdate=February 11, 2012}}&lt;/ref&gt; ပြည်နယ်များတွင် ပြည်ထောင်စုမှ ခွဲထွက်ခွင့် မရှိပေ။

ပြည်နယ်များသည် အမေရိကန် ကုန်းမကြီးပေါ်တွင် နေရာ အပြည့်ယူထားသည်။ ပြည်နယ်များ အပြင် အခြားအရေးပါသော ဒေသနှစ်ခုမှာ ဝါရှင်တန် မြို့တော် တည်ရှိရာ ဖက်ဒရယ် ဒိစတြိတ် ဖြစ်သော ကိုလမ်ဘီယာ ဒိစတြိတ် နှင့် ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာ အတွင်းရှိ လူမနေသော်လည်း အမေရိကန် ပိုင်နက်ဖြစ်သော ပါမေရာ သန္တာကျွန်း တို့ ဖြစ်ကြသည်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုတွင် အဓိက ရေခြားမြေခြား ပိုင်နက် ၅ ခုလည်း ရှိသေးသည်။ ကာရစ်ဘီယံ ပင်လယ်အတွင်းရှိ ပြူရီတို ရီကို နှင့် အမေရိကန် ဗာဂျင်အိုင်းလန်း ဒေသ၊ ပစိဖိတ် သမုဒ္ဒရာအတွင်းရှိ အမေရိကန် ဆာမိုအာ၊ ဂူအမ်ကျွန်း နှင့် မြောက်မာရီယာနာ ကျွန်းများ တို့ ဖြစ်ကြသည်။ &lt;ref&gt;See 8 U.S.C. § 1101(a)(36) and 8 U.S.C. § 1101(a)(38) U.S. Federal Code, Immigration and Nationality Act. {{USC|8|1101a}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန် ဆာမိုအာမှ လွဲ၍ အခြား အဓိက ပိုင်နက် ၄ ခုတွင် မွေးဖွားသူတို့သည် အမေရိကန် နိုင်ငံသား အဖြစ် အလိုအလျောက် ရရှိကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web| url = http://www.senate.gov/reference/resources/pdf/RL30527.pdf| title = Presidential Elections in the United States: A Primer (Page 7)| accessdate = January 18, 2010| date = April 17, 2000| publisher = United States Congressional Research Service}}&lt;/ref&gt; ထိုဒေသများတွင် နေထိုင်သူတို့သည် ပြည်နယ်များတွင် နေထိုင်သူများကဲ့သို့ပင် အခွင့်အရေးများ တာဝန်များ ရှိကြသော်လည်း ဖက်ဒရယ်အစိုးရ၏ ဝင်ငွေခွန်မှ ကင်းလွတ်ခွင့် ပြုထားသည်။ သို့သော်လည်း သမ္မတ ရွေးချယ်ရာတွင် မဲပေးပိုင်ခွင့် မရှိဘဲ အောက်လွှတ်တော်တွင်လည်း မဲပေးခွင့်မရှိသည့် ကိုယ်စားလှယ်သာ တက်ရောက်ခွင့် ရသည်။&lt;ref&gt;Raskin, James B. (2003). ''Overruling Democracy: The Supreme Court Vs. the American People''. London and New York: Routledge, pp. 36–38. ISBN 0-415-93439-7.&lt;/ref&gt;

[[File:Map of USA with state names 2.svg||650px||center]]

အမေရိကန်နိုင်ငံ အတွင်း၌ မှီတင်းနေထိုင်သော လူမျိုးများ မှာလည်း သမိုင်းကြောင်းအရ ကမ္ဘာအရပ်ရပ်မှ ပြောင်းရွေ့လာသော လူမျိုးများဖြစ်သည်။ ပျူရီတန်ဂိုဏ်း 
ဝင်တို့သည် ကိုးကွယ်မှု နှိပ်ကွက်ခြင်းများကို မခံရပ်နိုင်ကြ သဖြင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ လာရောက် နေထိုင်ကြ၏။ ဒတ်ခ်ျလူမျိုးနှင့်ဆွစ်လူမျိုးတို့သည်လည်း ကုန်ရောင်းဝယ်ရေး လုပ်ငန်းကို လုပ်ကိုင်ရန်အတွက် နယူးယောက်၊ နယူးဂျာစီ အရပ်တို့၌ လာရောက်နေထိုင်ကြ၏။ စပိန်လူမျိုးတို့လည်း ရွှေငွေရှာဖွေရန် ဖလော်ရီဒါ၊ တက်ကဆပ်နှင့်ကယ်လီဖိုးနီးယား ပြည်နယ်များသို့ လာရောက်၍ အခြေစိုက် နေထိုင်ကြ၏။ ဂျာမန်၊ ဩစတြီးယန်း၊ ပိုးလူမျိုးနှင့် အိုင်ရစ်လူမျိုးတို့သည် လည်း စီးပွားရေးနှင့် နိုင်ငံရေးအကြောင်းများကြောင့် မစ္စစ္စပီမြစ်ဝှမ်းတစ်လျှောက်တွင် လာရောက်နေထိုင်ကြ၏။ ကွိတ်ကာ ဂိုဏ်းဝင်များနှင့် အယူဝါဒဆိုင်ရာ ဂျာမန် ဒုက္ခသည်များသည် ပင်ဆယ်လဗေးနီးယားပြည်နယ်ကို တည်ထောင်နေထိုင်ကြ၏။ ပစိဖိတ်ကမ်းခြေနှင့် အနီးအနားရှိ ကျွန်းစုများတွင်ကား မလေး၊ ဂျပန်နှင့် တရုတ်များရှိ၏။ ရုရှလူမျိုးတို့မှာ အလာစကာနယ် တွင် နေထိုင်ကြ၍ အီတာလျံ၊ ဂျူး၊ ဆလဗ်၊ အာမေးနီးယမ်း နှင့် ဆီးရီးယန်းတို့ကိုကား နေရာတကာ၌ တွေ့မြင်ရ၏။ 
အမေရိကန်၏တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများဖြစ်သော အင်ဒီးယန်း လူမျိုးများကား ကမ္ဘာအရပ်ရပ်မှ လာရောက် နေထိုင်သော လူမျိုးများကြောင့် လူမျိုးပင် ပျောက်ကွယ်လုမတတ်ဖြစ် နေတော့၏။ သို့ဖြစ်လေရာ ကမ္ဘာပေါ်တွင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုကဲ့သို့ လူမျိုးစုံသောနိုင်ငံကား မရှိတော့ပြီ။
ယင်းသို့အားဖြင့် ကမ္ဘာအရပ်ရပ်မှ လူအမျိုးမျိုး လာရောက် နေထိုင်ကြရာမှ နောင်အခါအမေရိကတိုက်တွင် အင်္ဂလိပ် လက်အောက်ခံ ကိုလိုနီနယ် တစ်ဆယ့်သုံးနယ်ဟူ၍ ဖြစ်လာ၏။ ယခုအခါ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် ပါဝင်သော ပြည်နယ်ပေါင်း ၅ဝ ရှိလေသည်။ ထိုပြည်နယ် များမှာ အယ်လဗားမား၊ အလာစကာ၊ အယ်ရီ ဇိုးနား၊ အာကင်ဆော၊ ကာလီဖိုးနီးယား၊ ကော်လိုရာဒိုး၊ ကွန်နက်တိကတ်၊ ဒဲလဝဲယား၊ ဖလော်ရီဒါ၊ ဂျော်ဂျီယာ၊အိုက်ဒဟိုး၊ အီလီနွိုင်၊ အင်ဒီးယားနား၊ အိုင်ယိုးဝါး၊ ကန်းဆက်၊ ကင်တပ်ကီး၊ လူဝီဇီ ယန္နား၊ မိန်း၊ မေရီလန်၊ မင်ဆချူးဆက်၊ မစ်ရှီဂန်၊ မက်နီဆိုး တား၊ မစ်စစ်စပီ၊ မိဇူးရီ၊ မွန်တာနာ၊ နီဗရက်စက၊ နီဗားဒ၊ နယူဟမ္ပရှိုင်ယာ၊ နယူးဂျာစီ၊ နယူးမက္ကဆီကို၊ နယူးယော့၊ မြောက်ကယ်ရိုလီးနား၊မြောက်ဒကိုးတား၊ အိုဟိုင်းအိုး၊ အိုကလာ ဟိုးမား၊ အော်ရီဂန်၊ ပင်ဆီလဗေးနီးယား၊ ရုတ်ကျွန်း၊ တောင် ကယ်ရိုလီးနား၊ တောင်ဒကိုး တား၊ တင်နက်ဆီ၊ တက်ဆက်၊ ယူးတား၊ ဗားမောင့်၊ ဗားဂျင်နီးယား၊ ဝါရှင်တန်၊ အနောက် ဗာဂျင်နီးယား၊ ဝစ္စကွန်းဆင်း၊ ဝိုင်အိုးမင်းနှင့် ဟာဝိုင်အီတို့ဖြစ်လေသည်။ &lt;ref&gt;မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၄)&lt;/ref&gt;

== သမိုင်း ==
=== မူလ အမေရိကန်များနှင့် ဥရောပအခြေချ နေထိုင်သူများ ===
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ကုန်းမကြီး ပေါ်နှင့် အလက်စကာတွင် ရှေးဦးအစက နေထိုင်ကြသူများမှာ အာရှမှ လွန်ခဲ့သော နှစ်ပေါင်း ၁၂,၀၀၀ နှင့် ၄၀,၀၀၀ ကြားတွင် ပြောင်းရွှေ့လာသူများဟု ယုံကြည်ကြသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://anthropology.si.edu/HumanOrigins/faq/americas.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071128083459/http://anthropology.si.edu/HumanOrigins/faq/americas.htm|archivedate=28 November 2007|title=Peopling of Americas|publisher=Smithsonian Institution, National Museum of Natural History|month=June|year=2004|accessdate=2007-06-19}}&lt;/ref&gt; ကိုလံဘီယံခေတ် မတိုင်မီ မစ္စစ္စပီယန် ယဉ်ကျေးမှု ထွန်းကားချိန်တွင် အဆင့်မြင့် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး၊ ခမ်းနားသော ဗိသုကာပညာများ နှင့် နိုင်ငံ အဆင့်ရှိသော လူ့အဖွဲ့အစည်းများ ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။ ဥရောပသားတို့ အမေရိကန်တွင် စတင်ပြောင်းရွှေ့နေထိုင်ကြချိန်တွင် နဂိုမူလနေထိုင်ကြသော အမေရိကန် သန်းပေါင်းများစွာတို့မှာ ဥရောပသားတို့နှင့် ပါလာသော [[ကျောက်ကြီးရောဂါ]] စသည့် ရောဂါများကြောင့် သေဆုံးခဲ့ရသည်။&lt;ref&gt;{{Cite journal|author=Meltzer, D.J.|year=1992|title=How Columbus Sickened the New World: Why Were Native Americans So Vulnerable to the Diseases European Settlers Brought With Them??journal=New Scientist|page=38|url=http://www.newscientist.com/article/mg13618424.700-how-columbus-sickened-the-new-world-why-were-nativeamericans-so-vulnerable-to-the-diseases-european-settlers-brought-with-them.html}}&lt;/ref&gt;

[[File:MayflowerHarbor.jpg|thumb|right| မေဖလားဝါး သင်္ဘောသည် ဘုရားဖူးတို့အား နယူးဝေါလ်သို့ ၁၆၂၀ခုနှစ်တွင် ပို့ဆောင်ပေးခဲ့သည်ကို ဝီလီယမ် ဟာဆယ်လ်က ၁၈၈၂ ခုနှစ်တွင် &quot;ပလိုင်းမောက် ဆိပ်ကမ်းရှိ မေဖလားဝါး ဟူသော အမည်ဖြင့် ရေးဆွဲထားသော ပန်းချီကား]]
၁၄၉၂ တွင် စပိန် ဘုရင်၏ လက်အောက်ခံ ဂျီနိုအာမြို့သား စူးစမ်းရှာဖွေသူ ခရစ်စတိုဖာ ကိုလံဘတ် သည် ကာရစ်ဘီယံ ကျွန်းအချို့သို့ ရောက်ရှိခဲ့ပြီး နဂိုမူလ နေထိုင်သူတို့နှင့် ပထမဆုံး အဆက်အဆံ ပြုခဲ့သည်။ ၁၅၁၃ ဧပြီလ ၂ ရက်တွင် အောင်နိုင်သူ ဂျွန် ပေါင့်စ် ဒီ လီယွန် (Juan Ponce de León) လာဖလော်ရီဒါ ဟု သူ အမည်ပေးခဲ့သော နေရာသို့ ရောက်ရှိခဲ့ခြင်းသည် အမေရိကန် ကုန်းမကြီးပေါ်သို့ ဥရောပသားတို့ ပထမဆုံး ရောက်ရှိခြင်း အဖြစ် မှတ်တမ်းတင်ထားသည်။ ထို့နောက် စပိန်လူမျိုးတို့ သည် အမေရိကန်နိုင်ငံ အနောက်တောင်ပိုင်းဒေသတွင် အခြေချ နေထိုင်ခဲ့ကြပြီး ထောင်ပေါင်များစွာတို့မှာ မက္ကဆီကိုမှ တဆင့် ပြောင်းရွှေ့ ဝင်ရောက်လာခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ပြင်သစ် သားမွေးကုန်သည်တို့သည် ကန်ကြီးများ၏ အနီးတွင် နယူးဖရန့် နယ်မြေ အဖြစ် သတ်မှတ်ကြသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ပြင်သစ်တို့သည် မက္ကဆီကို ပင်လယ်ကွေ့ အထိတိုင်အောင် အမေရိကန်မြောက်ပိုင်း၏ အတွင်းပိုင်း ဒေသ အတော်များများကို သူတို့ပိုင် နယ်မြေအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့ကြသည်။ အင်္ဂလိပ်တို့၏ ပထမဦးဆုံး အောင်မြင်စွာ အခြေချ နေထိုင်ချင်းမှာ ၁၆၀၇ ခုနှစ် ဂျိမ်းစ်တောင်းတွင် ဗာဂျီးနီးယား ကိုလိုနီ ထူထောင်ခြင်းနှင့် ၁၆၂၀ ခုနှစ်တွင် ဘုရားဖူးတို့၏ ပလိုင်းမောက် ကိုလိုနီ (Pilgrims' Plymouth Colony) ကို ထူထောင်ခြင်းတို့ပင် ဖြစ်သည်။ ၁၆၂၈ ခုနှစ်တွင် မက်ဆာချူးဆက် ပင်လယ်အော် ကိုလိုနီကို အငှားချခဲ့ခြင်းကြောင့် ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူ အများအပြား ရောက်ရှိခဲ့သည်။ ၁၆၃၄ ခုနှစ်တွင် နယူးအင်္ဂလန်တွင် ပြူရီတန် ၁၀,၀၀၀ ကျော်တို့ အခြေချ နေထိုင်ခဲ့ကြသည်။ ၁၆၁၀ခုနှစ်များ နှောင်းပိုင်းနှင့် အမေရိကန်တော်လှန်ရေးတို့ အကြားတွင် ရာဇဝတ်သား ၅၀,၀၀၀ ခန့်ကို ဗြိတိသျှတို့၏ အမေရိကန် ကိုလိုနီနယ်မြေများသို့ သင်္ဘောဖြင့် တင်ပို့ခဲ့ကြသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|author=Butler, James Davie|url=http://www.dinsdoc.com/butler-1.htm|title=British Convicts Shipped to American Colonies|publisher=Smithsonian Institution, National Museum of Natural History|work=American Historical Review 2|month=October|year=1896|accessdate=2007-06-21}}&lt;/ref&gt; ၁၆၁၄ခုနှစ် အစတွင် ဒတ်ခ်ျတို့သည် ဟတ်ဒ်ဆန်မြစ်၏ အောက်ပိုင်းတလျှောက်တွင် အခြေချနေထိုင်ခဲ့ကြပြီး နယူးအမ်စတာဒမ် နှင့် မက်ဟက်တန်ကျွန်းတို့လည်း အပါအဝင်ဖြစ်သည်။

၁၆၇၄ ခုနှစ်တွင် ဒတ်ခ်ျတို့သည် သူတို့၏ အမေရိကန်နယ်မြေများကို အင်္ဂလန်သို့ လွှဲပြောင်းပေးခဲ့ကြပြီးနောက် နယူးနယ်သာလန် ဒေသကို နယူးယောက်ဟု ပြောင်းလဲအမည်ပေးခဲ့ကြသည်။ အသစ်ရွှေ့ပြောင်းလာကြသူ အထူးသဖြင့် အမေရိကန် တောင်ပိုင်းသို့ ပြောင်းရွှေ့လာသူ အတော်များများမှာ အတွေ့အကြုံမရှိသေးသော ငယ်ရွယ်သည့် အလုပ်သမားများဖြစ်ကြပြီး သူတို့သည် ၁၆၃၀ မှ ၁၆၈၀ အတွင်း ဗာဂျီးနီးယားပြည်နယ်သို့ ရွှေ့ပြောင်းလာသူများ၏ ၃ ပုံ ၂ ပုံမျှ ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;Russell, David Lee (2005). ''The American Revolution in the Southern Colonies''. Jefferson, N.C., and London: McFarland, p. 12. ISBN 0-7864-0783-2.&lt;/ref&gt; ၁၈ ရာစု အတွင်းသို့ ရောက်သောအခါတွင် အာဖရိကမှ ရောက်ရှိလာသော ကျွန်များမှာ အလုပ်ကြမ်းများအတွက် အဓိက အရင်းအမြစ် ဖြစ်လာကြသည်။ ၁၇၂၉ ခုနှစ် ကာရိုလိုင်းနား နှစ်ပိုင်းကွဲခြင်းနှင့် ၁၇၃၂ ခုနှစ် ဂျော်ဂျီယာ ပြည်နယ်ကို ကိုလိုနီအဖြစ် ပြုလုပ်ခြင်းတို့ကြောင့် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု ဖြစ်လာမည့် ဗြိတိသျှ၏ ကိုလိုနီ ၁၃ ခုကို ထူထောင်ခဲ့ပြီး ဖြစ်သည်။ ပြည်နယ်တိုင်းတွင် ဒေသဆိုင်ရာ အစိုးရ ရှိပြီး ရွေးကောက်ပွဲတွင် မည်သူမဆို ပါဝင်ယှဉ်ပြိုင် မဲပေးနိုင်ကြသည်။ ရှေးခေတ်က အင်္ဂလိပ်လူမျိုးတို့၏ ရပိုင်ခွင့် အခွင့်အရေး စသည့် လမ်းစဉ်တို့ကို လိုက်နာမှု တိုးပွား လာကြခြင်း နှင့် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ရေး နှင့် ပတ်သက်သည့် စိတ်ဓာတ်များကြောင့် ရီပတ်ဘလစ်ကင် သဘောတရားကို ထောက်ခံလာကြခြင်းတို့ပင် ဖြစ်သည်။ ပြည်နယ်တိုင်းတွင် အာဖရိက ကျွန်များ ရောင်းဝယ်ဖောက်ကားမှု ကို တရားဝင်ဖြစ်အောင် ပြုခဲ့ကြသည်။ မွေးဖွားနှုန်း များပြားလာခြင်း၊ သေဆုံးမှုနှုန်း နည်းပါးလာခြင်းနှင့် ပြောင်းရွှေ့ဝင်ရောက်သူတို့ ပုံမှန် ရှိနေခြင်းတို့ကြောင့် ကိုလိုနီများရှိ လူဦးရေမှာ အလျင်အမြန်ပင် တိုးပွားလာခဲ့သည်။ ခရစ်ယာန် ရီဗိုက်တယ်လစ်ဇ် တို့၏ ၁၇၃၀ ခုနှစ်များ နှင့် ၁၇၄၀ ခုနှစ်များ အကြား လှုပ်ရှားမှု တို့နှင့် ပထမဆုံး မဟာ နိုးကြားမှု (Great Awakening) အပြီးတွင် ဘာသာရေးနှင့် ဘာသာရေး လွတ်လပ်မှု တို့ကို စိတ်ဝင်စားမှု တိုးပွားလာခဲ့ကြသည်။ ပြင်သစ် နှင့် အင်ဒီးယန်း တို့၏ စစ်ပွဲအပြီးတွင် ဗြိတိသျှတပ်တို့သည် ကနေဒါကို ပြင်သစ်တို့ထံမှ သိမ်းယူခဲ့သော်လည်း ဖရန်ကိုဖုန်း လူမျိုးတို့သည် တောင်ဘက် ကိုလိုနီများနှင့် မတူပဲ နိုင်ငံရေးအရ တသီးတခြား ဖြစ်နေခဲ့ကြသည်။ ပြောင်းရွှေ့ခံရသော နဂိုမူလ အမေရိကန်များ (အများသိကြသည်မှာ &quot;အမေရိကန် အင်ဒီးယန်းများ&quot;) မပါဘဲ ကိုလိုနီ ၁၃ ခုတို့၏ လူဦးရေမှာ ၁၇၇၀တွင် ၂.၆ သန်းအထိ ရှိလာခဲ့သည်။ ထိုလူဦးရေထဲမှာ ၃ ပုံ ၁ပုံမှာ ဗြိတိန်မှ ဖြစ်ပြီး အမေရိကန် ငါးယောက်လျှင် တစ်ယောက်မှာ လူမည်းကျွန်များ ဖြစ်ကြသည်။&lt;ref&gt;Blackburn, Robin (1998). ''The Making of New World Slavery: From the Baroque to the Modern, 1492–1800''. London and New York: Verso, p. 460. ISBN 1-85984-195-3.&lt;/ref&gt; ဗြိတိသျှ တို့၏ အခွန်ကောက်ခံမှုမှ ကင်းလွတ်ခွင့် ရသော်လည်း အမေရိကန် ကိုလိုနီတို့သည် ဂရိတ်ဗြိတိန်၏ ပါလီမန်တွင် ကိုယ်စားပြုခွင့် မရပေ။

=== လွတ်လပ်ရေး နှင့် နယ်မြေချဲ့ထွင်ခြင်း ===
[[File:Declaration of Independence (1819), by John Trumbull.jpg|thumb|left|ဂျွန် ထရမ်ဘူးလ် ၏ လွတ်လပ်ရေး ကြေညာခြင်း ပန်ချီကား ၁၈၁၇-၁၈၁၈]]
၁၇၆၀ ခုနှစ်များ မှ ၁၇၇၀ခုနှစ်များ အစောပိုင်းအတွင်း အမေရိကန် ကိုလိုနီများနှင့် ဗြိတိသျှတို့အကြား တင်းမာမှုမှ တဆင့် ၁၇၇၅ မှ ၁၇၈၁ ခုနှစ် အထိကြာသော အမေရိကန် လွတ်လပ်ရေး စစ်ပွဲကို ပေါ်ပေါက်လာစေခဲ့သည်။ ၁၇၇၅ ခုနှစ် ဇွန်လ ၁၄ ရက်တွင် ဖီလာဒဲလ်ဖီးယားတွင် ကျင်းပသော ကွန်တီနန်တယ် ကွန်ဂရက်မှ [[ဂျော့ချ် ဝါရှင်တန်]]၏ အုပ်ချုပ်မှု အောက်တွင် ကွန်တီနန်တယ် စစ်တပ်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ &quot;လူအားလုံးကို အညီအမျှ ဖန်ဆင်းခဲ့သည်။&quot; ဟု ကြွေးကြော်ခဲ့ကြပြီး မည်သူ့မဆို ရသင့်ရထိုက်သော အခွင့်အရေးများ ရှိသည်ဟု ဆိုကာ ကွန်ဂရက်သည် လွတ်လပ်ရေး ကြေညာစာတမ်းကို ၁၇၇၆ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၄ ရက်တွင် အတည်ပြုခဲ့သည်။ ထိုမူကြမ်း၏ အများစုကို ရေးသားသူမှာ [[သောမတ်စ် ဂျက်ဖာဆင်]] ဖြစ်သည်။ ထိုနေ့ကို နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်းတွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ လွတ်လပ်ရေးနေ့ အဖြစ် ကျင်းပလျက် ရှိသည်။ ၁၇၇၇ တွင် ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်း အတွက် မူများကို ချမှတ်ခဲ့ပြီး အားနည်းသော ကွန်ဖက်ဒရယ် အစိုးရဖြင့် ၁၇၈၉ ခုနှစ် အထိ အုပ်ချုပ်ခဲ့ကြသည်။

ဗြိတိသျှတို့သည့် ပြင်သစ်နှင့် စပိန်တို့၏ အကူအညီ ရယူထားသော အမေရိကန်တပ်များကို ရှုံးနိမ့်ပြီးသည့် အခါတွင် ဂရိတ်ဗြိတိန်သည် အမေရိကန်တို့၏ လွတ်လပ်ရေး နှင့် မစ္စစ္စပီမြစ်၏ အနောက်ဘက်ခြမ်းရှိ နယ်မြေများ အပေါ်တွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏၏ အချုပ်အခြာ အာဏာ ပိုင်ဆိုင်မှု ကို အသိအမှတ် ပြုခဲ့ရသည်။ အခွန်ကောက်ခံနိုင်သည့် အာဏာပါဝင်သည့် ခိုင်မာသော အမျိုးသား အစိုးရ ဖွဲ့စည်းရန် အလိုရှိသည့် သူတို့က ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ ညီလာခံကို ၁၇၈၇ တွင် ကျင်းပခဲ့သည်။ ၁၇၈၈ တွင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု၏ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေကို အတည်ပြု နိုင်ခဲ့သည်။ သမ္မတနိုင်ငံ အသစ်၏ ဆီးနိတ်လွှတ်တော်၊ အောက်လွှတ်တော်တို့ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ၁၇၈၉ ခုနှစ်တွင် ဂျော့ချ် ဝါရှင်တန်က သမ္မတရာထူးကို ရယူခဲ့သည်။ ဖက်ဒရယ် အစိုးရမှ လူတစ်ဦးတစ်ယောက်ချင်းစီ၏ အခွင့်အရေးအား ကန့်သတ်ချုပ်ချယ်မှု ကို တားမြစ်ထားပြီး နှင့် ဥပဒေအရ နည်းလမ်းအမျိုးမျိုးဖြင့် အကာအကွယ် ပေးရန် အာမခံချက်ပေးထားသည့် အခွင့်အရေးများ ဆိုင်ရာ ဥပဒေ (The Bill of Rights) ကို ၁၇၉၁ ခုနှစ်တွင် ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သည်။

ကျွန်စနစ်နှင့် ပတ်သက်သော အတွေးအခေါ်များမှာ ပြောင်းလဲလာကြသည်။ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေတွင်ပါသော စာပိုဒ်တစ်ပိုဒ် အရ အာဖရိက ကျွန် ရောင်းဝယ်ရေးကို ၁၈၀၈ ခုနှစ် အထိသာ အကာအကွယ် ပေးထားသည်။ မြောက်ဘက်ပိုင်းရှိ ပြည်နယ်များက ကျွန်စနစ်ကို ၁၇၈၀ မှ ၁၈၀၄ ခုနှစ်အတွင်း ပယ်ဖျက်ခဲ့ကြသည်။ ထို့အတွက် တောင်ပိုင်းရှိ ကျွန်စနစ် ကျင့်သုံးနေသေးသော ပြည်နယ်များကို &quot;ထူးခြားသော အဖွဲ့အစည်းများ&quot; အဖြစ် ကြွင်းကျန်ရစ်ခဲ့စေသည်။ ၁၈၀၀ ခုနှစ်လောက်တွင် စတင်သော ဒုတိယ မဟာနိုးကြားမှု (Second Great Awakening) အရ အီဗန်ဂျယ်လစ်ကယ်လစ်ဇင် (evangelicalism) သည် ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချမှု အပါအဝင် အမျိုးမျိုးသော လူမှုရေးဆိုင်ရာ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး လှုပ်ရှားမှု တို့၏ နောက်ကွယ်မှ အားတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။

[[File:U.S. Territorial Acquisitions.png|right|thumb|နယ်မြေတို့ကို ရယူခြင်းကို နေ့စွဲဖြင့် ပြထားပုံ]]

အမေရိကန်တို့ အနေနှင့် အနောက်ဘက်သို့ နယ်မြေချဲ့ထွင်ရန် စိတ်အားထက်သန်ခြင်းကြောင့် အင်ဒီးယန်းစစ်ပွဲများ အချိန်ကာလ ရှည်လျားစွာ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ၁၈၀၃ခုနှစ် သမ္မတ သောမတ်စ် ဂျက်ဖာဆန်၏ လက်ထက်တွင် လူဝီစီးယားနားမှ ပြင်သစ်တို့ ပိုင်ဆိုင်သည့် နယ်မြေကို ဝယ်ယူခဲ့ခြင်းကြောင့် နိုင်ငံ၏ အရွယ်အစားမှာ နှစ်ဆ ဖြစ်လာခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|title=Louisiana Purchase|url=http://www.nps.gov/archive/jeff/lewisclark2/circa1804/heritage/louisianapurchase/louisianapurchase.htm|work=National Parks Services|accessdate=1 March 2011}}&lt;/ref&gt; အမျိုးမျိုးသော မကျေနပ်မှုကြောင့် ဗြိတိန်တို့ အပေါ် ကြေညာတိုက်ခိုက်ခဲ့သော ၁၈၁၂ စစ်ပွဲတွင် မည်သူမျှ အနိုင်မရရှိခဲ့သော်လည်း အမေရိကန်တို့၏ အမျိုးသားစိတ်ဓာတ်ကို ခိုင်မာလာစေခဲ့သည်။ အမေရိကန် စစ်တပ်တို့က ဖလော်ရီဒါသို့ အကြိမ်ကြိမ် ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ခြင်းကြောင့် စပိန်တို့အနေနှင့် ဖလော်ရီဒါနှင့် အခြား ပင်လယ်ကွေ့ ကမ်းရိုးတန်း နယ်မြေများကို ၁၈၁၉ ခုနှစ်တွင် လက်လွှတ်ခဲ့သည်။ နဂို နေထိုင်သော အင်ဒီးယန်းတို့ကို ဖယ်ရှားသည့် &quot;မျက်ရည်များ၏ ခြေရာ&quot; (Trail of Tears) ဟု ညွှန်းဆို ခေါ်ဝေါ်ကြသည့် အဖြစ်အပျက်တွင် ၁၈၃၀ ခုနှစ်တွင် အင်ဒီးယန်း ဖယ်ရှားရေး ပေါ်လစီကို အကောင်အထည်ဖော်ခဲ့ကြပြီး မူလ နေထိုင်သူတို့၏ မြေများကို သိမ်းယူခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် ၁၈၄၅ ခုနှစ်တွင် တက်ကဆပ် သမ္မတနိုင်ငံကို ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ အမေရိကန်တို့သည် မြောက်အမေရိကတိုက်ပေါ်တွင် နယ်မြေချဲ့ထွင်ရန် အတွက် ဖြစ်သည်ဟု ယုံကြည်သည့် အယူအဆ (Manifest Destiny) မှာ ထိုအချိန်တွင် လူကြိုက်များ ထင်ရှားခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;Morrison, Michael A. (1999). ''Slavery and the American West: The Eclipse of Manifest Destiny and the Coming of the Civil War''. Chapel Hill: University of North Carolina Press, pp. 13–21. ISBN 0-8078-4796-8.&lt;/ref&gt; ၁၈၄၆ခုနှစ် ဗြိတိသျှ တို့နှင့် ချုပ်ဆိုသော အော်ရီဂွန် စာချုပ်အရ အမေရိကန်တို့သည် ယနေ့ခေတ် အမေရိကန် အနောက်မြောက်ပိုင်း ဒေသကို ထိန်းချုပ်ခွင့် ရခဲ့သည်။ မက္ကဆီကန်-အမေရိကန် စစ်ပွဲတွင် အမေရိကန်တို့ အနိုင်ရခဲ့ခြင်းကြောင့် ၁၈၄၈ ခုနှစ်တွင် မက္ကဆီကန်တို့ [[ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်]] နှင့် ယနေ့ခေတ် အနောက်တောင်ပိုင်း အမေရိကန်ဒေသတို့ကို လက်လွတ် ဆုံးရှုံးခဲ့ရသည်။ ၁၈၄၈-၄၉ ခုနှစ် ကယ်လီဖိုးနီးယားတွင် ရွှေ အလုအယက် တူးဖော်ကြခြင်း (California Gold Rush) ကြောင့် အနောက်ဘက်သို့ ရွှေ့ပြောင်းမှုများ ပိုမို ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။ ရထားလမ်း အသစ်များ ဖောက်လုပ်ခြင်းကြောင့် ပြောင်းရွှေ့လိုသူတို့ အတွက် ရွှေ့ပြောင်းမှု ကို လွယ်ကူသွားစေပြီး နဂိုမူလ အမေရိကန် နေထိုင်သူတို့နှင့် ပဋိပက္ခများ ပိုမို ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ရာစုနှစ် တဝက်အတွင်းတွင် အမေရိကန် ဘိုင်ဆန် သို့ ကျွဲ အကောင်ရေ သန်း၄၀ ကျော်ကို အရေခွံရရန်၊ အစားစားရန်နှင့် ရထားလမ်းဖောက်လုပ်ရာတွင် လွယ်ကူရန် သတ်ဖြတ်ခဲ့ကြသည်။ ထိုကျွဲများသည် နဂိုမူလ နေထိုင်သူ အင်ဒီးယန်းတို့၏ အဓိက ရင်းမြစ်ဖြစ်သောကြောင့် ကျွဲများ ဆုံးရှုံးခြင်းသည် မူလနေထိုင်သူတို့၏ ယဉ်ကျေးမှု ကို အကြီးအကျယ် ထိခိုက်စေခဲ့သည်။

=== ပြည်တွင်းစစ်နှင့် စက်မှုထွန်းကားလာခြင်း ===
[[File:Battle of Gettysburg, by Currier and Ives.png|thumb|left|ကာရီယာ နှင့် အိုက်ဗ်တို့၏ လက်ရာပုံတူ &quot;ဂက်တီဘတ်ခ်တိုက်ပွဲ&quot; ၁၈၆၃]]
ကျွန်စနစ် ကျင့်သုံးသော ပြည်နယ်များ နှင့် ကျွန်စနစ် မရှိသော ပြည်နယ်များ အကြား တင်းမာမှုသည် ပြည်နယ် နှင့် ဖက်ဒရယ် အစိုးရ အကြား ဆက်ဆံရေး နှင့် ပတ်သက်သည့် ငြင်းခုံမှုဖြင့် ကြီးထွားလာခဲ့သည်။ ထို့အပြင် ပြည်နယ် အသစ်များ အကြားတွင် ကျွန်စနစ် ပျံ့နှံ့မှုနှင့် ပတ်သက်၍ သွေးထွက်သံယို ပြင်းထန်သော ပဋိပက္ခများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ၁၈၆၀ ခုနှစ်တွင် ကျွန်စနစ်ကို ဆန့်ကျင်သူ အများအပြား ပါဝင်သော ရီပတ်ဘလစ်ကင် ပါတီမှ [[အေဘရာဟမ် လင်ကွန်း]] သမ္မတ အဖြစ် အရွေးချယ် ခံခဲ့ရသည်။ သူသည် သမ္မတ အဖြစ် တာဝန် မထမ်းဆောင်မီတွင် ကျွန်စနစ် ကျင့်သုံးသော ပြည်နယ် ၇ ခုက ခွဲထွက်ရန် ကြေညာခဲ့ပြီး အမေရိကား ၏ ကွန်ဖက်ဒရိတ် ပြည်နယ်များ အဖြစ် ထူထောင်ခဲ့သည်။ ဖက်ဒရယ် အစိုးရက ထိုကြေညာချက်ကို တရားမဝင်ကြောင်း သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ကွန်ဖက်ဒရိတ် ပြည်နယ်များက ဆမ်တာခံတပ်ကို တိုက်ခိုက်ရာမှ [[အမေရိကန် ပြည်တွင်းစစ်]] စတင်ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး အခြား ကျွန်စနစ် ကျင့်သုံးသော ပြည်နယ် ၄ခုက ကွန်ဖက်ဒရိတ် ပြည်နယ်များနှင့် ပူးပေါင်းခဲ့သည်။ လင်ကွန်း၏ ၁၈၆၃ ခုနှစ် ကြေညာချက်မှ ကွန်ဖက်ဒရိတ် ပြည်နယ်များ အတွင်း ရှိနေသော ကျွန်များကို လွတ်မြောက်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ ယူနီယံ တပ်တို့မှ ၁၈၆၅ ခုနှစ် အောင်ပွဲရအပြီးတွင် အမေရိကန် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေတွင် ပြင်ဆင်ချက် ၃ ခုကို ထည့်သွင်းခဲ့ပြီး ထို့ပြင်ဆင်ချက်မှ ကျွန်ဖြစ်နေသော ၄ သန်းနီးပါးမျှ ရှိသည့် အာဖရိက-အမေရိကန်တို့ကို လွတ်လပ်သူများ အဖြစ် ကြေညာခဲ့ပြီး&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www2.census.gov/prod2/decennial/documents/1860a-02.pdf|title=1860 Census|publisher=U.S. Census Bureau|accessdate=2007-06-10}} Page 7 lists a total slave population of 3,953,760.&lt;/ref&gt; သူတို့အား နိုင်ငံသားများ အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့ကာ မဲပေးနိုင်သော အခွင့်အရေးကို ပေးအပ်ခဲ့သည်။ စစ်ပွဲနှင့် စစ်ပွဲ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်မှ ဖက်ဒရယ် အစိုးရ၏ အာဏာကို သိသိသာသာ မြှင့်တင်ပေးခဲ့သည်။&lt;ref&gt;De Rosa, Marshall L. (1997). ''The Politics of Dissolution: The Quest for a National Identity and the American Civil War''. Edison, NJ: Transaction, p. 266. ISBN 1-56000-349-9.&lt;/ref&gt; ထိုစစ်ပွဲသည် အမေရိကန် သမိုင်းတွင် အသေအပျောက် အများဆုံး ပဋိပက္ခ တစ်ခုဖြစ်ပြီး စစ်သား ၆၂၀,၀၀၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့ရသည်။&lt;ref&gt;Maris Vinovskis (1990). &quot;''[http://books.google.com/books?id=gySktxKYPGoC&amp;pg=PA6&amp;dq&amp;hl=en#v=onepage&amp;q=&amp;f=false Toward a social history of the American Civil War: exploratory essays]''&quot;. Cambridge University Press. p.6. ISBN 0-521-39559-3&lt;/ref&gt;

[[File:Ellis island 1902.jpg|thumb|နယူးယောက် ဆိပ်ကမ်း၊ အဲလစ်ကျွန်းတွင် အမေရိကားသို့ ရွှေ့ပြောင်းလာကြသူများ၊ ၁၉၀၂]]
စစ်ပွဲအပြီးတွင် လင်ကွန်း လုပ်ကြံခံခဲ့ရပြီးသည့်နောက် တောင်ဘက် ပြည်နယ်များကို ပြန်လည် ထည့်သွင်းဖွဲ့စည်းရေး နှင့် ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေး အတွက် ရည်ရွယ်ချက်ထားပြီး လတ်တလော လွတ်မြောက်လာကြသော ကျွန်တို့၏ အခွင့်အရေးကို အဓိကထားသည့် ရီပတ်ဘလစ်ကင်တို့၏ ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေး ပေါ်လစီတွင် အစွန်းရောက် သမားများ ကြီးစိုးလာခဲ့သည်။ ၁၈၇၆ ခုနှစ် သမ္မတ ရွေးကောက်ပွဲ အပေါ် အငြင်းပွားမှု နှင့် ၁၈၇၇ ခုနှင့် ပြန်လည် ညှိနှိုင်းမှုတို့မှ ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေးကို အဆုံးသတ်ခဲ့သည်။ မကြာမီတွင် ဂျင်မ်ခရိုး ဥပဒေဖြင့် အာဖရိက-အမေရိကန်တို့၏ မဲပေးပိုင်ခွင့်ကို အကာအကွယ် ပေးခဲ့သည်။ မြောက်ဘက် ဒေသတွင်မူ မြို့ပြများ ဖွံ့ဖြိုးလာခြင်းနှင့် ယခင်က မကြုံဖူးအောင် များပြားလှသော ဥရောပတောင်ပိုင်း နှင့် အရှေ့ပိုင်းမှ ရွှေ့ပြောင်းလာသူများကြောင့် နိုင်ငံ၏ စက်မှု ထွန်းကားရေးကို မြန်ဆန်စေခဲ့သည်။ ၁၉၂၉ အထိတိုင်အောင်ပင် အများအပြား ရွှေ့ပြောင်းလာကြသူများကြောင့် အလုပ်သမား ဦးရေများပြားလာပြီး အမေရိကန် ယဉ်ကျေးမှု ကို ပြောင်းလဲစေခဲ့သည်။ နိုင်ငံ၏ အခြေခံ အဆောက်အအုံများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာမှုကလည်း စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု ကို အထောက်အကူ ပေးခဲ့သည်။ ၁၈၆၇ ခုနှစ်တွင် ရုရှားတို့ထံမှ အလက်စကာ ဒေသကို ဝယ်ယူခြင်းဖြင့် ကုန်းမကြီးအား ချဲ့ထွင်မှု ကို အဆုံးသတ်ခဲ့သည်။ ၁၈၉၀ ခုနှစ် ဝေါင်းဒက်နီး စမ်းချောင်းတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော အစုလိုက် အပြုံလိုက်သတ်ဖြတ်မှု (Wounded Knee Massacre) သည် အင်ဒီးယန်းတို့နှင့် စစ်ပွဲတွင် နောက်ဆုံး ပဋိပက္ခ ဖြစ်သည်။ ၁၈၉၃ ခုနှစ်တွင် ပစိဖိတ် သမုဒ္ဒရာထဲရှိ ဘုရင်နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံဖြစ်သော ဟာဝိုင်အီနိုင်ငံ၏ လက်ရှိဘုရင်စနစ်ကို ထိုဒေသတွင် နေထိုင်သူ အမေရိကန် လူမျိုးများ ဦးဆောင်သည့် အာဏာသိမ်းမှုက ဖယ်ရှားဖြစ်ခဲ့သည်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် ဟာဝိုင်အီကျွန်းစုကို ၁၈၉၈ တွင် အမေရိကန် နိုင်ငံ အတွင်း ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ ထိုနှစ်တွင် ဖြစ်ပွားသော စပိန်-အမေရိကန် စစ်ပွဲတွင် အောင်နိုင်မှုက အမေရိကန် ကို ကမ္ဘာ့အင်အားကြီး နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်ကြောင်း ပြသခဲ့ပြီး ထိုမှ တဆင့် ပျူရီတို ရီကို၊ ဂူအမ်ကျွန်း နှင့် [[ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ]]တို့ကို အမေရိကန် နိုင်ငံတွင်းသို့ ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|author=Gates, John M.|url=http://www3.wooster.edu/History/jgates/book-ch3.html|title=War-Related Deaths in the Philippines|work=Pacific Historical Review|publisher=College of Wooster|date=August 1984|accessdate=2007-09-27|archivedate=5 August 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100805061319/http://www3.wooster.edu/history/jgates/book-ch3.html}}&lt;/ref&gt; ဖိလစ်ပိုင်သည် ရာစုနှစ် တစ်ဝက်အကြာတွင် လွတ်လပ်ရေး ရခဲ့ပြီး ပျူရီတို ရီကို နှင့် ဂူအမ်ကျွန်းမှာ အမေရိကန်၏ နယ်နိမိတ်အတွင်း ဆက်လက် တည်ရှိနေဆဲ ဖြစ်သည်။

=== ပထမကမ္ဘာစစ်၊ ကမ္ဘာ့စီးပွားပျက်ကပ် နှင့် ဒုတိယကမ္ဘာစစ် ===
[[File:Dust Bowl&amp;nbsp;- Dallas, South Dakota 1936.jpg|thumb|left|၁၉၃၆ခု သဲမုန်တိုင်း ကာလအတွင်း တောင်ဒါကိုတာမှ စွန့်ပစ်ထားသော ယာခင်းတစ်ခု]]

၁၉၁၄ ခုနှစ် [[ပထမကမ္ဘာစစ်]] ဖြစ်ပွားချိန်တွင် အမေရိကန်သည် မည်သူ့ဘက်မှ မလိုက်ခဲ့ပေ။ အမေရိကန် အများစုသည် ဗြိတိသျှနှင့် ပြင်သစ်တို့အား စာနာကြသော်လည်း အများစုမှာ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှု ကို ကန့်ကွက်ခဲ့သည်။&lt;ref&gt;Foner, Eric, and John A. Garraty (1991). ''The Reader's Companion to American History.'' New York: Houghton Mifflin, p. 576. ISBN 0-395-51372-3.&lt;/ref&gt; ၁၉၁၇ တွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် မဟာမိတ် အဖွဲ့သို ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီးနောက် ဂျာမနီပါဝင်သော ဗဟိုအင်အားကြီးနိုင်ငံများ အတွက် အရေးနိမ့်စေခဲ့သည်။ စစ်ပွဲအပြီးတွင် ဆီးနိတ်လွှတ်တော်မှ [[နိုင်ငံပေါင်းချုပ် အသင်းကြီး]] ဖွဲ့စည်းမှု ပါဝင်သော ဗာဆိုင်းစာချုပ်ကို အတည်မပြုခဲ့ပေ။ အမေရိကန်သည် တဖက်သတ်ဝါဒ (unilateralism) ကို ကျင့်သုံးခဲ့ရာမှ အထီးကျန်ဝါဒ (isolationism) ဖြစ်လုနီးပါးပင် ဖြစ်ခဲ့သည်။&lt;ref&gt;McDuffie, Jerome, Gary Wayne Piggrem, and Steven E. Woodworth (2005). ''U.S. History Super Review''. Piscataway, NJ: Research &amp; Education Association, p. 418. ISBN 0-7386-0070-9.&lt;/ref&gt; ၁၉၂၀ ခုနှစ်တွင် အမျိုးသမီး အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ လှုပ်ရှားမှု အောင်မြင်၍ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေတွင် အမျိုးသမီးတို့ မဲပေးပိုင်ခွင့် အတွက် ပြင်ဆင်နိုင်ခဲ့သည်။ ၁၉၂၀ ခုနှစ်များအတွင်း အကြီးအကျယ် ကြွယ်ဝချမ်းသာလာခြင်းသည် ၁၉၂၉ ဝေါလ်စထရိ ဈေးကွက် ပြိုလဲခြင်းနှင့် အတူ ပြီးဆုံးခဲ့ပြီး [[ကမ္ဘာ့စီးပွားပျက်ကပ်ကြီး]] ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ရသည်။ ၁၉၃၂ ခုနှစ်တွင် ဖရန်ကလင်ဒီ ရုစဗဲ့ သည် သမ္မတအဖြစ် အရွေးခံရပြီးနောက် စီးပွားရေးအပေါ်တွင် အစိုးရမှ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုကို တိုးမြှင့်သည့် ပေါ်လစီ အများအပြားကို ချမှတ်ခဲ့သည်။ ၁၉၃၀ ခုနှစ်များ အတွင်း သဲမုန်တိုင်းများတိုက်ခိုက်ခြင်းသည် လယ်ယာ လုပ်ကိုင်သည့် လူ့အဖွဲ့အစည်းများကို ချွတ်ခြုံကျသွား စေပြီး အနောက်ဘက်သို့ ရွှေ့ပြောင်းမှု အများအပြား အသစ်တဖန် ပေါ်ပေါက်ခဲ့ပြန်သည်။

[[File:1944 NormandyLST.jpg|thumb|အမေရိကန် စစ်တပ် ခြေလျင် တပ်မ (၁) မှ စစ်သားများ နော်မန်ဒီ ဆိပ်ကမ်းသို့ ဒီဒေးတွင် ကမ်းတက် တိုက်ခိုက်စဉ် ဇွန်လ ၆ ရက်၊ ၁၉၄၄]]

ဒုတိယကမ္ဘာစစ်၏ အစောပိုင်းကာလတွင် မည်သည့်ဘက်မှ ပါဝင်ခြင်း မရှိခဲ့သော အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် နာဇီ ဂျာမနီတို့ ပိုလန်ကို ၁၉၃၉ စက်တင်ဘာလတွင် ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ပြီးနောက်တွင် မဟာမိတ် တို့ကို ၁၉၄၁ မတ်လမှစ၍ ငှားရမ်းခြင်း အစီအစဉ်ဖြင့် ပစ္စည်းများ စတင် ထောက်ပံ့ပေးခဲ့သည်။ ၁၉၄၁ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၇ ရက်တွင် ဂျပန်အင်ပိုင်ယာသည် ပုလဲဆိပ်ကမ်း သို့ အမှတ်မထင် ဝင်ရောက် ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရာမှ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် မဟာမိတ်များ နှင့် ပူးပေါင်းခဲ့ကာ ဝင်ရိုးတန်း အင်အားကြီးနိုင်ငံများကို ဆန့်ကျင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည့် အပြင် အမေရိကန်ရှိ ဂျပန် ထောင်ပေါင်းများစွာကို စစ်စခန်းများသို့ ပြောင်းရွှေ့ နေရာချထားခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|author=Burton, Jeffrey F., et al.|url=http://www.nps.gov/history/history/online_books/anthropology74/ce3.htm|title=A Brief History of Japanese American Relocation During World War II|work=Confinement and Ethnicity: An Overview of World War II Japanese American Relocation Sites|month=October|date=July 2000|accessdate=2010-04-02|publisher=National Park Service}}&lt;/ref&gt; စစ်ပွဲတွင် ပါဝင်လာခြင်းကြောင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ နှင့် ကုန်ထုတ်လုပ်မှုများ တိုးပွားလာခဲ့သည်။ စစ်အတွင်း အဓိက တိုက်ခိုက်သူများတွင် အမေရိကန် နိုင်ငံ တစ်ခုသာလျှင် ပိုမိုချမ်းသာ လာခဲ့သည်။ စစ်ကြောင့် မွဲတေမသွားဘဲ ပို၍ ချမ်းသာ လာခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;Kennedy, Paul (1989). ''The Rise and Fall of the Great Powers''. New York: Vintage, p. 358. ISBN 0-679-72019-7.&lt;/ref&gt; ဘရက်တန် ဝုဒ် နှင့် ယော်လ်တာ တို့တွင် ပြုလုပ်သော မဟာမိတ် ညီလာခံမှ နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်း အတွက် စနစ်အသစ်ကို အကြမ်းမျဉ်း ဆွေးနွေးခဲ့ပြီး ထိုစနစ်တွင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု နှင့် [[ဆိုဗီယက် ပြည်ထောင်စု]] တို့ကို ကမ္ဘာ့ အရေးအခင်းများ၏ ဗဟိုချက်မ အဖြစ်ထားရှိခဲ့သည်။ ဥရောပတွင် အောင်ပွဲများ ရရှိပြီးသည့်နောက်တွင် ၁၉၄၅ ခုနှစ်တွင် [[ဆန်ဖရန်စစ္စကိုမြို့]] တွင် နိုင်ငံတကာ ညီလာခံ တစ်ခုကို ကျင်းပခဲ့ပြီး ထိုညီလာခံမှ ကုလသမဂ္ဂ ပဋိဉာဏ် စာတမ်းကို ရေးဆွဲခဲ့ကာ ၎င်းမှာ စစ်အပြီးတွင် အသက်ဝင်လာခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.state.gov/r/pa/ho/pubs/fs/55407.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070612221444/http://www.state.gov/r/pa/ho/pubs/fs/55407.htm|archivedate=12 June 2007|title=The United States and the Founding of the United Nations, August 1941&amp;nbsp;– October 1945|month=October|year=2005|accessdate=2007-06-11|publisher=U.S. Dept. of State, Bureau of Public Affairs, Office of the Historian}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် နျူးကလီးယား လက်နက်ကို ပထမဆုံးထုတ်လုပ်ခဲ့ပြီး ထိုဗုံးများကို [[ဂျပန်နိုင်ငံ]] [[ဟီရိုရှီးမားမြို့|ဟီရိုရှီးမား]] နှင့် [[နာဂါဆာကီမြို့]]တို့ ပေါ်တွင် ဩဂုတ်လတွင် ကျဲချခဲ့သည်။ ဂျပန်တို့သည် စက်တင်ဘာ ၂ ရက်နေ့တွင် လက်နက်ချခဲ့ပြီး စစ်ကြီး ပြီးဆုံးခဲ့သည်။&lt;ref&gt;Pacific War Research Society (2006). ''Japan's Longest Day''. New York: Oxford University Press. ISBN 4-7700-2887-3.&lt;/ref&gt;

=== စစ်အေးတိုက်ပွဲ နှင့် ဆန့်ကျင်မှု နိုင်ငံရေး ===
[[File:Martin Luther King&amp;nbsp;- March on Washington.jpg|thumb|upright|[[မာတင်လူသာကင်း ဂျူနီယာ]] &quot;ကျွန်တော့်မှာ အိပ်မက်ရှိတယ်&quot; ဆိုသော မိန့်ခွန်းကို ပြောကြားနေစဉ် ၁၉၆၃]]
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု နှင့် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုတို့သည် ဒုတိယကမ္ဘာစစ် အပြီးတွင် စစ်အေးတိုက်ပွဲ ကာလအတွင်း တန်ခိုးအရှိန်အဝါ အာဏာချင်း အားပြိုင်ကြသည်။ ဥရောပရှိ စစ်ရေးကိစ္စများကို [[နေတိုးအဖွဲ့]] နှင့် [[ဝါဆောစာချုပ်]]အဖွဲ့ တို့မှ တဆင့် လွှမ်းမိုးကြပြီး ဒေသအတော်များများတွင် ကြားခံနိုင်ငံများမှတဆင့် လက်သီးပုန်းစစ်ပွဲများ ဆင်နွှဲကြသည်။ လက်ဝဲဝါဒီတို့၏ ဒေသများနှင့် ဝင်ငွေကို ပြန်လည်ခွဲရေရေး ပရော့ဂျက်များကို ဆန့်ကျင်သည့် အမေရိကန်နိုင်ငံသည် မကြာခဏဆိုသလိုပင် အာဏာရှင် အစိုးရများကို ကူညီပံ့ပိုးလေ့ ရှိသည်။ အမေရိကန် စစ်တပ်တို့သည် တရုတ်ကွန်မြူနစ်တပ်တို့ကို ၁၉၅၀-၅၃ ခုနှစ် [[ကိုရီးယားစစ်ပွဲ]] အတွင်း တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ လွှတ်တော်၏ &quot;အမေရိကန် မဆန်မှုများကို စုံစမ်းသည့်ကော်မတီ&quot; သည် လက်ဝဲဝါဒီတို့၏ အဖျက်အမှောင့် လုပ်ငန်းများကို စုံစမ်းစစ်ဆေးလေ့ ရှိပြီး ဆီးနိတ်လွှတ်တော်အမတ် ဂျိုးဆက် မက်ကာသီ သည် ကွန်မြူနစ် ဆန့်ကျင်ရေး လှုပ်ရှားမှုတွင် အခရာကျသူ ဖြစ်သည်။

၁၉၆၁ ခုနှစ် ဆိုဗီယက်တို့၏ ပထမဆုံး လူသားပါဝင်သည့် အာကာသယာဉ်ကို လွှတ်တင်ပြီးနောက် အမေရိကန် သမ္မတ [[ဂျွန်အက်ဖ်ကနေဒီ]] က အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုကို လပေါ်တွင် ပထမဆုံး ရောက်ရှိသူဖြစ်ရမည်ဟု ကြွေးကြော်ခဲ့ပြီးနောက် ၁၉၆၉ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်တို့ လပေါ်သို့ ဆင်းသက်နိုင်ခဲ့သည်။ ကနေဒီသည် ဆိုဗီယက်တို့ နှင့် ကျူးဘားတွင် နျူးကလီးယား လက်နက်ဆိုင်ရာ တင်းမာမှု တစ်ခုလည်း ဖြစ်ခဲ့သေးသည်။ ထိုအချိန်ကာလ အတောအတွင်းတွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် အရှိန်အဟုန်မပျက်သော စီးပွားရေး တိုးတက်မှု ရှိနေခဲ့သည်။ ရိုဆာပတ်ခ်၊ မာတင်လူသာကင်း ဂျူနီယာ၊ ဂျိမ်းစ်ဘီဗဲလ် စသည့် အာဖရိက- အမေရိကန်တို့သည် ပြည်သူ့ အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ လှုပ်ရှားမှုများကို ဦးဆောင်ဦးရွက် ပြုခဲ့ပြီး အသားအရောင် ခွဲခြားခြင်း နှင့် ခွဲခြားဆက်ဆံခြင်း ပြဿနာများကို ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်ခဲ့ကြသည်။ ကနေဒီ လုပ်ကြံခံရပြီးသည့်နောက် ၁၉၆၃ တွင် နောက်တက်လာသည့် သမ္မတ လင်ဒန် ဘီ ဂျွန်ဆင် လက်ထက်တွင် ၁၉၆၄ခုနှစ် ပြည်သူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ ဥပဒေ၊ ၁၉၆၅ခု မဲပေးပိုင်ခွင့် ဥပဒေတို့ အတည်ဖြစ်ခဲ့သည်။ ဂျွန်ဆင် နှင့် သူ့နောက်တွင် တက်လာသူ ရစ်ချက် နစ်ကဆင် တို့သည့် အရှေ့တောင်အာရှတွင် တဆင့်ခံတိုက်ခိုက်ပြီး မအောင်မြင်ခဲ့သော စစ်ပွဲဖြစ်သည့် ဗီယက်နမ် စစ်ပွဲကို ဆင်နွှဲခဲ့သည်။ ထိုအချိန်တွင် တန်ပြန်ယဉ်ကျေးမှု လှုပ်ရှားမှုများ ထွန်းကားလာပြီးနောက် စစ်ဆန့်ကျင်ရေး၊ လူမည်းမျိုးချစ်စိတ် ဆန့်ကျင်ရေး၊ လိင်မှုဆိုင်ရာ တော်လှန်မှု များကို ဆန့်ကျင်ရေး တို့ကို လုပ်ဆောင်လာခဲ့ကြသည်။ ထို့ပြင် ဘက်တီ ဖရိုင်းဒန်၊ ဂလော်ရီယာ စတိုင်းနန်း နှင့် အခြားအမျိုးသမီးများ ဦးဆောင်သည့် အမျိုးသမီး အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ လှုပ်ရှားမှုများ ပေါ်ထွက်လာပြီးနောက် အမျိုးသမီးများ အတွက် နိုင်ငံရေး၊ လူမှုရေး နှင့် စီးပွားရေး ဆိုင်ရာ ညီမျှမှု တို့ကို တောင်းဆိုခဲ့သည်။

၁၉၇၄ ခုနှစ်တွင် [[ဝါးတားဂိတ် အရှုပ်တော်ပုံ]] ကြောင့် နစ်ကဆင်သည် ပထမဆုံးအကြိမ် နုတ်ထွက်ရသည့် သမ္မတဖြစ်လာခဲ့သည်။ တရားစီရင်မှု ကို အဟန့်အတားပြုခြင်း၊ အခွင့်အာဏာကို အလွဲသုံးစား လုပ်ခြင်းစသည့် စွပ်စွဲမှုများဖြင့် ရာထူးမှ ဖယ်ရှားခံရမည်ကို ရှောင်ရှားနိုင်ရန် အတွက် ဖြစ်သည်။ သူ့နောက်တွင် ဂဲရက်ဖို့ဒ် သမ္မတဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၁၉၇၀ ခုနှစ်များ နောက်ပိုင်းတွင် သမ္မတဖြစ်ခဲ့သော [[ဂျင်မီ ကာတာ]]၏ အုပ်ချုပ်မှုအောက်တွင် အမေရိကန်နိုင်ငံမှာ ငွေကြေးဖောင်းပွပြီး စီးပွားရေးကျဆင်းခြင်း နှင့် အီရန် ဓားစာခံ အဖြစ်အပျက် တို့ သည် ထင်ရှားသည်။ ၁၉၈၀ ခုနှစ်တွင် [[ရော်နယ် ရေဂင်]] အရွေးချယ်ခံရခြင်းသည် အမေရိကန် နိုင်ငံရေးအား လက်ဝဲသို့ ယိမ်းသွားစေသည့် လက္ခဏာပင် ဖြစ်သည်။ သူ၏ လက်ထက်တွင် အခွန် နှင့် နိုင်ငံ သုံးစွဲမှုဆိုင်ရာ ပြုပြင်ရေးများကို အကြီးအကျယ် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ သူ ဒုတိယအကြိမ် အရွေးခံရပြီးသည့် နောက်တွင် အီရန်-ကွန်ထရာ အဖြစ်အပျက် ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုနှင့် သံတမန် ဆက်ဆံရေး သိသိသာသာ တိုးတက်မှု ရခဲ့သည်။ ထို့နောက် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု ပြိုကွဲသွားခြင်းကြောင့် စစ်အေးတိုက်ပွဲ ပြီးဆုံးခဲ့ရသည်။

=== လက်ရှိခေတ် ===
[[File:UA Flight 175 hits WTC south tower 9-11 edit.jpeg|thumb|right|ဝေါလ်ထရိတ်စင်တာကို [[စက်တင်ဘာ ၁၁ တိုက်ခိုက်မှု]] ဖြစ်ပွားသည့် မနက်တွင် မြင်တွေ့ရပုံ]]
သမ္မတ ဂျော့ခ် အိတ်ချ် ဒဗလျူ ဘုရှ် လက်ထက်တွင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် ကုလသမဂ္ဂမှ တရားဝင် ခွင့်ပြုချက် ပေးထားသော [[ပင်လယ်ကွေ့ စစ်ပွဲ]] ကို ဦးဆောင်ခဲ့သည်။ ခေတ်သစ် အမေရိကန် သမိုင်းကြောင်းတွင် ကာလ အရှည်ကြာဆုံး စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးမှု အဖြစ် ၁၉၉၁ မတ်လမှ ၂၀၀၁ ခုနှစ် မတ်လ အထိ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပြီး သမ္မတ [[ဘီလ် ကလင်တန်]] အုပ်ချုပ်သော ကာလအားလုံး ပါဝင်ပြီး [[ဒေါ့ကွန်း ဘပ်ဘယ်လ်]] ကဲ့သို့သော စီးပွားရေး တိုးတက်မှုများကြောင့်လည်း ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|author=Voyce, Bill|url=http://iwin.iwd.state.ia.us/iowa/ArticleReader?itemid=00003700&amp;print=1|title=Why the Expansion of the 1990s Lasted So Long|publisher=Iowa Workforce Information Network|date=2006-08-21|accessdate=2007-08-16|archivedate=6 October 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061006020321/http://iwin.iwd.state.ia.us/iowa/ArticleReader?itemid=00003700&amp;print=1}}&lt;/ref&gt; လိင်ကိစ္စနှင့် ပတ်သက်သော အရှုပ်အထွေးကြောင့် ၁၉၉၈ တွင် သမ္မတ [[ဘီလ် ကလင်တန်]] တရားရင်ဆိုင် ခဲ့ရသော်လည်း သမ္မတရာထူးမှ ထုတ်ပယ်ခြင်း မရှိခဲ့ပေ။ &lt;ref&gt;{{cite web|author=Voyce, Bill|url=http://iwin.iwd.state.ia.us/iowa/ArticleReader?itemid=00003700&amp;print=1|title=Why the Expansion of the 1990s Lasted So Long|publisher=Iowa Workforce Information Network|date=2006-08-21|accessdate=2007-08-16|archivedate=6 October 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061006020321/http://iwin.iwd.state.ia.us/iowa/ArticleReader?itemid=00003700&amp;print=1}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန် သမိုင်းတွင် အကြိတ်အနယ် နီးနီးကပ်ကပ် ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့သော ၂၀၀၀ ခုနှစ် သမ္မတရွေးကောက်ပွဲ၏ ရလဒ်ကို အမေရိကန် တရားရုံးချုပ် မှ အဆုံးအဖြတ် ပေးခဲ့ရပြီး ဂျော့ချ် အိတ်ချ် ဒဗလျူ ဘုရှ် ၏ သား [[ဂျော့ချ် ဒဗလျူ ဘုရှ်]] သမ္မတ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ 

[[စက်တင်ဘာ ၁၁ တိုက်ခိုက်မှု|၂၀၀၁ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၁၁]] တွင် [[အယ်လ်ကေးဒါး]] အကြမ်းဖက် သမား အဖွဲ့မှ [[နယူးယောက်မြို့]]တော် ရှိ ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေး အဆောက်အအုံ နှင့် ဝါရှင်တန်ဒီစီ အနီးရှိ ပင်တဂွန် စစ်ဌာနချုပ် တို့အား အကြမ်းဖက် တိုက်ခိုက် ခဲ့သဖြင့် ပြည်သူ ၃၀၀၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့ရသည်။ လက်စားချေ တုံ့ပြန်မှု အနေနှင့် ဘုရှ် ဦးဆောင်သော အစိုးရအဖွဲ့သည် ကမ္ဘာတဝှမ်းလုံးတွင် အကြမ်းဖက်သမားတို့အား စစ်ကြေညာ တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြသည်။ ၂၀၀၁ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလတွင် အမေရိကန် စစ်တပ်တို့သည် [[အာဖဂန်နစ္စတန်နိုင်ငံ]] ကို ဝင်ရောက်စီးနင်းပြီး တာလီဘန် အစိုးရ နှင့် အယ်လ်ကေးဒါးတို့၏ လေ့ကျင့်ရေး စခန်းများကို ဖယ်ရှားပစ်ခဲ့သည်။ တာလီဘန် သူပုန် တို့က ပြောက်ကျားစနစ်ဖြင့် ဆက်လက် တိုက်ခိုက်နေကြဆဲပင် ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၂ ခုနှစ်တွင် ဘုရှ် အစိုးရသည် အငြင်းပွားစရာ ရှိသည့် အကြောင်းပြချက်များဖြင့် [[အီရတ်နိုင်ငံ]] အစိုးရကို ဖယ်ရှားနိုင်ရန် စတင်လှုံ့ဆော်ခဲ့ကြသည်။ &lt;ref&gt;{{cite news|title=Many Europeans Oppose War in Iraq|work=USA Today|url=http://www.usatoday.com/news/world/2003-02-14-eu-survey.htm|date=2003-02-14|accessdate=2008-09-01}}{{cite web|author=Springford, John|title='Old’ and ‘New’ Europeans United: Public Attitudes Towards the Iraq War and US Foreign Policy|publisher=Centre for European Reform|url=http://www.cer.org.uk/pdf/back_brief_springford_dec03.pdf|month=December|year=2003|accessdate=2008-09-01|archiveurl=https://web.archive.org/web/20040328182510/http://www.cer.org.uk/pdf/back_brief_springford_dec03.pdf|archivedate=28 March 2004}}&lt;/ref&gt; စစ်ရေးဆိုင်ရာ ကျူးကျော်မှုအတွက် [[နေတိုးအဖွဲ့]] ၏ထောက်ခံမှု နှင့် ကုလသမဂ္ဂ မှ တရားဝင်သဘောတူညီချက် မရသဖြင့် ဘုရှ်သည် စိတ်အားထက်သန်သော မဟာမိတ်များကို စုစည်းကာ ၂၀၀၃ ခုနှစ်တွင် မဟာမိတ်တပ် တို့သည် အီရတ်ကို ၂၀၀၃ တွင် လက်ဦးမှု ရယူ တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြကာ အာဏာရှင် [[ဆဒမ် ဟူစိန်]] ကို ဖယ်ရှားခဲ့ကြသည်။ ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် ကက်ထရီနာ ဟာရီကိန်း မုန်တိုင်းသည် ပင်လယ်ကွေ့ ကမ်းရိုးတန်း (Gulf Coast) တလျှောက်ကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် တိုက်ခတ် ဖျက်စီးခဲ့ပြီး နယူးအော်လင်းပြည်နယ် ကို အကြီးအကျယ် ပျက်စီးစေခဲ့သည်။ ၂၀၀၈ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၄ရက်တွင် ကမ္ဘာ့ စီးပွားရေး ကျဆင်းမှုများ ကြားတွင် [[ဘာရတ်အိုဘားမား]] သည် ပထမဆုံး အာဖရိကန် အမေရိကန် သမ္မတ အဖြစ် ရွေးချယ်ခံခဲ့ရသည်။ ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု စနစ်နှင့် ငွေကြေးစနစ်ကို အကြီးအကျယ် ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ထိုနှစ်အတွင်း မက္ကဆီကို ပင်လယ်ကွေ့တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော ဒိ(ပ်) ဝါးတား ဟော်ရီဇုန် ရေနံဖိတ်စဉ်မှုသည် စစ်ပွဲမရှိသော ကာလတွင် အကြီးအကျယ်ဆုံးသော ကပ်ဘေးဆိုက်မှုပင် ဖြစ်ပေသည်။&lt;ref&gt;{{cite news|author=|title=BP Oil Spill Is Now The Largest Ever In Gulf|publisher=CBS/Associated Press|url=http://www.cbsnews.com/stories/2010/07/01/national/main6636406.shtml|date=2010-07-01|accessdate=2010-07-01|archivedate=25 May 2012|archiveurl=https://archive.is/20120525210100/http://www.cbsnews.com/stories/2010/07/01/national/main6636406.shtml}}&lt;/ref&gt;

== အစိုးရ နှင့် ရွေးကောက်ပွဲ ==
[[File:Capitol Building Full View.jpg|thumb|right|အမေရိကန် ကွန်ဂရက် လွှတ်တော် ကျင်းပရာ နေရာဖြစ်သော ကက်ပီတိုလ် အဆောက်အအုံကို အနောက်ဘက် အခြမ်းမှ တွေ့ရစဉ်]]
အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ကျန်ရှိနေသေးသော ဖက်ဒရယ်နိုင်ငံများတွင် သက်တမ်းအရှည်ဆုံးသော နိုင်ငံဖြစ်သည်။ အင်္ဂလိပ်လက်အောက်မှ လွတ်မြောက် သည့်အချိန်ကစ၍ ဖက်ဒရယ်နိုင်ငံ အဖြစ် တည်ထောင်ထားခဲ့သည်။ နိုင်ငံရေး စနစ်မှာ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ အခြေခံသော သမ္မတနိုင်ငံ နှင့် ကိုယ်စားပြု ဒီမိုကရေစီ စနစ်ဖြစ်ပြီး ထိုစနစ်၏ သဘောသဘာဝမှာ &quot;အများစု၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ဥပဒေဖြင့် အကာကွယ် ပေးထားသည့် လူနည်းစု အခွင့်အရေးဖြင့် ပြန်လည် ထိန်းချုပ်ထားသည့်စနစ်&quot; ဟု ဖွင့်ဆိုထားသည်။ &lt;ref&gt;Scheb, John M., and John M. Scheb II (2002). ''An Introduction to the American Legal System''. Florence, KY: Delmar, p. 6. ISBN 0-7668-2759-3.&lt;/ref&gt; အစိုးရကို နိုင်ငံ၏ အထွဋ်အထိပ် တရားဥပဒေ ဆိုင်ရာ စာရွက်စာတမ်းဖြစ်သော အမေရိကန် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေတွင် ပြဋ္ဌာန်းထားသည့် ပြန်လည်စောင့်ကြပ် ကြည့်ရှုစစ်ဆေးခြင်း ဖြင့် ကန့်သတ်ထိန်းချုပ်ထားသည်။ အမေရိကန် ဖက်ဒရယ် စနစ်တွင် နိုင်ငံသားတို့ကို ဖက်ဒရယ်၊ ပြည်နယ် နှင့် ဒေသဆိုင်ရာ ဆိုသော အစိုးရ အဆင့် (၃) ရပ်ဖြင့် အုပ်ချုပ်သည်။ ဒေသဆိုင်ရာ အစိုးရ၏ တာဝန်ကို ကောင်တီ ဆိုင်ရာ နှင့် စည်ပင်သာယာရေး ဆိုင်ရာ ဟူ၍ ပြန်လည် ခွဲဝေလေ့ ရှိသည်။ သို့သော် နေရာတိုင်းလိုလို တွင် အမှုဆောင် နှင့် ဥပဒေပြု အရာရှိများကို နယ်မြေဒေသ အတွင်းရှိ နိုင်ငံသားတို့၏ မဲဆန္ဒဖြင့် တာဝန်ခွဲဝေချထားလေ့ ရှိသည်။ ဖက်ဒရယ် အစိုးရ တွင် မည်သည့် အစုအဖွဲ့မှ ကိုယ်စားလှယ် မည်မျှ ပါဝင်ရမည် စသော ကန့်သတ်ချက်မျိုး မရှိဘဲ အောက်ခြေ အဆင့်တွင်လည်း ထိုသို့ ခွဲဝေနေရာချထားမှုမျိုး အလွန်ပင် ရှားပါးသည်။

[[File:WhiteHouseSouthFacade.JPG|thumb|left| အမေရိကန် သမ္မတ၏ နေထိုင်ရာ နှင့် ရုံးဖြစ်သော အိမ်ဖြုတော်၏ တောင်ဘက် မျက်နှာစာ]]
၁၇၈၇ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၁၇ ရက်နေ့က အတည်ပြုခဲ့သော ဖွဲ့စည်း အုပ်ချုပ်ပုံ အခြေခံဥပဒေအရ ဖက်ဒရယ် အစိုးရ တွင် အစိတ်အပိုင်း သုံးခုရှိသည်။
* ဥပဒေပြုရေး။ ။ ဆီးနိတ်လွှတ်တော် (အထက်လွှတ်တော်) နှင့် အောက်လွှတ်တော် ဟု နှစ်ပိုင်းခွဲခြားထားသော အမေရိကန် ကွက်ဂရက်သည် ဖက်ဒရယ် ဥပဒေ ပြဋ္ဌာန်းခြင်း၊ စစ်ကြေညာခြင်း၊ စာချုပ်စာတမ်းများကို အတည်ပြုခြင်း စသည့် အခွင့်အာဏာများရှိသည်။ ထို့အပြင် ဘတ်ဂျက် အသုံးစရိတ် နှင့် အခွန်အတုပ်ဆိုင်ရာ အခွင့်အာဏာလည်း ရှိပြီး အစိုးရ အဖွဲ့အတွင်းရှိ တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူများအား အရေးပေါ်လာပါက စစ်ဆေးပြီး ရာထူးမှ ဖယ်ရှားနိုင်သော အခွင့်အာဏာလည်း ရှိသည်။

* အုပ်ချုပ်ရေး ။ ။ အုပ်ချုပ်ရေးဌာနတွင် သမ္မတသည် အချုပ်အခြာ အာဏာပိုင် ဖြစ်၏။ သမ္မတကို လေးနှစ်တစ်ကြိမ် ရွေးကောက်တင်မြှောက် ရ၏။ နိုင်ငံ၏အခြေခံဥပဒေအရ သမ္မတအား အပ်နှင်းထား သော အာဏာများမှာ လွန်စွာပင် များပြားကျယ်ဝန်းလှပေ သည်။ သမ္မတသည် နိုင်ငံခြား တိုင်းပြည်များနှင့် စာချုပ်ချုပ် နိုင်၏။ သံအမတ်များ၊ အစိုးရ ကက်ဘိနက် အဖွဲ့ဝင် ဝန်ကြီးများ၊ ဖက်ဒရယ် ဥပဒေ နှင့် ပေါ်လစီဆိုင်ရာ စီမံခန့်ခွဲသူများကို ခန့် ထားနိုင်၏။ သို့ရာတွင်အစိုးရ ကက်ဘိနက် အဖွဲ့ဝင် ဝန်ကြီးများကို ခန့်ထားရာတွင် အထက်လွှတ် တော်၏ သဘောတူညီချက်ကို ခံယူရသည်။ အမေရိကန် သမ္မတသည် အမေရိကန် စစ်တပ်၏ စစ်ဦးစီးချုပ် ဖြစ်ပြီး အဆိုပြုလာသော ဥပဒေများကို အတည်မပြုမီတွင် ဗီတိုအာဏာသုံး၍ ပယ်ချနိုင်ခွင့် ရှိသည်။ 

* တရားစီရင်ရေး။ ။ ပြည်ထောင်စု တရား လွှတ်တော်ချုပ်နှင့် ထိုထက်နိမ့်သော ဖက်ဒရယ် တရားရုံးများ ပါဝင်ပြီး ၎င်းတို့၏ တရားသူကြီးများကို သမ္မတက အထက်လွှတ်တော်၏ ခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ခန့်အပ်ရသည်။ ၎င်းတို့မှ ဥပဒေများကို ဖွင့်ဆိုရှင်းလင်းရပြီး ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ နှင့် မကိုက်ညီသော တရားစီရင်မှုများကို ပယ်ဖျက်ခွင့် ရှိသည်။

[[File:USSupremeCourtWestFacade.JPG|thumb|right|အမေရိကန် တရားရုံးချုပ် အဆောက်အဦး၏ အနောက်ဘက် မျက်နှာစာ]]
အောက်လွှတ်တော်တွင် မဲပေးနိုင်သော အမတ် ၄၃၅ ဦးရှိပြီး သူတို့သည် ကွန်ဂရယ် မဲဆန္ဒနယ်ကို ၂ နှစ်သက်တမ်းဖြင့် ကိုယ်စားပြုကြသည်။ အောက်လွှတ်တော် အမတ်နေရာ အရေအတွက် ကို ပြည်နယ်အတွင်းရှိ လူဦးရေ ပေါ်တွင် မူတည်၍ ၁၀ နှစ်တစ်ကြိမ် ပြန်လည်ခွဲဝေ နေရာချထားလေ့ ရှိသည်။ ၂၀၀၀ ခုနှစ် လူဦးရေ စာရင်းအရ ပြည်နယ် ၇ ခုတွင် အနည်းဆုံး အမတ် ၁ နေရာစီသာ ရှိပြီး လူဦးရေ အများဆုံးဖြစ်သော ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်တွင် အောက်လွှတ်တော် အမတ် ၅၃ ဦး ရှိသည်။ ဆီးနိတ်လွှတ်တော်တွင် အမတ် ၁၀၀ ဦး ရှိပြီး ပြည်နယ်တစ်ခုစီ အတွက် ကိုယ်စားပြုသူ အမတ် ၂ ဦးစီ ဖြစ်ကာ ရွေးကောက်တက်မြှောက်မှု သက်တမ်းမှာ ၆ နှစ်တစ်ကြိမ်ဖြစ်သည်။ သမ္မတ ၏ ရွေးကောက်တင်မြှောက်မှု သက်တမ်းမှာ ၄ နှစ်တစ်ကြိမ်မျှ ဖြစ်ပြီး သမ္မတသည် သက်တမ်း ၂ ခုထက် ပို၍ အရွေးခံခွင့် မရှိပေ။ သမ္မတကို စုစုပေါင်း မဲအရေအတွက်ဖြင့် တိုက်ရိုက် တင်မြှောက်ခြင်း မဟုတ်ပဲ ပြည်နယ်အလိုက် အချိုးကျ ခွဲဝေထားသော အီလက်ထရိုရယ် ကောလိပ် စနစ်ဖြင့် တင်မြှောက်ခြင်း ဖြစ်သည်။ တရားရုံးချုပ်ကို အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု ၏ တရားသူကြီးချုပ်က ဦးဆောင်ကာ အဖွဲ့ဝင် ၉ ဦးရှိပြီး သက်တမ်း သတ်မှတ်ထားခြင်း မရှိပေ။

ပြည်နယ်အစိုးရများ၏ ဖွဲ့စည်းပုံမှာ အကြမ်းမျဉ်းအားဖြင့် အတူတူပင် ဖြစ်သည်။ နီဘရားစကားပြည်နယ် တစ်ခုတွင်သာ အထက်လွှတ်တော် အောက်လွှတ်တော် မခွဲပဲ လွှတ်တော် တစ်ခုတည်း ရှိသည်။ ပြည်နယ်တစ်ခုစီ၏ ပြည်နယ် အုပ်ချုပ်ရေးမှူးကို ပြည်နယ်အတွင်း မဲဆန္ဒဖြင့် တိုက်ရိုက် ရွေးကောက်တင်မြှောက်ကြသည်။ အချို့သော ပြည်နယ် တရားသူကြီးများနှင့် ကက်ဘိနက် အရာရှိများကို ပြည်နယ် အုပ်ချုပ်ရေးမှူးမှ တိုက်ရိုက် တာဝန်ပေး ခန့်အပ်ပြီး အချို့ကိုမူ မဲဆန္ဒစနစ်ဖြင့် ရွေးကောက်တင်မြှောက်ကြသည်။

ဥပဒေနှင့် အစိုးရ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများ အားလုံးကို တရားစီရင်ရေး ဌာန မှ ပြန်လည် သုံးသပ်ရန် လိုအပ်ပြီး ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေအား ဖောက်ဖျက်ခြင်းကို တွေ့ရှိပါက ပယ်ဖျက်လေ့ ရှိသည်။ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ၏ မူရင်း ရေးသားချက်များတွင် ဖက်ဒရယ် အစိုးရ၏ ဖွဲ့စည်းပုံနှင့် ပြည်နယ်တစ်ခုချင်းစီ နှင့် ဆက်စပ်မှုကို ရှင်းလင်းစွာ ဖွင့်ဆိုထားသည်။ အခန်း(၁) တွင် ဟာဘေး ကော်ပတ်စ် (habeas corpus) အရ လူတစ်ဦးတစ်ယောက်ချင်းအား တရားဥပဒေမဲ့ ဖမ်းဆီးချုပ်နှောင်ခြင်းကို အကာအကွယ် ပေးထားပြီး အခန်း (၃) တွင် ရာဇဝတ်မှုအားလုံး အတွက် တရားရုံးတွင် ရင်ဆိုင်ဖြေရှင်းနိုင်ခွင့် အတွက် အာမခံချက်ပေးထားသည်။ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံ ဥပဒေကို ပြင်ဆင်ရန် အတွက် ပြည်နယ်အားလုံး၏ ၄ ပုံ ၃ ပုံမှ သဘောတူညီရန် လိုအပ်သည်။ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေကို ၂၇ ကြိမ်တိုင် ပြင်ဆင်ခဲ့ပြီး ပထမ ၁၀ ကြိမ်မှာ အခွင့်အရေး ဆိုင်ရာ ဥပဒေများ (Bill of Rights) ကို ပြင်ဆင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပြီး ၁၄ကြိမ်မြောက် ပြင်ဆင်မှုသည် အမေရိကန် နိုင်ငံသား တစ်ဦးချင်းစီ၏ အခွင့်အရေးများ ၏ အခြေခံ အချက်အလက်များကို ပြင်ဆင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

ဖက်ဒရယ် အစိုးရ၏ အစိတ်အပိုင်း တစ်ခုစီ တစ်ခုစီ၌ ကိုယ်ပိုင်တန်ခိုးအာဏာများရှိရာ ထိုတန်ခိုး အာဏာများကို ကျန်ဌာနနှစ်ခုက ဖြည့်စွက်ခြင်း၊ ရုပ်သိမ်းခြင်း မပြုလုပ်နိုင်ချေ။&lt;ref&gt;မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၄)&lt;/ref&gt;
=== ပါတီများ၊ ခံယူချက်များ နှင့် နိုင်ငံရေး ===
[[File:Barack Obama&amp;nbsp;- ITN.jpg|thumb|upright|[[ဘာရတ်အိုဘားမား]] အမေရိကန် သမ္မတအဖြစ် အမေရိကန် တရားသူကြီးချုပ် ဂျွန်ရောဘတ်၏ ရှေ့မှောက်တွင် ကျမ်းသစ္စာကျိန်ဆိုနေစဉ် (၂၀၀၉ ဇန်နဝါရီ ၂၀)]]
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် သမိုင်းကြောင်းတလျှောက် အချိန်ကာလ အတော်များများတွင် ပါတီနှစ်ခု ကြီးစိုးသော စနစ်ဖြင့် ရပ်တည်ခဲ့သည်။ အဆင့်အမျိုးမျိုးအတွက် ရာထူးများကို ပြည်နယ်အဆင့်မှ စီမံခန့်ခွဲသော ပဏာမ ရွေးကောက်ပွဲများကို ကျင်းပ၍ နောက်ထပ်မံ ပြုလုပ်မည့် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ အတွက် ပါတီ အသီးသီးမှ အမတ်လောင်းများကို ရွေးချယ်ကြသည်။ ၁၈၅၆ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲမှ စ၍ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် ဩဇာရှိသော အဓိက ပါတီ ၂ ခုမှာ ၁၈၂၄ ခုနှစ်တွင် တည်ထောင်ခဲ့သော ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ နှင့် ၁၈၅၄ ခုနှစ်တွင် တည်ထောင်ခဲ့သော ရီပတ်ဘလစ်ကင် ပါတီ တို့ဖြစ်သည်။ ပြည်တွင်းစစ် ပြီးသည့် အချိန်မှစ၍ အခြားပါတီမှ သမ္မတလောင်း တစ်ဦးသာလျှင် ထွက်ပေါ်ခဲ့ပြီး ထိုသူမှာ ယခင် သမ္မတဟောင်း သီအိုဒိုး ရုစဗဲ့ ဖြစ်သည်။ သူသည် ၁၉၁၂ ခုနှစ်တွင် ပရိုဂရက်ဆစ် ပါတီ အတွက် ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့ပြီး မဲရာခိုင်နှုန်း ၂၀ ကျော်မျှ ရရှိခဲ့သည်။

အမေရိကန် နိုင်ငံရေးရပ်ဝန်းတွင် ရီပတ်ဘလစ်ကင် ပါတီသည် ကွန်ဆာဗေးတစ်ဖြစ်သည် သို့ လက်ယာဘက် ယိမ်းသည်ဟု ယူဆနိုင်ပြီး ဒီမိုကရက်တစ် ပါတီမှာမူ လစ်ဘရယ်ဖြစ်သည် သို့မဟုတ် လက်ဝဲဘက်ယိမ်းသည် ဟု ယူဆနိုင်သည်။ အရှေ့မြောက်ပိုင်း ရှိပြည်နယ်များ၊ အနောက်ဘက် ကမ်းရိုးတန်း ပြည်နယ်များ နှင့် ရေကန်ကြီးများ ရှိရာ ပြည်နယ်များမှာ အပြာရောင်ပြည်နယ်များဟု ခေါ်ပြီး လစ်ဘရယ် ဖြစ်ကြသည်။ တောင်ဘက်ရှိပြည်နယ်များ၊ ဂရိတ်ပလိန်း၏ တစိတ်တပိုင်း နှင့် ရော့ကီးတောင်တန်းပြည်နယ်များမှာမူ အနီရောင်ပြည်နယ်များဟု ခေါ်ပြီး ကွန်ဆာဗေးတစ် ဖြစ်ကြသည်။

၂၀၀၈ ခုနှစ် သမ္မတရွေးကောက်ပွဲတွင် အနိုင်ရခဲ့သော ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ မှ ဘာရတ်အိုဘားမား သည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ၄၄ ယောက်မြောက် သမ္မတဖြစ်သည်။ ယခင် သမ္မတများ အားလုံးမှာ ဥရောပသားမှ ဆင်းသက်လာသူများသာ ဖြစ်ကြသည်။ ၂၀၁၀ နှစ်လယ် ရွေးကောက်ပွဲ ရလဒ်အရ ရီပတ်ဘလစ်ကင် ပါတီသည် အောက်လွှတ်တော်ကို ထိန်းချုပ်ထားပြီး ဆီးနိတ်လွှတ်တော်တွင် နေရာရလာသော်လည်း အထက်လွှတ်တော်တွင် ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီမှ အများစုဖြစ်နေသေးသည်။ ၁၁၂ ကြိမ်မြောက် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ကွန်ဂရက်တွင် ဆီးနိတ် လွှတ်တော်တွင် ဒီမိုကရက် ၅၁ ဦး၊ ဒီမိုကရက်များကို ထောက်ခံသော တစ်သီးပုဂ္ဂလ ၂ ဦး နှင့် ရီပတ်ဘလစ်ကင် ပါတီမှ ၄၇ ဦး ရှိပြီး အောက်လွှတ်တော်တွင် ရီပတ်ဘလစ်ကင် ၂၄၂ ဦး နှင့် ဒီမိုကရက် ၁၉၃ ဦး ရှိသည်။ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးများတွင် ရီပတ်ဘလစ်ကင် ၂၉ ဦး၊ ဒီမိုကရက် ၂၀ ဦးနှင့် တစ်သီးပုဂ္ဂလ တစ်ဦး ပါဝင်သည်။

== နိုင်ငံခြားဆက်ဆံရေးနှင့် စစ်ရေးကိစ္စများ ==
[[File:Hague Clinton May 14 2010 Crop.jpeg|thumb|right|ဗြိတိသျှ နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး ဝီလီယမ် ဟိတ်ဂ် နှင့် အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး [[ဟီလာရီ ကလင်တန်]] ၂၀၁၀ မေလ]]

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ကမ္ဘာတဝှမ်းလုံးတွင် စီးပွားရေး၊နိုင်ငံရေးနှင့် စစ်ရေးဆိုင်ရာ လွှမ်းမိုးမှုရရန် ကြိုးပမ်းလေ့ ရှိသည်။ ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေးကောင်စီ၏ အမြဲတမ်း အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး ကုလသမဂ္ဂ ဌာနချုပ်သည် [[နယူးယောက်မြို့]]တော် တွင် ရှိသည်။ ဂျီအိတ် (G8)၊ ဂျီ တွမ်တီး (G20)၊ အိုအီးစီဒီ အဖွဲ့တို့၏ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံတိုင်းလိုလိုသည် ဝါရှင်တန်ဒီစီတွင် သံရုံးများ ထားရှိကြပြီး နိုင်ငံအများအပြားမှာ နိုင်ငံအနှံ့တွင် အတွင်းဝန်ရုံးများ ထားရှိကြသည်။ အလားတူပင် နိုင်ငံတိုင်းလိုလိုတွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ သံရုံးများ ရှိကြသည်။ သို့သော်လည်း [[ကျူးဘားနိုင်ငံ]]၊ [[အီရန်နိုင်ငံ]]၊ [[မြောက်ကိုရီးယားနိုင်ငံ]]၊ [[ဘူတန်နိုင်ငံ]] နှင့် [[ထိုင်ဝမ်]]နိုင်ငံတို့သည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနှင့် တရားဝင် သံတမန် ဆက်ဆံရေး မရှိပေ။

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း နှင့် အထူးသီးသန့်ဆက်ဆံရေး ရှိပြီး ကနေဒါနိုင်ငံ၊ ဩစတေးလျနိုင်ငံ၊ နယူးဇီလန်နိုင်ငံ၊ ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ၊ ဂျပန်နိုင်ငံ၊ တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံ၊ အစ္စရေးနိုင်ငံနှင့် အချို့သော ဥရောပနိုင်ငံများနှင့် မဟာမိတ်ကဲ့သို့သော ဆက်ဆံရေးမျိုး ရှိသည်။ စစ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေး ကိစ္စများအတွင် နေတိုးအဖွဲ့ဝင်များနှင့် အတူတကွ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်လေ့ ရှိသည်။ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများနှင့် အမေရိကားနိုင်ငံများ အဖွဲ့ကဲ့သို့သော အဖွဲ့များဖြင့် အတူတကွ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်လေ့ ရှိပြီး ကနေဒါ၊ မက္ကဆီကိုတို့ဖြင့် ချုပ်ဆိုထားသော မြောက်အမေရိကနိုင်ငံများ၏ လွတ်လပ်စွာ ကုန်သွယ်ခွင့် သဘောတူညီချက်ဖြင့် စီးပွားရေးအားဖြင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်လေ့ ရှိသည်။ ၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် နိုင်ငံတကာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး အစီအစဉ်တွင် စုစုပေါင်း အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂၅.၄ ဘီလီယံများ သုံးစွဲခဲ့ပြီး တကမ္ဘာလုံးတွင် အများဆုံး သုံးစွဲခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံအလိုက် စုစုပေါင်း ဝင်ငွေ အနေနှင့် ကြည့်လျှင်မူ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ထောက်ပံ့မှုမှာ ၀.၁၈ ရာခိုင်နှုန်းသာ ရှိသဖြင့် လှူဒါန်းသည့် နိုင်ငံများတွင် နံပါတ် ၂၂ နေရာတွင်သာ ရှိသည်။ အခြားတစ်ဖက်မှ ကြည့်လျှင်မူ အမေရိကန်လူမျိုးတို့၏ နိုင်ငံခြားတိုင်းပြည်များတွင် လှူဒါန်းမှုများမှာ အလွန်ရက်ရောသည်ကို တွေ့နိုင်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|author=Shah, Anup|title=US and Foreign Aid Assistance|date=2009-04-13|publisher=GlobalIssues.org|url=http://www.globalissues.org/article/35/us-and-foreign-aid-assistance|accessdate=2009-10-11}}&lt;/ref&gt;

[[File:USS Abraham Lincoln(CVN 72).jpg|thumb|left|အမေရိကန် လေယာဉ်တင်သင်္ဘော ယူအက်စ်အက်စ် အေဘရာဟမ် လင်ကွန်း]]

အမေရိကန်သမ္မတသည် နိုင်ငံ၏ စစ်တပ်တွင် စစ်သေနာပတိချုပ်ရာထူးကို ရယူထားပြီး ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးနှင့် စစ်ဦးစီးချုပ်အဖွဲ့ကို ခန့်အပ်ပိုင်ခွင့် ရှိသည်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု၏ ကာကွယ်ရေး ဦးစီးဌာနမှာ လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့များကို အုပ်ချုပ်ပြီး ၎င်းတို့တွင် ကြည်းတပ်၊ ရေတပ်၊ မရိန်းတပ်၊ လေတပ် တို့ ပါဝင်သည်။ ကမ်းခြေစောင့်တပ်ကို စစ်မက် ဖြစ်ပွားမနေသော အချိန်တွင် ပြည်ထဲရေး ဌာနမှ အုပ်ချုပ်ပြီး စစ်မက်ဖြစ်ပွားနေချိန်တွင် ရေတပ်မှ အုပ်ချုပ်သည်။ ၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင် လက်နက်ကိုင် တပ်ဖွဲ့များတွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူ ၁.၄ သန်းမျှ ရှိပြီး အရန်အင်အား နှင့် အမျိုးသားအစောင့်တပ်ဖွဲ့များကို ထည့်သွင်း ရေတွက်ပါက အားလုံးပေါင်း ၂.၃ သန်းမျှ ရှိသည်။ ကာကွယ်ရေး ဦးစီးဌာနတွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူများတွင် ကန်ထရိုက်တာများ မပါဝင်ဘဲ အရပ်သား ၇ သိန်းကျော် ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.airforce-magazine.com/MagazineArchive/Magazine%20Documents/2009/May%202009/0509facts_fig.pdf|title=The Air Force in Facts and Figures (Armed Forces Manpower Trends, End Strength in Thousands)|work=Air Force Magazine|date=May 2009|accessdate=2009-10-09}}&lt;/ref&gt;

စစ်မှုထမ်းရန် အတွက်မှာ မိမိဆန္ဒအလျောက်သာ ဖြစ်ပြီး စစ်ပွဲကာလ အတွင်းတွင် စစ်မှုမထမ်း မနေရ စနစ်ကို ကြိုတင်ရွေးချယ်ထားသူ များအပေါ်တွင် ပြဋ္ဌာန်းလေ့ ရှိသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web | url=http://www.sss.gov/what.htm | title=WHAT DOES SELECTIVE SERVICE PROVIDE FOR AMERICA? | publisher=Selective Service System | work=www.sss.gov | accessdate=February 11, 2012 | archivedate=15 September 2012 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20120915102215/http://www.sss.gov/what.htm }}&lt;/ref&gt; အမေရိကန် စစ်တပ်များကို လေတပ် အတွင်းရှိ များပြားလှစွာသော သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လေယာဉ်များကို အသုံးပြု၍ ဖြစ်စေ၊ ရေတပ်မှ လက်ရှိသုံးစွဲနေသော လေယာဉ်တင် သင်္ဘော ၁၁ စင်း ဖြင့် ဖြစ်စေ၊ ရေတပ်၏ အတ္တလန္တိတ်နှင့် ပစိဖိတ် ဒေသရှိ သင်္ဘောများ ဖြင့် ဖြစ်စေ အလျှင်အမြန် နေရာ ချထားနိုင်သည်။ အမေရိကန် စစ်တပ်တွင် အခြေစိုက်စခန်း နှင့် နိုင်ငံခြား အခြေခံစခန်း ပေါင်း ၈၆၅ ခု ရှိပြီး&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.defense.gov/pubs/BSR_2008_Baseline.pdf|title=Base Structure Report, Fiscal Year 2008 Baseline|publisher=Department of Defense|accessdate=2009-10-09}}&lt;/ref&gt; နိုင်ငံပေါင်း ၂၅ နိုင်ငံတွင် တာဝန်ချထားသူပေါင်း ၁၀၀ ကျော် မျှ ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://siadapp.dmdc.osd.mil/personnel/MILITARY/history/hst1003.pdf|title=Active Duty Military Personnel Strengths by Regional Area and by Country (309A)|publisher=Department of Defense|date=2010-03-31|accessdate=2010-10-07|archivedate=24 July 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130724211511/http://siadapp.dmdc.osd.mil/personnel/MILITARY/history/hst1003.pdf}}&lt;/ref&gt;

၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန် စစ်တပ်၏ စုစုပေါင်း သုံးစွဲငွေမှာ ဘီလီယံ ၇၀၀ ခန့်မျှ ဖြစ်ပြီး တကမ္ဘာလုံးရှိ စစ်တပ်များ သုံးစွဲငွေ၏ ၄၃ ရာခိုင်နှုန်း မျှ ဖြစ်ပြီး အခြားနိုင်ငံကြီး ၁၄ နိုင်ငံ၏ စစ်ရေး သုံးစွဲစရိတ် ပေါင်းထားခြင်း ထက်ပင် များသည်။ ဂျီဒီပီ၏ ၄.၈ ရာခိုင်နှုန်းမျှ ရှိသဖြင့် ကမ္ဘာပေါ်တွင် စစ်ရေး စရိတ် အသုံးအများဆုံးသော နိုင်ငံ ၁၅ နိုင်ငံတွင် ဆော်ဒီအာရေဗျ ပြီးလျှင် ဒုတိယ နေရာမှ လိုက်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sipri.org/research/armaments/milex/resultoutput/15majorspenders|title=The 15 Countries with the Highest Military Expenditure in 2010|publisher=Stockholm International Peace Research Institute|accessdate=2012-02-05|archivedate=28 March 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100328104327/http://www.sipri.org/research/armaments/milex/resultoutput/15majorspenders}}&lt;/ref&gt; ကာကွယ်ရေး ဦးစီးဌာန၏ ၂၀၁၂ ခုနှစ် အတွက် လျာထားသော ဘတ်ဂျက်မှာ ၅၅၃ ဘီလီယံ ဒေါ်လာမျှ ဖြစ်ပြီး ၂၀၁၁ ခုနှစ် လျာထားသော ဘတ်ဂျက်ထက် ၄.၂ ရာခိုင်နှုန်းမျှ ပိုမြင့်သည်။ အီရတ်နိုင်ငံနှင့် အာဖဂန်နစ္စတန်နိုင်ငံ အတွင်း စစ်ရေးအရ သုံးစွဲရန် ၁၁၈ ဘီလီယံ ထပ်မံ လျာထားသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://comptroller.defense.gov/defbudget/fy2012/FY2012_Budget_Request_Overview_Book.pdf|title=Fiscal Year 2012 Budget Request Overview|publisher=Department of Defense|date=February 2011|accessdate=2011-07-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110304062616/http://comptroller.defense.gov/defbudget/fy2012/FY2012_Budget_Request_Overview_Book.pdf|archivedate=4 March 2011}}&lt;/ref&gt;အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ နောက်ဆုံး တပ်ဖွဲ့မှာ အီရတ်နိုင်ငံမှ ၂၀၁၁ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် ထွက်ခွာခဲ့သည်။ အီရတ်စစ်ပွဲတွင် အမေရိကန် တပ်သားပေါင်း ၄,၄၈၄ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://icasualties.org/Iraq/index.aspx|title=Operation Iraqi Freedom|publisher=Iraq Coalition Casualty Count|date=2012-02-05|accessdate=2012-02-05|archivedate=21 March 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110321080348/http://icasualties.org/Iraq/index.aspx}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၂ ခုနှစ် ဧပြီလ စာရင်းအရ အာဖဂန်နစ္စတန် နိုင်ငံတွင် အမေရိကန် တပ်သားပေါင်း ၉ သောင်းခန့်မျှ တာဝန် ထမ်းဆောင်လျက် ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.frontline.in/stories/20120420290705200.htm|author=Cherian, John|title=Turning Point|publisher=Frontline|date=2012-04-20|accessdate=2012-04-04|archivedate=7 April 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120407115236/http://www.frontline.in/stories/20120420290705200.htm}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၂ ခုနှစ် ဧပြီ လအထိ အာဖဂန်နစ္စတန် စစ်ပွဲ အတွင်းတွင် အမေရိကန် စစ်သားပေါင်း ၁၉၂၄ ဦးမျှ သေဆုံးခဲ့ပြီး ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://icasualties.org/OEF/index.aspx|title=Operation Enduring Freedom|publisher=Iraq Coalition Casualty Count|date=2012-04-04|accessdate=2012-04-04|archivedate=29 December 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101229103806/http://www.icasualties.org/OEF/index.aspx}}&lt;/ref&gt;

== စီးပွားရေး ==
{| class=&quot;infobox&quot; style=&quot;font-size: 90%; border: 1px solid #999; float: right; margin-left: 1em; width: 270px;&quot;
|- style=&quot;background:#f5f5f5;&quot;
! colspan=&quot;3&quot; | Economic indicators
|-
| အလုပ်လက်မဲ့ ရာခိုင်နှုန်း || ၈.၂% &lt;small&gt;(မတ်လ ၂၀၁၂)&lt;/small&gt; || style=&quot;text-align: right;&quot; | &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.bls.gov/news.release/empsit.nr0.htm|title=Employment Situation Summary|publisher=U.S. Dept. of Labor|date=2012-04-06|accessdate=2012-04-17}}&lt;/ref&gt;
|-
| GDP တိုးတက်မှု || ၂.၈% &lt;small&gt;(4Q 2011)&lt;/small&gt;၊ ၁.၇% &lt;small&gt;(၂၀၁၁)&lt;/small&gt;|| style=&quot;text-align: right;&quot; | &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.bea.gov/newsreleases/national/gdp/gdpnewsrelease.htm|title=Gross Domestic Product, 4th Quarter 2011 and Annual 2011 (Advance Estimate)|publisher=Bureau of Economic Analysis|date=2012-01-27|accessdate=2012-02-03}} Change is based on [[chained dollars|chained 2005 dollars]]. Quarterly growth is expressed as an annualized rate.&lt;/ref&gt;
|-
| စားသုံးသူတို့၏ ကုန်ဈေးနှုန်း ညွှန်းကိန်း ငွေကြေးဖောင်းပွမှု || ၂.၇% &lt;small&gt;(မတ်လ ၂၀၁၁&amp;nbsp;– မတ်လ ၂၀၁၂)&lt;/small&gt; || style=&quot;text-align: right;&quot; | &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.bls.gov/news.release/cpi.nr0.htm|title=Consumer Price Index: March 2012|publisher=Bureau of Labor Statistics|date=2012-04-13|accessdate=2012-04-17}}&lt;/ref&gt;
|-
| ဆင်းရဲမွဲတေမှု || ၁၅.၁% &lt;small&gt;(၂၀၁၀)&lt;/small&gt; || style=&quot;text-align: right;&quot; | &lt;ref name=CBPR10&gt;{{cite web|url=http://www.census.gov/prod/2011pubs/p60-239.pdf|title=Income, Poverty, and Health Insurance Coverage in the United States: 2010|publisher=U.S. Census Bureau|date=2010-09-14|accessdate=2011-09-16}}&lt;/ref&gt;
|-
| အများပြည်သူဆိုင်ရာ အကြွေး || $၁၅.၆၂ ထရီလီယံ &lt;small&gt;(ဧပြီလ ၁၃၊ ၂၀၁၂)&lt;/small&gt; || style=&quot;text-align: right;&quot; | &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.treasurydirect.gov/NP/BPDLogin?application=np|title=Debt Statistics|publisher=U.S. Dept. of the Treasury|accessdate=2012-04-17|archivedate=18 April 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110418203433/http://www.treasurydirect.gov/NP/BPDLogin?application=np}}&lt;/ref&gt;
|-
| အိမ်ထောင်စုများ၏ ပိုင်ဆိုင်မှု || $၅၈.၅ ထရီလီယံ &lt;small&gt;(4Q ၂၀၁၁)&lt;/small&gt; || style=&quot;text-align: right;&quot; | &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.federalreserve.gov/releases/Z1/Current/z1r-1.pdf|title=Flow of Funds Accounts of the United States: Flows and Outstandings Fourth Quarter 2011|publisher=U.S. Federal Reserve|date=2012-03-08|accessdate=2012-04-17}}&lt;/ref&gt;
|}

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် များပြားလှစွာသော သဘာဝအရင်းအမြစ်များ၊ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ပြီးသော အခြေခံအဆောက်အအုံများ၊ မြင့်မားသော ကုန်ပစ္စည်းထုတ်လုပ်ရေးစွမ်းအား များဖြင့် မောင်းနှင်ထားသော အရင်းရှင်စီးပွားရေးစနစ် ရှိသည်။&lt;ref&gt;Wright, Gavin, and Jesse Czelusta, &quot;Resource-Based Growth Past and Present&quot;, in ''Natural Resources: Neither Curse Nor Destiny'', ed. Daniel Lederman and William Maloney (World Bank, 2007), p. 185. ISBN 0-8213-6545-2.&lt;/ref&gt; နိုင်ငံတကာ ငွေကြေးအဖွဲ့၏ အဆိုအရ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ဂျီဒီပီ ၁၅.၁ ထရီလီယံ ဒေါ်လာမှာ ဈေးကွက် ငွေလဲလှယ်နှုန်းထားဖြင့် ကြည့်မည် ဆိုလျှင် တကမ္ဘာလုံး ထုတ်ကုန် စုစုပေါင်း၏ ၂၂ ရာခိုင်နှုန်းမျှ ရှိပြီး [[ဝယ်ယူနိုင်စွမ်းအား ကွာခြားမှုနှုန်း]] (PPP) ကိုထည့်တွက်မည် ဆိုပါက တကမ္ဘာလုံး ထုတ်ကုန်၏ ၁၉ ရာခိုင်နှုန်းမျှ ရှိသည်။.&lt;ref name=&quot;IMF GDP&quot;&gt; {{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2012/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=56&amp;pr.y=10&amp;sy=2009&amp;ey=2012&amp;scsm=1&amp;ssd=1&amp;sort=country&amp;ds=.&amp;br=1&amp;c=111&amp;s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&amp;grp=0&amp;a=|title=United States|publisher=International Monetary Fund|accessdate=April 22, 2012}}&lt;/ref&gt; အခြားနိုင်ငံများနှင့် ယှဉ်လျှင် တစ်နိုင်ငံချင်းစီထက် ဂျီဒီပီ ပိုမြင့်သော်လည်း ၂၀၀၈ ခုနှစ် စာရင်းအရ PPP ကို ထည့်တွက်မည် ဆိုလျှင် ဥရောပသမဂ္ဂ၏ ဂျီဒီပီထက် ၅ ရာခိုင်နှုန်းမျှ လျော့နည်းသည်။ တကမ္ဘာလုံးတွင် လူတစ်ဦးချင်း ဂျီဒီပီ အားဖြင့် နံပါတ် ၉ နေရာတွင် လည်းကောင်း၊ PPP ကို ထည့်တွက်ထားသော ဂျီဒီပီ အနေနှင့် နံပါတ် ၆ နေရာတွင် လည်းကောင်း ရှိသည်။.&lt;ref name=&quot;IMF GDP&quot;/&gt; အမေရိကန် ဒေါ်လာသည် တကမ္ဘာလုံးသုံးသော အဓိက အရံငွေ အမျိုးအစား ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.imf.org/external/np/sta/cofer/eng/cofer.pdf |title=Currency Composition of Official Foreign Exchange Reserves |format=PDF |date= |accessdate=2012-04-09}}&lt;/ref&gt;

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ကုန်စည်တင်သွင်းမှု အများဆုံးသော နိုင်ငံဖြစ်ပြီး တတိယမြောက် ကုန်စည် တင်ပို့မှု အများဆုံး နိုင်ငံဖြစ်သည်။ သို့သော် လူတစ်ဦးချင်း ပို့ကုန်တင်ပို့မှုမှာမူ မများလှပေ။ ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု၏ စုစုပေါင်း ကုန်သွယ်ရေး အရှုံးပြမှုမှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၆၃၅ ဘီလီယံမျှ ရှိသည်။&lt;ref name=Trade&gt;{{cite web|title=Trade Statistics|url=http://greyhill.com/trade-statistics|publisher=Greyhill Advisors|accessdate=2011-10-06}}&lt;/ref&gt; ကနေဒါနိုင်ငံ၊ တရုတ်နိုင်ငံ၊ မက္ကဆီကိုနိုင်ငံ၊ ဂျပန်နိုင်ငံ နှင့် ဂျာမနီနိုင်ငံတို့မှာ ထိပ်ဆုံး ကုန်သွယ်ဖက်များပင် ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.census.gov/foreign-trade/top/dst/current/balance.html|title=Top Ten Countries with which the U.S. Trades|publisher=U.S. Census Bureau|date=August 2009|accessdate=2009-10-12}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၀ ခုနှစ်အတွင်း ရေနံမှာ တင်သွင်းမှု အများဆုံး ကုန်စည်ဖြစ်ပြီး သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး စက်ကိရိယာများမှ အများဆုံးသော ပို့ကုန် ဖြစ်သည်။&lt;ref name=Trade/&gt; တရုတ်နိုင်ငံသည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ အများပြည်သူဆိုင်ရာ အကြွေးအများဆုံး ရှိသော ကြွေးရှင်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.csmonitor.com/USA/Politics/DC-Decoder/2011/0204/National-debt-Whom-does-the-US-owe|title=National debt: Whom does the US owe??publisher=CSMonitor.com|date=2011-02-04|accessdate=2011-07-14|archivedate=11 April 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120411202257/http://www.csmonitor.com/USA/Politics/DC-Decoder/2011/0204/National-debt-Whom-does-the-US-owe}}&lt;/ref&gt;

[[File:Wall-Street Nueva York6397.JPG|thumb|left|ဝေါလ်စထရိ နှင့် နယူးယောက် စတော့အိတ်ချိန်း သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဒေါ်လာ ပမာဏအားဖြင့် ကြည့်ပါက အကြီးဆုံးသော ငွေကြေးဈေးကွက်များ ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://ir.nyse.com/phoenix.zhtml?c=129145&amp;p=irol-newsArticle&amp;ID=1036503&amp;highlight=|title=New Release/Ultra Petroleum Corp.,|publisher=NYSE Euronext|date=2007-07-03|accessdate=2007-08-03}}&lt;/ref&gt;]]
၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် ပုဂ္ဂလိကလုပ်ငန်းများမှ နိုင်ငံစီးပွားရေး၏ ၈၆.၄ % အထိ ပါဝင်ခဲ့ပြီး ဖက်ဒရယ်အစိုးရ၏ လုပ်ငန်းများမှ ၄.၃ % မျှ ပါဝင်ခဲ့ကာ ပြည်နယ်နှင့် ဒေသဆိုင်ရာ အစိုးရများက ကျန်ရှိသော ၉.၃ % ကို ပါဝင်ခဲ့သည်။.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://greyhill.com/gdp-by-industry/ |title=GDP by Industry|publisher=Greyhill Advisors|accessdate=2011-10-13}}&lt;/ref&gt; နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးမှာ စက်မှုခေတ်လွန် အဆင့်သို့ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ခဲ့ပြီး ဖြစ်၍ ဝန်ဆောင်မှု လုပ်ငန်းများမှာ ဂျီဒီပီ၏ ၆၇.၈ % ကို ပံ့ပိုးပေးထားသော်လည်း အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် စက်မှုဆိုင်ရာ အင်အားကြီးနိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ အဖြစ် ရှိနေသေးသည်။&lt;ref name=Econ&gt;{{cite web|url=http://usinfo.state.gov/products/pubs/economy-in-brief/page3.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080312123609/http://usinfo.state.gov/products/pubs/economy-in-brief/page3.html|archivedate=12 March 2008|accessdate=2008-03-12|title=USA Economy in Brief|publisher=U.S. Dept. of State, International Information Programs}}&lt;/ref&gt; စီးပွားရေး လုပ်ငန်းများတွင် ငွေလည်ပတ်မှု အများဆုံး လုပ်ငန်းမှာ လက်လီ လက်ကား ရောင်းဝယ်ရေး လုပ်ငန်း ဖြစ်ပြီး ဝင်ငွေအများဆုံး လုပ်ငန်းမှာ ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်း ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.census.gov/compendia/statab/2009/tables/09s0724.xls|title=Table 724—Number of Tax Returns, Receipts, and Net Income by Type of Business and Industry: 2005|publisher=U.S. Census Bureau|accessdate=2009-10-12}}&lt;/ref&gt; ထုတ်ကုန်များတွင် ဦးဆောင်ဦးရွက် ပြုနေသည်မှာ ဓာတုဆိုင်ရာ ထုတ်ကုန်များ ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.census.gov/compendia/statab/2009/tables/09s0964.xls|title=Table 964—Gross Domestic Product in Current and Real (2000) Dollars by Industry: 2006|publisher=U.S. Census Bureau|date=May 2008|accessdate=2009-10-12}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် တတိယမြောက် အများဆုံး ရေနံထုတ်လုပ်သည့် နိုင်ငံဖြစ်ပြီး ရေနံ တင်သွင်းမှု အများဆုံး နိုင်ငံလည်း ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2173rank.html|title=Rank Order—Oil (Production)|publisher=CIA|work=The World Factbook|accessdate=2009-10-12|archivedate=12 May 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120512233445/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2173rank.html}}{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2174rank.html|title=Rank Order—Oil (Consumption)|publisher=CIA|work=The World Factbook|accessdate=2009-10-12|archivedate=26 December 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181226073521/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2174rank.html%20}}{{cite web|url=http://www.eia.doe.gov/pub/oil_gas/petroleum/data_publications/company_level_imports/current/import.html|title=Crude Oil and Total Petroleum Imports Top 15 Countries|publisher=U.S. Energy Information Administration|date=2009-09-29|accessdate=2009-10-12}}&lt;/ref&gt; ကမ္ဘာပေါ်တွင် လျှပ်စစ်စွမ်းအင် နှင့် နျူးကလီယား စွမ်းအင် ထုတ်လုပ်ရာတွင် ပထမ နေရာမှ ရှိနေပြီး သဘာဝဓာတ်ငွေ့ရည်၊ ကန့်၊ ဖော့စဖိတ် နှင့် ဆား ထုတ်လုပ်ရာတွင်လည်း ပထမနေရာမှ ရှိသည်။ စိုက်ပျိုးရေး လုပ်ငန်းသည် အမေရိကန် ဂျီဒီပီ၏ ၁ ရာခိုင်နှုန်းမျှ သာ ရှိသည်။&lt;ref name=Econ/&gt; သို့သော်လည်း အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ပြောင်းဖူး&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.grains.org/page.ww?section=Barley,+Corn+%26+Sorghum&amp;name=Corn|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080112182404/http://www.grains.org/page.ww?section=Barley,+Corn+%26+Sorghum&amp;name=Corn|archivedate=12 January 2008|title=Corn|publisher=U.S. Grains Council|accessdate=2008-03-13}}&lt;/ref&gt; နှင့် ပဲပုတ် (soybean) &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.worldwatch.org/node/5442|title=Soybean Demand Continues to Drive Production|publisher=Worldwatch Institute|date=2007-11-06|accessdate=2008-03-13|archivedate=16 March 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080316060234/http://www.worldwatch.org/node/5442}}&lt;/ref&gt;ထုတ်လုပ်ရာတွင် ပထမနေရာတွင် ရှိသည်။ အမေရိကန် ကုမ္ပဏီများ ဖြစ်သည့် ကိုကာကိုလာ နှင့် မက်ဒေါ်နယ်တို့သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူသိအများဆုံး အမှတ် တံဆိပ် ၂ ခု ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cheskin.com/view_news.php?id=2|title=Sony, LG, Wal-Mart among Most Extendible Brands|publisher=Cheskin|date=2005-06-06|accessdate=2007-06-19|archivedate=12 March 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120312001935/http://www.cheskin.com/view_news.php?id=2}}&lt;/ref&gt;

၂၀၁၀ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ စာရင်းအရ အမေရိကန်နိုင်ငံတွင် အလုပ်လုပ်ကိုင်သူ ၁၅၄.၁ သန်း ရှိသည်။ အစိုးရဝန်ထမ်းပေါင်း ၂၁.၂ သန်းမျှ ရှိသဖြင့် အစိုးရသည် အကြီးဆုံးသော အလုပ်ရှင် ဖြစ်သည်။ ပုဂ္ဂလိက လုပ်ငန်းခွင်များတွင် အလုပ်သမား အများဆုံးရှိသော ကဏ္ဍများမှာ ကျန်းမာရေး နှင့် လူမှုဖူလုံရေး ကဏ္ဍတို့ ဖြစ်ပြီး အလုပ်သမား ၁၆.၄ သန်းမျှ ရှိသည်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုရှိ အလုပ်သမားများ၏ ၁၂ % မှာ သမဂ္ဂဝင်များ ဖြစ်ကြပြီး အနောက် ဥရောပတွင် ၃၀ % မျှ ရှိသဖြင့် အနောက်ဥရောပနိုင်ငံများလောက် သမဂ္ဂဝင်သူ မများပေ။&lt;ref&gt;{{cite web|author=Fuller, Thomas|url=http://www.iht.com/articles/2005/06/14/news/europe.php|title=In the East, Many EU Work Rules Don't Apply|date=2005-06-15|work=International Herald Tribune|accessdate=2007-06-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20050616015106/http://www.iht.com/articles/2005/06/14/news/europe.php|archivedate=16 June 2005}}&lt;/ref&gt; ကမ္ဘာ့ဘဏ်၏ အဆိုအရ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် အလုပ်သမားများကို အလုပ်ခန့်ရန် နှင့် အလုပ်ဖြုတ်ရန် အတွက် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အလွယ်ကူဆုံးသော တိုင်းပြည်ဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot;EDBI&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.doingbusiness.org/ExploreEconomies/?economyid=197|accessdate=2007-06-28|title=Doing Business in the United States (2006)|publisher=World Bank}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၉ ခုနှစ် စာရင်း အရ ကမ္ဘာပေါ်တွင် တတိယမြောက် အလုပ်ပေါ်မှ ပြန်ရသည့် အကျိုးအမြတ် (Productivity) အမြင့်မားဆုံး နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး လူဇင်ဘတ်နိုင်ငံ နှင့် နော်ဝေနိုင်ငံတို့၏ နောက်မှ လိုက်သည်။ တစ်နာရီချင်း အလုပ်ပေါ်မှ ပြန်ရသည့် အကျိုးအမြတ် အနေဖြင့် ကြည့်ပါက စတုတ္ထနေရာတွင် ရှိပြီး ထိုနှစ်နိုင်ငံနှင့် နယ်သာလန်နိုင်ငံတို့၏ နောက်မှ လိုက်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.conference-board.org/data/economydatabase/|title=Total Economy Database, Summary Statistics, 1995–2010|publisher=The Conference Board|work=The Conference Board Total Economy Database|date=September 2010|accessdate=2009-09-20}}&lt;/ref&gt; ဥရောပနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု၏ အိမ်ခွန် မြေခွန် နှင့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းခွန်များမှာ မြင့်မားပြီး အလုပ်သမားအခွန် နှင့် စားသုံးမှု အခွန်များမှာ နည်းပါးသည်။&lt;ref&gt;{{cite news|author=Gumbel, Peter|url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,662737-2,00.html|title=Escape from Tax Hell|date=2004-07-11|work=Time|accessdate=2007-06-28|archivedate=7 January 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100107005616/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,662737-2,00.html}}&lt;/ref&gt;

=== ဝင်ငွေနှင့် လူသားဖွံ့ဖြိုးမှု ===
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု သန်းခေါင်စာရင်း ဌာန၏ စာရင်းအရ အခွန်မကောက်ခံရမီ အိမ်ထောင်စု တစ်ခုချင်း၏ အလယ်အလတ် ဝင်ငွေမှာ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၄၉,၄၄၅ မျှ ဖြစ်သည်။ အာရှ-အမေရိကန် အိမ်ထောင်စုများ၏ အလယ်အလတ်ဝင်ငွေမှာ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၆၄,၃၀၈ အထိ ရှိပြီး အာဖရိကန်-အမေရိကန် အိမ်ထောင်စုများ၏ အလယ်အလတ်ဝင်ငွေမှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၂,၆၀၈ မျှသာ ရှိသည်။&lt;ref name=CBPR10/&gt; ဝယ်ယူနိုင်စွမ်းအား ကွာခြားမှုနှုန်းကို ထည့်သွင်းတွက်ချက်ပါက အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုရှိ အိမ်ထောင်စုတို့၏ အလယ်အလတ် ဝင်ငွေမှာ ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများမှ ချမ်းသာသော လူတန်းစားတို့၏ ဝင်ငွေနှင့် ညီမျှသည်။ ၂၀ ရာစု အလယ်ပိုင်းတွင် ဆင်းရဲမွဲတေမှုနှုန်းမှာ အလျှင်အမြန် လျော့ကျသွားခဲ့သော်လည်း ၁၉၇၀ ပြည့်နှစ်များတွင် ဆင်းရဲမွဲတေမှုနှုန်းမှာ ပြန်လည်မြင့်တက်လာခဲ့သည်။ နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်းတွင် အမေရိကန် နိုင်ငံသား၏ ၁၁% မှ ၁၅% အထိမှာ ဆင်းရဲမွဲတေမှုမျဉ်း၏ အောက်တွင် ရှိနေပြီး ၅၈.၅% သော နိုင်ငံသားတို့မှာ အသက် ၂၅ နှစ်မှ အသက် ၇၅ နှစ်အတွင်း အနည်းဆုံး ၁ နှစ်မျှ ဆင်းရဲချို့တဲ့စွာ သုံးစွဲရမှု ရှိသည်။&lt;ref name=&quot;USCB IP&amp;HIC 2007&quot;&gt;{{cite web|author=DeNavas-Walt, Carmen, Bernadette D. Proctor, and Jessica Smith|url=http://www.census.gov/prod/2008pubs/p60-235.pdf|format=PDF|title=Income, Poverty, and Health Insurance Coverage in the United States: 2007|publisher=U.S. Census Bureau|month=August|year=2008|accessdate=2008-11-13}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Hacker|first=Jacob S.|year=2006|title=The Great Risk Shift: The New Economic Insecurity and the Decline of the American Dream|url=https://archive.org/details/greatriskshiftas00hack|location=New York|publisher=Oxford University Press|isbn=0-19-533534-1}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် ဆင်းရဲသား အမေရိကန်နိုင်ငံသား ၄၆.၂ သန်းမျှရှိပြီး ၄ နှစ်ဆက်တိုက် မြင့်တက်လာသော အရေအတွက်ပင် ဖြစ်သည်။&lt;ref name=CBPR10/&gt;

[[File:South San Jose (crop).jpg|thumb|ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်၊ ဆန်ဂျို့စ်မြို့ရှိ လူလတ်တန်းစားတို့၏ ဆင်ခြေဖုံး]]
ဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံများထဲတွင် အစိုးရက နိုင်ငံသားတို့၏ လူမှုဖူလုံရေးကို ကြည့်ရှုစောင့်ရှောက်မှုတွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် အနည်းဆုံး နိုင်ငံများတွင် ပါသည်။ ဆင်းရဲချမ်းသာ ကွာဟမှုနှင့် ဆင်းရဲမွဲတေမှုနှုန်းကို လျော့ချရာတွင် ချမ်းသာသောနိုင်ငံများထဲ၌ အလယ်ခေါင် အဆင့် ထက်ပင် နိမ့်ကျသေးသည်။&lt;ref name=&quot;Sme&quot;&gt;{{cite journal | last1 = Smeeding | first1 = T. M. | year = 2005 | title = Public Policy: Economic Inequality and Poverty: The United States in Comparative Perspective | url = | journal = Social Science Quarterly | volume = 86 | issue = | pages = 955–983 | doi = 10.1111/j.0038-4941.2005.00331.x }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal | last1 = Kenworthy | first1 = L. | year = 1999 | title = Do Social-Welfare Policies Reduce Poverty? A Cross-National Assessment&quot; ''Social Forces'' 77(3), 1119–1139. Bradley, D., E. Huber, S. Moller, F. Nielsen, and J. D. Stephens (2003). &quot;Determinants of Relative Poverty in Advanced Capitalist Democracies | url = | journal = American Sociological Review | volume = 68 | issue = 1| pages = 22–51 }}&lt;/ref&gt;သို့သော်လည်း လူမှုရေး လုပ်ငန်းများတွင် အသုံးပြုသည့် အစိုးရနှင့် ပုဂ္ဂလိကတို့၏ အသုံးစရိတ်များမှာ လူတစ်ဦးချင်းစီ အတွက် ကြည့်လျှင် မြင့်မားသည်။&lt;ref&gt;{{cite journal|last=Fishback|first=Price V.|date=May 2010|title=Social Welfare Expenditures in the United States and the Nordic Countries: 1900–2003|journal=NBER Working Paper series|volume=15982|url=http://papers.nber.org/papers/w15982}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန်၏ လူမှုဖူလုံရေး စောင့်ရှောက်မှုမှာ အသက်ကြီးသူများအတွက် ဆင်းရဲမှုကို သိသိသာသာ လျှော့ချပေးနိုင်သော်လည်း&lt;ref&gt;Orr, D. (November–December, 2004). &quot;Social Security Isn't Broken: So Why the Rush to 'Fix' It?&quot; In C. Sturr and R. Vasudevan, eds. (2007). ''Current Economic Issues''. Boston: Economic Affairs Bureau.&lt;/ref&gt; ငယ်ရွယ်သူများအတွက်မူ ထောက်ပံ့မှုမှာ အတော်ပင် နည်းသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.prospect.org/cs/articles?article=a_new_deal_of_their_own|author=Starr, Paul|date=2008-02-25|title=A New Deal of Their Own|work=American Prospect|accessdate=2008-07-24|archivedate=5 May 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080505021735/http://www.prospect.org/cs/articles?article=a_new_deal_of_their_own}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် စက်မှုလုပ်ငန်း တိုးတက်သော နိုင်ငံ ၂၁ နိုင်ငံရှိ ကလေးသူငယ်များ၏ ပျော်ရွှင်ကျန်းမာမှုကို ယူနီဆက်ဖ် အဖွဲ့မှ လေ့လာရာတွင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် နောက်ဆုံးမှ စ၍ ရေတွက်လျှင် ဒုတိယနေရာတွင် ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/nol/shared/bsp/hi/pdfs/13_02_07_nn_unicef.pdf|title=Child Poverty in Perspective: An Overview of Child Well-Being in Rich Countries|author=UNICEF|work=BBC|year=2007|accessdate=2007-09-10}}&lt;/ref&gt;

၁၉၄၇ ခုနှစ် နှင့် ၁၉၇၉ ခုနှစ်ကြားတွင် အမေရိကန်ရှိ လူတန်းစား အားလုံး၏ ဝင်ငွေအစစ်အမှန်မှာ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းမျှ မြင့်တက်ခဲ့ပြီး ဆင်းရဲသော အမေရိကန်များ၏ ဝင်ငွေမှာ ချမ်းသာသော အမေရိကန်များ၏ ဝင်ငွေထက် ပို၍ လျင်မြန်စွာ မြင့်တက်ခဲ့သည်။&lt;ref name=Hartman&gt;{{cite web|url=http://www.demos.org/inequality/numbers.cfm#1|author=Hartman, Chris|year=2008|title=By the Numbers: Income|publisher=Demos|accessdate=2008-07-24|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110725230318/http://www.demos.org/inequality/numbers.cfm#1|archivedate=25 July 2011}}&lt;/ref&gt; ထိုနောက်ပိုင်းတွင် ဝင်ငွေတိုးတက်မှုမှာ နှေးကွေးလာခဲ့ပြီး ပို၍ မညီမမျှ ဖြစ်လာခဲ့ကာ စီးပွားရေးအတွက် လုံခြုံစိတ်ချရမှုမှာ လျော့နည်းလာခဲ့သည်။&lt;ref name=Hartman/&gt;&lt;ref&gt;Bartels, L. M. (2008). ''Unequal Democracy: The Political Economy of the New Gilded Age''. Princeton, NJ: Princeton University Press, p. 20.&lt;/ref&gt; ၁၉၈၀ ခုနှစ်မှ စ၍ လူတန်းစားအားလုံး၏ မိသားစုအလိုက် ဝင်ငွေမှာ မြင့်တက်လာခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|author=Henderson, David R.|url=http://www.hoover.org/publications/digest/3522596.html|title=The Rich—and Poor—Are Getting Richer|work=Hoover Digest|year=1998|accessdate=2007-06-19}}&lt;/ref&gt; လင်မယား နှစ်ယောက်စလုံး အလုပ်လုပ်ကြသည့် အတွက်ကြောင့် လည်းကောင်း၊ ယောက်ျား မိန်းမ လစာ ကွာဟမှု လျော့နည်းလာသည့် အတွက်ကြောင့်လည်းကောင်း၊ အလုပ်ချိန် များပြားလာသည့် အတွက်ကြောင့် လည်းကောင်း ထိုသို့ မြင့်တက်လာခြင်း ဖြစ်ပြီး ထိပ်ဆုံးမှ အချမ်းသာဆုံးသော သူများအတွက် တိုးတက်မှု ပိုများလာခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;Sme&quot;/&gt;&lt;ref name=Hartman/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.frbsf.org/news/speeches/2006/1106.html|author=Yellen, J.|year=2006|title=Speech to the Center for the Study of Democracy 2006–2007 Economics of Governance Lecture University of California, Irvine|publisher=Federal Reserve Board|location=San Francisco|accessdate=2008-07-24|archivedate=5 December 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101205221853/http://www.frbsf.org/news/speeches/2006/1106.html}}{{cite web|author=Shapiro, Isaac|url=http://www.cbpp.org/cms/?fa=view&amp;id=746|title=New IRS Data Show Income Inequality Is Again on the Rise|date=2005-10-17|publisher=Center on Budget and Policy Priorities|accessdate=2007-05-16}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် ဝင်ငွေ အကောင်းဆုံး ထိပ်ဆုံး ၁% မှ ၂၁.၈% အထိသော သူများ၏ ဝင်ငွေမှာ ၁၉၈၀ ခုနှစ်နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ၂ ဆမျှ မြင့်တက်လာခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.nytimes.com/2007/03/29/business/29tax.html?ex=1332820800&amp;en=fb472e72466c34c8&amp;ei=5088&amp;partner=rssnyt&amp;emc=rss|title=Income Gap Is Widening, Data Shows|author=Johnston, David Cay|work=New York Times|date=2007-03-29|accessdate=2007-05-16}}&lt;/ref&gt; ထို့အတွက်ကြောင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံများတွင် ဆင်းရဲချမ်းသာ ကွာဟမှု အများဆုံး နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။.&lt;ref name=&quot;Sme&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://elsa.berkeley.edu/~saez/TabFig2005prel.xls|author=Saez, E.|title=Table A1: Top Fractiles Income Shares (Excluding Capital Gains) in the U.S., 1913–2005|publisher=UC Berkeley|month=October|year=2007|accessdate=2008-07-24}}{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2172.html|title=Field Listing—Distribution of Family Income—Gini Index|publisher=CIA|work=The World Factbook|date=2007-06-14|accessdate=2007-06-17|archivedate=13 June 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070613005439/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2172.html}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုတွင် ဝင်ငွေအလိုက် ကောက်ခံသော အမြတ်ခွန်စနစ် ရှိ၍ ဝင်ငွေများသူများမှ အမြတ်ခွန် ရာခိုင်နှုန်း များများ ပိုပေးရသော စနစ် ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web | url=http://www.taxfoundation.org/blog/show/27134.html | title=No Country Leans on Upper-Income Households as Much as U.S | publisher=The Tax Foundation | date=March 21, 2011 | accessdate=March 15, 2012 | author=Hodge, Scott | archivedate=12 May 2012 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20120512050914/http://www.taxfoundation.org/blog/show/27134.html }}&lt;/ref&gt; ထိပ်ဆုံး ၁ ရာခိုင်နှုန်းမှာ ဖက်ဒရယ်အစိုးရ အတွက် အမြတ်ခွန် ၂၇.၆% ကို ပေးခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး ထိပ်ဆုံး ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းမှ အမြတ်ခွန် ၅၄.၇ ရာခိုင်နှုန်းကို ပေးခဲ့ခြင်းပင် ဖြစ်သည်။.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cbo.gov/ftpdocs/88xx/doc8885/EffectiveTaxRates.shtml|title=Shares of Federal Tax Liabilities, 2004 and 2005|publisher=Congressional Budget Office|accessdate=2008-11-02}}&lt;/ref&gt; ဝင်ငွေ အမြတ်ခွန် စသည်တို့နှင့် အလားတူပင် ချမ်းသာကြွယ်ဝမှုမှာလည်း ထိပ်ဆုံးရှိ လူတန်းစားတွင် အများဆုံးဖြစ်သည်။ အချမ်းသာဆုံးသော လူဦးရေ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းမှာ တစ်နိုင်ငံလုံး ချမ်းသာကြွယ်ဝမှု၏ ၆၉.၈ ရာခိုင်နှုန်းကို ပိုင်ဆိုင်ကြပြီး ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံများတွင် ဒုတိယမြောက် အများဆုံးသော ဝေစုပင် ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|author=Domhoff, G. William|url=http://sociology.ucsc.edu/whorulesamerica/power/wealth.html|title=Table 4: Percentage of Wealth Held by the Top 10% of the Adult Population in Various Western Countries|publisher=University of California at Santa Cruz, Sociology Dept.|work=Power in America|month=December|year=2006|accessdate=2006-08-21}}&lt;/ref&gt; အချမ်းသာဆုံးသော ၁% မှာ စုစုပေါင်း ချမ်းသာကြွယ်ဝမှု၏ ၃၃.၄% ကို ပိုင်ဆိုင်ကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|author=Kennickell, Arthur B.|url=http://www.federalreserve.gov/pubs/oss/oss2/papers/concentration.2004.5.pdf|title=Table11a: Amounts (Billions of 2004 Dollars) and Shares of Net Worth and Components Distributed by Net Worth Groups, 2004|publisher=Federal Reserve Board|work=Currents and Undercurrents: Changes in the Distribution of Wealth, 1989–2004|date=2006-08-02|accessdate=2007-06-24}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် ကုလသမဂ္ဂ ဖွံ့ဖြိုးရေး အစီအစဉ်မှ ဆင်းရဲချမ်းသာ ကွာဟမှုနှုန်းကို ထည့်တွက်ထားသော လူသားဖွံ့ဖြိုးမှု ညွှန်းကိန်း (inequality-adjusted human development index သို့ IHDI) တွင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုကို တကမ္ဘာလုံးရှိ နိုင်ငံပေါင်း ၁၃၉ နိုင်ငံ အတွင်း နံပါတ် ၁၂ နေရာတွင် အဆင့်သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ဆင်းရဲချမ်းသာ ကွာဟမှုနှုန်းကို ထည့်မတွက်ထားသော လူသား ဖွံ့ဖြိုးမှု ညွှန်းကိန်း(Human Development Index သို့ HDI) ထက် ၈ နေရာမျှ အောက်ရောက်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/statistics/ihdi/ |title=Statistics &amp;#124; Inequality-adjusted HDI &amp;#124; Human Development Reports (HDR) &amp;#124; United Nations Development Programme (UNDP) |publisher=Hdr.undp.org |date= |accessdate=2010-11-05}}&lt;/ref&gt;

== အခြေခံ အဆောက်အအုံ ==
=== သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာ ===
[[File:Aldrin Apollo 11.jpg|thumb|left|upright|အပိုလို ၁၁ အာကာသယာဉ်မှ ရိုက်ကူးထားသော ဓာတ်ပုံ တစ်ပုံဖြစ်ပြီး ဘပ်ဇ်အယ်လ်ဒရင် အား လ၏ မျက်နှာပြင် ပေါ်တွင် တွေ့ရစဉ်]]
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် သိပ္ပံဆိုင်ရာ သုတေသနနှင့် နည်းပညာဆိုင်ရာ ကြံဆတီထွင်မှုတို့တွင် ၁၉ ရာစု နှောင်းပိုင်းကတည်းက ခေါင်းဆောင်အဖြစ် ရှိနေသည်။ ၁၈၇၆ ခုနှစ်တွင် [[အလက်ဇန္ဒား ဂရေဟမ် ဘဲလ်]]အား အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ တယ်လီဖုန်းနှင့် ပတ်သတ်သော ပထမဆုံး မူပိုင်ခွင့်ကို ချထားပေးခဲ့သည်။ [[သောမတ် အက်ဒီဆင်]]၏ ဓာတ်ခွဲခန်းမှ ပထမဦးဆုံးသော ဓာတ်ပြားဖွင့်စက်၊ ပထမဦးဆုံး ကြာရှည်ခံ မီးလုံး၊ ပထမဆုံး အသုံးပြုနိုင်သည့် ရုပ်ရှင်ကင်မရာတို့ကို တီထွင် ထုတ်လုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ နီကိုလာ တက်စလာမှ အေစီ လျှပ်စီးကြောင်း၊ အေစီ မော်တာနှင့် ရေဒီယိုတို့ကို ပထမဦးဆုံး တီထွင်ကြံဆခဲ့သည်။ ၂၀ ရာစု အစောပိုင်းတွင် ရမ်ဆန် အီး အိုးလ် နှင့် [[ဟင်နရီ ဖို့ဒ်]] တို့၏ မော်တော်ကား ကုမ္ပဏီမှစ၍ အလိုအလျောက် ကုန်ထုတ်လုပ်ရေး လိုင်းများ စတင်ခေတ်စားလာခဲ့သည်။ ၁၉၀၃ ခုနှစ်တွင် ရိုက်ညီနောင်မှ ပထမဆုံး ထိန်းချုပ်မောင်းနှင်နိုင်သော လေယာဉ်ကို စတင် တီထွင် ခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web| author =Benedetti, François| url =http://www.fai.org/news_archives/fai/000295.asp| archiveurl =https://web.archive.org/web/20070912065254/http://www.fai.org/news_archives/fai/000295.asp| archivedate =12 September 2007| title =100 Years Ago, the Dream of Icarus Became Reality| publisher =Fédération Aéronautique Internationale (FAI)| date =2003-12-17| accessdate =2007-08-15}}&lt;/ref&gt;

၁၉၃၀ ခုနှစ်တွင် နာဇီဝါဒ ထွန်းကားလာမှုကြောင့် အဲလ်ဘတ် အိုင်းစတိုင်း၊ အန်ရစ်ကို ဖာမီ နှင့် ဂျွန် ဗွန် နျူမန် အပါအဝင် ဥရောပ သိပ္ပံပညာရှင် အတော်များများသည် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသို့ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင် လာခဲ့ကြသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း မန်ဟတ်တန် ပရော့ဂျက်မှ အဏုမြူဗုံးကို စတင်တီထွင်ခဲ့ပြီး အဏုမြူခေတ်သို့ လမ်းပြ ဝင်ရောက်လာခဲ့သည်။ အာကာသအတွင်း အပြိုင်အဆိုင် ဝင်ရောက်ရန် ကြိုးပမ်းမှုများမှ ဒုံးပျံများ၊ မက်တီးရီးယဲလ် နည်းပညာများ၊ ကွန်ပျူတာ ပညာရပ်များ အလျှင်အမြန် တိုးတက်လာခဲ့သည်။ အိုင်ဘီအမ်၊ အက်ပဲလ် ကွန်ပျူတာ နှင့် [[မိုက်ခရိုဆော့ဖ်]]တို့မှ ကွန်ပျူတာ နည်းပညာကို မွမ်းမံပြီး လူတစ်ဦးချင်းသုံး ကွန်ပျူတာများကို ထုတ်လုပ်ရောင်းချရာမှ ကွန်ပျူတာများ ခေတ်စားလာခဲ့သည်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုမှ အင်တာနက် နည်းပညာကို အစပျိုးသော အေပရာနက် (APRANET) နှင့် [[အင်တာနက်]] ကို တီထွင်ရာတွင် အဓိကနေရာမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။ ယနေ့ခေတ်တွင် သုတေသန လုပ်ငန်းအတွက် အသုံးပြုငွေ၏ ၆၄% မှာ ပုဂ္ဂလိက လုပ်ငန်းများမှ ပံ့ပိုးခြင်း ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web | url = https://www.census.gov/compendia/statab/2008/tables/08s0775.xls | title = Research and Development (R&amp;D) Expenditures by Source and Objective: 1970 to 2004 | publisher = U.S. Census Bureau | accessdate = 2007-06-19 }}&lt;/ref&gt; အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် သိပ္ပံဆိုင်ရာ သုတေသန စာတမ်းများ ထုတ်ဝေရာတွင် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ထိပ်ဆုံးနိုင်ငံ ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite news | url = http://www.guardian.co.uk/education/2006/mar/21/highereducation.uk4 |author=MacLeod, Donald| title = Britain Second in World Research Rankings | date=2006-03-21 | work = Guardian | accessdate = 2006-05-14 | location=London}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၀ ခုနှစ် ဧပြီလတွင် အမေရိကန် အိမ်ထောင်စုများ၏၆၈% သည် မြန်နှုန်းမြင့် အင်တာနက်ကို တပ်ဆင်အသုံးပြုလျက် ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web| url =http://www.esa.doc.gov/Reports/exploring-digital-nation-computer-and-internet-use-home| title =Exploring the Digital Nation—Computer and Internet Use at Home| publisher =U.S. Dept. of Commerce, Economics and Statistics Administration| date =2011-11-08| accessdate =2012-04-11| archivedate =16 May 2012| archiveurl =https://web.archive.org/web/20120516052644/http://www.esa.doc.gov/Reports/exploring-digital-nation-computer-and-internet-use-home}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန်သည် ဗီဇအား ပြုပြင်ထားသော အစားအစာများကို အဓိက တီထွင်စိုက်ပျိုးသော နိုင်ငံဖြစ်ပြီး တကမ္ဘာလုံးရှိ ဇီဝနည်းပညာ အသုံးပြု စိုက်ပျိုးထားသော သီးနှံများ၏ တစ်ဝက်ခန့်ကို စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web | url = http://www.isaaa.org/resources/publications/briefs/39/download/isaaa-brief-39-2008.pdf | title = ISAAA Brief 39-2008: Executive Summary—Global Status of Commercialized Biotech/GM Crops: 2008 | publisher = International Service for the Acquisition of Agri-Biotech Applications |page=15| accessdate = 2010-07-16 }}&lt;/ref&gt;

=== သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး ===
[[File:Map of current Interstates.svg|thumb|ပြည်နယ်အချင်းချင်း ဆက်သွယ်ထားသော အဝေးပြေးလမ်းစနစ်မှာ ၄၆,၈၇၆မိုင် (၇၅,၄၄၀ ကီလိုမီတာ)မျှ ရှည်လျားသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web |title=Interstate FAQ (Question #3) |publisher=Federal Highway Administration |year=2006 |url=http://www.fhwa.dot.gov/interstate/faq.htm#question3 |accessdate=2009-03-04}}&lt;/ref&gt;]]
လူတစ်ဦးချင်း အတွက် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးတွင် မော်တော်ကားမှာ အဓိကဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် အရှည်ဆုံးသော အဝေးပြေးလမ်းမ စနစ်များ တွင် တစ်ခု အပါအဝင်ဖြစ်သော လမ်းမများ အပါအဝင် ၁၃ သန်းမျှ ရှိသော လမ်းများ ဆက်သွယ်နေသော ကွန်ယက် ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|author=Newgeography.com |url=http://www.newgeography.com/content/002003-china-expressway-system-exceed-us-interstates |title=China Expressway System to Exceed US Interstates |publisher=Newgeography.com |date=2011-01-22 |accessdate=2011-09-16}}&lt;/ref&gt; ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဒုတိယမြောက် အကြီးဆုံးသော မော်တော်ကား ဈေးကွက် ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite news|author=Agencies |url=http://www.guardian.co.uk/business/2010/jan/08/china-us-car-sales-overtakes |title=China overtakes US in car sales &amp;#124; Business &amp;#124; guardian.co.uk |publisher=Guardian |date= 2010-01-08|accessdate=2011-07-10 |location=London}}&lt;/ref&gt; ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူတစ်ဦးချင်း အလိုက် မော်တော်ကား အစင်းရေ အများဆုံးရှိပြီး လူ ၁ ထောင်လျှင် မော်တော်ကား ၇၆၅ စီး မျှ အချိုးအစား ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.nationmaster.com/graph/tra_mot_veh-transportation-motor-vehicles |title=Motor vehicles statistics&amp;nbsp;– countries compared worldwide |publisher=NationMaster |date= |accessdate=2011-07-10}}&lt;/ref&gt; အိမ်သုံးကားများ၏ ၄၀% ခန့်မှာ ဗင်န်ကားများ၊ SUV များနှင့် လိုက်ထရပ်များ ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url =http://www.bts.gov/publications/highlights_of_the_2001_national_household_travel_survey/html/section_01.html|title =Household, Individual, and Vehicle Characteristics|publisher =U.S. Dept. of Transportation, Bureau of Transportation Statistics|work =2001 National Household Travel Survey|accessdate =2007-08-15|archivedate =29 September 2007|archiveurl =https://web.archive.org/web/20070929125403/http://www.bts.gov/publications/highlights_of_the_2001_national_household_travel_survey/html/section_01.html}}&lt;/ref&gt; ပျမ်းမျှ အနေနှင့် ကြည့်ပါက အမေရိကန် တစ်ယောက်လျှင် (ယာဉ်မောင်းသူ နှင့် မမောင်းသူပါ ထည့်တွက်ထားသည်။) ကားမောင်းချိန် တစ်နေ့လျှင် ၅၅ မိနစ်မျှ ရှိပြီး ၂၉မိုင် (၄၇ ကီလိုမီတာ) မျှ သွားလာနေ ကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url =http://www.bts.gov/publications/highlights_of_the_2001_national_household_travel_survey/html/section_02.html|title =Daily Passenger Travel|publisher =U.S. Dept. of Transportation, Bureau of Transportation Statistics|work =2001 National Household Travel Survey|accessdate =2007-08-15|archivedate =29 September 2007|archiveurl =https://web.archive.org/web/20070929125646/http://www.bts.gov/publications/highlights_of_the_2001_national_household_travel_survey/html/section_02.html}}&lt;/ref&gt;

အများသုံးယာဉ်များဖြင့် အလုပ်သွားကြသူများမှာ ၉ ရာခိုင်နှုန်း ရှိပြီး&lt;ref&gt;{{cite web | url = http://www.policy.rutgers.edu/vtc/documents/TOD.Euro-Style_Planning-Renne-Wells.pdf | format = PDF | author = Renne, John L., and Jan S. Wells | title = Emerging European-Style Planning in the United States: Transit-Oriented Development (p. 2) | year = 2003 | publisher = Rutgers, The State University of New Jersey | accessdate = 2007-06-11 | archivedate = 12 September 2014 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20140912143021/http://www.policy.rutgers.edu/vtc/documents/TOD.Euro-Style_Planning-Renne-Wells.pdf }}&lt;/ref&gt; နိုင်ငံပေါင်း ၁၇ နိုင်ငံကို စာရင်းကောက်ရာတွင် နောက်ဆုံးနေရာမှ ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web |url=http://switchboard.nrdc.org/blogs/kbenfield/natgeo_surveys_countries_trans.html |title=NatGeo surveys countries' transit use: guess who comes in last &amp;#124; Kaid Benfield's Blog &amp;#124; Switchboard, from NRDC |publisher=Switchboard.nrdc.org |date=2009-05-18 |accessdate=2011-07-10 |archivedate=20 January 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150120234533/http://switchboard.nrdc.org/blogs/kbenfield/natgeo_surveys_countries_trans.html }}&lt;/ref&gt; ရထားဖြင့် ကုန်စည်ပို့ဆောင်ခြင်းမှာ အများအပြားပင် ဖြစ်သော်လည်း ရထားဖြင့် ခရီးသွားသူ အလွန်နည်းသည်။&lt;ref&gt;{{cite web | url = http://www.gao.gov/products/GAO-07-15 | title = Intercity Passenger Rail: National Policy and Strategies Needed to Maximize Public Benefits from Federal Expenditures| date=2006-11-13| publisher = U.S. Government Accountability Office| accessdate = 2007-06-20 }}&lt;/ref&gt; အမ်ထရက် (Amtrak) ဟုခေါ်သည့် တစ်နိုင်ငံလုံးရှိ မြို့များအချင်းချင်း သွားလာသည့် ခရီးသည်တင် ရထားလုပ်ငန်းမှ ၂၀၀၀ ခုနှစ်မှ ၂၀၁၀ ခုနှစ် အတွင်း ၃၇ ရာခိုင်နှုန်းမျှ မြင့်တက်လာခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|title=Amtrak Ridership Records|url=http://www.amtrak.com/servlet/BlobServer?blobcol=urldata&amp;blobtable=MungoBlobs&amp;blobkey=id&amp;blobwhere=1249227805921&amp;blobheader=application%2Fpdf&amp;blobhead|publisher=Amtrak|date=2011-06-08|accessdate=2012-02-29}}&lt;/ref&gt; ရထားအသေးစား (Light rail) များမှာ ယခုနှစ်များအတွင်း တိုးတက်လာခဲ့သော်လည်း အမြန်ရထားများမှာ ဥရောပထက် အဆင့်နိမ့်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.metaefficient.com/trains/master-2.html |title=3 Reasons Light Rail Is an Efficient Transportation Option for U.S. Cities|author=McGill, Tracy|publisher=MetaEfficient|date=2011-01-01 |accessdate=2011-08-29}}&lt;/ref&gt; စက်ဘီးဖြင့် အလုပ်သွားသူ အနည်းငယ်မျှသာ ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://trafficsafety.org/safety/sharing/bike/bike-facts/bicycling-to-work |title=Bicycling to Work |publisher=Trafficsafety.org |date= |accessdate=2011-07-10 |archivedate=31 August 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110831100622/http://trafficsafety.org/safety/sharing/bike/bike-facts/bicycling-to-work }}&lt;/ref&gt;

လေကြောင်းလိုင်းများ အားလုံးမှာ ပုဂ္ဂလိကပိုင်ဖြစ်ပြီး ၁၉၇၈ ခုနှစ်မှ စတင်၍ ပုဂ္ဂလိကပိုင် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း လေဆိပ် အများစုမှာ အစိုးရပိုင် ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် ခရီးသည်ပို့ဆောင်မှု အများဆုံး သော လေကြောင်းလိုင်း ၃ ခုစလုံးမှာ အမေရိကန်တွင် အခြေစိုက်ပြီး ပထမနေရာတွင် ရှိသည်မှာ [[ဒယ်လ်တာ လေကြောင်းလိုင်း]] ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.iata.org/ps/publications/Pages/wats-passenger-carried.aspx|title=Scheduled Passengers Carried|publisher=International Air Transport Association (IATA)|year=2011|accessdate=2012-02-17|archivedate=12 June 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110612080336/http://www.iata.org/ps/publications/Pages/wats-passenger-carried.aspx}}&lt;/ref&gt; ကမ္ဘာပေါ်တွင် အလုပ်အများဆုံးသော လေဆိပ် အခု ၃၀ တွင် အမေရိကန်မှ ၁၆ ခုပါဝင်ပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် အလုပ်အများဆုံး ဖြစ်သည့် ဟတ်ဖီးဂျက်ဆန် အတ္တလန္တာ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ် အပါအဝင်ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.airports.org/cda/aci_common/display/main/aci_content07_c.jsp?zn=aci&amp;cp=1-5-54-55_666_2__|title=Passenger Traffic 2006 Final|publisher=Airports Council International|date=2007-07-18|accessdate=2007-08-15|archivedate=29 April 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120429000000/http://www.airports.org/cda/aci_common/display/main/aci_content07_c.jsp?zn=aci&amp;cp=1-5-54-55_666_2__}}&lt;/ref&gt;

=== စွမ်းအင် ===
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ စွမ်းအင်ဈေးကွက်မှာ တစ်နှစ်လျှင် ၂၉,၀၀၀ တယ်ရာ ဝပ် နာရီ (terawatt hour) မျှ ရှိသည်။ လူတစ်ဦးချင်း စွမ်းအင်သုံးစွဲမှုနှုန်းမှာ တစ်နှစ်လျှင် ရေနံ ၇.၈တန် နှင့် ညီမျှပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဒသမမြောက် အများဆုံး ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၅ ခုနှစ် စာရင်းအရ စွမ်းအင် သုံးစွဲမှုမှာ ဓာတ်ဆီ ၄၀ %၊ ကျောက်မီးသွေး ၂၃ %၊ သဘာဝဓာတ်ငွေ့ ၂၂ % ဖြစ်သည်။ ကျန်ရှိနေသေးသော စွမ်းအင်များကို အဏုမြူစွမ်းအင်နှင့် တဖန်ပြန်လည်သုံးစွဲနိုင်သော စွမ်းအင် (renewable energy) အရင်းအမြစ် များမှ ရရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url= http://www.eia.doe.gov/emeu/aer/pdf/pages/sec1_3.pdf |title= Diagram 1: Energy Flow, 2007 |work=EIA Annual Energy Review 2007 |publisher=U.S. Dept. of Energy, Energy Information Administration |accessdate=June 25, 2008}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဓာတ်ဆီ သုံးစွဲမှု အများဆုံး နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2174rank.html |title=Rank Order—Oil (Consumption) |publisher=CIA |work=The World Factbook |date=September 6, 2007 |accessdate=September 14, 2007 |archivedate=26 December 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181226073521/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2174rank.html%20 }}&lt;/ref&gt; ဆယ်စုနှစ်များစွာ တိုင်အောင်ပင် အခြားသော ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက အဏုမြူစွမ်းအင် သုံးစွဲမှုမှာ အလွန်နည်းပါးသည်။ အကြောင်းရင်းမှာ ၁၉၇၉ ခုနှစ်က ဖြစ်ပွားခဲ့သော ၃ မိုင်ကျွန်း နျူးကလီးယား မတော်တဆမှု အပြီးတွင် အများပြည်သူမှ အဏုမြူ စွမ်းအင် သုံးစွဲရန် မလိုလား၍ ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၇ ခုနှစ်အတွင်း အဏုမြူ စွမ်းအင် စက်ရုံ ဆောက်လုပ်ရန် လျှောက်ထားမှုများ ရှိခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite news |url= http://www.economist.com/science/displaystory.cfm?story_id=9762843 |title= Atomic Renaissance |work=The Economist |location =London |accessdate=September 6, 2007 |date=September 6, 2007}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုတွင် တကမ္ဘာလုံး အတိုင်းအတာနှင့် ကျောက်မီးသွေး ၂၇ % ရာခိုင်နှုန်းမျှ ရှိသည်။&lt;ref name=&quot;BPReview&quot;&gt;{{cite web |url= http://www.bp.com/liveassets/bp_internet/globalbp/globalbp_uk_english/reports_and_publications/statistical_energy_review_2007/STAGING/local_assets/downloads/spreadsheets/statistical_review_full_report_workbook_2007.xls |title= BP Statistical Review of World Energy |publisher= British Petroleum |format= XLS |month= June |year= 2007 |accessdate= February 22, 2010 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20090206104056/http://www.bp.com/liveassets/bp_internet/globalbp/globalbp_uk_english/reports_and_publications/statistical_energy_review_2007/STAGING/local_assets/downloads/spreadsheets/statistical_review_full_report_workbook_2007.xls |archivedate= 6 February 2009 }}&lt;/ref&gt;

=== ပညာရေး ===
[[File:University-of-Virginia-Rotunda.jpg|thumb| ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းသော အမေရိကန် ကျောင်းသားများသည် [[သောမတ် ဂျက်ဖာဆင်]] တည်ထောင်ခဲ့သော ဗာဂျီးနီးယား တက္ကသိုလ် ကဲ့သို့သော အများပြည်သူဆိုင်ရာ တက္ကသိုလ်များတွင် ပညာသင်ကြား ကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web |title=Public Education for the Common Good |author=Rosenstone, Steven J. |publisher=University of Minnesota |url=http://cla.umn.edu/news/clatoday/summer2002/dean.php |date=2009-12-17 |accessdate=2009-03-06 |archivedate=1 August 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140801114734/http://cla.umn.edu/news/clatoday/summer2002/dean.php }}&lt;/ref&gt;]]

အမေရိကန်ရှိ အများပြည်သူဆိုင်ရာ ကျောင်းများကို ပြည်နယ်နှင့် ဒေသဆိုင်ရာ အစိုးရ အဖွဲ့များမှ ဖွင့်လှစ်ဆောင်ရွက်ကြပြီး ထောက်ပံ့ကြေးများကို ကန့်သတ်ခွဲဝေပေးခြင်းဖြင့် စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများကို ချမှတ်ကြသည်။ ပြည်နယ်အများစုတွင် ကလေးများသည် ၆ နှစ် သို့ ၇ နှစ်မှစ၍ (သူငယ်တန်း နှင့် ပထမတန်း) ကျောင်းတက်ရန် လိုအပ်ပြီး ၁၈ နှစ်အထိ ကျောင်းတက်ရလေ့ ရှိသည်။ ထိုအချိန်တွင် ယေဘုယျအားဖြင့် ၁၂ တန်းသို့ ရောက်ရှိနေပြီ ဖြစ်ပြီး အထက်တန်း ပညာရေး ပြီးဆုံးပြီ ဖြစ်သည်။ အချို့သော ပြည်နယ်များတွင် ကျောင်းသားများအား ၁၆ နှစ် သို့မဟုတ် ၁၇ နှစ်တွင် ကျောင်းမှ ထွက်ခွင့် ပြုသည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://nces.ed.gov/programs/digest/d02/dt150.asp |title=Ages for Compulsory School Attendance... |accessdate = 2007-06-10 |publisher=U.S. Dept. of Education, National Center for Education Statistics}}&lt;/ref&gt; ၁၂% မျှသော ကလေးငယ်တို့သည် ဘာသာရေးဆိုင်ရာ ကျောင်းများနှင့် လူမျိုးဘာသာ ခွဲခြားမှု မရှိသော ပုဂ္ဂလိကကျောင်းများတွင် ပညာသင်ကြားကြသည်။ ၂ % မျှသော ကလေးငယ်များသာ မိမိတို့ အိမ်တွင် ပညာသင်ကြားကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www2.ed.gov/about/offices/list/oii/nonpublic/statistics.html |title=Statistics About Non-Public Education in the United States |accessdate = 2007-06-05 |publisher=U.S. Dept. of Education, Office of Non-Public Education}}&lt;/ref&gt;

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် အောင်မြင်သော အစိုးရနှင့် ပုဂ္ဂလိကပိုင် အဆင့်မြင့် ပညာသင် တက္ကသိုလ် အများအပြား ရှိသည်။ နိုင်ငံတကာတွင် ထင်ရှားသော အဆင့်သတ်မှတ်ချက်များအရ ကမ္ဘာပေါ်တွင် ထိပ်ဆုံး ကျောင်း ၂၀ တွင် အမေရိကန်မှ ကောလိပ်နှင့် တက္ကသိုလ် ၁၃ ခု သို့ ၁၅ ခု ပါဝင်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2010 |title=QS World University Rankings |publisher=Topuniversities |date= |accessdate=2011-07-10 |archivedate=3 April 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110403044940/http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2010 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.timeshighereducation.co.uk/world-university-rankings/2010-2011/top-200.html |title=Top 200&amp;nbsp;– The Times Higher Education World University Rankings 2010–2011 |publisher=Timeshighereducation.co.uk |date= |accessdate=2011-07-10}}&lt;/ref&gt; ဒေသခံ ကွန်မျူနတီ ကောလိပ်များလည်း ရှိပြီး ဝင်ခွင့်ရရန် ပိုမိုလွယ်ကူ၍ ပညာသင်ကြားသည့် ကာလ ပိုမို တိုတောင်းကာ ကျောင်းလခလည်း ပို၍ ဈေးနည်းသည်။ ၂၅ နှစ်နှင့် အထက်ရှိသော အမေရိကန်နိုင်ငံသားများတွင် ၈၄.၆ ရာခိုင်နှုန်းမှာ အထက်တန်းပညာရေး အဆင့်ကို ပြီးဆုံးပြီး၊ ၅၂.၆ ရာခိုင်နှုန်းမှာ ကောလိပ်ပညာရေး ရှိကာ၊ ၂၇.၂ ရာခိုင်နှုန်းမှာ ဘွဲ့ရပြီး ၉.၆ ရာခိုင်နှုန်းမှာ ဘွဲ့လွန် ပညာရေး ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.census.gov/prod/2004pubs/p20-550.pdf|title=Educational Attainment in the United States: 2003|publisher=U.S. Census Bureau|accessdate = 2006-08-01}}&lt;/ref&gt; အခြေခံ စာတတ်မြောက်မှုနှုန်းမှာ ၉၉ ရာခိုင်နှုန်း ဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot;WF&quot; /&gt;&lt;ref&gt;For more detail on U.S. literacy, see [http://nces.ed.gov/NAAL/PDF/2006470.PDF A First Look at the Literacy of America’s Adults in the 21st century], U.S. Department of Education (2003).&lt;/ref&gt; ကုလသမဂ္ဂမှ အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ ပညာရေးဆိုင်ရာ ညွှန်းကိန်းကို ၀.၉၇ အဖြစ်သတ်မှတ်ပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် နံပါတ် ၁၂ နေရာတွင် ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|title=Human Development Indicators|year=2005|publisher=United Nations Development Programme, Human Development Reports|accessdate=2008-01-14|url=http://hdr.undp.org/reports/global/2005/pdf/HDR05_HDI.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070620235428/http://hdr.undp.org/reports/global/2005/pdf/HDR05_HDI.pdf|archivedate=20 June 2007}}&lt;/ref&gt;

=== ကျန်းမာရေး ===
[[File:Aerial view of Texas Medical Center.jpg|thumb|တက္ကဆပ် ကျန်းမာရေး ရုံးသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးဆုံး ကျန်းမာရေးရုံး ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.texmedctr.tmc.edu/root/en/GetToKnow/FactsandFigures/Facts+and+Figures.htm|title=2007 Facts &amp; Figures|accessdate=2008-11-07|publisher=Texas Medical Center|archivedate=23 June 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100623171812/http://www.texmedctr.tmc.edu/root/en/GetToKnow/FactsandFigures/Facts+and+Figures.htm}}&lt;/ref&gt;]]

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ လူတစ်ဦးချင်း သက်တမ်းမှာ ၇၈.၄ နှစ်ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံပေါင်း ၂၂၁ နိုင်ငံတွင် နံပါတ် ၅၀ နေရာတွင် ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2102rank.html|title=Country Comparison: Life Expectancy at Birth|publisher=CIA|work=The World Factbook|accessdate=2011-10-25|archivedate=2 January 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180102233121/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2102rank.html}}&lt;/ref&gt; ၁၉၈၇ ခုနှစ်တွင် တကမ္ဘာလုံး၌ အဆင့် ၁၁ ရှိခဲ့သော်လည်း အဝလွန်နှုန်း တိုးတက်လာခြင်း နှင့် ကမ္ဘာ၏ အခြားသောနေရာများတွင် ကျန်းမာရေး တိုးတက်လာခြင်းတို့ကြောင့် အဆင့်လျော့ကျ သွားခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite news|author=MacAskill, Ewen|url=http://www.guardian.co.uk/world/2007/aug/13/usa.ewenmacaskill |title=US Tumbles Down the World Ratings List for Life Expectancy|date=2007-08-13 |work= Guardian|accessdate = 2007-08-15|location=London}}&lt;/ref&gt; ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် အရွယ်ရောက်ပြီးသူ အားလုံး၏ ၃ပုံ ၁ပုံမှာ အဝလွန်လျက် ရှိပြီး ကျန်ရှိသူများထဲမှ ၃ ပုံ ၁ပုံမှာ ပုံမှန်ထက် ပို၍ ဝကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.cdc.gov/nchs/products/pubs/pubd/hestats/overweight/overwght_adult_03.htm |title=Prevalence of Overweight and Obesity Among Adults: United States, 2003–2004 |accessdate = 2007-06-05 |publisher=Centers for Disease Control and Prevention, National Center for Health Statistics}}&lt;/ref&gt; ရာစုနှစ်၏ နောက်ဆုံး ၄ပုံ ၁ ပုံအတွင်း အဝလွန်နှုန်းမှာ ၂ ဆမျှ မြင့်တက်ခဲ့ပြီး စက်မှုထွန်းကားသော နိုင်ငံများတွင် အမြင့်ဆုံး ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite book | author= Schlosser, Eric | year = 2002 | title = Fast Food Nation | url= https://archive.org/details/fastfoodnationti00eric | publisher = Perennial | location = New York| isbn = 0-06-093845-5 |page = [https://archive.org/details/fastfoodnationti00eric/page/240 240] }}&lt;/ref&gt; ကျန်းမာရေး ဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်သူများ၏ အဆိုအရ အဝလွန်မှုနှင့် ဆက်စပ်နေသော [[ဆီးချိုအမျိုးအစား-၂]] ဖြစ်ပွားသူမှာ အလျှင်အမြန် တိုးတက်များပြားလျက် ရှိကြောင်း သိရသည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://atvb.ahajournals.org/cgi/content/full/25/12/2451#R3-101329 |title=Fast Food, Central Nervous System Insulin Resistance, and Obesity|year=2005 |accessdate = 2007-06-17|work= [[Arteriosclerosis, Thrombosis, and Vascular Biology]]|publisher=American Heart Association}}&lt;/ref&gt; မွေးကင်းစ ကလေးသူငယ် သေဆုံးမှုနှုန်းမှာ လူ ၁၀၀၀ လျှင် ၆.၀၆ ဦး ရှိသဖြင့် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုအား နိုင်ငံပေါင်း ၂၂၂ နိုင်ငံတွင် နံပါတ် ၁၇၆ နေရာ၌ ရှိနေစေပြီး အနောက်ဥရောပ နိုင်ငံအားလုံးထက် ပို၍ မြင့်မားသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2091rank.html|title=Country Comparison: Infant Mortality Rate|publisher=CIA|work=The World Factbook|accessdate=2011-10-25|archivedate=7 February 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180207062332/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2091rank.html}}&lt;/ref&gt;

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ သုံးစွဲမှုနှုန်းမှာ အခြားနိုင်ငံများနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် လူတစ်ဦးချင်း အနေနှင့် လည်းကောင်း၊ ဂျီဒီပီ၏ ရာခိုင်နှုန်းအနေနှင့် လည်းကောင်း အခြားနိုင်ငံများထက် ပို၍ မြင့်မားသည်။&lt;ref&gt;''OECD Health Data 2000: A Comparative Analysis of 29 Countries'' [CD-ROM] (OECD: Paris, 2000). See also {{cite web|url=http://dll.umaine.edu/ble/U.S.+HCweb.pdf|title=The U.S. Healthcare System: The Best in the World or Just the Most Expensive??year=2001|accessdate=2006-11-29|publisher=University of Maine|archivedate=18 November 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061118234952/http://dll.umaine.edu/ble/U.S.+HCweb.pdf}}&lt;/ref&gt; [[ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့]]မှ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ကျန်းမာရေးစနစ်အား ကမ္ဘာပေါ်တွင် အလျင်မြန်ဆုံး တုံ့ပြန်နိုင်သည့် နိုင်ငံ အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့ သော်လည်း အားလုံးပေါင်း အကျိုး သက်ရောက်နိုင်မှု အနေနှင့် အဆင့် ၃၇ သာလျှင် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။

ကျန်းမာရေးနှင့်ဆိုင်သော အာမခံများကို အစိုးရနှင့် ပုဂ္ဂလိကမှ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ကြပြီး အခြားသော ဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံများကဲ့သို့ အားလုံးအတွက် ကျန်းမာရေး အာမခံ ရှိသည် မဟုတ်ပေ။ ၂၀၀၄ ခုနှစ်တွင် ပုဂ္ဂလိက အာမခံ မှ ၃၆ ရာခိုင်နှုန်းသော ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ သုံးစွဲမှုများကို ပေးချေခဲ့ပြီး၊ မိမိဘာသာ အိတ်ကပ် အတွင်းမှ စိုက်ထုတ် သုံးစွဲမှုမှာ ၁၅ ရာခိုင်နှုန်းမျှ ရှိကာ၊ ဖက်ဒရယ်၊ ပြည်နယ်နှင့် ဒေသဆိုင်ရာ အစိုးရများမှ ၄၄ % မျှ ပေးချေခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;CDC H&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.cdc.gov/nchs/data/hus/hus06.pdf|title=Health, United States, 2006|accessdate = 2006-11-24 |publisher=Centers for Disease Control, National Center for Health Statistics}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် ၄၆.၆ သန်း သို့မဟုတ် လူဦးရေ၏ ၁၅.၉% မျှသော အမေရိကန် ပြည်သူတို့တွင် ကျန်းမာရေး အာမခံ မရှိသဖြင့် ၂၀၀၁ ခုနှစ်နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ၅.၄သန်းမျှ ပိုများသည်။ ထိုသို့ များပြား လာရခြင်း၏ အဓိက အကြောင်းရင်းမှာ အလုပ်ရှင်များက ကျန်းမာရေး အာမခံပေးမှု လျော့နည်းလာသောကြောင့် ဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot;CBPP&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.cbpp.org/cms/?fa=view&amp;id=629|title=Poverty Remains Higher, and Median Income for Non-Elderly Is Lower, Than When Recession Hit Bottom: Poor Performance Unprecedented for Four-Year Recovery Period|publisher=Center for Budget and Policy Priorities|date =2006-09-01|accessdate = 2007-06-24}}&lt;/ref&gt; ကျန်းမာရေး အာမခံ မရှိသော ပြည်သူများနှင့် ကျန်းမာရေး အာမခံ မလုံလောက်သော ပြည်သူများနှင့် ဆိုင်သော ကိစ္စမှာ အဓိက နိုင်ငံရေး ပြဿနာ တစ်ခု ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite news|author=Abelson, Reed|url=http://www.nytimes.com/2008/06/10/health/policy/10health.html|title=Ranks of Underinsured Are Rising, Study Finds|date= 2008-06-10|work=New York Times|accessdate=2008-10-25}} {{cite journal|author=Blewett, Lynn A. et al.|title=How Much Health Insurance Is Enough? Revisiting the Concept of Underinsurance|year= 2006|work=Medical Care Research and Review|volume=63|issue=6|pages=663–700|doi=10.1177/1077558706293634|journal=Medical Care Research and Review|pmid=17099121|month=Dec|first1=LA|first2=A|first3=TJ|issn=1077-5587}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၉ ခုနှစ် လေ့လာမှု အရ ကျန်းမာရေး အာမခံ မရှိမှုကြောင့် တစ်နှစ်လျှင် သေဆုံးရသော လူပေါင်း၏ ၄၅,၀၀၀ ခန့် သေဆုံးရသည်ဟု ခန့်မှန်းကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite news|author=Park, Madison |url=http://www.cnn.com/2009/HEALTH/09/18/deaths.health.insurance/index.html?eref=rss_latest|title=45,000 American Deaths Associated with Lack of Insurance |publisher=CNN|date=2009-09-18|accessdate = 2009-10-01}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၆ ခုနှစ်တွင် မက်ဆာချူးဆက်ပြည်နယ် မှ လူတိုင်းတွင် ကျန်းမာရေး အာမခံ ရှိစေရန် ဥပဒေပြဋ္ဌာန်းခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite news|author=Fahrenthold, David A.|url=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/04/04/AR2006040401937.html|title= Mass. Bill Requires Health Coverage|date= 2006-04-05|work=Washington Post|accessdate=2007-06-19}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၀ ခုနှစ် အစောပိုင်း၌ ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သော ဖက်ဒရယ်အစိုးရ၏ ဥပဒေအရ ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် တစ်နိုင်ငံလုံးရှိ လူတိုင်း အားလုံးနီးပါးတွင် ကျန်းမာရေး အာမခံ ရှိစေမည် ဖြစ်သည်။

== ရာဇဝတ်မှုနှင့် တရားဥပဒေ စိုးမိုးရေး ==
[[File:Ford Crown Victoria 1.JPG|thumb|အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုတွင် တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးကို ဒေသခံ ရဲအဖွဲ့များက ဆောင်ရွက်သည်။ နယူးယောက်မြို့တော် ရဲဌာနသည် တစ်နိုင်ငံလုံးတွင် အကြီးဆုံး ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://bjs.ojp.usdoj.gov/content/pub/pdf/lpd03.pdf|title=Local Police Departments, 2003|publisher=U.S. Dept. of Justice, Bureau of Justice Statistics|date=May 2006|accessdate=2011-12-07|archivedate=16 July 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110716170620/http://bjs.ojp.usdoj.gov/content/pub/pdf/lpd03.pdf}}&lt;/ref&gt;]]

အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုတွင် တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးကို ဒေသခံ ရဲအဖွဲ့များနှင့် မြို့ဝန်ဌာန (sheriff's departments) မှ ဆောင်ရွက်သည်။ ပြည်နယ်ရဲ အဖွဲ့မှာ ပိုမိုကျယ်ပြန့်သော လုပ်ငန်းဆောင်တာများကို ဆောက်ရွက်ကြသည်။ အက်ဖ်ဘီအိုင် နှင့် ယူအက်စ် မာရှယ် ဆားဗစ် ကဲ့သို့သော ဖက်ဒရယ် အေဂျင်စီများမှာ ပိုမို အထူးပြုသော တာဝန်များကို ထမ်းဆောင်ကြသည်။ ဖက်ဒရယ် အဆင့်နှင့် ပြည်နယ်များတွင် တရားရေးဌာနများသည် သာတူညီမျှ တရားစီရင်ရေး စနစ်ကို ကျင့်သုံးကြသည်။ ပြည်နယ် တရားရုံးများမှ ရာဇဝတ်မှု အများစုကို စီရင်လေ့ ရှိပြီး ဖက်ဒရယ် တရားရုံးများမှ အချို့သော အမှုအခင်း အမျိုးအစားများကို ကိုင်တွယ်ဆောင်ရွက်လေ့ ရှိသည့်အပြင် ပြည်နယ် တရားရုံးများမှ တက်လာသော အချို့သော အယူခံဝင်မှုများကို ဆောင်ရွက်ကြသည်။ မူးယစ်ဆေးဝါးကို ဖက်ဒရယ် ဥပဒေအရ တားဆီးထားသော်လည်း အချို့သော ပြည်နယ်များသည် မူးယစ်ဆေးဝါးကို တရားဝင် သုံးစွဲခွင့်ပြုသော ဥပဒေများကို ဖက်ဒရယ်စနစ်နှင့် ဆန့်ကျင်၍ ပြဋ္ဌာန်းရန် ကြိုးပမ်းလေ့ ရှိသည်။ ဆေးလိပ်သောက်နိုင်သည့် အသက် ကန့်သတ်ချက်မှာ ၁၈ နှစ်ဖြစ်ပြီး အရက်သောက်နိုင်သည့် အသက်ကန့်သတ်ချက်မှာ ၂၁ နှစ် ဖြစ်သည်။

ဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံများထဲတွင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် ပျမ်းမျှအဆင့်ထက် ပိုသော အကြမ်းဖက် ရာဇဝတ်မှုများ ဖြစ်ပွားလေ့ ရှိပြီး သေနတ်ကိုင် အကြမ်းဖက်မှုနှင့် လူသတ်မှုများ များပြားသည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.unodc.org/pdf/crime/eighthsurvey/8sv.pdf|title=Eighth United Nations Survey of Crime Trends and Operations of Criminal Justice Systems (2001–2002) |publisher=United Nations Office on Drugs and Crime (UNODC) |date = 2005-03-31|accessdate=2008-05-18}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၉ ခုနှစ် စာရင်းအရ လူ ၁ သိန်းလျှင် လူသတ်မှု ၅ မှုမျှ ဖြစ်ပွားပြီး ၂၀၀၀ ခုနှစ်နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ၁၀.၄% ကျဆင်းလာခြင်း ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www2.fbi.gov/ucr/cius2009/offenses/violent_crime/murder_homicide.html|title=Murder|work=Crime in the United States 2009|publisher=FBI|month=September | year=2010|accessdate=2011-07-23}}&lt;/ref&gt; သေနတ်ကိုင်ဆောင်ခွင့် နှင့် ဆိုင်သော ကိစ္စမှာ နိုင်ငံရေးအရ အငြင်းပွားမှု များပြားသော ကိစ္စတစ်ရပ် ဖြစ်သည်။

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် တရားဝင် မှတ်တမ်းဖြင့် အကျဉ်းချမှု အများဆုံးနိုင်ငံ &lt;ref name=&quot;SP&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.sentencingproject.org/doc/publications/inc_newfigures.pdf|title=New Incarceration Figures: Thirty-Three Consecutive Years of Growth|month=December|year=2006|accessdate=2007-06-10|publisher=Sentencing Project|archivedate=10 April 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160410214453/http://www.sentencingproject.org/doc/publications/inc_newfigures.pdf}}&lt;/ref&gt; နှင့် အကျဉ်းသား ဦးရေ အများဆုံးနိုင်ငံ&lt;ref&gt;{{cite web |author=Walmsley, Roy |url=http://www.kcl.ac.uk/depsta/rel/icps/world-prison-population-list-2005.pdf |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070628215935/http://www.kcl.ac.uk/depsta/rel/icps/world-prison-population-list-2005.pdf |archivedate=28 June 2007 |title=World Prison Population List |year=2005 |accessdate=2007-10-19 |publisher=King's College London, International Centre for Prison Studies }} For the latest data, see {{cite web|url=http://www.kcl.ac.uk/depsta/rel/icps/worldbrief/north_america_records.php?code=190|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070804061423/http://www.kcl.ac.uk/depsta/rel/icps/worldbrief/north_america_records.php?code=190|archivedate=4 August 2007|title=Prison Brief for United States of America|date=2006-06-21|accessdate=2007-10-19|publisher=King's College London, International Centre for Prison Studies}} For other estimates of the incarceration rate in China and North Korea see {{cite web|author=Adams, Cecil|url=http://www.straightdope.com/columns/read/2494/does-the-united-states-lead-the-world-in-prison-population|title=Does the United States Lead the World in Prison Population?|date=2004-02-06|accessdate=2007-10-11|publisher=The Straight Dope}}&lt;/ref&gt; ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၈ ခုနှစ် အစပိုင်းတွင် အကျဉ်းကျနေသူ ၂.၃ သန်းမျှ ရှိပြီး လူ၁၀၀ လျှင် ၁ ယောက်နှုန်းထက် ပိုများသည်။ လက်ရှိနှုန်းသည် ၁၉၈၀ ခုနှစ်မှ စာရင်းနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် ၇ ဆမျှ ပိုများသည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.ojp.usdoj.gov/bjs/glance/tables/incrttab.htm |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070611192107/http://www.ojp.usdoj.gov/bjs/glance/tables/incrttab.htm |archivedate=11 June 2007 |title=Incarceration Rate, 1980–2005 |year=2006 |accessdate=2007-06-10 |publisher=U.S. Dept. of Justice, Bureau of Justice Statistics }}&lt;/ref&gt; အိုအီးစီဒီ နိုင်ငံများတွင် ဒုတိယမြောက်အများဆုံးနိုင်ငံ ဖြစ်သော [[ပိုလန်နိုင်ငံ]]နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ၃ ဆမျှ ပိုများသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.prisonstudies.org/info/downloads/wppl-8th_41.pdf|title=World Prison Population List (8th edition)|year=2009|accessdate=2011-07-23|publisher=King's College London, International Centre for Prison Studies|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110726170615/http://www.prisonstudies.org/info/downloads/wppl-8th_41.pdf|archivedate=26 July 2011}}&lt;/ref&gt; အာဖရိကန်-အမေရိကန်များ၏ အကျဉ်းကျမှုနှုန်းမှာ လူဖြူများထက် ၆ ဆမျှ ပိုများပြီး စပိန်အနွယ်များထက် ၃ ဆမျှ ပိုများသည်။&lt;ref name=&quot;SP&quot;/&gt; အကျဉ်းကျသူ ဤမျှ များပြားရခြင်းမှာ ဖက်ဒရယ် အစိုးရ၏ အမိန့်ချမှတ်မှုဆိုင်ရာ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများနှင့် မူးယစ်ဆေးဝါးနှင့် သက်ဆိုင်သော ပေါ်လစီများကြောင့် ဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot;SP&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;HRW&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.hrw.org/legacy/reports/2000/usa/Rcedrg00-05.htm |title=The Impact of the War on Drugs on U.S. Incarceration |month=May | year=2000 |accessdate = 2007-06-10 |publisher=Human Rights Watch}}&lt;/ref&gt;

အနောက်နိုင်ငံ အများစုတွင် သေဒဏ်ပေးခြင်းကို ဖျက်သိမ်းပြီး ဖြစ်သော်လည်း အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ပြည်နယ် ၃၄ခု တွင် အချို့သော အစိုးရ နှင့် စစ်ရေးဆိုင်ရာ ပြစ်မှုများအတွက် သေဒဏ်ပေးခြင်းကို ခွင့်ပြုထားသည်။ ၁၉၇၆ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန် တရားရုံးချုပ်မှ ၄ နှစ်ကြာမျှ ဆိုင်းငံ့ထားသော သေဒဏ်ပေးခြင်းကို ပြန်လည်ရုပ်သိမ်းပြီးနောက်တွင် လူ ၁၀၀၀ ကျော်ကို ကွပ်မျက်ခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.deathpenaltyinfo.org/executions-united-states-2007|title=Executions in the United States in 2007|accessdate=2007-06-15|publisher=Death Penalty Information Center|archivedate=7 September 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080907020938/http://www.deathpenaltyinfo.org/executions-united-states-2007}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ပဉ္စမမြောက် အများဆုံး သေဒဏ်ပေးမှု ရှိခဲ့ပြီး [[တရုတ်နိုင်ငံ]]၊ [[အီရန်နိုင်ငံ]]၊ [[မြောက်ကိုရီးယားနိုင်ငံ]] နှင့် [[ယီမင်နိုင်ငံ]] တို့၏ နောက်မှ လိုက်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.deathpenaltyinfo.org/death-penalty-international-perspective#interexec |title=Executions Around the World|accessdate = 2011-07-23|year=2010 |publisher=Death Penalty Information Center}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် နယူးဂျာစီပြည်နယ်သည် ပထမဆုံး အနေနှင့် သေဒဏ်ပေးခြင်းကို ဥပဒေပြဋ္ဌာန်း ဖျက်သိမ်းခဲ့ပြီး ၁၉၇၆ ခုနှစ် တရားရုံးချုပ်၏ ဆုံးဖြတ်ချက်အပြီး တွင် ပထမဆုံး ဥပဒေပြဋ္ဌာန်း ဖျက်သိမ်းခဲ့သော ပြည်နယ် ဖြစ်သည်။ နယူးမက္ကဆီကိုပြည်နယ်မှ ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် ဖျက်သိမ်းခဲ့ပြီး [[အီလီနွိုင်းပြည်နယ်]]မှ ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;QuinnSignsAbolition&quot;&gt;{{cite news|url=http://newsblogs.chicagotribune.com/clout_st/2011/03/quinn-signs-death-penalty-ban-commutes-15-death-row-sentences-to-life.html|title=Quinn Signs Death Penalty Ban, Commutes 15 Death Row Sentences to Life|date=2011-03-09|accessdate=2011-03-09|newspaper=[[Chicago Tribune]]}}&lt;/ref&gt;

== လူဦးရေပျံ့နှံ့ နေထိုင်မှု ==
[[File:Census-2000-Data-Top-US-Ancestries-by-County.svg|thumb|320px|ဒေသအလိုက် အများဆုံးသော လူမျိုးစုများ၊ ၂၀၀၀ ခုနှစ်]]
{|class=&quot;infobox&quot; style=&quot;font-size: 90%; border: 1px solid #999; float: right; margin-left: 1em; width: 240px;&quot;
|- style=&quot;background:#f5f5f5;&quot;
! colspan=&quot;2&quot; | လူမျိုး (၂၀၁၀)&lt;ref name=&quot;Cen2010Summary&quot;&gt;{{cite web|url=http://2010.census.gov/2010census/data/|title=2010 Census Data|publisher=U.S. Census Bureau|accessdate=2011-03-29|archivedate=6 July 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110706203009/http://2010.census.gov/2010census/data/}}&lt;/ref&gt;
|-
| လူဖြူ || style=&quot;text-align: center;&quot; |၇၂.၄%
|-
| လူမည်း/ အာဖရိကန်-အမေရိကန် || style=&quot;text-align: center;&quot; |၁၂.၆%
|-
| အာရှသား || style=&quot;text-align: center;&quot; |၄.၈%
|-
| အမေရိကန် လူနီများနှင့် အလာစကာ ရှေးဦးနေထိုင်သူများ || style=&quot;text-align: center;&quot; |၀.၉%
|-
| ဟာဝိုင်အီ ရှေးဦးနေထိုင်သူများ နှင့် ပစိဖိတ်ကျွန်းသားများ|| style=&quot;text-align: center;&quot; |၀.၂%
|-
| အခြား|| style=&quot;text-align: center;&quot; |၆.၂%
|-
| လူမျိုး ၂ မျိုး နှင့် အထက်|| style=&quot;text-align: center;&quot; | ၂.၉%
|-
| ဟစ်စပန်းနစ်/ လက်တီနို (''of any race'') || style=&quot;text-align: center;&quot; |၁၆.၃%
|}

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု သန်းခေါင်စာရင်း ဗျူရို၏ ခန့်မှန်းမှုအရ အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ လက်ရှိ လူဦးရေကို ၃၁၃,၅၁၂,၀၀၀ ဦး ရှိမည်ဟု ခန့်မှန်းကြပြီး တရားမဝင် ဝင်ရောက်နေထိုင်သူ ၁၁.၂ သန်းကိုပါ ထည့်တွက်ထားခြင်း ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web| url = http://www.cis.org/articles/2008/back808.pdf| author = Camarota, Steven A., and Karen Jensenius| title = Homeward Bound: Recent Immigration Enforcement and the Decline in the Illegal Alien Population| month = July| year = 2008| publisher = Center for Immigration Studies| accessdate = 2008-08-06| archiveurl = https://web.archive.org/web/20080809030605/http://www.cis.org/articles/2008/back808.pdf| archivedate = 9 August 2008}}&lt;/ref&gt; ၁၉၀၀ ပြည့်နှစ်တွင် လူဦးရေ ၇၆ သန်းမျှသာ ရှိသော်လည်း ၂၀ ရာစုအတွင်း အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ လူဦးရေမှာ ၄ဆမျှ မြင့်တက်လာခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.census.gov/prod/2005pubs/06statab/pop.pdf |format=PDF|title=Statistical Abstract of the United States |publisher=[[United States Census Bureau]]}}&lt;/ref&gt; ကမ္ဘာပေါ်တွင် တရုတ်နိုင်ငံ နှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့ ပြီးလျှင် လူဦးရေ အများဆုံး ဖြစ်ပြီး အဓိက စက်မှုဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံများတွင် လူဦးရေ တိုးတက်မှု အမြန်ဆုံးရှိသော တစ်ခုတည်းသောနိုင်ငံ ဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot;PRC&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.prcdc.org/summaries/uspopperspec/uspopperspec.html|title=Executive Summary: A Population Perspective of the United States|publisher=Population Resource Center|month=May|year=2000|accessdate=2007-12-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070604165856/http://www.prcdc.org/summaries/uspopperspec/uspopperspec.html|archivedate=4 June 2007}}&lt;/ref&gt; မွေးဖွားမှုနှုန်းမှာ လူ ၁၀၀၀ လျှင် ၁၃.၈၂ သာရှိပြီး ကမ္ဘာ့ပျမ်းမျှ မွေးဖွားမှုနှုန်း၏ အောက်တွင် ရှိသော်လည်း လူဦးရေ တိုးတက်မှုနှုန်းမှာ အကောင်းဘက်တွင် ရှိပြီး ၁% မျှ ရှိကာ အခြားသော ဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံ အတော်များများထက် သိသိသာသာ ပို၍ များသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2054rank.html|title=Rank Order—Birth Rate|publisher=CIA|work=The World Factbook|year=2009|accessdate=2009-10-11|archivedate=10 March 2013|archiveurl=https://www.webcitation.org/6F0FiNNzQ?url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2054rank.html}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၁ ဘဏ္ဍာရေးနှစ် အတွင်း ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူ ၁ သန်းခန့်အား အမြဲတမ်း နေထိုင်သူ အဆင့် သတ်မှတ်ပေးခဲ့ပြီး အများစုမှာ မိသားစု ပြန်လည်ပေါင်းစည်းရေး ပေါ်လစီဖြင့် ရရှိခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot;LPR&quot;&gt;[http://www.dhs.gov/xlibrary/assets/statistics/publications/lpr_fr_2011.pdf “U.S. Legal Permanent Residents: 2011”]. [[Office of Immigration Statistics]] ''Annual Flow Report.''&lt;/ref&gt; မက္ကဆီကိုနိုင်ငံသည် ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူ အများဆုံး ပြောင်းရွှေ့လာရာ နိုင်ငံဖြစ်ပြီး ၁၉၉၈ ခုနှစ်မှစ၍ တရုတ်နိုင်ငံ၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံ နှင့် ဖိလစ်ပိုင် နိုင်ငံတို့သည် ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူ အများဆုံး လာရောက်ရာ နိုင်ငံများအဖြစ် နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်း ရှိနေခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url = http://www.dhs.gov/files/statistics/publications/LPR07.shtm|title=Persons Obtaining Legal Permanent Resident Status by Region and Country of Birth: Fiscal Years 1998 to 2007 (Table 3)|publisher=U.S. Dept. of Homeland Security|accessdate=2008-09-06}}&lt;/ref&gt;

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် လူမျိုးပေါင်းစုံ ရှိပြီး လူဦးရေ ၁ သန်းကျော်သော မျိုးနွယ်ဆက် မတူညီသော မျိုးနွယ်စု ၃၁ ခု ရှိသည်။&lt;ref name=&quot;An2000&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.census.gov/prod/2004pubs/c2kbr-35.pdf|title=Ancestry 2000|publisher=U.S.Census Bureau|month=June|year=2004|accessdate=2007-06-13}}&lt;/ref&gt; လူဖြူများမှာ အများဆုံး လူမျိုးဖြစ်ပြီး ဂျာမန်အမေရိကန်များ၊ အင်္ဂလိပ် အမေရိကန်များ နှင့် အိုင်းရစ်ရှ် အမေရိကန်များ ပါဝင်သဖြင့် နိုင်ငံအတွင်း လူဦးရေ အများဆုံးသော မျိုးနွယ်ဆက် အစုအဖွဲ့ ၄ ခုမှ ၃ ခု ပါဝင်သည်။&lt;ref name=&quot;An2000&quot;/&gt; အာဖရိကန် အမေရိကန်များမှာ နိုင်ငံအတွင်း လူဦးရေ အများဆုံးသော လူနည်းစုအဖွဲ့ဝင် လူမျိုးစု ဖြစ်ပြီး မျိုးနွယ်ဆက် အစုများတွင် တတိယမြောက် အများဆုံး အစုအဖွဲ့ ဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot;An2000&quot;/&gt; အာရှ အမေရိကန်များမှာ ဒုတိယမြောက် လူဦးရေ အများဆုံးသော လူနည်းစု အဖွဲ့ဝင် လူမျိုးစုဖြစ်သည်။ အာရှ အမေရိကန်များတွင် လူဦးရေ အများဆုံး လူမျိုး ၂ ခုမှာ တရုတ်-အမေရိကန် များနှင့် ဖိလစ်ပိုင်-အမေရိကန်များ ဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot;An2000&quot;/&gt; ၂၀၁၀ ခုနှစ် စာရင်းအရ အမေရိကန် လူဦးရေတွင် ၅.၂ သန်းမှာ အင်ဒီးယန်း လူနီများနှင့် အလက်စကာ ရှေးဦးနေထိုင်သူများမှ ဆင်းသက်လာသူများ ဖြစ်ပြီး (၂.၉ သန်းမှာ ထိုလူမျိုးစု စင်စစ်များဖြစ်သည်။) ၁.၂ သန်းသော လူဦးရေမှာ ဟာဝိုင်အီ ရှေးဦး နေထိုင်သူများနှင့် ပစိဖိတ်ကျွန်းသားများမှ ဆင်းသက်လာသူများ ဖြစ်သည်။ (၀.၅ သန်းမှာ လူမျိုးစု စင်စစ် ဖြစ်သည်။)&lt;ref name=&quot;Cen2010Race&quot;&gt;{{cite web|author=Humes, Karen R., Nicholas A. Jones, and Roberto R. Ramirez|url=http://www.census.gov/prod/cen2010/briefs/c2010br-02.pdf|title=Overview of Race and Hispanic Origin: 2010| publisher = U.S. Census Bureau| date = March 2011| accessdate = 2011-03-29}}&lt;/ref&gt;သန်းခေါင် စာရင်းအတွင်း လူဦးရေ ၁၉ သန်းကျော်ကို အခြားလူမျိုးစုများဟု ထည့်သွင်းသတ်မှတ်ခဲ့ပြီး ထိုသူများမှာ အဓိက မျိုးနွယ်စုကြီး ငါးခု အတွင်း ထည့်သွင်းရေတွက်ခြင်း မပြုနိုင်သူများ ဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot;Cen2010Race&quot;/&gt;

ဟစ်စပန်းနစ် နှင့် လာတီနို အမေရိကန်များ၏ လူဦးရေ တိုးပွားမှုမှာ အဓိက လူဦးရေ ပြောင်းလဲမှု ပင် ဖြစ်သည်။ ၅၀.၅ သန်းသော အမေရိကန်များမှာ ဟစ်စပန်းနစ် မှ ဆင်းသက်လာသူများဖြစ်ပြီး&lt;ref name=&quot;Cen2010Race&quot;/&gt; သန်းခေါင်စာရင်း ဗျူရိုမှာ တူညီသော မျိုးနွယ်စု လက္ခဏာများကို ဝေမျှ ပိုင်ဆိုင် ထားကြသည်ဟု ဆိုထားသည်။ ၆၄ ရာခိုင်နှုန်းသော ဟစ်စပန်းနစ်- အမေရိကန်များမှာ မက္ကဆီကို မျိုးနွယ်ဆက်များ ဖြစ်ကြသည်။&lt;ref name=CB2007&gt;{{cite web | url = http://factfinder.census.gov/servlet/DTTable?_bm=y&amp;-ds_name=ACS_2007_1YR_G00_&amp;-CONTEXT=dt&amp;-mt_name=ACS_2007_1YR_G2000_B03001&amp;-redoLog=true&amp;-geo_id=01000US&amp;-geo_id=04000US48&amp;-format=&amp;-_lang=en&amp;-SubjectID=15233304 | title = B03001. Hispanic or Latino Origin by Specific Origin | work = 2007 American Community Survey | publisher = U.S. Census Bureau | accessdate = 2008-09-26 | archivedate = 12 February 2020 | archiveurl = https://archive.today/20200212040125/http://factfinder.census.gov/servlet/DTTable?_bm=y&amp;-ds_name=ACS_2007_1YR_G00_&amp;-CONTEXT=dt&amp;-mt_name=ACS_2007_1YR_G2000_B03001&amp;-redoLog=true&amp;-geo_id=01000US&amp;-geo_id=04000US48&amp;-format=&amp;-_lang=en&amp;-SubjectID=15233304 }}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၀ ခုနှစ်မှ ၂၀၁၀ ခုနှစ်အတွင်း ဟစ်စပန်းနစ် ဦးရေမှာ ၄၃% မျှ တိုးတက်လာခဲ့ပြီး ဟစ်စပန်းနစ် မဟုတ်သော လူဦးရေမှာ ၄.၉%သာ တိုးတက်လာခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;Cen2010Summary&quot;/&gt; ထိုတိုးတက်မှု၏ အများစုမှာ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်လာမှုများကြောင့် ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၇ ခုနှစ် စာရင်းအရ အမေရိကန် လူဦးရေ၏ ၁၂.၆ ရာခိုင်နှုန်းမှာ နိုင်ငံခြားတိုင်းပြည်များတွင် မွေးဖွားကြသူများ ဖြစ်ပြီး ၎င်းတို့ထဲမှ ၅၄%မှာ လက်တင်အမေရိကတွင် မွေးဖွားသူများ ဖြစ်ကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.census.gov/prod/2008pubs/09statab/pop.pdf|publisher=U.S. Census Bureau|work=Statistical Abstract of the United States 2009| title=Tables 41 and 42—Native and Foreign-Born Populations|accessdate = 2009-10-11}}&lt;/ref&gt; မွေးဖွားမှုနှုန်းမှာလည်း အခြား သက်ဆိုင်သော အချက်တစ်ချက်ပင် ဖြစ်သည်။ ၂၀၁၀ ခုနှစ် စာရင်းအရ ဟစ်စပန်းနစ် အမျိုးသမီးတစ်ဦးသည် သူမ၏ ဘဝသက်တမ်း တလျှောက်တွင် ပျမ်းမျှအားဖြင့် ကလေး ၂.၄ ဦးနှုန်း မွေးဖွားလေ့ ရှိပြီး ဟစ်စပန်းနစ် မဟုတ်သော လူမည်း အမျိုးသမီးများမှာ ၁.၈ဦးနှုန်း မွေးဖွားကာ ဟစ်စပန်းနစ် မဟုတ်သော လူဖြူ အမျိုးသမီးများမှာ ၁.၈ဦးနှုန်းသာ မွေးဖွားကြသည်။ (ပြန်လည် အစားထိုးနှုန်း ၂.၁ ဦးနှုန်း၏ အောက်တွင် ရှိသည်။)&lt;ref&gt;{{cite web|author=Hamilton, Brady E., Joyce A. Martin, and Stephanie J. Ventura | url = http://www.cdc.gov/nchs/data/nvsr/nvsr60/nvsr60_02.pdf | title = Births: Preliminary Data for 2010 | work = National Vital Statistics Reports, Volume 60, Number 2 | publisher = U.S. Dept. of Health and Human Services|date=2011-11-17 | accessdate = 2012-04-16}}&lt;/ref&gt; လူနည်းစု လူမျိုးစု (သန်းခေါင်စာရင်း အဖွဲ့၏ အဆိုအရ ဟစ်စပန်းနစ် မဟုတ်သူနှင့် လူဖြူမဟုတ်သော အခြားလူမျိုးစုများ) များ၏ လူဦးရေမှာ ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် ၃၆.၃% ရှိပြီး&lt;ref&gt;[http://2010.census.gov/news/releases/operations/cb11-cn123.html US Census Bureau: &quot;U.S. Census Bureau Delivers Final State 2010 Census Population Totals for Legislative Redistricting&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120514153207/http://2010.census.gov/news/releases/operations/cb11-cn123.html |date=14 May 2012 }} see custom table, 2nd worksheet&lt;/ref&gt; ကလေးသူငယ်များ၏ ၅၀% ခန့်မှာ အသက် ၁ နှစ်အောက်တွင် ရှိကာ&lt;ref&gt;{{cite news|author=El Nasser, Haya|url=http://www.usatoday.com/news/parenting-family/babies/story/2011-08-25/Minority-babies-almost-the-majority/50127816/1|title=Minority babies almost the majority|date=2011-08-24|work=USA TODAY|accessdate=2011-10-17|archivedate=18 April 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120418144917/http://www.usatoday.com/news/parenting-family/babies/story/2011-08-25/Minority-babies-almost-the-majority/50127816/1}}&lt;/ref&gt; ၂၀၄၂ ခုနှစ်တွင် လူများစု လူမျိုးစု အဖြစ် ပြောင်းလဲရောက်ရှိလာနိုင်သည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.census.gov/Press-Release/www/releases/archives/population/012496.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080822044429/http://www.census.gov/Press-Release/www/releases/archives/population/012496.html|archivedate=22 August 2008|title=An Older and More Diverse Nation by Midcentury|publisher=U.S. Census Bureau|date=2008-08-14|accessdate=2008-09-06}}&lt;/ref&gt;

၈၂% သော အမေရိကန်များသည် မြို့ပြများနှင့် မြို့ပြများ၏ ဆင်ခြေဖုံးများတွင် နေထိုင်ကြပြီး&lt;ref name=&quot;WF&quot;/&gt; ၎င်းတို့ထဲမှ တစ်ဝက်ခန့်မှာ လူဦးရေ ၅ သောင်းကျော်သော မြို့ကြီးများတွင် နေထိုင်ကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web| url = http://factfinder.census.gov/servlet/GCTTable?_bm=y&amp;-state=gct&amp;-ds_name=DEC_2000_SF1_U&amp;-_box_head_nbr=GCT-P1&amp;-mt_name=&amp;-_caller=geoselect&amp;-geo_id=&amp;-format=US-1&amp;-_lang=en| title = United States—Urban/Rural and Inside/Outside Metropolitan Area (GCT-P1. Population, Housing Units, Area, and Density: 2000)| publisher = U.S. Census Bureau| date = 2000-04-01| accessdate = 2008-09-23| archivedate = 12 February 2020| archiveurl = https://archive.today/20200212044207/http://factfinder.census.gov/servlet/GCTTable?_bm=y&amp;-state=gct&amp;-ds_name=DEC_2000_SF1_U&amp;-_box_head_nbr=GCT-P1&amp;-mt_name=&amp;-_caller=geoselect&amp;-geo_id=&amp;-format=US-1&amp;-_lang=en}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင် ၂၈၃ ခုမျှသော မြို့များတွင် လူဦးရေ ၁ သိန်းကျော်ရှိပြီး မြို့ကြီး ၉ ခုတွင် လူဦးရေ ၁ သန်းကျော် ရှိကာ [[နယူးယောက်မြို့]]၊[[လော့စ်အိန်ဂျယ်လိစ်မြို့]]၊ [[ရှီကာဂိုမြို့]] နှင့် [[ဟူစတန်မြို့]] ကဲ့သို့သော ဂလိုဘယ်လ် စီးတီး ၄မြို့တွင် လူဦးရေ ၂ သန်းကျော် ရှိသည်။&lt;ref name=PopEstBigCities&gt;{{cite web | url = http://hawaii.gov/dbedt/info/census/popestimate/copy_of_2008-subcounty-population-hawaii/SUB_EST2008_01.pdf | archiveurl = https://www.webcitation.org/5lpvuJk99?url=http://hawaii.gov/dbedt/info/census/popestimate/copy_of_2008-subcounty-population-hawaii/SUB_EST2008_01.pdf | archivedate = 7 December 2009 | format = PDF | title = Table 1: Annual Estimates of the Resident Population for Incorporated Places Over 100,000, Ranked by July 1, 2008 Population: April 1, 2000 to July 1, 2008 | work = 2008 Population Estimates | publisher = U.S. Census Bureau, Population Division | date = 2009-07-01 | accessdate = 2009-10-11 }}&lt;/ref&gt; လူဦးရေ ၁ သန်း ကျော်သော မက်ထရိုပိုလစ်တန် ဒေသ ၅၂ ခု ရှိသည်။&lt;ref name=PopEstMSA&gt;{{cite web | url = http://hawaii.gov/dbedt/info/census/popestimate/2008_MSA_Hawaii/CBSA_EST2008_05.pdf | archiveurl = https://www.webcitation.org/5lpvuJzkG?url=http://hawaii.gov/dbedt/info/census/popestimate/2008_MSA_Hawaii/CBSA_EST2008_05.pdf | archivedate = 7 December 2009 | format = PDF | title = Table 5. Estimates of Population Change for Metropolitan Statistical Areas and Rankings: July 1, 2007 to July 1, 2008 | work = 2008 Population Estimates | publisher = U.S. Census Bureau | date = 2009-03-19 | accessdate = 2009-10-11 }}&lt;/ref&gt; အလျှင်အမြန် တိုးတက်နေသော မက်ထရိုဧရိယာ ၅၀ ခုတွင် ၄၇ ခုမှာ နိုင်ငံ၏ တောင်ဘက်ပိုင်းနှင့် အနောက်ဘက်ပိုင်းတွင် ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.census.gov/newsroom/releases/archives/population/cb09-45.html|title=Raleigh and Austin are Fastest-Growing Metro Areas|publisher=U.S. Census Bureau|date=2009-03-19|accessdate=2009-10-11}}&lt;/ref&gt; ဒါးလတ်စ်မြို့၊ ဟူစတန်မြို့၊ အတ္တလန္တာမြို့ နှင့် ဖီးနစ်မြို့ ၄မြို့သည် ၂၀၀၀ ခုနှစ်မှ ၂၀၀၈ ခုနှစ်အတွင်း လူဦးရေ ၁သန်းကျော်မျှ တိုးပွားလာခဲ့သည်။&lt;ref name=PopEstMSA/&gt;
&lt;center&gt;{{အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ အကြီးမားဆုံး မက်ထရိုပိုလစ်တန် ဒေသများ}}&lt;/center&gt;
{{-}}
=== ဘာသာစကား ===
{|class=&quot;infobox&quot; style=&quot;font-size: 90%; border: 1px solid #999; float: right; margin-left: 1em; width: 250px;&quot;
|- style=&quot;background:#f5f5f5;&quot;
!colspan=&quot;2&quot;|ဘာသာစကား(၂၀၁၀)&lt;ref name=Lang&gt; &quot;Language Spoken at Home by the U.S. Population, 2010&quot;, American Community Survey, U.S. Census Bureau, in ''World Almanac and Book of Facts 2012'', p. 615.&lt;/ref&gt;
|-
|[[အင်္ဂလိပ်ဘာသာ|အင်္ဂလိပ်]] (''တစ်မျိုးတည်း'')||style=&quot;text-align: center;&quot;| ၂၂၉.၇ သန်း
|-
|[[စပိန်ဘာသာ|စပိန်]] (မျိုးကွဲများအပါအဝင်)||style=&quot;text-align: center;&quot;|၃၇.၀သန်း 
|-
|[[တရုတ်ဘာသာ|တရုတ်]]||style=&quot;text-align: center;&quot;|၂.၈ သန်း
|-
|[[ပြင်သစ်ဘာသာ|ပြင်သစ်]] (မျိုးကွဲများအပါအဝင်)||style=&quot;text-align: center;&quot;|၂.၁ သန်း
|-
| တာဂါးလော့||style=&quot;text-align: center;&quot;|၁.၆ သန်း
|-
|ဗီယက်နမ်||style=&quot;text-align: center;&quot;| ၁.၄ သန်း
|-
|ကိုရီးယား||style=&quot;text-align: center;&quot;| ၁.၁ သန်း
|-
|ဂျာမန်||style=&quot;text-align: center;&quot;| ၁.၁ သန်း
|}

အင်္ဂလိပ်စကား သည် လူအများသုံးကြသော ဘာသာစကားဖြစ်ပြီး နိုင်ငံတော် ဘာသာစကားဟူ၍ သတ်မှတ် မထားပေ။ သို့သော်လည်း အမေရိကန်နိုင်ငံသား အဖြစ်ပြောင်းလဲသည့် ဥပဒေတွင် အင်္ဂလိပ်ဘာသာကို စံအဖြစ် သုံးသော ဘာသာစကား အဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည်။ ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် လူဦးရေ သန်း ၂၃၀ သို့မဟုတ် လူဦးရေ၏ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်း အသက် ၅ နှစ်နှင့် အထက်တို့သည် အင်္ဂလိပ်ဘာသာ စကားကို အိမ်တွင် ပြောဆိုသုံးနှုန်းကြသည်။ စပိန်ဘာသာ စကားကို လူဦးရေ၏ ၁၂ ရာခိုင်နှုန်းက အိမ်တွင် သုံးကြပြီး ဒုတိယ ဘာသာစကားတွင် သင်ကြားမှု အများဆုံး ဘာသာစကား ဖြစ်သည်။&lt;ref name=Lang/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web| url = http://www.adfl.org/resources/enrollments.pdf| title = Foreign Language Enrollments in United States Institutions of Higher Learning| date = fall 2002| publisher = MLA| accessdate = 2006-10-16| archivedate = 3 August 2008| archiveurl = https://web.archive.org/web/20080803020358/http://www.adfl.org/resources/enrollments.pdf}}&lt;/ref&gt; အချို့သော အမေရိကန် ဥပဒေပညာရှင်တို့က အင်္ဂလိပ်ကို နိုင်ငံတော် ဘာသာစကား အဖြစ် သတ်မှတ်ရန် ကြိုးစားမှုများ ဖြစ်ပြီး အနည်းဆုံး ပြည်နယ် ၂၈ ခုတွင် တရားဝင်ဘာသာစကား အဖြစ် သတ်မှတ်ထားပြီး ဖြစ်သည်။&lt;ref name=ILW&gt;{{cite web |author=Feder, Jody |url= http://www.ilw.com/immigrationdaily/news/2007,0515-crs.pdf |title= English as the Official Language of the United States: Legal Background and Analysis of Legislation in the 110th Congress |date=January 25, 2007 |publisher= Ilw.com (Congressional Research Service) |accessdate= June 19, 2007}}&lt;/ref&gt; ဟာဝိုင်အီ ပြည်နယ်တွင် ဟာဝိုင်အီကျွန်းသုံး ဘာသာစကားနှင့် အင်္ဂလိပ်စကား ၂ ခုစလုံးသည် ပြည်နယ်ဥပဒေ အရ တရားဝင် ဘာသာစကား ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.hawaii.gov/lrb/con/conart15.html|title=The Constitution of the State of Hawaii, Article XV, Section 4|publisher=Hawaii Legislative Reference Bureau|date=1978-11-07|accessdate=2007-06-19|archivedate=24 July 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130724231656/http://www.hawaii.gov/lrb/con/conart15.html}}&lt;/ref&gt;

တရားဝင် ဘာသာစကားဟူ၍ သတ်မှတ်ထားခြင်း မရှိသော်လည်း နယူးမက္ကဆီကိုပြည်နယ်တွင် အင်္ဂလိပ် နှင့် စပိန်ဘာသာ အသုံးပြုခြင်းကို လည်းကောင်း၊ လူဝီစီးယားနားပြည်နယ်တွင် အင်္ဂလိပ် နှင့် ပြင်သစ် ဘာသာစကား အသုံးပြုခြင်းကို လည်းကောင်း ဥပဒေအရ ခွင့်ပြုထားသည်။&lt;ref&gt;{{cite book| author =Dicker, Susan J. | title = Languages in America: A Pluralist View | url =https://archive.org/details/languagesinameri00dick |year=2003|pages=[https://archive.org/details/languagesinameri00dick/page/216 216], 220–25 | location =Clevedon, UK| publisher = Multilingual Matters|isbn=1-85359-651-5}}&lt;/ref&gt; [[ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်]] ကဲ့သို့သော အချို့ပြည်နယ်များတွင် တရားရုံးသုံး စာရွက်စာတမ်းများ အပါအဝင် အချို့သော အစိုးရ ဆိုင်ရာ စာရွက်စာတမ်းများကို စပိန်ဘာသာ ဖြင့်လည်း ပြန်ဆို ထုတ်ဝေရန် ဥပဒေ ပြဋ္ဌာန်းထားသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.leginfo.ca.gov/cgi-bin/displaycode?section=ccp&amp;group=00001-01000&amp;file=412.10-412.30|title=California Code of Civil Procedure, Section 412.20(6)|publisher=Legislative Counsel, State of California|accessdate=2007-12-17|archivedate=22 July 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100722010302/http://www.leginfo.ca.gov/cgi-bin/displaycode?section=ccp&amp;group=00001-01000&amp;file=412.10-412.30}} {{cite web|url=http://www.courtinfo.ca.gov/forms/allforms.htm|title=California Judicial Council Forms|publisher=Judicial Council, State of California|accessdate=2007-12-17}}&lt;/ref&gt; အင်္ဂလိပ်စကား မပြောသော ပြည်သူများ ရှိရာ အုပ်ချုပ်ရေး ဒေသများတွင် အစိုးရဆိုင်ရာ စာရွက်စာတမ်းများ (အထူးသဖြင့် မဲပေးခြင်းနှင့် သက်ဆိုင်သော အချက်အလက်များ) ကို ထိုဒေသရှိ လူအများပြောသော ဘာသာစကားတို့ဖြင့် ပြန်ဆို ထုတ်ဝေလေ့ ရှိသည်။ အချို့သော အမေရိကန်ပိုင်း ကျွန်းများတွင် ဒေသခံဘာသာစကားကို အင်္ဂလိပ်ဘာသာ စကားနှင့် အတူ အသိအမှတ်ပြုထားသည်။ အမေရိကန် ဆာမိုအာ နှင့် ဂူအမ်ကျွန်း တို့တွင် ဆာမိုအန် ဘာသာစကား နှင့် ချာမော်ရိုဘာသာစကားတို့ကို အသီးသီး အသိအမှတ်ပြုထားကြသည်။ မြောက်မာရီယာနာကျွန်းများတွင် ကာရိုလီနီးယန်း နှင့် ချာမိုရို ဘာသာစကားတို့ကို အသိအမှတ် ပြုထားသည်။ ပျူရီတို ရီကိုကျွန်းတွင် တရားဝင်ဘာသာစကားမှာ စပိန်ဘာသာ ဖြစ်သည်။

=== ကိုးကွယ်မှု ===
[[File:BrunswickWhiteChurch.jpg|thumb|upright| ပရက်စ်ဘီတေးရီးယန်း ဘုရားရှိခိုးကျောင်း တစ်ခု၊ အမေရိကန် အများစုကို ခရစ်ယာန်ဘာသာဝင် အဖြစ် တွေ့ရသည်။]]

အမေရိကန်နိုင်ငံသည် ဘာသာတရား နှင့် တိုက်ရိုက်ဆက်နွယ် မနေသော နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေ၏ ပထမအကြိမ် ပြင်ဆင်ချက်မှ ဘာသာရေး လွတ်လပ်ခွင့်ကို အာမခံချက်ပေးထားပြီး ဘာသာရေး ဆိုင်ရာ အစိုးရ ဖွဲ့စည်းခြင်းကို တားမြစ်ခဲ့သည်။ ၂၀၀၂ ခုနှစ် လေ့လာချက်အရ ၅၉% သော အမေရိကန်တို့မှ ဘာသာရေးသည် သူတို့ဘဝတွင် အလွန်အရေးပါသော နေရာမှ ပါဝင် ပတ်သက်နေသည်ဟု ဖြေကြားခဲ့ပြီး အခြားသော ကြွယ်ဝချမ်းသာသော နိုင်ငံများနှင့် ယှဉ်လျှင် အလွန်မြင့်မားသော နှုန်းပင် ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://pewglobal.org/reports/display.php?ReportID=167|title=Among Wealthy Nations...U.S. Stands Alone in its Embrace of Religion| publisher=Pew Research Center|work=Pew Global Attitudes Project|date=2002-12-19|accessdate=2008-10-23}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၇ ခုနှစ် စစ်တမ်းကောက်ယူချက် တစ်ခု အရ ၇၈.၄%သော အရွယ်ရောက်ပြီးသူတို့သည် ခရစ်ယာန် ဘာသာဝင် အဖြစ် ခံယူထားကြောင်း သိရပြီး&lt;ref name=&quot;Pew&quot;&gt;{{cite web|url=http://religions.pewforum.org/pdf/affiliations-all-traditions.pdf|title=Religious Composition of the U.S.| publisher=Pew Forum on Religion &amp; Public Life|work=U.S. Religious Landscape Survey|year=2007|accessdate=2008-10-23}}&lt;/ref&gt; ၁၉၉၀ ခုနှစ်က ၈၆.၄% နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ကျဆင်းသွားခြင်းဟု ဆိုနိုင်သည်။&lt;ref name=&quot;ARIS&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.gc.cuny.edu/CUNY_GC/media/CUNY-Graduate-Center/PDF/ARIS/ARIS-PDF-version.pdf?ext=.pdf|title=American Religious Identification Survey 2001|author=Kosmin, Barry A., Egon Mayer, and Ariela Kaysar|publisher=CUNY Graduate Center|date=2001-12-19|accessdate=2011-09-16|archivedate=16 July 2015|archiveurl=https://www.webcitation.org/6a4Q9IlrZ?url=http://www.gc.cuny.edu/CUNY_GC/media/CUNY-Graduate-Center/PDF/ARIS/ARIS-PDF-version.pdf?ext=.pdf}}&lt;/ref&gt; ပရိုတက်စတင့် ဂိုဏ်းဝင် ၅၁.၃% ရှိပြီး ရိုမန်ကက်သလစ်ဂိုဏ်းဝင် ၂၃.၉ ရာခိုင်နှုန်းရှိသည်။ ထိုလေ့လာမှုမှ လူဦးရေ၏ ၂၆.၃%မှာ လူဖြူ အီဗန်ဂယ်လစ် ဝါဒီ (ပရိုတက်စတင့်ဂိုဏ်းခွဲ) များ အဖြစ် သတ်မှတ်ပြီး နိုင်ငံအတွင်း လူဦးရေအများဆုံး အယူဝါဒ အဖြစ် သတ်မှတ်သည်။ &lt;ref name=&quot;Pew&quot;/&gt; အခြား လေ့လာမှု တစ်ခုမှ လူမျိုးစု အားလုံးတွင် အီဗန်ဂယ်လစ် ဝါဒီ ပေါင်း လူဦးရေ၏ ၃၀% မှ ၃၅% အထိ ရှိမည်ဟု ခန့်မှန်းသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.uakron.edu/bliss/docs/Religious_Landscape_2004.pdf|archiveurl=https://www.webcitation.org/5lpvuMoCD?url=http://www.uakron.edu/bliss/docs/Religious_Landscape_2004.pdf|archivedate=7 December 2009|author=Green, John C|title=The American Religious Landscape and Political Attitudes: A Baseline for 2004|publisher=University of Akron Ray C. Bliss Institute of Applied Politics|accessdate=2007-06-18}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် ခရစ်ယာန်ဘာသာဝင် မဟုတ်သော အခြားဘာသာဝင်များမှာ ၄.၇% ရှိပြီး ၁၉၉၀ ခုနှစ် ၃.၃% မှ မြင့်တက်လာခြင်း ဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot;ARIS&quot;/&gt; ခရစ်ယာန် မဟုတ်သော ဘာသာတရားများထဲမှ ကိုးကွယ်မှုများသော ဘာသာများမှာ [[ရဟူဒီဘာသာ]] (၁.၇%)၊ [[ဗုဒ္ဓဘာသာ]] (၀.၇%)၊ [[အစ္စလာမ်ဘာသာ]] (၀.၆%)၊ [[ဟိန္ဒူဘာသာ]] (၀.၄%) နှင့် ယူနီတေးရီးယန်း ယူနီဗာဆယ် ဝါဒီ (၀.၃%) တို့ အသီးသီး ဖြစ်ကြသည်။&lt;ref name=&quot;Pew&quot;/&gt; ထိုစစ်တမ်းမှပင် သိရသည်မှာ ၁၆.၁% သော အမေရိကန်တို့သည် မည်သည့်ဘုရားမှ ရှိသည်ဟု မယုံကြည်သူ၊ ဘုရားမဲ့ဝါဒီ သို့မဟုတ် အရှင်းဆုံးပြောရလျှင် ဘာသာမဲ့များဟု ခံယူကြပြီး ၁၉၉၀ ခုနှစ် ၈.၂% မှ တိုးမြင့်လာခြင်းပင် ဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot;Pew&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;ARIS&quot;/&gt;

=== မိသားစု ပုံစံ ===

၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် ၁၈နှစ်နှင့် အထက် အမေရိကန်များထဲတွင် အိမ်ထောင်ရှိသူ ၅၈%၊ အိမ်ထောင်ဖက် သေဆုံးသွားသူ ၆%၊ ကွာရှင်းပြတ်စဲထားသူ ၁၀% နှင့် တစ်ခါမျှ လက်မထပ်ရသေးသူ ၂၅% ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.census.gov/prod/2008pubs/09statab/pop.pdf|publisher=U.S. Census Bureau|work=Statistical Abstract of the United States 2009| title=Table 55—Marital Status of the Population by Sex, Race, and Hispanic Origin: 1990 to 2007|accessdate = 2009-10-11}}&lt;/ref&gt; အမျိုးသမီး အများစုသည် အိမ်ပြင်ပတွင် အလုပ်လုပ်ကြပြီး အများစုမှာ ဘွဲ့ရရှိထားသူများ ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.iserp.columbia.edu/news/articles/female_college.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070609151527/http://www.iserp.columbia.edu/news/articles/female_college.html |archivedate=9 June 2007 |title=Women's Advances in Education |publisher=Columbia University, Institute for Social and Economic Research and Policy |year=2006 |accessdate=2007-06-06 }}&lt;/ref&gt;

လိင်တူခြင်း လက်ထပ်ခြင်းမှာ နိုင်ငံရေး အရ အငြင်းပွားစရာ ကိစ္စတစ်ရပ် ဖြစ်သည်။ အချို့သော ပြည်နယ်များတွင် လိင်တူအချင်းချင်း လက်ထပ်ခြင်း မဟုတ်သော်လည်း ဥပဒေအရ ပေါင်းစည်းနေထိုင်ခြင်း နှင့် လက်မထပ်ဘဲ အတူတကွ နေထိုင်ခြင်းတို့ကို လက်ထပ်ထိမ်းမြားခြင်းအစား ခွင့်ပြုထားသည်။ ၂၀၀၃ ခုနှစ်မှစ၍ အချို့သော ပြည်နယ်များသည် တရားစွဲဆိုမှုများနှင့် ဥပဒေပြုမှုများကြောင့် ယောက်ျားချင်း လက်ထပ်ခြင်းကို ဥပဒေနှင့် အညီ ခွင့်ပြုခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ဖက်ဒရယ် အစိုးရ နှင့် ပြည်နယ် အများစုတွင် လက်ထပ်ထိမ်းမြားခြင်းကို ယောက်ျားနှင့် မိန်းမ ပေါင်းစည်းခြင်းဟုသာ သတ်မှတ်ထားခြင်းနှင့် လိင်တူချင်း လက်ထပ်ခြင်းကို တရားဝင် တားမြစ်ထားခြင်းများ ရှိသည်။ ထိုကိစ္စနှင့် ပတ်သက်၍ လူအများစု၏ အယူအဆမှာ ၁၉၉၀ ခုနှစ်များက အများစုက ဆန့်ကျင်ကြသော်လည်း ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် စာရင်းဇယားအရ မတင်မကျ ဖြစ်နေသော ကိစ္စအဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲသွားသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.gallup.com/poll/147662/First-Time-Majority-Americans-Favor-Legal-Gay-Marriage.aspx |title=For First Time, Majority of Americans Favor Legal Gay Marriage |publisher=Gallup.com |date= |accessdate=2011-07-10}}&lt;/ref&gt;

ဆယ်ကျော်သက်များ ကိုယ်ဝန်ရရှိမှုမှာ အမျိုးသမီး ၁၀၀၀ လျှင် ၇၉.၈ ဦးမျှ ဖြစ်ပြီး အိုအီးစီဒီ နိုင်ငံများတွင် အများဆုံး ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.nationmaster.com/graph/peo_tee_bir_rat-people-teenage-birth-rate |title=Teenage birth rate statistics&amp;nbsp;– countries compared&amp;nbsp;– NationMaster People |publisher=Nationmaster.com |date= |accessdate=2011-07-10}}&lt;/ref&gt; ယခင်က ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချမှုနှင့် ပတ်သက်သော ကိစ္စကို ပြည်နယ်အလိုက် ဆုံးဖြတ်ခွင့် ပေးထားသော်လည်း ၁၉၇၃ခုနှစ် တရားရုံးချုပ်၏ ဆုံးဖြတ်ချက်မှ အစပြု၍ တစ်နိုင်ငံလုံး အတိုင်းအတာဖြင့် ခွင့်ပြုပေးခဲ့သည်။ ထိုကိစ္စမှာ အငြင်းပွားစရာ ကိစ္စတစ်ရပ် ဖြစ်နေခဲ့ပြီး နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာသည့်တိုင်အောင်ပင် အများပြည်သူ၏ အယူအဆမှာ အမျိုးမျိုး အစားစား ကွဲပြား နေခဲ့သည်။ ပြည်နယ်အများစုတွင် ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချခြင်း အတွက် အများပြည်သူဆိုင်ရာ ထောက်ပံ့ကြေးကို တားမြစ်ထားခြင်း၊ နှောင်းမှ ဖျက်ချခြင်းကို ကန့်သတ်ထားခြင်း၊ အရွယ်မရောက်သေးသူများ အတွက် မိဘအား အသိပေးရန် လိုအပ်ခြင်း နှင့် မဖျက်ချမီ အချိန်ကာလ တစ်ခု စောင့်ဆိုင်းရန် ပြဋ္ဌာန်းထားခြင်းတို့ ရှိသည်။ ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချမှုနှုန်းမှာ ကျဆင်းလာသော်လည်း အချိုးအစား အရ ကလေး ၁၀၀၀ လျှင် ၂၄၁ ဦး ဖျက်ချမှု ရှိနေပြီး ၁၅ နှစ်မှ ၄၄ နှစ်အတွင်း အမျိုးသမီး ၁၀၀၀ တွင် ၁၅ ဦး ဖျက်ချမှု ရှိနေသဖြင့် အခြားသော အနောက်နိုင်ငံများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက များပြားနေသေးသည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/ss5511a1.htm|author=Strauss, Lilo T., et al.|title=Abortion Surveillance—United States, 2003|accessdate = 2007-06-17 |publisher=Centers for Disease Control, National Center for Chronic Disease Prevention and Health Promotion, Division of Reproductive Health|work=MMWR|date=2006-11-24}}&lt;/ref&gt;

== ယဉ်ကျေးမှု ==
[[File:Liberty-statue-from-below.jpg|right|thumb|[[လစ်ဘာတီ ရုပ်တု]] အား တကမ္ဘာလုံးမှ အမေရိကန်၏ ပြယုဂ် အဖြစ်နှင့် လွတ်လပ်မှု၊ ဒီမိုကရေစီနှင့် အခွင့်အလမ်းတို့၏ ဝိဉာဏ အဖြစ် မှတ်ယူကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web| title = Statue of Liberty| work=World Heritage| publisher=UNESCO| url = http://whc.unesco.org/en/list/307| accessdate = 2011–10–20}}&lt;/ref&gt;]]

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ယဉ်ကျေးမှုမျိုးစုံသော နိုင်ငံဖြစ်ပြီး လူမျိုးစု၊ ယဉ်ကျေးမှု၊ တန်ဖိုးထားမှု အမျိုးမျိုးအစားစားတို့ တည်ရှိရာ နိုင်ငံဖြစ်သည်။ &lt;ref name=&quot;Society in Focus&quot;&gt;Thompson, William, and Joseph Hickey (2005). ''Society in Focus''. Boston: Pearson. ISBN 0-205-41365-X.&lt;/ref&gt; လူနီ များနှင့် ဟာဝိုင်အီကျွန်းသားများမှ လွဲလျှင် အခြားသော အမေရိကန် အားလုံး နှင့် ၎င်းတို့၏ ဘိုးစဉ်ဘောင်ဆက်များမှာ လွန်ခဲ့သော ၅ ရာစု အတွင်းက အမေရိကန်သို့ ရွှေ့ပြောင်းလာကြခြင်း ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;Fiorina, Morris P., and Paul E. Peterson (2000). ''The New American Democracy''. London: Longman, p. 97. ISBN 0-321-07058-5.&lt;/ref&gt; အမေရိကန်၏ အဓိက ယဉ်ကျေးမှုမှာ ဥရောပမှ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူတို့ ထံမှ ဆင်းသက်လာသော အနောက်တိုင်းယဉ်ကျေးမှု ဖြစ်ပြီး အာဖရိကမှ ကျွန်များ ယူဆောင်လာသည့် ယဉ်ကျေးမှု ကဲ့သို့သော အခြားယဉ်ကျေးမှုများမှ လွှမ်းမိုးမှုများ ပါဝင်သည်။&lt;ref&gt;Holloway, Joseph E. (2005). ''Africanisms in American Culture'', 2d ed. Bloomington: Indiana University Press, pp. 18–38. ISBN 0-253-34479-4. Johnson, Fern L. (1999). ''Speaking Culturally: Language Diversity in the United States''. Thousand Oaks, Calif., London, and New Delhi: Sage, p. 116. ISBN 0-8039-5912-5.&lt;/ref&gt; လတ်တလော အာရှမှ ရွှေ့ပြောင်းလာသူများနှင့် အထူးသဖြင့် လက်တင်အမေရိကမှ ပြောင်းလဲလာသော သူတို့ထံမှ ယဉ်ကျေးမှုများ ထပ်မံ ရောစွက်လိုက်သဖြင့် လက်ရှိယဉ်ကျေးမှု အခြေအနေတို့ကို ဟင်းအိုးထဲတွင် ရောမွှေထားသကဲ့သို့ ရှိသော ယဉ်ကျေးမှုဟု ပုံဖော်လေ့ ရှိကြသလို ပြောင်းရွှေ့လာသူများနှင့် သူတို့၏ မျိုးဆက်များမှ ရိုးရာ ယဉ်ကျေးမှုကို ထိန်းသိမ်းကြသဖြင့် အသုပ်ပန်းကန်ကဲ့သို့ တသီးတခြား ယဉ်ကျေးမှုများ ပေါင်းစပ်နေသော ယဉ်ကျေးမှုဟုလည်း ပုံဖော်လေ့ ရှိကြသည်။

အမေရိကန် ယဉ်ကျေးမှုသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် တစ်သီးတစ်သန့် အဖြစ်ဆုံး ယဉ်ကျေးမှုဟု မှတ်ယူကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.clearlycultural.com/geert-hofstede-cultural-dimensions/individualism/|title=Individualism| publisher = Clearly Cultural|accessdate=2009-02-28}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန် အိပ်မက် သို့မဟုတ် အမေရိကန်တို့သည် လူမှုအဆင့်အတန်း အမြင့်ဆုံး အထိ မြင့်တက်လာနိုင်သည့် အခွင့်အလမ်းရှိသည် ဟူသည့် အယူအဆမှ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်ချင်သူ အများစုကို ဆွဲဆောင်နိုင်သည်။.&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.oecd.org/dataoecd/2/7/45002641.pdf|title=A Family Affair: Intergenerational Social Mobility across OECD Countries|publisher=OECD|work=Economic Policy Reforms: Going for Growth|year=2010|accessdate=2010-09-20}} {{cite web|url=http://www.suttontrust.com/reports/IntergenerationalMobility.pdf|title=Intergenerational Mobility in Europe and North America|author=Blanden, Jo, Paul Gregg, and Stephen Malchin|publisher=Centre for Economic Performance|month=April|year=2005|accessdate=2006-08-21|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060623094610/http://www.suttontrust.com/reports/IntergenerationalMobility.pdf|archivedate=23 June 2006}}&lt;/ref&gt; အဓိက ယဉ်ကျေးမှုအရ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် အဆင့်အတန်း ခွဲခြားမှု မရှိသော လူ့အဖွဲ့အစည်းအဖြစ် သတ်မှတ်သော်လည်း&lt;ref&gt;{{cite book |last=Gutfield |first=Amon |year=2002 |title=American Exceptionalism: The Effects of Plenty on the American Experience |publisher=Sussex Academic Press |location=Brighton and Portland |page=65 |isbn=1-903900-08-5}}&lt;/ref&gt; ပညာရှင်များက နိုင်ငံအတွင်း လူမှု အဆင့်အတန်းများ သိသိသာသာ ကွဲပြားသဖြင့် အချင်းချင်း ပေါင်းစည်းခြင်း၊ ဘာသာစကား နှင့် တန်ဖိုးထားမှု တို့အပေါ်တွင် အကျိုးသက်ရောက်မှု ရှိသည် ဆိုသည့် အချက်ကို ထုတ်နှုတ်ပြထားသည်။&lt;ref&gt;{{cite book |last=Zweig |first=Michael |year=2004 |title=What's Class Got To Do With It, American Society in the Twenty-First Century |publisher=Cornell University Press |location=Ithaca, NY |isbn=0-8014-8899-0}} {{cite web |url=http://eric.ed.gov/ERICWebPortal/Home.portal?_nfpb=true&amp;_pageLabel=RecordDetails&amp;ERICExtSearch_SearchValue_0=ED309843&amp;ERICExtSearch_SearchType_0=eric_accno&amp;objectId=0900000b800472a5 |title=Effects of Social Class and Interactive Setting on Maternal Speech |publisher=Education Resource Information Center |accessdate=2007-01-27}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန်၏ လူလတ်တန်းစား နှင့် ပရော်ဖက်ရှင်နယ် အဆင့်အတန်း ရှိသူများမှ ခေတ်သစ် သာတူညီမျှ အမျိုးသမီးဝါဒ၊ ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေး ဝါဒ နှင့် ယဉ်ကျေးမှု အမျိုးမျိုးရှိသော ဝါဒ အစရှိသော ယနေ့လက်ရှိ လူမှုရေး လမ်းကြောင်းများကို အစပျိုးပေးခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite book |last=Ehrenreich |first=Barbara |year=1989 |title=Fear of Falling, The Inner Life of the Middle Class |publisher=HarperCollins |location=New York |isbn=0-06-097333-1}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန်တို့၏ မိမိဘာသာ ရှုမြင်မှု၊ လူမှုရေး အမြင် နှင့် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ လိုအပ်ချက်များသည် ၎င်းတို့ လုပ်ကိုင်သော အလုပ်အကိုင်နှင့် မကြုံစဖူး နီးစပ်နေလေ့ ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite book |last=Eichar |first=Douglas |year=1989 |title=Occupation and Class Consciousness in America |url=https://archive.org/details/occupationclassc00eich |publisher=Greenwood Press |location=Westport, CT |isbn=0-313-26111-3}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန်များ အနေနှင့် လူမှုစီးပွားရေး ဆိုင်ရာ အောင်မြင်မှုများကို အလွန်တန်ဖိုးထားလေ့ ရှိသော်လည်း သူလိုငါလို လူသာမန် ဖြစ်ခြင်းကို ယေဘုယျအားဖြင့် ကောင်းသည့် အချက်အဖြစ် ရှုမြင်လေ့ ရှိကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite book |last=O'Keefe |first=Kevin |year=2005 |title=The Average American |url=https://archive.org/details/averageamericant00okee |publisher=PublicAffairs |location=New York |isbn=1-58648-270-X}}&lt;/ref&gt;

=== ခေတ်စားသော မီဒီယာများ ===
[[File:PB050006.JPG|thumb|left|ဟောလိဝုဒ် ဆိုင်းဘုတ်]]
ကမ္ဘာပေါ်တွင် ပထမဆုံးသော စီးပွားဖြစ် ရုပ်ရှင်ပြသမှုကို ၁၈၉၄ ခုနှစ်က နယူးယောက်မြို့တော်တွင် စတင်ခဲ့ပြီး သောမတ် အက်ဒီဆင် ၏ ကိုင်နက်တိုစကုပ် ခေါ် ရုပ်ရှင်ပြစက်ကို အသုံးပြုခြင်း ဖြစ်သည်။ နောက်တစ်နှစ်တွင် ပထမဆုံးသော ရုပ်ရှင်ပွဲကို နယူးယောက် မြို့တော်တွင်ပင် ပြသခဲ့ပြီး နောက်ထပ် ဆယ်စုနှစ်များတွင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် အသံထွက် ရုပ်ရှင် ထုတ်လုပ်မှုတွင် ရှေ့ပြေးဖြစ်ခဲ့သည်။ ၂၀ ရာစုနှစ် အစောပိုင်းမှစ၍ အမေရိကန် ရုပ်ရှင်လုပ်ငန်းသည် ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ် ဟောလိဝုဒ် တွင်သာ အများအားဖြင့် အခြေပြုခဲ့သည်။ ဒါရိုက်တာ ဒီ ဒဗလျူ ဂရစ်ဖစ်သည် ရုပ်ရှင်ဆိုင်ရာ အသုံးအနှုန်းများကို တီထွင်ရာတွင် အဓိက ဖြစ်ခဲ့ပြီး အော်လ်ဆန် ဝဲလ် ရိုက်ကူးသည် စီတီဇင် ကိန်း (၁၉၄၁) ဆိုသော ရုပ်ရှင်မှာ အချိန်တိုင်းအတွက် အကောင်းဆုံး ရုပ်ရှင်ဟု မကြာခဏ ရည်ညွှန်းလေ့ ရှိကြသည်။&lt;ref&gt;[http://www.filmsite.org/villvoice.html ''Village Voice'': 100 Best Films of the 20th century (2001)]. Filmsite.org; [http://www.bfi.org.uk/sightandsound/topten/poll/critics-long.html ''Sight and Sound'' Top Ten Poll 2002]. BFI. Retrieved on 2007-06-19.&lt;/ref&gt; အမေရိကန် ရုပ်ရှင်သရုပ်ဆောင်များ ဖြစ်ကြသော ဂျွန်ဝိန်း နှင့် [[မာရီလင်မွန်ရိုး]] တို့သည် အလွန်နာမည်ကျော်ကြားသော သရုပ်ဆောင်များ ဖြစ်ခဲ့ကြပြီး ထုတ်လုပ်သူနှင့် စွန့်ဦးတီထွင်သူ တစ်ဦး ဖြစ်သည့် ဝေါ့သ် ဒစ်စနေး သည် ကာတွန်းကား နှင့် ရုပ်ရှင်ရောင်းဝယ်ရေး တွင် ဦးဆောင်ဦးရွက် ပြုသူ တစ်ဦး ဖြစ်ခဲ့သည်။ ဟောလိဝုဒ်မှာ အဓိက ရုပ်ရုင် စတူဒီယိုများသည် စတားဝါး (၁၉၇၇) နှင့် တိုက်တန်းနစ် (၁၉၉၇) အစရှိသော စီးပွားရေး အရ အကျိုးအမြတ် အများဆုံး ရုပ်ရှင်များကို ထုတ်လုပ် ရိုက်ကူးခဲ့ကြပြီး ဟောလိဝုဒ်မှ ထွက်ရှိသော ရုပ်ရှင်များမှာ ကမ္ဘာ့ရုပ်ရှင်လုပ်ငန်းတွင် ယနေ့တိုင် အဓိကနေရာမှ ပါဝင်လျက် ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.unesco.org/bpi/eng/unescopress/2000/00-120e.shtml |title=World Culture Report 2000 Calls for Preservation of Intangible Cultural Heritage |date=2000-11-17 |publisher=UNESCO |accessdate=2007-09-14 }} {{cite web |url=http://www1.worldbank.org/economicpolicy/globalization/thwart.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071017111347/http://worldbank.org/economicpolicy/globalization/thwart.html |archivedate=17 October 2007 |title=Summary: Does Globalization Thwart Cultural Diversity? |publisher=World Bank Group |accessdate=2007-09-14 }}&lt;/ref&gt;

အမေရိကန်များသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် တယ်လီဗွီးရှင်း အကြည့်ဆုံးသော လူမျိုးများ ဖြစ်ကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.nationmaster.com/graph/med_tel_vie-media-television-viewing |title=Media Statistics &gt; Television Viewing by Country |publisher=NationMaster |accessdate=2007-06-03}}&lt;/ref&gt; တယ်လီဗွီးရှင်း ကြည့်သော အချိန်မှာ တဖြည်းဖြည်း မြင့်တက်လျက် ရှိပြီး ၂၀၀၆ ခုနှစ်တွင် ပျမ်းမျှ တစ်နေ့ ၅ နာရီနှုန်း အထိ ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.emarketer.com/Article.aspx?R=1005003 |title=Broadband and Media Consumption |date=2007-06-07|publisher=eMarketer |accessdate=2007-06-10}}&lt;/ref&gt; တယ်လီဗွီးရှင်း လွှင့်ထုတ်သော အဓိက ကွန်ယက် ၄ ခုစလုံးမှာ စီးပွားဖြစ် ထုတ်လွှင့်မှုများ ဖြစ်ကြသည်။ အမေရိကန်တို့သည် ရေဒီယိုထုတ်လွှင့်မှုများကိုလည်း နားထောင်လေ့ ရှိပြီး အများအားဖြင့် စီးပွားဖြစ် ထုတ်လွှင့်မှုများကို နားထောင်လေ့ ရှိကာ ပျမ်းမျှအားဖြင့် တစ်နေ့လျှင် ၂ နာရီခွဲနှုန်း ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.emarketer.com/Article.aspx?R=1004830 |title=TV Fans Spill into Web Sites |date=2007-06-07|publisher=eMarketer |accessdate = 2007-06-10}}&lt;/ref&gt; ဝက်ဘ်ပေါ်တယ်များနှင့် ရှာဖွေသည့် ဝက်ဘ်ဆိုက်ဒ်များမှ လွဲလျှင် ခေတ်အစားဆုံး ဝက်ဘ်ဆိုက်ဒ်များမှာ [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်]]၊ [[ယူကျု(ဘ်)]]၊ [[ဝီကီပီးဒီးယား]]၊ ဘလော့ဂါ၊ အီးဘေး နှင့် ခရိတ်ခ်လစ် (Craigslist) တို့ ဖြစ်ကြသည်။&lt;ref name=&quot;alexa-topsitesus&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.alexa.com/topsites/countries/US |title=Top Sites in United States |year=2010 |publisher=Alexa |accessdate=2010-03-27 |archivedate=9 April 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160409001248/http://www.alexa.com/topsites/countries/US }}&lt;/ref&gt;

စည်းချက်ကျပြီး လှပသော စာသားများပါဝင်သည့် အာဖရိကန်-အမေရိကန် ဂီတသည် အမေရိကန် ဂီတတစ်ခုလုံး အပေါ်တွင် နက်ရှိုင်းစွာ လွှမ်းမိုးမှု ရှိပြီး ဥရောပ ရိုးရာဂီတမှ ကွဲပြားခြားနား သွားစေသည်။ ဖော့ခ် ဂီတ၏ အစိတ်အပိုင်းများမှ အသုံးအနှုန်းများ ဖြစ်ပြီး ယခုအခါတွင် ခေတ်ဟောင်းဂီတဟု သိရှိနေကြသည့် ဘလူး ဂီတ စသည်တို့အား တကမ္ဘာလုံးရှိ ပရိသတ်တို့ နှစ်ခြိုက်အားပေးသော ဂီတအမျိုးအစားများ အဖြစ် ပြောင်းလဲခဲ့ကြသည်။ ၂၀ ရာစု အစောပိုင်းတွင် လူးဝစ် အမ်းစထရောင်း နှင့် ဒျု အယ်လင်တန် အစရှိသူတို့က ဂျက်ဇ်ဂီတ ကို တီထွင်ခဲ့ကြသည်။ ၁၉၂၀ ခုနှစ်များအတွင်း ကျေးလက်ဂီတကို တီထွင်ခဲ့ကြပြီး ၁၉၄၀ နှစ်များတွင် ရစ်သမ်နှင့် ဘလူး သို့ R&amp;B ဂီတကို တီထွင်ခဲ့ကြသည်။ [[ပရက်စလေ|အဲလ်ဗစ် ပရက်စလေ]] နှင့် ချပ်ခ် ဘယ်ရီတို့သည် ၁၉၅၀ ခုနှစ် အလယ်ပိုင်းများ အတွင်း ရော့ခ်အင်ရိုးဂီတကို ရှေးဦးဖန်တီးခဲ့သူများတွင် ပါဝင်သည်။ ၁၉၆၀ ခုနှစ်များတွင် ဘော့ပ် ဒိုင်လန်မှ ဖော့ခ် ဂီတကို ပြန်လည်ဆန်းသစ်ရာမှ လူသိများ အထင်ရှားဆုံးသော တေးရေးဆရာ တစ်ယောက် ဖြစ်ခဲ့ပြီး ဂျိမ်းစ်ဘရောင်းမှ ဖန့်ခ်ဂီတ ဖန်တီးမှုများတွင် ဦးဆောင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်တို့၏ လတ်တလော တီထွင်မှုများတွင် ဟစ်ဟော့ပ် ဂီတ နှင့် ဟောက်စ် ဂီတတို့ ပါဝင်သည်။ အမေရိကန် ပေါ့ပ်စတားများဖြစ်ကြသော ပရက်စလေ၊ [[မိုက်ကယ်လ် ဂျက်ဆင်]] နှင့် မက်ဒေါနား တို့သည် ကမ္ဘာကျော် အဆိုတော်များ အဖြစ် ရပ်တည်ခဲ့ကြသည်။&lt;ref&gt;Biddle, Julian (2001). ''What Was Hot!: Five Decades of Pop Culture in America''. New York: Citadel, p. ix. ISBN 0-8065-2311-5.&lt;/ref&gt;

=== စာပေ၊ အတွေးအခေါ်နှင့် အနုပညာ ===
[[File:Kerouac by Palumbo.jpg|thumb|upright|၁၉၅၀ ခုနှစ်များမှ ထင်ရှားလာခဲ့သော ဘိမျိုးဆက်ဟု ခေါ်သည့် စာရေးဆရာ အုပ်စုထဲမှ ထင်ရှားသော စာရေးဆရာ တစ်ဦးဖြစ်သည့် ဂျက် ကီရွက်]]

၁၈ ရာစုနှစ်နှင့် ၁၉ ရာစု အစောပိုင်းကာလများက အမေရိကန် အနုပညာနှင့် စာပေတို့သည် ဥရောပမှ နည်းပေး လမ်းပြမှုများကို ခံယူခဲ့ကြသည်။ နသန်နီယယ် ဟော်သွန်း၊ အက်ဒ်ဂါ အယ်လန် ပိုး နှင့် ဟင်နရီ ဒေးဗစ် သောရိုး တို့က ၁၉ ရာစု အလယ်ပိုင်းတွင် အမေရိကန် စာပေ၏ တသီးတခြား ထင်ရှားသောဟန်ကို ဖော်ထုတ်နိုင်ခဲ့ ကြသည်။ မာ့ခ်တွန်း နှင့် ကဗျာဆရာ ဝေါ့သ် ဝှစ်တ်မန်း တို့မှာ ရာစုနှစ်၏ ဒုတိယပိုင်း တစ်ဝက်တွင် အဓိက အရေးပါသော ထင်ရှားသူများ ဖြစ်ကြသည်။ အယ်မလီ ဒစ်ကင်ဆန် ကို သူမ အသက်ရှင်စဉ်ကာလက သိရှိသူ မရှိသလောက် နည်းသော်လည်း အခုအခါတွင် အမေရိကန်၏ မရှိမဖြစ် ကဗျာဆရာမ တစ်ဦး အဖြစ် အသိအမှတ် ပြုလာကြသည်။&lt;ref&gt;[[Harold Bloom|Bloom, Harold]]. 1999. ''Emily Dickinson''. Broomall, PA: Chelsea House Publishers. p. 9. ISBN 0-7910-5106-4.&lt;/ref&gt; နိုင်ငံနှင့် ဆိုင်သော အတွေ့အကြုံတို့၏ အခြေခံမြင်ကွင်းများ နှင့် ဇာတ်ကောင်စရိုက်များကို အသားပေး ရေးထားသော ဝတ္ထုများ ဖြစ်ကြသည့် ဟာမန်း မယ်လ်ဗေးလ် ၏ မော်ဘီဒစ်ခ် (၁၈၅၁)၊ မာ့ခ်တွန်း၏ ဟပ်ကယ်ဘယ်ရီ ဖင်န် ၏ စွန့်စားခန်းများ (၁၈၈၅)၊ အက်ဖ် စကော့ ဖစ်ဇ်ဂျာရဲလ် ၏ မဟာ ဂက်စဘီ (၁၉၂၅) အစရှိသော စာအုပ်တို့ကို အမေရိကန်၏ မဟာဝတ္ထုများ အဖြစ် ဂုဏ်ပြုခေါ်ဆိုနိုင်သည်။&lt;ref&gt;{{cite journal|author=Buell, Lawrence|title=The Unkillable Dream of the Great American Novel: ''Moby-Dick'' as Test Case |year= 2008|work=American Literary History|volume=20|issue=1–2|pages=132–155|doi=10.1093/alh/ajn005|journal=American Literary History|month=Spring/Summer|issn=0896-7148}}&lt;/ref&gt;

အမေရိကန်နိုင်ငံသား ၁၂ ဦးတို့သည် စာပေဆိုင်ရာ နိုဘယ်လ်ဆုကို ရရှိခဲ့ပြီး နောက်ဆုံးရရှိခဲ့သူမှာ ၂၀၂၀ ခုနှစ်တွင် ရရှိခဲ့သော လူးဝီစ် ဂလက်ဒ် ဖြစ်သည်။ ဝီလီယမ် ဖော့သ်ကနာ နှင့် အားနတ်စ် ဟဲမင်းဝေးတို့အား မကြာခဏဆိုသလိုပင် ၂၀ ရာစု၏ လွှမ်းမိုးမှု အရှိဆုံး စာရေးဆရာများ အဖြစ် အမည်တပ် လေ့ ရှိသည်။&lt;ref&gt;Quinn, Edward (2006). ''A Dictionary of Literary and Thematic Terms''. Infobase, p. 361. ISBN 0-8160-6243-9. Seed, David (2009). ''A Companion to Twentieth-Century United States Fiction''. Chichester, West Sussex: John Wiley and Sons, p. 76. ISBN 1-4051-4691-5. Meyers, Jeffrey (1999). ''Hemingway: A Biography''. New York: Da Capo, p. 139. ISBN 0-306-80890-0.&lt;/ref&gt; အနောက်တိုင်း ကောင်ဘွိုင်စာပေများနှင့် စုံထောက်ရာဇဝတ်မှုကို အခြေခံထားသော ဝတ္ထုများမှာ အမေရိကန်မှ စတင်ပေါ်ထွန်းခဲ့သည်။ ဘိ မျိုးဆက်ဟု ခေါ်သည့် စာရေးဆရာ တစ်စုက ခေတ်သစ် စာပေ အရေးအသားများကို စတင်ဖွင့်လှစ်ခဲ့ပြီး ထိုအုပ်စုထဲတွင် ပို့စ်မော်ဒန် စာရေးဆရာများ ဖြစ်ကြသော ဂျွန်ဘာ့တ်၊ သောမတ်စ် ပင်ချွန် နှင့် ဒွန် ဒယ်လီလို စသူတို့ ပါဝင်သည်။

သော်ရိုးနှင့် ရပ်ဖ် ဝေါ်လ်ဒို အီမာဆန် တို့ ဦးဆောင်သော အမေရိကန်တွေ့ကြုံလွန်ဝါဒီ (transcendentalists) များက ပထမဆုံး အမေရိကန် အတွေးအခေါ် ဆိုင်ရာ လှုပ်ရှားမှုကို စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန် ပြည်တွင်းစစ် အပြီးတွင် ချားလ်စ် ဆန်ဒါ ပီးယားစ် မှ စတင်ပြီး ဝီလီယမ် ဂျိမ်းစ်နှင့် ဂျွန်ဒူဝီတို့က ဆက်ခံကာ လက်တွေ့ပဓာနဝါဒ (pragmatism) ကို ဦးဆောင် ထုတ်ဖော်ခဲ့ကြသည်။ ၂၀ ရာစု အတွင်းတွင် နိုရမ် ချောင်စကီး၏ အယူဝါဒအပေါ်တွင် ဒဗလျူ ဗွီ ကွိုင်း နှင့် ရစ်ချက် ရော်တီတို့က ထပ်ဆင့်မွမ်းမံ ထားသည့် အတွေးအခေါ်များ ဖြစ်သည် ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာ အတွေးအခေါ် ပညာ (analytic philosophy) ကို အမေရိကန် ပညာရှင်တို့၏ ရှေ့မှောက်သို့ ဆောင်ယူလာခဲ့သည်။ ဂျွန်ရောလ် နှင့် ရောဘတ် နိုဇစ်ခ် တို့က နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ အတွေးအခေါ်ပညာကို ပြန်လည် အသက်သွင်းခဲ့သည်။

ရုပ်ပြအနုပညာများတွင် ဟတ်ဒ်ဆန်မြစ် အနုပညာကျောင်းသည် ဥရောပသားတို့၏ သဘာဝတ္တဗေဒ (naturalism ) ပေါ်တွင် မူတည် လှုပ်ရှားသည့် ၁၉ ရာစု အလယ်ပိုင်း လှုပ်ရှားမှု တစ်ခု ဖြစ်သည်။ သောမတ်စ် အီကင်၏ သရုပ်မှန် ပန်းချီများမှာ ယခုအခါတွင် အလွန်ထင်ရှားနေပြီ ဖြစ်သည်။ ၁၉၁၃ ခုနှစ်တွင် နယူးယောက် မြို့တွင် ပြသခဲ့သည့် အာမာရီ ပြပွဲ ဟုခေါ်သည့် ဥရောပ မော်ဒန်ပန်းချီပြပွဲမှ အများအား အံ့အား သင့်သွားစေခဲ့ပြီး အမေရိကန် ပန်းချီ၏ အခင်းအကျင်းကို ပြောင်းလဲသွားစေခဲ့သည်။
&lt;ref&gt;Brown, Milton W. (1988 1963). ''The Story of the Armory Show''. New York: Abbeville. ISBN 0-89659-795-4.&lt;/ref&gt; ဂျော်ဂျီယာ အို ကိဖ်၊ မားစ်ဒန် ဟတ်တလေနှင့် အခြားသူတို့သည် အသစ်အဆန်း ပုံစံအသစ်များကို စမ်းသပ်ခဲ့ကြသည်။ အရေးပါသော အနုပညာလှုပ်ရှားမှုများ ဖြစ်ကြသည့် ဂျက်ဆန် ပိုးလော့ခ် နှင့် ဝီလမ် ဒီ ကွန်းနင်း တို့၏ အက်ဘ်ဆထရက် အိတ်စပရက်ရှင်နစ်ဇင် ဝါဒ၊ အန်ဒီ ဝါဟိုး နှင့် ရွိုင်း လစ်တန်ရှတိန်းတို့၏ ပေါ့ပ်အတ် စသည်တို့သည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင်ပင် အများစု ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ မော်ဒန်ဝါဒနှင့် ပို့စ်မော်ဒန်ဝါဒ ရေစီးကြောင်းများက အမေရိကန် ဗိသုကာပညာရှင်များ ဖြစ်ကြသော ဖရန့်ခ် လွိုက် ရိုက်၊ ဖိလစ် ဂျွန်ဆင် နှင့် ဖရန့်ခ် ဂေရီ တို့အား ကျော်ကြားမှု ရရှိစေခဲ့သည်။


အမေရိကန်တွင် ပြဇာတ်နှင့် ပတ်သက်၍ အဓိက မြှင့်တင်ခဲ့သူမှာ ပြဇာတ်စီစဉ်သူ ပီ တီ ဘာနမ် ဖြစ်ပြီး ၁၈၄၁ ခုနှစ်တွင် မက်ဟက်တန် အောက်ပိုင်းတွင် ဖျော်ဖြေရေး အဆောက်အဦးများကို စတင် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၁၈၇၀ နှောင်းပိုင်းနှစ်များမှ စ၍ ဟယ်ရီဂန် နှင့် ဟတ် တို့က ထင်ရှားသော သီချင်းဖွဲ့ ဟာသပြဇာတ်များကို ထုတ်ဖော် တင်ဆက်ခဲ့သည်။ ၂၀ ရာစုတွင် ဘရော့ဒ်ဝေး၌ ခေတ်သစ် ဂီတပုံစံများ ထွက်ပေါ်လာခဲ့ပြီး ဇာတ်ရုံမှ သီချင်းများကို ရေးသားသူ အိုက်ဗင် ဘာလင်၊ ကိုးလ် ပေါ်တာ၊ စတီဖင် ဆုံဟိမ်း တို့၏ သီချင်းများမှာ ပေါ့ပ်ဂီတ၏ စံနှုန်းများ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ပြဇာတ်ရေးဆရာ ယူဂျင်း အို နေးလ်သည် ၁၉၃၆တွင် စာပေ ဆိုင်ရာ နိုဘယ်လ်ဆုကို ရရှိခဲ့ပြီး အခြားပြဇာတ်နှင့် သက်ဆိုင်သူများထဲမှ ဆုရရှိကြသူများမှာ ပူလစ်ဇာဆု ရရှိခဲ့ကြသော တင်နက်ဆီ ဝီလီယမ်၊ အက်ဒဝပ် အယ်လ်ဘီး နှင့် အော်ဂတ်စ် ဝီလ်ဆင်တို့ ဖြစ်ကြသည်။

ထိုအချိန်ထိုအခါက လူသိနည်းခဲ့သော်လည်း ၁၉၁၀ ခုနှစ်များမှ ချားလ်စ်အိုက်ဗ်၏ ရေးသားတက်ဆက်မှုများမှာ ဂန္ထဝင်ဆိုင်ရာ ဂီတတွင် အမေရိကန် တေးရေးဆရာ တစ်ယောက်၏ ပထမဆုံး အဓိက ပါဝင်ပတ်သက်မှု ပင် ဖြစ်သည်။ စမ်းသပ်တီထွင်သူများ ဖြစ်ကြသည့် ဟင်နရီ ကိုဝဲလ် နှင့် ဂျွန်ကေ့ဂျ် တို့သည် ဂန္ထဝင်ဂီတ ဆိုင်ရာ တေးသွားများ ရေးဖွဲ့မှုအတွက် တမူထူးခြားသော အမေရိကန် နည်းလမ်းဖြင့် ချည်းကပ်မှုကို ဖန်တီးခဲ့သည်။ အာရွန် ကော့ပ်လန်းနှင့် ဂျော့ရှ် ဂါ့ရှ်ဝင်တို့က ခေတ်ပေါ်ဂီတနှင့် ဂန္ထဝင်ဂီတ အရောအနှောကို ဖန်တီး ခဲ့ကြသည်။ အကဆရာများ ဖြစ်ကြသည့် အစ်ဆာဒိုရာ ဒွန်ကန် နှင့် မာသာ ဂရေဟမ် တို့သည် ခေတ်ပေါ်အကကို ကူညီ တီထွင်ခဲ့ကြပြီး ဂျော့ရှ် ဘလန်ချိုင်း နှင့် ဂျရုန်း ရော်ဘင်တို့မှာ ၂၀ ရာစု ဘဲလေး အက၏ ဦးဆောင်ဦးရွက် ပြုသူများ ဖြစ်ကြသည်။ အမေရိကန်တို့သည် ခေတ်ပေါ် အနုပညာဖြစ်သော ဓာတ်ပုံပညာတွင် အရေးပါခဲ့သည်မှာ ကြာမြင့်လှပြီ ဖြစ်သည်။ အဓိက နာမည်ကြီး ဓာတ်ပုံဆရာများတွင် အဲဖရက် စတေးဂလစ်၊ အက်ဒဝပ် စတိုင်းချန်း နှင့် အန်ဆယ် အဒမ် စသူတို့ ပါဝင်သည်။ သတင်းစာများမှ ဟာသကာတွန်းတိုများနှင့် ရုပ်ပြစာအုပ်များမှာ အမေရိကန်တို့၏ တီထွင်မှုများ ဖြစ်ကြသည်။ ရုပ်ပြများထဲတွင် ထူးခြားသော အရည်အသွေးရှိသည်ဟု စံတင်ထိုက်သည့် မဟာ သူရဲကောင်း စူပါမင်းမှာ အမေရိကန်၏ ပြယုဂ်တစ်ခုပင် ဖြစ်လာခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite book | last=Daniels | first=Les | authorlink=Les Daniels | year=1998 | title=Superman: The Complete History | page=11 | edition=1st | publisher=[[Titan Books]] | isbn=1-85286-988-7 }}&lt;/ref&gt;

=== အစားအစာ ===
အမေရိကန်၏ အဓိကအစားအစာများမှာ အခြား အနောက်နိုင်ငံများနှင့် တူညီသည်။ ဂျုံသည် အဓိက စားသုံးသည့် သီးနှံဖြစ်သည်။ လူနီများ နှင့် အစောပိုင်း ဥရောပ အခြေချ နေထိုင်သူများ စားသုံးကြသည့် ဟင်းလျာများတွင် ကြက်ဆင်သား၊ သမင်သား၊ အာလူး၊ ကန်းစွန်းဥ၊ ပြောင်းဖူး၊ မေပယ်လ်အရည် စသည့် အဆာပလာ အမျိုးမျိုးတို့ကို ထည့်သွင်း ချက်ပြုတ်ကြသည်။ ဖြည်းဖြည်းချင်း ချက်ထားသော ဝက်သားနှင့် အမဲသား ဘာဘီကျူးများ၊ ကဏန်းကိတ်များ၊ အာလူးကြော် နှင့် ချော့ကလက် ချစ်ပ် ကွက်ကီး စသည်တို့မှာ အမေရိကန် အစားအစာ သီးသန့် ဖြစ်ကြသည်။ ဆိုးလ်ဖု ဟု ခေါ်ကြသော အာဖရိကကျွန်များ ချက်ပြုတ်လေ့ ရှိသော အစားအစာများမှာ တောင်ပိုင်းတွင် လူကြိုက်များပြီး အခြားသော ဒေသများမှ အာဖရိကန်-အမေရိကန်များ ကြားတွင် လည်း တွေ့ရလေ့ ရှိသည်။ အစားအစာ နှစ်မျိုး သုံးမျိုးကို ပေါင်းစပ်ထားသော လူဝီစီးယားနား ခရီယိုး၊ ကေဂျွန် နှင့် တက်စ်- မက်စ် စသည်တို့မှာလည်း ဆိုင်ရာ ဒေသအသီးသီး အတွင်း ထင်ရှားသည်။

အမေရိကန်၏ သွင်ပြင်လက္ခဏာ အစားအစာများဟု ခေါ်နိုင်သော ပန်းသီးမုန့်၊ ကြက်ကြော်၊ ပီဇာ၊ ဟမ်ဘာဂါ နှင့် ဟော့ဒေါ့စသည်တို့မှ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်လာသူ အမျိုးမျိုး တို့၏ ဟင်းလျာများမှ ပြောင်းလဲ ရယူထားခြင်း ဖြစ်သည်။ အာလူးကြော်၊ ဘာရီတို နှင့် တာကို အစရှိသော မက္ကဆီကန် ဟင်းလျာများ၊ ပတ်စတာ ဟင်းလျာများတို့သည် အီတလီ ဟင်းလျာများမှ ဆင်းသက်လာပြီး အများစု စားသုံးလျက် ရှိကြသည်။&lt;ref name=&quot;IFT&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.newswise.com/articles/what-when-and-where-americans-eat-in-2003|author=Klapthor, James N. |title=What, When, and Where Americans Eat in 2003 |publisher=Newswise/Institute of Food Technologists |date=2003-08-23|accessdate=2007-06-19}}&lt;/ref&gt; အမေရိကန်များသည် ကော်ဖီကို လက်ဖက်ရည်ထက် ပို၍ ကြိုက်ကြသည်။ အမေရိကန် စားသောက်ကုန် လုပ်ငန်းရှင်၏ အရောင်းမြှင့်တင်မှုများမှ တဆင့် လိမ္မော်ရည်နှင့် နွားနို့တို့သည် နေရာတိုင်းတွင် တွေ့ရသော နံနက်စာ သောက်စရာများ ဖြစ်လာခဲ့သည်။&lt;ref&gt;Smith, Andrew F. (2004). ''The Oxford Encyclopedia of Food and Drink in America''. New York: Oxford University Press, pp. 131–32. ISBN 0-19-515437-1. Levenstein, Harvey (2003). ''Revolution at the Table: The Transformation of the American Diet''. Berkeley, Los Angeles, and London: University of California Press, pp. 154–55. ISBN 0-520-23439-1.&lt;/ref&gt;

ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးဆုံးဖြစ်သော အမေရိကန်တို့၏ အမြန်အစားအစာ လုပ်ငန်းသည် ၁၉၃၀ ပြည့်နှစ်များတွင် ကားပေါ်မှ မဆင်းဘဲ ဝယ်ယူနိုင်သော စနစ်ကို စတင် ခဲ့သည်။ အမြန်အစားအစာများကို စားသုံးကြခြင်းသည် ကျန်းမာရေး အတွက် စိုးရိမ်စရာ တစ်ခု ဖြစ်လာစေခဲ့သည်။ ၁၉၈၀ ခုနှစ်များ နှင့် ၁၉၉၀ ခုနှစ်များတွင် အမေရိကန်တို့၏ ကယ်လိုရီ စားသုံးမှုမှာ ၂၄% မြင့်တက်လာခဲ့သည်။ &lt;ref name=&quot;IFT&quot; /&gt; အမြန်အစားအစာ ဆိုင်များတွင် မကြာခဏ စားသုံးခြင်းသည် ပြည်သူ့ကျန်းမာရေး ဆိုင်ရာ အရာရှိများက &quot;အမေရိကန်တို့၏ အဝလွန်နှုန်း ပျံနှံ့ခြင်း&quot;ဟု ခေါ်သော ကျန်းမာရေး ပြဿနာတစ်ရပ်ကို ဖြစ်ပွားစေသည်။&lt;ref&gt;Boslaugh, Sarah (2010). &quot;Obesity Epidemic&quot;, in ''Culture Wars: An Encyclopedia of Issues, Viewpoints, and Voices'', ed. Roger Chapman. Armonk, N.Y.: M. E. Sharpe, pp. 413–14. ISBN 978-0-7656-1761-3.&lt;/ref&gt; အလွန်ပင် ချိုလှသော အအေးများမှ အမေရိကန်တွင် လူကြိုက်များပြီး သကြားပါသော ဖျော်ရည်များသည် အမေရိကန်တို့အတွက် ကယ်လိုရီ စားသုံးမှု၏ ၉% နှုန်းခန့်မျှ နှင့် သက်ဆိုင်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web |title=Fast Food, Central Nervous System Insulin Resistance, and Obesity |publisher=American Heart Association |year=2005 |work=[[Arteriosclerosis, Thrombosis, and Vascular Biology]] |url=http://atvb.ahajournals.org/cgi/content/full/25/12/2451#R3-101329 |accessdate=2007-06-09 }} {{cite web |title=Let's Eat Out: Americans Weigh Taste, Convenience, and Nutrition |publisher=U.S. Dept. of Agriculture |url=http://www.ers.usda.gov/publications/eib19/eib19_reportsummary.pdf |accessdate=2007-06-09 |archivedate=7 December 2009 |archiveurl=https://www.webcitation.org/5lpvum1lU?url=http://www.ers.usda.gov/publications/eib19/eib19_reportsummary.pdf }}&lt;/ref&gt;

=== အားကစား ===
[[File:Shea Smith-edit1.jpg|thumb| အမေရိကန် ဘောလုံး ကစားပွဲတွင် ဘောလုံးကိုသယ်ပြေးလာသော နောက်တန်းလူ တစ်ဦး]]
၁၉ရာစု နှောင်းပိုင်းမှ အစပြု၍ ဘေ့စ်ဘောလ်ကို အမျိုးသား အားကစားနည်း တစ်ရပ်အဖြစ် မှတ်ယူခဲ့သည်။ သို့သော် အချို့သော ဆန်းစစ်ချက်များအရ အမေရိကန် ဘောလုံးသည် ကြည့်ရှုသူ အများဆုံး အားကစားနည်း တစ်ရပ် ဖြစ်လာခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|author=Krane, David K.|title=Professional Football Widens Its Lead Over Baseball as Nation's Favorite Sport|url=http://www.harrisinteractive.com/Insights/HarrisVault8482.aspx?PID=337|publisher=Harris Interactive|date=2002-10-30|accessdate=2007-09-14|archivedate=9 July 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100709111448/http://www.harrisinteractive.com/Insights/HarrisVault8482.aspx?PID=337}} Maccambridge, Michael (2004). ''America's Game: The Epic Story of How Pro Football Captured a Nation''. New York: Random House. ISBN 0-375-50454-0.&lt;/ref&gt; ဘတ်စကက်ဘောနှင့် ရေခဲပြင် ဟော်ကီကစားနည်းတို့သည် အသင်းလိုက် အားကစားနည်းများတွင် ဦးဆောင်ဦးရွက် အားကစားနည်းများ အဖြစ် ပါဝင်သည်။ ကောလိပ်ကျောင်းများ အတွင်း ယှဉ်ပြိုင်ကစားကြသော အမေရိကန် ဘောလုံး နှင့် ဘတ်စကက်ဘော တို့သည် ပရိသတ် အများအပြားကို ဆွဲဆောင်နိုင်သည်။ လက်ဝှေ့နှင့် မြင်းပြိုင်ပွဲတို့မှာ လူအများဆုံး ကြည့်ရှုကြသည့် တစ်ဦးချင်း ကစားနည်းများ ဖြစ်ကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web |author=Cowen, Tyler, and Kevin Grier |title=What Would the End of Football Look Like??url=http://www.grantland.com/story/_/id/7559458/cte-concussion-crisis-economic-look-end-football|publisher=Grantland/ESPN|date=2012-02-09|accessdate=2012-02-12}}&lt;/ref&gt; သို့သော်လည်း ဂေါက်သီးကစားခြင်းနှင့် ကားပြိုင်ခြင်းတို့ကြောင့် ထိုကစားနည်းများ မှေးမှိန်လာခဲ့သည်။ ဘောလုံးကစားခြင်းကို လူငယ်များနှင့် အပျော်တမ်း အဆင့်တွင် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ကစားကြသည်။ တင်းနစ်နှင့် အခြား ပြင်ပတွင် ကစားရသော ကစားနည်း အချို့မှာလည်း လူကြိုက်များသည်။

အမေရိကန်တွင် ကစားနည်း အများစုမှာ ဥရောပကစားနည်းများမှ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ခြင်း ဖြစ်သော်လည်း ဘော်လီဘော ကစားခြင်း၊ ဘုတ်စကိတ် စီးခြင်း၊ နှင်းလျှောစီးခြင်း နှင့် ချီးယားလိဒင်း တို့မှာ အမေရိကန်တို့၏ တီထွင်မှုများ ဖြစ်ကြသည်။ ဘတ်စကတ်ဘောကို ကနေဒါနိုင်ငံဖွား ဂျိမ်းစ် နိုက်စမစ်က မက်ဆာချူးဆက်တွင် တီထွင်ခဲ့သည်။ လာခရော့စ်နှင့် ရေလွှာစီးခြင်းတို့မှာ အမေရိကန် ရှေးဦးနေထိုင်သူနှင့် ဟာဝိုင်အီ ကျွန်းသားထံမှ အနောက်တိုင်းသားများ ဆက်ခံရရှိခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ အိုလံပစ် ကစားပွဲတော် ၈ ခုကို အမေရိကန်တွင် ကျင်းပခဲ့ဖူးသည်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် နွေရာသီ အိုလံပစ် အားကစားပွဲတော်တွင် ဆုတံဆိပ် ၂,၃၀၁ ခု ရရှိခဲ့ဖူးပြီး အခြားတိုင်းပြည် အားလုံးထက်များသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|title=All-Time Medal Standings, 1896–2004 | publisher = Information Please|url=http://www.infoplease.com/ipsa/A0115108.html | accessdate=2007-06-14}} {{cite web|title=Distribution of Medals—2008 Summer Games| publisher = Fact Monster|url=http://www.factmonster.com/sports/olympics/2008/distribution-medals-summer-games.html| accessdate=2008-09-02}}&lt;/ref&gt; ဆောင်းရာသီ အိုလံပစ်ကစားပွဲတွင်မူ ၂၅၃ ခု ရရှိခဲ့ပြီး ဒုတိယမြောက် အများဆုံး ရရှိသော နိုင်ငံ ဖြစ်ကာ နော်ဝေနောက်မှ လိုက်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|title=All-Time Medal Standings, 1924–2006|publisher=Information Please|url=http://www.infoplease.com/ipsa/A0115207.html|accessdate=2007-06-14}} {{cite web|title=Olympic Medals|publisher=Vancouver Organizing Committee|url=http://www.vancouver2010.com/olympic-medals/|accessdate=2010-03-02|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101225190920/http://www.vancouver2010.com/olympic-medals/|archivedate=25 December 2010}} Norway is first.&lt;/ref&gt;

=== အတိုင်းအတာစနစ် ===
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ရိုးရာတိုင်းတာမှုများကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားပြီး ၎င်းတို့တွင် ယခင်က ဗြိတိသျှ အင်ပီယီရယ်လ် အတိုင်းအတာများ ဖြစ်ကြသော မိုင်၊ ကိုက် နှင့် ဒီဂရီ ဖာရင်ဟိုက် စသည်တို့ ပါသည်။ အမေရိကန်၏ ထူးခြားသော အတိုင်းအတာများမှာ ဂါလန် နှင့် ပိုင့် စသော ထုထည် အတိုင်းအတာများ ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် နိုင်ငံတကာ အတိုင်းအတာ စံနှုန်း သတ်မှတ်ချက်ကို မလိုက်နာသော နိုင်ငံ ၃ နိုင်ငံ တွင် [[မြန်မာနိုင်ငံ]]၊ [[လိုက်ဘေးရီးယားနိုင်ငံ]] တို့နှင့် အတူ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ပါဝင်သည်။ သို့သော်လည်း သိပ္ပံ၊ ဆေးပညာ နှင့် အခြားသော စက်မှုဆိုင်ရာ နယ်ပယ်များတွင် မက်ထရစ်စနစ်ကို ကျယ်ပြန့်စွာ အသုံးပြုလာကြပြီ ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/appendix/appendix-g.html|title=Appendix G: Weights and Measures|publisher=CIA|work=The World Factbook|date=|accessdate=2010-04-01|archivedate=6 April 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110406124728/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/appendix/appendix-g.html}}&lt;/ref&gt;

== ဆက်စပ်ကြည့်ရှုရန် ==

== ရည်ညွှန်းချက်များ ==
{{reflist|2}}

[[Category:နိုင်ငံ]]
[[Category:အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]
[[Category:နေတိုး အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ]]</text>
      <sha1>h6jztggtxefzxh6q9nz5o12wz5ntjvc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ချင်းပြည်နယ်</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2766</id>
    <revision>
      <id>753592</id>
      <parentid>750654</parentid>
      <timestamp>2022-08-06T14:57:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2400:AC40:609:EBAF:1951:EF54:8AF6:DE11</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26303" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
&lt;!-- See Template:Infobox settlement for additional fields and descriptions --&gt;
|name                    = ချင်းပြည်နယ်
|native_name             = 
|native_name_lang        = 
|settlement_type         = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|ပြည်နယ်]]
|image_flag              = Flag of Chin State.svg
|flag_alt                =
|flag_size               =150px
|image_skyline           = Hakha, Myanmar.jpg
|image_alt               = 
|image_caption           = မြို့တော် ဟားခါးမြို့
|image_size              = 200px
|nickname                = 
|motto                   = 
|image_map               = Chin State in Myanmar.svg
|mapsize                 = 150px
|map_alt                 = 
|map_caption             = မြန်မာနိုင်ငံတွင်း တည်နေရာ
|pushpin_map             = &lt;!-- Burma --&gt;
|pushpin_label_position  = 
|pushpin_map_alt         = 
|pushpin_map_caption     = 
|coordinates             = {{coord|22|0|N|93|30|E|region:MM_type:adm1st|display=inline,title}}
|coor_pinpoint           = 
|coordinates_footnotes   = 
|subdivision_type        = နိုင်ငံ
|subdivision_name        = {{flag|Myanmar}}
|subdivision_type1       = ဒေသ
|subdivision_name1       = အနောက်ပိုင်း
|established_title       = 
|established_date        = 
|seat_type               = မြို့တော်
|seat                    = [[ဟားခါးမြို့]]
|government_footnotes    = 
|leader_party            = 
|leader_title            = ဝန်ကြီးချုပ်
|leader_name             = ဦးငွန်ဆန်း​အောင်
|leader_title1 = အစိုးရ
|leader_name1 = [[ချင်းပြည်နယ် အစိုးရအဖွဲ့]]
|leader_title3 = တရားလွှတ်တော်
|leader_name3 = [[ချင်းပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်]]
|unit_pref               = Metric&lt;!-- or US or UK --&gt;
|area_footnotes          = &lt;ref name=cp&gt;{{cite web | url=http://www.citypopulation.de/Myanmar.html | title=Union of Myanmar | accessdate=2009-04-10 | publisher=City Population}}&lt;/ref&gt;
|area_total_km2          = 36018.8
|area_rank = ၉
|area_note               = 
|elevation_footnotes     = 
|elevation_m             = 
|population_total        = ၄၇၈,၈၀၁
|population_as_of        = ၂၀၁၄
|population_footnotes    = &lt;ref name=&quot;census-2014&quot;&gt;{{cite book|title=သန်းခေါင်စာရင်း အစီရင်ခံစာ|publisher=လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးနှင့် ပြည်သူ့အင်အား ဝန်ကြီးဌာန|location=နေပြည်တော်|date=မေ ၂၀၁၅|series=၂၀၁၄ ခုနှစ် လူဦးရေနှင့် အိမ်ထောင်စု သန်းခေါင်စာရင်း အစီရင်ခံစာ|volume=အတွဲ-၂|pages=၄၇|url=https://drive.google.com/file/d/0B067GBtstE5TeUlIVjRjSjVzWlk/view}}&lt;/ref&gt;
|population_density_km2  = auto
|population_rank = ၁၄
|population_demonym      = 
|population_note         = 
|demographics_type1      = Demographics
|demographics1_footnotes = &lt;!-- for references: use &lt;ref&gt; tags --&gt;
|demographics1_title1    =လူမျိုးများ
|timezone1               = [[မြန်မာစံတော်ချိန်]]
|utc_offset1             = +06:30
|postal_code_type        = 
|postal_code             = 
|area_code               = 
|area_code_type          = 
|iso_code                = 
|website                 = &lt;!-- [http://www.example.com example.com] --&gt;
|footnotes               = 
|leader_title2           = ဥပဒေပြုလွှတ်တော်
|leader_name2            = [[ချင်းပြည်နယ် လွှတ်တော်]]
|demographics1_info1     = ချင်း|ဗမာ
|demographics1_title2    = ကိုးကွယ်မှု
|demographics1_info2     = [[ခရစ်ယာန်ဘာသာ]] ၈၅.၄%&lt;br&gt; [[ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာ]] ၁၃%&lt;br&gt; [[:en:Pau Cin Hau|Laipian]] ၁.၁%&lt;br&gt; ရိုးရာ ၀.၄%&lt;br&gt; [[အစ္စလာမ်ဘာသာ]] ၀.၁%
}}

'''ချင်းပြည်နယ်''' သည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ အနောက်ဘက်အကျဆုံး [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|ပြည်နယ်]]တစ်ခု ဖြစ်သည်။ ချင်းပြည်နယ်သည် အကျယ်အဝန်း {{convert|36019|km2|sqmi|sing=on}} ရှိပြီး တောင်ဘက်တွင် [[ရခိုင်ပြည်နယ်]]၊ အနောက်တောင်ဘက်တွင် [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ]]၊ အရှေ့ဘက်တွင် [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]နှင့် [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး]]၊ မြောက်ဘက်တွင် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]] [[မဏိပူရပြည်နယ်]]နှင့် အနောက်ဘက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံ [[မီဇိုရမ်ပြည်နယ်]]တို့ဖြင့် ဝန်းရံထားသည်။ ပြည်နယ်၏ မြို့တော်မှာ [[ဟားခါးမြို့]] ဖြစ်သည်။ ချင်းပြည်နယ်သည် တောင်တန်းထူထပ်မှုကြောင့် လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး ခက်ခဲကာ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဖွံ့ဖြိုးမှု အနည်းဆုံးနေရာ ဖြစ်သည်။

== တည်နေရာနှင့် အကျယ်အဝန်း ==
ချင်းပြည်နယ်သည် ၁၃,၉၀၇ စတုရန်းမိုင်ကျယ်ဝန်းသည်။ လူနေကျဲသော တောင်ပေါ်ဒေသဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ အနောက်မြောက်ပိုင်းတွင်တည်ရှိပြီး [[ရခိုင်ပြည်နယ်]]၊ [[မကွေးတိုင်း]]၊ [[စစ်ကိုင်းတိုင်း]]၊ [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]]နှင့်[[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ]]တို့ဖြင့်  ဝန်းရံထားသည်။ မြောက်လတ္တီတွဒ် ၂၁ ဒီဂရီ မှ ၂၄ ဒီဂရီ ၁၅မိနစ် အတွင်း၊ အရှေ့လောင်ဂျီတွဒ် ၉၃ ဒီဂရီ ၁၅မိနစ် မှ ၉၄ ဒီဂရီ အတွင်း တည်ရှိသည်။

== ရာသီဥတု ==
တောင်ပေါ်ဒေသဖြစ်၍၊ ချမ်းမြသော ရာသီဥတုရှိသည်။ အပူဆုံးသောလမှာ ဧပြီ နှင့် မေလများဖြစ်ပြီး ပျှမ်းမျှအပူချိန်မှာ ၆၀ ဒီဂရီဖာရင်ဟိုက် မှ ၇၀ ဒီဂရီဖာရင်ဟိုက် သာရှိသည်။ အအေးဆုံးကာလများတွင် အပူချိန်မှာ ၃၉ ဒီဂရီဖာရင်ဟိုက်မှ ရေခဲမှတ်အောက်ထိ ကျဆင်းတတ်သည်။ 

ပျှမ်းမျှ မိုးရေချိန်မှာ ၈၀ မှ ၁၀ဝ လက်မအတွင်းရှိပြီး အထူးသဖြင့်တောင်ပိုင်းဒေသများမှာ မိုးပိုများတက်ပါသည်။

==အုပ်ချုပ်ရေး==
=== မြို့တော် ===
ချင်းပြည်နယ်၏ မြို့တော်မှာ [[ဟားခါးမြို့]]ဖြစ်သည်။
=== အုပ်ချုပ်ရေး ===
{{see also|ချင်းပြည်နယ် အစိုးရအဖွဲ့}}
၂၀၁၁ခုနှစ်မှစတင်ကာ ချင်းပြည်နယ်ကို ဝန်ကြီးချုပ်အမှူးပြုသော ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့မှ အုပ်ချုပ်သည်။၂၀၂၁ခုနှစ် စစ်အာဏာသိမ်းမှုအပြီးတွင် ချင်းပြည်နယ်စီမံအုပ်ချုပ်​ရေး​ကောင်စီမှ အုပ်ချုပ်လျက်ရှိသည်။
=== ဥပဒေပြုရေး ===
{{see also|ချင်းပြည်နယ် လွှတ်တော်}}
၂၀၁၁ခုနှစ်မှစတင်ကာ ပြည်နယ်လွှတ်တော်ကို ရွေးကောက်ခံကိုယ်စားလှယ်များ၊ တပ်မတော်သားလွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များဖြင့် ဖွဲ့စည်းကာ စတင်ကျင်းပခဲ့သည်။
=== တရားစီရင်ရေး ===
{{See also|ချင်းပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်}}
ချင်းပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်ကို တရားသူကြီးချုပ် (၁)ဦး၊ တရားသူကြီး (၂)ဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ တိုင်းတရားလွှတ်တော်အောက်တွင် ခရိုင်တရားရုံး (၄)ရုံး၊ မြို့နယ်တရားရုံး (၉)ရုံးရှိသည်။

===ခရိုင်၊ မြို့နယ်၊ မြို့၊ ရပ်ကွက်၊ ကျေးရွာအုပ်စု၊ ကျေးရွာများ===
[[File:Chin state district map 2022.svg|thumb|ချင်းပြည်နယ်ရှိ ခရိုင်များ]]&lt;br&gt;{{legend|#E31A1C|ဟားခါးခရိုင်}}
{{legend|#0000FF|ဖလမ်းခရိုင်}}
{{legend|#33a02c|တီးတိန်ခရိုင်}}
{{legend|#1f78b4|မင်းတပ်ခရိုင်}}
{{legend|#b2df8a|မတူပီခရိုင်}}
{{legend|#aca9aa|ပလက်ဝခရိုင်}}
===ခရိုင်ရှိမြို့နယ်များ===
{|class=wikitable
![[ဟားခါးခရိုင်]]&lt;br&gt;[[File:Hakha tsp in Hakha district.svg|100px]]
|[[ဟားခါးမြို့နယ်]]{{•}}[[ထန်တလန်မြို့နယ်]]
|-
![[ဖလမ်းခရိုင်]]&lt;br&gt;[[File:Falam district 2022.svg|100px]]
|[[ဖလမ်းမြို့နယ်]]
|-
![[တီးတိန်ခရိုင်]]&lt;br&gt;[[File:Tedim district.svg|100px]]
|[[တီးတိန်မြို့နယ်]]{{•}}[[တွန်းဇံမြို့နယ်]]
|-

![[မင်းတပ်ခရိုင်]]&lt;br&gt;[[File:Mindat tsp in Mindat district.svg|100px]]
|[[မင်းတပ်မြို့နယ်]]{{•}}[[ကန်ပက်လက်မြို့နယ်]]
|-

![[မတူပီခရိုင်]]&lt;br&gt;[[File:Matupi district.svg|100px]]
|[[မတူပီမြို့နယ်]][[ပလက်ဝမြို့နယ်]]
|-
![[ပလက်ဝခရိုင်]]&lt;br&gt;[[File:Paletwa district.svg|100px]]
|[[ပလက်ဝမြို့နယ်]]
|}
===မြို့​ပေါ်ရပ်ကွက်များ===
{| class=&quot;wikitable&quot;
|'''မြို့နယ်'''
|'''မြို့'''
|'''ရပ်ကွက်'''
|-
| rowspan=&quot;6&quot; |ကန်ပက်လက်မြို့နယ်
| rowspan=&quot;2&quot; |ကန်ပက်လက်မြို့
|အမှတ် (၁) ရပ်ကွက်
|-
|အမှတ် (၂) ရပ်ကွက်
|-
| rowspan=&quot;4&quot; |ကျင်ဒွေးမြို့
|ကျင်ဒွေးရပ်ကွက်
|-
|ထန်းကုန်းရပ်ကွက်
|-
|ဖုံးတွီကျင်းရပ်ကွက်
|-
|ဟုတ်ပုံကျင်းရပ်ကွက်
|-
| rowspan=&quot;4&quot; |တွန်းဇန်မြို့နယ်
| rowspan=&quot;2&quot; |ကျီခါးမြို့
|အမှတ် (၁) ရပ်ကွက်
|-
|အမှတ် (၂) ရပ်ကွက်
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |တွန်းဇန်မြို့
|ခေါလိုင် / ဂိုးဇန်ရပ်ကွက်
|-
|ခေါဝုန် / လေးဆန်ရပ်ကွက်
|-
| rowspan=&quot;8&quot; |တီးတိန်မြို့နယ်
| rowspan=&quot;4&quot; |ခိုင်ကမ်းမြို့
|အမှတ် (၁) ရပ်ကွက်
|-
|အမှတ် (၂) ရပ်ကွက်
|-
|အမှတ် (၃) ရပ်ကွက်
|-
|အမှတ် (၄) ရပ်ကွက်
|-
| rowspan=&quot;4&quot; |တီးတိန်မြို့
|စကောလမ်းရပ်ကွက်
|-
|မြို့မရပ်ကွက်
|-
|လွယ်ဘွားလ်ရပ်ကွက်
|-
|လေးလုမ်းရပ်ကွက်
|-
| rowspan=&quot;5&quot; |ထန်တလန်မြို့နယ်
| rowspan=&quot;3&quot; |ထန်တလန်မြို့
|အမှတ် (၁) ရပ်ကွက်
|-
|အမှတ် (၂) ရပ်ကွက်
|-
|အမှတ် (၃) ရပ်ကွက်
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |နှာဟရိန်မြို့
|အမှတ် (၁) ရပ်ကွက်
|-
|အမှတ် (၂) ရပ်ကွက်
|-
| rowspan=&quot;7&quot; |ပလက်ဝမြို့နယ်
| rowspan=&quot;3&quot; |ဆမီးမြို့
|အမှတ် (၁) ရပ်ကွက်
|-
|အမှတ် (၂) ရပ်ကွက်
|-
|အမှတ် (၃) ရပ်ကွက်
|-
| rowspan=&quot;4&quot; |ပလက်ဝမြို့
|ကင်ဝရပ်ကွက်
|-
|မြို့မရပ်ကွက်
|-
|ရွာမရပ်ကွက်
|-
|ရိက္ခာရပ်ကွက်
|-
| rowspan=&quot;14&quot; |ဖလမ်းမြို့နယ်
| rowspan=&quot;8&quot; |ဖလမ်းမြို့
|ကျင်မွာလ်ရပ်ကွက်
|-
|ဇာလိုင်ရပ်ကွက်
|-
|တလန်လိုရပ်ကွက်
|-
|ဖာရ်ထောက်ရပ်ကွက်
|-
|ဗလိုင်ရပ်ကွက်
|-
|လိုင်ဇိုးရပ်ကွက်
|-
|လိုင်လွန်ရပ်ကွက်
|-
|လုံပီးရပ်ကွက်
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |ရိခေါ်ဒါရ်မြို့
|အမှတ် (၁) ရပ်ကွက်
|-
|အမှတ် (၂) ရပ်ကွက်
|-
| rowspan=&quot;4&quot; |ဝေဘူလမြို့
|ကျန်ဘာရီရပ်ကွက်
|-
|မြို့မရပ်ကွက်
|-
|မွာလ်ဇောလ်ရပ်ကွက်
|-
|လုံးသပ်ရပ်ကွက်
|-
| rowspan=&quot;8&quot; |မင်းတပ်မြို့နယ်
| rowspan=&quot;4&quot; |မကွီအိမ်နူးမြို့
|ကြုံလောင်းရပ်ကွက်
|-
|ထိန်ပြုံးရပ်ကွက်
|-
|ဗွီနူးရပ်ကွက်
|-
|မကွီအိမ်နူးရပ်ကွက်
|-
| rowspan=&quot;4&quot; |မင်းတပ်မြို့
|စံပြရပ်ကွက်
|-
|ဘဝသစ်ရပ်ကွက်
|-
|အနောက်ရပ်ကွက်
|-
|အရှေ့ ပြင်ရပ်ကွက်
|-
| rowspan=&quot;10&quot; |မတူပီမြို့နယ်
| rowspan=&quot;4&quot; |မတူပီမြို့
|ခွာဘွေးရပ်ကွက်
|-
|ငလားရပ်ကွက်
|-
|စိန်ဘောင်ရပ်ကွက်
|-
|လောင်ဗန်းရပ်ကွက်
|-
| rowspan=&quot;4&quot; |ရေဇွာမြို့
|မြို့မရပ်ကွက်
|-
|မွာပီးရပ်ကွက်
|-
|လောင်းရဲရပ်ကွက်
|-
|အင်ရောရပ်ကွက်
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |လိုင်လင်းပီမြို့
|အမှတ် (၁) ရပ်ကွက်
|-
|အမှတ် (၂) ရပ်ကွက်
|-
| rowspan=&quot;10&quot; |ဟားခါးမြို့နယ်
| rowspan=&quot;2&quot; |ဆူရ်ခွားမြို့
|ဆလုံပူးရပ်ကွက်
|-
|ဆိုင်လိုသာရ်ရပ်ကွက်
|-
| rowspan=&quot;8&quot; |ဟားခါးမြို့
|ကျောဘုတ်ရပ်ကွက်
|-
|ဈေးသစ်ရပ်ကွက်
|-
|ဈေးဟောင်းရပ်ကွက်
|-
|ပြည်တော်သာရပ်ကွက်
|-
|မြို့သစ်ရပ်ကွက်
|-
|မြို့ဟောင်းရပ်ကွက်
|-
|ဟားခါးထာရ် (၁) ရပ်ကွက်
|-
|ဟားခါးထာရ် (၂) ရပ်ကွက်
|}
မြို့နယ်(၉)ခု၊ မြို့ (၁၈)မြို့၊ ရပ်ကွက် (၆၆)ရပ်ကွက်၊ 
ကျေးရွာအုပ်စု (၄၆၄) အုပ်စု နှင့် ရွာပေါင်း (၁၃၄၇) ရွာ ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.gad.gov.mm/my/content/အချက်အလက်များ|title=တိုင်းဒေသကြီးနှင့် ပြည်နယ်များရှိ ခရိုင်၊ မြို့နယ်၊ မြို့၊ ရပ်ကွက်၊ ကျေးရွာအုပ်စုနှင့် ကျေးရွာဦးရေ စာရင်းချုပ်|publisher=[[အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေး ဦးစီးဌာန]]|accessdate=}}&lt;/ref&gt;

=== အခြား မြို့ရွာများ ===
{{columns-list|3|
* အိုက်ကား
* စာလ်ထောင်(ဟာဆော်)
* ရွာဗါး
* [[ကျီခါး]]
* လက်မေ
* ထန်တလန်
* ထုတ်လိုင်
* ကန်ပက်လက်
* လိုထော်
* လုံလဲ
* မတူပီ
* ငဖိုင်းပီ
* ပလက်ဝ
* ပျဉ်ဝ
* ဖို့ဝှိုက်
* ရွာဖန်း
* ဆမီး
* ဆူရ်ခွား
* တေဇန်
* သိုင်းငင်း
* [[တီးတိန်]]
* [[တွန်းဇံ]]
* ဝေဘူလ
* ဆဘောင်း (ဆဘောင်းတယ်)
* ရိဒ်ခေါဒါရ်
* လုမ်ဘန်
* ဆတ်တား 
* ဘွာလ်ခွါး
* တာရွှန်း
* လုမ်ပီး
* လိုင်ဇိုး
* ဖိုင်ဖူ အေ (ဖိုင်ဖား အေ)
* ဖိုင်ဖူ ဘီ (ဖိုင်ဖား ဘီ)
* [[ရေဇွာ]]
* ဒင်လာအိုပါး (ဒင်လိုပါး)
* ခပီး
* လုံးရန်
* ဟာအိုဆဲင်
* လုံခင်း
* ဘွာန်လုံး
* လောက်လုံး
* ရမ်ထလို
* ဟရင်ထန်း
* ပါရ်သဲ
* ဗာရ်း
* ရာရီတောင်
* ပါရာ
* ရှာအို
* ခိလှုံ(ဆဘောင်းပီ)
* ပထိန်တလန်
*ရွှေလိုက်ဝ
* ရှင်းလက်ဝ
* မီးဇာ
* မိတ်ဝ
}}

== လူဦး​ရေ ==
{{Historical populations
|footnote    = 
|source      = ၂၀၁၄ သန်းခေါင်စာရင်း&lt;ref name=&quot;census-2014&quot;/&gt;
|၁၉၇၃ | 323,295
|၁၉၈၃ | 368,949
|၂၀၁၄ | 478,801
}}
၂၀၁၄ သန်းခေါင်စာရင်းအရ ချင်းပြည်နယ်တွင် လူဦးရေ ၄.၇သိန်း နေထိုင်သည်။ ကယားပြည်နယ်ပြီးလျှင် ဒုတိယမြောက် လူဦးရေ အနည်းဆုံးပြည်နယ်ဖြစ်သည်။ တစ်စတုရန်းကီလိုမီတာတွင် လူဦးရေ (၁၃.၃)ဦးဖြစ်သည်။ လူ (၁၀၀)လျှင် (၇၉)ဦးမှာ ကျေးလက်တွင် နေထိုင်သည်။

== ပညာရေး ==
၂၀၁၆ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလက ဖွင့်လှစ်ခဲ့သော ဟားခါးကောလိပ်အား ၂၀၂၀ပြည့်နှစ်တွင် တက္ကသိုလ်အဆက့် မြှင့်တင်ခဲ့သဖြင့် ပြည်နယ်၏ ပထမဆုံးသော တက္ကသိုလ်ဖြစ်လာသည်။၂၀၁၇ခုနှစ်တွင် ဟားခါးပညာရေးကောလိပ်ကို ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။
ထို့အပြင် အစိုးရစက်မှုလက်မှုသိပ္ပံ (ဟားခါး)လည်း တည်ရှိပြီး အားကစားနှင့်ကာယပညာသိပ္ပံ (ဟားခါး)ကိုလည်း တည်ဆောက်လျက်ရှိသည်။
== စိတ်ဝင်စားဖွယ်နေရာများ ==
* ချင်းတောင်တန်းတွင် အမြင့်ဆုံးတောင်ထွဋ်ဖြစ်သော ဝိတိုရိယ (ခေါ်) [[နတ်မတောင်]] (ခေါ်) ခေါ်နူးစုမ်တောင်ထိပ်
* [[အသည်းပုံ ရိဒ်ရေကန်]] (Rih Lake)&lt;ref&gt;D.P.S. MYANMAR GUIDE MAP. 2000.&lt;/ref&gt;
* မတူပီမြို့နယ် [[ဘုံတလာရေတံခွန်]]
* ချင်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်း [[ကနေဒီဆင်စခန်း]]
* [[ကနေဒီတောင်]]
*အွေကျီး တနောင်းရေအိုင်

== ဆက်သွယ်ရေး ==

== စာပေ၊ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ရိုးရာဓလေ့

== ဒေသထွက်ကုန်များ ==
ချင်းပြည်နယ် ထွတ်ကုန် သီးနှံများမှာ ပြောင်းဖူး၊ပဲ

== တွင်းထွက်များ ==


အောက်ပါတို့မှာ မြန်မာနိုင်ငံတော်အစိုးရမှ တရားဝင်ကြေညာထားသော ချင်းပြည်နယ် ဖွံ့ဖြိုးမှုဆိုင်ရာ ဇယားဖြစ်သည်။
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! စဉ် !! အကြောင်းအရာ!! ရေတွက်ပုံ!! အရေအတွက်
|-
| ၁|| စိုက်ပျိုးမြေဧရိယာ|| ဧက|| ၃၃၁၉၅၃
|-
| ၂|| ဆည်တမံ|| ခု|| ၁
|-
| ၃|| ကြိုးဝိုင်းတော|| စတုရန်းမိုင်|| ၆၄၅.၁၀
|-
| ၄|| ကြိုးပြင်ကာကွယ်တော|| စတုရန်းမိုင်|| ၁၃၃၅.၂၀
|-
| ၅|| ကားလမ်း|| မိုင်|| ၁၆၇၀
|-
| ၆||ပေ ၁၈၀အထက် တံတား || စင်း|| ၅
|-
| ၇|| စာတိုက်စခန်း|| ခု|| ၅၂
|-
| ၈|| ကြေးနန်းရုံး|| ရုံး|| ၂၄
|-
| ၉|| တယ်လီဖုန်းရုံး|| ရုံး|| ၃၀
|-
| ၁၀|| မိုက္ကရိုဝေ့ဖ်စခန်း|| ခု|| ၆
|-
| ၁၁|| ရေအားလျှပ်စစ်စက်ရုံ|| ရုံ|| ၁၀
|-
| ၁၂|| တက္ကသိုလ်/ကောလိပ်|| ခု|| ၁
|-
| ၁၃|| နည်းပညာတက္ကသိုလ်|| ခု|| ၁
|-
| ၁၄|| ကွန်ပျူတာတက္ကသိုလ်|| ခု|| ၁
|-
| ၁၅|| ပညာရေးကောလိပ်||ခု||၁
|-
| ၁၆|| အခြေခံပညာကျောင်း|| ကျောင်း|| ၁၁၈၃
|-
| ၁၇|| စက်မှုလက်မှုသိပ္ပံကျောင်း|| ကျောင်း|| ၁
|-
| ၁၈|| ဆေးရုံ|| ရုံ|| ၂၄
|}
&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Myanmar.com&lt;!-- Bot generated title --&gt; |url=http://www.myanmar.com/newspaper/myanmarahlin/Feb09.pdf |accessdate=11 February 2011 |archivedate=19 February 2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090219045556/http://myanmar.com/newspaper/myanmarahlin/Feb09.pdf }}&lt;/ref&gt;

== ကိုးကား ==
&lt;References /&gt;
*မြန်မာပြည်ဖွား [[ဂေါ်ရခါးလူမျိုး|ဂေါ်ရခါး]]၊ ရေး-မေမြို့ချစ်ဆွေ၊ ၂၀၀၀ ခုနစ်ထုတ်


{{ပထဝီဝင်တည်နေရာ
|Centre    = ချင်းပြည်နယ်
|North     = [[မဏိပူရပြည်နယ်]]၊ [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]]
|Northeast = 
|East      = [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး]]
|Southeast = 
|South     = [[ရခိုင်ပြည်နယ်]]
|Southwest = [[စစ်တကောင်းခရိုင်]]၊ [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ]]
|West      = [[မီဇိုရမ်ပြည်နယ်]]၊ [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]]
|Northwest = 
}}
{{ချင်းပြည်နယ်}}
{{မြန်မာတိုင်းနှင့် ပြည်နယ်များ}}

[[Category:မြန်မာနိုင်ငံပြည်နယ်များ]]
[[Category:ချင်းပြည်နယ်| ]]


{{Chin-geo-stub}}</text>
      <sha1>a3adxj7e6n2rgr0u9cc0e2szui6m8wg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>753598</id>
      <parentid>753592</parentid>
      <timestamp>2022-08-06T16:22:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ninjastrikers</username>
        <id>22896</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[Special:Contributions/2400:AC40:609:EBAF:1951:EF54:8AF6:DE11|2400:AC40:609:EBAF:1951:EF54:8AF6:DE11]] ([[User talk:2400:AC40:609:EBAF:1951:EF54:8AF6:DE11|ဆွေးနွေး]]) ၏ ပြင်ဆင်မှုများကို [[User:Ninjastrikers|Ninjastrikers]] ၏ နောက်ဆုံးတည်းဖြတ်မူသို့ နောက်ပြန် ပြန်ပြင်ခဲ့သည်</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26306" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
&lt;!-- See Template:Infobox settlement for additional fields and descriptions --&gt;
|name                    = ချင်းပြည်နယ်
|native_name             = 
|native_name_lang        = 
|settlement_type         = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|ပြည်နယ်]]
|image_flag              = Flag of Chin State.svg
|flag_alt                =
|flag_size               =150px
|image_skyline           = Hakha, Myanmar.jpg
|image_alt               = 
|image_caption           = မြို့တော် ဟားခါးမြို့
|image_size              = 200px
|nickname                = 
|motto                   = 
|image_map               = Chin State in Myanmar.svg
|mapsize                 = 150px
|map_alt                 = 
|map_caption             = မြန်မာနိုင်ငံတွင်း တည်နေရာ
|pushpin_map             = &lt;!-- Burma --&gt;
|pushpin_label_position  = 
|pushpin_map_alt         = 
|pushpin_map_caption     = 
|coordinates             = {{coord|22|0|N|93|30|E|region:MM_type:adm1st|display=inline,title}}
|coor_pinpoint           = 
|coordinates_footnotes   = 
|subdivision_type        = နိုင်ငံ
|subdivision_name        = {{flag|Myanmar}}
|subdivision_type1       = ဒေသ
|subdivision_name1       = အနောက်ပိုင်း
|established_title       = 
|established_date        = 
|seat_type               = မြို့တော်
|seat                    = [[ဟားခါးမြို့]]
|government_footnotes    = 
|leader_party            = 
|leader_title            = ဝန်ကြီးချုပ်
|leader_name             = ဦးငွန်ဆန်း​အောင်
|leader_title1 = အစိုးရ
|leader_name1 = [[ချင်းပြည်နယ် အစိုးရအဖွဲ့]]
|leader_title3 = တရားလွှတ်တော်
|leader_name3 = [[ချင်းပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်]]
|unit_pref               = Metric&lt;!-- or US or UK --&gt;
|area_footnotes          = &lt;ref name=cp&gt;{{cite web | url=http://www.citypopulation.de/Myanmar.html | title=Union of Myanmar | accessdate=2009-04-10 | publisher=City Population}}&lt;/ref&gt;
|area_total_km2          = 36018.8
|area_rank = ၉
|area_note               = 
|elevation_footnotes     = 
|elevation_m             = 
|population_total        = ၄၇၈,၈၀၁
|population_as_of        = ၂၀၁၄
|population_footnotes    = &lt;ref name=&quot;census-2014&quot;&gt;{{cite book|title=သန်းခေါင်စာရင်း အစီရင်ခံစာ|publisher=လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးနှင့် ပြည်သူ့အင်အား ဝန်ကြီးဌာန|location=နေပြည်တော်|date=မေ ၂၀၁၅|series=၂၀၁၄ ခုနှစ် လူဦးရေနှင့် အိမ်ထောင်စု သန်းခေါင်စာရင်း အစီရင်ခံစာ|volume=အတွဲ-၂|pages=၄၇|url=https://drive.google.com/file/d/0B067GBtstE5TeUlIVjRjSjVzWlk/view}}&lt;/ref&gt;
|population_density_km2  = auto
|population_rank = ၁၄
|population_demonym      = 
|population_note         = 
|demographics_type1      = Demographics
|demographics1_footnotes = &lt;!-- for references: use &lt;ref&gt; tags --&gt;
|demographics1_title1    =လူမျိုးများ
|timezone1               = [[မြန်မာစံတော်ချိန်]]
|utc_offset1             = +06:30
|postal_code_type        = 
|postal_code             = 
|area_code               = 
|area_code_type          = 
|iso_code                = 
|website                 = &lt;!-- [http://www.example.com example.com] --&gt;
|footnotes               = 
|leader_title2           = ဥပဒေပြုလွှတ်တော်
|leader_name2            = [[ချင်းပြည်နယ် လွှတ်တော်]]
|demographics1_info1     = ချင်း|ဗမာ
|demographics1_title2    = ကိုးကွယ်မှု
|demographics1_info2     = [[ခရစ်ယာန်ဘာသာ]] ၈၅.၄%&lt;br&gt; [[ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာ]] ၁၃%&lt;br&gt; [[:en:Pau Cin Hau|Laipian]] ၁.၁%&lt;br&gt; ရိုးရာ ၀.၄%&lt;br&gt; [[အစ္စလာမ်ဘာသာ]] ၀.၁%
}}

'''ချင်းပြည်နယ်''' သည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ အနောက်ဘက်အကျဆုံး [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|ပြည်နယ်]]တစ်ခု ဖြစ်သည်။ ချင်းပြည်နယ်သည် အကျယ်အဝန်း {{convert|36019|km2|sqmi|sing=on}} ရှိပြီး တောင်ဘက်တွင် [[ရခိုင်ပြည်နယ်]]၊ အနောက်တောင်ဘက်တွင် [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ]]၊ အရှေ့ဘက်တွင် [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]နှင့် [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး]]၊ မြောက်ဘက်တွင် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]] [[မဏိပူရပြည်နယ်]]နှင့် အနောက်ဘက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံ [[မီဇိုရမ်ပြည်နယ်]]တို့ဖြင့် ဝန်းရံထားသည်။ ပြည်နယ်၏ မြို့တော်မှာ [[ဟားခါးမြို့]] ဖြစ်သည်။ ချင်းပြည်နယ်သည် တောင်တန်းထူထပ်မှုကြောင့် လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး ခက်ခဲကာ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဖွံ့ဖြိုးမှု အနည်းဆုံးနေရာ ဖြစ်သည်။

== တည်နေရာနှင့် အကျယ်အဝန်း ==
ချင်းပြည်နယ်သည် ၁၃,၉၀၇ စတုရန်းမိုင်ကျယ်ဝန်းသည်။ လူနေကျဲသော တောင်ပေါ်ဒေသဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ အနောက်မြောက်ပိုင်းတွင်တည်ရှိပြီး [[ရခိုင်ပြည်နယ်]]၊ [[မကွေးတိုင်း]]၊ [[စစ်ကိုင်းတိုင်း]]၊ [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]]နှင့်[[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ]]တို့ဖြင့်  ဝန်းရံထားသည်။ မြောက်လတ္တီတွဒ် ၂၁ ဒီဂရီ မှ ၂၄ ဒီဂရီ ၁၅မိနစ် အတွင်း၊ အရှေ့လောင်ဂျီတွဒ် ၉၃ ဒီဂရီ ၁၅မိနစ် မှ ၉၄ ဒီဂရီ အတွင်း တည်ရှိသည်။

== ရာသီဥတု ==
တောင်ပေါ်ဒေသဖြစ်၍၊ ချမ်းမြသော ရာသီဥတုရှိသည်။ အပူဆုံးသောလမှာ ဧပြီ နှင့် မေလများဖြစ်ပြီး ပျှမ်းမျှအပူချိန်မှာ ၆၀ ဒီဂရီဖာရင်ဟိုက် မှ ၇၀ ဒီဂရီဖာရင်ဟိုက် သာရှိသည်။ အအေးဆုံးကာလများတွင် အပူချိန်မှာ ၃၉ ဒီဂရီဖာရင်ဟိုက်မှ ရေခဲမှတ်အောက်ထိ ကျဆင်းတတ်သည်။ 

ပျှမ်းမျှ မိုးရေချိန်မှာ ၈၀ မှ ၁၀ဝ လက်မအတွင်းရှိပြီး အထူးသဖြင့်တောင်ပိုင်းဒေသများမှာ မိုးပိုများတက်ပါသည်။

==အုပ်ချုပ်ရေး==
=== မြို့တော် ===
ချင်းပြည်နယ်၏ မြို့တော်မှာ [[ဟားခါးမြို့]]ဖြစ်သည်။
=== အုပ်ချုပ်ရေး ===
{{see also|ချင်းပြည်နယ် အစိုးရအဖွဲ့}}
၂၀၁၁ခုနှစ်မှစတင်ကာ ချင်းပြည်နယ်ကို ဝန်ကြီးချုပ်အမှူးပြုသော ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့မှ အုပ်ချုပ်သည်။၂၀၂၁ခုနှစ် စစ်အာဏာသိမ်းမှုအပြီးတွင် ချင်းပြည်နယ်စီမံအုပ်ချုပ်​ရေး​ကောင်စီမှ အုပ်ချုပ်လျက်ရှိသည်။
=== ဥပဒေပြုရေး ===
{{see also|ချင်းပြည်နယ် လွှတ်တော်}}
၂၀၁၁ခုနှစ်မှစတင်ကာ ပြည်နယ်လွှတ်တော်ကို ရွေးကောက်ခံကိုယ်စားလှယ်များ၊ တပ်မတော်သားလွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များဖြင့် ဖွဲ့စည်းကာ စတင်ကျင်းပခဲ့သည်။
=== တရားစီရင်ရေး ===
{{See also|ချင်းပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်}}
ချင်းပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်ကို တရားသူကြီးချုပ် (၁)ဦး၊ တရားသူကြီး (၂)ဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ တိုင်းတရားလွှတ်တော်အောက်တွင် ခရိုင်တရားရုံး (၄)ရုံး၊ မြို့နယ်တရားရုံး (၉)ရုံးရှိသည်။

===ခရိုင်၊ မြို့နယ်၊ မြို့၊ ရပ်ကွက်၊ ကျေးရွာအုပ်စု၊ ကျေးရွာများ===
[[File:Chin state district map 2022.svg|thumb|ချင်းပြည်နယ်ရှိ ခရိုင်များ]]&lt;br&gt;{{legend|#E31A1C|ဟားခါးခရိုင်}}
{{legend|#0000FF|ဖလမ်းခရိုင်}}
{{legend|#33a02c|တီးတိန်ခရိုင်}}
{{legend|#1f78b4|မင်းတပ်ခရိုင်}}
{{legend|#b2df8a|မတူပီခရိုင်}}
{{legend|#aca9aa|ပလက်ဝခရိုင်}}
===ခရိုင်ရှိမြို့နယ်များ===
{|class=wikitable
![[ဟားခါးခရိုင်]]&lt;br&gt;[[File:Hakha tsp in Hakha district.svg|100px]]
|[[ဟားခါးမြို့နယ်]]{{•}}[[ထန်တလန်မြို့နယ်]]
|-
![[ဖလမ်းခရိုင်]]&lt;br&gt;[[File:Falam district 2022.svg|100px]]
|[[ဖလမ်းမြို့နယ်]]
|-
![[တီးတိန်ခရိုင်]]&lt;br&gt;[[File:Tedim district.svg|100px]]
|[[တီးတိန်မြို့နယ်]]{{•}}[[တွန်းဇံမြို့နယ်]]
|-

![[မင်းတပ်ခရိုင်]]&lt;br&gt;[[File:Mindat tsp in Mindat district.svg|100px]]
|[[မင်းတပ်မြို့နယ်]]{{•}}[[ကန်ပက်လက်မြို့နယ်]]
|-

![[မတူပီခရိုင်]]&lt;br&gt;[[File:Matupi district.svg|100px]]
|[[မတူပီမြို့နယ်]][[ပလက်ဝမြို့နယ်]]
|-
![[ပလက်ဝခရိုင်]]&lt;br&gt;[[File:Paletwa district.svg|100px]]
|[[ပလက်ဝမြို့နယ်]]
|}
===မြို့​ပေါ်ရပ်ကွက်များ===
{| class=&quot;wikitable&quot;
|'''မြို့နယ်'''
|'''မြို့'''
|'''ရပ်ကွက်'''
|-
| rowspan=&quot;6&quot; |ကန်ပက်လက်မြို့နယ်
| rowspan=&quot;2&quot; |ကန်ပက်လက်မြို့
|အမှတ် (၁) ရပ်ကွက်
|-
|အမှတ် (၂) ရပ်ကွက်
|-
| rowspan=&quot;4&quot; |ကျင်ဒွေးမြို့
|ကျင်ဒွေးရပ်ကွက်
|-
|ထန်းကုန်းရပ်ကွက်
|-
|ဖုံးတွီကျင်းရပ်ကွက်
|-
|ဟုတ်ပုံကျင်းရပ်ကွက်
|-
| rowspan=&quot;4&quot; |တွန်းဇန်မြို့နယ်
| rowspan=&quot;2&quot; |ကျီခါးမြို့
|အမှတ် (၁) ရပ်ကွက်
|-
|အမှတ် (၂) ရပ်ကွက်
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |တွန်းဇန်မြို့
|ခေါလိုင် / ဂိုးဇန်ရပ်ကွက်
|-
|ခေါဝုန် / လေးဆန်ရပ်ကွက်
|-
| rowspan=&quot;8&quot; |တီးတိန်မြို့နယ်
| rowspan=&quot;4&quot; |ခိုင်ကမ်းမြို့
|အမှတ် (၁) ရပ်ကွက်
|-
|အမှတ် (၂) ရပ်ကွက်
|-
|အမှတ် (၃) ရပ်ကွက်
|-
|အမှတ် (၄) ရပ်ကွက်
|-
| rowspan=&quot;4&quot; |တီးတိန်မြို့
|စကောလမ်းရပ်ကွက်
|-
|မြို့မရပ်ကွက်
|-
|လွယ်ဘွားလ်ရပ်ကွက်
|-
|လေးလုမ်းရပ်ကွက်
|-
| rowspan=&quot;5&quot; |ထန်တလန်မြို့နယ်
| rowspan=&quot;3&quot; |ထန်တလန်မြို့
|အမှတ် (၁) ရပ်ကွက်
|-
|အမှတ် (၂) ရပ်ကွက်
|-
|အမှတ် (၃) ရပ်ကွက်
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |နှာဟရိန်မြို့
|အမှတ် (၁) ရပ်ကွက်
|-
|အမှတ် (၂) ရပ်ကွက်
|-
| rowspan=&quot;7&quot; |ပလက်ဝမြို့နယ်
| rowspan=&quot;3&quot; |ဆမီးမြို့
|အမှတ် (၁) ရပ်ကွက်
|-
|အမှတ် (၂) ရပ်ကွက်
|-
|အမှတ် (၃) ရပ်ကွက်
|-
| rowspan=&quot;4&quot; |ပလက်ဝမြို့
|ကင်ဝရပ်ကွက်
|-
|မြို့မရပ်ကွက်
|-
|ရွာမရပ်ကွက်
|-
|ရိက္ခာရပ်ကွက်
|-
| rowspan=&quot;14&quot; |ဖလမ်းမြို့နယ်
| rowspan=&quot;8&quot; |ဖလမ်းမြို့
|ကျင်မွာလ်ရပ်ကွက်
|-
|ဇာလိုင်ရပ်ကွက်
|-
|တလန်လိုရပ်ကွက်
|-
|ဖာရ်ထောက်ရပ်ကွက်
|-
|ဗလိုင်ရပ်ကွက်
|-
|လိုင်ဇိုးရပ်ကွက်
|-
|လိုင်လွန်ရပ်ကွက်
|-
|လုံပီးရပ်ကွက်
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |ရိခေါ်ဒါရ်မြို့
|အမှတ် (၁) ရပ်ကွက်
|-
|အမှတ် (၂) ရပ်ကွက်
|-
| rowspan=&quot;4&quot; |ဝေဘူလမြို့
|ကျန်ဘာရီရပ်ကွက်
|-
|မြို့မရပ်ကွက်
|-
|မွာလ်ဇောလ်ရပ်ကွက်
|-
|လုံးသပ်ရပ်ကွက်
|-
| rowspan=&quot;8&quot; |မင်းတပ်မြို့နယ်
| rowspan=&quot;4&quot; |မကွီအိမ်နူးမြို့
|ကြုံလောင်းရပ်ကွက်
|-
|ထိန်ပြုံးရပ်ကွက်
|-
|ဗွီနူးရပ်ကွက်
|-
|မကွီအိမ်နူးရပ်ကွက်
|-
| rowspan=&quot;4&quot; |မင်းတပ်မြို့
|စံပြရပ်ကွက်
|-
|ဘဝသစ်ရပ်ကွက်
|-
|အနောက်ရပ်ကွက်
|-
|အရှေ့ ပြင်ရပ်ကွက်
|-
| rowspan=&quot;10&quot; |မတူပီမြို့နယ်
| rowspan=&quot;4&quot; |မတူပီမြို့
|ခွာဘွေးရပ်ကွက်
|-
|ငလားရပ်ကွက်
|-
|စိန်ဘောင်ရပ်ကွက်
|-
|လောင်ဗန်းရပ်ကွက်
|-
| rowspan=&quot;4&quot; |ရေဇွာမြို့
|မြို့မရပ်ကွက်
|-
|မွာပီးရပ်ကွက်
|-
|လောင်းရဲရပ်ကွက်
|-
|အင်ရောရပ်ကွက်
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |လိုင်လင်းပီမြို့
|အမှတ် (၁) ရပ်ကွက်
|-
|အမှတ် (၂) ရပ်ကွက်
|-
| rowspan=&quot;10&quot; |ဟားခါးမြို့နယ်
| rowspan=&quot;2&quot; |ဆူရ်ခွားမြို့
|ဆလုံပူးရပ်ကွက်
|-
|ဆိုင်လိုသာရ်ရပ်ကွက်
|-
| rowspan=&quot;8&quot; |ဟားခါးမြို့
|ကျောဘုတ်ရပ်ကွက်
|-
|ဈေးသစ်ရပ်ကွက်
|-
|ဈေးဟောင်းရပ်ကွက်
|-
|ပြည်တော်သာရပ်ကွက်
|-
|မြို့သစ်ရပ်ကွက်
|-
|မြို့ဟောင်းရပ်ကွက်
|-
|ဟားခါးထာရ် (၁) ရပ်ကွက်
|-
|ဟားခါးထာရ် (၂) ရပ်ကွက်
|}
မြို့နယ်(၉)ခု၊ မြို့ (၁၈)မြို့၊ ရပ်ကွက် (၆၆)ရပ်ကွက်၊ 
ကျေးရွာအုပ်စု (၄၆၄) အုပ်စု နှင့် ရွာပေါင်း (၁၃၄၇) ရွာ ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.gad.gov.mm/my/content/အချက်အလက်များ|title=တိုင်းဒေသကြီးနှင့် ပြည်နယ်များရှိ ခရိုင်၊ မြို့နယ်၊ မြို့၊ ရပ်ကွက်၊ ကျေးရွာအုပ်စုနှင့် ကျေးရွာဦးရေ စာရင်းချုပ်|publisher=[[အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေး ဦးစီးဌာန]]|accessdate=}}&lt;/ref&gt;

=== အခြား မြို့ရွာများ ===
{{columns-list|3|
* အိုက်ကား
* စာလ်ထောင်(ဟာဆော်)
* ရွာဗါး
* [[ကျီခါး]]
* လက်မေ
* ထန်တလန်
* ထုတ်လိုင်
* ကန်ပက်လက်
* လိုထော်
* လုံလဲ
* မတူပီ
* ငဖိုင်းပီ
* ပလက်ဝ
* ပျဉ်ဝ
* ဖို့ဝှိုက်
* ရွာဖန်း
* ဆမီး
* ဆူရ်ခွား
* တေဇန်
* သိုင်းငင်း
* [[တီးတိန်]]
* [[တွန်းဇံ]]
* ဝေဘူလ
* ဆဘောင်း (ဆဘောင်းတယ်)
* ရိဒ်ခေါဒါရ်
* လုမ်ဘန်
* ဆတ်တား 
* ဘွာလ်ခွါး
* တာရွှန်း
* လုမ်ပီး
* လိုင်ဇိုး
* ဖိုင်ဖူ အေ (ဖိုင်ဖား အေ)
* ဖိုင်ဖူ ဘီ (ဖိုင်ဖား ဘီ)
* [[ရေဇွာ]]
* ဒင်လာအိုပါး (ဒင်လိုပါး)
* ခပီး
* လုံးရန်
* ဟာအိုဆဲင်
* လုံခင်း
* ဘွာန်လုံး
* လောက်လုံး
* ရမ်ထလို
* ဟရင်ထန်း
* ပါရ်သဲ
* ဗာရ်း
* ရာရီတောင်
* ပါရာ
* ရှာအို
* ခိလှုံ(ဆဘောင်းပီ)
* ပထိန်တလန်
*ရွှေလိုက်ဝ
* ရှင်းလက်ဝ
* မီးဇာ
* မိတ်ဝ
}}

== လူဦး​ရေ ==
{{Historical populations
|footnote    = 
|source      = ၂၀၁၄ သန်းခေါင်စာရင်း&lt;ref name=&quot;census-2014&quot;/&gt;
|၁၉၇၃ | 323,295
|၁၉၈၃ | 368,949
|၂၀၁၄ | 478,801
}}
၂၀၁၄ သန်းခေါင်စာရင်းအရ ချင်းပြည်နယ်တွင် လူဦးရေ ၄.၇သိန်း နေထိုင်သည်။ ကယားပြည်နယ်ပြီးလျှင် ဒုတိယမြောက် လူဦးရေ အနည်းဆုံးပြည်နယ်ဖြစ်သည်။ တစ်စတုရန်းကီလိုမီတာတွင် လူဦးရေ (၁၃.၃)ဦးဖြစ်သည်။ လူ (၁၀၀)လျှင် (၇၉)ဦးမှာ ကျေးလက်တွင် နေထိုင်သည်။

== ပညာရေး ==
၂၀၁၆ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလက ဖွင့်လှစ်ခဲ့သော ဟားခါးကောလိပ်အား ၂၀၂၀ပြည့်နှစ်တွင် တက္ကသိုလ်အဆက့် မြှင့်တင်ခဲ့သဖြင့် ပြည်နယ်၏ ပထမဆုံးသော တက္ကသိုလ်ဖြစ်လာသည်။၂၀၁၇ခုနှစ်တွင် ဟားခါးပညာရေးကောလိပ်ကို ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။
ထို့အပြင် အစိုးရစက်မှုလက်မှုသိပ္ပံ (ဟားခါး)လည်း တည်ရှိပြီး အားကစားနှင့်ကာယပညာသိပ္ပံ (ဟားခါး)ကိုလည်း တည်ဆောက်လျက်ရှိသည်။
== စိတ်ဝင်စားဖွယ်နေရာများ ==
* ချင်းတောင်တန်းတွင် အမြင့်ဆုံးတောင်ထွဋ်ဖြစ်သော ဝိတိုရိယ (ခေါ်) [[နတ်မတောင်]] (ခေါ်) ခေါ်နူးစုမ်တောင်ထိပ်
* [[အသည်းပုံ ရိဒ်ရေကန်]] (Rih Lake)&lt;ref&gt;D.P.S. MYANMAR GUIDE MAP. 2000.&lt;/ref&gt;
* မတူပီမြို့နယ် [[ဘုံတလာရေတံခွန်]]
* ချင်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်း [[ကနေဒီဆင်စခန်း]]
* [[ကနေဒီတောင်]]
*အွေကျီး တနောင်းရေအိုင်

== ဆက်သွယ်ရေး ==

== စာပေ၊ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ရိုးရာဓလေ့ ==

== ဒေသထွက်ကုန်များ ==
ချင်းပြည်နယ် ထွတ်ကုန် သီးနှံများမှာ ပြောင်းဖူး၊ပဲ

== တွင်းထွက်များ ==


အောက်ပါတို့မှာ မြန်မာနိုင်ငံတော်အစိုးရမှ တရားဝင်ကြေညာထားသော ချင်းပြည်နယ် ဖွံ့ဖြိုးမှုဆိုင်ရာ ဇယားဖြစ်သည်။
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! စဉ် !! အကြောင်းအရာ!! ရေတွက်ပုံ!! အရေအတွက်
|-
| ၁|| စိုက်ပျိုးမြေဧရိယာ|| ဧက|| ၃၃၁၉၅၃
|-
| ၂|| ဆည်တမံ|| ခု|| ၁
|-
| ၃|| ကြိုးဝိုင်းတော|| စတုရန်းမိုင်|| ၆၄၅.၁၀
|-
| ၄|| ကြိုးပြင်ကာကွယ်တော|| စတုရန်းမိုင်|| ၁၃၃၅.၂၀
|-
| ၅|| ကားလမ်း|| မိုင်|| ၁၆၇၀
|-
| ၆||ပေ ၁၈၀အထက် တံတား || စင်း|| ၅
|-
| ၇|| စာတိုက်စခန်း|| ခု|| ၅၂
|-
| ၈|| ကြေးနန်းရုံး|| ရုံး|| ၂၄
|-
| ၉|| တယ်လီဖုန်းရုံး|| ရုံး|| ၃၀
|-
| ၁၀|| မိုက္ကရိုဝေ့ဖ်စခန်း|| ခု|| ၆
|-
| ၁၁|| ရေအားလျှပ်စစ်စက်ရုံ|| ရုံ|| ၁၀
|-
| ၁၂|| တက္ကသိုလ်/ကောလိပ်|| ခု|| ၁
|-
| ၁၃|| နည်းပညာတက္ကသိုလ်|| ခု|| ၁
|-
| ၁၄|| ကွန်ပျူတာတက္ကသိုလ်|| ခု|| ၁
|-
| ၁၅|| ပညာရေးကောလိပ်||ခု||၁
|-
| ၁၆|| အခြေခံပညာကျောင်း|| ကျောင်း|| ၁၁၈၃
|-
| ၁၇|| စက်မှုလက်မှုသိပ္ပံကျောင်း|| ကျောင်း|| ၁
|-
| ၁၈|| ဆေးရုံ|| ရုံ|| ၂၄
|}
&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Myanmar.com&lt;!-- Bot generated title --&gt; |url=http://www.myanmar.com/newspaper/myanmarahlin/Feb09.pdf |accessdate=11 February 2011 |archivedate=19 February 2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090219045556/http://myanmar.com/newspaper/myanmarahlin/Feb09.pdf }}&lt;/ref&gt;

== ကိုးကား ==
&lt;References /&gt;
*မြန်မာပြည်ဖွား [[ဂေါ်ရခါးလူမျိုး|ဂေါ်ရခါး]]၊ ရေး-မေမြို့ချစ်ဆွေ၊ ၂၀၀၀ ခုနစ်ထုတ်


{{ပထဝီဝင်တည်နေရာ
|Centre    = ချင်းပြည်နယ်
|North     = [[မဏိပူရပြည်နယ်]]၊ [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]]
|Northeast = 
|East      = [[စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[မကွေးတိုင်းဒေသကြီး]]
|Southeast = 
|South     = [[ရခိုင်ပြည်နယ်]]
|Southwest = [[စစ်တကောင်းခရိုင်]]၊ [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ]]
|West      = [[မီဇိုရမ်ပြည်နယ်]]၊ [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]]
|Northwest = 
}}
{{ချင်းပြည်နယ်}}
{{မြန်မာတိုင်းနှင့် ပြည်နယ်များ}}

[[Category:မြန်မာနိုင်ငံပြည်နယ်များ]]
[[Category:ချင်းပြည်နယ်| ]]


{{Chin-geo-stub}}</text>
      <sha1>go29xfatqmm63zkri8dewu3ukkw2b0o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3245</id>
    <revision>
      <id>753617</id>
      <parentid>740054</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T02:47:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>103.217.156.156</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="386201" xml:space="preserve">{{Infobox country
| နိုင်ငံအမည်အပြည့် = အင်ဒိုနီးရှားသမ္မတနိုင်ငံ
| အမည်_ရင်း = {{native name|en|Republic of Indonesia}}{{native name|id|Republik Indonesia}}
| ပုံ_အလံ = Flag of Indonesia.svg
| ပုံ_တံဆိပ် = Coat of Arms of Indonesia Garuda Pancasila.svg
| နိုင်ငံတော်ဆောင်ပုဒ် = Unity in Diversity
| နိုင်ငံတော်သီချင်း = [[အင်ဒိုနီးရှားရာယ]]
| ပုံ_နေရာ = LocationIndonesia.svg
| မြို့တော် = [[ဂျကာတာမြို့]]
| အကြီးဆုံးမြို့ = မြို့တော်
| အကြီးဆုံးပြည်နယ် = 
| ဧရိယာ = ၁,၉၁၉,၄၄၀ km² (၇၃၅,၃၅၅ sq mi)
| ဧရိယာအဆင့် = ၁၆
| ဧရိယာရေရာခိုင်နှုန်း = ၄.၈၅
| အမြင့်ဆုံးနေရာ = 
| အရှေဆုံးမြစ် = 
| အကြီးဆုံးအင်း = 
| ကမ်ရိုးတန်း = 
| စံတော်ချိန်ဇုန် = အဖုံဖုံ (UTC+၇ to +၉)
| ရုံးသုံးဘာသာများ = [[အင်ဒိုနီးရှားဘာသာ]]
| လူဦးရေ = ၂၃၇,၆၄၁,၃၂၆ &lt;ref name=&quot;imf2&quot;&gt;{{cite web|url=http://sp2010.bps.go.id/|publisher=BPS|title=Jumlah dan Distribusi Penduduk|date=May 2010|accessdate=13 April 2018}}&lt;/ref&gt;
| လူဦးရေအဆင့် = ၄
| လူဦးရေအထူ = ၁၃၄/km² (၃၄၇/sq mi)
| လူဦးရေအထူအဆင့် = ၈၄
| လူမျိုးများ = [[ဂျာဗားလူမျိုး]] &lt;small&gt;(၄၀.၆%)&lt;/small&gt;, [[ဆူဒန်လူမျိုး]] &lt;small&gt;(၁၅%)&lt;/small&gt;, [[မဒူရ်လူမျိြး]] &lt;small&gt;(၃.၃%)&lt;/small&gt;, [[Minangkabau]] &lt;small&gt;(၂.၇%)&lt;/small&gt;, [[Betawi]] &lt;small&gt;(၂.၄%)&lt;/small&gt;, [[Bugis]] &lt;small&gt;(၂.၄%)&lt;/small&gt;, [[Banten]] &lt;small&gt;(၂%)&lt;/small&gt;, [[Banjar]] &lt;small&gt;(၁.၇%)&lt;/small&gt;, အခြား &lt;small&gt;(၂၉.၉%)&lt;/small&gt;
| ဘာသာတရားများ = [[အစ္စလာမ်ဘာသာ|အစ္စလာမ်]] &lt;small&gt;(၈၆.၁%)&lt;/small&gt;, [[Protestant]] &lt;small&gt;(၈.၇%)&lt;/small&gt;, [[ဟိန္ဒူဘာသာ|ဟိန္ဒူ]] &lt;small&gt;(၁.၈%)&lt;/small&gt;, အခြား &lt;small&gt;(၃.၄%)&lt;/small&gt;
| ပွဲများ = 
| အမျိုးအစား = [[တစ်ပြည်ထောင်နိုင်ငံ|တစ်ပြည်ထောင်]] [[သမ္မတစနစ်|သမ္မတ]] [[သမ္မတနိုင်ငံ]]
| ခေါင်းဆောင်_ရာထူး(၁) = [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|သမ္မတ
| ခေါင်းဆောင်_အမည်(၁) = [[ဂျိုကို ဝီဒိုဒို]]
| ခေါင်းဆောင်_ရာထူး(၂) = ဒုတိယသမ္မတ
| ခေါင်းဆောင်_အမည်(၂) = ဂျူးဆက် ကာလာ
| ထူထောင်ရေး_အမည်(၁) = လွတ်လပ်ရေး(ကြေညာ)
| ထူထောင်ရေး_ခုနှစ်(၁) = [[၁၇ ဩဂုတ်]] ၁၉၄၅
| GDP_PPP = US $၄၄၃ သိန်းကုဋေ
| GDP_PPP_အဆင့် = ၂၀
| GDP_PPP_per_capita = US $၁,၉၂၅
| GDP_PPP_per_capita_အဆင့် = ၁၁၅
| HDI = ၀.၇၂၈
| HDI_အဆင့် = ၁၀၇
| ဗဟိုဘဏ် = 
| ငွေ = Rupiah (IDR &quot;Rp&quot;)
| အထိမ်းအမှတ်များ = 
| ISO 3166-1 = ID
| cctld = .id
| calling_code = +၆၂
}}
'''အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ''' {{IPAc-en|audio=En-us-Indonesia.ogg|ˌ|ɪ|n|d|ə|ˈ|n|iː|ʒ|ə}} ၏ ရုံးသုံးအမည်မှာ အင်ဒိုနီးရှား သမ္မတနိုင်ငံဖြစ်ပြီး တိုက်တစ်ခုထက်ပို၍ နယ်မြေရှိသော တစည်းတလုံးတည်းရှိသည့် အချုပ်အခြာအာဏာပိုင် နိုင်ငံ ဖြစ်ကာ [[အရှေ့တောင်အာရှ]]တွင် အဓိက တည်ရှိပြီး အချို့နယ်မြေများမှာ အိုရှန်းနီးယား တွင် ရှိသည်။ [[အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ]] နှင့် [[ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာ]] ကြားတွင် တည်ရှိပြီး ကျွန်းပေါင်း တစ်သောင်းသုံးထောင်ကျော် ရှိသဖြင့် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးဆုံး ကျွန်းနိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ &lt;ref name=&quot;CIA&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/id.html|title=The World Factbook: Indonesia|publisher=Central Intelligence Agency|date=12 December 2017|accessdate=19 December 2017|archivedate=10 December 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20081210041527/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/id.html}}&lt;/ref&gt; စတုရန်းမိုင်ပေါင်း ၇၃၅,၃၅၈မိုင် (စတုရန်း ကီလိုမီတာ ၁,၉၀၄,၅၆၉ ကီလိုမီတာ) မျှ ရှိသဖြင့် အင်ဒိုနီးရှားသည် ကုန်းမြေဧရိယာအားဖြင့် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ၁၄ ခုမြောက် အကြီးဆုံးနိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး ပင်လယ်ဧရိယာ နှင့် ကုန်းမြေဧရိယာ ပေါင်းပါက ကမ္ဘာပေါ်တွင် သတ္တမမြောက် အကြီးဆုံးနိုင်ငံဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://seekingalpha.com/article/4035779-indonesia-next-major-oil-importer|title=Indonesia - The Next Major Oil Importer?|publisher=Seeking Alpha|date=10 January 2017|accessdate=6 February 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170206005019/https://seekingalpha.com/article/4035779-indonesia-next-major-oil-importer|archivedate=6 February 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; လူဦးရေ ၂၆၁ သန်းမျှ ရှိသဖြင့် ကမ္ဘာပေါ်တွင် စတုတ္ထမြောက် လူဦးရေ အများဆုံးနိုင်ငံဖြစ်ပြီး အော်စထရိုနီးရှန်းနိုင်ငံ နှင့် မွတ်စလင်ဘာသာဝင် အများစုရှိသော နိုင်ငံများတွင် လူဦးရေ အများဆုံး နိုင်ငံဖြစ်သည်။ လူဦးရေ အများဆုံးဖြစ်သော [[ဂျားဗားကျွန်း]]တွင်&lt;ref name=&quot;IslandPop&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.guinnessworldrecords.com/world-records/highest-population-island|title=Highest population, island|publisher=Guinness World Records|accessdate=6 June 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170606183647/http://www.guinnessworldrecords.com/world-records/highest-population-island|archivedate=6 June 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; နိုင်ငံလူဦးရေ၏ တစ်ဝက်ကျော် နေထိုင်ကြသည်။

အင်ဒိုနီးရှားတွင် ရီပတ်ဘလစ်ကင် ပုံစံ အစိုးရရှိပြီး ရွေးကောက်တင်မြှောက်ထားသော ပါလီမန် နှင့် သမ္မတတို့ ပါဝင်သည်။ အင်ဒိုနီးရှားတွင် ပြည်နယ် ၃၄ ခုရှိပြီး ၅ ခုမှာ အထူးအုပ်ချုပ်ရေး အဆင့်ရှိသည်။ မြို့တော်မှာ [[ဂျကာတာမြို့]] ဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဒုတိယမြောက် လူဦးရေအများဆုံး မြို့ပြဒေသဖြစ်သည်။ အင်ဒိုနီးရှားသည် [[ပါပူအာနယူးဂီနီနိုင်ငံ]] ၊ [[အရှေ့တီမောနိုင်ငံ]] နှင့် [[မလေးရှားနိုင်ငံ]] အရှေ့ပိုင်းတို့နှင့် ကုန်းမြေ နယ်နိမိတ်ချင်း ထိစပ်လျက် ရှိသည်။ အခြားသော အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများတွင် [[စင်ကာပူနိုင်ငံ]]၊ [[ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ]]၊ [[ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ]]၊ [[ဩစတြေးလျနိုင်ငံ]]၊ [[ပလောင်းနိုင်ငံ]] နှင့် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]]ပိုင် အက်ဒမန်ကျွန်းနှင့် နီကိုဘာကျွန်းတို့ ပါဝင်သည်။ လူဦးရေများပြားပြီး လူဦးရေသိပ်သည်းသည့် ဒေသများရှိသော်လည်း အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ ကျယ်ပြောလှသော တောရိုင်းမြေများသည် ဇီဝမျိုးကွဲများကို များပြားစွာ အထောက်အပံ့ ပေးထားနိုင်သည်။ &lt;ref name=&quot;Megadiverse&quot;&gt;{{cite web|url=https://seasia.co/2018/01/29/meet-the-10-megadiverse-countries-in-the-world|title=Meet The 10 Megadiverse Countries In The World|author=Salikha, Adelaida|publisher=SEAsia|date=29 January 2018|accessdate=8 February 2018|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180208040314/https://seasia.co/2018/01/29/meet-the-10-megadiverse-countries-in-the-world|archivedate=8 February 2018|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; နိုင်ငံအတွင်း သဘာဝ အရင်းအမြစ် အလျှံပယ်ရှိပြီး ၎င်းတို့တွင် [[ရေနံ]] နှင့် [[သဘာဝဓာတ်ငွေ့]]၊ [[ခဲမဖြူ]]၊ [[ကြေးနီ]] နှင့် [[ရွှေ]]တို့ပါဝင်သည်။ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး လုပ်ငန်းမှာ ဆန်စပါး၊ [[ဆီအုန်း]]၊ [[လက်ဖက်]]၊ [[ကော်ဖီ]]၊ [[ကကေးအိုပင်|ကကေးအို]] ၊ ပရဆေး၊ ဟင်းခပ်အမွှေးအကြိုင် နှင့် [[ရာဘာ]]တို့ ထွက်ရှိသည်။&lt;ref name=&quot;OEC&quot;&gt;{{cite web|url=http://atlas.media.mit.edu/en/profile/country/idn/|title=Indonesia|publisher=The Observatory of Economic Complexity|date=2016|accessdate=19 November 2016|archivedate=1 April 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170401221338/http://atlas.media.mit.edu/en/profile/country/idn/}}&lt;/ref&gt; အင်ဒိုနီးရှား၏ အဓိက ကုန်သွယ်ဖက်နိုင်ငံများမှာ [[တရုတ်နိုင်ငံ]]၊ [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]၊ [[ဂျပန်နိုင်ငံ]]၊ စင်ကာပူနိုင်ငံ နှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့ ဖြစ်ကြသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.worldstopexports.com/indonesias-top-15-import-partners/|title=Indonesia's Top Trading Partners|author=Workman, Daniel|publisher=World's Top Exports|date=26 December 2017|accessdate=25 February 2018|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180225061410/http://www.worldstopexports.com/indonesias-top-15-import-partners/|archivedate=25 February 2018|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

အင်ဒိုနီးရှားကျွန်းစုသည် ၇ ရာစုလောက်မှ စ၍ပင် ကုန်သွယ်ရေးအတွက် အရေးပါသော ဒေသဖြစ်ခဲ့ပြီး ထိုအချိန်က သီရိဝိဟာရနိုင်ငံ နှင့် မာဂျာပါဟစ်နိုင်ငံ တို့သည် တရုတ်မင်းဆက်များ နှင့် အိန္ဒိယဘုရင့်နိုင်ငံတော်တို့အား ကုန်သွယ်မှု ပြုခဲ့ကြသည်။ ခရစ်တော်ပေါ်ပြီး အစောပိုင်းနှစ်များမှ စ၍ ဒေသခံ ဘုရင်တို့သည် နိုင်ငံခြားမှ ယဉ်ကျေးမှု၊ ဘာသာရေးနှင့် နိုင်ငံရေး ပုံစံတို့ကို ဆက်ခံယူခဲ့ပြီး ဟိန္ဒူနှင့် ဗုဒ္ဓဘာသာ နိုင်ငံတော်များ အဖြစ် စည်ပင်တိုးတက်ခဲ့သည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ သမိုင်းတွင် ၎င်းတို့၏ သဘာဝအရင်းအမြစ်များကို မျက်စိကျသော နိုင်ငံရပ်ခြား အင်အားကြီးနိုင်ငံတို့၏ လွှမ်းမိုးမှုများ ပါဝင်ခဲ့သည်။ မွတ်ဆလင် ကုန်သည်များ နှင့် ဆူဖီပညာရှင်များက အစ္စလာမ်ဘာသာကို ယူဆောင်လာခဲ့ကြပြီး &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://books.google.com/books?id=Ma38W_8unrUC|title=Islam in Indonesia: Contrasting Images and Interpretations|author=Burhanudin, Jajat; van Dijk, Kees|publisher=Amsterdam University Press|via=Google Books|date=31 January 2013|accessdate=17 November 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161117143517/https://books.google.com/books?id=Ma38W_8unrUC|archivedate=17 November 2016|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://books.google.com/books?id=nr3DuQKDfRYC|title=Indonesia: A Global Studies Handbook|author=Lamoureux, Florence|publisher=ABC-CLIO Corporate|via=Google Books|date=2003|accessdate=17 November 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161117145213/https://books.google.com/books?id=nr3DuQKDfRYC|archivedate=17 November 2016|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ဥရောပသားတို့က ခရစ်ယာန်ဘာသာကို ယူဆောင်လာခဲ့ကြကာ နယ်မြေသစ်စူးစမ်းရှာဖွေသော ခေတ်ကာလအတွင်း ဟင်းခတ်အမွေးအကြိုင်ကျွန်းများဖြစ်ကြသော မာလူကူးကျွန်းများပေါ်တွင် ကုန်သွယ်ရေးကို လက်ဝါးကြီးအုပ်ရန် ကြိုးစားခဲ့ကြကာ တစ်ဦးနှင့် တစ်ဦး တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြသည်။ အမ်ဘိုးအီးနား နှင့် ဘာတာဗီးယားတို့ကို ဒတ်ချ်လူမျိုးတို့က ကိုလိုနီအဖြစ် သွတ်သွင်းခဲ့သည်က အစပြု၍ နောက်ဆုံးတွင် တီမော နှင့် အနောက်နယူးဂီနီ အပါအဝင် ကျွန်းစုအားလုံးကို ပေါ်တူဂီ၊ ပြင်သစ်နှင့် ဗြိတိသျှတို့က ကိုလိုနီအဖြစ် သိမ်းပိုက်ခဲ့ကြသည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် [[ဒုတိယကမ္ဘာစစ်]] အပြီးတွင် လွတ်လပ်ရေးရခဲ့သည်။

အင်ဒိုနီးရှားတွင် ရာပေါင်းများစွာသော ဒေသခံလူမျိုးများနှင့် ဘာသာစကားများရှိပြီး အကြီးမားဆုံးနှင့် နိုင်ငံရေးအရ အလွှမ်းမိုးနိုင်ဆုံးမှာ ဂျာဗားလူမျိုးများ ဖြစ်သည်။ အမျိုးသားဘာသာစကား၊ လူအမျိုးမျိုးကွဲပြားမှု၊ မွတ်စလင်အများစုရှိသော နိုင်ငံအတွင်း ဘာသာပေါင်းစုံ ကိုးကွယ်နေမှု၊ ကိုလိုနီပြုခံရခြင်းသမိုင်းနှင့် ပုန်ကန်တော်လှန်ခြင်း စသည်တို့မှ တဆင့် အားလုံး ဝေမျှထားသော အမျိုးသားလက္ခဏာရပ်တစ်ခု ပေါ်ထွန်းလာခဲ့သည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံတော် ဆောင်ပုဒ်မှာ &quot;ညီညွတ်ခြင်းနှင့် မတူကွဲပြားခြင်း ၊ စာစကားအားဖြင့်၊ အားလုံး သို့သော် တစ်ခုတည်း&quot; ဟူ၍ ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံကို ပုံဖော်ပေးနေသော မတူကွဲပြားခြင်းကို ရှင်းလင်းစွာ ဖော်ပြထားသည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးသည် [[စုစုပေါင်း ပြည်တွင်းထုတ်ကုန်]] အားဖြင့် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ၁၆ ခုမြောက် အကြီးမားဆုံးဖြစ်ပြီး စုစုပေါင်း ပြည်တွင်းထုတ်ကုန် တွင် [[ဝယ်ယူနိုင်စွမ်းအား ကွာခြားမှုနှုန်း]]ကို ထည့်သွင်းတွက်ချက်ပါက ကမ္ဘာပေါ်တွင် သတ္တမမြောက် အကြီးဆုံး ဖြစ်သည်။ အင်ဒိုနီးရှားသည် နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်းများ၏ အသင်းဝင်ဖြစ်ပြီး [[ကုလသမဂ္ဂ]]၊ [[ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့]]၊ [[အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ငွေကြေးရန်ပုံငွေအဖွဲ့]] နှင့် ဂျီ၂၀ တို့တွင် ပါဝင်သည်။ ထို့ပြင် [[ဘက်မလိုက်နိုင်ငံများ လှုပ်ရှားမှု အဖွဲ့]]၊ [[အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအသင်း]]၊ အာရှ-ပစိဖိတ် စီးပွားရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုအဖွဲ့၊ အရှေ့အာရှ ထိပ်သီးနိုင်ငံများအဖွဲ့၊ အာရှ အခြေခံအဆောက်အအုံ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဘဏ် နှင့် အစ္စလာမ် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးအဖွဲ့ တို့တွင် စတင်တည်ထောင်သောနိုင်ငံ တစ်ခု အဖြစ်ပါဝင်ခဲ့သည်။

==အမည်မှည့်ခေါ်ခြင်း==
&quot;အင်ဒိုနီးရှား&quot; ဆိုသော အမည်သည် ဂရိဘာသာစကား အင်ဒို (Indos) နှင့် နီဆော့စ် (nesos) တို့မှ ဆင်းသက်လာခြင်း ဖြစ်ပြီး အိန္ဒိယကျွန်းများ ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ &lt;ref name=&quot;EcoSeas1&quot;&gt;{{cite book|author1=Tomascik, T.|author2=Mah, J.A.|author3=Nontji, A.|author4=Moosa, M.K.|title=The Ecology of the Indonesian Seas&amp;nbsp;– Part One|publisher=Periplus Editions|year=1996|location=Hong Kong|isbn=962-593-078-7}}&lt;/ref&gt; ထိုအမည်သည် ၁၈ ရာစု မှ အစပြုခဲ့ပြီး လွတ်လပ်သော အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ မထူထောင်ခင် ရှေးအတီတေကပင် အသုံးပြုခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot;indoety&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.pikiran-rakyat.com/cetak/0804/16/0802.htm|title=The origin of Indonesia's name|author=Anshory, Irfan|publisher=Pikiran Rakyat|date=16 August 2004|accessdate=15 December 2006|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061215190155/http://www.pikiran-rakyat.com/cetak/0804/16/0802.htm|archivedate=15 December 2006|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;၁၈၅၀ တွင် အင်္ဂလိပ် လူမျိုးစုဗေဒပညာရှင် ဂျော့ရှ်ဝင်ဆာအားရ်မှ အိန္ဒိယကျွန်းစုများပေါ်တွင် နေထိုင်သူများအား အင်ဒုနီးရှန်း (Indunesians) ဟုလည်းကောင်း မလာယန်ကျွန်းဆွယ်များပေါ်တွင် နေထိုင်သူများအား မလာယုနီးရှန်း (Malayunesians) ဟုလည်းကောင်း သူနှစ်သက်သည့် အသုံးအနှုန်းကို အဆိုပြုခဲ့သည်။{{sfn|Earl|1850|p=119}} ထိုဂျာနယ်၌ပင် သူ၏ ကျောင်းသားတစ်ဦးဖြစ်သော ဂျိမ်းစ်ရစ်ချက်ဆန် လိုဂန် မှ အိန္ဒိယကျွန်းစု ဆိုသော အမည်အား အင်ဒိုနီးရှား ဟု အဓိပ္ပာယ်တူ အသုံးပြုခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;JIAEA_3&quot;&gt;{{cite journal|author=Logan, James Richardson|title=The Ethnology of the Indian Archipelago: Embracing Enquiries into the Continental Relations of the Indo-Pacific Islanders|url=https://archive.org/details/ethnologyIndian00Loga|journal=Journal of the Indian Archipelago and Eastern Asia (JIAEA)|year=1850|pages=4:252–347}}&lt;/ref&gt;{{sfn|Earl|1850|pp=254, 277–278}} သို့သော်လည်း ဒတ်ချ်ပညာရှင်တို့၏ အရှေ့အင်ဒီ နှင့် ပတ်သက်သော ဂျာနယ်များတွင် အင်ဒိုနီးရှား ဆိုသောအမည်ကို အသုံးမပြုချင်ကြဘဲ မလေးကျွန်းစုများ နှင့် နယ်သာလန် အရှေ့အင်ဒီဆိုသော အမည်များကိုသာ ပိုမိုနှစ်ခြိုက်ကြပြီး ရေပန်းစားသော အသုံးအနှုန်းမှာ အင်ဒီ အရှေ့ပိုင်း နှင့် အင်ဆူလင်ဒီ (Insulinde) တို့ ဖြစ်ကြသည်။&lt;ref name=&quot;Kroef&quot;&gt;{{cite journal|title=The Term Indonesia: Its Origin and Usage|journal=Journal of the American Oriental Society|author=Justus M van der Kroef|volume=71|issue=3|pages=166–171|year=1951|doi=10.2307/595186|jstor=595186}}&lt;/ref&gt;

၁၉၀၀ ပြည့်နှစ်များ၏ နောက်ပိုင်းတွင် နယ်သာလန်ပြင်ပရှိ ပညာရှင် အသိုင်းအဝိုင်းကြား၌ အင်ဒိုနီးရှား ဆိုသောအမည်မှာ ပို၍ အသုံးများလာခဲ့ကြပြီး ဒေသခံ မျိုးချစ်များက နိုင်ငံရေး အသုံးအနှုန်းအဖြစ် မွေးစားခဲ့ကြသည်။ &lt;ref name=&quot;Kroef&quot;/&gt; ဘာလင်တက္ကသိုလ်မှ အဒေါ့ဖ် ဘတ်ရှန်း မှ ၎င်း၏စာအုပ် &quot;အင်ဒိုနီးရှား သို့မဟုတ် မလေးကျွန်းစုမှကျွန်းများ ၁၈၈၄-၁၈၉၄&quot; မှ တဆင့် ထိုအမည်ကို လူသိများလာစေခဲ့သည်။ ဒေသခံ ပညာရှင်များထဲမှ ထိုအမည်ကို စတင် အသုံးပြုသူမှာ ကီ ဟာဂျာ ဒီဝမ်တာရာ ဖြစ်ပြီး ၁၉၁၃ ခုနှစ်၌ သူသည် နယ်သာလန်နိုင်ငံ၌ &quot;အင်ဒိုနီးရှား သတင်းစာတိုက်&quot; အမည်ဖြင့် သတင်းစာတိုက်တစ်ခု ကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;indoety&quot;/&gt;

==သမိုင်း==
===အစောပိုင်းသမိုင်း===
[[File:Borobudur ship.JPG|thumb|right| ဗောရောဗုဓော ဘုရားတွင် ထွင်းထုထားသော ဗောရောဗုဓော သင်္ဘော အေဒီ ၈၀၀။ ကျွန်းစုများမှ သင်္ဘောများသည် အာဖရိက အရှေ့ဘက် ကမ်းရိုးတန်းသို့ အေဒီ ၁ ရာစုခန့်ကပင် ကုန်သွယ်ရန် အတွက် သွားလာခဲ့ကြသည်ဟု ယူဆရသည်။&lt;ref&gt;{{cite book|title=A short history of Indonesia: the unlikely nation?|url=https://archive.org/details/shorthistoryindo00brow|author=Brown, Colin|year=2003|publisher=Allen &amp; Unwin|isbn=1-86508-838-2|page=[https://archive.org/details/shorthistoryindo00brow/page/13 13]}}&lt;/ref&gt;]]

လွန်ခဲ့သော နှစ်ပေါင်း ၁.၅ သန်း နှင့် ၃၅,၀၀၀ နှစ် ကြားတွင် ဟိုမို အီရပ်တပ်စ် ဟု သိကြသော ဂျားဗားလူများ အင်ဒိုနီးရှားကျွန်းစုများတွင် နေထိုင်ကြသည်ဟု ကျောက်ဖြစ်ရုပ်ကြွင်းများနှင့် လက်နက်ကိရိယာ အကြွင်းအကျန်များမှ ဖော်ပြနေသည်။&lt;ref&gt;{{cite journal|title=Shell tool use by early members of Homo erectus in Sangiran, central Java, Indonesia: cut mark evidence|doi=10.1016/j.jas.2006.03.013|year=2007|author1=Choi, Kildo|author2=Driwantoro, Dubel|journal=Journal of Archaeological Science|volume=34|page=48}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.terradaily.com/reports/Finding_showing_human_ancestor_older_than_previously_thought_offers_new_insights_into_evolution_999.html|title=Finding showing human ancestor older than previously thought offers new insights into evolution|publisher=TerraDaily|date=5 July 2011|accessdate=29 January 2012|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171127124833/http://www.terradaily.com/reports/Finding_showing_human_ancestor_older_than_previously_thought_offers_new_insights_into_evolution_999.html|archivedate=27 November 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|author=Pope, G.G.|title=Recent advances in far eastern paleoanthropology|url=https://archive.org/details/sim_annual-review-of-anthropology_1988_17/page/43|journal=Annual Review of Anthropology|volume=17|pages=43–77|year=1988|doi=10.1146/annurev.an.17.100188.000355}} cited in {{cite book|author1=Whitten, T.|author2=Soeriaatmadja, R.E.|author3=Suraya, A.A.|title=The Ecology of Java and Bali|publisher=Periplus Editions|year=1996|location=Hong Kong|pages=309–412}}; {{Cite journal|author=Pope, G.G.|title=Evidence on the age of the Asian Hominidae|journal=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America|volume=80|issue=16|pages=4988–4992|year=1983|pmid=6410399|doi=10.1073/pnas.80.16.4988|pmc=384173}}; {{Cite journal|author1=de Vos, J.P.|author2=Sondaar, P.Y.|title=Dating hominid sites in Indonesia|journal=Science|volume=266|issue=16|pages=4988–4992|year=1994|doi=10.1126/science.7992059}}&lt;/ref&gt; ဟိုမိုဆေးပီးယန်းတို့သည် ထိုဒေသသို့ လွန်ခဲ့သော နှစ်ပေါင်း ၄၅,၀၀၀ ခန့်က ရောက်ရှိခဲ့ကြသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.smithsonianmag.com/history-archaeology/human-migration.html|title=The Great Human Migration|author=Gugliotta, Guy|publisher=Smithsonian Maganize|date=July 2008|accessdate=21 August 2011}}&lt;/ref&gt; ယနေ့ခေတ်လူများ၏ အဓိက အစိတ်အပိုင်းဖြစ်သော အော်စထရိုနီးရှန်းလူမျိုးများသည်  အရှေ့တောင်အာရှသို့ ယနေ့ခေတ် ထိုင်ဝမ်နေရာမှ ရောက်ရှိလာခဲ့ကြသည်။ သူတို့သည် ဘီစီ ၂,၀၀၀ ခုနှစ်ခန့်တွင် ရောက်ရှိလာခဲ့ပြီး ကျွန်းစုများတလျှောက် ပျံ့နှံ့သွားခဲ့ကြကာ ဒေသရင်း မီလာနီးရှန်းလူမျိုးများအား အရှေ့ပိုင်းဒေသများသို့ တွန်းပို့ခဲ့ကြသည်။ {{sfn|Taylor|2003|pp=5–7}} စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး လုပ်ရန် ကောင်းသော အခြေအနေနှင့် ဘီစီ ၈ ရာစုမှ စ၍ ဆန်စပါးစိုက်ပျိုးရန်အတွက် ကျွမ်းကျင်လာမှုတို့ကြောင့် ကျေးရွာများ၊ မြို့များ နှင့် နိုင်ငံငယ်များ အေဒီ ၁ ရာစုတွင် စတင်ထွန်းကားလာခဲ့ကြသည်။ အင်ဒိုနီးရှား၏ မဟာဗျူဟာကျသော ပင်လယ်ရေကြောင်းသွားလမ်းပေါ်ရှိ နေရာသည် ကျွန်းများအချင်းချင်းကြားနှင့် နိုင်ငံတကာ ကုန်သွယ်ရေးကို အားပေးခဲ့ပြီး အိန္ဒိယဘုရင်နိုင်ငံများ နှင့် တရုတ်မင်းဆက် အုပ်ချုပ်သော နိုင်ငံများသို့ အဆက်အသွယ်ပြုနိုင်ခဲ့ကာ ခရစ်တော်မပေါ်မီ ရာစုနှစ်များကပင် ကုန်သွယ်ရေးကို စတင် အကောင်အထည်ဖော်နိုင်ခဲ့သည်။ {{sfn|Taylor|2003|pp=15–18}}  ထိုအချိန်မှစ၍ ကုန်သွယ်ရေးသည် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ သမိုင်းကို ပုံဖော်ပေးခဲ့သည်။ {{sfn|Taylor|2003|pp=3, 9–11, 13–5, 18–20, 22–3}}{{sfn|Vickers|2005|pp=18–20, 60, 133–4}}

အေဒီ ၇ ရာစုမှ အစပြု၍ အင်အားကြီးသော သီရီဝိဇယ ရေကြောင်းနိုင်ငံတော်သည် စည်ပင်ထွန်းကားလာခဲ့ပြီး ကုန်သွယ်မှု ဖွံ့ဖြိုးလာခြင်းမှာ ၎င်းတို့နှင့်အတူ တင်သွင်းလာသော ဟိန္ဒူဘာသာ နှင့် ဗုဒ္ဓဘာသာတို့ကြောင့် ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{harvnb|Taylor|2003|pp=22–26}}; {{harvnb|Ricklefs|1991|p=3}}&lt;/ref&gt;အေဒီ ၈ ရာစုနှစ် နှင့် ၁၀ ရာစုနှစ်ကြားတွင် စိုက်ပျိုးရေးကို အခြေခံသော ဗုဒ္ဓဘာသာ ဆေးလန်ဒရာ ဘုရင့်နိုင်ငံတော်နှင့် ဟိန္ဒူဘာသာ မာတရန် ဘုရင့်နိုင်ငံတော်တို့ ဂျားဗားကျွန်း ကုန်းတွင်းပိုင်းတွင် ဖွံ့ဖြိုးထွန်းကားလာခဲ့ပြီးနောက် ပြန်လည်ကျဆင်းလာခဲ့သည်။ ၎င်းတို့ ချန်ထားရစ်ခဲ့သည်မှာ ကြီးမြတ်သော ဘာသာရေး အထိမ်းအမှတ် အဆောက်အဦးများ ဖြစ်ကြသည့် [[ဗောရောဗုဓော]] ၊ ဆီဝူး နှင့် ပရမ်ဘနန် တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ထိုအချိန်သည် ရှေးဟောင်းဂျားဗားတွင် ဟိန္ဒူ နှင့် ဗုဒ္ဓအနုပညာတို့၏ ပြန်လည်စည်ပင်ထွန်းကားလာသော ခေတ်ဟု ဆိုနိုင်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://arthistoryteachingresources.org/lessons/the-art-and-architecture-of-buddhism-in-se-asia-post-1200/|title=Buddhist Art and Architecture in Southeast Asia After 1200|author=Shelby, Karen|publisher=Art History Teaching Resources|accessdate=20 May 2016}}&lt;/ref&gt; ၁၀ရာစု၏ ပထမ လေးပုံတစ်ပုံတွင် အွမ်ပူးဆင်းဒေါက်မှ ဘုရင့်နိုင်ငံတော်၏ ဗဟို ကို ဂျားဗားကျွန်း အလယ်ပိုင်း မာတရန် ဒေသမှ အရှေ့ဂျားဗားရှိ ဘရန်တပ်စ် မြစ်ဝှမ်းသို့ ရွှေ့ပြောင်းခဲ့ကာ အစ်စယားနားမင်းဆက်ကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://books.google.com/books?id=iDyJBFTdiwoC&amp;redir_esc=y|title=The Indianized States of South-East Asia|author=Coedès, George|publisher=University of Hawaii Press|via=Google Books|page=128|date=1968|accessdate=21 October 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ထို့နောက်တွင် ဟိန္ဒူ-ဗုဒ္ဓဘာသာတိုင်းပြည်များ ဆက်တိုက် ပေါ်ထွန်း ပြိုပျက်ခဲ့ပြီး အဲလင်ဂါအုပ်ချုပ်သော ကာဟူးရီပန်တိုင်းပြည်မှစ၍ ကာဒီရီ နှင့် ဆင်းဟာဆာရီတိုင်းပြည် တို့ အထိဖြစ်သည်။ အနောက်ဂျားဗားတွင် ဆန်ယန်တာပက် ကျောက်စာ အရ ၁၀၃၀ ခုနှစ်တွင် ဆွန်ဒါတိုင်းပြည်ကို ပြန်လည်ထူထောင်ခဲ့သည်ဟု သိရသည်။ ဘာလီတွင်မူ ဝါမာဒေဝ မင်းဆက်မှ ဘာလီတိုင်းပြည်ကို ၁၀ ရာစုတွင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ဟိန္ဒူတို့၏ မာဂျာပါဟစ် တိုင်းပြည်အား ၁၃ ရာစု နှောင်းပိုင်းတွင် ဂါဂျာ မာဒါ၏ ဦးဆောင်မှုဖြင့် အရှေ့ဂျားဗား၌ တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ၎င်း၏ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုသည် ယနေ့ခေတ် အင်ဒိုနီးရှား၏ နေရာ အတော်များများသို့ သက်ရောက်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite journal|title=The next great empire|author=Peter Lewis|journal=Futures|volume=14|issue=1|year=1982|pages=47–61|doi=10.1016/0016-3287(82)90071-4}}&lt;/ref&gt;

အင်ဒိုနီးရှားကျွန်းစုများ အတွင်း မွတ်စလင်များ နေထိုင်မှု၏ အစောဆုံး အထောက်အထားမှာ ၁၃ ရာစု [[ဆူမတြာကျွန်း]] မြောက်ပိုင်းတွင် ဖြစ်ပြီး မွတ်စလင်ကုန်သည်များသည် အရှေ့တောင်အာရှမှတဆင့် အစ္စလာမ်ခေတ်တွင်  ပထမဆုံး ရောက်ရှိလာခဲ့ကြသည်။ {{sfn|Ricklefs|1991|pp=3–14}} ထိုကျွန်းစုများ၏ အခြားအပိုင်းများတွင် အစ္စလာမ်ဘာသာကို တဖြည်းဖြည်း ကူးပြောင်း ကိုးကွယ်လာခဲ့ကြပြီး ၁၆ ရာစု အကုန်တွင် ဂျားဗားကျွန်း နှင့် ဆူမကြာကျွန်းတို့၌ အဓိက ဘာသာ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ နေရာဒေသ အတော်များများတွင် အစ္စလာမ်ဘာသာသည် လက်ရှိ ယဉ်ကျေးမှု နှင့် ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှုများအား ဖုံးလွှမ်းရောနှောလာခဲ့ပြီး ထို့အတွက်ကြောင့် အင်ဒိုနီးရှားတွင် အစ္စလာမ်ဘာသာ အဓိက ဖြစ်လာခဲ့ကာ အထူးသဖြင့် ဂျားဗားကျွန်းတွင် ဖြစ်သည်။ {{sfn|Ricklefs|1991|pp=12–14}}

===ကိုလိုနီခေတ်===
[[File:Nicolaas Pieneman - The Submission of Prince Dipo Negoro to General De Kock.jpg|thumb|left|၁၈၃၀ ဂျားဗားစစ်ပွဲအပြီးတွင် ဒီပိုနီဂိုရို မင်းသားအား ဗိုလ်ချုပ်ဒီကောက်ထံ ဖမ်းဆီးပေးပို့စဉ်]]
ဥရောပသားတို့နှင့် ကျွန်းစုနေ လူမျိုးများ ပုံမှန် အဆက်အသွယ်ပြုကြခြင်းသည် ၁၅၁၂ ခုနှစ်တွင် စတင်ခဲ့ပြီး ပေါ်တူဂီကုန်သည် ဖရန်စစ္စကို ဆေးဟုမ်း မှ [[ဇာတိပ္ဖိုလ်]]၊ [[လေးညှင်း]] နှင့် [[ကရဝေး]]တို့အား မာလူကူးကျွန်းတွင် တစ်ဦးတည်း ချုပ်ကိုင်နိုင်ရန် ကြိုးစားရာမှ စခဲ့သည်။{{sfn|Ricklefs|1991|pp=22–24}}  ဒတ်ချ် နှင့် ဗြိတိသျှကုန်သည်တို့သည် ၎င်း၏ နောက်မှ လိုက်လာခဲ့သည်။ ၁၆၀၂ တွင် ဒတ်ချ်တို့မှ ဒတ်ချ်အရှေ့အိန္ဒိယ ကုမ္ပဏီကို တည်ထောင်ခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်း ဆယ်စုနှစ်များတွင် ဒတ်ချ်တို့မှ အမ်ဘိုးအီးနား နှင့် ဘာတေးဗီးယားတို့တွင် ခြေကုပ်ရယူနိုင်ခဲ့သည်။ ၁၇ ရာစုနှင့် ၁၈ ရာစု နှစ်များတွင် ထိုကုမ္ပဏီသည် ကျွန်းစုများအတွင်း လွှမ်းမိုးသော အင်အားကြီး  ဥရောပ အဖွဲ့ ဖြစ်လာခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://european-heritage.org/netherlands/alkmaar/dutch-east-india-company|title=The Dutch East India Company|author=van Elderen, Wieze|publisher=European Heritage Project|accessdate=6 September 2015|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150906121307/http://european-heritage.org/netherlands/alkmaar/dutch-east-india-company|archivedate=6 September 2015|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

ဒတ်ချ်အရှေ့အိန္ဒိယ ကုမ္ပဏီသည် ဒေဝါလီခံခဲ့ရပြီးနောက် ၁၈၀၀ တွင် တရားဝင် ဖျက်သိမ်းခဲ့ကာ ဒတ်ချ်အစိုးရမှ ဒတ်ချ်အရှေ့အင်ဒီ အဖြစ် နိုင်ငံပိုင် ကိုလိုနီ ထူထောင်ခဲ့သည်။ {{sfn|Ricklefs|1991|p=24}} ဒတ်ချ်တို့၏ ကိုလိုနီခေတ် တလျှောက်တွင် ဒတ်ချ်တို့၏ ထိန်းချုပ်မှုသည် ကမ်းရိုးတန်း အခြေစိုက်နေရာများမှ အပ အခြားနေရာများတွင် အားနည်းခဲ့သည်။ ၂၀ ရာစု အစောပိုင်းတွင်မှ ဒတ်ချ်တို့၏ လွှမ်းမိုးမှုသည် အင်ဒိုနီးရှား၏ လက်ရှိ နယ်နိမိတ်သို့ ဖြန့်ကျက်နိုင်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{harvnb|Schwarz|1994|pp=3–4}}, writes: &quot;Dutch troops were constantly engaged in quelling rebellions both on and off Java. The influence of local leaders such as Prince Diponegoro in central Java, Imam Bonjol in central Sumatra and Pattimura in Maluku, and a bloody thirty-year war in Aceh weakened the Dutch and tied up the colonial military forces.&quot;&lt;/ref&gt;ဒုတိယကမ္ဘာစစ် အတွင်း ဂျပန်တို့၏ သိမ်းပိုက်မှုမှ ဒတ်ချ်တို့၏ အုပ်စိုးမှုအား အဆုံးသတ်ခဲ့ပြီး&lt;ref&gt;{{harvnb|Ricklefs|1991}}; {{cite journal|title=Dutch Attitudes towards Colonial Empires, Indigenous Cultures, and Slaves|journal=Eighteenth-Century Studies|volume=31|issue=3|author1=Gert Oostindie|author2=Bert Paasman|pages=349–55|year=1998|url=http://muse.jhu.edu/journals/eighteenth-century_studies/v031/31.3oostindie.html|doi=10.1353/ecs.1998.0021}}&lt;/ref&gt; ယခင်က ချုပ်ငြိမ်းခဲ့သော လွတ်လပ်ရေး လှုပ်ရှားမှုများကို ပြန်လည် အသက်ဝင်စေခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd%2Fcstdy%3A%40field%28DOCID+id0029%29|title=Indonesia: World War II and the Struggle for Independence, 1942–50; The Japanese Occupation, 1942–45|publisher=Library of Congress|date=November 1992|accessdate=11 February 2013|deadurl=no|archiveurl=https://www.webcitation.org/6ELw54TJo?url=http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd%2Fcstdy%3A%40field%28DOCID+id0029%29|archivedate=11 February 2013|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;သို့သော်လည်း နောက်ပိုင်း ကုလသမဂ္ဂ အစီရင်ခံစာများ အရ ဂျပန်တို့ သိမ်းပိုက်ထားစဉ်အတွင်း လူ၄ သန်းမှာ အစာရေစာ ငတ်မွတ်မှုနှင့် အဓမ္မ အလုပ်ခိုင်းစေမှုတို့ကြောင့် သေဆုံးခဲ့ရသည် ဟု သိရသည်။&lt;ref&gt;Cited in: Dower, John W. ''War Without Mercy: Race and Power in the Pacific War'' (1986; Pantheon; {{ISBN|0-394-75172-8}})&lt;/ref&gt;

===ယနေ့ခေတ်===
[[File:Presiden Sukarno.jpg|thumb|right|upright|အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ တည်ထောင်သူ နှင့် ပထမဆုံး သမ္မတ ဆူကာနို]]
ဂျပန်တို့ လက်နက်ချပြီး ၂ ရက်အကြာတွင် ဩဇာတိက္ကမ ကြီးမားသော အမျိုးသားခေါင်းဆောင်များ ဖြစ်ကြသည့် ဆူကာနိုနှင့် မိုဟာမက် ဟတ်တာ တို့သည် ၁၉၄၅ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၁၇ တွင် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ လွတ်လပ်ရေးကို ကြေညာခဲ့ပြီး&lt;ref&gt;{{cite journal|title=Indonesia|author=H.J. Van Mook|journal=Royal Institute of International Affairs|year=1949|volume=25|issue=3|pages=274–285|jstor=3016666}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Bidien1945&quot;&gt;{{cite journal|title=Independence the Issue|journal=Far Eastern Survey|author=Charles Bidien|volume=14|issue=24|pages=345–348|date=5 December 1945|doi=10.1525/as.1945.14.24.01p17062|jstor=3023219}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harvnb|Taylor|2003|p=325}}&lt;/ref&gt; အင်ဒိုနီးရှား လွတ်လပ်ရေး ကြိုတင်ပြင်ဆင်မှု ကော်မတီမှ သမ္မတ နှင့် ဒုတိယ သမ္မတ အဖြစ် အသီးသီး ရွေးချယ်ခြင်း ခံခဲ့ရသည်။ နယ်သာလန်မှ ၎င်းတို့၏ အုပ်ချုပ်မှုကို ပြန်လည် အသက်သွင်းရန် ကြိုးစားခဲ့ပြီး လက်နက်ကိုင် တိုက်ခိုက်မှုနှင့် သံတမန် ရေးအရ ညှိနှိုင်းမှုများ ဆက်လက် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၉ ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံတကာ ဖိအားကြောင့် ဒတ်ချ်တို့မှ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ လွတ်လပ်ရေးကို အသိအမှတ် ပြုခဲ့ရသော်လည်း &lt;ref name=&quot;Bidien1945&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.globalsecurity.org/military/world/war/indo-inde.htm|title=Indonesian War of Independence|publisher=Global Security|accessdate=10 December 2006|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061210085210/http://www.globalsecurity.org/military/world/war/indo-inde.htm|archivedate=10 December 2006|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; နယ်သာလန် နယူးဂီနီ မပါဝင်ခဲ့ပေ။ ၁၉၆၂ ခုနှစ် နယူးယောက်သဘောတူညီချက် နှင့် အငြင်းပွားမှု အပြီးမှသာလျှင် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ အတွင်းသို့ နယ်သာလန် နယူးဂီနီအား ပြန်လည် သွတ်သွင်းနိုင်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2013/aug/29/west-papua-independence-history|title=The West Papuan independence movement - a history|author=Marni Cordell|publisher=The Guardian|date=28 August 2013|accessdate=16 September 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170916052749/https://www.theguardian.com/world/2013/aug/29/west-papua-independence-history|archivedate=16 September 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;ကုလသမဂ္ဂမှ ချမှတ်ထားသော ၁၉၆၉ လွတ်လပ်စွာ ရွေးချယ်ခွင့် အက်ဥပဒေ အရ ပါပူအာ ပဋိပက္ခကို ဖြစ်ပွားစေခဲ့သည်။ ၄ နှစ်တာ တိုက်ပွဲဝင် ကာလအတွင်း အဓိက ပြည်တွင်း နိုင်ငံရေး၊ လူမှုရေး နှင့် ဂိုဏ်းဂဏ ကွဲပြားမှုများ ရှိသော်လည်း အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် လွတ်လပ်ရေး အတွက် တိုက်ပွဲဝင်ရာတွင် ညီညွတ်ရေး ရရှိခဲ့သည်။

၁၉၅၀ ခုနှစ် နှောင်းပိုင်းကာလများတွင် ဆူကာနိုသည် အင်ဒိုနီးရှားအား ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံ အဖြစ်မှ အာဏာရှင်နိုင်ငံ အဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲခဲ့ပြီး သူ၏ ဩဇာအာဏာကို ဆန့်ကျင့်ဘက် အဖွဲ့နှစ်ခု ဖြစ်သော စစ်တပ် နှင့် အင်ဒိုနီးရှား ကွန်မြူနစ် ပါတီ တို့ အကြား မျှခြေယူပြီး ထိန်းသိမ်းခဲ့သည်။ {{sfn|Ricklefs|1991|pp=237–280}} ၁၉၆၅ စက်တင်ဘာ ၃၀ အာဏာသိမ်းရန် ကြိုးပမ်းမှုအား စစ်တပ်မှ ရင်ဆိုင်ခဲ့ပြီးနောက် ထိုအာဏာသိမ်းရန် ကြိုးပမ်းမှုအတွက် အင်ဒိုနီးရှား ကွန်မြူနစ်ပါတီအား အပြစ်တင်ခဲ့ပြီး စနစ်တကျ ဖျက်ဆီးနိုင်ခဲ့ကာ ကွန်မြူနစ်များ၊ တရုတ်လူမျိုးများ၊ လက်ဝဲဝါဒီဟု စွပ်စွဲခံရသူများကို ကြမ်းတမ်းစွာ သတ်ဖြတ်ဖယ်ရှားမှုကြီး ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။{{sfn|Friend|2003|pp=107–109}}&lt;ref&gt;{{cite video|people=Chris Hilton (writer and director)|title=Shadowplay|medium=Television documentary|publisher=Vagabond Films and Hilton Cordell Productions|year=2001}}&lt;/ref&gt;{{sfn|Ricklefs|1991|pp=280–283, 284, 287–290}} အများစု လက်ခံထားသော ကိန်းဂဏန်း အရ လူ ၅၀၀,၀၀၀ နှင့် ၁ သန်းကြား သတ်ဖြတ်ခြင်းခံရသည်ဟု ခန့်မှန်းကြပြီး အချို့မှ ၂ သန်းမှ ၃ သန်းအထိ သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရသည်ဟု ဆိုသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.aljazeera.com/programmes/101east/2012/12/2012121874846805636.html|title=Indonesia's killing fields|publisher=Al Jazeera|date=21 December 2012|accessdate=14 February 2015|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150214005113/http://www.aljazeera.com/programmes/101east/2012/12/2012121874846805636.html|archivedate=14 February 2015|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cambridge.org/us/academic/subjects/history/twentieth-century-regional-history/specter-genocide-mass-murder-historical-perspective|title=The Specter of Genocide: Mass Murder in Historical Perspective|author=Gellately, Robert; Kiernan, Ben|publisher=Cambridge University Press|pages=[https://books.google.com/books?id=k9Ro7b0tWz4C&amp;lpg=PP1&amp;pg=PA290#v=onepage&amp;q&amp;f=false 290–291]|isbn=0-521-52750-3|date=July 2003|accessdate=26 October 2015|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151026220614/http://www.cambridge.org/us/academic/subjects/history/twentieth-century-regional-history/specter-genocide-mass-murder-historical-perspective|archivedate=26 October 2015|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Chapter 5, Justice Betrayed: Post-1945 Responses to Genocide {{cite web|url=https://books.google.com/books?id=dg0hWswKgTIC&amp;lpg=PA80&amp;pg=PA69#v=onepage&amp;q&amp;f=false|title=The Legacy of Nuremberg: Civilising Influence or Institutionalised Vengeance?|author=Aarons, Mark|publisher=Brill Publishers|date=December 2007|accessdate=5 July 2016}}&lt;/ref&gt; စစ်တပ်၏ ခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ဆူဟာတိုမှ နိုင်ငံရေးအရ အားနည်းနေသော ဆူဟာတိုအား အကွက်ရွှေ့ကာ ၁၉၆၈ ခုနှစ် မတ်လတွင် တရားဝင် ခန့်အပ်သော သမ္မတ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ သူ၏ နယူးအော်ဒါအစိုးရ&lt;ref&gt;{{cite journal|title=General Suharto's New Order|author=John D. Legge|journal=Royal Institute of International Affairs|volume=44|issue=1|year=1968|pages=40–47|jstor=2613527}}&lt;/ref&gt; အား အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုမှ ထောက်ခံခဲ့ပြီး &lt;ref&gt;US National Archives, RG 59 Records of Department of State; [https://web.archive.org/web/20040701005635/http://www.state.gov/r/pa/ho/frus/johnsonlb/xxvi/4445.htm cable no. 868], ref: Embtel 852, 5 October 1965.&lt;/ref&gt;{{sfn|Vickers|2005|p=163}}&lt;ref&gt;David Slater, ''Geopolitics and the Post-Colonial: Rethinking North–South Relations'', London: Blackwell, p. 70&lt;/ref&gt; ၎င်းတို့မှ နိုင်ငံခြား တိုက်ရိုက်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများအား အားပေးခဲ့သဖြင့် နောက်ထပ် ဆယ်စုနှစ် ၃ ခုအတွင်း စီးပွားရေး သိသာစွာ တိုးတက်လာမှု အတွက် အဓိက အချက်တစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ဆူဟာတို၏ အစိုးရအား အများစုမှ အကျင့်ပျက်ခြစားခြင်း နှင့် နိုင်ငံရေးအရ အတိုက်အခံများကို ဖိနှိပ်ခြင်း တို့အတွက် စွပ်စွဲခဲ့ကြသည်။{{sfn|Ricklefs|1991}}{{sfn|Vickers|2005}}{{sfn|Schwarz|1994}}

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် ၁၉၉၇ အာရှငွေကြေးဂယက်၏ ရိုက်ခတ်မှုဒဏ်ကို အဆိုးရွားဆုံး ခံစားရသော နိုင်ငံဖြစ်သည်။.&lt;ref&gt;{{cite book|author=Delhaise, Philippe F|title=Asia in Crisis: The Implosion of the Banking and Finance Systems|url=https://archive.org/details/asiaincrisisimpl0000delh|publisher=Willey|year=1998|page=[https://archive.org/details/asiaincrisisimpl0000delh/page/123 123]|isbn=0-471-83450-5}}&lt;/ref&gt; ထို့အတွက်ကြောင့် နယူးအော်ဒါ အစိုးရအား မကျေနပ်မှုများ များပြားလာခဲ့ပြီး နိုင်ငံတဝှမ်းတွင် အုံနှင့်ကျင်းနှင့် ဆန္ဒပြမှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကာ နောက်ဆုံး ၁၉၉၈ မေလ ၂၁ ရက်တွင် ဆူဟာတို နုတ်ထွက်ပေးခဲ့ရသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/events/indonesia/latest_news/97848.stm|title=President Suharto resigns|publisher=BBC|date=21 May 1998|accessdate=14 November 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171114103855/http://news.bbc.co.uk/2/hi/events/indonesia/latest_news/97848.stm|archivedate=14 November 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ၁၉၉၉ တွင် အရှေ့တီမောမှ အင်ဒိုနီးရှားမှ ခွဲထွက်ရန် ဆန္ဒခံယူပွဲတွင် ခွဲထွက်ရန် ဆန္ဒပြုခဲ့ကြပြီး အင်ဒိုနီးရှားတို့၏ ၂၅ နှစ်ကြာ စစ်ဘက်ကျူးကျော်မှု အပြီးတွင် ဖြစ်ကာ ထိုအဖြစ်အပျက်အား နိုင်ငံတကာမှ အရှေ့တီမောနိုင်ငံသားတို့အား ဖိနှိပ်မှုအဖြစ် ဝိုင်းဝန်းရှုံ့ချခဲ့ကြသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://nsarchive2.gwu.edu/NSAEBB/NSAEBB62/|title=Ford and Kissinger Gave Green Light to Indonesia's Invasion of East Timor, 1975: New Documents Detail Conversations with Suharto|publisher=National Security Archive|date=6 December 2001|accessdate=10 December 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171210015700/https://nsarchive2.gwu.edu/NSAEBB/NSAEBB62/|archivedate=10 December 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ဆူဟာတို ပြုတ်ကျပြီးနောက်ပိုင်းတွင် ဒီမိုကရေစီ လုပ်ငန်းစဉ်ကို ဖော်ဆောင်ရာ၌ ဒေသတွင်း ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်များကို ထည့်သွင်းခဲ့ပြီး ၂၀၀၄ ခုနှစ်တွင် ပထမဆုံး သမ္မတ တိုက်ရိုက်ရွေးကောက်ပွဲကို ကျင်းပနိုင်ခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cartercenter.org/documents/2161.pdf|title=The Carter Center 2004 Indonesia Election Report|publisher=The Carter Center|accessdate=14 June 2007|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070614025148/http://www.cartercenter.org/documents/2161.pdf|archivedate=14 June 2007|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; နိုင်ငံရေးနှင့် စီးပွားရေး မတည်ငြိမ်မှုများ၊ လူထု အုံကြွမှုများ၊ အကျင့်ပျက်ခြစားမှုများ နှင့် အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် ဖွံ့ဖြိုးမှု နှေးကွေးခဲ့သော်လည်း လတ်တလောနှစ်များတွင် စီးပွားရေးတိုးတက်မှုသည် အလွန်ပင် ကောင်းမွန်ခဲ့သည်။ မတူညီသော ဘာသာရေး နှင့် လူမျိုးစု အစုအဖွဲ့များကြားတွင် အများအားဖြင့် အေးချမ်းစွာ ယှဉ်တွဲနေထိုင်နိုင်ကြသော်လည်း ဂိုဏ်းဂဏကွဲပြားမှုများနှင့် အကြမ်းဖက်မှုများမှာ ဆက်လက် ဖြစ်ပေါ်နေခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.indonesia-investments.com/id/bisnis/risiko/kekerasan-etnis-dan-agama/item244|title=Ethnic and Religious Violence in Indonesia|publisher=Indonesia Investments|date=23 December 2016|accessdate=17 August 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170817143207/https://www.indonesia-investments.com/id/bisnis/risiko/kekerasan-etnis-dan-agama/item244|archivedate=17 August 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် အာချေးရှိ ခွဲထွက်မှု အတွက် လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခအား နိုင်ငံရေးနည်းဖြင့် ဖြေရှင်းနိုင်ခဲ့သည်။ &lt;ref name=&quot;AcehPeace&quot;&gt;{{cite web|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4151980.stm|title=Aceh rebels sign peace agreement|publisher=BBC|date=15 August 2005|accessdate=14 November 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171114103925/http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4151980.stm|archivedate=14 November 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

==ပထဝီဝင်==
[[File:Puncakjaya.jpg|thumb|left|အင်ဒိုနီးရှားနှင့် အိုရှန်းနီးယားတွင် အမြင့်ဆုံးတောင်ဖြစ်သော ပါပူအာပြည်နယ်ရှိ ပွန်ချပ်ဂျာယား]]
အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် တောင်လတ္တီကျု ၁၁° မှ မြောက်လတ္တီကျု ၆° အတွင်း၊ အရှေ့လောင်ဂျီကျု ၉၅° မှ ၁၄၁° အတွင်း တည်ရှိသည်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးဆုံး ကျွန်းစုနိုင်ငံဖြစ်ပြီး အရှေ့မှ အနောက်သို့ ၃,၁၈၁မိုင် (၅,၁၂၀ ကီလိုမီတာ) နှင့် မြောက်မှတောင်သို့ ၁,၀၉၄မိုင် (၁,၇၆၀ ကီလိုမီတာ) ရှည်လျားသည်။ {{sfn|Kuoni|1999|p=88}} နိုင်ငံတော် မြေပုံရေးဆွဲရေးအေဂျင်စီမှ ၂၀၀၇ ခုနှစ် မှ ၂၀၁၀ ခုနှစ်အတွင်း တိုင်းတာလေ့လာမှုများအရ အင်ဒိုနီးရှားတွင် ကျွန်းပေါင်း ၁၃,၄၆၆ ကျွန်း ရှိပြီး&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.bbc.com/news/world-asia-40168981|title=Indonesia counts its islands to protect territory and resources|author=Hidayat, Rafki|publisher=BBC|date=7 June 2017|accessdate=5 July 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170705150557/http://www.bbc.com/news/world-asia-40168981|archivedate=5 July 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; အီကွေတာ၏ နှစ်ဘက်စလုံးတွင် ဖြန့်ကျက် တည်ရှိကာ ကျွန်း ၆,၀၀၀ ကျော်တွင် လူနေထိုင်ကြသည်။ &lt;ref name=&quot;CIA&quot;/&gt; အကြီးဆုံးကျွန်းများမှာ [[ဆူမတြာကျွန်း]]၊ [[ဂျားဗားကျွန်း]]၊ [[ဘော်နီယိုကျွန်း]] (ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ မလေးရှားနိုင်ငံ တို့နှင့် အတူ ပိုင်ဆိုင်သည်။) ၊ [[ဆူလာဝေစီကျွန်း]]  နှင့် နယူးဂီနီကျွန်း (ပါပူအာနယူးဂီနီ နှင့် အတူတကွ ပိုင်ဆိုင်သည်။) တို့ ဖြစ်ကြသည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် ဘော်နီယိုကျွန်းပေါ်တွင် မလေးရှားနှင့် လည်းကောင်း ၊ နယူးဂီနီကျွန်းပေါ်တွင် ပါပူအာ နယူးဂီနီနိုင်ငံ နှင့် လည်းကောင်း၊ တီမောကျွန်းပေါ်တွင် အရှေ့တီမောနိုင်ငံ နှင့် လည်းကောင်း ကုန်းမြေ နယ်နိမိတ် ချင်းထိစပ်လျက် ရှိသည်။ စင်ကာပူနိုင်ငံ၊ မလေးရှားနိုင်ငံ၊ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၊ ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ နှင့် ပလောနိုင်ငံ တို့နှင့် မြောက်ဘက်တွင် ကျဉ်းမြောင်းသော ရေလက်ကြားဖြင့် ပင်လယ်ရေနယ်နိမိတ်ချင်း ထိစပ်နေပြီး တောင်ဘက်တွင် ဩစတြေးလျနိုင်ငံနှင့် ပင်လယ်ရေပြင်နယ်နိမိတ်ချင်း ထိစပ်လျက် ရှိသည်။

[[File:Bromo-Semeru-Batok-Widodaren.jpg|thumb|အရှေ့ဂျားဗားရှိ ဆမယ်ရူးတောင်နှင့် ဘရိုမိုတောင်။ အင်ဒိုနီးရှားသည် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ မီးတောင်များ အလှုပ်ရှား အတက်ကြွဆုံး နိုင်ငံများတွင် အပါအဝင်ဖြစ်သည်။]]
၁၆,၀၂၄ပေ (၄,၈၈၄ မီတာ) မြင့်သော ပွန်ချပ်ဂျာယားတောင်သည် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ အမြင့်ဆုံးတောင်ဖြစ်ပြီး ဆူမတြာကျွန်းရှိ တိုဘာရေကန်သည် အကြီးဆုံးရေကန်ဖြစ်ကာ ၄၄၂ စတုရန်းမိုင် (၁,၁၄၅ စတုရန်းကီလိုမီတာ) ကျယ်ဝန်းသည်။ အင်ဒိုနီးရှား၏ အကြီးဆုံးမြစ်များမှာ ကာလီမန်တန် နှင့် နယူးဂီနီတို့တွင် ရှိပြီး ၎င်းတို့တွင် ကာပူဝါမြစ်၊ ဘာရီတိုမြစ်၊ မမ်ဘယ်ရာမိုမြစ်၊ ဆီပစ်မြစ် နှင့် မဟာကမ်မြစ်တို့ ပါဝင်ကာ ထိုမြစ်တို့သည် ကျွန်းအတွင်း မြစ်အနီး နေထိုင်ကြသူများအတွက် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး နှင့် ဆက်သွယ်ရေး လမ်းကြောင်း ဖြစ်ကြသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://encarta.msn.com/encyclopedia_761573214/Republic_of_Indonesia.html|title=Republic of Indonesia|publisher=Microsoft Encarta|date=2006|accessdate=1 November 2009|deadurl=yes|archiveurl=https://www.webcitation.org/5kwrIjXxw?url=http://encarta.msn.com/encyclopedia_761573214/Republic_of_Indonesia.html|archivedate=1 November 2009|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
===ရာသီဥတု===
[[File:Tangkahan buluh river 09N8978.jpg|thumb|left|ကာလီမန်တန် နှင့် ဆူမတြာတို့တွင် တွေ့ရသော အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ မိုးသစ်တော]]
အီကွေတာတလျှောက်တွင် တည်ရှိသော အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ ရာသီဥတုသည် တစ်နှစ်ပတ်လုံး သမမျှတသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.metoffice.gov.uk/binaries/content/assets/mohippo/pdf/8/f/indonesia.pdf|title=Climate: Observations, projections and impacts|publisher=Met Office Hadley Centre|accessdate=16 August 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170816111123/http://www.metoffice.gov.uk/binaries/content/assets/mohippo/pdf/8/f/indonesia.pdf|archivedate=16 August 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင် စိုစွတ်သော ရာသီဥတု နှင့် ခြောက်သွေ့သော ရာသီဥတု ဟူ၍ ရာသီဥတု နှစ်မျိုးသာ ရှိပြီး နွေရာသီ နှင့် ဆောင်းရာသီကဲ့သို့သော ရာသီဥတုမျိုးမရှိပေ။ &lt;ref name=&quot;worldbank1&quot;&gt;{{cite web|url=http://siteresources.worldbank.org/INTINDONESIA/Resources/Environment/ClimateChange_Full_EN.pdf|title=Indonesia and Climate Change: Current Status and Policies|publisher=World Bank|accessdate=27 December 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161227202326/http://siteresources.worldbank.org/INTINDONESIA/Resources/Environment/ClimateChange_Full_EN.pdf|archivedate=27 December 2016|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ နေရာတော်တော်များများတွင် ခြောက်သွေ့သော ရာသီဥတုသည် ဧပြီလမှ အောက်တိုဘာလ အတွင်း ဖြစ်ပြီး စိုစွတ်သော ရာသီဥတုသည် နိုဝင်ဘာလ မှ မတ်လအတွင်း ဖြစ်သည်။ &lt;ref name=&quot;worldbank1&quot;/&gt; အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ ရာသီဥတုမှာ လုံးဝနီးပါး အပူပိုင်းဖြစ်ပြီး အဓိက ကျွန်းတော်တော်များများတွင် အပူပိုင်းမိုးသစ်တောရာသီဥတု ကြီးစိုးသည်။ ဂျားဗားကျွန်း၏ မြောက်ဘက် ကမ်းရိုးတန်း၊ ဆူလာဝေစီကျွန်း၏ တောင်ဘက်နှင့် အရှေ့ဘက် ကမ်းရိုးတန်း နှင့် ဘာလီကျွန်းတို့တွင် အပူပိုင်းမုတ်သုံ ရာသီဥတု ရှိပြီး ဂျားဗားအလယ်ပိုင်း အချို့နေရာများ၊ ဂျားဗားအရှေ့ပိုင်းမြေနိမ့်ဒေသ၊ ပါပူအာ ကမ်းရိုးတန်းတောင်ပိုင်း နှင့် [[လုံဘောက်ကျွန်း]] အရှေ့ဘက်ရှိ ကျွန်းငယ်များတွင် ဆာဗားနား ရာသီဥတု ရှိသည်။ သို့သော်လည်း ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်ထက် ပေ ၄,၃၀၀ မှ ၄,၉၀၀ ကြား (မီတာ ၁,၃၀၀ မှ မီတာ ၁,၅၀၀ကြား) မြင့်သော တောင်ကုန်း ထူထပ်သော နေရာများတွင် အေးမြသော ရာသီဥတု ရှိသည်။  မိုးသစ်တော ရာသီဥတုနှင့် နီးစပ်သော ကုန်းမြင့်ဒေသများတွင် သမုဒ္ဒရာရာသီဥတု (ကိုပန်ရာသီဥတု အမျိုးအစား &quot;Cfb&quot;) ပို၍ ရှိတတ်ပြီး တစ်နှစ်ပတ်လုံး မိုးရေချိန် တသမတ်တည်း ရရှိသည်။ အပူပိုင်း မုတ်သုံရာသီဥတု နှင့် ဆဗားနား ရာသီဥတု တို့နှင့် နီးကပ်စွာ တည်ရှိပြီး ထင်ရှားသော ခြောက်သွေ့ရာသီဥတုရှိသည့် ကုန်းမြင့်ဒေသများတွင် အပူပိုင်းဆန်သော ကုန်းမြင့် ရာသီဥတု (ကိုပန်ရာသီဥတုအမျိုးအစား &quot;Cwb&quot;) ရှိတတ်သည်။

[[File:Rinca Island.jpg|thumb|လက်ဆား ဆွန်ဒါကျွန်းများရှိ ရင်ကာကျွန်း။ ဩစတြေးလျနှင့်နီးသော နူဆာ တန်ဂါရာ ကျွန်းအပါအဝင် နှင့် ဂျားဗားကျွန်း၏ အရှေ့ဘက်စွန်း တို့သည် ခြောက်သွေ့နေတတ်သည်။]]
ကာလီမန်တန် နှင့် ဆူမတြာကျွန်း ဒေသများသည် ရာသီဥတု တစ်ခုနှင့်တစ်ခု မိုးရေချိန် နှင့် အပူချိန် အနည်းငယ်သာ ကွာခြားလေ့ရှိပြီး  အခြားကျွန်းများ ဖြစ်သော နူဆာ တန်ဂါရာတို့သည် ခြောက်သွေ့သော ရာသီဥတုတွင် မိုးခေါင်၍ အလွန်အမင်းခြောက်သွေ့ပြီး စိုစွတ်သော ရာသီဥတုတွင် ရေကြီးတတ်သည်။ အထူးသဖြင့် အနောက် ဆူမတြာ၊ အနောက် ကာလီမန်တန်၊ အနောက်ဂျားဗျား နှင့် ပါပူအာ တို့တွင် မိုးရွာကျမှု အလွန်အမင်း များပြားသည်။ ဆူလာဝေဆီ၏ တစ်ချို့အပိုင်းများနှင့် ဆွန်ဘာကဲ့သို့သော ဩစတြေးလျနှင့် နီးစပ်ေသာ အပိုင်းများသည် ခြောက်သွေ့သည်။ အင်ဒိုနီးရှား ဧရိယာ၏ ၈၁% ခန့်ရှိသော တသမတ်တည်းရှိသည့် ပူနွေးသော ရေထုကြောင့် ကုန်းမြေပေါ်ရှိ အပူချိန်သည် တသမတ်တည်း ရှိတတ်သည်။ ပျမ်းမျှ အပူချိန်မှာ ကမ်းရိုးတန်းလွင်ပြင်တွင် {{convert|၂၈|°C|1}}၊ ကုန်းတွင်းပိုင်းနှင့် တောင်ကုန်းဒေသတို့တွင် ပျမ်းမျှအားဖြင့် {{convert|၂၆|°C|1}}၊ မြင့်မားသော တောင်ကုန်းဒေသများတွင် {{convert|၂၃|°C|1}} ရှိသည်။ ပျမ်းမျှ စိုထိုင်းဆမှာ ၇၀% မှ ၉၀% အတွင်း ရှိသည်။ လေတိုက်ခတ်မှုသည် အတန်အသင့်သာ ဖြစ်ပြီး ယေဘုယျအားဖြင့် မှန်းဆနိုင်သည်။ ဇွန်လမှ အောက်တိုဘာလ အထိ မုတ်သုံလေသည် တောင်ဘက်နှင့် အရှေ့ဘက်တို့မှ တိုက်ခတ်ပြီး နိုဝင်ဘာလမှ မတ်လအထိ အနောက်မြောက်ဘက်မှ တိုက်ခတ်သည်။ အင်ဒိုနီးရှား ရေပြင်တွင် ရွက်လွှင့်သွားလာသူများအတွက် တိုင်ဖွန်း မုန်တိုင်းနှင့် ကြီးမာသော မုန်တိုင်းကြီးများ၏ အန္တရာယ်မှာ နည်းပါးသော်လည်း အဓိကအန္တရာယ်မှာ လုံဘောက် နှင့် ဆေ့ရပ် ရေလက်ကြားတို့မှ ရေစီးသန်သော ရေစီးကြောင်းများ ဖြစ်သည်။

===ဘူမိဗေဒ===
[[File:Map indonesia volcanoes.gif|thumb|left|alt=A chart with the heading &quot;Major Volcanoes of Indonesia (with eruptions since 1900 A.D.)&quot;. Depicted below the heading is an overhead view of a cluster of islands.|အင်ဒိုနီးရှားရှိ အဓိကမီးတောင်များ။ အင်ဒိုနီးရှားသည် ပစိဖတ် အနားပတ်လည် ငလျင်ရပ်ဝန်းဒေသတွင် ရှိသည်။]]
တက်တိုနစ် သဘော အရ အင်ဒိုနီးရှားသည် အလွန်ပင် မတည်ငြိမ်သော ဒေသဖြစ်သဖြင့် အင်ဒိုနီးရှားတွင် များပြားလှစွာသော မီးတောင်များနှင့် မကြာခဏ လှုပ်ရှားသော မြေငလျင်များ ရှိသည်။ ၎င်းသည် အင်ဒို-ဩစတြေးလျ ကျောက်လွှာထု နှင့် ပစိဖိတ် ကျောက်လွှာထုတို့ ယူရေးရှန်းကျောက်လွှာထုအောက်သို့ တိုးဝင်ပြီး မြေအောက် {{convert|၁၀၀|km|abbr=off}} ခန့်တွင် အရည်ပျော်နေသော ပစိဖိတ် အနားပတ်လည် ငလျင်ရပ်ဝန်းတွင် တည်ရှိသည်။ မီးတောင်များသည် ဆူမတြာ၊ ဂျားဗား၊ ဘာလီ၊ နူဆာတန်ဂရာ မှ တဆင့် မာလူကူးရှိ ဘန်ဒါကျွန်းများ၊ ထိုမှတဆင့် အရှေ့မြောက်ဘက်ရှိ ဆူလာဝေစီ အထိ ဆက်တိုက်ရှိသည်။ {{sfn|Witton|2003|p=38}} မီးတောင် ၄၀၀ တွင် ၁၃၀ မှာ မီးတောင်ရှင်များ ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.bbc.com/news/world-asia-26167897|title=Indonesia: Volcano nation|publisher=BBC|date=5 November 2015|accessdate=28 November 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171128105714/http://www.bbc.com/news/world-asia-26167897|archivedate=28 November 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ၁၉၇၂ ခုနှစ်မှ ၁၉၉၁ ခုနှစ်ကြားတွင် မီးတောင် ပေါက်ကွဲမှု ၂၉ ကြိမ်ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး အများစုမှာ ဂျားဗားတွင် ဖြစ်သည်။ မီးတောင်ပြာများကြောင့် မြေဩဇာကောင်းမွန်သော မြေကြီးများ ဖြစ်ပေါ်စေပြီး (ဂျားဗားနှင့် ဘာလီတို့တွင် သမိုင်းအရ လူနေသိပ်သည်းရသည့် အကြောင်းရင်း တစ်ရပ်လည်း ဖြစ်သည်။)&lt;ref&gt;{{cite book|author1=Whitten, T|author2=Soeriaatmadja, R. E.|author3=Suraya A. A.|title=The Ecology of Java and Bali|publisher=Periplus Editions Ltd.|year=1996|location=Hong Kong|pages=95–97}}&lt;/ref&gt; အချို့ဒေသများတွင်မူ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးအတွက် အခြေအနေကို ခန့်မှန်းမရ ဖြစ်စေသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://skemman.is/stream/get/1946/3303/10384/1/Sylviane_Lebon_fixed.pdf|title=Volcanic activity and environment: Impacts on agriculture and use of geological data to improve recovery processes|author=Sylviane L. G. Lebon|publisher=University of Iceland|date=January 2009|accessdate=27 December 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161227203025/http://skemman.is/stream/get/1946/3303/10384/1/Sylviane_Lebon_fixed.pdf|archivedate=27 December 2016|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

ယနေ့ခေတ် တိုဘာရေကန် နေရာတွင် ဘီစီ ၇၀,၀၀၀ ခန့်က အလွန်ကြီးမားသော ဧရာမ မီးတောင်ကြီးတစ်ခု ပေါက်ကွဲခဲ့သည်။ လွန်ခဲ့သော နှစ်ပေါင်း ၂၅ သန်းအတွင်း ကမ္ဘာမြေပေါ်တွင် အကြီးမားဆုံး မီးတောင်ပေါက်ကွဲမှု ဖြစ်ပြီး ၎င်း၏ အကျိုးဆက်ကြောင့် ကမ္ဘာတဝှမ်း ပြာများ ဖုံးလွှမ်းကာ နေရောင်ခြည်ကို ကာဆီးသဖြင့် မီးတောင်ကြောင့် ပေါ်ပေါက်သော ဆောင်းရာသီဥတု နှင့် အေးမြသော ရာသီဥတု ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့ပြီး လူတို့၏ ဆင့်ကဲပြောင်းလဲမှုတွင် မျိုးရိုးဗီဇအပြောင်းအလဲကို အဟန့်အတား ဖြစ်ခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ထိုပေါက်ကွဲမှု၏ သက်ရောက်မှု အတိအကျကိုမူ အငြင်းပွားနေကြဆဲ ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.forbes.com/sites/davidbressan/2017/08/11/early-humans-may-have-lived-through-a-supervolcano-eruption/|title=Early Humans May Have Lived Through A Supervolcano Eruption|author=David Bressan|publisher=Forbes|date=11 August 2017|accessdate=11 October 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170811205248/https://www.forbes.com/sites/davidbressan/2017/08/11/early-humans-may-have-lived-through-a-supervolcano-eruption/|archivedate=11 August 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.bbc.com/news/science-environment-22355515|title=Toba super-volcano catastrophe idea 'dismissed'|author=Jonathan Amos|publisher=BBC|date=30 April 2013|accessdate=15 November 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171115202826/http://www.bbc.com/news/science-environment-22355515|archivedate=15 November 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.livescience.com/29130-toba-supervolcano-effects.html|title=Supervolcano Not to Blame for Humanity's Near-Extinction|author=Charles Q. Choi|publisher=Live Science|date=29 April 2013|accessdate=2 October 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171002211224/https://www.livescience.com/29130-toba-supervolcano-effects.html|archivedate=2 October 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ယနေ့ခေတ်၏ အပြင်းထန်ဆုံးသော မီးတောင်ပေါက်ကွဲမှု ၂ ခုသည် အင်ဒိုနီးရှားကျွန်းစုတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ယခင် နှစ် ၁၀,၀၀၀ အတွင်း အပြင်းထန်ဆုံးသော ပေါက်ကွဲမှုဖြစ်သည့် ၁၈၁၅ တမ်ဘိုရာ မီးတောင်ပေါက်ကွဲမှုကြောင့် လူပေါင်း ၉၂,၀၀၀ ဦး သေဆုံးခဲ့ရပြီး မီးတောင်ပေါက်ကွဲမှုမှ ထွက်လာသော ပြာမှုန့်များသည် အရှေ့တောင်အာရှပေါ်တွင် စောင်ဖြင့်အုပ်ထားသည့်ပမာ လွှမ်းခြုံသွားကာ တစ်ပတ်ခန့်မျှ အမှောင်ကျခဲ့သည်။ မြောက်ကမ္ဘာခြမ်းအား ၁၈၁၆ ခုနှစ်တွင် နွေရာသီ မရှိသောနှစ် ဖြစ်စေခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.volcanodiscovery.com/tambora.html|title=Tambora|publisher=Volcano Discovery|date=29 May 2016|accessdate=20 December 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161220181832/https://www.volcanodiscovery.com/tambora.html|archivedate=20 December 2016|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ၁၈၈၃ [[ကရာကတောင်း]] မီးတောင်ပေါက်ကွဲမှုသည် သမိုင်းတင်ပြီးခေတ်အတွင်း အကျယ်လောင်ဆုံးသော  အသံ ကို ပေါ်ထွက်စေခဲ့ကာ&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.openculture.com/2017/12/the-1883-krakatoa-explosion-made-the-loudest-sound-in-history.html|title=The 1883 Krakatoa Explosion Made the Loudest Sound in History–So Loud It Traveled Around the World Four Times|publisher=Open Culture|date=20 December 2017|accessdate=11 January 2018|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180104012854/http://www.openculture.com/2017/12/the-1883-krakatoa-explosion-made-the-loudest-sound-in-history.html|archivedate=4 January 2018|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ပေါက်ကွဲမှုနှင့် ၎င်းကြောင့် ဖြစ်ပွားသော [[ဆူနာမီ]] ကြောင့် လူပေါင်း ၄၀,၀၀၀ သေဆုံးခဲ့သည်။ ပေါက်ကွဲပြီး နှစ်များအတွင်း ကမ္ဘာတဝှမ်း၌ သိသာထင်ရှားသော သက်ရောက်မှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.forbes.com/sites/davidbressan/2016/08/31/the-eruption-of-krakatoa-was-the-first-global-catastrophe/|title=The Eruption of Krakatoa Was the First Global Catastrophe|author=David Bressan|publisher=Forbes|date=31 August 2016|accessdate=2 September 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160902143003/https://www.forbes.com/sites/davidbressan/2016/08/31/the-eruption-of-krakatoa-was-the-first-global-catastrophe/|archivedate=2 September 2016|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ငလျင်နှင့် ပတ်သက်သော လတ်တလော ကပ်များမှာ [[၂၀၀၄ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ ငလျင်]] နှင့် ဆူနာမီ ဖြစ်ပြီး မြောက်ဆူမတြာတွင် လူပေါင်း ၁၆၇,၇၃၅ ဦးခန့် သေဆုံးခဲ့ကာ&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.tsunamispecialenvoy.org/country/humantoll.asp|title=UN Office of the Special Envoy for Tsunami Recovery|publisher=United Nations|date=25 March 2007|accessdate=19 May 2007|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070519133441/http://www.tsunamispecialenvoy.org/country/humantoll.asp|archivedate=19 May 2007|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; အခြားတစ်ခုမှဦ ၂၀၀၆ ခုနှစ် ယော့ယာကာတာ ငလျင်ဖြစ်သည်။

===ဇီဝမျိုးကွဲများ===
{{multiple image|perrow=2|total_width=300
|image1=Rafflesia arnoldi 2013-12-31 21-48.JPG
|image2=Man of the woods.JPG
|image3=Komodo dragon (Varanus komodoensis).jpg
|image4=Paradisaea apoda -Bali Bird Park-6.jpg
|footer=အင်ဒိုနီးရှား ဒေသိယ မျိုးစိတ်များ။ ထိပ်ဆုံးမှစ၍ လက်ယာရစ် : ''Rafflesia arnoldii'' ၊ [[လူဝံ]]၊ greater bird-of-paradise နှင့် [[ကိုမိုဒိုနဂါး]].
}}

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ အရွယ်အစား၊ အပူပိုင်း ရာသီဥတုနှင့် ကျွန်းပုံစံရှိသော ပထဝီဝင်တို့ကြောင့် ဇီဝမျိုးကွဲ အမြောက်အမြားကို ထောက်ပံ့ပေးထားနိုင်သည်။ ၎င်း၏ ဒေသရင်း အပင်များနှင့် ဒေသရင်းတိရစ္ဆာန်များသည် အာရှ နှင့် ဩစတြေးလျေးရှန်း မျိုးစိတ်များ ရောနှောထားခြင်း ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.islamonline.net/English/Science/2003/05/article13.shtml|title=Indonesia's Natural Wealth: The Right of a Nation and Her People|author=Mumtazah, Hani|publisher=Islam Online|date=22 May 2003|accessdate=17 October 2006|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061017034459/http://www.islamonline.net/English/Science/2003/05/article13.shtml|archivedate=17 October 2006|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ဆွန်ဒါ ကမ်းဦးရေတိမ်ပိုင်း ပေါ်တွင်ရှိသော ကျွန်းများ (ဆူမတြ၊ ဂျားဗား၊ ဘော်နီယို၊ ဘာလီ) တို့သည် ယခင်က အာရှကုန်းမကြီးနှင့် ဆက်နေကြသဖြင့် အာရှမျိုးရင်း တိရစ္ဆာန် မြောက်များစွာ ရှိသည်။ အကောင်ကြီးများဖြစ်ကြသော ဆူမတြာကျား၊ ကြံ့၊ လူဝံ၊ အာရှဆင် နှင့် ကျားသစ်တို့မှာ တစ်ချိန်က အရှေ့ဘက် ဘာလီအထိပင် အများအပြား ပျံ့နှံ့နေခဲ့သော်လည်း အကောင်ရေနှင့် ပျံ့နှံ့မှုမှာ လတ်တလောတွင် သိသာစွာ ကျဆင်းလာသည်။ ဆူမတြာ နှင့် ကာလီမန်တန်တို့တွင် အာရှမျိုးစိတ်များ ပို၍များသည်။ သစ်တောများသည် နိုင်ငံ၏ ၇၀% ကို ဖုံးလွှမ်းလျက် ရှိသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.fn.no/Land/Indonesia|title=Indonesia|publisher=United Nations Association of Norway|language=Norwegian|date=18 December 2014|accessdate=19 December 2017}}&lt;/ref&gt; သို့သော်လည်း အရွယ်အစားအားဖြင့် သေးငယ်ပြီး လူနေထူထပ်သော ဂျားဗားတွင် လူတို့နေထိုင်ရန် နှင့် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရန် အတွက် သစ်တောများစွာကို ခုတ်ထွင်ဖယ်ရှားပြီး ဖြစ်သည်။ တိုက်ကြီးများ၏ ကုန်းမြေထုမှ ကာလကြာမြင့်စွာကတည်းက ကွဲထွက်လာခဲ့သော ဆူလာဝေစီ၊ နူဆာ တန်ဂါရာ နှင့် မာလူကူး တို့တွင် ၎င်းတို့ဘာသာ သီးသန့်ဖြစ်နေသော ဒေသရင်း အပင်များ နှင့် တိရစ္ဆာန်များ ရှိကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite book|author1=Whitten, T.|author2=Henderson, G.|author3=Mustafa, M.|title=The Ecology of Sulawesi|publisher=Periplus Editions Ltd.|year=1996|location=Hong Kong|isbn=962-593-075-2}}; {{cite book|author1=Monk, K.A.|author2=Fretes, Y.|author3=Reksodiharjo-Lilley, G.|title=The Ecology of Nusa Tenggara and Maluku|publisher=Periplus Editions Ltd.|year=1996|location=Hong Kong|isbn=962-593-076-0}}&lt;/ref&gt; ပါပူအာသည် ဩစတြေးလျ ကုန်းမကြီး၏ အစိတ်အပိုင်း ဖြစ်သဖြင့် သီးသန့် ဒေသရင်း အပင်များနှင့် တိရစ္ဆာန်များ ရှိပြီး ဩစတြေးလျနှင့် နီးစပ်စွာ အမျိုးတော်ကြကာ ငှက်မျိုးစိတ် ၆၀၀လည်း အပါအဝင် ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.geographia.com/indonesia/indono02.htm|title=Indonesia|publisher=InterKnowledge Corp|date=6 October 2006|accessdate=15 October 2006|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061015200544/http://www.geographia.com/indonesia/indono02.htm|archivedate=15 October 2006|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

အင်ဒိုနီးရှားသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဩစတြေးလျပြီးလျှင် ဒုတိယမြောက် ဒေသိယ မျိုးစိတ် အများဆုံးရှိရာ ဒေသဖြစ်ပြီး ငှက်မျိုးစိတ် ၁,၅၃၁ ခုအတွင်းမှ ၃၆% နှင့် နို့တိုက်သတ္တဝါမျိုးစိတ် ၅၁၅ခု အတွင်းမှ ၃၉% တို့သည် ဒေသိယမျိုးစိတ်များ ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.press.uchicago.edu/Misc/Chicago/468283.html|title=A Naturalist's Guide to the Tropics, excerpt|author=Lambertini, Marco|publisher=The University of Chicago Press|date=10 April 2011|accessdate=5 February 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170205010300/http://www.press.uchicago.edu/Misc/Chicago/468283.html|archivedate=5 February 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;အင်ဒိုနီးရှား၏ {{convert|၈၀,၀၀၀|km|mi|abbr=off}} ရှည်လျားသော ကမ်းရိုးတန်းအား အပူပိုင်းပင်လယ်များမှ ဝန်းရံလျက် ရှိသည့်အတွက် နိုင်ငံ၏ ဇီဝမျိုးကွဲများ အလွန်များပြားခြင်းအတွက် အထောက်အပံ့ပေးနေသကဲ့သို့ပင် ရှိသည်။ အင်ဒိုနီးရှားတွင် ပင်လယ်အမျိုးမျိုးနှင့် ဂေဟစနစ် အမျိုးမျိုး ရှိကာ ပင်လယ်ကမ်းခြေများ၊ သဲသောင်ခုံများ၊ ပင်လယ်ဝများ၊ လမုတောများ၊ သန္တာကျောက်တန်းများ၊ ပင်လယ်ရေအောက် မြက်ခင်းပြင်များ၊ ကမ်းရိုးတန်း လတာပြင်များ၊ ဒီလှိုင်းပြင်များ၊ အယ်လဂျီပြင်များ နှင့် ကျွန်းငယ်ဂေဟစနစ်များ ပါဝင်သည်။ &lt;ref name=&quot;EcoSeas1&quot;/&gt; အင်ဒိုနီးရှားသည် သန္တာတြိဂံနိုင်ငံများမှ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်ပြီး အရှေ့အင်ဒိုနီးရှားတွင်ပင် သန္တာကျောက်တန်းနေ ငါးမျိုးစိတ် ၁,၆၅၀ ကျော် ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.antaranews.com/en/news/71545/coral-reef-destruction-spells-humanitarian-disaster|title=Coral reef destruction spells humanitarian disaster|author=Tamindael, Otniel|publisher=Antara News|date=17 May 2011|accessdate=25 May 2011|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110525101139/http://www.antaranews.com/en/news/71545/coral-reef-destruction-spells-humanitarian-disaster|archivedate=25 May 2011|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

ဗြိတိသျှ သဘာဝပညာရှင် အဲဖရက် ရပ်ဆဲလ် ဝေါလေ့စ် မှ အင်ဒိုနီးရှားရှိ အာရှမျိုးစိတ်များ နှင့် ဩစတြေးလျေးရှန်းမျိုးစိတ်များ ပျံ့နှံ့နေမှုကို ပိုင်းခြားထားသောမျဉ်းကို ဖော်ပြခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;Severin&quot;&gt;{{cite book|author=Severin, Tim|title=The Spice Island Voyage: In Search of Wallace|publisher=Abacus Travel|year=1997|location=Great Britain|isbn=0-349-11040-9}}&lt;/ref&gt; ဝေါလေ့စ်မျဉ်းဟု ခေါ်သော ထိုမျဉ်းသည် ဆွန်ဒါရှဲ့ ၏ အစွန်းပိုင်းနားတွင် မြောက်မှတောင်သို့ ပြေးနေပြီး ကာလီမန်တန် နှင့် ဆူလာဝေစီကြား၊ ကျဉ်းမြောင်းသော လုံဘောက်ရေလက်ကြားတလျှောက်၊ လုံဘောက်နှင့် ဘာလီကြားတို့ ဖြစ်သည်။ မျဉ်း ၏ အနောက်ဘက်တွင် ဒေသရင်း အပင်များနှင့် တိရစ္ဆာန်များသည် အာရှဆန်ပြီး လုံဘောက်မှ အရှေ့သို့သွားသော အခါတွင် ဩစတြေးလျဆန်သွားသည်မှာ ဝီဘာမျဉ်း၏ ထိပ်သို့တိုင်အောင် ဖြစ်သည်။ ၁၈၆၉ခုနှစ်တွင် သူရေးသားခဲ့သော &quot;မလေးကျွန်းစု&quot; ဆိုသော စာအုပ်တွင် ဝေါလေ့စ်သည် ထိုဒေသတွင်သာ တွေ့ရသော မျိုးစိတ်အမျိုးမျိုးကို ဖော်ပြထားခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite book|author=Wallace, A.R.|title=The Malay Archipelago|publisher=Periplus Editions|year=2000|origyear=1869|isbn=962-593-645-9}}&lt;/ref&gt; သူ၏ မျဉ်းနှင့် နယူးဂီနီကြားရှိ ကျွန်းများရှိရာ ဒေသကို အခုအခါ &quot;ဝေါလေးရှား&quot; ဟု အမည်ပေးထားကြသည်။&lt;ref name=&quot;Severin&quot;/&gt;

===သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်===
အင်ဒိုနီးရှား၏ များပြားလှပြီး တိုးပွားလျက် ရှိသော လူဦးရေ နှင့် အလျှင်အမြန် စက်မှုလုပ်ငန်း ဖွံ့ဖြိုးလာခြင်းကြောင့် ပြင်းထန်သော သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ပြဿနာများကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ ဆင်းရဲမွဲတေမှု မြင့်မားခြင်း နှင့် အရင်းအမြစ် မလုံလောက်သော အုပ်ချုပ်ရေးကြောင့် ထိုပြဿနာများသည် အမြဲဆိုသလို အရေးမကြီးသော အဆင့်တွင်သာ ရှိသည်။&lt;ref name=&quot;forestprob&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.american.edu/TED/ORANG.HTM|title=Deforestation in Indonesia and the Orangutan Population|author=Miller, Jason R.|publisher=TED Case Studies|date=14 August 2007|accessdate=11 August 2007|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070811041439/http://www.american.edu/TED/ORANG.HTM|archivedate=11 August 2007|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ပြဿနာများတွင် မီးစိုက်ရသောမြေများ ပြုန်းတီးခြင်း၊ တရားမဝင်နည်းဖြင့် သစ်တောအကြီးအကျယ် ပြုန်းတီးစေခြင်း နှင့် ၎င်းတို့နှင့် သက်ဆိုင်သော တောမီးများကြောင့် သိပ်သည်းသော မီးခိုးမြူများ အင်ဒိုနီးရှား အနောက်ပိုင်း၊ မလေးရှား နှင့် စင်ကာပူ တို့အပေါ်တွင် ဖုံးလွှမ်းစေခြင်း၊ အဏ္ဏဝါ အရင်းအမြစ်များကို အလွန်အကျွံ ထုတ်ယူသုံးစွဲခြင်း တို့အပြင် အလျှင်အမြန် မြို့ပြဖွံ့ဖြိုးခြင်း နှင့် စက်မှုလုပ်ငန်းဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေခြင်း တို့နှင့် ဆက်စပ်နေသော သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ပြဿနာများ ဖြစ်သည့် လေထုညစ်ညမ်းခြင်း၊ ယာဉ်ကြောပိတ်ဆို့ခြင်း၊ အမှိုက်စီမံခန့်ခွဲမှု နှင့် စိတ်ချရသော ရေနှင့် အညစ်အကြေး ဝန်ဆောင်မှုတို့ ဖြစ်ကြသည်။ &lt;ref name=&quot;forestprob&quot;/&gt; အင်ဒိုနီးရှားသည် ပျမ်းမျှအောက်တွင် ရှိသော်လည်း အနည်းငယ်မျှ တိုးတက်မှုရှိသည့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ဆိုင်ရာ ညွှန်းကိန်း ရှိကာ ၂၀၁၆ တွင် နိုင်ငံပေါင်း ၁၈၀ ၌ အဆင့် ၁၀၇ ရှိသည်။ ထိုအဆင့်သည် အာရှ-ပစိဖိတ် ဒေသတွင်လည်း ပျမ်းမျှအောက်တွင် ရှိပြီး ထိုင်းနိုင်ငံ၏ နောက်တွင် ရှိကာ တရုတ်နိုင်ငံထက်မူ အဆင့်ပိုမြင့်သည်။ &lt;ref name=&quot;EPI2016&quot;&gt;{{cite web|url=http://epi.yale.edu/sites/default/files/2016EPI_Full_Report_opt.pdf|title=Environmental Performance Index: 2016 report|publisher=Yale University|date=2016|accessdate=4 October 2017|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171004102150/http://epi.yale.edu/sites/default/files/2016EPI_Full_Report_opt.pdf|archivedate=4 October 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ သစ်တောပြုန်းတီးမှု အများစုမှာ ဆီအုန်းလုပ်ငန်းချဲ့ထွင်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်ပြီး ထို လုပ်ငန်း အတွက် မြေယာများကို ပြန်လည်နေရာချရန် နှင့် သဘာဝ ဂေဟစနစ်ကို ပြောင်းလဲရန် လိုအပ်သည်။&lt;ref name=&quot;POForests&quot;/&gt; ထိုသို့ လုပ်ငန်းချဲ့ထွင်ခြင်းသည် ဒေသခံ လူ့အသိုင်းအဝိုင်းအား ကြွယ်ဝစေသော်လည်း ဂေဟစနစ်ကို ပြုန်းတီးစေပြီး လူမှုရေးဆိုင်ရာ ပြဿနာများ ဖြစ်ပွားစေနိုင်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://mekongdmp.net/data/Resourcespapers/filepdf/PromisedLand.pdf|title=Palm Oil and Land Acquisition in Indonesia: Implications for Local Communities and Indigenous People|author=Marcus Colchester; Normal Jiwan; Andiko, Martua Sirait; Asup Y. Firdaus; A. Surambo; Herbert Pane|date=26 March 2012|accessdate=31 May 2012|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120531005507/http://mekongdmp.net/data/Resourcespapers/filepdf/PromisedLand.pdf|archivedate=31 May 2012|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ထို့အတွက်ကြောင့် အင်ဒိုနီးရှားသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် စတုတ္ထမြောက် အများဆုံး မှန်လုံအိမ် ဓာတ်ငွေ့ ထုတ်လွှတ်သူ နေရာသို့ ရောက်ရှိစေသည်။&lt;ref name=&quot;EPI2016&quot;/&gt; ထိုသို့ ပြုလုပ်ခြင်းများကြောင့် ကျွန်းတွင်နေထိုင်သော တိရစ္ဆာန်များနှင့် ဒေသရင်း မျိုးစိတ်များ ဆက်လက်ရှင်သန်နိုင်ရေးကို ခြိမ်းခြောက်လျက် ရှိပြီး အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ သဘာဝ ထိန်းသိမ်းရေး သမဂ္ဂမှ နို့တိုက်သတ္တဝါ မျိုးစိတ် ၁၄၀ အား မျိုးသုဉ်းရန် ခြိမ်းခြောက်ခံနေရသည်ဟု သတ်မှတ်ထားပြီး မျိုးစိတ် ၁၅ ခုအား မျိုးသုဉ်းရန် အလွန်အမင်း စိုးရိမ်ရသည်ဟု သတ်မှတ်ထားသည်။ ထိုမျိုးစိတ် ၁၅ ခုတွင် ဘာလီစတာလင်ဆက်ရက် &lt;ref&gt;{{cite journal|author=BirdLife International|title=''Leucopsar rothschildi''|journal=IUCN Red List of Threatened Species|volume=2015|page=e.T22710912A78289078|publisher=IUCN|year=2015|url=https://dx.doi.org/10.2305/IUCN.UK.2015-4.RLTS.T22710912A78289078.en|accessdate=17 March 2016|doi=10.2305/IUCN.UK.2015-4.RLTS.T22710912A78289078.en}}&lt;/ref&gt; ဆူမတြာလူဝံ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.iucn.org/content/extinction-crisis-escalates-red-list-shows-apes-corals-vultures-dolphins-all-danger|title=Extinction crisis escalates: Red List shows apes, corals, vultures, dolphins all in danger|publisher=International Union for Conservation of Nature|date=12 September 2007|accessdate=16 October 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161016135339/https://www.iucn.org/content/extinction-crisis-escalates-red-list-shows-apes-corals-vultures-dolphins-all-danger|archivedate=16 October 2016|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; နှင့် [[ဂျာဗားကြံ့]] &lt;ref&gt;{{Cite journal|author=van Strien, N.J.|author2=Steinmetz, R.|author3=Manullang, B.|author4=Sectionov, Han|author5=K.H., Isnan|author6=W., Rookmaaker|author7=K., Sumardja|author8=E., Khan|author9=M.K.M.|author10=Ellis, S.|last-author-amp=yes|title=''Rhinoceros sondaicus''|journal=The IUCN Red List of Threatened Species|volume=2008|page=e.T19495A8925965|publisher=[[IUCN]]|date=2008|url=http://www.iucnredlist.org/details/19495/0|doi=10.2305/IUCN.UK.2008.RLTS.T19495A8925965.en|access-date=16 January 2018}}&lt;/ref&gt; တို့ပါဝင်သည်။

== နိုင်ငံရေးနှင့် အစိုးရ ==
[[File:Ruang MPR.jpg|thumb|ဂျကာတာမြို့ ပါလီမန်အဆောက်အအုံအတွင်း ပြည်သူ့အတိုင်ပင်ခံလွှတ်တော်၌ သမ္မတ တစ်ဦး တာဝန်စတင် ထမ်းဆောင်နေစဉ်]]
အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် သမ္မတစနစ်ရှိသော သမ္မတနိုင်ငံတစ်ခု ဖြစ်သည်။ တပေါင်းတစည်းတည်းဖြစ်သော နိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်သည့် အားလျော်စွာ အာဏာသည် ဗဟိုအစိုးရတွင် စုစည်းနေသည်။ ၁၉၉၈ ခုနှစ် ဆူဟာတို နုတ်ထွက်ပြီးနောက် နိုင်ငံရေး နှင့် အစိုးရ ဖွဲ့စည်းပုံတွင် အဓိက အပြောင်းအလဲများစွာကို ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး အုပ်ချုပ်ရေး၊ ဥပဒေပြုရေး နှင့် တရားစီရင်ရေး အခန်းကဏ္ဍများကို ပြန်လည်ပြုပြင်သော ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ပြင်ဆင်မှု ၄ ကြိမ်တိုင်အောင် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ &lt;ref name=&quot;Harijanti2006&quot;&gt;{{cite journal|url=https://academic.oup.com/icon/article/4/1/138/728378|title=Indonesia: General elections test the amended Constitution and the new Constitutional Court|author=Dwi Harijanti, Susi; Lindsey, Tim|journal=International Journal of Constitutional Law|volume=4|issue=1|pages=138–150|doi=10.1093/icon/moi055|date=1 January 2006|accessdate=14 January 2018|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180114092712/https://academic.oup.com/icon/article/4/1/138/728378|archivedate=14 January 2018|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ သမ္မတသည် နိုင်ငံ၏ ဥသျှောင်နှင့် အစိုးရ အဖွဲ့၏ ခေါင်းဆောင် ဖြစ်သည့်အပြင် အင်ဒိုနီးရှား အမျိုးသား တပ်မတော်၏ စစ်သေနာပတိချုပ် နှင့် ပြည်တွင်းအုပ်ချုပ်ရေး၊ ပေါ်လစီရေးဆွဲရေး နှင့် နိုင်ငံခြားရေးတို့တွင် ညွှန်ကြားရေးမှူး ဖြစ်သည်။ သမ္မတသည် ဝန်ကြီးအဖွဲ့ကို ခန့်အပ်ပြီး ဝန်ကြီးများသည် ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခံထားရသည့် ကိုယ်စားလှယ် ဖြစ်ရန် မလိုပေ။ သမ္မတသည် အများဆုံး ငါးနှစ်သက်တမ်း ၂ ကြိမ်မျှ ဆက်တိုက်လုပ်ကိုင်ခွင့် ရှိသည်။&lt;ref&gt;(2002), ''The fourth Amendment of 1945 Indonesia Constitution'', Chapter III – The Executive Power, Article 7.&lt;/ref&gt;

နိုင်ငံတော် အဆင့်တွင် အမြင့်ဆုံး ကိုယ်စားလှယ် အဖွဲ့မှာ ပြည်သူ့အတိုင်ပင်ခံ လွှတ်တော်  (''Majelis Permusyawaratan Rakyat'', MPR) ဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့၏ အဓိက တာဝန်များမှာ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေကို အထောက်အပံ့ပြုခြင်း နှင့် ပြင်ဆင်ခြင်း၊ သမ္မတအား စတင် တာဝန်ထမ်းဆောင်စေခြင်း နှင့် လိုအပ်ပါက စွပ်စွဲပြစ်တင်စစ်ဆေးခြင်း နှင့် &lt;ref&gt;Chapter II, Article 3, 3rd Clause of the 1945 Constitution.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;UUD45&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_protect/---protrav/---ilo_aids/documents/legaldocument/wcms_174556.pdf|title=The 1945 Constitution of the Republic of Indonesia|publisher=International Labour Organization|accessdate=11 October 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171011113409/http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_protect/---protrav/---ilo_aids/documents/legaldocument/wcms_174556.pdf|archivedate=11 October 2017}}&lt;/ref&gt; နိုင်ငံတော်ဆိုင်ရာ ပေါ်လစီကြမ်းများအား တရားဝင် ဖြစ်စေခြင်း တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ပြည်သူ့ အတိုင်ပင်ခံ လွှတ်တော်တွင် လွှတ်တော် နှစ်ရပ် ရှိသည်။ ပြည်သူ့ကိုယ်စားပြုကောင်စီ (''Dewan Perwakilan Rakyat'', DPR) တွင် ကိုယ်စားလှယ် ၅၆၀ ရှိပြီး ဒေသဆိုင်ရာကိုယ်စားပြုကောင်စီ (''Dewan Perwakilan Daerah'', DPD) တွင် ကိုယ်စားလှယ် ၁၃၂ ဦး ရှိသည်။ &lt;ref name=&quot;INAlegis&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.abc.net.au/news/2014-04-03/an-indo-votes-explainer/5363810|title=Indonesia's parliamentary and presidential elections: How does the system work?|author=Pope, Timothy ; Longmuir, Scott|publisher=ABC News|date=3 April 2014|accessdate=12 May 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170512152248/http://www.abc.net.au/news/2014-04-03/an-indo-votes-explainer/5363810|archivedate=12 May 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ပြည်သူ့ကိုယ်စားပြု ကောင်စီမှ ဥပဒေများကို အတည်ပြုပေးပြီး အုပ်ချုပ်ရေးကဏ္ဍကို စောင့်ကြပ်ကြည့်ရှုသည်။ ၁၉၉၈ ခုနှစ်မှ အစပြုသော ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးများကြောင့် နိုင်ငံတော်အဆင့် အုပ်ချုပ်ရေးတွင် ၎င်း၏ အဆင့်အတန်းကို မြင့်မားစေခဲ့ပြီး ဒေသခံ ကိုယ်စားပြုကောင်စီမှာ ဒေသဆိုင်ရာ စီမံခန့်ခွဲခြင်းများနှင့် သက်ဆိုင်သော လွှတ်တော် အသစ် ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;Chapter VIIA, Article 22D of the 1945 Constitution.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;UUD45&quot;/&gt;

တရားမမှု အများစုအား ပြည်နယ် တရားရုံးများတွင် ကြားနာကြပြီး အယူခံလွှာများကို ဗဟိုတရားရုံးတွင် ကြားနာကြသည်။ အင်ဒိုနီးရှား ဗဟိုတရားရုံးချုပ်သည် နိုင်ငံ၏ အဆင့်အမြင့်ဆုံး တရားရုံး ဖြစ်ပြီး အယူခံလွှာများကို နောက်ဆုံး အဆင့် ကြားနာခြင်း နှင့် အမှုများအား ပြန်လည်သုံးသပ်ခြင်းတို့ကို လုပ်ဆောင်ကြသည်။ အခြားသော တရားရုံးများမှာ ဒေဝါလီခံခြင်း နှင့် ပတ်သက်၍ ကြားနာသော ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဆိုင်ရာ တရားရုံး၊ အစိုးရနှင့် သက်ဆိုင်သော အုပ်ချုပ်ရေး ဥပဒေဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များကို ကြားနာသော ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးတရားရုံး၊ ဥပဒေ၏ တရားဝင်ဖြစ်မှု၊ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ၊ နိုင်ငံရေးပါတီများ ဖျက်သိမ်းခြင်း၊ အစိုးရ အဖွဲ့များ၏ ဩဇာအာဏာသက်ရောက်မှု စသည်တို့နှင့် ဆက်စပ်သော အငြင်းပွားမှုများကို ကြားနာသော ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ တရားရုံး ၊ ရှာရီယာ ဥပဒေနှင့် သက်ဆိုင်သော အမှုများကို ကြားနာသော ဘာသာရေးဆိုင်ရာ တရားရုံးတို့ ဖြစ်ကြသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://digital.law.washington.edu/dspace-law/bitstream/handle/1773.1/1091/21PRPLJ013.pdf|title=The Islamic Legal System in Indonesia|author=Cammack, Mark E.; Feener, R. Michael|publisher=Pacific Rim Law &amp; Policy Journal|date=January 2012|accessdate=1 July 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170701133616/http://digital.law.washington.edu/dspace-law/bitstream/handle/1773.1/1091/21PRPLJ013.pdf|archivedate=1 July 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;ထို့ပြင် တရားရေ ကော်မရှင်သည် တရားသူကြီးများ၏ လုပ်ဆောင်နိုင်စွမ်းကို စောင့်ကြပ်ကြည့်ရှုလျက် ရှိသည်။

===ပါတီများနှင့် ရွေးကောက်ပွဲများ===
၁၉၉၉ ခုနှစ်မှစ၍ အင်ဒိုနီးရှားတွင် ပါတီစုံ စနစ် ကျင့်သုံးခဲ့သည်။ နယူးအော်ဒါ အစိုးရပြုတ်ကျပြီးသည့် အချိန်မှစ၍ ဥပဒေပြုလွှတ်တော် ရွေးကောက်ပွဲများတွင် မည်သည့်ပါတီကမျှ အစိုးရဖွဲ့ရန် လုံလောက်သော အမတ်နေရာဖြင့် အနိုင်မရသဖြင့် ညွန့်ပေါင်းအစိုးရများသာ ဖွဲ့နိုင်ကြသည်။ အင်ဒိုနီးရှား ဒီမိုကရက်တစ် ကြိုးပမ်းမှု ပါတီ (PDI-P) သည် ၂၀၁၄ ခုနှစ် ရွေးကောက်ပွဲတွင် မဲအများဆုံး ရရှိခဲ့ပြီး ယခုလက်ရှိ သမ္မတ ဂျိုကို ဝီဒိုဒို၏ ပါတီလည်း ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2014/03/15/world/asia/jakarta-governor-joko-widodo.html?_r=0|title=Governor of Jakarta Receives His Party's Nod for President|last=Cochrane|first=Joe|work=The New York Times|date=15 March 2014|accessdate=3 February 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170203052210/https://www.nytimes.com/2014/03/15/world/asia/jakarta-governor-joko-widodo.html?_r=0|archivedate=3 February 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; မဟာ အင်ဒိုနီးရှား လှုပ်ရှားမှု ပါတီ (Gerindra) သည် အင်ဒိုနီးရှား၏ တတိယမြောက် အကြီးဆုံး နိုင်ငံရေးပါတီ ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://indonesiaelectionportal.org/eng/read/5756/kpu-successfully-set-and-authorize-pileg-results-on-time|title=KPU Successfully Set and Authorize Pileg Results On Time|publisher=Indonesia Election Portal|date=10 May 2014|accessdate=23 October 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161023032431/http://indonesiaelectionportal.org/eng/read/5756/kpu-successfully-set-and-authorize-pileg-results-on-time|archivedate=23 October 2016|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; အခြားထင်ရှားသော ပါတီများမှာ လုပ်ငန်းဆောင်တာ အဖွဲ့များ၏ ပါတီ (''Golkar'') ၊ ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ နှင့် အမျိုးသား နိုးထရေးပါတီ (PKB) တို့ဖြစ်ကြသည်။ ယခုလက်ရှိ အမျိုးသား အတိုင်ပင်ခံလွှတ်တော်တွင် ပါတီ ၁၀ ခု ပါဝင်ပြီး ပါလီမန်၏ ကျော်လွန်စည်းမှာ တစ်နိုင်ငံလုံးမဲ၏ ၃.၅% ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://indonesiaelectionportal.org/eng/read/5756/kpu-successfully-set-and-authorize-pileg-results-on-time|title=KPU: 2 Parpol Tak Penuhi Ambang Batas Parlemen|author=Wardah, Fathiyah|publisher=VOA Indonesia|language=id|date=10 May 2014|accessdate=23 October 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161023032431/http://indonesiaelectionportal.org/eng/read/5756/kpu-successfully-set-and-authorize-pileg-results-on-time|archivedate=23 October 2016|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ပထမဆုံး အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲကို ၁၉၅၅ တွင်ကျင်းပခဲ့ပြီး အမျိုးသား အတိုင်ပင်ခံလွှတ်တော် နှင့် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ လွှတ်တော် တို့အတွက် အမတ်များကို ရွေးချယ်ရန် အတွက် ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံတော် အဆင့်တွင် ၂၀၀၄ ခုနှစ် အထိ အင်ဒိုနီးရှား နိုင်ငံသားများသည် သမ္မတကို မရွေးချယ်ခဲ့ပေ။ ထိုအချိန် နောက်ပိုင်းတွင် သမ္မတကို ၅ နှစ်သက်တမ်း တစ်ကြိမ် ရွေးချယ်ကြပြီး ပြည်သူ့ကိုယ်စားပြုကောင်စီအတွက် ပါတီကိုယ်စားပြု အမတ်များနှင့် ပါတီကိုယ်စားမပြုသော ဒေသခံကိုယ်စားပြု ကောင်စီ အမတ်များကိုလည်း ရွေးချယ်နိုင်ခဲ့ကြသည်။&lt;ref name=&quot;INAlegis&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Harijanti2006&quot;/&gt;  ၂၀၁၅ ခုနှစ် ဒေသဆိုင်ရာ ရွေးကောက်ပွဲမှစ၍ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင် ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးများနှင့် မြို့တော်ဝန်များကို တစ်နေ့တည်းတွင် ရွေးကောက်တင်မြှောက်ကြသည်။

=== နိုင်ငံရေး နယ်နိမိတ်များ===
အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင် ပြည်နယ် ၃၄ ခုရှိပြီး ၎င်းတို့ထဲတွင် ၅ခုမှာ အထူးအဆင့်အတန်း သတ်မှတ်ထားသည်။ ပြည်နယ်တိုင်းတွင် ကိုယ်ပိုင်လွှတ်တော် နှင့် ရွေးကောက်တင်မြှောက်ထားသော ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူး တို့ ရှိကြသည်။ ပြည်နယ်များကို ရီဂျင်စီများနှင့် မြို့တော်များ အဖြစ် ထပ်မံပိုင်းခြားထားပြီး ရီးဂျင့်များနှင့် မြို့တော်ဝန်များမှ အသီးသီး ဦးဆောင်ကြကာ ကိုယ်ပိုင် ဥပဒေပြဋ္ဌာန်းနိုင်သည်။ ၎င်းတို့အား ခရိုင်များ အဖြစ် ထပ်မံခွဲခြားထားပြီး အုပ်ချုပ်ရေးကျေးရွာဒေသများ အဖြစ်ထပ်မံ ပိုင်းခြားထားကြသည်။ ထိုပြည်နယ်များမှာ အချိန်နှင့်အမျှ တိုးပွားလာခြင်းဖြစ်ပြီး နောက်ဆုံးပြောင်းလဲမှုမျာ ၂၀၁၂ ခုနှစ်အောက်တိုဘာလတွင် အရှေ့ကာလီမန်တန်မှ မြောက်ကာလီမန်တန်ကို ခွဲထုတ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://jakartaglobe.id/archive/house-agrees-on-creation-of-indonesias-34th-province-north-kalimantan/|title=House Agrees on Creation of Indonesia's 34th Province: 'North Kalimantan'|publisher=The Jakarta Globe|date=22 October 2012|accessdate=16 August 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170816153022/http://jakartaglobe.id/archive/house-agrees-on-creation-of-indonesias-34th-province-north-kalimantan/|archivedate=16 August 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

ကျေးရွာအဆင့်သည် အစိုးရ၏ အုပ်ချုပ်ရေးတွင် အနိမ့်ဆုံးအဆင့် ဖြစ်ပြီး ၎င်းတို့အား ကွန်မြူနီတီအုပ်စု အဖြစ် ထပ်မံပိုင်းခြားထားပြီး ၎င်းတို့အား အိမ်နီးချင်းအုပ်စုများ အဖြစ် တဖန်ပြန်၍ ပိုင်းခြားထားသည်။ ဂျားဗားတွင် ကျေးရွာများအား ကျေးရွာငယ်များ အဖြစ် ထပ်မံ ပိုင်းခြားထားပြီး ၎င်းတို့သည် ကွန်မြူနီတီအုပ်စုနှင့် အတူတူပင် ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၁ ခုနှစ်တွင် ဒေသဆိုင်ရာ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ရေးများ စတင် အကောင်အထည်ဖော်ပြီးနောက်တွင် ရီဂျင်စီ များနှင့် မြို့တော်များသည် အဓိက အုပ်ချုပ်ရေး အစိတ်အပိုင်းများ ဖြစ်လာခဲ့ပြီး အစိုးရနှင့်ဆိုင်သော ဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းများ လုပ်ဆောင်ရန် တာဝန်ရှိလာခဲ့သည်။ ကျေးရွာအဆင့် အုပ်ချုပ်ရေးသည် နိုင်ငံသားတို့၏ နေ့စဉ်ဘဝတွင် အလွှမ်းမိုးနိုင်ဆုံးဖြစ်ပြီး ကျေးရွာနှင့် ပတ်သက်သော ကိစ္စများကို အိမ်နီးချင်းအုပ်စုများမှ တဆင့် ရွေးကောက်ထားသော ရွာသူကြီးက ကိုင်တွယ်ဆောင်ရွက်သည်။

ပြည်နယ်များထဲတွင် အာချေး၊ ဂျကာတာ၊ ယော့ယာကာတာ၊ ပါပူအာ နှင့် အနောက်ပါပူအာတို့တွင် ဥပဒေပြုရေးအာဏာ ပိုမိုရရှိကြပြီး အခြားသောပြည်နယ်များထက်စာလျှင် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ရေးအတွက် ဗဟိုအစိုးရထံမှ အခွင့်အရေး ပိုမိုရရှိသည်။ အာချေးတွင် လွတ်လပ်သော ဥပဒေစနစ် အတွက် အချို့သော ပြဋ္ဌာန်းချက်များကို ပြုလုပ်နိုင်သည့် အခွင့်အရေးရှိပြီး အချို့သော ဒေသခံပါတီများသည် ဒေသအတွင်းရှိ ရွေးကောက်ပွဲတွင်သာ ပါဝင်ယှဉ်ပြိုင်ကြသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.thejakartapost.com/news/2008/08/18/finally-aceh-local-parties-take-part-general-election.html|title=Finally, Aceh local parties to take part in general election|author=Simanjuntak, Hotli|publisher=The Jakarta Post|date=18 August 2008|accessdate=16 August 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170816151421/http://www.thejakartapost.com/news/2008/08/18/finally-aceh-local-parties-take-part-general-election.html|archivedate=16 August 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၃ ခုနှစ်တွင် ၎င်းတို့သည် ရှာရီယာဥပဒေ ပုံစံတစ်ခုကို ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite journal|author=Michelle Ann Miller|title=The Nanggroe Aceh Darussalam law: a serious response to Acehnese separatism?|journal=Asian Ethnicity|volume=5|issue=3|year=2004|pages=333–351|doi=10.1080/1463136042000259789}}&lt;/ref&gt; ယော့ယာကာတာအား အထူးဒေသ အဖြစ် အသိအမှတ်ပြုခဲ့သည်မှာ နိုင်ငံတော် တော်လှန်ရေးတွင် လွတ်လပ်ရေးကြိုးပမ်းသူများဘက်မှ ပါဝင်ခဲ့ပြီး အင်ဒိုနီးရှား သမ္မတနိုင်ငံတွင် စိတ်အားထက်သန်စွာ ပါဝင်ခဲ့ခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။c.&lt;ref&gt;The positions of governor and its vice governor are prioritised for descendants of the Sultan of Yogyakarta and Paku Alam, respectively, much like a sultanate. (Elucidation on the Indonesia Law No. 22/1999 Regarding Regional Governance. People's Representative Council (1999). Chapter XIV Other Provisions, Art. 122; {{cite web|url=http://www.gtzsfdm.or.id/documents/archive/Law5_1974.pdf|accessdate=28 September 2007|title=Indonesia Law No. 5/1974 Concerning Basic Principles on Administration in the Region|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070928162804/http://www.gtzsfdm.or.id/documents/archive/Law5_1974.pdf|archivedate=28 September 2007|df=dmy-all}}&amp;nbsp;{{small|(146&amp;nbsp;KB)}} (''translated version''). The President of Republic of Indonesia (1974). Chapter VII Transitional Provisions, Art. 91)&lt;/ref&gt; ပါပူအာ ပြည်နယ်အား ယခင်က အီရီယန်ဂျာယားဟု ခေါ်ဆိုခဲ့ကြပြီး ၂၀၀၁ ခုနှစ်တွင် အထူးကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် အဆင့်ကို သတ်မှတ်ပေးခဲ့ကာ ၂၀၀၃ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလတွင် ပါပူအာ နှင့် အနောက်ပါပူအာဟူ၍ နှစ်ပိုင်း ပိုင်းခြားခဲ့သည်။&lt;ref&gt;Part of the autonomy package was the introduction of the Papuan People's Council, which was tasked with arbitration and speaking on behalf of Papuan tribal customs. However, the implementation of the autonomy measures has been criticised as half-hearted and incomplete. {{cite news|author1=Dursin, Richel|author2=Kafil Yamin|title=Another Fine Mess in Papua|department=Editorial|work=The Jakarta Post|date=18 November 2004|page=6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.infid.be/papua_mess.htm|title=Papua Chronology Confusing Signals from Jakarta|author=|publisher=The Jakarta Post|date=18 November 2004|accessdate=15 January 2006|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060115090759/http://www.infid.be/papua_mess.htm|archivedate=15 January 2006|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ဂျကာတာသည် နိုင်ငံ၏ အထူးမြို့တော်ဒေသ ဖြစ်သည်။

&lt;center&gt;
{{အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံရှိ ပြည်နယ်များ}}
&lt;/center&gt;

=== နိုင်ငံခြားဆက်ဆံရေး===
[[File:Australias indonesian embassy.jpg|thumb|အင်ဒိုနီးရှားသံရုံး၊ ကင်ဘာရာမြို့၊ ဩစတြေးလျနိုင်ငံ]]
အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် လွတ်လပ်ရေး ရသည့်အချိန်မှစ၍ &quot;လွတ်လပ်ပြီး တက်ကြွသော&quot; နိုင်ငံခြားရေး ပေါ်လစီကို ကျင့်သုံးခဲ့ပြီး ဒေသတွင်း ကိစ္စရပ်များတွင် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ အရွယ်အစားနှင့် နေရာပေါ်မူတည်၍ ပါဝင်ဆောင်ရွက်ခဲ့သော်လည်း အခြားနိုင်ငံများကြား ပဋိပက္ခများတွင် ပါဝင်ရန် လက်ရှောင်ခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://btk.ppke.hu/uploads/articles/554378/file/Feny%C5%91%20M%C3%A1rton_Szakdolgozat_MA_2015.pdf|title=The Foreign Policy of Indonesia In Light of President Jokowi's &quot;Visi-Misi&quot; Program|author=Péter, Klemensits; Márton, Fenyő|publisher=Pázmány Péter Catholic University|date=16 August 2017|accessdate=10 October 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171010152016/https://btk.ppke.hu/uploads/articles/554378/file/Feny%C5%91%20M%C3%A1rton_Szakdolgozat_MA_2015.pdf|archivedate=10 October 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ဆူကာနိုလက်ထက်တွင် အရင်းရှင်ဆန့်ကျင်ရေး မုန်းတီးမှုများဖြင့် အနောက်တိုင်း အင်အားကြီးနိုင်ငံများအား ဆန့်ကျင်ခဲ့ခြင်း၊ မလေးရှားနိုင်ငံနှင့် ဆက်ဆံရေး တင်းမာခဲ့ခြင်း များ ရှိသော်လည်း နယူးအော်ဒါ အစိုးရ လက်ထက်မှစ၍ အနောက်နိုင်ငံများနှင့် စီးပွားရေး နိုင်ငံရေး အရ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://countrystudies.us/indonesia/97.htm|title=Indonesia - Foreign Policy|publisher=U.S. Library of Congress|accessdate=27 September 2006|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060927151642/http://countrystudies.us/indonesia/97.htm|archivedate=27 September 2006|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; အင်ဒိုနီးရှားသည် အာရှအတွင်း အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများနှင့် နီးကပ်စွာ ဆက်ဆံခဲ့ပြီး အာဆီယံ၏ တည်ထောင်သူများတွင် လည်းကောင်း၊ အရှေ့အာရှထိပ်သီးအဖွဲ့ တည်ထောင်သူများတွင်လည်းကောင်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/2748.htm|title=U.S. Relations With Indonesia|publisher=U.S. Department of State|date=17 January 2017|accessdate=15 February 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170215022232/https://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/2748.htm|archivedate=15 February 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ဆူဟာတိုခေတ် အစောပိုင်းတွင် ကွန်မြူနစ်ဆန့်ကျင်ရေး နှိမ်နင်းမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သဖြင့် ရပ်တန့်နေသော တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ဆက်ဆံရေးကို ၁၉၉၀ တွင် ပြန်လည် တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.nytimes.com/1990/07/04/world/china-and-indonesia-sign-a-pact-to-restore-ties-severed-in-60-s.html|title=China and Indonesia Sign a Pact To Restore Ties Severed in 60's|author=Kristof, Nicholas D.|publisher=The New York Times|date=4 July 1990|accessdate=27 April 2018|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180427134013/https://www.nytimes.com/1990/07/04/world/china-and-indonesia-sign-a-pact-to-restore-ties-severed-in-60-s.html|archivedate=27 April 2018|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; အင်ဒိုနီးရှားသည် ၁၉၆၀ ခုနှစ်များ အစောပိုင်းနှင့် အလယ်ပိုင်းတို့တွင် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု နှင့် နီးစပ်သော ဆက်ဆံရေးကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.files.ethz.ch/isn/94948/wp_sdsc_411.pdf|title=Strategic Realignment or Déjà vu? Russia-Indonesia Defence Cooperation in the Twenty-First Century|author=Muraviev, Alexey; Brown, Colin|publisher=Australian National University|date=December 2008|accessdate=27 December 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161227202518/https://www.files.ethz.ch/isn/94948/wp_sdsc_411.pdf|archivedate=27 December 2016|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် ၁၉၅၀ ခုနှစ်မှစ၍ ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ဖြစ်ခဲ့ပြီး ဘက်မလိုက်နိုင်ငံများလှုပ်ရှားမှု အဖွဲ့ နှင့် အစ္စလာမ်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးအဖွဲ့ (OIC) တို့ကို တည်ထောင်ရာတွင် ပါဝင်သော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်ခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://books.google.co.uk/books?id=Fri_BwAAQBAJ&amp;pg=PP62&amp;lpg=PP62&amp;dq&amp;source=bl&amp;ots=b3iJbkFRrp&amp;sig=6tY6aOVC2LxasgBuZiWvp14saMk&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwiLwcju2ZXYAhVFqI8KHdoZCJQ4ChDoAQgmMAE#v=onepage&amp;q=founding%20member&amp;f=false|title=Indonesia's Ascent: Power, Leadership, and the Regional Order|date=25 February 2015|accessdate=19 December 2017}}&lt;/ref&gt; အင်ဒိုနီးရှားသည် အာဆီယံ လွတ်လပ်စွာ ကုန်သွယ်မှုဧရိယာ၊ ကိန်းအဖွဲ့ နှင့် ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့ (WTO) တို့တွင် လက်မှတ်ရေးထိုးပါဝင်ထားပြီး [[အိုပက်]]အဖွဲ့တွင်လည်း ရံဖန်ရံခါ ပါဝင်တတ်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.reuters.com/article/us-opec-meeting-indonesia-idUSKBN13Q3M7|title=Net oil importer Indonesia leaves producer club OPEC, again|author=Jensen, Fergus; Asmarini, Wilda|publisher=Reuters|accessdate=1 December 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161201141227/http://www.reuters.com/article/us-opec-meeting-indonesia-idUSKBN13Q3M7|archivedate=1 December 2016|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် ၁၉၆၆ ခုနှစ်မှစ၍ တရုတ်နိုင်ငံ၊ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၊ ဥရောပ သမဂ္ဂ (အီးယူ)၊ ဩစတြေးလျနိုင်ငံ နှင့် ဂျပန်နိုင်ငံတို့မှ လူသားချင်းစာနာမှု နှင့် ဖွံ့ဖြိုးမှုဆိုင်ရာ အကူအညီများကို ရရှိခဲ့သည်။ ဥရောပသမဂ္ဂမှ လွန်ခဲ့သော ဆယ်နှစ်အတွင်း ဖွံဖြိုးမှုဆိုင်ရာ အထောက်အပံ့အဖြစ် ယူရိုဒေါ်လာ သန်း ၅၀၀ ကျော် သုံးစွဲ၍ ကူညီခဲ့ပြီး အထူးသဖြင့် အခြေခံပညာရေး မြှင့်တင်ရန်၊ အများပြည်သူဆိုင်ရာ ငွေကြေး စီမံခန့်မှု နှင့် တရားစီရင်ရေးတို့ တွင် ကောင်းမွန်သော အုပ်ချုပ်ရေး ဖြစ်စေရန်၊ ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုနှင့် သစ်တောပြုန်းတီးမှုတို့ကို တိုက်ဖျက်ရန် တို့အတွက် ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://ec.europa.eu/europeaid/countries/indonesia_en|title=International Cooperation and Development|publisher=European Commission|date=17 January 2018|accessdate=17 January 2018}}&lt;/ref&gt;

အင်ဒိုနီးရှားအစိုးရသည် အခြားနိုင်ငံများနှင့် ပူးပေါင်း၍ အစ္စလာမ် စစ်သွေးကြွများနှင့် ဆက်စပ်နေသာ ဗုံးခွဲတိုက်ခိုက်မှုများအား စီစဉ်ဆောင်ရွက်သူများကို ဖမ်းဆီး၍ တရားစွဲခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.aph.gov.au/About_Parliament/Parliamentary_Departments/Parliamentary_Library/Publications_Archive/CIB/cib0102/02CIB06|title=Indonesia and Transnational Terrorism|author=Wilson, Chris|publisher=Parliament of Australia|date=11 October 2001|accessdate=6 November 2013|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131106020658/http://www.aph.gov.au/About_Parliament/Parliamentary_Departments/Parliamentary_Library/Publications_Archive/CIB/cib0102/02CIB06|archivedate=6 November 2013|df=dmy-all}}; {{cite web|url=http://www.cdi.org/terrorism/priority.cfm|title=Priority Dilemmas: U.S. – Indonesia Military Relations in the Anti Terror War|author=Huang, Reyko|publisher=Center for Defense Information|date=23 May 2002|accessdate=12 October 2006|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061012192238/http://www.cdi.org/terrorism/priority.cfm|archivedate=12 October 2006|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၂ ခုနှစ်တွင် ဘာလီကျွန်း ကူလာ အပန်းဖြေစခန်းမြို့၌ အသက်ဆုံးရှုံးလောက်သည်အထိ ပြင်းထန်သော ဗုံးခွဲတိုက်ခိုက်မှုတွင် လူပေါင်း ၂၀၂ ဦးသေဆုံးခဲ့သည်။ (နိုင်ငံတကာ ခရီးသွားဧည့်သည် ၁၆၄ ဦး ပါဝင်သည်။)&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.theage.com.au/news/war-on-terror/services-to-honour-victims-of-2002-bali-bombing/2005/10/12/1128796537208.html|title=Services to honour victims of 2002 Bali bombing|publisher=The Age|date=12 October 2005|accessdate=1 April 2008|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080401153549/http://www.theage.com.au/news/war-on-terror/services-to-honour-victims-of-2002-bali-bombing/2005/10/12/1128796537208.html|archivedate=1 April 2008|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ထိုတိုက်ခိုက်မှုများနှင့် ၎င်း၏ နောက်ဆက်တွဲအနေနှင့် အခြားနိုင်ငံများမှ ထုတ်ပြန်သော ခရီးသွား သတိပေးချက်များကြောင့် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်း နှင့် နိုင်ငံခြား ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု အလားအလာတို့အား အကြီးအကျယ် ထိခိုက်စေခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.usembassyjakarta.org/news/trv_warning02.html|title=Travel Warning - Indonesia|publisher=U.S. Embassy Jakarta|date=10 May 2006|accessdate=11 November 2006|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061111230327/http://www.usembassyjakarta.org/news/trv_warning02.html|archivedate=11 November 2006|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

===စစ်ရေး===
{{multiple image|perrow=2|total_width=300
|image1=Tniadkostrad.jpg
|image2=Tni-au su-30 1.jpg
|image3=RAN-IFR 2013 D3 83.JPG
|image4=Pindad Anoa APS-3 RLG.jpg
|footer=အင်ဒိုနီးရှား တပ်မတော်။ ထိပ်ဆုံးမှစ၍ လက်ယာရစ် ။   ။ အင်ဒိုနီးရှား ကြည်းတပ် လေ့ကျင့်ရေး ပြုလုပ်နေစဉ်။ [[ဆူခွိုင်း ၃၀]]၊ ပင်ဒက် အာနိုယာ သံချပ်ကား နှင့် အင်ဒိုနီးရှား ရေတပ်သင်္ဘော ကေအာရ်အိုင် စူလ်တန် အစ်စကန်းဒါး မူဒါ ၃၆၇ }}သမမတ ပုံထည့်


အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ စစ်တပ်တွင် ကြည်းတပ်၊ ရေတပ် (မရိန်းတပ်လည်း ပါဝင်သည်။) နှင့် လေတပ်တို့ ပါဝင်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://edition.cnn.com/2002/WORLD/asiapcf/southeast/07/05/indonesia.sutarto/index.html|title=Indonesia military regains ground|author=Chew, Amy|publisher=CNN|date=7 July 2002|accessdate=14 November 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171114104010/http://edition.cnn.com/2002/WORLD/asiapcf/southeast/07/05/indonesia.sutarto/index.html|archivedate=14 November 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ကြည်းတပ်တွင် အမြဲတမ်းစစ်သား ၄၀၀,၀၀၀ ခန့် ရှိသည်။ နိုင်ငံတော် ဘတ်ဂျက်အတွင်း ကာကွယ်ရေး အသုံးစရိတ်မှာ ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် ဂျီဒီပီ၏ ၀.၉% ရှိပြီး&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.thejakartapost.com/academia/2016/11/01/uphill-battle-for-indonesias-defense-modernization.html|title=Uphill battle for Indonesia's defense modernization|author=Dharma Agastia|publisher=The Jakarta Post|date=1 November 2016|accessdate=10 October 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171010151959/http://www.thejakartapost.com/academia/2016/11/01/uphill-battle-for-indonesias-defense-modernization.html|archivedate=10 October 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; အငြင်းပွားစရာဖြစ်နေသည့် ကိစ္စမှာ ထိုဘတ်ဂျက်အား ထပ်မံပံ့ပိုးပေးနေသည့် စစ်တပ်၏ စီးပွားရေးဆိုင်ရာ အကျိုးအမြတ်ရှိသည့် လုပ်ငန်းများနှင့် ဖောင်ဒေးရှင်းများ ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://globalanticorruptionblog.com/2016/06/17/tnis-gold-mine-corruption-and-military-owned-businesses-in-indonesia/|title=TNI's Gold Mine: Corruption and Military-Owned Businesses in Indonesia|author=Jessica Vincentia Marpaung|publisher=The Global Anti Corruption Blog|date=17 June 2016|accessdate=18 December 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171218051830/https://globalanticorruptionblog.com/2016/06/17/tnis-gold-mine-corruption-and-military-owned-businesses-in-indonesia/|archivedate=18 December 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; စစ်တပ်အား အင်ဒိုနီးရှား အမျိုးသားတော်လှန်ရေးကာလ အတွင်း စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပြီး ထိုစဉ်က ပြည်သူ့စစ်များနှင့် အတူ ပြောက်ကျားစစ် ဆင်နွှဲခဲ့သည်။ ထိုအကြောင်း အပါအဝင် နိုင်ငံတွင်း လုံခြုံရေးကို ထိန်းသိမ်းရန် အတွက် ကြည်းတပ်၊ ရေတပ်၊ လေတပ်တို့ပါသော စစ်တပ်သည် နယ်စပ်မျဉ်းတလျှောက် အခြေစိုက်ထားကြပြီး နိုင်ငံ၏ ပြည်တွင်းရန်သူများနှင့် ပြင်ပမှ ကျူးကျော်လာသူများ အား ချေမှုန်းရန် ရည်ရွယ်ထားခြင်း ဖြစ်သည်။ ဆယ်စုနှစ် ၃ ခု အကြာမျှ ဆူဟာတို အစိုးရတွင် ပါဝင်ပြီး ထောက်ပံ့ပေးခဲ့ပြီးနောက် ၁၉၉၈ ခုနှစ် နိုင်ငံရေး ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများ အပြီးတွင် လွှတ်တော်အတွင်း စစ်တပ်၏ တရားဝင် ကိုယ်စားပြုမှုကို ဖယ်ရှားခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း နိုင်ငံရေးတွင် ဩဇာသက်ရောက်မှုမှာ အင်အားကြီးနေဆဲပင် ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.scotsman.com/news/politics/indonesia-army-s-influence-sparks-fear-for-democracy-1-3814763|title=Indonesia: Army's influence sparks fear for democracy|author=Stephen Wright|publisher=The Scotsman|accessdate=18 December 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171218055600/https://www.scotsman.com/news/politics/indonesia-army-s-influence-sparks-fear-for-democracy-1-3814763|archivedate=18 December 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.reuters.com/article/us-indonesia-military/indonesias-red-scare-stokes-unease-over-militarys-growing-influence-idUSKCN0Y933F/|title=Indonesia's 'red scare' stokes unease over military's growing influence|author=Fabi, Randy &amp; Kapoor, Kanupriya|publisher=Reuters|date=19 May 2016|accessdate=18 December 2017}}&lt;/ref&gt;

လွတ်လပ်ရေး ရပြီးသည့် အချိန်မှစ၍ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် နိုင်ငံတွင်း ပုန်ကန် မငြိမ်သက်မှုများနှင့် ခွဲထွက်ရေး လှုပ်ရှားမှုများ အကြား ရုန်းကန်လျှက် ထိန်းသိမ်းနေရသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://articles.latimes.com/1990-09-09/news/mn-439_1_separatist-movements|title=Indonesia Faces 3 Separatist Movements|publisher=Los Angeles Times|date=9 September 1990|accessdate=10 October 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171010151213/http://articles.latimes.com/1990-09-09/news/mn-439_1_separatist-movements|archivedate=10 October 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; အာချေး နှင့် ပါပူအာ အပါဝင် အချို့သော လှုပ်ရှားမှုများသည် လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခအဖြစ်သို့ ကူးပြောင်းသွားပြီး နောက်ဆက်တွဲ အနေနှင့် နှစ်ဘက်စလုံးမှ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများ နှင့် ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုများ အတွက် စွပ်စွဲခံနေရသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://articles.latimes.com/1990-09-09/news/mn-439_1_separatist-movements|title=Indonesia Faces 3 Separatist Movements|publisher=Los Angeles Times|date=9 September 1990|accessdate=10 October 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171010151213/http://articles.latimes.com/1990-09-09/news/mn-439_1_separatist-movements|archivedate=10 October 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;အာချေးပြဿနာကို ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် ငြိမ်းချမ်းစွာ ဖြေရှင်းနိုင်ခဲ့သော်လည်း ပါပူအာ ပြဿနာမှာ ဆက်လက် ရှိနေဆဲပင် ဖြစ်သည်။ သို့သော် သမ္မတ ဆူဆီလို ဘမ်ဘန်း ယူဒိုယိုနို အာဏာရယူပြီးသည့် အချိန်မှစ၍ ပြီးပြည့်စုံမှ မရှိသော်လည်း သိသာထင်ရှားသော ဒေသတွင်း ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရ ဥပဒေကို အကောင်အထည်ဖော်ပြီးနောက် ကြမ်းကြုတ်ရက်စက်မှုများနှင့် လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုများ ကျဆင်းလာသည်ဟု သိရှိရသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.crisisgroup.org/library/documents/asia/indonesia/b53_papua_answers_to_frequently_asked_questions.pdf|title=Papua: Answer to Frequently Asked Questions|publisher=International Crisis Group|date=5 September 2006|accessdate=18 September 2006|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060918233640/http://www.crisisgroup.org/library/documents/asia/indonesia/b53_papua_answers_to_frequently_asked_questions.pdf|archivedate=18 September 2006|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;အခြားသော စစ်တပ်၏ ပါဝင်ပတ်သက်မှုများမှာ နယ်သာလန် နယူးဂီနီနှင့် တိုက်ခိုက်၍ အင်ဒိုနီးရှားနယ်နိမိတ် အတွင်းသို့ သွတ်သွင်းခြင်း၊ မလေးရှားနိုင်ငံ ထူထောင်ခြင်းအား ဆန့်ကျင်သော အင်ဒိုနီးရှား-မလေးရှား ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင် တွေ့ရှိမှု၊ ပီကေအိုင်အား တိုက်ခိုက်၍ အစုအလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုနှင့် အင်ဒိုနီးရှား၏ အကြီးဆုံး စစ်ပွဲဖြစ်သော အရှေ့တီမောနိုင်ငံအား ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ခြင်းတို့ ဖြစ်ကြသည်။&lt;ref&gt;Indonesia (1977), p. 39.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Budiardjo and Liong, p. 22.&lt;/ref&gt;

== စီးပွားရေး ==
[[File:Jakarta Panorama.jpg|right|thumb|နိုင်ငံ၏ မြို့တော်နှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး ဗဟိုဌာနဖြစ်သော [[ဂျကာတာမြို့]]]]
[[File:Indonesian Rupiah (IDR) banknotes.png|thumb|၂၀၁၆ ခုနှစ်မှ စတင်လည်ပတ်စီးဆင်းနေသော အင်ဒိုနီးရှား ရူပီးယား ငွေစက္ကူများ]]
အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင် ပုဂ္ဂလိက ကဏ္ဍ နှင့် အစိုးရ နှစ်ရပ်စလုံးမှ အရေးပါသောနေရာမှ ပါဝင်နေသည့် ရောပြွမ်းစီးပွားရေး စနစ် ရှိသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.indonesia-investments.com/culture/economy/item177|title=Economy of Indonesia|publisher=Indonesia Invesments|accessdate=4 May 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170504124120/https://www.indonesia-investments.com/culture/economy/item177|archivedate=4 May 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; နိုင်ငံသည် အရှေ့တောင်အာရှတွင် အကြီးဆုံးသော စီးပွားရေး ရှိပြီး ဂျီ၂၀၏ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံလည်း ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.g20.org/en/g20/what-is-the-g20|title=What is the G20?|publisher=G20|date=2017|accessdate=20 December 2017|archivedate=1 December 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181201191540/https://www.g20.org/en/g20/what-is-the-g20}}&lt;/ref&gt;အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ ၂၀၁၇ ခုနှစ် အမည်ခံ [[စုစုပေါင်း ပြည်တွင်းထုတ်ကုန်]] (ဂျီဒီပီ) မှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁.၀၂၀ ထရီလီယံ ဖြစ်ပြီး [[ဝယ်ယူနိုင်စွမ်းအား ကွာခြားမှုနှုန်း]]ဖြင့်(ပီပီပီ) တွက်ပါက ဂျီဒီပီမှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃.၂၅၇ ထရီလီယံ ရှိသည်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် အမည်ခံ ဂျီဒီပီ အနေနှင့် တွက်ချက်ပါက ၁၆ ခုမြောက် အကြီးဆုံး စီးပွားရေး ရှိသော နိုင်ငံဖြစ်ပြီး ဂျီဒီပီ(ပီပီပီ) အနေနှင့် သတ္တမမြောက် အကြီးဆုံး နိုင်ငံဖြစ်သည်။ ၂၀၁၇ ခုနှစ် ဂျီဒီပီ (ပီပီပီ) အား လူတစ်ဦးချင်း အနေနှင့် တွက်ချက်ပါက အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၂,၄၃၂ ဒေါ်လာ ရှိပြီး အမည်ခံ ဂျီဒီပီ အနေနှင့် လူတစ်ဦးချင်း အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၃,၈၉၅ ဒေါ်လာ ရှိသည်။ &lt;ref name=imf2/&gt; ချေးငွေနှင့် ဂျီဒီပီ အချိုးမှာ ၂၆% ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.embassyofindonesia.org/news/2011/06/news043.htm|title=SBY: Indonesia Will Be in the Top 10|author=Munawwaroh; Aprilia, Eka Utami|publisher=Embassy of Indonesia, Washington DC|date=13 June 2011|accessdate=26 July 2011|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110726191220/http://www.embassyofindonesia.org/news/2011/06/news043.htm|archivedate=26 July 2011|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၆ ခုနှစ် စာရင်းအရ ဝန်ဆောင်မှုသည် ဂျီဒီပီ၏ အကြီးဆုံး ကဏ္ဍဖြစ်ပြီး ဂျီဒီပီ၏ ၄၃.၃%  ရှိကာ ဒုတိယမြောက် အကြီးဆုံး ကဏ္ဍမှာ ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းဖြစ်ပြီး ၄၂.၉% ရှိ၍ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးမှာ ၁၃.၇%  ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://aseanup.com/indonesia-economy-overview/|title=Indonesia's economy overview|publisher=ASEAN Up|date=10 February 2016|accessdate=27 December 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161227203041/http://aseanup.com/indonesia-economy-overview/|archivedate=27 December 2016|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၂ ခုနှစ်မှစ၍ ဝန်ဆောင်မှုကဏ္ဍသည် အခြား ကဏ္ဍများထက် အလုပ်အကိုင် ပိုမိုဖန်တီးပေးခဲ့ပြီး စုစုပေါင်း အလုပ်သမား၏ ၄၄.၈% ကို အလုပ်ပေးထားနိုင်ခဲ့ကာ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး ကဏ္ဍတွင် ၃၄.၃% ရှိပြီး ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းတွင် ၂၀.၉% ရှိသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.statista.com/statistics/320160/employment-by-economic-sector-in-indonesia/|title=Indonesia: Distribution of employment by economic sector from 2005 to 2015|publisher=Statista|date=November 2017|accessdate=20 December 2017}}&lt;/ref&gt;

===ခြုံငုံသုံးသပ်ခြင်း===
[[File:Oil palm plantation in Cigudeg-03.jpg|thumb|right|ကျယ်ပြောလှသော ဆီအုန်း စိုက်ခင်းကြီး။ လက်ရှိ၌ အင်ဒိုနီးရှားသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဆီအုန်းအများဆုံး ထွက်သောနိုင်ငံဖြစ်သည်။]]

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးသည် အချိန်နှင့်အမျှ သိသာစွာ ပြောင်းလဲလာခဲ့သည်။ &lt;ref name=&quot;RBA&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.rba.gov.au/publications/bulletin/2011/dec/pdf/bu-1211-4.pdf|title=The Growth and Development of the Indonesian Economy|author=Elias, Stephen; Noone, Clare|publisher=Reserve Bank of Australia|date=December 2011|accessdate=27 December 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161227203419/http://www.rba.gov.au/publications/bulletin/2011/dec/pdf/bu-1211-4.pdf|archivedate=27 December 2016|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; သမိုင်းကြောင်းအရ စီးပွားရေးသည် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးသို့ လွန်စွာအလေးပေးခဲ့ပြီး စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးမှု အဆင့်တစ်ခု ၁၉၅၀ ခုနှစ်များ နှင့် ၁၉၆၀ ခုနှစ်များတွင် အစိုးရမှ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးကို တကိုယ်ရေ ဖူလုံရေး အတွက် လှုံ့ဆော်ခဲ့သော ပေါ်လစီများကြောင့်လည်း ဖြစ်သည်။ &lt;ref name=&quot;RBA&quot;/&gt; ၁၉၆၀ ခုနှစ်များ၏ နှောင်းပိုင်းတွင် စက်မှုလုပ်ငန်း ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာခြင်း နှင့် မြို့ပြဖွံ့ဖြိုးလာခြင်းတို့ တဖြည်းဖြည်း ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့ပြီး ၁၉၈၀ ခုနှစ်များထဲတွင် အရှိန်မြင့်လာခဲ့သည်။ ရေနံဈေးကျဆင်းလာခြင်းကြောင့် အစိုးရမှ ရေနံတင်ပို့ရောင်းချခြင်းမှ ထုတ်ကုန်ပစ္စည်းများ တင်ပို့ရောင်းချခြင်းသို့ ပြောင်းလဲကာ အာရုံစိုက်လုပ်ဆောင်ခဲ့ခြင်းကြောင့်လည်း ဖြစ်သည်။ &lt;ref name=&quot;RBA&quot;/&gt; ထိုသို့သော ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုများသည် ၁၉၈၀ ခုနှစ်များ အတွင်းမှ နောက်ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုသို့တိုင်အောင် ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်နေခဲ့ပြီး ၁၉၉၀ ခုနှစ် ရေနံဈေးလှုပ်ရှားခြင်း ဖြစ်စေကာမူ ထိုအချိန်၌ပင် ဂျီဒီပီသည် ပျမ်းမျှ ၇.၁% မျှ တိုးတက်နေခဲ့သည်။ အစဉ်တစိုက် တိုးတက်နေခြင်းကြောင့် တရားဝင် အသိအမှတ်ပြုထားသော ဆင်းရဲမွဲတေမှုနှုန်းမှာ ၆၀% မှ ၁၅% အထိ ကျဆင်းသွားသည်ကို မြင်ခဲ့ရသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.nationsencyclopedia.com/economies/Asia-and-the-Pacific/Indonesia-POVERTY-AND-WEALTH.html|title=Indonesia - Poverty and Wealth|publisher=Encyclopedia of the Nations|accessdate=14 July 2011|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110714155857/http://www.nationsencyclopedia.com/economies/Asia-and-the-Pacific/Indonesia-POVERTY-AND-WEALTH.html#ixzz1FB50TL4X|archivedate=14 July 2011|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ၁၉၈၀ ခုနှစ်များ၏ အလယ်ပိုင်းမှစ၍ ကုန်သွယ်ရေး အတားအဆီးများ လျော့ကျလာသည်နှင့် အမျှ စီးပွားရေးသည် ကမ္ဘာနှင့် ပိုမို ချိတ်ဆက် ဆောင်ရွက်လာနိုင်ခဲ့သည်။ ၁၉၉၇ အာရှငွေကြေးဂယက်သည် အင်ဒိုနီးရှားအား စီးပွားရေးအရ တွင်သာမက နိုင်ငံရေး အရပါ သက်ရောက်ရိုက်ခတ်မှုများ ရှိခဲ့သည်။ အစိုးရ၏ အစောပိုင်းတုံ့ပြန်မှုမှာ အင်ဒိုနီးရှား ရူပီးယား ငွေကြေးအား ဈေးကွက်ပေါ်မူတည်၍ တန်ဖိုးအပြောင်းအလဲ ဖြစ်ခွင့်ပြုခြင်း၊ အဓိကပြည်တွင်းအတိုးနှုန်းများကို မြှင့်တင်ခြင်း နှင့် အခွန်ဘဏ္ဍာရေး ပေါ်လစီများကို တင်းကြပ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ငွေကြေးဂယက်၏ ရိုက်ခတ်မှုမှာ အလွန်ပြင်းထန်ခဲ့သည်။ ၁၉၉၇ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလသို့ ရောက်သောအခါ ငွေကြေးတန်ဖိုး အလျင်အမြန် ကျဆင်းမှုကြောင့် ပြည်သူ့ကြွေးမြီမှာ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ဘီလီယံ ၆၀ အထိ ရောက်ရှိလာခဲ့ပြီး အစိုးရ၏ ဘတ်ဂျက်အား အပြင်းအထန် ကျပ်တည်းစေခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite news|author=Robison, Richard|title=A Slow Metamorphosis to Liberal Markets|publisher=Australian Financial Review|date=17 November 2009}}&lt;/ref&gt;၁၉၉၈ တွင် ဂျီဒီပီမှာ ၁၃.၁% ကျဆင်းခဲ့ပြီး ငွေကြေးဖောင်းပွမှုနှုန်းမှာ ၇၂% သို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။ (၁၉၉၉ တွင် ၂% မျှ အထိ ပြန်လည် နှေးကွေးသွားသည်။) ၁၉၉၉ ခုနှစ် အလယ်ပိုင်းတွင် စီးပွားရေးသည် အနိမ့်ဆုံး အဆင့်သို့ ရောက်ရှိခဲ့ပြီး ဂျီဒီပီ တိုးတက်မှုမှာ ၀.၈% မျှသာရှိခဲ့သည်။

လတ်တလော စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုများမှာ ပုံမှန်သာဖြစ်သော ငွေကြေးဖောင်းပွမှုနှုန်းနှင့် အတူရှိနေသည်။ &lt;ref name=&quot;efm.bris.ac.uk&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.efm.bris.ac.uk/economics/working_papers/pdffiles/dp01522.pdf|title=Growing into trouble: Indonesia after 1966|author=Temple, Jonathan|publisher=University of Bristol|date=15 August 2001|accessdate=27 December 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161227202512/http://www.efm.bris.ac.uk/economics/working_papers/pdffiles/dp01522.pdf|archivedate=27 December 2016|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၀ ခုနှစ်တွင် ငွေကြေးဖောင်းပွမှုနှုန်း ရည်မှန်းချက်အား စတင်မိတ်ဆက်ခဲ့ပြီးနောက် ဂျီဒီပီ ဒီဖလေတာ နှင့် စားသုံးသူဈေးနှုန်းညွှန်းကိန်းတို့မှာ နှစ်စဉ်ပျမ်းမျှ ၁၀.၇၅% နှင့် ၉% နှုန်း အသီးသီးဖြင့် မြင့်တက်လာခဲ့ကြသည်။ ထိုနှုန်းမှာ ၁၉၉၇ ငွေကြေးဂယက် မတိုင်မီ ဆယ်စုနှစ် နှစ်ခုက မှတ်တမ်းတင်ထားခဲ့သော အဟုန်နှင့် တူညီပြီး ၁၉၆၀ ခုနှစ်များ နှင့် ၁၉၇၀ ခုနှစ်များမှ အဟုန်၏အောက်တွင် ရှိသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://socialhistory.org/sites/default/files/docs/ecgrowtheng.pdf|title=Indonesia's growth experience in the 20th century: Evidence, queries, guesses|author=van der Eng, Pierre|publisher=Australian National University|date=4 February 2002|accessdate=10 October 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171010152026/https://socialhistory.org/sites/default/files/docs/ecgrowtheng.pdf|archivedate=10 October 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ငွေကြေးဖောင်းပွမှုနှုန်းများ၏ လားရာမှ ၂၀၀၀ ခုနှစ်များ အတွင်း နိမ့်ကျနေခဲ့ပြီး ၂၀၀၅ ခုနှစ် နှင့် ၂၀၀၈ ခုနှစ် အစိုးရ၏ ဘဏ္ဍာရေး ထောက်ပံ့မှု အပြောင်းအလဲများကြောင့် ခဏတာ လှုပ်ရှားမှုများသာ ရှိသကဲ့သို့ စားသုံးသူ ဈေးနှုန်းညွှန်းကိန်း တွင်လည်း ခဏတာမျှ မြင့်တက်မှုများ ရှိခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;efm.bris.ac.uk&quot;/&gt; ၂၀၀၇ ခုနှစ်မှစ၍ ဘဏ်လုပ်ငန်းကဏ္ဍ နှင့် ပြည်တွင်းသုံးစွဲမှုများတွင် တိုးတက်မှုများရှိခဲ့၍ စီးပွားရေး တိုးတက်မှုနှုန်းမှာ နှစ်စဉ် ၆% ကျော် အထိ ရှိလာခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2017/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=42&amp;pr.y=11&amp;sy=2007&amp;ey=2017&amp;scsm=1&amp;ssd=1&amp;sort=country&amp;ds=.&amp;br=1&amp;c=536&amp;s=NGDP_RPCH&amp;grp=0&amp;a=|title=World Economic Outlook Database: Report for Selected Countries and Subjects - Indonesia|publisher=International Monetary Fund|date=October 2017|accessdate=9 January 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.eastasiaforum.org/2010/09/25/indonesias-economy-continues-to-surprise/|title=Indonesia's economy continues to surprise|author=Kian Wie, Thee|publisher=East Asia Forum|date=25 September 2010|accessdate=14 November 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171114104029/http://www.eastasiaforum.org/2010/09/25/indonesias-economy-continues-to-surprise/|archivedate=14 November 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ထို့အတွက်ကြောင့် အင်ဒိုနီးရှားအား ၂၀၀၈-၂၀၀၉ ကမ္ဘာ့စီးပွားကျဆင်းမှု အား အင်ဒိုနီးရှား အနေနှင့် အောင်မြင်စွာ ကျော်ဖြတ်နိုင်ခဲ့ပြီး&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/survey/so/2009/car072809b.htm|title=IMF Survey: Indonesia's Choice of Policy Mix Critical to Ongoing Growth|publisher=International Monetary Fund|date=28 July 2009|accessdate=5 February 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170205010131/http://www.imf.org/external/pubs/ft/survey/so/2009/car072809b.htm|archivedate=5 February 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ထိုကာလာအတွင်း စီးပွားရေး အလွန်ကောင်းမွန်နေခဲ့၍ ၂၀၁၁ ခုနှစ်နောက်ပိုင်းတွင် နိုင်ငံအနေနှင့် ၁၉၉၇ ခုနှစ်က ဆုံးရှုံးခဲ့သော ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုအဆင့်ကို ပြန်လည် ရရှိခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.thejakartaglobe.com/business/fitch-upgrades-indonesias-rating-to-investment-grade/484940|title=Fitch Upgrades Indonesia's Rating to Investment Grade|publisher=Jakarta Globe|date=15 December 2011|accessdate=8 February 2012|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120108060719/http://www.thejakartaglobe.com/business/fitch-upgrades-indonesias-rating-to-investment-grade/484940|archivedate=8 January 2012|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; သို့သော်လည်း ၂၀၁၄ ခုနှစ်မှစ၍ စီးပွားရေးတိုးတက်မှုမှာ ၅% သို့ ပြန်လည်နှေးကွေးခဲ့ပြီး အကြောင်းမှာ မသန့်စင်ရသေးသော သတ္တုများကို တင်ပို့ခြင်းကို ပိတ်ပင်ခဲ့ခြင်းကြောင့် ဖြစ်၍ ပြည်တွင်းသတ္တုသန့်စင်လုပ်ငန်းများအား မြှင့်တင်ရန် ကြိုးစားခြင်း နှင့် တန်ဖိုးမြှင့်ထားသော သတ္တုပစ္စည်းများကို တင်ပို့ရန် အားပေးလှုံဆော်ခြင်း တို့အပြင်&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.hktdc.com/fair/lifestyleexpojakarta-en/s/4474-For_Exhibitor/InStyle-hk/market-intelligence-of-india.html|title=Market Intelligence of Indonesia|publisher=Hong Kong Trade Development Council|date=10 February 2015|accessdate=23 September 2015|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150923060717/http://www.hktdc.com/fair/lifestyleexpojakarta-en/s/4474-For_Exhibitor/InStyle-hk/market-intelligence-of-india.html|archivedate=23 September 2015|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; အတိုးနှုန်း မြင့်တက်လာခြင်း တို့ကြောင့် ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.ft.com/content/04c8ac58-1c5e-11e4-98d8-00144feabdc0|title=Indonesian economic growth lowest for almost five years|author=Bland, Ben|publisher=Financial Times|date=5 August 2014|accessdate=9 January 2018|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180109100934/https://www.ft.com/content/04c8ac58-1c5e-11e4-98d8-00144feabdc0|archivedate=9 January 2018|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် လူဦးရေ၏ ၁၀.၈% သည် ဆင်းရဲမွဲတေမှုမျဉ်း၏ အောက်တွင် နေထိုင်ကြပြီး အလုပ်လက်မဲ့နှုန်းမှာ ၅.၅% ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.indonesia-investments.com/id/news/todays-headlines/unemployment-rate-indonesia-falls-to-5.5-of-labor-force/item6788|title=Unemployment Rate Indonesia Falls to 5.5% of Labor Force|publisher=Indonesia Invesments|date=5 May 2016|accessdate=14 October 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161014060644/https://www.indonesia-investments.com/id/news/todays-headlines/unemployment-rate-indonesia-falls-to-5.5-of-labor-force/item6788|archivedate=14 October 2016|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.indonesia-investments.com/news/todays-headlines/poverty-in-indonesia-10.86-of-indonesians-is-poor-march-2016/item7012?|title=Poverty in Indonesia: 10.86% of Indonesians is Poor (March 2016)|publisher=Indonesia Investments|date=18 July 2016|accessdate=23 December 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161223162926/https://www.indonesia-investments.com/news/todays-headlines/poverty-in-indonesia-10.86-of-indonesians-is-poor-march-2016/item7012|archivedate=23 December 2016|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

ဆီအုန်းထုတ်လုပ်ခြင်းသည် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ အဓိက စီးပွားရေး တစ်ခုဖြစ်ပြီး အင်ဒိုနီးရှားသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အများဆုံး ဆီအုန်းထုတ်လုပ်သူ ဖြစ်သကဲ့သို့ အများဆုံး စားသုံးသူလည်း ဖြစ်ပြီး တစ်ကမ္ဘာလုံး ရောင်းလိုအား၏ တစ်ဝက်ခန့်ကို ပံ့ပိုးပေးလျက် ရှိသည်။&lt;ref name=&quot;POForests&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.theguardian.com/global-development/2013/sep/11/indonesia-palm-oil-destroy-forests|title=Can Indonesia increase palm oil output without destroying its forest?|author=McClanahan, Paige|publisher=The Guardian|date=11 September 2013|accessdate=17 September 2013|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130917140332/http://www.theguardian.com/global-development/2013/sep/11/indonesia-palm-oil-destroy-forests|archivedate=17 September 2013|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် တစ်နိုင်ငံလုံး စိုက်ခင်းပေါင်း ဟက်တာ ၆ သန်းမျှ ရှိပြီး&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.greenpeace.org.uk/forests/palm-oil|title=Palm Oil|publisher=Greenpeace|accessdate=26 September 2013|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130926154501/http://www.greenpeace.org.uk/forests/palm-oil|archivedate=26 September 2013|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ပြန်လည်စိုက်ပျိုးမှု အစီအစဉ် အရ ၂၀၁၇ တွင် ဟက်တာ ၄.၇သန်းမျှ ထပ်မံစိုက်ပျိုးရန် ခန့်မှန်းထားသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.blackseagrain.net/novosti/indonesia-to-replant-4-7m-hectares-of-palm-oil-plantation|title=Indonesia to replant 4.7m hectares of palm oil plantation|publisher=UkrAgroConsult|date=30 August 2017|accessdate=27 September 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170927113223/http://www.blackseagrain.net/novosti/indonesia-to-replant-4-7m-hectares-of-palm-oil-plantation|archivedate=27 September 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် အင်ဒိုနီးရှားသည် အနာဂတ်ကမ္ဘာအတွက် ထိန်းသိမ်းခြင်း လက်မှတ်ရထားသော ဆီအုန်း (Certified Sustainable Palm Oil သို့ CPSO) တကမ္ဘာလုံး၏ ၃၅% မျှ ထုတ်လုပ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://biz.thestar.com.my/news/story.asp?file=%2F2011%2F6%2F17%2Fbusiness%2F8916226&amp;sec=business|title=Malaysia expected to maintain position as world's largest producer of Certified Sustainable Palm Oil|author=Sarif, Edy|publisher=The Star Online|date=17 June 2011|accessdate=18 June 2011|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110618023743/http://biz.thestar.com.my/news/story.asp?file=%2F2011%2F6%2F17%2Fbusiness%2F8916226&amp;sec=business|archivedate=18 June 2011|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; မော်တော်ကားလုပ်ငန်းမှ ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် မော်တော်ကား ၁.၂ သန်းခန့်မျှ ထုတ်လုပ်သည့် အတွက် အင်ဒိုနီးရှားသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် မော်တော်ကားထုတ်လုပ်မှု၌ အဆင့် ၁၈ ရှိသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.oica.net/category/production-statistics/2017-statistics/|title=2017 Production Statistics|publisher=Organisation Internationale des Constructeurs d'Automobiles|accessdate=8 May 2018}}&lt;/ref&gt; ယခုအခါတွင် အင်ဒိုနီးရှားကုမ္ပဏီများ အနေနှင့် ပြည်တွင်းတွင် ထုတ်လုပ်သော ပစ္စည်း ၈၀% မှ ၉၀% အထိ ပါဝင်သော မော်တော်ကားများကို ထုတ်လုပ်နိုင်ပြီ ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.toyotaindonesiamanufacturing.co.id/industrial/localization|title=Localization|publisher=PT. Toyota Motor Manufacturing Indonesia|accessdate=29 June 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160629201829/http://www.toyotaindonesiamanufacturing.co.id/industrial/localization|archivedate=29 June 2016|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် အင်ဒိုနီးရှားမှ အသင့်စားနိုင်သော ခေါက်ဆွဲခြောက်ထုပ် ၁၂ ဘီလီယံမျှ ထုတ်လုပ်ခဲ့သဖြင့် ထိုနှစ်တွင် အထုပ် ၄၀ ဘီလီယံ ထုတ်လုပ်ခဲ့သော တရုတ်နိုင်ငံပြီးလျှင် ဒုတိယမြောက် အများဆုံး ထုတ်လုပ်သူ ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://instantnoodles.org/en/noodles/market.html|title=Global Demand for Instant Noodles|publisher=World Instant Noodle Association|date=7 May 2018|accessdate=8 May 2018}}&lt;/ref&gt; ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးဆုံး ခေါက်ဆွဲခြောက် ထုတ်လုပ်သူ ဖြစ်သော အင်ဒိုဖုဒ် သည် အင်ဒိုနီးရှားရှိ လူသိအများဆုံး အမှတ်တံဆိပ် တစ်ခုဖြစ်သော အင်ဒိုမီး အတွက် လူသိများသည်။ &lt;ref&gt;{{cite book|author1=Soebroto, Chris|title=Indonesia OK!!: The Guide with a Gentle Twist|year=2004|publisher=Galangpress Group|isbn=978-979-9341-79-2|url={{Google books|id=mx9Wux2YJFsC|page=78|plainurl=yes}}|page=78}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၆ ခုနှစ်  ဖော်ကျွန်းမဂ္ဂဇင်း၏ ကမ္ဘာ့ဝင်ငွေအများဆုံး ကုမ္ပဏီ ၅၀၀ စာရင်းတွင် အင်ဒိုနီးရှားမှ ပါတာမီနာ ကုမ္ပဏီ တစ်ခုသာ စာရင်းဝင်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://economy.okezone.com/read/2016/07/26/320/1447186/pln-terdepak-pertamina-pun-turun-peringkat-di-fortune-global-500|title=PLN Terdepak, Pertamina pun Turun Peringkat di Fortune Global 500|author=Agustian, Widi|publisher=Okezone Finance|language=id|date=26 July 2016|accessdate=23 August 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170823120655/http://economy.okezone.com/read/2016/07/26/320/1447186/pln-terdepak-pertamina-pun-turun-peringkat-di-fortune-global-500|archivedate=23 August 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

[[File:Indonesia Export Treemap.jpg|thumb|upright=1.35|၂၀၁၂ ခုနှစ် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ ပို့ကုန်များကို အချိုးကျ ပြသထားပုံ]]
၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် အင်ဒိုနီးရှား၌ ကုန်သွယ်ရေး ပိုငွေပြမှုရှိပြီး ပို့ကုန် နှင့် သွင်းကုန်မှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၄၀ ဘီလီယံ နှင့် ၁၃၂ ဘီလီယံ အသီးသီး ရှိသည်။ လွန်ခဲ့သော ၅ နှစ် အတွင်းတွင် ပို့ကုန်နှင့် သွင်းကုန်တို့သည် နှစ်စဉ် ၃% မှ ၄.၈% အသီးသီး လျော့ကျလာခဲ့ပြီး ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၂၂၄ ဘီလီယံ နှင့် ၁၇၃ ဘီလီယံမှ ကျဆင်းလာခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံ၏ အဓိက ပို့ကုန်များတွင် ဆီအုန်း နှင့် ကျောက်မီးသွေးတုံးများမှ ဦးဆောင်နေပြီး ကျောက်မျက်ရတနာ၊ ကား၊ ကားပစ္စည်းများ၊ ရာဘာနှင့် ကြေးနီရိုင်းတို့သည် အဓိကပို့ကုန်များ၏ အများစု ဖြစ်သည်။ သွင်းကုန်များတွင် အဓိကအားဖြင့် သန့်စင်ထားသော စက်သုံးဆီနှင့် စက်သုံးဆီကြမ်းတို့ဖြစ်ပြီး တယ်လီဖုန်း၊ ကွန်ပျူတာ၊ ကားပစ္စည်းများ နှင့် ဂျုံတို့မှာ သွင်းကုန်အများစု ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံ၏ အဓိက ပို့ကုန်ဈေးကွက်မှာ တရုတ်(၁၂%)၊ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု (၁၁%)၊ ဂျပန် (၁၁%)၊ စင်ကာပူ (၈%) နှင့် အိန္ဒိယ(၇.၂%) တို့ဖြစ်ပြီး အဓိကသွင်းကုန် မိတ်ဖက်များမှာ တရုတ် (၂၃%)၊ စင်ကာပူ(၁၁%)၊ ဂျပန် (၉.၈%)၊ ထိုင်း (၆.၅%) နှင့် မလေးရှား (၅.၄%) တို့ ဖြစ်ကြသည်။&lt;ref name=&quot;OEC&quot;/&gt;

===သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး===
၂၀၁၅ ခုနှစ်စာရင်းအရ&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.bps.go.id/linkTableDinamis/view/id/820|title=Length of Road by Surface, 1957-2015 (Km)|publisher=Statistics Indonesia|language=id|accessdate=20 December 2017}}&lt;/ref&gt; လမ်းဖြင့် ဆက်သွယ်ခြင်းသည် အဓိကဖြစ်ပြီး  စုစုပေါင်း လမ်းအရှည် {{convert|၅၂၃၉၇၄|km|mi|abbr=off}} ရှိသည်။ မြို့တော်နှင့် မြို့အများအပြားတွင် ငှားရမ်းနိုင်သော တက္ကစီကဲ့သို့သော ယာဉ်များ ရှိသည်။ ကိုပါဂျာ ကဲ့သို့သော ဘတ်စ်ကား ဝန်ဆောင်မှုများလည်း ရှိပြီး ပို၍ ခေတ်မီသော ကမ္ဘာပေါ်တွင် အရှည်ဆုံးဖြစ်သည့် ထရန်စ်ဂျကာတာ ဆို့သည့် ဘတ်စ်ရက်ပစ်ထရန်စစ် (BRT) စနစ် ရှိကာ လမ်းကြောင်း ၁၃ ခုနှင့် လမ်းကြောင်းဆက် ၁၀ ခုတို့တွင် အရှည် {{convert|၂၃၀.၉|km|abbr=off}} မျှ ရှည်လျား၍ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://transjakarta.co.id/produk-dan-layanan/infrastruktur/koridor/|title=Koridor|publisher=TransJakarta|accessdate=15 August 2017}}&lt;/ref&gt;၂၀၁၆ ခုနှစ်၌ နေ့စဉ် ခရီးသည် ၄၃၀,၀၀၀ ဦးကို သယ်ယူပို့ဆောင်ပေးလျက် ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.beritasatu.com/aktualitas/411115-tahun-ini-transjakarta-targetkan-185-juta-penumpang.html|title=This Year, TransJakarta targets 185 million passengers|author=Tristia Tambun, Lenny|publisher=Berita Satu|language=id|date=25 January 2017|accessdate=15 August 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170815135830/http://www.beritasatu.com/aktualitas/411115-tahun-ini-transjakarta-targetkan-185-juta-penumpang.html|archivedate=15 August 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;အခြားမြို့များဖြစ်သော ယော့ယာကာတာမြို့၊ ပလမ်ဘန်းမြို့၊ ဒန်ပါဆာမြို့ ၊ ပီကန်ဘာရူးမြို့၊ ဆယ်မာရန်းမြို့၊ မာကက်ဆာမြို့ နှင့် ပါဒန်းမြို့တို့တွင်လည်း ဘီအာရ်တီ စနစ်များ ရှိသည်။ အခြားသော အမြဲမြင်တွေ့ရလေ့ရှိသည့် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးမှာ ဘာဂျာ့ နှင့် ဘီဆပ်ဟု ခေါ်သော သုံးဘီးဆိုင်ကယ်များနှင့် အန်းကော့ ဟု ခေါ်သော ဝေမျှ စီးနင်းကြသည့် အငှားယာဉ်များ ဖြစ်သည်။

{{multiple image|align=left|perrow=2|total_width=300
|image1=TransJakarta Bundaran HI 1.jpg
|image2=KRL Jabotabek 6115 Gambir 20111126.JPG
|image3=Pelni Einschiffung.jpg
|image4=Garuda Indonesia Boeing 737-800 Spijkers-1.jpg
|footer=အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံရှိ အဓိက သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး။ ထိပ်ဆုံးမှစ၍ လက်ယာရစ် ။  ။ ထရန်ဂျကာတာ ဘတ်စ်ကား၊ ဂျာဘိုဒီတာဘက် ရထားလိုင်း၊ ဂါရုဒါ အင်ဒိုနီးရှား၏ ဘိုးအင်း ၇၃၇-၈၀၀ လေယာဉ်ပျံ၊ ပယ်လ်နီ သင်္ဘော}}

နိုင်ငံ၏ အဓိက ရထားလမ်းများမှာ ဂျားဗားကျွန်းပေါ်တွင် တည်ရှိပြီး ခရီးသည်နှင့် ကုန်စည် နှစ်မျိုးစလုံးကို သယ်ယူပို့ဆောင်ပေးလျက် ရှိသည်။ မြို့အချင်းချင်း ဆက်သွယ်ထားသော ရထားလမ်းများကို ထပ်ဆောင်း အားဖြည့်ပေးထားသည်မှာ ဂျကာတာ မက်ထရိုပိုလစ်တန် ဒေသ၊ ဆူရာဘာရား နှင့် ဘန်ဒေါင်းတို့ရှိ မြို့ပတ်ရထားများ ဖြစ်သည်။ ဂျကာတာနှင့် ပလမ်ဘမ်းတို့တွင် အကြီးစားအမြန် မြို့ပတ်ရထား နှင့် အပေါ့စား အမြန်မြို့ပတ်ရထားလမ်းများကို တည်ဆောက်လျက် ရှိပြီး &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.indoindians.com/mrt-and-lrt-jakartas-new-rapid-transportation-coming-soon/|title=MRT and LRT, Jakarta's New Rapid Transportation: Coming Soon|publisher=Indo Indians|date=25 September 2017|accessdate=17 January 2018|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180117032821/https://www.indoindians.com/mrt-and-lrt-jakartas-new-rapid-transportation-coming-soon/|archivedate=17 January 2018|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://properti.kompas.com/read/2016/10/22/162355221/lrt.palembang.beroperasi.juni.2018|title=Palembang LRT to begin operation in June 2018|author=Alexander, Hilda B.|publisher=Kompas|language=id|date=22 October 2016|accessdate=29 October 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029175950/http://properti.kompas.com/read/2016/10/22/162355221/lrt.palembang.beroperasi.juni.2018|archivedate=29 October 2016|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၅ တွင် အင်ဒိုနီးရှား ၏ ပထမဆုံးနှင့် အရှေ့တောင်အာရှတွင်လည်း ပထမဆုံး ဖြစ်သော မြန်နှုန်းမြင့်ရထားလမ်းကို တည်ဆောက်ရန် ကြေညာခဲ့သည်။ ထိုရထားသည် ဂျကာတာမြို့နှင့် ဘန်ဒေါင်းမြို့တို့ကို ဆက်သွယ်ရန် အတွင် ဖြစ်ပြီး အရှည်အားဖြင့် ၈၇မိုင် (၁၄၀ ကီလိုမီတာ) ရှိသည်။ အစီအစဉ်တွင် နိုင်ငံ၏ ဒုတိယအကြီးဆုံးမြို့ ဖြစ်သော ဆူရာဘာရားမြို့သို့ တိုးချဲ့ရန် အစီအစဉ်ကိုလည်း ဖော်ပြခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://bisnis.liputan6.com/read/3106873/proyek-kereta-cepat-jakarta-surabaya-akan-dimulai-2018|title=Jakarta-Surabaya High-Speed Rail Project to begin in 2018|author=Istianur Praditya, Ilyas|publisher=Liputan6|language=id|date=25 September 2017|accessdate=27 September 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170927113858/http://bisnis.liputan6.com/read/3106873/proyek-kereta-cepat-jakarta-surabaya-akan-dimulai-2018|archivedate=27 September 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

ရေကြောင်းပို့ဆောင်ရေးမှာ စီးပွားရေး ပေါင်းစည်းမှုအတွက် အရေးပါပြီး နိုင်ငံ၏ အစိတ်အပိုင်းများကို ပြည်တွင်းနှင့် ပြည်ပ ကုန်သွယ်ရေး အတွက် မရှိမဖြစ် ဆက်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်းများ အဖြစ် ဆက်သွယ်ပေးထားကာ အဓိက ကျွန်းကြီးများတွင် အနည်းဆုံး ဆိပ်ကမ်းမြို့ တစ်မြို့စီ ရှိသည်။ အနီးအနားကျွန်းများသို့ ရေလက်ကြားကို ဖြတ်ကျော် ပြေးဆွဲသော လွန်းပျံယာဉ်များ ရှိပြီး အထူးသဖြင့် ဆူမတြာကျွန်းမှ ဂျားဗားကျွန်းကို ဖြတ်၍ လက်ဆားဆွန်ဒါကျွန်းများ အထိ ရှိသော ကျွန်းအတွဲလိုက်များတို့တွင် ဖြစ်ကာ ပိုမို၍ ဝေးကွာသော ကျွန်းများသို့ ဆက်သွယ်ပေးသော ရှည်လျားသည့် ခရီးလမ်းကြောင်းများတွင် သွားလာသည့် ခရီးသည်တင် သင်္ဘောများလည်း ရှိသည်။ အချို့အလုပ်များသော ကမ်းများတွင် ကားသယ်ပို့သော လွန်းပျံယာဉ်များမှာ တစ်နေ့လျှင် ၂၄ နာရီပတ်လုံး ပြေးဆွဲပေးလျက် ရှိသည်။ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာသို့ ဆက်သွယ်ပေးသော လွန်းပျံယာဉ်များလည်း ရှိပြီး မလက်ကာရေလက်ကြားကို ဖြတ်၍ ဆူမတြာကျွန်းနှင့် မလေးရှားကိုလည်းကောင်း၊ စင်ကာပူနှင့် အနီးအနားရှိ အင်ဒိုနီးရှား ကျွန်းများဖြစ်သော ရီအောကျွန်းများသို့လည်းကောင်း ဆက်သွယ်ပေးထားသည်။

၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၌ လေဆိပ် ၂၃၇ ခုရှိပြီး &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.antaranews.com/berita/427830/wamenhub-indonesia-bakal-miliki-299-bandara|title=Wamenhub: Indonesia bakal miliki 299 bandara|author=M. Razi Rahman|publisher=Antara News|date=5 April 2014|accessdate=7 November 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161107225636/http://www.antaranews.com/berita/427830/wamenhub-indonesia-bakal-miliki-299-bandara|archivedate=7 November 2016|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ် ၁၇ ခု အပါအဝင် ဖြစ်သည်။ ဂျကာတာရှိ ဆိုကာနို-ဟတ်တာ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ်သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ၁၇ ခုမြောက် အလုပ်အများဆုံး လေဆိပ်ဖြစ်ပြီး ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် ခရီးသည်ပေါင်း ၆၃ သန်းကို လက်ခံပို့ဆောင်ပေးခဲ့ကာ&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.thejakartapost.com/news/2018/04/11/soekarno-hatta-worlds-17th-busiest-airport.html|title=Soekarno-Hatta world's 17th busiest airport|publisher=The Jakarta Post|accessdate=11 April 2018|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180411120328/http://www.thejakartapost.com/news/2018/04/11/soekarno-hatta-worlds-17th-busiest-airport.html|archivedate=11 April 2018|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ဘာလီရှိ ငူရာရိုင်း အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ်နှင့် ဆူရာဘာရားရှိ ဂျွန်ဒါအပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ်တို့သည် နိုင်ငံ၏ ဒုတိယ နှင့် တတိယမြောက် အလုပ်အများဆုံး လေဆိပ်များ ဖြစ်ကြသည်။ ၁၉၄၉ ခုနှစ်မှစ၍ နိုင်ငံပိုင် လေကြောင်းလိုင်း'''''ဖြစ်သော ဂါရုဒါ အင်ဒိုနီးရှားသည် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ ရှေ့ဆောင်လေကြောင်းလိုင်း တစ်ခုဖြစ်ပြီး တကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ လေကြောင်းလိုင်း မဟာမိတ် အဖွဲ့ဖြစ်သော စကိုင်းတင်းမ်၏ ၂၀ ဦးမြောက် အဖွဲ့ဝင် ဖြစ်သည်။ ၂'''''၀၀၉ ခုနှစ် လေကြောင်းလိုင်း ခေတ်မီအောင် ပြုလုပ်ရေး အစီအစဉ် အရ ဂါရုဒါ အင်ဒိုနီးရှား လေကြောင်းလိုင်းအတွက် ဆုများစွာ ရခဲ့ပြီး စကိုင်းထရက်စ်၏ ကြယ်ငါးပွင့်လေကြောင်းလိုင်း အဆင့်သတ်မှတ်ချက် နှင့် ကမ္ဘာ့အကောင်းဆုံး လေယာဉ်တွင်း အမှုထမ်း ဆုတို့ကို ရရှိခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://skytraxratings.com/airlines/garuda-indonesia-rating|title=Garuda Indonesia|publisher=Skytrax|accessdate=14 January 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.worldairlineawards.com/Awards/worlds_best_cabin_staff.html|title=Garuda Indonesia named World's Best Airline Cabin Crew|publisher=Skytrax World Airline Awards|date=2017|accessdate=14 January 2018}}&lt;/ref&gt;

===စွမ်းအင်===
အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ စွမ်းအင်အေဂျင်စီ ၏ ထုတ်ပြန်ချက် အရ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဒဿမမြောက်အများဆုံး သဘာဝဓာတ်ငွေ့ ထုတ်လုပ်သူ ဖြစ်သည်။ စုစုပေါင်း ၇၆ ဘီလီယံ ကုဗမီတာ ထုတ်လုပ်ခဲ့ပြီး တကမ္ဘာလုံး ထုတ်လုပ်မှု၏ ၂.၅% ဖြစ်ကာ ၃၆ ဘီလီယံ ကုဗမီတာအား ပြည်ပသို့ တင်ပို့ရောင်းချခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;mckinsey.com&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.mckinsey.com/~/media/McKinsey%20Offices/Indonesia/PDFs/Ten_ideas_to_reshape_Indonesias_energy_sector.ashx|title=Ten ideas to reshape Indonesia's energy sector|author=Budiman, Arief; Das, Kaushik; Mohammad, Azam; Tee Tan, Khoon; Tonby, Oliver|publisher=McKinsey&amp;Company|date=September 2014|accessdate=30 March 2015|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150330035251/http://www.mckinsey.com/~/media/McKinsey%20Offices/Indonesia/PDFs/Ten_ideas_to_reshape_Indonesias_energy_sector.ashx|archivedate=30 March 2015}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် အင်ဒိုနီးရှားသည် ပဉ္စမမြောက် အများဆုံး ကျောက်မီးသွေး ထုတ်လုပ်သူ ဖြစ်ပြီး သက်ရင့်ကျောက်မီးသွေး တန်ချိန် ၂၆၃ သန်း နှင့် ကျောက်မီးသွေးနု တန်ချိန် ၃၈ သန်း ထုတ်လုပ်ခဲ့သည်။ &lt;ref name=&quot;mckinsey.com&quot;/&gt; ထုတ်လုပ်မှု၏ ရာခိုင်နှုန်း အများစု ဖြစ်သော သက်ရင့်ကျောက်မီးသွေး တန်ချိန် ၂၃၀ သန်းအား ပြည်ပသို့ တင်ပို့ခဲ့သည်။ &lt;ref name=&quot;IEA2010&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.iea.org/textbase/nppdf/free/2010/key_stats_2010.pdf|title=Key World Energy Statistics|publisher=International Energy Agency|date=2010|accessdate=11 October 2010|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101011091637/http://www.iea.org/textbase/nppdf/free/2010/key_stats_2010.pdf|archivedate=11 October 2010}}&lt;/ref&gt;အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင် ရေနံမှစ၍ စွမ်းအင် အရင်းအမြစ် အမြောက်အမြားရှိပြီး ရေနံ နှင့် သဘာဝဓာတ်ငွေ့ စည်ပေါင်း ၂၂ ဘီလီယံမျှ အရန်သင့်ရှိပြီး ၎င်းတို့ထဲတွင် ၄ ဘီလီယံမှာ ထုတ်ယူ သုံးစွဲနိုင်သည့် ပမာဏဖြစ်သည်။ ထိုပမာဏသည် ၁၀ နှစ်တာမျှ ရေနံထုတ်လုပ်နိုင်သည့် ပမာဏနှင့် နှစ် ၅၀ စာမျှ သဘာဝဓာတ်ငွေ့ ထုတ်လုပ်နိုင်သည့် ပမာဏနှင့် ညီမျှသည်။ ထို့ပြင် ရေနံနှင့် အလားတူသော ကျောက်မီးသွေးအခြေခံ မီသိန်းဓာတ်ငွေ့  စည်ပေါင်း ၈ ဘီလီယံမျှ ရှိသည်။ ထုတ်ယူတူးဖော်နိုင်သော ကျောက်မီးသွေး ပမာဏမှာ တန်ချိန် ၂၈ ဘီလီယံရှိပြီး ဇီဝအပူဖြင့် စွမ်းအင်ထုတ်လုပ်နိုင်စွမ်းမှာ ၂၈ ဂစ်ဂါဝပ်မျှ ရှိသည်။ ၎င်းတို့တွင် ရှာဖွေမတွေ့ရှိသေးသော ရေနံနှင့် သဘာဝဓာတ်ငွေ့ တို့လည်း ပါဝင်သည်။ ထို့ပြင် နေရာင်ခြည်စွမ်းအင်၊ လေအားသုံးစွမ်းအင်၊ စွန့်ပစ်ပစ္စည်းမှ ထုတ်သော စွမ်းအင်နှင့် ဇီဝလောင်စာ ထုတ်လုပ်နိုင်စွမ်း အများအပြား ရှိသည်။ အင်ဒိုနီးရှား၏ ပြည်တွင်း လောင်စာဆီ သုံးစွဲမှုမှာ ၂၀၀၃ ခုနှစ်တွင် တစ်နေ့လျှင် ရေနံစည်ပေါင်း ၁.၂ သန်း မှ ၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင် တစ်နေ့လျှင် ရေနံစည် ၁.၆ သန်းသို့ တိုးတက်လာခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;mckinsey.com&quot;/&gt; ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် အင်ဒိုနီးရှား တစ်နိုင်ငံလုံးတွင် တပ်ဆင်ထားသော လျှပ်စစ်စွမ်းအင် သုံးစွဲနိုင်အားမှာ ၅၅,၅၂၈.၅၁ မဂ္ဂါဝပ်မျှ ရှိသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://djk.esdm.go.id/pdf/Buku%20Statistik%20Ketenagalistrikan/Statistik%20Ketenagalistrikan%20T.A.%202016.pdf|title=Statistik Ketenagalistrikan|publisher=Kementerian ESDM|date=September 2016|accessdate=15 August 2017|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170815140912/https://djk.esdm.go.id/pdf/Buku%20Statistik%20Ketenagalistrikan/Statistik%20Ketenagalistrikan%20T.A.%202016.pdf|archivedate=15 August 2017}}&lt;/ref&gt;

နိုင်ငံ၏ အကြီးဆုံး ဆည်ဖြစ်သော ဂျာတေးလူဟာဆည်သည် ရေအားလျှပ်စစ်ထုတ်လုပ်ခြင်း၊ ရေရရှိရေး ဆောင်ရွက်ခြင်း၊ ရေကြီးရေလျှံမှုကို ထိန်းချုပ်ခြင်း၊ ဆည်မြောင်းစနစ်ဖြင့် ရေပေးဝေခြင်း နှင့် ရေနေအပင်သတ္တဝါများ ပေါက်ဖွားရှင်သန်စေခြင်း အပါအဝင် ရည်ရွယ်ချက်အမျိုးမျိုးကို ပြီးမြောက်စေသည်။ ဓာတ်အားပေးစက်ရုံ၏ ထုတ်လုပ်နိုင်စွမ်းမှာ ၁၈၆.၅ မဂ္ဂါဝပ်ဖြစ်ပြီး ထိုလျှပ်စစ်ဓာတ်အားကို ပြည်နယ်လျှပ်စစ် ကုမ္ပဏီမှ စီမံခန့်ခွဲသော ဂျာဗားဓာတ်အားလိုင်းထဲသို့ ပို့လွှတ်သည်။ ဂျာတေးလူဟာ၏ ရေသိုလှောင်ကန်သည် ၂၄၀,၀၀၀ဟက်တာ (၅၉၃,၀၅၃ ဧက) မျှသော စပါးခင်းများသို့ ရေပေးဝေလျက် ရှိသည်။ မြေကြီးဖြင့် တမံတုတ်ထားသော ဆည်သည် ၁၀၅မီတာ (၃၄၄ပေ) မျှ မြင့်မားပြီး ၃,၀၀၀,၀၀၀,၀၀၀ စတုရန်းမီတာ (၂,၄၃၂,၁၃၀ ဧကပေ) ရှိသော ရေကို သိုလှောင်ထားနိုင်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.ejge.com/2005/Ppr0518/Ppr0518.htm|title=Construction of Seepage Measurement System at Jatiluhur Dam, Indonesia|author=Javed, Farhat; Asghar Nasim, Muhammad|publisher=Electronic Journal of Geotechnical Engineering|date=2005|accessdate=30 October 2015|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150103065124/http://www.ejge.com/2005/Ppr0518/Ppr0518.htm|archivedate=3 January 2015}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.planete-tp.com/article.php3?id_article=320|title=Jatiluhur in Indonesia|author=Dr. Coyne &amp; Bellier|publisher=Planete-TP|language=French|date=9 October 2007|accessdate=9 November 2013|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131109223438/http://www.planete-tp.com/article.php3?id_article=320|archivedate=9 November 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Country Report: Indonesia|url=http://www.adb.org/Water/NARBO/2004/Training-Program/country-report-INO-Jasa-Tirta.pdf|publisher=Asian Development Bank|accessdate=19 January 2012|archivedate=24 December 2004|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20041224162222/http://www.adb.org/Water/NARBO/2004/Training-Program/country-report-INO-Jasa-Tirta.pdf}}&lt;/ref&gt;

===သိပ္ပံနှင့်နည်းပညာ===
[[File:STS-41-B Palapa B-2 deployment.jpg|thumb|right|၁၉၈၄ ခုနှစ်တွင် လွှတ်တင်ခဲ့သော ပါလာပါဂြိုဟ်တု]]
အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာအတွက် အသုံးစရိတ်မှာ အလွန်နည်းပါးပြီး ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် ဂျီဒီပီ၏ ၀.၁% မျှသာ ရှိသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://oxfordbusinessgroup.com/news/indonesia-seeking-greater-funding-rd|title=Indonesia seeking greater funding for R&amp;D|publisher=Oxford Business Group|date=29 August 2017|accessdate=25 August 2018|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171114015917/https://oxfordbusinessgroup.com/news/indonesia-seeking-greater-funding-rd|archivedate=14 November 2017}}&lt;/ref&gt; ထို့အတွက်ကြောင့် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် ထိုနယ်ပယ်များတွင် ဦးဆောင်သော နိုင်ငံတစ်ခု မဟုတ်ပေ။ သို့သော်လည်း သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာဆိုင်ရာ တိုးတက်မှုများတွင်  အင်ဒိုနီးရှားလူမျိုးတို့ ဆောင်ရွက်ခဲ့သော ထင်ရှားသော သာဓက များစွာရှိသည်။ စိုက်ပျိုးရေးနှင့် အဏ္ဏဝါဆိုင်ရာ ယဉ်ကျေးမှုတွင် ရှင်သန်ကြီးပြင်းကြသော အင်ဒိုနီးရှားလူမျိုးတို့သည် အချို့သော ရိုးရာနည်းပညာများ အထူးသဖြင့် စိုက်ပျိုးရေးနှင့် အဏ္ဏဝါ ဆိုင်ရာ တွင် ထင်ပေါ်ကျော်ကြားကြသည်။ စိုက်ပျိုးရေးတွင် အခြားသော အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများကဲ့သို့ပင် စပါးစိုက်ပျိုးသော နည်းပညာများတွင် ထင်ရှား ကျော်ကြားသည်။ အဏ္ဏဝါဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များတွင်မူ ဘူဂစ်နှင့် မာကတ်ဆာ လူမျိုးများမှာ ထင်ရှားကြပြီး သစ်သားဖြင့်ပြုလုပ်ထားသော ပီနီစီလှေဟု ခေါ်သည့် ရွက်လှေများကို တည်ဆောက်ရာတွင် လူသိများသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.kastenmarine.com/phinisi_history.htm|title=History of the Indonesian Pinisi|author=Kasten, Michael|accessdate=9 December 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161209081906/http://www.kastenmarine.com/phinisi_history.htm|archivedate=9 December 2016}}&lt;/ref&gt; ၁၉၈၀ ခုနှစ်များတွင် အင်ဒိုနီးရှား အင်ဂျင်နီယာ ဂျိုကော်ဒါ ရာကာ ဆူကာဝါတီ မှ လက်ရှိအဓိကလမ်းမကြီးများ၏ အပေါ်တွင် ရှည်လျားသည့် ကုန်းကျော်တံတားများ ဆောက်လုပ်၍ ယာဉ်ကြောပိတ်ဆို့မှု အနည်းဆုံး ဖြစ်စေမည့် ဆောရိုဘာဟူး ဟု ခေါ်သည့်  လမ်းဖောက်လုပ်ခြင်း နည်းပညာကို တည်ထွင်ခဲ့သည်။ နောင်တွင် ထိုနည်းစနစ်ကို နိုင်ငံအချို့တွင် ကျယ်ပြန့်စွာ အသုံးပြုကြသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.thejakartapost.com/news/2014/12/11/man-1000-shoulders.html|title=Man of 1000 shoulders|author=Sertori, Trisha|publisher=The Jakarta Post|date=11 December 2014|accessdate=20 March 2015|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150320110612/http://www.thejakartapost.com/news/2014/12/11/man-1000-shoulders.html|archivedate=20 March 2015}}&lt;/ref&gt; ထို့ပြင် နိုင်ငံပိုင် ရထားထုတ်လုပ်ရေး ကုမ္ပဏီဖြစ်သော အင်ဒိုနီးရှား ရထားလုပ်ငန်း (INKA) သည် ခရီးသည်တင် ရထား နှင့် ကုန်တင်ရထားများကို အမြဲတမ်း ထုတ်လုပ်နေသာ ကုမ္ပဏီဖြစ်ပြီး နိုင်ငံခြားသို့လည်း တင်ပို့ရောင်းချလျက် ရှိသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://en.tempo.co/read/news/2017/02/04/056843078/INKA-to-Manufacture-Trains-for-Export-to-Bangladesh-Sri-Lanka|title=INKA to Manufacture Trains for Export to Bangladesh, Sri Lanka|author=Rika Stevani, Louis|publisher=Tempo|date=4 February 2017|accessdate=15 January 2018|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180115032449/https://en.tempo.co/read/news/2017/02/04/056843078/INKA-to-Manufacture-Trains-for-Export-to-Bangladesh-Sri-Lanka|archivedate=15 January 2018}}&lt;/ref&gt;

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် စစ်ဖက်သုံးနှင့် လူစီး လေယာဉ်များကို ဟိုးယခင်ကတည်းကပင် ထုတ်လုပ်ခဲ့ပြီး အရှေ့တောင်အာရှ တွင် ကိုယ်ပိုင်လေယာဉ် ထုတ်လုပ်နိုင်သည့် တစ်ခုတည်းသော နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံပိုင် လေယာဉ်ကုမ္ပဏီဖြစ်သော အင်ဒိုနီးရှန်း အေရိုစပေ့စ် သည် စပိန်နိုင်ငံမှ အက်ဒ် ကာဆာ ကုမ္ပဏီနှင့် ပူးပေါင်း၍  ဘိုးအင်း နှင့် အဲယားဘတ်စ် တို့ အတွက် လေယာဉ် အစိတ်အပိုင်းများကို ထုတ်လုပ်ပြီး စီအင်န်-၂၃၅ လေယာဉ်ကိုလည်း ထုတ်လုပ်ပြီး နိုင်ငံအချို့သို့ တင်ပို့ ရောင်းချသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://finance.detik.com/industri/3135372/ptdi-ekspor-40-unit-pesawat-terlaris-cn235|title=PTDI Ekspor 40 Unit Pesawat, Terlaris CN235|author=Dwi Sutianto, Feby|publisher=detikFinance|date=5 February 2016|language=id|accessdate=15 August 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170815175446/https://finance.detik.com/industri/3135372/ptdi-ekspor-40-unit-pesawat-terlaris-cn235|archivedate=15 August 2017}}&lt;/ref&gt; ထို အောင်မြင်မှုအတွက် ယခင် အင်ဒိုနီးရှား သမ္မတ ဘီ ဂျေ ဟာဘီဘီသည် အရေးပါသော နေရာမှ ပါဝင် လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.thejakartapost.com/news/2010/01/30/habibie-receives-honorary-doctorate.html|title=Habibie receives honorary doctorate|publisher=The Jakarta Post|date=30 January 2010|accessdate=5 March 2016|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305072336/http://www.thejakartapost.com/news/2010/01/30/habibie-receives-honorary-doctorate.html|archivedate=5 March 2016}}&lt;/ref&gt; ထို့ပြင် အင်ဒိုနီးရှား နိုင်ငံသည် တောင်ကိုရီးယား နှင့် ပူးပေါင်း၍ ပဉ္စမမြောက် မျိုးဆက် ဂျက်အင်ဂျင်တပ် တိုက်လေယာဉ် ကိုင် ကေအက်ဖ်-အိတ်စ်(KAI KF-X) အား ထုတ်လုပ်သည့် အစီအစဉ်တွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.defenseindustrydaily.com/kf-x-paper-pushing-or-peer-fighter-program-010647/|title=KF-X Fighter: Korea's Future Homegrown Jet|publisher=Defense Industry Daily|date=21 November 2017|accessdate=23 November 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171123011721/https://www.defenseindustrydaily.com/kf-x-paper-pushing-or-peer-fighter-program-010647/|archivedate=23 November 2017}}&lt;/ref&gt;

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင် ကိုယ်ပိုင် အာကာသ စူးစမ်းလေ့လာရေး အစီအစဉ် နှင့် အာကာသ စူးစမ်းလေ့လာရေး အေဂျင်စီ (အမျိုးသား လေကြောင်းနှင့်အာကာသ အင်စတီကျု) (LAPAN) ရှိသည်။ ၁၉၇၀ ခုနှစ်များတွင် အင်ဒိုနီးရှားသည် ပါလာပါ ဟု အမည်ရသည့် ကိုယ်ပိုင်ဂြိုဟ်တုကို လွှတ်တင်ခဲ့ပြီး ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများတွင် ကိုယ်ပိုင်ဂြိုဟ်တိုကို လွှတ်တင် အသုံးပြုနိုင်သော ပထမဆုံး နိုင်ငံဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.nytimes.com/1976/07/08/archives/indonesian-satellite-to-be-launched-communications-craft-is-first.html|title=Indonesian Satellite to Be Launched|author=Mcelheny, Victor K.|publisher=The New York Times|date=8 July 1976|accessdate=2 August 2018|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180802050737/https://www.nytimes.com/1976/07/08/archives/indonesian-satellite-to-be-launched-communications-craft-is-first.html|archivedate=2 August 2018}}&lt;/ref&gt; ထိုဂြိုဟ်တုသည် အင်ဒိုဆက်-အော်ရီဒူးမှ ပိုင်ဆိုင်သည့် ဆက်သွယ်ရေး ဂြိုဟ်တု အစုအဝေးမှ တစ်ခု ဖြစ်သည်။ ပထမဆုံး ဂြိုဟ်တုဖြစ်သော ပါလာပါ အေဝမ်း အား ၁၉၇၆ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၈ ရက်တွင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု ဖလော်ရီဒါပြည်နယ်ရှိ ကနေဒီ အာကာသစခန်းမှ လွှတ်တင်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://spacejournal.ohio.edu/issue8/his_marwah3.html|title=Planning and Development of Indonesia's Domestic Communications Satellite System PALAPA|publisher=Online Journal of Space Communication|date=2005|accessdate=18 May 2015|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150518111302/http://spacejournal.ohio.edu/issue8/his_marwah3.html|archivedate=18 May 2015}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၇ ခုနှစ် အထိ အင်ဒိုနီးရှားသည် အမျိုးမျိုး အသုံးပြုရန် အတွက် ဂြိုဟ်တု ၁၆ လုံးကို လွှတ်တင်ခဲ့ပြီး ဖြစ်ပြီး &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.n2yo.com/satellites/?c=INDO&amp;t=country|title=Satellites by countries and organizations: Indonesia|publisher=N2YO|accessdate=28 July 2018}}&lt;/ref&gt; အာကာသ စူးစမ်းလေ့လာရေး အေဂျင်စီမှ ၂၀၄၀ ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံတွင်းမှ ကိုယ်ပိုင်လွှတ်တင်နိုင်သည့် ယာဉ်များဖြင့် ဂြိုဟ်တုများကို ကမ္ဘာပတ်လမ်းကြောင်း အတွင်းသို့ ပို့လွှတ်ရန် ဆန္ဒရှိကြောင်း ထုတ်ဖော်ပြောကြားခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://lapan.go.id/index.php/subblog/read/2016/2814//2017|title=Lapan Target Luncurkan Roket Pengorbit Satelit Pada 2040|author=Faris Sabilar Rusydi|publisher=National Institute of Aeronautics and Space(LAPAN)|date=17 June 2016|language=id|accessdate=16 August 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170816111201/https://lapan.go.id/index.php/subblog/read/2016/2814//2017|archivedate=16 August 2017}}&lt;/ref&gt;

===ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်း===
[[File:Borobudur-Nothwest-view.jpg|thumb|upright=1.65|ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး ဗုဒ္ဓဘာသာ စေတီပုထိုးဖြစ်သော [[ဗောရောဗုဓော]]ဘုရား သည် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင် ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွား လည်ပတ်မှု အများဆုံး နေရာတစ်ခု ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite book|title=Indonesia|publisher=Lonely Planet Publications Pty Ltd.|date=November 2003|location=Melbourne|pages=[https://archive.org/details/indonesia0000unse_i2g4/page/211 211]–215|url=https://archive.org/details/indonesia0000unse_i2g4|doi=|isbn=978-1-74059-154-6|author=Elliott, Mark}}&lt;/ref&gt;]]

၂၀၁၇ ခုနှစ်၌ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ ဂျီဒီပီတွင် ကမ္ဘာလှည့် ခရီးသွားလုပ်ငန်းမှ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၂၈.၂ ဘီလီယံ ဒေါ်လာ မျှ ပါဝင်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.valuewalk.com/2017/04/mapped-the-worlds-dependency-on-their-tourism-industries/|title=Mapped: The World’s Dependency On Their Tourism Industries|publisher=HowMuch|date=2018|accessdate=11 May 2018|deadurl=no|archiveurl=https://www.valuewalk.com/2017/04/mapped-the-worlds-dependency-on-their-tourism-industries/|archivedate=11 May 2018}}&lt;/ref&gt; ထိုနှစ်တွင်ပင် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံမှ ဧည့်သည်ပေါင်း ၁၄.၀၄ သန်းမျှ လာရောက်ခဲ့ပြီး တစ်နှစ်အတွင်း ခရီးသည် ၁၆.၀၉ ရာခိုင်နှုန်း  မျှတိုးတက်ခဲ့ကာ ခရီးသည်များမှ ၎င်းတို့ လာရောက်လည်ပတ်စဉ် အတွင်း ပျမ်းမျှ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၂,၀၀၉ ဒေါ်လာမျှ သုံးစွဲခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://finance.detik.com/berita-ekonomi-bisnis/d-3844903/tak-capai-target-jumlah-kunjungan-wisman-2017-hanya-14-juta|title=Tak Capai Target, Jumlah Kunjungan Wisman 2017 Hanya 14 Juta|publisher=detik.com|date=1 February 2018|accessdate=11 July 2018|deadurl=no|archiveurl=https://finance.detik.com/berita-ekonomi-bisnis/d-3844903/tak-capai-target-jumlah-kunjungan-wisman-2017-hanya-14-juta|archivedate=1 February 2018}}&lt;/ref&gt; အင်ဒိုနီးရှားသို့ လာရောက်လည်ပတ်သော ခရီးသည်များမှာ တရုတ်၊ စင်ကာပူ၊ မလေးရှား၊ ဩစတြေးလျ နှင့် ဂျပန်နိုင်ငံတို့မှ အများဆုံး ဖြစ်သည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလမှစ၍ ခရီးသွားလုပ်ငန်း ဝန်ကြီးဌာနမှ ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းကို မြှင့်တင်ရန် အတွက် ညွှန်ကြားထားသော နိုင်ငံတကာ ဈေးကွက်ဖော်ထုတ်ရေး ကမ်ပိန်း၏ ကြွေးကြော်သံမှာ &quot;အံ့ဩဖွယ်ရာ အင်ဒိုနီးရှား&quot; ဟူ၍ ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.thejakartapost.com/news/2011/01/06/tourism-ministry-set-launch-%E2%80%98wonderful-indonesia%E2%80%99-campaign.html|title=Tourism Ministry set to launch 'Wonderful Indonesia' campaign|author=Erwida, Maulia|publisher=The Jakarta Post|date=6 January 2011|accessdate=12 March 2014|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140312211940/http://www.thejakartapost.com/news/2011/01/06/tourism-ministry-set-launch-%E2%80%98wonderful-indonesia%E2%80%99-campaign.html|archivedate=12 March 2014}}&lt;/ref&gt;

သဘာဝနှင့် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ လည်ပတ်စရာနေရာများမှာ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ ကမ္ဘာလှည့် ခရီးသွားလုပ်ငန်း၏ အဓိက အစိတ်အပိုင်းများ ဖြစ်သည်။ သဘာဝ ဆိုင်ရာ နေရာများသည် အပူပိုင်း ရာသီဥတု၊ ကျယ်ပြန့်လှသော ကျွန်းစုများနှင့် ရှည်လျားလှသော ပင်လယ်ကမ်းခြေများ ထူးခြားစွာ ပေါင်းစည်းထားခြင်းဖြစ်ပြီး ၎င်းတို့အား အင်ဒိုနီးရှား၏ တက်ကြွလှုပ်ရှားသော သမိုင်းကြောင်းနှင့် အမျိုးမျိုးကွဲပြားနေသာ လူမျိုးစုတို့ကို ထင်ဟပ်နေသော ကြွယ်ဝလှသည့် ယဉ်ကျေးမှု ဆိုင်ရာ အမွေအနှစ်များ မှ ပံ့ပိုးပေးထားသည်။ အင်ဒိုနီးရှားတွင် ကောင်းမွန်စွာ ထိန်းသိမ်းထားသော သဘာဝ ဂေဟစနစ် ရှိပြီး မိုးသစ်တောများသည် အင်ဒိုနီးရှား ကုန်းမြေ၏ ၅၇% (ဧက ၂၂၅ သန်း) ကို ဖြန့်ကျက်တည်ရှိသည်။ ဆူမတြာ နှင့် ကာလီမန်တန် ကျွန်းပေါ်ရှိ သစ်တောများသည် ရေပန်းစားသော ခရီးသွားဒေသများ ဖြစ်ပြီး မျောက်ဝံတောရိုင်းထိန်းသိမ်းရေး ဒေသမှာ ဥပမာ တစ်ခု ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အရှည်လျားဆုံး ကမ်းရိုးတန်းရှိပြီး {{convert|၅၄၇၁၆|km|0}} ရှိသည်။ ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ ခရီးသွားလုပ်ငန်းအတွက် ထင်ရှားသည်များမှာ ရှေးဟောင်း ပရမ်ဘနမ် ဟိန္ဒူ ဘုရားကျောင်း နှင့် [[ဗောရောဗုဓော]] စေတီ ၊ တိုရာဂျာနှင့် ဘာလီကျွန်းပေါ်ရှိ ဟိန္ဒူ ပွဲတော်များ ဖြစ်ကြသည်။

[[File:Raja Ampat 2.jpg|left|thumb|အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေးအဖွဲ့၏ အဆိုအရ ရာဂျာအမ်ပတ်ကျွန်းများတွင် အဏ္ဏဝါဆိုင်ရာ သက်ရှိ အမျိုးမျိုးကွဲပြားမှု အများဆုံး အဖြစ် မှတ်တမ်းတင်ထားသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://ngm.nationalgeographic.com/2007/09/indonesia/doubilet-text|title=Indonesia Undersea|author=Doubilet, David|publisher=National Geographic|date=September 2007|accessdate=6 August 2009|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090806040153/http://ngm.nationalgeographic.com/2007/09/indonesia/doubilet-text|archivedate=6 August 2009}}&lt;/ref&gt;]]
အင်ဒိုနီးရှားတွင် ယူနက်စကို ကမ္ဘာ့အမွေအနှစ်နေရာ ၈ ခု မျှ ရှိပြီး ဗောရောဗုဓော စေတီဝန်း ၊ ကိုမိုဒို အမျိုးသား ဥယျာဉ် နှင့် အခြား ယာယီစာရင်းဝင် နေရာ ၁၉ ခုတွင် ဂျကာတာမြို့ဟောင်း၊ ဘူနကန် အမျိုးသားဥယျာဉ် နှင့် ရာဂျာအမ်ပတ်ကျွန်းများတို့ ပါဝင်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://whc.unesco.org/en/statesparties/id|title=Indonesia - Properties inscribed on the World Heritage List|publisher=UNESCO|accessdate=27 November 2016}}&lt;/ref&gt; ယဉ်ကျေးမှု အမွေအနှစ်ဆိုင်ရာ ခရီးသွားလုပ်ငန်းသည် အင်ဒိုနီးရှား သမိုင်း၏ စိတ်ဝင်စားစရာ အကြောင်းတစ်ခုကို ဦးတည်ချဉ်းကပ်ပြီး ဥပမာအားဖြင့် ဒတ်ချ် အရှေ့အိန္ဒိယ၏ ကိုလိုနီ ဗိသုကာလက်ရာ အမွေအနှစ်ကဲ့သို့သော အရာ ဖြစ်သည်။ အခြား လည်ပတ်စရာ နေရာများမှာ ပြတိုက်များ၊ ဘုရားရှိခိုးကျောင်းများ၊ ခံတပ်များ နှင့် သမိုင်းဆိုင်ရာ ကိုလိုနီ အဆောက်အဦးများအား လည်ပတ်ကြည့်ရှုခြင်း နှင့် ကိုလိုနီ အမွေအနှစ် အဆောက်အဦးများတွင် တည်ရှိသော ဟိုတယ်များတွင် ညအိပ်တည်းခိုနိုင်ခြင်း တို့ ဖြစ်သည်။ ရေပန်းစားကျော်ကြားသော ယဉ်ကျေးမှု အမွေအနှစ်ဆိုင်ရာ ခရီးသွားနေရာများမှာ ဂျကာတာ မြို့ဟောင်း၊ ယော့ယာကာတာ၊ ဆူရာကာတာ နှင့် မန်ကူနီဂါရန်ရှိ တော်ဝင်ဂျာဗားနန်းတော်များ ဖြစ်သည်။

၂၀၁၇ ခုနှစ် ခရီးသွားနှင့် ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းဆိုင်ရာ ပြိုင်ဆိုင်မှု အစီရင်ခံစာတွင် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံအား နိုင်ငံပေါင်း ၁၃၆ နိုင်ငံတွင် အဆင့် ၄၂ သတ်မှတ်ထားပြီး ရမှတ်မှာ ၄.၂ မှတ် ဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot;TTCR&quot;&gt;{{cite web|url=http://reports.weforum.org/pdf/ttci-2017/WEF_TTCI_2017_Profile_IDN.pdf|title=Indonesia|publisher=World Economic Forum|date=2017|accessdate=29 June 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180529114717/http://reports.weforum.org/pdf/ttci-2017/WEF_TTCI_2017_Profile_IDN.pdf|archivedate=29 May 2018}}&lt;/ref&gt; ထိုအစီအရင်ခံစာ၌ အင်ဒိုနီးရှား ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွား လုပ်ငန်းကဏ္ဍ၏ ဈေးသက်သာမှုမှာ နိုင်ငံပေါင်း ၁၃၆ နိုင်ငံတွင် အဆင့် ၅ သတ်မှတ်ထားသည်။ ဗီဇာဆိုင်ရာ ပေါ်လစီတွင် ခိုင်မာမှု ရှိခြင်း အတွက် အဆင့် ၂ အဖြစ် သတ်မှတ်ထားပြီး နိုင်ငံတကာဆိုင်ရာ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုတွင် အဆင့် ၁၇ သတ်မှတ်ထားသည်။ သဘာဝဆိုင်ရာ အရင်းအမြစ်များတွင် အဆင့် ၁၇ ရရှိပြီး ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ အရင်းအမြစ်များတွင် အဆင့် ၂၃ ရရှိသည်။ သို့သော်လည်း အင်ဒိုနီးရှားသည် အခြေခံ အဆောက်အအုံပိုင်းတွင် ရမှတ်နိမ့်ပြီး အဆင့် ၉၆ သာ ရရှိပြီး အချို့သော ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းဆိုင်ရာ အခြေခံအဆောက်အအုံများမှာ အဆင့်မမီကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။ &lt;ref name=&quot;TTCR&quot;/&gt;
{{Clear}}

== လူဦးရေပျံနှံ့ နေထိုင်မှု ==
[[File:Bevölkerungspyramide Indonesien 2016.png|thumb|လူဦးရေ ပိရမစ် ၂၀၁၆]]
၂၀၁၀ ခုနှစ် လူဦးရေ စာရင်းအရ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ လူဦးရေသည် ၂၃၇.၆ သန်း ရှိပြီး လူဦးရေ တိုးပွားမှုနှုန်းမှာ ၁.၉% မျှ ရှိသဖြင့် မြင့်မားသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://waspada.co.id/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=182106:fifty-years-needed-to-bring-population-growth-to-zero&amp;catid=30:english-news&amp;Itemid=101|title=Fifty years needed to bring population growth to zero|publisher=Waspada Online|date=19 March 2011|accessdate=10 May 2011|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110510014541/http://waspada.co.id/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=182106:fifty-years-needed-to-bring-population-growth-to-zero&amp;catid=30:english-news&amp;Itemid=101|archivedate=10 May 2011}}&lt;/ref&gt; ၅၈% သော လူဦးရေသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူဦးရေ အထူထပ်ဆုံး ဖြစ်သော &lt;ref name=&quot;IslandPop&quot;/&gt; ဂျားဗားကျွန်းပေါ်တွင် နေထိုင်သည်။ &lt;ref name=&quot;bps2010&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.bps.go.id/65tahun/SP2010_agregat_data_perProvinsi.pdf|title=Census 2010|publisher=Statistics Indonesia|date=August 2010|accessdate=13 November 2010|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101113144717/http://www.bps.go.id/65tahun/SP2010_agregat_data_perProvinsi.pdf|archivedate=13 November 2010}}&lt;/ref&gt; လူဦးရေ သိပ်သည်းမှုမှာ ၁ စတုရန်းမိုင်လျှင် ၃၅၇ ဦး (၁ စတုရန်းကီလိုမီတာလျှင် ၁၃၈ ဦး) မျှ ရှိပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် အဆင့် ၈၈ ရှိသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.bps.go.id/website/pdf_publikasi/watermark_Proyeksi%20Penduduk%20Indonesia%202010-2035.pdf|title=Indonesia Population Projection|publisher=Central Bureau of Statistics|accessdate=30 December 2016}}&lt;/ref&gt;ဂျားဗားကျွန်းတွင်မူ လူဦးရေ သိပ်သည်းမှုမှာ ၁ စတုရန်းမိုင်လျှင် ၂,၄၃၅ဦး (၁ စတုရန်းကီလိုမီတာလျှင် ၁,၀၆၇ဦး) မျှ ရှိသည်။ လူဦးရေသည် ကျွန်းများပေါ်တွင် နေထိုင်မှု ပုံစုံ အမျိုးမျိုး၊ လူနေမှုအဆင့် အမျိုးမျိုးဖြင့် ကွဲပြားလျက် ရှိပြီး ဂျကာတာမြို့ ရှိ မြို့ပြနေထိုင်သူများမှ စ၍ ပါပူအာကျွန်းရှိ လူတို့နှင့် အဆက်အဆံမရှိသော လူမျိုးစုများ အထိ အမျိုးမျိုး ရှိသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.survivalinternational.org/news/2191|title=BBC: First contact with isolated tribes?|publisher=Survival International|date=25 January 2007|accessdate=30 July 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170730073348/http://www.survivalinternational.org/news/2191|archivedate=30 July 2017}}&lt;/ref&gt; ၁၉၆၁ ခုနှစ် ကိုလိုနီခေတ်အပြီး ပထမဆုံး လူဦးရေစာရင်း ကောက်ယူခြင်းတွင် စုစုပေါင်းလူဦးရေ ၉၇ သန်းမျှ ရှိသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://books.google.com/books?id=RQbd3-G6riUC&amp;pg|title=Population Trends in Indonesia|author=Nitisastro, Widjojo|publisher=Equinox Publishing|via=Google Books|page=268|date=2006|accessdate=5 September 2015}}&lt;/ref&gt; နိုင်ငံအတွင်း လူဦးရေ၏ ရာခိုင်နှုန်း အများစုမှာ လူငယ်များဖြစ်ပြီး အသက်အပိုင်းအခြား အလယ်ကိန်းမှာ ၂၀၁၆ ခုနှစ် ခန့်မှန်းခြေ အရ ၂၈.၆ နှစ် ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.indonesia-investments.com/culture/population/item67|title=Population of Indonesia|publisher=Indonesia Investments|date=5 September 2007|accessdate=24 April 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160424065532/http://www.indonesia-investments.com/culture/population/item67|archivedate=24 April 2016}}&lt;/ref&gt; လူဦးရေသည် ၂၀၃၀ တွင် ၂၉၅ သန်းခန့်သို့လည်းကောင်း ၂၀၅၀ တွင် ၃၂၁ သန်းခန့်သို့လည်းကောင်း တိုးတက်လာမည်ဟု ခန့်မှန်းထားသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://esa.un.org/unpd/wpp/Publications/Files/WPP2017_DataBooklet.pdf|title=World Population Prospect: 2017 Revision|publisher=United Nations Department of Economics and Social Affairs - Population Division|date=21 June 2017|accessdate=20 December 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171220083223/https://esa.un.org/unpd/wpp/Publications/Files/WPP2017_DataBooklet.pdf|archivedate=20 December 2017}}&lt;/ref&gt; ၈ သန်းခန့်မျှသော အင်ဒိုနီးရှား လူမျိုးများသည် ပြည်ပနိုင်ငံများတွင် နေထိုင်ကြပြီး ၎င်းတို့အထဲမှ အများစုမှာ [[မလေးရှားနိုင်ငံ]]၊ [[နယ်သာလန်နိုင်ငံ]]၊ [[ဆော်ဒီအာရေဗျနိုင်ငံ]] ၊ [[အာရပ်စော်ဘွားများပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ]]၊ [[ဟောင်ကောင်]] ၊ [[စင်ကာပူနိုင်ငံ]]၊ [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]] နှင့် [[ဩစတြေးလျနိုင်ငံ]] တို့တွင် အခြေချ နေထိုင်လျက် ရှိကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://fois.or.id/tapping-the-indonesian-diaspora-potential-97baef4e98ba?gi=fa637167c9c7|title=Tapping the Indonesian Diaspora Potential|author=Krisetya, Beltsazar|publisher=Forum for International Studies|date=14 September 2016|accessdate=20 December 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171220084622/https://fois.or.id/tapping-the-indonesian-diaspora-potential-97baef4e98ba?gi=fa637167c9c7|archivedate=20 December 2017}}&lt;/ref&gt;

===လူမျိုးနှင့် ဘာသာစကားများ===
[[File:Indonesia Ethnic Groups Map English.svg|upright=1.65|thumb|အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ အဓိကလူမျိုးစုများပြ မြေပုံ]]
အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် လူမျိုးစုအားဖြင့် အလွန်များပြားသော နိုင်ငံဖြစ်ပြီး ထင်ရှားသော လူမျိုးစု ၃၀၀ ခန့် ရှိသည်။ &lt;ref name=&quot;Expat&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.expat.or.id/info/overview.html|title=An Overview of Indonesia|publisher=Living in Indonesia: A Site for Expatriates|accessdate=14 November 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171114103853/http://www.expat.or.id/info/overview.html|archivedate=14 November 2017}}&lt;/ref&gt; အင်ဒိုနီးရှန်း အများစုသည် အော်စထရိုနီးရှန်း စကားပြောသော လူမျိုးများမှ ဆင်းသက်လာပြီး ၎င်းတို့၏ ဘာသာစကားကို ခြေရာခံလိုက်မယ် ဆိုပါက ပရိုတို-အော်စထရိုနီးရှန်း အဖြစ်တွေ့ရပြီး ယခု ထိုင်ဝမ်နိုင်ငံ နေရာမှ မြစ်ဖျားခံလာသော ဖြစ်နိုင်ခြေ ရှိသည်။ အခြားသော အဓိက လူမျိုးစုများမှာ မာလီနီးရှန်းများ ဖြစ်ပြီး အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ အရှေ့ဘက်ပိုင်းတွင် နေထိုင်ကြသည်။ &lt;ref&gt;{{cite book|author1=Dawson, B.|author2=Gillow, J.|title=The Traditional Architecture of Indonesia|url=https://archive.org/details/traditionalarchi0000daws|publisher=Thames and Hudson Ltd.|year=1994|location=London|page=[https://archive.org/details/traditionalarchi0000daws/page/7 7]|isbn=978-0-500-34132-2}}&lt;/ref&gt; ဂျားဗားလူမျိုးမျာမှာ အကြီးဆုံး လူမျိုးစု ဖြစ်ပြီး လူဦးရေ၏ ၄၀.၂% မျှ ရှိသည်။ အခြားသော ဂျားဗားမဟုတ်သည့် လူမျိုးစုကြီးများမှာ ဆူဒါးနိစ်၊ ဘာတတ် နှင့် မာဒူရိစ် တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ခိုင်မာသော ဒေသစရိုက်လက္ခဏာနှင့် အတူ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ အဖြစ် ပေါင်းစည်းထားသော စရိုက်လက္ခဏာလည်း ရှိကြသည်။

[[File:Manuscript in Toba-Batak language, central Sumatra, early 1800s - Robert C. Williams Paper Museum - DSC00360.JPG|thumb|right|၁၈၀၀ ခုနှစ် အစောပိုင်း ဆူမတ်တြာအလယ်ပိုင်းတွင် တွေ့ရသော လက်ရေးမူဖြစ်ပြီး အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင် ရှိသော ဘာသာစကားပေါင်းများစွာထဲမှ ဘာတတ် တိုဘာ ဘာသာစကားဖြင့် ရေးသားထားသည်။]]
အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံအတွင်း ဘာသာစကားနှင့် ဒေသသုံးစကား အမျိုးပေါင်း ၇၀၀ ကျော်ကို ပြောဆိုလျက် ရှိကြသည်။&lt;ref name=&quot;ethnologue&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.ethnologue.com/country/ID/languages|title=Ethnologue: Languages of the World, Twenty-first edition|author=Simons, Gary F. and Fennig, Charles D.|publisher=SIL International|accessdate=20 September 2018}}&lt;/ref&gt;အချို့မှာ အော်စရိုနီးရှန်း ဘာသာစကားမိသားစုဝင် ဘာသာစကားများ ဖြစ်သော်လည်း အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ အရှေ့ပိုင်း မာလူကူးကျွန်းများ နှင့် အနောက်နယူးဂီနီတို့တွင် ပါပူအန် ဘာသာစကား အမျိုးပေါင်း ၂၇၀ ကျော်ကို ပြောဆိုလျက် ရှိကြသည်။ &lt;ref name=&quot;ethnologue&quot;/&gt; ရုံးသုံးဘာသာစကားမှာ အင်ဒိုနီးရှားဘာသာစကားဖြစ်ပြီး မလေးစကားမျိုးကွဲတစ်ခု ဖြစ်ကာ စံနှုန်းသတ်မှတ်ထားသော ဒေသသုံးစကားဖြစ်၍ ရာစုနှစ်ပေါင်းများစွာပင် ကျွန်းစုများအတွင်း အချင်းချင်း ဆက်သွယ်ရန် အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ ၁၉၂၀ ခုနှစ်များတွင် မျိုးချစ်များမှ အသုံးပြုအောင် စည်းရုံးလှုံ့ဆော်ခဲ့ကြပြီး ၁၉၄၅ ခုနှစ်တွင် ဘဟာဆား အင်ဒိုနီးရှား အမည်ဖြင့် ရုံးသုံးဘာသာစကား အဖြစ်ကြေညာခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.languagetranslation.com/translation/languages/indonesian-translation4.html|title=The History of Indonesian|publisher=Language Translation, Inc.|accessdate=12 January 2016|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304043125/http://www.languagetranslation.com/translation/languages/indonesian-translation4.html|archivedate=4 March 2016}}&lt;/ref&gt;ထိုဘာသာစကားတွင် ဂျာဗားနိစ်၊ ဆွန်ဒန်းနိစ်၊ မီနန်ကာဘောင်း၊ ဟိန္ဒီ၊ သက္ကတ၊ တရုတ်၊ အာရပ်၊ ဒတ်ချ်၊ ပေါ်တူဂီ နှင့် အင်္ဂလိပ် အစရှိသော ဒေသတွင်း နှင့် နိုင်ငံခြားဘာသာစကားများမှ လွှမ်းမိုးမှုများ အမြောက်အမြားပါဝင်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://dannyreviews.com/h/Indonesian_Language.html|title=The Indonesian Language: Its History and Role in Modern Society|author=Sneddon, James N.|publisher=University of South Wales Press Ltd.|date=April 2013|accessdate=20 January 2018|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170729003635/http://dannyreviews.com/h/Indonesian_Language.html|archivedate=29 July 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|author=Anwar, Khaidir|url=http://www.persee.fr/doc/arch_0044-8613_1976_num_12_1_1296|title=Minangkabau, Background of the main pioneers of modern standard Malay in Indonesia|year=1976|accessdate=9 June 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.macmillandictionaries.com/MED-Magazine/May2006/38-Indonesian-English-false-friends.htm|title=Language interference: Indonesian and English|author=Amerl, Ivana|publisher=MED Magazine|date=May 2006|accessdate=20 January 2018|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170729050607/http://www.macmillandictionaries.com/MED-Magazine/May2006/38-Indonesian-English-false-friends.htm|archivedate=29 July 2017}}&lt;/ref&gt; ပညာရေး၊ ဆက်သွယ်ရေး၊ စီးပွားရေး၊နိုင်ငံရေး နှင့် အများပြည်သူဆိုင်ရာ မီဒီယာများတွင် ကျယ်ပြန့်စွာ အသုံးပြုကြသဖြင့် အင်ဒိုနီးရှားလူမျိုးတိုင်းလိုလိုပင် ထိုစကားကို ဒုတိယဘာသာစကားအဖြစ် ဖြစ်စေ ပြောဆိုကြသည်။ ပထမဘာသာစကားမှာ ဒေသသုံး ဘာသာစကားများဖြစ်ပြီး ဂျာဗားနိစ် ဘာသာစကားမှာ အသုံးအများဆုံး ဖြစ်သည်။ &lt;ref name=&quot;CIA&quot;/&gt;

၁၉၃၀ ခုနှစ်တွင် ဒတ်ချ်လူမျိုးနှင့် အခြားဥရောပသားများ၊ ယူရေးရှန်းများနှင့် ကပြားဖြစ်သော အင်ဒိုလူမျိုးများသည် ၂၄၀,၀၀၀ သို့မဟုတ် လူဦးရေ၏ ၀.၄% မျှသာ ရှိသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.nidi.knaw.nl/Content/NIDI/output/reports/nidi-report-64.pdf|title=The Demographic History of the Dutch in the East Indies|author=van Nimwegen, Nico|publisher=Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut|date=2002|accessdate=23 July 2011|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110723103734/http://www.nidi.knaw.nl/Content/NIDI/output/reports/nidi-report-64.pdf|archivedate=23 July 2011}}&lt;/ref&gt; သမိုင်းကြောင်းအရ သူတို့သည် ဒေသခံလူမျိုးတို့၏ အနည်းငယ်မျှသာ ရှိခဲ့ပြီး ယနေ့တိုင်လည်း အနည်းငယ်သာ ရှိကြသည်။ ဒတ်ချ်တို့နေထိုင်သည်မှာ နှစ်ပေါင်း ၃၅၀ ခန့် ရှိပြီ ဖြစ်သော်လည်း ဒတ်ချ်ဘာသာစကားမှာ ရုံးသုံးအဆင့် သတ်မှတ်ချက် မရှိပေ။&lt;ref&gt;Baker (1998), p.202.&lt;/ref&gt;  ဒတ်ချ်ဘာသာစကားကို ကျွမ်းကျင်စွာ ပြောဆိုနိုင်သော လူနည်းစုမှာ ယခင်မျိုးဆက်က ပညာတတ်လူတန်းစားများသော်လည်းကောင်း၊ အချို့သော ဥပဒေများမှာ ဒတ်ချ်ဘာသာစကားဖြင့်သာ ရှိ၍ ဥပဒေဆိုင်ရာ အလုပ်လုပ်ကိုင်သူများသော်လည်းကောင်းဖြစ်ကြသည်။ &lt;ref&gt;Booij (1999), p.2&lt;/ref&gt;

===မြို့ပြဒေသများ===
{{အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံရှိ အကြီးဆုံး မြို့ကြီးများ}}

===ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု===
{{bar box
|title=အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု (၂၀၁၀)&lt;ref name=&quot;sp2010&quot;&gt;{{cite web|url=http://sp2010.bps.go.id/index.php/site/tabel?tid=321&amp;wid=0|title=2010 Census: Population by Region and Religion|publisher=BPS|date=15 May 2010|accessdate=20 November 2011}}&lt;/ref&gt;
|titlebar=#ddd
|left1=Religion
|right1=Percent
|float=right
|bars=
{{bar percent|[[အစ္စလာမ်]]|Green|87.2}}
{{bar percent|[[ပရိုတက်စတင့်]]|violet|7}}
{{bar percent|[[ရိုမန်ကက်သလစ်]]|purple|2.9}}
{{bar percent|[[ဟိန္ဒူ]]|Orange|1.6}}
{{bar percent|[[ဗုဒ္ဓဘာသာ]]|Gold|0.72}}
{{bar percent|[[ကွန်ဖြူးရှပ်ဘာသာ]] နှင့်အခြား |Blue|0.55}}
}}
နိုင်ငံ၏ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ အတွင်း ဘာသာရေး လွတ်လပ်မှုကို ထည့်သွင်းရေးသားထားသော်လည်း &lt;ref&gt;Chapter XA, Article 28E, 1st Clause of the 1945 Constitution.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;UUD45&quot;/&gt; အစိုးရမှ အစ္စလာမ်၊ ပရိုတက်စတင့်၊ ရိုမန်ကက်သလစ်၊ ဟိန္ဒူ၊ ဗုဒ္ဓဘာသာ နှင့် ကွန်ဖြူးရှပ်ဘာသာ ဘာသာကြီး ၆ ခုကိုသာ တရားဝင် အသိအမှတ်ပြုထားသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.uni-marburg.de/fb03/ivk/mjr/pdfs/2005/articles/yang2005.pdf|title=The history and legal position of Confucianism in post-independence Indonesia|author=Yang, Heriyanto|publisher=Marburg Journal of Religion|date=August 2005|accessdate=2 October 2006|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170411055956/https://www.uni-marburg.de/fb03/ivk/mjr/pdfs/2005/articles/yang2005.pdf|archivedate=11 April 2017}}&lt;/ref&gt;ရိုးရာ ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှုများကိုလည်း အသိအမှတ်ပြုထားသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.smh.com.au/world/court-recognises-indonesian-native-faiths-in-victory-for-religious-freedom-20171108-gzhcvy.html|title=Court recognises Indonesian native faiths in victory for religious freedom|publisher=The Sydney Morning Herald|date=8 November 2017|accessdate=3 December 2017|deadurl=bot: unknown|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171203004415/http://www.smh.com.au/world/court-recognises-indonesian-native-faiths-in-victory-for-religious-freedom-20171108-gzhcvy.html|archivedate=3 December 2017}}&lt;/ref&gt; အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင်  မွတ်စလင်ဘာသာဝင် အဓိကဖြစ်သော လူဦးရေ အများဆုံးနိုင်ငံဖြစ်၍ ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် ဘာသာဝင် ၂၂၇ သန်းရှိကာ အများစုမှာ ဆွန်နီမွတ်စလင် (၉၉%) မျှ ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.pewforum.org/2011/01/27/future-of-the-global-muslim-population-sunni-and-shia/|title=Sunni and Shia Muslims|publisher=Pew Research Center|date=27 January 2011|accessdate=6 May 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170506114552/http://www.pewforum.org/2011/01/27/future-of-the-global-muslim-population-sunni-and-shia/|archivedate=6 May 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;CIA&quot;/&gt;ရှိယာ့ မွတ်စလင် နှင့် အမာဒစ် မွတ်စလင် ၀.၅ % နှင့် ၀.၂% အသီးသီး ရှိကြသည်။ &lt;ref&gt;There are approximately 1-3 million Shia Muslims and 200,000-400,000 Ahmadi Muslims in the country.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;irfr&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.state.gov/documents/organization/268976.pdf|title=2016 Indonesia International Religious Freedom Report|author=Bureau of Democracy, Human Rights and Labor|publisher=U.S. Department of State|date=2017|accessdate=19 December 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171219044652/https://www.state.gov/documents/organization/268976.pdf|archivedate=19 December 2017}}&lt;/ref&gt;
ခရစ်ယာန်ဘာသာဝင်မှာ လူဦးရေ၏ ၁၀% (ပရိုတက်စတင့် ၇% နှင့် ရိုမန်ကက်သလစ် ၂.၉%) ခန့်မျှ ရှိပြီး ၁.၆ % မှာ ဟိန္ဒူဘာသာဝင် ဖြစ်ကာ ဗုဒ္ဓဘာသာနှင့် အခြားဘာသာ ကိုးကွယ်သူ ၀.၈% မျှ ရှိသည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံရှိ ဟိန္ဒူဘာသာဝင်အများစုမှာ ဘာလီကျွန်းသားများ ဖြစ်ကြပြီး &lt;ref name=&quot;OEYBALI&quot;&gt;{{Cite journal|author=Oey, Eric|title=Bali|place=Singapore|publisher=Periplus Editions|year=1997|edition=3rd|isbn=978-962-593-028-2}}&lt;/ref&gt; ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များမှာ နိုင်ငံအတွင်းရှိ တရုတ်လူမျိုးများ ဖြစ်ကြသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://books.google.co.uk/books?id=UFNKQcvGNSAC&amp;pg=PA98&amp;lpg=PA98&amp;dq=buddhism&amp;source=bl&amp;ots=mimLjkX2V0&amp;sig=zam5Dj1xCzmzCLf7wKAgs-O3HvA&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwj24MrEqZjYAhVFGpQKHbodB004ChDoAQgoMAE#v=onepage&amp;q=%20buddhism&amp;f=false|title=Ethnic Chinese in Contemporary Indonesia|author=Leo Suryadinata (editor)|via=Google Books|date=23 October 2008|accessdate=20 December 2017}}&lt;/ref&gt;
[[File:Pura Parahyangan Agung Jagatkartta, Candi Siliwangi Shrine.jpg|thumb|left|ဘိုဂေါမြို့ ပူရာ ပါရာယန်ဂန် အာဂွန်း ဂျာဂတ်ကာတာရှိ သီရိ ဘာဒူဂါ မဟာရာဂျာသို့ ရည်စူးဆောက်လုပ်ထားသော ဟိန္ဒူနတ်ကွန်း။ ဟိန္ဒူဘာသာသည် အင်ဒိုနီးရှား အနုပညာ နှင့် ယဉ်ကျေးမှုတွင် သက်ရောက်မှုနှင့် အမှတ်ထင်ကျန်ရစ်မှု ထင်ရှားစွာ ရှိသည်။]]

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသို့ ဟိန္ဒူဘာသာ၊ ဗုဒ္ဓဘာသာနှင့် အေဘရာဟမ် ဘာသာ မရောက်လာမီ အချိန်က အင်ဒိုနီးရှား ကျွန်းစုများတွင် နေထိုင်သူများသည် အော်စရိုနီးရှန်း လူမျိုးများ ကြားတွင် ထင်ရှားသော အန်နီမစ်ဆင် နှင့် ဒိုင်နမစ်ဆင်တို့ကို ယုံကြည်ကိုးကွယ်ကြသည်။&lt;ref name=&quot;Ooi&quot;/&gt; သူတို့သည် ဘိုးဘေးတို့၏ ဝိဉာဉ်များကို အလေးအမြတ်ထား ကိုးကွယ်ကြပြီး သဘာဝလွန် နတ်ဖြစ်သော ဟရန်ဆိုသော နတ်များသည် သစ်ပင်ကြီးများ၊ ကျောက်တုံးများ၊ သစ်တောများ၊ တောင်ကုန်းများ နှင့် မြင့်မြတ်သော နေရာများတွင် နေထိုင်ကြသည်ဟု ယုံကြည်ကြသည်။&lt;ref name=&quot;Ooi&quot;&gt;{{cite book|title=Southeast Asia: A historical encyclopedia, from Angkor Wat to East Timor (3 volume set)|url=https://archive.org/details/southeastasiahis00ooik|author=Ooi, Keat Gin (editor)|publisher=ABC-CLIO|date=2004|page=[https://archive.org/details/southeastasiahis00ooik/page/177 177]|isbn=978-1576077702}}&lt;/ref&gt; အင်ဒိုနီးရှား ရိုးရာယုံကြည်ကိုးကွယ်မှုများတွင် ဆူဒါးနိစ်လူမျိုးတို့၏ ဆွန်ဒါဝီဝီတန် ကိုးကွယ်မှု၊ ဒါယတ်လူမျိုးတို့၏ ကာဟာရင်ဂန်ကိုးကွယ်မှု၊ တိုရာဂျာလူမျိုးတို့၏ အာလွတ်တိုဒိုလို ကိုးကွယ်မှု၊ မာနူဆီလာ နှင့် နျူအာလူး လူမျိုးတို့၏ နောရပ်စ် ကိုးကွယ်မှု၊ ဘာတတ်လူမျိုးတို့၏ ပါမာလင်မ် ယုံကြည်မှု၊ ဂျားဗားလူမျိုးတို့၏ ကီဂျာဝမ် ကိုးကွယ်မှုတို့ ဖြစ်ကြသည်။ ထိုသို့သော ရိုးရာ ဓလေ့ထုံးတမ်း နှင့် ယုံကြည်မှုတို့သည် အခြားသော ဘာသာကိုးကွယ်မှုများ လက်ခံကျင့်သုံးကြသည့် အပေါ်တွင် သက်ရောက်ရိုက်ခတ်မှုရှိပြီး သာဓကပြစရာ လူ အများအပြားပင် ရှိသည်။ ဂျားဗားကျွန်းသားတို့၏ အဘန်ဂန်ဘာသာ၊ ဘာလီကျွန်းသားတို့၏ ဟိန္ဒူဘာသာ နှင့် ဒါယတ်လူမျိုးတို့၏ ခရစ်ယာန်ဘာသာတို့တွင် နဂိုရ်ရှိရင်းစွဲ ဘာသာ အတိုင်း မဟုတ်ပဲ ရိုးရာယုံကြည်မှုများနှင့် ပေါင်းစပ် ကျင့်သုံး ကိုးကွယ်ကြသည်ကို တွေ့ရသည်။ &lt;ref&gt;Magnis-Suseno, F. 1981, ''Javanese Ethics and World-View: The Javanese Idea of the Good Life'', PT Gramedia Pustaka Utama, Jakarta, 1997, pp.15–18 {{ISBN|979-605-406-X}}, {{cite web|url=http://www.state.gov/j/drl/rls/irf/2003/23829.htm|title=2003 International Religious Freedom Report|publisher=U.S. Department of State|date=2003|accessdate=13 January 2012|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120113150854/http://www.state.gov/j/drl/rls/irf/2003/23829.htm|archivedate=13 January 2012}}&lt;/ref&gt;

ဟိန္ဒူဘာသာ၏ လွှမ်းမိုးမှုသည် အင်ဒိုနီးရှား ကျွန်းစုများသို့ အေဒီ ၁ ရာစုခန့်ကပင် အစောဆုံး ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။ &lt;ref name=jgonda&gt;Jan Gonda, The Indian Religions in Pre-Islamic Indonesia and their survival in Bali, in {{Google books|X7YfAAAAIAAJ|Handbook of Oriental Studies. Section 3 Southeast Asia, Religions|page=1}}, pp. 1–54&lt;/ref&gt; အေဒီ ၁၃၀ ခုနှစ်ခန့်တွင် ဆူဒါးနိစ်လူမျိုးတို့၏ ဘုရင့်နိုင်ငံတော်ဖြစ်သော ဆလာကာနာဂါရ နိုင်ငံသည် အနောက်ဂျားဗားတွင် ပေါ်ထွန်းလာခဲ့ပြီး ကျွန်းစုများအတွင်း ပထမဆုံး အိန္ဒိယဆန်သော နိုင်ငံတော် အဖြစ် သမိုင်းတင်သော နိုင်ငံ ဖြစ်ကာ အိန္ဒိယာ ကုန်သည် တစ်ဦးမှ ဒေသခံ ဆူဒါးနိစ် မင်းသမီးတစ်ပါးနှင့် လက်ဆက်၍ ထူထောင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;Darsa, Undang A. 2004. &quot;Kropak 406; Carita Parahyangan dan Fragmen Carita Parahyangan&quot;, Makalah disampaikan dalam Kegiatan Bedah Naskah Kuna yang diselenggarakan oleh Balai Pengelolaan Museum Negeri Sri Baduga. Bandung-Jatinangor: Fakultas Sastra Universitas Padjadjaran: hlm. 1–23.&lt;/ref&gt; အေဒီ ၆ ရာစုခန့်တွင် ရောက်ရှိလာသော &lt;ref&gt;{{cite web|title=Buddhism in Indonesia|work=Buddha Dharma Education Association|publisher=Buddha Dharma Education Association|year=2005|url=http://www.buddhanet.net/e-learning/buddhistworld/indo-txt.htm|doi=|accessdate=3 October 2006}}&lt;/ref&gt; အင်ဒိုနီးရှားရှိ ဗုဒ္ဓဘာသာ သမိုင်းကြောင်းသည် ဟိန္ဒူဘာသာ သမိုင်းကြောင်းနှင့် နီးစပ်စွာ ဆက်နွယ်လျက် ရှိပြီး ဗုဒ္ဓဘာသာ ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ဆက်နွယ်နေသော ဧကရာဇ်နိုင်ငံတော်များ ထိုအချိန်ခန့်တွင် တည်ထောင်ခဲ့ကြသည်။ ထိုကျွန်းစုများ အတွင်း အင်အားကြီး၍ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုရှိသော မာဂျာပါဟစ်၊ ဆေးလန်ဒရာ၊ သီရိဝိဇယ နှင့် မာတာယမ် အစရှိသော ဟိန္ဒူ နှင့် ဗုဒ္ဓဘာသာ ဧကရာဇ်နိုင်ငံတော်များ တိုးတက်ခြင်း ပျက်သုဉ်းခြင်းတို့ကို မျက်ဝါးထင်ထင် တွေ့မြင်ခဲ့ရသည်။ လူများစုက မကိုးကွယ်ကြတော့သော်လည်း ဟိန္ဒူဘာသာ နှင့် ဗုဒ္ဓဘာသာတို့သည် အင်ဒိုနီးရှား၏ ယဉ်ကျေးမှုတွင် လွှမ်းမိုးမှု ဆက်လက် ရှိနေသေးသည် ကို တွေ့ရသည်။


ထိုကျွန်းစုများသို့ အစ္စလာမ်ဘာသာကို စတင်မိတ်ဆက်ခဲ့သည်မှာ ရှဖီး ဥပဒေသိပ္ပံပညာကျောင်းမှ အတွေးအခေါ်ကို စွဲကိုင်သော ဆွန်နီအစ္စလာမ်ဘာသာ ကိုးကွယ်သူ ကုန်သည်များ ပါဝင်သကဲ့သို့ အိန္ဒိယတိုက်ငယ် နှင့် အာရေဗျကျွန်းဆွယ် တောင်ပိုင်းမှ ဆူဖီအစ္စလာမ်ဘာသာ ကိုးကွယ်သူ ကုန်သည်များလည်း ပါဝင်သည်။ &lt;ref name=gbindonesia&gt;Gerhard Bowering et al. (2012), The Princeton Encyclopedia of Islamic Political Thought, Princeton University Press, {{ISBN|978-0691134840}}, pp. xvi&lt;/ref&gt; ဝါလီဆန်ဂါ အစ္စလာမ် သူတော်စင်များ၊ တရုတ်လူမျိုး စူးစမ်းရှာဖွေသူ ကျန်းဟီ နှင့် အချို့သော စူလတန်တို့၏ စစ်ပွဲများ အစရှိသော သာသနာပြုလုပ်ငန်းများကြောင့် အစ္စလာမ်ဘာသာ ပျံ့နှံ့မှုမှာ ပိုမိုမြန်ဆန်လာခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;Taufiq Tanasaldy, Regime Change and Ethnic Politics in Indonesia, Brill Academic, {{ISBN|978-9004263734}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Gerhard Bowering et al., The Princeton Encyclopedia of Islamic Political Thought, Princeton University Press, {{ISBN|978-0691134840}}&lt;/ref&gt; နေရာအတော်များများတွင် အစ္စလာမ်ဘာသာသည် အစ္စလာမ် မဟုတ်သော ဘာသာများ အပေါ်တွင် ဖုံးလွှမ်းခြင်း နှင့် ရောစပ်ခြင်းတို့ ဖြစ်ခဲ့သောကြောင့် နောက်ဆုံး ရလဒ်အနေနှင့် အများနှင့် မတူပဲ တမူထူးခြားသော အစ္စလာမ် ဘာသာ ပုံစံတစ်မျိုး ဖြစ်လာခဲ့သည်။ {{sfn|Ricklefs|1991|pp=12–14}} အထူးသဖြင့် အရှေ့အလယ်ပိုင်းတွင် အစ္စလာမ်ဘာသာကိုးကွယ်ပုံ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ပုံစံ မတူပေ။&lt;ref&gt;{{cite web|title=Indonesia - Bhineka Tunggal Ika|publisher=Centre Universitaire d'Informatique|url=http://cui.unige.ch/~luthi/download/indo.html|accessdate=20 October 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060914023845/http://cui.unige.ch/~luthi/download/indo.html|archivedate=14 September 2006}}&lt;/ref&gt; နိုင်ငံအတွင်း အစ္စလာမ်ဘာသာနှင့် ပတ်သက်သော တွေးခေါ်စဉ်းစားမှုများကို ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာကြည့်မည်ဆိုပါက အဓိက အစုကြီး နှစ်ခု အဖြစ် ခြုံငုံသုံးသပ် တွေ့မြင်နိုင်သည်။ ပထမ အစုမှာ ရှေးရိုးဝါဒကို နီးစပ်စွာ လိုက်နာသော်လည်း ယနေ့ခေတ် သင်ယူမှုများကိုပါ လက်ခံသည့် &quot;ခေတ်သစ်ဝါဒ&quot; နှင့် အင်ဒိုနီးရှား၏ အကြီးဆုံး လူထုဆိုင်ရာ ဘာသာရေး အဖွဲ့အစည်းကြီး နှစ်ခု ဖြစ်သည့် မူဟာမက်ဒီယာ နှင့် နာ့ဒ်လာတူး အူလမာ တို့မှ ကျောထောက်နောက်ခံပြုထားသော  ဒေသခံ ဘာသာရေး ခေါင်းဆောင်များနှင့် အစ္စလာမ် ဘာသာရေးကျောင်းများမှ ဆရာများ၏ ပြန်ဆိုမှု အတိုင်း လိုက်နာကျင့်သုံးသော &quot;ရိုးရာဝါဒ&quot; တို့ ဖြစ်ကြသည်။

[[File:Jakarta Cathedral During Mass.jpg|thumb|left|ဂျကာတာ ကက်သီဒရယ် ဘုရားကျောင်းရှိ လူစုလူဝေး ဝတ်ပြုခြင်း]]
ကက်သလစ်ဝါဒကို ကျွန်းစုများသို့ စတင်သယ်ယူလာခဲ့သည်မှာ ပေါ်တူဂီကုန်သည်များနှင့် ဂျေရှု ဖရန်စစ် ဇေဗီယာ အစရှိသော သာသနာပြုများဖြစ်ကာ ၎င်းတို့သည် ကျွန်းစုသို့ လာရောက်၍ ထောင်နှင့်ချီသော ဒေသခံများကို နှစ်ခြင်းခံပေးခဲ့ကြသည်။{{sfn|Ricklefs|1991|pp=25, 26, 28}}&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.sydneycatholic.org/events/pilgrimageofgrace/about.shtml|title=About St Francis Xavier|publisher=Catholic Archdiocese of Sydney|accessdate=5 July 2018|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121116164225/https://www.sydneycatholic.org/events/pilgrimageofgrace/about.shtml|archivedate=16 November 2012}}&lt;/ref&gt; သို့သော်လည်း ဒတ်ချ်တို့ အနေနှင့် စပိန်ကက်သလစ်တို့၏ အုပ်ချုပ်မှုအား နှစ် ၈၀ တိုင်အောင် တော်လှန်ခဲ့သဖြင့် ဒတ်ချ်အရှေ့အိန္ဒိယ ကုမ္ပဏီမှ ထိုဘာသာအား တားမြစ်ပိတ်ပင်ထားခြင်းနှင့် ဒတ်ချ်တို့အနေနှင့် မနှစ်မြို့သော တုံ့ပြန်မှုများရှိခြင်းတို့ကြောင့် ဘာသာရေးပျံ့နှံ့မှု အတွက် အခက်အခဲများနှင့် ရင်ဆိုင်ခဲ့ရသည်။ ယနေ့ခေတ် ဖလောရက်စ် ကျွန်းနေရာတွင် လာရန်တူကာ တော်ဝင်မင်းဆက်မှ ၁၆ ရာစုခန့်တွင် အရှေ့တောင်အာရှ၏ တစ်ခုတည်းသော ကက်သလစ် နိုင်ငံကို ထူထောင်ခဲ့ပြီး ပထမဆုံးသော ဘုရင်၏ အမည်မှာ လော်ရန်ဇိုဖြစ်သည်။ &lt;ref name=&quot;Larantuka&quot;&gt;{{cite web|url=http://iias.asia/sites/default/files/IIAS_NL47_2425.pdf|title=Raja Lorenzo II: A Catholic kingdom in the Dutch East Indies|author=Barnes, R.H.|publisher=University of Oxford|date=2008|accessdate=20 August 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170820034904/http://iias.asia/sites/default/files/IIAS_NL47_2425.pdf|archivedate=20 August 2017}}&lt;/ref&gt; ပရိုတက်စတင့်ဝါဒမှာမူ ဒတ်ချ်တို့၏ ကိုလိုနီခေတ် အတွင်း ကာလ်ဗီနစ် နှင့် လူသာရီယံတို့၏ သာသာနာပြုလုပ်ငန်းများကြောင့် တည်ရှိခဲ့သည်။.{{sfn|Ricklefs|1991|pp=28, 62}}{{sfn|Vickers|2005|p=22}}&lt;ref&gt;{{cite book|author=Goh, Robbie B.H.|title=Christianity in Southeast Asia|publisher=Institute of Southeast Asian Studies|page=80|isbn=978-981-230-297-7|year=2005}}&lt;/ref&gt; ထိုနှစ်ခုမှာ ထင်ရှားသော ကိုးကွယ်မှုများဖြစ်သော်လည်း အခြားသော ခရစ်ယာန်ဂိုဏ်းခွဲအများအပြားကို အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ အနှံ့အပြားတွင် တွေ့ရသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://reformiert-online.net/weltweit/64_eng.php|title=Indonesia - (Asia)|publisher=Reformed Online|accessdate=5 December 2006|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061205042413/http://reformiert-online.net/weltweit/64_eng.php|archivedate=5 December 2006}}&lt;/ref&gt; ၁၈၆၁ ခုနှစ်တွင် ဂျာမန် လူသာရီယံ သာသနာပြု လူးဝစ် အင်ဝါ နော်မန်ဆန်မှ တည်ထောင်ခဲ့သော ဘာတတ် ပရိုတက်စတင့် ခရစ်ယာန် ဘုရားကျောင်းတော်မှာ အကြီးဆုံး ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;Encyclopedia of Protestantism: 4-volume Set by Hans J. Hillerbrand, chapter on Indonesia, p. 337&lt;/ref&gt;
{{Clear}}

===ပညာရေးနှင့်ကျန်းမာရေး===
[[File:ITB 1.jpg|thumb|right|အနောက်ဂျားဗားရှိ ဘန်ဒေါင်းနည်းပညာ တက္ကသိုလ်]]
အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ ပညာရေးသည် ၁၂ နှစ် အထိ မသင်မနေရ ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://blogs.worldbank.org/education/awakening-indonesia-s-golden-generation-extending-compulsory-education-9-12-years|title=Awakening Indonesia's Golden Generation: Extending Compulsory Education from 9 to 12 Years|author=al-Samarrai, Samer; Cerdan-Infantes, Pedro|publisher=The World Bank Blog|date=9 March 2013|accessdate=10 October 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171010151231/http://blogs.worldbank.org/education/awakening-indonesia-s-golden-generation-extending-compulsory-education-9-12-years|archivedate=10 October 2017}}&lt;/ref&gt; မိဘများ အနေနှင့် အစိုးရမှ ဖွင့်လှစ်၍ ပညာရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှု ဝန်ကြီးဌာန လက်အောက်တွင်ရှိသော ဘာသာရေးနှင့် မဆက်နွယ်သည့် ကျောင်းများကို ရွေးချယ်နိုင် သကဲ့သို့ ဘာသာရေး ဦးစီးဌာနမှ ကြီးကြပ် ကွပ်ကဲသော ပုဂ္ဂလိက သို့မဟုတ် ပုဂ္ဂလိက တစ်ပိုင်း ဘာသာရေးကျောင်း (အထူးသဖြင့် အစ္စလာမ် ဘာသာ) များကိုလည်း ရွေးချယ်နိုင်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.lancaster.ac.uk/jais/volume/docs/vol14/v14_03_tan_047-062.pdf|title=Educative Tradition and Islamic Schools in Indonesia|author=Tan, Charlene|publisher=Nanyang Technological University|date=2014|accessdate=27 March 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160327141040/https://www.lancaster.ac.uk/jais/volume/docs/vol14/v14_03_tan_047-062.pdf|archivedate=27 March 2016}}&lt;/ref&gt; နိုင်ငံတော် သင်ရိုးညွှန်းတမ်း ပေါ်တွင် အခြေမခံသော အင်တာနေရှင်နယ် ကျောင်းများလည်း ရှိသည်။ ကျောင်းတက်ရောက်မှုနှုန်းမှာ မူလတန်းအတွက် ၉၀% (၂၀၁၅) ၊ အထက်တန်းအတွက် ၇၆% နှင့် တက္ကသိုလ် ကောလိပ်အဆင့်အတွက် ၂၄% ဖြစ်သည်။ စာတတ်မြောက်မှုနှုန်းမှာ ၉၅.၂၂ % ဖြစ်ပြီး အစိုးရမှ ဂျီဒီပီ၏ ၃.၅၉% အား ပညာရေးအတွက် သုံးစွဲခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://uis.unesco.org/en/country/ID|title=Indonesia: Education Expenditures|publisher=UNESCO Institute for Statistics|accessdate=21 August 2017}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် ပြည်နယ် နိုင်ငံပိုင် တက္ကသိုလ် ၁၁၈ ခု ရှိပြီး ပုဂ္ဂလိကပိုင် အဆင်မြင့်ပညာဆိုင်ရာ ကျောင်း ၁,၈၉၀ ခု ရှိသည်။ ၂၀၁၈ ခုနှစ် ကျူအက်စ် ကမ္ဘာ့တက္ကသိုလ် အဆင့်သတ်မှတ်ချက် စာရင်းအရ နိုင်ငံအတွင်း ထိပ်ဆုံးအဆင့် တက္ကသိုလ်များမှာ အင်ဒိုနီးရှားတက္ကသိုလ် (အဆင့် ၂၉၂)၊ ဘန်ဒေါင်း နည်းပညာတက္ကသိုလ် (အဆင့် ၃၅၉) နှင့် ဂတ်ဂျာ မာဒါ တက္ကသိုလ် (အဆင့် ၃၉၁) တို့ ဖြစ်ကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2019|title=QS World University Rankings|publisher=QS Top Universities|accessdate=19 June 2018}}&lt;/ref&gt; ထိုတက္ကသိုလ်အားလုံးမှာ ဂျားဗားကျွန်းပေါ်တွင် တည်ရှိပြီး အန်ဒါလပ် တက္ကသိုလ်တစ်ခုသာ ဂျားဗားပြင်ပရှိ ဦးဆောင်ဦးရွက် တက္ကသိုလ် တစ်ခု ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.gbgindonesia.com/en/education/directory/2015/andalas_university-unand/|title=Andalas University|publisher=Global Business Guide Indonesia|accessdate=8 November 2016|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161108083941/http://www.gbgindonesia.com/en/education/directory/2015/andalas_university-unand/|archivedate=8 November 2016}}&lt;/ref&gt;

၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် အစိုးရ၏ ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ အသုံးစရိတ်သည် ဂျီဒီပီ၏ ၂.၉၈% ရှိပြီး တစ်နှစ်လျှင် ၁၁.၇% တိုးတက်မည်ဟု ခန့်မှန်းကာ ၂၀၂၂ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄၇.၁ ဘီလီယံ အထိ ရောက်ရှိမည်ဟု ခန့်မှန်းသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://healthcareasiamagazine.com/healthcare/news/indonesias-healthcare-spending-balloon-to471b-2022|title=Indonesia's healthcare spending to balloon to$47.1b by 2022|publisher=Healthcare Asia|date=20 April 2018|accessdate=26 August 2018|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180826094828/https://healthcareasiamagazine.com/healthcare/news/indonesias-healthcare-spending-balloon-to471b-2022|archivedate=26 August 2018}}&lt;/ref&gt;နိုင်ငံသားများအား ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် အလုံးစုံ ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု ရရှိစေရန် ရည်ရွယ် စတင်ခဲ့သော နိုင်ငံတော် ကျန်းမာရေး အာမခံ အစီအစဉ်ဖြင့် ကာကွယ်စောင့်ရှောက်မှု ပေးထားသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.thejakartapost.com/news/2014/01/02/birth-indonesia-s-medicare-fasten-your-seatbelts.html|title=Birth of Indonesia’s ‘Medicare’: Fasten your seatbelts|author=Hasbullah Thabrany|publisher=The Jakarta Post|date=2 January 2014|accessdate=26 August 2018|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140110053307/http://www.thejakartapost.com/news/2014/01/02/birth-indonesia-s-medicare-fasten-your-seatbelts.html|archivedate=10 January 2014}}&lt;/ref&gt;ထိုအစီအစဉ်အရ နိုင်ငံသားများသည် အများပြည်သူဆိုင်ရာ ကျန်းမာရေး ဝန်ဆောင်မှု အများအပြားကို ရရှိကြသကဲ့သို့ ထိုအစီအစဉ်သို့ ပါဝင်ပူးပေါင်းသော ပုဂ္ဂလိက အဖွဲ့အစည်းများမှ ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှုများကိုလည်း ရရှိကြသည်။ လတ်တလော ဆယ်စုနှစ်များတွင် ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ ညွှန်းကိန်းများသည် သိသာစွာ တိုးတက်လာခဲ့ပြီး ၁၉၉၀ ခုနှစ်တွင် လူတစ်ဦးချင်း သက်တမ်းမှာ ၆၃ နှစ်ရှိရာမှ ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် ၇၁ နှစ် သို့လည်းကောင်း၊ ကလေးသူငယ် သေဆုံးမှုနှုန်းမှာ ၁၉၉၀ ခုနှစ်တွင် ကလေး ၁,၀၀၀ လျှင် ၈၄ ယောက်မှ ၂၀၁၅ တွင် ကလေး ၁,၀၀၀ လျှင် ၂၇ ယောက်သို့ လည်းကောင်း တိုးတက်လာခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/254716/1/9789290225164-eng.pdf|title=The Republic of Indonesia Health System Review|publisher=Asia Pacific Observatory on Health Systems and Policies|date=2017|accessdate=12 January 2018|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170329065801/http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/254716/1/9789290225164-eng.pdf|archivedate=29 March 2017}}&lt;/ref&gt; သို့သော်လည်း အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် မိခင်နှင့် ကလေးဆိုင်ရာ ကျန်းမာရေး၊ လေထုအရည်အသွေး နိမ့်ကျမှု၊ အာဟာရ ချိုတဲ့မှု၊ ဆေးလိပ်သောက်နှုန်း မြင့်မားမှု နှင့် ကူးစက်ရောဂါများ အစရှိသော ကျန်းမာရေး ဆိုင်ရာ စိန်ခေါ်မှုများကို ကြုံတွေ့နေရဆဲ ဖြစ်သည်။

===ပြဿနာများ===
အင်ဒိုနီးရှား လူဦးရေ၏ ၈၀% သည် ကျွန်းစုများ၏ အနောက်ဘက်ပိုင်းတွင် နေထိုင်ကြပြီး&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://crawford.anu.edu.au/acde/ip/pdf/lpem/2011/Zulfan_2011.pdf|title=Routine Violence in Java, Indonesia: Neo-Malthusian and Social Justice Perspectives|author=Tadjoeddin, Mohammad Zulfan; Chowdury, Anis; Murshed, Syed Mansoob|date=October 2010|accessdate=10 October 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171010152048/https://crawford.anu.edu.au/acde/ip/pdf/lpem/2011/Zulfan_2011.pdf|archivedate=10 October 2017}}&lt;/ref&gt; ၎င်းတို့သည် နိုင်ငံ၏ အခြားအပိုင်းများနှင့် ယှဉ်လျှင် တိုးတက်မှုနှေးကွေးသည်။ ထို့အတွက်ကြောင့် လူဦးရေသိပ်သည်းသော ကျွန်းများနှင့် စီးပွားရေး ဗဟိုဌာနများ (ဆူမတြာ နှင့် ဂျားဗား) သည် လူဦးရေ ကျဲပါးပြီး အခွင့်အလမ်းမရှိသော ဒေသများ (မာလူကူး နှင့် ပါပူးအား) နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ချမ်းသာကြွယ်ဝမှု၊ အလုပ်လက်မဲ့နှုန်း နှင့် ကျန်းမာရေးတို့တွင် ကွာခြားမှု များစွာ ရှိသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://papuaweb.org/dlib/s123/upton/_phd.pdf|title=The impact of migration on the people of Papua, Indonesia: A historical demographic analysis|author=Upton, Stuart|publisher=University of New South Wales|date=January 2009|accessdate=10 May 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170510073548/http://papuaweb.org/dlib/s123/upton/_phd.pdf|archivedate=10 May 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.worldbank.org/en/news/feature/2015/12/08/indonesia-rising-divide|title=Indonesia's Rising Divide|publisher=World Bank|date=7 December 2015|accessdate=14 December 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161214162710/http://www.worldbank.org/en/news/feature/2015/12/08/indonesia-rising-divide|archivedate=14 December 2016}}&lt;/ref&gt; ကိုလိုနီခေတ်မှ အစပြုခဲ့သော လူမျိုးရေးမုန်းတီးမှု အထူးသဖြင့် အင်ဒိုနီးရှားတရုတ်လူမျိုးတို့ အပေါ်တွင် ရှိသော လူမျိုးရေးမုန်းတီးမှုသည် ယနေ့တိုင်အောင် ရှိနေသေးသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.justice.gov/sites/default/files/eoir/legacy/2013/11/07/IDN103410.E.pdf|title=Indonesia: The population of Chinese Indonesians and Chinese Christians in the Sulawesi provinces and the cities of Medan and Banda Aceh; incidents of violence and state protection available|publisher=Immigration and Refugee Board of Canada|date=17 March 2010|accessdate=10 October 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171010151231/https://www.justice.gov/sites/default/files/eoir/legacy/2013/11/07/IDN103410.E.pdf|archivedate=10 October 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal|author=Setijadi, Charlotte|title=Ethnic Chinese in Contemporary Indonesia: Changing Identity Politics and the Paradox of Sinification|journal=ISEAS Perspective|date=17 March 2016|volume=12|issue=2016|issn=2335-6677}}&lt;/ref&gt; ဘာသာရေးနှင့်ဆိုင်သော ဆတ်ဆတ်ထိ မခံမှုမှာ နိုင်ငံအတွင်းရှိ လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ စရိုက်လက္ခဏာအဖြစ် ကြာမြင့်စွာကတည်းကပင် ရှိခဲ့သည်။ ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် ဂျကာတာ၏ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူး တရုတ်လူမျိုး ခရစ်ယာန်ဘာသာကိုးကွယ်သူ ဘာဆူကီ တာဟာဂျာ ပါနာမား အား ဘာသာရေးစော်ကားမှုဖြင့် အပြစ်ရှိကြောင်း ထင်ရှားသဖြင့် တရားရုံးမှ ထောင်ဒဏ် ၂ နှစ် ချမှတ်ခဲ့သည်။ &lt;ref name=&quot;intolerance&quot;/&gt; လိင်တူချစ်သူကိစ္စများသည်လည်း အင်ဒိုနီးရှားတွင် လတ်တလော အာရုံစိုက်စရာ ကိစ္စတစ်ခု ဖြစ်လာနေသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/01/27/dispatches-lgbt-backlash-indonesia|title=Dispatches: LGBT Backlash in Indonesia|author=Knight, Kyle|publisher=Human Rights Watch|date=27 January 2016|accessdate=31 January 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170131085818/https://www.hrw.org/news/2016/01/27/dispatches-lgbt-backlash-indonesia|archivedate=31 January 2017}}&lt;/ref&gt; လိင်တူချစ်သူကိစ္စသည် နိုင်ငံ၏ နေရာအတော်များများတွင် တရားဝင် ဖြစ်သော်လည်း အာချေး နှင့် တောင်ဆူမတ်တြာတွင် တရားမဝင်ပေ။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-39945651|title=Indonesia's Aceh: Two gay men sentenced to 85 lashes|publisher=BBC|date=17 May 2017|accessdate=7 April 2018|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170823035156/http://www.bbc.com/news/world-asia-39945651|archivedate=23 August 2017}}&lt;/ref&gt; လိင်တူချစ်သူများနှင့် ၎င်းတို့အတွက် အခွင့်အရေး လှုပ်ရှားသူများသည် ပြင်းထန်သော ဆန့်ကျင်မှု၊ ခြိမ်းခြောက်မှုနှင့် ခွဲခြားဆက်ဆံမှုများ ခံကြရပြီး အချို့ကိစ္စများတွင် အာဏာပိုင်များကိုယ်တိုင် ပါဝင်ပတ်သက်လျက် ရှိသည်။ &lt;ref name=&quot;intolerance&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.abc.net.au/news/2018-02-07/indonesia-intolerance-making-inroads-un-human-rights-chief-warns/9406554|title=UN rights chief warns 'intolerance' and political extremism making inroads in Indonesia|author=Harvey, Adam|publisher=ABC News|date=7 February 2018|accessdate=21 April 2018|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180210225538/http://www.abc.net.au/news/2018-02-07/indonesia-intolerance-making-inroads-un-human-rights-chief-warns/9406554|archivedate=10 February 2018}}&lt;/ref&gt;

== ယဉ်ကျေးမှု ==
[[File:BilanSina1.jpg|thumb|ဖလောရက်စ်ကျွန်း ဝါတူဘလာပီရှိ ကချေသည်များကို ရိုးရာဝတ်စုံများဖြင့် တွေ့ရပုံ]]
အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် ယဉ်ကျေးမှုမျိုးစုံ၊ ဘာသာစကားမျိုးစုံနှင့် လူမျိုးပေါင်းစုံ ရှိသော လူ့အဖွဲ့အစည်းဖြစ်သည်။ &lt;ref name=&quot;Expat&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;ethnologue&quot;/&gt;  လူမျိုးစု တစ်ခုတိုင်းစီတွင် ၎င်းတို့၏ ကိုယ်ပိုင် ထုံးတမ်းစဉ်လာများ၊ အနုပညာများ၊ ဟင်းလျာများ၊ ရိုးရာဝတ်စုံများ နှင့် ဘာသာစကားတို့ ရှိသည်။&lt;ref name=&quot;demografi.bps.go.id&quot;&gt;{{cite web|url=http://demografi.bps.go.id/phpFileTree/bahan/kumpulan_tugas_mobilitas_pak_chotib/Kelompok_1/Referensi/Jill_Forshee_Culture_and_Customs_of_Indonesia_Culture_and_Customs_of_Asia__2006.pdf|title=Culture and Customs of Indonesia|author=Jill Forshee|publisher=Greenwood Press|date=2006|accessdate=10 October 2017|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171010152700/http://demografi.bps.go.id/phpFileTree/bahan/kumpulan_tugas_mobilitas_pak_chotib/Kelompok_1/Referensi/Jill_Forshee_Culture_and_Customs_of_Indonesia_Culture_and_Customs_of_Asia__2006.pdf|archivedate=10 October 2017}}&lt;/ref&gt; ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ စရိုက်လက္ခဏာတို့သည် ရာစုနှစ်ပေါင်းများစွာ အတွင်း တိုးတက်လာခဲ့ပြီး အိန္ဒိယ၊ အာရပ်၊ တရုတ်နှင့် ဥရောပတို့မှ မြစ်ဖျားခံသော ယဉ်ကျေးမှုတို့၏ လွှမ်းမိုးခြင်းကို ခံရပြီး ထို့အတွက်ကြောင့် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ ရိုးရာများမှာ ဟိန္ဒူဘာသာ၊ ဗုဒ္ဓဘာသာ၊ ကွန်ဖြူးရှပ်ဘာသာ၊ အစ္စလာမ်ဘာသာ နှင့် ခရစ်ယာန်ဘာသာ အပါအဝင် ဘာသာတရားပေါင်း မြောက်များစွာ၏ လွှမ်းမိုးမှုမှ များစွာ သက်ရောက်မှု ရှိသည်။ &lt;ref&gt;{{cite encyclopedia|author=Henley, David|title=The Wiley Blackwell Encyclopedia of Race, Ethnicity, and Nationalism|date=2015|url=http://onlinelibrary.wiley.com/resolve/doi?DOI=10.1002/9781118663202.wberen460|encyclopedia=The Wiley Blackwell Encyclopedia of Race, Ethnicity, and Nationalism|pages=1–7|publisher=John Wiley &amp; Sons, Inc.|doi=10.1002/9781118663202.wberen460|chapter=Indonesia|isbn=9781118663202}}&lt;/ref&gt;ရလဒ်အနေနှင့် ရှုပ်ထွေးပြီး သီးသန့်ဖြစ်သော ယဉ်ကျေးမှု အရောအနှော ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့ကာ မူလပထမ ဒေသရင်း ယဉ်ကျေးမှုတို့မှ ကွဲပြားခြားနားသွားသည်။ အင်ဒိုနီးရှားသည် လက်ရှိတွင် ယူနက်စကို၏ အကောင်အထည် ပြ၍မရသော ယဉ်ကျေးမှု အမွေအနှစ် စာရင်းတွင် ၉ ခု ပါဝင်လျက် ရှိပြီး ၎င်းတို့တွင် ဝါရန်ရုပ်သေးပြဇာတ်၊ ကရစ်ဓား၊ ပါတိတ်၊ အင်ဒိုနီးရှား ပါတိတ် ဖန်တီးရန်လိုအပ်သော ပညာရေးနှင့် သင်ကြားရေး၊ အန်ကလောင်း တူရိယာ၊ ဆာမန် အက၊ နိုကန်အိတ် နှင့် ဘာလီအက၏ မျိုးကွဲ ၃ မျိုးတို့ ပါဝင်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://ich.unesco.org/en/state/indonesia-ID?info=elements-on-the-lists|title=Indonesia - Intangible heritage, cultural sector|publisher=UNESCO|accessdate=21 December 2017}}&lt;/ref&gt;

===အနုပညာနှင့် ဗိသုကာပညာ===
[[File:Balinese Cockfighting.jpg|thumb|left|ကြက်တိုက်နေပုံကို ဖော်ပြထားသော ရိုးရာဘာလီပန်းချီကား]]
အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ အနုပညာတွင် ရာစုနှစ်များစွာအား ဖြတ်သန်းထွန်းကားလာသော သက်တမ်းရင့် အနုပညာနှင့် လတ်တလော ဖော်ထုတ်ခဲ့ကြသော ခေတ်ပြိုင်အနုပညာတို့ ပါဝင်သည်။ ဒေသတွင်း အရင်းခံ အနုပညာများကို မကြာခဏ ဆိုသလို တွေ့ရလေ့ရှိသော်လည်း အင်ဒိုနီးရှား အနုပညာသည် နိုင်ငံရပ်ခြားမှ လွှမ်းမိုးမှုများ ပါဝင်စီးဆင်းလျက် ရှိပြီး အထူးသဖြင့် အိန္ဒိယ၊ အာရပ်ကမ္ဘာ၊ တရုတ် နှင့် ဥရောပတို့မှ လွှမ်းမိုးမှုများပါဝင်သည်။ ရာစုနှစ်ပေါင်းများစွာ ဆက်သွယ်မှု နှင့် ထိတွေ့မှုတို့ကြောင့်ဖြစ်သလို မကြာခဏဆိုသလိုပင် ကုန်သွယ်မှု၏ တွန်းအားလည်း ပါဝင်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.expat.or.id/info/artshandicrafts-indonesia.html|title=Indonesian Arts and Crafts|publisher=Living in Indonesia: A site for expats|accessdate=27 December 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161227203136/http://www.expat.or.id/info/artshandicrafts-indonesia.html|archivedate=27 December 2016}}&lt;/ref&gt; ပန်းချီအနုပညာသည် ဘာလီတွင် ထွန်းကားပြီး ဘာလီကျွန်းသားများမှာ ၎င်းတို့၏ အနုပညာမြောက်မှု အတွက် ကျော်ကြားသည်။ &lt;ref name=&quot;BaliPaint&quot;&gt;{{cite web|url=http://aclhs-web-pro-1.ucc.usyd.edu.au/HEURIST_FILESTORE/balipaintings/Forgecataloguesinglefile.pdf|title=Balinese Traditional Paintings|author=Forge, Anthony|publisher=The Australian Museum|date=1978|accessdate=20 December 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161220200212/http://aclhs-web-pro-1.ucc.usyd.edu.au/HEURIST_FILESTORE/balipaintings/Forgecataloguesinglefile.pdf|archivedate=20 December 2016}}&lt;/ref&gt;၎င်းတို့၏ ပန်းချီ ယဉ်ကျေးမှုသည် ဂန္ထဝင် ကာမာဆန် နှင့် ဝါယံ စတိုင်လ် သရုပ်ဖော် ပုံပြောခြင်း တို့မှ အစပြုခဲ့ပြီး အရှေ့ဂျားဗားရှိ ကန်ဒီခေါ် ဘာသာရေးဆိုင်ရာ ဘုရားပုထိုးများတွင် တွေ့ရသော သရုပ်ဖော်အနုပညာမှ ဆင့်ပွားထားခြင်း ဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot;BaliPaint&quot;/&gt; ထိုပန်းချီများသည် အလွန်တက်ကြွလှုပ်ရှားရှိနေသော်လည်း အသေးစိတ် ရှုပ်ထွေးသော အနုပညာဖြစ်ကာ အပူပိုင်းပုံစံရှိသော ဘာရော့ခ်ရိုးရာပန်းချီနှင့် ဆင်တူသည်။ &lt;ref name=&quot;BaliPaint&quot;/&gt;

အင်ဒိုနီးရှားတွင် ဧရာမကျောက်တုံးပန်းပုများကို နေရာအချို့၌ ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://indonesia.gr/indonesian-culture-arts-and-traditions/|title=Indonesian Culture; Arts and Tradition|publisher=Embassy of Indonesia, Athens|date=30 September 2010|accessdate=26 December 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161226171504/http://indonesia.gr/indonesian-culture-arts-and-traditions/|archivedate=26 December 2016}}&lt;/ref&gt; နောက်ဆက်တွဲအနေနှင့် လူမျိုးစု အနုပညာများမှာ နိုင်အပ်စ်လူမျိုး၊ ဘာတတ်လူမျိုး၊ အက်စမတ်လူမျိုး၊ ဒါယတ်လူမျိုးနှင့် တိုရာဂျာလူမျိုးတို့၏ ယဉ်ကျေးမှုများအတွင်း ဖွံ့ဖြိုးထွန်းကားခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://indonesia.gr/indonesian-culture-arts-and-traditions/|title=Indonesian Culture; Arts and Tradition|publisher=Embassy of Indonesia, Athens|date=30 September 2010|accessdate=26 December 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161226171504/http://indonesia.gr/indonesian-culture-arts-and-traditions/|archivedate=26 December 2016}}&lt;/ref&gt; ထိုလူမျိုးစုများ အတွင်း ပန်းပုထုရန် အတွက် သစ်သားနှင့် ကျောက်တုံးတို့ကို အမြဲဆိုသလိုပင် အသုံးပြုလေ့ ရှိကြသည်။ ၈ ရာစုနှင့် ၁၅ ရာစု အတွင်းတွင် ဂျာဗား ယဉ်ကျေးမှုလောကသည် အသေးစိတ်သော ကျောက်တုံးပန်းပုထုခြင်း နှင့် ဗိသုကာပညာတို့တွင် တိုးတက်ထွန်းကားလာခဲ့ပြီး ဟိန္ဒူ-ဗုဒ္ဓဘာသာ ဒါမစ် ယဉ်ကျေးမှုလောက၏ လွှမ်းမိုးမှုများလည်း ပါဝင်သည်။ [[ဗောရောဗုဓော]] ဘုရား နှင့် ပရမ်ဘာနမ် တို့သည် ထိုအနုပညာအတွက် ထင်ရှားသော ဥပမာများ ဖြစ်ကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://whc.unesco.org/en/list/592|title=Borobudur Temple Compounds|publisher=UNESCO World Heritage Centre|accessdate=10 October 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171010150711/http://whc.unesco.org/en/list/592|archivedate=10 October 2017}}&lt;/ref&gt;

[[File:Traditional Toraja House.JPG|thumb|တိုရာဂျန်ရွာ တစ်ခုရှိ တောင်ကိုနန်အိမ်များရှိသော လမ်းတစ်လမ်း]]
အနုပညာကဲ့သို့ပင် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ ဗိသုကာပညာသည်လည်း နိုင်ငံရပ်ခြားမှ လွှမ်းမိုးမှုများ ပါဝင်နေ၍ ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ အပြောင်းအလဲများဖြစ်ပေါ်စေပြီး အဆောက်အဦးများ၏ စတိုင်လ်နှင့် နည်းစနစ်တို့ပေါ်တွင် သက်ရောက်မှုများ ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ အထင်ရှားဆုံး လွှမ်းမိုးမှုမှာ အစဉ်အဆက်အားဖြင့် အိန္ဒိယတို့၏ ယဉ်ကျေးမှုဖြစ်သော်လည်း တရုတ်၊ အာရပ် နှင့် ဥရောပတို့၏ လွှမ်းမိုးမှုမှာလည်း အရေးပါသည်။ ရိုးရာ လက်သမားပညာ၊ ပန်းရန်ပညာ၊ ကျောက်ဆစ် နှင့် သစ်သား ထွင်းထုခြင်း နည်းစနစ် နှင့် တန်ဆာဆင်မှုများမှာ ရိုးရာနည်းဖြင့် တည်ဆောက်ထားသော ဗိသုကာပညာများ တွင် အများအပြား ပေါ်ထွန်းလာခဲ့ပြီး ရိုးရာအိမ်စတိုင် အများအပြား ထွန်းကားလာခဲ့သည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ အတွင်းရှိ လူမျိုးစု အမျိုးမျိုး တို့၏ ရိုးရာအိမ်များနှင့် အခြေချ နေထိုင်မှုများမှာ အလွန်အမင်း ကွဲပြားခြားနားပြီး လူမျိုးစုတစ်ခုချင်းစီတွင် သီးသန့် သမိုင်းကြောင်း ရှိခဲ့သည်။ ထိုအိမ်များသည် ကျေးရွာတစ်ခုအဖြစ်ပေါင်းစုနေစေသော ဓလေ့ထုံးတမ်းများ၊ လူမှုဆက်ဆံရေးများ၊ ရိုးရာဥပဒေများ နှင့် ဘာသာတရားများ စုစည်းနေသော ကွန်ယက်၏ ဗဟိုချက်မပင် ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite book|title=Indonesian Houses: Tradition and Transformation in Vernacular Architecture|editor1=Reimar Schefold|editor2=P. Nas|editor3=Gaudenz Domenig|page=5|publisher=NUS Press|year=2004|isbn=978-9971-69-292-6|url=https://books.google.com/?id=Oup15S3lTDAC}}&lt;/ref&gt;ဥပမာအားဖြင့် တိုရာဂျာ တို့၏ တောင်ကိုနန်အိမ်များ၊ မိနန်ကာဘောင်း တို့၏ ရူးမားဂါဒန် စံအိမ်များ နှင့် ရန်ကျန်း စပါးကျီများ၊ ဂျော့ဂလိုစတိုင်လ် အမိုးများ ပါဝင်သော ဂျားဗားစတိုင်လ် ပန်ဒိုပို မဏ္ဍပ်များ၊ ဒါရပ်လူမျိုးတို့၏ အိမ်ရှည်များ၊ အမျိုးမျိုးသော မလေးအိမ် များ၊ ဘာလီအိမ်များ နှင့် ပုထိုးများ အပြင် စတိုင်လ် အမျိုးမျိုးရှိသော စပါးကျီများ ပါဝင်သည်။


===ဂီတနှင့်အက===
{{multiple image|align=left|perrow=2|total_width=275
|image1=Gamelan Player 1.JPG
|image2=Angklung-arumba.jpg
|image3=Tari Pendet.jpg
|image4=Jaipongan Bunga Tanjung 02.jpg
|footer=အင်ဒိုနီးရှား ဂီတနှင့် အက။ ထိပ်ဆုံးမှစ၍ လက်ယာရစ်။ ဂါမီလန်းတူရိယာ တီးခတ်နေသူ၊ အန်းကလုံး တူရိယာ၊ ဆူဒါးနိစ်တို့၏ ဂျိုင်းပုံဂန် မိုဂျန် ပရီယန်ဂန် အက၊ ဘာလီတို့၏ ပန်ဒတ် အက}}
အင်ဒိုနီးရှား၏ ဂီတသည် သမိုင်းမှတ်တမ်းများ မရှိခင် အချိန်ကပင် ရှိခဲ့သည်။ အမျိုးမျိုးသော ရှေးဦးမူလနေ လူမျိုးစုတို့သည် ၎င်းတို့၏ ရိုးရာဓလေ့များတွင် တူရိယာပစ္စည်းများနှင့် တွဲဖက်သီဆိုရသော ရွတ်ဖတ်မှု နှင့် တေးသီချင်းများကို ထည့်သွင်းထားခဲ့သည်။ အင်ဒိုနီးရှားရိုးရာ တူရိယာများအား ဥပမာ အနေနှင့် ပြရမည် ဆိုပါက အန်းကလောင်း ခေါ် ဝါးဆစ်ဝိုင်း၊ ကာဆာပီ ဆူလင်း ခေါ် ရိုးရာမိကျောင်း တူရိယာ နှင့် ပုလွေ တွဲဖက် တီးမှုတ်မှု၊ ဆီတာရန် ဂီတ၊ မောင်း၊ ဂါးမီလန်း ခေါ် ကြေးမောင်းဝိုင်း၊ ဒီဂေါင်း၊ ကီဗျာမောင်း၊ ဘန်ဘောင်း၊ တာလန်ပေါင်း၊ ကူလင်တန် နှင့် ဆဆန်ဒိုတို့ ပါဝင်သည်။ အင်ဒိုနီးရှားတွင် ဂီတ အမျိုးအစား အမျိုးမျိုး ကွဲပြားနေမှုမှာ အင်ဒိုနီးရှား ပြည်သူတို့၏ ဂီတပိုင်းဆိုင်ရာ ဆန်းသစ်တီထွင်မှုနှင့် နောက်ဆက်တွဲပါလာသည့် နိုင်ငံခြား လွှမ်းမိုးမှုများ နှင့် ယဉ်ကျေးမှုချင်း ထိတွေ့ခြင်းတို့ကြောင့် ဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့တွင် အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသမှ ဂမ်းဘတ်စ် နှင့် ကာဆီဒါ &lt;ref&gt;{{cite book|editor-last=Harnish|editor1-first=David|editor2-last=Rasmussen|editor2-first=Anne|year=2011|title=Divine Inspirations: Music and Islam in Indonesia|publisher=Oxford University Press}}&lt;/ref&gt;၊ ပေါ်တူဂီမှ ကီရောင်ကောင်း&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.thejakartapost.com/news/2011/06/15/%E2%80%98keroncong%E2%80%99-freedom-music-portuguese-descendants.html|title='Keroncong': Freedom music from Portuguese descendants|publisher=The Jakarta Post|date=16 June 2011|accessdate=23 September 2015|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150923061057/http://www.thejakartapost.com/news/2011/06/15/%E2%80%98keroncong%E2%80%99-freedom-music-portuguese-descendants.html|archivedate=23 September 2015}}&lt;/ref&gt; နှင့် အင်ဒိုနီးရှားတွင် ရေပန်းအစားဆုံးဖြစ်ပြီး ဟိန္ဒီ နှင့် မလေးသံစုံတီးဝိုင်းတို့မှ လွှမ်းမိုးမှုများ ပါဝင်နေသာ ဒန်ဒတ် ဂီတ တို့ ဖြစ်ကြသည်။ &lt;ref&gt;{{cite book|author-link=Ariel Heryanto|author=Heryanto, Ariel|year=2008|title=Popular Culture in Indonesia: Fluid Identities in Post-Authoritarian Politics|publisher=Routledge}}&lt;/ref&gt; ယနေ့တွင် အင်ဒိုနီးရှား ဂီတလုပ်ငန်းသည် နိုင်ငံအဝှမ်း ရေပန်းစားရုံမျှသာ မကဘဲ ဒေသတွင်း ယဉ်ကျေးမှုတူညီသည့် အပြင် အင်ဒိုနီးရှား ဘာသာစကား နှင့် မလေးဘာသာစကားတို့မှာ ဆင်တူသဖြင့် မလေးရှား၊ စင်ကာပူနှင့် ဘရူနိုင်း နိုင်ငံတို့တွင်လည်း ထင်ရှားကျော်ကြားသည်။

နိုင်ငံ၏ ရှုပ်ထွေးလှသော သမိုင်းကြောင်းကြောင့် အင်ဒိုနီးရှားတွင် အကပုံစံအမျိုးမျိုး ကွဲပြားသည်။ နိုင်ငံအတွင်း မူလပထမ အကအမျိုးအစား ၃,၀၀၀ ကျော် ရှိသည်။ ပညာရှင်များက ထိုအကများသည် ရိုးရာဓလေ့ထုံးတမ်းများ နှင့် ဘာသာရေးဆိုင်ရာ ပူဇော်မှုများမှ စတင်ခဲ့သည်ဟု ယုံကြည်ထားကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://indonesia-tourism.com/general/theatre.html|title=Indonesia Tourism : The Dance and Theater in the Archipelago|publisher=Indonesia Tourism|accessdate=24 November 2010|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101124083455/http://indonesia-tourism.com/general/theatre.html|archivedate=24 November 2010}}&lt;/ref&gt; ထိုအကများတွင် စစ်ပွဲအက၊ စုန်းကုဆရာဝန် အက နှင့် မိုးခေါ်အကတို့ အပြင် ဟူဒေါက် ကဲ့သို့သော စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးနှင့်သက်ဆိုင်သော ဓလေ့ထုံးတမ်း များ ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံအတွင်း အကများကို ခေတ် ၃ ခေတ်မှ လွှမ်းမိုးခဲ့ပြီး ၎င်းတို့မှာ သမိုင်းမတင်မီခေတ် နှင့် လူမျိုးစုခေတ်၊ ဟိန္ဒူ-ဗုဒ္ဓဘာသာခေတ်၊ အစ္စလာမ်ခေတ် တို့ ဖြစ်ကြသည်။ လတ်တလော အချိန်များတွင် ခေတ်ပေါ်အကများကိုလည်း ပွဲလမ်းသဘင်များတွင် ကခုန်ကြပြီး ဂီတဖျော်ဖြေပွဲ များနှင့် ဖျော်ဖြေဧည့်ခံပွဲကဲ့သို့သော ပွဲများတွင် ကခုန်ကြခြင်း ဖြစ်သည်။ အနောက်တိုင်းယဉ်ကျေးမှု၏ လွှမ်းမိုးခြင်းကြောင့် အင်ဒိုနီးရှားလူငယ်များကြားတွင် မြို့ပြလူငယ် အကများဖြစ်သော လမ်းမပေါ်တွင် ကခုန်ခြင်းများ ခေတ်စားလာခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ရိုးရာအကများဖြစ်သော ဂျားဗားအက၊ ဆူဒါးနိစ်အက၊ မိနန်အက၊ ဘာလီအက နှင့် ဆာမန် အကတို့ကိုလည်း လှုပ်ရှားတက်ကြွနေသော ရိုးရာ ယဉ်ကျေးမှုအဖြစ် ဆက်လက်ကခုန်ဆဲဖြစ်သည်။ 
{{clear}}

===အဝတ်အစား===
[[File:COLLECTIE TROPENMUSEUM Katoenen wikkelrok met geometrisch patroon TMnr 5713-2.jpg|thumb|left|200px|အင်ဒိုနီးရှား ပါတိတ်]]
အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင် နိုင်ငံ၏ ရှည်လျား ရှုပ်ထွေးပြီး ယဉ်ကျေးမှုထွန်းကားသည့် သမိုင်းကြောင်းကြောင့်  အမျိုးမျိုးသော စတိုင်လ်ရှိသည့် အဝတ်အစားများ ရှိသည်။ ၎င်း၏ အမျိုးသားဝတ်စုံသည် ဒေသရင်းနေ ယဉ်ကျေးမှု နှင့် ရိုးရာ အဝတ်အစားဆိုင်ရာ ယဉ်ကျေးမှုမှ ပြောင်းလဲပေါ်ပေါက်လာခြင်း ဖြစ်သည်။ ဂျားဗားကျွန်းသည် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှု ဆိုင်ရာ အချက်အချာနေရာ ဖြစ်လာသည့် အချိန်မှစ၍ ဂျားဗား ပါတိတ် နှင့် ကီဘာရာ&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://news.xinhuanet.com/english2010/indepth/2011-11/16/c_131249994.htm|title=Cultural feast at ASEAN Fair|author=Ziyi, Xia|publisher=Xinhua|date=16 November 2011|accessdate=|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111219173602/http://news.xinhuanet.com/english2010/indepth/2011-11/16/c_131249994.htm|archivedate=19 December 2011}}&lt;/ref&gt; တို့သည် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ လူသိအများဆုံး အမျိုးသား ဝတ်စုံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ထိုဝတ်စုံမှာ မူလက ဂျားဗားတို့နှင့်သာ သက်ဆိုင်သည် မဟုတ်ပဲ ဆူဒါးနိစ် နှင့် ဘာလီ တို့နှင့်လည်း ပတ်သက်လျက် ရှိသည်။ &lt;ref name=&quot;ReferenceA&quot;&gt;Jill Forshee, ''Culture and customs of Indonesia'', Greenwood Publishing Group: 2006: {{ISBN|0-313-33339-4}}. 237 pages&lt;/ref&gt; ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် ပါတိတ်အား ယူနက်စကိုမှ လူသားတို့၏ ပါးစပ်နှင့် လက်ဆုပ်လက်ကိုင်ပြ၍မရသော အမွေအနှစ်တို့၏ အကောင်းမွန်ဆုံးအရာ တစ်ခု အဖြစ် အသိအမှတ်ပြုခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://ich.unesco.org/en/RL/indonesian-batik-00170|title=Indonesian Batik|publisher=UNESCO|date=2009|accessdate=12 October 2014}}&lt;/ref&gt;

နိုင်ငံအတွင်းရှိ ပြည်နယ်တစ်ခုချင်းစီတွင် ၎င်းတို့၏ ရိုးရာဝတ်စုံ သီးသန့် ရှိပြီး &lt;ref name=&quot;demografi.bps.go.id&quot;/&gt;  မြောက်ဆူမတ်တြာမှ ဘာတတ်တို့၏ အူလော့စ် ဝတ်စုံ၊ ဆူမတ်တြာမှ မလေး နှင့် မင်းနန်ကာဘောင်းတို့၏ ဆောင်းကက်၊ လုံဘောက်ရှိ ဆာဆက်တို့၏ အီကက်တို့ ဖြစ်ကြသည်။ အမျိုးသားဝတ်စုံများကို ရိုးရာ လက်ထပ်ပွဲများနှင့် အမှန်အကန်ကျင်းပသော ပွဲလမ်းသဘင်များတွင် ဝတ်ဆင်ကြပြီး ထိုပွဲများတွင် ဒေသဆိုင်ရာ ဝတ်စုံများကို ရိုးရာဝတ်စုံမှ ယနေ့ခေတ် ဝတ်စုံအထိ ထင်ရှားရှင်းလင်းစွာ မြင်နိုင်သည့် အပြင် အစိုးရ နှင့် တရားဝင်ပွဲများတွင်လည်း &lt;ref name=&quot;ReferenceA&quot;/&gt;သံအမတ်များ၊ သမ္မတ နှင့် သမ္မတကတော်တို့မှ အမျိုးသားဝတ်စုံ ဝတ်ဆင်ကြသည်ကို ထင်ရှားစွာ မြင်နိုင်သည်။

===အစားအစာများ===
[[File:Nasi ramas rendang.JPG|thumb|right|နာဆီ ပါဒန် အား ရန်ဒန်း ၊ ဂူလိုင်း နှင့် ဟင်းသီးဟင်းရွက် တို့ထည့်ထားပုံ]]
အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ အစားအစာသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အမျိုးမျိုး အပေါင်းစပ်ဆုံး၊ အလှုပ်ရှားဆုံး နှင့် အရောင်အစုံဆုံး ဟင်းလျာများဖြစ်ကာ အရသာပြင်းပြင်းများဖြင့် ပြည့်နှက်နေသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.sbs.com.au/food/article/2008/07/01/about-indonesian-food|title=About Indonesian food|publisher=Special Broadcasting Service|date=13 May 2015|accessdate=21 May 2015|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150521014618/https://www.sbs.com.au/food/article/2008/07/01/about-indonesian-food|archivedate=21 May 2015}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Tumpeng&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.thejakartapost.com/news/2014/02/10/celebratory-rice-cone-dish-represent-archipelago.html|title=Celebratory rice cone dish to represent the archipelago|author=Natahadibrata, Nadya|publisher=The Jakarta Post|date=10 February 2014|accessdate=14 July 2014|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140714213059/http://www.thejakartapost.com/news/2014/02/10/celebratory-rice-cone-dish-represent-archipelago.html|archivedate=14 July 2014}}&lt;/ref&gt;ဒေသခံ အစားအစာများ အများအပြားရှိပြီး အများစုမှာ ဒေသခံ ယဉ်ကျေးမှု နှင့် တရုတ်၊ဥရောပ၊အရှေ့အလယ်ပိုင်း နှင့် အိန္ဒိယ အစရှိသော နိုင်ငံခြား လွှမ်းမိုးမှုများ ပါဝင်ရောစပ်နေသည်။ &lt;ref&gt;{{cite book|author=Witton, Patrick|title=World Food: Indonesia|url=https://archive.org/details/indonesia0000witt|publisher=[[Lonely Planet]]|year=2002|location=Melbourne|isbn=978-1-74059-009-9}}&lt;/ref&gt; ထမင်းသည် အဓိက စားစရာဖြစ်ပြီး အသားနှင့် ဟင်းသီးဟင်းရွက်များ ပါဝင်သော ဟင်းရံများနှင့် တွဲဖက်စားသောက်ကြသည်။ အဓိကပါဝင်သော ဟင်းချက်စရာများမှာ ဟင်းခတ်အမွှေးအကြိုင်များ (အထူးသဖြင့် ငရုတ်သီး)၊ အုန်းနို့၊ ငါး နှင့် ကြက်သားတို့ ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;Compared to the infused flavors of Vietnamese and Thai food, flavors in Indonesia are kept relatively separate, simple and substantial. {{cite book|author=Brissendon, Rosemary|title=South East Asian Food|publisher=Hardie Grant Books|year=2003|location=Melbourne|isbn=978-1-74066-013-6}}&lt;/ref&gt;

ထင်ရှားသော အစားအစာများဖြစ်သော နာဆီဂိုရင်း၊ ဂါဒိုး-ဂါဒိုး၊ ဆာတေး နှင့် ဆိုတို တို့ကို နိုင်ငံအနှံ့အပြားတွင် တွေ့ရပြီး အမျိုးသား ဟင်းလျာများဟု ယူဆကြသည်။ သို့သော်လည်း ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်း ဝန်ကြီးဌာနမှ ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် တန်ပန်း အား အမျိုးသားဟင်းလျာ အဖြစ်ရွေးချယ်ခဲ့ပြီး ထိုဟင်းလျာတွင် အမျိုးမျိုးသော ဟင်းချက်သည့် ရိုးရာပေါင်းစုံ ရောစပ်ပါဝင်နေသည်ဟု ဖော်ပြထားခဲ့သည်။ &lt;ref name=&quot;Tumpeng&quot;/&gt; အခြား ရေပန်းစားသော အစားအစာတစ်ခုမှာ ရန်ဒန်း ဖြစ်ပြီး ဒန်ဒန်း နှင့် ဂူလိုင်းတို့ကဲ့သို့သော ပဒန်းအစားအစာတစ်မျိုး ဖြစ်သည်။ ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် စီအင်န်အင်န် သတင်းဌာန၏ ခရီးသွား စာဖတ်သူများ၏ ရွေးချယ်မှုမှ ရန်ဒန်းအား ကမ္ဘာပေါ်တွင် အရသာ အရှိဆုံး အစားအစာ အဖြစ်ရွေးချယ်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://edition.cnn.com/travel/article/world-best-foods-readers-choice/index.html|title=Your pick: World's 50 best foods|author=Cheung, Tim|publisher=CNN Travel|date=12 July 2017|accessdate=11 October 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171011072505/http://edition.cnn.com/travel/article/world-best-foods-readers-choice/index.html|archivedate=11 October 2017}}&lt;/ref&gt; အခြားသော အချဉ်ဖောက်ထားသည့် အစားအစာ တစ်မျိုးမှာ အွန်ကွန်း ဖြစ်ပြီး တန်ပေး နှင့် အလားသဏ္ဍန်တူသော်လည်း တန်ပေးကဲ့သို့ ပဲပိစပ်တစ်မျိုးတည်းကို အခြေခံထားခြင်း မဟုတ်ဘဲ မှိုအမျိုးမျိုးမှ ပြုလုပ်ထားသော အစားအစာမျိုးစုံကို အခြေခံထားကာ အနောက်ဂျားဗားတွင် ပိုမိုလူကြိုက်များ ထင်ရှားသည်။

===ပြဇာတ်နှင့်ရုပ်ရှင်များ===
[[File:Wayang Wong Bharata Pandawa.jpg|thumb|left|ဝါယန်ဝေါင်း ဖျော်ဖြေမှုအတွင်း ပန္ဒာဗ နှင့် ခရစ်သျှန အဖြစ် သရုပ်ဆောင်နေပုံ]]

ဂျားဗား၊ ဆွန်ဒါး နှင့် ဘာလီတို့၏ ရုပ်သေးပြဇာတ်ဖြစ်သော ဝါယန် ဇာတ်ရုံဖျော်ဖြေမှုတွင် ဒဏ္ဍာရီလာ ဇာတ်လမ်းများဖြစ်သော ရာမယဏ နှင့် မဟာဘာရတ တို့ကို ဖျော်ဖြေတင်ဆက်ကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.gamelan.org/balungan/back_issues/balungan(9-10)/2-Ruslaiana_Dancedrama.pdf|title=Traditions, Wayang Wong Priangan: Dance Drama of West Java|date=2004|accessdate=10 October 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171010152545/http://www.gamelan.org/balungan/back_issues/balungan(9-10)/2-Ruslaiana_Dancedrama.pdf|archivedate=10 October 2017}}&lt;/ref&gt;အမျိုးမျိုးသော ဘာလီ အက ပြဇာတ်များသည်လည်း အင်ဒိုနီးရှားပြဇာတ်၏ ရိုးရာပုံစံတွင် ပါဝင်သည်။ အခြားသော ဒေသဆိုင်ရာ ပြဇာတ်များမှာ ဂျားဗားတို့၏ လူဒရက် နှင့် ကီတိုပရက်၊ ဆွန်ဒါး တို့၏ စန်ဒီဝါရာ နှင့် ဘီတာဝီ တို့၏ လီနောင်း တို့ ဖြစ်ကြသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/art/Southeast-Asian-arts/Shadow-puppet-theatre|title=Southeast Asian arts|author=Maceda José|publisher=Encyclopædia Britannica|accessdate=20 April 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160420080922/https://www.britannica.com/art/Southeast-Asian-arts/Shadow-puppet-theatre|archivedate=20 April 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.tnol.asia/arts-culture/19661-ketoprak-javanese-folk-art-part-1-of-2.html|title=Ketoprak: Javanese Folk Art (Part 1 of 2)|author=Dewangga, Kusuma|publisher=Indonesia's Global Portal|date=10 November 2013|accessdate=13 November 2013|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131113041642/http://www.tnol.asia/arts-culture/19661-ketoprak-javanese-folk-art-part-1-of-2.html|archivedate=13 November 2013}}&lt;/ref&gt; ထိုပြဇာတ်များတွင် ဟာသ နှင့် ပြက်လုံးများထည့်သွင်းထားပြီး မကြာခဏဆိုသလိုပင် ပရိသတ်များအား ဝင်ရောက်ကပြစေသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Indonesia/Theatre-and-dance|title=Indonesia - Theatre and Dance|publisher=Encyclopædia Britannica|accessdate=29 June 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160629210212/https://www.britannica.com/place/Indonesia/Theatre-and-dance|archivedate=29 June 2016}}&lt;/ref&gt; အချို့သော ပြဇာတ်ရုံဆိုင်ရာ ယဉ်ကျေးမှုများတွင် ပြဇာတ်တစ်ခုတည်းသာ မကဘဲ ဂီတ၊ အက နှင့် အနောက်ဆူမတ်တြာမှ မင်နန်ကာဘောင်းလူမျိုးတို့၏ ရန်ဒိုင်း ကဲ့သို့သော ဆီလတ်ကိုယ်ခံပညာများလည်း ပါဝင်ကြသည်။ ထိုဖျော်ဖြေမှုများကို ပုံမှန်အားဖြင့် ရိုးရာအခမ်းအနားများနှင့် ပွဲတော်များတွင် တက်ဆက်လေ့ ရှိကြပြီး &lt;ref name=&quot;Pauka1998&quot;&gt;{{cite journal|title=The Daughters Take Over? Female Performers in Randai Theatre|url=https://archive.org/details/sim_tdr-drama-review_spring-1998_42_1/page/113|author=Pauka, Kirstin|journal=The Drama Review|volume=42|issue=1|pages=113–121|year=1998|doi=10.1162/105420498760308706}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;randai&quot;&gt;{{cite web|url=http://globalshakespeares.mit.edu/glossary/randai/|title=Randai (Indonesian folk theater form, uses silat) « MIT Global Shakespeares}}&lt;/ref&gt; သမိုင်းကြောင်း တစိတ်တပိုင်းပါဝင်နေသော မင်နန်ကာဘောင်း ဒဏ္ဍာရီများ နှင့် အချစ်ဇာတ်လမ်းများပေါ်တွင် အခြေခံကြသည်။ ယနေ့ခေတ် ဖျော်ဖြေရေး အနုပညာများလည်း အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင် ထွန်းကားပြီး ၎င်းတို့တွင် သီးသန့် ပြဇာတ်စတိုင်လ် ရှိသည်။ ထင်ရှားသော ပြဇာတ်ရုံ၊ အကနှင့် ကဇာတ် အဖွဲ့များတွင် &quot;တီးတာ ကိုမာ&quot; ကဲ့သို့သော အဖွဲ့များသည် နိုင်ငံအတွင်း ထင်ရှားကျော်ကြားပြီး အင်ဒိုနီးရှား လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ လူမှုရေးနှင့် နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ သရော်မှုများ ပါဝင် ဖျော်ဖြေလေ့ ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.insideindonesia.org/review-indonesian-post-colonial-theatre|title=Review: Indonesian post-colonial theatre|author=Hatley, Barbara|publisher=Inside Indonesia|date=13 November 2017|accessdate=21 December 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171221065709/http://www.insideindonesia.org/review-indonesian-post-colonial-theatre|archivedate=21 December 2017}}&lt;/ref&gt;

[[File:Loetoeng Kasaroeng p67.jpg|thumb|right|upright|ဒတ်ချ်အရှေ့အိန္ဒိယတွင် ပထမဆုံး ထုတ်လုပ်သည့် ဇာတ်လမ်းရုပ်ရှင် ဖြစ်သည့် &quot;လိုတိုရန် ကာဆာရိုအန်း&quot; ၏ ကြော်ငြာ]]
အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင်း၌ ပထမဆုံး ထုတ်လုပ်ဖြန့်ချိခဲ့သော ရုပ်ရှင်မှာ ဒတ်ချ် ရုပ်ရှင် ဒါရိုက်တာ အယ်လ် ဟျူးဗယ်လ်ဒေါ့ပ် ရိုက်ကူးသည့် အသံတိတ် ရုပ်ရှင်ကား ''လိုတိုရန် ကာဆာရိုအန်း'' ဖြစ်သည်။ ဆူဒါးနိစ် ဒဏ္ဍာရီတစ်ခုကို ယူ၍ ရိုက်ကူးထားသော ထိုရုပ်ရှင်တွင် အင်ဒိုနီးရှား သရုပ်ဆောင်များက ပါဝင်သရုပ်ဆောင်ကြပြီး ဘန်ဒေါင်းရှိ အင်န်ဂျေ ဂျားဗား ရုပ်ရှင်ကုမ္ပဏီမှ ထုတ်လုပ်သည်။ လွတ်လပ်ရေးရပြီးနောက် ရုပ်ရှင်လုပ်ငန်းမှာ အလျှင်အမြန် တိုးတက်ပြန့်ပွားလာခဲ့ပြီး ၁၉၄၉ ခုနှစ်တွင် ရုပ်ရှင် ၆ ကားသာ ထုတ်လုပ်ရာမှာ ၁၉၅၅ ခုနှစ်တွင် ၅၈ ကား အထိ ထုတ်လုပ်လာခဲ့သည်။ ဂျာမာလူဒင် မာလစ် ၏ ပါဆာရီရုပ်ရှင် ကုမ္ပဏီသည် အမေရိကန်ပုံစံ ရုပ်ရှင်များနှင့် ဟောလိဝုဒ်၏ စတူဒီယိုစနစ် အလုပ်လုပ်ပုံများ ကို အတုခိုးရိုက်ကူးသည့် အပြင် ထင်ရှားသော အိန္ဒိယရုပ်ရှင်များကိုလည်း ပြန်လည် ရိုက်ကူးခဲ့သည်။ &lt;ref name=&quot;Annette Kuhn&quot;&gt;{{cite book|author=Kuhn, Annette|title=A Dictionary of Film Studies|url=https://archive.org/details/dictionaryoffilm0000kuhn|publisher=Oxford University Press|year=2012|location=Oxford/New York|page=[https://archive.org/details/dictionaryoffilm0000kuhn/page/229 229]|isbn=978-0-19-958726-1}}&lt;/ref&gt; ဆူကာနို အစိုးရမှ ရုပ်ရှင်ရုံများကို အမျိုးသားရေး နှင့် အနောက်တိုင်းဆန့်ကျင်ရေး အတွက် အသုံးချခဲ့ပြီး နောက်ဆက်တွဲအနေဖြင့် နိုင်ငံခြား ရုပ်ရှင်များကို ပိတ်ပင်ခဲ့သည်။ ဆူကာနိုအား ဖြုတ်ချပြီးနောက် နယူးအော်ဒါ အစိုးရလက်ထက်တွင် ရုပ်ရှင်များကို လူထုငြိမ်ဝပ်ပိပြားမှု ရှိစေရန် ဆင်ဆာဖြတ်ခဲ့သည်။ &lt;ref name=&quot;Krishna Sen&quot;&gt;{{cite book|author=Sen, Krishna|editor=Giecko, Anne Tereska|title=Contemporary Asian Cinema, Indonesia: Screening a Nation in the Post-New Order|publisher=Berg|year=2006|location=Oxford/New York|pages=96–107|isbn=978-1-84520-237-8}}&lt;/ref&gt;ရုပ်ရှင်လုပ်ငန်း၏ ရေပန်းစားမှုမှာ ၁၉၈၀ ခုနှစ်များတွင် အထွဋ်အထိပ်သို့ ရောက်ခဲ့ပြီး ရုပ်ရှင်ရုံများ အရေးပါထင်ရှားခဲ့သော်လည်း&lt;ref name=&quot;kompasmovies&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.kompas.com/kompas-cetak/0507/02/Bentara/1857854.htm|title=The Last 10 Years of Indonesia's Film Industry|author=Kristianto, JB|publisher=Kompas|language=id|date=2 July 2005|accessdate=13 October 2008|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080113052204/http://www.kompas.com/kompas-cetak/0507/02/Bentara/1857854.htm|archivedate=13 January 2008}}&lt;/ref&gt; ၁၉၉၀ ခုနှစ်များတွင် သိသာစွာ ကျဆင်းသွားခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.geocities.com/Paris/7229/film.htm|title=The State of Indonesia's Film Industry|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/19991221232226/http://www.geocities.com/Paris/7229/film.htm|archivedate=21 December 1999}}&lt;/ref&gt; ထိုကာလ အတွင်း ရိုက်ကူးခဲ့သော ရုပ်ရှင်များတွင် ပင်တာ-ပင်တာ ဘိုးဒိုး (၁၉၈၂) ၊ မာဂျူး ကနား မွန်ဒါ ကနား (၁၉၈၄) ၊ နာဂါဘိုနာ (၁၉၈၇)၊ ကာတာတံ ဆီ ဘွိုင်း (၁၉၈၉) နှင့် ဝါးကော့ပ်၏ ဟာသကား များ ပါဝင်ခဲ့သည်။ ထိုခေတ်အခါက ကျော်ကြားသော သရုပ်ဆောင်များတွင် ဒက်ဒီ မစ်ဇဝါ၊ အီဗာ အာနက်ဇ်၊ မယ်ရီယံ ဘယ်လင်နာ နှင့် ရာနို ကာနို တို့ ပါဝင်ကြသည်။

ဆူဟာတိုခေတ်အပြီးတွင် လွတ်လပ်သောရုပ်ရှင်ရိုက်ကူးခြင်း ပြန်လည်ပေါ်ထွန်းလာခဲ့ပြီး ရုပ်ရှင်များသည် ယခင်က ပိတ်ပင်ထားသော ခေါင်းစဉ်များဖြစ်သည့် ဘာသာရေး၊ လူမျိုးရေး နှင့် အချစ်တို့ အကြောင်း စတင်ဖော်ပြလာခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;Krishna Sen&quot;/&gt; ၂၀၀၀ ခုနှစ် နှင့် ၂၀၀၅ ခုနှစ်ကြားတွင် နှစ်တိုင်း ထုတ်လုပ်သော ရုပ်ရှင်များသည် တဖြည်းဖြည်း များပြားလာခဲ့သည်။ &lt;ref name=&quot;kompasmovies&quot;/&gt; မျိုးဆက်သစ်ရုပ်ရှင်လောကသား ထင်ရှားသူများတွင် ရီရီ ရီဇာ နှင့် မီရာ လက်စ်မာနာတို့ ပါဝင်ခဲ့ပြီး ၎င်းတို့မှ ''ကာလ်ဒီဆက်'' (၁၉၉၉)၊ ''ပီတွာလန်ဂန် ရှယ်ရီနာ'' (၂၀၀၀)၊ ''အဒါ အပါ ဒန်ဂန် ဆင်တာ?''(၂၀၀၂) နှင့် ''လက်ဆကာ ပီလန်ဂီ'' (၂၀၀၈) အစရှိသော ရုပ်ရှင်ကားများကို တွဲဖက် ရိုက်ကူးခဲ့ကြသည်။ ၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် &quot;ဝါကော့ပ် ဒီကေအိုင် ရီဘွန်း ၊ ဂျန်ကရစ် ဘော့စ် အပိုင်း ၁'' အမည်ရသော ရုပ်ရှင်ကားသည် ရုံတင်ကား စံချိန်ကို ချိုးခဲ့ပြီး လက်မှတ်ပေါင်း ၆.၈ သန်းမျှ ရောင်းရကာ အင်ဒိုနီးရှားတွင် လူကြည့်အများဆုံး ရုပ်ရှင် အဖြစ် စံချိန်တင်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://variety.com/2017/film/asia/indonesia-film-industry-recognized-at-cannes-1202437479/|title=World Notices Indonesian Film Resurgence|author=Lee, Maggie|publisher=Variety|date=21 May 2017|accessdate=7 April 2018|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171124084928/http://variety.com/2017/film/asia/indonesia-film-industry-recognized-at-cannes-1202437479/|archivedate=24 November 2017}}&lt;/ref&gt; အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် ရုပ်ရှင်ပွဲတော်များ နှင့် ဆုပေးပွဲများကို နှစ်စဉ်ကျင်းပခဲ့ကာ ၁၉၅၅ ခုနှစ်မှစ၍ ပြတ်တောင်းပြတ်တောင်း ကျင်းပခဲ့သော အင်ဒိုနီးရှား ရုပ်ရှင်ပွဲတော်လည်း တစ်ခု အပါအဝင် ဖြစ်သည်။ ရုပ်ရှင်လောကသားများကြားတွင် ဂုဏ်သိက္ခာအကြီးမားဆုံး ဖြစ်သော ဆီထရာ ဆုကိုလည်း ချီးမြှင့်လေ့ ရှိသည်။ ၁၉၇၃ မှ ၁၉၉၂ ခုနှစ် အထိ ရုပ်ရှင်ပွဲတော်ကို နှစ်စဉ်ကျင်းပခဲ့ပြီးနောက် ရပ်တန့်ခဲ့ကာ ၂၀၀၄ တွင်မှ တဖန်ပြန်လည် ကျင်းပခဲ့သည်။

=== အားကစား ===
[[File:Pencak Silat Betawi 1.jpg|thumb|right|upright|ကိုယ်ခံပညာတစ်ခု ဖြစ်သော ပန်ဆပ် ဆီလပ် ကို သရုပ်ပြနေပုံ]]
အားကစားများသည် ယေဘုယျအားဖြင့် ယောက်ျားလေးများ အတွက် ဖြစ်ပြီး ပွဲကြည့်သူများမှာ အများအားဖြင့် တရားမဝင် လောင်းကစားမှုနှင့် ဆက်စပ်နေကြသည်။{{sfn|Witton|2003|p=103}} နိုင်ငံအတွင်း ရေပန်းအစားဆုံး အားကစားများမှာ ကြက်တောင်ရိုက် နှင့် ဘောလုံး ကစားနည်း တို့ ဖြစ်ကြသည်။ အင်ဒိုနီးရှား ကြက်တောင်ရိုက်ကစားသမားများသည် ကမ္ဘာ့ အမျိုးသား အသင်းလိုက် ကြက်တောင်ရိုက် ပြိုင်ပွဲဖြစ်သော သောမတ်စ် ဖလားအား ၁၉၄၉ ခုနှစ် စတင်သည့် အချိန်မှစ၍ ၁၃ ကြိမ်တိုင် ရရှိခဲ့ပြီး ၁၉၉၂ ခုနှစ် အိုလံပစ် အားကစားအဖြစ် အပြည့်အဝ အသိအမှတ်ပြုခံရသည့် အချိန်မှစ၍ အိုလံပစ် ဆုတံဆိပ် အမျိုးမျိုးကို ရရှိခဲ့သည်။ အင်ဒိုနီးရှား အမျိုးသမီး ကြက်တောင်ရိုက် ကစားသမားများသည် အမျိုးသမီးများ အတွက် သောမတ်စ်ဖလား နှင့် အလားသဏ္ဍန် တူသော အူဘာ ဖလားကို ၁၉၇၅၊ ၁၉၉၄ နှင့် ၁၉၉၆ ခုနှစ်တို့တွင် ရရှိခဲ့သည်။ နိုင်ငံ၏ အဆင့်မြင့်တန်း ဘောလုံးလိဂ်မှာ လီဂါ ၁ ဖြစ်သည်။ အင်ဒိုနီးရှား ဘောလုံးအသင်းသည် ၁၉၃၈ ခုနှစ် ဖီဖာ ကမ္ဘာ့ဖလားတွင် ဒတ်ချ် အရှေ့အိန္ဒိယ အသင်း အဖြစ် ပထမဆုံး ခြေစစ်ပွဲအောင်ခဲ့သော အာရှဘောလုံး အသင်းဖြစ်ခဲ့သော်လည်း နိုင်ငံတကာအဆင့်တွင် အောင်မြင်မှု အနည်းငယ်သာ ရရှိခဲ့သည်။&lt;ref&gt;Alex Monnig, World Cup, 2013&lt;/ref&gt; အာရှတိုက်အတွင်း၌မူ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ ဘောလုံးအသင်းသည် ၁၉၅၈ ခု အာရှ အားကစားပြိုင်ပွဲတွင် ကြေးတံဆိပ် ရရှိခဲ့သည်။ အင်ဒိုနီးရှားသည် အာရှ ဘောလုံးအဖွဲ့ချုပ် အာရှဖလားတွင် ပထမဆုံး ပါဝင်ခဲ့သော နှစ်မှာ ၁၉၉၆ ခုနှစ် ဖြစ်ပြီး နောက်ထပ် ၃ ကြိမ် ဆက်တိုက် ခြေစစ်ပွဲအောင်ခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း အကြိမ်တိုင်းတွင် နောက်ထပ်တဆင့်သို့ မတက်နိုင်ခဲ့ပေ။

အခြားရေပန်းစားသော အားကစားနည်းများတွင် လက်ဝှေ့နှင့် ဘတ်စကက်ဘောတို့ ပါဝင်ပြီး ၎င်းတို့မှာ အင်ဒိုနီးရှားတွင် ရှည်လျားသော သမိုင်းကြောင်းရှိကြကာ ၁၉၄၈ ခုနှစ် ပထမအကြိမ် အမျိုးသား အားကစားပွဲ ကတည်းကပင် ပါဝင်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.nblindonesia.com/v1/index.php?page=abouten|title=History of Basketball in Indonesia|publisher=National Basketball League Indonesia|accessdate=8 September 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160908220708/http://www.nblindonesia.com/v1/index.php?page=abouten|archivedate=8 September 2016}}&lt;/ref&gt; ထင်ရှားသော အင်ဒိုနီးရှား လက်ဝှေ့ကစားသမား အချို့မှာ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လက်ဝှေ့အဖွဲ့ချုပ်၏ စူပါဖလိုင်းဝိတ်တန်း ချန်ပီယံ ၃ ကြိမ် ဖြစ်ခဲ့သူ အယ်လီယပ် ပီကယ် နှင့် အခြား လက်ဝှေ့ကစားသမားများ ဖြစ်သော နီကို သောမတ်စ်၊ မိုဟာမက် ရပ်ချ်မန်း နှင့် ခရစ် ဂျွန် တို့ ဖြစ်ကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.goodnewsfromindonesia.org/2015/05/03/tujuh-juara-tinju-dunia-dari-indonesia|title=7 Boxing World Champions from Indonesia|author=Widazulfia, Fahmiranti|publisher=Good News from Indonesia|language=id|date=3 May 2015|accessdate=8 July 2015|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150708044813/http://www.goodnewsfromindonesia.org/2015/05/03/tujuh-juara-tinju-dunia-dari-indonesia|archivedate=8 July 2015}}&lt;/ref&gt; မော်တော်ယာဉ်ဆိုင်ရာ အားကစားနည်းတွင်မူ ရိုင်ယို ဟာရန်တို သည် ၂၀၁၆ ခုနှစ် ဖော်မြူလာဝမ်း ကားပြိုင်ပွဲတွင် ပထမဆုံး ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့သော အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသား ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://uk.reuters.com/article/uk-motor-f1-haryanto-idUKKCN0VR17M|title=Haryanto becomes Indonesia's first F1 driver|author=Baldwin, Alan|publisher=Reuters|date=18 February 2016|accessdate=27 December 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161227202619/http://uk.reuters.com/article/uk-motor-f1-haryanto-idUKKCN0VR17M|archivedate=27 December 2016}}&lt;/ref&gt; အင်ဒိုနီးရှား ရိုးရာ အားကစားနည်းများ အနေဖြင့် ဥပမာပြရမည် ဆိုလျှင် ဆီပတ် ကက်ခ်ရော ခေါ် ပိုက်ကျော်ခြင်း ကစားနည်း နှင့် မာဒူရာရှိ ကာရာပန် ဆာပီ ခေါ် နွားပြိုင်ပွဲတို့ ရှိသည်။ လူမျိုးစု စစ်ပွဲဖြစ်ပွားရာ သမိုင်းကြောင်းရှိသော ဒေသများတွင် ဟန်ပြတိုက်ခိုက်ခြင်း ပြိုင်ပွဲများကို ကျင်းပကြပြီး ဖလော်ရက်စ်ရှိ ကာစီ ကစားပွဲ နှင့် ဆွန်ဘာရှိ ပါဆိုလာ ကစားပွဲ အစရှိသည် တို့ ဖြစ်သည်။ ပန်ဆပ် ဆီလပ် သည် အင်ဒိုနီးရှား ကိုယ်ခံပညာ ကစားနည်းဖြစ်ပြီး ၁၉၈၇ ခုနှစ်တွင် အရှေ့တောင်အာရှ အားကစားပွဲတွင် ပါဝင်သော ကစားနည်းတစ်မျိုး ဖြစ်လာခဲ့ကာ အင်ဒိုနီးရှားသည် ဦးဆောင်ကစားသော နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ အရှေ့တောင်အာရှတွင်မူ အင်ဒိုနီးရှားသည် အဓိက အာကစား စွမ်းအားစုရှိရာ နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး အရှေ့တောင်အာရှ အားကစားပွဲတွင် ၁၉၇၇ ခုနှစ်မှစ၍ ဆယ်ကြိမ်တိုင် အနိုင်ရခဲ့ကာ လတ်တလော အနေနှင့် ၂၀၁၁ တွင် ဖြစ်သည်။

===မီဒီယာ===
[[File:TV News Media in GBK Stadium, Jakarta, MetroTV.jpg|thumb|left|၂၀၁၁ အာရှ ဘောလုံးအဖွဲ့ချုပ် ဆူဇူကီးဖလားပွဲကို သတင်းပေးပို့နေသော မက်ထရို တီဗွီကို ဂီလိုရာ ဘန် ကာနို အားကစားရုံတွင် တွေ့ရစဉ်]]
နယူးအော်ဒါ အစိုးရ လက်ထက်တွင် ယခု ဖျက်သိမ်းလိုက်ပြီ ဖြစ်သော ပြန်ကြားရေး ဝန်ကြီးဌာနမှ ပြည်တွင်းမီဒီယာများကို စောင့်ကြည့်ထိန်းချုပ်၍ ပြည်ပမီဒီယာများကို ကန့်သတ်ခဲ့သော်လည်း နယူးအော်ဒါ အစိုးရ အလွန်တွင် မီဒီယာ လွတ်လပ်ခွင့်မှာ သိသိသာသာ တိုးတက်လာခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite book|author=Shannon L., Smith|author2=Lloyd Grayson J.|title=Indonesia Today: Challenges of History|publisher=Singapore : Institute of Southeast Asian Studies|year=2001|location=Melbourne, Australia|isbn=978-0-7425-1761-5}}&lt;/ref&gt; ရုပ်မြင်သံကြား ဈေးကွက်တွင် တစ်နိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ စီးပွားဖြစ် ထုတ်လွှင့်မှု ကွန်ယက်များ နှင့် ပြည်နယ်တွင်း ကွန်ယက်များ ရှိကာ ၎င်းတို့သည် အများပြည်သူသို့ အခမဲ့ ထုတ်လွှင့်သည့် [[တီဗီအာရ်အိုင်]] နှင့် ယှဉ်ပြိုင်ကြကာ [[တီဗီအာရ်အိုင်]]သည် ၁၉၆၂ ခုနှစ်မှ ၁၉၈၉ ခုနှစ် အထိ ရုပ်မြင်သံကြားထုတ်လွှင့်မှုကို တစ်ဦးတည်း လက်ဝါးကြီး အုပ်ထားခဲ့သည်။ ၂၁ ရာစု အစောပိုင်းမှစ၍ တိုးတက်လာသော ဆက်သွယ်ရေးစနစ်ကြောင့် တီဗွီလွှင့်လှိုင်းများသည် နိုင်ငံအတွင်းရှိ ကျေးရွာတိုင်းသို့ ရောက်ရှိခဲ့ပြီး ပြည်သူများအနေနှင့် ချန်နယ် ၁၁ ခု အထိ ရွေးချယ်ကြည့်ရှုနိုင်ကြသည်။ &lt;ref name=&quot;frd2011&quot;&gt;Kuipers, Joel C. &quot;Post and Telecommunications&quot;.{{cite web|url=http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/pdf/CS_Indonesia.pdf|title=Indonesia: A country study|author=William H. Frederick and Robert L. Worden, editors|publisher=Library of Congress, Federal Research Division|date=2011|accessdate=15 March 2015|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150315025132/http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/pdf/CS_Indonesia.pdf|archivedate=15 March 2015}} {{PD-notice}}&lt;/ref&gt;ပုဂ္ဂလိက ရေဒီယို အသံလွှင့်ဌာနများမှ ၎င်းတို့၏ ကိုယ်ပိုင် သတင်းများကို ထုတ်လွှင့်သကဲ့သို့ နိုင်ငံခြား ထုတ်လွှင့်သူများမှ ပေးပို့သော အစီအစဉ်များကိုလည်း ထုတ်လွှင့်ကြသည်။ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေမှု အရေအတွက်မှာ ၁၉၈၈ ခုနှစ်မှစ၍ သိသာစွာ တိုးတက်လာခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;frd2011&quot;/&gt; နှစ်စဉ်ရောင်းချရသော မိုဘိုင်းဖုန်း အရေအတွဉ်မှာ သန်း ၃၀ ကျော်ရှိပြီး ၂၇% မှာ ပြည်တွင်း အမှတ်တံဆိပ်များ ဖြစ်ကြသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://globeasia.com/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=103%3Aphoning-from-home&amp;catid=6%3Aenterpreneurs&amp;Itemid=7|title=Phoning from home|publisher=Globe Asia|date=30 August 2010|accessdate=27 March 2011|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110327115248/http://globeasia.com/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=103%3Aphoning-from-home&amp;catid=6%3Aenterpreneurs&amp;Itemid=7|archivedate=27 March 2011}}&lt;/ref&gt;

အခြားသော ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများကဲ့သို့ပင် အင်ဒိုနီးရှားသည် ၁၉၉၀ ခုနှစ်များ အစောပိုင်းမှစ၍ အင်တာနက် ဖွံ့ဖြိုးမှု စတင်ခဲ့သည်။ ပထမဆုံး စီးပွားဖြစ် အင်တာနက်ဝန်ဆောင်မှုပေးသူမှာ ပီတီ အင်ဒို အင်တာနက်ဖြစ်ပြီး ၎င်း၏ လုပ်ငန်းလည်ပတ်မှုကို ၁၉၉၄ ခုနှစ်တွင် ဂျကာတာမြို့မှ စတင်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cleanitproject.eu/wp-content/uploads/2012/07/2010-Radical-websites-Indonesia.pdf|title=The Internet in Indonesia: Development and Impact of Radical Websites|author=Jennifer Yang Hui|publisher=Routledge|date=2 December 2009|accessdate=12 December 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171212193316/http://www.cleanitproject.eu/wp-content/uploads/2012/07/2010-Radical-websites-Indonesia.pdf|archivedate=12 December 2017}}&lt;/ref&gt;၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် အသုံးပြုသူပေါင်း ၈၈သန်းမျှ ရှိသဖြင့် အင်ဒိုနီးရှားသည် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ အင်တာနက်အသုံးပြုသူ အရေအတွက် အများဆုံး နိုင်ငံစာရင်းတွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။ &lt;ref name=&quot;comweekly&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.computerweekly.com/news/450288410/Indonesian-internet-users-turn-to-smartphones-to-go-online|title=Indonesian internet users turn to smartphones to go online|author=Ai Lei Tao|publisher=Computer Weekly|date=25 April 2016|accessdate=10 October 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171010151259/http://www.computerweekly.com/news/450288410/Indonesian-internet-users-turn-to-smartphones-to-go-online|archivedate=10 October 2017}}&lt;/ref&gt; သို့သော်လည်း လူထုကြားသို့ အင်တာနက် ထိုးဖောက်နိုင်မှုမှာ နည်းပါးသေးသည်။ အင်တာနက်အသုံးပြုသူ အများစုမှာ အသက် ၁၈ နှစ်မှ ၂၅ နှစ်တွင်း ဖြစ်ပြီး တစ်နေ့လျှင် ပျမ်းမျှ အင်တာနက် အသုံးပြုချိန် ၄.၇ နာရီမျှ ရှိ၍။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.beritasatu.com/digital-life/261297-mayoritas-netizen-di-indonesia-berusia-1825-tahun.html|title=Majority of Indonesian netizens aged 18-25|author=Emanuel Kure|publisher=Berita Satu|language=id|date=30 March 2015|accessdate=13 October 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171013214259/http://www.beritasatu.com/digital-life/261297-mayoritas-netizen-di-indonesia-berusia-1825-tahun.html|archivedate=13 October 2017}}&lt;/ref&gt; အဓိကအားဖြင့် အင်တာနက် အသုံးပြုရန် မိုဘိုင်းဖုန်းကို အသုံးပြုကြပြီး မိုဘိုင်ဖုန်းဖြင့် အင်တာနက် အသုံးပြုသူမျာ လက်ပ်တော့ပ် ကွန်ပျူတာများ စားပွဲတင် တစ်ကိုယ်ရေသုံး ကွန်ပျူတာများဖြင့် အသုံးပြုသူများထက် ပို၍ များပြားသည်။&lt;ref name=&quot;comweekly&quot;/&gt;

===စာပေ===
အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံရှိ စာပေအတွက် ရှေးအကျဆုံးသော သက်သေအထောက်အထားမှာ ၅ ရာစုမှ [[သင်္သကရိုက်ဘာသာ]] ဖြင့် ရေးသားထားသော ကျောက်ထွင်းစာများဖြစ်ကြသည်။ အင်ဒိုနီးရှားရှိ လူအများစုသည် ပါးစပ်ပြော ရိုးရာယဉ်ကျေးမှုများတွင် ခိုင်မာစွာ အမြစ်တွယ်နေကြပြီး ထိုအကြောင်းအရာမှပင် သူတို့၏ ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ စရိုက်လက္ခဏာများကို ဖော်ပြနေသကဲ့သို့ ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ပေးလျက် ရှိသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sil.org/asia/ldc/parallel_papers/unesco_jakarta.pdf|title=Preserving intangible cultural heritage in Indonesia|author=Czermak, Karin; Delanghe, Philippe; Weng, Wei|publisher=SIL International|accessdate=9 July 2007|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070709194435/http://www.sil.org/asia/ldc/parallel_papers/unesco_jakarta.pdf|archivedate=9 July 2007}}&lt;/ref&gt; စာထက် အက္ခရာတင်ထားသော ကဗျာ နှင့်စာများတွင် ရိုးရာပုံစံ အချို့က ကြီးစိုးလျက် ရှိကြပြီး အဓိက အားဖြင့် ဆိုင်းအဲယား၊ ပန်တွန်း၊ ဂူရင်ဒမ်၊ ဟီကာယက် နှင့် ဘာဘက် ပုံစံတို့ ဖြစ်ကြသည်။ ထိုပုံစံထဲမှ ထင်ရှားသော စာအချို့မှာ ဆိုင်းအဲယား ရာဂျာ ဆီယက်၊ ဆိုင်းအဲယား အဘဒူ မူလက်၊ ဟီကာယက် အဘဒူလာ၊ ဟီကာယက် ဘာယန် ဘူဒီမန်၊ ဟီကာယက် ဟန်တွား၊ ဆူလာလာတပ်စ် ဆာလာတင် နှင့် ဘာဘက် တာနာ ဂျာဝီ တို့ ဖြစ်ကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite book|author=Nursisto|title=Ikhtisar Kesusastraan Indonesia: dari pantun, bidal, gurindam hingga puisi kontemporer : dari dongeng, hikayat, roman hingga cerita pendek dan novel|publisher=Adicita|date=2000|isbn=978-979-9246-28-8}}{{page needed|date=December 2016}}&lt;/ref&gt;

ခေတ်သစ် အင်ဒိုနီးရှား စာပေ၏ အစောပိုင်းစာများသည် ဆူမတ်တြာ ယဉ်ကျေးမှုမှ မြစ်ဖျားခံသည်။ &lt;ref&gt;{{cite book|author=Seong Chee Tham|title=Essays on Literature and Society in Southeast Asia: Political and Sociological Perspectives|page=99|date=1981|location=Kent Ridge, Singapore|publisher=[[Singapore University Press]]|isbn=978-9971-69-036-6|url={{Google books|id=h6SOvP6FLskC|page=99|plainurl=yes}}}}&lt;/ref&gt; ၁၉၂၀ ခုနှစ်ခန့်တွင် ဘာလိုင်း ပူစတာကာ ဟုခေါ်သော အစိုးရ၏ ခေတ်ပေါ်စာပေ ဗျူရိုကို စတင်တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ဒေသတွင်း စာပေများ ဖွံ့ဖြိုးမှုအတွက် တွန်းအားပေး မြှင့်တင်ခဲ့ကာ မလေးစာကို အင်ဒိုနီးရှားတွင် ကူးလူးဆက်ဆံရာတွင်ကြားခံ အဖြစ် အဓိကသုံးရန် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ အင်ဒိုနီးရှား ခေတ်သစ်စာပေတွင် ထင်ရှားသူများမှာ ဒတ်ချ်တို့၏ ကိုလိုနီအုပ်ချုပ်မှုတွင် ဒေသခံတို့အား ဆက်ဆံပုံကို ဝေဖန်သော ဒတ်ချ်စာရေးဆရာ မာလ်တာတူလီ၊ လွတ်လပ်ရေးမရမီက ဩဇာလွှမ်းမိုးမှု ရှိသည့် မျိုးချစ်နှင့် နိုင်ငံရေးသမားများဖြစ်သည့် မိုဟာမက် ယာမင် နှင့် ဟမ်ကာ{{sfn|Taylor|2003|pp=299–301}} အင်ဒိုနီးရှား၏ အကျော်ကြားဆုံး ဝတ္ထုရေးဆရာ ပစ္စည်းမဲ့ စာရေးဆရာ ပရာမိုးဒြား အနန်တာ တိုယာ တို့ ပါဝဝင်သည်။ {{sfn|Vickers|2005|pp=3–7}}{{sfn|Friend|2003|pp=74, 180}} ပရာမိုးဒြားသည် စာပေဆိုင်ရာ ဆုအချို့ကို ရရှိခဲ့ပြီး အင်ဒိုနီးရှားနှင့် အရှေ့တောင်အာရှမှ [[စာပေဆိုင်ရာ နိုဘဲလ်ဆု]] ရသင့်သော စာရေးဆရာ တစ်ဦးအဖြစ် မကြာခဏ ဆွေးနွေးလေ့ ရှိကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/4959488.stm|title=Author Pramoedya Ananta Toer dies|publisher=BBC|date=30 April 2006|accessdate=23 September 2015|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150923061025/http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/4959488.stm|archivedate=23 September 2015}}&lt;/ref&gt;

စာပေနှင့် ကဗျာတို့သည် ၂၀ ရာစု၏ ပထမတစ်ဝက်တွင် ပိုမို၍ ဖွံဖြိုးတိုးတက်ခဲ့သည်။ အဓိကစာရေးဆရာများတွင် ချိုင်ရေး အန်နဝါ၊ အာကူး၊ မာရာ ရိုစလီ၊ ဆီတီ နာဘာရာ၊ မယ်ရာရီ ဆီရဲဂါ၊ အာဇပ် ဒန် ဆန်ဆာရာ၊ အဘဒူ မြူးအစ်၊ ဆာလာ အဆူဟန်၊ ဂျာမာလူဒင် အဒီနီဂိုရို၊ ဒါရာမူဒါ၊ ဆူတန် တက်ဒါ အလစ်ဂျာဘာနာ၊ လာယာ တာကန်ဘမ် နှင့် အမီ ဟပ်ဇမာ (ညာညီ ဆူညီ) တို့ ပါဝင်ပြီး ၎င်းတို့၏ စာနှင့် ကဗျာများမှာ  အဏ္ဏဝါ အရှေ့တောင်အာရှဒေသတွင် အထူးသဖြင့် လူသိများသည်။ &lt;ref&gt;{{cite book|author=Joy Freidus, Alberta|year=1977|title=Sumatran Contributions to the Development of Indonesian Literature, 1920–1942|url=https://archive.org/details/sumatrancontribu0000frei|publisher=Asian Studies Program, University of Hawaii}}&lt;/ref&gt;

===အများပြည်သူဆိုင်ရာ ရုံးပိတ်ရက်များ===
အင်ဒိုနီးရှားတွင် နှစ်စဉ် အများပြည်သူဆိုင်ရာ ရုံးပိတ်ရက် ၁၃ ရက်မှ ၁၇ ရက် အထိ ရှိသည်။ အစိုးရမှ တစ်ခါတစ်ရံတွင် ''ကျူတီ ဘာဆမာ'' ဟုခေါ်သော စုပေါင်းခွင့်ကို ကြေညာလေ့ ရှိပြီး နိုင်ငံတော် ရုံးပိတ်ရက် နှင့် ဆက်နေသော တနင်္လာ သို့မဟုတ် သောကြာနေ့ကို ခွင့်ရက် အဖြစ်သတ်မှတ်ကာ စနေတနင်္ဂနွေ ရုံးပိတ်ရက်ရှည် အဖြစ်ဖန်တီးပေးလေ့ ရှိသည်။ ရုံးပိတ်ရက် ၄ မျိုးရှိပြီး ၎င်းတို့မှာ ဘာသာရေးဆိုင်ရာ၊ နိုင်ငံတော်ဆိုင်ရာ၊ နိုင်ငံတကာ နှင့် အမှတ်တရ နေ့ရက်များ ဖြစ်သည်။ ဒေသတွင်းတွင် ထိုနေ့များအား တန်ဂယ် မီရာ သို့မဟုတ် ရက်စွဲနီ ဟု သုံးနှုန်းလေ့ ရှိကြပြီး ပြက္ခဒိန်ပေါ်တွင် အနီရောင် ရက်စွဲ အဖြစ် ဖော်ပြလေ့ ရှိသောကြောင့် ဖြစ်သည်။ ဘာသာရေးဆိုင်ရာ ရုံးပိတ်ရက်များမှာ ပြက္ခဒိန် အမျိုးမျိုးပေါ်တွင် အခြေခံ သဖြင့် တစ်နှစ်နှင့် တစ်နှစ် မတူကြပေ။ ဥပမာအားဖြင့် မွတ်စလင် ရုံးပိတ်ရက်များမှာ အစ္စလာမ် ပြက္ခဒိန်ကို အခြေခံသော်လည်း  အခြားဘာသာရေးဆိုင်ရာ ပိတ်ရက်များ ဖြစ်သော ခရစ်ယာန် အီစတာ၊ တရုတ်နှစ်သစ်ကူး နှင့် ဗုဒ္ဓဘာသာ ကဆုန်လပြည့်နေ့တို့မှာ လ ပေါ် အခြေခံသော ပြက္ခဒိန်ဖြင့် တွက်ချက်လေ့ ရှိကြသောကြောင့် ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.expat.or.id/info/holidays.html|title=Indonesian Holidays|publisher=Living in Indonesia: A Site for Expatriates|date=27 December 2017|accessdate=6 January 2018}}&lt;/ref&gt;
[[File:Borobudur on Vesak Day 2011.jpg|thumb|အလယ်ဂျားဗားရှိ [[ဗောရောဗုဓော]] ဘုရားတွင် [[ကဆုန်လပြည့်နေ့]] ကျင်းပနေစဉ်]]

{|class=&quot;wikitable&quot;
|-
! နေ့စွဲ !! အင်္ဂလိပ်အမည် !! အင်ဒိုနီးရှား အမည် !! အမျိုးအစား
|-
|ဇန်နဝါရီ ၁ ရက် ||နှစ်သစ်ကူးနေ့||''တာဟွန်း ဘာရူး မာဆဲဟီ''||အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ
|-
|ဇန်နဝါရီ–ဖေဖော်ဝါရီ||တရုတ်နှစ်သစ်ကူး||''တာဟွန်း ဘာရူး အင်မလက်''||အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ
|-
|မတ်လ/ကာဆာ ၁ ပါဝူကွန် ၄၀||ဆိတ်ငြိမ်နေ့ ဘာလီနှစ်သစ်ကူးနေ့||''ဟာရီ ရာယ နိုင်ပီ (တာဟွန်း ဘာရူး ဆာကာ)''||ဘာသာရေး
|-
|မတ်–ဧပြီ||ဂွတ် ဖရိုင်းဒေး||''ဝါဖတ် ယီးဆပ် ခရစ်တပ် (ဂျူမက် အာဂေါင်း)''||ဘာသာရေး
|-
|မေလ ၁||[[အလုပ်သမားနေ့]]||''ဟာရီ ဘူရား အင်တာနေရှင်နယ်''||အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ
|-
|မေ–ဇွန်||ယေရှုခရစ် ကောင်းကင်ဘုံသို့ တက်ရောက်သောနေ့]||''ကီနိုင်ကန် ယီးဆပ် ခရစ်စတပ်''||ဘာသာရေး
|-
|မေ–ဇွန်||[[ကဆုန်လပြည့်နေ့]]||''ဝိုင်းဆပ်''||ဘာသာရေး
|-
|ရာဂျပ်ဘ် ၂၇||တမန်တော် ကောင်းကင်ဘုံသို့တက်ရောက်သောနေ့||''အစ်ဆရာ မီရပ်ဂျ် နာဘီ မူဟာမက်''||ဘာသာရေး
|-
|မေလ||[[ဝါဆိုလပြည့်နေ့]]||''ဟာရီ ရာယ ဝိုင်းဆပ်''||ဘာသာရေး
|-
|ဇွန်လ ၁ရက်||ပန်ကာဆီလာနေ့||''ဟာရီ လာဟီး ပန်ကာဆီလာ''||အမှတ်တရ
|-
|ရှောဝယ် ၁–၂||စမိုင်အစ်နေ့||''ဟာရီ ရာယ အီဒူလ် ဖီထရီ''||ဘာသာရေး
|-
|ဩဂုတ် ၁၇||လွတ်လပ်ရေးနေ့||''ဟာရီ ကယ်မာဒက်ကန်း ရီပတ်ဘလစ် အင်ဒိုနီးရှား||နိုင်ငံတော်
|-
|ဒူ အယ်လ်ဟစ်ဂျား ၁၀||ဘက္ကဒီးအစ်နေ့||''ဟာရီ ရာယ အီဒူ အက်ဒဟာ''||ဘာသာရေး
|-
|မူဟာရမ် ၁||အစ္စလာမ် နှစ်သစ်ကူး||''တာဟွန်း ဘာရူး ဟစ်ဂျ်ရီယာ့''||ဘာသာရေး
|-
|ရာဘီ အယ်လ်အော်ဝယ် ၁၂||တမန်တော် မိုဟာမက် မွေးနေ့||''မောလစ် နာဘီ မူဟာမက်''||ဘာသာရေး
|-
|ဒီဇင်ဘာ ၂၅ ရက်||[[ခရစ္စမတ်နေ့]]||''ဟာရီ ရာယ နာတာ''||ဘာသာရေး
|}

== ဆက်စပ်ကြည့်ရှုရန် ==

== ဓာတ်ပုံများ ==
&lt;center&gt;&lt;gallery caption=&quot;Indonesia&quot; widths=&quot;180px&quot; heights=&quot;120px&quot; perrow=&quot;4&quot;&gt;
File:Museum Nasional Indonesia.jpg|ဂျကာတာဗဟိုရှိ နိုင်ငံတော်ပြတိုက်
File:Monumen nasional jakarta.jpg|နိုင်ငံတော် အထိမ်းအမှတ် အဆောက်အအုံ
File:Jakarta Skyline Part 2.jpg|ဝိစမာ ၄၆၊ အင်ဒိုနီးရှား၏ အမြင့်ဆုံး မိုးမျှော်တိုက်၊ ဂျကာတာရှိ မိုးမျှော်တိုက်များ အလယ်တွင်ရှိသည်။
File:Central Jakarta.JPG|ဂျလန်း သာမရင်း၊ ဂျကာတာဗဟိုရှိ အဓိကလမ်းမကြီး
File:Gambir Station Platform.jpg|A train at [[Gambir]] station in [[Central Jakarta]]
File:BungKarno-indonoob.JPG|The [[Bung Karno Stadium]] is capable of hosting 100,000 spectators
File:Indonesia 2002 CIA map.png|အင်ဒိုနီးရှား၏ မြေပုံ
File:Indonesia provinces english.png|အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံမှ ပြည်နယ်များ
File:Jalan malioboro - Jogjakarta.JPG|Malioboro, the most famous street in Yogyakarta city
Image:transjogja.jpg|Trans Jogja Bus. A bus rapid transit system in Yogyakarta city
File:SOTO FOOD.jpg|A selection of [[Indonesian cuisine|Indonesian food]], including ''Soto Ayam'' (chicken soup), ''sate kerang'' ([[satay|shellfish kebabs]]), ''telor pindang'' (preserved eggs), ''perkedel'' (fritter), and ''es teh manis'' (sweet iced tea)
File:Indonesian Army infantryman participating in the GPOI.jpg|An Indonesian Army infantryman participating in the U.N.'s Global Peacekeeping Operation Initiative
Image:Panser side left.JPG|Pindad Panser &quot;Anoa&quot; shown during Indo Defense and Aerospace Expo 2008
|Indonesian Naval vessels
Image:AURI B-25.jpg|B-25 Mitchell bombers of the AURI in the 1950s
Image:Jmnei.jpg|A [[Javanese people|Javanese]] engineer closes one of the gun bay doors on a Dutch [[Brewster Buffalo|Buffalo]], January 1942. 
|[[Mazda6]] used by the Jakarta Metro Highway Patrol (''Ditlantas Polda Metro Jaya'') as a patrol car
|[[Mitsubishi Lancer]] used by Vital Object Protection of Indonesian National Police
File:ID_diesel_loco_CC_201-05_060327_4217_kta.jpg|GE U20C in [[Indonesia]], #CC201-05
File:Diesel_locomotive.JPG|GE U20C &quot;Full-Width Cabin&quot; in Indonesia, #CC203-22
File:ID_diesel_loco_CC_204-06_060403_2512_mri.jpg|GE U20C full computer control locomotive in Indonesia, #CC204-06
[...]
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;

== ရည်ညှန်းချက်များ ==
{{reflist|2}}

== ပြင်ပလင့် ==


{{ASEAN}}
{{အာရှတိုက်ရှိ နိုင်ငံများ}}

[[Category:နိုင်ငံ]]
[[Category:အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ]]
[[Category:အာဆီယံအသင်းဝင်နိုင်ငံများ]]
[[Category:အရှေ့တောင်အာရှရှိ နိုင်ငံများ]]
[[Category:အာရှတိုက်ရှိ နိုင်ငံများ]]
[[Category:ကုလသမဂ္ဂ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ]]
[[Category:ကျွန်းနိုင်ငံများ]]</text>
      <sha1>lapgn8rjvqd85ayuazuoxsdqdyd1iob</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>753618</id>
      <parentid>753617</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T02:48:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>103.217.156.156</ip>
      </contributor>
      <comment>[[Special:Contributions/103.217.156.156|103.217.156.156]] ([[User talk:103.217.156.156|ဆွေးနွေး]]) ၏ တည်းဖြတ်မူ 753617 ကို ပြန်လည်ပယ်ဖျက်လိုက်သည်</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="385888" xml:space="preserve">{{Infobox country
| နိုင်ငံအမည်အပြည့် = အင်ဒိုနီးရှားသမ္မတနိုင်ငံ
| အမည်_ရင်း = {{native name|en|Republic of Indonesia}}{{native name|id|Republik Indonesia}}
| ပုံ_အလံ = Flag of Indonesia.svg
| ပုံ_တံဆိပ် = Coat of Arms of Indonesia Garuda Pancasila.svg
| နိုင်ငံတော်ဆောင်ပုဒ် = Unity in Diversity
| နိုင်ငံတော်သီချင်း = [[အင်ဒိုနီးရှားရာယ]]
| ပုံ_နေရာ = LocationIndonesia.svg
| မြို့တော် = [[ဂျကာတာမြို့]]
| အကြီးဆုံးမြို့ = ဂျကာတာမြို့
| အကြီးဆုံးပြည်နယ် = 
| ဧရိယာ = ၁,၉၁၉,၄၄၀ km² (၇၃၅,၃၅၅ sq mi)
| ဧရိယာအဆင့် = ၁၆
| ဧရိယာရေရာခိုင်နှုန်း = ၄.၈၅
| အမြင့်ဆုံးနေရာ = 
| အရှေဆုံးမြစ် = 
| အကြီးဆုံးအင်း = 
| ကမ်ရိုးတန်း = 
| စံတော်ချိန်ဇုန် = အဖုံဖုံ (UTC+၇ to +၉)
| ရုံးသုံးဘာသာများ = [[အင်ဒိုနီးရှားဘာသာ]]
| လူဦးရေ = ၂၃၇,၆၄၁,၃၂၆ &lt;ref name=&quot;imf2&quot;&gt;{{cite web|url=http://sp2010.bps.go.id/|publisher=BPS|title=Jumlah dan Distribusi Penduduk|date=May 2010|accessdate=13 April 2018}}&lt;/ref&gt;
| လူဦးရေအဆင့် = ၄
| လူဦးရေအထူ = ၁၃၄/km² (၃၄၇/sq mi)
| လူဦးရေအထူအဆင့် = ၈၄
| လူမျိုးများ = [[Javanese]] &lt;small&gt;(၄၀.၆%)&lt;/small&gt;, [[Sundanese]] &lt;small&gt;(၁၅%)&lt;/small&gt;, [[Madurese]] &lt;small&gt;(၃.၃%)&lt;/small&gt;, [[Minangkabau]] &lt;small&gt;(၂.၇%)&lt;/small&gt;, [[Betawi]] &lt;small&gt;(၂.၄%)&lt;/small&gt;, [[Bugis]] &lt;small&gt;(၂.၄%)&lt;/small&gt;, [[Banten]] &lt;small&gt;(၂%)&lt;/small&gt;, [[Banjar]] &lt;small&gt;(၁.၇%)&lt;/small&gt;, အခြား &lt;small&gt;(၂၉.၉%)&lt;/small&gt;
| ဘာသာတရားများ = [[အစ္စလာမ်ဘာသာ|အစ္စလာမ်]] &lt;small&gt;(၈၆.၁%)&lt;/small&gt;, [[Protestant]] &lt;small&gt;(၈.၇%)&lt;/small&gt;, [[ဟိန္ဒူဘာသာ|ဟိန္ဒူ]] &lt;small&gt;(၁.၈%)&lt;/small&gt;, အခြား &lt;small&gt;(၃.၄%)&lt;/small&gt;
| ပွဲများ = 
| အမျိုးအစား = သမ္မတနိုင်ငံ
| ခေါင်းဆောင်_ရာထူး(၁) = သမ္မတ
| ခေါင်းဆောင်_အမည်(၁) = [[ဂျိုကို ဝီဒိုဒို]]
| ခေါင်းဆောင်_ရာထူး(၂) = ဒုတိယသမ္မတ
| ခေါင်းဆောင်_အမည်(၂) = ဂျူးဆက် ကာလာ
| ထူထောင်ရေး_အမည်(၁) = လွတ်လပ်ရေး(ကြေညာ)
| ထူထောင်ရေး_ခုနှစ်(၁) = [[၁၇ ဩဂုတ်]] ၁၉၄၅
| GDP_PPP = US $၄၄၃ သိန်းကုဋေ
| GDP_PPP_အဆင့် = ၂၀
| GDP_PPP_per_capita = US $၁,၉၂၅
| GDP_PPP_per_capita_အဆင့် = ၁၁၅
| HDI = ၀.၇၂၈
| HDI_အဆင့် = ၁၀၇
| ဗဟိုဘဏ် = 
| ငွေ = Rupiah (IDR &quot;Rp&quot;)
| အထိမ်းအမှတ်များ = 
| ISO 3166-1 = ID
| cctld = .id
| calling_code = +၆၂
}}
'''အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ''' {{IPAc-en|audio=En-us-Indonesia.ogg|ˌ|ɪ|n|d|ə|ˈ|n|iː|ʒ|ə}} ၏ ရုံးသုံးအမည်မှာ အင်ဒိုနီးရှား သမ္မတနိုင်ငံဖြစ်ပြီး တိုက်တစ်ခုထက်ပို၍ နယ်မြေရှိသော တစည်းတလုံးတည်းရှိသည့် အချုပ်အခြာအာဏာပိုင် နိုင်ငံ ဖြစ်ကာ [[အရှေ့တောင်အာရှ]]တွင် အဓိက တည်ရှိပြီး အချို့နယ်မြေများမှာ အိုရှန်းနီးယား တွင် ရှိသည်။ [[အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ]] နှင့် [[ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာ]] ကြားတွင် တည်ရှိပြီး ကျွန်းပေါင်း တစ်သောင်းသုံးထောင်ကျော် ရှိသဖြင့် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးဆုံး ကျွန်းနိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ &lt;ref name=&quot;CIA&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/id.html|title=The World Factbook: Indonesia|publisher=Central Intelligence Agency|date=12 December 2017|accessdate=19 December 2017|archivedate=10 December 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20081210041527/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/id.html}}&lt;/ref&gt; စတုရန်းမိုင်ပေါင်း ၇၃၅,၃၅၈မိုင် (စတုရန်း ကီလိုမီတာ ၁,၉၀၄,၅၆၉ ကီလိုမီတာ) မျှ ရှိသဖြင့် အင်ဒိုနီးရှားသည် ကုန်းမြေဧရိယာအားဖြင့် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ၁၄ ခုမြောက် အကြီးဆုံးနိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး ပင်လယ်ဧရိယာ နှင့် ကုန်းမြေဧရိယာ ပေါင်းပါက ကမ္ဘာပေါ်တွင် သတ္တမမြောက် အကြီးဆုံးနိုင်ငံဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://seekingalpha.com/article/4035779-indonesia-next-major-oil-importer|title=Indonesia - The Next Major Oil Importer?|publisher=Seeking Alpha|date=10 January 2017|accessdate=6 February 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170206005019/https://seekingalpha.com/article/4035779-indonesia-next-major-oil-importer|archivedate=6 February 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; လူဦးရေ ၂၆၁ သန်းမျှ ရှိသဖြင့် ကမ္ဘာပေါ်တွင် စတုတ္ထမြောက် လူဦးရေ အများဆုံးနိုင်ငံဖြစ်ပြီး အော်စထရိုနီးရှန်းနိုင်ငံ နှင့် မွတ်စလင်ဘာသာဝင် အများစုရှိသော နိုင်ငံများတွင် လူဦးရေ အများဆုံး နိုင်ငံဖြစ်သည်။ လူဦးရေ အများဆုံးဖြစ်သော [[ဂျားဗားကျွန်း]]တွင်&lt;ref name=&quot;IslandPop&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.guinnessworldrecords.com/world-records/highest-population-island|title=Highest population, island|publisher=Guinness World Records|accessdate=6 June 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170606183647/http://www.guinnessworldrecords.com/world-records/highest-population-island|archivedate=6 June 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; နိုင်ငံလူဦးရေ၏ တစ်ဝက်ကျော် နေထိုင်ကြသည်။

အင်ဒိုနီးရှားတွင် ရီပတ်ဘလစ်ကင် ပုံစံ အစိုးရရှိပြီး ရွေးကောက်တင်မြှောက်ထားသော ပါလီမန် နှင့် သမ္မတတို့ ပါဝင်သည်။ အင်ဒိုနီးရှားတွင် ပြည်နယ် ၃၄ ခုရှိပြီး ၅ ခုမှာ အထူးအုပ်ချုပ်ရေး အဆင့်ရှိသည်။ မြို့တော်မှာ [[ဂျကာတာမြို့]] ဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဒုတိယမြောက် လူဦးရေအများဆုံး မြို့ပြဒေသဖြစ်သည်။ အင်ဒိုနီးရှားသည် [[ပါပူအာနယူးဂီနီနိုင်ငံ]] ၊ [[အရှေ့တီမောနိုင်ငံ]] နှင့် [[မလေးရှားနိုင်ငံ]] အရှေ့ပိုင်းတို့နှင့် ကုန်းမြေ နယ်နိမိတ်ချင်း ထိစပ်လျက် ရှိသည်။ အခြားသော အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများတွင် [[စင်ကာပူနိုင်ငံ]]၊ [[ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ]]၊ [[ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ]]၊ [[ဩစတြေးလျနိုင်ငံ]]၊ [[ပလောင်းနိုင်ငံ]] နှင့် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]]ပိုင် အက်ဒမန်ကျွန်းနှင့် နီကိုဘာကျွန်းတို့ ပါဝင်သည်။ လူဦးရေများပြားပြီး လူဦးရေသိပ်သည်းသည့် ဒေသများရှိသော်လည်း အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ ကျယ်ပြောလှသော တောရိုင်းမြေများသည် ဇီဝမျိုးကွဲများကို များပြားစွာ အထောက်အပံ့ ပေးထားနိုင်သည်။ &lt;ref name=&quot;Megadiverse&quot;&gt;{{cite web|url=https://seasia.co/2018/01/29/meet-the-10-megadiverse-countries-in-the-world|title=Meet The 10 Megadiverse Countries In The World|author=Salikha, Adelaida|publisher=SEAsia|date=29 January 2018|accessdate=8 February 2018|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180208040314/https://seasia.co/2018/01/29/meet-the-10-megadiverse-countries-in-the-world|archivedate=8 February 2018|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; နိုင်ငံအတွင်း သဘာဝ အရင်းအမြစ် အလျှံပယ်ရှိပြီး ၎င်းတို့တွင် [[ရေနံ]] နှင့် [[သဘာဝဓာတ်ငွေ့]]၊ [[ခဲမဖြူ]]၊ [[ကြေးနီ]] နှင့် [[ရွှေ]]တို့ပါဝင်သည်။ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး လုပ်ငန်းမှာ ဆန်စပါး၊ [[ဆီအုန်း]]၊ [[လက်ဖက်]]၊ [[ကော်ဖီ]]၊ [[ကကေးအိုပင်|ကကေးအို]] ၊ ပရဆေး၊ ဟင်းခပ်အမွှေးအကြိုင် နှင့် [[ရာဘာ]]တို့ ထွက်ရှိသည်။&lt;ref name=&quot;OEC&quot;&gt;{{cite web|url=http://atlas.media.mit.edu/en/profile/country/idn/|title=Indonesia|publisher=The Observatory of Economic Complexity|date=2016|accessdate=19 November 2016|archivedate=1 April 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170401221338/http://atlas.media.mit.edu/en/profile/country/idn/}}&lt;/ref&gt; အင်ဒိုနီးရှား၏ အဓိက ကုန်သွယ်ဖက်နိုင်ငံများမှာ [[တရုတ်နိုင်ငံ]]၊ [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]၊ [[ဂျပန်နိုင်ငံ]]၊ စင်ကာပူနိုင်ငံ နှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့ ဖြစ်ကြသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.worldstopexports.com/indonesias-top-15-import-partners/|title=Indonesia's Top Trading Partners|author=Workman, Daniel|publisher=World's Top Exports|date=26 December 2017|accessdate=25 February 2018|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180225061410/http://www.worldstopexports.com/indonesias-top-15-import-partners/|archivedate=25 February 2018|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

အင်ဒိုနီးရှားကျွန်းစုသည် ၇ ရာစုလောက်မှ စ၍ပင် ကုန်သွယ်ရေးအတွက် အရေးပါသော ဒေသဖြစ်ခဲ့ပြီး ထိုအချိန်က သီရိဝိဟာရနိုင်ငံ နှင့် မာဂျာပါဟစ်နိုင်ငံ တို့သည် တရုတ်မင်းဆက်များ နှင့် အိန္ဒိယဘုရင့်နိုင်ငံတော်တို့အား ကုန်သွယ်မှု ပြုခဲ့ကြသည်။ ခရစ်တော်ပေါ်ပြီး အစောပိုင်းနှစ်များမှ စ၍ ဒေသခံ ဘုရင်တို့သည် နိုင်ငံခြားမှ ယဉ်ကျေးမှု၊ ဘာသာရေးနှင့် နိုင်ငံရေး ပုံစံတို့ကို ဆက်ခံယူခဲ့ပြီး ဟိန္ဒူနှင့် ဗုဒ္ဓဘာသာ နိုင်ငံတော်များ အဖြစ် စည်ပင်တိုးတက်ခဲ့သည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ သမိုင်းတွင် ၎င်းတို့၏ သဘာဝအရင်းအမြစ်များကို မျက်စိကျသော နိုင်ငံရပ်ခြား အင်အားကြီးနိုင်ငံတို့၏ လွှမ်းမိုးမှုများ ပါဝင်ခဲ့သည်။ မွတ်ဆလင် ကုန်သည်များ နှင့် ဆူဖီပညာရှင်များက အစ္စလာမ်ဘာသာကို ယူဆောင်လာခဲ့ကြပြီး &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://books.google.com/books?id=Ma38W_8unrUC|title=Islam in Indonesia: Contrasting Images and Interpretations|author=Burhanudin, Jajat; van Dijk, Kees|publisher=Amsterdam University Press|via=Google Books|date=31 January 2013|accessdate=17 November 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161117143517/https://books.google.com/books?id=Ma38W_8unrUC|archivedate=17 November 2016|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://books.google.com/books?id=nr3DuQKDfRYC|title=Indonesia: A Global Studies Handbook|author=Lamoureux, Florence|publisher=ABC-CLIO Corporate|via=Google Books|date=2003|accessdate=17 November 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161117145213/https://books.google.com/books?id=nr3DuQKDfRYC|archivedate=17 November 2016|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ဥရောပသားတို့က ခရစ်ယာန်ဘာသာကို ယူဆောင်လာခဲ့ကြကာ နယ်မြေသစ်စူးစမ်းရှာဖွေသော ခေတ်ကာလအတွင်း ဟင်းခတ်အမွေးအကြိုင်ကျွန်းများဖြစ်ကြသော မာလူကူးကျွန်းများပေါ်တွင် ကုန်သွယ်ရေးကို လက်ဝါးကြီးအုပ်ရန် ကြိုးစားခဲ့ကြကာ တစ်ဦးနှင့် တစ်ဦး တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြသည်။ အမ်ဘိုးအီးနား နှင့် ဘာတာဗီးယားတို့ကို ဒတ်ချ်လူမျိုးတို့က ကိုလိုနီအဖြစ် သွတ်သွင်းခဲ့သည်က အစပြု၍ နောက်ဆုံးတွင် တီမော နှင့် အနောက်နယူးဂီနီ အပါအဝင် ကျွန်းစုအားလုံးကို ပေါ်တူဂီ၊ ပြင်သစ်နှင့် ဗြိတိသျှတို့က ကိုလိုနီအဖြစ် သိမ်းပိုက်ခဲ့ကြသည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် [[ဒုတိယကမ္ဘာစစ်]] အပြီးတွင် လွတ်လပ်ရေးရခဲ့သည်။

အင်ဒိုနီးရှားတွင် ရာပေါင်းများစွာသော ဒေသခံလူမျိုးများနှင့် ဘာသာစကားများရှိပြီး အကြီးမားဆုံးနှင့် နိုင်ငံရေးအရ အလွှမ်းမိုးနိုင်ဆုံးမှာ ဂျာဗားလူမျိုးများ ဖြစ်သည်။ အမျိုးသားဘာသာစကား၊ လူအမျိုးမျိုးကွဲပြားမှု၊ မွတ်စလင်အများစုရှိသော နိုင်ငံအတွင်း ဘာသာပေါင်းစုံ ကိုးကွယ်နေမှု၊ ကိုလိုနီပြုခံရခြင်းသမိုင်းနှင့် ပုန်ကန်တော်လှန်ခြင်း စသည်တို့မှ တဆင့် အားလုံး ဝေမျှထားသော အမျိုးသားလက္ခဏာရပ်တစ်ခု ပေါ်ထွန်းလာခဲ့သည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံတော် ဆောင်ပုဒ်မှာ &quot;ညီညွတ်ခြင်းနှင့် မတူကွဲပြားခြင်း ၊ စာစကားအားဖြင့်၊ အားလုံး သို့သော် တစ်ခုတည်း&quot; ဟူ၍ ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံကို ပုံဖော်ပေးနေသော မတူကွဲပြားခြင်းကို ရှင်းလင်းစွာ ဖော်ပြထားသည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးသည် [[စုစုပေါင်း ပြည်တွင်းထုတ်ကုန်]] အားဖြင့် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ၁၆ ခုမြောက် အကြီးမားဆုံးဖြစ်ပြီး စုစုပေါင်း ပြည်တွင်းထုတ်ကုန် တွင် [[ဝယ်ယူနိုင်စွမ်းအား ကွာခြားမှုနှုန်း]]ကို ထည့်သွင်းတွက်ချက်ပါက ကမ္ဘာပေါ်တွင် သတ္တမမြောက် အကြီးဆုံး ဖြစ်သည်။ အင်ဒိုနီးရှားသည် နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်းများ၏ အသင်းဝင်ဖြစ်ပြီး [[ကုလသမဂ္ဂ]]၊ [[ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့]]၊ [[အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ငွေကြေးရန်ပုံငွေအဖွဲ့]] နှင့် ဂျီ၂၀ တို့တွင် ပါဝင်သည်။ ထို့ပြင် [[ဘက်မလိုက်နိုင်ငံများ လှုပ်ရှားမှု အဖွဲ့]]၊ [[အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအသင်း]]၊ အာရှ-ပစိဖိတ် စီးပွားရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုအဖွဲ့၊ အရှေ့အာရှ ထိပ်သီးနိုင်ငံများအဖွဲ့၊ အာရှ အခြေခံအဆောက်အအုံ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဘဏ် နှင့် အစ္စလာမ် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးအဖွဲ့ တို့တွင် စတင်တည်ထောင်သောနိုင်ငံ တစ်ခု အဖြစ်ပါဝင်ခဲ့သည်။

==အမည်မှည့်ခေါ်ခြင်း==
&quot;အင်ဒိုနီးရှား&quot; ဆိုသော အမည်သည် ဂရိဘာသာစကား အင်ဒို (Indos) နှင့် နီဆော့စ် (nesos) တို့မှ ဆင်းသက်လာခြင်း ဖြစ်ပြီး အိန္ဒိယကျွန်းများ ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ &lt;ref name=&quot;EcoSeas1&quot;&gt;{{cite book|author1=Tomascik, T.|author2=Mah, J.A.|author3=Nontji, A.|author4=Moosa, M.K.|title=The Ecology of the Indonesian Seas&amp;nbsp;– Part One|publisher=Periplus Editions|year=1996|location=Hong Kong|isbn=962-593-078-7}}&lt;/ref&gt; ထိုအမည်သည် ၁၈ ရာစု မှ အစပြုခဲ့ပြီး လွတ်လပ်သော အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ မထူထောင်ခင် ရှေးအတီတေကပင် အသုံးပြုခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot;indoety&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.pikiran-rakyat.com/cetak/0804/16/0802.htm|title=The origin of Indonesia's name|author=Anshory, Irfan|publisher=Pikiran Rakyat|date=16 August 2004|accessdate=15 December 2006|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061215190155/http://www.pikiran-rakyat.com/cetak/0804/16/0802.htm|archivedate=15 December 2006|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;၁၈၅၀ တွင် အင်္ဂလိပ် လူမျိုးစုဗေဒပညာရှင် ဂျော့ရှ်ဝင်ဆာအားရ်မှ အိန္ဒိယကျွန်းစုများပေါ်တွင် နေထိုင်သူများအား အင်ဒုနီးရှန်း (Indunesians) ဟုလည်းကောင်း မလာယန်ကျွန်းဆွယ်များပေါ်တွင် နေထိုင်သူများအား မလာယုနီးရှန်း (Malayunesians) ဟုလည်းကောင်း သူနှစ်သက်သည့် အသုံးအနှုန်းကို အဆိုပြုခဲ့သည်။{{sfn|Earl|1850|p=119}} ထိုဂျာနယ်၌ပင် သူ၏ ကျောင်းသားတစ်ဦးဖြစ်သော ဂျိမ်းစ်ရစ်ချက်ဆန် လိုဂန် မှ အိန္ဒိယကျွန်းစု ဆိုသော အမည်အား အင်ဒိုနီးရှား ဟု အဓိပ္ပာယ်တူ အသုံးပြုခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;JIAEA_3&quot;&gt;{{cite journal|author=Logan, James Richardson|title=The Ethnology of the Indian Archipelago: Embracing Enquiries into the Continental Relations of the Indo-Pacific Islanders|url=https://archive.org/details/ethnologyIndian00Loga|journal=Journal of the Indian Archipelago and Eastern Asia (JIAEA)|year=1850|pages=4:252–347}}&lt;/ref&gt;{{sfn|Earl|1850|pp=254, 277–278}} သို့သော်လည်း ဒတ်ချ်ပညာရှင်တို့၏ အရှေ့အင်ဒီ နှင့် ပတ်သက်သော ဂျာနယ်များတွင် အင်ဒိုနီးရှား ဆိုသောအမည်ကို အသုံးမပြုချင်ကြဘဲ မလေးကျွန်းစုများ နှင့် နယ်သာလန် အရှေ့အင်ဒီဆိုသော အမည်များကိုသာ ပိုမိုနှစ်ခြိုက်ကြပြီး ရေပန်းစားသော အသုံးအနှုန်းမှာ အင်ဒီ အရှေ့ပိုင်း နှင့် အင်ဆူလင်ဒီ (Insulinde) တို့ ဖြစ်ကြသည်။&lt;ref name=&quot;Kroef&quot;&gt;{{cite journal|title=The Term Indonesia: Its Origin and Usage|journal=Journal of the American Oriental Society|author=Justus M van der Kroef|volume=71|issue=3|pages=166–171|year=1951|doi=10.2307/595186|jstor=595186}}&lt;/ref&gt;

၁၉၀၀ ပြည့်နှစ်များ၏ နောက်ပိုင်းတွင် နယ်သာလန်ပြင်ပရှိ ပညာရှင် အသိုင်းအဝိုင်းကြား၌ အင်ဒိုနီးရှား ဆိုသောအမည်မှာ ပို၍ အသုံးများလာခဲ့ကြပြီး ဒေသခံ မျိုးချစ်များက နိုင်ငံရေး အသုံးအနှုန်းအဖြစ် မွေးစားခဲ့ကြသည်။ &lt;ref name=&quot;Kroef&quot;/&gt; ဘာလင်တက္ကသိုလ်မှ အဒေါ့ဖ် ဘတ်ရှန်း မှ ၎င်း၏စာအုပ် &quot;အင်ဒိုနီးရှား သို့မဟုတ် မလေးကျွန်းစုမှကျွန်းများ ၁၈၈၄-၁၈၉၄&quot; မှ တဆင့် ထိုအမည်ကို လူသိများလာစေခဲ့သည်။ ဒေသခံ ပညာရှင်များထဲမှ ထိုအမည်ကို စတင် အသုံးပြုသူမှာ ကီ ဟာဂျာ ဒီဝမ်တာရာ ဖြစ်ပြီး ၁၉၁၃ ခုနှစ်၌ သူသည် နယ်သာလန်နိုင်ငံ၌ &quot;အင်ဒိုနီးရှား သတင်းစာတိုက်&quot; အမည်ဖြင့် သတင်းစာတိုက်တစ်ခု ကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;indoety&quot;/&gt;

==သမိုင်း==
===အစောပိုင်းသမိုင်း===
[[File:Borobudur ship.JPG|thumb|right| ဗောရောဗုဓော ဘုရားတွင် ထွင်းထုထားသော ဗောရောဗုဓော သင်္ဘော အေဒီ ၈၀၀။ ကျွန်းစုများမှ သင်္ဘောများသည် အာဖရိက အရှေ့ဘက် ကမ်းရိုးတန်းသို့ အေဒီ ၁ ရာစုခန့်ကပင် ကုန်သွယ်ရန် အတွက် သွားလာခဲ့ကြသည်ဟု ယူဆရသည်။&lt;ref&gt;{{cite book|title=A short history of Indonesia: the unlikely nation?|url=https://archive.org/details/shorthistoryindo00brow|author=Brown, Colin|year=2003|publisher=Allen &amp; Unwin|isbn=1-86508-838-2|page=[https://archive.org/details/shorthistoryindo00brow/page/13 13]}}&lt;/ref&gt;]]

လွန်ခဲ့သော နှစ်ပေါင်း ၁.၅ သန်း နှင့် ၃၅,၀၀၀ နှစ် ကြားတွင် ဟိုမို အီရပ်တပ်စ် ဟု သိကြသော ဂျားဗားလူများ အင်ဒိုနီးရှားကျွန်းစုများတွင် နေထိုင်ကြသည်ဟု ကျောက်ဖြစ်ရုပ်ကြွင်းများနှင့် လက်နက်ကိရိယာ အကြွင်းအကျန်များမှ ဖော်ပြနေသည်။&lt;ref&gt;{{cite journal|title=Shell tool use by early members of Homo erectus in Sangiran, central Java, Indonesia: cut mark evidence|doi=10.1016/j.jas.2006.03.013|year=2007|author1=Choi, Kildo|author2=Driwantoro, Dubel|journal=Journal of Archaeological Science|volume=34|page=48}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.terradaily.com/reports/Finding_showing_human_ancestor_older_than_previously_thought_offers_new_insights_into_evolution_999.html|title=Finding showing human ancestor older than previously thought offers new insights into evolution|publisher=TerraDaily|date=5 July 2011|accessdate=29 January 2012|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171127124833/http://www.terradaily.com/reports/Finding_showing_human_ancestor_older_than_previously_thought_offers_new_insights_into_evolution_999.html|archivedate=27 November 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|author=Pope, G.G.|title=Recent advances in far eastern paleoanthropology|url=https://archive.org/details/sim_annual-review-of-anthropology_1988_17/page/43|journal=Annual Review of Anthropology|volume=17|pages=43–77|year=1988|doi=10.1146/annurev.an.17.100188.000355}} cited in {{cite book|author1=Whitten, T.|author2=Soeriaatmadja, R.E.|author3=Suraya, A.A.|title=The Ecology of Java and Bali|publisher=Periplus Editions|year=1996|location=Hong Kong|pages=309–412}}; {{Cite journal|author=Pope, G.G.|title=Evidence on the age of the Asian Hominidae|journal=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America|volume=80|issue=16|pages=4988–4992|year=1983|pmid=6410399|doi=10.1073/pnas.80.16.4988|pmc=384173}}; {{Cite journal|author1=de Vos, J.P.|author2=Sondaar, P.Y.|title=Dating hominid sites in Indonesia|journal=Science|volume=266|issue=16|pages=4988–4992|year=1994|doi=10.1126/science.7992059}}&lt;/ref&gt; ဟိုမိုဆေးပီးယန်းတို့သည် ထိုဒေသသို့ လွန်ခဲ့သော နှစ်ပေါင်း ၄၅,၀၀၀ ခန့်က ရောက်ရှိခဲ့ကြသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.smithsonianmag.com/history-archaeology/human-migration.html|title=The Great Human Migration|author=Gugliotta, Guy|publisher=Smithsonian Maganize|date=July 2008|accessdate=21 August 2011}}&lt;/ref&gt; ယနေ့ခေတ်လူများ၏ အဓိက အစိတ်အပိုင်းဖြစ်သော အော်စထရိုနီးရှန်းလူမျိုးများသည်  အရှေ့တောင်အာရှသို့ ယနေ့ခေတ် ထိုင်ဝမ်နေရာမှ ရောက်ရှိလာခဲ့ကြသည်။ သူတို့သည် ဘီစီ ၂,၀၀၀ ခုနှစ်ခန့်တွင် ရောက်ရှိလာခဲ့ပြီး ကျွန်းစုများတလျှောက် ပျံ့နှံ့သွားခဲ့ကြကာ ဒေသရင်း မီလာနီးရှန်းလူမျိုးများအား အရှေ့ပိုင်းဒေသများသို့ တွန်းပို့ခဲ့ကြသည်။ {{sfn|Taylor|2003|pp=5–7}} စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး လုပ်ရန် ကောင်းသော အခြေအနေနှင့် ဘီစီ ၈ ရာစုမှ စ၍ ဆန်စပါးစိုက်ပျိုးရန်အတွက် ကျွမ်းကျင်လာမှုတို့ကြောင့် ကျေးရွာများ၊ မြို့များ နှင့် နိုင်ငံငယ်များ အေဒီ ၁ ရာစုတွင် စတင်ထွန်းကားလာခဲ့ကြသည်။ အင်ဒိုနီးရှား၏ မဟာဗျူဟာကျသော ပင်လယ်ရေကြောင်းသွားလမ်းပေါ်ရှိ နေရာသည် ကျွန်းများအချင်းချင်းကြားနှင့် နိုင်ငံတကာ ကုန်သွယ်ရေးကို အားပေးခဲ့ပြီး အိန္ဒိယဘုရင်နိုင်ငံများ နှင့် တရုတ်မင်းဆက် အုပ်ချုပ်သော နိုင်ငံများသို့ အဆက်အသွယ်ပြုနိုင်ခဲ့ကာ ခရစ်တော်မပေါ်မီ ရာစုနှစ်များကပင် ကုန်သွယ်ရေးကို စတင် အကောင်အထည်ဖော်နိုင်ခဲ့သည်။ {{sfn|Taylor|2003|pp=15–18}}  ထိုအချိန်မှစ၍ ကုန်သွယ်ရေးသည် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ သမိုင်းကို ပုံဖော်ပေးခဲ့သည်။ {{sfn|Taylor|2003|pp=3, 9–11, 13–5, 18–20, 22–3}}{{sfn|Vickers|2005|pp=18–20, 60, 133–4}}

အေဒီ ၇ ရာစုမှ အစပြု၍ အင်အားကြီးသော သီရီဝိဇယ ရေကြောင်းနိုင်ငံတော်သည် စည်ပင်ထွန်းကားလာခဲ့ပြီး ကုန်သွယ်မှု ဖွံ့ဖြိုးလာခြင်းမှာ ၎င်းတို့နှင့်အတူ တင်သွင်းလာသော ဟိန္ဒူဘာသာ နှင့် ဗုဒ္ဓဘာသာတို့ကြောင့် ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{harvnb|Taylor|2003|pp=22–26}}; {{harvnb|Ricklefs|1991|p=3}}&lt;/ref&gt;အေဒီ ၈ ရာစုနှစ် နှင့် ၁၀ ရာစုနှစ်ကြားတွင် စိုက်ပျိုးရေးကို အခြေခံသော ဗုဒ္ဓဘာသာ ဆေးလန်ဒရာ ဘုရင့်နိုင်ငံတော်နှင့် ဟိန္ဒူဘာသာ မာတရန် ဘုရင့်နိုင်ငံတော်တို့ ဂျားဗားကျွန်း ကုန်းတွင်းပိုင်းတွင် ဖွံ့ဖြိုးထွန်းကားလာခဲ့ပြီးနောက် ပြန်လည်ကျဆင်းလာခဲ့သည်။ ၎င်းတို့ ချန်ထားရစ်ခဲ့သည်မှာ ကြီးမြတ်သော ဘာသာရေး အထိမ်းအမှတ် အဆောက်အဦးများ ဖြစ်ကြသည့် [[ဗောရောဗုဓော]] ၊ ဆီဝူး နှင့် ပရမ်ဘနန် တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ထိုအချိန်သည် ရှေးဟောင်းဂျားဗားတွင် ဟိန္ဒူ နှင့် ဗုဒ္ဓအနုပညာတို့၏ ပြန်လည်စည်ပင်ထွန်းကားလာသော ခေတ်ဟု ဆိုနိုင်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://arthistoryteachingresources.org/lessons/the-art-and-architecture-of-buddhism-in-se-asia-post-1200/|title=Buddhist Art and Architecture in Southeast Asia After 1200|author=Shelby, Karen|publisher=Art History Teaching Resources|accessdate=20 May 2016}}&lt;/ref&gt; ၁၀ရာစု၏ ပထမ လေးပုံတစ်ပုံတွင် အွမ်ပူးဆင်းဒေါက်မှ ဘုရင့်နိုင်ငံတော်၏ ဗဟို ကို ဂျားဗားကျွန်း အလယ်ပိုင်း မာတရန် ဒေသမှ အရှေ့ဂျားဗားရှိ ဘရန်တပ်စ် မြစ်ဝှမ်းသို့ ရွှေ့ပြောင်းခဲ့ကာ အစ်စယားနားမင်းဆက်ကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://books.google.com/books?id=iDyJBFTdiwoC&amp;redir_esc=y|title=The Indianized States of South-East Asia|author=Coedès, George|publisher=University of Hawaii Press|via=Google Books|page=128|date=1968|accessdate=21 October 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ထို့နောက်တွင် ဟိန္ဒူ-ဗုဒ္ဓဘာသာတိုင်းပြည်များ ဆက်တိုက် ပေါ်ထွန်း ပြိုပျက်ခဲ့ပြီး အဲလင်ဂါအုပ်ချုပ်သော ကာဟူးရီပန်တိုင်းပြည်မှစ၍ ကာဒီရီ နှင့် ဆင်းဟာဆာရီတိုင်းပြည် တို့ အထိဖြစ်သည်။ အနောက်ဂျားဗားတွင် ဆန်ယန်တာပက် ကျောက်စာ အရ ၁၀၃၀ ခုနှစ်တွင် ဆွန်ဒါတိုင်းပြည်ကို ပြန်လည်ထူထောင်ခဲ့သည်ဟု သိရသည်။ ဘာလီတွင်မူ ဝါမာဒေဝ မင်းဆက်မှ ဘာလီတိုင်းပြည်ကို ၁၀ ရာစုတွင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ဟိန္ဒူတို့၏ မာဂျာပါဟစ် တိုင်းပြည်အား ၁၃ ရာစု နှောင်းပိုင်းတွင် ဂါဂျာ မာဒါ၏ ဦးဆောင်မှုဖြင့် အရှေ့ဂျားဗား၌ တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ၎င်း၏ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုသည် ယနေ့ခေတ် အင်ဒိုနီးရှား၏ နေရာ အတော်များများသို့ သက်ရောက်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite journal|title=The next great empire|author=Peter Lewis|journal=Futures|volume=14|issue=1|year=1982|pages=47–61|doi=10.1016/0016-3287(82)90071-4}}&lt;/ref&gt;

အင်ဒိုနီးရှားကျွန်းစုများ အတွင်း မွတ်စလင်များ နေထိုင်မှု၏ အစောဆုံး အထောက်အထားမှာ ၁၃ ရာစု [[ဆူမတြာကျွန်း]] မြောက်ပိုင်းတွင် ဖြစ်ပြီး မွတ်စလင်ကုန်သည်များသည် အရှေ့တောင်အာရှမှတဆင့် အစ္စလာမ်ခေတ်တွင်  ပထမဆုံး ရောက်ရှိလာခဲ့ကြသည်။ {{sfn|Ricklefs|1991|pp=3–14}} ထိုကျွန်းစုများ၏ အခြားအပိုင်းများတွင် အစ္စလာမ်ဘာသာကို တဖြည်းဖြည်း ကူးပြောင်း ကိုးကွယ်လာခဲ့ကြပြီး ၁၆ ရာစု အကုန်တွင် ဂျားဗားကျွန်း နှင့် ဆူမကြာကျွန်းတို့၌ အဓိက ဘာသာ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ နေရာဒေသ အတော်များများတွင် အစ္စလာမ်ဘာသာသည် လက်ရှိ ယဉ်ကျေးမှု နှင့် ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှုများအား ဖုံးလွှမ်းရောနှောလာခဲ့ပြီး ထို့အတွက်ကြောင့် အင်ဒိုနီးရှားတွင် အစ္စလာမ်ဘာသာ အဓိက ဖြစ်လာခဲ့ကာ အထူးသဖြင့် ဂျားဗားကျွန်းတွင် ဖြစ်သည်။ {{sfn|Ricklefs|1991|pp=12–14}}

===ကိုလိုနီခေတ်===
[[File:Nicolaas Pieneman - The Submission of Prince Dipo Negoro to General De Kock.jpg|thumb|left|၁၈၃၀ ဂျားဗားစစ်ပွဲအပြီးတွင် ဒီပိုနီဂိုရို မင်းသားအား ဗိုလ်ချုပ်ဒီကောက်ထံ ဖမ်းဆီးပေးပို့စဉ်]]
ဥရောပသားတို့နှင့် ကျွန်းစုနေ လူမျိုးများ ပုံမှန် အဆက်အသွယ်ပြုကြခြင်းသည် ၁၅၁၂ ခုနှစ်တွင် စတင်ခဲ့ပြီး ပေါ်တူဂီကုန်သည် ဖရန်စစ္စကို ဆေးဟုမ်း မှ [[ဇာတိပ္ဖိုလ်]]၊ [[လေးညှင်း]] နှင့် [[ကရဝေး]]တို့အား မာလူကူးကျွန်းတွင် တစ်ဦးတည်း ချုပ်ကိုင်နိုင်ရန် ကြိုးစားရာမှ စခဲ့သည်။{{sfn|Ricklefs|1991|pp=22–24}}  ဒတ်ချ် နှင့် ဗြိတိသျှကုန်သည်တို့သည် ၎င်း၏ နောက်မှ လိုက်လာခဲ့သည်။ ၁၆၀၂ တွင် ဒတ်ချ်တို့မှ ဒတ်ချ်အရှေ့အိန္ဒိယ ကုမ္ပဏီကို တည်ထောင်ခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်း ဆယ်စုနှစ်များတွင် ဒတ်ချ်တို့မှ အမ်ဘိုးအီးနား နှင့် ဘာတေးဗီးယားတို့တွင် ခြေကုပ်ရယူနိုင်ခဲ့သည်။ ၁၇ ရာစုနှင့် ၁၈ ရာစု နှစ်များတွင် ထိုကုမ္ပဏီသည် ကျွန်းစုများအတွင်း လွှမ်းမိုးသော အင်အားကြီး  ဥရောပ အဖွဲ့ ဖြစ်လာခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://european-heritage.org/netherlands/alkmaar/dutch-east-india-company|title=The Dutch East India Company|author=van Elderen, Wieze|publisher=European Heritage Project|accessdate=6 September 2015|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150906121307/http://european-heritage.org/netherlands/alkmaar/dutch-east-india-company|archivedate=6 September 2015|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

ဒတ်ချ်အရှေ့အိန္ဒိယ ကုမ္ပဏီသည် ဒေဝါလီခံခဲ့ရပြီးနောက် ၁၈၀၀ တွင် တရားဝင် ဖျက်သိမ်းခဲ့ကာ ဒတ်ချ်အစိုးရမှ ဒတ်ချ်အရှေ့အင်ဒီ အဖြစ် နိုင်ငံပိုင် ကိုလိုနီ ထူထောင်ခဲ့သည်။ {{sfn|Ricklefs|1991|p=24}} ဒတ်ချ်တို့၏ ကိုလိုနီခေတ် တလျှောက်တွင် ဒတ်ချ်တို့၏ ထိန်းချုပ်မှုသည် ကမ်းရိုးတန်း အခြေစိုက်နေရာများမှ အပ အခြားနေရာများတွင် အားနည်းခဲ့သည်။ ၂၀ ရာစု အစောပိုင်းတွင်မှ ဒတ်ချ်တို့၏ လွှမ်းမိုးမှုသည် အင်ဒိုနီးရှား၏ လက်ရှိ နယ်နိမိတ်သို့ ဖြန့်ကျက်နိုင်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{harvnb|Schwarz|1994|pp=3–4}}, writes: &quot;Dutch troops were constantly engaged in quelling rebellions both on and off Java. The influence of local leaders such as Prince Diponegoro in central Java, Imam Bonjol in central Sumatra and Pattimura in Maluku, and a bloody thirty-year war in Aceh weakened the Dutch and tied up the colonial military forces.&quot;&lt;/ref&gt;ဒုတိယကမ္ဘာစစ် အတွင်း ဂျပန်တို့၏ သိမ်းပိုက်မှုမှ ဒတ်ချ်တို့၏ အုပ်စိုးမှုအား အဆုံးသတ်ခဲ့ပြီး&lt;ref&gt;{{harvnb|Ricklefs|1991}}; {{cite journal|title=Dutch Attitudes towards Colonial Empires, Indigenous Cultures, and Slaves|journal=Eighteenth-Century Studies|volume=31|issue=3|author1=Gert Oostindie|author2=Bert Paasman|pages=349–55|year=1998|url=http://muse.jhu.edu/journals/eighteenth-century_studies/v031/31.3oostindie.html|doi=10.1353/ecs.1998.0021}}&lt;/ref&gt; ယခင်က ချုပ်ငြိမ်းခဲ့သော လွတ်လပ်ရေး လှုပ်ရှားမှုများကို ပြန်လည် အသက်ဝင်စေခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd%2Fcstdy%3A%40field%28DOCID+id0029%29|title=Indonesia: World War II and the Struggle for Independence, 1942–50; The Japanese Occupation, 1942–45|publisher=Library of Congress|date=November 1992|accessdate=11 February 2013|deadurl=no|archiveurl=https://www.webcitation.org/6ELw54TJo?url=http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd%2Fcstdy%3A%40field%28DOCID+id0029%29|archivedate=11 February 2013|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;သို့သော်လည်း နောက်ပိုင်း ကုလသမဂ္ဂ အစီရင်ခံစာများ အရ ဂျပန်တို့ သိမ်းပိုက်ထားစဉ်အတွင်း လူ၄ သန်းမှာ အစာရေစာ ငတ်မွတ်မှုနှင့် အဓမ္မ အလုပ်ခိုင်းစေမှုတို့ကြောင့် သေဆုံးခဲ့ရသည် ဟု သိရသည်။&lt;ref&gt;Cited in: Dower, John W. ''War Without Mercy: Race and Power in the Pacific War'' (1986; Pantheon; {{ISBN|0-394-75172-8}})&lt;/ref&gt;

===ယနေ့ခေတ်===
[[File:Presiden Sukarno.jpg|thumb|right|upright|အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ တည်ထောင်သူ နှင့် ပထမဆုံး သမ္မတ ဆူကာနို]]
ဂျပန်တို့ လက်နက်ချပြီး ၂ ရက်အကြာတွင် ဩဇာတိက္ကမ ကြီးမားသော အမျိုးသားခေါင်းဆောင်များ ဖြစ်ကြသည့် ဆူကာနိုနှင့် မိုဟာမက် ဟတ်တာ တို့သည် ၁၉၄၅ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၁၇ တွင် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ လွတ်လပ်ရေးကို ကြေညာခဲ့ပြီး&lt;ref&gt;{{cite journal|title=Indonesia|author=H.J. Van Mook|journal=Royal Institute of International Affairs|year=1949|volume=25|issue=3|pages=274–285|jstor=3016666}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Bidien1945&quot;&gt;{{cite journal|title=Independence the Issue|journal=Far Eastern Survey|author=Charles Bidien|volume=14|issue=24|pages=345–348|date=5 December 1945|doi=10.1525/as.1945.14.24.01p17062|jstor=3023219}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harvnb|Taylor|2003|p=325}}&lt;/ref&gt; အင်ဒိုနီးရှား လွတ်လပ်ရေး ကြိုတင်ပြင်ဆင်မှု ကော်မတီမှ သမ္မတ နှင့် ဒုတိယ သမ္မတ အဖြစ် အသီးသီး ရွေးချယ်ခြင်း ခံခဲ့ရသည်။ နယ်သာလန်မှ ၎င်းတို့၏ အုပ်ချုပ်မှုကို ပြန်လည် အသက်သွင်းရန် ကြိုးစားခဲ့ပြီး လက်နက်ကိုင် တိုက်ခိုက်မှုနှင့် သံတမန် ရေးအရ ညှိနှိုင်းမှုများ ဆက်လက် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၉ ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံတကာ ဖိအားကြောင့် ဒတ်ချ်တို့မှ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ လွတ်လပ်ရေးကို အသိအမှတ် ပြုခဲ့ရသော်လည်း &lt;ref name=&quot;Bidien1945&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.globalsecurity.org/military/world/war/indo-inde.htm|title=Indonesian War of Independence|publisher=Global Security|accessdate=10 December 2006|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061210085210/http://www.globalsecurity.org/military/world/war/indo-inde.htm|archivedate=10 December 2006|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; နယ်သာလန် နယူးဂီနီ မပါဝင်ခဲ့ပေ။ ၁၉၆၂ ခုနှစ် နယူးယောက်သဘောတူညီချက် နှင့် အငြင်းပွားမှု အပြီးမှသာလျှင် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ အတွင်းသို့ နယ်သာလန် နယူးဂီနီအား ပြန်လည် သွတ်သွင်းနိုင်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2013/aug/29/west-papua-independence-history|title=The West Papuan independence movement - a history|author=Marni Cordell|publisher=The Guardian|date=28 August 2013|accessdate=16 September 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170916052749/https://www.theguardian.com/world/2013/aug/29/west-papua-independence-history|archivedate=16 September 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;ကုလသမဂ္ဂမှ ချမှတ်ထားသော ၁၉၆၉ လွတ်လပ်စွာ ရွေးချယ်ခွင့် အက်ဥပဒေ အရ ပါပူအာ ပဋိပက္ခကို ဖြစ်ပွားစေခဲ့သည်။ ၄ နှစ်တာ တိုက်ပွဲဝင် ကာလအတွင်း အဓိက ပြည်တွင်း နိုင်ငံရေး၊ လူမှုရေး နှင့် ဂိုဏ်းဂဏ ကွဲပြားမှုများ ရှိသော်လည်း အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် လွတ်လပ်ရေး အတွက် တိုက်ပွဲဝင်ရာတွင် ညီညွတ်ရေး ရရှိခဲ့သည်။

၁၉၅၀ ခုနှစ် နှောင်းပိုင်းကာလများတွင် ဆူကာနိုသည် အင်ဒိုနီးရှားအား ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံ အဖြစ်မှ အာဏာရှင်နိုင်ငံ အဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲခဲ့ပြီး သူ၏ ဩဇာအာဏာကို ဆန့်ကျင့်ဘက် အဖွဲ့နှစ်ခု ဖြစ်သော စစ်တပ် နှင့် အင်ဒိုနီးရှား ကွန်မြူနစ် ပါတီ တို့ အကြား မျှခြေယူပြီး ထိန်းသိမ်းခဲ့သည်။ {{sfn|Ricklefs|1991|pp=237–280}} ၁၉၆၅ စက်တင်ဘာ ၃၀ အာဏာသိမ်းရန် ကြိုးပမ်းမှုအား စစ်တပ်မှ ရင်ဆိုင်ခဲ့ပြီးနောက် ထိုအာဏာသိမ်းရန် ကြိုးပမ်းမှုအတွက် အင်ဒိုနီးရှား ကွန်မြူနစ်ပါတီအား အပြစ်တင်ခဲ့ပြီး စနစ်တကျ ဖျက်ဆီးနိုင်ခဲ့ကာ ကွန်မြူနစ်များ၊ တရုတ်လူမျိုးများ၊ လက်ဝဲဝါဒီဟု စွပ်စွဲခံရသူများကို ကြမ်းတမ်းစွာ သတ်ဖြတ်ဖယ်ရှားမှုကြီး ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။{{sfn|Friend|2003|pp=107–109}}&lt;ref&gt;{{cite video|people=Chris Hilton (writer and director)|title=Shadowplay|medium=Television documentary|publisher=Vagabond Films and Hilton Cordell Productions|year=2001}}&lt;/ref&gt;{{sfn|Ricklefs|1991|pp=280–283, 284, 287–290}} အများစု လက်ခံထားသော ကိန်းဂဏန်း အရ လူ ၅၀၀,၀၀၀ နှင့် ၁ သန်းကြား သတ်ဖြတ်ခြင်းခံရသည်ဟု ခန့်မှန်းကြပြီး အချို့မှ ၂ သန်းမှ ၃ သန်းအထိ သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရသည်ဟု ဆိုသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.aljazeera.com/programmes/101east/2012/12/2012121874846805636.html|title=Indonesia's killing fields|publisher=Al Jazeera|date=21 December 2012|accessdate=14 February 2015|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150214005113/http://www.aljazeera.com/programmes/101east/2012/12/2012121874846805636.html|archivedate=14 February 2015|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cambridge.org/us/academic/subjects/history/twentieth-century-regional-history/specter-genocide-mass-murder-historical-perspective|title=The Specter of Genocide: Mass Murder in Historical Perspective|author=Gellately, Robert; Kiernan, Ben|publisher=Cambridge University Press|pages=[https://books.google.com/books?id=k9Ro7b0tWz4C&amp;lpg=PP1&amp;pg=PA290#v=onepage&amp;q&amp;f=false 290–291]|isbn=0-521-52750-3|date=July 2003|accessdate=26 October 2015|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151026220614/http://www.cambridge.org/us/academic/subjects/history/twentieth-century-regional-history/specter-genocide-mass-murder-historical-perspective|archivedate=26 October 2015|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Chapter 5, Justice Betrayed: Post-1945 Responses to Genocide {{cite web|url=https://books.google.com/books?id=dg0hWswKgTIC&amp;lpg=PA80&amp;pg=PA69#v=onepage&amp;q&amp;f=false|title=The Legacy of Nuremberg: Civilising Influence or Institutionalised Vengeance?|author=Aarons, Mark|publisher=Brill Publishers|date=December 2007|accessdate=5 July 2016}}&lt;/ref&gt; စစ်တပ်၏ ခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ဆူဟာတိုမှ နိုင်ငံရေးအရ အားနည်းနေသော ဆူဟာတိုအား အကွက်ရွှေ့ကာ ၁၉၆၈ ခုနှစ် မတ်လတွင် တရားဝင် ခန့်အပ်သော သမ္မတ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ သူ၏ နယူးအော်ဒါအစိုးရ&lt;ref&gt;{{cite journal|title=General Suharto's New Order|author=John D. Legge|journal=Royal Institute of International Affairs|volume=44|issue=1|year=1968|pages=40–47|jstor=2613527}}&lt;/ref&gt; အား အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုမှ ထောက်ခံခဲ့ပြီး &lt;ref&gt;US National Archives, RG 59 Records of Department of State; [https://web.archive.org/web/20040701005635/http://www.state.gov/r/pa/ho/frus/johnsonlb/xxvi/4445.htm cable no. 868], ref: Embtel 852, 5 October 1965.&lt;/ref&gt;{{sfn|Vickers|2005|p=163}}&lt;ref&gt;David Slater, ''Geopolitics and the Post-Colonial: Rethinking North–South Relations'', London: Blackwell, p. 70&lt;/ref&gt; ၎င်းတို့မှ နိုင်ငံခြား တိုက်ရိုက်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများအား အားပေးခဲ့သဖြင့် နောက်ထပ် ဆယ်စုနှစ် ၃ ခုအတွင်း စီးပွားရေး သိသာစွာ တိုးတက်လာမှု အတွက် အဓိက အချက်တစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ဆူဟာတို၏ အစိုးရအား အများစုမှ အကျင့်ပျက်ခြစားခြင်း နှင့် နိုင်ငံရေးအရ အတိုက်အခံများကို ဖိနှိပ်ခြင်း တို့အတွက် စွပ်စွဲခဲ့ကြသည်။{{sfn|Ricklefs|1991}}{{sfn|Vickers|2005}}{{sfn|Schwarz|1994}}

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် ၁၉၉၇ အာရှငွေကြေးဂယက်၏ ရိုက်ခတ်မှုဒဏ်ကို အဆိုးရွားဆုံး ခံစားရသော နိုင်ငံဖြစ်သည်။.&lt;ref&gt;{{cite book|author=Delhaise, Philippe F|title=Asia in Crisis: The Implosion of the Banking and Finance Systems|url=https://archive.org/details/asiaincrisisimpl0000delh|publisher=Willey|year=1998|page=[https://archive.org/details/asiaincrisisimpl0000delh/page/123 123]|isbn=0-471-83450-5}}&lt;/ref&gt; ထို့အတွက်ကြောင့် နယူးအော်ဒါ အစိုးရအား မကျေနပ်မှုများ များပြားလာခဲ့ပြီး နိုင်ငံတဝှမ်းတွင် အုံနှင့်ကျင်းနှင့် ဆန္ဒပြမှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကာ နောက်ဆုံး ၁၉၉၈ မေလ ၂၁ ရက်တွင် ဆူဟာတို နုတ်ထွက်ပေးခဲ့ရသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/events/indonesia/latest_news/97848.stm|title=President Suharto resigns|publisher=BBC|date=21 May 1998|accessdate=14 November 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171114103855/http://news.bbc.co.uk/2/hi/events/indonesia/latest_news/97848.stm|archivedate=14 November 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ၁၉၉၉ တွင် အရှေ့တီမောမှ အင်ဒိုနီးရှားမှ ခွဲထွက်ရန် ဆန္ဒခံယူပွဲတွင် ခွဲထွက်ရန် ဆန္ဒပြုခဲ့ကြပြီး အင်ဒိုနီးရှားတို့၏ ၂၅ နှစ်ကြာ စစ်ဘက်ကျူးကျော်မှု အပြီးတွင် ဖြစ်ကာ ထိုအဖြစ်အပျက်အား နိုင်ငံတကာမှ အရှေ့တီမောနိုင်ငံသားတို့အား ဖိနှိပ်မှုအဖြစ် ဝိုင်းဝန်းရှုံ့ချခဲ့ကြသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://nsarchive2.gwu.edu/NSAEBB/NSAEBB62/|title=Ford and Kissinger Gave Green Light to Indonesia's Invasion of East Timor, 1975: New Documents Detail Conversations with Suharto|publisher=National Security Archive|date=6 December 2001|accessdate=10 December 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171210015700/https://nsarchive2.gwu.edu/NSAEBB/NSAEBB62/|archivedate=10 December 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ဆူဟာတို ပြုတ်ကျပြီးနောက်ပိုင်းတွင် ဒီမိုကရေစီ လုပ်ငန်းစဉ်ကို ဖော်ဆောင်ရာ၌ ဒေသတွင်း ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်များကို ထည့်သွင်းခဲ့ပြီး ၂၀၀၄ ခုနှစ်တွင် ပထမဆုံး သမ္မတ တိုက်ရိုက်ရွေးကောက်ပွဲကို ကျင်းပနိုင်ခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cartercenter.org/documents/2161.pdf|title=The Carter Center 2004 Indonesia Election Report|publisher=The Carter Center|accessdate=14 June 2007|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070614025148/http://www.cartercenter.org/documents/2161.pdf|archivedate=14 June 2007|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; နိုင်ငံရေးနှင့် စီးပွားရေး မတည်ငြိမ်မှုများ၊ လူထု အုံကြွမှုများ၊ အကျင့်ပျက်ခြစားမှုများ နှင့် အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် ဖွံ့ဖြိုးမှု နှေးကွေးခဲ့သော်လည်း လတ်တလောနှစ်များတွင် စီးပွားရေးတိုးတက်မှုသည် အလွန်ပင် ကောင်းမွန်ခဲ့သည်။ မတူညီသော ဘာသာရေး နှင့် လူမျိုးစု အစုအဖွဲ့များကြားတွင် အများအားဖြင့် အေးချမ်းစွာ ယှဉ်တွဲနေထိုင်နိုင်ကြသော်လည်း ဂိုဏ်းဂဏကွဲပြားမှုများနှင့် အကြမ်းဖက်မှုများမှာ ဆက်လက် ဖြစ်ပေါ်နေခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.indonesia-investments.com/id/bisnis/risiko/kekerasan-etnis-dan-agama/item244|title=Ethnic and Religious Violence in Indonesia|publisher=Indonesia Investments|date=23 December 2016|accessdate=17 August 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170817143207/https://www.indonesia-investments.com/id/bisnis/risiko/kekerasan-etnis-dan-agama/item244|archivedate=17 August 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် အာချေးရှိ ခွဲထွက်မှု အတွက် လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခအား နိုင်ငံရေးနည်းဖြင့် ဖြေရှင်းနိုင်ခဲ့သည်။ &lt;ref name=&quot;AcehPeace&quot;&gt;{{cite web|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4151980.stm|title=Aceh rebels sign peace agreement|publisher=BBC|date=15 August 2005|accessdate=14 November 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171114103925/http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4151980.stm|archivedate=14 November 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

==ပထဝီဝင်==
[[File:Puncakjaya.jpg|thumb|left|အင်ဒိုနီးရှားနှင့် အိုရှန်းနီးယားတွင် အမြင့်ဆုံးတောင်ဖြစ်သော ပါပူအာပြည်နယ်ရှိ ပွန်ချပ်ဂျာယား]]
အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် တောင်လတ္တီကျု ၁၁° မှ မြောက်လတ္တီကျု ၆° အတွင်း၊ အရှေ့လောင်ဂျီကျု ၉၅° မှ ၁၄၁° အတွင်း တည်ရှိသည်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးဆုံး ကျွန်းစုနိုင်ငံဖြစ်ပြီး အရှေ့မှ အနောက်သို့ ၃,၁၈၁မိုင် (၅,၁၂၀ ကီလိုမီတာ) နှင့် မြောက်မှတောင်သို့ ၁,၀၉၄မိုင် (၁,၇၆၀ ကီလိုမီတာ) ရှည်လျားသည်။ {{sfn|Kuoni|1999|p=88}} နိုင်ငံတော် မြေပုံရေးဆွဲရေးအေဂျင်စီမှ ၂၀၀၇ ခုနှစ် မှ ၂၀၁၀ ခုနှစ်အတွင်း တိုင်းတာလေ့လာမှုများအရ အင်ဒိုနီးရှားတွင် ကျွန်းပေါင်း ၁၃,၄၆၆ ကျွန်း ရှိပြီး&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.bbc.com/news/world-asia-40168981|title=Indonesia counts its islands to protect territory and resources|author=Hidayat, Rafki|publisher=BBC|date=7 June 2017|accessdate=5 July 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170705150557/http://www.bbc.com/news/world-asia-40168981|archivedate=5 July 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; အီကွေတာ၏ နှစ်ဘက်စလုံးတွင် ဖြန့်ကျက် တည်ရှိကာ ကျွန်း ၆,၀၀၀ ကျော်တွင် လူနေထိုင်ကြသည်။ &lt;ref name=&quot;CIA&quot;/&gt; အကြီးဆုံးကျွန်းများမှာ [[ဆူမတြာကျွန်း]]၊ [[ဂျားဗားကျွန်း]]၊ [[ဘော်နီယိုကျွန်း]] (ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ မလေးရှားနိုင်ငံ တို့နှင့် အတူ ပိုင်ဆိုင်သည်။) ၊ [[ဆူလာဝေစီကျွန်း]]  နှင့် နယူးဂီနီကျွန်း (ပါပူအာနယူးဂီနီ နှင့် အတူတကွ ပိုင်ဆိုင်သည်။) တို့ ဖြစ်ကြသည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် ဘော်နီယိုကျွန်းပေါ်တွင် မလေးရှားနှင့် လည်းကောင်း ၊ နယူးဂီနီကျွန်းပေါ်တွင် ပါပူအာ နယူးဂီနီနိုင်ငံ နှင့် လည်းကောင်း၊ တီမောကျွန်းပေါ်တွင် အရှေ့တီမောနိုင်ငံ နှင့် လည်းကောင်း ကုန်းမြေ နယ်နိမိတ် ချင်းထိစပ်လျက် ရှိသည်။ စင်ကာပူနိုင်ငံ၊ မလေးရှားနိုင်ငံ၊ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၊ ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ နှင့် ပလောနိုင်ငံ တို့နှင့် မြောက်ဘက်တွင် ကျဉ်းမြောင်းသော ရေလက်ကြားဖြင့် ပင်လယ်ရေနယ်နိမိတ်ချင်း ထိစပ်နေပြီး တောင်ဘက်တွင် ဩစတြေးလျနိုင်ငံနှင့် ပင်လယ်ရေပြင်နယ်နိမိတ်ချင်း ထိစပ်လျက် ရှိသည်။

[[File:Bromo-Semeru-Batok-Widodaren.jpg|thumb|အရှေ့ဂျားဗားရှိ ဆမယ်ရူးတောင်နှင့် ဘရိုမိုတောင်။ အင်ဒိုနီးရှားသည် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ မီးတောင်များ အလှုပ်ရှား အတက်ကြွဆုံး နိုင်ငံများတွင် အပါအဝင်ဖြစ်သည်။]]
၁၆,၀၂၄ပေ (၄,၈၈၄ မီတာ) မြင့်သော ပွန်ချပ်ဂျာယားတောင်သည် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ အမြင့်ဆုံးတောင်ဖြစ်ပြီး ဆူမတြာကျွန်းရှိ တိုဘာရေကန်သည် အကြီးဆုံးရေကန်ဖြစ်ကာ ၄၄၂ စတုရန်းမိုင် (၁,၁၄၅ စတုရန်းကီလိုမီတာ) ကျယ်ဝန်းသည်။ အင်ဒိုနီးရှား၏ အကြီးဆုံးမြစ်များမှာ ကာလီမန်တန် နှင့် နယူးဂီနီတို့တွင် ရှိပြီး ၎င်းတို့တွင် ကာပူဝါမြစ်၊ ဘာရီတိုမြစ်၊ မမ်ဘယ်ရာမိုမြစ်၊ ဆီပစ်မြစ် နှင့် မဟာကမ်မြစ်တို့ ပါဝင်ကာ ထိုမြစ်တို့သည် ကျွန်းအတွင်း မြစ်အနီး နေထိုင်ကြသူများအတွက် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး နှင့် ဆက်သွယ်ရေး လမ်းကြောင်း ဖြစ်ကြသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://encarta.msn.com/encyclopedia_761573214/Republic_of_Indonesia.html|title=Republic of Indonesia|publisher=Microsoft Encarta|date=2006|accessdate=1 November 2009|deadurl=yes|archiveurl=https://www.webcitation.org/5kwrIjXxw?url=http://encarta.msn.com/encyclopedia_761573214/Republic_of_Indonesia.html|archivedate=1 November 2009|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;
===ရာသီဥတု===
[[File:Tangkahan buluh river 09N8978.jpg|thumb|left|ကာလီမန်တန် နှင့် ဆူမတြာတို့တွင် တွေ့ရသော အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ မိုးသစ်တော]]
အီကွေတာတလျှောက်တွင် တည်ရှိသော အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ ရာသီဥတုသည် တစ်နှစ်ပတ်လုံး သမမျှတသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.metoffice.gov.uk/binaries/content/assets/mohippo/pdf/8/f/indonesia.pdf|title=Climate: Observations, projections and impacts|publisher=Met Office Hadley Centre|accessdate=16 August 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170816111123/http://www.metoffice.gov.uk/binaries/content/assets/mohippo/pdf/8/f/indonesia.pdf|archivedate=16 August 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင် စိုစွတ်သော ရာသီဥတု နှင့် ခြောက်သွေ့သော ရာသီဥတု ဟူ၍ ရာသီဥတု နှစ်မျိုးသာ ရှိပြီး နွေရာသီ နှင့် ဆောင်းရာသီကဲ့သို့သော ရာသီဥတုမျိုးမရှိပေ။ &lt;ref name=&quot;worldbank1&quot;&gt;{{cite web|url=http://siteresources.worldbank.org/INTINDONESIA/Resources/Environment/ClimateChange_Full_EN.pdf|title=Indonesia and Climate Change: Current Status and Policies|publisher=World Bank|accessdate=27 December 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161227202326/http://siteresources.worldbank.org/INTINDONESIA/Resources/Environment/ClimateChange_Full_EN.pdf|archivedate=27 December 2016|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ နေရာတော်တော်များများတွင် ခြောက်သွေ့သော ရာသီဥတုသည် ဧပြီလမှ အောက်တိုဘာလ အတွင်း ဖြစ်ပြီး စိုစွတ်သော ရာသီဥတုသည် နိုဝင်ဘာလ မှ မတ်လအတွင်း ဖြစ်သည်။ &lt;ref name=&quot;worldbank1&quot;/&gt; အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ ရာသီဥတုမှာ လုံးဝနီးပါး အပူပိုင်းဖြစ်ပြီး အဓိက ကျွန်းတော်တော်များများတွင် အပူပိုင်းမိုးသစ်တောရာသီဥတု ကြီးစိုးသည်။ ဂျားဗားကျွန်း၏ မြောက်ဘက် ကမ်းရိုးတန်း၊ ဆူလာဝေစီကျွန်း၏ တောင်ဘက်နှင့် အရှေ့ဘက် ကမ်းရိုးတန်း နှင့် ဘာလီကျွန်းတို့တွင် အပူပိုင်းမုတ်သုံ ရာသီဥတု ရှိပြီး ဂျားဗားအလယ်ပိုင်း အချို့နေရာများ၊ ဂျားဗားအရှေ့ပိုင်းမြေနိမ့်ဒေသ၊ ပါပူအာ ကမ်းရိုးတန်းတောင်ပိုင်း နှင့် [[လုံဘောက်ကျွန်း]] အရှေ့ဘက်ရှိ ကျွန်းငယ်များတွင် ဆာဗားနား ရာသီဥတု ရှိသည်။ သို့သော်လည်း ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်ထက် ပေ ၄,၃၀၀ မှ ၄,၉၀၀ ကြား (မီတာ ၁,၃၀၀ မှ မီတာ ၁,၅၀၀ကြား) မြင့်သော တောင်ကုန်း ထူထပ်သော နေရာများတွင် အေးမြသော ရာသီဥတု ရှိသည်။  မိုးသစ်တော ရာသီဥတုနှင့် နီးစပ်သော ကုန်းမြင့်ဒေသများတွင် သမုဒ္ဒရာရာသီဥတု (ကိုပန်ရာသီဥတု အမျိုးအစား &quot;Cfb&quot;) ပို၍ ရှိတတ်ပြီး တစ်နှစ်ပတ်လုံး မိုးရေချိန် တသမတ်တည်း ရရှိသည်။ အပူပိုင်း မုတ်သုံရာသီဥတု နှင့် ဆဗားနား ရာသီဥတု တို့နှင့် နီးကပ်စွာ တည်ရှိပြီး ထင်ရှားသော ခြောက်သွေ့ရာသီဥတုရှိသည့် ကုန်းမြင့်ဒေသများတွင် အပူပိုင်းဆန်သော ကုန်းမြင့် ရာသီဥတု (ကိုပန်ရာသီဥတုအမျိုးအစား &quot;Cwb&quot;) ရှိတတ်သည်။

[[File:Rinca Island.jpg|thumb|လက်ဆား ဆွန်ဒါကျွန်းများရှိ ရင်ကာကျွန်း။ ဩစတြေးလျနှင့်နီးသော နူဆာ တန်ဂါရာ ကျွန်းအပါအဝင် နှင့် ဂျားဗားကျွန်း၏ အရှေ့ဘက်စွန်း တို့သည် ခြောက်သွေ့နေတတ်သည်။]]
ကာလီမန်တန် နှင့် ဆူမတြာကျွန်း ဒေသများသည် ရာသီဥတု တစ်ခုနှင့်တစ်ခု မိုးရေချိန် နှင့် အပူချိန် အနည်းငယ်သာ ကွာခြားလေ့ရှိပြီး  အခြားကျွန်းများ ဖြစ်သော နူဆာ တန်ဂါရာတို့သည် ခြောက်သွေ့သော ရာသီဥတုတွင် မိုးခေါင်၍ အလွန်အမင်းခြောက်သွေ့ပြီး စိုစွတ်သော ရာသီဥတုတွင် ရေကြီးတတ်သည်။ အထူးသဖြင့် အနောက် ဆူမတြာ၊ အနောက် ကာလီမန်တန်၊ အနောက်ဂျားဗျား နှင့် ပါပူအာ တို့တွင် မိုးရွာကျမှု အလွန်အမင်း များပြားသည်။ ဆူလာဝေဆီ၏ တစ်ချို့အပိုင်းများနှင့် ဆွန်ဘာကဲ့သို့သော ဩစတြေးလျနှင့် နီးစပ်ေသာ အပိုင်းများသည် ခြောက်သွေ့သည်။ အင်ဒိုနီးရှား ဧရိယာ၏ ၈၁% ခန့်ရှိသော တသမတ်တည်းရှိသည့် ပူနွေးသော ရေထုကြောင့် ကုန်းမြေပေါ်ရှိ အပူချိန်သည် တသမတ်တည်း ရှိတတ်သည်။ ပျမ်းမျှ အပူချိန်မှာ ကမ်းရိုးတန်းလွင်ပြင်တွင် {{convert|၂၈|°C|1}}၊ ကုန်းတွင်းပိုင်းနှင့် တောင်ကုန်းဒေသတို့တွင် ပျမ်းမျှအားဖြင့် {{convert|၂၆|°C|1}}၊ မြင့်မားသော တောင်ကုန်းဒေသများတွင် {{convert|၂၃|°C|1}} ရှိသည်။ ပျမ်းမျှ စိုထိုင်းဆမှာ ၇၀% မှ ၉၀% အတွင်း ရှိသည်။ လေတိုက်ခတ်မှုသည် အတန်အသင့်သာ ဖြစ်ပြီး ယေဘုယျအားဖြင့် မှန်းဆနိုင်သည်။ ဇွန်လမှ အောက်တိုဘာလ အထိ မုတ်သုံလေသည် တောင်ဘက်နှင့် အရှေ့ဘက်တို့မှ တိုက်ခတ်ပြီး နိုဝင်ဘာလမှ မတ်လအထိ အနောက်မြောက်ဘက်မှ တိုက်ခတ်သည်။ အင်ဒိုနီးရှား ရေပြင်တွင် ရွက်လွှင့်သွားလာသူများအတွက် တိုင်ဖွန်း မုန်တိုင်းနှင့် ကြီးမာသော မုန်တိုင်းကြီးများ၏ အန္တရာယ်မှာ နည်းပါးသော်လည်း အဓိကအန္တရာယ်မှာ လုံဘောက် နှင့် ဆေ့ရပ် ရေလက်ကြားတို့မှ ရေစီးသန်သော ရေစီးကြောင်းများ ဖြစ်သည်။

===ဘူမိဗေဒ===
[[File:Map indonesia volcanoes.gif|thumb|left|alt=A chart with the heading &quot;Major Volcanoes of Indonesia (with eruptions since 1900 A.D.)&quot;. Depicted below the heading is an overhead view of a cluster of islands.|အင်ဒိုနီးရှားရှိ အဓိကမီးတောင်များ။ အင်ဒိုနီးရှားသည် ပစိဖတ် အနားပတ်လည် ငလျင်ရပ်ဝန်းဒေသတွင် ရှိသည်။]]
တက်တိုနစ် သဘော အရ အင်ဒိုနီးရှားသည် အလွန်ပင် မတည်ငြိမ်သော ဒေသဖြစ်သဖြင့် အင်ဒိုနီးရှားတွင် များပြားလှစွာသော မီးတောင်များနှင့် မကြာခဏ လှုပ်ရှားသော မြေငလျင်များ ရှိသည်။ ၎င်းသည် အင်ဒို-ဩစတြေးလျ ကျောက်လွှာထု နှင့် ပစိဖိတ် ကျောက်လွှာထုတို့ ယူရေးရှန်းကျောက်လွှာထုအောက်သို့ တိုးဝင်ပြီး မြေအောက် {{convert|၁၀၀|km|abbr=off}} ခန့်တွင် အရည်ပျော်နေသော ပစိဖိတ် အနားပတ်လည် ငလျင်ရပ်ဝန်းတွင် တည်ရှိသည်။ မီးတောင်များသည် ဆူမတြာ၊ ဂျားဗား၊ ဘာလီ၊ နူဆာတန်ဂရာ မှ တဆင့် မာလူကူးရှိ ဘန်ဒါကျွန်းများ၊ ထိုမှတဆင့် အရှေ့မြောက်ဘက်ရှိ ဆူလာဝေစီ အထိ ဆက်တိုက်ရှိသည်။ {{sfn|Witton|2003|p=38}} မီးတောင် ၄၀၀ တွင် ၁၃၀ မှာ မီးတောင်ရှင်များ ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.bbc.com/news/world-asia-26167897|title=Indonesia: Volcano nation|publisher=BBC|date=5 November 2015|accessdate=28 November 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171128105714/http://www.bbc.com/news/world-asia-26167897|archivedate=28 November 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ၁၉၇၂ ခုနှစ်မှ ၁၉၉၁ ခုနှစ်ကြားတွင် မီးတောင် ပေါက်ကွဲမှု ၂၉ ကြိမ်ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး အများစုမှာ ဂျားဗားတွင် ဖြစ်သည်။ မီးတောင်ပြာများကြောင့် မြေဩဇာကောင်းမွန်သော မြေကြီးများ ဖြစ်ပေါ်စေပြီး (ဂျားဗားနှင့် ဘာလီတို့တွင် သမိုင်းအရ လူနေသိပ်သည်းရသည့် အကြောင်းရင်း တစ်ရပ်လည်း ဖြစ်သည်။)&lt;ref&gt;{{cite book|author1=Whitten, T|author2=Soeriaatmadja, R. E.|author3=Suraya A. A.|title=The Ecology of Java and Bali|publisher=Periplus Editions Ltd.|year=1996|location=Hong Kong|pages=95–97}}&lt;/ref&gt; အချို့ဒေသများတွင်မူ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးအတွက် အခြေအနေကို ခန့်မှန်းမရ ဖြစ်စေသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://skemman.is/stream/get/1946/3303/10384/1/Sylviane_Lebon_fixed.pdf|title=Volcanic activity and environment: Impacts on agriculture and use of geological data to improve recovery processes|author=Sylviane L. G. Lebon|publisher=University of Iceland|date=January 2009|accessdate=27 December 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161227203025/http://skemman.is/stream/get/1946/3303/10384/1/Sylviane_Lebon_fixed.pdf|archivedate=27 December 2016|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

ယနေ့ခေတ် တိုဘာရေကန် နေရာတွင် ဘီစီ ၇၀,၀၀၀ ခန့်က အလွန်ကြီးမားသော ဧရာမ မီးတောင်ကြီးတစ်ခု ပေါက်ကွဲခဲ့သည်။ လွန်ခဲ့သော နှစ်ပေါင်း ၂၅ သန်းအတွင်း ကမ္ဘာမြေပေါ်တွင် အကြီးမားဆုံး မီးတောင်ပေါက်ကွဲမှု ဖြစ်ပြီး ၎င်း၏ အကျိုးဆက်ကြောင့် ကမ္ဘာတဝှမ်း ပြာများ ဖုံးလွှမ်းကာ နေရောင်ခြည်ကို ကာဆီးသဖြင့် မီးတောင်ကြောင့် ပေါ်ပေါက်သော ဆောင်းရာသီဥတု နှင့် အေးမြသော ရာသီဥတု ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့ပြီး လူတို့၏ ဆင့်ကဲပြောင်းလဲမှုတွင် မျိုးရိုးဗီဇအပြောင်းအလဲကို အဟန့်အတား ဖြစ်ခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ထိုပေါက်ကွဲမှု၏ သက်ရောက်မှု အတိအကျကိုမူ အငြင်းပွားနေကြဆဲ ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.forbes.com/sites/davidbressan/2017/08/11/early-humans-may-have-lived-through-a-supervolcano-eruption/|title=Early Humans May Have Lived Through A Supervolcano Eruption|author=David Bressan|publisher=Forbes|date=11 August 2017|accessdate=11 October 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170811205248/https://www.forbes.com/sites/davidbressan/2017/08/11/early-humans-may-have-lived-through-a-supervolcano-eruption/|archivedate=11 August 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.bbc.com/news/science-environment-22355515|title=Toba super-volcano catastrophe idea 'dismissed'|author=Jonathan Amos|publisher=BBC|date=30 April 2013|accessdate=15 November 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171115202826/http://www.bbc.com/news/science-environment-22355515|archivedate=15 November 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.livescience.com/29130-toba-supervolcano-effects.html|title=Supervolcano Not to Blame for Humanity's Near-Extinction|author=Charles Q. Choi|publisher=Live Science|date=29 April 2013|accessdate=2 October 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171002211224/https://www.livescience.com/29130-toba-supervolcano-effects.html|archivedate=2 October 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ယနေ့ခေတ်၏ အပြင်းထန်ဆုံးသော မီးတောင်ပေါက်ကွဲမှု ၂ ခုသည် အင်ဒိုနီးရှားကျွန်းစုတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ယခင် နှစ် ၁၀,၀၀၀ အတွင်း အပြင်းထန်ဆုံးသော ပေါက်ကွဲမှုဖြစ်သည့် ၁၈၁၅ တမ်ဘိုရာ မီးတောင်ပေါက်ကွဲမှုကြောင့် လူပေါင်း ၉၂,၀၀၀ ဦး သေဆုံးခဲ့ရပြီး မီးတောင်ပေါက်ကွဲမှုမှ ထွက်လာသော ပြာမှုန့်များသည် အရှေ့တောင်အာရှပေါ်တွင် စောင်ဖြင့်အုပ်ထားသည့်ပမာ လွှမ်းခြုံသွားကာ တစ်ပတ်ခန့်မျှ အမှောင်ကျခဲ့သည်။ မြောက်ကမ္ဘာခြမ်းအား ၁၈၁၆ ခုနှစ်တွင် နွေရာသီ မရှိသောနှစ် ဖြစ်စေခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.volcanodiscovery.com/tambora.html|title=Tambora|publisher=Volcano Discovery|date=29 May 2016|accessdate=20 December 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161220181832/https://www.volcanodiscovery.com/tambora.html|archivedate=20 December 2016|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ၁၈၈၃ [[ကရာကတောင်း]] မီးတောင်ပေါက်ကွဲမှုသည် သမိုင်းတင်ပြီးခေတ်အတွင်း အကျယ်လောင်ဆုံးသော  အသံ ကို ပေါ်ထွက်စေခဲ့ကာ&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.openculture.com/2017/12/the-1883-krakatoa-explosion-made-the-loudest-sound-in-history.html|title=The 1883 Krakatoa Explosion Made the Loudest Sound in History–So Loud It Traveled Around the World Four Times|publisher=Open Culture|date=20 December 2017|accessdate=11 January 2018|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180104012854/http://www.openculture.com/2017/12/the-1883-krakatoa-explosion-made-the-loudest-sound-in-history.html|archivedate=4 January 2018|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ပေါက်ကွဲမှုနှင့် ၎င်းကြောင့် ဖြစ်ပွားသော [[ဆူနာမီ]] ကြောင့် လူပေါင်း ၄၀,၀၀၀ သေဆုံးခဲ့သည်။ ပေါက်ကွဲပြီး နှစ်များအတွင်း ကမ္ဘာတဝှမ်း၌ သိသာထင်ရှားသော သက်ရောက်မှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.forbes.com/sites/davidbressan/2016/08/31/the-eruption-of-krakatoa-was-the-first-global-catastrophe/|title=The Eruption of Krakatoa Was the First Global Catastrophe|author=David Bressan|publisher=Forbes|date=31 August 2016|accessdate=2 September 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160902143003/https://www.forbes.com/sites/davidbressan/2016/08/31/the-eruption-of-krakatoa-was-the-first-global-catastrophe/|archivedate=2 September 2016|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ငလျင်နှင့် ပတ်သက်သော လတ်တလော ကပ်များမှာ [[၂၀၀၄ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ ငလျင်]] နှင့် ဆူနာမီ ဖြစ်ပြီး မြောက်ဆူမတြာတွင် လူပေါင်း ၁၆၇,၇၃၅ ဦးခန့် သေဆုံးခဲ့ကာ&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.tsunamispecialenvoy.org/country/humantoll.asp|title=UN Office of the Special Envoy for Tsunami Recovery|publisher=United Nations|date=25 March 2007|accessdate=19 May 2007|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070519133441/http://www.tsunamispecialenvoy.org/country/humantoll.asp|archivedate=19 May 2007|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; အခြားတစ်ခုမှဦ ၂၀၀၆ ခုနှစ် ယော့ယာကာတာ ငလျင်ဖြစ်သည်။

===ဇီဝမျိုးကွဲများ===
{{multiple image|perrow=2|total_width=300
|image1=Rafflesia arnoldi 2013-12-31 21-48.JPG
|image2=Man of the woods.JPG
|image3=Komodo dragon (Varanus komodoensis).jpg
|image4=Paradisaea apoda -Bali Bird Park-6.jpg
|footer=အင်ဒိုနီးရှား ဒေသိယ မျိုးစိတ်များ။ ထိပ်ဆုံးမှစ၍ လက်ယာရစ် : ''Rafflesia arnoldii'' ၊ [[လူဝံ]]၊ greater bird-of-paradise နှင့် [[ကိုမိုဒိုနဂါး]].
}}

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ အရွယ်အစား၊ အပူပိုင်း ရာသီဥတုနှင့် ကျွန်းပုံစံရှိသော ပထဝီဝင်တို့ကြောင့် ဇီဝမျိုးကွဲ အမြောက်အမြားကို ထောက်ပံ့ပေးထားနိုင်သည်။ ၎င်း၏ ဒေသရင်း အပင်များနှင့် ဒေသရင်းတိရစ္ဆာန်များသည် အာရှ နှင့် ဩစတြေးလျေးရှန်း မျိုးစိတ်များ ရောနှောထားခြင်း ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.islamonline.net/English/Science/2003/05/article13.shtml|title=Indonesia's Natural Wealth: The Right of a Nation and Her People|author=Mumtazah, Hani|publisher=Islam Online|date=22 May 2003|accessdate=17 October 2006|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061017034459/http://www.islamonline.net/English/Science/2003/05/article13.shtml|archivedate=17 October 2006|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ဆွန်ဒါ ကမ်းဦးရေတိမ်ပိုင်း ပေါ်တွင်ရှိသော ကျွန်းများ (ဆူမတြ၊ ဂျားဗား၊ ဘော်နီယို၊ ဘာလီ) တို့သည် ယခင်က အာရှကုန်းမကြီးနှင့် ဆက်နေကြသဖြင့် အာရှမျိုးရင်း တိရစ္ဆာန် မြောက်များစွာ ရှိသည်။ အကောင်ကြီးများဖြစ်ကြသော ဆူမတြာကျား၊ ကြံ့၊ လူဝံ၊ အာရှဆင် နှင့် ကျားသစ်တို့မှာ တစ်ချိန်က အရှေ့ဘက် ဘာလီအထိပင် အများအပြား ပျံ့နှံ့နေခဲ့သော်လည်း အကောင်ရေနှင့် ပျံ့နှံ့မှုမှာ လတ်တလောတွင် သိသာစွာ ကျဆင်းလာသည်။ ဆူမတြာ နှင့် ကာလီမန်တန်တို့တွင် အာရှမျိုးစိတ်များ ပို၍များသည်။ သစ်တောများသည် နိုင်ငံ၏ ၇၀% ကို ဖုံးလွှမ်းလျက် ရှိသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.fn.no/Land/Indonesia|title=Indonesia|publisher=United Nations Association of Norway|language=Norwegian|date=18 December 2014|accessdate=19 December 2017}}&lt;/ref&gt; သို့သော်လည်း အရွယ်အစားအားဖြင့် သေးငယ်ပြီး လူနေထူထပ်သော ဂျားဗားတွင် လူတို့နေထိုင်ရန် နှင့် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရန် အတွက် သစ်တောများစွာကို ခုတ်ထွင်ဖယ်ရှားပြီး ဖြစ်သည်။ တိုက်ကြီးများ၏ ကုန်းမြေထုမှ ကာလကြာမြင့်စွာကတည်းက ကွဲထွက်လာခဲ့သော ဆူလာဝေစီ၊ နူဆာ တန်ဂါရာ နှင့် မာလူကူး တို့တွင် ၎င်းတို့ဘာသာ သီးသန့်ဖြစ်နေသော ဒေသရင်း အပင်များ နှင့် တိရစ္ဆာန်များ ရှိကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite book|author1=Whitten, T.|author2=Henderson, G.|author3=Mustafa, M.|title=The Ecology of Sulawesi|publisher=Periplus Editions Ltd.|year=1996|location=Hong Kong|isbn=962-593-075-2}}; {{cite book|author1=Monk, K.A.|author2=Fretes, Y.|author3=Reksodiharjo-Lilley, G.|title=The Ecology of Nusa Tenggara and Maluku|publisher=Periplus Editions Ltd.|year=1996|location=Hong Kong|isbn=962-593-076-0}}&lt;/ref&gt; ပါပူအာသည် ဩစတြေးလျ ကုန်းမကြီး၏ အစိတ်အပိုင်း ဖြစ်သဖြင့် သီးသန့် ဒေသရင်း အပင်များနှင့် တိရစ္ဆာန်များ ရှိပြီး ဩစတြေးလျနှင့် နီးစပ်စွာ အမျိုးတော်ကြကာ ငှက်မျိုးစိတ် ၆၀၀လည်း အပါအဝင် ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.geographia.com/indonesia/indono02.htm|title=Indonesia|publisher=InterKnowledge Corp|date=6 October 2006|accessdate=15 October 2006|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061015200544/http://www.geographia.com/indonesia/indono02.htm|archivedate=15 October 2006|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

အင်ဒိုနီးရှားသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဩစတြေးလျပြီးလျှင် ဒုတိယမြောက် ဒေသိယ မျိုးစိတ် အများဆုံးရှိရာ ဒေသဖြစ်ပြီး ငှက်မျိုးစိတ် ၁,၅၃၁ ခုအတွင်းမှ ၃၆% နှင့် နို့တိုက်သတ္တဝါမျိုးစိတ် ၅၁၅ခု အတွင်းမှ ၃၉% တို့သည် ဒေသိယမျိုးစိတ်များ ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.press.uchicago.edu/Misc/Chicago/468283.html|title=A Naturalist's Guide to the Tropics, excerpt|author=Lambertini, Marco|publisher=The University of Chicago Press|date=10 April 2011|accessdate=5 February 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170205010300/http://www.press.uchicago.edu/Misc/Chicago/468283.html|archivedate=5 February 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;အင်ဒိုနီးရှား၏ {{convert|၈၀,၀၀၀|km|mi|abbr=off}} ရှည်လျားသော ကမ်းရိုးတန်းအား အပူပိုင်းပင်လယ်များမှ ဝန်းရံလျက် ရှိသည့်အတွက် နိုင်ငံ၏ ဇီဝမျိုးကွဲများ အလွန်များပြားခြင်းအတွက် အထောက်အပံ့ပေးနေသကဲ့သို့ပင် ရှိသည်။ အင်ဒိုနီးရှားတွင် ပင်လယ်အမျိုးမျိုးနှင့် ဂေဟစနစ် အမျိုးမျိုး ရှိကာ ပင်လယ်ကမ်းခြေများ၊ သဲသောင်ခုံများ၊ ပင်လယ်ဝများ၊ လမုတောများ၊ သန္တာကျောက်တန်းများ၊ ပင်လယ်ရေအောက် မြက်ခင်းပြင်များ၊ ကမ်းရိုးတန်း လတာပြင်များ၊ ဒီလှိုင်းပြင်များ၊ အယ်လဂျီပြင်များ နှင့် ကျွန်းငယ်ဂေဟစနစ်များ ပါဝင်သည်။ &lt;ref name=&quot;EcoSeas1&quot;/&gt; အင်ဒိုနီးရှားသည် သန္တာတြိဂံနိုင်ငံများမှ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်ပြီး အရှေ့အင်ဒိုနီးရှားတွင်ပင် သန္တာကျောက်တန်းနေ ငါးမျိုးစိတ် ၁,၆၅၀ ကျော် ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.antaranews.com/en/news/71545/coral-reef-destruction-spells-humanitarian-disaster|title=Coral reef destruction spells humanitarian disaster|author=Tamindael, Otniel|publisher=Antara News|date=17 May 2011|accessdate=25 May 2011|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110525101139/http://www.antaranews.com/en/news/71545/coral-reef-destruction-spells-humanitarian-disaster|archivedate=25 May 2011|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

ဗြိတိသျှ သဘာဝပညာရှင် အဲဖရက် ရပ်ဆဲလ် ဝေါလေ့စ် မှ အင်ဒိုနီးရှားရှိ အာရှမျိုးစိတ်များ နှင့် ဩစတြေးလျေးရှန်းမျိုးစိတ်များ ပျံ့နှံ့နေမှုကို ပိုင်းခြားထားသောမျဉ်းကို ဖော်ပြခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;Severin&quot;&gt;{{cite book|author=Severin, Tim|title=The Spice Island Voyage: In Search of Wallace|publisher=Abacus Travel|year=1997|location=Great Britain|isbn=0-349-11040-9}}&lt;/ref&gt; ဝေါလေ့စ်မျဉ်းဟု ခေါ်သော ထိုမျဉ်းသည် ဆွန်ဒါရှဲ့ ၏ အစွန်းပိုင်းနားတွင် မြောက်မှတောင်သို့ ပြေးနေပြီး ကာလီမန်တန် နှင့် ဆူလာဝေစီကြား၊ ကျဉ်းမြောင်းသော လုံဘောက်ရေလက်ကြားတလျှောက်၊ လုံဘောက်နှင့် ဘာလီကြားတို့ ဖြစ်သည်။ မျဉ်း ၏ အနောက်ဘက်တွင် ဒေသရင်း အပင်များနှင့် တိရစ္ဆာန်များသည် အာရှဆန်ပြီး လုံဘောက်မှ အရှေ့သို့သွားသော အခါတွင် ဩစတြေးလျဆန်သွားသည်မှာ ဝီဘာမျဉ်း၏ ထိပ်သို့တိုင်အောင် ဖြစ်သည်။ ၁၈၆၉ခုနှစ်တွင် သူရေးသားခဲ့သော &quot;မလေးကျွန်းစု&quot; ဆိုသော စာအုပ်တွင် ဝေါလေ့စ်သည် ထိုဒေသတွင်သာ တွေ့ရသော မျိုးစိတ်အမျိုးမျိုးကို ဖော်ပြထားခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite book|author=Wallace, A.R.|title=The Malay Archipelago|publisher=Periplus Editions|year=2000|origyear=1869|isbn=962-593-645-9}}&lt;/ref&gt; သူ၏ မျဉ်းနှင့် နယူးဂီနီကြားရှိ ကျွန်းများရှိရာ ဒေသကို အခုအခါ &quot;ဝေါလေးရှား&quot; ဟု အမည်ပေးထားကြသည်။&lt;ref name=&quot;Severin&quot;/&gt;

===သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်===
အင်ဒိုနီးရှား၏ များပြားလှပြီး တိုးပွားလျက် ရှိသော လူဦးရေ နှင့် အလျှင်အမြန် စက်မှုလုပ်ငန်း ဖွံ့ဖြိုးလာခြင်းကြောင့် ပြင်းထန်သော သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ပြဿနာများကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ ဆင်းရဲမွဲတေမှု မြင့်မားခြင်း နှင့် အရင်းအမြစ် မလုံလောက်သော အုပ်ချုပ်ရေးကြောင့် ထိုပြဿနာများသည် အမြဲဆိုသလို အရေးမကြီးသော အဆင့်တွင်သာ ရှိသည်။&lt;ref name=&quot;forestprob&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.american.edu/TED/ORANG.HTM|title=Deforestation in Indonesia and the Orangutan Population|author=Miller, Jason R.|publisher=TED Case Studies|date=14 August 2007|accessdate=11 August 2007|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070811041439/http://www.american.edu/TED/ORANG.HTM|archivedate=11 August 2007|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ပြဿနာများတွင် မီးစိုက်ရသောမြေများ ပြုန်းတီးခြင်း၊ တရားမဝင်နည်းဖြင့် သစ်တောအကြီးအကျယ် ပြုန်းတီးစေခြင်း နှင့် ၎င်းတို့နှင့် သက်ဆိုင်သော တောမီးများကြောင့် သိပ်သည်းသော မီးခိုးမြူများ အင်ဒိုနီးရှား အနောက်ပိုင်း၊ မလေးရှား နှင့် စင်ကာပူ တို့အပေါ်တွင် ဖုံးလွှမ်းစေခြင်း၊ အဏ္ဏဝါ အရင်းအမြစ်များကို အလွန်အကျွံ ထုတ်ယူသုံးစွဲခြင်း တို့အပြင် အလျှင်အမြန် မြို့ပြဖွံ့ဖြိုးခြင်း နှင့် စက်မှုလုပ်ငန်းဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေခြင်း တို့နှင့် ဆက်စပ်နေသော သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ပြဿနာများ ဖြစ်သည့် လေထုညစ်ညမ်းခြင်း၊ ယာဉ်ကြောပိတ်ဆို့ခြင်း၊ အမှိုက်စီမံခန့်ခွဲမှု နှင့် စိတ်ချရသော ရေနှင့် အညစ်အကြေး ဝန်ဆောင်မှုတို့ ဖြစ်ကြသည်။ &lt;ref name=&quot;forestprob&quot;/&gt; အင်ဒိုနီးရှားသည် ပျမ်းမျှအောက်တွင် ရှိသော်လည်း အနည်းငယ်မျှ တိုးတက်မှုရှိသည့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ဆိုင်ရာ ညွှန်းကိန်း ရှိကာ ၂၀၁၆ တွင် နိုင်ငံပေါင်း ၁၈၀ ၌ အဆင့် ၁၀၇ ရှိသည်။ ထိုအဆင့်သည် အာရှ-ပစိဖိတ် ဒေသတွင်လည်း ပျမ်းမျှအောက်တွင် ရှိပြီး ထိုင်းနိုင်ငံ၏ နောက်တွင် ရှိကာ တရုတ်နိုင်ငံထက်မူ အဆင့်ပိုမြင့်သည်။ &lt;ref name=&quot;EPI2016&quot;&gt;{{cite web|url=http://epi.yale.edu/sites/default/files/2016EPI_Full_Report_opt.pdf|title=Environmental Performance Index: 2016 report|publisher=Yale University|date=2016|accessdate=4 October 2017|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171004102150/http://epi.yale.edu/sites/default/files/2016EPI_Full_Report_opt.pdf|archivedate=4 October 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ သစ်တောပြုန်းတီးမှု အများစုမှာ ဆီအုန်းလုပ်ငန်းချဲ့ထွင်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်ပြီး ထို လုပ်ငန်း အတွက် မြေယာများကို ပြန်လည်နေရာချရန် နှင့် သဘာဝ ဂေဟစနစ်ကို ပြောင်းလဲရန် လိုအပ်သည်။&lt;ref name=&quot;POForests&quot;/&gt; ထိုသို့ လုပ်ငန်းချဲ့ထွင်ခြင်းသည် ဒေသခံ လူ့အသိုင်းအဝိုင်းအား ကြွယ်ဝစေသော်လည်း ဂေဟစနစ်ကို ပြုန်းတီးစေပြီး လူမှုရေးဆိုင်ရာ ပြဿနာများ ဖြစ်ပွားစေနိုင်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://mekongdmp.net/data/Resourcespapers/filepdf/PromisedLand.pdf|title=Palm Oil and Land Acquisition in Indonesia: Implications for Local Communities and Indigenous People|author=Marcus Colchester; Normal Jiwan; Andiko, Martua Sirait; Asup Y. Firdaus; A. Surambo; Herbert Pane|date=26 March 2012|accessdate=31 May 2012|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120531005507/http://mekongdmp.net/data/Resourcespapers/filepdf/PromisedLand.pdf|archivedate=31 May 2012|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ထို့အတွက်ကြောင့် အင်ဒိုနီးရှားသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် စတုတ္ထမြောက် အများဆုံး မှန်လုံအိမ် ဓာတ်ငွေ့ ထုတ်လွှတ်သူ နေရာသို့ ရောက်ရှိစေသည်။&lt;ref name=&quot;EPI2016&quot;/&gt; ထိုသို့ ပြုလုပ်ခြင်းများကြောင့် ကျွန်းတွင်နေထိုင်သော တိရစ္ဆာန်များနှင့် ဒေသရင်း မျိုးစိတ်များ ဆက်လက်ရှင်သန်နိုင်ရေးကို ခြိမ်းခြောက်လျက် ရှိပြီး အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ သဘာဝ ထိန်းသိမ်းရေး သမဂ္ဂမှ နို့တိုက်သတ္တဝါ မျိုးစိတ် ၁၄၀ အား မျိုးသုဉ်းရန် ခြိမ်းခြောက်ခံနေရသည်ဟု သတ်မှတ်ထားပြီး မျိုးစိတ် ၁၅ ခုအား မျိုးသုဉ်းရန် အလွန်အမင်း စိုးရိမ်ရသည်ဟု သတ်မှတ်ထားသည်။ ထိုမျိုးစိတ် ၁၅ ခုတွင် ဘာလီစတာလင်ဆက်ရက် &lt;ref&gt;{{cite journal|author=BirdLife International|title=''Leucopsar rothschildi''|journal=IUCN Red List of Threatened Species|volume=2015|page=e.T22710912A78289078|publisher=IUCN|year=2015|url=https://dx.doi.org/10.2305/IUCN.UK.2015-4.RLTS.T22710912A78289078.en|accessdate=17 March 2016|doi=10.2305/IUCN.UK.2015-4.RLTS.T22710912A78289078.en}}&lt;/ref&gt; ဆူမတြာလူဝံ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.iucn.org/content/extinction-crisis-escalates-red-list-shows-apes-corals-vultures-dolphins-all-danger|title=Extinction crisis escalates: Red List shows apes, corals, vultures, dolphins all in danger|publisher=International Union for Conservation of Nature|date=12 September 2007|accessdate=16 October 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161016135339/https://www.iucn.org/content/extinction-crisis-escalates-red-list-shows-apes-corals-vultures-dolphins-all-danger|archivedate=16 October 2016|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; နှင့် [[ဂျာဗားကြံ့]] &lt;ref&gt;{{Cite journal|author=van Strien, N.J.|author2=Steinmetz, R.|author3=Manullang, B.|author4=Sectionov, Han|author5=K.H., Isnan|author6=W., Rookmaaker|author7=K., Sumardja|author8=E., Khan|author9=M.K.M.|author10=Ellis, S.|last-author-amp=yes|title=''Rhinoceros sondaicus''|journal=The IUCN Red List of Threatened Species|volume=2008|page=e.T19495A8925965|publisher=[[IUCN]]|date=2008|url=http://www.iucnredlist.org/details/19495/0|doi=10.2305/IUCN.UK.2008.RLTS.T19495A8925965.en|access-date=16 January 2018}}&lt;/ref&gt; တို့ပါဝင်သည်။

== နိုင်ငံရေးနှင့် အစိုးရ ==
[[File:Ruang MPR.jpg|thumb|ဂျကာတာမြို့ ပါလီမန်အဆောက်အအုံအတွင်း ပြည်သူ့အတိုင်ပင်ခံလွှတ်တော်၌ သမ္မတ တစ်ဦး တာဝန်စတင် ထမ်းဆောင်နေစဉ်]]
အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် သမ္မတစနစ်ရှိသော သမ္မတနိုင်ငံတစ်ခု ဖြစ်သည်။ တပေါင်းတစည်းတည်းဖြစ်သော နိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်သည့် အားလျော်စွာ အာဏာသည် ဗဟိုအစိုးရတွင် စုစည်းနေသည်။ ၁၉၉၈ ခုနှစ် ဆူဟာတို နုတ်ထွက်ပြီးနောက် နိုင်ငံရေး နှင့် အစိုးရ ဖွဲ့စည်းပုံတွင် အဓိက အပြောင်းအလဲများစွာကို ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး အုပ်ချုပ်ရေး၊ ဥပဒေပြုရေး နှင့် တရားစီရင်ရေး အခန်းကဏ္ဍများကို ပြန်လည်ပြုပြင်သော ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ပြင်ဆင်မှု ၄ ကြိမ်တိုင်အောင် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ &lt;ref name=&quot;Harijanti2006&quot;&gt;{{cite journal|url=https://academic.oup.com/icon/article/4/1/138/728378|title=Indonesia: General elections test the amended Constitution and the new Constitutional Court|author=Dwi Harijanti, Susi; Lindsey, Tim|journal=International Journal of Constitutional Law|volume=4|issue=1|pages=138–150|doi=10.1093/icon/moi055|date=1 January 2006|accessdate=14 January 2018|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180114092712/https://academic.oup.com/icon/article/4/1/138/728378|archivedate=14 January 2018|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ သမ္မတသည် နိုင်ငံ၏ ဥသျှောင်နှင့် အစိုးရ အဖွဲ့၏ ခေါင်းဆောင် ဖြစ်သည့်အပြင် အင်ဒိုနီးရှား အမျိုးသား တပ်မတော်၏ စစ်သေနာပတိချုပ် နှင့် ပြည်တွင်းအုပ်ချုပ်ရေး၊ ပေါ်လစီရေးဆွဲရေး နှင့် နိုင်ငံခြားရေးတို့တွင် ညွှန်ကြားရေးမှူး ဖြစ်သည်။ သမ္မတသည် ဝန်ကြီးအဖွဲ့ကို ခန့်အပ်ပြီး ဝန်ကြီးများသည် ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခံထားရသည့် ကိုယ်စားလှယ် ဖြစ်ရန် မလိုပေ။ သမ္မတသည် အများဆုံး ငါးနှစ်သက်တမ်း ၂ ကြိမ်မျှ ဆက်တိုက်လုပ်ကိုင်ခွင့် ရှိသည်။&lt;ref&gt;(2002), ''The fourth Amendment of 1945 Indonesia Constitution'', Chapter III – The Executive Power, Article 7.&lt;/ref&gt;

နိုင်ငံတော် အဆင့်တွင် အမြင့်ဆုံး ကိုယ်စားလှယ် အဖွဲ့မှာ ပြည်သူ့အတိုင်ပင်ခံ လွှတ်တော်  (''Majelis Permusyawaratan Rakyat'', MPR) ဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့၏ အဓိက တာဝန်များမှာ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေကို အထောက်အပံ့ပြုခြင်း နှင့် ပြင်ဆင်ခြင်း၊ သမ္မတအား စတင် တာဝန်ထမ်းဆောင်စေခြင်း နှင့် လိုအပ်ပါက စွပ်စွဲပြစ်တင်စစ်ဆေးခြင်း နှင့် &lt;ref&gt;Chapter II, Article 3, 3rd Clause of the 1945 Constitution.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;UUD45&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_protect/---protrav/---ilo_aids/documents/legaldocument/wcms_174556.pdf|title=The 1945 Constitution of the Republic of Indonesia|publisher=International Labour Organization|accessdate=11 October 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171011113409/http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_protect/---protrav/---ilo_aids/documents/legaldocument/wcms_174556.pdf|archivedate=11 October 2017}}&lt;/ref&gt; နိုင်ငံတော်ဆိုင်ရာ ပေါ်လစီကြမ်းများအား တရားဝင် ဖြစ်စေခြင်း တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ပြည်သူ့ အတိုင်ပင်ခံ လွှတ်တော်တွင် လွှတ်တော် နှစ်ရပ် ရှိသည်။ ပြည်သူ့ကိုယ်စားပြုကောင်စီ (''Dewan Perwakilan Rakyat'', DPR) တွင် ကိုယ်စားလှယ် ၅၆၀ ရှိပြီး ဒေသဆိုင်ရာကိုယ်စားပြုကောင်စီ (''Dewan Perwakilan Daerah'', DPD) တွင် ကိုယ်စားလှယ် ၁၃၂ ဦး ရှိသည်။ &lt;ref name=&quot;INAlegis&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.abc.net.au/news/2014-04-03/an-indo-votes-explainer/5363810|title=Indonesia's parliamentary and presidential elections: How does the system work?|author=Pope, Timothy ; Longmuir, Scott|publisher=ABC News|date=3 April 2014|accessdate=12 May 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170512152248/http://www.abc.net.au/news/2014-04-03/an-indo-votes-explainer/5363810|archivedate=12 May 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ပြည်သူ့ကိုယ်စားပြု ကောင်စီမှ ဥပဒေများကို အတည်ပြုပေးပြီး အုပ်ချုပ်ရေးကဏ္ဍကို စောင့်ကြပ်ကြည့်ရှုသည်။ ၁၉၉၈ ခုနှစ်မှ အစပြုသော ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးများကြောင့် နိုင်ငံတော်အဆင့် အုပ်ချုပ်ရေးတွင် ၎င်း၏ အဆင့်အတန်းကို မြင့်မားစေခဲ့ပြီး ဒေသခံ ကိုယ်စားပြုကောင်စီမှာ ဒေသဆိုင်ရာ စီမံခန့်ခွဲခြင်းများနှင့် သက်ဆိုင်သော လွှတ်တော် အသစ် ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;Chapter VIIA, Article 22D of the 1945 Constitution.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;UUD45&quot;/&gt;

တရားမမှု အများစုအား ပြည်နယ် တရားရုံးများတွင် ကြားနာကြပြီး အယူခံလွှာများကို ဗဟိုတရားရုံးတွင် ကြားနာကြသည်။ အင်ဒိုနီးရှား ဗဟိုတရားရုံးချုပ်သည် နိုင်ငံ၏ အဆင့်အမြင့်ဆုံး တရားရုံး ဖြစ်ပြီး အယူခံလွှာများကို နောက်ဆုံး အဆင့် ကြားနာခြင်း နှင့် အမှုများအား ပြန်လည်သုံးသပ်ခြင်းတို့ကို လုပ်ဆောင်ကြသည်။ အခြားသော တရားရုံးများမှာ ဒေဝါလီခံခြင်း နှင့် ပတ်သက်၍ ကြားနာသော ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဆိုင်ရာ တရားရုံး၊ အစိုးရနှင့် သက်ဆိုင်သော အုပ်ချုပ်ရေး ဥပဒေဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များကို ကြားနာသော ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးတရားရုံး၊ ဥပဒေ၏ တရားဝင်ဖြစ်မှု၊ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ၊ နိုင်ငံရေးပါတီများ ဖျက်သိမ်းခြင်း၊ အစိုးရ အဖွဲ့များ၏ ဩဇာအာဏာသက်ရောက်မှု စသည်တို့နှင့် ဆက်စပ်သော အငြင်းပွားမှုများကို ကြားနာသော ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ တရားရုံး ၊ ရှာရီယာ ဥပဒေနှင့် သက်ဆိုင်သော အမှုများကို ကြားနာသော ဘာသာရေးဆိုင်ရာ တရားရုံးတို့ ဖြစ်ကြသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://digital.law.washington.edu/dspace-law/bitstream/handle/1773.1/1091/21PRPLJ013.pdf|title=The Islamic Legal System in Indonesia|author=Cammack, Mark E.; Feener, R. Michael|publisher=Pacific Rim Law &amp; Policy Journal|date=January 2012|accessdate=1 July 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170701133616/http://digital.law.washington.edu/dspace-law/bitstream/handle/1773.1/1091/21PRPLJ013.pdf|archivedate=1 July 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;ထို့ပြင် တရားရေ ကော်မရှင်သည် တရားသူကြီးများ၏ လုပ်ဆောင်နိုင်စွမ်းကို စောင့်ကြပ်ကြည့်ရှုလျက် ရှိသည်။

===ပါတီများနှင့် ရွေးကောက်ပွဲများ===
၁၉၉၉ ခုနှစ်မှစ၍ အင်ဒိုနီးရှားတွင် ပါတီစုံ စနစ် ကျင့်သုံးခဲ့သည်။ နယူးအော်ဒါ အစိုးရပြုတ်ကျပြီးသည့် အချိန်မှစ၍ ဥပဒေပြုလွှတ်တော် ရွေးကောက်ပွဲများတွင် မည်သည့်ပါတီကမျှ အစိုးရဖွဲ့ရန် လုံလောက်သော အမတ်နေရာဖြင့် အနိုင်မရသဖြင့် ညွန့်ပေါင်းအစိုးရများသာ ဖွဲ့နိုင်ကြသည်။ အင်ဒိုနီးရှား ဒီမိုကရက်တစ် ကြိုးပမ်းမှု ပါတီ (PDI-P) သည် ၂၀၁၄ ခုနှစ် ရွေးကောက်ပွဲတွင် မဲအများဆုံး ရရှိခဲ့ပြီး ယခုလက်ရှိ သမ္မတ ဂျိုကို ဝီဒိုဒို၏ ပါတီလည်း ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2014/03/15/world/asia/jakarta-governor-joko-widodo.html?_r=0|title=Governor of Jakarta Receives His Party's Nod for President|last=Cochrane|first=Joe|work=The New York Times|date=15 March 2014|accessdate=3 February 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170203052210/https://www.nytimes.com/2014/03/15/world/asia/jakarta-governor-joko-widodo.html?_r=0|archivedate=3 February 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; မဟာ အင်ဒိုနီးရှား လှုပ်ရှားမှု ပါတီ (Gerindra) သည် အင်ဒိုနီးရှား၏ တတိယမြောက် အကြီးဆုံး နိုင်ငံရေးပါတီ ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://indonesiaelectionportal.org/eng/read/5756/kpu-successfully-set-and-authorize-pileg-results-on-time|title=KPU Successfully Set and Authorize Pileg Results On Time|publisher=Indonesia Election Portal|date=10 May 2014|accessdate=23 October 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161023032431/http://indonesiaelectionportal.org/eng/read/5756/kpu-successfully-set-and-authorize-pileg-results-on-time|archivedate=23 October 2016|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; အခြားထင်ရှားသော ပါတီများမှာ လုပ်ငန်းဆောင်တာ အဖွဲ့များ၏ ပါတီ (''Golkar'') ၊ ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ နှင့် အမျိုးသား နိုးထရေးပါတီ (PKB) တို့ဖြစ်ကြသည်။ ယခုလက်ရှိ အမျိုးသား အတိုင်ပင်ခံလွှတ်တော်တွင် ပါတီ ၁၀ ခု ပါဝင်ပြီး ပါလီမန်၏ ကျော်လွန်စည်းမှာ တစ်နိုင်ငံလုံးမဲ၏ ၃.၅% ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://indonesiaelectionportal.org/eng/read/5756/kpu-successfully-set-and-authorize-pileg-results-on-time|title=KPU: 2 Parpol Tak Penuhi Ambang Batas Parlemen|author=Wardah, Fathiyah|publisher=VOA Indonesia|language=id|date=10 May 2014|accessdate=23 October 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161023032431/http://indonesiaelectionportal.org/eng/read/5756/kpu-successfully-set-and-authorize-pileg-results-on-time|archivedate=23 October 2016|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ပထမဆုံး အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲကို ၁၉၅၅ တွင်ကျင်းပခဲ့ပြီး အမျိုးသား အတိုင်ပင်ခံလွှတ်တော် နှင့် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ လွှတ်တော် တို့အတွက် အမတ်များကို ရွေးချယ်ရန် အတွက် ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံတော် အဆင့်တွင် ၂၀၀၄ ခုနှစ် အထိ အင်ဒိုနီးရှား နိုင်ငံသားများသည် သမ္မတကို မရွေးချယ်ခဲ့ပေ။ ထိုအချိန် နောက်ပိုင်းတွင် သမ္မတကို ၅ နှစ်သက်တမ်း တစ်ကြိမ် ရွေးချယ်ကြပြီး ပြည်သူ့ကိုယ်စားပြုကောင်စီအတွက် ပါတီကိုယ်စားပြု အမတ်များနှင့် ပါတီကိုယ်စားမပြုသော ဒေသခံကိုယ်စားပြု ကောင်စီ အမတ်များကိုလည်း ရွေးချယ်နိုင်ခဲ့ကြသည်။&lt;ref name=&quot;INAlegis&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Harijanti2006&quot;/&gt;  ၂၀၁၅ ခုနှစ် ဒေသဆိုင်ရာ ရွေးကောက်ပွဲမှစ၍ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင် ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးများနှင့် မြို့တော်ဝန်များကို တစ်နေ့တည်းတွင် ရွေးကောက်တင်မြှောက်ကြသည်။

=== နိုင်ငံရေး နယ်နိမိတ်များ===
အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင် ပြည်နယ် ၃၄ ခုရှိပြီး ၎င်းတို့ထဲတွင် ၅ခုမှာ အထူးအဆင့်အတန်း သတ်မှတ်ထားသည်။ ပြည်နယ်တိုင်းတွင် ကိုယ်ပိုင်လွှတ်တော် နှင့် ရွေးကောက်တင်မြှောက်ထားသော ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူး တို့ ရှိကြသည်။ ပြည်နယ်များကို ရီဂျင်စီများနှင့် မြို့တော်များ အဖြစ် ထပ်မံပိုင်းခြားထားပြီး ရီးဂျင့်များနှင့် မြို့တော်ဝန်များမှ အသီးသီး ဦးဆောင်ကြကာ ကိုယ်ပိုင် ဥပဒေပြဋ္ဌာန်းနိုင်သည်။ ၎င်းတို့အား ခရိုင်များ အဖြစ် ထပ်မံခွဲခြားထားပြီး အုပ်ချုပ်ရေးကျေးရွာဒေသများ အဖြစ်ထပ်မံ ပိုင်းခြားထားကြသည်။ ထိုပြည်နယ်များမှာ အချိန်နှင့်အမျှ တိုးပွားလာခြင်းဖြစ်ပြီး နောက်ဆုံးပြောင်းလဲမှုမျာ ၂၀၁၂ ခုနှစ်အောက်တိုဘာလတွင် အရှေ့ကာလီမန်တန်မှ မြောက်ကာလီမန်တန်ကို ခွဲထုတ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://jakartaglobe.id/archive/house-agrees-on-creation-of-indonesias-34th-province-north-kalimantan/|title=House Agrees on Creation of Indonesia's 34th Province: 'North Kalimantan'|publisher=The Jakarta Globe|date=22 October 2012|accessdate=16 August 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170816153022/http://jakartaglobe.id/archive/house-agrees-on-creation-of-indonesias-34th-province-north-kalimantan/|archivedate=16 August 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

ကျေးရွာအဆင့်သည် အစိုးရ၏ အုပ်ချုပ်ရေးတွင် အနိမ့်ဆုံးအဆင့် ဖြစ်ပြီး ၎င်းတို့အား ကွန်မြူနီတီအုပ်စု အဖြစ် ထပ်မံပိုင်းခြားထားပြီး ၎င်းတို့အား အိမ်နီးချင်းအုပ်စုများ အဖြစ် တဖန်ပြန်၍ ပိုင်းခြားထားသည်။ ဂျားဗားတွင် ကျေးရွာများအား ကျေးရွာငယ်များ အဖြစ် ထပ်မံ ပိုင်းခြားထားပြီး ၎င်းတို့သည် ကွန်မြူနီတီအုပ်စုနှင့် အတူတူပင် ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၁ ခုနှစ်တွင် ဒေသဆိုင်ရာ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ရေးများ စတင် အကောင်အထည်ဖော်ပြီးနောက်တွင် ရီဂျင်စီ များနှင့် မြို့တော်များသည် အဓိက အုပ်ချုပ်ရေး အစိတ်အပိုင်းများ ဖြစ်လာခဲ့ပြီး အစိုးရနှင့်ဆိုင်သော ဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းများ လုပ်ဆောင်ရန် တာဝန်ရှိလာခဲ့သည်။ ကျေးရွာအဆင့် အုပ်ချုပ်ရေးသည် နိုင်ငံသားတို့၏ နေ့စဉ်ဘဝတွင် အလွှမ်းမိုးနိုင်ဆုံးဖြစ်ပြီး ကျေးရွာနှင့် ပတ်သက်သော ကိစ္စများကို အိမ်နီးချင်းအုပ်စုများမှ တဆင့် ရွေးကောက်ထားသော ရွာသူကြီးက ကိုင်တွယ်ဆောင်ရွက်သည်။

ပြည်နယ်များထဲတွင် အာချေး၊ ဂျကာတာ၊ ယော့ယာကာတာ၊ ပါပူအာ နှင့် အနောက်ပါပူအာတို့တွင် ဥပဒေပြုရေးအာဏာ ပိုမိုရရှိကြပြီး အခြားသောပြည်နယ်များထက်စာလျှင် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ရေးအတွက် ဗဟိုအစိုးရထံမှ အခွင့်အရေး ပိုမိုရရှိသည်။ အာချေးတွင် လွတ်လပ်သော ဥပဒေစနစ် အတွက် အချို့သော ပြဋ္ဌာန်းချက်များကို ပြုလုပ်နိုင်သည့် အခွင့်အရေးရှိပြီး အချို့သော ဒေသခံပါတီများသည် ဒေသအတွင်းရှိ ရွေးကောက်ပွဲတွင်သာ ပါဝင်ယှဉ်ပြိုင်ကြသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.thejakartapost.com/news/2008/08/18/finally-aceh-local-parties-take-part-general-election.html|title=Finally, Aceh local parties to take part in general election|author=Simanjuntak, Hotli|publisher=The Jakarta Post|date=18 August 2008|accessdate=16 August 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170816151421/http://www.thejakartapost.com/news/2008/08/18/finally-aceh-local-parties-take-part-general-election.html|archivedate=16 August 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၃ ခုနှစ်တွင် ၎င်းတို့သည် ရှာရီယာဥပဒေ ပုံစံတစ်ခုကို ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite journal|author=Michelle Ann Miller|title=The Nanggroe Aceh Darussalam law: a serious response to Acehnese separatism?|journal=Asian Ethnicity|volume=5|issue=3|year=2004|pages=333–351|doi=10.1080/1463136042000259789}}&lt;/ref&gt; ယော့ယာကာတာအား အထူးဒေသ အဖြစ် အသိအမှတ်ပြုခဲ့သည်မှာ နိုင်ငံတော် တော်လှန်ရေးတွင် လွတ်လပ်ရေးကြိုးပမ်းသူများဘက်မှ ပါဝင်ခဲ့ပြီး အင်ဒိုနီးရှား သမ္မတနိုင်ငံတွင် စိတ်အားထက်သန်စွာ ပါဝင်ခဲ့ခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။c.&lt;ref&gt;The positions of governor and its vice governor are prioritised for descendants of the Sultan of Yogyakarta and Paku Alam, respectively, much like a sultanate. (Elucidation on the Indonesia Law No. 22/1999 Regarding Regional Governance. People's Representative Council (1999). Chapter XIV Other Provisions, Art. 122; {{cite web|url=http://www.gtzsfdm.or.id/documents/archive/Law5_1974.pdf|accessdate=28 September 2007|title=Indonesia Law No. 5/1974 Concerning Basic Principles on Administration in the Region|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070928162804/http://www.gtzsfdm.or.id/documents/archive/Law5_1974.pdf|archivedate=28 September 2007|df=dmy-all}}&amp;nbsp;{{small|(146&amp;nbsp;KB)}} (''translated version''). The President of Republic of Indonesia (1974). Chapter VII Transitional Provisions, Art. 91)&lt;/ref&gt; ပါပူအာ ပြည်နယ်အား ယခင်က အီရီယန်ဂျာယားဟု ခေါ်ဆိုခဲ့ကြပြီး ၂၀၀၁ ခုနှစ်တွင် အထူးကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် အဆင့်ကို သတ်မှတ်ပေးခဲ့ကာ ၂၀၀၃ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလတွင် ပါပူအာ နှင့် အနောက်ပါပူအာဟူ၍ နှစ်ပိုင်း ပိုင်းခြားခဲ့သည်။&lt;ref&gt;Part of the autonomy package was the introduction of the Papuan People's Council, which was tasked with arbitration and speaking on behalf of Papuan tribal customs. However, the implementation of the autonomy measures has been criticised as half-hearted and incomplete. {{cite news|author1=Dursin, Richel|author2=Kafil Yamin|title=Another Fine Mess in Papua|department=Editorial|work=The Jakarta Post|date=18 November 2004|page=6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.infid.be/papua_mess.htm|title=Papua Chronology Confusing Signals from Jakarta|author=|publisher=The Jakarta Post|date=18 November 2004|accessdate=15 January 2006|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060115090759/http://www.infid.be/papua_mess.htm|archivedate=15 January 2006|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ဂျကာတာသည် နိုင်ငံ၏ အထူးမြို့တော်ဒေသ ဖြစ်သည်။

&lt;center&gt;
{{အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံရှိ ပြည်နယ်များ}}
&lt;/center&gt;

=== နိုင်ငံခြားဆက်ဆံရေး===
[[File:Australias indonesian embassy.jpg|thumb|အင်ဒိုနီးရှားသံရုံး၊ ကင်ဘာရာမြို့၊ ဩစတြေးလျနိုင်ငံ]]
အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် လွတ်လပ်ရေး ရသည့်အချိန်မှစ၍ &quot;လွတ်လပ်ပြီး တက်ကြွသော&quot; နိုင်ငံခြားရေး ပေါ်လစီကို ကျင့်သုံးခဲ့ပြီး ဒေသတွင်း ကိစ္စရပ်များတွင် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ အရွယ်အစားနှင့် နေရာပေါ်မူတည်၍ ပါဝင်ဆောင်ရွက်ခဲ့သော်လည်း အခြားနိုင်ငံများကြား ပဋိပက္ခများတွင် ပါဝင်ရန် လက်ရှောင်ခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://btk.ppke.hu/uploads/articles/554378/file/Feny%C5%91%20M%C3%A1rton_Szakdolgozat_MA_2015.pdf|title=The Foreign Policy of Indonesia In Light of President Jokowi's &quot;Visi-Misi&quot; Program|author=Péter, Klemensits; Márton, Fenyő|publisher=Pázmány Péter Catholic University|date=16 August 2017|accessdate=10 October 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171010152016/https://btk.ppke.hu/uploads/articles/554378/file/Feny%C5%91%20M%C3%A1rton_Szakdolgozat_MA_2015.pdf|archivedate=10 October 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ဆူကာနိုလက်ထက်တွင် အရင်းရှင်ဆန့်ကျင်ရေး မုန်းတီးမှုများဖြင့် အနောက်တိုင်း အင်အားကြီးနိုင်ငံများအား ဆန့်ကျင်ခဲ့ခြင်း၊ မလေးရှားနိုင်ငံနှင့် ဆက်ဆံရေး တင်းမာခဲ့ခြင်း များ ရှိသော်လည်း နယူးအော်ဒါ အစိုးရ လက်ထက်မှစ၍ အနောက်နိုင်ငံများနှင့် စီးပွားရေး နိုင်ငံရေး အရ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://countrystudies.us/indonesia/97.htm|title=Indonesia - Foreign Policy|publisher=U.S. Library of Congress|accessdate=27 September 2006|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060927151642/http://countrystudies.us/indonesia/97.htm|archivedate=27 September 2006|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; အင်ဒိုနီးရှားသည် အာရှအတွင်း အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများနှင့် နီးကပ်စွာ ဆက်ဆံခဲ့ပြီး အာဆီယံ၏ တည်ထောင်သူများတွင် လည်းကောင်း၊ အရှေ့အာရှထိပ်သီးအဖွဲ့ တည်ထောင်သူများတွင်လည်းကောင်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/2748.htm|title=U.S. Relations With Indonesia|publisher=U.S. Department of State|date=17 January 2017|accessdate=15 February 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170215022232/https://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/2748.htm|archivedate=15 February 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ဆူဟာတိုခေတ် အစောပိုင်းတွင် ကွန်မြူနစ်ဆန့်ကျင်ရေး နှိမ်နင်းမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သဖြင့် ရပ်တန့်နေသော တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ဆက်ဆံရေးကို ၁၉၉၀ တွင် ပြန်လည် တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.nytimes.com/1990/07/04/world/china-and-indonesia-sign-a-pact-to-restore-ties-severed-in-60-s.html|title=China and Indonesia Sign a Pact To Restore Ties Severed in 60's|author=Kristof, Nicholas D.|publisher=The New York Times|date=4 July 1990|accessdate=27 April 2018|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180427134013/https://www.nytimes.com/1990/07/04/world/china-and-indonesia-sign-a-pact-to-restore-ties-severed-in-60-s.html|archivedate=27 April 2018|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; အင်ဒိုနီးရှားသည် ၁၉၆၀ ခုနှစ်များ အစောပိုင်းနှင့် အလယ်ပိုင်းတို့တွင် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု နှင့် နီးစပ်သော ဆက်ဆံရေးကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.files.ethz.ch/isn/94948/wp_sdsc_411.pdf|title=Strategic Realignment or Déjà vu? Russia-Indonesia Defence Cooperation in the Twenty-First Century|author=Muraviev, Alexey; Brown, Colin|publisher=Australian National University|date=December 2008|accessdate=27 December 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161227202518/https://www.files.ethz.ch/isn/94948/wp_sdsc_411.pdf|archivedate=27 December 2016|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် ၁၉၅၀ ခုနှစ်မှစ၍ ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ဖြစ်ခဲ့ပြီး ဘက်မလိုက်နိုင်ငံများလှုပ်ရှားမှု အဖွဲ့ နှင့် အစ္စလာမ်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးအဖွဲ့ (OIC) တို့ကို တည်ထောင်ရာတွင် ပါဝင်သော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်ခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://books.google.co.uk/books?id=Fri_BwAAQBAJ&amp;pg=PP62&amp;lpg=PP62&amp;dq&amp;source=bl&amp;ots=b3iJbkFRrp&amp;sig=6tY6aOVC2LxasgBuZiWvp14saMk&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwiLwcju2ZXYAhVFqI8KHdoZCJQ4ChDoAQgmMAE#v=onepage&amp;q=founding%20member&amp;f=false|title=Indonesia's Ascent: Power, Leadership, and the Regional Order|date=25 February 2015|accessdate=19 December 2017}}&lt;/ref&gt; အင်ဒိုနီးရှားသည် အာဆီယံ လွတ်လပ်စွာ ကုန်သွယ်မှုဧရိယာ၊ ကိန်းအဖွဲ့ နှင့် ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့ (WTO) တို့တွင် လက်မှတ်ရေးထိုးပါဝင်ထားပြီး [[အိုပက်]]အဖွဲ့တွင်လည်း ရံဖန်ရံခါ ပါဝင်တတ်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.reuters.com/article/us-opec-meeting-indonesia-idUSKBN13Q3M7|title=Net oil importer Indonesia leaves producer club OPEC, again|author=Jensen, Fergus; Asmarini, Wilda|publisher=Reuters|accessdate=1 December 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161201141227/http://www.reuters.com/article/us-opec-meeting-indonesia-idUSKBN13Q3M7|archivedate=1 December 2016|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် ၁၉၆၆ ခုနှစ်မှစ၍ တရုတ်နိုင်ငံ၊ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၊ ဥရောပ သမဂ္ဂ (အီးယူ)၊ ဩစတြေးလျနိုင်ငံ နှင့် ဂျပန်နိုင်ငံတို့မှ လူသားချင်းစာနာမှု နှင့် ဖွံ့ဖြိုးမှုဆိုင်ရာ အကူအညီများကို ရရှိခဲ့သည်။ ဥရောပသမဂ္ဂမှ လွန်ခဲ့သော ဆယ်နှစ်အတွင်း ဖွံဖြိုးမှုဆိုင်ရာ အထောက်အပံ့အဖြစ် ယူရိုဒေါ်လာ သန်း ၅၀၀ ကျော် သုံးစွဲ၍ ကူညီခဲ့ပြီး အထူးသဖြင့် အခြေခံပညာရေး မြှင့်တင်ရန်၊ အများပြည်သူဆိုင်ရာ ငွေကြေး စီမံခန့်မှု နှင့် တရားစီရင်ရေးတို့ တွင် ကောင်းမွန်သော အုပ်ချုပ်ရေး ဖြစ်စေရန်၊ ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုနှင့် သစ်တောပြုန်းတီးမှုတို့ကို တိုက်ဖျက်ရန် တို့အတွက် ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://ec.europa.eu/europeaid/countries/indonesia_en|title=International Cooperation and Development|publisher=European Commission|date=17 January 2018|accessdate=17 January 2018}}&lt;/ref&gt;

အင်ဒိုနီးရှားအစိုးရသည် အခြားနိုင်ငံများနှင့် ပူးပေါင်း၍ အစ္စလာမ် စစ်သွေးကြွများနှင့် ဆက်စပ်နေသာ ဗုံးခွဲတိုက်ခိုက်မှုများအား စီစဉ်ဆောင်ရွက်သူများကို ဖမ်းဆီး၍ တရားစွဲခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.aph.gov.au/About_Parliament/Parliamentary_Departments/Parliamentary_Library/Publications_Archive/CIB/cib0102/02CIB06|title=Indonesia and Transnational Terrorism|author=Wilson, Chris|publisher=Parliament of Australia|date=11 October 2001|accessdate=6 November 2013|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131106020658/http://www.aph.gov.au/About_Parliament/Parliamentary_Departments/Parliamentary_Library/Publications_Archive/CIB/cib0102/02CIB06|archivedate=6 November 2013|df=dmy-all}}; {{cite web|url=http://www.cdi.org/terrorism/priority.cfm|title=Priority Dilemmas: U.S. – Indonesia Military Relations in the Anti Terror War|author=Huang, Reyko|publisher=Center for Defense Information|date=23 May 2002|accessdate=12 October 2006|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061012192238/http://www.cdi.org/terrorism/priority.cfm|archivedate=12 October 2006|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၂ ခုနှစ်တွင် ဘာလီကျွန်း ကူလာ အပန်းဖြေစခန်းမြို့၌ အသက်ဆုံးရှုံးလောက်သည်အထိ ပြင်းထန်သော ဗုံးခွဲတိုက်ခိုက်မှုတွင် လူပေါင်း ၂၀၂ ဦးသေဆုံးခဲ့သည်။ (နိုင်ငံတကာ ခရီးသွားဧည့်သည် ၁၆၄ ဦး ပါဝင်သည်။)&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.theage.com.au/news/war-on-terror/services-to-honour-victims-of-2002-bali-bombing/2005/10/12/1128796537208.html|title=Services to honour victims of 2002 Bali bombing|publisher=The Age|date=12 October 2005|accessdate=1 April 2008|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080401153549/http://www.theage.com.au/news/war-on-terror/services-to-honour-victims-of-2002-bali-bombing/2005/10/12/1128796537208.html|archivedate=1 April 2008|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ထိုတိုက်ခိုက်မှုများနှင့် ၎င်း၏ နောက်ဆက်တွဲအနေနှင့် အခြားနိုင်ငံများမှ ထုတ်ပြန်သော ခရီးသွား သတိပေးချက်များကြောင့် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်း နှင့် နိုင်ငံခြား ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု အလားအလာတို့အား အကြီးအကျယ် ထိခိုက်စေခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.usembassyjakarta.org/news/trv_warning02.html|title=Travel Warning - Indonesia|publisher=U.S. Embassy Jakarta|date=10 May 2006|accessdate=11 November 2006|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061111230327/http://www.usembassyjakarta.org/news/trv_warning02.html|archivedate=11 November 2006|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

===စစ်ရေး===
{{multiple image|perrow=2|total_width=300
|image1=Tniadkostrad.jpg
|image2=Tni-au su-30 1.jpg
|image3=RAN-IFR 2013 D3 83.JPG
|image4=Pindad Anoa APS-3 RLG.jpg
|footer=အင်ဒိုနီးရှား တပ်မတော်။ ထိပ်ဆုံးမှစ၍ လက်ယာရစ် ။   ။ အင်ဒိုနီးရှား ကြည်းတပ် လေ့ကျင့်ရေး ပြုလုပ်နေစဉ်။ [[ဆူခွိုင်း ၃၀]]၊ ပင်ဒက် အာနိုယာ သံချပ်ကား နှင့် အင်ဒိုနီးရှား ရေတပ်သင်္ဘော ကေအာရ်အိုင် စူလ်တန် အစ်စကန်းဒါး မူဒါ ၃၆၇ }}သမမတ ပုံထည့်


အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ စစ်တပ်တွင် ကြည်းတပ်၊ ရေတပ် (မရိန်းတပ်လည်း ပါဝင်သည်။) နှင့် လေတပ်တို့ ပါဝင်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://edition.cnn.com/2002/WORLD/asiapcf/southeast/07/05/indonesia.sutarto/index.html|title=Indonesia military regains ground|author=Chew, Amy|publisher=CNN|date=7 July 2002|accessdate=14 November 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171114104010/http://edition.cnn.com/2002/WORLD/asiapcf/southeast/07/05/indonesia.sutarto/index.html|archivedate=14 November 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ကြည်းတပ်တွင် အမြဲတမ်းစစ်သား ၄၀၀,၀၀၀ ခန့် ရှိသည်။ နိုင်ငံတော် ဘတ်ဂျက်အတွင်း ကာကွယ်ရေး အသုံးစရိတ်မှာ ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် ဂျီဒီပီ၏ ၀.၉% ရှိပြီး&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.thejakartapost.com/academia/2016/11/01/uphill-battle-for-indonesias-defense-modernization.html|title=Uphill battle for Indonesia's defense modernization|author=Dharma Agastia|publisher=The Jakarta Post|date=1 November 2016|accessdate=10 October 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171010151959/http://www.thejakartapost.com/academia/2016/11/01/uphill-battle-for-indonesias-defense-modernization.html|archivedate=10 October 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; အငြင်းပွားစရာဖြစ်နေသည့် ကိစ္စမှာ ထိုဘတ်ဂျက်အား ထပ်မံပံ့ပိုးပေးနေသည့် စစ်တပ်၏ စီးပွားရေးဆိုင်ရာ အကျိုးအမြတ်ရှိသည့် လုပ်ငန်းများနှင့် ဖောင်ဒေးရှင်းများ ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://globalanticorruptionblog.com/2016/06/17/tnis-gold-mine-corruption-and-military-owned-businesses-in-indonesia/|title=TNI's Gold Mine: Corruption and Military-Owned Businesses in Indonesia|author=Jessica Vincentia Marpaung|publisher=The Global Anti Corruption Blog|date=17 June 2016|accessdate=18 December 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171218051830/https://globalanticorruptionblog.com/2016/06/17/tnis-gold-mine-corruption-and-military-owned-businesses-in-indonesia/|archivedate=18 December 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; စစ်တပ်အား အင်ဒိုနီးရှား အမျိုးသားတော်လှန်ရေးကာလ အတွင်း စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပြီး ထိုစဉ်က ပြည်သူ့စစ်များနှင့် အတူ ပြောက်ကျားစစ် ဆင်နွှဲခဲ့သည်။ ထိုအကြောင်း အပါအဝင် နိုင်ငံတွင်း လုံခြုံရေးကို ထိန်းသိမ်းရန် အတွက် ကြည်းတပ်၊ ရေတပ်၊ လေတပ်တို့ပါသော စစ်တပ်သည် နယ်စပ်မျဉ်းတလျှောက် အခြေစိုက်ထားကြပြီး နိုင်ငံ၏ ပြည်တွင်းရန်သူများနှင့် ပြင်ပမှ ကျူးကျော်လာသူများ အား ချေမှုန်းရန် ရည်ရွယ်ထားခြင်း ဖြစ်သည်။ ဆယ်စုနှစ် ၃ ခု အကြာမျှ ဆူဟာတို အစိုးရတွင် ပါဝင်ပြီး ထောက်ပံ့ပေးခဲ့ပြီးနောက် ၁၉၉၈ ခုနှစ် နိုင်ငံရေး ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများ အပြီးတွင် လွှတ်တော်အတွင်း စစ်တပ်၏ တရားဝင် ကိုယ်စားပြုမှုကို ဖယ်ရှားခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း နိုင်ငံရေးတွင် ဩဇာသက်ရောက်မှုမှာ အင်အားကြီးနေဆဲပင် ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.scotsman.com/news/politics/indonesia-army-s-influence-sparks-fear-for-democracy-1-3814763|title=Indonesia: Army's influence sparks fear for democracy|author=Stephen Wright|publisher=The Scotsman|accessdate=18 December 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171218055600/https://www.scotsman.com/news/politics/indonesia-army-s-influence-sparks-fear-for-democracy-1-3814763|archivedate=18 December 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.reuters.com/article/us-indonesia-military/indonesias-red-scare-stokes-unease-over-militarys-growing-influence-idUSKCN0Y933F/|title=Indonesia's 'red scare' stokes unease over military's growing influence|author=Fabi, Randy &amp; Kapoor, Kanupriya|publisher=Reuters|date=19 May 2016|accessdate=18 December 2017}}&lt;/ref&gt;

လွတ်လပ်ရေး ရပြီးသည့် အချိန်မှစ၍ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် နိုင်ငံတွင်း ပုန်ကန် မငြိမ်သက်မှုများနှင့် ခွဲထွက်ရေး လှုပ်ရှားမှုများ အကြား ရုန်းကန်လျှက် ထိန်းသိမ်းနေရသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://articles.latimes.com/1990-09-09/news/mn-439_1_separatist-movements|title=Indonesia Faces 3 Separatist Movements|publisher=Los Angeles Times|date=9 September 1990|accessdate=10 October 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171010151213/http://articles.latimes.com/1990-09-09/news/mn-439_1_separatist-movements|archivedate=10 October 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; အာချေး နှင့် ပါပူအာ အပါဝင် အချို့သော လှုပ်ရှားမှုများသည် လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခအဖြစ်သို့ ကူးပြောင်းသွားပြီး နောက်ဆက်တွဲ အနေနှင့် နှစ်ဘက်စလုံးမှ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများ နှင့် ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုများ အတွက် စွပ်စွဲခံနေရသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://articles.latimes.com/1990-09-09/news/mn-439_1_separatist-movements|title=Indonesia Faces 3 Separatist Movements|publisher=Los Angeles Times|date=9 September 1990|accessdate=10 October 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171010151213/http://articles.latimes.com/1990-09-09/news/mn-439_1_separatist-movements|archivedate=10 October 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;အာချေးပြဿနာကို ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် ငြိမ်းချမ်းစွာ ဖြေရှင်းနိုင်ခဲ့သော်လည်း ပါပူအာ ပြဿနာမှာ ဆက်လက် ရှိနေဆဲပင် ဖြစ်သည်။ သို့သော် သမ္မတ ဆူဆီလို ဘမ်ဘန်း ယူဒိုယိုနို အာဏာရယူပြီးသည့် အချိန်မှစ၍ ပြီးပြည့်စုံမှ မရှိသော်လည်း သိသာထင်ရှားသော ဒေသတွင်း ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရ ဥပဒေကို အကောင်အထည်ဖော်ပြီးနောက် ကြမ်းကြုတ်ရက်စက်မှုများနှင့် လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုများ ကျဆင်းလာသည်ဟု သိရှိရသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.crisisgroup.org/library/documents/asia/indonesia/b53_papua_answers_to_frequently_asked_questions.pdf|title=Papua: Answer to Frequently Asked Questions|publisher=International Crisis Group|date=5 September 2006|accessdate=18 September 2006|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060918233640/http://www.crisisgroup.org/library/documents/asia/indonesia/b53_papua_answers_to_frequently_asked_questions.pdf|archivedate=18 September 2006|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;အခြားသော စစ်တပ်၏ ပါဝင်ပတ်သက်မှုများမှာ နယ်သာလန် နယူးဂီနီနှင့် တိုက်ခိုက်၍ အင်ဒိုနီးရှားနယ်နိမိတ် အတွင်းသို့ သွတ်သွင်းခြင်း၊ မလေးရှားနိုင်ငံ ထူထောင်ခြင်းအား ဆန့်ကျင်သော အင်ဒိုနီးရှား-မလေးရှား ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင် တွေ့ရှိမှု၊ ပီကေအိုင်အား တိုက်ခိုက်၍ အစုအလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုနှင့် အင်ဒိုနီးရှား၏ အကြီးဆုံး စစ်ပွဲဖြစ်သော အရှေ့တီမောနိုင်ငံအား ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ခြင်းတို့ ဖြစ်ကြသည်။&lt;ref&gt;Indonesia (1977), p. 39.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Budiardjo and Liong, p. 22.&lt;/ref&gt;

== စီးပွားရေး ==
[[File:Jakarta Panorama.jpg|right|thumb|နိုင်ငံ၏ မြို့တော်နှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး ဗဟိုဌာနဖြစ်သော [[ဂျကာတာမြို့]]]]
[[File:Indonesian Rupiah (IDR) banknotes.png|thumb|၂၀၁၆ ခုနှစ်မှ စတင်လည်ပတ်စီးဆင်းနေသော အင်ဒိုနီးရှား ရူပီးယား ငွေစက္ကူများ]]
အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင် ပုဂ္ဂလိက ကဏ္ဍ နှင့် အစိုးရ နှစ်ရပ်စလုံးမှ အရေးပါသောနေရာမှ ပါဝင်နေသည့် ရောပြွမ်းစီးပွားရေး စနစ် ရှိသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.indonesia-investments.com/culture/economy/item177|title=Economy of Indonesia|publisher=Indonesia Invesments|accessdate=4 May 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170504124120/https://www.indonesia-investments.com/culture/economy/item177|archivedate=4 May 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; နိုင်ငံသည် အရှေ့တောင်အာရှတွင် အကြီးဆုံးသော စီးပွားရေး ရှိပြီး ဂျီ၂၀၏ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံလည်း ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.g20.org/en/g20/what-is-the-g20|title=What is the G20?|publisher=G20|date=2017|accessdate=20 December 2017|archivedate=1 December 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181201191540/https://www.g20.org/en/g20/what-is-the-g20}}&lt;/ref&gt;အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ ၂၀၁၇ ခုနှစ် အမည်ခံ [[စုစုပေါင်း ပြည်တွင်းထုတ်ကုန်]] (ဂျီဒီပီ) မှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁.၀၂၀ ထရီလီယံ ဖြစ်ပြီး [[ဝယ်ယူနိုင်စွမ်းအား ကွာခြားမှုနှုန်း]]ဖြင့်(ပီပီပီ) တွက်ပါက ဂျီဒီပီမှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃.၂၅၇ ထရီလီယံ ရှိသည်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် အမည်ခံ ဂျီဒီပီ အနေနှင့် တွက်ချက်ပါက ၁၆ ခုမြောက် အကြီးဆုံး စီးပွားရေး ရှိသော နိုင်ငံဖြစ်ပြီး ဂျီဒီပီ(ပီပီပီ) အနေနှင့် သတ္တမမြောက် အကြီးဆုံး နိုင်ငံဖြစ်သည်။ ၂၀၁၇ ခုနှစ် ဂျီဒီပီ (ပီပီပီ) အား လူတစ်ဦးချင်း အနေနှင့် တွက်ချက်ပါက အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၂,၄၃၂ ဒေါ်လာ ရှိပြီး အမည်ခံ ဂျီဒီပီ အနေနှင့် လူတစ်ဦးချင်း အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၃,၈၉၅ ဒေါ်လာ ရှိသည်။ &lt;ref name=imf2/&gt; ချေးငွေနှင့် ဂျီဒီပီ အချိုးမှာ ၂၆% ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.embassyofindonesia.org/news/2011/06/news043.htm|title=SBY: Indonesia Will Be in the Top 10|author=Munawwaroh; Aprilia, Eka Utami|publisher=Embassy of Indonesia, Washington DC|date=13 June 2011|accessdate=26 July 2011|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110726191220/http://www.embassyofindonesia.org/news/2011/06/news043.htm|archivedate=26 July 2011|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၆ ခုနှစ် စာရင်းအရ ဝန်ဆောင်မှုသည် ဂျီဒီပီ၏ အကြီးဆုံး ကဏ္ဍဖြစ်ပြီး ဂျီဒီပီ၏ ၄၃.၃%  ရှိကာ ဒုတိယမြောက် အကြီးဆုံး ကဏ္ဍမှာ ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းဖြစ်ပြီး ၄၂.၉% ရှိ၍ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးမှာ ၁၃.၇%  ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://aseanup.com/indonesia-economy-overview/|title=Indonesia's economy overview|publisher=ASEAN Up|date=10 February 2016|accessdate=27 December 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161227203041/http://aseanup.com/indonesia-economy-overview/|archivedate=27 December 2016|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၂ ခုနှစ်မှစ၍ ဝန်ဆောင်မှုကဏ္ဍသည် အခြား ကဏ္ဍများထက် အလုပ်အကိုင် ပိုမိုဖန်တီးပေးခဲ့ပြီး စုစုပေါင်း အလုပ်သမား၏ ၄၄.၈% ကို အလုပ်ပေးထားနိုင်ခဲ့ကာ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး ကဏ္ဍတွင် ၃၄.၃% ရှိပြီး ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းတွင် ၂၀.၉% ရှိသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.statista.com/statistics/320160/employment-by-economic-sector-in-indonesia/|title=Indonesia: Distribution of employment by economic sector from 2005 to 2015|publisher=Statista|date=November 2017|accessdate=20 December 2017}}&lt;/ref&gt;

===ခြုံငုံသုံးသပ်ခြင်း===
[[File:Oil palm plantation in Cigudeg-03.jpg|thumb|right|ကျယ်ပြောလှသော ဆီအုန်း စိုက်ခင်းကြီး။ လက်ရှိ၌ အင်ဒိုနီးရှားသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဆီအုန်းအများဆုံး ထွက်သောနိုင်ငံဖြစ်သည်။]]

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးသည် အချိန်နှင့်အမျှ သိသာစွာ ပြောင်းလဲလာခဲ့သည်။ &lt;ref name=&quot;RBA&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.rba.gov.au/publications/bulletin/2011/dec/pdf/bu-1211-4.pdf|title=The Growth and Development of the Indonesian Economy|author=Elias, Stephen; Noone, Clare|publisher=Reserve Bank of Australia|date=December 2011|accessdate=27 December 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161227203419/http://www.rba.gov.au/publications/bulletin/2011/dec/pdf/bu-1211-4.pdf|archivedate=27 December 2016|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; သမိုင်းကြောင်းအရ စီးပွားရေးသည် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးသို့ လွန်စွာအလေးပေးခဲ့ပြီး စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးမှု အဆင့်တစ်ခု ၁၉၅၀ ခုနှစ်များ နှင့် ၁၉၆၀ ခုနှစ်များတွင် အစိုးရမှ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးကို တကိုယ်ရေ ဖူလုံရေး အတွက် လှုံ့ဆော်ခဲ့သော ပေါ်လစီများကြောင့်လည်း ဖြစ်သည်။ &lt;ref name=&quot;RBA&quot;/&gt; ၁၉၆၀ ခုနှစ်များ၏ နှောင်းပိုင်းတွင် စက်မှုလုပ်ငန်း ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာခြင်း နှင့် မြို့ပြဖွံ့ဖြိုးလာခြင်းတို့ တဖြည်းဖြည်း ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့ပြီး ၁၉၈၀ ခုနှစ်များထဲတွင် အရှိန်မြင့်လာခဲ့သည်။ ရေနံဈေးကျဆင်းလာခြင်းကြောင့် အစိုးရမှ ရေနံတင်ပို့ရောင်းချခြင်းမှ ထုတ်ကုန်ပစ္စည်းများ တင်ပို့ရောင်းချခြင်းသို့ ပြောင်းလဲကာ အာရုံစိုက်လုပ်ဆောင်ခဲ့ခြင်းကြောင့်လည်း ဖြစ်သည်။ &lt;ref name=&quot;RBA&quot;/&gt; ထိုသို့သော ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုများသည် ၁၉၈၀ ခုနှစ်များ အတွင်းမှ နောက်ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုသို့တိုင်အောင် ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်နေခဲ့ပြီး ၁၉၉၀ ခုနှစ် ရေနံဈေးလှုပ်ရှားခြင်း ဖြစ်စေကာမူ ထိုအချိန်၌ပင် ဂျီဒီပီသည် ပျမ်းမျှ ၇.၁% မျှ တိုးတက်နေခဲ့သည်။ အစဉ်တစိုက် တိုးတက်နေခြင်းကြောင့် တရားဝင် အသိအမှတ်ပြုထားသော ဆင်းရဲမွဲတေမှုနှုန်းမှာ ၆၀% မှ ၁၅% အထိ ကျဆင်းသွားသည်ကို မြင်ခဲ့ရသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.nationsencyclopedia.com/economies/Asia-and-the-Pacific/Indonesia-POVERTY-AND-WEALTH.html|title=Indonesia - Poverty and Wealth|publisher=Encyclopedia of the Nations|accessdate=14 July 2011|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110714155857/http://www.nationsencyclopedia.com/economies/Asia-and-the-Pacific/Indonesia-POVERTY-AND-WEALTH.html#ixzz1FB50TL4X|archivedate=14 July 2011|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ၁၉၈၀ ခုနှစ်များ၏ အလယ်ပိုင်းမှစ၍ ကုန်သွယ်ရေး အတားအဆီးများ လျော့ကျလာသည်နှင့် အမျှ စီးပွားရေးသည် ကမ္ဘာနှင့် ပိုမို ချိတ်ဆက် ဆောင်ရွက်လာနိုင်ခဲ့သည်။ ၁၉၉၇ အာရှငွေကြေးဂယက်သည် အင်ဒိုနီးရှားအား စီးပွားရေးအရ တွင်သာမက နိုင်ငံရေး အရပါ သက်ရောက်ရိုက်ခတ်မှုများ ရှိခဲ့သည်။ အစိုးရ၏ အစောပိုင်းတုံ့ပြန်မှုမှာ အင်ဒိုနီးရှား ရူပီးယား ငွေကြေးအား ဈေးကွက်ပေါ်မူတည်၍ တန်ဖိုးအပြောင်းအလဲ ဖြစ်ခွင့်ပြုခြင်း၊ အဓိကပြည်တွင်းအတိုးနှုန်းများကို မြှင့်တင်ခြင်း နှင့် အခွန်ဘဏ္ဍာရေး ပေါ်လစီများကို တင်းကြပ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ငွေကြေးဂယက်၏ ရိုက်ခတ်မှုမှာ အလွန်ပြင်းထန်ခဲ့သည်။ ၁၉၉၇ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလသို့ ရောက်သောအခါ ငွေကြေးတန်ဖိုး အလျင်အမြန် ကျဆင်းမှုကြောင့် ပြည်သူ့ကြွေးမြီမှာ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ဘီလီယံ ၆၀ အထိ ရောက်ရှိလာခဲ့ပြီး အစိုးရ၏ ဘတ်ဂျက်အား အပြင်းအထန် ကျပ်တည်းစေခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite news|author=Robison, Richard|title=A Slow Metamorphosis to Liberal Markets|publisher=Australian Financial Review|date=17 November 2009}}&lt;/ref&gt;၁၉၉၈ တွင် ဂျီဒီပီမှာ ၁၃.၁% ကျဆင်းခဲ့ပြီး ငွေကြေးဖောင်းပွမှုနှုန်းမှာ ၇၂% သို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။ (၁၉၉၉ တွင် ၂% မျှ အထိ ပြန်လည် နှေးကွေးသွားသည်။) ၁၉၉၉ ခုနှစ် အလယ်ပိုင်းတွင် စီးပွားရေးသည် အနိမ့်ဆုံး အဆင့်သို့ ရောက်ရှိခဲ့ပြီး ဂျီဒီပီ တိုးတက်မှုမှာ ၀.၈% မျှသာရှိခဲ့သည်။

လတ်တလော စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုများမှာ ပုံမှန်သာဖြစ်သော ငွေကြေးဖောင်းပွမှုနှုန်းနှင့် အတူရှိနေသည်။ &lt;ref name=&quot;efm.bris.ac.uk&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.efm.bris.ac.uk/economics/working_papers/pdffiles/dp01522.pdf|title=Growing into trouble: Indonesia after 1966|author=Temple, Jonathan|publisher=University of Bristol|date=15 August 2001|accessdate=27 December 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161227202512/http://www.efm.bris.ac.uk/economics/working_papers/pdffiles/dp01522.pdf|archivedate=27 December 2016|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၀ ခုနှစ်တွင် ငွေကြေးဖောင်းပွမှုနှုန်း ရည်မှန်းချက်အား စတင်မိတ်ဆက်ခဲ့ပြီးနောက် ဂျီဒီပီ ဒီဖလေတာ နှင့် စားသုံးသူဈေးနှုန်းညွှန်းကိန်းတို့မှာ နှစ်စဉ်ပျမ်းမျှ ၁၀.၇၅% နှင့် ၉% နှုန်း အသီးသီးဖြင့် မြင့်တက်လာခဲ့ကြသည်။ ထိုနှုန်းမှာ ၁၉၉၇ ငွေကြေးဂယက် မတိုင်မီ ဆယ်စုနှစ် နှစ်ခုက မှတ်တမ်းတင်ထားခဲ့သော အဟုန်နှင့် တူညီပြီး ၁၉၆၀ ခုနှစ်များ နှင့် ၁၉၇၀ ခုနှစ်များမှ အဟုန်၏အောက်တွင် ရှိသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://socialhistory.org/sites/default/files/docs/ecgrowtheng.pdf|title=Indonesia's growth experience in the 20th century: Evidence, queries, guesses|author=van der Eng, Pierre|publisher=Australian National University|date=4 February 2002|accessdate=10 October 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171010152026/https://socialhistory.org/sites/default/files/docs/ecgrowtheng.pdf|archivedate=10 October 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ငွေကြေးဖောင်းပွမှုနှုန်းများ၏ လားရာမှ ၂၀၀၀ ခုနှစ်များ အတွင်း နိမ့်ကျနေခဲ့ပြီး ၂၀၀၅ ခုနှစ် နှင့် ၂၀၀၈ ခုနှစ် အစိုးရ၏ ဘဏ္ဍာရေး ထောက်ပံ့မှု အပြောင်းအလဲများကြောင့် ခဏတာ လှုပ်ရှားမှုများသာ ရှိသကဲ့သို့ စားသုံးသူ ဈေးနှုန်းညွှန်းကိန်း တွင်လည်း ခဏတာမျှ မြင့်တက်မှုများ ရှိခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;efm.bris.ac.uk&quot;/&gt; ၂၀၀၇ ခုနှစ်မှစ၍ ဘဏ်လုပ်ငန်းကဏ္ဍ နှင့် ပြည်တွင်းသုံးစွဲမှုများတွင် တိုးတက်မှုများရှိခဲ့၍ စီးပွားရေး တိုးတက်မှုနှုန်းမှာ နှစ်စဉ် ၆% ကျော် အထိ ရှိလာခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2017/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=42&amp;pr.y=11&amp;sy=2007&amp;ey=2017&amp;scsm=1&amp;ssd=1&amp;sort=country&amp;ds=.&amp;br=1&amp;c=536&amp;s=NGDP_RPCH&amp;grp=0&amp;a=|title=World Economic Outlook Database: Report for Selected Countries and Subjects - Indonesia|publisher=International Monetary Fund|date=October 2017|accessdate=9 January 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.eastasiaforum.org/2010/09/25/indonesias-economy-continues-to-surprise/|title=Indonesia's economy continues to surprise|author=Kian Wie, Thee|publisher=East Asia Forum|date=25 September 2010|accessdate=14 November 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171114104029/http://www.eastasiaforum.org/2010/09/25/indonesias-economy-continues-to-surprise/|archivedate=14 November 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ထို့အတွက်ကြောင့် အင်ဒိုနီးရှားအား ၂၀၀၈-၂၀၀၉ ကမ္ဘာ့စီးပွားကျဆင်းမှု အား အင်ဒိုနီးရှား အနေနှင့် အောင်မြင်စွာ ကျော်ဖြတ်နိုင်ခဲ့ပြီး&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/survey/so/2009/car072809b.htm|title=IMF Survey: Indonesia's Choice of Policy Mix Critical to Ongoing Growth|publisher=International Monetary Fund|date=28 July 2009|accessdate=5 February 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170205010131/http://www.imf.org/external/pubs/ft/survey/so/2009/car072809b.htm|archivedate=5 February 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ထိုကာလာအတွင်း စီးပွားရေး အလွန်ကောင်းမွန်နေခဲ့၍ ၂၀၁၁ ခုနှစ်နောက်ပိုင်းတွင် နိုင်ငံအနေနှင့် ၁၉၉၇ ခုနှစ်က ဆုံးရှုံးခဲ့သော ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုအဆင့်ကို ပြန်လည် ရရှိခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.thejakartaglobe.com/business/fitch-upgrades-indonesias-rating-to-investment-grade/484940|title=Fitch Upgrades Indonesia's Rating to Investment Grade|publisher=Jakarta Globe|date=15 December 2011|accessdate=8 February 2012|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120108060719/http://www.thejakartaglobe.com/business/fitch-upgrades-indonesias-rating-to-investment-grade/484940|archivedate=8 January 2012|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; သို့သော်လည်း ၂၀၁၄ ခုနှစ်မှစ၍ စီးပွားရေးတိုးတက်မှုမှာ ၅% သို့ ပြန်လည်နှေးကွေးခဲ့ပြီး အကြောင်းမှာ မသန့်စင်ရသေးသော သတ္တုများကို တင်ပို့ခြင်းကို ပိတ်ပင်ခဲ့ခြင်းကြောင့် ဖြစ်၍ ပြည်တွင်းသတ္တုသန့်စင်လုပ်ငန်းများအား မြှင့်တင်ရန် ကြိုးစားခြင်း နှင့် တန်ဖိုးမြှင့်ထားသော သတ္တုပစ္စည်းများကို တင်ပို့ရန် အားပေးလှုံဆော်ခြင်း တို့အပြင်&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.hktdc.com/fair/lifestyleexpojakarta-en/s/4474-For_Exhibitor/InStyle-hk/market-intelligence-of-india.html|title=Market Intelligence of Indonesia|publisher=Hong Kong Trade Development Council|date=10 February 2015|accessdate=23 September 2015|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150923060717/http://www.hktdc.com/fair/lifestyleexpojakarta-en/s/4474-For_Exhibitor/InStyle-hk/market-intelligence-of-india.html|archivedate=23 September 2015|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; အတိုးနှုန်း မြင့်တက်လာခြင်း တို့ကြောင့် ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.ft.com/content/04c8ac58-1c5e-11e4-98d8-00144feabdc0|title=Indonesian economic growth lowest for almost five years|author=Bland, Ben|publisher=Financial Times|date=5 August 2014|accessdate=9 January 2018|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180109100934/https://www.ft.com/content/04c8ac58-1c5e-11e4-98d8-00144feabdc0|archivedate=9 January 2018|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် လူဦးရေ၏ ၁၀.၈% သည် ဆင်းရဲမွဲတေမှုမျဉ်း၏ အောက်တွင် နေထိုင်ကြပြီး အလုပ်လက်မဲ့နှုန်းမှာ ၅.၅% ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.indonesia-investments.com/id/news/todays-headlines/unemployment-rate-indonesia-falls-to-5.5-of-labor-force/item6788|title=Unemployment Rate Indonesia Falls to 5.5% of Labor Force|publisher=Indonesia Invesments|date=5 May 2016|accessdate=14 October 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161014060644/https://www.indonesia-investments.com/id/news/todays-headlines/unemployment-rate-indonesia-falls-to-5.5-of-labor-force/item6788|archivedate=14 October 2016|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.indonesia-investments.com/news/todays-headlines/poverty-in-indonesia-10.86-of-indonesians-is-poor-march-2016/item7012?|title=Poverty in Indonesia: 10.86% of Indonesians is Poor (March 2016)|publisher=Indonesia Investments|date=18 July 2016|accessdate=23 December 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161223162926/https://www.indonesia-investments.com/news/todays-headlines/poverty-in-indonesia-10.86-of-indonesians-is-poor-march-2016/item7012|archivedate=23 December 2016|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

ဆီအုန်းထုတ်လုပ်ခြင်းသည် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ အဓိက စီးပွားရေး တစ်ခုဖြစ်ပြီး အင်ဒိုနီးရှားသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အများဆုံး ဆီအုန်းထုတ်လုပ်သူ ဖြစ်သကဲ့သို့ အများဆုံး စားသုံးသူလည်း ဖြစ်ပြီး တစ်ကမ္ဘာလုံး ရောင်းလိုအား၏ တစ်ဝက်ခန့်ကို ပံ့ပိုးပေးလျက် ရှိသည်။&lt;ref name=&quot;POForests&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.theguardian.com/global-development/2013/sep/11/indonesia-palm-oil-destroy-forests|title=Can Indonesia increase palm oil output without destroying its forest?|author=McClanahan, Paige|publisher=The Guardian|date=11 September 2013|accessdate=17 September 2013|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130917140332/http://www.theguardian.com/global-development/2013/sep/11/indonesia-palm-oil-destroy-forests|archivedate=17 September 2013|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် တစ်နိုင်ငံလုံး စိုက်ခင်းပေါင်း ဟက်တာ ၆ သန်းမျှ ရှိပြီး&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.greenpeace.org.uk/forests/palm-oil|title=Palm Oil|publisher=Greenpeace|accessdate=26 September 2013|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130926154501/http://www.greenpeace.org.uk/forests/palm-oil|archivedate=26 September 2013|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ပြန်လည်စိုက်ပျိုးမှု အစီအစဉ် အရ ၂၀၁၇ တွင် ဟက်တာ ၄.၇သန်းမျှ ထပ်မံစိုက်ပျိုးရန် ခန့်မှန်းထားသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.blackseagrain.net/novosti/indonesia-to-replant-4-7m-hectares-of-palm-oil-plantation|title=Indonesia to replant 4.7m hectares of palm oil plantation|publisher=UkrAgroConsult|date=30 August 2017|accessdate=27 September 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170927113223/http://www.blackseagrain.net/novosti/indonesia-to-replant-4-7m-hectares-of-palm-oil-plantation|archivedate=27 September 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် အင်ဒိုနီးရှားသည် အနာဂတ်ကမ္ဘာအတွက် ထိန်းသိမ်းခြင်း လက်မှတ်ရထားသော ဆီအုန်း (Certified Sustainable Palm Oil သို့ CPSO) တကမ္ဘာလုံး၏ ၃၅% မျှ ထုတ်လုပ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://biz.thestar.com.my/news/story.asp?file=%2F2011%2F6%2F17%2Fbusiness%2F8916226&amp;sec=business|title=Malaysia expected to maintain position as world's largest producer of Certified Sustainable Palm Oil|author=Sarif, Edy|publisher=The Star Online|date=17 June 2011|accessdate=18 June 2011|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110618023743/http://biz.thestar.com.my/news/story.asp?file=%2F2011%2F6%2F17%2Fbusiness%2F8916226&amp;sec=business|archivedate=18 June 2011|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; မော်တော်ကားလုပ်ငန်းမှ ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် မော်တော်ကား ၁.၂ သန်းခန့်မျှ ထုတ်လုပ်သည့် အတွက် အင်ဒိုနီးရှားသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် မော်တော်ကားထုတ်လုပ်မှု၌ အဆင့် ၁၈ ရှိသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.oica.net/category/production-statistics/2017-statistics/|title=2017 Production Statistics|publisher=Organisation Internationale des Constructeurs d'Automobiles|accessdate=8 May 2018}}&lt;/ref&gt; ယခုအခါတွင် အင်ဒိုနီးရှားကုမ္ပဏီများ အနေနှင့် ပြည်တွင်းတွင် ထုတ်လုပ်သော ပစ္စည်း ၈၀% မှ ၉၀% အထိ ပါဝင်သော မော်တော်ကားများကို ထုတ်လုပ်နိုင်ပြီ ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.toyotaindonesiamanufacturing.co.id/industrial/localization|title=Localization|publisher=PT. Toyota Motor Manufacturing Indonesia|accessdate=29 June 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160629201829/http://www.toyotaindonesiamanufacturing.co.id/industrial/localization|archivedate=29 June 2016|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် အင်ဒိုနီးရှားမှ အသင့်စားနိုင်သော ခေါက်ဆွဲခြောက်ထုပ် ၁၂ ဘီလီယံမျှ ထုတ်လုပ်ခဲ့သဖြင့် ထိုနှစ်တွင် အထုပ် ၄၀ ဘီလီယံ ထုတ်လုပ်ခဲ့သော တရုတ်နိုင်ငံပြီးလျှင် ဒုတိယမြောက် အများဆုံး ထုတ်လုပ်သူ ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://instantnoodles.org/en/noodles/market.html|title=Global Demand for Instant Noodles|publisher=World Instant Noodle Association|date=7 May 2018|accessdate=8 May 2018}}&lt;/ref&gt; ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးဆုံး ခေါက်ဆွဲခြောက် ထုတ်လုပ်သူ ဖြစ်သော အင်ဒိုဖုဒ် သည် အင်ဒိုနီးရှားရှိ လူသိအများဆုံး အမှတ်တံဆိပ် တစ်ခုဖြစ်သော အင်ဒိုမီး အတွက် လူသိများသည်။ &lt;ref&gt;{{cite book|author1=Soebroto, Chris|title=Indonesia OK!!: The Guide with a Gentle Twist|year=2004|publisher=Galangpress Group|isbn=978-979-9341-79-2|url={{Google books|id=mx9Wux2YJFsC|page=78|plainurl=yes}}|page=78}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၆ ခုနှစ်  ဖော်ကျွန်းမဂ္ဂဇင်း၏ ကမ္ဘာ့ဝင်ငွေအများဆုံး ကုမ္ပဏီ ၅၀၀ စာရင်းတွင် အင်ဒိုနီးရှားမှ ပါတာမီနာ ကုမ္ပဏီ တစ်ခုသာ စာရင်းဝင်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://economy.okezone.com/read/2016/07/26/320/1447186/pln-terdepak-pertamina-pun-turun-peringkat-di-fortune-global-500|title=PLN Terdepak, Pertamina pun Turun Peringkat di Fortune Global 500|author=Agustian, Widi|publisher=Okezone Finance|language=id|date=26 July 2016|accessdate=23 August 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170823120655/http://economy.okezone.com/read/2016/07/26/320/1447186/pln-terdepak-pertamina-pun-turun-peringkat-di-fortune-global-500|archivedate=23 August 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

[[File:Indonesia Export Treemap.jpg|thumb|upright=1.35|၂၀၁၂ ခုနှစ် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ ပို့ကုန်များကို အချိုးကျ ပြသထားပုံ]]
၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် အင်ဒိုနီးရှား၌ ကုန်သွယ်ရေး ပိုငွေပြမှုရှိပြီး ပို့ကုန် နှင့် သွင်းကုန်မှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၄၀ ဘီလီယံ နှင့် ၁၃၂ ဘီလီယံ အသီးသီး ရှိသည်။ လွန်ခဲ့သော ၅ နှစ် အတွင်းတွင် ပို့ကုန်နှင့် သွင်းကုန်တို့သည် နှစ်စဉ် ၃% မှ ၄.၈% အသီးသီး လျော့ကျလာခဲ့ပြီး ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၂၂၄ ဘီလီယံ နှင့် ၁၇၃ ဘီလီယံမှ ကျဆင်းလာခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံ၏ အဓိက ပို့ကုန်များတွင် ဆီအုန်း နှင့် ကျောက်မီးသွေးတုံးများမှ ဦးဆောင်နေပြီး ကျောက်မျက်ရတနာ၊ ကား၊ ကားပစ္စည်းများ၊ ရာဘာနှင့် ကြေးနီရိုင်းတို့သည် အဓိကပို့ကုန်များ၏ အများစု ဖြစ်သည်။ သွင်းကုန်များတွင် အဓိကအားဖြင့် သန့်စင်ထားသော စက်သုံးဆီနှင့် စက်သုံးဆီကြမ်းတို့ဖြစ်ပြီး တယ်လီဖုန်း၊ ကွန်ပျူတာ၊ ကားပစ္စည်းများ နှင့် ဂျုံတို့မှာ သွင်းကုန်အများစု ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံ၏ အဓိက ပို့ကုန်ဈေးကွက်မှာ တရုတ်(၁၂%)၊ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု (၁၁%)၊ ဂျပန် (၁၁%)၊ စင်ကာပူ (၈%) နှင့် အိန္ဒိယ(၇.၂%) တို့ဖြစ်ပြီး အဓိကသွင်းကုန် မိတ်ဖက်များမှာ တရုတ် (၂၃%)၊ စင်ကာပူ(၁၁%)၊ ဂျပန် (၉.၈%)၊ ထိုင်း (၆.၅%) နှင့် မလေးရှား (၅.၄%) တို့ ဖြစ်ကြသည်။&lt;ref name=&quot;OEC&quot;/&gt;

===သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး===
၂၀၁၅ ခုနှစ်စာရင်းအရ&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.bps.go.id/linkTableDinamis/view/id/820|title=Length of Road by Surface, 1957-2015 (Km)|publisher=Statistics Indonesia|language=id|accessdate=20 December 2017}}&lt;/ref&gt; လမ်းဖြင့် ဆက်သွယ်ခြင်းသည် အဓိကဖြစ်ပြီး  စုစုပေါင်း လမ်းအရှည် {{convert|၅၂၃၉၇၄|km|mi|abbr=off}} ရှိသည်။ မြို့တော်နှင့် မြို့အများအပြားတွင် ငှားရမ်းနိုင်သော တက္ကစီကဲ့သို့သော ယာဉ်များ ရှိသည်။ ကိုပါဂျာ ကဲ့သို့သော ဘတ်စ်ကား ဝန်ဆောင်မှုများလည်း ရှိပြီး ပို၍ ခေတ်မီသော ကမ္ဘာပေါ်တွင် အရှည်ဆုံးဖြစ်သည့် ထရန်စ်ဂျကာတာ ဆို့သည့် ဘတ်စ်ရက်ပစ်ထရန်စစ် (BRT) စနစ် ရှိကာ လမ်းကြောင်း ၁၃ ခုနှင့် လမ်းကြောင်းဆက် ၁၀ ခုတို့တွင် အရှည် {{convert|၂၃၀.၉|km|abbr=off}} မျှ ရှည်လျား၍ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://transjakarta.co.id/produk-dan-layanan/infrastruktur/koridor/|title=Koridor|publisher=TransJakarta|accessdate=15 August 2017}}&lt;/ref&gt;၂၀၁၆ ခုနှစ်၌ နေ့စဉ် ခရီးသည် ၄၃၀,၀၀၀ ဦးကို သယ်ယူပို့ဆောင်ပေးလျက် ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.beritasatu.com/aktualitas/411115-tahun-ini-transjakarta-targetkan-185-juta-penumpang.html|title=This Year, TransJakarta targets 185 million passengers|author=Tristia Tambun, Lenny|publisher=Berita Satu|language=id|date=25 January 2017|accessdate=15 August 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170815135830/http://www.beritasatu.com/aktualitas/411115-tahun-ini-transjakarta-targetkan-185-juta-penumpang.html|archivedate=15 August 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;အခြားမြို့များဖြစ်သော ယော့ယာကာတာမြို့၊ ပလမ်ဘန်းမြို့၊ ဒန်ပါဆာမြို့ ၊ ပီကန်ဘာရူးမြို့၊ ဆယ်မာရန်းမြို့၊ မာကက်ဆာမြို့ နှင့် ပါဒန်းမြို့တို့တွင်လည်း ဘီအာရ်တီ စနစ်များ ရှိသည်။ အခြားသော အမြဲမြင်တွေ့ရလေ့ရှိသည့် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးမှာ ဘာဂျာ့ နှင့် ဘီဆပ်ဟု ခေါ်သော သုံးဘီးဆိုင်ကယ်များနှင့် အန်းကော့ ဟု ခေါ်သော ဝေမျှ စီးနင်းကြသည့် အငှားယာဉ်များ ဖြစ်သည်။

{{multiple image|align=left|perrow=2|total_width=300
|image1=TransJakarta Bundaran HI 1.jpg
|image2=KRL Jabotabek 6115 Gambir 20111126.JPG
|image3=Pelni Einschiffung.jpg
|image4=Garuda Indonesia Boeing 737-800 Spijkers-1.jpg
|footer=အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံရှိ အဓိက သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး။ ထိပ်ဆုံးမှစ၍ လက်ယာရစ် ။  ။ ထရန်ဂျကာတာ ဘတ်စ်ကား၊ ဂျာဘိုဒီတာဘက် ရထားလိုင်း၊ ဂါရုဒါ အင်ဒိုနီးရှား၏ ဘိုးအင်း ၇၃၇-၈၀၀ လေယာဉ်ပျံ၊ ပယ်လ်နီ သင်္ဘော}}

နိုင်ငံ၏ အဓိက ရထားလမ်းများမှာ ဂျားဗားကျွန်းပေါ်တွင် တည်ရှိပြီး ခရီးသည်နှင့် ကုန်စည် နှစ်မျိုးစလုံးကို သယ်ယူပို့ဆောင်ပေးလျက် ရှိသည်။ မြို့အချင်းချင်း ဆက်သွယ်ထားသော ရထားလမ်းများကို ထပ်ဆောင်း အားဖြည့်ပေးထားသည်မှာ ဂျကာတာ မက်ထရိုပိုလစ်တန် ဒေသ၊ ဆူရာဘာရား နှင့် ဘန်ဒေါင်းတို့ရှိ မြို့ပတ်ရထားများ ဖြစ်သည်။ ဂျကာတာနှင့် ပလမ်ဘမ်းတို့တွင် အကြီးစားအမြန် မြို့ပတ်ရထား နှင့် အပေါ့စား အမြန်မြို့ပတ်ရထားလမ်းများကို တည်ဆောက်လျက် ရှိပြီး &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.indoindians.com/mrt-and-lrt-jakartas-new-rapid-transportation-coming-soon/|title=MRT and LRT, Jakarta's New Rapid Transportation: Coming Soon|publisher=Indo Indians|date=25 September 2017|accessdate=17 January 2018|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180117032821/https://www.indoindians.com/mrt-and-lrt-jakartas-new-rapid-transportation-coming-soon/|archivedate=17 January 2018|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://properti.kompas.com/read/2016/10/22/162355221/lrt.palembang.beroperasi.juni.2018|title=Palembang LRT to begin operation in June 2018|author=Alexander, Hilda B.|publisher=Kompas|language=id|date=22 October 2016|accessdate=29 October 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029175950/http://properti.kompas.com/read/2016/10/22/162355221/lrt.palembang.beroperasi.juni.2018|archivedate=29 October 2016|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၅ တွင် အင်ဒိုနီးရှား ၏ ပထမဆုံးနှင့် အရှေ့တောင်အာရှတွင်လည်း ပထမဆုံး ဖြစ်သော မြန်နှုန်းမြင့်ရထားလမ်းကို တည်ဆောက်ရန် ကြေညာခဲ့သည်။ ထိုရထားသည် ဂျကာတာမြို့နှင့် ဘန်ဒေါင်းမြို့တို့ကို ဆက်သွယ်ရန် အတွင် ဖြစ်ပြီး အရှည်အားဖြင့် ၈၇မိုင် (၁၄၀ ကီလိုမီတာ) ရှိသည်။ အစီအစဉ်တွင် နိုင်ငံ၏ ဒုတိယအကြီးဆုံးမြို့ ဖြစ်သော ဆူရာဘာရားမြို့သို့ တိုးချဲ့ရန် အစီအစဉ်ကိုလည်း ဖော်ပြခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://bisnis.liputan6.com/read/3106873/proyek-kereta-cepat-jakarta-surabaya-akan-dimulai-2018|title=Jakarta-Surabaya High-Speed Rail Project to begin in 2018|author=Istianur Praditya, Ilyas|publisher=Liputan6|language=id|date=25 September 2017|accessdate=27 September 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170927113858/http://bisnis.liputan6.com/read/3106873/proyek-kereta-cepat-jakarta-surabaya-akan-dimulai-2018|archivedate=27 September 2017|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

ရေကြောင်းပို့ဆောင်ရေးမှာ စီးပွားရေး ပေါင်းစည်းမှုအတွက် အရေးပါပြီး နိုင်ငံ၏ အစိတ်အပိုင်းများကို ပြည်တွင်းနှင့် ပြည်ပ ကုန်သွယ်ရေး အတွက် မရှိမဖြစ် ဆက်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်းများ အဖြစ် ဆက်သွယ်ပေးထားကာ အဓိက ကျွန်းကြီးများတွင် အနည်းဆုံး ဆိပ်ကမ်းမြို့ တစ်မြို့စီ ရှိသည်။ အနီးအနားကျွန်းများသို့ ရေလက်ကြားကို ဖြတ်ကျော် ပြေးဆွဲသော လွန်းပျံယာဉ်များ ရှိပြီး အထူးသဖြင့် ဆူမတြာကျွန်းမှ ဂျားဗားကျွန်းကို ဖြတ်၍ လက်ဆားဆွန်ဒါကျွန်းများ အထိ ရှိသော ကျွန်းအတွဲလိုက်များတို့တွင် ဖြစ်ကာ ပိုမို၍ ဝေးကွာသော ကျွန်းများသို့ ဆက်သွယ်ပေးသော ရှည်လျားသည့် ခရီးလမ်းကြောင်းများတွင် သွားလာသည့် ခရီးသည်တင် သင်္ဘောများလည်း ရှိသည်။ အချို့အလုပ်များသော ကမ်းများတွင် ကားသယ်ပို့သော လွန်းပျံယာဉ်များမှာ တစ်နေ့လျှင် ၂၄ နာရီပတ်လုံး ပြေးဆွဲပေးလျက် ရှိသည်။ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာသို့ ဆက်သွယ်ပေးသော လွန်းပျံယာဉ်များလည်း ရှိပြီး မလက်ကာရေလက်ကြားကို ဖြတ်၍ ဆူမတြာကျွန်းနှင့် မလေးရှားကိုလည်းကောင်း၊ စင်ကာပူနှင့် အနီးအနားရှိ အင်ဒိုနီးရှား ကျွန်းများဖြစ်သော ရီအောကျွန်းများသို့လည်းကောင်း ဆက်သွယ်ပေးထားသည်။

၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၌ လေဆိပ် ၂၃၇ ခုရှိပြီး &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.antaranews.com/berita/427830/wamenhub-indonesia-bakal-miliki-299-bandara|title=Wamenhub: Indonesia bakal miliki 299 bandara|author=M. Razi Rahman|publisher=Antara News|date=5 April 2014|accessdate=7 November 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161107225636/http://www.antaranews.com/berita/427830/wamenhub-indonesia-bakal-miliki-299-bandara|archivedate=7 November 2016|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ် ၁၇ ခု အပါအဝင် ဖြစ်သည်။ ဂျကာတာရှိ ဆိုကာနို-ဟတ်တာ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ်သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ၁၇ ခုမြောက် အလုပ်အများဆုံး လေဆိပ်ဖြစ်ပြီး ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် ခရီးသည်ပေါင်း ၆၃ သန်းကို လက်ခံပို့ဆောင်ပေးခဲ့ကာ&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.thejakartapost.com/news/2018/04/11/soekarno-hatta-worlds-17th-busiest-airport.html|title=Soekarno-Hatta world's 17th busiest airport|publisher=The Jakarta Post|accessdate=11 April 2018|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180411120328/http://www.thejakartapost.com/news/2018/04/11/soekarno-hatta-worlds-17th-busiest-airport.html|archivedate=11 April 2018|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ဘာလီရှိ ငူရာရိုင်း အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ်နှင့် ဆူရာဘာရားရှိ ဂျွန်ဒါအပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ်တို့သည် နိုင်ငံ၏ ဒုတိယ နှင့် တတိယမြောက် အလုပ်အများဆုံး လေဆိပ်များ ဖြစ်ကြသည်။ ၁၉၄၉ ခုနှစ်မှစ၍ နိုင်ငံပိုင် လေကြောင်းလိုင်း'''''ဖြစ်သော ဂါရုဒါ အင်ဒိုနီးရှားသည် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ ရှေ့ဆောင်လေကြောင်းလိုင်း တစ်ခုဖြစ်ပြီး တကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ လေကြောင်းလိုင်း မဟာမိတ် အဖွဲ့ဖြစ်သော စကိုင်းတင်းမ်၏ ၂၀ ဦးမြောက် အဖွဲ့ဝင် ဖြစ်သည်။ ၂'''''၀၀၉ ခုနှစ် လေကြောင်းလိုင်း ခေတ်မီအောင် ပြုလုပ်ရေး အစီအစဉ် အရ ဂါရုဒါ အင်ဒိုနီးရှား လေကြောင်းလိုင်းအတွက် ဆုများစွာ ရခဲ့ပြီး စကိုင်းထရက်စ်၏ ကြယ်ငါးပွင့်လေကြောင်းလိုင်း အဆင့်သတ်မှတ်ချက် နှင့် ကမ္ဘာ့အကောင်းဆုံး လေယာဉ်တွင်း အမှုထမ်း ဆုတို့ကို ရရှိခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://skytraxratings.com/airlines/garuda-indonesia-rating|title=Garuda Indonesia|publisher=Skytrax|accessdate=14 January 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.worldairlineawards.com/Awards/worlds_best_cabin_staff.html|title=Garuda Indonesia named World's Best Airline Cabin Crew|publisher=Skytrax World Airline Awards|date=2017|accessdate=14 January 2018}}&lt;/ref&gt;

===စွမ်းအင်===
အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ စွမ်းအင်အေဂျင်စီ ၏ ထုတ်ပြန်ချက် အရ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဒဿမမြောက်အများဆုံး သဘာဝဓာတ်ငွေ့ ထုတ်လုပ်သူ ဖြစ်သည်။ စုစုပေါင်း ၇၆ ဘီလီယံ ကုဗမီတာ ထုတ်လုပ်ခဲ့ပြီး တကမ္ဘာလုံး ထုတ်လုပ်မှု၏ ၂.၅% ဖြစ်ကာ ၃၆ ဘီလီယံ ကုဗမီတာအား ပြည်ပသို့ တင်ပို့ရောင်းချခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;mckinsey.com&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.mckinsey.com/~/media/McKinsey%20Offices/Indonesia/PDFs/Ten_ideas_to_reshape_Indonesias_energy_sector.ashx|title=Ten ideas to reshape Indonesia's energy sector|author=Budiman, Arief; Das, Kaushik; Mohammad, Azam; Tee Tan, Khoon; Tonby, Oliver|publisher=McKinsey&amp;Company|date=September 2014|accessdate=30 March 2015|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150330035251/http://www.mckinsey.com/~/media/McKinsey%20Offices/Indonesia/PDFs/Ten_ideas_to_reshape_Indonesias_energy_sector.ashx|archivedate=30 March 2015}}&lt;/ref&gt; ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် အင်ဒိုနီးရှားသည် ပဉ္စမမြောက် အများဆုံး ကျောက်မီးသွေး ထုတ်လုပ်သူ ဖြစ်ပြီး သက်ရင့်ကျောက်မီးသွေး တန်ချိန် ၂၆၃ သန်း နှင့် ကျောက်မီးသွေးနု တန်ချိန် ၃၈ သန်း ထုတ်လုပ်ခဲ့သည်။ &lt;ref name=&quot;mckinsey.com&quot;/&gt; ထုတ်လုပ်မှု၏ ရာခိုင်နှုန်း အများစု ဖြစ်သော သက်ရင့်ကျောက်မီးသွေး တန်ချိန် ၂၃၀ သန်းအား ပြည်ပသို့ တင်ပို့ခဲ့သည်။ &lt;ref name=&quot;IEA2010&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.iea.org/textbase/nppdf/free/2010/key_stats_2010.pdf|title=Key World Energy Statistics|publisher=International Energy Agency|date=2010|accessdate=11 October 2010|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101011091637/http://www.iea.org/textbase/nppdf/free/2010/key_stats_2010.pdf|archivedate=11 October 2010}}&lt;/ref&gt;အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင် ရေနံမှစ၍ စွမ်းအင် အရင်းအမြစ် အမြောက်အမြားရှိပြီး ရေနံ နှင့် သဘာဝဓာတ်ငွေ့ စည်ပေါင်း ၂၂ ဘီလီယံမျှ အရန်သင့်ရှိပြီး ၎င်းတို့ထဲတွင် ၄ ဘီလီယံမှာ ထုတ်ယူ သုံးစွဲနိုင်သည့် ပမာဏဖြစ်သည်။ ထိုပမာဏသည် ၁၀ နှစ်တာမျှ ရေနံထုတ်လုပ်နိုင်သည့် ပမာဏနှင့် နှစ် ၅၀ စာမျှ သဘာဝဓာတ်ငွေ့ ထုတ်လုပ်နိုင်သည့် ပမာဏနှင့် ညီမျှသည်။ ထို့ပြင် ရေနံနှင့် အလားတူသော ကျောက်မီးသွေးအခြေခံ မီသိန်းဓာတ်ငွေ့  စည်ပေါင်း ၈ ဘီလီယံမျှ ရှိသည်။ ထုတ်ယူတူးဖော်နိုင်သော ကျောက်မီးသွေး ပမာဏမှာ တန်ချိန် ၂၈ ဘီလီယံရှိပြီး ဇီဝအပူဖြင့် စွမ်းအင်ထုတ်လုပ်နိုင်စွမ်းမှာ ၂၈ ဂစ်ဂါဝပ်မျှ ရှိသည်။ ၎င်းတို့တွင် ရှာဖွေမတွေ့ရှိသေးသော ရေနံနှင့် သဘာဝဓာတ်ငွေ့ တို့လည်း ပါဝင်သည်။ ထို့ပြင် နေရာင်ခြည်စွမ်းအင်၊ လေအားသုံးစွမ်းအင်၊ စွန့်ပစ်ပစ္စည်းမှ ထုတ်သော စွမ်းအင်နှင့် ဇီဝလောင်စာ ထုတ်လုပ်နိုင်စွမ်း အများအပြား ရှိသည်။ အင်ဒိုနီးရှား၏ ပြည်တွင်း လောင်စာဆီ သုံးစွဲမှုမှာ ၂၀၀၃ ခုနှစ်တွင် တစ်နေ့လျှင် ရေနံစည်ပေါင်း ၁.၂ သန်း မှ ၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင် တစ်နေ့လျှင် ရေနံစည် ၁.၆ သန်းသို့ တိုးတက်လာခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;mckinsey.com&quot;/&gt; ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် အင်ဒိုနီးရှား တစ်နိုင်ငံလုံးတွင် တပ်ဆင်ထားသော လျှပ်စစ်စွမ်းအင် သုံးစွဲနိုင်အားမှာ ၅၅,၅၂၈.၅၁ မဂ္ဂါဝပ်မျှ ရှိသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://djk.esdm.go.id/pdf/Buku%20Statistik%20Ketenagalistrikan/Statistik%20Ketenagalistrikan%20T.A.%202016.pdf|title=Statistik Ketenagalistrikan|publisher=Kementerian ESDM|date=September 2016|accessdate=15 August 2017|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170815140912/https://djk.esdm.go.id/pdf/Buku%20Statistik%20Ketenagalistrikan/Statistik%20Ketenagalistrikan%20T.A.%202016.pdf|archivedate=15 August 2017}}&lt;/ref&gt;

နိုင်ငံ၏ အကြီးဆုံး ဆည်ဖြစ်သော ဂျာတေးလူဟာဆည်သည် ရေအားလျှပ်စစ်ထုတ်လုပ်ခြင်း၊ ရေရရှိရေး ဆောင်ရွက်ခြင်း၊ ရေကြီးရေလျှံမှုကို ထိန်းချုပ်ခြင်း၊ ဆည်မြောင်းစနစ်ဖြင့် ရေပေးဝေခြင်း နှင့် ရေနေအပင်သတ္တဝါများ ပေါက်ဖွားရှင်သန်စေခြင်း အပါအဝင် ရည်ရွယ်ချက်အမျိုးမျိုးကို ပြီးမြောက်စေသည်။ ဓာတ်အားပေးစက်ရုံ၏ ထုတ်လုပ်နိုင်စွမ်းမှာ ၁၈၆.၅ မဂ္ဂါဝပ်ဖြစ်ပြီး ထိုလျှပ်စစ်ဓာတ်အားကို ပြည်နယ်လျှပ်စစ် ကုမ္ပဏီမှ စီမံခန့်ခွဲသော ဂျာဗားဓာတ်အားလိုင်းထဲသို့ ပို့လွှတ်သည်။ ဂျာတေးလူဟာ၏ ရေသိုလှောင်ကန်သည် ၂၄၀,၀၀၀ဟက်တာ (၅၉၃,၀၅၃ ဧက) မျှသော စပါးခင်းများသို့ ရေပေးဝေလျက် ရှိသည်။ မြေကြီးဖြင့် တမံတုတ်ထားသော ဆည်သည် ၁၀၅မီတာ (၃၄၄ပေ) မျှ မြင့်မားပြီး ၃,၀၀၀,၀၀၀,၀၀၀ စတုရန်းမီတာ (၂,၄၃၂,၁၃၀ ဧကပေ) ရှိသော ရေကို သိုလှောင်ထားနိုင်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.ejge.com/2005/Ppr0518/Ppr0518.htm|title=Construction of Seepage Measurement System at Jatiluhur Dam, Indonesia|author=Javed, Farhat; Asghar Nasim, Muhammad|publisher=Electronic Journal of Geotechnical Engineering|date=2005|accessdate=30 October 2015|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150103065124/http://www.ejge.com/2005/Ppr0518/Ppr0518.htm|archivedate=3 January 2015}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.planete-tp.com/article.php3?id_article=320|title=Jatiluhur in Indonesia|author=Dr. Coyne &amp; Bellier|publisher=Planete-TP|language=French|date=9 October 2007|accessdate=9 November 2013|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131109223438/http://www.planete-tp.com/article.php3?id_article=320|archivedate=9 November 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Country Report: Indonesia|url=http://www.adb.org/Water/NARBO/2004/Training-Program/country-report-INO-Jasa-Tirta.pdf|publisher=Asian Development Bank|accessdate=19 January 2012|archivedate=24 December 2004|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20041224162222/http://www.adb.org/Water/NARBO/2004/Training-Program/country-report-INO-Jasa-Tirta.pdf}}&lt;/ref&gt;

===သိပ္ပံနှင့်နည်းပညာ===
[[File:STS-41-B Palapa B-2 deployment.jpg|thumb|right|၁၉၈၄ ခုနှစ်တွင် လွှတ်တင်ခဲ့သော ပါလာပါဂြိုဟ်တု]]
အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာအတွက် အသုံးစရိတ်မှာ အလွန်နည်းပါးပြီး ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် ဂျီဒီပီ၏ ၀.၁% မျှသာ ရှိသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://oxfordbusinessgroup.com/news/indonesia-seeking-greater-funding-rd|title=Indonesia seeking greater funding for R&amp;D|publisher=Oxford Business Group|date=29 August 2017|accessdate=25 August 2018|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171114015917/https://oxfordbusinessgroup.com/news/indonesia-seeking-greater-funding-rd|archivedate=14 November 2017}}&lt;/ref&gt; ထို့အတွက်ကြောင့် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် ထိုနယ်ပယ်များတွင် ဦးဆောင်သော နိုင်ငံတစ်ခု မဟုတ်ပေ။ သို့သော်လည်း သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာဆိုင်ရာ တိုးတက်မှုများတွင်  အင်ဒိုနီးရှားလူမျိုးတို့ ဆောင်ရွက်ခဲ့သော ထင်ရှားသော သာဓက များစွာရှိသည်။ စိုက်ပျိုးရေးနှင့် အဏ္ဏဝါဆိုင်ရာ ယဉ်ကျေးမှုတွင် ရှင်သန်ကြီးပြင်းကြသော အင်ဒိုနီးရှားလူမျိုးတို့သည် အချို့သော ရိုးရာနည်းပညာများ အထူးသဖြင့် စိုက်ပျိုးရေးနှင့် အဏ္ဏဝါ ဆိုင်ရာ တွင် ထင်ပေါ်ကျော်ကြားကြသည်။ စိုက်ပျိုးရေးတွင် အခြားသော အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများကဲ့သို့ပင် စပါးစိုက်ပျိုးသော နည်းပညာများတွင် ထင်ရှား ကျော်ကြားသည်။ အဏ္ဏဝါဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များတွင်မူ ဘူဂစ်နှင့် မာကတ်ဆာ လူမျိုးများမှာ ထင်ရှားကြပြီး သစ်သားဖြင့်ပြုလုပ်ထားသော ပီနီစီလှေဟု ခေါ်သည့် ရွက်လှေများကို တည်ဆောက်ရာတွင် လူသိများသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.kastenmarine.com/phinisi_history.htm|title=History of the Indonesian Pinisi|author=Kasten, Michael|accessdate=9 December 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161209081906/http://www.kastenmarine.com/phinisi_history.htm|archivedate=9 December 2016}}&lt;/ref&gt; ၁၉၈၀ ခုနှစ်များတွင် အင်ဒိုနီးရှား အင်ဂျင်နီယာ ဂျိုကော်ဒါ ရာကာ ဆူကာဝါတီ မှ လက်ရှိအဓိကလမ်းမကြီးများ၏ အပေါ်တွင် ရှည်လျားသည့် ကုန်းကျော်တံတားများ ဆောက်လုပ်၍ ယာဉ်ကြောပိတ်ဆို့မှု အနည်းဆုံး ဖြစ်စေမည့် ဆောရိုဘာဟူး ဟု ခေါ်သည့်  လမ်းဖောက်လုပ်ခြင်း နည်းပညာကို တည်ထွင်ခဲ့သည်။ နောင်တွင် ထိုနည်းစနစ်ကို နိုင်ငံအချို့တွင် ကျယ်ပြန့်စွာ အသုံးပြုကြသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.thejakartapost.com/news/2014/12/11/man-1000-shoulders.html|title=Man of 1000 shoulders|author=Sertori, Trisha|publisher=The Jakarta Post|date=11 December 2014|accessdate=20 March 2015|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150320110612/http://www.thejakartapost.com/news/2014/12/11/man-1000-shoulders.html|archivedate=20 March 2015}}&lt;/ref&gt; ထို့ပြင် နိုင်ငံပိုင် ရထားထုတ်လုပ်ရေး ကုမ္ပဏီဖြစ်သော အင်ဒိုနီးရှား ရထားလုပ်ငန်း (INKA) သည် ခရီးသည်တင် ရထား နှင့် ကုန်တင်ရထားများကို အမြဲတမ်း ထုတ်လုပ်နေသာ ကုမ္ပဏီဖြစ်ပြီး နိုင်ငံခြားသို့လည်း တင်ပို့ရောင်းချလျက် ရှိသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://en.tempo.co/read/news/2017/02/04/056843078/INKA-to-Manufacture-Trains-for-Export-to-Bangladesh-Sri-Lanka|title=INKA to Manufacture Trains for Export to Bangladesh, Sri Lanka|author=Rika Stevani, Louis|publisher=Tempo|date=4 February 2017|accessdate=15 January 2018|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180115032449/https://en.tempo.co/read/news/2017/02/04/056843078/INKA-to-Manufacture-Trains-for-Export-to-Bangladesh-Sri-Lanka|archivedate=15 January 2018}}&lt;/ref&gt;

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် စစ်ဖက်သုံးနှင့် လူစီး လေယာဉ်များကို ဟိုးယခင်ကတည်းကပင် ထုတ်လုပ်ခဲ့ပြီး အရှေ့တောင်အာရှ တွင် ကိုယ်ပိုင်လေယာဉ် ထုတ်လုပ်နိုင်သည့် တစ်ခုတည်းသော နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံပိုင် လေယာဉ်ကုမ္ပဏီဖြစ်သော အင်ဒိုနီးရှန်း အေရိုစပေ့စ် သည် စပိန်နိုင်ငံမှ အက်ဒ် ကာဆာ ကုမ္ပဏီနှင့် ပူးပေါင်း၍  ဘိုးအင်း နှင့် အဲယားဘတ်စ် တို့ အတွက် လေယာဉ် အစိတ်အပိုင်းများကို ထုတ်လုပ်ပြီး စီအင်န်-၂၃၅ လေယာဉ်ကိုလည်း ထုတ်လုပ်ပြီး နိုင်ငံအချို့သို့ တင်ပို့ ရောင်းချသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://finance.detik.com/industri/3135372/ptdi-ekspor-40-unit-pesawat-terlaris-cn235|title=PTDI Ekspor 40 Unit Pesawat, Terlaris CN235|author=Dwi Sutianto, Feby|publisher=detikFinance|date=5 February 2016|language=id|accessdate=15 August 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170815175446/https://finance.detik.com/industri/3135372/ptdi-ekspor-40-unit-pesawat-terlaris-cn235|archivedate=15 August 2017}}&lt;/ref&gt; ထို အောင်မြင်မှုအတွက် ယခင် အင်ဒိုနီးရှား သမ္မတ ဘီ ဂျေ ဟာဘီဘီသည် အရေးပါသော နေရာမှ ပါဝင် လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.thejakartapost.com/news/2010/01/30/habibie-receives-honorary-doctorate.html|title=Habibie receives honorary doctorate|publisher=The Jakarta Post|date=30 January 2010|accessdate=5 March 2016|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305072336/http://www.thejakartapost.com/news/2010/01/30/habibie-receives-honorary-doctorate.html|archivedate=5 March 2016}}&lt;/ref&gt; ထို့ပြင် အင်ဒိုနီးရှား နိုင်ငံသည် တောင်ကိုရီးယား နှင့် ပူးပေါင်း၍ ပဉ္စမမြောက် မျိုးဆက် ဂျက်အင်ဂျင်တပ် တိုက်လေယာဉ် ကိုင် ကေအက်ဖ်-အိတ်စ်(KAI KF-X) အား ထုတ်လုပ်သည့် အစီအစဉ်တွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.defenseindustrydaily.com/kf-x-paper-pushing-or-peer-fighter-program-010647/|title=KF-X Fighter: Korea's Future Homegrown Jet|publisher=Defense Industry Daily|date=21 November 2017|accessdate=23 November 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171123011721/https://www.defenseindustrydaily.com/kf-x-paper-pushing-or-peer-fighter-program-010647/|archivedate=23 November 2017}}&lt;/ref&gt;

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင် ကိုယ်ပိုင် အာကာသ စူးစမ်းလေ့လာရေး အစီအစဉ် နှင့် အာကာသ စူးစမ်းလေ့လာရေး အေဂျင်စီ (အမျိုးသား လေကြောင်းနှင့်အာကာသ အင်စတီကျု) (LAPAN) ရှိသည်။ ၁၉၇၀ ခုနှစ်များတွင် အင်ဒိုနီးရှားသည် ပါလာပါ ဟု အမည်ရသည့် ကိုယ်ပိုင်ဂြိုဟ်တုကို လွှတ်တင်ခဲ့ပြီး ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများတွင် ကိုယ်ပိုင်ဂြိုဟ်တိုကို လွှတ်တင် အသုံးပြုနိုင်သော ပထမဆုံး နိုင်ငံဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.nytimes.com/1976/07/08/archives/indonesian-satellite-to-be-launched-communications-craft-is-first.html|title=Indonesian Satellite to Be Launched|author=Mcelheny, Victor K.|publisher=The New York Times|date=8 July 1976|accessdate=2 August 2018|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180802050737/https://www.nytimes.com/1976/07/08/archives/indonesian-satellite-to-be-launched-communications-craft-is-first.html|archivedate=2 August 2018}}&lt;/ref&gt; ထိုဂြိုဟ်တုသည် အင်ဒိုဆက်-အော်ရီဒူးမှ ပိုင်ဆိုင်သည့် ဆက်သွယ်ရေး ဂြိုဟ်တု အစုအဝေးမှ တစ်ခု ဖြစ်သည်။ ပထမဆုံး ဂြိုဟ်တုဖြစ်သော ပါလာပါ အေဝမ်း အား ၁၉၇၆ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၈ ရက်တွင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု ဖလော်ရီဒါပြည်နယ်ရှိ ကနေဒီ အာကာသစခန်းမှ လွှတ်တင်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://spacejournal.ohio.edu/issue8/his_marwah3.html|title=Planning and Development of Indonesia's Domestic Communications Satellite System PALAPA|publisher=Online Journal of Space Communication|date=2005|accessdate=18 May 2015|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150518111302/http://spacejournal.ohio.edu/issue8/his_marwah3.html|archivedate=18 May 2015}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၇ ခုနှစ် အထိ အင်ဒိုနီးရှားသည် အမျိုးမျိုး အသုံးပြုရန် အတွက် ဂြိုဟ်တု ၁၆ လုံးကို လွှတ်တင်ခဲ့ပြီး ဖြစ်ပြီး &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.n2yo.com/satellites/?c=INDO&amp;t=country|title=Satellites by countries and organizations: Indonesia|publisher=N2YO|accessdate=28 July 2018}}&lt;/ref&gt; အာကာသ စူးစမ်းလေ့လာရေး အေဂျင်စီမှ ၂၀၄၀ ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံတွင်းမှ ကိုယ်ပိုင်လွှတ်တင်နိုင်သည့် ယာဉ်များဖြင့် ဂြိုဟ်တုများကို ကမ္ဘာပတ်လမ်းကြောင်း အတွင်းသို့ ပို့လွှတ်ရန် ဆန္ဒရှိကြောင်း ထုတ်ဖော်ပြောကြားခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://lapan.go.id/index.php/subblog/read/2016/2814//2017|title=Lapan Target Luncurkan Roket Pengorbit Satelit Pada 2040|author=Faris Sabilar Rusydi|publisher=National Institute of Aeronautics and Space(LAPAN)|date=17 June 2016|language=id|accessdate=16 August 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170816111201/https://lapan.go.id/index.php/subblog/read/2016/2814//2017|archivedate=16 August 2017}}&lt;/ref&gt;

===ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်း===
[[File:Borobudur-Nothwest-view.jpg|thumb|upright=1.65|ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး ဗုဒ္ဓဘာသာ စေတီပုထိုးဖြစ်သော [[ဗောရောဗုဓော]]ဘုရား သည် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင် ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွား လည်ပတ်မှု အများဆုံး နေရာတစ်ခု ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite book|title=Indonesia|publisher=Lonely Planet Publications Pty Ltd.|date=November 2003|location=Melbourne|pages=[https://archive.org/details/indonesia0000unse_i2g4/page/211 211]–215|url=https://archive.org/details/indonesia0000unse_i2g4|doi=|isbn=978-1-74059-154-6|author=Elliott, Mark}}&lt;/ref&gt;]]

၂၀၁၇ ခုနှစ်၌ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ ဂျီဒီပီတွင် ကမ္ဘာလှည့် ခရီးသွားလုပ်ငန်းမှ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၂၈.၂ ဘီလီယံ ဒေါ်လာ မျှ ပါဝင်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.valuewalk.com/2017/04/mapped-the-worlds-dependency-on-their-tourism-industries/|title=Mapped: The World’s Dependency On Their Tourism Industries|publisher=HowMuch|date=2018|accessdate=11 May 2018|deadurl=no|archiveurl=https://www.valuewalk.com/2017/04/mapped-the-worlds-dependency-on-their-tourism-industries/|archivedate=11 May 2018}}&lt;/ref&gt; ထိုနှစ်တွင်ပင် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံမှ ဧည့်သည်ပေါင်း ၁၄.၀၄ သန်းမျှ လာရောက်ခဲ့ပြီး တစ်နှစ်အတွင်း ခရီးသည် ၁၆.၀၉ ရာခိုင်နှုန်း  မျှတိုးတက်ခဲ့ကာ ခရီးသည်များမှ ၎င်းတို့ လာရောက်လည်ပတ်စဉ် အတွင်း ပျမ်းမျှ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၂,၀၀၉ ဒေါ်လာမျှ သုံးစွဲခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://finance.detik.com/berita-ekonomi-bisnis/d-3844903/tak-capai-target-jumlah-kunjungan-wisman-2017-hanya-14-juta|title=Tak Capai Target, Jumlah Kunjungan Wisman 2017 Hanya 14 Juta|publisher=detik.com|date=1 February 2018|accessdate=11 July 2018|deadurl=no|archiveurl=https://finance.detik.com/berita-ekonomi-bisnis/d-3844903/tak-capai-target-jumlah-kunjungan-wisman-2017-hanya-14-juta|archivedate=1 February 2018}}&lt;/ref&gt; အင်ဒိုနီးရှားသို့ လာရောက်လည်ပတ်သော ခရီးသည်များမှာ တရုတ်၊ စင်ကာပူ၊ မလေးရှား၊ ဩစတြေးလျ နှင့် ဂျပန်နိုင်ငံတို့မှ အများဆုံး ဖြစ်သည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလမှစ၍ ခရီးသွားလုပ်ငန်း ဝန်ကြီးဌာနမှ ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းကို မြှင့်တင်ရန် အတွက် ညွှန်ကြားထားသော နိုင်ငံတကာ ဈေးကွက်ဖော်ထုတ်ရေး ကမ်ပိန်း၏ ကြွေးကြော်သံမှာ &quot;အံ့ဩဖွယ်ရာ အင်ဒိုနီးရှား&quot; ဟူ၍ ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.thejakartapost.com/news/2011/01/06/tourism-ministry-set-launch-%E2%80%98wonderful-indonesia%E2%80%99-campaign.html|title=Tourism Ministry set to launch 'Wonderful Indonesia' campaign|author=Erwida, Maulia|publisher=The Jakarta Post|date=6 January 2011|accessdate=12 March 2014|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140312211940/http://www.thejakartapost.com/news/2011/01/06/tourism-ministry-set-launch-%E2%80%98wonderful-indonesia%E2%80%99-campaign.html|archivedate=12 March 2014}}&lt;/ref&gt;

သဘာဝနှင့် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ လည်ပတ်စရာနေရာများမှာ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ ကမ္ဘာလှည့် ခရီးသွားလုပ်ငန်း၏ အဓိက အစိတ်အပိုင်းများ ဖြစ်သည်။ သဘာဝ ဆိုင်ရာ နေရာများသည် အပူပိုင်း ရာသီဥတု၊ ကျယ်ပြန့်လှသော ကျွန်းစုများနှင့် ရှည်လျားလှသော ပင်လယ်ကမ်းခြေများ ထူးခြားစွာ ပေါင်းစည်းထားခြင်းဖြစ်ပြီး ၎င်းတို့အား အင်ဒိုနီးရှား၏ တက်ကြွလှုပ်ရှားသော သမိုင်းကြောင်းနှင့် အမျိုးမျိုးကွဲပြားနေသာ လူမျိုးစုတို့ကို ထင်ဟပ်နေသော ကြွယ်ဝလှသည့် ယဉ်ကျေးမှု ဆိုင်ရာ အမွေအနှစ်များ မှ ပံ့ပိုးပေးထားသည်။ အင်ဒိုနီးရှားတွင် ကောင်းမွန်စွာ ထိန်းသိမ်းထားသော သဘာဝ ဂေဟစနစ် ရှိပြီး မိုးသစ်တောများသည် အင်ဒိုနီးရှား ကုန်းမြေ၏ ၅၇% (ဧက ၂၂၅ သန်း) ကို ဖြန့်ကျက်တည်ရှိသည်။ ဆူမတြာ နှင့် ကာလီမန်တန် ကျွန်းပေါ်ရှိ သစ်တောများသည် ရေပန်းစားသော ခရီးသွားဒေသများ ဖြစ်ပြီး မျောက်ဝံတောရိုင်းထိန်းသိမ်းရေး ဒေသမှာ ဥပမာ တစ်ခု ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အရှည်လျားဆုံး ကမ်းရိုးတန်းရှိပြီး {{convert|၅၄၇၁၆|km|0}} ရှိသည်။ ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ ခရီးသွားလုပ်ငန်းအတွက် ထင်ရှားသည်များမှာ ရှေးဟောင်း ပရမ်ဘနမ် ဟိန္ဒူ ဘုရားကျောင်း နှင့် [[ဗောရောဗုဓော]] စေတီ ၊ တိုရာဂျာနှင့် ဘာလီကျွန်းပေါ်ရှိ ဟိန္ဒူ ပွဲတော်များ ဖြစ်ကြသည်။

[[File:Raja Ampat 2.jpg|left|thumb|အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေးအဖွဲ့၏ အဆိုအရ ရာဂျာအမ်ပတ်ကျွန်းများတွင် အဏ္ဏဝါဆိုင်ရာ သက်ရှိ အမျိုးမျိုးကွဲပြားမှု အများဆုံး အဖြစ် မှတ်တမ်းတင်ထားသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://ngm.nationalgeographic.com/2007/09/indonesia/doubilet-text|title=Indonesia Undersea|author=Doubilet, David|publisher=National Geographic|date=September 2007|accessdate=6 August 2009|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090806040153/http://ngm.nationalgeographic.com/2007/09/indonesia/doubilet-text|archivedate=6 August 2009}}&lt;/ref&gt;]]
အင်ဒိုနီးရှားတွင် ယူနက်စကို ကမ္ဘာ့အမွေအနှစ်နေရာ ၈ ခု မျှ ရှိပြီး ဗောရောဗုဓော စေတီဝန်း ၊ ကိုမိုဒို အမျိုးသား ဥယျာဉ် နှင့် အခြား ယာယီစာရင်းဝင် နေရာ ၁၉ ခုတွင် ဂျကာတာမြို့ဟောင်း၊ ဘူနကန် အမျိုးသားဥယျာဉ် နှင့် ရာဂျာအမ်ပတ်ကျွန်းများတို့ ပါဝင်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://whc.unesco.org/en/statesparties/id|title=Indonesia - Properties inscribed on the World Heritage List|publisher=UNESCO|accessdate=27 November 2016}}&lt;/ref&gt; ယဉ်ကျေးမှု အမွေအနှစ်ဆိုင်ရာ ခရီးသွားလုပ်ငန်းသည် အင်ဒိုနီးရှား သမိုင်း၏ စိတ်ဝင်စားစရာ အကြောင်းတစ်ခုကို ဦးတည်ချဉ်းကပ်ပြီး ဥပမာအားဖြင့် ဒတ်ချ် အရှေ့အိန္ဒိယ၏ ကိုလိုနီ ဗိသုကာလက်ရာ အမွေအနှစ်ကဲ့သို့သော အရာ ဖြစ်သည်။ အခြား လည်ပတ်စရာ နေရာများမှာ ပြတိုက်များ၊ ဘုရားရှိခိုးကျောင်းများ၊ ခံတပ်များ နှင့် သမိုင်းဆိုင်ရာ ကိုလိုနီ အဆောက်အဦးများအား လည်ပတ်ကြည့်ရှုခြင်း နှင့် ကိုလိုနီ အမွေအနှစ် အဆောက်အဦးများတွင် တည်ရှိသော ဟိုတယ်များတွင် ညအိပ်တည်းခိုနိုင်ခြင်း တို့ ဖြစ်သည်။ ရေပန်းစားကျော်ကြားသော ယဉ်ကျေးမှု အမွေအနှစ်ဆိုင်ရာ ခရီးသွားနေရာများမှာ ဂျကာတာ မြို့ဟောင်း၊ ယော့ယာကာတာ၊ ဆူရာကာတာ နှင့် မန်ကူနီဂါရန်ရှိ တော်ဝင်ဂျာဗားနန်းတော်များ ဖြစ်သည်။

၂၀၁၇ ခုနှစ် ခရီးသွားနှင့် ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းဆိုင်ရာ ပြိုင်ဆိုင်မှု အစီရင်ခံစာတွင် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံအား နိုင်ငံပေါင်း ၁၃၆ နိုင်ငံတွင် အဆင့် ၄၂ သတ်မှတ်ထားပြီး ရမှတ်မှာ ၄.၂ မှတ် ဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot;TTCR&quot;&gt;{{cite web|url=http://reports.weforum.org/pdf/ttci-2017/WEF_TTCI_2017_Profile_IDN.pdf|title=Indonesia|publisher=World Economic Forum|date=2017|accessdate=29 June 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180529114717/http://reports.weforum.org/pdf/ttci-2017/WEF_TTCI_2017_Profile_IDN.pdf|archivedate=29 May 2018}}&lt;/ref&gt; ထိုအစီအရင်ခံစာ၌ အင်ဒိုနီးရှား ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွား လုပ်ငန်းကဏ္ဍ၏ ဈေးသက်သာမှုမှာ နိုင်ငံပေါင်း ၁၃၆ နိုင်ငံတွင် အဆင့် ၅ သတ်မှတ်ထားသည်။ ဗီဇာဆိုင်ရာ ပေါ်လစီတွင် ခိုင်မာမှု ရှိခြင်း အတွက် အဆင့် ၂ အဖြစ် သတ်မှတ်ထားပြီး နိုင်ငံတကာဆိုင်ရာ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုတွင် အဆင့် ၁၇ သတ်မှတ်ထားသည်။ သဘာဝဆိုင်ရာ အရင်းအမြစ်များတွင် အဆင့် ၁၇ ရရှိပြီး ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ အရင်းအမြစ်များတွင် အဆင့် ၂၃ ရရှိသည်။ သို့သော်လည်း အင်ဒိုနီးရှားသည် အခြေခံ အဆောက်အအုံပိုင်းတွင် ရမှတ်နိမ့်ပြီး အဆင့် ၉၆ သာ ရရှိပြီး အချို့သော ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းဆိုင်ရာ အခြေခံအဆောက်အအုံများမှာ အဆင့်မမီကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။ &lt;ref name=&quot;TTCR&quot;/&gt;
{{Clear}}

== လူဦးရေပျံနှံ့ နေထိုင်မှု ==
[[File:Bevölkerungspyramide Indonesien 2016.png|thumb|လူဦးရေ ပိရမစ် ၂၀၁၆]]
၂၀၁၀ ခုနှစ် လူဦးရေ စာရင်းအရ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ လူဦးရေသည် ၂၃၇.၆ သန်း ရှိပြီး လူဦးရေ တိုးပွားမှုနှုန်းမှာ ၁.၉% မျှ ရှိသဖြင့် မြင့်မားသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://waspada.co.id/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=182106:fifty-years-needed-to-bring-population-growth-to-zero&amp;catid=30:english-news&amp;Itemid=101|title=Fifty years needed to bring population growth to zero|publisher=Waspada Online|date=19 March 2011|accessdate=10 May 2011|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110510014541/http://waspada.co.id/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=182106:fifty-years-needed-to-bring-population-growth-to-zero&amp;catid=30:english-news&amp;Itemid=101|archivedate=10 May 2011}}&lt;/ref&gt; ၅၈% သော လူဦးရေသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူဦးရေ အထူထပ်ဆုံး ဖြစ်သော &lt;ref name=&quot;IslandPop&quot;/&gt; ဂျားဗားကျွန်းပေါ်တွင် နေထိုင်သည်။ &lt;ref name=&quot;bps2010&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.bps.go.id/65tahun/SP2010_agregat_data_perProvinsi.pdf|title=Census 2010|publisher=Statistics Indonesia|date=August 2010|accessdate=13 November 2010|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101113144717/http://www.bps.go.id/65tahun/SP2010_agregat_data_perProvinsi.pdf|archivedate=13 November 2010}}&lt;/ref&gt; လူဦးရေ သိပ်သည်းမှုမှာ ၁ စတုရန်းမိုင်လျှင် ၃၅၇ ဦး (၁ စတုရန်းကီလိုမီတာလျှင် ၁၃၈ ဦး) မျှ ရှိပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် အဆင့် ၈၈ ရှိသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.bps.go.id/website/pdf_publikasi/watermark_Proyeksi%20Penduduk%20Indonesia%202010-2035.pdf|title=Indonesia Population Projection|publisher=Central Bureau of Statistics|accessdate=30 December 2016}}&lt;/ref&gt;ဂျားဗားကျွန်းတွင်မူ လူဦးရေ သိပ်သည်းမှုမှာ ၁ စတုရန်းမိုင်လျှင် ၂,၄၃၅ဦး (၁ စတုရန်းကီလိုမီတာလျှင် ၁,၀၆၇ဦး) မျှ ရှိသည်။ လူဦးရေသည် ကျွန်းများပေါ်တွင် နေထိုင်မှု ပုံစုံ အမျိုးမျိုး၊ လူနေမှုအဆင့် အမျိုးမျိုးဖြင့် ကွဲပြားလျက် ရှိပြီး ဂျကာတာမြို့ ရှိ မြို့ပြနေထိုင်သူများမှ စ၍ ပါပူအာကျွန်းရှိ လူတို့နှင့် အဆက်အဆံမရှိသော လူမျိုးစုများ အထိ အမျိုးမျိုး ရှိသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.survivalinternational.org/news/2191|title=BBC: First contact with isolated tribes?|publisher=Survival International|date=25 January 2007|accessdate=30 July 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170730073348/http://www.survivalinternational.org/news/2191|archivedate=30 July 2017}}&lt;/ref&gt; ၁၉၆၁ ခုနှစ် ကိုလိုနီခေတ်အပြီး ပထမဆုံး လူဦးရေစာရင်း ကောက်ယူခြင်းတွင် စုစုပေါင်းလူဦးရေ ၉၇ သန်းမျှ ရှိသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://books.google.com/books?id=RQbd3-G6riUC&amp;pg|title=Population Trends in Indonesia|author=Nitisastro, Widjojo|publisher=Equinox Publishing|via=Google Books|page=268|date=2006|accessdate=5 September 2015}}&lt;/ref&gt; နိုင်ငံအတွင်း လူဦးရေ၏ ရာခိုင်နှုန်း အများစုမှာ လူငယ်များဖြစ်ပြီး အသက်အပိုင်းအခြား အလယ်ကိန်းမှာ ၂၀၁၆ ခုနှစ် ခန့်မှန်းခြေ အရ ၂၈.၆ နှစ် ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.indonesia-investments.com/culture/population/item67|title=Population of Indonesia|publisher=Indonesia Investments|date=5 September 2007|accessdate=24 April 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160424065532/http://www.indonesia-investments.com/culture/population/item67|archivedate=24 April 2016}}&lt;/ref&gt; လူဦးရေသည် ၂၀၃၀ တွင် ၂၉၅ သန်းခန့်သို့လည်းကောင်း ၂၀၅၀ တွင် ၃၂၁ သန်းခန့်သို့လည်းကောင်း တိုးတက်လာမည်ဟု ခန့်မှန်းထားသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://esa.un.org/unpd/wpp/Publications/Files/WPP2017_DataBooklet.pdf|title=World Population Prospect: 2017 Revision|publisher=United Nations Department of Economics and Social Affairs - Population Division|date=21 June 2017|accessdate=20 December 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171220083223/https://esa.un.org/unpd/wpp/Publications/Files/WPP2017_DataBooklet.pdf|archivedate=20 December 2017}}&lt;/ref&gt; ၈ သန်းခန့်မျှသော အင်ဒိုနီးရှား လူမျိုးများသည် ပြည်ပနိုင်ငံများတွင် နေထိုင်ကြပြီး ၎င်းတို့အထဲမှ အများစုမှာ [[မလေးရှားနိုင်ငံ]]၊ [[နယ်သာလန်နိုင်ငံ]]၊ [[ဆော်ဒီအာရေဗျနိုင်ငံ]] ၊ [[အာရပ်စော်ဘွားများပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ]]၊ [[ဟောင်ကောင်]] ၊ [[စင်ကာပူနိုင်ငံ]]၊ [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]] နှင့် [[ဩစတြေးလျနိုင်ငံ]] တို့တွင် အခြေချ နေထိုင်လျက် ရှိကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://fois.or.id/tapping-the-indonesian-diaspora-potential-97baef4e98ba?gi=fa637167c9c7|title=Tapping the Indonesian Diaspora Potential|author=Krisetya, Beltsazar|publisher=Forum for International Studies|date=14 September 2016|accessdate=20 December 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171220084622/https://fois.or.id/tapping-the-indonesian-diaspora-potential-97baef4e98ba?gi=fa637167c9c7|archivedate=20 December 2017}}&lt;/ref&gt;

===လူမျိုးနှင့် ဘာသာစကားများ===
[[File:Indonesia Ethnic Groups Map English.svg|upright=1.65|thumb|အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ အဓိကလူမျိုးစုများပြ မြေပုံ]]
အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် လူမျိုးစုအားဖြင့် အလွန်များပြားသော နိုင်ငံဖြစ်ပြီး ထင်ရှားသော လူမျိုးစု ၃၀၀ ခန့် ရှိသည်။ &lt;ref name=&quot;Expat&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.expat.or.id/info/overview.html|title=An Overview of Indonesia|publisher=Living in Indonesia: A Site for Expatriates|accessdate=14 November 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171114103853/http://www.expat.or.id/info/overview.html|archivedate=14 November 2017}}&lt;/ref&gt; အင်ဒိုနီးရှန်း အများစုသည် အော်စထရိုနီးရှန်း စကားပြောသော လူမျိုးများမှ ဆင်းသက်လာပြီး ၎င်းတို့၏ ဘာသာစကားကို ခြေရာခံလိုက်မယ် ဆိုပါက ပရိုတို-အော်စထရိုနီးရှန်း အဖြစ်တွေ့ရပြီး ယခု ထိုင်ဝမ်နိုင်ငံ နေရာမှ မြစ်ဖျားခံလာသော ဖြစ်နိုင်ခြေ ရှိသည်။ အခြားသော အဓိက လူမျိုးစုများမှာ မာလီနီးရှန်းများ ဖြစ်ပြီး အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ အရှေ့ဘက်ပိုင်းတွင် နေထိုင်ကြသည်။ &lt;ref&gt;{{cite book|author1=Dawson, B.|author2=Gillow, J.|title=The Traditional Architecture of Indonesia|url=https://archive.org/details/traditionalarchi0000daws|publisher=Thames and Hudson Ltd.|year=1994|location=London|page=[https://archive.org/details/traditionalarchi0000daws/page/7 7]|isbn=978-0-500-34132-2}}&lt;/ref&gt; ဂျားဗားလူမျိုးမျာမှာ အကြီးဆုံး လူမျိုးစု ဖြစ်ပြီး လူဦးရေ၏ ၄၀.၂% မျှ ရှိသည်။ အခြားသော ဂျားဗားမဟုတ်သည့် လူမျိုးစုကြီးများမှာ ဆူဒါးနိစ်၊ ဘာတတ် နှင့် မာဒူရိစ် တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ခိုင်မာသော ဒေသစရိုက်လက္ခဏာနှင့် အတူ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ အဖြစ် ပေါင်းစည်းထားသော စရိုက်လက္ခဏာလည်း ရှိကြသည်။

[[File:Manuscript in Toba-Batak language, central Sumatra, early 1800s - Robert C. Williams Paper Museum - DSC00360.JPG|thumb|right|၁၈၀၀ ခုနှစ် အစောပိုင်း ဆူမတ်တြာအလယ်ပိုင်းတွင် တွေ့ရသော လက်ရေးမူဖြစ်ပြီး အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင် ရှိသော ဘာသာစကားပေါင်းများစွာထဲမှ ဘာတတ် တိုဘာ ဘာသာစကားဖြင့် ရေးသားထားသည်။]]
အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံအတွင်း ဘာသာစကားနှင့် ဒေသသုံးစကား အမျိုးပေါင်း ၇၀၀ ကျော်ကို ပြောဆိုလျက် ရှိကြသည်။&lt;ref name=&quot;ethnologue&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.ethnologue.com/country/ID/languages|title=Ethnologue: Languages of the World, Twenty-first edition|author=Simons, Gary F. and Fennig, Charles D.|publisher=SIL International|accessdate=20 September 2018}}&lt;/ref&gt;အချို့မှာ အော်စရိုနီးရှန်း ဘာသာစကားမိသားစုဝင် ဘာသာစကားများ ဖြစ်သော်လည်း အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ အရှေ့ပိုင်း မာလူကူးကျွန်းများ နှင့် အနောက်နယူးဂီနီတို့တွင် ပါပူအန် ဘာသာစကား အမျိုးပေါင်း ၂၇၀ ကျော်ကို ပြောဆိုလျက် ရှိကြသည်။ &lt;ref name=&quot;ethnologue&quot;/&gt; ရုံးသုံးဘာသာစကားမှာ အင်ဒိုနီးရှားဘာသာစကားဖြစ်ပြီး မလေးစကားမျိုးကွဲတစ်ခု ဖြစ်ကာ စံနှုန်းသတ်မှတ်ထားသော ဒေသသုံးစကားဖြစ်၍ ရာစုနှစ်ပေါင်းများစွာပင် ကျွန်းစုများအတွင်း အချင်းချင်း ဆက်သွယ်ရန် အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ ၁၉၂၀ ခုနှစ်များတွင် မျိုးချစ်များမှ အသုံးပြုအောင် စည်းရုံးလှုံ့ဆော်ခဲ့ကြပြီး ၁၉၄၅ ခုနှစ်တွင် ဘဟာဆား အင်ဒိုနီးရှား အမည်ဖြင့် ရုံးသုံးဘာသာစကား အဖြစ်ကြေညာခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.languagetranslation.com/translation/languages/indonesian-translation4.html|title=The History of Indonesian|publisher=Language Translation, Inc.|accessdate=12 January 2016|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304043125/http://www.languagetranslation.com/translation/languages/indonesian-translation4.html|archivedate=4 March 2016}}&lt;/ref&gt;ထိုဘာသာစကားတွင် ဂျာဗားနိစ်၊ ဆွန်ဒန်းနိစ်၊ မီနန်ကာဘောင်း၊ ဟိန္ဒီ၊ သက္ကတ၊ တရုတ်၊ အာရပ်၊ ဒတ်ချ်၊ ပေါ်တူဂီ နှင့် အင်္ဂလိပ် အစရှိသော ဒေသတွင်း နှင့် နိုင်ငံခြားဘာသာစကားများမှ လွှမ်းမိုးမှုများ အမြောက်အမြားပါဝင်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://dannyreviews.com/h/Indonesian_Language.html|title=The Indonesian Language: Its History and Role in Modern Society|author=Sneddon, James N.|publisher=University of South Wales Press Ltd.|date=April 2013|accessdate=20 January 2018|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170729003635/http://dannyreviews.com/h/Indonesian_Language.html|archivedate=29 July 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|author=Anwar, Khaidir|url=http://www.persee.fr/doc/arch_0044-8613_1976_num_12_1_1296|title=Minangkabau, Background of the main pioneers of modern standard Malay in Indonesia|year=1976|accessdate=9 June 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.macmillandictionaries.com/MED-Magazine/May2006/38-Indonesian-English-false-friends.htm|title=Language interference: Indonesian and English|author=Amerl, Ivana|publisher=MED Magazine|date=May 2006|accessdate=20 January 2018|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170729050607/http://www.macmillandictionaries.com/MED-Magazine/May2006/38-Indonesian-English-false-friends.htm|archivedate=29 July 2017}}&lt;/ref&gt; ပညာရေး၊ ဆက်သွယ်ရေး၊ စီးပွားရေး၊နိုင်ငံရေး နှင့် အများပြည်သူဆိုင်ရာ မီဒီယာများတွင် ကျယ်ပြန့်စွာ အသုံးပြုကြသဖြင့် အင်ဒိုနီးရှားလူမျိုးတိုင်းလိုလိုပင် ထိုစကားကို ဒုတိယဘာသာစကားအဖြစ် ဖြစ်စေ ပြောဆိုကြသည်။ ပထမဘာသာစကားမှာ ဒေသသုံး ဘာသာစကားများဖြစ်ပြီး ဂျာဗားနိစ် ဘာသာစကားမှာ အသုံးအများဆုံး ဖြစ်သည်။ &lt;ref name=&quot;CIA&quot;/&gt;

၁၉၃၀ ခုနှစ်တွင် ဒတ်ချ်လူမျိုးနှင့် အခြားဥရောပသားများ၊ ယူရေးရှန်းများနှင့် ကပြားဖြစ်သော အင်ဒိုလူမျိုးများသည် ၂၄၀,၀၀၀ သို့မဟုတ် လူဦးရေ၏ ၀.၄% မျှသာ ရှိသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.nidi.knaw.nl/Content/NIDI/output/reports/nidi-report-64.pdf|title=The Demographic History of the Dutch in the East Indies|author=van Nimwegen, Nico|publisher=Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut|date=2002|accessdate=23 July 2011|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110723103734/http://www.nidi.knaw.nl/Content/NIDI/output/reports/nidi-report-64.pdf|archivedate=23 July 2011}}&lt;/ref&gt; သမိုင်းကြောင်းအရ သူတို့သည် ဒေသခံလူမျိုးတို့၏ အနည်းငယ်မျှသာ ရှိခဲ့ပြီး ယနေ့တိုင်လည်း အနည်းငယ်သာ ရှိကြသည်။ ဒတ်ချ်တို့နေထိုင်သည်မှာ နှစ်ပေါင်း ၃၅၀ ခန့် ရှိပြီ ဖြစ်သော်လည်း ဒတ်ချ်ဘာသာစကားမှာ ရုံးသုံးအဆင့် သတ်မှတ်ချက် မရှိပေ။&lt;ref&gt;Baker (1998), p.202.&lt;/ref&gt;  ဒတ်ချ်ဘာသာစကားကို ကျွမ်းကျင်စွာ ပြောဆိုနိုင်သော လူနည်းစုမှာ ယခင်မျိုးဆက်က ပညာတတ်လူတန်းစားများသော်လည်းကောင်း၊ အချို့သော ဥပဒေများမှာ ဒတ်ချ်ဘာသာစကားဖြင့်သာ ရှိ၍ ဥပဒေဆိုင်ရာ အလုပ်လုပ်ကိုင်သူများသော်လည်းကောင်းဖြစ်ကြသည်။ &lt;ref&gt;Booij (1999), p.2&lt;/ref&gt;

===မြို့ပြဒေသများ===
{{အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံရှိ အကြီးဆုံး မြို့ကြီးများ}}

===ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု===
{{bar box
|title=အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု (၂၀၁၀)&lt;ref name=&quot;sp2010&quot;&gt;{{cite web|url=http://sp2010.bps.go.id/index.php/site/tabel?tid=321&amp;wid=0|title=2010 Census: Population by Region and Religion|publisher=BPS|date=15 May 2010|accessdate=20 November 2011}}&lt;/ref&gt;
|titlebar=#ddd
|left1=Religion
|right1=Percent
|float=right
|bars=
{{bar percent|[[အစ္စလာမ်]]|Green|87.2}}
{{bar percent|[[ပရိုတက်စတင့်]]|violet|7}}
{{bar percent|[[ရိုမန်ကက်သလစ်]]|purple|2.9}}
{{bar percent|[[ဟိန္ဒူ]]|Orange|1.6}}
{{bar percent|[[ဗုဒ္ဓဘာသာ]]|Gold|0.72}}
{{bar percent|[[ကွန်ဖြူးရှပ်ဘာသာ]] နှင့်အခြား |Blue|0.55}}
}}
နိုင်ငံ၏ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ အတွင်း ဘာသာရေး လွတ်လပ်မှုကို ထည့်သွင်းရေးသားထားသော်လည်း &lt;ref&gt;Chapter XA, Article 28E, 1st Clause of the 1945 Constitution.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;UUD45&quot;/&gt; အစိုးရမှ အစ္စလာမ်၊ ပရိုတက်စတင့်၊ ရိုမန်ကက်သလစ်၊ ဟိန္ဒူ၊ ဗုဒ္ဓဘာသာ နှင့် ကွန်ဖြူးရှပ်ဘာသာ ဘာသာကြီး ၆ ခုကိုသာ တရားဝင် အသိအမှတ်ပြုထားသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.uni-marburg.de/fb03/ivk/mjr/pdfs/2005/articles/yang2005.pdf|title=The history and legal position of Confucianism in post-independence Indonesia|author=Yang, Heriyanto|publisher=Marburg Journal of Religion|date=August 2005|accessdate=2 October 2006|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170411055956/https://www.uni-marburg.de/fb03/ivk/mjr/pdfs/2005/articles/yang2005.pdf|archivedate=11 April 2017}}&lt;/ref&gt;ရိုးရာ ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှုများကိုလည်း အသိအမှတ်ပြုထားသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.smh.com.au/world/court-recognises-indonesian-native-faiths-in-victory-for-religious-freedom-20171108-gzhcvy.html|title=Court recognises Indonesian native faiths in victory for religious freedom|publisher=The Sydney Morning Herald|date=8 November 2017|accessdate=3 December 2017|deadurl=bot: unknown|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171203004415/http://www.smh.com.au/world/court-recognises-indonesian-native-faiths-in-victory-for-religious-freedom-20171108-gzhcvy.html|archivedate=3 December 2017}}&lt;/ref&gt; အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင်  မွတ်စလင်ဘာသာဝင် အဓိကဖြစ်သော လူဦးရေ အများဆုံးနိုင်ငံဖြစ်၍ ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် ဘာသာဝင် ၂၂၇ သန်းရှိကာ အများစုမှာ ဆွန်နီမွတ်စလင် (၉၉%) မျှ ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.pewforum.org/2011/01/27/future-of-the-global-muslim-population-sunni-and-shia/|title=Sunni and Shia Muslims|publisher=Pew Research Center|date=27 January 2011|accessdate=6 May 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170506114552/http://www.pewforum.org/2011/01/27/future-of-the-global-muslim-population-sunni-and-shia/|archivedate=6 May 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;CIA&quot;/&gt;ရှိယာ့ မွတ်စလင် နှင့် အမာဒစ် မွတ်စလင် ၀.၅ % နှင့် ၀.၂% အသီးသီး ရှိကြသည်။ &lt;ref&gt;There are approximately 1-3 million Shia Muslims and 200,000-400,000 Ahmadi Muslims in the country.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;irfr&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.state.gov/documents/organization/268976.pdf|title=2016 Indonesia International Religious Freedom Report|author=Bureau of Democracy, Human Rights and Labor|publisher=U.S. Department of State|date=2017|accessdate=19 December 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171219044652/https://www.state.gov/documents/organization/268976.pdf|archivedate=19 December 2017}}&lt;/ref&gt;
ခရစ်ယာန်ဘာသာဝင်မှာ လူဦးရေ၏ ၁၀% (ပရိုတက်စတင့် ၇% နှင့် ရိုမန်ကက်သလစ် ၂.၉%) ခန့်မျှ ရှိပြီး ၁.၆ % မှာ ဟိန္ဒူဘာသာဝင် ဖြစ်ကာ ဗုဒ္ဓဘာသာနှင့် အခြားဘာသာ ကိုးကွယ်သူ ၀.၈% မျှ ရှိသည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံရှိ ဟိန္ဒူဘာသာဝင်အများစုမှာ ဘာလီကျွန်းသားများ ဖြစ်ကြပြီး &lt;ref name=&quot;OEYBALI&quot;&gt;{{Cite journal|author=Oey, Eric|title=Bali|place=Singapore|publisher=Periplus Editions|year=1997|edition=3rd|isbn=978-962-593-028-2}}&lt;/ref&gt; ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များမှာ နိုင်ငံအတွင်းရှိ တရုတ်လူမျိုးများ ဖြစ်ကြသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://books.google.co.uk/books?id=UFNKQcvGNSAC&amp;pg=PA98&amp;lpg=PA98&amp;dq=buddhism&amp;source=bl&amp;ots=mimLjkX2V0&amp;sig=zam5Dj1xCzmzCLf7wKAgs-O3HvA&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwj24MrEqZjYAhVFGpQKHbodB004ChDoAQgoMAE#v=onepage&amp;q=%20buddhism&amp;f=false|title=Ethnic Chinese in Contemporary Indonesia|author=Leo Suryadinata (editor)|via=Google Books|date=23 October 2008|accessdate=20 December 2017}}&lt;/ref&gt;
[[File:Pura Parahyangan Agung Jagatkartta, Candi Siliwangi Shrine.jpg|thumb|left|ဘိုဂေါမြို့ ပူရာ ပါရာယန်ဂန် အာဂွန်း ဂျာဂတ်ကာတာရှိ သီရိ ဘာဒူဂါ မဟာရာဂျာသို့ ရည်စူးဆောက်လုပ်ထားသော ဟိန္ဒူနတ်ကွန်း။ ဟိန္ဒူဘာသာသည် အင်ဒိုနီးရှား အနုပညာ နှင့် ယဉ်ကျေးမှုတွင် သက်ရောက်မှုနှင့် အမှတ်ထင်ကျန်ရစ်မှု ထင်ရှားစွာ ရှိသည်။]]

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသို့ ဟိန္ဒူဘာသာ၊ ဗုဒ္ဓဘာသာနှင့် အေဘရာဟမ် ဘာသာ မရောက်လာမီ အချိန်က အင်ဒိုနီးရှား ကျွန်းစုများတွင် နေထိုင်သူများသည် အော်စရိုနီးရှန်း လူမျိုးများ ကြားတွင် ထင်ရှားသော အန်နီမစ်ဆင် နှင့် ဒိုင်နမစ်ဆင်တို့ကို ယုံကြည်ကိုးကွယ်ကြသည်။&lt;ref name=&quot;Ooi&quot;/&gt; သူတို့သည် ဘိုးဘေးတို့၏ ဝိဉာဉ်များကို အလေးအမြတ်ထား ကိုးကွယ်ကြပြီး သဘာဝလွန် နတ်ဖြစ်သော ဟရန်ဆိုသော နတ်များသည် သစ်ပင်ကြီးများ၊ ကျောက်တုံးများ၊ သစ်တောများ၊ တောင်ကုန်းများ နှင့် မြင့်မြတ်သော နေရာများတွင် နေထိုင်ကြသည်ဟု ယုံကြည်ကြသည်။&lt;ref name=&quot;Ooi&quot;&gt;{{cite book|title=Southeast Asia: A historical encyclopedia, from Angkor Wat to East Timor (3 volume set)|url=https://archive.org/details/southeastasiahis00ooik|author=Ooi, Keat Gin (editor)|publisher=ABC-CLIO|date=2004|page=[https://archive.org/details/southeastasiahis00ooik/page/177 177]|isbn=978-1576077702}}&lt;/ref&gt; အင်ဒိုနီးရှား ရိုးရာယုံကြည်ကိုးကွယ်မှုများတွင် ဆူဒါးနိစ်လူမျိုးတို့၏ ဆွန်ဒါဝီဝီတန် ကိုးကွယ်မှု၊ ဒါယတ်လူမျိုးတို့၏ ကာဟာရင်ဂန်ကိုးကွယ်မှု၊ တိုရာဂျာလူမျိုးတို့၏ အာလွတ်တိုဒိုလို ကိုးကွယ်မှု၊ မာနူဆီလာ နှင့် နျူအာလူး လူမျိုးတို့၏ နောရပ်စ် ကိုးကွယ်မှု၊ ဘာတတ်လူမျိုးတို့၏ ပါမာလင်မ် ယုံကြည်မှု၊ ဂျားဗားလူမျိုးတို့၏ ကီဂျာဝမ် ကိုးကွယ်မှုတို့ ဖြစ်ကြသည်။ ထိုသို့သော ရိုးရာ ဓလေ့ထုံးတမ်း နှင့် ယုံကြည်မှုတို့သည် အခြားသော ဘာသာကိုးကွယ်မှုများ လက်ခံကျင့်သုံးကြသည့် အပေါ်တွင် သက်ရောက်ရိုက်ခတ်မှုရှိပြီး သာဓကပြစရာ လူ အများအပြားပင် ရှိသည်။ ဂျားဗားကျွန်းသားတို့၏ အဘန်ဂန်ဘာသာ၊ ဘာလီကျွန်းသားတို့၏ ဟိန္ဒူဘာသာ နှင့် ဒါယတ်လူမျိုးတို့၏ ခရစ်ယာန်ဘာသာတို့တွင် နဂိုရ်ရှိရင်းစွဲ ဘာသာ အတိုင်း မဟုတ်ပဲ ရိုးရာယုံကြည်မှုများနှင့် ပေါင်းစပ် ကျင့်သုံး ကိုးကွယ်ကြသည်ကို တွေ့ရသည်။ &lt;ref&gt;Magnis-Suseno, F. 1981, ''Javanese Ethics and World-View: The Javanese Idea of the Good Life'', PT Gramedia Pustaka Utama, Jakarta, 1997, pp.15–18 {{ISBN|979-605-406-X}}, {{cite web|url=http://www.state.gov/j/drl/rls/irf/2003/23829.htm|title=2003 International Religious Freedom Report|publisher=U.S. Department of State|date=2003|accessdate=13 January 2012|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120113150854/http://www.state.gov/j/drl/rls/irf/2003/23829.htm|archivedate=13 January 2012}}&lt;/ref&gt;

ဟိန္ဒူဘာသာ၏ လွှမ်းမိုးမှုသည် အင်ဒိုနီးရှား ကျွန်းစုများသို့ အေဒီ ၁ ရာစုခန့်ကပင် အစောဆုံး ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။ &lt;ref name=jgonda&gt;Jan Gonda, The Indian Religions in Pre-Islamic Indonesia and their survival in Bali, in {{Google books|X7YfAAAAIAAJ|Handbook of Oriental Studies. Section 3 Southeast Asia, Religions|page=1}}, pp. 1–54&lt;/ref&gt; အေဒီ ၁၃၀ ခုနှစ်ခန့်တွင် ဆူဒါးနိစ်လူမျိုးတို့၏ ဘုရင့်နိုင်ငံတော်ဖြစ်သော ဆလာကာနာဂါရ နိုင်ငံသည် အနောက်ဂျားဗားတွင် ပေါ်ထွန်းလာခဲ့ပြီး ကျွန်းစုများအတွင်း ပထမဆုံး အိန္ဒိယဆန်သော နိုင်ငံတော် အဖြစ် သမိုင်းတင်သော နိုင်ငံ ဖြစ်ကာ အိန္ဒိယာ ကုန်သည် တစ်ဦးမှ ဒေသခံ ဆူဒါးနိစ် မင်းသမီးတစ်ပါးနှင့် လက်ဆက်၍ ထူထောင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;Darsa, Undang A. 2004. &quot;Kropak 406; Carita Parahyangan dan Fragmen Carita Parahyangan&quot;, Makalah disampaikan dalam Kegiatan Bedah Naskah Kuna yang diselenggarakan oleh Balai Pengelolaan Museum Negeri Sri Baduga. Bandung-Jatinangor: Fakultas Sastra Universitas Padjadjaran: hlm. 1–23.&lt;/ref&gt; အေဒီ ၆ ရာစုခန့်တွင် ရောက်ရှိလာသော &lt;ref&gt;{{cite web|title=Buddhism in Indonesia|work=Buddha Dharma Education Association|publisher=Buddha Dharma Education Association|year=2005|url=http://www.buddhanet.net/e-learning/buddhistworld/indo-txt.htm|doi=|accessdate=3 October 2006}}&lt;/ref&gt; အင်ဒိုနီးရှားရှိ ဗုဒ္ဓဘာသာ သမိုင်းကြောင်းသည် ဟိန္ဒူဘာသာ သမိုင်းကြောင်းနှင့် နီးစပ်စွာ ဆက်နွယ်လျက် ရှိပြီး ဗုဒ္ဓဘာသာ ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ဆက်နွယ်နေသော ဧကရာဇ်နိုင်ငံတော်များ ထိုအချိန်ခန့်တွင် တည်ထောင်ခဲ့ကြသည်။ ထိုကျွန်းစုများ အတွင်း အင်အားကြီး၍ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုရှိသော မာဂျာပါဟစ်၊ ဆေးလန်ဒရာ၊ သီရိဝိဇယ နှင့် မာတာယမ် အစရှိသော ဟိန္ဒူ နှင့် ဗုဒ္ဓဘာသာ ဧကရာဇ်နိုင်ငံတော်များ တိုးတက်ခြင်း ပျက်သုဉ်းခြင်းတို့ကို မျက်ဝါးထင်ထင် တွေ့မြင်ခဲ့ရသည်။ လူများစုက မကိုးကွယ်ကြတော့သော်လည်း ဟိန္ဒူဘာသာ နှင့် ဗုဒ္ဓဘာသာတို့သည် အင်ဒိုနီးရှား၏ ယဉ်ကျေးမှုတွင် လွှမ်းမိုးမှု ဆက်လက် ရှိနေသေးသည် ကို တွေ့ရသည်။


ထိုကျွန်းစုများသို့ အစ္စလာမ်ဘာသာကို စတင်မိတ်ဆက်ခဲ့သည်မှာ ရှဖီး ဥပဒေသိပ္ပံပညာကျောင်းမှ အတွေးအခေါ်ကို စွဲကိုင်သော ဆွန်နီအစ္စလာမ်ဘာသာ ကိုးကွယ်သူ ကုန်သည်များ ပါဝင်သကဲ့သို့ အိန္ဒိယတိုက်ငယ် နှင့် အာရေဗျကျွန်းဆွယ် တောင်ပိုင်းမှ ဆူဖီအစ္စလာမ်ဘာသာ ကိုးကွယ်သူ ကုန်သည်များလည်း ပါဝင်သည်။ &lt;ref name=gbindonesia&gt;Gerhard Bowering et al. (2012), The Princeton Encyclopedia of Islamic Political Thought, Princeton University Press, {{ISBN|978-0691134840}}, pp. xvi&lt;/ref&gt; ဝါလီဆန်ဂါ အစ္စလာမ် သူတော်စင်များ၊ တရုတ်လူမျိုး စူးစမ်းရှာဖွေသူ ကျန်းဟီ နှင့် အချို့သော စူလတန်တို့၏ စစ်ပွဲများ အစရှိသော သာသနာပြုလုပ်ငန်းများကြောင့် အစ္စလာမ်ဘာသာ ပျံ့နှံ့မှုမှာ ပိုမိုမြန်ဆန်လာခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;Taufiq Tanasaldy, Regime Change and Ethnic Politics in Indonesia, Brill Academic, {{ISBN|978-9004263734}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Gerhard Bowering et al., The Princeton Encyclopedia of Islamic Political Thought, Princeton University Press, {{ISBN|978-0691134840}}&lt;/ref&gt; နေရာအတော်များများတွင် အစ္စလာမ်ဘာသာသည် အစ္စလာမ် မဟုတ်သော ဘာသာများ အပေါ်တွင် ဖုံးလွှမ်းခြင်း နှင့် ရောစပ်ခြင်းတို့ ဖြစ်ခဲ့သောကြောင့် နောက်ဆုံး ရလဒ်အနေနှင့် အများနှင့် မတူပဲ တမူထူးခြားသော အစ္စလာမ် ဘာသာ ပုံစံတစ်မျိုး ဖြစ်လာခဲ့သည်။ {{sfn|Ricklefs|1991|pp=12–14}} အထူးသဖြင့် အရှေ့အလယ်ပိုင်းတွင် အစ္စလာမ်ဘာသာကိုးကွယ်ပုံ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ပုံစံ မတူပေ။&lt;ref&gt;{{cite web|title=Indonesia - Bhineka Tunggal Ika|publisher=Centre Universitaire d'Informatique|url=http://cui.unige.ch/~luthi/download/indo.html|accessdate=20 October 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060914023845/http://cui.unige.ch/~luthi/download/indo.html|archivedate=14 September 2006}}&lt;/ref&gt; နိုင်ငံအတွင်း အစ္စလာမ်ဘာသာနှင့် ပတ်သက်သော တွေးခေါ်စဉ်းစားမှုများကို ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာကြည့်မည်ဆိုပါက အဓိက အစုကြီး နှစ်ခု အဖြစ် ခြုံငုံသုံးသပ် တွေ့မြင်နိုင်သည်။ ပထမ အစုမှာ ရှေးရိုးဝါဒကို နီးစပ်စွာ လိုက်နာသော်လည်း ယနေ့ခေတ် သင်ယူမှုများကိုပါ လက်ခံသည့် &quot;ခေတ်သစ်ဝါဒ&quot; နှင့် အင်ဒိုနီးရှား၏ အကြီးဆုံး လူထုဆိုင်ရာ ဘာသာရေး အဖွဲ့အစည်းကြီး နှစ်ခု ဖြစ်သည့် မူဟာမက်ဒီယာ နှင့် နာ့ဒ်လာတူး အူလမာ တို့မှ ကျောထောက်နောက်ခံပြုထားသော  ဒေသခံ ဘာသာရေး ခေါင်းဆောင်များနှင့် အစ္စလာမ် ဘာသာရေးကျောင်းများမှ ဆရာများ၏ ပြန်ဆိုမှု အတိုင်း လိုက်နာကျင့်သုံးသော &quot;ရိုးရာဝါဒ&quot; တို့ ဖြစ်ကြသည်။

[[File:Jakarta Cathedral During Mass.jpg|thumb|left|ဂျကာတာ ကက်သီဒရယ် ဘုရားကျောင်းရှိ လူစုလူဝေး ဝတ်ပြုခြင်း]]
ကက်သလစ်ဝါဒကို ကျွန်းစုများသို့ စတင်သယ်ယူလာခဲ့သည်မှာ ပေါ်တူဂီကုန်သည်များနှင့် ဂျေရှု ဖရန်စစ် ဇေဗီယာ အစရှိသော သာသနာပြုများဖြစ်ကာ ၎င်းတို့သည် ကျွန်းစုသို့ လာရောက်၍ ထောင်နှင့်ချီသော ဒေသခံများကို နှစ်ခြင်းခံပေးခဲ့ကြသည်။{{sfn|Ricklefs|1991|pp=25, 26, 28}}&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.sydneycatholic.org/events/pilgrimageofgrace/about.shtml|title=About St Francis Xavier|publisher=Catholic Archdiocese of Sydney|accessdate=5 July 2018|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121116164225/https://www.sydneycatholic.org/events/pilgrimageofgrace/about.shtml|archivedate=16 November 2012}}&lt;/ref&gt; သို့သော်လည်း ဒတ်ချ်တို့ အနေနှင့် စပိန်ကက်သလစ်တို့၏ အုပ်ချုပ်မှုအား နှစ် ၈၀ တိုင်အောင် တော်လှန်ခဲ့သဖြင့် ဒတ်ချ်အရှေ့အိန္ဒိယ ကုမ္ပဏီမှ ထိုဘာသာအား တားမြစ်ပိတ်ပင်ထားခြင်းနှင့် ဒတ်ချ်တို့အနေနှင့် မနှစ်မြို့သော တုံ့ပြန်မှုများရှိခြင်းတို့ကြောင့် ဘာသာရေးပျံ့နှံ့မှု အတွက် အခက်အခဲများနှင့် ရင်ဆိုင်ခဲ့ရသည်။ ယနေ့ခေတ် ဖလောရက်စ် ကျွန်းနေရာတွင် လာရန်တူကာ တော်ဝင်မင်းဆက်မှ ၁၆ ရာစုခန့်တွင် အရှေ့တောင်အာရှ၏ တစ်ခုတည်းသော ကက်သလစ် နိုင်ငံကို ထူထောင်ခဲ့ပြီး ပထမဆုံးသော ဘုရင်၏ အမည်မှာ လော်ရန်ဇိုဖြစ်သည်။ &lt;ref name=&quot;Larantuka&quot;&gt;{{cite web|url=http://iias.asia/sites/default/files/IIAS_NL47_2425.pdf|title=Raja Lorenzo II: A Catholic kingdom in the Dutch East Indies|author=Barnes, R.H.|publisher=University of Oxford|date=2008|accessdate=20 August 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170820034904/http://iias.asia/sites/default/files/IIAS_NL47_2425.pdf|archivedate=20 August 2017}}&lt;/ref&gt; ပရိုတက်စတင့်ဝါဒမှာမူ ဒတ်ချ်တို့၏ ကိုလိုနီခေတ် အတွင်း ကာလ်ဗီနစ် နှင့် လူသာရီယံတို့၏ သာသာနာပြုလုပ်ငန်းများကြောင့် တည်ရှိခဲ့သည်။.{{sfn|Ricklefs|1991|pp=28, 62}}{{sfn|Vickers|2005|p=22}}&lt;ref&gt;{{cite book|author=Goh, Robbie B.H.|title=Christianity in Southeast Asia|publisher=Institute of Southeast Asian Studies|page=80|isbn=978-981-230-297-7|year=2005}}&lt;/ref&gt; ထိုနှစ်ခုမှာ ထင်ရှားသော ကိုးကွယ်မှုများဖြစ်သော်လည်း အခြားသော ခရစ်ယာန်ဂိုဏ်းခွဲအများအပြားကို အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ အနှံ့အပြားတွင် တွေ့ရသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://reformiert-online.net/weltweit/64_eng.php|title=Indonesia - (Asia)|publisher=Reformed Online|accessdate=5 December 2006|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061205042413/http://reformiert-online.net/weltweit/64_eng.php|archivedate=5 December 2006}}&lt;/ref&gt; ၁၈၆၁ ခုနှစ်တွင် ဂျာမန် လူသာရီယံ သာသနာပြု လူးဝစ် အင်ဝါ နော်မန်ဆန်မှ တည်ထောင်ခဲ့သော ဘာတတ် ပရိုတက်စတင့် ခရစ်ယာန် ဘုရားကျောင်းတော်မှာ အကြီးဆုံး ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;Encyclopedia of Protestantism: 4-volume Set by Hans J. Hillerbrand, chapter on Indonesia, p. 337&lt;/ref&gt;
{{Clear}}

===ပညာရေးနှင့်ကျန်းမာရေး===
[[File:ITB 1.jpg|thumb|right|အနောက်ဂျားဗားရှိ ဘန်ဒေါင်းနည်းပညာ တက္ကသိုလ်]]
အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ ပညာရေးသည် ၁၂ နှစ် အထိ မသင်မနေရ ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://blogs.worldbank.org/education/awakening-indonesia-s-golden-generation-extending-compulsory-education-9-12-years|title=Awakening Indonesia's Golden Generation: Extending Compulsory Education from 9 to 12 Years|author=al-Samarrai, Samer; Cerdan-Infantes, Pedro|publisher=The World Bank Blog|date=9 March 2013|accessdate=10 October 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171010151231/http://blogs.worldbank.org/education/awakening-indonesia-s-golden-generation-extending-compulsory-education-9-12-years|archivedate=10 October 2017}}&lt;/ref&gt; မိဘများ အနေနှင့် အစိုးရမှ ဖွင့်လှစ်၍ ပညာရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှု ဝန်ကြီးဌာန လက်အောက်တွင်ရှိသော ဘာသာရေးနှင့် မဆက်နွယ်သည့် ကျောင်းများကို ရွေးချယ်နိုင် သကဲ့သို့ ဘာသာရေး ဦးစီးဌာနမှ ကြီးကြပ် ကွပ်ကဲသော ပုဂ္ဂလိက သို့မဟုတ် ပုဂ္ဂလိက တစ်ပိုင်း ဘာသာရေးကျောင်း (အထူးသဖြင့် အစ္စလာမ် ဘာသာ) များကိုလည်း ရွေးချယ်နိုင်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.lancaster.ac.uk/jais/volume/docs/vol14/v14_03_tan_047-062.pdf|title=Educative Tradition and Islamic Schools in Indonesia|author=Tan, Charlene|publisher=Nanyang Technological University|date=2014|accessdate=27 March 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160327141040/https://www.lancaster.ac.uk/jais/volume/docs/vol14/v14_03_tan_047-062.pdf|archivedate=27 March 2016}}&lt;/ref&gt; နိုင်ငံတော် သင်ရိုးညွှန်းတမ်း ပေါ်တွင် အခြေမခံသော အင်တာနေရှင်နယ် ကျောင်းများလည်း ရှိသည်။ ကျောင်းတက်ရောက်မှုနှုန်းမှာ မူလတန်းအတွက် ၉၀% (၂၀၁၅) ၊ အထက်တန်းအတွက် ၇၆% နှင့် တက္ကသိုလ် ကောလိပ်အဆင့်အတွက် ၂၄% ဖြစ်သည်။ စာတတ်မြောက်မှုနှုန်းမှာ ၉၅.၂၂ % ဖြစ်ပြီး အစိုးရမှ ဂျီဒီပီ၏ ၃.၅၉% အား ပညာရေးအတွက် သုံးစွဲခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://uis.unesco.org/en/country/ID|title=Indonesia: Education Expenditures|publisher=UNESCO Institute for Statistics|accessdate=21 August 2017}}&lt;/ref&gt; ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် ပြည်နယ် နိုင်ငံပိုင် တက္ကသိုလ် ၁၁၈ ခု ရှိပြီး ပုဂ္ဂလိကပိုင် အဆင်မြင့်ပညာဆိုင်ရာ ကျောင်း ၁,၈၉၀ ခု ရှိသည်။ ၂၀၁၈ ခုနှစ် ကျူအက်စ် ကမ္ဘာ့တက္ကသိုလ် အဆင့်သတ်မှတ်ချက် စာရင်းအရ နိုင်ငံအတွင်း ထိပ်ဆုံးအဆင့် တက္ကသိုလ်များမှာ အင်ဒိုနီးရှားတက္ကသိုလ် (အဆင့် ၂၉၂)၊ ဘန်ဒေါင်း နည်းပညာတက္ကသိုလ် (အဆင့် ၃၅၉) နှင့် ဂတ်ဂျာ မာဒါ တက္ကသိုလ် (အဆင့် ၃၉၁) တို့ ဖြစ်ကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2019|title=QS World University Rankings|publisher=QS Top Universities|accessdate=19 June 2018}}&lt;/ref&gt; ထိုတက္ကသိုလ်အားလုံးမှာ ဂျားဗားကျွန်းပေါ်တွင် တည်ရှိပြီး အန်ဒါလပ် တက္ကသိုလ်တစ်ခုသာ ဂျားဗားပြင်ပရှိ ဦးဆောင်ဦးရွက် တက္ကသိုလ် တစ်ခု ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.gbgindonesia.com/en/education/directory/2015/andalas_university-unand/|title=Andalas University|publisher=Global Business Guide Indonesia|accessdate=8 November 2016|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161108083941/http://www.gbgindonesia.com/en/education/directory/2015/andalas_university-unand/|archivedate=8 November 2016}}&lt;/ref&gt;

၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် အစိုးရ၏ ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ အသုံးစရိတ်သည် ဂျီဒီပီ၏ ၂.၉၈% ရှိပြီး တစ်နှစ်လျှင် ၁၁.၇% တိုးတက်မည်ဟု ခန့်မှန်းကာ ၂၀၂၂ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄၇.၁ ဘီလီယံ အထိ ရောက်ရှိမည်ဟု ခန့်မှန်းသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://healthcareasiamagazine.com/healthcare/news/indonesias-healthcare-spending-balloon-to471b-2022|title=Indonesia's healthcare spending to balloon to$47.1b by 2022|publisher=Healthcare Asia|date=20 April 2018|accessdate=26 August 2018|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180826094828/https://healthcareasiamagazine.com/healthcare/news/indonesias-healthcare-spending-balloon-to471b-2022|archivedate=26 August 2018}}&lt;/ref&gt;နိုင်ငံသားများအား ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် အလုံးစုံ ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု ရရှိစေရန် ရည်ရွယ် စတင်ခဲ့သော နိုင်ငံတော် ကျန်းမာရေး အာမခံ အစီအစဉ်ဖြင့် ကာကွယ်စောင့်ရှောက်မှု ပေးထားသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.thejakartapost.com/news/2014/01/02/birth-indonesia-s-medicare-fasten-your-seatbelts.html|title=Birth of Indonesia’s ‘Medicare’: Fasten your seatbelts|author=Hasbullah Thabrany|publisher=The Jakarta Post|date=2 January 2014|accessdate=26 August 2018|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140110053307/http://www.thejakartapost.com/news/2014/01/02/birth-indonesia-s-medicare-fasten-your-seatbelts.html|archivedate=10 January 2014}}&lt;/ref&gt;ထိုအစီအစဉ်အရ နိုင်ငံသားများသည် အများပြည်သူဆိုင်ရာ ကျန်းမာရေး ဝန်ဆောင်မှု အများအပြားကို ရရှိကြသကဲ့သို့ ထိုအစီအစဉ်သို့ ပါဝင်ပူးပေါင်းသော ပုဂ္ဂလိက အဖွဲ့အစည်းများမှ ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှုများကိုလည်း ရရှိကြသည်။ လတ်တလော ဆယ်စုနှစ်များတွင် ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ ညွှန်းကိန်းများသည် သိသာစွာ တိုးတက်လာခဲ့ပြီး ၁၉၉၀ ခုနှစ်တွင် လူတစ်ဦးချင်း သက်တမ်းမှာ ၆၃ နှစ်ရှိရာမှ ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် ၇၁ နှစ် သို့လည်းကောင်း၊ ကလေးသူငယ် သေဆုံးမှုနှုန်းမှာ ၁၉၉၀ ခုနှစ်တွင် ကလေး ၁,၀၀၀ လျှင် ၈၄ ယောက်မှ ၂၀၁၅ တွင် ကလေး ၁,၀၀၀ လျှင် ၂၇ ယောက်သို့ လည်းကောင်း တိုးတက်လာခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/254716/1/9789290225164-eng.pdf|title=The Republic of Indonesia Health System Review|publisher=Asia Pacific Observatory on Health Systems and Policies|date=2017|accessdate=12 January 2018|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170329065801/http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/254716/1/9789290225164-eng.pdf|archivedate=29 March 2017}}&lt;/ref&gt; သို့သော်လည်း အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် မိခင်နှင့် ကလေးဆိုင်ရာ ကျန်းမာရေး၊ လေထုအရည်အသွေး နိမ့်ကျမှု၊ အာဟာရ ချိုတဲ့မှု၊ ဆေးလိပ်သောက်နှုန်း မြင့်မားမှု နှင့် ကူးစက်ရောဂါများ အစရှိသော ကျန်းမာရေး ဆိုင်ရာ စိန်ခေါ်မှုများကို ကြုံတွေ့နေရဆဲ ဖြစ်သည်။

===ပြဿနာများ===
အင်ဒိုနီးရှား လူဦးရေ၏ ၈၀% သည် ကျွန်းစုများ၏ အနောက်ဘက်ပိုင်းတွင် နေထိုင်ကြပြီး&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://crawford.anu.edu.au/acde/ip/pdf/lpem/2011/Zulfan_2011.pdf|title=Routine Violence in Java, Indonesia: Neo-Malthusian and Social Justice Perspectives|author=Tadjoeddin, Mohammad Zulfan; Chowdury, Anis; Murshed, Syed Mansoob|date=October 2010|accessdate=10 October 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171010152048/https://crawford.anu.edu.au/acde/ip/pdf/lpem/2011/Zulfan_2011.pdf|archivedate=10 October 2017}}&lt;/ref&gt; ၎င်းတို့သည် နိုင်ငံ၏ အခြားအပိုင်းများနှင့် ယှဉ်လျှင် တိုးတက်မှုနှေးကွေးသည်။ ထို့အတွက်ကြောင့် လူဦးရေသိပ်သည်းသော ကျွန်းများနှင့် စီးပွားရေး ဗဟိုဌာနများ (ဆူမတြာ နှင့် ဂျားဗား) သည် လူဦးရေ ကျဲပါးပြီး အခွင့်အလမ်းမရှိသော ဒေသများ (မာလူကူး နှင့် ပါပူးအား) နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ချမ်းသာကြွယ်ဝမှု၊ အလုပ်လက်မဲ့နှုန်း နှင့် ကျန်းမာရေးတို့တွင် ကွာခြားမှု များစွာ ရှိသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://papuaweb.org/dlib/s123/upton/_phd.pdf|title=The impact of migration on the people of Papua, Indonesia: A historical demographic analysis|author=Upton, Stuart|publisher=University of New South Wales|date=January 2009|accessdate=10 May 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170510073548/http://papuaweb.org/dlib/s123/upton/_phd.pdf|archivedate=10 May 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.worldbank.org/en/news/feature/2015/12/08/indonesia-rising-divide|title=Indonesia's Rising Divide|publisher=World Bank|date=7 December 2015|accessdate=14 December 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161214162710/http://www.worldbank.org/en/news/feature/2015/12/08/indonesia-rising-divide|archivedate=14 December 2016}}&lt;/ref&gt; ကိုလိုနီခေတ်မှ အစပြုခဲ့သော လူမျိုးရေးမုန်းတီးမှု အထူးသဖြင့် အင်ဒိုနီးရှားတရုတ်လူမျိုးတို့ အပေါ်တွင် ရှိသော လူမျိုးရေးမုန်းတီးမှုသည် ယနေ့တိုင်အောင် ရှိနေသေးသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.justice.gov/sites/default/files/eoir/legacy/2013/11/07/IDN103410.E.pdf|title=Indonesia: The population of Chinese Indonesians and Chinese Christians in the Sulawesi provinces and the cities of Medan and Banda Aceh; incidents of violence and state protection available|publisher=Immigration and Refugee Board of Canada|date=17 March 2010|accessdate=10 October 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171010151231/https://www.justice.gov/sites/default/files/eoir/legacy/2013/11/07/IDN103410.E.pdf|archivedate=10 October 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal|author=Setijadi, Charlotte|title=Ethnic Chinese in Contemporary Indonesia: Changing Identity Politics and the Paradox of Sinification|journal=ISEAS Perspective|date=17 March 2016|volume=12|issue=2016|issn=2335-6677}}&lt;/ref&gt; ဘာသာရေးနှင့်ဆိုင်သော ဆတ်ဆတ်ထိ မခံမှုမှာ နိုင်ငံအတွင်းရှိ လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ စရိုက်လက္ခဏာအဖြစ် ကြာမြင့်စွာကတည်းကပင် ရှိခဲ့သည်။ ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် ဂျကာတာ၏ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူး တရုတ်လူမျိုး ခရစ်ယာန်ဘာသာကိုးကွယ်သူ ဘာဆူကီ တာဟာဂျာ ပါနာမား အား ဘာသာရေးစော်ကားမှုဖြင့် အပြစ်ရှိကြောင်း ထင်ရှားသဖြင့် တရားရုံးမှ ထောင်ဒဏ် ၂ နှစ် ချမှတ်ခဲ့သည်။ &lt;ref name=&quot;intolerance&quot;/&gt; လိင်တူချစ်သူကိစ္စများသည်လည်း အင်ဒိုနီးရှားတွင် လတ်တလော အာရုံစိုက်စရာ ကိစ္စတစ်ခု ဖြစ်လာနေသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/01/27/dispatches-lgbt-backlash-indonesia|title=Dispatches: LGBT Backlash in Indonesia|author=Knight, Kyle|publisher=Human Rights Watch|date=27 January 2016|accessdate=31 January 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170131085818/https://www.hrw.org/news/2016/01/27/dispatches-lgbt-backlash-indonesia|archivedate=31 January 2017}}&lt;/ref&gt; လိင်တူချစ်သူကိစ္စသည် နိုင်ငံ၏ နေရာအတော်များများတွင် တရားဝင် ဖြစ်သော်လည်း အာချေး နှင့် တောင်ဆူမတ်တြာတွင် တရားမဝင်ပေ။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-39945651|title=Indonesia's Aceh: Two gay men sentenced to 85 lashes|publisher=BBC|date=17 May 2017|accessdate=7 April 2018|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170823035156/http://www.bbc.com/news/world-asia-39945651|archivedate=23 August 2017}}&lt;/ref&gt; လိင်တူချစ်သူများနှင့် ၎င်းတို့အတွက် အခွင့်အရေး လှုပ်ရှားသူများသည် ပြင်းထန်သော ဆန့်ကျင်မှု၊ ခြိမ်းခြောက်မှုနှင့် ခွဲခြားဆက်ဆံမှုများ ခံကြရပြီး အချို့ကိစ္စများတွင် အာဏာပိုင်များကိုယ်တိုင် ပါဝင်ပတ်သက်လျက် ရှိသည်။ &lt;ref name=&quot;intolerance&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.abc.net.au/news/2018-02-07/indonesia-intolerance-making-inroads-un-human-rights-chief-warns/9406554|title=UN rights chief warns 'intolerance' and political extremism making inroads in Indonesia|author=Harvey, Adam|publisher=ABC News|date=7 February 2018|accessdate=21 April 2018|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180210225538/http://www.abc.net.au/news/2018-02-07/indonesia-intolerance-making-inroads-un-human-rights-chief-warns/9406554|archivedate=10 February 2018}}&lt;/ref&gt;

== ယဉ်ကျေးမှု ==
[[File:BilanSina1.jpg|thumb|ဖလောရက်စ်ကျွန်း ဝါတူဘလာပီရှိ ကချေသည်များကို ရိုးရာဝတ်စုံများဖြင့် တွေ့ရပုံ]]
အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် ယဉ်ကျေးမှုမျိုးစုံ၊ ဘာသာစကားမျိုးစုံနှင့် လူမျိုးပေါင်းစုံ ရှိသော လူ့အဖွဲ့အစည်းဖြစ်သည်။ &lt;ref name=&quot;Expat&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;ethnologue&quot;/&gt;  လူမျိုးစု တစ်ခုတိုင်းစီတွင် ၎င်းတို့၏ ကိုယ်ပိုင် ထုံးတမ်းစဉ်လာများ၊ အနုပညာများ၊ ဟင်းလျာများ၊ ရိုးရာဝတ်စုံများ နှင့် ဘာသာစကားတို့ ရှိသည်။&lt;ref name=&quot;demografi.bps.go.id&quot;&gt;{{cite web|url=http://demografi.bps.go.id/phpFileTree/bahan/kumpulan_tugas_mobilitas_pak_chotib/Kelompok_1/Referensi/Jill_Forshee_Culture_and_Customs_of_Indonesia_Culture_and_Customs_of_Asia__2006.pdf|title=Culture and Customs of Indonesia|author=Jill Forshee|publisher=Greenwood Press|date=2006|accessdate=10 October 2017|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171010152700/http://demografi.bps.go.id/phpFileTree/bahan/kumpulan_tugas_mobilitas_pak_chotib/Kelompok_1/Referensi/Jill_Forshee_Culture_and_Customs_of_Indonesia_Culture_and_Customs_of_Asia__2006.pdf|archivedate=10 October 2017}}&lt;/ref&gt; ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ စရိုက်လက္ခဏာတို့သည် ရာစုနှစ်ပေါင်းများစွာ အတွင်း တိုးတက်လာခဲ့ပြီး အိန္ဒိယ၊ အာရပ်၊ တရုတ်နှင့် ဥရောပတို့မှ မြစ်ဖျားခံသော ယဉ်ကျေးမှုတို့၏ လွှမ်းမိုးခြင်းကို ခံရပြီး ထို့အတွက်ကြောင့် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ ရိုးရာများမှာ ဟိန္ဒူဘာသာ၊ ဗုဒ္ဓဘာသာ၊ ကွန်ဖြူးရှပ်ဘာသာ၊ အစ္စလာမ်ဘာသာ နှင့် ခရစ်ယာန်ဘာသာ အပါအဝင် ဘာသာတရားပေါင်း မြောက်များစွာ၏ လွှမ်းမိုးမှုမှ များစွာ သက်ရောက်မှု ရှိသည်။ &lt;ref&gt;{{cite encyclopedia|author=Henley, David|title=The Wiley Blackwell Encyclopedia of Race, Ethnicity, and Nationalism|date=2015|url=http://onlinelibrary.wiley.com/resolve/doi?DOI=10.1002/9781118663202.wberen460|encyclopedia=The Wiley Blackwell Encyclopedia of Race, Ethnicity, and Nationalism|pages=1–7|publisher=John Wiley &amp; Sons, Inc.|doi=10.1002/9781118663202.wberen460|chapter=Indonesia|isbn=9781118663202}}&lt;/ref&gt;ရလဒ်အနေနှင့် ရှုပ်ထွေးပြီး သီးသန့်ဖြစ်သော ယဉ်ကျေးမှု အရောအနှော ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့ကာ မူလပထမ ဒေသရင်း ယဉ်ကျေးမှုတို့မှ ကွဲပြားခြားနားသွားသည်။ အင်ဒိုနီးရှားသည် လက်ရှိတွင် ယူနက်စကို၏ အကောင်အထည် ပြ၍မရသော ယဉ်ကျေးမှု အမွေအနှစ် စာရင်းတွင် ၉ ခု ပါဝင်လျက် ရှိပြီး ၎င်းတို့တွင် ဝါရန်ရုပ်သေးပြဇာတ်၊ ကရစ်ဓား၊ ပါတိတ်၊ အင်ဒိုနီးရှား ပါတိတ် ဖန်တီးရန်လိုအပ်သော ပညာရေးနှင့် သင်ကြားရေး၊ အန်ကလောင်း တူရိယာ၊ ဆာမန် အက၊ နိုကန်အိတ် နှင့် ဘာလီအက၏ မျိုးကွဲ ၃ မျိုးတို့ ပါဝင်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://ich.unesco.org/en/state/indonesia-ID?info=elements-on-the-lists|title=Indonesia - Intangible heritage, cultural sector|publisher=UNESCO|accessdate=21 December 2017}}&lt;/ref&gt;

===အနုပညာနှင့် ဗိသုကာပညာ===
[[File:Balinese Cockfighting.jpg|thumb|left|ကြက်တိုက်နေပုံကို ဖော်ပြထားသော ရိုးရာဘာလီပန်းချီကား]]
အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ အနုပညာတွင် ရာစုနှစ်များစွာအား ဖြတ်သန်းထွန်းကားလာသော သက်တမ်းရင့် အနုပညာနှင့် လတ်တလော ဖော်ထုတ်ခဲ့ကြသော ခေတ်ပြိုင်အနုပညာတို့ ပါဝင်သည်။ ဒေသတွင်း အရင်းခံ အနုပညာများကို မကြာခဏ ဆိုသလို တွေ့ရလေ့ရှိသော်လည်း အင်ဒိုနီးရှား အနုပညာသည် နိုင်ငံရပ်ခြားမှ လွှမ်းမိုးမှုများ ပါဝင်စီးဆင်းလျက် ရှိပြီး အထူးသဖြင့် အိန္ဒိယ၊ အာရပ်ကမ္ဘာ၊ တရုတ် နှင့် ဥရောပတို့မှ လွှမ်းမိုးမှုများပါဝင်သည်။ ရာစုနှစ်ပေါင်းများစွာ ဆက်သွယ်မှု နှင့် ထိတွေ့မှုတို့ကြောင့်ဖြစ်သလို မကြာခဏဆိုသလိုပင် ကုန်သွယ်မှု၏ တွန်းအားလည်း ပါဝင်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.expat.or.id/info/artshandicrafts-indonesia.html|title=Indonesian Arts and Crafts|publisher=Living in Indonesia: A site for expats|accessdate=27 December 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161227203136/http://www.expat.or.id/info/artshandicrafts-indonesia.html|archivedate=27 December 2016}}&lt;/ref&gt; ပန်းချီအနုပညာသည် ဘာလီတွင် ထွန်းကားပြီး ဘာလီကျွန်းသားများမှာ ၎င်းတို့၏ အနုပညာမြောက်မှု အတွက် ကျော်ကြားသည်။ &lt;ref name=&quot;BaliPaint&quot;&gt;{{cite web|url=http://aclhs-web-pro-1.ucc.usyd.edu.au/HEURIST_FILESTORE/balipaintings/Forgecataloguesinglefile.pdf|title=Balinese Traditional Paintings|author=Forge, Anthony|publisher=The Australian Museum|date=1978|accessdate=20 December 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161220200212/http://aclhs-web-pro-1.ucc.usyd.edu.au/HEURIST_FILESTORE/balipaintings/Forgecataloguesinglefile.pdf|archivedate=20 December 2016}}&lt;/ref&gt;၎င်းတို့၏ ပန်းချီ ယဉ်ကျေးမှုသည် ဂန္ထဝင် ကာမာဆန် နှင့် ဝါယံ စတိုင်လ် သရုပ်ဖော် ပုံပြောခြင်း တို့မှ အစပြုခဲ့ပြီး အရှေ့ဂျားဗားရှိ ကန်ဒီခေါ် ဘာသာရေးဆိုင်ရာ ဘုရားပုထိုးများတွင် တွေ့ရသော သရုပ်ဖော်အနုပညာမှ ဆင့်ပွားထားခြင်း ဖြစ်သည်။&lt;ref name=&quot;BaliPaint&quot;/&gt; ထိုပန်းချီများသည် အလွန်တက်ကြွလှုပ်ရှားရှိနေသော်လည်း အသေးစိတ် ရှုပ်ထွေးသော အနုပညာဖြစ်ကာ အပူပိုင်းပုံစံရှိသော ဘာရော့ခ်ရိုးရာပန်းချီနှင့် ဆင်တူသည်။ &lt;ref name=&quot;BaliPaint&quot;/&gt;

အင်ဒိုနီးရှားတွင် ဧရာမကျောက်တုံးပန်းပုများကို နေရာအချို့၌ ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://indonesia.gr/indonesian-culture-arts-and-traditions/|title=Indonesian Culture; Arts and Tradition|publisher=Embassy of Indonesia, Athens|date=30 September 2010|accessdate=26 December 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161226171504/http://indonesia.gr/indonesian-culture-arts-and-traditions/|archivedate=26 December 2016}}&lt;/ref&gt; နောက်ဆက်တွဲအနေနှင့် လူမျိုးစု အနုပညာများမှာ နိုင်အပ်စ်လူမျိုး၊ ဘာတတ်လူမျိုး၊ အက်စမတ်လူမျိုး၊ ဒါယတ်လူမျိုးနှင့် တိုရာဂျာလူမျိုးတို့၏ ယဉ်ကျေးမှုများအတွင်း ဖွံ့ဖြိုးထွန်းကားခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://indonesia.gr/indonesian-culture-arts-and-traditions/|title=Indonesian Culture; Arts and Tradition|publisher=Embassy of Indonesia, Athens|date=30 September 2010|accessdate=26 December 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161226171504/http://indonesia.gr/indonesian-culture-arts-and-traditions/|archivedate=26 December 2016}}&lt;/ref&gt; ထိုလူမျိုးစုများ အတွင်း ပန်းပုထုရန် အတွက် သစ်သားနှင့် ကျောက်တုံးတို့ကို အမြဲဆိုသလိုပင် အသုံးပြုလေ့ ရှိကြသည်။ ၈ ရာစုနှင့် ၁၅ ရာစု အတွင်းတွင် ဂျာဗား ယဉ်ကျေးမှုလောကသည် အသေးစိတ်သော ကျောက်တုံးပန်းပုထုခြင်း နှင့် ဗိသုကာပညာတို့တွင် တိုးတက်ထွန်းကားလာခဲ့ပြီး ဟိန္ဒူ-ဗုဒ္ဓဘာသာ ဒါမစ် ယဉ်ကျေးမှုလောက၏ လွှမ်းမိုးမှုများလည်း ပါဝင်သည်။ [[ဗောရောဗုဓော]] ဘုရား နှင့် ပရမ်ဘာနမ် တို့သည် ထိုအနုပညာအတွက် ထင်ရှားသော ဥပမာများ ဖြစ်ကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://whc.unesco.org/en/list/592|title=Borobudur Temple Compounds|publisher=UNESCO World Heritage Centre|accessdate=10 October 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171010150711/http://whc.unesco.org/en/list/592|archivedate=10 October 2017}}&lt;/ref&gt;

[[File:Traditional Toraja House.JPG|thumb|တိုရာဂျန်ရွာ တစ်ခုရှိ တောင်ကိုနန်အိမ်များရှိသော လမ်းတစ်လမ်း]]
အနုပညာကဲ့သို့ပင် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ ဗိသုကာပညာသည်လည်း နိုင်ငံရပ်ခြားမှ လွှမ်းမိုးမှုများ ပါဝင်နေ၍ ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ အပြောင်းအလဲများဖြစ်ပေါ်စေပြီး အဆောက်အဦးများ၏ စတိုင်လ်နှင့် နည်းစနစ်တို့ပေါ်တွင် သက်ရောက်မှုများ ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ အထင်ရှားဆုံး လွှမ်းမိုးမှုမှာ အစဉ်အဆက်အားဖြင့် အိန္ဒိယတို့၏ ယဉ်ကျေးမှုဖြစ်သော်လည်း တရုတ်၊ အာရပ် နှင့် ဥရောပတို့၏ လွှမ်းမိုးမှုမှာလည်း အရေးပါသည်။ ရိုးရာ လက်သမားပညာ၊ ပန်းရန်ပညာ၊ ကျောက်ဆစ် နှင့် သစ်သား ထွင်းထုခြင်း နည်းစနစ် နှင့် တန်ဆာဆင်မှုများမှာ ရိုးရာနည်းဖြင့် တည်ဆောက်ထားသော ဗိသုကာပညာများ တွင် အများအပြား ပေါ်ထွန်းလာခဲ့ပြီး ရိုးရာအိမ်စတိုင် အများအပြား ထွန်းကားလာခဲ့သည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ အတွင်းရှိ လူမျိုးစု အမျိုးမျိုး တို့၏ ရိုးရာအိမ်များနှင့် အခြေချ နေထိုင်မှုများမှာ အလွန်အမင်း ကွဲပြားခြားနားပြီး လူမျိုးစုတစ်ခုချင်းစီတွင် သီးသန့် သမိုင်းကြောင်း ရှိခဲ့သည်။ ထိုအိမ်များသည် ကျေးရွာတစ်ခုအဖြစ်ပေါင်းစုနေစေသော ဓလေ့ထုံးတမ်းများ၊ လူမှုဆက်ဆံရေးများ၊ ရိုးရာဥပဒေများ နှင့် ဘာသာတရားများ စုစည်းနေသော ကွန်ယက်၏ ဗဟိုချက်မပင် ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite book|title=Indonesian Houses: Tradition and Transformation in Vernacular Architecture|editor1=Reimar Schefold|editor2=P. Nas|editor3=Gaudenz Domenig|page=5|publisher=NUS Press|year=2004|isbn=978-9971-69-292-6|url=https://books.google.com/?id=Oup15S3lTDAC}}&lt;/ref&gt;ဥပမာအားဖြင့် တိုရာဂျာ တို့၏ တောင်ကိုနန်အိမ်များ၊ မိနန်ကာဘောင်း တို့၏ ရူးမားဂါဒန် စံအိမ်များ နှင့် ရန်ကျန်း စပါးကျီများ၊ ဂျော့ဂလိုစတိုင်လ် အမိုးများ ပါဝင်သော ဂျားဗားစတိုင်လ် ပန်ဒိုပို မဏ္ဍပ်များ၊ ဒါရပ်လူမျိုးတို့၏ အိမ်ရှည်များ၊ အမျိုးမျိုးသော မလေးအိမ် များ၊ ဘာလီအိမ်များ နှင့် ပုထိုးများ အပြင် စတိုင်လ် အမျိုးမျိုးရှိသော စပါးကျီများ ပါဝင်သည်။


===ဂီတနှင့်အက===
{{multiple image|align=left|perrow=2|total_width=275
|image1=Gamelan Player 1.JPG
|image2=Angklung-arumba.jpg
|image3=Tari Pendet.jpg
|image4=Jaipongan Bunga Tanjung 02.jpg
|footer=အင်ဒိုနီးရှား ဂီတနှင့် အက။ ထိပ်ဆုံးမှစ၍ လက်ယာရစ်။ ဂါမီလန်းတူရိယာ တီးခတ်နေသူ၊ အန်းကလုံး တူရိယာ၊ ဆူဒါးနိစ်တို့၏ ဂျိုင်းပုံဂန် မိုဂျန် ပရီယန်ဂန် အက၊ ဘာလီတို့၏ ပန်ဒတ် အက}}
အင်ဒိုနီးရှား၏ ဂီတသည် သမိုင်းမှတ်တမ်းများ မရှိခင် အချိန်ကပင် ရှိခဲ့သည်။ အမျိုးမျိုးသော ရှေးဦးမူလနေ လူမျိုးစုတို့သည် ၎င်းတို့၏ ရိုးရာဓလေ့များတွင် တူရိယာပစ္စည်းများနှင့် တွဲဖက်သီဆိုရသော ရွတ်ဖတ်မှု နှင့် တေးသီချင်းများကို ထည့်သွင်းထားခဲ့သည်။ အင်ဒိုနီးရှားရိုးရာ တူရိယာများအား ဥပမာ အနေနှင့် ပြရမည် ဆိုပါက အန်းကလောင်း ခေါ် ဝါးဆစ်ဝိုင်း၊ ကာဆာပီ ဆူလင်း ခေါ် ရိုးရာမိကျောင်း တူရိယာ နှင့် ပုလွေ တွဲဖက် တီးမှုတ်မှု၊ ဆီတာရန် ဂီတ၊ မောင်း၊ ဂါးမီလန်း ခေါ် ကြေးမောင်းဝိုင်း၊ ဒီဂေါင်း၊ ကီဗျာမောင်း၊ ဘန်ဘောင်း၊ တာလန်ပေါင်း၊ ကူလင်တန် နှင့် ဆဆန်ဒိုတို့ ပါဝင်သည်။ အင်ဒိုနီးရှားတွင် ဂီတ အမျိုးအစား အမျိုးမျိုး ကွဲပြားနေမှုမှာ အင်ဒိုနီးရှား ပြည်သူတို့၏ ဂီတပိုင်းဆိုင်ရာ ဆန်းသစ်တီထွင်မှုနှင့် နောက်ဆက်တွဲပါလာသည့် နိုင်ငံခြား လွှမ်းမိုးမှုများ နှင့် ယဉ်ကျေးမှုချင်း ထိတွေ့ခြင်းတို့ကြောင့် ဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့တွင် အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသမှ ဂမ်းဘတ်စ် နှင့် ကာဆီဒါ &lt;ref&gt;{{cite book|editor-last=Harnish|editor1-first=David|editor2-last=Rasmussen|editor2-first=Anne|year=2011|title=Divine Inspirations: Music and Islam in Indonesia|publisher=Oxford University Press}}&lt;/ref&gt;၊ ပေါ်တူဂီမှ ကီရောင်ကောင်း&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.thejakartapost.com/news/2011/06/15/%E2%80%98keroncong%E2%80%99-freedom-music-portuguese-descendants.html|title='Keroncong': Freedom music from Portuguese descendants|publisher=The Jakarta Post|date=16 June 2011|accessdate=23 September 2015|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150923061057/http://www.thejakartapost.com/news/2011/06/15/%E2%80%98keroncong%E2%80%99-freedom-music-portuguese-descendants.html|archivedate=23 September 2015}}&lt;/ref&gt; နှင့် အင်ဒိုနီးရှားတွင် ရေပန်းအစားဆုံးဖြစ်ပြီး ဟိန္ဒီ နှင့် မလေးသံစုံတီးဝိုင်းတို့မှ လွှမ်းမိုးမှုများ ပါဝင်နေသာ ဒန်ဒတ် ဂီတ တို့ ဖြစ်ကြသည်။ &lt;ref&gt;{{cite book|author-link=Ariel Heryanto|author=Heryanto, Ariel|year=2008|title=Popular Culture in Indonesia: Fluid Identities in Post-Authoritarian Politics|publisher=Routledge}}&lt;/ref&gt; ယနေ့တွင် အင်ဒိုနီးရှား ဂီတလုပ်ငန်းသည် နိုင်ငံအဝှမ်း ရေပန်းစားရုံမျှသာ မကဘဲ ဒေသတွင်း ယဉ်ကျေးမှုတူညီသည့် အပြင် အင်ဒိုနီးရှား ဘာသာစကား နှင့် မလေးဘာသာစကားတို့မှာ ဆင်တူသဖြင့် မလေးရှား၊ စင်ကာပူနှင့် ဘရူနိုင်း နိုင်ငံတို့တွင်လည်း ထင်ရှားကျော်ကြားသည်။

နိုင်ငံ၏ ရှုပ်ထွေးလှသော သမိုင်းကြောင်းကြောင့် အင်ဒိုနီးရှားတွင် အကပုံစံအမျိုးမျိုး ကွဲပြားသည်။ နိုင်ငံအတွင်း မူလပထမ အကအမျိုးအစား ၃,၀၀၀ ကျော် ရှိသည်။ ပညာရှင်များက ထိုအကများသည် ရိုးရာဓလေ့ထုံးတမ်းများ နှင့် ဘာသာရေးဆိုင်ရာ ပူဇော်မှုများမှ စတင်ခဲ့သည်ဟု ယုံကြည်ထားကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://indonesia-tourism.com/general/theatre.html|title=Indonesia Tourism : The Dance and Theater in the Archipelago|publisher=Indonesia Tourism|accessdate=24 November 2010|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101124083455/http://indonesia-tourism.com/general/theatre.html|archivedate=24 November 2010}}&lt;/ref&gt; ထိုအကများတွင် စစ်ပွဲအက၊ စုန်းကုဆရာဝန် အက နှင့် မိုးခေါ်အကတို့ အပြင် ဟူဒေါက် ကဲ့သို့သော စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးနှင့်သက်ဆိုင်သော ဓလေ့ထုံးတမ်း များ ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံအတွင်း အကများကို ခေတ် ၃ ခေတ်မှ လွှမ်းမိုးခဲ့ပြီး ၎င်းတို့မှာ သမိုင်းမတင်မီခေတ် နှင့် လူမျိုးစုခေတ်၊ ဟိန္ဒူ-ဗုဒ္ဓဘာသာခေတ်၊ အစ္စလာမ်ခေတ် တို့ ဖြစ်ကြသည်။ လတ်တလော အချိန်များတွင် ခေတ်ပေါ်အကများကိုလည်း ပွဲလမ်းသဘင်များတွင် ကခုန်ကြပြီး ဂီတဖျော်ဖြေပွဲ များနှင့် ဖျော်ဖြေဧည့်ခံပွဲကဲ့သို့သော ပွဲများတွင် ကခုန်ကြခြင်း ဖြစ်သည်။ အနောက်တိုင်းယဉ်ကျေးမှု၏ လွှမ်းမိုးခြင်းကြောင့် အင်ဒိုနီးရှားလူငယ်များကြားတွင် မြို့ပြလူငယ် အကများဖြစ်သော လမ်းမပေါ်တွင် ကခုန်ခြင်းများ ခေတ်စားလာခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ရိုးရာအကများဖြစ်သော ဂျားဗားအက၊ ဆူဒါးနိစ်အက၊ မိနန်အက၊ ဘာလီအက နှင့် ဆာမန် အကတို့ကိုလည်း လှုပ်ရှားတက်ကြွနေသော ရိုးရာ ယဉ်ကျေးမှုအဖြစ် ဆက်လက်ကခုန်ဆဲဖြစ်သည်။ 
{{clear}}

===အဝတ်အစား===
[[File:COLLECTIE TROPENMUSEUM Katoenen wikkelrok met geometrisch patroon TMnr 5713-2.jpg|thumb|left|200px|အင်ဒိုနီးရှား ပါတိတ်]]
အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင် နိုင်ငံ၏ ရှည်လျား ရှုပ်ထွေးပြီး ယဉ်ကျေးမှုထွန်းကားသည့် သမိုင်းကြောင်းကြောင့်  အမျိုးမျိုးသော စတိုင်လ်ရှိသည့် အဝတ်အစားများ ရှိသည်။ ၎င်း၏ အမျိုးသားဝတ်စုံသည် ဒေသရင်းနေ ယဉ်ကျေးမှု နှင့် ရိုးရာ အဝတ်အစားဆိုင်ရာ ယဉ်ကျေးမှုမှ ပြောင်းလဲပေါ်ပေါက်လာခြင်း ဖြစ်သည်။ ဂျားဗားကျွန်းသည် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှု ဆိုင်ရာ အချက်အချာနေရာ ဖြစ်လာသည့် အချိန်မှစ၍ ဂျားဗား ပါတိတ် နှင့် ကီဘာရာ&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://news.xinhuanet.com/english2010/indepth/2011-11/16/c_131249994.htm|title=Cultural feast at ASEAN Fair|author=Ziyi, Xia|publisher=Xinhua|date=16 November 2011|accessdate=|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111219173602/http://news.xinhuanet.com/english2010/indepth/2011-11/16/c_131249994.htm|archivedate=19 December 2011}}&lt;/ref&gt; တို့သည် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ လူသိအများဆုံး အမျိုးသား ဝတ်စုံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ထိုဝတ်စုံမှာ မူလက ဂျားဗားတို့နှင့်သာ သက်ဆိုင်သည် မဟုတ်ပဲ ဆူဒါးနိစ် နှင့် ဘာလီ တို့နှင့်လည်း ပတ်သက်လျက် ရှိသည်။ &lt;ref name=&quot;ReferenceA&quot;&gt;Jill Forshee, ''Culture and customs of Indonesia'', Greenwood Publishing Group: 2006: {{ISBN|0-313-33339-4}}. 237 pages&lt;/ref&gt; ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် ပါတိတ်အား ယူနက်စကိုမှ လူသားတို့၏ ပါးစပ်နှင့် လက်ဆုပ်လက်ကိုင်ပြ၍မရသော အမွေအနှစ်တို့၏ အကောင်းမွန်ဆုံးအရာ တစ်ခု အဖြစ် အသိအမှတ်ပြုခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://ich.unesco.org/en/RL/indonesian-batik-00170|title=Indonesian Batik|publisher=UNESCO|date=2009|accessdate=12 October 2014}}&lt;/ref&gt;

နိုင်ငံအတွင်းရှိ ပြည်နယ်တစ်ခုချင်းစီတွင် ၎င်းတို့၏ ရိုးရာဝတ်စုံ သီးသန့် ရှိပြီး &lt;ref name=&quot;demografi.bps.go.id&quot;/&gt;  မြောက်ဆူမတ်တြာမှ ဘာတတ်တို့၏ အူလော့စ် ဝတ်စုံ၊ ဆူမတ်တြာမှ မလေး နှင့် မင်းနန်ကာဘောင်းတို့၏ ဆောင်းကက်၊ လုံဘောက်ရှိ ဆာဆက်တို့၏ အီကက်တို့ ဖြစ်ကြသည်။ အမျိုးသားဝတ်စုံများကို ရိုးရာ လက်ထပ်ပွဲများနှင့် အမှန်အကန်ကျင်းပသော ပွဲလမ်းသဘင်များတွင် ဝတ်ဆင်ကြပြီး ထိုပွဲများတွင် ဒေသဆိုင်ရာ ဝတ်စုံများကို ရိုးရာဝတ်စုံမှ ယနေ့ခေတ် ဝတ်စုံအထိ ထင်ရှားရှင်းလင်းစွာ မြင်နိုင်သည့် အပြင် အစိုးရ နှင့် တရားဝင်ပွဲများတွင်လည်း &lt;ref name=&quot;ReferenceA&quot;/&gt;သံအမတ်များ၊ သမ္မတ နှင့် သမ္မတကတော်တို့မှ အမျိုးသားဝတ်စုံ ဝတ်ဆင်ကြသည်ကို ထင်ရှားစွာ မြင်နိုင်သည်။

===အစားအစာများ===
[[File:Nasi ramas rendang.JPG|thumb|right|နာဆီ ပါဒန် အား ရန်ဒန်း ၊ ဂူလိုင်း နှင့် ဟင်းသီးဟင်းရွက် တို့ထည့်ထားပုံ]]
အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ အစားအစာသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အမျိုးမျိုး အပေါင်းစပ်ဆုံး၊ အလှုပ်ရှားဆုံး နှင့် အရောင်အစုံဆုံး ဟင်းလျာများဖြစ်ကာ အရသာပြင်းပြင်းများဖြင့် ပြည့်နှက်နေသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.sbs.com.au/food/article/2008/07/01/about-indonesian-food|title=About Indonesian food|publisher=Special Broadcasting Service|date=13 May 2015|accessdate=21 May 2015|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150521014618/https://www.sbs.com.au/food/article/2008/07/01/about-indonesian-food|archivedate=21 May 2015}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Tumpeng&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.thejakartapost.com/news/2014/02/10/celebratory-rice-cone-dish-represent-archipelago.html|title=Celebratory rice cone dish to represent the archipelago|author=Natahadibrata, Nadya|publisher=The Jakarta Post|date=10 February 2014|accessdate=14 July 2014|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140714213059/http://www.thejakartapost.com/news/2014/02/10/celebratory-rice-cone-dish-represent-archipelago.html|archivedate=14 July 2014}}&lt;/ref&gt;ဒေသခံ အစားအစာများ အများအပြားရှိပြီး အများစုမှာ ဒေသခံ ယဉ်ကျေးမှု နှင့် တရုတ်၊ဥရောပ၊အရှေ့အလယ်ပိုင်း နှင့် အိန္ဒိယ အစရှိသော နိုင်ငံခြား လွှမ်းမိုးမှုများ ပါဝင်ရောစပ်နေသည်။ &lt;ref&gt;{{cite book|author=Witton, Patrick|title=World Food: Indonesia|url=https://archive.org/details/indonesia0000witt|publisher=[[Lonely Planet]]|year=2002|location=Melbourne|isbn=978-1-74059-009-9}}&lt;/ref&gt; ထမင်းသည် အဓိက စားစရာဖြစ်ပြီး အသားနှင့် ဟင်းသီးဟင်းရွက်များ ပါဝင်သော ဟင်းရံများနှင့် တွဲဖက်စားသောက်ကြသည်။ အဓိကပါဝင်သော ဟင်းချက်စရာများမှာ ဟင်းခတ်အမွှေးအကြိုင်များ (အထူးသဖြင့် ငရုတ်သီး)၊ အုန်းနို့၊ ငါး နှင့် ကြက်သားတို့ ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;Compared to the infused flavors of Vietnamese and Thai food, flavors in Indonesia are kept relatively separate, simple and substantial. {{cite book|author=Brissendon, Rosemary|title=South East Asian Food|publisher=Hardie Grant Books|year=2003|location=Melbourne|isbn=978-1-74066-013-6}}&lt;/ref&gt;

ထင်ရှားသော အစားအစာများဖြစ်သော နာဆီဂိုရင်း၊ ဂါဒိုး-ဂါဒိုး၊ ဆာတေး နှင့် ဆိုတို တို့ကို နိုင်ငံအနှံ့အပြားတွင် တွေ့ရပြီး အမျိုးသား ဟင်းလျာများဟု ယူဆကြသည်။ သို့သော်လည်း ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်း ဝန်ကြီးဌာနမှ ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် တန်ပန်း အား အမျိုးသားဟင်းလျာ အဖြစ်ရွေးချယ်ခဲ့ပြီး ထိုဟင်းလျာတွင် အမျိုးမျိုးသော ဟင်းချက်သည့် ရိုးရာပေါင်းစုံ ရောစပ်ပါဝင်နေသည်ဟု ဖော်ပြထားခဲ့သည်။ &lt;ref name=&quot;Tumpeng&quot;/&gt; အခြား ရေပန်းစားသော အစားအစာတစ်ခုမှာ ရန်ဒန်း ဖြစ်ပြီး ဒန်ဒန်း နှင့် ဂူလိုင်းတို့ကဲ့သို့သော ပဒန်းအစားအစာတစ်မျိုး ဖြစ်သည်။ ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် စီအင်န်အင်န် သတင်းဌာန၏ ခရီးသွား စာဖတ်သူများ၏ ရွေးချယ်မှုမှ ရန်ဒန်းအား ကမ္ဘာပေါ်တွင် အရသာ အရှိဆုံး အစားအစာ အဖြစ်ရွေးချယ်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://edition.cnn.com/travel/article/world-best-foods-readers-choice/index.html|title=Your pick: World's 50 best foods|author=Cheung, Tim|publisher=CNN Travel|date=12 July 2017|accessdate=11 October 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171011072505/http://edition.cnn.com/travel/article/world-best-foods-readers-choice/index.html|archivedate=11 October 2017}}&lt;/ref&gt; အခြားသော အချဉ်ဖောက်ထားသည့် အစားအစာ တစ်မျိုးမှာ အွန်ကွန်း ဖြစ်ပြီး တန်ပေး နှင့် အလားသဏ္ဍန်တူသော်လည်း တန်ပေးကဲ့သို့ ပဲပိစပ်တစ်မျိုးတည်းကို အခြေခံထားခြင်း မဟုတ်ဘဲ မှိုအမျိုးမျိုးမှ ပြုလုပ်ထားသော အစားအစာမျိုးစုံကို အခြေခံထားကာ အနောက်ဂျားဗားတွင် ပိုမိုလူကြိုက်များ ထင်ရှားသည်။

===ပြဇာတ်နှင့်ရုပ်ရှင်များ===
[[File:Wayang Wong Bharata Pandawa.jpg|thumb|left|ဝါယန်ဝေါင်း ဖျော်ဖြေမှုအတွင်း ပန္ဒာဗ နှင့် ခရစ်သျှန အဖြစ် သရုပ်ဆောင်နေပုံ]]

ဂျားဗား၊ ဆွန်ဒါး နှင့် ဘာလီတို့၏ ရုပ်သေးပြဇာတ်ဖြစ်သော ဝါယန် ဇာတ်ရုံဖျော်ဖြေမှုတွင် ဒဏ္ဍာရီလာ ဇာတ်လမ်းများဖြစ်သော ရာမယဏ နှင့် မဟာဘာရတ တို့ကို ဖျော်ဖြေတင်ဆက်ကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.gamelan.org/balungan/back_issues/balungan(9-10)/2-Ruslaiana_Dancedrama.pdf|title=Traditions, Wayang Wong Priangan: Dance Drama of West Java|date=2004|accessdate=10 October 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171010152545/http://www.gamelan.org/balungan/back_issues/balungan(9-10)/2-Ruslaiana_Dancedrama.pdf|archivedate=10 October 2017}}&lt;/ref&gt;အမျိုးမျိုးသော ဘာလီ အက ပြဇာတ်များသည်လည်း အင်ဒိုနီးရှားပြဇာတ်၏ ရိုးရာပုံစံတွင် ပါဝင်သည်။ အခြားသော ဒေသဆိုင်ရာ ပြဇာတ်များမှာ ဂျားဗားတို့၏ လူဒရက် နှင့် ကီတိုပရက်၊ ဆွန်ဒါး တို့၏ စန်ဒီဝါရာ နှင့် ဘီတာဝီ တို့၏ လီနောင်း တို့ ဖြစ်ကြသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/art/Southeast-Asian-arts/Shadow-puppet-theatre|title=Southeast Asian arts|author=Maceda José|publisher=Encyclopædia Britannica|accessdate=20 April 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160420080922/https://www.britannica.com/art/Southeast-Asian-arts/Shadow-puppet-theatre|archivedate=20 April 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.tnol.asia/arts-culture/19661-ketoprak-javanese-folk-art-part-1-of-2.html|title=Ketoprak: Javanese Folk Art (Part 1 of 2)|author=Dewangga, Kusuma|publisher=Indonesia's Global Portal|date=10 November 2013|accessdate=13 November 2013|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131113041642/http://www.tnol.asia/arts-culture/19661-ketoprak-javanese-folk-art-part-1-of-2.html|archivedate=13 November 2013}}&lt;/ref&gt; ထိုပြဇာတ်များတွင် ဟာသ နှင့် ပြက်လုံးများထည့်သွင်းထားပြီး မကြာခဏဆိုသလိုပင် ပရိသတ်များအား ဝင်ရောက်ကပြစေသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Indonesia/Theatre-and-dance|title=Indonesia - Theatre and Dance|publisher=Encyclopædia Britannica|accessdate=29 June 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160629210212/https://www.britannica.com/place/Indonesia/Theatre-and-dance|archivedate=29 June 2016}}&lt;/ref&gt; အချို့သော ပြဇာတ်ရုံဆိုင်ရာ ယဉ်ကျေးမှုများတွင် ပြဇာတ်တစ်ခုတည်းသာ မကဘဲ ဂီတ၊ အက နှင့် အနောက်ဆူမတ်တြာမှ မင်နန်ကာဘောင်းလူမျိုးတို့၏ ရန်ဒိုင်း ကဲ့သို့သော ဆီလတ်ကိုယ်ခံပညာများလည်း ပါဝင်ကြသည်။ ထိုဖျော်ဖြေမှုများကို ပုံမှန်အားဖြင့် ရိုးရာအခမ်းအနားများနှင့် ပွဲတော်များတွင် တက်ဆက်လေ့ ရှိကြပြီး &lt;ref name=&quot;Pauka1998&quot;&gt;{{cite journal|title=The Daughters Take Over? Female Performers in Randai Theatre|url=https://archive.org/details/sim_tdr-drama-review_spring-1998_42_1/page/113|author=Pauka, Kirstin|journal=The Drama Review|volume=42|issue=1|pages=113–121|year=1998|doi=10.1162/105420498760308706}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;randai&quot;&gt;{{cite web|url=http://globalshakespeares.mit.edu/glossary/randai/|title=Randai (Indonesian folk theater form, uses silat) « MIT Global Shakespeares}}&lt;/ref&gt; သမိုင်းကြောင်း တစိတ်တပိုင်းပါဝင်နေသော မင်နန်ကာဘောင်း ဒဏ္ဍာရီများ နှင့် အချစ်ဇာတ်လမ်းများပေါ်တွင် အခြေခံကြသည်။ ယနေ့ခေတ် ဖျော်ဖြေရေး အနုပညာများလည်း အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင် ထွန်းကားပြီး ၎င်းတို့တွင် သီးသန့် ပြဇာတ်စတိုင်လ် ရှိသည်။ ထင်ရှားသော ပြဇာတ်ရုံ၊ အကနှင့် ကဇာတ် အဖွဲ့များတွင် &quot;တီးတာ ကိုမာ&quot; ကဲ့သို့သော အဖွဲ့များသည် နိုင်ငံအတွင်း ထင်ရှားကျော်ကြားပြီး အင်ဒိုနီးရှား လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ လူမှုရေးနှင့် နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ သရော်မှုများ ပါဝင် ဖျော်ဖြေလေ့ ရှိသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.insideindonesia.org/review-indonesian-post-colonial-theatre|title=Review: Indonesian post-colonial theatre|author=Hatley, Barbara|publisher=Inside Indonesia|date=13 November 2017|accessdate=21 December 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171221065709/http://www.insideindonesia.org/review-indonesian-post-colonial-theatre|archivedate=21 December 2017}}&lt;/ref&gt;

[[File:Loetoeng Kasaroeng p67.jpg|thumb|right|upright|ဒတ်ချ်အရှေ့အိန္ဒိယတွင် ပထမဆုံး ထုတ်လုပ်သည့် ဇာတ်လမ်းရုပ်ရှင် ဖြစ်သည့် &quot;လိုတိုရန် ကာဆာရိုအန်း&quot; ၏ ကြော်ငြာ]]
အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင်း၌ ပထမဆုံး ထုတ်လုပ်ဖြန့်ချိခဲ့သော ရုပ်ရှင်မှာ ဒတ်ချ် ရုပ်ရှင် ဒါရိုက်တာ အယ်လ် ဟျူးဗယ်လ်ဒေါ့ပ် ရိုက်ကူးသည့် အသံတိတ် ရုပ်ရှင်ကား ''လိုတိုရန် ကာဆာရိုအန်း'' ဖြစ်သည်။ ဆူဒါးနိစ် ဒဏ္ဍာရီတစ်ခုကို ယူ၍ ရိုက်ကူးထားသော ထိုရုပ်ရှင်တွင် အင်ဒိုနီးရှား သရုပ်ဆောင်များက ပါဝင်သရုပ်ဆောင်ကြပြီး ဘန်ဒေါင်းရှိ အင်န်ဂျေ ဂျားဗား ရုပ်ရှင်ကုမ္ပဏီမှ ထုတ်လုပ်သည်။ လွတ်လပ်ရေးရပြီးနောက် ရုပ်ရှင်လုပ်ငန်းမှာ အလျှင်အမြန် တိုးတက်ပြန့်ပွားလာခဲ့ပြီး ၁၉၄၉ ခုနှစ်တွင် ရုပ်ရှင် ၆ ကားသာ ထုတ်လုပ်ရာမှာ ၁၉၅၅ ခုနှစ်တွင် ၅၈ ကား အထိ ထုတ်လုပ်လာခဲ့သည်။ ဂျာမာလူဒင် မာလစ် ၏ ပါဆာရီရုပ်ရှင် ကုမ္ပဏီသည် အမေရိကန်ပုံစံ ရုပ်ရှင်များနှင့် ဟောလိဝုဒ်၏ စတူဒီယိုစနစ် အလုပ်လုပ်ပုံများ ကို အတုခိုးရိုက်ကူးသည့် အပြင် ထင်ရှားသော အိန္ဒိယရုပ်ရှင်များကိုလည်း ပြန်လည် ရိုက်ကူးခဲ့သည်။ &lt;ref name=&quot;Annette Kuhn&quot;&gt;{{cite book|author=Kuhn, Annette|title=A Dictionary of Film Studies|url=https://archive.org/details/dictionaryoffilm0000kuhn|publisher=Oxford University Press|year=2012|location=Oxford/New York|page=[https://archive.org/details/dictionaryoffilm0000kuhn/page/229 229]|isbn=978-0-19-958726-1}}&lt;/ref&gt; ဆူကာနို အစိုးရမှ ရုပ်ရှင်ရုံများကို အမျိုးသားရေး နှင့် အနောက်တိုင်းဆန့်ကျင်ရေး အတွက် အသုံးချခဲ့ပြီး နောက်ဆက်တွဲအနေဖြင့် နိုင်ငံခြား ရုပ်ရှင်များကို ပိတ်ပင်ခဲ့သည်။ ဆူကာနိုအား ဖြုတ်ချပြီးနောက် နယူးအော်ဒါ အစိုးရလက်ထက်တွင် ရုပ်ရှင်များကို လူထုငြိမ်ဝပ်ပိပြားမှု ရှိစေရန် ဆင်ဆာဖြတ်ခဲ့သည်။ &lt;ref name=&quot;Krishna Sen&quot;&gt;{{cite book|author=Sen, Krishna|editor=Giecko, Anne Tereska|title=Contemporary Asian Cinema, Indonesia: Screening a Nation in the Post-New Order|publisher=Berg|year=2006|location=Oxford/New York|pages=96–107|isbn=978-1-84520-237-8}}&lt;/ref&gt;ရုပ်ရှင်လုပ်ငန်း၏ ရေပန်းစားမှုမှာ ၁၉၈၀ ခုနှစ်များတွင် အထွဋ်အထိပ်သို့ ရောက်ခဲ့ပြီး ရုပ်ရှင်ရုံများ အရေးပါထင်ရှားခဲ့သော်လည်း&lt;ref name=&quot;kompasmovies&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.kompas.com/kompas-cetak/0507/02/Bentara/1857854.htm|title=The Last 10 Years of Indonesia's Film Industry|author=Kristianto, JB|publisher=Kompas|language=id|date=2 July 2005|accessdate=13 October 2008|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080113052204/http://www.kompas.com/kompas-cetak/0507/02/Bentara/1857854.htm|archivedate=13 January 2008}}&lt;/ref&gt; ၁၉၉၀ ခုနှစ်များတွင် သိသာစွာ ကျဆင်းသွားခဲ့သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.geocities.com/Paris/7229/film.htm|title=The State of Indonesia's Film Industry|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/19991221232226/http://www.geocities.com/Paris/7229/film.htm|archivedate=21 December 1999}}&lt;/ref&gt; ထိုကာလ အတွင်း ရိုက်ကူးခဲ့သော ရုပ်ရှင်များတွင် ပင်တာ-ပင်တာ ဘိုးဒိုး (၁၉၈၂) ၊ မာဂျူး ကနား မွန်ဒါ ကနား (၁၉၈၄) ၊ နာဂါဘိုနာ (၁၉၈၇)၊ ကာတာတံ ဆီ ဘွိုင်း (၁၉၈၉) နှင့် ဝါးကော့ပ်၏ ဟာသကား များ ပါဝင်ခဲ့သည်။ ထိုခေတ်အခါက ကျော်ကြားသော သရုပ်ဆောင်များတွင် ဒက်ဒီ မစ်ဇဝါ၊ အီဗာ အာနက်ဇ်၊ မယ်ရီယံ ဘယ်လင်နာ နှင့် ရာနို ကာနို တို့ ပါဝင်ကြသည်။

ဆူဟာတိုခေတ်အပြီးတွင် လွတ်လပ်သောရုပ်ရှင်ရိုက်ကူးခြင်း ပြန်လည်ပေါ်ထွန်းလာခဲ့ပြီး ရုပ်ရှင်များသည် ယခင်က ပိတ်ပင်ထားသော ခေါင်းစဉ်များဖြစ်သည့် ဘာသာရေး၊ လူမျိုးရေး နှင့် အချစ်တို့ အကြောင်း စတင်ဖော်ပြလာခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;Krishna Sen&quot;/&gt; ၂၀၀၀ ခုနှစ် နှင့် ၂၀၀၅ ခုနှစ်ကြားတွင် နှစ်တိုင်း ထုတ်လုပ်သော ရုပ်ရှင်များသည် တဖြည်းဖြည်း များပြားလာခဲ့သည်။ &lt;ref name=&quot;kompasmovies&quot;/&gt; မျိုးဆက်သစ်ရုပ်ရှင်လောကသား ထင်ရှားသူများတွင် ရီရီ ရီဇာ နှင့် မီရာ လက်စ်မာနာတို့ ပါဝင်ခဲ့ပြီး ၎င်းတို့မှ ''ကာလ်ဒီဆက်'' (၁၉၉၉)၊ ''ပီတွာလန်ဂန် ရှယ်ရီနာ'' (၂၀၀၀)၊ ''အဒါ အပါ ဒန်ဂန် ဆင်တာ?''(၂၀၀၂) နှင့် ''လက်ဆကာ ပီလန်ဂီ'' (၂၀၀၈) အစရှိသော ရုပ်ရှင်ကားများကို တွဲဖက် ရိုက်ကူးခဲ့ကြသည်။ ၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် &quot;ဝါကော့ပ် ဒီကေအိုင် ရီဘွန်း ၊ ဂျန်ကရစ် ဘော့စ် အပိုင်း ၁'' အမည်ရသော ရုပ်ရှင်ကားသည် ရုံတင်ကား စံချိန်ကို ချိုးခဲ့ပြီး လက်မှတ်ပေါင်း ၆.၈ သန်းမျှ ရောင်းရကာ အင်ဒိုနီးရှားတွင် လူကြည့်အများဆုံး ရုပ်ရှင် အဖြစ် စံချိန်တင်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://variety.com/2017/film/asia/indonesia-film-industry-recognized-at-cannes-1202437479/|title=World Notices Indonesian Film Resurgence|author=Lee, Maggie|publisher=Variety|date=21 May 2017|accessdate=7 April 2018|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171124084928/http://variety.com/2017/film/asia/indonesia-film-industry-recognized-at-cannes-1202437479/|archivedate=24 November 2017}}&lt;/ref&gt; အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် ရုပ်ရှင်ပွဲတော်များ နှင့် ဆုပေးပွဲများကို နှစ်စဉ်ကျင်းပခဲ့ကာ ၁၉၅၅ ခုနှစ်မှစ၍ ပြတ်တောင်းပြတ်တောင်း ကျင်းပခဲ့သော အင်ဒိုနီးရှား ရုပ်ရှင်ပွဲတော်လည်း တစ်ခု အပါအဝင် ဖြစ်သည်။ ရုပ်ရှင်လောကသားများကြားတွင် ဂုဏ်သိက္ခာအကြီးမားဆုံး ဖြစ်သော ဆီထရာ ဆုကိုလည်း ချီးမြှင့်လေ့ ရှိသည်။ ၁၉၇၃ မှ ၁၉၉၂ ခုနှစ် အထိ ရုပ်ရှင်ပွဲတော်ကို နှစ်စဉ်ကျင်းပခဲ့ပြီးနောက် ရပ်တန့်ခဲ့ကာ ၂၀၀၄ တွင်မှ တဖန်ပြန်လည် ကျင်းပခဲ့သည်။

=== အားကစား ===
[[File:Pencak Silat Betawi 1.jpg|thumb|right|upright|ကိုယ်ခံပညာတစ်ခု ဖြစ်သော ပန်ဆပ် ဆီလပ် ကို သရုပ်ပြနေပုံ]]
အားကစားများသည် ယေဘုယျအားဖြင့် ယောက်ျားလေးများ အတွက် ဖြစ်ပြီး ပွဲကြည့်သူများမှာ အများအားဖြင့် တရားမဝင် လောင်းကစားမှုနှင့် ဆက်စပ်နေကြသည်။{{sfn|Witton|2003|p=103}} နိုင်ငံအတွင်း ရေပန်းအစားဆုံး အားကစားများမှာ ကြက်တောင်ရိုက် နှင့် ဘောလုံး ကစားနည်း တို့ ဖြစ်ကြသည်။ အင်ဒိုနီးရှား ကြက်တောင်ရိုက်ကစားသမားများသည် ကမ္ဘာ့ အမျိုးသား အသင်းလိုက် ကြက်တောင်ရိုက် ပြိုင်ပွဲဖြစ်သော သောမတ်စ် ဖလားအား ၁၉၄၉ ခုနှစ် စတင်သည့် အချိန်မှစ၍ ၁၃ ကြိမ်တိုင် ရရှိခဲ့ပြီး ၁၉၉၂ ခုနှစ် အိုလံပစ် အားကစားအဖြစ် အပြည့်အဝ အသိအမှတ်ပြုခံရသည့် အချိန်မှစ၍ အိုလံပစ် ဆုတံဆိပ် အမျိုးမျိုးကို ရရှိခဲ့သည်။ အင်ဒိုနီးရှား အမျိုးသမီး ကြက်တောင်ရိုက် ကစားသမားများသည် အမျိုးသမီးများ အတွက် သောမတ်စ်ဖလား နှင့် အလားသဏ္ဍန် တူသော အူဘာ ဖလားကို ၁၉၇၅၊ ၁၉၉၄ နှင့် ၁၉၉၆ ခုနှစ်တို့တွင် ရရှိခဲ့သည်။ နိုင်ငံ၏ အဆင့်မြင့်တန်း ဘောလုံးလိဂ်မှာ လီဂါ ၁ ဖြစ်သည်။ အင်ဒိုနီးရှား ဘောလုံးအသင်းသည် ၁၉၃၈ ခုနှစ် ဖီဖာ ကမ္ဘာ့ဖလားတွင် ဒတ်ချ် အရှေ့အိန္ဒိယ အသင်း အဖြစ် ပထမဆုံး ခြေစစ်ပွဲအောင်ခဲ့သော အာရှဘောလုံး အသင်းဖြစ်ခဲ့သော်လည်း နိုင်ငံတကာအဆင့်တွင် အောင်မြင်မှု အနည်းငယ်သာ ရရှိခဲ့သည်။&lt;ref&gt;Alex Monnig, World Cup, 2013&lt;/ref&gt; အာရှတိုက်အတွင်း၌မူ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ ဘောလုံးအသင်းသည် ၁၉၅၈ ခု အာရှ အားကစားပြိုင်ပွဲတွင် ကြေးတံဆိပ် ရရှိခဲ့သည်။ အင်ဒိုနီးရှားသည် အာရှ ဘောလုံးအဖွဲ့ချုပ် အာရှဖလားတွင် ပထမဆုံး ပါဝင်ခဲ့သော နှစ်မှာ ၁၉၉၆ ခုနှစ် ဖြစ်ပြီး နောက်ထပ် ၃ ကြိမ် ဆက်တိုက် ခြေစစ်ပွဲအောင်ခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း အကြိမ်တိုင်းတွင် နောက်ထပ်တဆင့်သို့ မတက်နိုင်ခဲ့ပေ။

အခြားရေပန်းစားသော အားကစားနည်းများတွင် လက်ဝှေ့နှင့် ဘတ်စကက်ဘောတို့ ပါဝင်ပြီး ၎င်းတို့မှာ အင်ဒိုနီးရှားတွင် ရှည်လျားသော သမိုင်းကြောင်းရှိကြကာ ၁၉၄၈ ခုနှစ် ပထမအကြိမ် အမျိုးသား အားကစားပွဲ ကတည်းကပင် ပါဝင်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.nblindonesia.com/v1/index.php?page=abouten|title=History of Basketball in Indonesia|publisher=National Basketball League Indonesia|accessdate=8 September 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160908220708/http://www.nblindonesia.com/v1/index.php?page=abouten|archivedate=8 September 2016}}&lt;/ref&gt; ထင်ရှားသော အင်ဒိုနီးရှား လက်ဝှေ့ကစားသမား အချို့မှာ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လက်ဝှေ့အဖွဲ့ချုပ်၏ စူပါဖလိုင်းဝိတ်တန်း ချန်ပီယံ ၃ ကြိမ် ဖြစ်ခဲ့သူ အယ်လီယပ် ပီကယ် နှင့် အခြား လက်ဝှေ့ကစားသမားများ ဖြစ်သော နီကို သောမတ်စ်၊ မိုဟာမက် ရပ်ချ်မန်း နှင့် ခရစ် ဂျွန် တို့ ဖြစ်ကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.goodnewsfromindonesia.org/2015/05/03/tujuh-juara-tinju-dunia-dari-indonesia|title=7 Boxing World Champions from Indonesia|author=Widazulfia, Fahmiranti|publisher=Good News from Indonesia|language=id|date=3 May 2015|accessdate=8 July 2015|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150708044813/http://www.goodnewsfromindonesia.org/2015/05/03/tujuh-juara-tinju-dunia-dari-indonesia|archivedate=8 July 2015}}&lt;/ref&gt; မော်တော်ယာဉ်ဆိုင်ရာ အားကစားနည်းတွင်မူ ရိုင်ယို ဟာရန်တို သည် ၂၀၁၆ ခုနှစ် ဖော်မြူလာဝမ်း ကားပြိုင်ပွဲတွင် ပထမဆုံး ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့သော အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသား ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://uk.reuters.com/article/uk-motor-f1-haryanto-idUKKCN0VR17M|title=Haryanto becomes Indonesia's first F1 driver|author=Baldwin, Alan|publisher=Reuters|date=18 February 2016|accessdate=27 December 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161227202619/http://uk.reuters.com/article/uk-motor-f1-haryanto-idUKKCN0VR17M|archivedate=27 December 2016}}&lt;/ref&gt; အင်ဒိုနီးရှား ရိုးရာ အားကစားနည်းများ အနေဖြင့် ဥပမာပြရမည် ဆိုလျှင် ဆီပတ် ကက်ခ်ရော ခေါ် ပိုက်ကျော်ခြင်း ကစားနည်း နှင့် မာဒူရာရှိ ကာရာပန် ဆာပီ ခေါ် နွားပြိုင်ပွဲတို့ ရှိသည်။ လူမျိုးစု စစ်ပွဲဖြစ်ပွားရာ သမိုင်းကြောင်းရှိသော ဒေသများတွင် ဟန်ပြတိုက်ခိုက်ခြင်း ပြိုင်ပွဲများကို ကျင်းပကြပြီး ဖလော်ရက်စ်ရှိ ကာစီ ကစားပွဲ နှင့် ဆွန်ဘာရှိ ပါဆိုလာ ကစားပွဲ အစရှိသည် တို့ ဖြစ်သည်။ ပန်ဆပ် ဆီလပ် သည် အင်ဒိုနီးရှား ကိုယ်ခံပညာ ကစားနည်းဖြစ်ပြီး ၁၉၈၇ ခုနှစ်တွင် အရှေ့တောင်အာရှ အားကစားပွဲတွင် ပါဝင်သော ကစားနည်းတစ်မျိုး ဖြစ်လာခဲ့ကာ အင်ဒိုနီးရှားသည် ဦးဆောင်ကစားသော နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ အရှေ့တောင်အာရှတွင်မူ အင်ဒိုနီးရှားသည် အဓိက အာကစား စွမ်းအားစုရှိရာ နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး အရှေ့တောင်အာရှ အားကစားပွဲတွင် ၁၉၇၇ ခုနှစ်မှစ၍ ဆယ်ကြိမ်တိုင် အနိုင်ရခဲ့ကာ လတ်တလော အနေနှင့် ၂၀၁၁ တွင် ဖြစ်သည်။

===မီဒီယာ===
[[File:TV News Media in GBK Stadium, Jakarta, MetroTV.jpg|thumb|left|၂၀၁၁ အာရှ ဘောလုံးအဖွဲ့ချုပ် ဆူဇူကီးဖလားပွဲကို သတင်းပေးပို့နေသော မက်ထရို တီဗွီကို ဂီလိုရာ ဘန် ကာနို အားကစားရုံတွင် တွေ့ရစဉ်]]
နယူးအော်ဒါ အစိုးရ လက်ထက်တွင် ယခု ဖျက်သိမ်းလိုက်ပြီ ဖြစ်သော ပြန်ကြားရေး ဝန်ကြီးဌာနမှ ပြည်တွင်းမီဒီယာများကို စောင့်ကြည့်ထိန်းချုပ်၍ ပြည်ပမီဒီယာများကို ကန့်သတ်ခဲ့သော်လည်း နယူးအော်ဒါ အစိုးရ အလွန်တွင် မီဒီယာ လွတ်လပ်ခွင့်မှာ သိသိသာသာ တိုးတက်လာခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite book|author=Shannon L., Smith|author2=Lloyd Grayson J.|title=Indonesia Today: Challenges of History|publisher=Singapore : Institute of Southeast Asian Studies|year=2001|location=Melbourne, Australia|isbn=978-0-7425-1761-5}}&lt;/ref&gt; ရုပ်မြင်သံကြား ဈေးကွက်တွင် တစ်နိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ စီးပွားဖြစ် ထုတ်လွှင့်မှု ကွန်ယက်များ နှင့် ပြည်နယ်တွင်း ကွန်ယက်များ ရှိကာ ၎င်းတို့သည် အများပြည်သူသို့ အခမဲ့ ထုတ်လွှင့်သည့် [[တီဗီအာရ်အိုင်]] နှင့် ယှဉ်ပြိုင်ကြကာ [[တီဗီအာရ်အိုင်]]သည် ၁၉၆၂ ခုနှစ်မှ ၁၉၈၉ ခုနှစ် အထိ ရုပ်မြင်သံကြားထုတ်လွှင့်မှုကို တစ်ဦးတည်း လက်ဝါးကြီး အုပ်ထားခဲ့သည်။ ၂၁ ရာစု အစောပိုင်းမှစ၍ တိုးတက်လာသော ဆက်သွယ်ရေးစနစ်ကြောင့် တီဗွီလွှင့်လှိုင်းများသည် နိုင်ငံအတွင်းရှိ ကျေးရွာတိုင်းသို့ ရောက်ရှိခဲ့ပြီး ပြည်သူများအနေနှင့် ချန်နယ် ၁၁ ခု အထိ ရွေးချယ်ကြည့်ရှုနိုင်ကြသည်။ &lt;ref name=&quot;frd2011&quot;&gt;Kuipers, Joel C. &quot;Post and Telecommunications&quot;.{{cite web|url=http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/pdf/CS_Indonesia.pdf|title=Indonesia: A country study|author=William H. Frederick and Robert L. Worden, editors|publisher=Library of Congress, Federal Research Division|date=2011|accessdate=15 March 2015|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150315025132/http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/pdf/CS_Indonesia.pdf|archivedate=15 March 2015}} {{PD-notice}}&lt;/ref&gt;ပုဂ္ဂလိက ရေဒီယို အသံလွှင့်ဌာနများမှ ၎င်းတို့၏ ကိုယ်ပိုင် သတင်းများကို ထုတ်လွှင့်သကဲ့သို့ နိုင်ငံခြား ထုတ်လွှင့်သူများမှ ပေးပို့သော အစီအစဉ်များကိုလည်း ထုတ်လွှင့်ကြသည်။ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေမှု အရေအတွက်မှာ ၁၉၈၈ ခုနှစ်မှစ၍ သိသာစွာ တိုးတက်လာခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;frd2011&quot;/&gt; နှစ်စဉ်ရောင်းချရသော မိုဘိုင်းဖုန်း အရေအတွဉ်မှာ သန်း ၃၀ ကျော်ရှိပြီး ၂၇% မှာ ပြည်တွင်း အမှတ်တံဆိပ်များ ဖြစ်ကြသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://globeasia.com/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=103%3Aphoning-from-home&amp;catid=6%3Aenterpreneurs&amp;Itemid=7|title=Phoning from home|publisher=Globe Asia|date=30 August 2010|accessdate=27 March 2011|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110327115248/http://globeasia.com/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=103%3Aphoning-from-home&amp;catid=6%3Aenterpreneurs&amp;Itemid=7|archivedate=27 March 2011}}&lt;/ref&gt;

အခြားသော ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများကဲ့သို့ပင် အင်ဒိုနီးရှားသည် ၁၉၉၀ ခုနှစ်များ အစောပိုင်းမှစ၍ အင်တာနက် ဖွံ့ဖြိုးမှု စတင်ခဲ့သည်။ ပထမဆုံး စီးပွားဖြစ် အင်တာနက်ဝန်ဆောင်မှုပေးသူမှာ ပီတီ အင်ဒို အင်တာနက်ဖြစ်ပြီး ၎င်း၏ လုပ်ငန်းလည်ပတ်မှုကို ၁၉၉၄ ခုနှစ်တွင် ဂျကာတာမြို့မှ စတင်ခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cleanitproject.eu/wp-content/uploads/2012/07/2010-Radical-websites-Indonesia.pdf|title=The Internet in Indonesia: Development and Impact of Radical Websites|author=Jennifer Yang Hui|publisher=Routledge|date=2 December 2009|accessdate=12 December 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171212193316/http://www.cleanitproject.eu/wp-content/uploads/2012/07/2010-Radical-websites-Indonesia.pdf|archivedate=12 December 2017}}&lt;/ref&gt;၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် အသုံးပြုသူပေါင်း ၈၈သန်းမျှ ရှိသဖြင့် အင်ဒိုနီးရှားသည် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ အင်တာနက်အသုံးပြုသူ အရေအတွက် အများဆုံး နိုင်ငံစာရင်းတွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။ &lt;ref name=&quot;comweekly&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.computerweekly.com/news/450288410/Indonesian-internet-users-turn-to-smartphones-to-go-online|title=Indonesian internet users turn to smartphones to go online|author=Ai Lei Tao|publisher=Computer Weekly|date=25 April 2016|accessdate=10 October 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171010151259/http://www.computerweekly.com/news/450288410/Indonesian-internet-users-turn-to-smartphones-to-go-online|archivedate=10 October 2017}}&lt;/ref&gt; သို့သော်လည်း လူထုကြားသို့ အင်တာနက် ထိုးဖောက်နိုင်မှုမှာ နည်းပါးသေးသည်။ အင်တာနက်အသုံးပြုသူ အများစုမှာ အသက် ၁၈ နှစ်မှ ၂၅ နှစ်တွင်း ဖြစ်ပြီး တစ်နေ့လျှင် ပျမ်းမျှ အင်တာနက် အသုံးပြုချိန် ၄.၇ နာရီမျှ ရှိ၍။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.beritasatu.com/digital-life/261297-mayoritas-netizen-di-indonesia-berusia-1825-tahun.html|title=Majority of Indonesian netizens aged 18-25|author=Emanuel Kure|publisher=Berita Satu|language=id|date=30 March 2015|accessdate=13 October 2017|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171013214259/http://www.beritasatu.com/digital-life/261297-mayoritas-netizen-di-indonesia-berusia-1825-tahun.html|archivedate=13 October 2017}}&lt;/ref&gt; အဓိကအားဖြင့် အင်တာနက် အသုံးပြုရန် မိုဘိုင်းဖုန်းကို အသုံးပြုကြပြီး မိုဘိုင်ဖုန်းဖြင့် အင်တာနက် အသုံးပြုသူမျာ လက်ပ်တော့ပ် ကွန်ပျူတာများ စားပွဲတင် တစ်ကိုယ်ရေသုံး ကွန်ပျူတာများဖြင့် အသုံးပြုသူများထက် ပို၍ များပြားသည်။&lt;ref name=&quot;comweekly&quot;/&gt;

===စာပေ===
အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံရှိ စာပေအတွက် ရှေးအကျဆုံးသော သက်သေအထောက်အထားမှာ ၅ ရာစုမှ [[သင်္သကရိုက်ဘာသာ]] ဖြင့် ရေးသားထားသော ကျောက်ထွင်းစာများဖြစ်ကြသည်။ အင်ဒိုနီးရှားရှိ လူအများစုသည် ပါးစပ်ပြော ရိုးရာယဉ်ကျေးမှုများတွင် ခိုင်မာစွာ အမြစ်တွယ်နေကြပြီး ထိုအကြောင်းအရာမှပင် သူတို့၏ ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ စရိုက်လက္ခဏာများကို ဖော်ပြနေသကဲ့သို့ ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ပေးလျက် ရှိသည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sil.org/asia/ldc/parallel_papers/unesco_jakarta.pdf|title=Preserving intangible cultural heritage in Indonesia|author=Czermak, Karin; Delanghe, Philippe; Weng, Wei|publisher=SIL International|accessdate=9 July 2007|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070709194435/http://www.sil.org/asia/ldc/parallel_papers/unesco_jakarta.pdf|archivedate=9 July 2007}}&lt;/ref&gt; စာထက် အက္ခရာတင်ထားသော ကဗျာ နှင့်စာများတွင် ရိုးရာပုံစံ အချို့က ကြီးစိုးလျက် ရှိကြပြီး အဓိက အားဖြင့် ဆိုင်းအဲယား၊ ပန်တွန်း၊ ဂူရင်ဒမ်၊ ဟီကာယက် နှင့် ဘာဘက် ပုံစံတို့ ဖြစ်ကြသည်။ ထိုပုံစံထဲမှ ထင်ရှားသော စာအချို့မှာ ဆိုင်းအဲယား ရာဂျာ ဆီယက်၊ ဆိုင်းအဲယား အဘဒူ မူလက်၊ ဟီကာယက် အဘဒူလာ၊ ဟီကာယက် ဘာယန် ဘူဒီမန်၊ ဟီကာယက် ဟန်တွား၊ ဆူလာလာတပ်စ် ဆာလာတင် နှင့် ဘာဘက် တာနာ ဂျာဝီ တို့ ဖြစ်ကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite book|author=Nursisto|title=Ikhtisar Kesusastraan Indonesia: dari pantun, bidal, gurindam hingga puisi kontemporer : dari dongeng, hikayat, roman hingga cerita pendek dan novel|publisher=Adicita|date=2000|isbn=978-979-9246-28-8}}{{page needed|date=December 2016}}&lt;/ref&gt;

ခေတ်သစ် အင်ဒိုနီးရှား စာပေ၏ အစောပိုင်းစာများသည် ဆူမတ်တြာ ယဉ်ကျေးမှုမှ မြစ်ဖျားခံသည်။ &lt;ref&gt;{{cite book|author=Seong Chee Tham|title=Essays on Literature and Society in Southeast Asia: Political and Sociological Perspectives|page=99|date=1981|location=Kent Ridge, Singapore|publisher=[[Singapore University Press]]|isbn=978-9971-69-036-6|url={{Google books|id=h6SOvP6FLskC|page=99|plainurl=yes}}}}&lt;/ref&gt; ၁၉၂၀ ခုနှစ်ခန့်တွင် ဘာလိုင်း ပူစတာကာ ဟုခေါ်သော အစိုးရ၏ ခေတ်ပေါ်စာပေ ဗျူရိုကို စတင်တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ဒေသတွင်း စာပေများ ဖွံ့ဖြိုးမှုအတွက် တွန်းအားပေး မြှင့်တင်ခဲ့ကာ မလေးစာကို အင်ဒိုနီးရှားတွင် ကူးလူးဆက်ဆံရာတွင်ကြားခံ အဖြစ် အဓိကသုံးရန် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ အင်ဒိုနီးရှား ခေတ်သစ်စာပေတွင် ထင်ရှားသူများမှာ ဒတ်ချ်တို့၏ ကိုလိုနီအုပ်ချုပ်မှုတွင် ဒေသခံတို့အား ဆက်ဆံပုံကို ဝေဖန်သော ဒတ်ချ်စာရေးဆရာ မာလ်တာတူလီ၊ လွတ်လပ်ရေးမရမီက ဩဇာလွှမ်းမိုးမှု ရှိသည့် မျိုးချစ်နှင့် နိုင်ငံရေးသမားများဖြစ်သည့် မိုဟာမက် ယာမင် နှင့် ဟမ်ကာ{{sfn|Taylor|2003|pp=299–301}} အင်ဒိုနီးရှား၏ အကျော်ကြားဆုံး ဝတ္ထုရေးဆရာ ပစ္စည်းမဲ့ စာရေးဆရာ ပရာမိုးဒြား အနန်တာ တိုယာ တို့ ပါဝဝင်သည်။ {{sfn|Vickers|2005|pp=3–7}}{{sfn|Friend|2003|pp=74, 180}} ပရာမိုးဒြားသည် စာပေဆိုင်ရာ ဆုအချို့ကို ရရှိခဲ့ပြီး အင်ဒိုနီးရှားနှင့် အရှေ့တောင်အာရှမှ [[စာပေဆိုင်ရာ နိုဘဲလ်ဆု]] ရသင့်သော စာရေးဆရာ တစ်ဦးအဖြစ် မကြာခဏ ဆွေးနွေးလေ့ ရှိကြသည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/4959488.stm|title=Author Pramoedya Ananta Toer dies|publisher=BBC|date=30 April 2006|accessdate=23 September 2015|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150923061025/http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/4959488.stm|archivedate=23 September 2015}}&lt;/ref&gt;

စာပေနှင့် ကဗျာတို့သည် ၂၀ ရာစု၏ ပထမတစ်ဝက်တွင် ပိုမို၍ ဖွံဖြိုးတိုးတက်ခဲ့သည်။ အဓိကစာရေးဆရာများတွင် ချိုင်ရေး အန်နဝါ၊ အာကူး၊ မာရာ ရိုစလီ၊ ဆီတီ နာဘာရာ၊ မယ်ရာရီ ဆီရဲဂါ၊ အာဇပ် ဒန် ဆန်ဆာရာ၊ အဘဒူ မြူးအစ်၊ ဆာလာ အဆူဟန်၊ ဂျာမာလူဒင် အဒီနီဂိုရို၊ ဒါရာမူဒါ၊ ဆူတန် တက်ဒါ အလစ်ဂျာဘာနာ၊ လာယာ တာကန်ဘမ် နှင့် အမီ ဟပ်ဇမာ (ညာညီ ဆူညီ) တို့ ပါဝင်ပြီး ၎င်းတို့၏ စာနှင့် ကဗျာများမှာ  အဏ္ဏဝါ အရှေ့တောင်အာရှဒေသတွင် အထူးသဖြင့် လူသိများသည်။ &lt;ref&gt;{{cite book|author=Joy Freidus, Alberta|year=1977|title=Sumatran Contributions to the Development of Indonesian Literature, 1920–1942|url=https://archive.org/details/sumatrancontribu0000frei|publisher=Asian Studies Program, University of Hawaii}}&lt;/ref&gt;

===အများပြည်သူဆိုင်ရာ ရုံးပိတ်ရက်များ===
အင်ဒိုနီးရှားတွင် နှစ်စဉ် အများပြည်သူဆိုင်ရာ ရုံးပိတ်ရက် ၁၃ ရက်မှ ၁၇ ရက် အထိ ရှိသည်။ အစိုးရမှ တစ်ခါတစ်ရံတွင် ''ကျူတီ ဘာဆမာ'' ဟုခေါ်သော စုပေါင်းခွင့်ကို ကြေညာလေ့ ရှိပြီး နိုင်ငံတော် ရုံးပိတ်ရက် နှင့် ဆက်နေသော တနင်္လာ သို့မဟုတ် သောကြာနေ့ကို ခွင့်ရက် အဖြစ်သတ်မှတ်ကာ စနေတနင်္ဂနွေ ရုံးပိတ်ရက်ရှည် အဖြစ်ဖန်တီးပေးလေ့ ရှိသည်။ ရုံးပိတ်ရက် ၄ မျိုးရှိပြီး ၎င်းတို့မှာ ဘာသာရေးဆိုင်ရာ၊ နိုင်ငံတော်ဆိုင်ရာ၊ နိုင်ငံတကာ နှင့် အမှတ်တရ နေ့ရက်များ ဖြစ်သည်။ ဒေသတွင်းတွင် ထိုနေ့များအား တန်ဂယ် မီရာ သို့မဟုတ် ရက်စွဲနီ ဟု သုံးနှုန်းလေ့ ရှိကြပြီး ပြက္ခဒိန်ပေါ်တွင် အနီရောင် ရက်စွဲ အဖြစ် ဖော်ပြလေ့ ရှိသောကြောင့် ဖြစ်သည်။ ဘာသာရေးဆိုင်ရာ ရုံးပိတ်ရက်များမှာ ပြက္ခဒိန် အမျိုးမျိုးပေါ်တွင် အခြေခံ သဖြင့် တစ်နှစ်နှင့် တစ်နှစ် မတူကြပေ။ ဥပမာအားဖြင့် မွတ်စလင် ရုံးပိတ်ရက်များမှာ အစ္စလာမ် ပြက္ခဒိန်ကို အခြေခံသော်လည်း  အခြားဘာသာရေးဆိုင်ရာ ပိတ်ရက်များ ဖြစ်သော ခရစ်ယာန် အီစတာ၊ တရုတ်နှစ်သစ်ကူး နှင့် ဗုဒ္ဓဘာသာ ကဆုန်လပြည့်နေ့တို့မှာ လ ပေါ် အခြေခံသော ပြက္ခဒိန်ဖြင့် တွက်ချက်လေ့ ရှိကြသောကြောင့် ဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.expat.or.id/info/holidays.html|title=Indonesian Holidays|publisher=Living in Indonesia: A Site for Expatriates|date=27 December 2017|accessdate=6 January 2018}}&lt;/ref&gt;
[[File:Borobudur on Vesak Day 2011.jpg|thumb|အလယ်ဂျားဗားရှိ [[ဗောရောဗုဓော]] ဘုရားတွင် [[ကဆုန်လပြည့်နေ့]] ကျင်းပနေစဉ်]]

{|class=&quot;wikitable&quot;
|-
! နေ့စွဲ !! အင်္ဂလိပ်အမည် !! အင်ဒိုနီးရှား အမည် !! အမျိုးအစား
|-
|ဇန်နဝါရီ ၁ ရက် ||နှစ်သစ်ကူးနေ့||''တာဟွန်း ဘာရူး မာဆဲဟီ''||အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ
|-
|ဇန်နဝါရီ–ဖေဖော်ဝါရီ||တရုတ်နှစ်သစ်ကူး||''တာဟွန်း ဘာရူး အင်မလက်''||အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ
|-
|မတ်လ/ကာဆာ ၁ ပါဝူကွန် ၄၀||ဆိတ်ငြိမ်နေ့ ဘာလီနှစ်သစ်ကူးနေ့||''ဟာရီ ရာယ နိုင်ပီ (တာဟွန်း ဘာရူး ဆာကာ)''||ဘာသာရေး
|-
|မတ်–ဧပြီ||ဂွတ် ဖရိုင်းဒေး||''ဝါဖတ် ယီးဆပ် ခရစ်တပ် (ဂျူမက် အာဂေါင်း)''||ဘာသာရေး
|-
|မေလ ၁||[[အလုပ်သမားနေ့]]||''ဟာရီ ဘူရား အင်တာနေရှင်နယ်''||အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ
|-
|မေ–ဇွန်||ယေရှုခရစ် ကောင်းကင်ဘုံသို့ တက်ရောက်သောနေ့]||''ကီနိုင်ကန် ယီးဆပ် ခရစ်စတပ်''||ဘာသာရေး
|-
|မေ–ဇွန်||[[ကဆုန်လပြည့်နေ့]]||''ဝိုင်းဆပ်''||ဘာသာရေး
|-
|ရာဂျပ်ဘ် ၂၇||တမန်တော် ကောင်းကင်ဘုံသို့တက်ရောက်သောနေ့||''အစ်ဆရာ မီရပ်ဂျ် နာဘီ မူဟာမက်''||ဘာသာရေး
|-
|မေလ||[[ဝါဆိုလပြည့်နေ့]]||''ဟာရီ ရာယ ဝိုင်းဆပ်''||ဘာသာရေး
|-
|ဇွန်လ ၁ရက်||ပန်ကာဆီလာနေ့||''ဟာရီ လာဟီး ပန်ကာဆီလာ''||အမှတ်တရ
|-
|ရှောဝယ် ၁–၂||စမိုင်အစ်နေ့||''ဟာရီ ရာယ အီဒူလ် ဖီထရီ''||ဘာသာရေး
|-
|ဩဂုတ် ၁၇||လွတ်လပ်ရေးနေ့||''ဟာရီ ကယ်မာဒက်ကန်း ရီပတ်ဘလစ် အင်ဒိုနီးရှား||နိုင်ငံတော်
|-
|ဒူ အယ်လ်ဟစ်ဂျား ၁၀||ဘက္ကဒီးအစ်နေ့||''ဟာရီ ရာယ အီဒူ အက်ဒဟာ''||ဘာသာရေး
|-
|မူဟာရမ် ၁||အစ္စလာမ် နှစ်သစ်ကူး||''တာဟွန်း ဘာရူး ဟစ်ဂျ်ရီယာ့''||ဘာသာရေး
|-
|ရာဘီ အယ်လ်အော်ဝယ် ၁၂||တမန်တော် မိုဟာမက် မွေးနေ့||''မောလစ် နာဘီ မူဟာမက်''||ဘာသာရေး
|-
|ဒီဇင်ဘာ ၂၅ ရက်||[[ခရစ္စမတ်နေ့]]||''ဟာရီ ရာယ နာတာ''||ဘာသာရေး
|}

== ဆက်စပ်ကြည့်ရှုရန် ==

== ဓာတ်ပုံများ ==
&lt;center&gt;&lt;gallery caption=&quot;Indonesia&quot; widths=&quot;180px&quot; heights=&quot;120px&quot; perrow=&quot;4&quot;&gt;
File:Museum Nasional Indonesia.jpg|ဂျကာတာဗဟိုရှိ နိုင်ငံတော်ပြတိုက်
File:Monumen nasional jakarta.jpg|နိုင်ငံတော် အထိမ်းအမှတ် အဆောက်အအုံ
File:Jakarta Skyline Part 2.jpg|ဝိစမာ ၄၆၊ အင်ဒိုနီးရှား၏ အမြင့်ဆုံး မိုးမျှော်တိုက်၊ ဂျကာတာရှိ မိုးမျှော်တိုက်များ အလယ်တွင်ရှိသည်။
File:Central Jakarta.JPG|ဂျလန်း သာမရင်း၊ ဂျကာတာဗဟိုရှိ အဓိကလမ်းမကြီး
File:Gambir Station Platform.jpg|A train at [[Gambir]] station in [[Central Jakarta]]
File:BungKarno-indonoob.JPG|The [[Bung Karno Stadium]] is capable of hosting 100,000 spectators
File:Indonesia 2002 CIA map.png|အင်ဒိုနီးရှား၏ မြေပုံ
File:Indonesia provinces english.png|အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံမှ ပြည်နယ်များ
File:Jalan malioboro - Jogjakarta.JPG|Malioboro, the most famous street in Yogyakarta city
Image:transjogja.jpg|Trans Jogja Bus. A bus rapid transit system in Yogyakarta city
File:SOTO FOOD.jpg|A selection of [[Indonesian cuisine|Indonesian food]], including ''Soto Ayam'' (chicken soup), ''sate kerang'' ([[satay|shellfish kebabs]]), ''telor pindang'' (preserved eggs), ''perkedel'' (fritter), and ''es teh manis'' (sweet iced tea)
File:Indonesian Army infantryman participating in the GPOI.jpg|An Indonesian Army infantryman participating in the U.N.'s Global Peacekeeping Operation Initiative
Image:Panser side left.JPG|Pindad Panser &quot;Anoa&quot; shown during Indo Defense and Aerospace Expo 2008
|Indonesian Naval vessels
Image:AURI B-25.jpg|B-25 Mitchell bombers of the AURI in the 1950s
Image:Jmnei.jpg|A [[Javanese people|Javanese]] engineer closes one of the gun bay doors on a Dutch [[Brewster Buffalo|Buffalo]], January 1942. 
|[[Mazda6]] used by the Jakarta Metro Highway Patrol (''Ditlantas Polda Metro Jaya'') as a patrol car
|[[Mitsubishi Lancer]] used by Vital Object Protection of Indonesian National Police
File:ID_diesel_loco_CC_201-05_060327_4217_kta.jpg|GE U20C in [[Indonesia]], #CC201-05
File:Diesel_locomotive.JPG|GE U20C &quot;Full-Width Cabin&quot; in Indonesia, #CC203-22
File:ID_diesel_loco_CC_204-06_060403_2512_mri.jpg|GE U20C full computer control locomotive in Indonesia, #CC204-06
[...]
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;

== ရည်ညှန်းချက်များ ==
{{reflist|2}}

== ပြင်ပလင့် ==


{{ASEAN}}
{{အာရှတိုက်ရှိ နိုင်ငံများ}}

[[Category:နိုင်ငံ]]
[[Category:အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ]]
[[Category:အာဆီယံအသင်းဝင်နိုင်ငံများ]]
[[Category:အရှေ့တောင်အာရှရှိ နိုင်ငံများ]]
[[Category:အာရှတိုက်ရှိ နိုင်ငံများ]]
[[Category:ကုလသမဂ္ဂ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ]]
[[Category:ကျွန်းနိုင်ငံများ]]</text>
      <sha1>5u298lku0v1d1llu1nokui5nx8qdgk2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ဂျောက်ဂျက်</title>
    <ns>0</ns>
    <id>6844</id>
    <revision>
      <id>753622</id>
      <parentid>720210</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T03:20:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aung kaung</username>
        <id>11971</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2071" xml:space="preserve">{{Infobox musical artist
| name                = ဂျောက်ဂျက်
| image               = 
| image_size          = 
| caption             = 
| background          = solo_singer
| birth_name          = ဇင်မင်းလွင်
| alias               = 
| birth_date          = &lt;!-- {{birth date and age|YYYY|MM|DD}} --&gt;
| birth_place         = ရန်ကုန်
| origin              = 
| death_date          = &lt;!-- {{death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date 1st) --&gt;
| death_place         = 
| genre               = 
| occupation          = အဆိုတော်
| instrument          = 
| years_active        = &lt;!-- YYYY–YYYY (or –present) --&gt;
| label               = 
| associated_acts     = 
| website             = &lt;!-- {{URL|example.com}} --&gt;
| notable_instruments = 
}}
'''ဂျောက်ဂျက်''' သည် မြန်မာနိုင်ငံသား ဟစ်ဟော့အဆိုတော်တစ်ဦး ဖြစ်သည်။ ဂျောက်ဂျက်သည် ညစ်ညမ်းစာသားပါဝင်သည် သီချင်းများ ရေးဖွဲ့ သီဆိုမှုကြောင့် စင်မြင့်ဖျော်ဖြေပွဲများ၊ စီးရီးထုတ်ခြင်းများ ပိတ်ပင်ခံခဲ့ရဖူးသည်။&lt;ref&gt;နံနက်ခင်းဂျာနယ်၊ ၂၀၀၉ ခုနှစ် ဇွန်လ ၃ ရက်နေ့ထုတ်&lt;/ref&gt;သူသည် မြန်မာ ဟစ်ဟော့ တတိယမျိုးဆက်၏ အအောင်မြင်ဆုံး အဆိုတော်လည်း ဖြစ်ခဲ့သည်။ လက်ဦးဆရာမှာ ရသ ဖြစ်သည်။

== ကိုးကား ==
{{reflist}}

[[Category:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]]
[[Category:မြန်မာ အမျိုးသား အဆိုတော်များ]]


{{Myanmar-bio-stub}}</text>
      <sha1>iq1tbtauaacnjkj0te011ky4arvprby</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>မြရင်၊ မ (လေဘာတီ)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>10774</id>
    <revision>
      <id>753595</id>
      <parentid>701382</parentid>
      <timestamp>2022-08-06T16:04:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2400:AC40:E6F:3265:0:0:0:1</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="48143" xml:space="preserve">{{copyedit}}
{{Infobox person
| name         = ​မမြရင်
|honorific_prefix= လေဘာတီ
|image        = File:MaMyaYin.gif
| caption      = လေဘာတီ မမြရင်၏ ရှည်လျားသော ဆံကေသာ
| birth_date   = c. ၂၁ ဧပြီ ၁၉၀၄
| birth_place  =[[သာစည်မြို့နယ်]], [[မန္တလေးတိုင်း]]
| parents      = မင်းသားဦးဖိုးသစ် နှင့် မင်းသမီးဒေါ်ဉာဏ်ယုံ
| occupation   = ​အငြိမ့်မင်းသမီး
| death_date   = ၂၉ ဧပြီ ၁၉၄၅
| death_place  = ဧည့်ပြရွာ, [[စဉ့်ကိုင်မြို့နယ်]]
|alma_mater=
}}
[[File:Statute of Ma Mya Yin.jpg|100px|thumb|အမျိုးသားဇာတ်ရုံရှိ ရုပ်တု]]
[[File:Liberty Ma Mya Yin.jpg|thumb|မန္တလေး အမျိုးသား ကဇာတ်ရုံ ရှေ့ရှိ လေဘာတီ မမြရင် ရုပ်တု]]
နာမည်ကျော် အငြိမ့်မင်းသမီးနှင့် ဓာတ်ပြားအဆိုတော် '''လေဘာတီမြရင်''' (၁၉၀၄–၁၉၄၅)ကို မင်းသား ဦဖိုးသစ်နှင့် မင်းသမီးဒေါ်ဉာဏ်ယုံတို့က ၁၂၆၆ခုနှစ်တွင် သာစည်နယ် ရွှေဖလားကန်ရွာ၌ မွေးဖွားခဲ့သည်။ သဘင်မျိုးရိုးဖြစ်သောကြောင့် ငယ်စဉ်ကပင် သဘင်ပညာ အရပ်ရပ်နှင့် နီးစပ်သိမီခဲ့ပြီး ဝါသနာနှင့် ပင်ကိုယ်ပါရမီတို့ကြောင့် မန္တလေးမြို့သို့ ကပြရန် ရောက်ရှိသွားသောအခါ မြို့ အငြိမ့်မင်းသမီးများနှင့် အပြိုင်အဆိုင် ကနိုင်ခဲ့သည်။

မမြရင်သည် အသက်၂၀အရွယ်၌ အိမ်ထောင်ကျသည်။ သို့သော်လည်း အငြိမ့်သဘင်သည်ဖြစ်သောကြောင့် ဤသူကား မမြရင်၏ ခင်ပွန်းပါဟု အထင်ကရ ပြသပြောဆိုခြင်းမရှိ။ ခင်ပွန်းဖြစ်သူကလည်း ငွေကြေးချမ်းသာသော မျက်နှာကြီး ဖြစ်သဖြင့် မမြရင်မှာ သူ၏ ဇနီးဟူ၍ ကြော်ငြာပြောဆိုခြင်းမရှိဘဲ တစ်သက်လုံး သမီးရည်းစားလင်မယားဘဝနှင့် နေသွားကြရသည်။ မမြရင်ဆိုသော ဦးသဝန်ကြောင် သီချင်းမှာ လူပြက်များနှင့် ရောနှောနေထိုင်သည်ကို မကြိုက်နိုင်ကြောင်း ထိုပုဂ္ဂိုလ်က ပြောသဖြင့် နန်းတော်ရှေ့ ဆရာတင်က သိရှိပြီး အချက်ကျကျ ရေးလိုက်သော သီချင်းဖြစ်ကြောင်း သိရှိရပါ၏။

၉၁ဋ္ဌာန၊ ရှင်တစ်ခုပဲ၊ သော့တွဲဆိုသော သီချင်းများမှာလည်း သူတို့နှစ်ဦး၏ ဘဝကို ထင်ဟပ်ပြသည့် သီချင်းများဖြစ်၍ နှစ်ပိဿခွဲ၊ ထင်သလိုနေ၊ ဖနောင့်ဗွေ သီချင်းများမှာလည်း သူ့ချစ်သူအပေါ် မကျေမနပ်ဖြစ်ရသည့် အကြောင်းများကို သီချင်းရေးဆရာအား ရင်ဖွင့်ရေးသားခိုင်းပြီး သီဆိုခဲ့သည်ဟု ဖတ်မှတ်ရသည်။ လေဘာတီမမြရင်မှာ အသက်၁၅ နှစ်အရွယ်မှ အသက်၄၂ နှစ် ကွယ်လွန်ချိန်အထိ ၂၇ နှစ်လုံးလုံး အငြိမ့်ကပြသွားသည်။

မမြရင်အတွက် သီချင်းရေးပေးကြသော ဆရာများမှာ ဦးသာဒင်၊ နန်းတော်ရှေ့ ဆရာတင်၊ မြို့မငြိမ်း၊ ဆရာထာ၊ ဆရာရွှေတိုင်ညွန့် တို့ဖြစ်ပြီး နန်းတော်ရှေ့ ဆရာတင်နှင့် မြို့မငြိမ်းတို့က အများဆုံးရေးသားကြောင်းနှင့် ဓာတ်ပြားသွင်းရာတွင် ရွှေလိပ်ပြာ ကုမ္ပဏီနှင့် ဓာတ်ပြား၂၄ ချပ်၊ အောင်မင်္ဂလာတွင် ၂၄ချပ်၊ ခွေးတံဆိပ်ကုမ္ပဏီ၌ အချပ် ၆၀၊ ကိုလံဘီယာကုမ္ပဏီအတွက် ၁၂ ချပ်သွင်းကြောင်း လူထုဒေါ်အမာ၏ “ပြည်သူချစ်သော အနုပညာသည်များ” စာအုပ်တွင် အတိအကျဖော်ပြပါရှိသည်။ သို့သော်လည်း ယခုအချိန်အထိ မမြရင် သီဆိုအသံသွင်းသွားသော သီချင်းဓာတ်ပြားများ ပြည့်စုံအောင် ရှာဖွေမရရှိသေးဘဲ သီချင်းပေါင်းများစွာ ပျောက်ဆုံးနေပါသေးသဖြင့် မမြရင်၏ ဓာတ်ပြားများ လက်ဝယ်ရှိသူများက နှောင်းခေတ်ဂီတဝါသနာရှင်တို့ မှတ်သားသီဆိုနိုင်ရန်နှင့် မှတ်တမ်းအဖြစ် ထားရှိနိုင်ရန် ပေးပို့ လှူဒါန်းစေလိုပါကြောင်း မေတ္တာရပ်ခံအပ်သည်။
&lt;ref&gt;ဗိုလ်ကလေး ဦးတင့်အောင် ပြုစုသည်။&lt;/ref&gt;

ကျွန်တော်သည် မန္တလေး အရှေ့ကျုံးလမ်းရှိ အမျိုးသားကဇာတ်ရုံရှေ့သို့ ရောက်လေတိုင်း တချိန်က လျှမ်းလျှမ်းတောက် အောင်မြင်ကျော်ကြားခဲ့သော အငြိမ့်မင်းသမီးကြီးတယောက်ကို လှမ်း၍ ကြည့်မိတတ်သည်။ သို့သော် ထိုမင်းသမီးကြီးကား သက်ရှိ ထင်ရှားတော့ မဟုတ်။ ကြေးချိန် ပိဿာ ၃၀ဝ ရှိ ကိုယ်တပိုင်းပုံတူ ရုပ်တုကြီးသာ ဖြစ်သည်။ ငွေကျပ် ၁.၈ သန်း ကုန်ကျခံပြီး ၃၁၊ ၈၊ ၂၀၀၂ ရက်နေ့က စိုက်ထူ ပေးထားခြင်း ဖြစ်သည်။ ပုံတူရုပ်တုကြီး၏ အောက်ခြေကို ကြည့်မည်ဆိုလျှင် ဤသို့ မှတ်တမ်းရေးထိုးထားသည်ကို တွေ့ကြရမည် ဖြစ်သည်။

ဦးဖိုးသစ်၊ ဒေါ်ဉာဏ်ယုံတို့မှ ၁၂၆၆ ခုနှစ်တွင် သာစည်နယ် [[ရွှေဖလားကန်ရွာ]]၌ ဖွားမြင်သည်။ ၁၅ နှစ် အရွယ်မှစ၍ အငြိမ့်ကခဲ့သည်။ အသံမင်းသမီးဟု ခေါ်စမှတ် ပြုခဲ့ရသည်။ ၁၃၀၇ ခုနှစ်၊ ကဆုန်လပြည့်ကျော် ၄ ရက်နေ့တွင် စဥ့်ကိုင်မြို့နယ်၊[[ဧည့်ပြရွာ]]၌ ကွယ်လွန်သွားခဲ့သည်။ ဇာတိရပ်ရွာ၌ မိဖများနှင့် နေစဉ်က တောင်သူလယ်သမား အလုပ်နှင့် ကြီးပြင်းခဲ့ဟန် တူသည်။ &quot;ထမီကလေး တိုတိုဝတ်ကာ၊ ကျွန်မငယ်စဉ်အခါ၊ လူထဲမဝင်သေးတော့ အလှအပြင်အဆင်ချာ၊ မယ်ရင် ကုန်ကုန်ပြောမယ်၊ တော်သက်သက်မို့၊ ဘယပ်ဒွါဒယာ ရွှံ့တွေ ကပ်စီးကပ်စီး ပုတီးလုပ်ကာ ဆွဲတတ်ကာ၊ ဒေါ်လာပြားတွေ ၁၅ ပြားလောက် ဆွဲတတ်တာ၊ ကိုကိုတို့က မြှောက်စားပေမဲ့ ဟိုတုန်းကလောက် မပျော်ပါ&quot; ဟု သူကိုယ်တိုင် သီဆိုခဲ့သော 'ရွှေပြည်စိုး' သီချင်းအရ သူ၏ ငယ်စဉ် ဘဝကို သိသာလေသည်။


လေဘာတီ မမြရင်သည် အငြိမ့်မင်းသမီး အဖြစ်သာ မဟုတ်၊ [[ဓာတ်ပြား]] အဆိုကျော် အဖြစ်လည်း နာမည်ကြီးသူ ဖြစ်သည်။ သူနှင့် ခေတ်ပြိုင် ပေါ်သော အငြိမ့်သဘင် ပညာရှင်များမှာ [[အေးကြည်၊ ဥက္ကလာ|ဥက္ကလာအေးကြည်]]၊ [[ခင်လှကြည်၊ ဒဂုံ|ဒဂုံခင်လှကြည်]]၊ [[ဩဘာသောင်း၊ ဒေါ်|ဩဘာသောင်း]]၊ [[မြသန်းကြည်၊ ယူနီဗာစီတီ|ယူနီဗာစီတီ မြသန်းကြည်]] စသည်တို့ ဖြစ်သည်။

မမြရင် သီဆို၍ ဓာတ်ပြား သွင်းခဲ့သော နာမည်ကျော် သီချင်းများမှာ မွန်းလိုက်ဂလိုရီ၊ ပဒုမ္မာ ရွှေကြာ၊ ခင့်သဘော၊ မောင်မောင့် ရွှေကျေး၊ ထင်သလိုနေ၊ အိုကေ၊ စိတ်တခု ယုတ်ကိုးဆယ်၊ ဥစ္စာရင်းမှန်ပြန်၊ သော့တွဲ စသည်တို့ ဖြစ်သည်။ လေဘာတီ မမြရင် သီဆိုခဲ့သော သီချင်းများ အနက် ထက်ပေါ် ကျော်ကြားသော တေးသွားမှန်သမျှ [[တင်၊ ဆရာ (နန်းတော်ရှေ့)|နန်းတော်ရှေ့ ဆရာတင်]]၏ လက်ရာ များလေသည်။ သူနှင့် တွဲသော အငြိမ့်လက်စွဲ (ယခုအခေါ် လူပြက်) များမှာ ဦးဓာတ်ဆီ၊ ဦးသင်္ခါ၊ ဦးဓာတ်ခိုး၊ ဦးညှပ်ကြီး၊ ဦးဒန်ပေါက် စသည်တို့ ဖြစ်ကြသည်။


သူ့ခေတ် သူ့အခါက သူ၏ အောင်မြင်ကျော်ကြားပုံနှင့် ပရိသတ်များ ချစ်ခင် နှစ်သက်ပုံတို့မှာ ကြောက်စရာပင် ကောင်းလှသည်။ မန္တလေးမြို့ ၈၄ လမ်းနှင့် ၃၁ လမ်းထောင့်၌ လေဘာတီ မြရင် အငြိမ့် ကနေစဉ်က ဖြစ်၏။ ပွဲပြီးလျှင် မမြရင်ကို လူမျိုးခြား ဘာသာခြား သူဋ္ဌေးသား တစ်ဦးက မေမြို့ (ပြင်ဦးလွင်) သို့ ကားနှင့် ခေါ်သွားမည့် အစီအစဉ် ရှိသည်ဟု သတင်း ထွက်လာ၏။ ထိုသတင်းကို မမြရင် အငြိမ့်ကရာ နောက်သို့ တကောက်ကောက် လိုက်နေသည့် ရုံတော်ကြီးမှ ကာလသား တသိုက်က ကြားသိသွား၏။ ထို့ကြောင့် လူစုပြီး ရှင်ဘို့မယ် ဘုရား အနောက်ပေါက်မှ အသင့် စောင့်ဆိုင်း နေကြသည်။ ပွဲပြီးသော် သူဋ္ဌေးသားက မမြရင်နှင့် မိခင်ဖြစ်သူ ဒေါ်ဉာဏ်ယုံကို ကားနှင့် တင်ခေါ် လာခဲ့၏။ ရှင်ဘို့မယ် ဘုရား အနောက်ပေါက် ရောက်သည်နှင့် အသင့် စောင့်နေသော ကာလသားများက ပုလင်းနှင့် လှမ်းပေါက် လိုက်သည်။ သို့သော် သူဋ္ဌေးသားကို မမှန်ဘဲ အနီးရှိ ဓာတ်တိုင်ကို သွား၍ မှန်သည်။ လွင့်စဉ်လာသော ပုလင်းကွဲက မမြရင်၏ ပါးကို ဝင်၍ မှန်လေသည်။ သို့ဖြင့် မမြရင်၏ ပါး၌ သေရာပါ အမာရွတ်ကလေး ထင်ကျန်ရစ်ခဲ့ရရှာလေသည်။

ပါးမှ ဒဏ်ရာကို ဒေါက်တာရှားမားနှင့် ကုသ၍ ပျောက်ကင်းသည့် အခါ ပထွေးဖြစ်သူ ဦးသာဒင် ရေးစပ်ပေးသည့် (သတင်းစာတွင် - လေဘာတီ မြရင် - မြရင် - မြရင် - မျှော် - မျှော်အကြောင်း ဆိုးလေခြင်းနော် - ဩော် - ဩော် - အကျိုးယုတ် ပါဘိတော် - ပုလင်းမှန်တာ - သည်ဒဏ်ရာ စီမံလာ - ဘယ်ဝဋ်ကြွေးလည်း ချင့်ထွေးနိုင်ဖူး ရှင် - ဩော် … မြစပယ်ရှယ်ရင်) ဟူသော မြစပယ်ရှယ်ရင် သီချင်းဖြင့် သီဆို ကပြရာ မြင်ရသူတိုင်း ကရုဏာ သက်ကာ ရင်ဆို့ ခဲ့ကြရသည်။


မမြရင် ပုလင်းကွဲ မှန်သဖြင့် နန်းတော်ရှေ့ ဆရာတင်က (တုံးကျော်မ) သီချင်းကို ရေးစပ်ပေးသည်ဟု ပြောဆို နေကြခြင်းမှာ မမှန်ပါ။ ပုလင်းကွဲ မှန်ခြင်းမှာ မမြရင် ငယ်ငယ် နာမည်ကျော်စ အချိန်က ဖြစ်သည်။ တုံးကျော်မ သီချင်းက မမြရင် အသက် ၃ဝ ကျော်မှ ဆိုသည့် သီချင်း ဖြစ်သည်။ ရှမ်း ပြည်နယ်သို့ ပွဲသွားကရာ ငှက်ဖျားမိပြီး လက်ခံထားသော ပွဲများ ဖျက်လိုက် ရသဖြင့် (လေဘာတီ မြရင် သေပြီ) ဟု သတင်းကျော် သွားခဲ့သည်။ ကျန်းမာ၍ ပွဲပြန်ကသော အခါ နန်းတော်ရှေ့ ဆရာတင်က -


&quot;သေနိုင်ပါရိုးလား လေဘာတီရယ် ပေတရာဆီ လျှောက်ပါလို့ မြင်သလောက် ပြလိုက်ချင်ပါသည်။ အခြေလည်း တိုးတက် - အနေလည်း တိုးတယ် - မသေဘဲကိုးကွယ် - မျှော်တော်မူကြသည်၊ ဩော် … မမုန်းနဲ့နော် ကျွန်မအတည်၊ ရုပ်တော်တော်လှပါသည် - တုံးကျော်မ လေဘာတီ&quot; ဟူသည့် (တုံးကျော်မ) သီချင်းကို ရေးစပ် ပေးခဲ့သည်။ ထိုသီချင်းသည် လေဘာတီ မြရင်၏ လူကြိုက်အများဆုံး သီချင်းတစ်ပုဒ် ဖြစ်လာခဲ့သည်။

== နန်းတော်ရှေ့ဆရာတင်==
နန်းတော်ရှေ့ ဆရာတင်နှင့် လေဘာတီ မြရင်ကို လမိုင်းကပ်သည်ဟု ဆိုသော်ရ၏။ အဘယ်ကြောင့် ဆိုသော် ဆရာတင် ရေးပေးသော သီချင်းကို လေဘာတီ မြရင် ဆိုလိုက်သည်နှင့် အောင်မြင် ကျော်ကြား လူကြိုက်များ သွားတတ်သောကြောင့် ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့်လည်း အခြားသော မင်းသမီးများက ဆရာတင်အား (လေဘာတီ မြရင် အတွက် သီချင်းရေးရင် သူများတွေ အတွက် ရေးတာနဲ့ မတူဘူး၊ စေတနာကို ပိုလွန်းတယ်) ဟုပင် ခနဲ့တဲ့တဲ့ လုပ်ခဲ့ကြခြင်း ဖြစ်သည်။ ဆရာတင်ကတော့ တဟဲဟဲ ရယ်လျက်။

ဆရာတင်ကလည်း သီချင်းကို အာမခံနှင့် ရေးသူဖြစ်၏။ သူ့သီချင်းကို သီဆိုပြီး ကလျှင် ထို မင်းသမီး နာမည် ကျော်စေရမည်။ သူ့သီချင်း မကျော်ခဲ့လျှင် ပိုက်ဆံ တပြားမှ မပေးနဲ့ဟု ရဲရဲ ကြီး အာမခံတတ်သည်။ အာမခံသည့် အတိုင်းလည်း မင်းသမီး အတော်များများမှာ သူ့သီချင်း ဆိုပြီး ကျော်သွား ခဲ့ကြသည်သာ ဖြစ်၏။ မမြရင်ကိုလည်း ဆရာတင်ကပင် (မင်း နာမည် ကျော်ချင်ရင် မန္တလေး လာခဲ့) ဟု သူကိုယ်တိုင် ခေါ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်ကြောင်း ဆရာတင် မသေမီက ပြောသွား ခဲ့ဖူးသည်။

ဤမျှသာ မကသေး။ မမြရင်ကို ခိုးပြေးဖို့ ကြိုးစားခဲ့သေးကြောင်း မမြရင် အမေကြီး တွေ့သွား၍ ပခုံးပေါ် ထမ်းလာသော မမြရင်ကို ပြန်ချ ထားခဲ့ရကြောင်း စသည်ဖြင့် ဆရာတင် မသေမီက ပြောပြတတ် သေးသည်။ သို့သော် အများစုက ထိုစကားကို မယုံကြ။ (သူ့ဗလနဲ့လား လေဘာတီ မြရင်ကို ထမ်းနိုင်မှာ) ဟု ဆိုကြသည်။ မည်သို့ပင် ဖြစ်စေ၊ လေဘာတီ မြရင်နှင့် ဆရာ တင်တို့ နှစ်ဦး အထူးတလည် ခင်မင် ရင်းနှီးသည့်ကတော့ အမှန်ပင်။ ခင်မင် ရင်းနှီးရုံ သာမက၊ မမြရင်မှာ ဆရာတင်၏ ညှဉ်းဖတ် မင်းသမီးပင် ဖြစ်ခဲ့ရသေးသည်။ ဆရာတင် ငွေလိုတိုင်း မမြရင်ထံ လက်ဝါး လာဖြန့်တတ်သည်။ မပေးမချင်း မပြန်။ ငွေရတော့လည်း ပြန်ပေးချင်မှ ပေးသည်။ မပေးသည်က များသည် ဆို၏။

ဆရာတင် သီချင်းနှင့် လေဘာတီ မြရင် အဆိုတို့ လူကြိုက်များ အောင်မြင်ခဲ့ခြင်းမှာ ဆရာတင် တယောက်တည်း အရေးအစပ် ကောင်း၍ချည်း မဟုတ်။ မမြရင်၏ အသံ မမြရင်၏ အဆိုကလည်း မည်သူမျှ လိုက်မမီနိုင်အောင် ကောင်းလွန်းသောကြောင့် ဖြစ်သည်။ မမြရင် အသံက အသံဝါ ဖြစ်၏။ ဆွဲတိုင်းရ၏။ ဟစ်တိုင်း ပေါက်၏။ ဘယ်သံ၊ ညာသံ လိုသလို ကူးနိုင်၏။ သူ့ခေတ်တုန်းက ယခုလို အသံချဲ့စက်တွေ မပေါ်သေး။ ပွဲခင်း တခုလုံးရှိ ပရိသတ်များ အားလုံးကြားအောင် ကြိုးစား ပမ်းစား ဆိုရ၏။ မမြရင် သီချင်း ဟစ်လိုက်လျှင် အခြားပြိုင်က နေသည့် ဇာတ်ပွဲ အငြိမ့်ပွဲဆီမှ ပရိသတ်များပါ သူ့ထံ ရောက်လာကြတော့သည်

မမြရင်၏ အသံ၊ မမြရင်၏ အဆိုနှင့် ပတ်သက်၍ ဂီတမယ် လှကလေးစိန်က &quot;မမရင် အသံက မြည်လည်း မြည်တယ်၊ ပီလည်း ပီတယ်၊ သာလည်း သာတယ်၊ ကြည်လည်း ကြည်တယ်၊ ဆိုတဲ့ နေရာမှာလည်း စာပေါင်ပဲ့တယ်၊ လျှာကိုက် နာတယ်၊ အာစောက်လည်း ရှိတယ်၊ အသံမြေကျလည်း သာတယ်၊ အဝေးကြား သိပ်ကောင်းတာဘဲ၊ မင်းသမီး ဆိုတာ အချို့က အသံပါးလို့ မအော်နိုင်ကြဘူး၊ ဉာဏ်ကွန့်ပြီး အလိမ္မာဖက် ဆိုကြရတယ်၊ မမရင်တို့ ကျတော့ လွှတ်ပြီး အော်ဆိုတဲ့ အခါ အဝေးကြီးကလည်း ကြားရတယ်၊ အင်မတန်မှလည်း သာယာတယ်၊ တကယ့်ကို ပါရမီ ရှိသူပါ&quot; ဟု ပြောကြား သွားခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့်လည်း မန္တလေး အမျိုးသား ကဇာတ်ရုံရှေ့ရှိ လေဘာတီ မြရင် ကြေးရုပ်တု အောက်ခြေတွင် (အသံ မင်းသမီး) ဟု မှတ်တမ်းတင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်လေသည်။

== ရွာစား စိန်ဗေဒါ ==
နေမျိုးဗလ ကျော်သူဘွဲ့ရ ရွာစားကြီး [[စိန်ဗေဒါ]]၏ အတီးနှင့် လေဘာတီ မြရင်၏ အဆို အက တွဲလိုက်လျှင် ကောင်းသည်ထက် ပိုကောင်း သွားတော့သည်ဟု သဘင်နယ်တွင် ပြောစမှတ် ဖြစ်ခဲ့သည်။ သို့သော် သူတို့ နှစ်ယောက်စလုံးက ထိပ်သီး ပညာရှင်များ ဖြစ်သည့်အလျှောက် ပွဲကြေးက ကြီးလှ၏။ ထို့ကြောင့် ငှားနိုင်သူက ခပ်ရှားရှား။ သို့တိုင် သူတို့ နှစ်ယောက်စလုံး၏ အဆို၊ အတီး၊ အကကို အလကား ကြည့်ရသော ပွဲတပွဲက မန္တလေးတွင် ရှိခဲ့၏။ ထိုပွဲက မန္တလေး လက်ဆည်ကန်ယပ်ဝင်း ဘုရားပွဲ ဖြစ်၏။

ယပ်ဝင်းဘုရားပွဲကို စိန်ဗေဒါကြီးက နှစ်စဉ် အလကား လာ၍ တီးပေး၏။ မန္တလေး မြို့ပေါ်ရှိ နာမည်ကြီး အငြိမ့် မင်းသမီးများ၊ လူရွှင်တော်များကလည်း ကိုယ့်စရိတ်နှင့် ကိုယ်လာပြီး ကူကြ၏။ ကြည့်ရခဲသော အငြိမ့်ညွန့်ပေါင်းပွဲ ဖြစ်၍ ပရိသတ်ကလည်း ကြိတ်ကြိတ်တိုး နေ၏။ ပွဲကသည့်အခါ မျက်နှာကြီးငယ် မလိုက်စတမ်း ဆိုပြီး မင်းသမီးများကို မဲချ၍ ထွက်စေ၏။ နာမည်ကြီး မင်းသမီးများ စောစော မဲပေါက်သွားခဲ့သော် သူ့နောက်မှ ထွက်ရသည့် မင်းသမီးများခမျာ ကြည့်မည့်သူ မရှိတော့ပြီ။ ထို့ကြောင့် ပြည်သူချစ်သော လေဘာတီ မြရင် တယောက်ကိုကား နောက်ချန်ပြီး မဲလိပ် ချပေးရလေသည်။

အခြားသော မင်းသမီးများမှာ မဲကျ၍ ထွက်ကရသော်လည်း စိန်ဗေဒါကြီးကို အရှိန်နှင့် လန့်နေတတ်ကြသည်။ မမြရင်ကတော့ တည်တည်ငြိမ်ငြိမ် ဣန္ဒြေရရနှင့် သူ့အလှည့်ကို ထိုင်စောင့် နေတတ်သည်။ ပြည့်သည့်အိုးမို့ ဘောင်ဘင် မခတ်တော့။ သူ့အလှည့်ရောက်သည်နှင့် &quot;မြရင်လေး ကျွန်မ ခေါ်သံလိုလို၊ လေဘာတီကလေး … ကျွန်မ ခေါ်သံလိုလို&quot; ဟူသော သီချင်းလေးနှင့် ပရိသတ်ကို ထ၍ နှုတ်ဆက်သည်။ စိန်ဗေဒါကြီးကိုလည်း ဦးချသည်။ ပရိသတ်များ မီးကို ရေနှင့် ဖြန်းလိုက်သလို ငြိမ်ကျသွား၏။ မမြရင် အသံက ပွဲကြည့်သူတိုင်း၏ နှလုံးသားကို စောင့်ကြည့်ရကျိုး နပ်သွားစေ၏။ စိန်ဗေဒါကြီးက အားရသော အပြုံးဖြင့် ဆိုင်းဝိုင်းထဲမှ ပတ်လုံးကလေးများကို အသံစမ်းပြလျက်။

နောက်ပိုင်းတွင် စိန်ဗေဒါကြီးသည် ဆိုင်းတီးရုံမျှနှင့် အားမရတော့။ သူကိုယ်တိုင် ဆိုတီး တီးပြီး မမြရင်ကို ကစေသည်။ သဘင်လောကမှ ထိပ်သီး နှစ်ယောက် မီးကုန် ယမ်းကုန် ကြဲကြသော ပွဲကောင်းတပွဲ ဆိုလျှင် မမှား။ မမြရင်ကလည်း စိန်ဗေဒါကြီး တီးချင်သလောက် တီးစမ်း - ကလိုက်စမ်း မဟဲ့ဆိုသော ဇွဲနှင့် ပညာကုန် ကသည်။ စိန်ဗေဒါကြီးကလည်း ရှိသမျှ ပညာစွမ်းတွေ အကုန်ထုတ်ပြီး တီးသည်။ လူရွှင်တော်တွေကလည်း မမြရင်ကို စလိုက်၊ စိန်ဗေဒါကြီးကို နောက်လိုက်၊ ပွဲကြည့်သူများကို ကလိလိုက်နှင့် အူမြူး နေကြတော့သည်။ ပွဲကြည့် ပရိသတ်များမှာ အသက်ရှူတို့ပင် မေ့နေသည့် အလား။ တုတ်တုတ်မျှ မလှုပ်ကြ။ ဒီလိုပွဲမျိုး ကြုံရခဲသည် မဟုတ်ပါလား။

စိန်ဗေဒါကြီးနှင့် မမြရင်မှာ ဤလို ပျော်စရာ ကောင်းသော မေ့မရနိုင်သည့် ပွဲမျိုး ကြုံခဲ့ရသလို၊ စိတ်ပျက်စရာ ကောင်းသော မေ့မရနိုင်သည့် ပွဲမျိုးကိုလည်း ရင်ဆိုင် ခဲ့ကြရသေးသည်။ တခါက ကြေးရတတ် တဦးက တံခွန်တိုင် အလှူပွဲသို့ လိုက်ပါ တီးပေးရန် စိန်ဗေဒါကြီးကို ငှားသည်။ လေဘာတီ မြရင်ကိုလည်း ခေါ်ခဲ့ပါ ဆို၍ စိန်ဗေဒါက မမြရင်ကိုပါ ခေါ်လာခဲ့သည်။ ညပွဲတီးပြီး၍ ပွဲသိမ်းသော အခါ အလှူရှင်က မနက်ဖြန် မနက်ပိုင်းမှာလည်း တီးပေး ဆိုပေး ကပေးပါဦး၊ တဝက်ကြေး ပေးပါမည်ဟု ဆိုသည်။ စိန်ဗေဒါက မမြရင်နှင့် လူရွှင်တော်များကို ဘယ်လိုသဘော ရသလဲဟု မေးသည်။ အားလုံးက ဆရာ့ သဘောပါဟု ပြန်ပြောကြသည်။ ဤတွင် စိန်ဗေဒါက၊ (အခုလို တဝက်ကြေးနဲ့ ခိုင်းတာကို တို့လက်ခံလိုက်ရင် နောက်တော့ တရားနာ အပြီး ကပေးရင် ငါးကျပ်၊ နောက်တော့ ငါးမတ်၊ နောက်ခြောက်မူး ဆိုတာမျိုး ဖြစ်ကုန်လိမ့်မယ်၊ တို့ပညာရဲ့ တန်ဖိုးတော့ အချမခံနိုင်ဘူး၊ မနက်ဖြန် ပွဲမအားဘူးလို့ပဲ ပြောကြ) ဟုဆိုကာ မကဘဲပြန် လာခဲ့ကြလေသည်။ စိန်ဗေဒါကြီးနှင့် မမြရင်တို့မှာ တော်သလောက်၊ ကျော်သလောက် မိမိပညာကို ဤသို့ တန်ဖိုး ထားကြသူများ ဖြစ်သည်။

== ဣန္ဒြေရှင်မင်းသမီး ==
လေဘာတီ မြရင် ဆိုသော အမည်ကို တက္ကသိုလ် ကျောင်းသားများ ပေးခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ထိုအချိန်က သူ့အသက်မှာ ၁၇ နှစ်မျှသာ ရှိသေးသည်။ အသက် ၁၅ နှစ် အရွယ်မှ ကွယ်လွန်သော အသက် ၄၂ နှစ် အထိ နှစ်ပေါင်း ၂၆ နှစ်တိုင်တိုင် ပွဲက၍ သွားခဲ့သည်။ အငြိမ့်သက်တမ်း ၂၆ နှစ် တလှလျှောက်လုံး ပရိသတ် ပါးစပ်ဖျားတွင် လေဘာတီမှ လေဘာတီ၊ မြရင်မှ မြရင် ဖြစ်ခဲ့၏။ မန္တလေးက နာမည်ကြီး ရွှေဆိုင်တန်း ကထိန်ဆိုလျှင် မမြရင် အငြိမ့်ကို နှစ်စဉ် ငှားပြီး ဧည့်ခံခဲ့သည်။ မမြရင်ကို မရမှာ စိုး၍ ဒီနှစ် ကထိန်ပွဲ ပြီးသည်နှင့် နောက်နှစ် အတွက်ပါ စရန် ကြိုပေးထားသည် အထိ လူကြိုက်များ ခဲ့၏။ အခြားသော ပွဲများကလည်း မမြရင် အငြိမ့် အားသည့်နေ့မှ စောင့်ဆိုင်း ကျင်းပခဲ့ကြသည်။

ဤသို့ လျှမ်းလျှမ်းတောက် အောင်မြင်ခဲ့သည့်တိုင် မမြရင်က ကာလသားကြိုက်ကို အထူးမလုပ်။ ကြာမပေး။ မြူမဆွယ်။ မိန်းကလေး ပီပီ ဣန္ဒြေရရ လှလှပပလေး ကသည်။ လူရွှင်တော်များ ပြက်လုံးကြမ်းလျှင် သူက တားစမြဲ။ သူကိုယ်တိုင်လည်း အငြိမ့်စင်ပေါ်မှ နေ၍ စင်အောက် ပရိသတ်ထဲ လက်ညှိုးထိုးပြီး (ကျွန်မ ရည်းစား) ဟု ဘယ်တော့မှ မပြော။ သူ့မျက်နှာကို အငြိမ့်ကရာ လိုက်ကြည့်မှသာ မြင်ရသည်။ ကျန်သည့် အချိန်မှာတော့ မြင်ရမည် မဟုတ်။ ဗိုင်းကောင်း ကျောက်ဖိ အိမ်တွင်း ပုန်းနေတတ်သောကြောင့် ဖြစ်သည်။

သူ့ကို ကြိုက်သူတွေကား ဒုနှင့်ဒေး။ ကျောင်းသားလည်း ပါ၏။ သူဋ္ဌေးလည်း ပါ၏။ အရာရှိကြီးများလည်း ပါ၏။ ရန်ကုန်မြို့မှ မျက်နှာကြီး ဝတ်လုံတော်ရ တဦးသည် တနင်္ဂနွေနေ့တိုင်း မမြရင် အငြိမ့်ကို ငှားပြီး သူ့ခြံထဲမှာပင် ကပြစေ၏။ ရွှေဒင်္ဂါးများလည်း ဆုချ၏။ တခါတော့ မမြရင်ကို ရိုးရိုးကြည့်ရတာ အားမရ၊ ခြေအိတ်ချွတ်ပြီး ခြေသလုံးပေါ်အောင် ကပြပါ၊ ရွှေဒင်္ဂါး နှစ်ပြား ဆုချမည်ဟု သိမ်းသွင်းလာ၏။ ထိုပွဲတွင် မမြရင်က ခြေအိတ်ကို လုံးဝ မချွတ်ဘဲ ကမြဲအတိုင်းသာ ကပြ သွားခဲ့သည်။

တစ်ခါကလည်း ဘာသာခြား သူဌေး တယောက်က မမြရင်ကို ငှားပြီး သူ့တိုက်ထဲမှာပင် ကပြစေသည်။ ပွဲပြီးလျှင် မမြရင်ကို ပြန်မလွှတ်တော့ဘဲ အပိုင်သိမ်းရန် ကြံစည်လာသည်။ ထိုအကြံကို မမြရင်သိသည်နှင့် တိုက်ပြတင်းပေါက်မှ ခုန်ချပြီး ထွက်ပြေးလာခဲ့သည်။ မိန်းမသားတို့၏ ဣန္ဒြေနှင့် သိက္ခာကို တပြားဖိုးမှ အပွန်းမခံသော မြန်မာမလေးဆိုလျှင် မှားမည် မဟုတ်ပေ။

အသက် ၂ဝ အရွယ်တွင် မမြရင် အိမ်ထောင် ကျခဲ့သည်။ အိမ်ထောင်ကျသည် ဆိုသော်လည်း လိုချင်သူတွေ ဝိုင်းဝိုင်းလည် နေသည်မို့ လူသိထင်ရှား မကြေညာရဲ။ သူ့ချစ်သူကလည်း မျက်နှာကြီး ပိုက်ဆံရှိ ဖြစ်၍ ထင်ထင်ပေါ်ပေါ် လူသိမခံရဲ။ သမီးရည်းစားမက၊ လင်မယား မကျသော ဘဝမျိုးနှင့် နှစ်ဦး သဘောတူ နားလည်မှု ရှိစွာနှင့် တသက်လုံး ပေါင်းသင်း နေထိုင် သွားခဲ့ကြသည်။ သစ္စာတရားကို မြတ်နိုးသော မမြရင်သည် ပွဲကသွားလေတိုင်း သူ့ချစ်သူကို ကန်တော့ပြီးမှ သွားသည်။ သူ့ချစ်သူကလည်း မမြရင်ကို ငုံထားမတတ် မြတ်နိုးသည်။ မြတ်နိုးရုံ သာမကသေး။ သဝန် တိုတတ်လိုက်သည် ကလည်း လွန်ပါရော။ အတီးသမားတွေနှင့် ရောလျှင်လည်း မကြိုက်။ လူရွှင်တော်တွေနှင့် တရင်းတနှီး နေလျှင်လည်း မနှစ်သက်။ ထို့ကြောင့် နန်းတော်ရှေ့ ဆရာ တင်အား …

&quot;ဘယ်ယောက်ျားမှ စကား မပြောနဲ့တဲ့ တနေ့က မှာတယ်၊ တွေ့ကြရာမယ်၊ ကသောအခါဝယ်၊ ရည်းစားတထောင် လင်ကောင်ရှင်မောင် သဝန်ကြောင် စိတ်နှလုံးဟာမို့၊ အိမ်တွင်းပုန်း ကုလားမကဲ့သို့ ကျွန်မတို့ မနေနိုင်ပေါင်ရှင်၊ ကမှဖြင့် ပွဲနောက်က အမြဲရောက်တဲ့ ကိုကိုရယ်၊ သူ့ဝတ်ခြံ ညှစ်ရမတဲ့ ဟိုညက ခိုင်းလာပါတယ်။ မရှက်ပေမဲ့ မချဉ်ပေါင်ဆရာ၊ သက်ဝေရဲ့ လင်မောင်တကာ၊ သဝန်ကြောင်တာ မြရင်အံ့တော့တာ&quot; ဟူသော (ဦးသဝန်ကြောင်) သီချင်းကိုလည်းကောင်း၊

&quot;အငြိမ့်မင်းသမီးများ ရည်းစားထားတော့တဲ့ လူဆိုတာမျိုးနော်၊ သဘောနည်းနည်း ကြီးအုံးမှပေါ့ သခင်ရေ၊ မီးရောင်အောက်ကို ဝင်ကာ လူပြက်တွေနဲ့ သောတော့၊ သူ့သဘောက အလွန်တရာ မကြည်မလင်&quot; ဟူသော (အလှူ့ရှင်) သီချင်းကို လည်းကောင်း ရေးစပ်စေပြီး မမြရင်က သီဆို ကပြခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

 ဣန္ဒြေရှင်မင်းသမီးလေး လေဘာတီ မြရင် အပေါ် စာရေး ဆရာမကြီး လူထု ဒေါ်အမာက အောက်ပါအတိုင်း သုံးသပ် ရေးသား ထားသည်မှာလည်း ယနေ့ အနုပညာရှင် မိန်းမသားတိုင်း မှတ်သား လိုက်နာဖွယ်ရာ ကောင်းလှသည်။

&quot;လေဘာတီ မမြရင်က အကလည်း ကောင်းသည်၊ ရုပ်ကလည်း ချစ်စရာ ဖြစ်သည်။ ဤအရည်အချင်းမှာ မမြရင်က အငြိမ့်မင်းသမီး ဆိုပေမဲ့ မကလက်ခြင်း၊  ဣန္ဒြေရခြင်းပင် ဖြစ်သည်၊။ အသက် ၂ဝ ကစ၍ သေသည်အထိ အိမ်ထောင်နှင့် နေသွားသည်။ အငြိမ့်စင်ပေါ်၌ သူ့ကိုယ်သူ အပျိုကလေးပါဟု လူရောင်းရန် ဘယ်တော့မှ မကြော်ငြာ။ ရည်းစား ရှာခြင်းလည်း မပြု။ သို့ပါလျက် ပွဲကြည့်ပရိသတ်က သူ့ကို အပျိုကလေး ကဲ့သို့ပင် သဘောထားကြသည်။ အပျိုကလေးလိုပင် ချစ်သည်။ ဤသို့ဖြစ်အောင် ဘယ်မင်းသမီးမှ တတ်နိုင်မည် မထင်။ မမြရင်က အငြိမ့်သမ ဆိုသော်လည်း အနုပညာနှင့် ပုဂ္ဂိုလ်ရေးရာကို မရောထွေးဘဲ တကန့်စီ ထားတတ်သည်။ သူ့ကိုယ်သူ အဖိုးတန်အောင် အလွန် နေတတ် ထိုင်တတ်သည်။&quot; &lt;ref&gt;ပြည်သူချစ်သော အနုပညာသည်များ၊ ပဉ္စမအကြိမ်၊ နှာ ၃၆၃&lt;/ref&gt;

မမြရင်နှင့် တသက်လုံး တွဲလာခဲ့သော ပတ္တလား ဆရာကြီး ဦးဘစံကလည်း &quot;မမြရင်လောက် နာမည်ကြီးတဲ့ မင်းသမီး၊ ပိုက်ဆံရတဲ့ မင်းသမီး၊  ဣန္ဒြေရှိတဲ့ မင်းသမီးမျိုး ဒီနေ့အထိ မတွေ့ဖူးသေးပါ&quot; ဟု ပြောသွားခဲ့ဖူးသည်။ ဤမျှဆိုလျှင် လေဘာတီ မြရင်၏  ဣန္ဒြေသိက္ခာကို ခန့်မှန်း သိရှိနိုင်လောက်ပြီ ဖြစ်သည်။


ဤသို့ လူတိုင်းက ချစ်ခင် မြတ်နိုးသော ဣန္ဒြေရှင် မင်းသမီးလေး လေဘာတီ မြရင်သည် ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်ကြီး ဖြစ်ပွားလာသော အခါ စစ်ပြေးရင်း စဥ့်ကိုင်မြို့နယ် ဧည့်ပြရွာ၌ (၂၉ - ၄ - ၁၉၄၅) နေ့တွင် ငှက်ဖျားရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန် သွားခဲ့ရှာပါသည်။ သူသေတော့ သူ့အသက်က ၄၂ နှစ်မျှသာ ရှိသေးသည်။

* (တင်နိုင်တိုး)
** မောင်မောင် (ဥပဒေ) ရဲ့ တချိန်က လျှမ်းလျှမ်းတောက် အောင်မြင် ကျော်ကြားခဲ့သော အငြိမ့်မင်းသမီးကြီး &quot;လေဘာတီ မမြရင် (၁၉၀၄–၁၉၄၅)&quot; အကြောင်း ရုပ်ပုံလွှာ အဖွဲ့အနွှဲ့ကို Faces မဂ္ဂဇင်း No. 38, September, 2004 ကနေ ပြန်လည် ကူးယူ ဖော်ပြလိုက်တာ ဖြစ်ပြီး၊ စာပေဗိမာန်၏ ရုပ်ပြ ဗဟုသုတဘဏ် အဖြစ် မြန်မာနိုင်ငံ ဘာသာပြန် စာပေအသင်း၊ ရန်ကုန်မြို့က ၁၉၆၃ ပဌမအကြိမ် ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေ ဖြန့်ချိခဲ့တဲ့ 'မြန်မာ့ စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ - ၉၊ အပိုင်း - ခ၊ (မောင်ဂိုမာရီ - မြည်း)' မှာ ဖော်ပြ ပါရှိတဲ့ 'လေဘာတီ မမြရင် (မြန်မာ ၁၂၆၆–၁၃၀၇)' ကနေ အချက်အလက် အချို့ ထပ်မံ ဖြည့်စွက် ထားပါတယ်။

== ကိုးကား ==
&lt;references/&gt;

{{Lifetime|၁၉၀၄|၁၉၄၅}}
[[Category:မြန်မာ သဘင်ပညာရှင်များ]]</text>
      <sha1>rca3oa1tirc52hpj156gczskhqajc1q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ဆင်အမျိုးအစားများ (မြန်မာ)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>48261</id>
    <revision>
      <id>753625</id>
      <parentid>708534</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T06:03:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>117.55.250.148</ip>
      </contributor>
      <comment>/* တည်ဆင် */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7446" xml:space="preserve">== အမျိုးအစား ==
မြန်မာနိုင်ငံ တွင် [[ဆင်]] ကို အောက်ပါအတိုင်း လေးမျိုးလေးစား ခွဲခြားထားသည်။ 
# တည်
# ဟံ
# စွယ်စုံ
# ဟိုင်း
တို့ ဖြစ်သည်။

== တည်ဆင် ==
[[အောင်ဆန်းစုကြည်|အ]]ရှားပါးဆုံး အမျိုးအစား ဖြစ်သည်။ မွေးကတည်းကပင် အစွယ်တစ်ချောင်းတည်းသာ ပါ၏။ အစွယ်မှာ အလွန် သန်မာထွားကျိုင်းပြီး ထိုတစ်ချောင်းတည်းသော အစွယ်ကို အလွန် အားကိုးသော ဆင် ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် တည်ဆင်များသည် များသော အားဖြင့် အုပ်မှ ထွက်၍ ထီးတည်း နေတတ်ကြသည်။ မည်သူ့ အုပ်ချုပ်မှု ဩဇာကို မှ ခံချင်စိတ် မရှိသလို အခြားဆင်များကိုလည်း အုပ်ချုပ်လိုစိတ် မရှိပေ။ ဘယ်ဘက်တွင် အစွယ်ရှိသော ဆင်ကို ဘယ်တည် ဟု ခေါ်ပြီး ညာဘက်တွင် အစွယ်ရှိသော ဆင်ကို ညာတည် ဟု ခေါ်သည်။

== ဟံဆင် ==
အစွယ်နှစ်ချောင်းပါသည်။ သို့သော် အစွယ်မှာ သန်မာ ထွားကျိုင်းခြင်း မရှိပဲ အသေးအဖျင်းသာ ဖြစ်သည်။ သစ်ပင် သစ်ခေါက်များကို အစွယ်နှင့် ထိုးခွာစားရာတွင်  အစွယ်တစ်ဖက် ကျိုးသွားတတ်သည်။ တစ်ဖက်သာ အစွယ် ရှိသော ဆင်ကို ဘယ်ဟံ သို့မဟုတ် ညာဟံ ဟု ခေါ်ကြသည်။ အခြား ဆင်များလောက် အားခွန်ဗလ မသန်သည့်အပြင် အားကိုးစရာ အစွယ်မရှိ သဖြင့် တောရိုင်းဆင် ဖြစ်ပါက ဟိုင်း၊ စွယ်စုံ၊ တည်ဆင်များကဲ့သို့ အုပ်ထဲမှ ထွက်ပြီး ထီးတည်း မနေရဲကြချေ။ ဆင်အုပ်ထဲတွင် ဟံဆင်ကို ဆင်နှင့် ဆင်ကလေးများကလည်း အားကိုးခြင်း၊ ကြောက်ရွံ့ခြင်း မရှိပေ။ သူ့တွင် သူတစ်ပါးက လေးစားလောက်သော ရုပ်သွင်ကြန်အင် လက္ခဏာများ မတွေ့ရချေ။ ထို့ကြောင့် ဟံဆင်ကို ဟိုင်းနှင့် စွယ်စုံတို့ အုပ်စီးသော ဆင်အုပ်ထဲတွင် နောက်လိုက်ဆင် အဖြစ် အတွေ့ရများသည်။

== စွယ်စုံဆင် ==
ဖြူဖွေးဝင်းလက်၍ ရှေ့သို့ ရှည်လျားစွာ ကော့တက်နေသော အစွယ်ပိုင်ရှင် ဆင်ပြောင်ကြီးကို ခေါ်ခြင်း ဖြစ်သည်။ ဆင်တို့၏ ကြန်အင်လက္ခဏာ အစုံပါရှိ၍ ဆင်ထဲတွင် အလှဆုံး ထိပ်ခေါင်တင် ဆင်ပင် ဖြစ်သည်။ စွယ်စုံဆင်ပြောင်များသည် များသောအားဖြင့် တောဆင်များထဲတွင် ဆင်ဦးစီး၊ ဆင်ဘုရင်များ ဖြစ်ကြသည်။ သူတို့၏ အစွယ်ကို အလွန်အားကိုး တတ်ကြသည်။ အုပ်မှ ထွက်၍ ထီးတည်း (ထီးခို ဟုလည်း ခေါ်သည်) ဗိုလ်ဝင်ခံ နေတတ်သည်လည်း ရှိသည်။ စိတ်နေစရိုက် ခက်ထန်ကြမ်းကြုတ်သောကြောင့် တခြားဆင်များ က ကြောက်ရွံ့တတ်ကြသည်။ နိုင်ငံပိုင် သစ်ထုတ်လုပ်ရေးဌာန တွင် စွယ်စုံဆင်များက များသောအားဖြင့် ဆင်ဆိုးစာရင်းဝင် သံခလောက် ပိုင်ရှင်များ ဖြစ်ကြသည်။

== ဟိုင်းဆင် ==
ဆင်မများကဲ့ အစွယ်တိုတိုတိတိ သာ ရှိသည်။ သဘာဝ ဓမ္မက သူ့အား သစ်ခေါက်၊ သစ်ခွံများကို ခွာစားနိုင်ရုံလောက်သာ အစွယ်ကို ဖန်တီးပေးထားဟန် ရှိ၏ အစွယ်မှာ တိုတိုတိတိ ဖြစ်သော်လည်း တုတ်ခိုင်သန်မာသည်။ သစ်ပင်၊ သစ်ခေါက်များကို ထိုးခွာစားရာ၌ အခြား ဆင်များထက် လျင်မြန်ဖျတ်လတ်သည်။ တစ်ထွာကျော် ခန့်သာ ရှိသော အစွယ်သည် သစ်ခေါက်များ ခွာစားရာ၌ အနေတော် ဖြစ်သဖြင့် စားသောအခါ စွယ်စုံဆင်များကဲ့သို့ ရှေ့တိုးနောက်ငင် မဖြစ်ဘဲ သစ်ပင်၏ ပင်စည်နှင့် ပါးစပ်ကို ဟပ်ပြီး ခံပြီးသား ဖြစ်နေတတ်သည်။ နှာမောင်းမှာ လည်း အလွန်တုတ်ခိုင်သန်မာ သဖြင့် သစ်ခေါက်၊ သစ်ခက်များကို ဆောင့်ချိုးခွာနိုင်သော အင်အား ရှိသည်။ &lt;ref&gt; {{cite book
  | last = [[ဖိုးကျော့]]
  | first = 
  | authorlink = 
  | title = ဆင်လုပ်သား
  | publisher = ပညာရွှေတောင် စာအုပ်တိုက်၊
  | series = ဒုတိယ အကြိမ်
  | year = 
  | doi = 
  | isbn =  
}}  &lt;/ref&gt;


==ကိုးကား==
&lt;references/&gt;


[[ကဏ္ဍ:နို့တိုက်သတ္တဝါများ]]
[[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံတွင် တွေ့ရသော နို့တိုက်သတ္တဝါများ]]</text>
      <sha1>ov33t5bt9j5hd7t9l6w1slgjlfct564</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>တောင်ကြီးမြို့နယ်</title>
    <ns>0</ns>
    <id>66049</id>
    <revision>
      <id>753628</id>
      <parentid>668880</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T08:46:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2400:AC40:609:D7A7:1F9:9E6A:1289:B1A7</ip>
      </contributor>
      <comment>/* ကိုးကား */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2418" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
|official_name = တောင်ကြီးမြို့နယ်
|pushpin_map = Burma
|settlement_type = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့နယ်များ|မြို့နယ်]]
|image_skyline = Shwe Bone Pwint Pagoda, Taunggyi,Shan.jpg
|image_map = Taunggyi tsp in Taunggyi district.svg
|map_caption = တောင်ကြီးခရိုင်အတွင်းတည်နေရာ
|subdivision_type = [[အချုပ်အခြာ အာဏာပိုင် နိုင်ငံများစာရင်း|နိုင်ငံ]]
|subdivision_name = {{flag|Burma}}
|subdivision_type1 = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|ပြည်နယ်]]
|subdivision_name1 = [[ရှမ်းပြည်နယ်]]
|subdivision_type2 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ ခရိုင်များ|ခရိုင်]]
|subdivision_name2 = [[တောင်ကြီးခရိုင်]]
|subdivision_type3 = မြို့တော်
|subdivision_name3 = [[တောင်ကြီးမြို့]]
|unit_pref = Imperial
|area_total_km2 = 
|population = 
|population_as_of = 
|population_density_km2 = auto
|coordinates_display = inline,title
|coordinates_region = MM
|latNS = N
|latd = 20
|latm = 47
|lats = 
|longEW = E
|longd = 97
|longm = 02
|longs = 
|elevation_ft = 
|elevation_m = 
|timezone = [[မြန်မာစံတော်ချိန်|MST]]
|utc_offset = +6:30
|website =
}}
'''တောင်ကြီးမြို့နယ်'''သည် တောင်ကြီးခရိုင်၊ [[ရှမ်းပြည်နယ်]]တွင် တည်ရှိသည်။ မြို့နယ်အုပ်ချုပ်မှုရုံးစိုက်ရာမြို့မှာ [[တောင်ကြီးမြို့]]ဖြစ်သည်။ တောင်ကြီးမြို့နယ်၏ မြောက်ဘက်တွင် [[ရပ်စောက်မြိုနယ်]]၊ အရှေ့မြောက်တွင် [[ဟိုပုံးမြို့နယ်]]၊ အနောက်ဘက်တွင် [[ညောင်ရွှေမြို့နယ်]]တို့တည်ရှိနေသည်။

==ကိုးကား==
{{Reflist}}


Lee pal ya ml</text>
      <sha1>d4l2xxnz8c4tasxfrmm07mp22aov5uc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>753629</id>
      <parentid>753628</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T08:47:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2400:AC40:609:D7A7:1F9:9E6A:1289:B1A7</ip>
      </contributor>
      <comment>/* ကိုးကား */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2641" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
|official_name = တောင်ကြီးမြို့နယ်
|pushpin_map = Burma
|settlement_type = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့နယ်များ|မြို့နယ်]]
|image_skyline = Shwe Bone Pwint Pagoda, Taunggyi,Shan.jpg
|image_map = Taunggyi tsp in Taunggyi district.svg
|map_caption = တောင်ကြီးခရိုင်အတွင်းတည်နေရာ
|subdivision_type = [[အချုပ်အခြာ အာဏာပိုင် နိုင်ငံများစာရင်း|နိုင်ငံ]]
|subdivision_name = {{flag|Burma}}
|subdivision_type1 = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|ပြည်နယ်]]
|subdivision_name1 = [[ရှမ်းပြည်နယ်]]
|subdivision_type2 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ ခရိုင်များ|ခရိုင်]]
|subdivision_name2 = [[တောင်ကြီးခရိုင်]]
|subdivision_type3 = မြို့တော်
|subdivision_name3 = [[တောင်ကြီးမြို့]]
|unit_pref = Imperial
|area_total_km2 = 
|population = 
|population_as_of = 
|population_density_km2 = auto
|coordinates_display = inline,title
|coordinates_region = MM
|latNS = N
|latd = 20
|latm = 47
|lats = 
|longEW = E
|longd = 97
|longm = 02
|longs = 
|elevation_ft = 
|elevation_m = 
|timezone = [[မြန်မာစံတော်ချိန်|MST]]
|utc_offset = +6:30
|website =
}}
'''တောင်ကြီးမြို့နယ်'''သည် တောင်ကြီးခရိုင်၊ [[ရှမ်းပြည်နယ်]]တွင် တည်ရှိသည်။ မြို့နယ်အုပ်ချုပ်မှုရုံးစိုက်ရာမြို့မှာ [[တောင်ကြီးမြို့]]ဖြစ်သည်။ တောင်ကြီးမြို့နယ်၏ မြောက်ဘက်တွင် [[ရပ်စောက်မြိုနယ်]]၊ အရှေ့မြောက်တွင် [[ဟိုပုံးမြို့နယ်]]၊ အနောက်ဘက်တွင် [[ညောင်ရွှေမြို့နယ်]]တို့တည်ရှိနေသည်။

==ကိုးကား==
{{Reflist}}


ရှမ်းပြည်နယ်အကြောင်းသိချင်ပါဿိုယ့်ဖာသာအလည်သွားရင်းလေ့လာပါ wikipedia ကိုပဲအားမကိုးပါနဲ့</text>
      <sha1>brc3j5ni9j7mcczz9co5n5jk0gfczee</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>753630</id>
      <parentid>753629</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T08:47:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2400:AC40:609:D7A7:1F9:9E6A:1289:B1A7</ip>
      </contributor>
      <comment>/* ကိုးကား */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2644" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
|official_name = တောင်ကြီးမြို့နယ်
|pushpin_map = Burma
|settlement_type = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့နယ်များ|မြို့နယ်]]
|image_skyline = Shwe Bone Pwint Pagoda, Taunggyi,Shan.jpg
|image_map = Taunggyi tsp in Taunggyi district.svg
|map_caption = တောင်ကြီးခရိုင်အတွင်းတည်နေရာ
|subdivision_type = [[အချုပ်အခြာ အာဏာပိုင် နိုင်ငံများစာရင်း|နိုင်ငံ]]
|subdivision_name = {{flag|Burma}}
|subdivision_type1 = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|ပြည်နယ်]]
|subdivision_name1 = [[ရှမ်းပြည်နယ်]]
|subdivision_type2 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ ခရိုင်များ|ခရိုင်]]
|subdivision_name2 = [[တောင်ကြီးခရိုင်]]
|subdivision_type3 = မြို့တော်
|subdivision_name3 = [[တောင်ကြီးမြို့]]
|unit_pref = Imperial
|area_total_km2 = 
|population = 
|population_as_of = 
|population_density_km2 = auto
|coordinates_display = inline,title
|coordinates_region = MM
|latNS = N
|latd = 20
|latm = 47
|lats = 
|longEW = E
|longd = 97
|longm = 02
|longs = 
|elevation_ft = 
|elevation_m = 
|timezone = [[မြန်မာစံတော်ချိန်|MST]]
|utc_offset = +6:30
|website =
}}
'''တောင်ကြီးမြို့နယ်'''သည် တောင်ကြီးခရိုင်၊ [[ရှမ်းပြည်နယ်]]တွင် တည်ရှိသည်။ မြို့နယ်အုပ်ချုပ်မှုရုံးစိုက်ရာမြို့မှာ [[တောင်ကြီးမြို့]]ဖြစ်သည်။ တောင်ကြီးမြို့နယ်၏ မြောက်ဘက်တွင် [[ရပ်စောက်မြိုနယ်]]၊ အရှေ့မြောက်တွင် [[ဟိုပုံးမြို့နယ်]]၊ အနောက်ဘက်တွင် [[ညောင်ရွှေမြို့နယ်]]တို့တည်ရှိနေသည်။

==ကိုးကား==
{{Reflist}}


ရှမ်းပြည်နယ်အကြောင်းသိချင်ပါကကိုယ့်ဖာသာအလည်သွားရင်းလေ့လာပါ wikipedia ကိုပဲအားမကိုးပါနဲ့</text>
      <sha1>qcfpjlb0fx05505vdri3bu8tyyl1jwv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ဆုအိမ့်စံ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>106212</id>
    <revision>
      <id>753621</id>
      <parentid>639471</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T03:15:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Thar Htwe Zan</username>
        <id>54296</id>
      </contributor>
      <comment>/* အနုပညာ လှုပ်ရှားမှု */ စာလုံးပေါင်း ပြင်ခဲ့သည်</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6895" xml:space="preserve">{{Infobox person
|alma_mater= ဒဂုံတက္ကသိုလ်
|awards=
|birth_date={{Birth date and age|1994|03|22}}
|birth_name= ဆုမြတ်သင်း
|birth_place= [[ဖားကန့်]]၊ [[ကချင်ပြည်နယ်]]
|caption= ပွဲတက်လာသော ဆုအိမ့်စံ
|height={{height|ft=5|in=4}}
|image=Hsu Eaint San.jpg
|name= ဆုအိမ့်စံ
|occupation= သရုပ်ဆောင်
|other_names= ဆုဆု
|parents= {{ plainlist |
* ဦးထွန်းအောင်ကြည် (ဖခင်)
* ဒေါ်ရင်ရင်သောင်း (မိခင်) }}
|weight=
|years_active= ၂၀၁၅-ယခုထိ
}}

'''ဆုအိမ့်စံ''' (၁၉၉၄ ခု၊ မတ်လ ၂၂ ဖွား) သည် မြန်မာ သရုပ်ဆောင်တစ်ဦး ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://burmese.dvb.no/archives/258222|title=ဆရာမလေးအသွင် ဆယ်တန်းဖြေကလေးများကို ဆုတောင်းပေးခဲ့သည့် ဆုအိမ့်စံ(ဓာတ်ပုံ)|publisher=[[Democratic Voice of Burma]]|date=12 March 2018|accessdate=|language=my}}&lt;/ref&gt;

== ငယ်ဘဝ ==
၁၉၉၄ ခု၊ မတ်လ ၂၂ ရက်တွင် [[ကချင်ပြည်နယ်]]၊ [[ဖားကန့်]]၌ ဦးထွန်းအောင်ကြည်၊ ဒေါ်ရင်ရင်သောင်းတို့မှ မွေးသည်။ ကချင်-ရခိုင် သွေးနှော ဖြစ်သည်။&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.sundayjournalmyanmar.com/thu-ri-ra-su-eaint-san/|title=ဘဝကို အမှန်တကယ် ဖြတ်သန်းရမှာ ကိုယ်တွေ နှစ်ယောက်ပဲမို့ ဝေဖန်တာတွေကို စိတ်ထဲမထားဖြစ်ဘူး ဆိုတဲ့ သူရိယ နှင့် ဆုအိမ့်စံ|publisher=Sunday Journal|date=17 February 2018|author=Arkar|language=my|accessdate=15 March 2019|archivedate=15 December 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181215224916/https://www.sundayjournalmyanmar.com/thu-ri-ra-su-eaint-san/}}&lt;/ref&gt; မွေးချင်း ၅ ယောက်အနက် တတိယမြောက် ဖြစ်သည်။

၂၀၀၇ ခုတွင် မိသားစုလိုက် ရန်ကုန်သို့ ပြောင်းလာရာ [[အ.ထ.က(၁)ဒဂုံ|အထက(၁) ဒဂုံ]] ၌ ကျောင်းတက်သည်။ [[ဒဂုံတက္ကသိုလ်]]မှ ရုက္ခဗေဒဘာသာကို အဝေးသင်နှင့် သင်ကြားနေသည်။&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.popularmyanmar.com/2018/07/11/%E1%80%85%E1%80%AF%E1%80%B6%E1%80%90%E1%80%BC%E1%80%B2%E1%80%95%E1%80%AF%E1%80%B6%E1%80%B1%E1%80%90%E1%80%BC%E1%80%9A%E1%80%B0%E1%80%99%E1%80%9E%E1%80%AF%E1%80%B6%E1%80%B8%E1%80%96%E1%80%AF%E1%80%AD/|title= စုံတွဲပုံတွေယူမသုံးဖို့ မီဒီယာတွေကို တားမြစ်လိုက်တဲ့ သရုပ်ဆောင် ဆုအိမ့်စံ |publisher=Popular News Journal|date=|author=Thae Su Hlaing|language=my}}&lt;/ref&gt;

== အနုပညာ လှုပ်ရှားမှု ==
လူမင်းနှင့် တွဲကာ ''စိတ်နှောင်ကြိုး'' ဇာတ်ကားကို ၂၀၁၅ ခုတွင် ရိုက်ကူးသည်။&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.popularmyanmar.com/2018/01/15/%E1%80%87%E1%80%94%E1%80%B9%E1%80%94%E1%80%9D%E1%80%AB%E1%80%9B%E1%80%AE%E1%80%9C-%E1%81%82%E1%81%82-%E1%80%9B%E1%80%80%E1%80%B9%E1%80%B1%E1%80%94%E1%82%94%E1%80%99%E1%80%BD%E1%80%AC-%E1%80%81/|title=ဇန်နဝါရီလ ၂၂ ရက်နေ့မှာ ချစ်သူသက်တမ်း တစ်နှစ်ပြည့်ပြီ ဖြစ်တဲ့ ဆုအိမ့်စံ တို့ စုံတွဲ|publisher=Popular News Journal|date=|author=Myat Moe Pwint|language=my}}&lt;/ref&gt;

၂၀၁၆ ခုထွက် ညီထွဋ်ခေါင်၊ သွန်းဆက်တို့နှင့် ပါဝင်သရုပ်ဆောင်သည့် ''ရွာကိုပြန်ခဲ့ အာလူး'' ဇာတ်ကားမှာ ဝင်ငွေကောင်းသလို လူသိများမှုလည်း ရစေသည့် ဇာတ်ကားဖြစ်ခဲ့သည်။

ပထမဆုံး ရုံတင်ကားမှာ ၂၀၁၆ ခုတွင် ရုံတင်သော [[လူမင်း]]၊ [[ခိုင်သင်းကြည်]]၊ [[ယုသန္တာတင်]]တို့နှင့် တွဲကာ ရာဇာဝင်ကို ရိုက်ကူးသည့် ''ဖေ့ဘွတ်ရွာ'' ဇာတ်ကားဖြစ်သည်။

== ပါဝင်သော ဇာတ်ကားများ ==

=== ရုံမဝင်ကား ===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
!ခေါင်းစဉ်
!ဖြန့်ချိနှစ်
!ဒါရိုက်တာ
!မှတ်ချက်
|-
|''စိတ်နှောင်ကြိုး''
|၂၀၁၅
|
|
|-
|''ရွာကိုပြန်ခဲ့ အာလူး''
|၂၀၁၆
|
|
|}

=== ရုံတင်ကား ===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
!ခေါင်းစဉ်
!ရုံတင်နှစ်
!ဒါရိုက်တာ
!သရုပ်ဆောင်
!ထုတ်ဝေသူ
!မှတ်ချက်
|-
|''ဖေ့ဘွတ်ရွာ''
|၂၀၁၆
|ရာဇာဝင်းကို
|လူမင်း
ခိုင်သင်းကြည်

ယုသန္တာတင်
|
|
|-
|''ငါ့အကယ်ဒီမီ''
|၂၀၁၇
|
|
|
|
|-
|''ဖေ့ဘွတ်ရွာ ၂''
|၂၀၁၈
|
|
|
|
|}

== ပုဂ္ဂိုလ်ရေးရာ ==
ဖေ့ဘွတ်ရွာ ဇာတ်ကား ရိုက်ကူးစဉ် သရုပ်ဆောင် သူရိယနှင့် လူမသိသူမသိ စုံတွဲခုတ်သည်။ ကောလဟာလများ ထွက်ပေါ်ပြီးနောက် ၂၀၁၇ ခု၊ အစောပိုင်းတွင် လူသိရှင်ကြား ဝန်ခံသည်။

== ကိုးကား ==
{{reflist}}


[[Category:မြန်မာ အမျိုးသမီး ရုပ်ရှင်သရုပ်ဆောင်များ]]
[[Category:၁၉၉၄ မွေးဖွားသူများ]]
[[Category:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]]</text>
      <sha1>qhza943kgv5qx47ulwzggmn2khumfct</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:PiotrMisa</title>
    <ns>3</ns>
    <id>116660</id>
    <revision>
      <id>753590</id>
      <parentid>479738</parentid>
      <timestamp>2022-08-06T13:45:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>QueerEcofeminist</username>
        <id>48651</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:ProdesignerPL]] စာမျက်နှာကို [[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:PiotrMisa]] သို့ QueerEcofeministက ရွှေ့ခဲ့သည်: အသုံးပြုသူ &quot;[[Special:CentralAuth/ProdesignerPL|ProdesignerPL]]&quot; ကို &quot;[[Special:CentralAuth/PiotrMisa|PiotrMisa]]&quot; သို့ အမည်ပြောင်းလဲစဉ် စာမျက်နှာအား အလိုအလျောက် ရွှေ့ပြောင်းခြင်း</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8435" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် ProdesignerPL ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် ကျူတိုရီရယ်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[WP:TUTOR|ကျူတိုရီရယ်]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [http://unicode.today/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [http://unicode.today/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, like 'Interwikis' and updating images from Commons, etc.  So don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[User:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[User talk:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၂၃:၁၀၊ ၂၄ စက်တင်ဘာ ၂၀၁၉ (UTC)</text>
      <sha1>mflek4dfgrbaw94n1kj5kz2vboa7mzz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:MdsShakil</title>
    <ns>3</ns>
    <id>205567</id>
    <revision>
      <id>753605</id>
      <parentid>655396</parentid>
      <timestamp>2022-08-06T17:58:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pathoschild</username>
        <id>236</id>
      </contributor>
      <comment>add talk page header ([[m:Synchbot|requested by MdsShakil]])</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8553" xml:space="preserve">{{User talk:MdsShakil/header}}

== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် MdsShakil ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် ကျူတိုရီရယ်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[WP:TUTOR|ကျူတိုရီရယ်]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, like 'Interwikis' and updating images from Commons, etc.  So don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၁၄:၃၅၊ ၁၈ မေ ၂၀၂၁ (UTC)</text>
      <sha1>qm9xuezjblwaxh04l1k679izfqhcu1n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ကူမင်တန်မှမြန်မာနိုင်ငံအားကျူးကျော်မှု</title>
    <ns>0</ns>
    <id>207309</id>
    <revision>
      <id>753619</id>
      <parentid>751963</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T02:48:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2400:AC40:70B:F829:2CFF:79C8:E048:E844</ip>
      </contributor>
      <comment>/* ကူမင်တန်တို့စတင်တိုက်ခိုက်ခြင်း */ စာလုံးပေါင်း ပြင်ခဲ့သည်</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="38183" xml:space="preserve">[[File:Emblem of the Kuomintang.svg|alt=Founded 24 October 1919; 99 years ago|thumb|[[ကွန်မင်တန်ပါတီ|ကူမင်တန်]]တို့၏တံဆိပ်]]
[[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ (၁၉၁၂–၁၉၄၉)|တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ]]၌ '''[[ကူမင်တန်ပါတီ|ကူမင်တန်အစိုးရ]]''' (Kuomintang၊ KMT) နှင့် [[တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ကွန်မြူနစ်သူပုန်]]တို့သည် ၁၉၂၇ ခုနှစ်မှစ၍ [[တရုတ် ပြည်တွင်းစစ်ပွဲ|ပြည်တွင်းစစ်]]ကို စတင်တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြသည်​။ ကူမင်တန်တို့ကို &quot;တရုတ်ဖြူ&quot; ဟူ၍လည်းခေါ်ဆိုခဲ့ကြသည်။ ၁၉၄၉ တွင် ကူမင်တန်တို့ ပြည်တွင်းစစ်ရှုံးခဲ့သဖြင့် [[ထိုင်ဝမ်]]သို့ တိမ်းရှောင်ခဲ့ရသည်။ ၁၉၅၀ တွင် [[ယူနန်ပြည်နယ်|ယူနန်နယ်]]ရှိ ကူမင်တန်တပ်များသည် ကွန်မြူနစ်တို့၏တိုက်ထုတ်မှူကြောင့် မြန်မာ့နယ်စပ်အထိ ရောက်ရှိလာခဲ့ကြသည်။ ထိုကူမင်တန်တပ်ကို ယူနန်ကွန်မြူနစ်ဆန့်ကျင်‌သော အမျိုးသားကယ်ဆယ်ရေးတပ်မတော် (Yunnan Anti-communist National Salvation Army) ဟူ၍ခေါ်ဆိုပြီး ဗိုလ်ချုပ်လီမီက ဦးဆောင်ခဲ့သည်။ ထိုကူမင်တန်တပ်ကို တစ်ခါတစ်ရံ လမ်းပျောက်နေသောတပ် (lost army) ဟူ၍လည်းခေါ်ဆိုကြသည်။&lt;ref name=&quot;lost army&quot;&gt;{{Cite news|url = https://www.nytimes.com/2015/01/15/world/asia/in-remote-thailand-the-lost-soldiers-of-the-kuomintang.html|title = In Remote Thai Villages, Legacy of China's Lost Army Endures|last = Qin|first = Amy|date = 14 January 2015|work = The New York Times|access-date = 19 November 2015}}&lt;/ref&gt;
[[File:Li Mi1.jpg|thumb|ဗိုလ်ချုပ်လီမီ]]
ကူမင်တန်ကျူးကျော်မှုသည် [[မြန်မာနိုင်ငံ]]အတွက် ပြဿနာရပ်တစ်ခုဖြစ်ခဲ့သည်။ အထူးသဖြင့် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု|အမေရိကန်]]နှင့် [[ထိုင်းနိုင်ငံ]]တို့မှ ကူမင်တန်တို့အား ထောက်ပံ့ထားမှုကြောင့် မြန်မာ့အချုပ်အခြာအာဏာအတွက် ပြဿာနာကြီးဖြစ်ခဲ့ရသည်သာမက မြန်မာ့ပြည်တွင်းမတည်ငြိမ်မှုများကိုလည်း ဖြစ်ပေါ်‌စေခဲ့သည်။ ၁၉၅၃ တွင် မြန်မာနိုင်ငံသည် [[ကုလသမဂ္ဂ]]ထံ၌ ကူမင်တန်ကျူးကျော်မှု ပြဿနာရပ်များကိုတင်ပြခဲ့ပြီး တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံအား ကူမင်တန်တို့ကို ပြန်ခေါ်ရန်ဖိအားပေးခဲ့သည်။ ၁၉၆၀ တွင် တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ–မြန်မာ စစ်ဆင်ရေးကိုဆောင်ရွက်ခဲ့ကြရာ ကူမင်တန်တို့သည် မြန်မာ့နယ်မြေမှ အပြီးတိုင်ထွက်ခွာခဲ့ကြရသည်။

==နောက်ခံသမိုင်း==
{{see also|ပြည်တွင်းသောင်းကျန်းမှုသမိုင်း|မြန်မာ့ပြည်တွင်းပဋိပက္ခများ}}
[[မြန်မာနိုင်ငံ]]သည် ၁၉၄၈ တွင် လွတ်လပ်ရေးရရှိခဲ့‌သော်လည်း ပြည်တွင်းစစ်များပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။ ထိုပြည်တွင်းစစ်များ၏ဖြစ်ရခြင်း၏ အဓိကအကြောင်းအရင်းမှာ ဗြိတိသျှတို့၏အုပ်ချုပ်မှုပုံစံကြောင့်ဖြစ်သည်ဟု သမိုင်းပညာရှင်တို့ကသုံးသပ်ကြသည်။&lt;ref name=&quot;Smith2007_7&quot;&gt;{{Cite book|title = State of Strife: The Dynamics of Ethnic Conflict in Burma|last = Smith|first = Martin|publisher = Institute of Southeast Asian Studies|year = 2007|isbn = 978-981-230-479-7|location = Singapore|pages = 7|series = Policy Studies|volume = 36 }}&lt;/ref&gt; ၁၉၃၇ မတိုင်ခင်အထိ [[ကိုလိုနီခေတ်|မြန်မာဒေသ]]ကို [[ဗြိတိသျှအိန္ဒိယ|အိန္ဒိယပြည်]]၏ ပြည်နယ်အဖြစ်သာထားရှိခဲ့သည်။ သီးခြားကိုလိုနီအဖြစ် ထားရှိပေးခဲ့သောအခါတွင်လည်း တောင်တန်းနှင့်ပြည်မတို့ကို ခွဲခြားအုပ်ချုပ်စေခဲ့သည်။ သို့ဖြစ်ရာဗြိတိသျှတို့ မြန်မာမှမထွက်ခွာမီတွင် လူများစု[[ဗမာလူမျိုး|ဗမာ]]နှင့် အခြားတိုင်းရင်းသားပေါင်းစုံတို့တွင် ကောင်းမွန်စွာစည်းလုံးမှုများမရှိခဲ့ပေ။&lt;ref name=&quot;Lintner1994_41-47&quot;&gt;{{Cite book|title = Burma in Revolt : Opium and Insurgency since 1948|last = Lintner|first = Bertil|publisher = Westview Press|year = 1994|isbn = 9780813323442|location = Boulder|pages = 41–47}}&lt;/ref&gt;

ဒုတိယအချက်မှာ [[မြန်မာနိုင်ငံဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေများ#ပထမဆုံး ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ|၁၉၄၇ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ]]သည် တိုင်းရင်းသားတို့၏ အခွင့်အရေးများကို အပြည့်အဝပေးထားခြင်းမရှိခဲ့ပေ။ [[ရှမ်းပြည်နယ်]]နှင့်[[ကယားပြည်နယ်|ကရင်နီပြည်နယ်]]တို့ကိုသာ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်နှင့် ပြည်ထောင်စုမှထွက်ခွာခွင့်တို့ကို ပေးအပ်ခဲ့သည်။ [[ကချင်ပြည်နယ်]]၊ [[ချင်းပြည်နယ်]]နှင့် [[ကော်သူးလေ]]ဒေသတို့သည် ဗဟိုအစိုးရ၏ လက်အောက်၌သာရှိခဲ့သည်။ [[မွန်လူမျိုး|မွန်]]နှင့်[[ရခိုင်လူမျိုး|ရခိုင်]]တိုင်းရင်းသားတို့အတွက် ပြည်နယ်များကိုဖွဲ့စည်းပေးခြင်းမရှိခဲ့ပေ။&lt;ref name=&quot;Smith1991_41-59&quot;&gt;{{Cite book|title = Burma: Insurgency and the Politics of Ethnicity|url = https://archive.org/details/burmainsurgencyp0000smit|last = Smith|first = Martin John|publisher = Zed Books|year = 1991|isbn = 9780862328689|pages = [https://archive.org/details/burmainsurgencyp0000smit/page/41 41]–59 }}&lt;/ref&gt;

တတိယအချက်မှာ ဗမာတိုင်းရင်းသားများတွင်လည်း နိုင်ငံရေးသဘောထားများ ကွဲလွဲနေခဲ့ကြသည်။ ကွန်မြူနစ်ပါတီတွင်ပင် [[အလံနီ ကွန်မြူနစ်ပါတီ|အလံနီ]]နှင့် [[ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီ|အလံဖြူ]] ဟူ၍ကွဲပြားနေခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;Lintner1991_3-8&quot;&gt;{{Cite book|title = The Rise and Fall of the Communist Party of Burma (CPB)|last = Lintner|first = Bertil|publisher = Southeast Asia Program Publications|year = 1991|isbn = 978-0877271239|location = Ithaca, N.Y.|pages = 3–8|series = Southeast Asia Program|volume = 6 }}&lt;/ref&gt; [[ပြည်သူ့ရဲဘော် အဖွဲ့]]တွင်လည်း ရဲဘော်ဖြူ၊ ရဲဘော်ဝါဟူ၍လည်း ကွဲပြားခဲ့သည်။ တိုင်းရင်းသားများ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များ ဖွဲ့စည်းထားခြင်း၊ ကွန်မြူနစ်များတော်ခိုကြခြင်း စသည်တို့ကြောင့် လွတ်လပ်ရေးရပြီး ၁ နှစ်အတွင်း ပြည်တွင်းစစ်များ စတင်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ သောင်းကျန်းသူများသည် တသီးတခြားစီ တော်လှန်နေခဲ့ကြသောကြောင့် [[တပ်မတော်|မြန်မာ့တပ်မတော်]]သည် ထိုသောင်းကျန်းသူများကို နှိမ်နင်းနိုင်ခဲ့သည်။ ၁၉၅၀ ခန့်တွင် ပြည်တွင်းပဋိပက္ခအရှိန်အဟုန်များ နိမ့်ကျလာခဲ့သောကြောင့် မြန်မာအစိုးရသည် တိုင်းပြည်ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေးကို စတင်သည်နှင့်တစ်ပြိုင်နက် [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်]]မှ[[ကူမင်တန်ပါတီ|ကူမင်တန်]]တပ်များသည် မြန်မာ့နယ်စပ်သို့ ရောက်ရှိလာခဲ့ကြသည်။

==ကူမင်တန်တို့စတင်တိုက်ခိုက်ခြင်း==
၁၉၄၉ ဒီဇင်ဘာတွင် တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီ၏ [[ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်]]သည် ယူနန်နယ်အတွင်းသို့ဝင်ရောက်လာခဲ့ရာ ကူမင်တန်တပ်သားတို့သည် မြန်မာ့နယ်စပ်အတွင်းသို့ ဝင်ရောက်လာခဲ့ကြရသည်။ ထိူကူမင်တန်တပ်များသည် အဓိကအားဖြင့် ဗိုလ်ချူပ်လျူကွန်ချွမ် (Liu Kuo Chwan) ဦးစီးသော တပ်အမှတ် ၈/၂၆ နှင့် ဗိုလ်ချုပ်ကြီးမာချောယု (Mah Chaw Yu) ဦးစီးသော တပ်အမှတ် ၈/၉၃ တို့ဖြစ်ကြရာ ဗိုလ်ချုပ်လီမီမှ ဦးဆောင်ခဲ့သည်။ ၁၉၅၀ တွင် ကျိုင်းတုံနယ် [[တာချီလိတ်မြို့]]၌ အင်အားဖြည့်ရန် အ‌ခြေချနေထိုင်ခဲ့ကြသည်။ မတ်လတွင် အင်အား ၁၅၀၀ ရှိခဲ့ရာ ၁၉၅၂ ဧပြီတွင် အင်အား ၄၀၀၀ ရှိခဲ့သည်။ ၁၉၅၂ နှစ်ကုန်တွင် အင်အား ၆၀၀၀ ရှိခဲ့ပြီး နောက်တစ်နှစ်၌ အင်အားနှစ်ဆဖြစ်ခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;Young1970_50-53&quot;&gt;{{cite book | title=Nationalist Chinese Troops in Burma: Obstacle in Burma's Foreign Relations, 1949–1961: A Dissertation Submitted For the Degree of Doctor of Philosophy | year=1970 | pages=50–53 | last=Young | first=Kenneth Ray }}&lt;/ref&gt;

၁၉၅၀ တွင် မြန်မာအစိုးရသည် ကူမင်တန်တို့အား လက်နက်ချရန်သို့မဟုတ် မြန်မာ့နယ်မြေမှထွက်ခွာရန် ရာဇသံပေးခဲ့သည်။ ကူမင်တန်တို့သည် မည်သည့်အချက်ကိုမျှလက်မခံနိုင်ကြောင်းနှင့် မြန်မာ့[[တပ်မတော်]]မှ ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့လျှင်လည်း ပြန်လည်တိုက်ခိုက်မည်ဖြစ်ကြောင်းတို့ကို ပြန်လည်ဖြေကြားခဲ့သည်။ သို့ဖြစ်ရာမြန်မာ့တပ်မတော်သည် ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့ရာ [[ကျိုင်းတုံမြို့|ကျိုင်းတုံ]]နှင့် တာချီလိတ်မြို့များကို ပြန်လည်သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ကူမင်တန်တို့သည် ၁၉၅၀ ဇူလိုင်လတွင် [[မိုင်းဆတ်မြို့]]သို့ပြောင်းရွှေ့ခဲ့ရသည်။ မိုင်းဆတ်ဒေသသည် ကူမင်တန်တို့အတွက် နေရာကောင်းကဲ့သို့ဖြစ်ခဲ့သည်။ ဆန်စပါးစိုက်ပျိုးနိုင်ရန် အထွက်ကောင်းသည့် မြေစတုရန်းမိုင် ၆၀ ရှိခဲ့သည်။ တောင်တန်းများပတ်လည်ရှိသောကြောင့် အကာအကွယ်တစ်ခုခဲ့သို့ဖြစ်ခဲ့သည်။ မိုင်းဆတ်မြို့သည် ထိုင်းနယ်စပ်နှင့် မိုင် ၈၀ သာကွာသောကြောင့် ထိုင်းနိုင်ငံမှတစ်ဆင့် လက်နက်အထောက်အပံ့များကို ရယူနိုင်သည်။ မြန်မာတပ်မတော်သည် ကူမင်တန်တို့ကို မိုင်းဆတ်မြို့မှ တိုက်ထုတ်ရန်ကြိုးပမ်းခဲ့သော်လည်း မအောင်မြင်ခဲ့ပေ။&lt;ref name=&quot;Young1970_50-53&quot; /&gt;

ကူမင်တန်တို့၏ မြန်မာ့နယ်သို့လာရောက်ရခြင်း၏ အကြောင်းအရင်းမှာ မြန်မာပြည်၌ အင်အားပြန်လည်ဖြည့်စည်း၍ တရုတ်ပြည်မကို ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ရန်ဖြစ်သည်။ ၁၉၅၁ တွင် ကူမင်တန်တပ်သား ၂၀,၀၀၀ ခန့်မျှ ယူနန်နယ်အတွင်းသို့ စတင်ကျူးကျော်ခဲ့သည်။ ကင်မာ (Kengma) ဒေသကိုသိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သော်လည်း တရုတ်ကွန်မြူနစ်တို့၏တိုက်ထုတ်မှုကြောင့် တပ်ပြန်ဆုတ်ခဲ့ရသည်။ ၁၉၅၁ ဇူလိုင်လနှင့် ၁၉၅၂ ဩဂုတ်လတွင် ယူနန်နယ်သို့ နောက်ထပ်ကျူးကျော်စစ် ဆင်နွှဲခဲ့သော်လည်းစစ်ရှုံးခဲ့ကြသည်။ သို့ဖြစ်ရာ ကူမင်တန်တို့သည် မြန်မာ့နယ်စပ်၌သာ နေထိုင်ခဲ့ကြ၍ တရုတ်ကွန်မြူနစ်တို့မှ အရှေ့တောင်အာရှအတွင်းသို့ ကျူးကျော်နိုင်မည့်အကြောင်းကို စောင့်ကြည့်ခဲ့ကြသည်။&lt;ref name=&quot;McCoy1991_171&quot;&gt;{{cite book | title=The Politics of Heroin: CIA Complicity in the Global Drug Trade | publisher=Lawrence Hill Books | year=1991 | location=Brooklyn, N.Y. | pages=[https://archive.org/details/isbn_9781556521256/page/171 171] | edition=1st | last=McCoy | first=Alfred W. | author-link=Alfred W. McCoy | isbn=9781556521263 | url-access=registration | url=https://archive.org/details/isbn_9781556521256/page/171 }}&lt;/ref&gt;

==စီအိုင်အေ၏ထောက်ပံ့မှု==
ကူမင်တန်တို့၏အင်အား တောင့်တင်းနေရခြင်းအကြောင်းမှာ အမေရိကန်၊ ထိုင်းနှင့် ထိုင်ဝမ်တို့မှ စစ်လက်နက်ထောက်ပံ့နေခဲ့သောကြောင့်ဖြစ်သည်။ အမေရိကန်၏[[စီအိုင်အေ]]အဖွဲ့သည် ထိုင်းနိုင်ငံမှတစ်ဆင့် စစ်လက်နက်များကို လျှို့ဝှက်ပို့ဆောင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်သမ္မတ [[ဟယ်ရီ ထရူးမန်း]] နှင့် ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ် [[ဆွန်ဂရမ် လွန်ပီးဗူ|ပီဘူ ဆွန်ကရမ်]]တို့၏ သဘောတူညီမှုဖြင့် စီအိုင်အေသည် [[မိုင်းဆတ်မြို့]]သို့ လေကြောင်းပို့ဆောင်မှုများ ပြုလုပ်ပေးခဲ့သည်။ ၁၉၅၁ အစောပိုင်းတွင် စီ-၄၆ နှင့် စီ-၄၇ လေယာဉ်ပျံများသည် တစ်ပတ်လျှင်ငါးကြိမ် ပစ္စည်းများပို့ချခဲ့သည်။ ၁၉၅၁ နှောင်းပိုင်းတွင် ကူမင်တန်တို့သည် [[ဒုတိယကမ္ဘာစစ်]]ကာလ လေယာဉ်ကွင်းဟောင်းကို ပြန်လည်ပြင်ဆင်ခဲ့ကြရာ [[ထိုင်ဝမ်]]မှတစ်ဆင့် အမေရိကန်လက်နက်များကို ရယူနိုင်ခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;McCoy1991_171&quot; /&gt;

==ဘိန်းလုပ်ငန်း==
ကူမင်တန်တို့သည် တရုတ်နယ်သို့ပြန်လည် မဝင်ရောက်နိုင်တော့သဖြင့် ၁၉၅၂ ဩဂုတ်လတွင် မြန်မာ့နယ်အတွင်း၌ စခန်းချရန် အစီအစဉ်ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ ၁၉၅၂ နှောင်းပိုင်းတွင် ကူမင်တန်တို့သည် တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ်မှ [[ရှမ်းပြည်]]တစ်ဝှမ်းနှင့် [[ကချင်ပြည်နယ်]]အထိ ပျံ့နှံ့ခဲ့သည်။ ကူမင်တန်တို့သည် ရှမ်းပြည်နယ်ရှိ [[သံလွင်မြစ်]]အရှေ့ဘက်ဒေသကို အုပ်ချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။

ကူမင်တန်တို့အုပ်ချုပ်ခဲ့ရာဒေသသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏[[ဘိန်း]]ထုတ်လုပ်မှုအတွက် အဓိကနေရာဖြစ်ခဲ့သည်။ ၁၉၅၀ တွင် ယူနန်နယ်တွင် [[ဘိန်းပင်]]စိုက်ခြင်းကို ပိတ်ပင်ထားသည့်အတွက် ကူမင်တန်တို့သည် ဘိန်းရောင်းဝယ်ရေးကို လွှမ်းမိုးနိုင်ခဲ့သည်။ အဓိကဘိန်းသုံးစွဲသူများမှာ ယူနန်နယ်စပ်နှင့်ရှမ်းပြည်ရှိတရုတ်များနှင့် အရှေ့တောင်အာရှတစ်ဝှမ်း တို့ဖြစ်ခဲ့ကြသည်။ ကူမင်တန်တို့သည်ပြည်သူများကို အတင်းအဓ္ဓမစေခိုင်းခဲ့သည်။ ဘိန်းပင်စိုက်သူများကို ကြီးလေးသောအခွန်များကို ဆောင်စေခဲ့သည်။ အခွန်အတုတ်ကြီးလေးမှုကြောင့် ဘိန်းပင်များကို အမြောက်အမြားစိုက်ပျိုးခဲ့ကြရသည်။ လွတ်လပ်ရေးရစဉ်က နှစ်စဉ်ဘိန်းထုတ်လုပ်မှုမှာ တန် ၃၀ ဖြစ်ခဲ့၍ ၁၉၅၀ ဆယ်စုနှစ်အလယ်တွင် တန် ၆၀၀ အထိမြင့်တက်လာခဲ့သည်။&lt;ref&gt;Lintner, Bertil (1992). Heroin and Highland Insurgency in the Golden Triangle. ''War on Drugs: Studies in the failure of US narcotic policy''. Boulder, Colorado: Westview. p. 288.&lt;/ref&gt;

ကူမင်တန်တပ်သားများသည် ဘိန်းလုပ်ငန်းလုပ်ဆောင်ခဲ့ရာ၌ &quot;ရွှေတြိဂံ&quot; အမည်ဖြင့် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ကူမင်တန်တို့ထုတ်လုပ်သော ဘိန်းအများစုသည် ထိုင်းနိုင်ငံသို့ရောက်ရှိခဲ့သည်။ [[မိုင်းဆတ်မြို့]]သို့အဝင်ခရီးတွင် ထိုင်းနိုင်ငံမှ စစ်လက်နက်များကို ပို့ဆောင်ခဲ့၍ [[ချင်းမိုင်မြို့]]သို့ အထွက်ခရီးတွင်ဘိန်းများကို ပြန်လည်ပို့ဆောင်ခဲ့သည်။

==မြန်မာနိုင်ငံအခက်တွေ့ရခြင်း==
မြန်မာနိုင်ငံသို့ကူမင်တန်များ ဝင်ရောက်လာခြင်းကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံ၏လုံခြုံရေးအတွက် ပြဿနာဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ကူမင်တန်တို့တည်ရှိမှုကြောင့် [[မြန်မာ့ပြည်တွင်းပဋိပက္ခများ]]၏ အရှိန်အဟုန်များမှာ ပြန်လည်ပြင်းထန်လာခဲ့သည်။ ၁၉၅၁ နှောင်းပိုင်းတွင် ကူမင်တန်တို့သည် ကရင်အမျိုးသားကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ (ကေအင်ဒီအို) တို့နှင့် မဟာမိတ်ပြုခဲ့ကြသည်။ ကူမင်တန်နှင့်ကေအင်ဒီအိုတို့သည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ဖက်မလိုက်ခြင်းကို မနှစ်သက်ကြဘဲ အနောက်တိုင်းမှအကူအညီများကို လိုလားခဲ့ကြသည်။ ကူမင်တန်တို့တွင် ခေတ်မီလက်နက်များရှိခဲ့၍ ကေအင်ဒီအိုသည် ပြည်တွင်းပထဝီဝင်၌သိကျွမ်းခဲ့ရာ နှစ်ဦးနှစ်ဖက်အဆင်ပြေခဲ့ကြသည်။ ထို့အပြင်ကေအင်ဒီအိုမှတစ်ဆင့် အမေရိကန်လက်နက်များကို ကွန်မြူနစ်သောင်းကျန်းသူများကရရှိခဲ့ကြရာ ပြည်တွင်းမငြိမ်သက်မှုများကို ပိုမိုဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။

ကူမင်တန်တို့တည်ရှိမှုကြောင့် မြန်မာ့နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒသည်လည်း အဆင်မပြေဖြစ်ခဲ့ရသည်။ မြန်မာ့ပြည်တွင်း၌ [[စစ်အေးတိုက်ပွဲ]]တွင် တစ်ဖက်ဖက်ကိုထောက်ပံ့ရန် ကွဲပြားနေခဲ့သောကြောင့် ဖက်မလိုက်ဘဲကြားနေအဖြစ်သာ ရပ်တည်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင် [[မြန်မာနိုင်ငံ]]သည်အနောက်ဘက်၌ ကြားနေ[[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]]၊ မြောက်ဘက်၌ ကွန်မြူနစ်တရုတ်ပြည်၊ အရှေ့ဘက်၌ စစ်ဒဏ်ခံရသော[[လာအိုနိုင်ငံ]]နှင့် အမေရိကန်ကိုထောက်ခံသော [[ထိုင်းနိုင်ငံ]]တို့တည်ရှိခဲ့ကြသည်။ သို့ဖြစ်ရာအိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများနှင့် ကောင်းကောင်းမွန်မွန်ဆက်ဆံနိုင်ရန်အတွက် ဖက်မလိုက်မှုကိုလက်ကိုင်ထားရသည်။

ကွန်မြူနစ်တရုတ်တို့သည် မြန်မာ့နယ်မြေ၌ကူမင်တန်တို့ရှိနေသောကြောင့် ထိုသို့အကြောင်းပြု၍ မြန်မာနိုင်ငံအားကျူးကျော်နိုင်သည်ကို မြန်မာအစိုးရကစိုးရိမ်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင်ကွန်မြူနစ်တရုတ်တို့သည် မြန်မာနိုင်ငံကိုအနောက်တိုင်းမှ ကူမင်တန်တို့အား တရုတ်ပြည်ကိုပြန်လည်သိမ်းပိုက်ရန် အင်အားဖြည့်စည်းသည့်ဒေသအဖြစ် အသုံးပြုမည်ကိုစိုးရိမ်ခဲ့ကြသည်။ တရုတ်ကွန်မြူနစ်တို့သည် မြန်မာရှိကွန်မြူနစ်တို့အား လက်နက်ထောက်ပံ့မှုများလည်း ပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။ ယူနန်နယ်တွင်လည်း စစ်သားနှစ်သိန်းခန့်ချခဲ့၍ မြန်မာသို့ဆက်သွယ်သည့်လမ်းဟောင်းများကို ပြန်လည်ပြင်ဆင်ခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ကူမင်တန်ကိစ္စတွင်နှစ်နိုင်ငံလုံးမှ သတိရှိစွာပြုလုပ်ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသည်။

==ကူမင်တန်တို့ဆုတ်ခွာခြင်း==
[[File:Burmese troops surveying the Burma–China border in 1954.png|thumb|ကူမင်တန်တပ်သားများကို ရှာဖွေနေသောမြန်မာတပ်သားများ (၁၉၅၄ ခန့်)]]

ကူမင်တန်တို့ကို မတိုက်ထုတ်နိုင်တော့သဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံသည် ၁၉၅၃ တွင် [[ကုလသမဂ္ဂ]]ထံ ကူမင်တန်ကျူးကျော်မှုပြဿနာကို အထောက်အထားများဖြင့် တင်ပြခဲ့သည်။ သို့ဖြစ်ရာ ကုလသမဂ္ဂသည် [[မြန်မာနိုင်ငံ|မြန်မာ]]၊ [[ထိုင်းနိုင်ငံ|ထိုင်း]]၊ [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု|အမေရိကန်]]နှင့် [[ထိုင်ဝမ်|ထိုင်ဝမ်နိုင်ငံ]]တို့ပါဝင်သည့် စစ်ရေးကော်မရှင်ကို ဖွဲ့စည်းပေးခဲ့ရာ မေလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် ဘန်ကောက်မြို့၌ ကူမင်တန်တို့တပ်ဆုတ်မည့်အရေးကို ညှိနှိုင်းဆွေးနွှေးခဲ့ကြသည်။

သုံးလကြာမျှဆွေးနွှေးမှုများအပြီးတွင် ကူမင်တန်တို့သည်မြန်မာနိုင်ငံမှ တပ်ဆုတ်ပေးရန်သဘောတူခဲ့ကြသည်။ ၁၉၅၃ နိုဝင်ဘာလ ၇ ရက်နေ့မှ ဒီဇင်လာလအထိ ပထမအကြိမ်၊ ၁၉၅၄ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၄ မှ ၂၈ ရက်အထိ ဒုတိယအကြိမ်၊ မေလ ၁ ရက်မှ ၇ ရက်အထိ တတိယအကြိမ်ဟူ၍ သုံးကြိမ်‌တိုင်တပ်ဆုတ်ပေးခဲ့သည်။ ကူမင်တန်တို့သည် ထိုင်းနိုင်ငံချန်ရိုင်မြို့မှ ထိုင်ဝမ်သို့ပြန်သွားခဲ့ကြသည်။ ကူမင်တန်တပ်သားတို့သည် မြန်မာနိုင်ငံ၌ဆက်လက်နေထိုင်လိုကြသဖြင့် အချို့သောဒေသများတွင် တရုတ်ဖြူတို့သည် [[ရှမ်းလူမျိုး|ရှမ်း]]သို့မဟုတ် [[လားဟူလူမျိုး|လာဟု]]တိုင်းရင်းသားများနှင့် ဆင်တူကြောင်းနှင့် ကိုင်ဆိုင်ခဲ့ကြသောလက်နက်များမှာ အဟောင်းအနွမ်းများသာဖြစ်ကြောင်း ဆန္ဒပြခဲ့ကြသည်။ ၁၉၅၄ မေ ၃၀ တွင် ဗိုလ်ချုပ်လီမီသည် မိမိတို့၏တပ်ကို ဖျက်သိမ်းလိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ သို့သော်မြန်မာ့နယ်တွင်း၌ ကူမင်တန် ၆၀၀၀ မျှကျန်ရှိနေခဲ့၍ တိုက်ပွဲများမှာ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။

၁၉၆၀ တွင်မြန်မာတပ်မတော်သည် တရုတ်ကွန်မြူနစ်တို့နှင့် ပူပေါင်းခဲ့၍ ကျန်ရှိနေသောကူမင်တန်တို့ကို တိုက်ထုတ်ခဲ့သည်။ ၁၉၆၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၅ တွင် ကူမင်တန်တို့အား အမေရိကန်လက်နက်များထောက်ပံ့နေသည့် လေယာဉ်ပျံတစ်စင်းကို ဖမ်းဆီးမိခဲ့သည်။&lt;ref name=&quot;Gibson2011_207&quot;&gt;{{cite book |first=Richard Michael |last=Gibson |title=The Secret Army: Chiang Kai-Shek and the Drug Warlords of the Golden Triangle |publisher=John Wiley &amp; Sons |date=2011 |page=207 |isbn=978-0-470-83018-5 }}&lt;/ref&gt; ထိုဖြစ်ရပ်သည် မြန်မာအစိုးရအနေဖြင့် အမေရိကန်တို့မှကူမင်တန်တို့ကို ထောက်ပံ့‌သည်ဟူ၍ အမေရိကန်တို့ကို ဖိအားပေးနိုင်ခဲ့သော သက်သေအထောက်အထားဖြစ်ခဲ့သည်။ သို့ဖြစ်ရာအမေရိကန်နိုင်ငံသည် ထိုင်ဝမ်နိုင်ငံအား ကူမင်တန်တပ်များကို ပြန်ခေါ်ရန် ဖိအားပေးခဲ့ရသည်။ ထိုင်ဝမ်အစိုးရသည် ကူမင်တန်တပ်သား ၄၄၀၀ တို့ကို ပြန်ခေါ်ခဲ့သည်။ ကျန်ရှိနေသောကူမင်တန်တို့မှာ ထိုင်းနိုင်ငံသို့မဟုတ် လာအိုနိုင်ငံသို့သွားခဲ့ကြပြီး အချို့မှာမူမြန်မာနိုင်ငံ၌သာနေထိုင်ခဲ့ကြသည်။

==နောက်ဆက်တွဲ==
ကူမင်တန်ကျူးကျော်မှုသည်မြန်မာနိုင်ငံကို ကြီးမားသောပြောင်းလဲမှုများ ဖြစ်စေခဲ့သည်ဟု သမိုင်းပညာရှင်တို့ကသုံးသပ်ခဲ့ကြသည်။ ကူမင်တန်တို့ကိုတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် မြန်မာစစ်တပ်သည် အင်အားပိုမိုကောင်းမွန်လာခဲ့သည်။ အစပိုင်းတွင်[[ရှမ်းပြည်နယ်]]သည် [[ပင်လုံညီလာခံ]]အရ ကိုယ်ကိုင်အုပ်ချုပ်ရေးကို ရရှိထားသောကြောင့် အစိုးရအားကျေနပ်ခဲ့ကြသည်။ သို့သော်ကူမင်တန်တို့ကိုဖိနှိပ်ရန် ရှမ်းပြည်နယ်တစ်ဝှမ်း၌ မြန်မာစစ်သားများရောက်ရှိလာခဲ့သောကြောင့် ရှမ်းတို့သည် မကျေမနပ်ဖြစ်လာခဲ့ကြရာ ၁၉၅၈ တွင် ဖက်ဒရယ်မူကိုတောင်းဆိုလာခဲ့ကြသည်။ မြန်မာ့တပ်မတော်သည် ဖက်ဒရယ်မူကို မနှစ်သက်သဖြင့် အိမ်စောင့်အစိုးရမှတစ်ဆင့် ရှမ်းစော်ဘွားများကို ငွေကြေးပေး၍ အာဏာစွန့်စေရာ ပြည်မနှင့်တူစေရန် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ၁၉၆၂ တွင် [[နေဝင်း (ဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဗိုလ်ချုပ်ကြီးနေဝင်း]]သည် တိုင်းပြည်ကိုပြည်ထောင်စုစနစ်ဖြစ်စေရန် နိုင်ငံတော်မတည်ငြိမ်မှုကို အကြောင်းပြ၍ [[၁၉၆၂ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်း|အာဏာသိမ်းပိုက်]]ခဲ့သည်။

==ကိုးကား==
{{reflist}}

==ပြင်ပလင့်ခ်များ==
* [https://apjjf.org/-Peter-Dale-Scott/3436/article.html Operation Paper: The United States and Drugs in Thailand and Burma] by Peter Dale Scott

[[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမိုင်း]]
[[ကဏ္ဍ:တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ သမိုင်း]]
[[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြည်တွင်းပဋိပက္ခများ]]
[[ကဏ္ဍ:ကူမင်တန်ပါတီ]]</text>
      <sha1>m87jfqsippa7nzh0ea41tmwkqvwf9g1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>227981</id>
    <revision>
      <id>753610</id>
      <parentid>748989</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T02:33:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>115</id>
      </contributor>
      <comment>Removing [[:c:File:ရွှေတြိဂံအထူစီးပွားရေးဇုံ(2021)ခုနှစ်နှစ်သစ်ကူးညမြင်ကွင်း.jpg|ရွှေတြိဂံအထူစီးပွားရေးဇုံ(2021)ခုနှစ်နှစ်သစ်ကူးညမြင်ကွင်း.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:King of Hearts|King of Hearts]] because: [[:c:COM:VRT|No permis</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="31720" xml:space="preserve">{{multiple issues|

{{အကိုးအကားမဲ့}}

{{Cleanup}}

{{advert}}

}}

'''ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံ'''သည် [[လာအိုနိုင်ငံ]]၏ အမျိုးသားအဆင့် အထူးစီးပွားရေးဇုံတစ်ခု ဖြစ်သည်။ လာအို-မြန်မာ-ထိုင်း (၃) နိုင်ငံဆုံရာ မဲခေါင်မြစ်ဝှမ်းဒေသတွင် တည်ရှိသည်။ အထူးဇုံ၏ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးဧရိယာသည်(၁၀,၀၀၀) ဟတ်တာရှိသည်။ စုစုပေါင်းရင်းနှီးမြှပ်နှံမှုငွေမှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ (၂)ဘီလီယံဖြစ်သည်။


==တည်​နေရာနှင့် သမိုင်း​ကြောင်း==
ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံသည် လာအို၊ မြန်မာ၊ ထိုင်း သုံးနိုင်ငံကြားနယ်နိမိတ် မဲခေါင်မြစ်ဝှမ်းတစ်လျှောက်တွင် တည်ရှိသည်။ ၂၀၀၇ခုနှစ်မတိုင်မီအစောပိုင်းကာလများတွင် မူးယစ်ဆေးဝါးနယ်မြေအဖြစ် နာမည်ကျော်ခဲ့​​​သော ဤ​နေရာသည် မြေကွင်းပြင်နှင့်သစ်သားအိမ်အနည်းငယ်မျှသာရှိသေးသည်။ ထိုအချိန်တွင်နေထိုင်သူတို့သည် မိရိုးဖလာတောင်သူလယ်သမားအလုပ်ကို ပင်ပန်းဆင်းရဲစွာလုပ်ကိုင်ကြပြီး လမ်းများအားလုံးမှာလည်း အနီရောင်မြေလမ်းများသာဖြစ်သည်။

၂၀၀၇ခုနှစ် ဧပြီလ ၂၆ရက်နေ့တွင် လာအိုနိုင်ငံဗဟိုအစိုးရနှင့် ဟောင်ကောင်အခြေစိုက်ကျင်းမုမြင်ကုမ္ပဏီတို့ပူးပေါင်း၍ ”ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံအာဆီယံခရီးသွားလာရေးအထူးဇုံ”တည်ထောင်ရန်စီမံကိန်းဖြင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးစာချုပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။ ၂၀၁၀ပြည့်နှစ်ဖေဖော်ဝါရီလ(၄)ရက်နေ့တွင် လာအိုနိုင်ငံပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုနှင့်တံခါးဖွင့်မူဝါဒအောက်တွင် လာအိုနိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ်သည် ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံတည်ထောင်ခြင်းဆိုင်ရာများနှင့်စီမံခန့်ခွဲမှုဆိုင်ရာများကို ဝန်ကြီးချုပ်၏အမိန့်အမှတ် (၀၉၀)ဖြင့်လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။ အထူးဇုံ၏ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးဧရိယာသည် (၁၀,၀၀၀)ဟတ်တာရှိသည်။ စုစုပေါင်းရင်းနှီးမြှပ်နှံမှုငွေမှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ (၂)ဘီလီယံဖြစ်သည်။ ပေါချောင်ပြည်နယ်၊ လာအိုပြည်သူ့ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံအမျိုးသားအဆင့်ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံတစ်ခုတည်ထောင်ရန် တရားဝင်အတည်ပြုခဲ့ပြီးစာချုပ်အား(၉၉)နှစ်သက်တမ်းတိုးမြှင့်ခဲ့သည်။
[[ဖိုင်:အထူးစီးပွား‌ရေးဇုံ.jpg|thumb|380x380px|လာအိုရွှေတြိဂံအထူးစီးပွား‌ေးဇုံ]]

==ရည်ရွယ်ချက်==
ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွား‌ရေးဇုံတည်ထောင်ခြင်းရည်ရွယ်ချက်မှာ ဤဒေသကိုခေတ်မှီဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်သောခေတ်သစ်အထူးဇုံအသစ်တစ်ခုအဖြစ် တည်ထောင်ရန်ဖြစ်ပြီး ခိုင်ခံ့သောစီးပွားရေးအခြေခံအုတ်မြစ်တစ်ခုဖြစ်လာစေရန်၊ ယဉ်ကျေးမှု၊ တရားမျှတမှု၊ ငြိမ်းချမ်းရေး၊ အာဆီယံကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းနှင့် ကမ္ဘာ့တစ်ဝှမ်းမှအခြားအထူးစီးပွားရေးဇုံများကဲ့သို့ ကမ္ဘာ့အဆင့်မီ အထူးဇုံတစ်ခုဖြစ်လာစေရန် ရည်ရွယ်ချက်တို့ဖြင့်တည်ထောင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ဗဟိုအစိုးရ၏ညွှန်ကြားမှုနှင့် ကြီးကြပ်မှုလက်အောက်တွင် လာအိုနိုင်ငံဥပဒေစည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများပေါ်အခြေခံ၍ ဒါရိုက်တာဘုတ်အဖွဲ့အား စီးပွားရေး၊ အုပ်ချုပ်ရေး၊ ရင်းနှီးမြှပ်နှံမှုနှင့်ဘဏ္ဍာရေးတို့ကို တာဝန်ပေးအပ်ခဲ့သည်။ စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည့် ၂၀၀၇ခုနှစ်မှစ၍ ၂၀၂၁ခုနှစ်အတွင်း အထူးစီးပွားရေးဇုံ၏ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်မှုကို နှိုင်းယှဉ်ကြည့်ပါက စီးပွားရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်မှုစီမံကိန်းများ သိသိသာသာဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်လာသည်များကို လက်တွေ့ကျကျတွေ့မြင်နိုင်သည်။
==ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစီမံကိန်းများ==
ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံ၏ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစီမံကိန်းများတွင် ပြည်တွင်းပြည်ပကုန်သွယ်ရေးများ၊ စက်မှုလက်မှုလုပ်ငန်းများ၊ ထုတ်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းများ၊ ဟိုတယ်နှင့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းများ၊ ဂေါက်ကွင်းများ၊ ရုပ်ရှင်နှင့်ဂီတဖျော်ဖြေပွဲများ၊ ယဉ်ကျေးမှုအမျိုးသားပြတိုက်နှင့်ဥယျာဉ်များ၊ အမျိုးသားယဉ်ကျေးမှုထုံးတမ်းအစဉ်အလာနှင့်ဆက်နွယ်သည့်လှုပ်ရှားမှုများ၊ လျှပ်စစ်ပစ္စည်းနှင့်နည်းပညာများ၊ အာမခံအခြေခံအဆောက်အဦးများ၊ ကုန်းလမ်း၊ လေလမ်း၊ ရေလမ်းအစရှိသည်တို့ (၁၅)နှစ်အတွင်းအရှိန်လျှင်မြန်စွာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်လာသည်ကိုတွေ့မြင်နိုင်သည်။ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးကိုလည်း ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်စေပြီး တိရိစ္ဆာန်မွေးမြူခြင်း၊ စက်မှုလုပ်ငန်းဆိုင်ရာကုန်ပစ္စည်းများထုတ်လုပ်မှုစီမံကိန်းများလည်းပါဝင်သည်။ ထို့အပြင် ပညာရေးနှင့်နည်းပညာလုပ်ငန်းများအတွက် အထွေထွေပညာရေးနှင့်ဇီဝဗေဒတက္ကသိုလ်များ၊ နည်းပညာသုတေသနလုပ်ငန်းနှင့် ကုသမှုလုပ်ငန်းစီမံကိန်းများပါဝင်သည်။
[[ဖိုင်:လာအိုအထူးဇုံ.jpg|thumb|377x377px|လာအိုရွှေတြိဂံအထူးစီးပွာ‌ေးဇုံ]]
[[ဖိုင်:Gtez.jpg|thumb|380x380px|နှစ်သစ်ကူးညမြင်အလှမြင်ကွင်း]]

==လက်ရှိလူမှုစီးပွားရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်မှုအခြေအနေ==
ရွှေတြိဂံအထူးဇုံကို တည်ထောင်ခဲ့သော (၁၅)နှစ်တာကာလအတွင်း အရှိန်အဟုန်နှင့်လျှင်မြန်စွာဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်လာပြီး ယခုလက်ရှိတွင်နိုင်ငံတကာအဆင့်မီလမ်းများ၊ လေယာဉ်ကွင်း၊ ဆိပ်ကမ်းများ၊ ဟိုတယ်များ၊ ပန်းခြံများ၊ အခြေခံလူနေမှုအဆောက်အဦးများ၊ စူပါမားကတ်များ၊ ဈေးများ၊ သဲကျောက်ဘိလပ်မြေစက်ရုံများ၊ ပြည်သူများအတွက်ရေလုံလောက်စေရန်ရေသန့်စက်ရုံများ၊ ပတ်ဝန်းကျင်ညစ်ညမ်းမှုကိုထိန်းသိမ်းရန်မိလ္လာသန့်စင်စက်ရုံများ အစရှိသဖြင့်ဆောက်လုပ်ပြီးစီးပြီးဖြစ်သည်။ ထို့ပြင်စိုက်ပျိုးရေးနှင့်မွေးမြူရေးသည်လည်း ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစီမံကိန်းများအနက် အရေးကြီးသောစီမံကိန်းတစ်ရပ်အနေဖြင့် ပါဝင်သည်။ ဟိုတယ်လုပ်ငန်းတွင် ကမ္ဘာ့အဆင့်မီ ကြယ်ငါးပွင့်ဟိုတယ်လည်း ဆောက်လုပ်လျက်ရှိပြီး ၈၀ရာခိုင်းနှုန်းတည်ဆောက်ပြီးစီးပြီးဖြစ်သည်။ နိုင်ငံတကာမှရင်းနှီးမြှပ်နှံသူများအားဖိတ်ခေါ်ပြီးအထူးဇုံအား ယခုထက်မကဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်စေရန် စီမံကိန်းများချ၍ တည်ဆောက်သွားမည်ဖြစ်သည်။
[[ဖိုင်:လေဆိပ်.jpg|thumb|370x370px]]
===ခရီးသွားလုပ်ငန်း===
၂၀၂၀ပြည့်နှစ်အစောပိုင်းနှစ်များတွင် အထူးဇုံတွင် ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသည်များဖြင့် စည်ကားခဲ့သည်။ အထူးဇုံသို့ တရုတ်၊ ဥရောပ၊ ထိုင်းနိုင်ငံ၊ မြန်မာနိုင်ငံများမှခရီးသည်များ အဓိကလာရောက်လည်ပတ်ကြသည်။ မဲခေါင်းမြစ်ကိုဖြတ်၍လည်း အထူးဇုံ၏အလှအပကို ခံစားကြသည်။ အထူးဇုံအတွင်းရှိ သမိုင်းဝင်ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်များ၊ လက်ပံကျွန်း၊ ချိုင်းနားတောင်း၊ စူပါမားကတ်ကြီးများနှင့် မြို့ဟောင်းအထင်ကရနေရာများ အစရှိသည်တို့သည်ခရီးသွားများကို အဓိကစွဲဆောင်သောနေရာများဖြစ်သည်။ ၂၀၂၀ပြည့်နှစ်မှစ၍ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါကြောင့် အထူးဇုံအဝင်အထွက်များ ပိတ်ထားခဲ့သည်။ ၂၀၂၂ခုနှစ်တွင် ခရီးသွားလုပ်ငန်းများနှင့် နိုင်ငံအဝင်အထွက်လုပ်ငန်းများ ပြန်လည်လှုပ်ရှားအသက်ဝင်လာပြီဖြစ်သည်။ ကပ်ရောဂါမှာ လုံးဝပျောက်ကင်းသွားသည်မဟုတ်သေးသောကြောင့် ကပ်ရောဂါကာကွယ်ထိန်းချုပ်ရေးလုပ်ငန်းများကိုလည်း တင်းကြပ်ဆောင်ရွက်သည်။
[[ဖိုင်:ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံအခမဲ့တရုတ်ကျောင်း.jpg|thumb|357x357px]]
===ပညာရေး===
ကျင်းမုမြင်ကုမ္ပဏီမှ လာအို၊ တရုတ်၊ မြန်မာလူမျိုးဘာသာမရွေးတတ်ရောက်နိုင်သော ကျောင်းကို အခမဲ့ဖွင့်လှစ်ပေးထားသည်။ တက်ရောက်သော ကျောင်းသားများပညာသင်ကြားရာတွင် ဘာသာစကားအတွက်အခက်အခဲမဖြစ်စေရန် မြန်မာဆရာ၊ တရုတ်ဆရာများ၊ လာအိုဆရာများဖြင့် သင်ကြားပေးသည်။ ကျောင်းတွင်မြန်မာစာ၊ တရုတ်စာ၊ အင်္ဂလိပ်စာများ သင်ကြားပေးပြီး အားကစား၊ ပန်းချီနှင့် အနုပညာများ အစရှိသည်တို့ကိုလည်းသင်ကြားပေးသည်။ ထိုကျောင်းတွင် အသက်၅နှစ်အထက်ကလေးများ လာရောက်တတ်ရောက်နိုင်ပြီး ကျောင်းဝတ်စုံနှင့် စာရေးကိရိယာအားလုံး အခမဲ့ဖြစ်သည်။
[[ဖိုင်:ပျိုးပင်များစိုက်ပျိုးရေး.jpg|thumb|353x353px]]
===ဘက်စုံလယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးစီမံကိန်း===
ဘက်စုံလယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးစီမံကိန်းသည် ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံ၏ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစီမံကိန်းများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ ရည်ရွယ်ချက်များမှာ အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းများဖန်တီးပေးနိုင်ရန်နှင့် ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုကို ​လျှော့ချနိုင်ရန်တို့အတွက်ဖြစ်သည်။ လယ်ယာထုတ်ကုန်များထဲမှ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းကို အထူးဇုံအတွင်းရောင်းချပြီး လက်ကျန်တစ်ချို့ကို ပြည်ပသို့တင်ပို့ရောင်းချနိုင်သည်။ ခေတ်မီစိုက်ပျိုးရေးနည်းပညာများကိုအသုံးချပြီး စိုက်ပျိုးသည့်အတွက် ဒေသခံပြည်သူများ(သို့) ဝန်ထမ်းများသည် နည်းပညာတို့ကိုသင်ယူပြီး လက်တွေ့ပြန်လည်အသုံးချနိုင်သည်။ ကပ်ရောဂါကြောင့် ခရီးသွားလာရေးနှင့် ကုန်ပစ္စည်းတင်သွင်းမှုများ အခက်အခဲဖြစ်စေခဲ့ပြီး ဟင်းသီးဟင်းရွက်များသယ်ယူပို့ဆောင်ရေးကို ပို၍အခက်အခဲဖြစ်စေခဲ့သည်။ ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲသောဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်မှုကို အာရုံစိုက်ပြီးပြည်သူများနှင့်အတူတကွပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ဟင်းသီးဟင်းရွက်စိုက်ပျိုးသည့်မြေဧရိယာမှာ (၁,၃၃၃) ဟက်တာရှိပြီး ထိုအထဲတွင်ရာသီမရွေး ဟင်းသီးဟင်းရွက်များ စိုက်ပျိုးနိုင်ရန် အမိုးပါခြံငယ်များလည်း ဆောက်လုပ်ထားသည်။ ထိုခြံငယ်များထဲတွင် ငရုပ်၊ ဂေါ်ဖီ၊ မုန်ညင်းဖြူ၊ နံနံပင်အစရှိသဖြင့်စိုက်ပျိုးသည်။

[[ဖိုင်:မွေးမြူရေး.jpg|thumb|346x346px]]

===မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများ===
မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများတွင်နွားမွေးမြူခြင်း၊ဝက်မွေးမြူခြင်း၊ဘဲ၊ကြက်နှင့်ငန်းဘဲမွေးမြူခြင်းတို့ပါဝင်သည်။နွားမွေးမြူရေးခြံ၏မြေဧရိယာအကျယ်အဝန်းသည်40ဟက်တာရှိပြီးနွားမွေးမြူရေးခြံပေါင်း8ခြံရှိသည်။နွားအကောင်ရေ(5)ထောင်ခန့်ရှိသည်။ဝက်မွေးမြူရေးဧရိယာသည်4ဟက်တာရှိပြီးဝက်ခြံ၏ဧရိယာသည်7800စတုရန်းမီတာရှိသည်။ဝက်အကောင်ရေ(4)ထောင်ခန့်ရှိသည်။ထို့ပြင်ဘဲ၊ကြက်၊ငန်းဘဲမွေးမြူရေးခြံများလည်းရှိပြီးစုစုပေါင်းအကောင်ရေ1သောင်း2ထောင်ကျော်ရှိသည်။

ဤဘက်စုံလယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးစီမံကိန်းကိုဒေသခံများနှင့်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ပြီး၎င်းတို့ကိုလည်းများစွာထောက်ပံ့ပေးနိုင်ခဲ့သည်။ဘက်စုံလယ်ယာစိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများမှထုတ်ကုန်များကိုတိုက်ရိုက်ပြန်လည်အသုံးချသည့်အတွက်အထူးဇုံအတွင်းစားနပ်ရိက္ခာလုံလောက်စေရန်နှင့်ဈေးကွက်အတွက်စိတ်ပူစရာမလိုပါ။အနာဂတ်တွင်လည်းစိုက်ပျိုးရေးနှင့်မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများကိုဆက်လက်ချဲ့ထွင်ပြီးဒေသခံပြည်သူများနှင့်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုအရှိန်ကိုမြှင့်တင်ပြီးပိုမိုထိရောက်စွာလုပ်ကိုင်နိင်ရန်မျှော်မှန်းထားသည်။ထိုစီမံကိန်းအတွက်ဝန်ထမ်းပေါင်းများစွာကိုအလုပ်အကိုင်များပေးထားနိုင်ပြီးအထူးဇုံအတွင်းနေထိုင်သူတို့၏အစားအသောက်အတွက်အာမခံပေးနိုင်သည်။

[[ဖိုင်:လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေး.jpg|thumb|345x345px]]

==ဆက်သွယ်ရေး==
ပို့ဆောင်ဆက်သွယ်ရေးစနစ်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးသည်ကမ္ဘာ့အဆင့်မှီအထူးဇုံတည်ဆောက်ခြင်းအတွက်အဓိကအရေးကြီးသောကဏ္ဍတစ်ရပ်ဖြစ်သည်။ဆက်သွယ်ရေးတွင်ကုန်းလမ်းရေလမ်း၊လေလမ်းတို့ဖြင့်ဆက်သွယ်နိုင်သည်။

===ကုန်းလမ်း===
ကုန်းလမ်းဆက်သွယ်ရေးအနေဖြင့်ဗီယန်ကျင်းမြို့တော်မှပေါချောင်ခရိုင်ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံသို့ကီလိုမီတာ910ကျော်ရှိသည်။ကူမင်းမှအထူးဇုံအထိကီလိုမီတာ1240ကျော်အရှည်ရှိသောအဝေးပြေးလမ်းလည်းရှိသည်။

===ရေလမ်း===
ရွှေတြိဂံအထူးဇုံသို့အဓိကအားဖြင့်ရေလမ်းကိုအသုံးပြု၍ခရီးသည်များလာရောက်လည်ပတ်ကြသည်။ရွင်းလီဆိပ်ကမ်း(တရုတ်နိုင်ငံ၏တောင်ဘက်စွန်းဆိပ်ကမ်း)မှရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံအထိစုစုပေါင်းအကွာအ‌ဝေး265ကီလိုမီတာကွာဝေးပြီးအနက်မှာ1.5-7မီတာရှိသည်။

ရာသီဥတုအလိုက်ကွဲပြားမှုရှိသည်။ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံဆိပ်ကမ်းမှတစ်ဆင့်ကုန်စည်များကိုဗြိတိန်၊ထိုင်း၊မြန်မာနှင့်တရုတ်ပြည်သူသမ္မတနိုင်ငံများသို့ပို့ဆောင်နိုင်သည်။

===လေကြောင်းလမ်း===

ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံသို့လေကြောင်းလမ်းအနေဖြင့်တစ်ခါတစ်ရံအကန့်အသက်ဖြင့်ရဟတ်လေယာဉ်သွားလာမှုများရှိသည်။ယခုအခါတွင်ပေါချောင်အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ်အသစ်ကိုတည်ဆောက်နေဆဲဖြစ်ပြီးရံဖန်ရံခါလေယာဉ်များစတင်ပျံသန်းနေပြီဖြစ်သည်။လေယာဉ်တည်ဆောက်မှုအတွက်ရင်းနှီးမြှပ်နှံငွေမှာအမေရိကန်ဒေါ်လာ175သန်းရှိသည်။2022ခုနှစ်တွင်၎င်းလေယာဉ်ကွင်းစီမံကိန်းပြီးစီးရန်မျှော်မှန်းထားသည်

[[ဖိုင်:လက်ပံ.jpg|thumb|347x347px]]

==ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု==
လာအိုလူမျိုးများသည်ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာကိုအဓိကကိုးကွယ်ယုံကြည်ကြပြီးရွှေတြိဂံအထူးဇုံအတွင်းတွင်ဗုဒ္ဓဘာသာဘုန်းကြီးကျောင်းများ၊ဘုရားများတည်ဆောက်ကိုးကွယ်သည်။တရုတ်ဘုန်းတော်ကျောင်းများလည်းတည်ဆောက်ကိုးကွယ်သည်။လာအိုလူမျိုးတို့သည်လာအိုရိုးရာဝတ်စုံကိုမြတ်နိုးစွာဝတ်ဆင်ကြပြီးလာအိုလူမျိုးအတို့အတွက်ယဉ်ကျေးမှုနှင့်ဘာသာရေးအရအရေးပါမှုရှိသည်။

[[ဖိုင်:ရွှေရောင်လက်ပံ.jpg|thumb|342x342px]]

==ယဉ်ကျေးမှုပွဲတော်များ==
ပန်းပွဲတော်သည်လာအိုနိုင်ငံပေါချောင်ခရိုင်၏ရိုးရာဓလေ့ထုံးတမ်းအစဉ်အလာများကိုထိန်းသိမ်းသည်ယဉ်ကျေးမှုပွဲတော်တစ်ခုဖြစ်သည်။ဖေဖော်ဝါရီလဆန်းပိုင်းတွင်ကျင်းပလေ့ရှိသည်။2000ခုနှစ်မှစတင်၍တုံဖုန်ခရိုင်အတွင်းနေထိုင်သောပြည်သူများသည်ရိုးရာယဉ်ကျေးမှုထိန်းသိမ်းရန်စတင်ကျင်းပခဲ့ကြသည်။“လာအိုနိုင်ငံအတွင်းခရီးသွားခြင်း၊သမိုင်းလေ့လာခြင်း၊သဘာဝကိုခံစားရင်းဖြင့်ယဉ်ကျေးမှုကိုထိန်းသိမ်းမြှင့်တင်ခြင်း”ဟူသောဆောင်ပုဒ်နှင့်အညီသမိုင်းနှင့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းများကိုလည်းမြှင့်တင်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။နှစ်စဉ်ကျင်းပသောပွဲတော်များတွင်းပန်းပွဲတော်များအပြင်စာပေဖျော်ဖြေပွဲများ၊နွားပွဲများ၊လက်ဝှေ့ပွဲများနှင့်အခြားလှုပ်ရှားမှုပွဲများလည်းကျင်းပကြသည်။ပြည်တွင်းထုတ်ကုန်များနှင့်နိုင်ငံတကာပြပွဲထုတ်ကုန်များပြပွဲများလည်းကျင်းပကာရောင်းချကြသည်။လူအများစိတ်ဝင်စားမှုအများဆုံးပွဲတော်မှာ Dok Ngiu Banအလှမယ်ပြိုင်ပွဲဖြစ်သည်။ထိုအလှမယ်ပြိုင်ပွဲသည်ပေါချောင်ခရိုင်အတွင်အလှမယ်များပါဝင်ယှဉ်ပြိုင်ကြသည်။နိုင်ငံများပေါင်းစုံမှလာရောက်အားပေးကြပြီးစည်ကားသိုက်မြိုက်စွာကျင်းပသည်။

==ရွှေရောင်လက်ပံပွင့်များ==
ရွှေရောင်လက်ပံပွင့်များကို ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံ သတင်းဌာနဓာတ်ပုံဆရာတစ်ယောက်က အမှတ်မထင်တွေ့ရှိခဲ့သည်။နှစ်တစ်နှစ်အစတွင် အထူးဇုံအတွင်း လက်ပံကျွန်းတွင် လက်ပံပွင့်များပွင့်လေ့ရှိသည်။ သာမန်လက်ပံပွင့်သည် အနီရောင်ဖြစ်ပြီး ဤကဲ့သို့ ရွှေရောင်အဆင်းရှိသောလက်ပံပွင့်မျိုးကို ပထမအကြိမ်တွေ့မြင်ဖူးခြင်းဖြစ်သည်။ ပထမဆုံးရွှေ‌ရောင်လက်ပံပွင့်များနှင့် အထူးဇုံအား ကံကောင်းခြင်းများသယ်ဆောင်လာသည်ဟု မျှော်လင့်ထားကြသည်။

== ကိုးကား ==
{{Reflist}}https://en.wikipedia.org/&lt;nowiki/&gt;https://lo.wikipedia.org/&lt;nowiki/&gt;https://ja.wikipedia.org/

ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံဖေ့စ်ဘုတ်စာမျက်နှာ</text>
      <sha1>26vqf3uue1p41r94d7nvuyutr6d8day</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>753612</id>
      <parentid>753610</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T02:33:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>115</id>
      </contributor>
      <comment>Removing [[:c:File:ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံအခမဲ့တရုတ်ကျောင်း.jpg|ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံအခမဲ့တရုတ်ကျောင်း.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:King of Hearts|King of Hearts]] because: [[:c:COM:VRT|No permission]] since 3 June 2022.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="31552" xml:space="preserve">{{multiple issues|

{{အကိုးအကားမဲ့}}

{{Cleanup}}

{{advert}}

}}

'''ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံ'''သည် [[လာအိုနိုင်ငံ]]၏ အမျိုးသားအဆင့် အထူးစီးပွားရေးဇုံတစ်ခု ဖြစ်သည်။ လာအို-မြန်မာ-ထိုင်း (၃) နိုင်ငံဆုံရာ မဲခေါင်မြစ်ဝှမ်းဒေသတွင် တည်ရှိသည်။ အထူးဇုံ၏ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးဧရိယာသည်(၁၀,၀၀၀) ဟတ်တာရှိသည်။ စုစုပေါင်းရင်းနှီးမြှပ်နှံမှုငွေမှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ (၂)ဘီလီယံဖြစ်သည်။


==တည်​နေရာနှင့် သမိုင်း​ကြောင်း==
ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံသည် လာအို၊ မြန်မာ၊ ထိုင်း သုံးနိုင်ငံကြားနယ်နိမိတ် မဲခေါင်မြစ်ဝှမ်းတစ်လျှောက်တွင် တည်ရှိသည်။ ၂၀၀၇ခုနှစ်မတိုင်မီအစောပိုင်းကာလများတွင် မူးယစ်ဆေးဝါးနယ်မြေအဖြစ် နာမည်ကျော်ခဲ့​​​သော ဤ​နေရာသည် မြေကွင်းပြင်နှင့်သစ်သားအိမ်အနည်းငယ်မျှသာရှိသေးသည်။ ထိုအချိန်တွင်နေထိုင်သူတို့သည် မိရိုးဖလာတောင်သူလယ်သမားအလုပ်ကို ပင်ပန်းဆင်းရဲစွာလုပ်ကိုင်ကြပြီး လမ်းများအားလုံးမှာလည်း အနီရောင်မြေလမ်းများသာဖြစ်သည်။

၂၀၀၇ခုနှစ် ဧပြီလ ၂၆ရက်နေ့တွင် လာအိုနိုင်ငံဗဟိုအစိုးရနှင့် ဟောင်ကောင်အခြေစိုက်ကျင်းမုမြင်ကုမ္ပဏီတို့ပူးပေါင်း၍ ”ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံအာဆီယံခရီးသွားလာရေးအထူးဇုံ”တည်ထောင်ရန်စီမံကိန်းဖြင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးစာချုပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။ ၂၀၁၀ပြည့်နှစ်ဖေဖော်ဝါရီလ(၄)ရက်နေ့တွင် လာအိုနိုင်ငံပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုနှင့်တံခါးဖွင့်မူဝါဒအောက်တွင် လာအိုနိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ်သည် ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံတည်ထောင်ခြင်းဆိုင်ရာများနှင့်စီမံခန့်ခွဲမှုဆိုင်ရာများကို ဝန်ကြီးချုပ်၏အမိန့်အမှတ် (၀၉၀)ဖြင့်လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။ အထူးဇုံ၏ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးဧရိယာသည် (၁၀,၀၀၀)ဟတ်တာရှိသည်။ စုစုပေါင်းရင်းနှီးမြှပ်နှံမှုငွေမှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ (၂)ဘီလီယံဖြစ်သည်။ ပေါချောင်ပြည်နယ်၊ လာအိုပြည်သူ့ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံအမျိုးသားအဆင့်ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံတစ်ခုတည်ထောင်ရန် တရားဝင်အတည်ပြုခဲ့ပြီးစာချုပ်အား(၉၉)နှစ်သက်တမ်းတိုးမြှင့်ခဲ့သည်။
[[ဖိုင်:အထူးစီးပွား‌ရေးဇုံ.jpg|thumb|380x380px|လာအိုရွှေတြိဂံအထူးစီးပွား‌ေးဇုံ]]

==ရည်ရွယ်ချက်==
ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွား‌ရေးဇုံတည်ထောင်ခြင်းရည်ရွယ်ချက်မှာ ဤဒေသကိုခေတ်မှီဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်သောခေတ်သစ်အထူးဇုံအသစ်တစ်ခုအဖြစ် တည်ထောင်ရန်ဖြစ်ပြီး ခိုင်ခံ့သောစီးပွားရေးအခြေခံအုတ်မြစ်တစ်ခုဖြစ်လာစေရန်၊ ယဉ်ကျေးမှု၊ တရားမျှတမှု၊ ငြိမ်းချမ်းရေး၊ အာဆီယံကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းနှင့် ကမ္ဘာ့တစ်ဝှမ်းမှအခြားအထူးစီးပွားရေးဇုံများကဲ့သို့ ကမ္ဘာ့အဆင့်မီ အထူးဇုံတစ်ခုဖြစ်လာစေရန် ရည်ရွယ်ချက်တို့ဖြင့်တည်ထောင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ဗဟိုအစိုးရ၏ညွှန်ကြားမှုနှင့် ကြီးကြပ်မှုလက်အောက်တွင် လာအိုနိုင်ငံဥပဒေစည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများပေါ်အခြေခံ၍ ဒါရိုက်တာဘုတ်အဖွဲ့အား စီးပွားရေး၊ အုပ်ချုပ်ရေး၊ ရင်းနှီးမြှပ်နှံမှုနှင့်ဘဏ္ဍာရေးတို့ကို တာဝန်ပေးအပ်ခဲ့သည်။ စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည့် ၂၀၀၇ခုနှစ်မှစ၍ ၂၀၂၁ခုနှစ်အတွင်း အထူးစီးပွားရေးဇုံ၏ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်မှုကို နှိုင်းယှဉ်ကြည့်ပါက စီးပွားရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်မှုစီမံကိန်းများ သိသိသာသာဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်လာသည်များကို လက်တွေ့ကျကျတွေ့မြင်နိုင်သည်။
==ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစီမံကိန်းများ==
ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံ၏ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစီမံကိန်းများတွင် ပြည်တွင်းပြည်ပကုန်သွယ်ရေးများ၊ စက်မှုလက်မှုလုပ်ငန်းများ၊ ထုတ်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းများ၊ ဟိုတယ်နှင့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းများ၊ ဂေါက်ကွင်းများ၊ ရုပ်ရှင်နှင့်ဂီတဖျော်ဖြေပွဲများ၊ ယဉ်ကျေးမှုအမျိုးသားပြတိုက်နှင့်ဥယျာဉ်များ၊ အမျိုးသားယဉ်ကျေးမှုထုံးတမ်းအစဉ်အလာနှင့်ဆက်နွယ်သည့်လှုပ်ရှားမှုများ၊ လျှပ်စစ်ပစ္စည်းနှင့်နည်းပညာများ၊ အာမခံအခြေခံအဆောက်အဦးများ၊ ကုန်းလမ်း၊ လေလမ်း၊ ရေလမ်းအစရှိသည်တို့ (၁၅)နှစ်အတွင်းအရှိန်လျှင်မြန်စွာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်လာသည်ကိုတွေ့မြင်နိုင်သည်။ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးကိုလည်း ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်စေပြီး တိရိစ္ဆာန်မွေးမြူခြင်း၊ စက်မှုလုပ်ငန်းဆိုင်ရာကုန်ပစ္စည်းများထုတ်လုပ်မှုစီမံကိန်းများလည်းပါဝင်သည်။ ထို့အပြင် ပညာရေးနှင့်နည်းပညာလုပ်ငန်းများအတွက် အထွေထွေပညာရေးနှင့်ဇီဝဗေဒတက္ကသိုလ်များ၊ နည်းပညာသုတေသနလုပ်ငန်းနှင့် ကုသမှုလုပ်ငန်းစီမံကိန်းများပါဝင်သည်။
[[ဖိုင်:လာအိုအထူးဇုံ.jpg|thumb|377x377px|လာအိုရွှေတြိဂံအထူးစီးပွာ‌ေးဇုံ]]
[[ဖိုင်:Gtez.jpg|thumb|380x380px|နှစ်သစ်ကူးညမြင်အလှမြင်ကွင်း]]

==လက်ရှိလူမှုစီးပွားရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်မှုအခြေအနေ==
ရွှေတြိဂံအထူးဇုံကို တည်ထောင်ခဲ့သော (၁၅)နှစ်တာကာလအတွင်း အရှိန်အဟုန်နှင့်လျှင်မြန်စွာဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်လာပြီး ယခုလက်ရှိတွင်နိုင်ငံတကာအဆင့်မီလမ်းများ၊ လေယာဉ်ကွင်း၊ ဆိပ်ကမ်းများ၊ ဟိုတယ်များ၊ ပန်းခြံများ၊ အခြေခံလူနေမှုအဆောက်အဦးများ၊ စူပါမားကတ်များ၊ ဈေးများ၊ သဲကျောက်ဘိလပ်မြေစက်ရုံများ၊ ပြည်သူများအတွက်ရေလုံလောက်စေရန်ရေသန့်စက်ရုံများ၊ ပတ်ဝန်းကျင်ညစ်ညမ်းမှုကိုထိန်းသိမ်းရန်မိလ္လာသန့်စင်စက်ရုံများ အစရှိသဖြင့်ဆောက်လုပ်ပြီးစီးပြီးဖြစ်သည်။ ထို့ပြင်စိုက်ပျိုးရေးနှင့်မွေးမြူရေးသည်လည်း ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစီမံကိန်းများအနက် အရေးကြီးသောစီမံကိန်းတစ်ရပ်အနေဖြင့် ပါဝင်သည်။ ဟိုတယ်လုပ်ငန်းတွင် ကမ္ဘာ့အဆင့်မီ ကြယ်ငါးပွင့်ဟိုတယ်လည်း ဆောက်လုပ်လျက်ရှိပြီး ၈၀ရာခိုင်းနှုန်းတည်ဆောက်ပြီးစီးပြီးဖြစ်သည်။ နိုင်ငံတကာမှရင်းနှီးမြှပ်နှံသူများအားဖိတ်ခေါ်ပြီးအထူးဇုံအား ယခုထက်မကဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်စေရန် စီမံကိန်းများချ၍ တည်ဆောက်သွားမည်ဖြစ်သည်။
[[ဖိုင်:လေဆိပ်.jpg|thumb|370x370px]]
===ခရီးသွားလုပ်ငန်း===
၂၀၂၀ပြည့်နှစ်အစောပိုင်းနှစ်များတွင် အထူးဇုံတွင် ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသည်များဖြင့် စည်ကားခဲ့သည်။ အထူးဇုံသို့ တရုတ်၊ ဥရောပ၊ ထိုင်းနိုင်ငံ၊ မြန်မာနိုင်ငံများမှခရီးသည်များ အဓိကလာရောက်လည်ပတ်ကြသည်။ မဲခေါင်းမြစ်ကိုဖြတ်၍လည်း အထူးဇုံ၏အလှအပကို ခံစားကြသည်။ အထူးဇုံအတွင်းရှိ သမိုင်းဝင်ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်များ၊ လက်ပံကျွန်း၊ ချိုင်းနားတောင်း၊ စူပါမားကတ်ကြီးများနှင့် မြို့ဟောင်းအထင်ကရနေရာများ အစရှိသည်တို့သည်ခရီးသွားများကို အဓိကစွဲဆောင်သောနေရာများဖြစ်သည်။ ၂၀၂၀ပြည့်နှစ်မှစ၍ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါကြောင့် အထူးဇုံအဝင်အထွက်များ ပိတ်ထားခဲ့သည်။ ၂၀၂၂ခုနှစ်တွင် ခရီးသွားလုပ်ငန်းများနှင့် နိုင်ငံအဝင်အထွက်လုပ်ငန်းများ ပြန်လည်လှုပ်ရှားအသက်ဝင်လာပြီဖြစ်သည်။ ကပ်ရောဂါမှာ လုံးဝပျောက်ကင်းသွားသည်မဟုတ်သေးသောကြောင့် ကပ်ရောဂါကာကွယ်ထိန်းချုပ်ရေးလုပ်ငန်းများကိုလည်း တင်းကြပ်ဆောင်ရွက်သည်။
 
===ပညာရေး===
ကျင်းမုမြင်ကုမ္ပဏီမှ လာအို၊ တရုတ်၊ မြန်မာလူမျိုးဘာသာမရွေးတတ်ရောက်နိုင်သော ကျောင်းကို အခမဲ့ဖွင့်လှစ်ပေးထားသည်။ တက်ရောက်သော ကျောင်းသားများပညာသင်ကြားရာတွင် ဘာသာစကားအတွက်အခက်အခဲမဖြစ်စေရန် မြန်မာဆရာ၊ တရုတ်ဆရာများ၊ လာအိုဆရာများဖြင့် သင်ကြားပေးသည်။ ကျောင်းတွင်မြန်မာစာ၊ တရုတ်စာ၊ အင်္ဂလိပ်စာများ သင်ကြားပေးပြီး အားကစား၊ ပန်းချီနှင့် အနုပညာများ အစရှိသည်တို့ကိုလည်းသင်ကြားပေးသည်။ ထိုကျောင်းတွင် အသက်၅နှစ်အထက်ကလေးများ လာရောက်တတ်ရောက်နိုင်ပြီး ကျောင်းဝတ်စုံနှင့် စာရေးကိရိယာအားလုံး အခမဲ့ဖြစ်သည်။
[[ဖိုင်:ပျိုးပင်များစိုက်ပျိုးရေး.jpg|thumb|353x353px]]
===ဘက်စုံလယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးစီမံကိန်း===
ဘက်စုံလယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးစီမံကိန်းသည် ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံ၏ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစီမံကိန်းများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ ရည်ရွယ်ချက်များမှာ အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းများဖန်တီးပေးနိုင်ရန်နှင့် ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုကို ​လျှော့ချနိုင်ရန်တို့အတွက်ဖြစ်သည်။ လယ်ယာထုတ်ကုန်များထဲမှ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းကို အထူးဇုံအတွင်းရောင်းချပြီး လက်ကျန်တစ်ချို့ကို ပြည်ပသို့တင်ပို့ရောင်းချနိုင်သည်။ ခေတ်မီစိုက်ပျိုးရေးနည်းပညာများကိုအသုံးချပြီး စိုက်ပျိုးသည့်အတွက် ဒေသခံပြည်သူများ(သို့) ဝန်ထမ်းများသည် နည်းပညာတို့ကိုသင်ယူပြီး လက်တွေ့ပြန်လည်အသုံးချနိုင်သည်။ ကပ်ရောဂါကြောင့် ခရီးသွားလာရေးနှင့် ကုန်ပစ္စည်းတင်သွင်းမှုများ အခက်အခဲဖြစ်စေခဲ့ပြီး ဟင်းသီးဟင်းရွက်များသယ်ယူပို့ဆောင်ရေးကို ပို၍အခက်အခဲဖြစ်စေခဲ့သည်။ ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲသောဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်မှုကို အာရုံစိုက်ပြီးပြည်သူများနှင့်အတူတကွပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ဟင်းသီးဟင်းရွက်စိုက်ပျိုးသည့်မြေဧရိယာမှာ (၁,၃၃၃) ဟက်တာရှိပြီး ထိုအထဲတွင်ရာသီမရွေး ဟင်းသီးဟင်းရွက်များ စိုက်ပျိုးနိုင်ရန် အမိုးပါခြံငယ်များလည်း ဆောက်လုပ်ထားသည်။ ထိုခြံငယ်များထဲတွင် ငရုပ်၊ ဂေါ်ဖီ၊ မုန်ညင်းဖြူ၊ နံနံပင်အစရှိသဖြင့်စိုက်ပျိုးသည်။

[[ဖိုင်:မွေးမြူရေး.jpg|thumb|346x346px]]

===မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများ===
မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများတွင်နွားမွေးမြူခြင်း၊ဝက်မွေးမြူခြင်း၊ဘဲ၊ကြက်နှင့်ငန်းဘဲမွေးမြူခြင်းတို့ပါဝင်သည်။နွားမွေးမြူရေးခြံ၏မြေဧရိယာအကျယ်အဝန်းသည်40ဟက်တာရှိပြီးနွားမွေးမြူရေးခြံပေါင်း8ခြံရှိသည်။နွားအကောင်ရေ(5)ထောင်ခန့်ရှိသည်။ဝက်မွေးမြူရေးဧရိယာသည်4ဟက်တာရှိပြီးဝက်ခြံ၏ဧရိယာသည်7800စတုရန်းမီတာရှိသည်။ဝက်အကောင်ရေ(4)ထောင်ခန့်ရှိသည်။ထို့ပြင်ဘဲ၊ကြက်၊ငန်းဘဲမွေးမြူရေးခြံများလည်းရှိပြီးစုစုပေါင်းအကောင်ရေ1သောင်း2ထောင်ကျော်ရှိသည်။

ဤဘက်စုံလယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးစီမံကိန်းကိုဒေသခံများနှင့်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ပြီး၎င်းတို့ကိုလည်းများစွာထောက်ပံ့ပေးနိုင်ခဲ့သည်။ဘက်စုံလယ်ယာစိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများမှထုတ်ကုန်များကိုတိုက်ရိုက်ပြန်လည်အသုံးချသည့်အတွက်အထူးဇုံအတွင်းစားနပ်ရိက္ခာလုံလောက်စေရန်နှင့်ဈေးကွက်အတွက်စိတ်ပူစရာမလိုပါ။အနာဂတ်တွင်လည်းစိုက်ပျိုးရေးနှင့်မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများကိုဆက်လက်ချဲ့ထွင်ပြီးဒေသခံပြည်သူများနှင့်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုအရှိန်ကိုမြှင့်တင်ပြီးပိုမိုထိရောက်စွာလုပ်ကိုင်နိင်ရန်မျှော်မှန်းထားသည်။ထိုစီမံကိန်းအတွက်ဝန်ထမ်းပေါင်းများစွာကိုအလုပ်အကိုင်များပေးထားနိုင်ပြီးအထူးဇုံအတွင်းနေထိုင်သူတို့၏အစားအသောက်အတွက်အာမခံပေးနိုင်သည်။

[[ဖိုင်:လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေး.jpg|thumb|345x345px]]

==ဆက်သွယ်ရေး==
ပို့ဆောင်ဆက်သွယ်ရေးစနစ်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးသည်ကမ္ဘာ့အဆင့်မှီအထူးဇုံတည်ဆောက်ခြင်းအတွက်အဓိကအရေးကြီးသောကဏ္ဍတစ်ရပ်ဖြစ်သည်။ဆက်သွယ်ရေးတွင်ကုန်းလမ်းရေလမ်း၊လေလမ်းတို့ဖြင့်ဆက်သွယ်နိုင်သည်။

===ကုန်းလမ်း===
ကုန်းလမ်းဆက်သွယ်ရေးအနေဖြင့်ဗီယန်ကျင်းမြို့တော်မှပေါချောင်ခရိုင်ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံသို့ကီလိုမီတာ910ကျော်ရှိသည်။ကူမင်းမှအထူးဇုံအထိကီလိုမီတာ1240ကျော်အရှည်ရှိသောအဝေးပြေးလမ်းလည်းရှိသည်။

===ရေလမ်း===
ရွှေတြိဂံအထူးဇုံသို့အဓိကအားဖြင့်ရေလမ်းကိုအသုံးပြု၍ခရီးသည်များလာရောက်လည်ပတ်ကြသည်။ရွင်းလီဆိပ်ကမ်း(တရုတ်နိုင်ငံ၏တောင်ဘက်စွန်းဆိပ်ကမ်း)မှရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံအထိစုစုပေါင်းအကွာအ‌ဝေး265ကီလိုမီတာကွာဝေးပြီးအနက်မှာ1.5-7မီတာရှိသည်။

ရာသီဥတုအလိုက်ကွဲပြားမှုရှိသည်။ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံဆိပ်ကမ်းမှတစ်ဆင့်ကုန်စည်များကိုဗြိတိန်၊ထိုင်း၊မြန်မာနှင့်တရုတ်ပြည်သူသမ္မတနိုင်ငံများသို့ပို့ဆောင်နိုင်သည်။

===လေကြောင်းလမ်း===

ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံသို့လေကြောင်းလမ်းအနေဖြင့်တစ်ခါတစ်ရံအကန့်အသက်ဖြင့်ရဟတ်လေယာဉ်သွားလာမှုများရှိသည်။ယခုအခါတွင်ပေါချောင်အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ်အသစ်ကိုတည်ဆောက်နေဆဲဖြစ်ပြီးရံဖန်ရံခါလေယာဉ်များစတင်ပျံသန်းနေပြီဖြစ်သည်။လေယာဉ်တည်ဆောက်မှုအတွက်ရင်းနှီးမြှပ်နှံငွေမှာအမေရိကန်ဒေါ်လာ175သန်းရှိသည်။2022ခုနှစ်တွင်၎င်းလေယာဉ်ကွင်းစီမံကိန်းပြီးစီးရန်မျှော်မှန်းထားသည်

[[ဖိုင်:လက်ပံ.jpg|thumb|347x347px]]

==ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု==
လာအိုလူမျိုးများသည်ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာကိုအဓိကကိုးကွယ်ယုံကြည်ကြပြီးရွှေတြိဂံအထူးဇုံအတွင်းတွင်ဗုဒ္ဓဘာသာဘုန်းကြီးကျောင်းများ၊ဘုရားများတည်ဆောက်ကိုးကွယ်သည်။တရုတ်ဘုန်းတော်ကျောင်းများလည်းတည်ဆောက်ကိုးကွယ်သည်။လာအိုလူမျိုးတို့သည်လာအိုရိုးရာဝတ်စုံကိုမြတ်နိုးစွာဝတ်ဆင်ကြပြီးလာအိုလူမျိုးအတို့အတွက်ယဉ်ကျေးမှုနှင့်ဘာသာရေးအရအရေးပါမှုရှိသည်။

[[ဖိုင်:ရွှေရောင်လက်ပံ.jpg|thumb|342x342px]]

==ယဉ်ကျေးမှုပွဲတော်များ==
ပန်းပွဲတော်သည်လာအိုနိုင်ငံပေါချောင်ခရိုင်၏ရိုးရာဓလေ့ထုံးတမ်းအစဉ်အလာများကိုထိန်းသိမ်းသည်ယဉ်ကျေးမှုပွဲတော်တစ်ခုဖြစ်သည်။ဖေဖော်ဝါရီလဆန်းပိုင်းတွင်ကျင်းပလေ့ရှိသည်။2000ခုနှစ်မှစတင်၍တုံဖုန်ခရိုင်အတွင်းနေထိုင်သောပြည်သူများသည်ရိုးရာယဉ်ကျေးမှုထိန်းသိမ်းရန်စတင်ကျင်းပခဲ့ကြသည်။“လာအိုနိုင်ငံအတွင်းခရီးသွားခြင်း၊သမိုင်းလေ့လာခြင်း၊သဘာဝကိုခံစားရင်းဖြင့်ယဉ်ကျေးမှုကိုထိန်းသိမ်းမြှင့်တင်ခြင်း”ဟူသောဆောင်ပုဒ်နှင့်အညီသမိုင်းနှင့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းများကိုလည်းမြှင့်တင်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။နှစ်စဉ်ကျင်းပသောပွဲတော်များတွင်းပန်းပွဲတော်များအပြင်စာပေဖျော်ဖြေပွဲများ၊နွားပွဲများ၊လက်ဝှေ့ပွဲများနှင့်အခြားလှုပ်ရှားမှုပွဲများလည်းကျင်းပကြသည်။ပြည်တွင်းထုတ်ကုန်များနှင့်နိုင်ငံတကာပြပွဲထုတ်ကုန်များပြပွဲများလည်းကျင်းပကာရောင်းချကြသည်။လူအများစိတ်ဝင်စားမှုအများဆုံးပွဲတော်မှာ Dok Ngiu Banအလှမယ်ပြိုင်ပွဲဖြစ်သည်။ထိုအလှမယ်ပြိုင်ပွဲသည်ပေါချောင်ခရိုင်အတွင်အလှမယ်များပါဝင်ယှဉ်ပြိုင်ကြသည်။နိုင်ငံများပေါင်းစုံမှလာရောက်အားပေးကြပြီးစည်ကားသိုက်မြိုက်စွာကျင်းပသည်။

==ရွှေရောင်လက်ပံပွင့်များ==
ရွှေရောင်လက်ပံပွင့်များကို ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံ သတင်းဌာနဓာတ်ပုံဆရာတစ်ယောက်က အမှတ်မထင်တွေ့ရှိခဲ့သည်။နှစ်တစ်နှစ်အစတွင် အထူးဇုံအတွင်း လက်ပံကျွန်းတွင် လက်ပံပွင့်များပွင့်လေ့ရှိသည်။ သာမန်လက်ပံပွင့်သည် အနီရောင်ဖြစ်ပြီး ဤကဲ့သို့ ရွှေရောင်အဆင်းရှိသောလက်ပံပွင့်မျိုးကို ပထမအကြိမ်တွေ့မြင်ဖူးခြင်းဖြစ်သည်။ ပထမဆုံးရွှေ‌ရောင်လက်ပံပွင့်များနှင့် အထူးဇုံအား ကံကောင်းခြင်းများသယ်ဆောင်လာသည်ဟု မျှော်လင့်ထားကြသည်။

== ကိုးကား ==
{{Reflist}}https://en.wikipedia.org/&lt;nowiki/&gt;https://lo.wikipedia.org/&lt;nowiki/&gt;https://ja.wikipedia.org/

ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံဖေ့စ်ဘုတ်စာမျက်နှာ</text>
      <sha1>dkgckpuedo3qby5dk7yjkrfvlpzs1ti</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>753615</id>
      <parentid>753612</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T02:45:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>115</id>
      </contributor>
      <comment>Removing [[:c:File:အထူးစီးပွား‌ရေးဇုံ.jpg|အထူးစီးပွား‌ရေးဇုံ.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:King of Hearts|King of Hearts]] because: [[:c:COM:VRT|No permission]] since 4 June 2022.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="31365" xml:space="preserve">{{multiple issues|

{{အကိုးအကားမဲ့}}

{{Cleanup}}

{{advert}}

}}

'''ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံ'''သည် [[လာအိုနိုင်ငံ]]၏ အမျိုးသားအဆင့် အထူးစီးပွားရေးဇုံတစ်ခု ဖြစ်သည်။ လာအို-မြန်မာ-ထိုင်း (၃) နိုင်ငံဆုံရာ မဲခေါင်မြစ်ဝှမ်းဒေသတွင် တည်ရှိသည်။ အထူးဇုံ၏ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးဧရိယာသည်(၁၀,၀၀၀) ဟတ်တာရှိသည်။ စုစုပေါင်းရင်းနှီးမြှပ်နှံမှုငွေမှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ (၂)ဘီလီယံဖြစ်သည်။


==တည်​နေရာနှင့် သမိုင်း​ကြောင်း==
ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံသည် လာအို၊ မြန်မာ၊ ထိုင်း သုံးနိုင်ငံကြားနယ်နိမိတ် မဲခေါင်မြစ်ဝှမ်းတစ်လျှောက်တွင် တည်ရှိသည်။ ၂၀၀၇ခုနှစ်မတိုင်မီအစောပိုင်းကာလများတွင် မူးယစ်ဆေးဝါးနယ်မြေအဖြစ် နာမည်ကျော်ခဲ့​​​သော ဤ​နေရာသည် မြေကွင်းပြင်နှင့်သစ်သားအိမ်အနည်းငယ်မျှသာရှိသေးသည်။ ထိုအချိန်တွင်နေထိုင်သူတို့သည် မိရိုးဖလာတောင်သူလယ်သမားအလုပ်ကို ပင်ပန်းဆင်းရဲစွာလုပ်ကိုင်ကြပြီး လမ်းများအားလုံးမှာလည်း အနီရောင်မြေလမ်းများသာဖြစ်သည်။

၂၀၀၇ခုနှစ် ဧပြီလ ၂၆ရက်နေ့တွင် လာအိုနိုင်ငံဗဟိုအစိုးရနှင့် ဟောင်ကောင်အခြေစိုက်ကျင်းမုမြင်ကုမ္ပဏီတို့ပူးပေါင်း၍ ”ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံအာဆီယံခရီးသွားလာရေးအထူးဇုံ”တည်ထောင်ရန်စီမံကိန်းဖြင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးစာချုပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။ ၂၀၁၀ပြည့်နှစ်ဖေဖော်ဝါရီလ(၄)ရက်နေ့တွင် လာအိုနိုင်ငံပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုနှင့်တံခါးဖွင့်မူဝါဒအောက်တွင် လာအိုနိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ်သည် ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံတည်ထောင်ခြင်းဆိုင်ရာများနှင့်စီမံခန့်ခွဲမှုဆိုင်ရာများကို ဝန်ကြီးချုပ်၏အမိန့်အမှတ် (၀၉၀)ဖြင့်လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။ အထူးဇုံ၏ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးဧရိယာသည် (၁၀,၀၀၀)ဟတ်တာရှိသည်။ စုစုပေါင်းရင်းနှီးမြှပ်နှံမှုငွေမှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ (၂)ဘီလီယံဖြစ်သည်။ ပေါချောင်ပြည်နယ်၊ လာအိုပြည်သူ့ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံအမျိုးသားအဆင့်ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံတစ်ခုတည်ထောင်ရန် တရားဝင်အတည်ပြုခဲ့ပြီးစာချုပ်အား(၉၉)နှစ်သက်တမ်းတိုးမြှင့်ခဲ့သည်။
 

==ရည်ရွယ်ချက်==
ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွား‌ရေးဇုံတည်ထောင်ခြင်းရည်ရွယ်ချက်မှာ ဤဒေသကိုခေတ်မှီဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်သောခေတ်သစ်အထူးဇုံအသစ်တစ်ခုအဖြစ် တည်ထောင်ရန်ဖြစ်ပြီး ခိုင်ခံ့သောစီးပွားရေးအခြေခံအုတ်မြစ်တစ်ခုဖြစ်လာစေရန်၊ ယဉ်ကျေးမှု၊ တရားမျှတမှု၊ ငြိမ်းချမ်းရေး၊ အာဆီယံကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းနှင့် ကမ္ဘာ့တစ်ဝှမ်းမှအခြားအထူးစီးပွားရေးဇုံများကဲ့သို့ ကမ္ဘာ့အဆင့်မီ အထူးဇုံတစ်ခုဖြစ်လာစေရန် ရည်ရွယ်ချက်တို့ဖြင့်တည်ထောင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ဗဟိုအစိုးရ၏ညွှန်ကြားမှုနှင့် ကြီးကြပ်မှုလက်အောက်တွင် လာအိုနိုင်ငံဥပဒေစည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများပေါ်အခြေခံ၍ ဒါရိုက်တာဘုတ်အဖွဲ့အား စီးပွားရေး၊ အုပ်ချုပ်ရေး၊ ရင်းနှီးမြှပ်နှံမှုနှင့်ဘဏ္ဍာရေးတို့ကို တာဝန်ပေးအပ်ခဲ့သည်။ စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည့် ၂၀၀၇ခုနှစ်မှစ၍ ၂၀၂၁ခုနှစ်အတွင်း အထူးစီးပွားရေးဇုံ၏ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်မှုကို နှိုင်းယှဉ်ကြည့်ပါက စီးပွားရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်မှုစီမံကိန်းများ သိသိသာသာဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်လာသည်များကို လက်တွေ့ကျကျတွေ့မြင်နိုင်သည်။
==ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစီမံကိန်းများ==
ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံ၏ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစီမံကိန်းများတွင် ပြည်တွင်းပြည်ပကုန်သွယ်ရေးများ၊ စက်မှုလက်မှုလုပ်ငန်းများ၊ ထုတ်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းများ၊ ဟိုတယ်နှင့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းများ၊ ဂေါက်ကွင်းများ၊ ရုပ်ရှင်နှင့်ဂီတဖျော်ဖြေပွဲများ၊ ယဉ်ကျေးမှုအမျိုးသားပြတိုက်နှင့်ဥယျာဉ်များ၊ အမျိုးသားယဉ်ကျေးမှုထုံးတမ်းအစဉ်အလာနှင့်ဆက်နွယ်သည့်လှုပ်ရှားမှုများ၊ လျှပ်စစ်ပစ္စည်းနှင့်နည်းပညာများ၊ အာမခံအခြေခံအဆောက်အဦးများ၊ ကုန်းလမ်း၊ လေလမ်း၊ ရေလမ်းအစရှိသည်တို့ (၁၅)နှစ်အတွင်းအရှိန်လျှင်မြန်စွာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်လာသည်ကိုတွေ့မြင်နိုင်သည်။ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးကိုလည်း ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်စေပြီး တိရိစ္ဆာန်မွေးမြူခြင်း၊ စက်မှုလုပ်ငန်းဆိုင်ရာကုန်ပစ္စည်းများထုတ်လုပ်မှုစီမံကိန်းများလည်းပါဝင်သည်။ ထို့အပြင် ပညာရေးနှင့်နည်းပညာလုပ်ငန်းများအတွက် အထွေထွေပညာရေးနှင့်ဇီဝဗေဒတက္ကသိုလ်များ၊ နည်းပညာသုတေသနလုပ်ငန်းနှင့် ကုသမှုလုပ်ငန်းစီမံကိန်းများပါဝင်သည်။
[[ဖိုင်:လာအိုအထူးဇုံ.jpg|thumb|377x377px|လာအိုရွှေတြိဂံအထူးစီးပွာ‌ေးဇုံ]]
[[ဖိုင်:Gtez.jpg|thumb|380x380px|နှစ်သစ်ကူးညမြင်အလှမြင်ကွင်း]]

==လက်ရှိလူမှုစီးပွားရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်မှုအခြေအနေ==
ရွှေတြိဂံအထူးဇုံကို တည်ထောင်ခဲ့သော (၁၅)နှစ်တာကာလအတွင်း အရှိန်အဟုန်နှင့်လျှင်မြန်စွာဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်လာပြီး ယခုလက်ရှိတွင်နိုင်ငံတကာအဆင့်မီလမ်းများ၊ လေယာဉ်ကွင်း၊ ဆိပ်ကမ်းများ၊ ဟိုတယ်များ၊ ပန်းခြံများ၊ အခြေခံလူနေမှုအဆောက်အဦးများ၊ စူပါမားကတ်များ၊ ဈေးများ၊ သဲကျောက်ဘိလပ်မြေစက်ရုံများ၊ ပြည်သူများအတွက်ရေလုံလောက်စေရန်ရေသန့်စက်ရုံများ၊ ပတ်ဝန်းကျင်ညစ်ညမ်းမှုကိုထိန်းသိမ်းရန်မိလ္လာသန့်စင်စက်ရုံများ အစရှိသဖြင့်ဆောက်လုပ်ပြီးစီးပြီးဖြစ်သည်။ ထို့ပြင်စိုက်ပျိုးရေးနှင့်မွေးမြူရေးသည်လည်း ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစီမံကိန်းများအနက် အရေးကြီးသောစီမံကိန်းတစ်ရပ်အနေဖြင့် ပါဝင်သည်။ ဟိုတယ်လုပ်ငန်းတွင် ကမ္ဘာ့အဆင့်မီ ကြယ်ငါးပွင့်ဟိုတယ်လည်း ဆောက်လုပ်လျက်ရှိပြီး ၈၀ရာခိုင်းနှုန်းတည်ဆောက်ပြီးစီးပြီးဖြစ်သည်။ နိုင်ငံတကာမှရင်းနှီးမြှပ်နှံသူများအားဖိတ်ခေါ်ပြီးအထူးဇုံအား ယခုထက်မကဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်စေရန် စီမံကိန်းများချ၍ တည်ဆောက်သွားမည်ဖြစ်သည်။
[[ဖိုင်:လေဆိပ်.jpg|thumb|370x370px]]
===ခရီးသွားလုပ်ငန်း===
၂၀၂၀ပြည့်နှစ်အစောပိုင်းနှစ်များတွင် အထူးဇုံတွင် ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသည်များဖြင့် စည်ကားခဲ့သည်။ အထူးဇုံသို့ တရုတ်၊ ဥရောပ၊ ထိုင်းနိုင်ငံ၊ မြန်မာနိုင်ငံများမှခရီးသည်များ အဓိကလာရောက်လည်ပတ်ကြသည်။ မဲခေါင်းမြစ်ကိုဖြတ်၍လည်း အထူးဇုံ၏အလှအပကို ခံစားကြသည်။ အထူးဇုံအတွင်းရှိ သမိုင်းဝင်ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်များ၊ လက်ပံကျွန်း၊ ချိုင်းနားတောင်း၊ စူပါမားကတ်ကြီးများနှင့် မြို့ဟောင်းအထင်ကရနေရာများ အစရှိသည်တို့သည်ခရီးသွားများကို အဓိကစွဲဆောင်သောနေရာများဖြစ်သည်။ ၂၀၂၀ပြည့်နှစ်မှစ၍ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါကြောင့် အထူးဇုံအဝင်အထွက်များ ပိတ်ထားခဲ့သည်။ ၂၀၂၂ခုနှစ်တွင် ခရီးသွားလုပ်ငန်းများနှင့် နိုင်ငံအဝင်အထွက်လုပ်ငန်းများ ပြန်လည်လှုပ်ရှားအသက်ဝင်လာပြီဖြစ်သည်။ ကပ်ရောဂါမှာ လုံးဝပျောက်ကင်းသွားသည်မဟုတ်သေးသောကြောင့် ကပ်ရောဂါကာကွယ်ထိန်းချုပ်ရေးလုပ်ငန်းများကိုလည်း တင်းကြပ်ဆောင်ရွက်သည်။
 
===ပညာရေး===
ကျင်းမုမြင်ကုမ္ပဏီမှ လာအို၊ တရုတ်၊ မြန်မာလူမျိုးဘာသာမရွေးတတ်ရောက်နိုင်သော ကျောင်းကို အခမဲ့ဖွင့်လှစ်ပေးထားသည်။ တက်ရောက်သော ကျောင်းသားများပညာသင်ကြားရာတွင် ဘာသာစကားအတွက်အခက်အခဲမဖြစ်စေရန် မြန်မာဆရာ၊ တရုတ်ဆရာများ၊ လာအိုဆရာများဖြင့် သင်ကြားပေးသည်။ ကျောင်းတွင်မြန်မာစာ၊ တရုတ်စာ၊ အင်္ဂလိပ်စာများ သင်ကြားပေးပြီး အားကစား၊ ပန်းချီနှင့် အနုပညာများ အစရှိသည်တို့ကိုလည်းသင်ကြားပေးသည်။ ထိုကျောင်းတွင် အသက်၅နှစ်အထက်ကလေးများ လာရောက်တတ်ရောက်နိုင်ပြီး ကျောင်းဝတ်စုံနှင့် စာရေးကိရိယာအားလုံး အခမဲ့ဖြစ်သည်။
[[ဖိုင်:ပျိုးပင်များစိုက်ပျိုးရေး.jpg|thumb|353x353px]]
===ဘက်စုံလယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးစီမံကိန်း===
ဘက်စုံလယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးစီမံကိန်းသည် ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံ၏ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစီမံကိန်းများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ ရည်ရွယ်ချက်များမှာ အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းများဖန်တီးပေးနိုင်ရန်နှင့် ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုကို ​လျှော့ချနိုင်ရန်တို့အတွက်ဖြစ်သည်။ လယ်ယာထုတ်ကုန်များထဲမှ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းကို အထူးဇုံအတွင်းရောင်းချပြီး လက်ကျန်တစ်ချို့ကို ပြည်ပသို့တင်ပို့ရောင်းချနိုင်သည်။ ခေတ်မီစိုက်ပျိုးရေးနည်းပညာများကိုအသုံးချပြီး စိုက်ပျိုးသည့်အတွက် ဒေသခံပြည်သူများ(သို့) ဝန်ထမ်းများသည် နည်းပညာတို့ကိုသင်ယူပြီး လက်တွေ့ပြန်လည်အသုံးချနိုင်သည်။ ကပ်ရောဂါကြောင့် ခရီးသွားလာရေးနှင့် ကုန်ပစ္စည်းတင်သွင်းမှုများ အခက်အခဲဖြစ်စေခဲ့ပြီး ဟင်းသီးဟင်းရွက်များသယ်ယူပို့ဆောင်ရေးကို ပို၍အခက်အခဲဖြစ်စေခဲ့သည်။ ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲသောဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်မှုကို အာရုံစိုက်ပြီးပြည်သူများနှင့်အတူတကွပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ဟင်းသီးဟင်းရွက်စိုက်ပျိုးသည့်မြေဧရိယာမှာ (၁,၃၃၃) ဟက်တာရှိပြီး ထိုအထဲတွင်ရာသီမရွေး ဟင်းသီးဟင်းရွက်များ စိုက်ပျိုးနိုင်ရန် အမိုးပါခြံငယ်များလည်း ဆောက်လုပ်ထားသည်။ ထိုခြံငယ်များထဲတွင် ငရုပ်၊ ဂေါ်ဖီ၊ မုန်ညင်းဖြူ၊ နံနံပင်အစရှိသဖြင့်စိုက်ပျိုးသည်။

[[ဖိုင်:မွေးမြူရေး.jpg|thumb|346x346px]]

===မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများ===
မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများတွင်နွားမွေးမြူခြင်း၊ဝက်မွေးမြူခြင်း၊ဘဲ၊ကြက်နှင့်ငန်းဘဲမွေးမြူခြင်းတို့ပါဝင်သည်။နွားမွေးမြူရေးခြံ၏မြေဧရိယာအကျယ်အဝန်းသည်40ဟက်တာရှိပြီးနွားမွေးမြူရေးခြံပေါင်း8ခြံရှိသည်။နွားအကောင်ရေ(5)ထောင်ခန့်ရှိသည်။ဝက်မွေးမြူရေးဧရိယာသည်4ဟက်တာရှိပြီးဝက်ခြံ၏ဧရိယာသည်7800စတုရန်းမီတာရှိသည်။ဝက်အကောင်ရေ(4)ထောင်ခန့်ရှိသည်။ထို့ပြင်ဘဲ၊ကြက်၊ငန်းဘဲမွေးမြူရေးခြံများလည်းရှိပြီးစုစုပေါင်းအကောင်ရေ1သောင်း2ထောင်ကျော်ရှိသည်။

ဤဘက်စုံလယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးစီမံကိန်းကိုဒေသခံများနှင့်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ပြီး၎င်းတို့ကိုလည်းများစွာထောက်ပံ့ပေးနိုင်ခဲ့သည်။ဘက်စုံလယ်ယာစိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများမှထုတ်ကုန်များကိုတိုက်ရိုက်ပြန်လည်အသုံးချသည့်အတွက်အထူးဇုံအတွင်းစားနပ်ရိက္ခာလုံလောက်စေရန်နှင့်ဈေးကွက်အတွက်စိတ်ပူစရာမလိုပါ။အနာဂတ်တွင်လည်းစိုက်ပျိုးရေးနှင့်မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများကိုဆက်လက်ချဲ့ထွင်ပြီးဒေသခံပြည်သူများနှင့်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုအရှိန်ကိုမြှင့်တင်ပြီးပိုမိုထိရောက်စွာလုပ်ကိုင်နိင်ရန်မျှော်မှန်းထားသည်။ထိုစီမံကိန်းအတွက်ဝန်ထမ်းပေါင်းများစွာကိုအလုပ်အကိုင်များပေးထားနိုင်ပြီးအထူးဇုံအတွင်းနေထိုင်သူတို့၏အစားအသောက်အတွက်အာမခံပေးနိုင်သည်။

[[ဖိုင်:လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေး.jpg|thumb|345x345px]]

==ဆက်သွယ်ရေး==
ပို့ဆောင်ဆက်သွယ်ရေးစနစ်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးသည်ကမ္ဘာ့အဆင့်မှီအထူးဇုံတည်ဆောက်ခြင်းအတွက်အဓိကအရေးကြီးသောကဏ္ဍတစ်ရပ်ဖြစ်သည်။ဆက်သွယ်ရေးတွင်ကုန်းလမ်းရေလမ်း၊လေလမ်းတို့ဖြင့်ဆက်သွယ်နိုင်သည်။

===ကုန်းလမ်း===
ကုန်းလမ်းဆက်သွယ်ရေးအနေဖြင့်ဗီယန်ကျင်းမြို့တော်မှပေါချောင်ခရိုင်ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံသို့ကီလိုမီတာ910ကျော်ရှိသည်။ကူမင်းမှအထူးဇုံအထိကီလိုမီတာ1240ကျော်အရှည်ရှိသောအဝေးပြေးလမ်းလည်းရှိသည်။

===ရေလမ်း===
ရွှေတြိဂံအထူးဇုံသို့အဓိကအားဖြင့်ရေလမ်းကိုအသုံးပြု၍ခရီးသည်များလာရောက်လည်ပတ်ကြသည်။ရွင်းလီဆိပ်ကမ်း(တရုတ်နိုင်ငံ၏တောင်ဘက်စွန်းဆိပ်ကမ်း)မှရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံအထိစုစုပေါင်းအကွာအ‌ဝေး265ကီလိုမီတာကွာဝေးပြီးအနက်မှာ1.5-7မီတာရှိသည်။

ရာသီဥတုအလိုက်ကွဲပြားမှုရှိသည်။ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံဆိပ်ကမ်းမှတစ်ဆင့်ကုန်စည်များကိုဗြိတိန်၊ထိုင်း၊မြန်မာနှင့်တရုတ်ပြည်သူသမ္မတနိုင်ငံများသို့ပို့ဆောင်နိုင်သည်။

===လေကြောင်းလမ်း===

ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံသို့လေကြောင်းလမ်းအနေဖြင့်တစ်ခါတစ်ရံအကန့်အသက်ဖြင့်ရဟတ်လေယာဉ်သွားလာမှုများရှိသည်။ယခုအခါတွင်ပေါချောင်အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ်အသစ်ကိုတည်ဆောက်နေဆဲဖြစ်ပြီးရံဖန်ရံခါလေယာဉ်များစတင်ပျံသန်းနေပြီဖြစ်သည်။လေယာဉ်တည်ဆောက်မှုအတွက်ရင်းနှီးမြှပ်နှံငွေမှာအမေရိကန်ဒေါ်လာ175သန်းရှိသည်။2022ခုနှစ်တွင်၎င်းလေယာဉ်ကွင်းစီမံကိန်းပြီးစီးရန်မျှော်မှန်းထားသည်

[[ဖိုင်:လက်ပံ.jpg|thumb|347x347px]]

==ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု==
လာအိုလူမျိုးများသည်ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာကိုအဓိကကိုးကွယ်ယုံကြည်ကြပြီးရွှေတြိဂံအထူးဇုံအတွင်းတွင်ဗုဒ္ဓဘာသာဘုန်းကြီးကျောင်းများ၊ဘုရားများတည်ဆောက်ကိုးကွယ်သည်။တရုတ်ဘုန်းတော်ကျောင်းများလည်းတည်ဆောက်ကိုးကွယ်သည်။လာအိုလူမျိုးတို့သည်လာအိုရိုးရာဝတ်စုံကိုမြတ်နိုးစွာဝတ်ဆင်ကြပြီးလာအိုလူမျိုးအတို့အတွက်ယဉ်ကျေးမှုနှင့်ဘာသာရေးအရအရေးပါမှုရှိသည်။

[[ဖိုင်:ရွှေရောင်လက်ပံ.jpg|thumb|342x342px]]

==ယဉ်ကျေးမှုပွဲတော်များ==
ပန်းပွဲတော်သည်လာအိုနိုင်ငံပေါချောင်ခရိုင်၏ရိုးရာဓလေ့ထုံးတမ်းအစဉ်အလာများကိုထိန်းသိမ်းသည်ယဉ်ကျေးမှုပွဲတော်တစ်ခုဖြစ်သည်။ဖေဖော်ဝါရီလဆန်းပိုင်းတွင်ကျင်းပလေ့ရှိသည်။2000ခုနှစ်မှစတင်၍တုံဖုန်ခရိုင်အတွင်းနေထိုင်သောပြည်သူများသည်ရိုးရာယဉ်ကျေးမှုထိန်းသိမ်းရန်စတင်ကျင်းပခဲ့ကြသည်။“လာအိုနိုင်ငံအတွင်းခရီးသွားခြင်း၊သမိုင်းလေ့လာခြင်း၊သဘာဝကိုခံစားရင်းဖြင့်ယဉ်ကျေးမှုကိုထိန်းသိမ်းမြှင့်တင်ခြင်း”ဟူသောဆောင်ပုဒ်နှင့်အညီသမိုင်းနှင့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းများကိုလည်းမြှင့်တင်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။နှစ်စဉ်ကျင်းပသောပွဲတော်များတွင်းပန်းပွဲတော်များအပြင်စာပေဖျော်ဖြေပွဲများ၊နွားပွဲများ၊လက်ဝှေ့ပွဲများနှင့်အခြားလှုပ်ရှားမှုပွဲများလည်းကျင်းပကြသည်။ပြည်တွင်းထုတ်ကုန်များနှင့်နိုင်ငံတကာပြပွဲထုတ်ကုန်များပြပွဲများလည်းကျင်းပကာရောင်းချကြသည်။လူအများစိတ်ဝင်စားမှုအများဆုံးပွဲတော်မှာ Dok Ngiu Banအလှမယ်ပြိုင်ပွဲဖြစ်သည်။ထိုအလှမယ်ပြိုင်ပွဲသည်ပေါချောင်ခရိုင်အတွင်အလှမယ်များပါဝင်ယှဉ်ပြိုင်ကြသည်။နိုင်ငံများပေါင်းစုံမှလာရောက်အားပေးကြပြီးစည်ကားသိုက်မြိုက်စွာကျင်းပသည်။

==ရွှေရောင်လက်ပံပွင့်များ==
ရွှေရောင်လက်ပံပွင့်များကို ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံ သတင်းဌာနဓာတ်ပုံဆရာတစ်ယောက်က အမှတ်မထင်တွေ့ရှိခဲ့သည်။နှစ်တစ်နှစ်အစတွင် အထူးဇုံအတွင်း လက်ပံကျွန်းတွင် လက်ပံပွင့်များပွင့်လေ့ရှိသည်။ သာမန်လက်ပံပွင့်သည် အနီရောင်ဖြစ်ပြီး ဤကဲ့သို့ ရွှေရောင်အဆင်းရှိသောလက်ပံပွင့်မျိုးကို ပထမအကြိမ်တွေ့မြင်ဖူးခြင်းဖြစ်သည်။ ပထမဆုံးရွှေ‌ရောင်လက်ပံပွင့်များနှင့် အထူးဇုံအား ကံကောင်းခြင်းများသယ်ဆောင်လာသည်ဟု မျှော်လင့်ထားကြသည်။

== ကိုးကား ==
{{Reflist}}https://en.wikipedia.org/&lt;nowiki/&gt;https://lo.wikipedia.org/&lt;nowiki/&gt;https://ja.wikipedia.org/

ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံဖေ့စ်ဘုတ်စာမျက်နှာ</text>
      <sha1>joagewmw7n6qvnu8srfz3ugkoe8eefl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ:Laosisland</title>
    <ns>2</ns>
    <id>228163</id>
    <revision>
      <id>753608</id>
      <parentid>746459</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T02:32:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>115</id>
      </contributor>
      <comment>Removing [[:c:File:ပေါချောင်အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေယာဥ်ကွင်းဆောက်လုပ်မှု.jpg|ပေါချောင်အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေယာဥ်ကွင်းဆောက်လုပ်မှု.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:King of Hearts|King of Hearts]] because: [[:c:COM:VRT|No permission]] since 3 Jun</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33672" xml:space="preserve">ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွား‌ေးဇုံသည်2007ခုနှစ်မတိုင်မှီကမူးရစ်ဆေးဝါးနယ်မြေအဖြစ်နာမည်ကျော်ကြားခဲ့သည်။2007ခုနှစ်‌ောက်ပိုင်းတွင်တရုတ်နိုင်ငံ‌ောင်ကောင်အခြေစိုက်ကုမ္ပဏီတစ်ခုမှဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးအတွက်ရင်းနှီးမြှပ်နှံမှုများပြုလုပ်ခဲ့သည်။2007ခုနှစ်ဧပြီလ26ရက်နေ့တွင်လာအိုနိုင်ငံဗဟိုအစိုးရနှင့်ဟောင်ကောင်အခြေစိုက်ကျင်းမုမြင်ကုမ္ပဏီတို့ပူးပေါင်း၍”ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံအာဆီယံခရီးသွားလာရေးအထူးဇုံ”တည်ထောင်ရန်စီမံကိန်းဖြင့်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစာချုပ်ကိုလက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။2010ခုနှစ်ဖေဖော်ဝါရီလ(4)ရက်နေ့တွင်လာအိုနိုင်ငံပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုနှင့်တံခါးဖွင့်မူဝါဒအောက်တွင်လာအိုနိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ်သည်ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံတည်ထောင်ခြင်းဆိုင်ရာများနှင့်စီမံခန့်ခွဲမှုဆိုင်ရာများကိုဝန်ချုပ်၏အမိန့်အမှတ်(၀၉၀)ကိုလက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။အထူးဇုံ၏ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးဧရိယာသည်(10000)ဟတ်တာရှိသည်။စုစုပေါင်းရင်းနှီးမြှပ်နှံမှုငွေမှာအမေရိကန်ဒေါ်လာ2ဘီလီယံဖြစ်သည်။ပေါချောင်ပြည်နယ်လာအိုပြည်သူ့ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံအမျိုးသားအဆင့်ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံတစ်ခုတည်ထောင်ရန်တရားဝင်အတည်ပြုခဲ့ပြီးစာချုပ်အား(၉၉)နှစ်သက်တမ်းတိုးမြှင့်ခဲ့သည်။
[[ဖိုင်:ရွှေတြိဂံအထူစီးပွားရေးဇုံ(2021)ခုနှစ်နှစ်သစ်ကူးညမြင်ကွင်း.jpg|thumb|618x618px]]
{| class=&quot;wikitable&quot;
|(၁)တည်ထောင်ခဲ့သည့်သမိုင်းနှင့်တည်နေရာ

(၂)ရည်ရွယ်ချက်

(၃)ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစီမံကိန်း

(၄)လက်ရှိလူမှုစီးပွားရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်မှုအခြေအနေ

(က)ခရီးသွားလုပ်ငန်း

(ခ)ပညာရေး

(ဂ)ဘက်စုံလယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးစီမံကိန်း

(ဃ)မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများ

(၅)ဆက်သွယ်ရေး

(က)ကုန်းလမ်း

(ခ)‌ရေလမ်း

(ဂ)လေကြောင်းလမ်း

(၆)ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု

(၇)ယဥ်ကျေးမှုပွဲတော်များ

|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|[[ဖိုင်:ရွှေတြိဂံအထူးဇုံ.jpg|thumb|325x325px]]'''''တည်ထောင်ခဲ့သည့်သမိုင်းနှင့်တည်နေရာ'''''

ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံသည်လာအို၊မြန်မာ၊ထိုင်းသုံးနိုင်ငံကြားနယ်နိမိတ်မဲခေါင်မြစ်ဝှမ်းတစ်လျှောက်တွင်တည်ရှိသည်။2007ခုနှစ်မတိုင်မှီအစောပိုင်းကာလများတွင်မူးရစ်ဆေးဝါးနယ်မြေအဖြင့်နာမည်ကျော်ခဲ့ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံသည်မြေကွင်းပြင်နှင့်သစ်သားအိမ်အနည်းငယ်မျှသာရှိသေးသည်။ထိုအချိန်တွင်နေထိုင်သူတို့သည်မိရိုးဖလာတောင်သူလယ်သမားအလုပ်ကိုပင်ပန်းဆင်းရဲစွာလုပ်ကိုင်ကြပြီးလမ်းများအားလုံးမှာလည်းအနီရောင်မြေလမ်းများသာဖြစ်သည်။


2007ခုနှစ်ဧပြီလ26ရက်နေ့တွင်လာအိုနိုင်ငံဗဟိုအစိုးရနှင့်ဟောင်ကောင်အခြေစိုက်ကျင်းမုမြင်ကုမ္ပဏီတို့ပူးပေါင်း၍”ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံအာဆီယံခရီးသွားလာရေးအထူးဇုံ”တည်ထောင်ရန်စီမံကိန်းဖြင့်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစာချုပ်ကိုလက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။2010ခုနှစ်ဖေဖော်ဝါရီလ(4)ရက်နေ့တွင်လာအိုနိုင်ငံပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုနှင့်တံခါးဖွင့်မူဝါဒအောက်တွင်လာအိုနိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ်သည်ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံတည်ထောင်ခြင်းဆိုင်ရာများနှင့်စီမံခန့်ခွဲမှုဆိုင်ရာများကိုဝန်ချုပ်၏အမိန့်အမှတ်(၀၉၀)ကိုလက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။အထူးဇုံ၏ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးဧရိယာသည်(10000)ဟတ်တာရှိသည်။စုစုပေါင်းရင်းနှီးမြှပ်နှံမှုငွေမှာအမေရိကန်ဒေါ်လာ2ဘီလီယံဖြစ်သည်။ပေါချောင်ပြည်နယ်လာအိုပြည်သူ့ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံအမျိုးသားအဆင့်ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံတစ်ခုတည်ထောင်ရန်တရားဝင်အတည်ပြုခဲ့ပြီးစာချုပ်အား(၉၉)နှစ်သက်တမ်းတိုးမြှင့်ခဲ့သည်။
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|[[ဖိုင်:အထူးစီးပွား‌ရေးဇုံ.jpg|thumb|432x432px]]'''''ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံတည်ထောင်ခြင်းရည်ရွယ်ချက်'''''   

ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွား‌ရေးဇုံတည်ထောင်ခြင်းရည်ရွယ်ချက်မှာဤဒေသကိုခေတ်မှီဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်သောခေတ်သစ်အထူးဇုံအသစ်တစ်ခုအဖြစ်တည်ထောင်ရန်ဖြစ်ပြီးခိုင်ခံ့သောစီးပွားရေးအခြေခံအုတ်မြစ်တစ်ခုဖြစ်လာစေရန်၊ယဥ်ကျေးမှု၊တရားမျှတမှု၊ငြိမ်းချမ်းရေး၊အာဆီယံကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းနှင့်ကမ္ဘာ့တစ်ဝှမ်းမှအခြားအထူးစီးပွားရေးဇုံများကဲ့သို့ကမ္ဘာ့အဆင့်မှီအထူးဇုံတစ်ခုဖြစ်လာစေရန်ရည်ရွယ်ချက်တို့ဖြင့်တည်ထောင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ဗဟိုအစိုးရ၏ညွှန်ကြားမှုနှင့်ကြီးကြပ်မှုလက်အောက်တွင်လာအိုနိုင်ငံဥပဒေစည်းမျဥ်းစည်းကမ်းများပေါ်အခြေခံ၍ဒါရိုက်တာဘုတ်အဖွဲ့အားစီးပွားရေး၊အုပ်ချုပ်ရေး၊ရင်းနှီးမြှပ်နှံမှုနှင့်ဘဏ္ဍာရေးတို့ကိုတာဝန်ပေးအပ်ခဲ့သည်။စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည့်2007ခုနှစ်မှစ၍2021ခုနှစ်အတွင်းအထူးစီးပွားရေးဇုံ၏ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်မှုကိုနှိုင်းယှဥ်ကြည့်ပါကစီးပွားရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်မှုစီမံကိန်းများသိသိသာသာဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်လာသည်များကိုလက်တွေ့ကျကျတွေ့မြင်နိုင်သည်။
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|[[ဖိုင်:လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေး.jpg|thumb|429x429px]]'''''ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစီမံကိန်းများ''''' 

ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံ၏ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစီမံကိန်းများတွင်ပြည်တွင်းပြည်ပကုန်သွယ်ရေးများ၊စက်မှုလက်မှုလုပ်ငန်းများ၊ထုတ်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းများ၊ဟိုတယ်နှင့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းများ၊ဂေါက်ကွင်းများ၊ရုပ်ရှင်နှင့်ဂီတဖျော်ဖြေပွဲများ၊ယာဥ်ကျေးမှုအမျိုးသားပြတိုက်နှင့်ဥယျာဥ်များ၊အမျိုးသားယဥ်ကျေးမှုထုံးတမ်းအစဥ်အလာနှင့်ဆက်နွယ်သည့်လှုပ်ရှားမှုများ၊လျှပ်စစ်ပစ္စည်းနှင့်နည်းပညာများ၊အာမခံအခြေခံအဆောက်အဦးများကုန်းလမ်း၊လေလမ်း၊ရေလမ်းအစရှိသည်တို့(15)နှစ်အတွင်းအရှိန်လျှင်မြန်စွာဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်လာသည်ကိုတွေ့မြင်နိုင်သည်။စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးကိုလည်းဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်စေပြီးတိရိစ္ဆာန်မွေးမြူခြင်း၊စက်မှုလုပ်ငန်းဆိုင်ရာကုန်ပစ္စည်းများထုတ်လုပ်မှုစီမံကိန်းများလည်းပါဝင်သည်။ထို့အပြင်ပညာရေးနှင့်နည်းပညာလုပ်ငန်းများအတွက်အထွေထွေပညာရေးနှင့်ဇီဝဗေဒတက္ကသိုလ်များ၊နည်းပညာသုတေသနလုပ်ငန်းနှင့်ကုသမှုလုပ်ငန်းစီမံကိန်းများပါဝင်သည်။
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|[[ဖိုင်:လေဆိပ်.jpg|thumb|408x408px]]'''''လက်ရှိလူမှုစီးပွားရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်မှုအခြေအနေ'''''


ရွှေတြိဂံအထူးဇုံကိုတည်ထောင်ခဲ့သော(15)နှစ်တာကာလအတွင်းအရှိန်အဟုန်နှင့်လျှင်မြန်စွာဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်လာပြီးယခုလက်ရှိတွင်နိုင်ငံတကာအဆင့်မှီလမ်းများ၊လေယာဥ်ကွင်း၊ဆိပ်ကမ်းများ၊ဟိုတယ်များ၊ပန်းခြံများ၊အခြေခံလူနေမှုအဆောက်အဦးများ၊စူပါမားကတ်များ၊စျေးများ၊သဲကျောက်ဘိလပ်မြေစက်ရုံများ၊ပြည်သူများအတွက်ရေလုံလောက်စေရန်ရေသန့်စက်ရုံများ၊ပတ်ဝန်းကျင်ညစ်ညမ်းမှုကိုထိန်းသိမ်းရန်မိလ္လာသန့်စင်စက်ရုံများအစရှိသဖြင့်ဆောက်လုပ်ပြီးစီးပြီးဖြစ်သည်။ထို့ပြင်စိုက်ပျိုးရေးနှင့်မွေးမြူရေးသည်လည်းဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစီမံကိန်းများအနက်အရေးကြီးသောစီမံကိန်းတစ်ရပ်အနေဖြင့်ပါဝင်သည်။ဟိုတယ်လုပ်ငန်းတွင်ကမ္ဘာ့အဆင့်မှီကြယ်ငါးပွင့်ဟိုတယ်လည်းဆောက်လုပ်လျက်ရှိပြီး၈၀ရာခိုင်းနှုန်းတည်ဆောက်ပြီးစီးပြီးဖြစ်သည်။နိုင်ငံတကာမှရင်းနှီးမြှပ်နှံသူများအားဖိတ်ခေါ်ပြီးအထူးဇုံအားယခုထက်မကဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်စေရန်စီမံကိန်းများချ၍တည်ဆောက်သွားမည်ဖြစ်သည်။

|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
| '''''(၁)ခရီးသွားလုပ်ငန်း'''''

2020ခုနှစ်အစောပိုင်းနှစ်များတွင်အထူးဇုံတွင်ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသည်များဖြင့်စည်ကားခဲ့သည်။အထူးဇုံသို့တရုတ်၊ဥရောပ၊ထိုင်းနိုင်ငံ၊မြန်မာနိုင်ငံများမှခရီးသည်များအဓိကလာရောက်လည်ပတ်ကြသည်။မဲခေါင်းမြစ်ကိုဖြတ်၍လည်းအထူးဇုံ၏အလှအပကိုခံစားကြသည်။အထူးဇုံအတွင်းရှိသမိုင်းဝင်ယဥ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်များ၊လက်ပံကျွန်း၊ချိုင်းနားတောင်း၊စူပါမားကတ်ကြီးများနှင့်မြို့ဟောင်းအထင်ကရနေရာများအစရှိသည်တို့သည်ခရီးသွားများကိုအဓိကစွဲဆောင်သောနေရာများဖြစ်သည်။2020ခုနှစ်မှစ၍ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါကြောင့်အထူးဇုံအဝင်အထွက်များပိတ်ထားခဲ့သည်။2022ခုနှစ်တွင်ခရီးသွားလုပ်ငန်းများနှင့်နိုင်ငံအဝင်အထွက်လုပ်ငန်းများပြန်လည်လှုပ်ရှားအသက်ဝင်လာပြီဖြစ်သည်။ကပ်ရောဂါမှာလုံးဝပျောက်ကင်းသွားသည်မဟုတ်သေးသောကြောင့်ကပ်ရောဂါကာကွယ်ထိန်းချုပ်ရေးလုပ်ငန်းများကိုလည်းတင်းကြပ်ဆောင်ရွက်သည်။

|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|[[ဖိုင်:ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံအခမဲ့တရုတ်ကျောင်း.jpg|thumb|385x385px]]'''''(၂)ပညာရေး'''''

နိုင်ငံတစ်ခုဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရန်တည်ထောင်မှုတွင်ပညာရေးသည်လွန်စွာအရေးကြီးသည်မှာလည်ငြင်းဖွယ်မရှိပေ။သို့ကြောင့်ကျင်းမုမြင်ကုမ္ပဏီမှလာအို၊တရုတ်၊မြန်မာလူမျိုးဘာသာမရွေးတတ်ရောက်နိုင်သောကျောင်းကိုလည်းအခမဲ့ဖွင့်လှစ်ပေးထားသည်။တတ်ရောက်သောကျောင်းသားများပညာသင်ကြားရာတွင်ဘာသာစကားအတွက်အခက်အခဲမဖြစ်စေရန်မြန်မာဆရာ၊တရုတ်ဆရာများ၊လာအိုဆရာများသင်ကြားပေးသည်။ကျောင်းတွင်မြန်မာစာ၊တရုတ်စာ၊အင်္ဂလိပ်စာများသင်ကြားပေးပြီးအားကစား၊ပန်းချီနှင့်အနုပညာများအစရှိသည်တို့ကိုလည်းသင်ကြားပေးသည်။ထိုကျောင်းတွင်အသက်5နှစ်အထက်ကလေးများလာရောက်တတ်ရောက်နိုင်ပြီးကျောင်းဝတ်စုံနှင့်စာရေးကိရိယာအားလုံးအခမဲ့ဖြစ်သည်။

|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|[[ဖိုင်:ဘက်စုံလယ်ယာစိုက်ပျိုးရေး.jpg|thumb]]'''''(၃)  ဘက်စုံလယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးစီမံကိန်း'''''

ဘက်စုံလယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးစီမံကိန်းသည်ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံ၏ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစီမံကိန်းများထဲမှတစ်ခုဖြစ်သည်။ရည်ရွယ်ချက်တွေကတော့အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းများဖန်တီးပေးနိုင်ရန်နှင့်ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုကိုလျော့ချနိုင်ရန်တို့အတွက်ဖြစ်သည်။လယ်ယာထုတ်ကုန်များထဲမှတစ်စိတ်တစ်ပိုင်းကိုအထူးဇုံအတွင်းရောင်းချပြီးလက်ကျန်တစ်ချို့ကိုပြည်ပသို့တင်ပို့ရောင်းချနိုင်သည်။ခေတ်မှီစိုက်ပျိုးရေးနည်းပညာများကိုအသုံးချပြီးစိုက်ပျိုးသည့်အတွက်ဒေသခံပြည်သူများ(သို့)ဝန်ထမ်းများသည်နည်းပညာတို့ကိုသင်ယူပြီးလက်တွေ့ပြန်လည်အသုံးချနိုင်သည်။ကပ်ရောဂါကြောင့်ခရီးသွားလာရေးနှင့်ကုန်ပစ္စည်းတင်သွင်းမှုများအခက်အခဲဖြစ်စေခဲ့ပြီးဟင်းသီးဟင်းရွက်များသယ်ယူပို့ဆောင်ရေးကိုပို၍အခက်အခဲဖြစ်စေခဲ့သည်။ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲသောဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်မှုကိုအာရုံစိုက်ပြီးပြည်သူများနှင့်အတူတကွပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ဟင်းသီးဟင်းရွက်စိုက်ပျိုးသည့်မြေဧရိယာမှာ1333ဟက်တာရှိပြီး၊ထိုအထဲတွင်ရာသီမရွေးဟင်းသီးဟင်းရွက်များစိုက်ပျိုးနိုင်ရန်အမိုးပါခြံငယ်များလည်းဆောက်လုပ်ထားသည်။ထိုခြံငယ်များထဲတွင်ငရုပ်၊ဂေါ်ဖီ၊မုန်ညင်းဖြူ၊နံနံပင်အစရှိသဖြင့်စိုက်ပျိုးသည်။
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|[[ဖိုင်:မွေးမြူရေး.jpg|thumb|386x386px]]'''''(၄)မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများ'''''

မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများတွင်နွားမွေးမြူခြင်း၊ဝက်မွေးမြူခြင်း၊ဘဲ၊ကြက်နှင့်ငန်းဘဲမွေးမြူခြင်းတို့ပါဝင်သည်။နွားမွေးမြူရေးခြံ၏မြေဧရိယာအကျယ်အဝန်းသည်40ဟက်တာရှိပြီးနွားမွေးမြူရေးခြံပေါင်း8ခြံရှိသည်။နွားအကောင်ရေ(5)ထောင်ခန့်ရှိသည်။ဝက်မွေးမြူရေးဧရိယာသည်4ဟက်တာရှိပြီးဝက်ခြံ၏ဧရိယာသည်7800စတုရန်းမီတာရှိသည်။ဝက်အကောင်ရေ(4)ထောင်ခန့်ရှိသည်။ထို့ပြင်ဘဲ၊ကြက်၊ငန်းဘဲမွေးမြူရေးခြံများလည်းရှိပြီးစုစုပေါင်းအကောင်ရေ1သောင်း2ထောင်ကျော်ရှိသည်။

ဤဘက်စုံလယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးစီမံကိန်းကိုဒေသခံများနှင့်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ပြီး၎င်းတို့ကိုလည်းများစွာထောက်ပံ့ပေးနိုင်ခဲ့သည်။ဘက်စုံလယ်ယာစိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများမှထုတ်ကုန်များကိုတိုက်ရိုက်ပြန်လည်အသုံးချသည့်အတွက်အထူးဇုံအတွင်းစားနပ်ရိက္ခာလုံလောက်စေရန်နှင့်စျေးကွက်အတွက်စိတ်ပူစရာမလိုပါ။အနာဂတ်တွင်လည်းစိုက်ပျိုးရေးနှင့်မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများကိုဆက်လက်ချဲ့ထွင်ပြီးဒေသခံပြည်သူများနှင့်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုအရှိန်ကိုမြှင့်တင်ပြီးပိုမိုထိရောက်စွာလုပ်ကိုင်နိင်ရန်မျှော်မှန်းထားသည်။ထိုစီမံကိန်းအတွက်ဝန်ထမ်းပေါင်းများစွာကိုအလုပ်အကိုင်များပေးထားနိုင်ပြီးအထူးဇုံအတွင်းနေထိုင်သူတို့၏အစားအသောက်အတွက်အာမခံပေးနိုင်သည်။

|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|[[ဖိုင်:ရွှေတြိဂံလက်ပံကျွန်း.jpg|thumb|371x371px]]'''''ဆက်သွယ်ရေး'''''


ပို့ဆောင်ဆက်သွယ်ရေးစနစ်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးသည်ကမ္ဘာ့အဆင့်မှီအထူးဇုံတည်ဆောက်ခြင်းအတွက်အဓိကအရေးကြီးသောကဏ္ဍတစ်ရပ်ဖြစ်သည်။ဆက်သွယ်ရေးတွင်ကုန်းလမ်းရေလမ်း၊လေလမ်းတို့ဖြင့်ဆက်သွယ်နိုင်သည်။

'''(၁)ကုန်းလမ်း'''

ကုန်းလမ်းဆက်သွယ်ရေးအနေဖြင့်ဗီယန်ကျင်းမြို့တော်မှပေါချောင်ခရိုင်ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံသို့ကီလိုမီတာ910ကျော်ရှိသည်။ကူမင်းမှအထူးဇုံအထိကီလိုမီတာ1240ကျော်အရှည်ရှိသောအဝေးပြေးလမ်းလည်းရှိသည်။

'''(၂)‌ရေလမ်း'''

‌ရွှေတြိဂံအထူးဇုံသို့အဓိကအားဖြင့်ရေလမ်းကိုအသုံးပြု၍ခရီးသည်များလာရောက်လည်ပတ်ကြသည်။ရွင်းလီဆိပ်ကမ်း(တရုတ်နိုင်ငံ၏တောင်ဘက်စွန်းဆိပ်ကမ်း)မှရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံအထိစုစုပေါင်းအကွာအ‌ဝေး265ကီလိုမီတာကွာဝေးပြီးအနက်မှာ1.5-7မီတာရှိသည်။

ရာသီဥတုအလိုက်ကွဲပြားမှုရှိသည်။ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံဆိပ်ကမ်းမှတစ်ဆင့်ကုန်စည်များကိုဗြိတိန်၊ထိုင်း၊မြန်မာနှင့်တရုတ်ပြည်သူသမ္မတနိုင်ငံများသို့ပို့ဆောင်နိုင်သည်။

'''(၃)လေကြောင်းလမ်း'''

ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံသို့လေကြောင်းလမ်းအနေဖြင့်တစ်ခါတစ်ရံအကန့်အသက်ဖြင့်ရဟတ်လေယာဥ်သွားလာမှုများရှိသည်။ယခုအခါတွင်ပေါချောင်အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ်အသစ်ကိုတည်ဆောက်နေဆဲဖြစ်ပြီးရံဖန်ရံခါလေယာဥ်များစတင်ပျံသန်းနေပြီဖြစ်သည်။လေယာဥ်တည်ဆောက်မှုအတွက်ရင်းနှီးမြှပ်နှံငွေမှာအမေရိကန်ဒေါ်လာ175သန်းရှိသည်။2022ခုနှစ်တွင်၎င်းလေယာဥ်ကွင်းစီမံကိန်းပြီးစီးရန်မျှော်မှန်းထားသည်
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|'''''ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု'''''

လာအိုလူမျိုးများသည်ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာကိုအဓိကကိုးကွယ်ယုံကြည်ကြပြီးရွှေတြိဂံအထူးဇုံအတွင်းတွင်ဗုဒ္ဓဘာသာဘုန်းကြီးကျောင်းများ၊ဘုရားများတည်ဆောက်ကိုးကွယ်သည်။တရုတ်ဘုန်းတော်ကျောင်းများလည်းတည်ဆောက်ကိုးကွယ်သည်။လာအိုလူမျိုးတို့သည်လာအိုရိုးရာဝတ်စုံကိုမြတ်နိုးစွာဝတ်ဆင်ကြပြီးလာအိုလူမျိုးအတို့အတွက်ယဥ်ကျေးမှုနှင့်ဘာသာရေးအရအရေးပါမှုရှိသည်။

|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|'''ယဥ်ကျေးမှုပွဲတော်များ'''

ပန်းပွဲတော်သည်လာအိုနိုင်ငံပေါချောင်ခရိုင်၏ရိုးရာဓလေ့ထုံးတမ်းအစဥ်အလာများကိုထိန်းသိမ်းသည်ယဥ်ကျေးမှုပွဲတော်တစ်ခုဖြစ်သည်။ဖေဖော်ဝါရီလဆန်းပိုင်းတွင်ကျင်းပလေ့ရှိသည်။2000ခုနှစ်မှစတင်၍တုံဖုန်ခရိုင်အတွင်းနေထိုင်သောပြည်သူများသည်ရိုးရာယဥ်ကျေးမှုထိန်းသိမ်းရန်စတင်ကျင်းပခဲ့ကြသည်။“လာအိုနိုင်ငံအတွင်းခရီးသွားခြင်း၊သမိုင်းလေ့လာခြင်း၊သဘာဝကိုခံစားရင်းဖြင့်ယဥ်ကျေးမှုကိုထိန်းသိမ်းမြှင့်တင်ခြင်း”ဟူသောဆောင်ပုဒ်နှင့်အညီသမိုင်းနှင့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းများကိုလည်းမြှင့်တင်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။နှစ်စဥ်ကျင်းပသောပွဲတော်များတွင်းပန်းပွဲတော်များအပြင်စာပေဖျော်ဖြေပွဲများ၊နွားပွဲများ၊လက်ဝှေ့ပွဲများနှင့်အခြားလှုပ်ရှားမှုပွဲများလည်းကျင်းပကြသည်။ပြည်တွင်းထုတ်ကုန်များနှင့်နိုင်ငံတကာပြပွဲထုတ်ကုန်များပြပွဲများလည်းကျင်းပကာရောင်းချကြသည်။လူအများစိတ်ဝင်စားမှုအများဆုံးပွဲတော်မှာ Dok  Ngiu Banအလှမယ်ပြိုင်ပွဲဖြစ်သည်။ထိုအလှမယ်ပြိုင်ပွဲသည်ပေါချောင်ခရိုင်အတွင်အလှမယ်များပါဝင်ယှဥ်ပြိုင်ကြသည်။နိုင်ငံများပေါင်းစုံမှလာရောက်အားပေးကြပြီးစည်ကားသိုက်မြိုက်စွာကျင်းပသည်။  

|}
ကိုးကား-&lt;nowiki&gt;https://en.wikipedia.org/https://en.wikipedia.org/https://lo.wikipedia.org/&lt;/nowiki&gt;</text>
      <sha1>8cg94ffjuopykrrrin2a6ibrkdl99a8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>753609</id>
      <parentid>753608</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T02:32:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>115</id>
      </contributor>
      <comment>Removing [[:c:File:ဘက်စုံလယ်ယာစိုက်ပျိုးရေး.jpg|ဘက်စုံလယ်ယာစိုက်ပျိုးရေး.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:King of Hearts|King of Hearts]] because: [[:c:COM:VRT|No permission]] since 3 June 2022.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33571" xml:space="preserve">ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွား‌ေးဇုံသည်2007ခုနှစ်မတိုင်မှီကမူးရစ်ဆေးဝါးနယ်မြေအဖြစ်နာမည်ကျော်ကြားခဲ့သည်။2007ခုနှစ်‌ောက်ပိုင်းတွင်တရုတ်နိုင်ငံ‌ောင်ကောင်အခြေစိုက်ကုမ္ပဏီတစ်ခုမှဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးအတွက်ရင်းနှီးမြှပ်နှံမှုများပြုလုပ်ခဲ့သည်။2007ခုနှစ်ဧပြီလ26ရက်နေ့တွင်လာအိုနိုင်ငံဗဟိုအစိုးရနှင့်ဟောင်ကောင်အခြေစိုက်ကျင်းမုမြင်ကုမ္ပဏီတို့ပူးပေါင်း၍”ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံအာဆီယံခရီးသွားလာရေးအထူးဇုံ”တည်ထောင်ရန်စီမံကိန်းဖြင့်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစာချုပ်ကိုလက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။2010ခုနှစ်ဖေဖော်ဝါရီလ(4)ရက်နေ့တွင်လာအိုနိုင်ငံပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုနှင့်တံခါးဖွင့်မူဝါဒအောက်တွင်လာအိုနိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ်သည်ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံတည်ထောင်ခြင်းဆိုင်ရာများနှင့်စီမံခန့်ခွဲမှုဆိုင်ရာများကိုဝန်ချုပ်၏အမိန့်အမှတ်(၀၉၀)ကိုလက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။အထူးဇုံ၏ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးဧရိယာသည်(10000)ဟတ်တာရှိသည်။စုစုပေါင်းရင်းနှီးမြှပ်နှံမှုငွေမှာအမေရိကန်ဒေါ်လာ2ဘီလီယံဖြစ်သည်။ပေါချောင်ပြည်နယ်လာအိုပြည်သူ့ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံအမျိုးသားအဆင့်ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံတစ်ခုတည်ထောင်ရန်တရားဝင်အတည်ပြုခဲ့ပြီးစာချုပ်အား(၉၉)နှစ်သက်တမ်းတိုးမြှင့်ခဲ့သည်။
[[ဖိုင်:ရွှေတြိဂံအထူစီးပွားရေးဇုံ(2021)ခုနှစ်နှစ်သစ်ကူးညမြင်ကွင်း.jpg|thumb|618x618px]]
{| class=&quot;wikitable&quot;
|(၁)တည်ထောင်ခဲ့သည့်သမိုင်းနှင့်တည်နေရာ

(၂)ရည်ရွယ်ချက်

(၃)ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစီမံကိန်း

(၄)လက်ရှိလူမှုစီးပွားရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်မှုအခြေအနေ

(က)ခရီးသွားလုပ်ငန်း

(ခ)ပညာရေး

(ဂ)ဘက်စုံလယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးစီမံကိန်း

(ဃ)မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများ

(၅)ဆက်သွယ်ရေး

(က)ကုန်းလမ်း

(ခ)‌ရေလမ်း

(ဂ)လေကြောင်းလမ်း

(၆)ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု

(၇)ယဥ်ကျေးမှုပွဲတော်များ

|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|[[ဖိုင်:ရွှေတြိဂံအထူးဇုံ.jpg|thumb|325x325px]]'''''တည်ထောင်ခဲ့သည့်သမိုင်းနှင့်တည်နေရာ'''''

ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံသည်လာအို၊မြန်မာ၊ထိုင်းသုံးနိုင်ငံကြားနယ်နိမိတ်မဲခေါင်မြစ်ဝှမ်းတစ်လျှောက်တွင်တည်ရှိသည်။2007ခုနှစ်မတိုင်မှီအစောပိုင်းကာလများတွင်မူးရစ်ဆေးဝါးနယ်မြေအဖြင့်နာမည်ကျော်ခဲ့ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံသည်မြေကွင်းပြင်နှင့်သစ်သားအိမ်အနည်းငယ်မျှသာရှိသေးသည်။ထိုအချိန်တွင်နေထိုင်သူတို့သည်မိရိုးဖလာတောင်သူလယ်သမားအလုပ်ကိုပင်ပန်းဆင်းရဲစွာလုပ်ကိုင်ကြပြီးလမ်းများအားလုံးမှာလည်းအနီရောင်မြေလမ်းများသာဖြစ်သည်။


2007ခုနှစ်ဧပြီလ26ရက်နေ့တွင်လာအိုနိုင်ငံဗဟိုအစိုးရနှင့်ဟောင်ကောင်အခြေစိုက်ကျင်းမုမြင်ကုမ္ပဏီတို့ပူးပေါင်း၍”ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံအာဆီယံခရီးသွားလာရေးအထူးဇုံ”တည်ထောင်ရန်စီမံကိန်းဖြင့်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစာချုပ်ကိုလက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။2010ခုနှစ်ဖေဖော်ဝါရီလ(4)ရက်နေ့တွင်လာအိုနိုင်ငံပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုနှင့်တံခါးဖွင့်မူဝါဒအောက်တွင်လာအိုနိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ်သည်ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံတည်ထောင်ခြင်းဆိုင်ရာများနှင့်စီမံခန့်ခွဲမှုဆိုင်ရာများကိုဝန်ချုပ်၏အမိန့်အမှတ်(၀၉၀)ကိုလက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။အထူးဇုံ၏ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးဧရိယာသည်(10000)ဟတ်တာရှိသည်။စုစုပေါင်းရင်းနှီးမြှပ်နှံမှုငွေမှာအမေရိကန်ဒေါ်လာ2ဘီလီယံဖြစ်သည်။ပေါချောင်ပြည်နယ်လာအိုပြည်သူ့ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံအမျိုးသားအဆင့်ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံတစ်ခုတည်ထောင်ရန်တရားဝင်အတည်ပြုခဲ့ပြီးစာချုပ်အား(၉၉)နှစ်သက်တမ်းတိုးမြှင့်ခဲ့သည်။
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|[[ဖိုင်:အထူးစီးပွား‌ရေးဇုံ.jpg|thumb|432x432px]]'''''ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံတည်ထောင်ခြင်းရည်ရွယ်ချက်'''''   

ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွား‌ရေးဇုံတည်ထောင်ခြင်းရည်ရွယ်ချက်မှာဤဒေသကိုခေတ်မှီဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်သောခေတ်သစ်အထူးဇုံအသစ်တစ်ခုအဖြစ်တည်ထောင်ရန်ဖြစ်ပြီးခိုင်ခံ့သောစီးပွားရေးအခြေခံအုတ်မြစ်တစ်ခုဖြစ်လာစေရန်၊ယဥ်ကျေးမှု၊တရားမျှတမှု၊ငြိမ်းချမ်းရေး၊အာဆီယံကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းနှင့်ကမ္ဘာ့တစ်ဝှမ်းမှအခြားအထူးစီးပွားရေးဇုံများကဲ့သို့ကမ္ဘာ့အဆင့်မှီအထူးဇုံတစ်ခုဖြစ်လာစေရန်ရည်ရွယ်ချက်တို့ဖြင့်တည်ထောင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ဗဟိုအစိုးရ၏ညွှန်ကြားမှုနှင့်ကြီးကြပ်မှုလက်အောက်တွင်လာအိုနိုင်ငံဥပဒေစည်းမျဥ်းစည်းကမ်းများပေါ်အခြေခံ၍ဒါရိုက်တာဘုတ်အဖွဲ့အားစီးပွားရေး၊အုပ်ချုပ်ရေး၊ရင်းနှီးမြှပ်နှံမှုနှင့်ဘဏ္ဍာရေးတို့ကိုတာဝန်ပေးအပ်ခဲ့သည်။စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည့်2007ခုနှစ်မှစ၍2021ခုနှစ်အတွင်းအထူးစီးပွားရေးဇုံ၏ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်မှုကိုနှိုင်းယှဥ်ကြည့်ပါကစီးပွားရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်မှုစီမံကိန်းများသိသိသာသာဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်လာသည်များကိုလက်တွေ့ကျကျတွေ့မြင်နိုင်သည်။
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|[[ဖိုင်:လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေး.jpg|thumb|429x429px]]'''''ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစီမံကိန်းများ''''' 

ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံ၏ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစီမံကိန်းများတွင်ပြည်တွင်းပြည်ပကုန်သွယ်ရေးများ၊စက်မှုလက်မှုလုပ်ငန်းများ၊ထုတ်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းများ၊ဟိုတယ်နှင့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းများ၊ဂေါက်ကွင်းများ၊ရုပ်ရှင်နှင့်ဂီတဖျော်ဖြေပွဲများ၊ယာဥ်ကျေးမှုအမျိုးသားပြတိုက်နှင့်ဥယျာဥ်များ၊အမျိုးသားယဥ်ကျေးမှုထုံးတမ်းအစဥ်အလာနှင့်ဆက်နွယ်သည့်လှုပ်ရှားမှုများ၊လျှပ်စစ်ပစ္စည်းနှင့်နည်းပညာများ၊အာမခံအခြေခံအဆောက်အဦးများကုန်းလမ်း၊လေလမ်း၊ရေလမ်းအစရှိသည်တို့(15)နှစ်အတွင်းအရှိန်လျှင်မြန်စွာဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်လာသည်ကိုတွေ့မြင်နိုင်သည်။စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးကိုလည်းဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်စေပြီးတိရိစ္ဆာန်မွေးမြူခြင်း၊စက်မှုလုပ်ငန်းဆိုင်ရာကုန်ပစ္စည်းများထုတ်လုပ်မှုစီမံကိန်းများလည်းပါဝင်သည်။ထို့အပြင်ပညာရေးနှင့်နည်းပညာလုပ်ငန်းများအတွက်အထွေထွေပညာရေးနှင့်ဇီဝဗေဒတက္ကသိုလ်များ၊နည်းပညာသုတေသနလုပ်ငန်းနှင့်ကုသမှုလုပ်ငန်းစီမံကိန်းများပါဝင်သည်။
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|[[ဖိုင်:လေဆိပ်.jpg|thumb|408x408px]]'''''လက်ရှိလူမှုစီးပွားရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်မှုအခြေအနေ'''''


ရွှေတြိဂံအထူးဇုံကိုတည်ထောင်ခဲ့သော(15)နှစ်တာကာလအတွင်းအရှိန်အဟုန်နှင့်လျှင်မြန်စွာဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်လာပြီးယခုလက်ရှိတွင်နိုင်ငံတကာအဆင့်မှီလမ်းများ၊လေယာဥ်ကွင်း၊ဆိပ်ကမ်းများ၊ဟိုတယ်များ၊ပန်းခြံများ၊အခြေခံလူနေမှုအဆောက်အဦးများ၊စူပါမားကတ်များ၊စျေးများ၊သဲကျောက်ဘိလပ်မြေစက်ရုံများ၊ပြည်သူများအတွက်ရေလုံလောက်စေရန်ရေသန့်စက်ရုံများ၊ပတ်ဝန်းကျင်ညစ်ညမ်းမှုကိုထိန်းသိမ်းရန်မိလ္လာသန့်စင်စက်ရုံများအစရှိသဖြင့်ဆောက်လုပ်ပြီးစီးပြီးဖြစ်သည်။ထို့ပြင်စိုက်ပျိုးရေးနှင့်မွေးမြူရေးသည်လည်းဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစီမံကိန်းများအနက်အရေးကြီးသောစီမံကိန်းတစ်ရပ်အနေဖြင့်ပါဝင်သည်။ဟိုတယ်လုပ်ငန်းတွင်ကမ္ဘာ့အဆင့်မှီကြယ်ငါးပွင့်ဟိုတယ်လည်းဆောက်လုပ်လျက်ရှိပြီး၈၀ရာခိုင်းနှုန်းတည်ဆောက်ပြီးစီးပြီးဖြစ်သည်။နိုင်ငံတကာမှရင်းနှီးမြှပ်နှံသူများအားဖိတ်ခေါ်ပြီးအထူးဇုံအားယခုထက်မကဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်စေရန်စီမံကိန်းများချ၍တည်ဆောက်သွားမည်ဖြစ်သည်။

|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
| '''''(၁)ခရီးသွားလုပ်ငန်း'''''

2020ခုနှစ်အစောပိုင်းနှစ်များတွင်အထူးဇုံတွင်ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသည်များဖြင့်စည်ကားခဲ့သည်။အထူးဇုံသို့တရုတ်၊ဥရောပ၊ထိုင်းနိုင်ငံ၊မြန်မာနိုင်ငံများမှခရီးသည်များအဓိကလာရောက်လည်ပတ်ကြသည်။မဲခေါင်းမြစ်ကိုဖြတ်၍လည်းအထူးဇုံ၏အလှအပကိုခံစားကြသည်။အထူးဇုံအတွင်းရှိသမိုင်းဝင်ယဥ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်များ၊လက်ပံကျွန်း၊ချိုင်းနားတောင်း၊စူပါမားကတ်ကြီးများနှင့်မြို့ဟောင်းအထင်ကရနေရာများအစရှိသည်တို့သည်ခရီးသွားများကိုအဓိကစွဲဆောင်သောနေရာများဖြစ်သည်။2020ခုနှစ်မှစ၍ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါကြောင့်အထူးဇုံအဝင်အထွက်များပိတ်ထားခဲ့သည်။2022ခုနှစ်တွင်ခရီးသွားလုပ်ငန်းများနှင့်နိုင်ငံအဝင်အထွက်လုပ်ငန်းများပြန်လည်လှုပ်ရှားအသက်ဝင်လာပြီဖြစ်သည်။ကပ်ရောဂါမှာလုံးဝပျောက်ကင်းသွားသည်မဟုတ်သေးသောကြောင့်ကပ်ရောဂါကာကွယ်ထိန်းချုပ်ရေးလုပ်ငန်းများကိုလည်းတင်းကြပ်ဆောင်ရွက်သည်။

|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|[[ဖိုင်:ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံအခမဲ့တရုတ်ကျောင်း.jpg|thumb|385x385px]]'''''(၂)ပညာရေး'''''

နိုင်ငံတစ်ခုဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရန်တည်ထောင်မှုတွင်ပညာရေးသည်လွန်စွာအရေးကြီးသည်မှာလည်ငြင်းဖွယ်မရှိပေ။သို့ကြောင့်ကျင်းမုမြင်ကုမ္ပဏီမှလာအို၊တရုတ်၊မြန်မာလူမျိုးဘာသာမရွေးတတ်ရောက်နိုင်သောကျောင်းကိုလည်းအခမဲ့ဖွင့်လှစ်ပေးထားသည်။တတ်ရောက်သောကျောင်းသားများပညာသင်ကြားရာတွင်ဘာသာစကားအတွက်အခက်အခဲမဖြစ်စေရန်မြန်မာဆရာ၊တရုတ်ဆရာများ၊လာအိုဆရာများသင်ကြားပေးသည်။ကျောင်းတွင်မြန်မာစာ၊တရုတ်စာ၊အင်္ဂလိပ်စာများသင်ကြားပေးပြီးအားကစား၊ပန်းချီနှင့်အနုပညာများအစရှိသည်တို့ကိုလည်းသင်ကြားပေးသည်။ထိုကျောင်းတွင်အသက်5နှစ်အထက်ကလေးများလာရောက်တတ်ရောက်နိုင်ပြီးကျောင်းဝတ်စုံနှင့်စာရေးကိရိယာအားလုံးအခမဲ့ဖြစ်သည်။

|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
| '''''(၃)  ဘက်စုံလယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးစီမံကိန်း'''''

ဘက်စုံလယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးစီမံကိန်းသည်ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံ၏ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစီမံကိန်းများထဲမှတစ်ခုဖြစ်သည်။ရည်ရွယ်ချက်တွေကတော့အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းများဖန်တီးပေးနိုင်ရန်နှင့်ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုကိုလျော့ချနိုင်ရန်တို့အတွက်ဖြစ်သည်။လယ်ယာထုတ်ကုန်များထဲမှတစ်စိတ်တစ်ပိုင်းကိုအထူးဇုံအတွင်းရောင်းချပြီးလက်ကျန်တစ်ချို့ကိုပြည်ပသို့တင်ပို့ရောင်းချနိုင်သည်။ခေတ်မှီစိုက်ပျိုးရေးနည်းပညာများကိုအသုံးချပြီးစိုက်ပျိုးသည့်အတွက်ဒေသခံပြည်သူများ(သို့)ဝန်ထမ်းများသည်နည်းပညာတို့ကိုသင်ယူပြီးလက်တွေ့ပြန်လည်အသုံးချနိုင်သည်။ကပ်ရောဂါကြောင့်ခရီးသွားလာရေးနှင့်ကုန်ပစ္စည်းတင်သွင်းမှုများအခက်အခဲဖြစ်စေခဲ့ပြီးဟင်းသီးဟင်းရွက်များသယ်ယူပို့ဆောင်ရေးကိုပို၍အခက်အခဲဖြစ်စေခဲ့သည်။ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲသောဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်မှုကိုအာရုံစိုက်ပြီးပြည်သူများနှင့်အတူတကွပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ဟင်းသီးဟင်းရွက်စိုက်ပျိုးသည့်မြေဧရိယာမှာ1333ဟက်တာရှိပြီး၊ထိုအထဲတွင်ရာသီမရွေးဟင်းသီးဟင်းရွက်များစိုက်ပျိုးနိုင်ရန်အမိုးပါခြံငယ်များလည်းဆောက်လုပ်ထားသည်။ထိုခြံငယ်များထဲတွင်ငရုပ်၊ဂေါ်ဖီ၊မုန်ညင်းဖြူ၊နံနံပင်အစရှိသဖြင့်စိုက်ပျိုးသည်။
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|[[ဖိုင်:မွေးမြူရေး.jpg|thumb|386x386px]]'''''(၄)မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများ'''''

မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများတွင်နွားမွေးမြူခြင်း၊ဝက်မွေးမြူခြင်း၊ဘဲ၊ကြက်နှင့်ငန်းဘဲမွေးမြူခြင်းတို့ပါဝင်သည်။နွားမွေးမြူရေးခြံ၏မြေဧရိယာအကျယ်အဝန်းသည်40ဟက်တာရှိပြီးနွားမွေးမြူရေးခြံပေါင်း8ခြံရှိသည်။နွားအကောင်ရေ(5)ထောင်ခန့်ရှိသည်။ဝက်မွေးမြူရေးဧရိယာသည်4ဟက်တာရှိပြီးဝက်ခြံ၏ဧရိယာသည်7800စတုရန်းမီတာရှိသည်။ဝက်အကောင်ရေ(4)ထောင်ခန့်ရှိသည်။ထို့ပြင်ဘဲ၊ကြက်၊ငန်းဘဲမွေးမြူရေးခြံများလည်းရှိပြီးစုစုပေါင်းအကောင်ရေ1သောင်း2ထောင်ကျော်ရှိသည်။

ဤဘက်စုံလယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးစီမံကိန်းကိုဒေသခံများနှင့်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ပြီး၎င်းတို့ကိုလည်းများစွာထောက်ပံ့ပေးနိုင်ခဲ့သည်။ဘက်စုံလယ်ယာစိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများမှထုတ်ကုန်များကိုတိုက်ရိုက်ပြန်လည်အသုံးချသည့်အတွက်အထူးဇုံအတွင်းစားနပ်ရိက္ခာလုံလောက်စေရန်နှင့်စျေးကွက်အတွက်စိတ်ပူစရာမလိုပါ။အနာဂတ်တွင်လည်းစိုက်ပျိုးရေးနှင့်မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများကိုဆက်လက်ချဲ့ထွင်ပြီးဒေသခံပြည်သူများနှင့်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုအရှိန်ကိုမြှင့်တင်ပြီးပိုမိုထိရောက်စွာလုပ်ကိုင်နိင်ရန်မျှော်မှန်းထားသည်။ထိုစီမံကိန်းအတွက်ဝန်ထမ်းပေါင်းများစွာကိုအလုပ်အကိုင်များပေးထားနိုင်ပြီးအထူးဇုံအတွင်းနေထိုင်သူတို့၏အစားအသောက်အတွက်အာမခံပေးနိုင်သည်။

|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|[[ဖိုင်:ရွှေတြိဂံလက်ပံကျွန်း.jpg|thumb|371x371px]]'''''ဆက်သွယ်ရေး'''''


ပို့ဆောင်ဆက်သွယ်ရေးစနစ်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးသည်ကမ္ဘာ့အဆင့်မှီအထူးဇုံတည်ဆောက်ခြင်းအတွက်အဓိကအရေးကြီးသောကဏ္ဍတစ်ရပ်ဖြစ်သည်။ဆက်သွယ်ရေးတွင်ကုန်းလမ်းရေလမ်း၊လေလမ်းတို့ဖြင့်ဆက်သွယ်နိုင်သည်။

'''(၁)ကုန်းလမ်း'''

ကုန်းလမ်းဆက်သွယ်ရေးအနေဖြင့်ဗီယန်ကျင်းမြို့တော်မှပေါချောင်ခရိုင်ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံသို့ကီလိုမီတာ910ကျော်ရှိသည်။ကူမင်းမှအထူးဇုံအထိကီလိုမီတာ1240ကျော်အရှည်ရှိသောအဝေးပြေးလမ်းလည်းရှိသည်။

'''(၂)‌ရေလမ်း'''

‌ရွှေတြိဂံအထူးဇုံသို့အဓိကအားဖြင့်ရေလမ်းကိုအသုံးပြု၍ခရီးသည်များလာရောက်လည်ပတ်ကြသည်။ရွင်းလီဆိပ်ကမ်း(တရုတ်နိုင်ငံ၏တောင်ဘက်စွန်းဆိပ်ကမ်း)မှရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံအထိစုစုပေါင်းအကွာအ‌ဝေး265ကီလိုမီတာကွာဝေးပြီးအနက်မှာ1.5-7မီတာရှိသည်။

ရာသီဥတုအလိုက်ကွဲပြားမှုရှိသည်။ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံဆိပ်ကမ်းမှတစ်ဆင့်ကုန်စည်များကိုဗြိတိန်၊ထိုင်း၊မြန်မာနှင့်တရုတ်ပြည်သူသမ္မတနိုင်ငံများသို့ပို့ဆောင်နိုင်သည်။

'''(၃)လေကြောင်းလမ်း'''

ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံသို့လေကြောင်းလမ်းအနေဖြင့်တစ်ခါတစ်ရံအကန့်အသက်ဖြင့်ရဟတ်လေယာဥ်သွားလာမှုများရှိသည်။ယခုအခါတွင်ပေါချောင်အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ်အသစ်ကိုတည်ဆောက်နေဆဲဖြစ်ပြီးရံဖန်ရံခါလေယာဥ်များစတင်ပျံသန်းနေပြီဖြစ်သည်။လေယာဥ်တည်ဆောက်မှုအတွက်ရင်းနှီးမြှပ်နှံငွေမှာအမေရိကန်ဒေါ်လာ175သန်းရှိသည်။2022ခုနှစ်တွင်၎င်းလေယာဥ်ကွင်းစီမံကိန်းပြီးစီးရန်မျှော်မှန်းထားသည်
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|'''''ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု'''''

လာအိုလူမျိုးများသည်ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာကိုအဓိကကိုးကွယ်ယုံကြည်ကြပြီးရွှေတြိဂံအထူးဇုံအတွင်းတွင်ဗုဒ္ဓဘာသာဘုန်းကြီးကျောင်းများ၊ဘုရားများတည်ဆောက်ကိုးကွယ်သည်။တရုတ်ဘုန်းတော်ကျောင်းများလည်းတည်ဆောက်ကိုးကွယ်သည်။လာအိုလူမျိုးတို့သည်လာအိုရိုးရာဝတ်စုံကိုမြတ်နိုးစွာဝတ်ဆင်ကြပြီးလာအိုလူမျိုးအတို့အတွက်ယဥ်ကျေးမှုနှင့်ဘာသာရေးအရအရေးပါမှုရှိသည်။

|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|'''ယဥ်ကျေးမှုပွဲတော်များ'''

ပန်းပွဲတော်သည်လာအိုနိုင်ငံပေါချောင်ခရိုင်၏ရိုးရာဓလေ့ထုံးတမ်းအစဥ်အလာများကိုထိန်းသိမ်းသည်ယဥ်ကျေးမှုပွဲတော်တစ်ခုဖြစ်သည်။ဖေဖော်ဝါရီလဆန်းပိုင်းတွင်ကျင်းပလေ့ရှိသည်။2000ခုနှစ်မှစတင်၍တုံဖုန်ခရိုင်အတွင်းနေထိုင်သောပြည်သူများသည်ရိုးရာယဥ်ကျေးမှုထိန်းသိမ်းရန်စတင်ကျင်းပခဲ့ကြသည်။“လာအိုနိုင်ငံအတွင်းခရီးသွားခြင်း၊သမိုင်းလေ့လာခြင်း၊သဘာဝကိုခံစားရင်းဖြင့်ယဥ်ကျေးမှုကိုထိန်းသိမ်းမြှင့်တင်ခြင်း”ဟူသောဆောင်ပုဒ်နှင့်အညီသမိုင်းနှင့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းများကိုလည်းမြှင့်တင်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။နှစ်စဥ်ကျင်းပသောပွဲတော်များတွင်းပန်းပွဲတော်များအပြင်စာပေဖျော်ဖြေပွဲများ၊နွားပွဲများ၊လက်ဝှေ့ပွဲများနှင့်အခြားလှုပ်ရှားမှုပွဲများလည်းကျင်းပကြသည်။ပြည်တွင်းထုတ်ကုန်များနှင့်နိုင်ငံတကာပြပွဲထုတ်ကုန်များပြပွဲများလည်းကျင်းပကာရောင်းချကြသည်။လူအများစိတ်ဝင်စားမှုအများဆုံးပွဲတော်မှာ Dok  Ngiu Banအလှမယ်ပြိုင်ပွဲဖြစ်သည်။ထိုအလှမယ်ပြိုင်ပွဲသည်ပေါချောင်ခရိုင်အတွင်အလှမယ်များပါဝင်ယှဥ်ပြိုင်ကြသည်။နိုင်ငံများပေါင်းစုံမှလာရောက်အားပေးကြပြီးစည်ကားသိုက်မြိုက်စွာကျင်းပသည်။  

|}
ကိုးကား-&lt;nowiki&gt;https://en.wikipedia.org/https://en.wikipedia.org/https://lo.wikipedia.org/&lt;/nowiki&gt;</text>
      <sha1>kua2he79p4yuyv6r8yixjltmto7ur5c</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>753611</id>
      <parentid>753609</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T02:33:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>115</id>
      </contributor>
      <comment>Removing [[:c:File:ရွှေတြိဂံအထူစီးပွားရေးဇုံ(2021)ခုနှစ်နှစ်သစ်ကူးညမြင်ကွင်း.jpg|ရွှေတြိဂံအထူစီးပွားရေးဇုံ(2021)ခုနှစ်နှစ်သစ်ကူးညမြင်ကွင်း.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:King of Hearts|King of Hearts]] because: [[:c:COM:VRT|No permis</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33373" xml:space="preserve">ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွား‌ေးဇုံသည်2007ခုနှစ်မတိုင်မှီကမူးရစ်ဆေးဝါးနယ်မြေအဖြစ်နာမည်ကျော်ကြားခဲ့သည်။2007ခုနှစ်‌ောက်ပိုင်းတွင်တရုတ်နိုင်ငံ‌ောင်ကောင်အခြေစိုက်ကုမ္ပဏီတစ်ခုမှဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးအတွက်ရင်းနှီးမြှပ်နှံမှုများပြုလုပ်ခဲ့သည်။2007ခုနှစ်ဧပြီလ26ရက်နေ့တွင်လာအိုနိုင်ငံဗဟိုအစိုးရနှင့်ဟောင်ကောင်အခြေစိုက်ကျင်းမုမြင်ကုမ္ပဏီတို့ပူးပေါင်း၍”ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံအာဆီယံခရီးသွားလာရေးအထူးဇုံ”တည်ထောင်ရန်စီမံကိန်းဖြင့်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစာချုပ်ကိုလက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။2010ခုနှစ်ဖေဖော်ဝါရီလ(4)ရက်နေ့တွင်လာအိုနိုင်ငံပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုနှင့်တံခါးဖွင့်မူဝါဒအောက်တွင်လာအိုနိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ်သည်ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံတည်ထောင်ခြင်းဆိုင်ရာများနှင့်စီမံခန့်ခွဲမှုဆိုင်ရာများကိုဝန်ချုပ်၏အမိန့်အမှတ်(၀၉၀)ကိုလက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။အထူးဇုံ၏ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးဧရိယာသည်(10000)ဟတ်တာရှိသည်။စုစုပေါင်းရင်းနှီးမြှပ်နှံမှုငွေမှာအမေရိကန်ဒေါ်လာ2ဘီလီယံဖြစ်သည်။ပေါချောင်ပြည်နယ်လာအိုပြည်သူ့ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံအမျိုးသားအဆင့်ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံတစ်ခုတည်ထောင်ရန်တရားဝင်အတည်ပြုခဲ့ပြီးစာချုပ်အား(၉၉)နှစ်သက်တမ်းတိုးမြှင့်ခဲ့သည်။
 
{| class=&quot;wikitable&quot;
|(၁)တည်ထောင်ခဲ့သည့်သမိုင်းနှင့်တည်နေရာ

(၂)ရည်ရွယ်ချက်

(၃)ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစီမံကိန်း

(၄)လက်ရှိလူမှုစီးပွားရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်မှုအခြေအနေ

(က)ခရီးသွားလုပ်ငန်း

(ခ)ပညာရေး

(ဂ)ဘက်စုံလယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးစီမံကိန်း

(ဃ)မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများ

(၅)ဆက်သွယ်ရေး

(က)ကုန်းလမ်း

(ခ)‌ရေလမ်း

(ဂ)လေကြောင်းလမ်း

(၆)ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု

(၇)ယဥ်ကျေးမှုပွဲတော်များ

|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|[[ဖိုင်:ရွှေတြိဂံအထူးဇုံ.jpg|thumb|325x325px]]'''''တည်ထောင်ခဲ့သည့်သမိုင်းနှင့်တည်နေရာ'''''

ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံသည်လာအို၊မြန်မာ၊ထိုင်းသုံးနိုင်ငံကြားနယ်နိမိတ်မဲခေါင်မြစ်ဝှမ်းတစ်လျှောက်တွင်တည်ရှိသည်။2007ခုနှစ်မတိုင်မှီအစောပိုင်းကာလများတွင်မူးရစ်ဆေးဝါးနယ်မြေအဖြင့်နာမည်ကျော်ခဲ့ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံသည်မြေကွင်းပြင်နှင့်သစ်သားအိမ်အနည်းငယ်မျှသာရှိသေးသည်။ထိုအချိန်တွင်နေထိုင်သူတို့သည်မိရိုးဖလာတောင်သူလယ်သမားအလုပ်ကိုပင်ပန်းဆင်းရဲစွာလုပ်ကိုင်ကြပြီးလမ်းများအားလုံးမှာလည်းအနီရောင်မြေလမ်းများသာဖြစ်သည်။


2007ခုနှစ်ဧပြီလ26ရက်နေ့တွင်လာအိုနိုင်ငံဗဟိုအစိုးရနှင့်ဟောင်ကောင်အခြေစိုက်ကျင်းမုမြင်ကုမ္ပဏီတို့ပူးပေါင်း၍”ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံအာဆီယံခရီးသွားလာရေးအထူးဇုံ”တည်ထောင်ရန်စီမံကိန်းဖြင့်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစာချုပ်ကိုလက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။2010ခုနှစ်ဖေဖော်ဝါရီလ(4)ရက်နေ့တွင်လာအိုနိုင်ငံပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုနှင့်တံခါးဖွင့်မူဝါဒအောက်တွင်လာအိုနိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ်သည်ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံတည်ထောင်ခြင်းဆိုင်ရာများနှင့်စီမံခန့်ခွဲမှုဆိုင်ရာများကိုဝန်ချုပ်၏အမိန့်အမှတ်(၀၉၀)ကိုလက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။အထူးဇုံ၏ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးဧရိယာသည်(10000)ဟတ်တာရှိသည်။စုစုပေါင်းရင်းနှီးမြှပ်နှံမှုငွေမှာအမေရိကန်ဒေါ်လာ2ဘီလီယံဖြစ်သည်။ပေါချောင်ပြည်နယ်လာအိုပြည်သူ့ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံအမျိုးသားအဆင့်ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံတစ်ခုတည်ထောင်ရန်တရားဝင်အတည်ပြုခဲ့ပြီးစာချုပ်အား(၉၉)နှစ်သက်တမ်းတိုးမြှင့်ခဲ့သည်။
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|[[ဖိုင်:အထူးစီးပွား‌ရေးဇုံ.jpg|thumb|432x432px]]'''''ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံတည်ထောင်ခြင်းရည်ရွယ်ချက်'''''   

ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွား‌ရေးဇုံတည်ထောင်ခြင်းရည်ရွယ်ချက်မှာဤဒေသကိုခေတ်မှီဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်သောခေတ်သစ်အထူးဇုံအသစ်တစ်ခုအဖြစ်တည်ထောင်ရန်ဖြစ်ပြီးခိုင်ခံ့သောစီးပွားရေးအခြေခံအုတ်မြစ်တစ်ခုဖြစ်လာစေရန်၊ယဥ်ကျေးမှု၊တရားမျှတမှု၊ငြိမ်းချမ်းရေး၊အာဆီယံကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းနှင့်ကမ္ဘာ့တစ်ဝှမ်းမှအခြားအထူးစီးပွားရေးဇုံများကဲ့သို့ကမ္ဘာ့အဆင့်မှီအထူးဇုံတစ်ခုဖြစ်လာစေရန်ရည်ရွယ်ချက်တို့ဖြင့်တည်ထောင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ဗဟိုအစိုးရ၏ညွှန်ကြားမှုနှင့်ကြီးကြပ်မှုလက်အောက်တွင်လာအိုနိုင်ငံဥပဒေစည်းမျဥ်းစည်းကမ်းများပေါ်အခြေခံ၍ဒါရိုက်တာဘုတ်အဖွဲ့အားစီးပွားရေး၊အုပ်ချုပ်ရေး၊ရင်းနှီးမြှပ်နှံမှုနှင့်ဘဏ္ဍာရေးတို့ကိုတာဝန်ပေးအပ်ခဲ့သည်။စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည့်2007ခုနှစ်မှစ၍2021ခုနှစ်အတွင်းအထူးစီးပွားရေးဇုံ၏ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်မှုကိုနှိုင်းယှဥ်ကြည့်ပါကစီးပွားရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်မှုစီမံကိန်းများသိသိသာသာဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်လာသည်များကိုလက်တွေ့ကျကျတွေ့မြင်နိုင်သည်။
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|[[ဖိုင်:လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေး.jpg|thumb|429x429px]]'''''ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစီမံကိန်းများ''''' 

ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံ၏ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစီမံကိန်းများတွင်ပြည်တွင်းပြည်ပကုန်သွယ်ရေးများ၊စက်မှုလက်မှုလုပ်ငန်းများ၊ထုတ်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းများ၊ဟိုတယ်နှင့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းများ၊ဂေါက်ကွင်းများ၊ရုပ်ရှင်နှင့်ဂီတဖျော်ဖြေပွဲများ၊ယာဥ်ကျေးမှုအမျိုးသားပြတိုက်နှင့်ဥယျာဥ်များ၊အမျိုးသားယဥ်ကျေးမှုထုံးတမ်းအစဥ်အလာနှင့်ဆက်နွယ်သည့်လှုပ်ရှားမှုများ၊လျှပ်စစ်ပစ္စည်းနှင့်နည်းပညာများ၊အာမခံအခြေခံအဆောက်အဦးများကုန်းလမ်း၊လေလမ်း၊ရေလမ်းအစရှိသည်တို့(15)နှစ်အတွင်းအရှိန်လျှင်မြန်စွာဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်လာသည်ကိုတွေ့မြင်နိုင်သည်။စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးကိုလည်းဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်စေပြီးတိရိစ္ဆာန်မွေးမြူခြင်း၊စက်မှုလုပ်ငန်းဆိုင်ရာကုန်ပစ္စည်းများထုတ်လုပ်မှုစီမံကိန်းများလည်းပါဝင်သည်။ထို့အပြင်ပညာရေးနှင့်နည်းပညာလုပ်ငန်းများအတွက်အထွေထွေပညာရေးနှင့်ဇီဝဗေဒတက္ကသိုလ်များ၊နည်းပညာသုတေသနလုပ်ငန်းနှင့်ကုသမှုလုပ်ငန်းစီမံကိန်းများပါဝင်သည်။
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|[[ဖိုင်:လေဆိပ်.jpg|thumb|408x408px]]'''''လက်ရှိလူမှုစီးပွားရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်မှုအခြေအနေ'''''


ရွှေတြိဂံအထူးဇုံကိုတည်ထောင်ခဲ့သော(15)နှစ်တာကာလအတွင်းအရှိန်အဟုန်နှင့်လျှင်မြန်စွာဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်လာပြီးယခုလက်ရှိတွင်နိုင်ငံတကာအဆင့်မှီလမ်းများ၊လေယာဥ်ကွင်း၊ဆိပ်ကမ်းများ၊ဟိုတယ်များ၊ပန်းခြံများ၊အခြေခံလူနေမှုအဆောက်အဦးများ၊စူပါမားကတ်များ၊စျေးများ၊သဲကျောက်ဘိလပ်မြေစက်ရုံများ၊ပြည်သူများအတွက်ရေလုံလောက်စေရန်ရေသန့်စက်ရုံများ၊ပတ်ဝန်းကျင်ညစ်ညမ်းမှုကိုထိန်းသိမ်းရန်မိလ္လာသန့်စင်စက်ရုံများအစရှိသဖြင့်ဆောက်လုပ်ပြီးစီးပြီးဖြစ်သည်။ထို့ပြင်စိုက်ပျိုးရေးနှင့်မွေးမြူရေးသည်လည်းဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစီမံကိန်းများအနက်အရေးကြီးသောစီမံကိန်းတစ်ရပ်အနေဖြင့်ပါဝင်သည်။ဟိုတယ်လုပ်ငန်းတွင်ကမ္ဘာ့အဆင့်မှီကြယ်ငါးပွင့်ဟိုတယ်လည်းဆောက်လုပ်လျက်ရှိပြီး၈၀ရာခိုင်းနှုန်းတည်ဆောက်ပြီးစီးပြီးဖြစ်သည်။နိုင်ငံတကာမှရင်းနှီးမြှပ်နှံသူများအားဖိတ်ခေါ်ပြီးအထူးဇုံအားယခုထက်မကဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်စေရန်စီမံကိန်းများချ၍တည်ဆောက်သွားမည်ဖြစ်သည်။

|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
| '''''(၁)ခရီးသွားလုပ်ငန်း'''''

2020ခုနှစ်အစောပိုင်းနှစ်များတွင်အထူးဇုံတွင်ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသည်များဖြင့်စည်ကားခဲ့သည်။အထူးဇုံသို့တရုတ်၊ဥရောပ၊ထိုင်းနိုင်ငံ၊မြန်မာနိုင်ငံများမှခရီးသည်များအဓိကလာရောက်လည်ပတ်ကြသည်။မဲခေါင်းမြစ်ကိုဖြတ်၍လည်းအထူးဇုံ၏အလှအပကိုခံစားကြသည်။အထူးဇုံအတွင်းရှိသမိုင်းဝင်ယဥ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်များ၊လက်ပံကျွန်း၊ချိုင်းနားတောင်း၊စူပါမားကတ်ကြီးများနှင့်မြို့ဟောင်းအထင်ကရနေရာများအစရှိသည်တို့သည်ခရီးသွားများကိုအဓိကစွဲဆောင်သောနေရာများဖြစ်သည်။2020ခုနှစ်မှစ၍ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါကြောင့်အထူးဇုံအဝင်အထွက်များပိတ်ထားခဲ့သည်။2022ခုနှစ်တွင်ခရီးသွားလုပ်ငန်းများနှင့်နိုင်ငံအဝင်အထွက်လုပ်ငန်းများပြန်လည်လှုပ်ရှားအသက်ဝင်လာပြီဖြစ်သည်။ကပ်ရောဂါမှာလုံးဝပျောက်ကင်းသွားသည်မဟုတ်သေးသောကြောင့်ကပ်ရောဂါကာကွယ်ထိန်းချုပ်ရေးလုပ်ငန်းများကိုလည်းတင်းကြပ်ဆောင်ရွက်သည်။

|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|[[ဖိုင်:ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံအခမဲ့တရုတ်ကျောင်း.jpg|thumb|385x385px]]'''''(၂)ပညာရေး'''''

နိုင်ငံတစ်ခုဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရန်တည်ထောင်မှုတွင်ပညာရေးသည်လွန်စွာအရေးကြီးသည်မှာလည်ငြင်းဖွယ်မရှိပေ။သို့ကြောင့်ကျင်းမုမြင်ကုမ္ပဏီမှလာအို၊တရုတ်၊မြန်မာလူမျိုးဘာသာမရွေးတတ်ရောက်နိုင်သောကျောင်းကိုလည်းအခမဲ့ဖွင့်လှစ်ပေးထားသည်။တတ်ရောက်သောကျောင်းသားများပညာသင်ကြားရာတွင်ဘာသာစကားအတွက်အခက်အခဲမဖြစ်စေရန်မြန်မာဆရာ၊တရုတ်ဆရာများ၊လာအိုဆရာများသင်ကြားပေးသည်။ကျောင်းတွင်မြန်မာစာ၊တရုတ်စာ၊အင်္ဂလိပ်စာများသင်ကြားပေးပြီးအားကစား၊ပန်းချီနှင့်အနုပညာများအစရှိသည်တို့ကိုလည်းသင်ကြားပေးသည်။ထိုကျောင်းတွင်အသက်5နှစ်အထက်ကလေးများလာရောက်တတ်ရောက်နိုင်ပြီးကျောင်းဝတ်စုံနှင့်စာရေးကိရိယာအားလုံးအခမဲ့ဖြစ်သည်။

|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
| '''''(၃)  ဘက်စုံလယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးစီမံကိန်း'''''

ဘက်စုံလယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးစီမံကိန်းသည်ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံ၏ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစီမံကိန်းများထဲမှတစ်ခုဖြစ်သည်။ရည်ရွယ်ချက်တွေကတော့အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းများဖန်တီးပေးနိုင်ရန်နှင့်ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုကိုလျော့ချနိုင်ရန်တို့အတွက်ဖြစ်သည်။လယ်ယာထုတ်ကုန်များထဲမှတစ်စိတ်တစ်ပိုင်းကိုအထူးဇုံအတွင်းရောင်းချပြီးလက်ကျန်တစ်ချို့ကိုပြည်ပသို့တင်ပို့ရောင်းချနိုင်သည်။ခေတ်မှီစိုက်ပျိုးရေးနည်းပညာများကိုအသုံးချပြီးစိုက်ပျိုးသည့်အတွက်ဒေသခံပြည်သူများ(သို့)ဝန်ထမ်းများသည်နည်းပညာတို့ကိုသင်ယူပြီးလက်တွေ့ပြန်လည်အသုံးချနိုင်သည်။ကပ်ရောဂါကြောင့်ခရီးသွားလာရေးနှင့်ကုန်ပစ္စည်းတင်သွင်းမှုများအခက်အခဲဖြစ်စေခဲ့ပြီးဟင်းသီးဟင်းရွက်များသယ်ယူပို့ဆောင်ရေးကိုပို၍အခက်အခဲဖြစ်စေခဲ့သည်။ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲသောဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်မှုကိုအာရုံစိုက်ပြီးပြည်သူများနှင့်အတူတကွပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ဟင်းသီးဟင်းရွက်စိုက်ပျိုးသည့်မြေဧရိယာမှာ1333ဟက်တာရှိပြီး၊ထိုအထဲတွင်ရာသီမရွေးဟင်းသီးဟင်းရွက်များစိုက်ပျိုးနိုင်ရန်အမိုးပါခြံငယ်များလည်းဆောက်လုပ်ထားသည်။ထိုခြံငယ်များထဲတွင်ငရုပ်၊ဂေါ်ဖီ၊မုန်ညင်းဖြူ၊နံနံပင်အစရှိသဖြင့်စိုက်ပျိုးသည်။
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|[[ဖိုင်:မွေးမြူရေး.jpg|thumb|386x386px]]'''''(၄)မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများ'''''

မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများတွင်နွားမွေးမြူခြင်း၊ဝက်မွေးမြူခြင်း၊ဘဲ၊ကြက်နှင့်ငန်းဘဲမွေးမြူခြင်းတို့ပါဝင်သည်။နွားမွေးမြူရေးခြံ၏မြေဧရိယာအကျယ်အဝန်းသည်40ဟက်တာရှိပြီးနွားမွေးမြူရေးခြံပေါင်း8ခြံရှိသည်။နွားအကောင်ရေ(5)ထောင်ခန့်ရှိသည်။ဝက်မွေးမြူရေးဧရိယာသည်4ဟက်တာရှိပြီးဝက်ခြံ၏ဧရိယာသည်7800စတုရန်းမီတာရှိသည်။ဝက်အကောင်ရေ(4)ထောင်ခန့်ရှိသည်။ထို့ပြင်ဘဲ၊ကြက်၊ငန်းဘဲမွေးမြူရေးခြံများလည်းရှိပြီးစုစုပေါင်းအကောင်ရေ1သောင်း2ထောင်ကျော်ရှိသည်။

ဤဘက်စုံလယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးစီမံကိန်းကိုဒေသခံများနှင့်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ပြီး၎င်းတို့ကိုလည်းများစွာထောက်ပံ့ပေးနိုင်ခဲ့သည်။ဘက်စုံလယ်ယာစိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများမှထုတ်ကုန်များကိုတိုက်ရိုက်ပြန်လည်အသုံးချသည့်အတွက်အထူးဇုံအတွင်းစားနပ်ရိက္ခာလုံလောက်စေရန်နှင့်စျေးကွက်အတွက်စိတ်ပူစရာမလိုပါ။အနာဂတ်တွင်လည်းစိုက်ပျိုးရေးနှင့်မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများကိုဆက်လက်ချဲ့ထွင်ပြီးဒေသခံပြည်သူများနှင့်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုအရှိန်ကိုမြှင့်တင်ပြီးပိုမိုထိရောက်စွာလုပ်ကိုင်နိင်ရန်မျှော်မှန်းထားသည်။ထိုစီမံကိန်းအတွက်ဝန်ထမ်းပေါင်းများစွာကိုအလုပ်အကိုင်များပေးထားနိုင်ပြီးအထူးဇုံအတွင်းနေထိုင်သူတို့၏အစားအသောက်အတွက်အာမခံပေးနိုင်သည်။

|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|[[ဖိုင်:ရွှေတြိဂံလက်ပံကျွန်း.jpg|thumb|371x371px]]'''''ဆက်သွယ်ရေး'''''


ပို့ဆောင်ဆက်သွယ်ရေးစနစ်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးသည်ကမ္ဘာ့အဆင့်မှီအထူးဇုံတည်ဆောက်ခြင်းအတွက်အဓိကအရေးကြီးသောကဏ္ဍတစ်ရပ်ဖြစ်သည်။ဆက်သွယ်ရေးတွင်ကုန်းလမ်းရေလမ်း၊လေလမ်းတို့ဖြင့်ဆက်သွယ်နိုင်သည်။

'''(၁)ကုန်းလမ်း'''

ကုန်းလမ်းဆက်သွယ်ရေးအနေဖြင့်ဗီယန်ကျင်းမြို့တော်မှပေါချောင်ခရိုင်ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံသို့ကီလိုမီတာ910ကျော်ရှိသည်။ကူမင်းမှအထူးဇုံအထိကီလိုမီတာ1240ကျော်အရှည်ရှိသောအဝေးပြေးလမ်းလည်းရှိသည်။

'''(၂)‌ရေလမ်း'''

‌ရွှေတြိဂံအထူးဇုံသို့အဓိကအားဖြင့်ရေလမ်းကိုအသုံးပြု၍ခရီးသည်များလာရောက်လည်ပတ်ကြသည်။ရွင်းလီဆိပ်ကမ်း(တရုတ်နိုင်ငံ၏တောင်ဘက်စွန်းဆိပ်ကမ်း)မှရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံအထိစုစုပေါင်းအကွာအ‌ဝေး265ကီလိုမီတာကွာဝေးပြီးအနက်မှာ1.5-7မီတာရှိသည်။

ရာသီဥတုအလိုက်ကွဲပြားမှုရှိသည်။ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံဆိပ်ကမ်းမှတစ်ဆင့်ကုန်စည်များကိုဗြိတိန်၊ထိုင်း၊မြန်မာနှင့်တရုတ်ပြည်သူသမ္မတနိုင်ငံများသို့ပို့ဆောင်နိုင်သည်။

'''(၃)လေကြောင်းလမ်း'''

ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံသို့လေကြောင်းလမ်းအနေဖြင့်တစ်ခါတစ်ရံအကန့်အသက်ဖြင့်ရဟတ်လေယာဥ်သွားလာမှုများရှိသည်။ယခုအခါတွင်ပေါချောင်အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ်အသစ်ကိုတည်ဆောက်နေဆဲဖြစ်ပြီးရံဖန်ရံခါလေယာဥ်များစတင်ပျံသန်းနေပြီဖြစ်သည်။လေယာဥ်တည်ဆောက်မှုအတွက်ရင်းနှီးမြှပ်နှံငွေမှာအမေရိကန်ဒေါ်လာ175သန်းရှိသည်။2022ခုနှစ်တွင်၎င်းလေယာဥ်ကွင်းစီမံကိန်းပြီးစီးရန်မျှော်မှန်းထားသည်
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|'''''ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု'''''

လာအိုလူမျိုးများသည်ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာကိုအဓိကကိုးကွယ်ယုံကြည်ကြပြီးရွှေတြိဂံအထူးဇုံအတွင်းတွင်ဗုဒ္ဓဘာသာဘုန်းကြီးကျောင်းများ၊ဘုရားများတည်ဆောက်ကိုးကွယ်သည်။တရုတ်ဘုန်းတော်ကျောင်းများလည်းတည်ဆောက်ကိုးကွယ်သည်။လာအိုလူမျိုးတို့သည်လာအိုရိုးရာဝတ်စုံကိုမြတ်နိုးစွာဝတ်ဆင်ကြပြီးလာအိုလူမျိုးအတို့အတွက်ယဥ်ကျေးမှုနှင့်ဘာသာရေးအရအရေးပါမှုရှိသည်။

|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|'''ယဥ်ကျေးမှုပွဲတော်များ'''

ပန်းပွဲတော်သည်လာအိုနိုင်ငံပေါချောင်ခရိုင်၏ရိုးရာဓလေ့ထုံးတမ်းအစဥ်အလာများကိုထိန်းသိမ်းသည်ယဥ်ကျေးမှုပွဲတော်တစ်ခုဖြစ်သည်။ဖေဖော်ဝါရီလဆန်းပိုင်းတွင်ကျင်းပလေ့ရှိသည်။2000ခုနှစ်မှစတင်၍တုံဖုန်ခရိုင်အတွင်းနေထိုင်သောပြည်သူများသည်ရိုးရာယဥ်ကျေးမှုထိန်းသိမ်းရန်စတင်ကျင်းပခဲ့ကြသည်။“လာအိုနိုင်ငံအတွင်းခရီးသွားခြင်း၊သမိုင်းလေ့လာခြင်း၊သဘာဝကိုခံစားရင်းဖြင့်ယဥ်ကျေးမှုကိုထိန်းသိမ်းမြှင့်တင်ခြင်း”ဟူသောဆောင်ပုဒ်နှင့်အညီသမိုင်းနှင့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းများကိုလည်းမြှင့်တင်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။နှစ်စဥ်ကျင်းပသောပွဲတော်များတွင်းပန်းပွဲတော်များအပြင်စာပေဖျော်ဖြေပွဲများ၊နွားပွဲများ၊လက်ဝှေ့ပွဲများနှင့်အခြားလှုပ်ရှားမှုပွဲများလည်းကျင်းပကြသည်။ပြည်တွင်းထုတ်ကုန်များနှင့်နိုင်ငံတကာပြပွဲထုတ်ကုန်များပြပွဲများလည်းကျင်းပကာရောင်းချကြသည်။လူအများစိတ်ဝင်စားမှုအများဆုံးပွဲတော်မှာ Dok  Ngiu Banအလှမယ်ပြိုင်ပွဲဖြစ်သည်။ထိုအလှမယ်ပြိုင်ပွဲသည်ပေါချောင်ခရိုင်အတွင်အလှမယ်များပါဝင်ယှဥ်ပြိုင်ကြသည်။နိုင်ငံများပေါင်းစုံမှလာရောက်အားပေးကြပြီးစည်ကားသိုက်မြိုက်စွာကျင်းပသည်။  

|}
ကိုးကား-&lt;nowiki&gt;https://en.wikipedia.org/https://en.wikipedia.org/https://lo.wikipedia.org/&lt;/nowiki&gt;</text>
      <sha1>3sxcrba0ray1w1u0nsx2fpwgs4h3rqs</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>753613</id>
      <parentid>753611</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T02:33:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>115</id>
      </contributor>
      <comment>Removing [[:c:File:ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံအခမဲ့တရုတ်ကျောင်း.jpg|ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံအခမဲ့တရုတ်ကျောင်း.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:King of Hearts|King of Hearts]] because: [[:c:COM:VRT|No permission]] since 3 June 2022.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33205" xml:space="preserve">ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွား‌ေးဇုံသည်2007ခုနှစ်မတိုင်မှီကမူးရစ်ဆေးဝါးနယ်မြေအဖြစ်နာမည်ကျော်ကြားခဲ့သည်။2007ခုနှစ်‌ောက်ပိုင်းတွင်တရုတ်နိုင်ငံ‌ောင်ကောင်အခြေစိုက်ကုမ္ပဏီတစ်ခုမှဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးအတွက်ရင်းနှီးမြှပ်နှံမှုများပြုလုပ်ခဲ့သည်။2007ခုနှစ်ဧပြီလ26ရက်နေ့တွင်လာအိုနိုင်ငံဗဟိုအစိုးရနှင့်ဟောင်ကောင်အခြေစိုက်ကျင်းမုမြင်ကုမ္ပဏီတို့ပူးပေါင်း၍”ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံအာဆီယံခရီးသွားလာရေးအထူးဇုံ”တည်ထောင်ရန်စီမံကိန်းဖြင့်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစာချုပ်ကိုလက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။2010ခုနှစ်ဖေဖော်ဝါရီလ(4)ရက်နေ့တွင်လာအိုနိုင်ငံပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုနှင့်တံခါးဖွင့်မူဝါဒအောက်တွင်လာအိုနိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ်သည်ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံတည်ထောင်ခြင်းဆိုင်ရာများနှင့်စီမံခန့်ခွဲမှုဆိုင်ရာများကိုဝန်ချုပ်၏အမိန့်အမှတ်(၀၉၀)ကိုလက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။အထူးဇုံ၏ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးဧရိယာသည်(10000)ဟတ်တာရှိသည်။စုစုပေါင်းရင်းနှီးမြှပ်နှံမှုငွေမှာအမေရိကန်ဒေါ်လာ2ဘီလီယံဖြစ်သည်။ပေါချောင်ပြည်နယ်လာအိုပြည်သူ့ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံအမျိုးသားအဆင့်ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံတစ်ခုတည်ထောင်ရန်တရားဝင်အတည်ပြုခဲ့ပြီးစာချုပ်အား(၉၉)နှစ်သက်တမ်းတိုးမြှင့်ခဲ့သည်။
 
{| class=&quot;wikitable&quot;
|(၁)တည်ထောင်ခဲ့သည့်သမိုင်းနှင့်တည်နေရာ

(၂)ရည်ရွယ်ချက်

(၃)ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစီမံကိန်း

(၄)လက်ရှိလူမှုစီးပွားရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်မှုအခြေအနေ

(က)ခရီးသွားလုပ်ငန်း

(ခ)ပညာရေး

(ဂ)ဘက်စုံလယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးစီမံကိန်း

(ဃ)မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများ

(၅)ဆက်သွယ်ရေး

(က)ကုန်းလမ်း

(ခ)‌ရေလမ်း

(ဂ)လေကြောင်းလမ်း

(၆)ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု

(၇)ယဥ်ကျေးမှုပွဲတော်များ

|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|[[ဖိုင်:ရွှေတြိဂံအထူးဇုံ.jpg|thumb|325x325px]]'''''တည်ထောင်ခဲ့သည့်သမိုင်းနှင့်တည်နေရာ'''''

ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံသည်လာအို၊မြန်မာ၊ထိုင်းသုံးနိုင်ငံကြားနယ်နိမိတ်မဲခေါင်မြစ်ဝှမ်းတစ်လျှောက်တွင်တည်ရှိသည်။2007ခုနှစ်မတိုင်မှီအစောပိုင်းကာလများတွင်မူးရစ်ဆေးဝါးနယ်မြေအဖြင့်နာမည်ကျော်ခဲ့ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံသည်မြေကွင်းပြင်နှင့်သစ်သားအိမ်အနည်းငယ်မျှသာရှိသေးသည်။ထိုအချိန်တွင်နေထိုင်သူတို့သည်မိရိုးဖလာတောင်သူလယ်သမားအလုပ်ကိုပင်ပန်းဆင်းရဲစွာလုပ်ကိုင်ကြပြီးလမ်းများအားလုံးမှာလည်းအနီရောင်မြေလမ်းများသာဖြစ်သည်။


2007ခုနှစ်ဧပြီလ26ရက်နေ့တွင်လာအိုနိုင်ငံဗဟိုအစိုးရနှင့်ဟောင်ကောင်အခြေစိုက်ကျင်းမုမြင်ကုမ္ပဏီတို့ပူးပေါင်း၍”ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံအာဆီယံခရီးသွားလာရေးအထူးဇုံ”တည်ထောင်ရန်စီမံကိန်းဖြင့်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစာချုပ်ကိုလက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။2010ခုနှစ်ဖေဖော်ဝါရီလ(4)ရက်နေ့တွင်လာအိုနိုင်ငံပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုနှင့်တံခါးဖွင့်မူဝါဒအောက်တွင်လာအိုနိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ်သည်ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံတည်ထောင်ခြင်းဆိုင်ရာများနှင့်စီမံခန့်ခွဲမှုဆိုင်ရာများကိုဝန်ချုပ်၏အမိန့်အမှတ်(၀၉၀)ကိုလက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။အထူးဇုံ၏ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးဧရိယာသည်(10000)ဟတ်တာရှိသည်။စုစုပေါင်းရင်းနှီးမြှပ်နှံမှုငွေမှာအမေရိကန်ဒေါ်လာ2ဘီလီယံဖြစ်သည်။ပေါချောင်ပြည်နယ်လာအိုပြည်သူ့ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံအမျိုးသားအဆင့်ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံတစ်ခုတည်ထောင်ရန်တရားဝင်အတည်ပြုခဲ့ပြီးစာချုပ်အား(၉၉)နှစ်သက်တမ်းတိုးမြှင့်ခဲ့သည်။
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|[[ဖိုင်:အထူးစီးပွား‌ရေးဇုံ.jpg|thumb|432x432px]]'''''ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံတည်ထောင်ခြင်းရည်ရွယ်ချက်'''''   

ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွား‌ရေးဇုံတည်ထောင်ခြင်းရည်ရွယ်ချက်မှာဤဒေသကိုခေတ်မှီဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်သောခေတ်သစ်အထူးဇုံအသစ်တစ်ခုအဖြစ်တည်ထောင်ရန်ဖြစ်ပြီးခိုင်ခံ့သောစီးပွားရေးအခြေခံအုတ်မြစ်တစ်ခုဖြစ်လာစေရန်၊ယဥ်ကျေးမှု၊တရားမျှတမှု၊ငြိမ်းချမ်းရေး၊အာဆီယံကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းနှင့်ကမ္ဘာ့တစ်ဝှမ်းမှအခြားအထူးစီးပွားရေးဇုံများကဲ့သို့ကမ္ဘာ့အဆင့်မှီအထူးဇုံတစ်ခုဖြစ်လာစေရန်ရည်ရွယ်ချက်တို့ဖြင့်တည်ထောင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ဗဟိုအစိုးရ၏ညွှန်ကြားမှုနှင့်ကြီးကြပ်မှုလက်အောက်တွင်လာအိုနိုင်ငံဥပဒေစည်းမျဥ်းစည်းကမ်းများပေါ်အခြေခံ၍ဒါရိုက်တာဘုတ်အဖွဲ့အားစီးပွားရေး၊အုပ်ချုပ်ရေး၊ရင်းနှီးမြှပ်နှံမှုနှင့်ဘဏ္ဍာရေးတို့ကိုတာဝန်ပေးအပ်ခဲ့သည်။စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည့်2007ခုနှစ်မှစ၍2021ခုနှစ်အတွင်းအထူးစီးပွားရေးဇုံ၏ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်မှုကိုနှိုင်းယှဥ်ကြည့်ပါကစီးပွားရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်မှုစီမံကိန်းများသိသိသာသာဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်လာသည်များကိုလက်တွေ့ကျကျတွေ့မြင်နိုင်သည်။
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|[[ဖိုင်:လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေး.jpg|thumb|429x429px]]'''''ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစီမံကိန်းများ''''' 

ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံ၏ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစီမံကိန်းများတွင်ပြည်တွင်းပြည်ပကုန်သွယ်ရေးများ၊စက်မှုလက်မှုလုပ်ငန်းများ၊ထုတ်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းများ၊ဟိုတယ်နှင့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းများ၊ဂေါက်ကွင်းများ၊ရုပ်ရှင်နှင့်ဂီတဖျော်ဖြေပွဲများ၊ယာဥ်ကျေးမှုအမျိုးသားပြတိုက်နှင့်ဥယျာဥ်များ၊အမျိုးသားယဥ်ကျေးမှုထုံးတမ်းအစဥ်အလာနှင့်ဆက်နွယ်သည့်လှုပ်ရှားမှုများ၊လျှပ်စစ်ပစ္စည်းနှင့်နည်းပညာများ၊အာမခံအခြေခံအဆောက်အဦးများကုန်းလမ်း၊လေလမ်း၊ရေလမ်းအစရှိသည်တို့(15)နှစ်အတွင်းအရှိန်လျှင်မြန်စွာဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်လာသည်ကိုတွေ့မြင်နိုင်သည်။စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးကိုလည်းဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်စေပြီးတိရိစ္ဆာန်မွေးမြူခြင်း၊စက်မှုလုပ်ငန်းဆိုင်ရာကုန်ပစ္စည်းများထုတ်လုပ်မှုစီမံကိန်းများလည်းပါဝင်သည်။ထို့အပြင်ပညာရေးနှင့်နည်းပညာလုပ်ငန်းများအတွက်အထွေထွေပညာရေးနှင့်ဇီဝဗေဒတက္ကသိုလ်များ၊နည်းပညာသုတေသနလုပ်ငန်းနှင့်ကုသမှုလုပ်ငန်းစီမံကိန်းများပါဝင်သည်။
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|[[ဖိုင်:လေဆိပ်.jpg|thumb|408x408px]]'''''လက်ရှိလူမှုစီးပွားရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်မှုအခြေအနေ'''''


ရွှေတြိဂံအထူးဇုံကိုတည်ထောင်ခဲ့သော(15)နှစ်တာကာလအတွင်းအရှိန်အဟုန်နှင့်လျှင်မြန်စွာဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်လာပြီးယခုလက်ရှိတွင်နိုင်ငံတကာအဆင့်မှီလမ်းများ၊လေယာဥ်ကွင်း၊ဆိပ်ကမ်းများ၊ဟိုတယ်များ၊ပန်းခြံများ၊အခြေခံလူနေမှုအဆောက်အဦးများ၊စူပါမားကတ်များ၊စျေးများ၊သဲကျောက်ဘိလပ်မြေစက်ရုံများ၊ပြည်သူများအတွက်ရေလုံလောက်စေရန်ရေသန့်စက်ရုံများ၊ပတ်ဝန်းကျင်ညစ်ညမ်းမှုကိုထိန်းသိမ်းရန်မိလ္လာသန့်စင်စက်ရုံများအစရှိသဖြင့်ဆောက်လုပ်ပြီးစီးပြီးဖြစ်သည်။ထို့ပြင်စိုက်ပျိုးရေးနှင့်မွေးမြူရေးသည်လည်းဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစီမံကိန်းများအနက်အရေးကြီးသောစီမံကိန်းတစ်ရပ်အနေဖြင့်ပါဝင်သည်။ဟိုတယ်လုပ်ငန်းတွင်ကမ္ဘာ့အဆင့်မှီကြယ်ငါးပွင့်ဟိုတယ်လည်းဆောက်လုပ်လျက်ရှိပြီး၈၀ရာခိုင်းနှုန်းတည်ဆောက်ပြီးစီးပြီးဖြစ်သည်။နိုင်ငံတကာမှရင်းနှီးမြှပ်နှံသူများအားဖိတ်ခေါ်ပြီးအထူးဇုံအားယခုထက်မကဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်စေရန်စီမံကိန်းများချ၍တည်ဆောက်သွားမည်ဖြစ်သည်။

|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
| '''''(၁)ခရီးသွားလုပ်ငန်း'''''

2020ခုနှစ်အစောပိုင်းနှစ်များတွင်အထူးဇုံတွင်ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသည်များဖြင့်စည်ကားခဲ့သည်။အထူးဇုံသို့တရုတ်၊ဥရောပ၊ထိုင်းနိုင်ငံ၊မြန်မာနိုင်ငံများမှခရီးသည်များအဓိကလာရောက်လည်ပတ်ကြသည်။မဲခေါင်းမြစ်ကိုဖြတ်၍လည်းအထူးဇုံ၏အလှအပကိုခံစားကြသည်။အထူးဇုံအတွင်းရှိသမိုင်းဝင်ယဥ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်များ၊လက်ပံကျွန်း၊ချိုင်းနားတောင်း၊စူပါမားကတ်ကြီးများနှင့်မြို့ဟောင်းအထင်ကရနေရာများအစရှိသည်တို့သည်ခရီးသွားများကိုအဓိကစွဲဆောင်သောနေရာများဖြစ်သည်။2020ခုနှစ်မှစ၍ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါကြောင့်အထူးဇုံအဝင်အထွက်များပိတ်ထားခဲ့သည်။2022ခုနှစ်တွင်ခရီးသွားလုပ်ငန်းများနှင့်နိုင်ငံအဝင်အထွက်လုပ်ငန်းများပြန်လည်လှုပ်ရှားအသက်ဝင်လာပြီဖြစ်သည်။ကပ်ရောဂါမှာလုံးဝပျောက်ကင်းသွားသည်မဟုတ်သေးသောကြောင့်ကပ်ရောဂါကာကွယ်ထိန်းချုပ်ရေးလုပ်ငန်းများကိုလည်းတင်းကြပ်ဆောင်ရွက်သည်။

|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
| '''''(၂)ပညာရေး'''''

နိုင်ငံတစ်ခုဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရန်တည်ထောင်မှုတွင်ပညာရေးသည်လွန်စွာအရေးကြီးသည်မှာလည်ငြင်းဖွယ်မရှိပေ။သို့ကြောင့်ကျင်းမုမြင်ကုမ္ပဏီမှလာအို၊တရုတ်၊မြန်မာလူမျိုးဘာသာမရွေးတတ်ရောက်နိုင်သောကျောင်းကိုလည်းအခမဲ့ဖွင့်လှစ်ပေးထားသည်။တတ်ရောက်သောကျောင်းသားများပညာသင်ကြားရာတွင်ဘာသာစကားအတွက်အခက်အခဲမဖြစ်စေရန်မြန်မာဆရာ၊တရုတ်ဆရာများ၊လာအိုဆရာများသင်ကြားပေးသည်။ကျောင်းတွင်မြန်မာစာ၊တရုတ်စာ၊အင်္ဂလိပ်စာများသင်ကြားပေးပြီးအားကစား၊ပန်းချီနှင့်အနုပညာများအစရှိသည်တို့ကိုလည်းသင်ကြားပေးသည်။ထိုကျောင်းတွင်အသက်5နှစ်အထက်ကလေးများလာရောက်တတ်ရောက်နိုင်ပြီးကျောင်းဝတ်စုံနှင့်စာရေးကိရိယာအားလုံးအခမဲ့ဖြစ်သည်။

|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
| '''''(၃)  ဘက်စုံလယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးစီမံကိန်း'''''

ဘက်စုံလယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးစီမံကိန်းသည်ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံ၏ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစီမံကိန်းများထဲမှတစ်ခုဖြစ်သည်။ရည်ရွယ်ချက်တွေကတော့အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းများဖန်တီးပေးနိုင်ရန်နှင့်ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုကိုလျော့ချနိုင်ရန်တို့အတွက်ဖြစ်သည်။လယ်ယာထုတ်ကုန်များထဲမှတစ်စိတ်တစ်ပိုင်းကိုအထူးဇုံအတွင်းရောင်းချပြီးလက်ကျန်တစ်ချို့ကိုပြည်ပသို့တင်ပို့ရောင်းချနိုင်သည်။ခေတ်မှီစိုက်ပျိုးရေးနည်းပညာများကိုအသုံးချပြီးစိုက်ပျိုးသည့်အတွက်ဒေသခံပြည်သူများ(သို့)ဝန်ထမ်းများသည်နည်းပညာတို့ကိုသင်ယူပြီးလက်တွေ့ပြန်လည်အသုံးချနိုင်သည်။ကပ်ရောဂါကြောင့်ခရီးသွားလာရေးနှင့်ကုန်ပစ္စည်းတင်သွင်းမှုများအခက်အခဲဖြစ်စေခဲ့ပြီးဟင်းသီးဟင်းရွက်များသယ်ယူပို့ဆောင်ရေးကိုပို၍အခက်အခဲဖြစ်စေခဲ့သည်။ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲသောဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်မှုကိုအာရုံစိုက်ပြီးပြည်သူများနှင့်အတူတကွပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ဟင်းသီးဟင်းရွက်စိုက်ပျိုးသည့်မြေဧရိယာမှာ1333ဟက်တာရှိပြီး၊ထိုအထဲတွင်ရာသီမရွေးဟင်းသီးဟင်းရွက်များစိုက်ပျိုးနိုင်ရန်အမိုးပါခြံငယ်များလည်းဆောက်လုပ်ထားသည်။ထိုခြံငယ်များထဲတွင်ငရုပ်၊ဂေါ်ဖီ၊မုန်ညင်းဖြူ၊နံနံပင်အစရှိသဖြင့်စိုက်ပျိုးသည်။
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|[[ဖိုင်:မွေးမြူရေး.jpg|thumb|386x386px]]'''''(၄)မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများ'''''

မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများတွင်နွားမွေးမြူခြင်း၊ဝက်မွေးမြူခြင်း၊ဘဲ၊ကြက်နှင့်ငန်းဘဲမွေးမြူခြင်းတို့ပါဝင်သည်။နွားမွေးမြူရေးခြံ၏မြေဧရိယာအကျယ်အဝန်းသည်40ဟက်တာရှိပြီးနွားမွေးမြူရေးခြံပေါင်း8ခြံရှိသည်။နွားအကောင်ရေ(5)ထောင်ခန့်ရှိသည်။ဝက်မွေးမြူရေးဧရိယာသည်4ဟက်တာရှိပြီးဝက်ခြံ၏ဧရိယာသည်7800စတုရန်းမီတာရှိသည်။ဝက်အကောင်ရေ(4)ထောင်ခန့်ရှိသည်။ထို့ပြင်ဘဲ၊ကြက်၊ငန်းဘဲမွေးမြူရေးခြံများလည်းရှိပြီးစုစုပေါင်းအကောင်ရေ1သောင်း2ထောင်ကျော်ရှိသည်။

ဤဘက်စုံလယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးစီမံကိန်းကိုဒေသခံများနှင့်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ပြီး၎င်းတို့ကိုလည်းများစွာထောက်ပံ့ပေးနိုင်ခဲ့သည်။ဘက်စုံလယ်ယာစိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများမှထုတ်ကုန်များကိုတိုက်ရိုက်ပြန်လည်အသုံးချသည့်အတွက်အထူးဇုံအတွင်းစားနပ်ရိက္ခာလုံလောက်စေရန်နှင့်စျေးကွက်အတွက်စိတ်ပူစရာမလိုပါ။အနာဂတ်တွင်လည်းစိုက်ပျိုးရေးနှင့်မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများကိုဆက်လက်ချဲ့ထွင်ပြီးဒေသခံပြည်သူများနှင့်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုအရှိန်ကိုမြှင့်တင်ပြီးပိုမိုထိရောက်စွာလုပ်ကိုင်နိင်ရန်မျှော်မှန်းထားသည်။ထိုစီမံကိန်းအတွက်ဝန်ထမ်းပေါင်းများစွာကိုအလုပ်အကိုင်များပေးထားနိုင်ပြီးအထူးဇုံအတွင်းနေထိုင်သူတို့၏အစားအသောက်အတွက်အာမခံပေးနိုင်သည်။

|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|[[ဖိုင်:ရွှေတြိဂံလက်ပံကျွန်း.jpg|thumb|371x371px]]'''''ဆက်သွယ်ရေး'''''


ပို့ဆောင်ဆက်သွယ်ရေးစနစ်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးသည်ကမ္ဘာ့အဆင့်မှီအထူးဇုံတည်ဆောက်ခြင်းအတွက်အဓိကအရေးကြီးသောကဏ္ဍတစ်ရပ်ဖြစ်သည်။ဆက်သွယ်ရေးတွင်ကုန်းလမ်းရေလမ်း၊လေလမ်းတို့ဖြင့်ဆက်သွယ်နိုင်သည်။

'''(၁)ကုန်းလမ်း'''

ကုန်းလမ်းဆက်သွယ်ရေးအနေဖြင့်ဗီယန်ကျင်းမြို့တော်မှပေါချောင်ခရိုင်ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံသို့ကီလိုမီတာ910ကျော်ရှိသည်။ကူမင်းမှအထူးဇုံအထိကီလိုမီတာ1240ကျော်အရှည်ရှိသောအဝေးပြေးလမ်းလည်းရှိသည်။

'''(၂)‌ရေလမ်း'''

‌ရွှေတြိဂံအထူးဇုံသို့အဓိကအားဖြင့်ရေလမ်းကိုအသုံးပြု၍ခရီးသည်များလာရောက်လည်ပတ်ကြသည်။ရွင်းလီဆိပ်ကမ်း(တရုတ်နိုင်ငံ၏တောင်ဘက်စွန်းဆိပ်ကမ်း)မှရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံအထိစုစုပေါင်းအကွာအ‌ဝေး265ကီလိုမီတာကွာဝေးပြီးအနက်မှာ1.5-7မီတာရှိသည်။

ရာသီဥတုအလိုက်ကွဲပြားမှုရှိသည်။ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံဆိပ်ကမ်းမှတစ်ဆင့်ကုန်စည်များကိုဗြိတိန်၊ထိုင်း၊မြန်မာနှင့်တရုတ်ပြည်သူသမ္မတနိုင်ငံများသို့ပို့ဆောင်နိုင်သည်။

'''(၃)လေကြောင်းလမ်း'''

ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံသို့လေကြောင်းလမ်းအနေဖြင့်တစ်ခါတစ်ရံအကန့်အသက်ဖြင့်ရဟတ်လေယာဥ်သွားလာမှုများရှိသည်။ယခုအခါတွင်ပေါချောင်အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ်အသစ်ကိုတည်ဆောက်နေဆဲဖြစ်ပြီးရံဖန်ရံခါလေယာဥ်များစတင်ပျံသန်းနေပြီဖြစ်သည်။လေယာဥ်တည်ဆောက်မှုအတွက်ရင်းနှီးမြှပ်နှံငွေမှာအမေရိကန်ဒေါ်လာ175သန်းရှိသည်။2022ခုနှစ်တွင်၎င်းလေယာဥ်ကွင်းစီမံကိန်းပြီးစီးရန်မျှော်မှန်းထားသည်
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|'''''ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု'''''

လာအိုလူမျိုးများသည်ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာကိုအဓိကကိုးကွယ်ယုံကြည်ကြပြီးရွှေတြိဂံအထူးဇုံအတွင်းတွင်ဗုဒ္ဓဘာသာဘုန်းကြီးကျောင်းများ၊ဘုရားများတည်ဆောက်ကိုးကွယ်သည်။တရုတ်ဘုန်းတော်ကျောင်းများလည်းတည်ဆောက်ကိုးကွယ်သည်။လာအိုလူမျိုးတို့သည်လာအိုရိုးရာဝတ်စုံကိုမြတ်နိုးစွာဝတ်ဆင်ကြပြီးလာအိုလူမျိုးအတို့အတွက်ယဥ်ကျေးမှုနှင့်ဘာသာရေးအရအရေးပါမှုရှိသည်။

|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|'''ယဥ်ကျေးမှုပွဲတော်များ'''

ပန်းပွဲတော်သည်လာအိုနိုင်ငံပေါချောင်ခရိုင်၏ရိုးရာဓလေ့ထုံးတမ်းအစဥ်အလာများကိုထိန်းသိမ်းသည်ယဥ်ကျေးမှုပွဲတော်တစ်ခုဖြစ်သည်။ဖေဖော်ဝါရီလဆန်းပိုင်းတွင်ကျင်းပလေ့ရှိသည်။2000ခုနှစ်မှစတင်၍တုံဖုန်ခရိုင်အတွင်းနေထိုင်သောပြည်သူများသည်ရိုးရာယဥ်ကျေးမှုထိန်းသိမ်းရန်စတင်ကျင်းပခဲ့ကြသည်။“လာအိုနိုင်ငံအတွင်းခရီးသွားခြင်း၊သမိုင်းလေ့လာခြင်း၊သဘာဝကိုခံစားရင်းဖြင့်ယဥ်ကျေးမှုကိုထိန်းသိမ်းမြှင့်တင်ခြင်း”ဟူသောဆောင်ပုဒ်နှင့်အညီသမိုင်းနှင့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းများကိုလည်းမြှင့်တင်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။နှစ်စဥ်ကျင်းပသောပွဲတော်များတွင်းပန်းပွဲတော်များအပြင်စာပေဖျော်ဖြေပွဲများ၊နွားပွဲများ၊လက်ဝှေ့ပွဲများနှင့်အခြားလှုပ်ရှားမှုပွဲများလည်းကျင်းပကြသည်။ပြည်တွင်းထုတ်ကုန်များနှင့်နိုင်ငံတကာပြပွဲထုတ်ကုန်များပြပွဲများလည်းကျင်းပကာရောင်းချကြသည်။လူအများစိတ်ဝင်စားမှုအများဆုံးပွဲတော်မှာ Dok  Ngiu Banအလှမယ်ပြိုင်ပွဲဖြစ်သည်။ထိုအလှမယ်ပြိုင်ပွဲသည်ပေါချောင်ခရိုင်အတွင်အလှမယ်များပါဝင်ယှဥ်ပြိုင်ကြသည်။နိုင်ငံများပေါင်းစုံမှလာရောက်အားပေးကြပြီးစည်ကားသိုက်မြိုက်စွာကျင်းပသည်။  

|}
ကိုးကား-&lt;nowiki&gt;https://en.wikipedia.org/https://en.wikipedia.org/https://lo.wikipedia.org/&lt;/nowiki&gt;</text>
      <sha1>14i7lvnocfplplauvdcjxv8gl84fdk9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>753614</id>
      <parentid>753613</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T02:45:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>115</id>
      </contributor>
      <comment>Removing [[:c:File:ရွှေတြိဂံအထူးဇုံ.jpg|ရွှေတြိဂံအထူးဇုံ.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:King of Hearts|King of Hearts]] because: [[:c:COM:VRT|No permission]] since 4 June 2022.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33118" xml:space="preserve">ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွား‌ေးဇုံသည်2007ခုနှစ်မတိုင်မှီကမူးရစ်ဆေးဝါးနယ်မြေအဖြစ်နာမည်ကျော်ကြားခဲ့သည်။2007ခုနှစ်‌ောက်ပိုင်းတွင်တရုတ်နိုင်ငံ‌ောင်ကောင်အခြေစိုက်ကုမ္ပဏီတစ်ခုမှဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးအတွက်ရင်းနှီးမြှပ်နှံမှုများပြုလုပ်ခဲ့သည်။2007ခုနှစ်ဧပြီလ26ရက်နေ့တွင်လာအိုနိုင်ငံဗဟိုအစိုးရနှင့်ဟောင်ကောင်အခြေစိုက်ကျင်းမုမြင်ကုမ္ပဏီတို့ပူးပေါင်း၍”ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံအာဆီယံခရီးသွားလာရေးအထူးဇုံ”တည်ထောင်ရန်စီမံကိန်းဖြင့်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစာချုပ်ကိုလက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။2010ခုနှစ်ဖေဖော်ဝါရီလ(4)ရက်နေ့တွင်လာအိုနိုင်ငံပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုနှင့်တံခါးဖွင့်မူဝါဒအောက်တွင်လာအိုနိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ်သည်ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံတည်ထောင်ခြင်းဆိုင်ရာများနှင့်စီမံခန့်ခွဲမှုဆိုင်ရာများကိုဝန်ချုပ်၏အမိန့်အမှတ်(၀၉၀)ကိုလက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။အထူးဇုံ၏ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးဧရိယာသည်(10000)ဟတ်တာရှိသည်။စုစုပေါင်းရင်းနှီးမြှပ်နှံမှုငွေမှာအမေရိကန်ဒေါ်လာ2ဘီလီယံဖြစ်သည်။ပေါချောင်ပြည်နယ်လာအိုပြည်သူ့ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံအမျိုးသားအဆင့်ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံတစ်ခုတည်ထောင်ရန်တရားဝင်အတည်ပြုခဲ့ပြီးစာချုပ်အား(၉၉)နှစ်သက်တမ်းတိုးမြှင့်ခဲ့သည်။
 
{| class=&quot;wikitable&quot;
|(၁)တည်ထောင်ခဲ့သည့်သမိုင်းနှင့်တည်နေရာ

(၂)ရည်ရွယ်ချက်

(၃)ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစီမံကိန်း

(၄)လက်ရှိလူမှုစီးပွားရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်မှုအခြေအနေ

(က)ခရီးသွားလုပ်ငန်း

(ခ)ပညာရေး

(ဂ)ဘက်စုံလယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးစီမံကိန်း

(ဃ)မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများ

(၅)ဆက်သွယ်ရေး

(က)ကုန်းလမ်း

(ခ)‌ရေလမ်း

(ဂ)လေကြောင်းလမ်း

(၆)ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု

(၇)ယဥ်ကျေးမှုပွဲတော်များ

|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
| '''''တည်ထောင်ခဲ့သည့်သမိုင်းနှင့်တည်နေရာ'''''

ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံသည်လာအို၊မြန်မာ၊ထိုင်းသုံးနိုင်ငံကြားနယ်နိမိတ်မဲခေါင်မြစ်ဝှမ်းတစ်လျှောက်တွင်တည်ရှိသည်။2007ခုနှစ်မတိုင်မှီအစောပိုင်းကာလများတွင်မူးရစ်ဆေးဝါးနယ်မြေအဖြင့်နာမည်ကျော်ခဲ့ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံသည်မြေကွင်းပြင်နှင့်သစ်သားအိမ်အနည်းငယ်မျှသာရှိသေးသည်။ထိုအချိန်တွင်နေထိုင်သူတို့သည်မိရိုးဖလာတောင်သူလယ်သမားအလုပ်ကိုပင်ပန်းဆင်းရဲစွာလုပ်ကိုင်ကြပြီးလမ်းများအားလုံးမှာလည်းအနီရောင်မြေလမ်းများသာဖြစ်သည်။


2007ခုနှစ်ဧပြီလ26ရက်နေ့တွင်လာအိုနိုင်ငံဗဟိုအစိုးရနှင့်ဟောင်ကောင်အခြေစိုက်ကျင်းမုမြင်ကုမ္ပဏီတို့ပူးပေါင်း၍”ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံအာဆီယံခရီးသွားလာရေးအထူးဇုံ”တည်ထောင်ရန်စီမံကိန်းဖြင့်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစာချုပ်ကိုလက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။2010ခုနှစ်ဖေဖော်ဝါရီလ(4)ရက်နေ့တွင်လာအိုနိုင်ငံပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုနှင့်တံခါးဖွင့်မူဝါဒအောက်တွင်လာအိုနိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ်သည်ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံတည်ထောင်ခြင်းဆိုင်ရာများနှင့်စီမံခန့်ခွဲမှုဆိုင်ရာများကိုဝန်ချုပ်၏အမိန့်အမှတ်(၀၉၀)ကိုလက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။အထူးဇုံ၏ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးဧရိယာသည်(10000)ဟတ်တာရှိသည်။စုစုပေါင်းရင်းနှီးမြှပ်နှံမှုငွေမှာအမေရိကန်ဒေါ်လာ2ဘီလီယံဖြစ်သည်။ပေါချောင်ပြည်နယ်လာအိုပြည်သူ့ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံအမျိုးသားအဆင့်ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံတစ်ခုတည်ထောင်ရန်တရားဝင်အတည်ပြုခဲ့ပြီးစာချုပ်အား(၉၉)နှစ်သက်တမ်းတိုးမြှင့်ခဲ့သည်။
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|[[ဖိုင်:အထူးစီးပွား‌ရေးဇုံ.jpg|thumb|432x432px]]'''''ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံတည်ထောင်ခြင်းရည်ရွယ်ချက်'''''   

ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွား‌ရေးဇုံတည်ထောင်ခြင်းရည်ရွယ်ချက်မှာဤဒေသကိုခေတ်မှီဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်သောခေတ်သစ်အထူးဇုံအသစ်တစ်ခုအဖြစ်တည်ထောင်ရန်ဖြစ်ပြီးခိုင်ခံ့သောစီးပွားရေးအခြေခံအုတ်မြစ်တစ်ခုဖြစ်လာစေရန်၊ယဥ်ကျေးမှု၊တရားမျှတမှု၊ငြိမ်းချမ်းရေး၊အာဆီယံကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းနှင့်ကမ္ဘာ့တစ်ဝှမ်းမှအခြားအထူးစီးပွားရေးဇုံများကဲ့သို့ကမ္ဘာ့အဆင့်မှီအထူးဇုံတစ်ခုဖြစ်လာစေရန်ရည်ရွယ်ချက်တို့ဖြင့်တည်ထောင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ဗဟိုအစိုးရ၏ညွှန်ကြားမှုနှင့်ကြီးကြပ်မှုလက်အောက်တွင်လာအိုနိုင်ငံဥပဒေစည်းမျဥ်းစည်းကမ်းများပေါ်အခြေခံ၍ဒါရိုက်တာဘုတ်အဖွဲ့အားစီးပွားရေး၊အုပ်ချုပ်ရေး၊ရင်းနှီးမြှပ်နှံမှုနှင့်ဘဏ္ဍာရေးတို့ကိုတာဝန်ပေးအပ်ခဲ့သည်။စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည့်2007ခုနှစ်မှစ၍2021ခုနှစ်အတွင်းအထူးစီးပွားရေးဇုံ၏ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်မှုကိုနှိုင်းယှဥ်ကြည့်ပါကစီးပွားရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်မှုစီမံကိန်းများသိသိသာသာဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်လာသည်များကိုလက်တွေ့ကျကျတွေ့မြင်နိုင်သည်။
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|[[ဖိုင်:လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေး.jpg|thumb|429x429px]]'''''ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစီမံကိန်းများ''''' 

ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံ၏ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစီမံကိန်းများတွင်ပြည်တွင်းပြည်ပကုန်သွယ်ရေးများ၊စက်မှုလက်မှုလုပ်ငန်းများ၊ထုတ်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းများ၊ဟိုတယ်နှင့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းများ၊ဂေါက်ကွင်းများ၊ရုပ်ရှင်နှင့်ဂီတဖျော်ဖြေပွဲများ၊ယာဥ်ကျေးမှုအမျိုးသားပြတိုက်နှင့်ဥယျာဥ်များ၊အမျိုးသားယဥ်ကျေးမှုထုံးတမ်းအစဥ်အလာနှင့်ဆက်နွယ်သည့်လှုပ်ရှားမှုများ၊လျှပ်စစ်ပစ္စည်းနှင့်နည်းပညာများ၊အာမခံအခြေခံအဆောက်အဦးများကုန်းလမ်း၊လေလမ်း၊ရေလမ်းအစရှိသည်တို့(15)နှစ်အတွင်းအရှိန်လျှင်မြန်စွာဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်လာသည်ကိုတွေ့မြင်နိုင်သည်။စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးကိုလည်းဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်စေပြီးတိရိစ္ဆာန်မွေးမြူခြင်း၊စက်မှုလုပ်ငန်းဆိုင်ရာကုန်ပစ္စည်းများထုတ်လုပ်မှုစီမံကိန်းများလည်းပါဝင်သည်။ထို့အပြင်ပညာရေးနှင့်နည်းပညာလုပ်ငန်းများအတွက်အထွေထွေပညာရေးနှင့်ဇီဝဗေဒတက္ကသိုလ်များ၊နည်းပညာသုတေသနလုပ်ငန်းနှင့်ကုသမှုလုပ်ငန်းစီမံကိန်းများပါဝင်သည်။
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|[[ဖိုင်:လေဆိပ်.jpg|thumb|408x408px]]'''''လက်ရှိလူမှုစီးပွားရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်မှုအခြေအနေ'''''


ရွှေတြိဂံအထူးဇုံကိုတည်ထောင်ခဲ့သော(15)နှစ်တာကာလအတွင်းအရှိန်အဟုန်နှင့်လျှင်မြန်စွာဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်လာပြီးယခုလက်ရှိတွင်နိုင်ငံတကာအဆင့်မှီလမ်းများ၊လေယာဥ်ကွင်း၊ဆိပ်ကမ်းများ၊ဟိုတယ်များ၊ပန်းခြံများ၊အခြေခံလူနေမှုအဆောက်အဦးများ၊စူပါမားကတ်များ၊စျေးများ၊သဲကျောက်ဘိလပ်မြေစက်ရုံများ၊ပြည်သူများအတွက်ရေလုံလောက်စေရန်ရေသန့်စက်ရုံများ၊ပတ်ဝန်းကျင်ညစ်ညမ်းမှုကိုထိန်းသိမ်းရန်မိလ္လာသန့်စင်စက်ရုံများအစရှိသဖြင့်ဆောက်လုပ်ပြီးစီးပြီးဖြစ်သည်။ထို့ပြင်စိုက်ပျိုးရေးနှင့်မွေးမြူရေးသည်လည်းဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစီမံကိန်းများအနက်အရေးကြီးသောစီမံကိန်းတစ်ရပ်အနေဖြင့်ပါဝင်သည်။ဟိုတယ်လုပ်ငန်းတွင်ကမ္ဘာ့အဆင့်မှီကြယ်ငါးပွင့်ဟိုတယ်လည်းဆောက်လုပ်လျက်ရှိပြီး၈၀ရာခိုင်းနှုန်းတည်ဆောက်ပြီးစီးပြီးဖြစ်သည်။နိုင်ငံတကာမှရင်းနှီးမြှပ်နှံသူများအားဖိတ်ခေါ်ပြီးအထူးဇုံအားယခုထက်မကဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်စေရန်စီမံကိန်းများချ၍တည်ဆောက်သွားမည်ဖြစ်သည်။

|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
| '''''(၁)ခရီးသွားလုပ်ငန်း'''''

2020ခုနှစ်အစောပိုင်းနှစ်များတွင်အထူးဇုံတွင်ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသည်များဖြင့်စည်ကားခဲ့သည်။အထူးဇုံသို့တရုတ်၊ဥရောပ၊ထိုင်းနိုင်ငံ၊မြန်မာနိုင်ငံများမှခရီးသည်များအဓိကလာရောက်လည်ပတ်ကြသည်။မဲခေါင်းမြစ်ကိုဖြတ်၍လည်းအထူးဇုံ၏အလှအပကိုခံစားကြသည်။အထူးဇုံအတွင်းရှိသမိုင်းဝင်ယဥ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်များ၊လက်ပံကျွန်း၊ချိုင်းနားတောင်း၊စူပါမားကတ်ကြီးများနှင့်မြို့ဟောင်းအထင်ကရနေရာများအစရှိသည်တို့သည်ခရီးသွားများကိုအဓိကစွဲဆောင်သောနေရာများဖြစ်သည်။2020ခုနှစ်မှစ၍ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါကြောင့်အထူးဇုံအဝင်အထွက်များပိတ်ထားခဲ့သည်။2022ခုနှစ်တွင်ခရီးသွားလုပ်ငန်းများနှင့်နိုင်ငံအဝင်အထွက်လုပ်ငန်းများပြန်လည်လှုပ်ရှားအသက်ဝင်လာပြီဖြစ်သည်။ကပ်ရောဂါမှာလုံးဝပျောက်ကင်းသွားသည်မဟုတ်သေးသောကြောင့်ကပ်ရောဂါကာကွယ်ထိန်းချုပ်ရေးလုပ်ငန်းများကိုလည်းတင်းကြပ်ဆောင်ရွက်သည်။

|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
| '''''(၂)ပညာရေး'''''

နိုင်ငံတစ်ခုဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရန်တည်ထောင်မှုတွင်ပညာရေးသည်လွန်စွာအရေးကြီးသည်မှာလည်ငြင်းဖွယ်မရှိပေ။သို့ကြောင့်ကျင်းမုမြင်ကုမ္ပဏီမှလာအို၊တရုတ်၊မြန်မာလူမျိုးဘာသာမရွေးတတ်ရောက်နိုင်သောကျောင်းကိုလည်းအခမဲ့ဖွင့်လှစ်ပေးထားသည်။တတ်ရောက်သောကျောင်းသားများပညာသင်ကြားရာတွင်ဘာသာစကားအတွက်အခက်အခဲမဖြစ်စေရန်မြန်မာဆရာ၊တရုတ်ဆရာများ၊လာအိုဆရာများသင်ကြားပေးသည်။ကျောင်းတွင်မြန်မာစာ၊တရုတ်စာ၊အင်္ဂလိပ်စာများသင်ကြားပေးပြီးအားကစား၊ပန်းချီနှင့်အနုပညာများအစရှိသည်တို့ကိုလည်းသင်ကြားပေးသည်။ထိုကျောင်းတွင်အသက်5နှစ်အထက်ကလေးများလာရောက်တတ်ရောက်နိုင်ပြီးကျောင်းဝတ်စုံနှင့်စာရေးကိရိယာအားလုံးအခမဲ့ဖြစ်သည်။

|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
| '''''(၃)  ဘက်စုံလယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးစီမံကိန်း'''''

ဘက်စုံလယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးစီမံကိန်းသည်ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံ၏ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစီမံကိန်းများထဲမှတစ်ခုဖြစ်သည်။ရည်ရွယ်ချက်တွေကတော့အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းများဖန်တီးပေးနိုင်ရန်နှင့်ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုကိုလျော့ချနိုင်ရန်တို့အတွက်ဖြစ်သည်။လယ်ယာထုတ်ကုန်များထဲမှတစ်စိတ်တစ်ပိုင်းကိုအထူးဇုံအတွင်းရောင်းချပြီးလက်ကျန်တစ်ချို့ကိုပြည်ပသို့တင်ပို့ရောင်းချနိုင်သည်။ခေတ်မှီစိုက်ပျိုးရေးနည်းပညာများကိုအသုံးချပြီးစိုက်ပျိုးသည့်အတွက်ဒေသခံပြည်သူများ(သို့)ဝန်ထမ်းများသည်နည်းပညာတို့ကိုသင်ယူပြီးလက်တွေ့ပြန်လည်အသုံးချနိုင်သည်။ကပ်ရောဂါကြောင့်ခရီးသွားလာရေးနှင့်ကုန်ပစ္စည်းတင်သွင်းမှုများအခက်အခဲဖြစ်စေခဲ့ပြီးဟင်းသီးဟင်းရွက်များသယ်ယူပို့ဆောင်ရေးကိုပို၍အခက်အခဲဖြစ်စေခဲ့သည်။ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲသောဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်မှုကိုအာရုံစိုက်ပြီးပြည်သူများနှင့်အတူတကွပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ဟင်းသီးဟင်းရွက်စိုက်ပျိုးသည့်မြေဧရိယာမှာ1333ဟက်တာရှိပြီး၊ထိုအထဲတွင်ရာသီမရွေးဟင်းသီးဟင်းရွက်များစိုက်ပျိုးနိုင်ရန်အမိုးပါခြံငယ်များလည်းဆောက်လုပ်ထားသည်။ထိုခြံငယ်များထဲတွင်ငရုပ်၊ဂေါ်ဖီ၊မုန်ညင်းဖြူ၊နံနံပင်အစရှိသဖြင့်စိုက်ပျိုးသည်။
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|[[ဖိုင်:မွေးမြူရေး.jpg|thumb|386x386px]]'''''(၄)မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများ'''''

မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများတွင်နွားမွေးမြူခြင်း၊ဝက်မွေးမြူခြင်း၊ဘဲ၊ကြက်နှင့်ငန်းဘဲမွေးမြူခြင်းတို့ပါဝင်သည်။နွားမွေးမြူရေးခြံ၏မြေဧရိယာအကျယ်အဝန်းသည်40ဟက်တာရှိပြီးနွားမွေးမြူရေးခြံပေါင်း8ခြံရှိသည်။နွားအကောင်ရေ(5)ထောင်ခန့်ရှိသည်။ဝက်မွေးမြူရေးဧရိယာသည်4ဟက်တာရှိပြီးဝက်ခြံ၏ဧရိယာသည်7800စတုရန်းမီတာရှိသည်။ဝက်အကောင်ရေ(4)ထောင်ခန့်ရှိသည်။ထို့ပြင်ဘဲ၊ကြက်၊ငန်းဘဲမွေးမြူရေးခြံများလည်းရှိပြီးစုစုပေါင်းအကောင်ရေ1သောင်း2ထောင်ကျော်ရှိသည်။

ဤဘက်စုံလယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးစီမံကိန်းကိုဒေသခံများနှင့်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ပြီး၎င်းတို့ကိုလည်းများစွာထောက်ပံ့ပေးနိုင်ခဲ့သည်။ဘက်စုံလယ်ယာစိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများမှထုတ်ကုန်များကိုတိုက်ရိုက်ပြန်လည်အသုံးချသည့်အတွက်အထူးဇုံအတွင်းစားနပ်ရိက္ခာလုံလောက်စေရန်နှင့်စျေးကွက်အတွက်စိတ်ပူစရာမလိုပါ။အနာဂတ်တွင်လည်းစိုက်ပျိုးရေးနှင့်မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများကိုဆက်လက်ချဲ့ထွင်ပြီးဒေသခံပြည်သူများနှင့်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုအရှိန်ကိုမြှင့်တင်ပြီးပိုမိုထိရောက်စွာလုပ်ကိုင်နိင်ရန်မျှော်မှန်းထားသည်။ထိုစီမံကိန်းအတွက်ဝန်ထမ်းပေါင်းများစွာကိုအလုပ်အကိုင်များပေးထားနိုင်ပြီးအထူးဇုံအတွင်းနေထိုင်သူတို့၏အစားအသောက်အတွက်အာမခံပေးနိုင်သည်။

|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|[[ဖိုင်:ရွှေတြိဂံလက်ပံကျွန်း.jpg|thumb|371x371px]]'''''ဆက်သွယ်ရေး'''''


ပို့ဆောင်ဆက်သွယ်ရေးစနစ်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးသည်ကမ္ဘာ့အဆင့်မှီအထူးဇုံတည်ဆောက်ခြင်းအတွက်အဓိကအရေးကြီးသောကဏ္ဍတစ်ရပ်ဖြစ်သည်။ဆက်သွယ်ရေးတွင်ကုန်းလမ်းရေလမ်း၊လေလမ်းတို့ဖြင့်ဆက်သွယ်နိုင်သည်။

'''(၁)ကုန်းလမ်း'''

ကုန်းလမ်းဆက်သွယ်ရေးအနေဖြင့်ဗီယန်ကျင်းမြို့တော်မှပေါချောင်ခရိုင်ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံသို့ကီလိုမီတာ910ကျော်ရှိသည်။ကူမင်းမှအထူးဇုံအထိကီလိုမီတာ1240ကျော်အရှည်ရှိသောအဝေးပြေးလမ်းလည်းရှိသည်။

'''(၂)‌ရေလမ်း'''

‌ရွှေတြိဂံအထူးဇုံသို့အဓိကအားဖြင့်ရေလမ်းကိုအသုံးပြု၍ခရီးသည်များလာရောက်လည်ပတ်ကြသည်။ရွင်းလီဆိပ်ကမ်း(တရုတ်နိုင်ငံ၏တောင်ဘက်စွန်းဆိပ်ကမ်း)မှရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံအထိစုစုပေါင်းအကွာအ‌ဝေး265ကီလိုမီတာကွာဝေးပြီးအနက်မှာ1.5-7မီတာရှိသည်။

ရာသီဥတုအလိုက်ကွဲပြားမှုရှိသည်။ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံဆိပ်ကမ်းမှတစ်ဆင့်ကုန်စည်များကိုဗြိတိန်၊ထိုင်း၊မြန်မာနှင့်တရုတ်ပြည်သူသမ္မတနိုင်ငံများသို့ပို့ဆောင်နိုင်သည်။

'''(၃)လေကြောင်းလမ်း'''

ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံသို့လေကြောင်းလမ်းအနေဖြင့်တစ်ခါတစ်ရံအကန့်အသက်ဖြင့်ရဟတ်လေယာဥ်သွားလာမှုများရှိသည်။ယခုအခါတွင်ပေါချောင်အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ်အသစ်ကိုတည်ဆောက်နေဆဲဖြစ်ပြီးရံဖန်ရံခါလေယာဥ်များစတင်ပျံသန်းနေပြီဖြစ်သည်။လေယာဥ်တည်ဆောက်မှုအတွက်ရင်းနှီးမြှပ်နှံငွေမှာအမေရိကန်ဒေါ်လာ175သန်းရှိသည်။2022ခုနှစ်တွင်၎င်းလေယာဥ်ကွင်းစီမံကိန်းပြီးစီးရန်မျှော်မှန်းထားသည်
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|'''''ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု'''''

လာအိုလူမျိုးများသည်ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာကိုအဓိကကိုးကွယ်ယုံကြည်ကြပြီးရွှေတြိဂံအထူးဇုံအတွင်းတွင်ဗုဒ္ဓဘာသာဘုန်းကြီးကျောင်းများ၊ဘုရားများတည်ဆောက်ကိုးကွယ်သည်။တရုတ်ဘုန်းတော်ကျောင်းများလည်းတည်ဆောက်ကိုးကွယ်သည်။လာအိုလူမျိုးတို့သည်လာအိုရိုးရာဝတ်စုံကိုမြတ်နိုးစွာဝတ်ဆင်ကြပြီးလာအိုလူမျိုးအတို့အတွက်ယဥ်ကျေးမှုနှင့်ဘာသာရေးအရအရေးပါမှုရှိသည်။

|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|'''ယဥ်ကျေးမှုပွဲတော်များ'''

ပန်းပွဲတော်သည်လာအိုနိုင်ငံပေါချောင်ခရိုင်၏ရိုးရာဓလေ့ထုံးတမ်းအစဥ်အလာများကိုထိန်းသိမ်းသည်ယဥ်ကျေးမှုပွဲတော်တစ်ခုဖြစ်သည်။ဖေဖော်ဝါရီလဆန်းပိုင်းတွင်ကျင်းပလေ့ရှိသည်။2000ခုနှစ်မှစတင်၍တုံဖုန်ခရိုင်အတွင်းနေထိုင်သောပြည်သူများသည်ရိုးရာယဥ်ကျေးမှုထိန်းသိမ်းရန်စတင်ကျင်းပခဲ့ကြသည်။“လာအိုနိုင်ငံအတွင်းခရီးသွားခြင်း၊သမိုင်းလေ့လာခြင်း၊သဘာဝကိုခံစားရင်းဖြင့်ယဥ်ကျေးမှုကိုထိန်းသိမ်းမြှင့်တင်ခြင်း”ဟူသောဆောင်ပုဒ်နှင့်အညီသမိုင်းနှင့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းများကိုလည်းမြှင့်တင်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။နှစ်စဥ်ကျင်းပသောပွဲတော်များတွင်းပန်းပွဲတော်များအပြင်စာပေဖျော်ဖြေပွဲများ၊နွားပွဲများ၊လက်ဝှေ့ပွဲများနှင့်အခြားလှုပ်ရှားမှုပွဲများလည်းကျင်းပကြသည်။ပြည်တွင်းထုတ်ကုန်များနှင့်နိုင်ငံတကာပြပွဲထုတ်ကုန်များပြပွဲများလည်းကျင်းပကာရောင်းချကြသည်။လူအများစိတ်ဝင်စားမှုအများဆုံးပွဲတော်မှာ Dok  Ngiu Banအလှမယ်ပြိုင်ပွဲဖြစ်သည်။ထိုအလှမယ်ပြိုင်ပွဲသည်ပေါချောင်ခရိုင်အတွင်အလှမယ်များပါဝင်ယှဥ်ပြိုင်ကြသည်။နိုင်ငံများပေါင်းစုံမှလာရောက်အားပေးကြပြီးစည်ကားသိုက်မြိုက်စွာကျင်းပသည်။  

|}
ကိုးကား-&lt;nowiki&gt;https://en.wikipedia.org/https://en.wikipedia.org/https://lo.wikipedia.org/&lt;/nowiki&gt;</text>
      <sha1>0n410ntveuecphdrylahng8bhf6cuse</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>753616</id>
      <parentid>753614</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T02:45:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>115</id>
      </contributor>
      <comment>Removing [[:c:File:အထူးစီးပွား‌ရေးဇုံ.jpg|အထူးစီးပွား‌ရေးဇုံ.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:King of Hearts|King of Hearts]] because: [[:c:COM:VRT|No permission]] since 4 June 2022.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33025" xml:space="preserve">ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွား‌ေးဇုံသည်2007ခုနှစ်မတိုင်မှီကမူးရစ်ဆေးဝါးနယ်မြေအဖြစ်နာမည်ကျော်ကြားခဲ့သည်။2007ခုနှစ်‌ောက်ပိုင်းတွင်တရုတ်နိုင်ငံ‌ောင်ကောင်အခြေစိုက်ကုမ္ပဏီတစ်ခုမှဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးအတွက်ရင်းနှီးမြှပ်နှံမှုများပြုလုပ်ခဲ့သည်။2007ခုနှစ်ဧပြီလ26ရက်နေ့တွင်လာအိုနိုင်ငံဗဟိုအစိုးရနှင့်ဟောင်ကောင်အခြေစိုက်ကျင်းမုမြင်ကုမ္ပဏီတို့ပူးပေါင်း၍”ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံအာဆီယံခရီးသွားလာရေးအထူးဇုံ”တည်ထောင်ရန်စီမံကိန်းဖြင့်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစာချုပ်ကိုလက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။2010ခုနှစ်ဖေဖော်ဝါရီလ(4)ရက်နေ့တွင်လာအိုနိုင်ငံပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုနှင့်တံခါးဖွင့်မူဝါဒအောက်တွင်လာအိုနိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ်သည်ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံတည်ထောင်ခြင်းဆိုင်ရာများနှင့်စီမံခန့်ခွဲမှုဆိုင်ရာများကိုဝန်ချုပ်၏အမိန့်အမှတ်(၀၉၀)ကိုလက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။အထူးဇုံ၏ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးဧရိယာသည်(10000)ဟတ်တာရှိသည်။စုစုပေါင်းရင်းနှီးမြှပ်နှံမှုငွေမှာအမေရိကန်ဒေါ်လာ2ဘီလီယံဖြစ်သည်။ပေါချောင်ပြည်နယ်လာအိုပြည်သူ့ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံအမျိုးသားအဆင့်ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံတစ်ခုတည်ထောင်ရန်တရားဝင်အတည်ပြုခဲ့ပြီးစာချုပ်အား(၉၉)နှစ်သက်တမ်းတိုးမြှင့်ခဲ့သည်။
 
{| class=&quot;wikitable&quot;
|(၁)တည်ထောင်ခဲ့သည့်သမိုင်းနှင့်တည်နေရာ

(၂)ရည်ရွယ်ချက်

(၃)ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစီမံကိန်း

(၄)လက်ရှိလူမှုစီးပွားရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်မှုအခြေအနေ

(က)ခရီးသွားလုပ်ငန်း

(ခ)ပညာရေး

(ဂ)ဘက်စုံလယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးစီမံကိန်း

(ဃ)မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများ

(၅)ဆက်သွယ်ရေး

(က)ကုန်းလမ်း

(ခ)‌ရေလမ်း

(ဂ)လေကြောင်းလမ်း

(၆)ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု

(၇)ယဥ်ကျေးမှုပွဲတော်များ

|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
| '''''တည်ထောင်ခဲ့သည့်သမိုင်းနှင့်တည်နေရာ'''''

ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံသည်လာအို၊မြန်မာ၊ထိုင်းသုံးနိုင်ငံကြားနယ်နိမိတ်မဲခေါင်မြစ်ဝှမ်းတစ်လျှောက်တွင်တည်ရှိသည်။2007ခုနှစ်မတိုင်မှီအစောပိုင်းကာလများတွင်မူးရစ်ဆေးဝါးနယ်မြေအဖြင့်နာမည်ကျော်ခဲ့ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံသည်မြေကွင်းပြင်နှင့်သစ်သားအိမ်အနည်းငယ်မျှသာရှိသေးသည်။ထိုအချိန်တွင်နေထိုင်သူတို့သည်မိရိုးဖလာတောင်သူလယ်သမားအလုပ်ကိုပင်ပန်းဆင်းရဲစွာလုပ်ကိုင်ကြပြီးလမ်းများအားလုံးမှာလည်းအနီရောင်မြေလမ်းများသာဖြစ်သည်။


2007ခုနှစ်ဧပြီလ26ရက်နေ့တွင်လာအိုနိုင်ငံဗဟိုအစိုးရနှင့်ဟောင်ကောင်အခြေစိုက်ကျင်းမုမြင်ကုမ္ပဏီတို့ပူးပေါင်း၍”ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံအာဆီယံခရီးသွားလာရေးအထူးဇုံ”တည်ထောင်ရန်စီမံကိန်းဖြင့်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစာချုပ်ကိုလက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။2010ခုနှစ်ဖေဖော်ဝါရီလ(4)ရက်နေ့တွင်လာအိုနိုင်ငံပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုနှင့်တံခါးဖွင့်မူဝါဒအောက်တွင်လာအိုနိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ်သည်ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံတည်ထောင်ခြင်းဆိုင်ရာများနှင့်စီမံခန့်ခွဲမှုဆိုင်ရာများကိုဝန်ချုပ်၏အမိန့်အမှတ်(၀၉၀)ကိုလက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။အထူးဇုံ၏ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးဧရိယာသည်(10000)ဟတ်တာရှိသည်။စုစုပေါင်းရင်းနှီးမြှပ်နှံမှုငွေမှာအမေရိကန်ဒေါ်လာ2ဘီလီယံဖြစ်သည်။ပေါချောင်ပြည်နယ်လာအိုပြည်သူ့ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံအမျိုးသားအဆင့်ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံတစ်ခုတည်ထောင်ရန်တရားဝင်အတည်ပြုခဲ့ပြီးစာချုပ်အား(၉၉)နှစ်သက်တမ်းတိုးမြှင့်ခဲ့သည်။
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
| '''''ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံတည်ထောင်ခြင်းရည်ရွယ်ချက်'''''   

ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွား‌ရေးဇုံတည်ထောင်ခြင်းရည်ရွယ်ချက်မှာဤဒေသကိုခေတ်မှီဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်သောခေတ်သစ်အထူးဇုံအသစ်တစ်ခုအဖြစ်တည်ထောင်ရန်ဖြစ်ပြီးခိုင်ခံ့သောစီးပွားရေးအခြေခံအုတ်မြစ်တစ်ခုဖြစ်လာစေရန်၊ယဥ်ကျေးမှု၊တရားမျှတမှု၊ငြိမ်းချမ်းရေး၊အာဆီယံကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းနှင့်ကမ္ဘာ့တစ်ဝှမ်းမှအခြားအထူးစီးပွားရေးဇုံများကဲ့သို့ကမ္ဘာ့အဆင့်မှီအထူးဇုံတစ်ခုဖြစ်လာစေရန်ရည်ရွယ်ချက်တို့ဖြင့်တည်ထောင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ဗဟိုအစိုးရ၏ညွှန်ကြားမှုနှင့်ကြီးကြပ်မှုလက်အောက်တွင်လာအိုနိုင်ငံဥပဒေစည်းမျဥ်းစည်းကမ်းများပေါ်အခြေခံ၍ဒါရိုက်တာဘုတ်အဖွဲ့အားစီးပွားရေး၊အုပ်ချုပ်ရေး၊ရင်းနှီးမြှပ်နှံမှုနှင့်ဘဏ္ဍာရေးတို့ကိုတာဝန်ပေးအပ်ခဲ့သည်။စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည့်2007ခုနှစ်မှစ၍2021ခုနှစ်အတွင်းအထူးစီးပွားရေးဇုံ၏ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်မှုကိုနှိုင်းယှဥ်ကြည့်ပါကစီးပွားရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်မှုစီမံကိန်းများသိသိသာသာဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်လာသည်များကိုလက်တွေ့ကျကျတွေ့မြင်နိုင်သည်။
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|[[ဖိုင်:လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေး.jpg|thumb|429x429px]]'''''ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစီမံကိန်းများ''''' 

ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံ၏ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစီမံကိန်းများတွင်ပြည်တွင်းပြည်ပကုန်သွယ်ရေးများ၊စက်မှုလက်မှုလုပ်ငန်းများ၊ထုတ်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းများ၊ဟိုတယ်နှင့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းများ၊ဂေါက်ကွင်းများ၊ရုပ်ရှင်နှင့်ဂီတဖျော်ဖြေပွဲများ၊ယာဥ်ကျေးမှုအမျိုးသားပြတိုက်နှင့်ဥယျာဥ်များ၊အမျိုးသားယဥ်ကျေးမှုထုံးတမ်းအစဥ်အလာနှင့်ဆက်နွယ်သည့်လှုပ်ရှားမှုများ၊လျှပ်စစ်ပစ္စည်းနှင့်နည်းပညာများ၊အာမခံအခြေခံအဆောက်အဦးများကုန်းလမ်း၊လေလမ်း၊ရေလမ်းအစရှိသည်တို့(15)နှစ်အတွင်းအရှိန်လျှင်မြန်စွာဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်လာသည်ကိုတွေ့မြင်နိုင်သည်။စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးကိုလည်းဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်စေပြီးတိရိစ္ဆာန်မွေးမြူခြင်း၊စက်မှုလုပ်ငန်းဆိုင်ရာကုန်ပစ္စည်းများထုတ်လုပ်မှုစီမံကိန်းများလည်းပါဝင်သည်။ထို့အပြင်ပညာရေးနှင့်နည်းပညာလုပ်ငန်းများအတွက်အထွေထွေပညာရေးနှင့်ဇီဝဗေဒတက္ကသိုလ်များ၊နည်းပညာသုတေသနလုပ်ငန်းနှင့်ကုသမှုလုပ်ငန်းစီမံကိန်းများပါဝင်သည်။
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|[[ဖိုင်:လေဆိပ်.jpg|thumb|408x408px]]'''''လက်ရှိလူမှုစီးပွားရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်မှုအခြေအနေ'''''


ရွှေတြိဂံအထူးဇုံကိုတည်ထောင်ခဲ့သော(15)နှစ်တာကာလအတွင်းအရှိန်အဟုန်နှင့်လျှင်မြန်စွာဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်လာပြီးယခုလက်ရှိတွင်နိုင်ငံတကာအဆင့်မှီလမ်းများ၊လေယာဥ်ကွင်း၊ဆိပ်ကမ်းများ၊ဟိုတယ်များ၊ပန်းခြံများ၊အခြေခံလူနေမှုအဆောက်အဦးများ၊စူပါမားကတ်များ၊စျေးများ၊သဲကျောက်ဘိလပ်မြေစက်ရုံများ၊ပြည်သူများအတွက်ရေလုံလောက်စေရန်ရေသန့်စက်ရုံများ၊ပတ်ဝန်းကျင်ညစ်ညမ်းမှုကိုထိန်းသိမ်းရန်မိလ္လာသန့်စင်စက်ရုံများအစရှိသဖြင့်ဆောက်လုပ်ပြီးစီးပြီးဖြစ်သည်။ထို့ပြင်စိုက်ပျိုးရေးနှင့်မွေးမြူရေးသည်လည်းဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစီမံကိန်းများအနက်အရေးကြီးသောစီမံကိန်းတစ်ရပ်အနေဖြင့်ပါဝင်သည်။ဟိုတယ်လုပ်ငန်းတွင်ကမ္ဘာ့အဆင့်မှီကြယ်ငါးပွင့်ဟိုတယ်လည်းဆောက်လုပ်လျက်ရှိပြီး၈၀ရာခိုင်းနှုန်းတည်ဆောက်ပြီးစီးပြီးဖြစ်သည်။နိုင်ငံတကာမှရင်းနှီးမြှပ်နှံသူများအားဖိတ်ခေါ်ပြီးအထူးဇုံအားယခုထက်မကဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်စေရန်စီမံကိန်းများချ၍တည်ဆောက်သွားမည်ဖြစ်သည်။

|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
| '''''(၁)ခရီးသွားလုပ်ငန်း'''''

2020ခုနှစ်အစောပိုင်းနှစ်များတွင်အထူးဇုံတွင်ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသည်များဖြင့်စည်ကားခဲ့သည်။အထူးဇုံသို့တရုတ်၊ဥရောပ၊ထိုင်းနိုင်ငံ၊မြန်မာနိုင်ငံများမှခရီးသည်များအဓိကလာရောက်လည်ပတ်ကြသည်။မဲခေါင်းမြစ်ကိုဖြတ်၍လည်းအထူးဇုံ၏အလှအပကိုခံစားကြသည်။အထူးဇုံအတွင်းရှိသမိုင်းဝင်ယဥ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်များ၊လက်ပံကျွန်း၊ချိုင်းနားတောင်း၊စူပါမားကတ်ကြီးများနှင့်မြို့ဟောင်းအထင်ကရနေရာများအစရှိသည်တို့သည်ခရီးသွားများကိုအဓိကစွဲဆောင်သောနေရာများဖြစ်သည်။2020ခုနှစ်မှစ၍ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါကြောင့်အထူးဇုံအဝင်အထွက်များပိတ်ထားခဲ့သည်။2022ခုနှစ်တွင်ခရီးသွားလုပ်ငန်းများနှင့်နိုင်ငံအဝင်အထွက်လုပ်ငန်းများပြန်လည်လှုပ်ရှားအသက်ဝင်လာပြီဖြစ်သည်။ကပ်ရောဂါမှာလုံးဝပျောက်ကင်းသွားသည်မဟုတ်သေးသောကြောင့်ကပ်ရောဂါကာကွယ်ထိန်းချုပ်ရေးလုပ်ငန်းများကိုလည်းတင်းကြပ်ဆောင်ရွက်သည်။

|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
| '''''(၂)ပညာရေး'''''

နိုင်ငံတစ်ခုဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရန်တည်ထောင်မှုတွင်ပညာရေးသည်လွန်စွာအရေးကြီးသည်မှာလည်ငြင်းဖွယ်မရှိပေ။သို့ကြောင့်ကျင်းမုမြင်ကုမ္ပဏီမှလာအို၊တရုတ်၊မြန်မာလူမျိုးဘာသာမရွေးတတ်ရောက်နိုင်သောကျောင်းကိုလည်းအခမဲ့ဖွင့်လှစ်ပေးထားသည်။တတ်ရောက်သောကျောင်းသားများပညာသင်ကြားရာတွင်ဘာသာစကားအတွက်အခက်အခဲမဖြစ်စေရန်မြန်မာဆရာ၊တရုတ်ဆရာများ၊လာအိုဆရာများသင်ကြားပေးသည်။ကျောင်းတွင်မြန်မာစာ၊တရုတ်စာ၊အင်္ဂလိပ်စာများသင်ကြားပေးပြီးအားကစား၊ပန်းချီနှင့်အနုပညာများအစရှိသည်တို့ကိုလည်းသင်ကြားပေးသည်။ထိုကျောင်းတွင်အသက်5နှစ်အထက်ကလေးများလာရောက်တတ်ရောက်နိုင်ပြီးကျောင်းဝတ်စုံနှင့်စာရေးကိရိယာအားလုံးအခမဲ့ဖြစ်သည်။

|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
| '''''(၃)  ဘက်စုံလယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးစီမံကိန်း'''''

ဘက်စုံလယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးစီမံကိန်းသည်ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံ၏ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးစီမံကိန်းများထဲမှတစ်ခုဖြစ်သည်။ရည်ရွယ်ချက်တွေကတော့အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းများဖန်တီးပေးနိုင်ရန်နှင့်ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုကိုလျော့ချနိုင်ရန်တို့အတွက်ဖြစ်သည်။လယ်ယာထုတ်ကုန်များထဲမှတစ်စိတ်တစ်ပိုင်းကိုအထူးဇုံအတွင်းရောင်းချပြီးလက်ကျန်တစ်ချို့ကိုပြည်ပသို့တင်ပို့ရောင်းချနိုင်သည်။ခေတ်မှီစိုက်ပျိုးရေးနည်းပညာများကိုအသုံးချပြီးစိုက်ပျိုးသည့်အတွက်ဒေသခံပြည်သူများ(သို့)ဝန်ထမ်းများသည်နည်းပညာတို့ကိုသင်ယူပြီးလက်တွေ့ပြန်လည်အသုံးချနိုင်သည်။ကပ်ရောဂါကြောင့်ခရီးသွားလာရေးနှင့်ကုန်ပစ္စည်းတင်သွင်းမှုများအခက်အခဲဖြစ်စေခဲ့ပြီးဟင်းသီးဟင်းရွက်များသယ်ယူပို့ဆောင်ရေးကိုပို၍အခက်အခဲဖြစ်စေခဲ့သည်။ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲသောဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်မှုကိုအာရုံစိုက်ပြီးပြည်သူများနှင့်အတူတကွပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ဟင်းသီးဟင်းရွက်စိုက်ပျိုးသည့်မြေဧရိယာမှာ1333ဟက်တာရှိပြီး၊ထိုအထဲတွင်ရာသီမရွေးဟင်းသီးဟင်းရွက်များစိုက်ပျိုးနိုင်ရန်အမိုးပါခြံငယ်များလည်းဆောက်လုပ်ထားသည်။ထိုခြံငယ်များထဲတွင်ငရုပ်၊ဂေါ်ဖီ၊မုန်ညင်းဖြူ၊နံနံပင်အစရှိသဖြင့်စိုက်ပျိုးသည်။
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|[[ဖိုင်:မွေးမြူရေး.jpg|thumb|386x386px]]'''''(၄)မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများ'''''

မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများတွင်နွားမွေးမြူခြင်း၊ဝက်မွေးမြူခြင်း၊ဘဲ၊ကြက်နှင့်ငန်းဘဲမွေးမြူခြင်းတို့ပါဝင်သည်။နွားမွေးမြူရေးခြံ၏မြေဧရိယာအကျယ်အဝန်းသည်40ဟက်တာရှိပြီးနွားမွေးမြူရေးခြံပေါင်း8ခြံရှိသည်။နွားအကောင်ရေ(5)ထောင်ခန့်ရှိသည်။ဝက်မွေးမြူရေးဧရိယာသည်4ဟက်တာရှိပြီးဝက်ခြံ၏ဧရိယာသည်7800စတုရန်းမီတာရှိသည်။ဝက်အကောင်ရေ(4)ထောင်ခန့်ရှိသည်။ထို့ပြင်ဘဲ၊ကြက်၊ငန်းဘဲမွေးမြူရေးခြံများလည်းရှိပြီးစုစုပေါင်းအကောင်ရေ1သောင်း2ထောင်ကျော်ရှိသည်။

ဤဘက်စုံလယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးစီမံကိန်းကိုဒေသခံများနှင့်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ပြီး၎င်းတို့ကိုလည်းများစွာထောက်ပံ့ပေးနိုင်ခဲ့သည်။ဘက်စုံလယ်ယာစိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများမှထုတ်ကုန်များကိုတိုက်ရိုက်ပြန်လည်အသုံးချသည့်အတွက်အထူးဇုံအတွင်းစားနပ်ရိက္ခာလုံလောက်စေရန်နှင့်စျေးကွက်အတွက်စိတ်ပူစရာမလိုပါ။အနာဂတ်တွင်လည်းစိုက်ပျိုးရေးနှင့်မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများကိုဆက်လက်ချဲ့ထွင်ပြီးဒေသခံပြည်သူများနှင့်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုအရှိန်ကိုမြှင့်တင်ပြီးပိုမိုထိရောက်စွာလုပ်ကိုင်နိင်ရန်မျှော်မှန်းထားသည်။ထိုစီမံကိန်းအတွက်ဝန်ထမ်းပေါင်းများစွာကိုအလုပ်အကိုင်များပေးထားနိုင်ပြီးအထူးဇုံအတွင်းနေထိုင်သူတို့၏အစားအသောက်အတွက်အာမခံပေးနိုင်သည်။

|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|[[ဖိုင်:ရွှေတြိဂံလက်ပံကျွန်း.jpg|thumb|371x371px]]'''''ဆက်သွယ်ရေး'''''


ပို့ဆောင်ဆက်သွယ်ရေးစနစ်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတတ်ရေးသည်ကမ္ဘာ့အဆင့်မှီအထူးဇုံတည်ဆောက်ခြင်းအတွက်အဓိကအရေးကြီးသောကဏ္ဍတစ်ရပ်ဖြစ်သည်။ဆက်သွယ်ရေးတွင်ကုန်းလမ်းရေလမ်း၊လေလမ်းတို့ဖြင့်ဆက်သွယ်နိုင်သည်။

'''(၁)ကုန်းလမ်း'''

ကုန်းလမ်းဆက်သွယ်ရေးအနေဖြင့်ဗီယန်ကျင်းမြို့တော်မှပေါချောင်ခရိုင်ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံသို့ကီလိုမီတာ910ကျော်ရှိသည်။ကူမင်းမှအထူးဇုံအထိကီလိုမီတာ1240ကျော်အရှည်ရှိသောအဝေးပြေးလမ်းလည်းရှိသည်။

'''(၂)‌ရေလမ်း'''

‌ရွှေတြိဂံအထူးဇုံသို့အဓိကအားဖြင့်ရေလမ်းကိုအသုံးပြု၍ခရီးသည်များလာရောက်လည်ပတ်ကြသည်။ရွင်းလီဆိပ်ကမ်း(တရုတ်နိုင်ငံ၏တောင်ဘက်စွန်းဆိပ်ကမ်း)မှရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံအထိစုစုပေါင်းအကွာအ‌ဝေး265ကီလိုမီတာကွာဝေးပြီးအနက်မှာ1.5-7မီတာရှိသည်။

ရာသီဥတုအလိုက်ကွဲပြားမှုရှိသည်။ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံဆိပ်ကမ်းမှတစ်ဆင့်ကုန်စည်များကိုဗြိတိန်၊ထိုင်း၊မြန်မာနှင့်တရုတ်ပြည်သူသမ္မတနိုင်ငံများသို့ပို့ဆောင်နိုင်သည်။

'''(၃)လေကြောင်းလမ်း'''

ရွှေတြိဂံအထူးစီးပွားရေးဇုံသို့လေကြောင်းလမ်းအနေဖြင့်တစ်ခါတစ်ရံအကန့်အသက်ဖြင့်ရဟတ်လေယာဥ်သွားလာမှုများရှိသည်။ယခုအခါတွင်ပေါချောင်အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ်အသစ်ကိုတည်ဆောက်နေဆဲဖြစ်ပြီးရံဖန်ရံခါလေယာဥ်များစတင်ပျံသန်းနေပြီဖြစ်သည်။လေယာဥ်တည်ဆောက်မှုအတွက်ရင်းနှီးမြှပ်နှံငွေမှာအမေရိကန်ဒေါ်လာ175သန်းရှိသည်။2022ခုနှစ်တွင်၎င်းလေယာဥ်ကွင်းစီမံကိန်းပြီးစီးရန်မျှော်မှန်းထားသည်
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|'''''ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု'''''

လာအိုလူမျိုးများသည်ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာကိုအဓိကကိုးကွယ်ယုံကြည်ကြပြီးရွှေတြိဂံအထူးဇုံအတွင်းတွင်ဗုဒ္ဓဘာသာဘုန်းကြီးကျောင်းများ၊ဘုရားများတည်ဆောက်ကိုးကွယ်သည်။တရုတ်ဘုန်းတော်ကျောင်းများလည်းတည်ဆောက်ကိုးကွယ်သည်။လာအိုလူမျိုးတို့သည်လာအိုရိုးရာဝတ်စုံကိုမြတ်နိုးစွာဝတ်ဆင်ကြပြီးလာအိုလူမျိုးအတို့အတွက်ယဥ်ကျေးမှုနှင့်ဘာသာရေးအရအရေးပါမှုရှိသည်။

|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|'''ယဥ်ကျေးမှုပွဲတော်များ'''

ပန်းပွဲတော်သည်လာအိုနိုင်ငံပေါချောင်ခရိုင်၏ရိုးရာဓလေ့ထုံးတမ်းအစဥ်အလာများကိုထိန်းသိမ်းသည်ယဥ်ကျေးမှုပွဲတော်တစ်ခုဖြစ်သည်။ဖေဖော်ဝါရီလဆန်းပိုင်းတွင်ကျင်းပလေ့ရှိသည်။2000ခုနှစ်မှစတင်၍တုံဖုန်ခရိုင်အတွင်းနေထိုင်သောပြည်သူများသည်ရိုးရာယဥ်ကျေးမှုထိန်းသိမ်းရန်စတင်ကျင်းပခဲ့ကြသည်။“လာအိုနိုင်ငံအတွင်းခရီးသွားခြင်း၊သမိုင်းလေ့လာခြင်း၊သဘာဝကိုခံစားရင်းဖြင့်ယဥ်ကျေးမှုကိုထိန်းသိမ်းမြှင့်တင်ခြင်း”ဟူသောဆောင်ပုဒ်နှင့်အညီသမိုင်းနှင့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းများကိုလည်းမြှင့်တင်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။နှစ်စဥ်ကျင်းပသောပွဲတော်များတွင်းပန်းပွဲတော်များအပြင်စာပေဖျော်ဖြေပွဲများ၊နွားပွဲများ၊လက်ဝှေ့ပွဲများနှင့်အခြားလှုပ်ရှားမှုပွဲများလည်းကျင်းပကြသည်။ပြည်တွင်းထုတ်ကုန်များနှင့်နိုင်ငံတကာပြပွဲထုတ်ကုန်များပြပွဲများလည်းကျင်းပကာရောင်းချကြသည်။လူအများစိတ်ဝင်စားမှုအများဆုံးပွဲတော်မှာ Dok  Ngiu Banအလှမယ်ပြိုင်ပွဲဖြစ်သည်။ထိုအလှမယ်ပြိုင်ပွဲသည်ပေါချောင်ခရိုင်အတွင်အလှမယ်များပါဝင်ယှဥ်ပြိုင်ကြသည်။နိုင်ငံများပေါင်းစုံမှလာရောက်အားပေးကြပြီးစည်ကားသိုက်မြိုက်စွာကျင်းပသည်။  

|}
ကိုးကား-&lt;nowiki&gt;https://en.wikipedia.org/https://en.wikipedia.org/https://lo.wikipedia.org/&lt;/nowiki&gt;</text>
      <sha1>f1k1anlkaqowckdva61yf7i9wggg0ty</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ဆင်ဖြူကျွန်းမြို့နယ်</title>
    <ns>0</ns>
    <id>230101</id>
    <redirect title="ဆင်ဖြူကျွန်းမြို့" />
    <revision>
      <id>753600</id>
      <parentid>752445</parentid>
      <timestamp>2022-08-06T16:33:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ninjastrikers</username>
        <id>22896</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>can't find any reliable sources that mention as township</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="65" xml:space="preserve">#REDIRECT [[ဆင်ဖြူကျွန်းမြို့]]</text>
      <sha1>6o9q0vre9ahstang59v9fbwxtw2l8lz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ အစိုးရ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>230446</id>
    <revision>
      <id>753578</id>
      <parentid>753541</parentid>
      <timestamp>2022-08-06T12:38:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Albert Poliakoff</username>
        <id>55831</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16738" xml:space="preserve">{{other uses|တရုတ်နိုင်ငံ၏ အစိုးရ (သံတူကြောင်းကွဲ)}}
{{distinguish|တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ၏ အစိုးရ}}
{{Infobox presidential government
| government_name  = တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏အစိုးရ
| nativename       = &lt;span style=&quot;font-size:large&quot;&gt;'''中華民國政府'''&lt;/span&gt;
| image            = National Emblem of the Republic of China.svg
| image_size       = 150px
| caption          = 
| date             = {{ubl|{{start date and age|df=y|1912|1|1}}&lt;br /&gt;([[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ ယာယီအစိုးရ (၁၉၁၂)|တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ ယာယီအစိုးရ]])|{{start date and age|df=y|1948|05|20}}&lt;br /&gt;(လက်ရှိအစိုးရ)|{{start date and age|df=y|1949|12|7}}&lt;br /&gt;([[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံအစိုးရ ထိုင်ဝမ်သို့ဆုတ်ခွာမှု|အစိုးရကထိုင်ပေသို့ ရွှေ့ပြောင်း]])}}
| jurisdiction     = [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ လွတ်လပ်သောဧရိယာ]]
| url              = [http://taiwan.gov.tw Taiwan.gov.tw]
| legislature      = {{ubl|[[ဥပဒေပြုရေးယွမ်]]|''[[ထိန်းသိမ်းရေးယွမ်]]'' (ဖျက်သိမ်း)|''[[အမျိုးသားလွှတ်တော် (တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ)|အမျိုးသားလွှတ်တော်]]'' (ဖျက်သိမ်း)}}
| meeting_place    = ဥပဒေပြုယွမ်အဆောက်အအုံ၊ [[ထိုင်ပေ]]
| leader_title     = [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ သမ္မတ]]
| headquarters     = [[သမ္မတအိမ်တော် အဆောက်အဦး (ထိုင်ပေ)|သမ္မတအိမ်တော်အဆောက်အဦ]]
| appointed        = တိုက်ရိုက်ရွေးချယ်တင်မြှောက်မှု
| main_organ       = [[အမှုဆောင်ယွမ်]]
| departments      = ၃၅
| court            = [[တရားရေးယွမ်]]
| seat             = [[ထိုင်ပေ]]
}}
{{Infobox Chinese
| title   = တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ အစိုးရ
| t       = 中華民國政府 
| s       = 中华民国政府
| p       = Zhōnghuá Mínguó Zhèngfǔ
| poj     = Tiong-hôa Bîn-kok Chèng-hú
| tl      = Tiong-huâ Bîn-kok Tsìng-hú
| phfs    = Chûng-fà Mìn-koet Chṳn-fú
| buc     = Dṳ̆ng-huà Mìng-guók Céng-hū
| altname = တရုတ်နိုင်ငံ၏အစိုးရ&lt;br&gt;''(၁၉၇၉ ထိသုံးစွဲ)''
| t2 = 中國政府
| s2 = 中国政府
| p2 = Zhōngguó Zhèngfǔ
| poj2     = Tiong-kok Chèng-hú
| tl2      = Tiong-kok Tsìng-hú
| phfs2    = Chûng-koet Chṳn-fú
| buc2     = Dṳ̆ng-guók Céng-hū
}}

'''တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏အစိုးရ''' သို့မဟုတ် '''ထိုင်ဝမ်အစိုးရ''' (ယခင်: အမျိုးသားရေးတရုတ်နိုင်ငံအစိုးရ&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/1970/11/07/archives/rome-and-peking-in-accord-on-ties-nationalist-link-to-italy-is.html|title=Rome and Peking in Accord on Ties|newspaper=The New York Times|date=7 November 1970}}&lt;/ref&gt;၊ တရုတ်အစိုးရ) သည် [[ထိုင်ဝမ်ကျွန်း|ထိုင်ဝမ်]]၊ [[ပန်ဂူးကျွန်း|ပန်ဂူး]]၊ [[ကင်းမန်းကျွန်း|ကင်းမန်း]]၊ [[မာဆူကျွန်း|မာဆူ]]နှင့် [[ထိုင်ဝမ်၏ ကျွန်းများ စာရင်း|အခြားကျွန်းငယ်များ]]ပါဝင်သော [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ လွတ်လပ်သောဧရိယာ]]ကို အုပ်ချုပ်လျက်ရှိသော [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ]] (ထိုင်ဝမ်) ၏ နိုင်ငံတော်အစိုးရဖြစ်သည်။ [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]]သည် နိုင်ငံ့အကြီးအကဲဖြစ်သည်။ အစိုးရတွင်သမ္မတရာထူးနှင့် ယွမ် ၅ ယွမ်အမည်ရ မဏ္ဍိုင်ကြီး ၅ ရပ် ပါဝင်သည်။

မူလက ၁၉၁၂ ခုနှစ်တွင် [[နန်ကင်းမြို့]]တွင်တည်ထောင်ခဲ့ပြီး၊ တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံအစိုးရသည် [[တရုတ် ပြည်တွင်းစစ်ပွဲ|တရုတ်ပြည်တွင်းစစ်]]အတွင်း ဆုံးရှုံးမှုများကြောင့် ၁၉၄၉ ခုနှစ်တွင် [[ထိုင်ပေ]]၊ [[ထိုင်ဝမ်]]သို့မပြောင်းရွှေ့မီ ရုံးစိုက်ရာနေရာကို အကြိမ်ပေါင်းများစွာ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့ရသည်။ အစိုးရကို[[ကွန်မင်တန်ပါတီ|ကိုမင်တန်ပါတီ]]က သမိုင်းတစ်လျှောက်လွှမ်းမိုးထားသော်လည်း ပါတီစုံဒီမိုကရေစီစနစ်သို့ ပြောင်းလဲလာသည်နှင့်အမျှ အခြေအနေများပြောင်းလဲသွားခဲ့သည်။

== ဖွဲ့စည်းပုံ ==
အစိုးရသည် နိုင်ငံတည်ထောင်သူ[[ဆွန်ယက်ဆင်]]၏ နိုင်ငံရေးခံယူချက်ဖြစ်သော [[လူထုစည်းမျဉ်းသုံးရပ်]]အပေါ်စံနမူနာပြုလျက် သမ္မတရာထူးနှင့် အစိုးရဌာနခွဲငါးခုဖြင့် တရားဝင်ဖွဲ့စည်းထားသည်။

{{chart/start}}
{{chart| | | OP  |-|-|-| POT |-|-|-| NSC |POT=[[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]]&lt;br /&gt;[[File:Commander-in-Chief_Flag_of_the_Republic_of_China.svg|60px]]|OP={{nowrap|[[နိုင်ငံတော်သမ္မတရုံး (ထိုင်ဝမ်)|နိုင်ငံတော်သမ္မတရုံး]]}}&lt;br /&gt;[[File:ROC Office of the President Emblem.svg|50px]]|NSC={{nowrap|[[အမျိုးသားလုံခြုံရေးကောင်စီ (ထိုင်ဝမ်)|အမျိုးသားလုံခြုံရေးကောင်စီ]]}}&lt;br /&gt;[[File:NSC_ROC_Taiwan_logo_square.svg|50px]]}}
{{chart| |,|-|-|-|v|-|-|-|+|-|-|-|v|-|-|-|.| |}}
{{chart| EY  | | LY  | | JY  | | XY  | | CY  |EY={{nowrap|[[အမှုဆောင်ယွမ်]]}}&lt;br /&gt;[[File:ROC Executive Yuan Logo (Without wordmark).svg|100px]]|LY={{nowrap|[[ဥပဒေပြုရေးယွမ်]]}}&lt;br /&gt;[[File:ROC Legislative Yuan Seal.svg|50px]]|JY={{nowrap|[[တရားရေးယွမ်]]}}&lt;br /&gt;[[File:ROC Judicial Yuan Logo.svg|50px]]|XY={{nowrap|[[စစ်ဆေးရေးယွမ်]]}}&lt;br /&gt;[[File:ROC Examination Yuan Seal.svg|50px]]|CY={{nowrap|[[ထိန်းသိမ်းရေးယွမ်]]}}&lt;br /&gt;[[File:Emblem of Control Yuan (2021).svg|50px]]}}
{{chart/end}}

လက်တွေ့တွင်ဤစနစ်သည် [[သမ္မတတစ်ပိုင်းစနစ်]]ပုံစံကဲ့သို့ကျင့်သုံးသည်။ နိုင်ငံတော်သမ္မတသည် လွှတ်တော်၏အတည်ပြုချက်မလိုဘဲ [[အစိုးရအဖွဲ့အကြီးအကဲ]]အဖြစ် [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်]]ကို ရွေးချယ်ခန့်အပ်နိုင်သည်။ သမ္မတတွင်[[ဗီတို|ဗီတိုအာဏာ]]မရှိခြင်း၊ အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာမူဝါဒအချို့ကို မချုပ်ကိုင်နိုင်ခြင်း စသောကန့်သတ်ချက်များရှိသည်။

{|class=wikitable
!ကဏ္ဍ!!အမည်!![[ရိုးရာတရုတ်|တရုတ်]]!!တာဝန်
|-
|rowspan=4|'''သမ္မတအဖွဲ့'''
|[[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]]||align=center|&lt;span style=&quot;font-size:large&quot;&gt;{{lang|zh-tw|總統}}&lt;/span&gt;||[[နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲ]]၊ [[အမှုဆောင်ရေး]]
|-
|[[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ ဒုတိယသမ္မတ|နိုင်ငံတော်ဒုတိယသမ္မတ]]||align=center|&lt;span style=&quot;font-size:large&quot;&gt;{{lang|zh-tw|副總統}}&lt;/span&gt;||
|-
|[[နိုင်ငံတော်သမ္မတရုံး (ထိုင်ဝမ်)|နိုင်ငံတော်သမ္မတရုံး]]||align=center|&lt;span style=&quot;font-size:large&quot;&gt;{{lang|zh-tw|總統府}}&lt;/span&gt;|| rowspan=&quot;2&quot; |နိုင်ငံတော်သမ္မတထံ အကြံပေးရေးနှင့် အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့
|-
|[[အမျိုးသားလုံခြုံရေးကောင်စီ (ထိုင်ဝမ်)|အမျိုးသားလုံခြုံရေးကောင်စီ]]||align=center|&lt;span style=&quot;font-size:large&quot;&gt;{{lang|zh-tw|國家安全會議}}&lt;/span&gt;
|-
|rowspan=5|'''ယွမ် ၅ ယွမ်'''
|[[အမှုဆောင်ယွမ်]]||align=center|&lt;span style=&quot;font-size:large&quot;&gt;{{lang|zh-tw|行政院}}&lt;/span&gt;||[[အစိုးရအဖွဲ့]]
|-
|[[ဥပဒေပြုရေးယွမ်]]||align=center|&lt;span style=&quot;font-size:large&quot;&gt;{{lang|zh-tw|立法院}}&lt;/span&gt;||[[လွှတ်တော်]]၊ [[ပါလီမန်]]
|-
|[[တရားရေးယွမ်]]||align=center|&lt;span style=&quot;font-size:large&quot;&gt;{{lang|zh-tw|司法院}}&lt;/span&gt;||[[တရားစီရင်ရေး]]၊ [[ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေခုံရုံး]]
|-
|[[စစ်ဆေးရေးယွမ်]]||align=center|&lt;span style=&quot;font-size:large&quot;&gt;{{lang|zh-tw|考試院}}&lt;/span&gt;||[[ရာထူးဝန်ကော်မရှင်]]
|-
|[[ထိန်းသိမ်းရေးယွမ်]]||align=center|&lt;span style=&quot;font-size:large&quot;&gt;{{lang|zh-tw|監察院}}&lt;/span&gt;||[[အစိုးရစွမ်းဆောင်ရည်စစ်ဆေးခြင်း]]
|}

=== သမ္မတအဖွဲ့ ===
[[File:Taipei Taiwan Presidential-Office-Building-01.jpg|thumb|right|[[သမ္မတအိမ်တော် အဆောက်အဦး (ထိုင်ပေ)|သမ္မတအိမ်တော်အဆောက်အဦ]]]]
တိုင်းပြည်၏ခေါင်းဆောင်မှုတွင် [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ လွတ်လပ်သောဧရိယာ]]တွင်နေထိုင်သော တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံသားများမှ တိုက်ရိုက်ရွေးချယ်တင်မြှောက်ထားသော ထိပ်တန်းအရာရှိနှစ်ဦး ပါဝင်ပါသည်။
* [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]]
* [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ ဒုတိယသမ္မတ|နိုင်ငံတော်ဒုတိယသမ္မတ]]

နိုင်ငံတော်သမ္မတကို အကြံပေးရန်နှင့် အုပ်ချုပ်ရေးကဏ္ဍတွင်ကူညီရန်တို့တွင် အောက်ပါအဖွဲ့နှစ်ဖွဲ့ကိုဖွဲ့စည်းထားသည်။
* [[နိုင်ငံတော်သမ္မတရုံး (ထိုင်ဝမ်)|နိုင်ငံတော်သမ္မတရုံး]]
** [[နိုင်ငံတော်သမ္မတ၏ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ် (ထိုင်ဝမ်)|နိုင်ငံတော်သမ္မတ၏ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်]]
* [[အမျိုးသားလုံခြုံရေးကောင်စီ (ထိုင်ဝမ်)|အမျိုးသားလုံခြုံရေးကောင်စီ]]
** အမျိုးသားလုံခြုံရေးကောင်စီ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်

=== အမှုဆောင်ယွမ် ===
[[File:Executive Yuan 20050703.jpg|thumb|right|အမှုဆောင်ယွမ်]]
{{main|အမှုဆောင်ယွမ်}}
အစိုးရ၏အမှုဆောင်ဌာနဖြစ်သည်။ အမှုဆောင်ယွမ်ကို [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်]]ကဦးဆောင်ပြီး ဌာနဝန်ကြီးများ၊ ကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌများနှင့် [[ဌာနလက်ကိုင်မရှိဝန်ကြီး]]များပါဝင်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://english.ey.gov.tw/Page/E43650B2CB14861B|title=Structure and Functions|website=Executive Yuan|access-date=16 November 2021}}&lt;/ref&gt;
=== ဥပဒေပြုရေးယွမ် ===
[[File:Legislative Yuan (0212).JPG|thumb|right|ဥပဒေပြုရေးယွမ်]]
{{main|ဥပဒေပြုရေးယွမ်}}
ဥပဒေပြုရေးယန္တရားဖြစ်ပြီး [[လွှတ်တော်တစ်ရပ်စနစ်|လွှတ်တော်တစ်ရပ်]]သာပါဝင်သည်။ အမတ်ဦးရေ ၁၁၃ ဦးပါဝင်ပြီး ခုနစ်ဆယ့်သုံးနေရာကို ခရိုင်များအလိုက်လည်းကောင်း၊ သုံးဆယ့်လေးနေရာကို နိုင်ငံရေးပါတီများမှ တစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာဖြင့်ရရှိသည့် မဲအချိုးအစားပေါ် မူတည်၍လည်းကောင်း ရွေးကောက်တင်မြှောက်သည်။ ကျန်ခြောက်နေရာကို ဌာနေတိုင်ရင်းသားများကိုယ်စားပြုရန် သီးသန့်ထားရှိသည်။ လွှတ်တော်၏သက်တမ်းမှာ ၄ နှစ်ဖြစ်သည်။ ဆွန်ယက်ဆင်၏ နိုင်ငံရေးသီအိုရီအရ ဥပဒေပြုရေးယွမ်သည် အစိုးရဌာနခွဲတစ်ခုဖြစ်သည်။ ယခင်က[[အမျိုးသားလွှတ်တော် (တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ)|အမျိုးသားလွှတ်တော်]]တည်ရှိခဲ့ရာ ၁၉၉၀ ဆယ်စုနှစ်များမှစ၍ ဥပဒေပြုအာဏာကို ဥပဒေပြုရေးယွမ်ထံ ဖြည်းဖြည်းခြင်းအပ်နှံခဲ့သည်။

== ကိုးကား ==
{{reflist}}

[[ကဏ္ဍ:ထိုင်ဝမ်အစိုးရ]]</text>
      <sha1>3ooleyjpu3dzaak38c6hajg528uqs5q</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>753581</id>
      <parentid>753578</parentid>
      <timestamp>2022-08-06T13:00:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Albert Poliakoff</username>
        <id>55831</id>
      </contributor>
      <comment>/* ဖွဲ့စည်းပုံ */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20512" xml:space="preserve">{{other uses|တရုတ်နိုင်ငံ၏ အစိုးရ (သံတူကြောင်းကွဲ)}}
{{distinguish|တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ၏ အစိုးရ}}
{{Infobox presidential government
| government_name  = တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏အစိုးရ
| nativename       = &lt;span style=&quot;font-size:large&quot;&gt;'''中華民國政府'''&lt;/span&gt;
| image            = National Emblem of the Republic of China.svg
| image_size       = 150px
| caption          = 
| date             = {{ubl|{{start date and age|df=y|1912|1|1}}&lt;br /&gt;([[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ ယာယီအစိုးရ (၁၉၁၂)|တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ ယာယီအစိုးရ]])|{{start date and age|df=y|1948|05|20}}&lt;br /&gt;(လက်ရှိအစိုးရ)|{{start date and age|df=y|1949|12|7}}&lt;br /&gt;([[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံအစိုးရ ထိုင်ဝမ်သို့ဆုတ်ခွာမှု|အစိုးရကထိုင်ပေသို့ ရွှေ့ပြောင်း]])}}
| jurisdiction     = [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ လွတ်လပ်သောဧရိယာ]]
| url              = [http://taiwan.gov.tw Taiwan.gov.tw]
| legislature      = {{ubl|[[ဥပဒေပြုရေးယွမ်]]|''[[ထိန်းသိမ်းရေးယွမ်]]'' (ဖျက်သိမ်း)|''[[အမျိုးသားလွှတ်တော် (တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ)|အမျိုးသားလွှတ်တော်]]'' (ဖျက်သိမ်း)}}
| meeting_place    = ဥပဒေပြုယွမ်အဆောက်အအုံ၊ [[ထိုင်ပေ]]
| leader_title     = [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ သမ္မတ]]
| headquarters     = [[သမ္မတအိမ်တော် အဆောက်အဦး (ထိုင်ပေ)|သမ္မတအိမ်တော်အဆောက်အဦ]]
| appointed        = တိုက်ရိုက်ရွေးချယ်တင်မြှောက်မှု
| main_organ       = [[အမှုဆောင်ယွမ်]]
| departments      = ၃၅
| court            = [[တရားရေးယွမ်]]
| seat             = [[ထိုင်ပေ]]
}}
{{Infobox Chinese
| title   = တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ အစိုးရ
| t       = 中華民國政府 
| s       = 中华民国政府
| p       = Zhōnghuá Mínguó Zhèngfǔ
| poj     = Tiong-hôa Bîn-kok Chèng-hú
| tl      = Tiong-huâ Bîn-kok Tsìng-hú
| phfs    = Chûng-fà Mìn-koet Chṳn-fú
| buc     = Dṳ̆ng-huà Mìng-guók Céng-hū
| altname = တရုတ်နိုင်ငံ၏အစိုးရ&lt;br&gt;''(၁၉၇၉ ထိသုံးစွဲ)''
| t2 = 中國政府
| s2 = 中国政府
| p2 = Zhōngguó Zhèngfǔ
| poj2     = Tiong-kok Chèng-hú
| tl2      = Tiong-kok Tsìng-hú
| phfs2    = Chûng-koet Chṳn-fú
| buc2     = Dṳ̆ng-guók Céng-hū
}}

'''တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏အစိုးရ''' သို့မဟုတ် '''ထိုင်ဝမ်အစိုးရ''' (ယခင်: အမျိုးသားရေးတရုတ်နိုင်ငံအစိုးရ&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/1970/11/07/archives/rome-and-peking-in-accord-on-ties-nationalist-link-to-italy-is.html|title=Rome and Peking in Accord on Ties|newspaper=The New York Times|date=7 November 1970}}&lt;/ref&gt;၊ တရုတ်အစိုးရ) သည် [[ထိုင်ဝမ်ကျွန်း|ထိုင်ဝမ်]]၊ [[ပန်ဂူးကျွန်း|ပန်ဂူး]]၊ [[ကင်းမန်းကျွန်း|ကင်းမန်း]]၊ [[မာဆူကျွန်း|မာဆူ]]နှင့် [[ထိုင်ဝမ်၏ ကျွန်းများ စာရင်း|အခြားကျွန်းငယ်များ]]ပါဝင်သော [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ လွတ်လပ်သောဧရိယာ]]ကို အုပ်ချုပ်လျက်ရှိသော [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ]] (ထိုင်ဝမ်) ၏ နိုင်ငံတော်အစိုးရဖြစ်သည်။ [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]]သည် နိုင်ငံ့အကြီးအကဲဖြစ်သည်။ အစိုးရတွင်သမ္မတရာထူးနှင့် ယွမ် ၅ ယွမ်အမည်ရ မဏ္ဍိုင်ကြီး ၅ ရပ် ပါဝင်သည်။

မူလက ၁၉၁၂ ခုနှစ်တွင် [[နန်ကင်းမြို့]]တွင်တည်ထောင်ခဲ့ပြီး၊ တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံအစိုးရသည် [[တရုတ် ပြည်တွင်းစစ်ပွဲ|တရုတ်ပြည်တွင်းစစ်]]အတွင်း ဆုံးရှုံးမှုများကြောင့် ၁၉၄၉ ခုနှစ်တွင် [[ထိုင်ပေ]]၊ [[ထိုင်ဝမ်]]သို့မပြောင်းရွှေ့မီ ရုံးစိုက်ရာနေရာကို အကြိမ်ပေါင်းများစွာ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့ရသည်။ အစိုးရကို[[ကွန်မင်တန်ပါတီ|ကိုမင်တန်ပါတီ]]က သမိုင်းတစ်လျှောက်လွှမ်းမိုးထားသော်လည်း ပါတီစုံဒီမိုကရေစီစနစ်သို့ ပြောင်းလဲလာသည်နှင့်အမျှ အခြေအနေများပြောင်းလဲသွားခဲ့သည်။

== ဖွဲ့စည်းပုံ ==
အစိုးရသည် နိုင်ငံတည်ထောင်သူ[[ဆွန်ယက်ဆင်]]၏ နိုင်ငံရေးခံယူချက်ဖြစ်သော [[လူထုစည်းမျဉ်းသုံးရပ်]]အပေါ်စံနမူနာပြုလျက် သမ္မတရာထူးနှင့် အစိုးရဌာနခွဲငါးခုဖြင့် တရားဝင်ဖွဲ့စည်းထားသည်။

{{chart/start}}
{{chart| | | OP  |-|-|-| POT |-|-|-| NSC |POT=[[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]]&lt;br /&gt;[[File:Commander-in-Chief_Flag_of_the_Republic_of_China.svg|60px]]|OP={{nowrap|[[နိုင်ငံတော်သမ္မတရုံး (ထိုင်ဝမ်)|နိုင်ငံတော်သမ္မတရုံး]]}}&lt;br /&gt;[[File:ROC Office of the President Emblem.svg|50px]]|NSC={{nowrap|[[အမျိုးသားလုံခြုံရေးကောင်စီ (ထိုင်ဝမ်)|အမျိုးသားလုံခြုံရေးကောင်စီ]]}}&lt;br /&gt;[[File:NSC_ROC_Taiwan_logo_square.svg|50px]]}}
{{chart| |,|-|-|-|v|-|-|-|+|-|-|-|v|-|-|-|.| |}}
{{chart| EY  | | LY  | | JY  | | XY  | | CY  |EY={{nowrap|[[အမှုဆောင်ယွမ်]]}}&lt;br /&gt;[[File:ROC Executive Yuan Logo (Without wordmark).svg|100px]]|LY={{nowrap|[[ဥပဒေပြုရေးယွမ်]]}}&lt;br /&gt;[[File:ROC Legislative Yuan Seal.svg|50px]]|JY={{nowrap|[[တရားရေးယွမ်]]}}&lt;br /&gt;[[File:ROC Judicial Yuan Logo.svg|50px]]|XY={{nowrap|[[စစ်ဆေးရေးယွမ်]]}}&lt;br /&gt;[[File:ROC Examination Yuan Seal.svg|50px]]|CY={{nowrap|[[ထိန်းသိမ်းရေးယွမ်]]}}&lt;br /&gt;[[File:Emblem of Control Yuan (2021).svg|50px]]}}
{{chart/end}}

လက်တွေ့တွင်ဤစနစ်သည် [[သမ္မတတစ်ပိုင်းစနစ်]]ပုံစံကဲ့သို့ကျင့်သုံးသည်။ နိုင်ငံတော်သမ္မတသည် လွှတ်တော်၏အတည်ပြုချက်မလိုဘဲ [[အစိုးရအဖွဲ့အကြီးအကဲ]]အဖြစ် [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်]]ကို ရွေးချယ်ခန့်အပ်နိုင်သည်။ သမ္မတတွင်[[ဗီတို|ဗီတိုအာဏာ]]မရှိခြင်း၊ အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာမူဝါဒအချို့ကို မချုပ်ကိုင်နိုင်ခြင်း စသောကန့်သတ်ချက်များရှိသည်။

{|class=wikitable
!ကဏ္ဍ!!အမည်!![[ရိုးရာတရုတ်|တရုတ်]]!!တာဝန်
|-
|rowspan=4|'''သမ္မတအဖွဲ့'''
|[[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]]||align=center|&lt;span style=&quot;font-size:large&quot;&gt;{{lang|zh-tw|總統}}&lt;/span&gt;||[[နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲ]]၊ [[အမှုဆောင်ရေး]]
|-
|[[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ ဒုတိယသမ္မတ|နိုင်ငံတော်ဒုတိယသမ္မတ]]||align=center|&lt;span style=&quot;font-size:large&quot;&gt;{{lang|zh-tw|副總統}}&lt;/span&gt;||
|-
|[[နိုင်ငံတော်သမ္မတရုံး (ထိုင်ဝမ်)|နိုင်ငံတော်သမ္မတရုံး]]||align=center|&lt;span style=&quot;font-size:large&quot;&gt;{{lang|zh-tw|總統府}}&lt;/span&gt;|| rowspan=&quot;2&quot; |နိုင်ငံတော်သမ္မတထံ အကြံပေးရေးနှင့် အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့
|-
|[[အမျိုးသားလုံခြုံရေးကောင်စီ (ထိုင်ဝမ်)|အမျိုးသားလုံခြုံရေးကောင်စီ]]||align=center|&lt;span style=&quot;font-size:large&quot;&gt;{{lang|zh-tw|國家安全會議}}&lt;/span&gt;
|-
|rowspan=5|'''ယွမ် ၅ ယွမ်'''
|[[အမှုဆောင်ယွမ်]]||align=center|&lt;span style=&quot;font-size:large&quot;&gt;{{lang|zh-tw|行政院}}&lt;/span&gt;||[[အစိုးရအဖွဲ့]]
|-
|[[ဥပဒေပြုရေးယွမ်]]||align=center|&lt;span style=&quot;font-size:large&quot;&gt;{{lang|zh-tw|立法院}}&lt;/span&gt;||[[လွှတ်တော်]]၊ [[ပါလီမန်]]
|-
|[[တရားရေးယွမ်]]||align=center|&lt;span style=&quot;font-size:large&quot;&gt;{{lang|zh-tw|司法院}}&lt;/span&gt;||[[တရားစီရင်ရေး]]၊ [[ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာတရားရုံး]]
|-
|[[စစ်ဆေးရေးယွမ်]]||align=center|&lt;span style=&quot;font-size:large&quot;&gt;{{lang|zh-tw|考試院}}&lt;/span&gt;||[[ရာထူးဝန်ကော်မရှင်]]
|-
|[[ထိန်းသိမ်းရေးယွမ်]]||align=center|&lt;span style=&quot;font-size:large&quot;&gt;{{lang|zh-tw|監察院}}&lt;/span&gt;||[[အစိုးရစွမ်းဆောင်ရည်စစ်ဆေးခြင်း]]
|}

=== သမ္မတအဖွဲ့ ===
[[File:Taipei Taiwan Presidential-Office-Building-01.jpg|thumb|right|[[သမ္မတအိမ်တော် အဆောက်အဦး (ထိုင်ပေ)|သမ္မတအိမ်တော်အဆောက်အဦ]]]]
တိုင်းပြည်၏ခေါင်းဆောင်မှုတွင် [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ လွတ်လပ်သောဧရိယာ]]တွင်နေထိုင်သော တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံသားများမှ တိုက်ရိုက်ရွေးချယ်တင်မြှောက်ထားသော ထိပ်တန်းအရာရှိနှစ်ဦး ပါဝင်ပါသည်။
* [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]]
* [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ ဒုတိယသမ္မတ|နိုင်ငံတော်ဒုတိယသမ္မတ]]

နိုင်ငံတော်သမ္မတကို အကြံပေးရန်နှင့် အုပ်ချုပ်ရေးကဏ္ဍတွင်ကူညီရန်တို့တွင် အောက်ပါအဖွဲ့နှစ်ဖွဲ့ကိုဖွဲ့စည်းထားသည်။
* [[နိုင်ငံတော်သမ္မတရုံး (ထိုင်ဝမ်)|နိုင်ငံတော်သမ္မတရုံး]]
** [[နိုင်ငံတော်သမ္မတ၏ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ် (ထိုင်ဝမ်)|နိုင်ငံတော်သမ္မတ၏ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်]]
* [[အမျိုးသားလုံခြုံရေးကောင်စီ (ထိုင်ဝမ်)|အမျိုးသားလုံခြုံရေးကောင်စီ]]
** အမျိုးသားလုံခြုံရေးကောင်စီ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်

=== အမှုဆောင်ယွမ် ===
[[File:Executive Yuan 20050703.jpg|thumb|right|အမှုဆောင်ယွမ်]]
{{main|အမှုဆောင်ယွမ်}}
အစိုးရ၏အမှုဆောင်ဌာနဖြစ်သည်။ အမှုဆောင်ယွမ်ကို [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်]]ကဦးဆောင်ပြီး ဌာနဝန်ကြီးများ၊ ကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌများနှင့် [[ဌာနလက်ကိုင်မရှိဝန်ကြီး]]များပါဝင်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://english.ey.gov.tw/Page/E43650B2CB14861B|title=Structure and Functions|website=Executive Yuan|access-date=16 November 2021}}&lt;/ref&gt;
=== ဥပဒေပြုရေးယွမ် ===
[[File:Legislative Yuan (0212).JPG|thumb|right|ဥပဒေပြုရေးယွမ်]]
{{main|ဥပဒေပြုရေးယွမ်}}
ဥပဒေပြုရေးယန္တရားဖြစ်ပြီး [[လွှတ်တော်တစ်ရပ်စနစ်|လွှတ်တော်တစ်ရပ်]]သာပါဝင်သည်။ အမတ်ဦးရေ ၁၁၃ ဦးပါဝင်ပြီး ခုနစ်ဆယ့်သုံးနေရာကို ခရိုင်များအလိုက်လည်းကောင်း၊ သုံးဆယ့်လေးနေရာကို နိုင်ငံရေးပါတီများမှ တစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာဖြင့်ရရှိသည့် မဲအချိုးအစားပေါ် မူတည်၍လည်းကောင်း ရွေးကောက်တင်မြှောက်သည်။ ကျန်ခြောက်နေရာကို ဌာနေတိုင်ရင်းသားများကိုယ်စားပြုရန် သီးသန့်ထားရှိသည်။ လွှတ်တော်၏သက်တမ်းမှာ ၄ နှစ်ဖြစ်သည်။ ဆွန်ယက်ဆင်၏ နိုင်ငံရေးသီအိုရီအရ ဥပဒေပြုရေးယွမ်သည် အစိုးရဌာနခွဲတစ်ခုဖြစ်သည်။ ယခင်က[[အမျိုးသားလွှတ်တော် (တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ)|အမျိုးသားလွှတ်တော်]]တည်ရှိခဲ့ရာ ၁၉၉၀ ဆယ်စုနှစ်များမှစ၍ ဥပဒေပြုအာဏာကို ဥပဒေပြုရေးယွမ်ထံ ဖြည်းဖြည်းခြင်းအပ်နှံခဲ့သည်။

=== တရားရေးယွမ် ===
[[File:Judicial Yuan Building 20060521.jpg|thumb|right|တရားရေးယွမ်]]
{{main|တရားရေးယွမ်}}
နိုင်ငံ၏အမြင့်ဆုံး[[တရားစီရင်ရေး]]မဏ္ဍိုင်ဖြစ်သည်။ မဟာတရားရေးကောင်စီ (Council of Grand Justices) တွင် တရားရေးယွမ်၏ ဥက္ကဋ္ဌ၊ ဒုဥက္ကဋ္ဌနှင့် တရားသူကြီးဆယ့်ငါးဦးတို့ပါဝင်သည်။ ထိုအဖွဲ့ဝင်တို့ကို နိုင်ငံတော်သမ္မတသည် လွှတ်တော်၏အတည်ပြုချက်ဖြင့် ရွေးချယ်ရသည်။ အမြင့်ဆုံးတရားရုံးအဖြစ် [[တရားလွှတ်တော်ချုပ် (တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ)|တရားလွှတ်တော်ချုပ်]]တည်ရှိပြီး အရပ်ဘက်နှင့် ရာဇ၀တ်မှုဆိုင်ရာ ဌာနခွဲများပါဝင်ပြီး ဌာနတစ်ခုစီတွင် တရားသူကြီးတစ်ဦးနှင့် တွဲဖက်တရားသူကြီး လေးဦးတို့ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ တရားသူကြီးများ၏သက်တမ်းမှာ တစ်သက်တာဖြစ်သည်။ ၁၉၉၃ ခုနှစ်တွင် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ အငြင်းပွားမှုများကိုဖြေရှင်းရန်၊ နိုင်ငံရေးပါတီများ၏လှုပ်ရှားမှုများကို ထိန်းညှိရန်နှင့် ဒီမိုကရေစီအသွင်ကူးပြောင်းရေး လုပ်ငန်းစဉ်ကို အရှိန်မြှင့်ရန်အတွက် [[ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာတရားရုံး]]ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။

=== စစ်ဆေးရေးယွမ် ===
[[File:Examination Yuan main gate 20110603.jpg|thumb|right|စစ်ဆေးရေးယွမ်]
{{main|စစ်ဆေးရေးယွမ်}}
တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံရှိ နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများ၏ အရည်အချင်းများကို စစ်ဆေးရသည်။ စစ်ဆေးရေးယွမ်ကို ဘုရင်ခေတ်က စစ်ဆေးရေးပုံစံကို အခြေခံထားသည်။

=== ထိန်းသိမ်းရေးယွမ် ===
[[File:Control Yuan.JPG|thumb|right|ထိန်းသိမ်းရေးယွမ်]]
{{main|ထိန်းသိမ်းရေးယွမ်}}
အခြားအစိုးရဌာနခွဲများကို စောင့်ကြည့်စစ်ဆေးရသည့် ဌာနဖြစ်သည်။ ၁၉၉၀ ဆယ်စုနှစ်များမတိုင်မီတွင် ထိန်းသိမ်းရေးယွမ်သည် [[လွှတ်တော်သုံးရပ်စနစ်|လွှတ်တော်သုံးရပ်]]ရှိခဲ့သော အမျိုးသားပါလီမန်တွင် တစ်ရပ်အဖြစ်ပါဝင်သည်။

== ကိုးကား ==
{{reflist}}

[[ကဏ္ဍ:ထိုင်ဝမ်အစိုးရ]]</text>
      <sha1>e3k3za1kkgqw5x6ij07387y0k57lvwz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>753583</id>
      <parentid>753581</parentid>
      <timestamp>2022-08-06T13:00:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Albert Poliakoff</username>
        <id>55831</id>
      </contributor>
      <comment>/* စစ်ဆေးရေးယွမ် */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20513" xml:space="preserve">{{other uses|တရုတ်နိုင်ငံ၏ အစိုးရ (သံတူကြောင်းကွဲ)}}
{{distinguish|တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ၏ အစိုးရ}}
{{Infobox presidential government
| government_name  = တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏အစိုးရ
| nativename       = &lt;span style=&quot;font-size:large&quot;&gt;'''中華民國政府'''&lt;/span&gt;
| image            = National Emblem of the Republic of China.svg
| image_size       = 150px
| caption          = 
| date             = {{ubl|{{start date and age|df=y|1912|1|1}}&lt;br /&gt;([[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ ယာယီအစိုးရ (၁၉၁၂)|တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ ယာယီအစိုးရ]])|{{start date and age|df=y|1948|05|20}}&lt;br /&gt;(လက်ရှိအစိုးရ)|{{start date and age|df=y|1949|12|7}}&lt;br /&gt;([[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံအစိုးရ ထိုင်ဝမ်သို့ဆုတ်ခွာမှု|အစိုးရကထိုင်ပေသို့ ရွှေ့ပြောင်း]])}}
| jurisdiction     = [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ လွတ်လပ်သောဧရိယာ]]
| url              = [http://taiwan.gov.tw Taiwan.gov.tw]
| legislature      = {{ubl|[[ဥပဒေပြုရေးယွမ်]]|''[[ထိန်းသိမ်းရေးယွမ်]]'' (ဖျက်သိမ်း)|''[[အမျိုးသားလွှတ်တော် (တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ)|အမျိုးသားလွှတ်တော်]]'' (ဖျက်သိမ်း)}}
| meeting_place    = ဥပဒေပြုယွမ်အဆောက်အအုံ၊ [[ထိုင်ပေ]]
| leader_title     = [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ သမ္မတ]]
| headquarters     = [[သမ္မတအိမ်တော် အဆောက်အဦး (ထိုင်ပေ)|သမ္မတအိမ်တော်အဆောက်အဦ]]
| appointed        = တိုက်ရိုက်ရွေးချယ်တင်မြှောက်မှု
| main_organ       = [[အမှုဆောင်ယွမ်]]
| departments      = ၃၅
| court            = [[တရားရေးယွမ်]]
| seat             = [[ထိုင်ပေ]]
}}
{{Infobox Chinese
| title   = တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ အစိုးရ
| t       = 中華民國政府 
| s       = 中华民国政府
| p       = Zhōnghuá Mínguó Zhèngfǔ
| poj     = Tiong-hôa Bîn-kok Chèng-hú
| tl      = Tiong-huâ Bîn-kok Tsìng-hú
| phfs    = Chûng-fà Mìn-koet Chṳn-fú
| buc     = Dṳ̆ng-huà Mìng-guók Céng-hū
| altname = တရုတ်နိုင်ငံ၏အစိုးရ&lt;br&gt;''(၁၉၇၉ ထိသုံးစွဲ)''
| t2 = 中國政府
| s2 = 中国政府
| p2 = Zhōngguó Zhèngfǔ
| poj2     = Tiong-kok Chèng-hú
| tl2      = Tiong-kok Tsìng-hú
| phfs2    = Chûng-koet Chṳn-fú
| buc2     = Dṳ̆ng-guók Céng-hū
}}

'''တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏အစိုးရ''' သို့မဟုတ် '''ထိုင်ဝမ်အစိုးရ''' (ယခင်: အမျိုးသားရေးတရုတ်နိုင်ငံအစိုးရ&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/1970/11/07/archives/rome-and-peking-in-accord-on-ties-nationalist-link-to-italy-is.html|title=Rome and Peking in Accord on Ties|newspaper=The New York Times|date=7 November 1970}}&lt;/ref&gt;၊ တရုတ်အစိုးရ) သည် [[ထိုင်ဝမ်ကျွန်း|ထိုင်ဝမ်]]၊ [[ပန်ဂူးကျွန်း|ပန်ဂူး]]၊ [[ကင်းမန်းကျွန်း|ကင်းမန်း]]၊ [[မာဆူကျွန်း|မာဆူ]]နှင့် [[ထိုင်ဝမ်၏ ကျွန်းများ စာရင်း|အခြားကျွန်းငယ်များ]]ပါဝင်သော [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ လွတ်လပ်သောဧရိယာ]]ကို အုပ်ချုပ်လျက်ရှိသော [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ]] (ထိုင်ဝမ်) ၏ နိုင်ငံတော်အစိုးရဖြစ်သည်။ [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]]သည် နိုင်ငံ့အကြီးအကဲဖြစ်သည်။ အစိုးရတွင်သမ္မတရာထူးနှင့် ယွမ် ၅ ယွမ်အမည်ရ မဏ္ဍိုင်ကြီး ၅ ရပ် ပါဝင်သည်။

မူလက ၁၉၁၂ ခုနှစ်တွင် [[နန်ကင်းမြို့]]တွင်တည်ထောင်ခဲ့ပြီး၊ တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံအစိုးရသည် [[တရုတ် ပြည်တွင်းစစ်ပွဲ|တရုတ်ပြည်တွင်းစစ်]]အတွင်း ဆုံးရှုံးမှုများကြောင့် ၁၉၄၉ ခုနှစ်တွင် [[ထိုင်ပေ]]၊ [[ထိုင်ဝမ်]]သို့မပြောင်းရွှေ့မီ ရုံးစိုက်ရာနေရာကို အကြိမ်ပေါင်းများစွာ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့ရသည်။ အစိုးရကို[[ကွန်မင်တန်ပါတီ|ကိုမင်တန်ပါတီ]]က သမိုင်းတစ်လျှောက်လွှမ်းမိုးထားသော်လည်း ပါတီစုံဒီမိုကရေစီစနစ်သို့ ပြောင်းလဲလာသည်နှင့်အမျှ အခြေအနေများပြောင်းလဲသွားခဲ့သည်။

== ဖွဲ့စည်းပုံ ==
အစိုးရသည် နိုင်ငံတည်ထောင်သူ[[ဆွန်ယက်ဆင်]]၏ နိုင်ငံရေးခံယူချက်ဖြစ်သော [[လူထုစည်းမျဉ်းသုံးရပ်]]အပေါ်စံနမူနာပြုလျက် သမ္မတရာထူးနှင့် အစိုးရဌာနခွဲငါးခုဖြင့် တရားဝင်ဖွဲ့စည်းထားသည်။

{{chart/start}}
{{chart| | | OP  |-|-|-| POT |-|-|-| NSC |POT=[[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]]&lt;br /&gt;[[File:Commander-in-Chief_Flag_of_the_Republic_of_China.svg|60px]]|OP={{nowrap|[[နိုင်ငံတော်သမ္မတရုံး (ထိုင်ဝမ်)|နိုင်ငံတော်သမ္မတရုံး]]}}&lt;br /&gt;[[File:ROC Office of the President Emblem.svg|50px]]|NSC={{nowrap|[[အမျိုးသားလုံခြုံရေးကောင်စီ (ထိုင်ဝမ်)|အမျိုးသားလုံခြုံရေးကောင်စီ]]}}&lt;br /&gt;[[File:NSC_ROC_Taiwan_logo_square.svg|50px]]}}
{{chart| |,|-|-|-|v|-|-|-|+|-|-|-|v|-|-|-|.| |}}
{{chart| EY  | | LY  | | JY  | | XY  | | CY  |EY={{nowrap|[[အမှုဆောင်ယွမ်]]}}&lt;br /&gt;[[File:ROC Executive Yuan Logo (Without wordmark).svg|100px]]|LY={{nowrap|[[ဥပဒေပြုရေးယွမ်]]}}&lt;br /&gt;[[File:ROC Legislative Yuan Seal.svg|50px]]|JY={{nowrap|[[တရားရေးယွမ်]]}}&lt;br /&gt;[[File:ROC Judicial Yuan Logo.svg|50px]]|XY={{nowrap|[[စစ်ဆေးရေးယွမ်]]}}&lt;br /&gt;[[File:ROC Examination Yuan Seal.svg|50px]]|CY={{nowrap|[[ထိန်းသိမ်းရေးယွမ်]]}}&lt;br /&gt;[[File:Emblem of Control Yuan (2021).svg|50px]]}}
{{chart/end}}

လက်တွေ့တွင်ဤစနစ်သည် [[သမ္မတတစ်ပိုင်းစနစ်]]ပုံစံကဲ့သို့ကျင့်သုံးသည်။ နိုင်ငံတော်သမ္မတသည် လွှတ်တော်၏အတည်ပြုချက်မလိုဘဲ [[အစိုးရအဖွဲ့အကြီးအကဲ]]အဖြစ် [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်]]ကို ရွေးချယ်ခန့်အပ်နိုင်သည်။ သမ္မတတွင်[[ဗီတို|ဗီတိုအာဏာ]]မရှိခြင်း၊ အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာမူဝါဒအချို့ကို မချုပ်ကိုင်နိုင်ခြင်း စသောကန့်သတ်ချက်များရှိသည်။

{|class=wikitable
!ကဏ္ဍ!!အမည်!![[ရိုးရာတရုတ်|တရုတ်]]!!တာဝန်
|-
|rowspan=4|'''သမ္မတအဖွဲ့'''
|[[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]]||align=center|&lt;span style=&quot;font-size:large&quot;&gt;{{lang|zh-tw|總統}}&lt;/span&gt;||[[နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲ]]၊ [[အမှုဆောင်ရေး]]
|-
|[[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ ဒုတိယသမ္မတ|နိုင်ငံတော်ဒုတိယသမ္မတ]]||align=center|&lt;span style=&quot;font-size:large&quot;&gt;{{lang|zh-tw|副總統}}&lt;/span&gt;||
|-
|[[နိုင်ငံတော်သမ္မတရုံး (ထိုင်ဝမ်)|နိုင်ငံတော်သမ္မတရုံး]]||align=center|&lt;span style=&quot;font-size:large&quot;&gt;{{lang|zh-tw|總統府}}&lt;/span&gt;|| rowspan=&quot;2&quot; |နိုင်ငံတော်သမ္မတထံ အကြံပေးရေးနှင့် အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့
|-
|[[အမျိုးသားလုံခြုံရေးကောင်စီ (ထိုင်ဝမ်)|အမျိုးသားလုံခြုံရေးကောင်စီ]]||align=center|&lt;span style=&quot;font-size:large&quot;&gt;{{lang|zh-tw|國家安全會議}}&lt;/span&gt;
|-
|rowspan=5|'''ယွမ် ၅ ယွမ်'''
|[[အမှုဆောင်ယွမ်]]||align=center|&lt;span style=&quot;font-size:large&quot;&gt;{{lang|zh-tw|行政院}}&lt;/span&gt;||[[အစိုးရအဖွဲ့]]
|-
|[[ဥပဒေပြုရေးယွမ်]]||align=center|&lt;span style=&quot;font-size:large&quot;&gt;{{lang|zh-tw|立法院}}&lt;/span&gt;||[[လွှတ်တော်]]၊ [[ပါလီမန်]]
|-
|[[တရားရေးယွမ်]]||align=center|&lt;span style=&quot;font-size:large&quot;&gt;{{lang|zh-tw|司法院}}&lt;/span&gt;||[[တရားစီရင်ရေး]]၊ [[ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာတရားရုံး]]
|-
|[[စစ်ဆေးရေးယွမ်]]||align=center|&lt;span style=&quot;font-size:large&quot;&gt;{{lang|zh-tw|考試院}}&lt;/span&gt;||[[ရာထူးဝန်ကော်မရှင်]]
|-
|[[ထိန်းသိမ်းရေးယွမ်]]||align=center|&lt;span style=&quot;font-size:large&quot;&gt;{{lang|zh-tw|監察院}}&lt;/span&gt;||[[အစိုးရစွမ်းဆောင်ရည်စစ်ဆေးခြင်း]]
|}

=== သမ္မတအဖွဲ့ ===
[[File:Taipei Taiwan Presidential-Office-Building-01.jpg|thumb|right|[[သမ္မတအိမ်တော် အဆောက်အဦး (ထိုင်ပေ)|သမ္မတအိမ်တော်အဆောက်အဦ]]]]
တိုင်းပြည်၏ခေါင်းဆောင်မှုတွင် [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ လွတ်လပ်သောဧရိယာ]]တွင်နေထိုင်သော တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံသားများမှ တိုက်ရိုက်ရွေးချယ်တင်မြှောက်ထားသော ထိပ်တန်းအရာရှိနှစ်ဦး ပါဝင်ပါသည်။
* [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]]
* [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ ဒုတိယသမ္မတ|နိုင်ငံတော်ဒုတိယသမ္မတ]]

နိုင်ငံတော်သမ္မတကို အကြံပေးရန်နှင့် အုပ်ချုပ်ရေးကဏ္ဍတွင်ကူညီရန်တို့တွင် အောက်ပါအဖွဲ့နှစ်ဖွဲ့ကိုဖွဲ့စည်းထားသည်။
* [[နိုင်ငံတော်သမ္မတရုံး (ထိုင်ဝမ်)|နိုင်ငံတော်သမ္မတရုံး]]
** [[နိုင်ငံတော်သမ္မတ၏ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ် (ထိုင်ဝမ်)|နိုင်ငံတော်သမ္မတ၏ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်]]
* [[အမျိုးသားလုံခြုံရေးကောင်စီ (ထိုင်ဝမ်)|အမျိုးသားလုံခြုံရေးကောင်စီ]]
** အမျိုးသားလုံခြုံရေးကောင်စီ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်

=== အမှုဆောင်ယွမ် ===
[[File:Executive Yuan 20050703.jpg|thumb|right|အမှုဆောင်ယွမ်]]
{{main|အမှုဆောင်ယွမ်}}
အစိုးရ၏အမှုဆောင်ဌာနဖြစ်သည်။ အမှုဆောင်ယွမ်ကို [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်]]ကဦးဆောင်ပြီး ဌာနဝန်ကြီးများ၊ ကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌများနှင့် [[ဌာနလက်ကိုင်မရှိဝန်ကြီး]]များပါဝင်သည်။&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://english.ey.gov.tw/Page/E43650B2CB14861B|title=Structure and Functions|website=Executive Yuan|access-date=16 November 2021}}&lt;/ref&gt;
=== ဥပဒေပြုရေးယွမ် ===
[[File:Legislative Yuan (0212).JPG|thumb|right|ဥပဒေပြုရေးယွမ်]]
{{main|ဥပဒေပြုရေးယွမ်}}
ဥပဒေပြုရေးယန္တရားဖြစ်ပြီး [[လွှတ်တော်တစ်ရပ်စနစ်|လွှတ်တော်တစ်ရပ်]]သာပါဝင်သည်။ အမတ်ဦးရေ ၁၁၃ ဦးပါဝင်ပြီး ခုနစ်ဆယ့်သုံးနေရာကို ခရိုင်များအလိုက်လည်းကောင်း၊ သုံးဆယ့်လေးနေရာကို နိုင်ငံရေးပါတီများမှ တစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာဖြင့်ရရှိသည့် မဲအချိုးအစားပေါ် မူတည်၍လည်းကောင်း ရွေးကောက်တင်မြှောက်သည်။ ကျန်ခြောက်နေရာကို ဌာနေတိုင်ရင်းသားများကိုယ်စားပြုရန် သီးသန့်ထားရှိသည်။ လွှတ်တော်၏သက်တမ်းမှာ ၄ နှစ်ဖြစ်သည်။ ဆွန်ယက်ဆင်၏ နိုင်ငံရေးသီအိုရီအရ ဥပဒေပြုရေးယွမ်သည် အစိုးရဌာနခွဲတစ်ခုဖြစ်သည်။ ယခင်က[[အမျိုးသားလွှတ်တော် (တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ)|အမျိုးသားလွှတ်တော်]]တည်ရှိခဲ့ရာ ၁၉၉၀ ဆယ်စုနှစ်များမှစ၍ ဥပဒေပြုအာဏာကို ဥပဒေပြုရေးယွမ်ထံ ဖြည်းဖြည်းခြင်းအပ်နှံခဲ့သည်။

=== တရားရေးယွမ် ===
[[File:Judicial Yuan Building 20060521.jpg|thumb|right|တရားရေးယွမ်]]
{{main|တရားရေးယွမ်}}
နိုင်ငံ၏အမြင့်ဆုံး[[တရားစီရင်ရေး]]မဏ္ဍိုင်ဖြစ်သည်။ မဟာတရားရေးကောင်စီ (Council of Grand Justices) တွင် တရားရေးယွမ်၏ ဥက္ကဋ္ဌ၊ ဒုဥက္ကဋ္ဌနှင့် တရားသူကြီးဆယ့်ငါးဦးတို့ပါဝင်သည်။ ထိုအဖွဲ့ဝင်တို့ကို နိုင်ငံတော်သမ္မတသည် လွှတ်တော်၏အတည်ပြုချက်ဖြင့် ရွေးချယ်ရသည်။ အမြင့်ဆုံးတရားရုံးအဖြစ် [[တရားလွှတ်တော်ချုပ် (တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ)|တရားလွှတ်တော်ချုပ်]]တည်ရှိပြီး အရပ်ဘက်နှင့် ရာဇ၀တ်မှုဆိုင်ရာ ဌာနခွဲများပါဝင်ပြီး ဌာနတစ်ခုစီတွင် တရားသူကြီးတစ်ဦးနှင့် တွဲဖက်တရားသူကြီး လေးဦးတို့ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ တရားသူကြီးများ၏သက်တမ်းမှာ တစ်သက်တာဖြစ်သည်။ ၁၉၉၃ ခုနှစ်တွင် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ အငြင်းပွားမှုများကိုဖြေရှင်းရန်၊ နိုင်ငံရေးပါတီများ၏လှုပ်ရှားမှုများကို ထိန်းညှိရန်နှင့် ဒီမိုကရေစီအသွင်ကူးပြောင်းရေး လုပ်ငန်းစဉ်ကို အရှိန်မြှင့်ရန်အတွက် [[ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာတရားရုံး]]ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။

=== စစ်ဆေးရေးယွမ် ===
[[File:Examination Yuan main gate 20110603.jpg|thumb|right|စစ်ဆေးရေးယွမ်]]
{{main|စစ်ဆေးရေးယွမ်}}
တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံရှိ နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများ၏ အရည်အချင်းများကို စစ်ဆေးရသည်။ စစ်ဆေးရေးယွမ်ကို ဘုရင်ခေတ်က စစ်ဆေးရေးပုံစံကို အခြေခံထားသည်။

=== ထိန်းသိမ်းရေးယွမ် ===
[[File:Control Yuan.JPG|thumb|right|ထိန်းသိမ်းရေးယွမ်]]
{{main|ထိန်းသိမ်းရေးယွမ်}}
အခြားအစိုးရဌာနခွဲများကို စောင့်ကြည့်စစ်ဆေးရသည့် ဌာနဖြစ်သည်။ ၁၉၉၀ ဆယ်စုနှစ်များမတိုင်မီတွင် ထိန်းသိမ်းရေးယွမ်သည် [[လွှတ်တော်သုံးရပ်စနစ်|လွှတ်တော်သုံးရပ်]]ရှိခဲ့သော အမျိုးသားပါလီမန်တွင် တစ်ရပ်အဖြစ်ပါဝင်သည်။

== ကိုးကား ==
{{reflist}}

[[ကဏ္ဍ:ထိုင်ဝမ်အစိုးရ]]</text>
      <sha1>22em99tyy0is9spvphvm12tu1ywtyvj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>တမ်းပလိတ်:Infobox presidential government</title>
    <ns>10</ns>
    <id>230448</id>
    <revision>
      <id>753623</id>
      <parentid>753525</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T03:38:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Albert Poliakoff</username>
        <id>55831</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2394" xml:space="preserve">{{infobox
| title = {{{government_name|{{PAGENAME}}}}}
| subheader    = {{{nativename|}}}
| headerstyle = vertical-align: middle; background-color:lavender;
| image      = {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{image|}}}|size={{{image_size|}}}|sizedefault=100px|alt={{{alt|}}}}} {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{image2|}}}|size={{{image_size2|}}}|sizedefault=100px|alt={{{alt2|}}}}} {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{image3|}}}|size={{{image_size3|}}}|sizedefault=100px|alt={{{alt3|}}}}} {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{image4|}}}|size={{{image_size4|}}}|sizedefault=100px|alt={{{alt4|}}}}}
| caption    = {{{caption|}}}

| label1 = တည်ထောင်
|  data1 = {{{date|}}}

| label2 = ဖျက်သိမ်း
|  data2 = {{{date_end|}}}

| label3 = {{#if:{{{document_type|}}} |{{{document_type}}} |တည်ထောင်စာတမ်း}}
|  data3 = {{{document|}}}

| label4 = အုပ်ချုပ်သည့်နေရာ
|  data4 = {{{jurisdiction|}}}

| label5 = ဝက်ဘ်ဆိုက်
|  data5 = {{{url|}}}

| header6 = {{#if:{{{legislature|}}}{{{meeting_place|}}} |ဥပဒေပြုရေးမဏ္ဍိုင်}}

| label7 = လွှတ်တော်
|  data7 = {{{legislature|}}}

| label8 = အစည်းအဝေးနေရာ
|  data8 = {{{meeting_place|}}}

| header9 = {{#if:{{{leader_type|}}}{{{leader_title|}}}{{{main_organ|}}}{{{departments|}}}{{{headquarters|}}} |အမှုဆောင်မဏ္ဍိုင်}}

| label10 = {{#if:{{{leader_type|}}} |{{{leader_type}}} |ခေါင်းဆောင်}}
|  data10 = {{{leader_title|}}}

| label11 = ရွေးချယ်တင်မြှောက်သူ
|  data11 = {{{appointed|}}}

| label12 = ဌာနချုပ်
|  data12 = {{{headquarters|}}}

| label13 = ပင်မအဖွဲ့အစည်း
|  data13 = {{{main_organ|}}}

| label14 = ဌာနများ
|  data14 = {{{departments|}}}

| header15 = {{#if:{{{court|}}}{{{seat|}}}{{{court1|}}}{{{seat1|}}} |တရားစီရင်ရေးမဏ္ဍိုင်}}

| label16 = တရားရုံး
|  data16 = {{{court|}}}

| label17 = တည်နေရာ
|  data17 = {{{seat|}}}

| label18 = တရားရုံး
|  data18 = {{{court1|}}}

| label19 = တည်နေရာ
|  data19 = {{{seat1|}}}

}}&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>2dvnc66ldm28n3r0rddy6abteeyhbsv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Thet Ko Chit</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230458</id>
    <revision>
      <id>753568</id>
      <timestamp>2022-08-06T12:07:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8533" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Thet Ko Chit ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၁၂:၀၇၊ ၆ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>8f0tukn4bftbk09jr76anmb241ppxrp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Lay Lay 77</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230459</id>
    <revision>
      <id>753569</id>
      <timestamp>2022-08-06T12:07:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8531" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Lay Lay 77 ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၁၂:၀၇၊ ၆ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>qnhsg5qo7r5vws14aok50kmil5hk0oe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Rpaxson</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230460</id>
    <revision>
      <id>753570</id>
      <timestamp>2022-08-06T12:08:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8528" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Rpaxson ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၁၂:၀၈၊ ၆ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>3ronnotpgg9deao9eyuiifvohk41aws</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:JnpoJuwan</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230461</id>
    <revision>
      <id>753571</id>
      <timestamp>2022-08-06T12:08:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8530" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် JnpoJuwan ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၁၂:၀၈၊ ၆ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>2qt1xmuh1bna2q8tq3p4a7bd7g0vp2p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:နံႏသာႏဟွမ် - ထီရီး</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230462</id>
    <revision>
      <id>753572</id>
      <timestamp>2022-08-06T12:08:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8569" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် နံႏသာႏဟွမ် - ထီရီး ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၁၂:၀၈၊ ၆ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>8qnin1mb96pyb2vdaja814lj1sbrqbb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>တပ်မတော်(ကြည်း)၊ ဗိုလ်သင်တန်းကျောင်း (ဗထူး)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>230463</id>
    <revision>
      <id>753573</id>
      <timestamp>2022-08-06T12:21:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>117.55.250.78</ip>
      </contributor>
      <comment>&quot;ဗထူးတပ်မြို့&quot; အစချီသော စာလုံးတို့နှင့် စာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုက်သည်</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="36" xml:space="preserve">ဗထူးတပ်မြို့</text>
      <sha1>lsznxf60nlqdc2nv1eqllbttiyka9sj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>753574</id>
      <parentid>753573</parentid>
      <timestamp>2022-08-06T12:22:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>117.55.250.78</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="231" xml:space="preserve">ရှမ်းပြည်နယ် ဗထူးတပ်မြို့ တွင်ရှိသော တပ်မတော်(ကြည်း) အရာရှိသင်တန်းကျောင်းဖြစ်သည်။</text>
      <sha1>105nbpzr7wkguzjmencwnxn6qa074oh</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>753575</id>
      <parentid>753574</parentid>
      <timestamp>2022-08-06T12:25:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>8.25.96.4</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2764" xml:space="preserve">တပ်မတော်(ကြည်း)ဗိုလ်သင်တန်းကျောင်း(ဗထူး)

ဗိုလ်သင်တန်းကျောင်းအား ၁၉၄၆ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၁ရက်တွင် ပြင်ဦးလွင်မြို့၌စတင်ဖွင့်လှစ်ခဲ့ပြီး ဗိုလ်လောင်းသင်တန်း အမှတ်စဉ် (၁)မှ(၁၆)ထိ နှင့် အရာရှိငယ်သင်တန်းအမှတ်စဉ်(၁)မှ(၁၁)ထိဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။
၁၉၅၇ခုနှစ်ဇွန်လ တွင်ဗထူးတပ်မြို့သို့ပြောင်းရွှေ့ခဲပြီး ဗိုလ်လောင်းသင်တန်း(၁၇)မှ(၂၈)ထိအရာရှိငယ်သင်တန်းအမှတ်စဉ်(၁၂)မှ(၂၀)ထိဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။
၁၉၆၃ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၁ရက်နေ့တွင်မှော်ဘီမြို့သို့ပြောင်းရွှေ့ခဲ့ပြီးဗိုလ်လောင်းသင်တန်း အမှတ်စဉ်(၂၉)မှ(၈၂)ထိ အရာရှိငယ်သင်တန်း အမှတ်စဉ်(၂၁)မှ(၃၉)ထိ အလုပ်သင်ဗိုလ်လောင်းအမှတ်စဉ် (၁)မှ(၁၉)ထိဖွင့်လှစ်သင်ကြားခဲ့သည်။
၁၉၉၁,ခုနှစ်သြဂုတ်လ ၁၅ရက်တွင် ဗထူးတပ်မြို့သို့ပြောင်းရွှေ့ခဲ့ပြီး ဗိုလ်လောင်းသင်တန်းအမှတ်စဉ် (၈၃)မှ(၁၂၄)ထိ ဖွင့်လှစ်သင်ကြားပေးခဲ့သည်။
၂၀၁၄ ခုနှစ် မတ်လ ၁၂ရက်တွင် တပ်မတော်(ကြည်း)ဗိုလ်သင်တန်းကျောင်း(ဗထူး)ဟု အမည်ပြောင်းလဲသတ်မှတ်ခဲ့သည်။

ရည်ရွယ်ချက်
-------------------
တပ်မတော်(ကြည်း)တွင် အရည်အသွေးပြည့်ဝသော အရာရှိများဖြစ်လာစေရန်နှင့် ခြေလျင်တပ်စုတစ်စုအားကွပ်ကဲ၍ စစ်မြေပြင်တွင် တိုက်ပွဲ၀င်နိုင်စေရန်အတွက် မွေးထုတ်ပေးရန်။</text>
      <sha1>rt0mib87jpyw2tx9k1wnrcnph394xkv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ သမ္မတ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>230464</id>
    <revision>
      <id>753579</id>
      <timestamp>2022-08-06T12:54:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Jokomarel</username>
        <id>101196</id>
      </contributor>
      <comment>&quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1102346921|President of the United States]]&quot; စာမျက်နှာကို ဘာသာပြန်ရင်း ဖန်တီးခဲ့သည်</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15232" xml:space="preserve">

{{Infobox official post|post=သမ္မတ|body=အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု|insignia=Seal Of The President Of The United States Of America.svg|insigniasize=100|insigniacaption=[[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု သမ္မတ၏ တံဆိပ်|သမ္မတတံဆိပ်]]|flag=Flag of the President of the United States of America.svg|flagsize=125|flagborder=yes|flagcaption=[[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု သမ္မတ၏ အလံတော်|သမ္မတ အလံတော်]]|image=Joe Biden presidential portrait.jpg|incumbent=[[ဂျိုး ဘိုင်ဒင်]]|incumbentsince=၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၂၁|department={{plainlist|
* [[Executive branch of the U.S. government]]
* [[Executive Office of the President]]
}}|style={{plainlist|
* မစ္စတာ သမ္မတ&lt;ref&gt;{{Cite news |url=https://www.nytimes.com/1891/08/02/archives/how-to-address-the-president-he-is-not-your-excellency-or-your.html |work=The Washington Star |title=How To Address The President; He Is Not Your Excellency Or Your Honor, But Mr. President |date=August 2, 1891 |via=The New York Times}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.usgs.gov/usgs-manual/handbook/hb/431-2-h/chap4.html |title=USGS Correspondence Handbook—Chapter 4 |date=July 18, 2007 |publisher=Usgs.gov |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120926000950/http://www.usgs.gov/usgs-manual/handbook/hb/431-2-h/chap4.html |archive-date=September 26, 2012 |access-date=November 15, 2012}}&lt;/ref&gt;&lt;br /&gt;(အလွတ်သဘော)
* ဂုဏ်ပြုအပ်သော&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.ita.doc.gov/ita_sec/Address%20and%20Salutation.htm |title=Models of Address and Salutation |publisher=Ita.doc.gov |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100720073107/http://www.ita.doc.gov/ita_sec/Address%20and%20Salutation.htm |archive-date=July 20, 2010 |access-date=September 4, 2010}}&lt;/ref&gt;&lt;br /&gt;(တရားဝင်)
}}|type={{plainlist|
* [[နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲ]]
* [[အစိုးရအဖွဲ့အကြီးအကဲ]]
}}|abbreviation=|member_of={{plainlist|
* [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ အစိုးရအဖွဲ့|အစိုးရအဖွဲ့]]
* [[United States Domestic Policy Council|Domestic Policy Council]]
* [[National Economic Council (United States)|National Economic Council]]
* [[ကုလသမဂ္ဂ အမျိုးသား လုံခြုံရေးကောင်စီ|အမျိုးသား လုံခြုံရေးကောင်စီ]]
}}|residence=[[အိမ်ဖြူတော်]]|seat=[[ဝါရှင်တန်ဒီစီမြို့]]|appointer=[[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲကောလိပ်|ရွေးကောက်ပွဲကောလိပ်]] သို့မဟုတ် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ဒုတိယသမ္မတ|ဒုသမ္မတ]]ရာထူးမှ ဆက်ခံသည်။|termlength=၄ နှစ်၊ တစ်ကြိမ်သက်တမ်းတိုးနိုင်|constituting_instrument=[[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ]]|formation={{date and age|1789|3|4|p=1|br=1}}&lt;ref name=&quot;formation&quot;&gt;&quot;The conventions of nine states having adopted the Constitution, Congress, in September or October, 1788, passed a resolution in conformity with the opinions expressed by the Convention and appointed the first Wednesday in March of the ensuing year as the day, and the then seat of Congress as the place, 'for commencing proceedings under the Constitution.'&lt;br&gt;&lt;br&gt; &quot;Both governments could not be understood to exist at the same time. The new government did not commence until the old government expired. It is apparent that the government did not commence on the Constitution's being ratified by the ninth state, for these ratifications were to be reported to Congress, whose continuing existence was recognized by the Convention, and who were requested to continue to exercise their powers for the purpose of bringing the new government into operation. In fact, Congress did continue to act as a government until it dissolved on the first of November by the successive disappearance of its members. It existed potentially until 2 March, the day preceding that on which the members of the new Congress were directed to assemble.&quot; {{ussc|name=Owings v. Speed|link=supreme.justia.com|volume=18|page=420|pin=422|year=1820|reporter=Wheat|reporter-volume=5}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Maier |first=Pauline |title=Ratification: The People Debate the Constitution, 1787–1788 |date=2010 |publisher=Simon &amp; Schuster |isbn=978-0-684-86854-7 |location=New York, New York |page=433 |author-link=Pauline Maier}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://constitutioncenter.org/blog/march-4-a-forgotten-huge-day-in-american-politics/ |title=March 4: A forgotten huge day in American history |date=March 4, 2013 |publisher=[[National Constitution Center]] |location=Philadelphia |access-date=July 29, 2018}}&lt;/ref&gt;|first=[[ဂျော့ချ် ဝါရှင်တန်]]&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.mountvernon.org/library/digitalhistory/digital-encyclopedia/article/presidential-election-of-1789/ |title=Presidential Election of 1789 |website=Digital Encyclopedia |publisher=Mount Vernon Ladies' Association, George Washington's Mount Vernon |location=Mount Vernon, Virginia |access-date=July 29, 2018}}&lt;/ref&gt;|salary={{wikidata|property|references|Q11696|P3618}}|website={{URL|https://www.whitehouse.gov/}}}} 

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ '''သမ္မတ'''သည် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု|အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု၏]] [[နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲ|ပြည်နယ်]] [[အစိုးရအဖွဲ့အကြီးအကဲ|အကြီးအကဲနှင့် အစိုးရ အကြီးအကဲ ဖြစ်သည်]] ။ သမ္မတသည် ဖက်ဒရယ်အစိုးရ၏ အုပ်ချုပ်ရေးမဏ္ဍိုင် ကို ညွှန်ကြားပြီး အမေရိကန်တပ်မတော် ဖြစ်သည် ။

1789 တွင် ရုံးစတင်တည်ထောင်ချိန်မှစ၍ သမ္မတရာထူးအာဏာသည် သိသိသာသာကြီးထွားလာခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{Cite journal|first=Henry Jones|date=1908|title=The Influence of State Politics in Expanding Federal Power|pages=53–63}}&lt;/ref&gt;  သမ္မတ၏အာဏာသည် အချိန်ကြာလာသည်နှင့်အမျှ တုံ့ဆိုင်းသွားသော်လည်း၊ သမ္မတရာထူးသည် [[ဖရန်ကလင် ဒီလာနို ရုစဗဲ့|Franklin D. Roosevelt]] ၏သမ္မတသက်တမ်းအတွင်း သိသိသာသာ ချဲ့ထွင်မှုနှင့်အတူ 20 ရာစုအစပိုင်းမှစတင်ကာ အမေရိကန်နိုင်ငံရေးဘဝတွင် ပိုမိုအားကောင်းသည့်အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။ ခေတ်ပြိုင်ကာလတွင် သမ္မတသည် တစ်ခုတည်းသောကျန်ရှိနေသည့် ကမ္ဘာ့ စူပါပါဝါ ၏ ခေါင်းဆောင်အဖြစ် ကမ္ဘာ့သြဇာအကြီးဆုံး နိုင်ငံရေးပုဂ္ဂိုလ်များထဲမှ တစ်ဦးအဖြစ် သတ်မှတ်ခံရသည်။ &lt;ref&gt;{{Cite magazine|url=https://time.com/4657665/steve-bannon-donald-trump/|title=Is Steve Bannon the Second Most Powerful Man in the World?|date=February 2, 2017}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2008/jan/03/uselections2008.world|title=Who should be the world's most powerful person?|date=January 3, 2008|location=London}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.newsweek.com/meacham-history-power-83117|title=Meacham: The History of Power|first=Jon|date=December 20, 2008|archivedate=September 4, 2010}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.newsweek.com/newsweek-50-barack-obama-83041|title=The Newsweek 50: Barack Obama|first=Fareed|date=December 20, 2008|archivedate=September 4, 2010}}&lt;/ref&gt; အမည်ခံ GDP ဖြင့် အကြီးဆုံး စီးပွားရေး ရှိသော နိုင်ငံ ၏ ခေါင်းဆောင် အနေဖြင့် သမ္မတ သည် ပြည်တွင်း နှင့် နိုင်ငံတကာ တွင် အရေးပါသော ခိုင်မာသော နှင့် ပျော့ပျောင်းသော ပါဝါ ကို ပိုင်ဆိုင် သည် .

ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေ အပိုဒ် ၂ သည် ပြည်ထောင်စု အစိုးရ၏ အုပ်ချုပ်ရေး မဏ္ဍိုင်ကို ဖွဲ့စည်းပြီး အုပ်ချုပ်ရေး အာဏာကို သမ္မတထံ အပ်နှင်းထားသည်။ ပါဝါတွင် ဖက်ဒရယ်ဥပဒေအား ကွပ်မျက်ခြင်းနှင့် ပြဋ္ဌာန်းခြင်းနှင့် ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင်များ၊ သံတမန်ရေးရာ၊ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းနှင့် တရားရေးအရာရှိများကို ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်းတို့ ပါဝင်သည်။ သံတမန်များ ခန့်အပ်ခြင်းနှင့် လက်ခံခြင်း နှင့် နိုင်ငံခြား အာဏာများနှင့် သဘောတူညီချက်များ ချုပ်ဆိုရန် သမ္မတအား ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပါ ပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့် ကွန်ဂရက်မှ အတည်ပြုပြဋ္ဌာန်းခဲ့သော နောက်ဆက်တွဲဥပဒေများပေါ်တွင် အခြေခံ၍ ခေတ်သစ်သမ္မတရာထူးတွင် အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒကို အကောင်အထည်ဖော်ရန် အဓိကတာဝန်ရှိသည်။ [[အနုမြူနိုင်ငံကြီးများ|ဒုတိယအကြီးဆုံးနျူကလီးယားလက်နက်ပိုင်ဆိုင်]] သည့် ကမ္ဘာ့ စျေးအကြီးဆုံးစစ်တပ်ကို ညွှန်ကြားရန်တာဝန်လည်း ပါဝင်သည်။

သမ္မတသည် ပြည်ထောင်စုဥပဒေပြုရေးနှင့် ပြည်တွင်းမူဝါဒချမှတ်ရာတွင်လည်း ဦးဆောင်အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ပါသည်။ အပြန်အလှန်ထိန်းကျောင်း မှုစနစ်၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအနေဖြင့် အပိုဒ် ၁၊&lt;nowiki&gt;&lt;span about=&quot;#mwt133&quot; class=&quot;nowrap&quot; data-cx=&quot;[{&amp;amp;quot;adapted&amp;amp;quot;:true,&amp;amp;quot;targetExists&amp;amp;quot;:true}]&quot; data-mw=&quot;{&amp;amp;quot;parts&amp;amp;quot;:[{&amp;amp;quot;template&amp;amp;quot;:{&amp;amp;quot;target&amp;amp;quot;:{&amp;amp;quot;wt&amp;amp;quot;:&amp;amp;quot;Spaces&amp;amp;quot;,&amp;amp;quot;href&amp;amp;quot;:&amp;amp;quot;./တမ်းပလိတ်:Spaces&amp;amp;quot;},&amp;amp;quot;params&amp;amp;quot;:{},&amp;amp;quot;i&amp;amp;quot;:0}}]}&quot; data-ve-no-generated-contents=&quot;true&quot; id=&quot;mwSQ&quot; typeof=&quot;mw:Transclusion&quot;&gt;&lt;span typeof=&quot;mw:Entity&quot;&gt;&amp;&lt;/nowiki&gt;nbsp;&lt;nowiki&gt;&lt;/span&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;nowiki&gt;&lt;/span&gt;&lt;/nowiki&gt;ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေပုဒ်မ ၇ သည် သမ္မတအား လက်မှတ်ရေးထိုးရန် သို့မဟုတ် ဗီတိုအာဏာ ဖြင့် ပြည်ထောင်စုဥပဒေပြုပိုင်ခွင့်ကို ပေးထားသည်။ ခေတ်သစ်သမ္မတများကို ၎င်းတို့၏နိုင်ငံရေးပါတီများ၏ ခေါင်းဆောင်များအဖြစ် ရှုမြင်လေ့ရှိသောကြောင့် မူဝါဒချမှတ်ခြင်းသည် သမ္မတရွေးကောက်ပွဲရလဒ်ဖြင့် သိသိသာသာပုံဖော်လာကာ သမ္မတများသည် ၎င်းတို့၏မူဝါဒဦးစားပေးမှုများကို မြှင့်တင်ရာတွင် တက်ကြွသောအခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ကာ သမ္မတအပေါ် မှီခိုလေ့ရှိသော ကွန်ဂရက်လွှတ်တော်အဖွဲ့ဝင်များ ၊ . &lt;ref&gt;{{Cite journal|first=J. P.|year=1988|title=The President's Legislative Agenda|pages=22–35|url=https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/0002716288499001002}}&lt;/ref&gt; မကြာသေးမီဆယ်စုနှစ်များအတွင်း သမ္မတများသည် ပြည်တွင်းမူဝါဒကိုပုံဖော်ရန်အတွက် အုပ်ချုပ်ရေးအမိန့်များ ၊ အေဂျင်စီစည်းမျဉ်းများနှင့် တရားရေးဆိုင်ရာခန့်အပ်မှုများကို တိုးမြှင့်အသုံးပြုလာခဲ့သည်။


[[ဂျိုး ဘိုင်ဒင်|ဂျိုးဘိုင်ဒင်]] သည် ဇန်နဝါရီ ၂၀ ရက်၊ ၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် &lt;nowiki&gt;[[ဂျိုး ဘိုင်ဒင်၏ ကျမ်းသစ္စာကျိန်ဆိုပွဲ|သမ္မတအဖြစ် ကျမ်းသစ္စာဆို]]&lt;/nowiki&gt;ခဲ့ပြီး [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]၏ ၄၆ ဦးမြောက် လက်ရှိသမ္မတဖြစ်သည်။
[[ကဏ္ဍ:အမေရိကန် သမ္မတများ]]</text>
      <sha1>lx2dgnjerkqwl8efgldcwcln1vhmdpp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>753580</id>
      <parentid>753579</parentid>
      <timestamp>2022-08-06T12:56:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Jokomarel</username>
        <id>101196</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15180" xml:space="preserve">

{{Infobox official post|post=သမ္မတ|body=အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု|insignia=Seal Of The President Of The United States Of America.svg|insigniasize=100|insigniacaption=[[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု သမ္မတ၏ တံဆိပ်|သမ္မတတံဆိပ်]]|flag=Flag of the President of the United States of America.svg|flagsize=125|flagborder=yes|flagcaption=[[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု သမ္မတ၏ အလံတော်|သမ္မတ အလံတော်]]|image=Joe Biden presidential portrait.jpg|incumbent=[[ဂျိုး ဘိုင်ဒင်]]|incumbentsince=၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၂၁|department={{plainlist|
* [[Executive branch of the U.S. government]]
* [[Executive Office of the President]]
}}|style={{plainlist|
* မစ္စတာ သမ္မတ&lt;ref&gt;{{Cite news |url=https://www.nytimes.com/1891/08/02/archives/how-to-address-the-president-he-is-not-your-excellency-or-your.html |work=The Washington Star |title=How To Address The President; He Is Not Your Excellency Or Your Honor, But Mr. President |date=August 2, 1891 |via=The New York Times}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.usgs.gov/usgs-manual/handbook/hb/431-2-h/chap4.html |title=USGS Correspondence Handbook—Chapter 4 |date=July 18, 2007 |publisher=Usgs.gov |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120926000950/http://www.usgs.gov/usgs-manual/handbook/hb/431-2-h/chap4.html |archive-date=September 26, 2012 |access-date=November 15, 2012}}&lt;/ref&gt;&lt;br /&gt;(အလွတ်သဘော)
* ဂုဏ်ပြုအပ်သော&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.ita.doc.gov/ita_sec/Address%20and%20Salutation.htm |title=Models of Address and Salutation |publisher=Ita.doc.gov |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100720073107/http://www.ita.doc.gov/ita_sec/Address%20and%20Salutation.htm |archive-date=July 20, 2010 |access-date=September 4, 2010}}&lt;/ref&gt;&lt;br /&gt;(တရားဝင်)
}}|type={{plainlist|
* [[နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲ]]
* [[အစိုးရအဖွဲ့အကြီးအကဲ]]
}}|abbreviation=|member_of={{plainlist|
* [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ အစိုးရအဖွဲ့|အစိုးရအဖွဲ့]]
* [[United States Domestic Policy Council|Domestic Policy Council]]
* [[National Economic Council (United States)|National Economic Council]]
* [[ကုလသမဂ္ဂ အမျိုးသား လုံခြုံရေးကောင်စီ|အမျိုးသား လုံခြုံရေးကောင်စီ]]
}}|residence=[[အိမ်ဖြူတော်]]|seat=[[ဝါရှင်တန်ဒီစီမြို့]]|appointer=[[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲကောလိပ်|ရွေးကောက်ပွဲကောလိပ်]] သို့မဟုတ် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ဒုတိယသမ္မတ|ဒုသမ္မတ]]ရာထူးမှ ဆက်ခံသည်။|termlength=၄ နှစ်၊ တစ်ကြိမ်သက်တမ်းတိုးနိုင်|constituting_instrument=[[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ]]|formation={{date and age|1789|3|4|p=1|br=1}}&lt;ref name=&quot;formation&quot;&gt;&quot;The conventions of nine states having adopted the Constitution, Congress, in September or October, 1788, passed a resolution in conformity with the opinions expressed by the Convention and appointed the first Wednesday in March of the ensuing year as the day, and the then seat of Congress as the place, 'for commencing proceedings under the Constitution.'&lt;br&gt;&lt;br&gt; &quot;Both governments could not be understood to exist at the same time. The new government did not commence until the old government expired. It is apparent that the government did not commence on the Constitution's being ratified by the ninth state, for these ratifications were to be reported to Congress, whose continuing existence was recognized by the Convention, and who were requested to continue to exercise their powers for the purpose of bringing the new government into operation. In fact, Congress did continue to act as a government until it dissolved on the first of November by the successive disappearance of its members. It existed potentially until 2 March, the day preceding that on which the members of the new Congress were directed to assemble.&quot; {{ussc|name=Owings v. Speed|link=supreme.justia.com|volume=18|page=420|pin=422|year=1820|reporter=Wheat|reporter-volume=5}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Maier |first=Pauline |title=Ratification: The People Debate the Constitution, 1787–1788 |date=2010 |publisher=Simon &amp; Schuster |isbn=978-0-684-86854-7 |location=New York, New York |page=433 |author-link=Pauline Maier}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://constitutioncenter.org/blog/march-4-a-forgotten-huge-day-in-american-politics/ |title=March 4: A forgotten huge day in American history |date=March 4, 2013 |publisher=[[National Constitution Center]] |location=Philadelphia |access-date=July 29, 2018}}&lt;/ref&gt;|first=[[ဂျော့ချ် ဝါရှင်တန်]]&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.mountvernon.org/library/digitalhistory/digital-encyclopedia/article/presidential-election-of-1789/ |title=Presidential Election of 1789 |website=Digital Encyclopedia |publisher=Mount Vernon Ladies' Association, George Washington's Mount Vernon |location=Mount Vernon, Virginia |access-date=July 29, 2018}}&lt;/ref&gt;|salary={{wikidata|property|references|Q11696|P3618}}|website={{URL|https://www.whitehouse.gov/}}}} 
'''အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ သမ္မတ'''သည် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု|အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု]]၏ [[နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲ]]နှင့် [[အစိုးရအဖွဲ့အကြီးအကဲ]] ဖြစ်သည်။ သမ္မတသည် ဖက်ဒရယ်အစိုးရ၏ အုပ်ချုပ်ရေးမဏ္ဍိုင် ကို ညွှန်ကြားပြီး [[အမေရိကန်တပ်မတော်]]၏ စစ်ဦးစီးချုပ်လည်း ဖြစ်သည် ။

1789 တွင် ရုံးစတင်တည်ထောင်ချိန်မှစ၍ သမ္မတရာထူးအာဏာသည် သိသိသာသာကြီးထွားလာခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{Cite journal|first=Henry Jones|date=1908|title=The Influence of State Politics in Expanding Federal Power|pages=53–63}}&lt;/ref&gt;  သမ္မတ၏အာဏာသည် အချိန်ကြာလာသည်နှင့်အမျှ တုံ့ဆိုင်းသွားသော်လည်း၊ သမ္မတရာထူးသည် [[ဖရန်ကလင် ဒီလာနို ရုစဗဲ့|Franklin D. Roosevelt]] ၏သမ္မတသက်တမ်းအတွင်း သိသိသာသာ ချဲ့ထွင်မှုနှင့်အတူ 20 ရာစုအစပိုင်းမှစတင်ကာ အမေရိကန်နိုင်ငံရေးဘဝတွင် ပိုမိုအားကောင်းသည့်အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။ ခေတ်ပြိုင်ကာလတွင် သမ္မတသည် တစ်ခုတည်းသောကျန်ရှိနေသည့် ကမ္ဘာ့ စူပါပါဝါ ၏ ခေါင်းဆောင်အဖြစ် ကမ္ဘာ့သြဇာအကြီးဆုံး နိုင်ငံရေးပုဂ္ဂိုလ်များထဲမှ တစ်ဦးအဖြစ် သတ်မှတ်ခံရသည်။ &lt;ref&gt;{{Cite magazine|url=https://time.com/4657665/steve-bannon-donald-trump/|title=Is Steve Bannon the Second Most Powerful Man in the World?|date=February 2, 2017}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2008/jan/03/uselections2008.world|title=Who should be the world's most powerful person?|date=January 3, 2008|location=London}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.newsweek.com/meacham-history-power-83117|title=Meacham: The History of Power|first=Jon|date=December 20, 2008|archivedate=September 4, 2010}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.newsweek.com/newsweek-50-barack-obama-83041|title=The Newsweek 50: Barack Obama|first=Fareed|date=December 20, 2008|archivedate=September 4, 2010}}&lt;/ref&gt; အမည်ခံ GDP ဖြင့် အကြီးဆုံး စီးပွားရေး ရှိသော နိုင်ငံ ၏ ခေါင်းဆောင် အနေဖြင့် သမ္မတ သည် ပြည်တွင်း နှင့် နိုင်ငံတကာ တွင် အရေးပါသော ခိုင်မာသော နှင့် ပျော့ပျောင်းသော ပါဝါ ကို ပိုင်ဆိုင် သည် .

ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေ အပိုဒ် ၂ သည် ပြည်ထောင်စု အစိုးရ၏ အုပ်ချုပ်ရေး မဏ္ဍိုင်ကို ဖွဲ့စည်းပြီး အုပ်ချုပ်ရေး အာဏာကို သမ္မတထံ အပ်နှင်းထားသည်။ ပါဝါတွင် ဖက်ဒရယ်ဥပဒေအား ကွပ်မျက်ခြင်းနှင့် ပြဋ္ဌာန်းခြင်းနှင့် ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင်များ၊ သံတမန်ရေးရာ၊ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းနှင့် တရားရေးအရာရှိများကို ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်းတို့ ပါဝင်သည်။ သံတမန်များ ခန့်အပ်ခြင်းနှင့် လက်ခံခြင်း နှင့် နိုင်ငံခြား အာဏာများနှင့် သဘောတူညီချက်များ ချုပ်ဆိုရန် သမ္မတအား ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပါ ပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့် ကွန်ဂရက်မှ အတည်ပြုပြဋ္ဌာန်းခဲ့သော နောက်ဆက်တွဲဥပဒေများပေါ်တွင် အခြေခံ၍ ခေတ်သစ်သမ္မတရာထူးတွင် အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒကို အကောင်အထည်ဖော်ရန် အဓိကတာဝန်ရှိသည်။ [[အနုမြူနိုင်ငံကြီးများ|ဒုတိယအကြီးဆုံးနျူကလီးယားလက်နက်ပိုင်ဆိုင်]] သည့် ကမ္ဘာ့ စျေးအကြီးဆုံးစစ်တပ်ကို ညွှန်ကြားရန်တာဝန်လည်း ပါဝင်သည်။

သမ္မတသည် ပြည်ထောင်စုဥပဒေပြုရေးနှင့် ပြည်တွင်းမူဝါဒချမှတ်ရာတွင်လည်း ဦးဆောင်အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ပါသည်။ အပြန်အလှန်ထိန်းကျောင်း မှုစနစ်၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအနေဖြင့် အပိုဒ် ၁၊&lt;nowiki&gt;&lt;span about=&quot;#mwt133&quot; class=&quot;nowrap&quot; data-cx=&quot;[{&amp;amp;quot;adapted&amp;amp;quot;:true,&amp;amp;quot;targetExists&amp;amp;quot;:true}]&quot; data-mw=&quot;{&amp;amp;quot;parts&amp;amp;quot;:[{&amp;amp;quot;template&amp;amp;quot;:{&amp;amp;quot;target&amp;amp;quot;:{&amp;amp;quot;wt&amp;amp;quot;:&amp;amp;quot;Spaces&amp;amp;quot;,&amp;amp;quot;href&amp;amp;quot;:&amp;amp;quot;./တမ်းပလိတ်:Spaces&amp;amp;quot;},&amp;amp;quot;params&amp;amp;quot;:{},&amp;amp;quot;i&amp;amp;quot;:0}}]}&quot; data-ve-no-generated-contents=&quot;true&quot; id=&quot;mwSQ&quot; typeof=&quot;mw:Transclusion&quot;&gt;&lt;span typeof=&quot;mw:Entity&quot;&gt;&amp;&lt;/nowiki&gt;nbsp;&lt;nowiki&gt;&lt;/span&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;nowiki&gt;&lt;/span&gt;&lt;/nowiki&gt;ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေပုဒ်မ ၇ သည် သမ္မတအား လက်မှတ်ရေးထိုးရန် သို့မဟုတ် ဗီတိုအာဏာ ဖြင့် ပြည်ထောင်စုဥပဒေပြုပိုင်ခွင့်ကို ပေးထားသည်။ ခေတ်သစ်သမ္မတများကို ၎င်းတို့၏နိုင်ငံရေးပါတီများ၏ ခေါင်းဆောင်များအဖြစ် ရှုမြင်လေ့ရှိသောကြောင့် မူဝါဒချမှတ်ခြင်းသည် သမ္မတရွေးကောက်ပွဲရလဒ်ဖြင့် သိသိသာသာပုံဖော်လာကာ သမ္မတများသည် ၎င်းတို့၏မူဝါဒဦးစားပေးမှုများကို မြှင့်တင်ရာတွင် တက်ကြွသောအခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ကာ သမ္မတအပေါ် မှီခိုလေ့ရှိသော ကွန်ဂရက်လွှတ်တော်အဖွဲ့ဝင်များ ၊ . &lt;ref&gt;{{Cite journal|first=J. P.|year=1988|title=The President's Legislative Agenda|pages=22–35|url=https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/0002716288499001002}}&lt;/ref&gt; မကြာသေးမီဆယ်စုနှစ်များအတွင်း သမ္မတများသည် ပြည်တွင်းမူဝါဒကိုပုံဖော်ရန်အတွက် အုပ်ချုပ်ရေးအမိန့်များ ၊ အေဂျင်စီစည်းမျဉ်းများနှင့် တရားရေးဆိုင်ရာခန့်အပ်မှုများကို တိုးမြှင့်အသုံးပြုလာခဲ့သည်။

[[ဂျိုး ဘိုင်ဒင်|ဂျိုးဘိုင်ဒင်]] သည် ဇန်နဝါရီ ၂၀ ရက်၊ ၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် [[ဂျိုး ဘိုင်ဒင်၏ ကျမ်းသစ္စာကျိန်ဆိုပွဲ|သမ္မတအဖြစ် ကျမ်းသစ္စာဆို]]ခဲ့ပြီး [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]၏ ၄၆ ဦးမြောက် လက်ရှိသမ္မတဖြစ်သည်။
[[ကဏ္ဍ:အမေရိကန် သမ္မတများ]]</text>
      <sha1>t977xr9gefiiysq1r7glzzvpjfvt6nu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>753582</id>
      <parentid>753580</parentid>
      <timestamp>2022-08-06T13:00:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Jokomarel</username>
        <id>101196</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14558" xml:space="preserve">

{{Infobox official post|post=သမ္မတ|body=အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု|insignia=Seal Of The President Of The United States Of America.svg|insigniasize=100|insigniacaption=[[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု သမ္မတ၏ တံဆိပ်|သမ္မတတံဆိပ်]]|flag=Flag of the President of the United States of America.svg|flagsize=125|flagborder=yes|flagcaption=[[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု သမ္မတ၏ အလံတော်|သမ္မတ အလံတော်]]|image=Joe Biden presidential portrait.jpg|incumbent=[[ဂျိုး ဘိုင်ဒင်]]|incumbentsince=၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၂၁|department={{plainlist|
* [[Executive branch of the U.S. government]]
* [[Executive Office of the President]]
}}|style={{plainlist|
* မစ္စတာ သမ္မတ&lt;ref&gt;{{Cite news |url=https://www.nytimes.com/1891/08/02/archives/how-to-address-the-president-he-is-not-your-excellency-or-your.html |work=The Washington Star |title=How To Address The President; He Is Not Your Excellency Or Your Honor, But Mr. President |date=August 2, 1891 |via=The New York Times}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.usgs.gov/usgs-manual/handbook/hb/431-2-h/chap4.html |title=USGS Correspondence Handbook—Chapter 4 |date=July 18, 2007 |publisher=Usgs.gov |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120926000950/http://www.usgs.gov/usgs-manual/handbook/hb/431-2-h/chap4.html |archive-date=September 26, 2012 |access-date=November 15, 2012}}&lt;/ref&gt;&lt;br /&gt;(အလွတ်သဘော)
* ဂုဏ်ပြုအပ်သော&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.ita.doc.gov/ita_sec/Address%20and%20Salutation.htm |title=Models of Address and Salutation |publisher=Ita.doc.gov |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100720073107/http://www.ita.doc.gov/ita_sec/Address%20and%20Salutation.htm |archive-date=July 20, 2010 |access-date=September 4, 2010}}&lt;/ref&gt;&lt;br /&gt;(တရားဝင်)
}}|type={{plainlist|
* [[နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲ]]
* [[အစိုးရအဖွဲ့အကြီးအကဲ]]
}}|abbreviation=|member_of={{plainlist|
* [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ အစိုးရအဖွဲ့|အစိုးရအဖွဲ့]]
* [[United States Domestic Policy Council|Domestic Policy Council]]
* [[National Economic Council (United States)|National Economic Council]]
* [[ကုလသမဂ္ဂ အမျိုးသား လုံခြုံရေးကောင်စီ|အမျိုးသား လုံခြုံရေးကောင်စီ]]
}}|residence=[[အိမ်ဖြူတော်]]|seat=[[ဝါရှင်တန်ဒီစီမြို့]]|appointer=[[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲကောလိပ်|ရွေးကောက်ပွဲကောလိပ်]] သို့မဟုတ် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ဒုတိယသမ္မတ|ဒုသမ္မတ]]ရာထူးမှ ဆက်ခံသည်။|termlength=၄ နှစ်၊ တစ်ကြိမ်သက်တမ်းတိုးနိုင်|constituting_instrument=[[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ]]|formation={{date and age|1789|3|4|p=1|br=1}}&lt;ref name=&quot;formation&quot;&gt;&quot;The conventions of nine states having adopted the Constitution, Congress, in September or October, 1788, passed a resolution in conformity with the opinions expressed by the Convention and appointed the first Wednesday in March of the ensuing year as the day, and the then seat of Congress as the place, 'for commencing proceedings under the Constitution.'&lt;br&gt;&lt;br&gt; &quot;Both governments could not be understood to exist at the same time. The new government did not commence until the old government expired. It is apparent that the government did not commence on the Constitution's being ratified by the ninth state, for these ratifications were to be reported to Congress, whose continuing existence was recognized by the Convention, and who were requested to continue to exercise their powers for the purpose of bringing the new government into operation. In fact, Congress did continue to act as a government until it dissolved on the first of November by the successive disappearance of its members. It existed potentially until 2 March, the day preceding that on which the members of the new Congress were directed to assemble.&quot; {{ussc|name=Owings v. Speed|link=supreme.justia.com|volume=18|page=420|pin=422|year=1820|reporter=Wheat|reporter-volume=5}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Maier |first=Pauline |title=Ratification: The People Debate the Constitution, 1787–1788 |date=2010 |publisher=Simon &amp; Schuster |isbn=978-0-684-86854-7 |location=New York, New York |page=433 |author-link=Pauline Maier}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://constitutioncenter.org/blog/march-4-a-forgotten-huge-day-in-american-politics/ |title=March 4: A forgotten huge day in American history |date=March 4, 2013 |publisher=[[National Constitution Center]] |location=Philadelphia |access-date=July 29, 2018}}&lt;/ref&gt;|first=[[ဂျော့ချ် ဝါရှင်တန်]]&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.mountvernon.org/library/digitalhistory/digital-encyclopedia/article/presidential-election-of-1789/ |title=Presidential Election of 1789 |website=Digital Encyclopedia |publisher=Mount Vernon Ladies' Association, George Washington's Mount Vernon |location=Mount Vernon, Virginia |access-date=July 29, 2018}}&lt;/ref&gt;|salary={{wikidata|property|references|Q11696|P3618}}|website={{URL|https://www.whitehouse.gov/}}}} 
'''အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ သမ္မတ'''သည် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု|အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု]]၏ [[နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲ]]နှင့် [[အစိုးရအဖွဲ့အကြီးအကဲ]] ဖြစ်သည်။ သမ္မတသည် ဖက်ဒရယ်အစိုးရ၏ အုပ်ချုပ်ရေးမဏ္ဍိုင် ကို ညွှန်ကြားပြီး [[အမေရိကန်တပ်မတော်]]၏ စစ်ဦးစီးချုပ်လည်း ဖြစ်သည် ။

1789 တွင် ရုံးစတင်တည်ထောင်ချိန်မှစ၍ သမ္မတရာထူးအာဏာသည် သိသိသာသာကြီးထွားလာခဲ့သည်။ &lt;ref&gt;{{Cite journal|first=Henry Jones|date=1908|title=The Influence of State Politics in Expanding Federal Power|pages=53–63}}&lt;/ref&gt;  သမ္မတ၏အာဏာသည် အချိန်ကြာလာသည်နှင့်အမျှ တုံ့ဆိုင်းသွားသော်လည်း၊ သမ္မတရာထူးသည် [[ဖရန်ကလင် ဒီလာနို ရုစဗဲ့|Franklin D. Roosevelt]] ၏သမ္မတသက်တမ်းအတွင်း သိသိသာသာ ချဲ့ထွင်မှုနှင့်အတူ 20 ရာစုအစပိုင်းမှစတင်ကာ အမေရိကန်နိုင်ငံရေးဘဝတွင် ပိုမိုအားကောင်းသည့်အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။ ခေတ်ပြိုင်ကာလတွင် သမ္မတသည် တစ်ခုတည်းသောကျန်ရှိနေသည့် ကမ္ဘာ့ စူပါပါဝါ ၏ ခေါင်းဆောင်အဖြစ် ကမ္ဘာ့သြဇာအကြီးဆုံး နိုင်ငံရေးပုဂ္ဂိုလ်များထဲမှ တစ်ဦးအဖြစ် သတ်မှတ်ခံရသည်။ &lt;ref&gt;{{Cite magazine|url=https://time.com/4657665/steve-bannon-donald-trump/|title=Is Steve Bannon the Second Most Powerful Man in the World?|date=February 2, 2017}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2008/jan/03/uselections2008.world|title=Who should be the world's most powerful person?|date=January 3, 2008|location=London}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.newsweek.com/meacham-history-power-83117|title=Meacham: The History of Power|first=Jon|date=December 20, 2008|archivedate=September 4, 2010}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.newsweek.com/newsweek-50-barack-obama-83041|title=The Newsweek 50: Barack Obama|first=Fareed|date=December 20, 2008|archivedate=September 4, 2010}}&lt;/ref&gt; အမည်ခံ GDP ဖြင့် အကြီးဆုံး စီးပွားရေး ရှိသော နိုင်ငံ ၏ ခေါင်းဆောင် အနေဖြင့် သမ္မတ သည် ပြည်တွင်း နှင့် နိုင်ငံတကာ တွင် အရေးပါသော ခိုင်မာသော နှင့် ပျော့ပျောင်းသော ပါဝါ ကို ပိုင်ဆိုင် သည် .

ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေ အပိုဒ် ၂ သည် ပြည်ထောင်စု အစိုးရ၏ အုပ်ချုပ်ရေး မဏ္ဍိုင်ကို ဖွဲ့စည်းပြီး အုပ်ချုပ်ရေး အာဏာကို သမ္မတထံ အပ်နှင်းထားသည်။ ပါဝါတွင် ဖက်ဒရယ်ဥပဒေအား ကွပ်မျက်ခြင်းနှင့် ပြဋ္ဌာန်းခြင်းနှင့် ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင်များ၊ သံတမန်ရေးရာ၊ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းနှင့် တရားရေးအရာရှိများကို ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်းတို့ ပါဝင်သည်။ သံတမန်များ ခန့်အပ်ခြင်းနှင့် လက်ခံခြင်း နှင့် နိုင်ငံခြား အာဏာများနှင့် သဘောတူညီချက်များ ချုပ်ဆိုရန် သမ္မတအား ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပါ ပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့် ကွန်ဂရက်မှ အတည်ပြုပြဋ္ဌာန်းခဲ့သော နောက်ဆက်တွဲဥပဒေများပေါ်တွင် အခြေခံ၍ ခေတ်သစ်သမ္မတရာထူးတွင် အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒကို အကောင်အထည်ဖော်ရန် အဓိကတာဝန်ရှိသည်။ [[အနုမြူနိုင်ငံကြီးများ|ဒုတိယအကြီးဆုံးနျူကလီးယားလက်နက်ပိုင်ဆိုင်]] သည့် ကမ္ဘာ့ စျေးအကြီးဆုံးစစ်တပ်ကို ညွှန်ကြားရန်တာဝန်လည်း ပါဝင်သည်။

သမ္မတသည် ပြည်ထောင်စုဥပဒေပြုရေးနှင့် ပြည်တွင်းမူဝါဒချမှတ်ရာတွင်လည်း ဦးဆောင်အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ပါသည်။ အပြန်အလှန်ထိန်းကျောင်း မှုစနစ်၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအနေဖြင့် အပိုဒ် ၁၊ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေပုဒ်မ ၇ သည် သမ္မတအား လက်မှတ်ရေးထိုးရန် သို့မဟုတ် ဗီတိုအာဏာ ဖြင့် ပြည်ထောင်စုဥပဒေပြုပိုင်ခွင့်ကို ပေးထားသည်။ ခေတ်သစ်သမ္မတများကို ၎င်းတို့၏နိုင်ငံရေးပါတီများ၏ ခေါင်းဆောင်များအဖြစ် ရှုမြင်လေ့ရှိသောကြောင့် မူဝါဒချမှတ်ခြင်းသည် သမ္မတရွေးကောက်ပွဲရလဒ်ဖြင့် သိသိသာသာပုံဖော်လာကာ သမ္မတများသည် ၎င်းတို့၏မူဝါဒဦးစားပေးမှုများကို မြှင့်တင်ရာတွင် တက်ကြွသောအခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ကာ သမ္မတအပေါ် မှီခိုလေ့ရှိသော ကွန်ဂရက်လွှတ်တော်အဖွဲ့ဝင်များ ၊ . &lt;ref&gt;{{Cite journal|first=J. P.|year=1988|title=The President's Legislative Agenda|pages=22–35|url=https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/0002716288499001002}}&lt;/ref&gt; မကြာသေးမီဆယ်စုနှစ်များအတွင်း သမ္မတများသည် ပြည်တွင်းမူဝါဒကိုပုံဖော်ရန်အတွက် အုပ်ချုပ်ရေးအမိန့်များ ၊ အေဂျင်စီစည်းမျဉ်းများနှင့် တရားရေးဆိုင်ရာခန့်အပ်မှုများကို တိုးမြှင့်အသုံးပြုလာခဲ့သည်။

[[ဂျိုး ဘိုင်ဒင်|ဂျိုးဘိုင်ဒင်]] သည် ဇန်နဝါရီ ၂၀ ရက်၊ ၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် [[ဂျိုး ဘိုင်ဒင်၏ ကျမ်းသစ္စာကျိန်ဆိုပွဲ|သမ္မတအဖြစ် ကျမ်းသစ္စာဆို]]ခဲ့ပြီး [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]၏ ၄၆ ဦးမြောက် လက်ရှိသမ္မတဖြစ်သည်။
==ကိုးကား==</text>
      <sha1>1pv5mnrv9hfdcgrf0kjsght2gikzvdr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ ဒုတိယသမ္မတ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>230465</id>
    <revision>
      <id>753584</id>
      <timestamp>2022-08-06T13:04:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Jokomarel</username>
        <id>101196</id>
      </contributor>
      <comment>&quot;{{Infobox official post | post = ဒုတိယသမ္မတ | body = အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု | insignia = US Vice President Seal.svg | insigniasize = 120 | insigniacaption = အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ဒုတိယသမ္မတ၏ တံဆိပ်|ဒုတိယ...&quot; အစချီသော စာလုံးတို့နှင့် စာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုက်သည်</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5695" xml:space="preserve">{{Infobox official post
| post = ဒုတိယသမ္မတ
| body = အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု
| insignia = US Vice President Seal.svg
| insigniasize = 120
| insigniacaption = [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ဒုတိယသမ္မတ၏ တံဆိပ်|ဒုတိယသမ္မတ တံဆိပ်]]
| flag = Flag of the Vice President of the United States.svg
| flagsize = 130
| flagborder = yes
| flagcaption = [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ဒုတိယသမ္မတ၏ အလံတော်|ဒုတိယသမ္မတ အလံတော်]]
| image = Kamala Harris Vice Presidential Portrait.jpg
| incumbent = [[ကားမလာ ဟဲရစ်|ကာမလာ ဟဲရစ်]]
| incumbentsince = ဇန်နဝါရီ ၂၀၊ ၂၀၂၁
| department = {{ubl|[[United States Senate]]|[[Executive branch of the U.S. government]]|[[Office of the Vice President of the United States|Office of the Vice President]]}}
| style = {{ubl|[[Mr. President (title)|Madam Vice President]]&lt;br&gt;(informal)|[[The Honourable#United States|The Honorable]]&lt;br&gt;(formal)|[[Mr. President (title)|Madam President]]&lt;br&gt;(within the Senate)|[[Excellency|Her Excellency]]&lt;br&gt;(diplomatic)}}
| unofficial_names = VPOTUS,&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.merriam-webster.com/dictionary/VPOTUS|title=VPOTUS|work=[[Merriam-Webster]]|accessdate=February 10, 2021|archive-date=January 25, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210125113323/https://www.merriam-webster.com/dictionary/VPOTUS|url-status=live}}&lt;/ref&gt; VP, Veep&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.merriam-webster.com/dictionary/veep |title=Veep |work=Merriam-Webster |access-date=February 14, 2021 |archive-date=October 14, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201014174159/https://www.merriam-webster.com/dictionary/veep |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
| member_of = {{ubl|[[Cabinet of the United States|Cabinet]]|[[United States National Security Council|National Security Council]]|[[National Space Council]]|[[National Economic Council (United States)|National Economic Council]]}}
| status = {{ubl|Second highest executive branch officer|[[President of the Senate]]}}
| residence = [[Number One Observatory Circle]]
| seat = [[Washington, D.C.]]
| appointer = [[Electoral College (United States)|Electoral College]], or, if vacant, [[President of the United States|President]] via [[Twenty-fifth Amendment to the United States Constitution#Section 2: Vice presidential vacancy|congressional confirmation]]
| termlength = Four years, no term limit
| constituting_instrument = [[Constitution of the United States]]
| formation = {{start date and age|1789|3|4|p=1|br=1}}&lt;ref name=&quot;formation&quot;&gt;&quot;The conventions of nine states having adopted the Constitution, Congress, in September or October, 1788, passed a resolution in conformity with the opinions expressed by the Convention and appointed the first Wednesday in March of the ensuing year as the day, and the then seat of Congress as the place, 'for commencing proceedings under the Constitution.'&lt;p&gt; &quot;Both governments could not be understood to exist at the same time. The new government did not commence until the old government expired. It is apparent that the government did not commence on the Constitution's being ratified by the ninth state, for these ratifications were to be reported to Congress, whose continuing existence was recognized by the Convention, and who were requested to continue to exercise their powers for the purpose of bringing the new government into operation. In fact, Congress did continue to act as a government until it dissolved on the first of November by the successive disappearance of its members. It existed potentially until 2 March, the day preceding that on which the members of the new Congress were directed to assemble.&quot; {{ussc|name=Owings v. Speed|link=supreme.justia.com|volume=18|page=420|pin=422|year=1820|reporter=Wheat|reporter-volume=5}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book| last=Maier|first=Pauline | author-link=Pauline Maier| title=Ratification: The People Debate the Constitution, 1787–1788|date=2010|publisher=Simon &amp; Schuster|location=New York | isbn=978-0-684-86854-7| page=433}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=March 4: A forgotten huge day in American history|date=March 4, 2013|url=https://constitutioncenter.org/blog/march-4-a-forgotten-huge-day-in-american-politics/|publisher=[[National Constitution Center]]|location=Philadelphia|access-date=July 24, 2018|archive-date=February 24, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180224184927/https://constitutioncenter.org/blog/march-4-a-forgotten-huge-day-in-american-politics|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
| first = [[John Adams]]&lt;ref&gt;{{cite book| last=Smith| first=Page| author-link=Page Smith| title=John Adams|volume=Two 1784–1826| date=1962| publisher=Doubleday| location=Garden City, New York| page=744}}&lt;/ref&gt;
| succession = [[United States presidential line of succession|First]]&lt;ref name=XXVHeritage&gt;{{cite web|title=Essays on Amendment XXV: Presidential Succession|work=The Heritage Guide to the Constitution|last=Feerick|first=John|url=https://www.heritage.org/constitution/#!/amendments/25/essays/187/presidential-succession|publisher=The Heritage Foundation|access-date=July 3, 2018|archive-date=August 22, 2020|archive-url=https://archive.today/20200822232208/https://www.heritage.org/constitution/%23!/amendments/8/essays/161/cruel-and-unusual-punishment#!/amendments/25/essays/187/presidential-succession|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
| salary = $235,100 annually
| website = {{url|https://www.whitehouse.gov/administration/vice-president-harris/|www.whitehouse.gov}}
}}</text>
      <sha1>c892f0oar8htvxbwrey56vqfjzo0f2u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Katfulkat</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230466</id>
    <revision>
      <id>753585</id>
      <timestamp>2022-08-06T13:08:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8530" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Katfulkat ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၁၃:၀၈၊ ၆ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>q7zhja0n9ufsz43oncthpg7nrcrugrr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>လက်ယာစွန်း နိုင်ငံရေး</title>
    <ns>0</ns>
    <id>230467</id>
    <revision>
      <id>753586</id>
      <timestamp>2022-08-06T13:25:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Jokomarel</username>
        <id>101196</id>
      </contributor>
      <comment>&quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1102189876|Far-right politics]]&quot; စာမျက်နှာကို ဘာသာပြန်ရင်း ဖန်တီးခဲ့သည်</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3200" xml:space="preserve">
 

'''လက်ယာစွန်းနိုင်ငံရေး'''သည် အစွန်းရောက် '''လက်ယာ''' သို့မဟုတ် '''လက်ယာအစွန်းရောက်''' ဟုလည်း ရည်ညွှန်းပြီး လက်ဝဲ လက်ယာနိုင်ငံရေးရပ်ဝန်း၏ ညာဘက်တွင်ရှိသော နိုင်ငံရေးသည် အထူးသဖြင့် အာဏာရှင် နှင့် အစွန်းရောက်မျိုးချစ်စိတ် ဖြစ်ခြင်းဆိုင်ရာ စံ နိုင်ငံရေးလက်ယာ ထက် သာလွန်သောလက်ယာနိုင်ငံရေးဖြစ်သည်။ မျိုးချစ် ဝါဒီ အယူဝါဒနှင့် သဘောထားများ ရှိသည်။ &lt;ref&gt;Other names:
&lt;/ref&gt;

[[ဖက်ဆစ်ဝါဒ]]၊ [[နာဇီ၊ နာဇိစမက်|နာဇီဝါဒ]]နှင့် ဖာလန် ဝါဒတို့၏ အတွေ့အကြုံများကို ဖော်ပြရန် သမိုင်းတွင်အသုံးပြုခဲ့ပြီး ယခုအခါ လက်ယာစွန်းနိုင်ငံရေးတွင် ဖက်ဆစ် လက်သစ်၊ နာဇီလက်သစ် ၊ တတိယရာထူး ၊ alt-right ၊ လူမျိုးရေးအဓိပတိ နှင့် အာဏာရှင်ဆန်သော ရှုထောင့်များပါရှိသော အခြား [[ဒဿနဗေဒ|အယူဝါဒ]] များ သို့မဟုတ် အဖွဲ့အစည်းများ၊ အစွန်းရောက် အမျိုးသားရေး ဝါဒီ [[လူမျိုးစွဲဝါဒ|၊]] လူမျိုးကြီးဝါဒ ၊ မျက်ကန်း မျိုးချစ် ၊ &lt;ref&gt;Fascism and Nazism:
&lt;/ref&gt;

လက်ယာစွန်းနိုင်ငံရေးသည် ဖိနှိပ်မှု ၊ နိုင်ငံရေးအကြမ်းဖက်မှု ၊ အတင်းအကျပ် ရောနှော သတ်ဖြတ်မှု၊ လူမျိုးသုဉ်းသတ်ဖြတ်မှု၊ ယုတ်ညံ့သည်ဟု ယူဆသော သို့မဟုတ် ၎င်းတို့၏ မိရိုးဖလာ [[လူမျိုးစု]] ၊ [[လူမျိုး]] ၊ ပြည်နယ် ၊ အမျိုးသားဘာသာ ၊ ယဉ်ကျေးမှုလွှမ်းမိုးမှု အပေါ် အခြေခံ၍ လူမျိုး သုဉ်း သတ်ဖြတ်ခြင်း သို့ ဦးတည်စေခဲ့သည်။ ရှေးရိုးစွဲ လူမှုရေးအဖွဲ့အစည်းများ။ &lt;ref&gt;Ethnic persecution, forced assimilation, cleansing, etc.:
&lt;/ref&gt;
[[ကဏ္ဍ:နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ ဝေါဟာရများ]]</text>
      <sha1>khqwiprqpfgp3xgjxsac2ahvlon2sp1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>မာလာရှမ်းကော</title>
    <ns>0</ns>
    <id>230468</id>
    <revision>
      <id>753587</id>
      <timestamp>2022-08-06T13:36:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Jokomarel</username>
        <id>101196</id>
      </contributor>
      <comment>&quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1083588492|Mala xiang guo]]&quot; စာမျက်နှာကို ဘာသာပြန်ရင်း ဖန်တီးခဲ့သည်</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6458" xml:space="preserve">{{Infobox food|image=Ma La Xiang Guo.jpg|image_alt=150px}}
[[ဖိုင်:Malaxiangguo.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Malaxiangguo.jpg/220px-Malaxiangguo.jpg|thumb| တရုတ်နိုင်ငံရှိ မာလာရှမ်းကော]]
[[ဖိုင်:Malaxiangguo_in_China.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Malaxiangguo_in_China.jpg/220px-Malaxiangguo_in_China.jpg|thumb| ပင်လယ်စာ၊ အသား၊ ဟင်းသီးဟင်းရွက်၊ fuzhu နှင့် [[ကြာဇံ|fensi]] အမျိုးမျိုးပါဝင်သော မာလာရှမ်းကော]]
'''မာလာရှမ်းကော'''သည် [[မွှေကြော်ခြင်း|မွှေကြော်]]ပြီး ပြင်ဆင်ထားသော [[တရုတ်ဟင်းလျာ|တရုတ်ဟင်းတစ်မျိုး]] ဖြစ်သည်။ [[မာလာ|မာလာအရသာ]] ပြင်းပြင်းထန်ထန်ရှိပြီး အသားနှင့် ဟင်းသီးဟင်းရွက်များ ပါဝင်လေ့ရှိပြီး အငန်စပ်အရသာရှိသည်။ ပြင်ဆင်မှုလုပ်ငန်းစဉ်တွင် လိုအပ်သောပါဝင်ပစ္စည်းများကို အိုးထဲတွင်ထည့်ခြင်း၊ မွှေကြော်ခြင်းနှင့် ဟင်းခတ်အနှစ်ထည့်ခြင်းတို့ ပါဝင်ပါသည်။ စားသောက်ဆိုင်များတွင် စားသုံးသူများသည် ဟင်းလျာကို စားဖိုမှူးမှ မပြင်ဆင်မီတွင် ပါဝင်ပစ္စည်းများ (အသားနှင့် ဟင်းသီးဟင်းရွက်များ) ကို ကိုယ်တိုင်ရွေးချယ်လေ့ရှိသည်။ &lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=xTB3DwAAQBAJ&amp;pg=PT152|title=一家一道私房菜：每道菜都有故事|date=2015-03-01|language=zh}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite news|url=http://news.ifeng.com/a/20170720/51467240_0.shtml|archive-url=https://web.archive.org/web/20180126013424/http://news.ifeng.com/a/20170720/51467240_0.shtml|title=麻辣香锅真不是一道四川菜 让我们把它还给北京|date=2017-07-20|archive-date=2018-01-26}}&lt;/ref&gt;

မာလာရှမ်းကောကို [[မြန်မာပြည်ရှိ တရုတ်လူမျိုး|မြန်မာတရုတ်လူမျိုးများ]]က [[မြန်မာနိုင်ငံ|မြန်မာနိုင်ငံတွင်]] စတင်မိတ်ဆက်ခဲ့ပြီး ယခုအခါတွင် နာမည်ကြီး ဟင်းတစ်မျိုးဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{Cite web|date=2019-11-07|title=ရန်ကုန်မြို့ရဲ့ နာမည်ကျော် မာလာရှမ်းကောဆိုင် (၁၀) ဆိုင်|url=https://myanmar.mmtimes.com/news/130600.html|archivedate=2020-12-09|language=my}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web|date=2018-12-21|title=မာလာရှမ်းကော|url=https://www.foodmagazinemyanmar.com/vegetarian/%E1%80%99%E1%80%AC%E1%80%9C%E1%80%AC%E1%80%9B%E1%80%BD%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%B8%E1%80%B1%E1%80%80%E1%80%AC/|archivedate=2020-12-09|language=my}}&lt;/ref&gt;

== သမိုင်း ==
မာလာရှမ်းကောသည် Jinyun တောင်၊ [[ချုံချင့်မြို့|Chongqing]] ရှိ Tujia လူမျိုးများ မှ ဆင်းသက်လာကာ ၎င်းသည် ပြည်တွင်းတွင် လူကြိုက်များသော အိမ်ပုံစံ ဟင်းတစ်မျိုးဖြစ်သည်။ အိုးကြီးတစ်လုံးထဲမှာ ဟင်းခတ်အမွှေးအကြိုင်မျိုးစုံနဲ့ ဒီဟင်းချက်တာကို နှစ်သက်ကြပါတယ်။ ဧည့်သည်တွေလာလည်တဲ့အခါ အသား၊ ပင်လယ်စာ၊ [[ဝါး]] နဲ့ တို့ဟူးအရေခွံ တွေကို အိုးထဲကို ထည့်ပြီး ဧည့်သည်တွေကို ကျွေးမွေးပါတယ်။ မကြာသေးမီက တရုတ်နိုင်ငံတွင် လူကြိုက်များလာမှုနှင့်အတူ မာလာရှမ်းကောသည် ရာနှင့်ချီသော ပါဝင်ပစ္စည်းများကို တိုးချဲ့ခဲ့သည်။ &lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=xTB3DwAAQBAJ&amp;pg=PT152|title=一家一道私房菜：每道菜都有故事|date=2015-03-01|language=zh}}&lt;cite class=&quot;citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot; id=&quot;CITEREFSabadina2015&quot;&gt;Sabadina (2015-03-01). [https://books.google.com/books?id=xTB3DwAAQBAJ&amp;pg=PT152 ''一家一道私房菜：每道菜都有故事''] &amp;#x5B;''A family dish''&amp;#x5D; (in Chinese). Jiuzhou Press. [[International Standard Book Number|ISBN]]&amp;nbsp;[[Special:BookSources/9787510835292|&lt;bdi&gt;9787510835292&lt;/bdi&gt;]].&lt;/cite&gt;
[[Category:CS1 Chinese-language sources (zh)]]&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite news|url=http://news.ifeng.com/a/20170720/51467240_0.shtml|archive-url=https://web.archive.org/web/20180126013424/http://news.ifeng.com/a/20170720/51467240_0.shtml|title=麻辣香锅真不是一道四川菜 让我们把它还给北京|date=2017-07-20|archive-date=2018-01-26|work=[[Ifeng.com]]}}&lt;cite class=&quot;citation news cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20180126013424/http://news.ifeng.com/a/20170720/51467240_0.shtml &quot;麻辣香锅真不是一道四川菜 让我们把它还给北京&quot;]. ''[[Ifeng.com]]''. 2017-07-20. Archived from [http://news.ifeng.com/a/20170720/51467240_0.shtml the original] on 2018-01-26.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

*

== ကိုးကား ==
{{Reflist}}
[[ကဏ္ဍ:တရုတ် အစားအစာ]]
[[ကဏ္ဍ:အစားအစာ]]</text>
      <sha1>b2bkpnhud0urh1n0dcpa6lw61pxr4ud</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>753588</id>
      <parentid>753587</parentid>
      <timestamp>2022-08-06T13:41:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Jokomarel</username>
        <id>101196</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5898" xml:space="preserve">{{Infobox food
| name             = မာလာရှမ်းကော
| image            = Ma La Xiang Guo.jpg
| image_size       = 150px
| caption          = 
| alternate_name   = 
| country          = [[တရုတ်နိုင်ငံ]]
| region           = [[အရှေ့ပိုင်း အာရှ]]
| creator          = 
| course           = 
| type             = [[မွှေကြော်]]
| served           = 
| main_ingredient  = [[အသား]]၊ [[ပင်လယ်စာ]]၊ [[ဟင်းသီးဟင်းရွက်]]များ၊ [[တို့ဟူး]]၊ [[fu zhu|fuzhu]]၊ [[fensi]]။
| variations       = 
| calories         = 
| other            = 
}}
'''မာလာရှမ်းကော'''သည် မွှေကြော်ပြီး ပြင်ဆင်ထားသော တရုတ်ဟင်းတစ်မျိုး ဖြစ်သည်။ မာလာအရသာ ပြင်းပြင်းထန်ထန်ရှိပြီး [[အသား]]နှင့် [[ဟင်းသီးဟင်းရွက်]]များ ပါဝင်လေ့ရှိပြီး အငန်စပ်အရသာရှိသည်။ ပြင်ဆင်မှုလုပ်ငန်းစဉ်တွင် လိုအပ်သောပါဝင်ပစ္စည်းများကို အိုးထဲတွင်ထည့်ခြင်း၊ မွှေကြော်ခြင်းနှင့် ဟင်းခတ်အနှစ်ထည့်ခြင်းတို့ ပါဝင်ပါသည်။ စားသောက်ဆိုင်များတွင် စားသုံးသူများသည် ဟင်းလျာကို စားဖိုမှူးမှ မပြင်ဆင်မီတွင် ပါဝင်ပစ္စည်းများ (အသားနှင့် ဟင်းသီးဟင်းရွက်များ) ကို ကိုယ်တိုင်ရွေးချယ်လေ့ရှိသည်။

မာလာရှမ်းကောကို [[မြန်မာပြည်ရှိ တရုတ်လူမျိုး|မြန်မာတရုတ်လူမျိုးများ]]က [[မြန်မာနိုင်ငံ|မြန်မာနိုင်ငံတွင်]] စတင်မိတ်ဆက်ခဲ့ပြီး ယခုအခါတွင် နာမည်ကြီး ဟင်းတစ်မျိုးဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{Cite web|date=2019-11-07|title=ရန်ကုန်မြို့ရဲ့ နာမည်ကျော် မာလာရှမ်းကောဆိုင် (၁၀) ဆိုင်|url=https://myanmar.mmtimes.com/news/130600.html|archivedate=2020-12-09|language=my}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web|date=2018-12-21|title=မာလာရှမ်းကော|url=https://www.foodmagazinemyanmar.com/vegetarian/%E1%80%99%E1%80%AC%E1%80%9C%E1%80%AC%E1%80%9B%E1%80%BD%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%B8%E1%80%B1%E1%80%80%E1%80%AC/|archivedate=2020-12-09|language=my}}&lt;/ref&gt;

== သမိုင်း ==
မာလာရှမ်းကောသည် Jinyun တောင်၊ [[ချုံချင့်မြို့|Chongqing]] ရှိ Tujia လူမျိုးများ မှ ဆင်းသက်လာကာ ၎င်းသည် ပြည်တွင်းတွင် လူကြိုက်များသော အိမ်ပုံစံ ဟင်းတစ်မျိုးဖြစ်သည်။ အိုးကြီးတစ်လုံးထဲမှာ ဟင်းခတ်အမွှေးအကြိုင်မျိုးစုံနဲ့ ဒီဟင်းချက်တာကို နှစ်သက်ကြပါတယ်။ ဧည့်သည်တွေလာလည်တဲ့အခါ အသား၊ ပင်လယ်စာ၊ [[ဝါး]] နဲ့ တို့ဟူးအရေခွံ တွေကို အိုးထဲကို ထည့်ပြီး ဧည့်သည်တွေကို ကျွေးမွေးပါတယ်။ မကြာသေးမီက တရုတ်နိုင်ငံတွင် လူကြိုက်များလာမှုနှင့်အတူ မာလာရှမ်းကောသည် ရာနှင့်ချီသော ပါဝင်ပစ္စည်းများကို တိုးချဲ့ခဲ့သည်။ &lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=xTB3DwAAQBAJ&amp;pg=PT152|title=一家一道私房菜：每道菜都有故事|date=2015-03-01|language=zh}}&lt;cite class=&quot;citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot; id=&quot;CITEREFSabadina2015&quot;&gt;Sabadina (2015-03-01). [https://books.google.com/books?id=xTB3DwAAQBAJ&amp;pg=PT152 ''一家一道私房菜：每道菜都有故事''] &amp;#x5B;''A family dish''&amp;#x5D; (in Chinese). Jiuzhou Press. [[International Standard Book Number|ISBN]]&amp;nbsp;[[Special:BookSources/9787510835292|&lt;bdi&gt;9787510835292&lt;/bdi&gt;]].&lt;/cite&gt;
[[Category:CS1 Chinese-language sources (zh)]]&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite news|url=http://news.ifeng.com/a/20170720/51467240_0.shtml|archive-url=https://web.archive.org/web/20180126013424/http://news.ifeng.com/a/20170720/51467240_0.shtml|title=麻辣香锅真不是一道四川菜 让我们把它还给北京|date=2017-07-20|archive-date=2018-01-26|work=[[Ifeng.com]]}}&lt;cite class=&quot;citation news cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20180126013424/http://news.ifeng.com/a/20170720/51467240_0.shtml &quot;麻辣香锅真不是一道四川菜 让我们把它还给北京&quot;]. ''[[Ifeng.com]]''. 2017-07-20. Archived from [http://news.ifeng.com/a/20170720/51467240_0.shtml the original] on 2018-01-26.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

== ကိုးကား ==
{{Reflist}}
[[ကဏ္ဍ:တရုတ် အစားအစာ]]
[[ကဏ္ဍ:အစားအစာ]]</text>
      <sha1>4h0au4q0offcf79bkuq9asyynh3dq7l</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>753589</id>
      <parentid>753588</parentid>
      <timestamp>2022-08-06T13:44:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Jokomarel</username>
        <id>101196</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5988" xml:space="preserve">{{Infobox food
| name             = မာလာရှမ်းကော
| image            = Ma La Xiang Guo.jpg
| image_size       = 150px
| caption          = 
| alternate_name   = 
| country          = [[တရုတ်နိုင်ငံ]]
| region           = [[အရှေ့ပိုင်း အာရှ]]
| creator          = 
| course           = 
| type             = [[မွှေကြော်ခြင်း|မွှေကြော်]]
| served           = 
| main_ingredient  = [[အသား]]၊ [[ပင်လယ်စာ]]၊ [[ဟင်းသီးဟင်းရွက်]]များ၊ [[တို့ဟူး]]၊ [[fu zhu|fuzhu]]၊ [[fensi]]။
| variations       = 
| calories         = 
| other            = 
}}
'''မာလာရှမ်းကော'''သည် [[မွှေကြော်ခြင်း|မွှေကြော်]]ပြီး ပြင်ဆင်ထားသော တရုတ်ဟင်းတစ်မျိုး ဖြစ်သည်။ မာလာအရသာ ပြင်းပြင်းထန်ထန်ရှိပြီး [[အသား]]နှင့် [[ဟင်းသီးဟင်းရွက်]]များ ပါဝင်လေ့ရှိပြီး အငန်စပ်အရသာရှိသည်။ ပြင်ဆင်မှုလုပ်ငန်းစဉ်တွင် လိုအပ်သောပါဝင်ပစ္စည်းများကို အိုးထဲတွင်ထည့်ခြင်း၊ မွှေကြော်ခြင်းနှင့် ဟင်းခတ်အနှစ်ထည့်ခြင်းတို့ ပါဝင်ပါသည်။ စားသောက်ဆိုင်များတွင် စားသုံးသူများသည် ဟင်းလျာကို စားဖိုမှူးမှ မပြင်ဆင်မီတွင် ပါဝင်ပစ္စည်းများ (အသားနှင့် ဟင်းသီးဟင်းရွက်များ) ကို ကိုယ်တိုင်ရွေးချယ်လေ့ရှိသည်။

မာလာရှမ်းကောကို [[မြန်မာပြည်ရှိ တရုတ်လူမျိုး|မြန်မာတရုတ်လူမျိုးများ]]က [[မြန်မာနိုင်ငံ|မြန်မာနိုင်ငံတွင်]] စတင်မိတ်ဆက်ခဲ့ပြီး ယခုအခါတွင် နာမည်ကြီး ဟင်းတစ်မျိုးဖြစ်သည်။ &lt;ref&gt;{{Cite web|date=2019-11-07|title=ရန်ကုန်မြို့ရဲ့ နာမည်ကျော် မာလာရှမ်းကောဆိုင် (၁၀) ဆိုင်|url=https://myanmar.mmtimes.com/news/130600.html|archivedate=2020-12-09|language=my}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web|date=2018-12-21|title=မာလာရှမ်းကော|url=https://www.foodmagazinemyanmar.com/vegetarian/%E1%80%99%E1%80%AC%E1%80%9C%E1%80%AC%E1%80%9B%E1%80%BD%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%B8%E1%80%B1%E1%80%80%E1%80%AC/|archivedate=2020-12-09|language=my}}&lt;/ref&gt;

== သမိုင်း ==
မာလာရှမ်းကောသည် Jinyun တောင်၊ [[ချုံချင့်မြို့]] ရှိ Tujia လူမျိုးများ မှ ဆင်းသက်လာကာ ၎င်းသည် ပြည်တွင်းတွင် လူကြိုက်များသော အိမ်ပုံစံ ဟင်းတစ်မျိုးဖြစ်သည်။ အိုးကြီးတစ်လုံးထဲတွင် ဟင်းခတ်အမွှေးအကြိုင်မျိုးစုံနှင့် ဤဟင်းလျာကို နှစ်သက်ကြသည်။ ဧည့်သည်များ လာလည်သောအခါ [[အသား]]၊ [[ပင်လယ်စာ]]၊ [[မျှစ်]]နှင့် တို့ဟူးအရေခွံများအာ အိုးထဲကို ထည့်ပြီး ဧည့်သည်များကို ကျွေးမွေးသည်။ မကြာသေးမီက တရုတ်နိုင်ငံတွင် လူကြိုက်များလာမှုနှင့်အတူ မာလာရှမ်းကောသည် ရာနှင့်ချီသော ပါဝင်ပစ္စည်းများကို တိုးချဲ့ခဲ့သည်။ &lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=xTB3DwAAQBAJ&amp;pg=PT152|title=一家一道私房菜：每道菜都有故事|date=2015-03-01|language=zh}}&lt;cite class=&quot;citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot; id=&quot;CITEREFSabadina2015&quot;&gt;Sabadina (2015-03-01). [https://books.google.com/books?id=xTB3DwAAQBAJ&amp;pg=PT152 ''一家一道私房菜：每道菜都有故事''] &amp;#x5B;''A family dish''&amp;#x5D; (in Chinese). Jiuzhou Press. [[International Standard Book Number|ISBN]]&amp;nbsp;[[Special:BookSources/9787510835292|&lt;bdi&gt;9787510835292&lt;/bdi&gt;]].&lt;/cite&gt;
[[Category:CS1 Chinese-language sources (zh)]]&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite news|url=http://news.ifeng.com/a/20170720/51467240_0.shtml|archive-url=https://web.archive.org/web/20180126013424/http://news.ifeng.com/a/20170720/51467240_0.shtml|title=麻辣香锅真不是一道四川菜 让我们把它还给北京|date=2017-07-20|archive-date=2018-01-26|work=[[Ifeng.com]]}}&lt;cite class=&quot;citation news cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20180126013424/http://news.ifeng.com/a/20170720/51467240_0.shtml &quot;麻辣香锅真不是一道四川菜 让我们把它还给北京&quot;]. ''[[Ifeng.com]]''. 2017-07-20. Archived from [http://news.ifeng.com/a/20170720/51467240_0.shtml the original] on 2018-01-26.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

== ကိုးကား ==
{{Reflist}}
[[ကဏ္ဍ:တရုတ် အစားအစာ]]
[[ကဏ္ဍ:အစားအစာ]]</text>
      <sha1>fuqqlly4d8j8txscywvkkn6zuzo77s1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:ProdesignerPL</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230469</id>
    <redirect title="အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:PiotrMisa" />
    <revision>
      <id>753591</id>
      <timestamp>2022-08-06T13:45:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>QueerEcofeminist</username>
        <id>48651</id>
      </contributor>
      <comment>[[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:ProdesignerPL]] စာမျက်နှာကို [[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:PiotrMisa]] သို့ QueerEcofeministက ရွှေ့ခဲ့သည်: အသုံးပြုသူ &quot;[[Special:CentralAuth/ProdesignerPL|ProdesignerPL]]&quot; ကို &quot;[[Special:CentralAuth/PiotrMisa|PiotrMisa]]&quot; သို့ အမည်ပြောင်းလဲစဉ် စာမျက်နှာအား အလိုအလျောက် ရွှေ့ပြောင်းခြင်း</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="91" xml:space="preserve">#REDIRECT [[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:PiotrMisa]]</text>
      <sha1>16ixqvww554lvdhadkgeip2ns9kii2a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Pimetongkham</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230470</id>
    <revision>
      <id>753593</id>
      <timestamp>2022-08-06T15:08:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8533" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Pimetongkham ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၁၅:၀၈၊ ၆ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>cnrdtadqhmxb0tmvgfgsbivyyqtnxyt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Leontrooper</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230471</id>
    <revision>
      <id>753594</id>
      <timestamp>2022-08-06T15:09:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8532" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Leontrooper ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၁၅:၀၉၊ ၆ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>mtuaujnxk3k7ibfc38pq66omt8oc73w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Ava Clove</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230472</id>
    <revision>
      <id>753596</id>
      <timestamp>2022-08-06T16:09:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8530" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Ava Clove ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၁၆:၀၉၊ ၆ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>2zsom7obt4h6nw4ucfomxao1cpclqpa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Nyan Soe Oo</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230473</id>
    <revision>
      <id>753597</id>
      <timestamp>2022-08-06T16:09:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8532" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Nyan Soe Oo ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၁၆:၀၉၊ ၆ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>m5j4szvzmpjn8jk3ikcutl4s125czws</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:MdsShakil/header</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230474</id>
    <revision>
      <id>753599</id>
      <timestamp>2022-08-06T16:24:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pathoschild</username>
        <id>236</id>
      </contributor>
      <comment>create header for talk page ([[m:Synchbot|requested by MdsShakil]])</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="952" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;display: flex; flex-wrap: wrap; justify-content: center; align-items: center; margin: 16px 0; border: 1px solid #aaaaaa;&quot;&gt;
  &lt;div style=&quot;padding: 12px;&quot;&gt;[[File:Circle-icons-megaphone.svg|75px|link=[[m:User_talk:MdsShakil]]]]&lt;/div&gt;
  &lt;div style=&quot;flex: 1; padding: 12px; background-color: #dddddd; color: #555555;&quot;&gt;
    &lt;div style=&quot;font-weight: bold; font-size: 150%; color: red; font-family: 'Comic Sans MS'&quot;&gt;Welcome to my talk page!&lt;/div&gt;
    &lt;div style=&quot;max-width: 700px&quot;&gt;Hey! I am Shakil Hosen. I patrol many projects, and where I don't know the language I only act in cases of serious vandalism. If you think I have done anything wrong, feel free to [[m:User talk:MdsShakil|message me]] on Meta wiki. If you don't like that you can leave me messages here too, but since I do not watch all of my talk pages, your message might not get a timely response. Thanks! [[File:Face-smile.svg|18px|link=[[m:User:MdsShakil]]]]&lt;/div&gt;
  &lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;</text>
      <sha1>6ns6eellkw7iqc4yteyjnszfjmo2yio</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:SofiaChanUwU</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230475</id>
    <revision>
      <id>753601</id>
      <timestamp>2022-08-06T17:09:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8533" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် SofiaChanUwU ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၁၇:၀၉၊ ၆ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>k30g0zk0r76b51w43bj2on21cwiz8u3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:QaraqalpaqZV</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230476</id>
    <revision>
      <id>753602</id>
      <timestamp>2022-08-06T17:09:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8533" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် QaraqalpaqZV ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၁၇:၀၉၊ ၆ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>oh6cd9yoyqumy44rj5a8j9shhizshwn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Khaing mon mon ko</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230477</id>
    <revision>
      <id>753603</id>
      <timestamp>2022-08-06T17:09:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8538" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Khaing mon mon ko ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၁၇:၀၉၊ ၆ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>4dyd6c5snbcjic2zxivobabaxkfhj5x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:PauloFerraz12340</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230478</id>
    <revision>
      <id>753604</id>
      <timestamp>2022-08-06T17:10:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8537" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် PauloFerraz12340 ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၁၇:၁၀၊ ၆ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>3mllh3pfdae530z34dq5mjn8nqjtv98</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Maxcko</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230479</id>
    <revision>
      <id>753606</id>
      <timestamp>2022-08-06T23:10:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8527" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Maxcko ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၂၃:၁၀၊ ၆ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>02j5kxozvsygnsncb6l6q823bma3jfu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Y. Thehellknot</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230480</id>
    <revision>
      <id>753607</id>
      <timestamp>2022-08-06T23:11:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8535" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Y. Thehellknot ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၂၃:၁၁၊ ၆ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>qin4h8aqc4ps0xkrf9zegxbjni1m3un</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:ပြည့်စုံထက်</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230481</id>
    <revision>
      <id>753620</id>
      <timestamp>2022-08-07T03:11:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8554" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် ပြည့်စုံထက် ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၀၃:၁၁၊ ၇ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>mxwvbyuj1qiocsr24z8zc23ys6ybd1f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Babyboofghf6gy</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230482</id>
    <revision>
      <id>753624</id>
      <timestamp>2022-08-07T04:11:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8535" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Babyboofghf6gy ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၀၄:၁၁၊ ၇ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>d8l91740okdbjcucnw73d4imtlbgk2l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Antonio CGL</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230483</id>
    <revision>
      <id>753626</id>
      <timestamp>2022-08-07T06:12:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8532" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Antonio CGL ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၀၆:၁၂၊ ၇ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>qodkko7gu7khy9kqqls4yjfkv8jp7l3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:SawYai</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230484</id>
    <revision>
      <id>753627</id>
      <timestamp>2022-08-07T08:12:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8527" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် SawYai ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၀၈:၁၂၊ ၇ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>k3ek3bqsd3zep200igjx3hystzpazpx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:ဦး သောဘိတ</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230485</id>
    <revision>
      <id>753631</id>
      <timestamp>2022-08-07T09:12:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8546" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် ဦး သောဘိတ ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၀၉:၁၂၊ ၇ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>m9vuqrdhak63w0c8azfbsd1mw7804y0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:LiterallyBiHTvrtkoI</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230486</id>
    <revision>
      <id>753632</id>
      <timestamp>2022-08-07T10:12:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8540" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် LiterallyBiHTvrtkoI ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၁၀:၁၂၊ ၇ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>j76jr4sx8kpiv7sog40famy1q5ttaak</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Mgtoo</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230487</id>
    <revision>
      <id>753633</id>
      <timestamp>2022-08-07T10:12:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8526" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Mgtoo ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၁၀:၁၂၊ ၇ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>jb5ckk06l4tk9fd9sa2kamk4mkjicrz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Kppeng53</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230488</id>
    <revision>
      <id>753634</id>
      <timestamp>2022-08-07T11:13:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8529" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Kppeng53 ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၁၁:၁၃၊ ၇ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>1yp1syv68srg9ocfbfrexyntgwoza7z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:မင်းသက်ကို</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230489</id>
    <revision>
      <id>753635</id>
      <timestamp>2022-08-07T11:13:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8551" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် မင်းသက်ကို ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၁၁:၁၃၊ ၇ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>gsa7p7gc0ibl0is63sqzasarwd2n4lj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:TheHistoryOFEUROPE</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230490</id>
    <revision>
      <id>753636</id>
      <timestamp>2022-08-07T11:13:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8539" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် TheHistoryOFEUROPE ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၁၁:၁၃၊ ၇ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>j6prsz0d25bus6qoa0ayg5x6ubl8ax4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Juneste</title>
    <ns>3</ns>
    <id>230491</id>
    <revision>
      <id>753637</id>
      <timestamp>2022-08-07T11:13:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>40494</id>
      </contributor>
      <comment>ကြိုဆိုပါသည်!</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8528" xml:space="preserve">== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Juneste ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ 
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]])  ၁၁:၁၃၊ ၇ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)</text>
      <sha1>523nq6sd2h1z2xe3qg9atoqd16spmio</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>