Wikipedia niawiki https://nia.wikipedia.org/wiki/Olayama MediaWiki 1.39.0-wmf.21 first-letter Media Si tohude Huhuo Sangoguna Huhuo zangoguna Wikipedia Huhuo Wikipedia Berkas Huhuo berkas MediaWiki Huhuo MediaWiki Templat Huhuo templat Fanolo Huhuo wanolo Kategori Huhuo kategori Portal Huhuo portal TimedText TimedText talk Modul Pembicaraan Modul Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk Fökhö mbua 0 743 17406 15945 2022-07-22T13:19:10Z Slaia 39 mangehaogö nösi (lö sawai) wikitext text/x-wiki Fökhö mbua no fökhö salua na ibörögö awuwu halöŵö [[Bua|mbua]] ba wanafi'ö fefu zi ta'unö si so ba mboto moroi ba nidanö giö si lalö ba waya. Fökhö da'e tola alua ia ha ba ginötö sadogo-dogo (lafotöi ''akut'') ba ma zui arara (lafotöi ''kronis''). Fökhö mbua si föföna andrö (salua ba zi lö arara) alua ia na ambö ndro sangele ba mbua ma zui na abobo mbua börö wa'alabu niha, ma na mesokho mbua. Fökhö mbua sarara si to'ölönia no ida'i-da'i wa'aluania ba töra tölu waŵa wa'ara. Itugu ara itugu abölö-bölö ia ba irege afuriatania bua andrö tekiko ma laŵa'ö no irugi mbosi si lima (latötöi ba li Inggris ''end stage renal disease''). Na no irugi mbosi si lima, ba lö tola mudalu-daluni sa'ae mbua andrö. Lö lala wame'e ena'ö sökhi wohalöŵönia mangawuli simane me föna. Ibörötaigö ia fökhö da'e na so [[Fökhö gulo|wökhö gulo]], na alaŵa wa'abölö-bölö wamangele ndro, ma na abao mbua, ma zui na no mokara bakha ba mbua. Baero da'ö tola göi fao khönia wökhö tanöbö simane fökhö tödö, fa'alaŵa ndro, fökhö döla ba fökhö wa'alö ndro.<ref>[https://en.wikipedia.org/wiki/Chronic_kidney_disease ''Chronic Kidney Disease''], mufaigi me 14 Februari 2020 {{-en-}}</ref> <ref>[https://id.wikipedia.org/wiki/Gagal_ginjal_akut ''Gagal Ginjal Akut''], mufaigi me 20 Januari 2020 {{-id-}}</ref> == Böröta wökhö == [[Berkas:Kidney – acute cortical necrosis.jpg|jmpl|290x290px|Gambara Mbua]] Sasesenia tebörögö wökhö mbua moroi ba wökhö gulo ba fökhö wa'alaŵa ndro (li Inggris ''hypertension'') ba niha satua, ba tanö'bö'ö'nia simane:<ref>[https://www.kidney.org/atoz/content/about-chronic-kidney-disease ''Chronic kidney disease (CKD) - Symptoms, causes, treatment''], mufaigi me 14 Februari 2020 {{-en-}}</ref><ref>[https://www.cdc.gov/kidneydisease/pdf/2019_National-Chronic-Kidney-Disease-Fact-Sheet.pdf ''Chronic Kidney Disease in the United States, 2019''], Centers for Disease Control and Prevention, mufaigi me 14 Februari 2020 {{-en-}}</ref> # Fa'abao mbua # Fökhö si otarai ba dalu (fökhö nga'ötö) # Fa'atoba'a lala giö börö mbetua si tobali kara bakha ba mboto niha # Börö dungö sangawuli furi ba mbua # btn. == Lima ngawalö wa'awuwu halöwö mbua == Fa'awuwu halöwö mbua nifai'gi moroi ba gangolifa halöwö mbua (ba li bö'ö ''Glomerular filtration rate'' [GFR]) sitebagi lima ngawalö ya'ia da'ö:<ref>Krol, G. D. (2011). ''Chronic Kidney Disease: Clinical Practice Recommendations for Primary Care Physicians and Healthcare Providers''. Diakses dari https://www.asn-online.org/education/training/fellows/HFHS_CKD_V6.pdf</ref><ref>Kidney Disease Improving Global Outcomes. (2013). KDIGO 2012 Clinical Practice Guideline for the Evaluation and Management of Chronic Kidney Disease. ''Kidney International Supplements, 3''(1). Diakses dari <nowiki>https://kdigo.org/wp-content/uploads/2017/02/KDIGO_2012_CKD_GL.pdf</nowiki></ref> {| class="wikitable" |'''Angolifa''' |'''GFR (ml/min/1,73 m<sup>2</sup>)''' |'''Deskripsi''' |- |1 |≥90 |Fa'wuwu halöwö mbua normal ma so dandra ''protein'' ba giö |- |2 |60-89 |Fa'awuwu halöwö mbua aoha (tefakhai ia ba ndröfi niha awö dandra ''protein'' si so ba giö) |- |3A |45-59 |Fa'awuwu halöwö mbua ''sedang'' (''risiko rendah'' göna fökhö mbua) |- |3B |30-44 |Fa'awuwu halöwö mbua ''sedang'' ofeta abua (''risiko rendah'' göna gagal ginjal) |- |4 |15-29 |Fa'awuwu halöwö mbua abua (''risiko tinggi'' tedou tobali fökhömbua) |- |5 | rowspan="3" |<15 |Fökhö mbua |- |5D |Fökhö mbua tefalua fanasa ndro (''Hemodialisis''/''peritoneal dialisis'') |- |5T |Fökhö mbua tefalua ''transplantasi ginjal'' |} == Tanda wökhö == Fökhö da'e balö murasoi ba mböröta ma lö oroma gotaraönia, ba hiza awena murasoi ia nano irugi abölö-abölö wa'awuwu halöwö mbua hatö 10-25% moroi ba zi'to'ölö'nia. Tandrania nano irugi da'e ya'ia da'ö alö giö ma tola zui lö'möi baero gi'ö, si'ta'unö te'taha ba mboto tobali langu. Irege tohare zui dandra tanö'bö'ö sa'bölö-bölö'nia simane alele ma mangalö wa'abölö mboto, awuwu wangera-ngera, mamulö dödö ba mo'uta, tetaha nidanö siso ba mboto börö me tebai möi baero giö, abao gahe awö danga börö me tetaha nidanö ba mboto, ba awuwu hanu-hanu me tetaha göi idanö ba mbo.<ref name=":0">Nurarif, A.H., & Kusuma, H. (2015). ''Aplikasi Asuhan Keperawatan Berdasarkan Diagnosa Medis & NANDA NIC-NOC (Jilid 2)''. Jogjakarta: Media Action.</ref> <ref>LeMone, P., Burke, K. M., & Bauldoff, G. (2013). ''Medical Surgical Nursing: Critical thinking in patient care''. United Kingdom: Pearson Education.</ref> == Hadia ni'falua na tohare wökhö da'e? == Sökhi na alio mu'ohe khö doto ba wamareso. Fohalöwögöi fökhö da'e modanedane ia moroi ba ha wa'abua ha wa'awuwu halöwö mbua. Nano irugi wa'awuwu safuria (halöwö mbua ambö moroi ba zi 15%) tefotöi ia fökhö mbua, awö sifao dandra sabölö-bölö simane siso siyaŵa da'ö. Ba mu börötai'gö daludalu fangali mbua (sabölö tehöngö ba sasese mu oguna'ö töi nia ya'ia da'ö fanasa ndro (''cuci darah'') ma ba li bö'ö ''dialysis''). So dombua lala ba wanaha fökhö da'e, '''si'föföna''' ya'ia da'ö fanasa ndro, fanasa ndro tebagi dua ngawalö yaia da'ö fanasa ndro ba masine (ba li bö'ö te'fo'töi ia ''hemodialysis''), ba fanasa ndro ba mbetu'a (ba li bö'ö te'fo'töi ia ''peritoneal dialysis''). '''Si'dua''' ya'ia da'ö fo'nönö mbua ba mboto zofökhö (ba li bö'ö ''transplantasi ginjal''), bua da'e tehalö ia moroi ba dalifusö ma zui moroi ba mboto niha sawena mate, famalua ya'ia ba nahia wanaba niha (''ruang operasi'') ba nomo zofökhö (''rumah sakit''), ba tefalua ia barö mbawa huku awö goi-goi si no mu honogöi, he moroi ba huku wamareta awö ba agama si tesura ba dete garate. Ba sinangea mube'e ba dödö, fökhö da'e lö'ö tesöndra dalu-dalu baero zidombua dalu-dalu fangali mbua da'e.<ref name=":0" /><ref>Permenkes Nomor 38 Tahun 2016 tentang Penyelenggaraan Transplantasi Organ. Muhalö me 14 Februari 2020, moroi ba https://peraturan.bpk.go.id/Home/Download/104032/Permenkes%20Nomor%2038%20Tahun%202016.pdf</ref> ==Umbu== <references/> [[Kategori:Fökhö]] [[Kategori:Boto niha]] dt2w9iph4juza11fds0fnfyi982hc4q 17407 17406 2022-07-22T13:51:43Z Slaia 39 manohugö wangehao nösi wikitext text/x-wiki Fökhö mbua no fökhö salua na ibörögö awuwu halöŵö [[Bua|mbua]] ba wanafi'ö fefu zi ta'unö si so ba mboto moroi ba nidanö giö si lalö ba waya. Fökhö da'e tola alua ia ha ba ginötö sadogo-dogo (lafotöi ''akut'') ba ma zui arara (lafotöi ''kronis''). Fökhö mbua si föföna andrö (salua ba zi lö arara) alua ia na ambö ndro sangele ba mbua ma zui na abobo mbua börö wa'alabu niha, ma na mesokho mbua. Fökhö mbua sarara si to'ölönia no ida'i-da'i wa'aluania ba töra tölu waŵa wa'ara. Itugu ara itugu abölö-bölö ia ba irege afuriatania bua andrö tekiko ma laŵa'ö no irugi mbosi si lima (latötöi ba li Inggris ''end stage renal disease''). Na no irugi mbosi si lima, ba lö tola mudalu-daluni sa'ae mbua andrö. Lö lala wame'e ena'ö sökhi wohalöŵönia mangawuli simane me föna. Ibörötaigö ia fökhö da'e na so [[Fökhö gulo|wökhö gulo]], na alaŵa wa'abölö-bölö wamangele ndro, ma na abao mbua, ma zui na no mokara bakha ba mbua. Baero da'ö tola göi fao khönia wökhö tanöbö simane fökhö tödö, fa'alaŵa ndro, fökhö döla ba fökhö wa'alö ndro.<ref>[https://en.wikipedia.org/wiki/Chronic_kidney_disease ''Chronic Kidney Disease''], mufaigi me 14 Februari 2020 {{-en-}}</ref> <ref>[https://id.wikipedia.org/wiki/Gagal_ginjal_akut ''Gagal Ginjal Akut''], mufaigi me 20 Januari 2020 {{-id-}}</ref> == Böröta wökhö == [[Berkas:Kidney – acute cortical necrosis.jpg|jmpl|290x290px|Gambara Mbua]] Sasesenia tebörögö wökhö mbua moroi ba wökhö gulo ba fökhö wa'alaŵa ndro (li Inggris ''hypertension'') ba niha satua, ba tanö'bö'ö'nia simane:<ref>[https://www.kidney.org/atoz/content/about-chronic-kidney-disease ''Chronic kidney disease (CKD) - Symptoms, causes, treatment''], mufaigi me 14 Februari 2020 {{-en-}}</ref><ref>[https://www.cdc.gov/kidneydisease/pdf/2019_National-Chronic-Kidney-Disease-Fact-Sheet.pdf ''Chronic Kidney Disease in the United States, 2019''], Centers for Disease Control and Prevention, mufaigi me 14 Februari 2020 {{-en-}}</ref> # Fa'abao mbua # Fökhö si otarai ba dalu (fökhö nga'ötö) # Fa'atoba'a lala giö börö mbetua si tobali kara bakha ba mboto niha # Börö dungö sangawuli furi ba mbua # btn. == Lima ngawalö wa'awuwu halöŵö mbua == So lima ngawalö mbosi wa'abölö-bölö wa'awuwu halöŵö mbua (li Inggris ''Glomerular filtration rate'' ma GFR):<ref>Krol, G. D. (2011). ''Chronic Kidney Disease: Clinical Practice Recommendations for Primary Care Physicians and Healthcare Providers''. Diakses dari https://www.asn-online.org/education/training/fellows/HFHS_CKD_V6.pdf</ref><ref>Kidney Disease Improving Global Outcomes. (2013). KDIGO 2012 Clinical Practice Guideline for the Evaluation and Management of Chronic Kidney Disease. ''Kidney International Supplements, 3''(1). Diakses dari <nowiki>https://kdigo.org/wp-content/uploads/2017/02/KDIGO_2012_CKD_GL.pdf</nowiki></ref> {| class="wikitable" |'''Bosi''' |'''GFR (ml/min/1,73 m<sup>2</sup>)''' |'''Famotokhi''' |- |1 |≥90 |Bosi nifotöi ''normal'', na tesöndra ''protein'' ba giö |- |2 |60-89 |Bosi nifotöi aoha, eluahania to'ölö alua da'a molo'ö ndröfi niha awö dandra ''protein'' si so ba giö |- |3A |45-59 |Bosi nifotöi ''sedang'', eluahania ha ma'ifu ''risiko'' wa göna fökhö mbua |- |3B |30-44 |Bosi nifotöi ''sedang'' irugi abua, eluahania ha ma'ifu ''risiko'' wa alua nifotöi toböhöli wohalöŵö mbua (li Indonesia ''gagal ginjal'') |- |4 |15-29 |Bosi nifotöi abua, eluahania alaŵa ''risiko'' wa edöna tobali ia fökhö mbua |- |5 | rowspan="3" |<15 |Fökhö mbua |- |5D |Fökhö mbua: Moguna wanasa ndro (''Hemodialisis''/''peritoneal dialisis'') |- |5T |Fökhö mbua: Moguna lafalali mbua (''transplantasi ginjal)'' |} == Tandra-tandrania == Ba mböröta lö oroma sibai ba lö göi murasoi wa edöna alua wökhö mbua. Awena tebörögö terasoi ia na no irugi abölö-bölö wa'awuwu halöŵö mbua, na no hatö 10-25% moroi ba zi to'ölönia. Oroma ia na no irugi wa'abölö-bölö simane, ya'ia da'ö mo'amböta nidanö giö ma zui lö möi baero giö. Börö da'ö fefu zi ta'unö tetaha bakha ba mboto ba tobali langu. Irege tohare dandra tanöbö'ö sabölö-bölö simane fa'alele ma falö fa'abölö mboto, awuwu wangera-ngera, omulö-mulö dödö ba mo'uta. Börö me tebai möi baero giö, idanö si so ba mboto tetaha bakha, irege abao gahe awö danga. Simanö göi awuwu hanu-hanu me tetaha göi idanö bakha ba mbo.<ref name=":0">Nurarif, A.H., & Kusuma, H. (2015). ''Aplikasi Asuhan Keperawatan Berdasarkan Diagnosa Medis & NANDA NIC-NOC (Jilid 2)''. Jogjakarta: Media Action.</ref> <ref>LeMone, P., Burke, K. M., & Bauldoff, G. (2013). ''Medical Surgical Nursing: Critical thinking in patient care''. United Kingdom: Pearson Education.</ref> == Si tola mulau == Sökhi na alio mu'ohe khö doto ba wamareso. Na halöŵö mbua no irugi ambö moroi ba zi 15%, lafotöi ia sa'ae no irugi wökhö mbua (faigi yaŵa) ba fao khönia oi dandra sabölö-bölö nisura si yaŵa. Na no irugi zimane eluahania tebai sa'ae mbua wanafi'ö giö, börö da'ö moguna wanasai ndro (li Indonesia ''cuci darah'' ma asese laŵa'ö ''dialysis''). So dombua lala nitörö ba wanaha ena'ö böi itugu abölö-bölö wökhö da'e: '''Lala si sara''' ba fanasa ndro. Fanasa ndro andre tola nifalua ba sambua mesin nifotöi ''hemodialysis'', ma zui nifalua bakha ba mbetu'a (lafotöi ia ''peritoneal dialysis''). '''Lala si dua''' ba famalali mbua, eluahania lafalali mbua si no tekiko faoma bua moroi ba niha bö'ö sedöna mamualagö buania (moroi khö dalifusö ma zui khö niha sawena mate). Tefalua da'a faoma operasi ba rumah sakit (lafotöi ia ''transplantasi ginjal'') bua da'e tehalö ia moroi ba dalifusö ma zui moroi ba mboto niha sawena mate (andrö göi wa moguna lafalua ia molo'ö hukum ba wamatörö faoma agama, ba si lö tola lö'ö musura ia ba garate). Famalali mbua andre ha tola tefalua ba furöma operasi (''ruang operasi'') ba gödo zofökhö (''rumah sakit''). Lö dalu-dalu baero zi dombua lala nitörö andre.<ref name=":0" /><ref>Permenkes Nomor 38 Tahun 2016 tentang Penyelenggaraan Transplantasi Organ. Muhalö me 14 Februari 2020, moroi ba https://peraturan.bpk.go.id/Home/Download/104032/Permenkes%20Nomor%2038%20Tahun%202016.pdf</ref> ==Umbu== <references/> [[Kategori:Fökhö]] [[Kategori:Boto niha]] hikfuxq21povkpr1gm9oec4gsk7tfrn 17408 17407 2022-07-22T13:52:26Z Slaia 39 kategori wikitext text/x-wiki Fökhö mbua no fökhö salua na ibörögö awuwu halöŵö [[Bua|mbua]] ba wanafi'ö fefu zi ta'unö si so ba mboto moroi ba nidanö giö si lalö ba waya. Fökhö da'e tola alua ia ha ba ginötö sadogo-dogo (lafotöi ''akut'') ba ma zui arara (lafotöi ''kronis''). Fökhö mbua si föföna andrö (salua ba zi lö arara) alua ia na ambö ndro sangele ba mbua ma zui na abobo mbua börö wa'alabu niha, ma na mesokho mbua. Fökhö mbua sarara si to'ölönia no ida'i-da'i wa'aluania ba töra tölu waŵa wa'ara. Itugu ara itugu abölö-bölö ia ba irege afuriatania bua andrö tekiko ma laŵa'ö no irugi mbosi si lima (latötöi ba li Inggris ''end stage renal disease''). Na no irugi mbosi si lima, ba lö tola mudalu-daluni sa'ae mbua andrö. Lö lala wame'e ena'ö sökhi wohalöŵönia mangawuli simane me föna. Ibörötaigö ia fökhö da'e na so [[Fökhö gulo|wökhö gulo]], na alaŵa wa'abölö-bölö wamangele ndro, ma na abao mbua, ma zui na no mokara bakha ba mbua. Baero da'ö tola göi fao khönia wökhö tanöbö simane fökhö tödö, fa'alaŵa ndro, fökhö döla ba fökhö wa'alö ndro.<ref>[https://en.wikipedia.org/wiki/Chronic_kidney_disease ''Chronic Kidney Disease''], mufaigi me 14 Februari 2020 {{-en-}}</ref> <ref>[https://id.wikipedia.org/wiki/Gagal_ginjal_akut ''Gagal Ginjal Akut''], mufaigi me 20 Januari 2020 {{-id-}}</ref> == Böröta wökhö == [[Berkas:Kidney – acute cortical necrosis.jpg|jmpl|290x290px|Gambara Mbua]] Sasesenia tebörögö wökhö mbua moroi ba wökhö gulo ba fökhö wa'alaŵa ndro (li Inggris ''hypertension'') ba niha satua, ba tanö'bö'ö'nia simane:<ref>[https://www.kidney.org/atoz/content/about-chronic-kidney-disease ''Chronic kidney disease (CKD) - Symptoms, causes, treatment''], mufaigi me 14 Februari 2020 {{-en-}}</ref><ref>[https://www.cdc.gov/kidneydisease/pdf/2019_National-Chronic-Kidney-Disease-Fact-Sheet.pdf ''Chronic Kidney Disease in the United States, 2019''], Centers for Disease Control and Prevention, mufaigi me 14 Februari 2020 {{-en-}}</ref> # Fa'abao mbua # Fökhö si otarai ba dalu (fökhö nga'ötö) # Fa'atoba'a lala giö börö mbetua si tobali kara bakha ba mboto niha # Börö dungö sangawuli furi ba mbua # btn. == Lima ngawalö wa'awuwu halöŵö mbua == So lima ngawalö mbosi wa'abölö-bölö wa'awuwu halöŵö mbua (li Inggris ''Glomerular filtration rate'' ma GFR):<ref>Krol, G. D. (2011). ''Chronic Kidney Disease: Clinical Practice Recommendations for Primary Care Physicians and Healthcare Providers''. Diakses dari https://www.asn-online.org/education/training/fellows/HFHS_CKD_V6.pdf</ref><ref>Kidney Disease Improving Global Outcomes. (2013). KDIGO 2012 Clinical Practice Guideline for the Evaluation and Management of Chronic Kidney Disease. ''Kidney International Supplements, 3''(1). Diakses dari <nowiki>https://kdigo.org/wp-content/uploads/2017/02/KDIGO_2012_CKD_GL.pdf</nowiki></ref> {| class="wikitable" |'''Bosi''' |'''GFR (ml/min/1,73 m<sup>2</sup>)''' |'''Famotokhi''' |- |1 |≥90 |Bosi nifotöi ''normal'', na tesöndra ''protein'' ba giö |- |2 |60-89 |Bosi nifotöi aoha, eluahania to'ölö alua da'a molo'ö ndröfi niha awö dandra ''protein'' si so ba giö |- |3A |45-59 |Bosi nifotöi ''sedang'', eluahania ha ma'ifu ''risiko'' wa göna fökhö mbua |- |3B |30-44 |Bosi nifotöi ''sedang'' irugi abua, eluahania ha ma'ifu ''risiko'' wa alua nifotöi toböhöli wohalöŵö mbua (li Indonesia ''gagal ginjal'') |- |4 |15-29 |Bosi nifotöi abua, eluahania alaŵa ''risiko'' wa edöna tobali ia fökhö mbua |- |5 | rowspan="3" |<15 |Fökhö mbua |- |5D |Fökhö mbua: Moguna wanasa ndro (''Hemodialisis''/''peritoneal dialisis'') |- |5T |Fökhö mbua: Moguna lafalali mbua (''transplantasi ginjal)'' |} == Tandra-tandrania == Ba mböröta lö oroma sibai ba lö göi murasoi wa edöna alua wökhö mbua. Awena tebörögö terasoi ia na no irugi abölö-bölö wa'awuwu halöŵö mbua, na no hatö 10-25% moroi ba zi to'ölönia. Oroma ia na no irugi wa'abölö-bölö simane, ya'ia da'ö mo'amböta nidanö giö ma zui lö möi baero giö. Börö da'ö fefu zi ta'unö tetaha bakha ba mboto ba tobali langu. Irege tohare dandra tanöbö'ö sabölö-bölö simane fa'alele ma falö fa'abölö mboto, awuwu wangera-ngera, omulö-mulö dödö ba mo'uta. Börö me tebai möi baero giö, idanö si so ba mboto tetaha bakha, irege abao gahe awö danga. Simanö göi awuwu hanu-hanu me tetaha göi idanö bakha ba mbo.<ref name=":0">Nurarif, A.H., & Kusuma, H. (2015). ''Aplikasi Asuhan Keperawatan Berdasarkan Diagnosa Medis & NANDA NIC-NOC (Jilid 2)''. Jogjakarta: Media Action.</ref> <ref>LeMone, P., Burke, K. M., & Bauldoff, G. (2013). ''Medical Surgical Nursing: Critical thinking in patient care''. United Kingdom: Pearson Education.</ref> == Si tola mulau == Sökhi na alio mu'ohe khö doto ba wamareso. Na halöŵö mbua no irugi ambö moroi ba zi 15%, lafotöi ia sa'ae no irugi wökhö mbua (faigi yaŵa) ba fao khönia oi dandra sabölö-bölö nisura si yaŵa. Na no irugi zimane eluahania tebai sa'ae mbua wanafi'ö giö, börö da'ö moguna wanasai ndro (li Indonesia ''cuci darah'' ma asese laŵa'ö ''dialysis''). So dombua lala nitörö ba wanaha ena'ö böi itugu abölö-bölö wökhö da'e: '''Lala si sara''' ba fanasa ndro. Fanasa ndro andre tola nifalua ba sambua mesin nifotöi ''hemodialysis'', ma zui nifalua bakha ba mbetu'a (lafotöi ia ''peritoneal dialysis''). '''Lala si dua''' ba famalali mbua, eluahania lafalali mbua si no tekiko faoma bua moroi ba niha bö'ö sedöna mamualagö buania (moroi khö dalifusö ma zui khö niha sawena mate). Tefalua da'a faoma operasi ba rumah sakit (lafotöi ia ''transplantasi ginjal'') bua da'e tehalö ia moroi ba dalifusö ma zui moroi ba mboto niha sawena mate (andrö göi wa moguna lafalua ia molo'ö hukum ba wamatörö faoma agama, ba si lö tola lö'ö musura ia ba garate). Famalali mbua andre ha tola tefalua ba furöma operasi (''ruang operasi'') ba gödo zofökhö (''rumah sakit''). Lö dalu-dalu baero zi dombua lala nitörö andre.<ref name=":0" /><ref>Permenkes Nomor 38 Tahun 2016 tentang Penyelenggaraan Transplantasi Organ. Muhalö me 14 Februari 2020, moroi ba https://peraturan.bpk.go.id/Home/Download/104032/Permenkes%20Nomor%2038%20Tahun%202016.pdf</ref> ==Umbu== <references/> [[Kategori:Ngawalö wökhö]] [[Kategori:Ndroto-ndroto mboto]] 6r6bcdbuti2k9ydvnngqve2qtij8qn7 17410 17408 2022-07-22T13:59:37Z Slaia 39 typos wikitext text/x-wiki Fökhö mbua no fökhö salua na ibörögö awuwu halöŵö [[Bua|mbua]] ba wanafi'ö fefu zi ta'unö si so ba mboto moroi ba nidanö giö si lalö ba waya. Fökhö da'e tola alua ia ha ba ginötö sadogo-dogo (lafotöi ''akut'') ba ma zui arara (lafotöi ''kronis''). Fökhö mbua si föföna andrö (salua ba zi lö arara) alua ia na ambö ndro sangele ba mbua ma zui na abobo mbua börö wa'alabu niha, ma na mesokho mbua. Fökhö mbua sarara si to'ölönia no ida'i-da'i wa'aluania ba töra tölu waŵa wa'ara. Itugu ara itugu abölö-bölö ia ba afuriatania bua andrö tekiko ma laŵa'ö no irugi mbosi si lima (latötöi ba li Inggris ''end stage renal disease''). Na no irugi mbosi si lima, ba lö tola mudalu-daluni sa'ae mbua andrö. Lö lala wame'e ena'ö sökhi wohalöŵönia mangawuli simane me föna. Ibörötaigö ia fökhö da'e na so [[Fökhö gulo|wökhö gulo]], na alaŵa wa'abölö-bölö wamangele ndro, ma na abao mbua, ma zui na no mokara bakha ba mbua. Baero da'ö tola göi fao khönia wökhö tanöbö simane fökhö tödö, fa'alaŵa ndro, fökhö döla ba fökhö wa'alö ndro.<ref>[https://en.wikipedia.org/wiki/Chronic_kidney_disease ''Chronic Kidney Disease''], mufaigi me 14 Februari 2020 {{-en-}}</ref> <ref>[https://id.wikipedia.org/wiki/Gagal_ginjal_akut ''Gagal Ginjal Akut''], mufaigi me 20 Januari 2020 {{-id-}}</ref> == Böröta wökhö == [[Berkas:Kidney – acute cortical necrosis.jpg|jmpl|290x290px|Gambara Mbua]] Sasesenia tebörögö wökhö mbua moroi ba wökhö gulo ba fökhö wa'alaŵa ndro (li Inggris ''hypertension'') ba niha satua, ba tanö'bö'ö'nia simane:<ref>[https://www.kidney.org/atoz/content/about-chronic-kidney-disease ''Chronic kidney disease (CKD) - Symptoms, causes, treatment''], mufaigi me 14 Februari 2020 {{-en-}}</ref><ref>[https://www.cdc.gov/kidneydisease/pdf/2019_National-Chronic-Kidney-Disease-Fact-Sheet.pdf ''Chronic Kidney Disease in the United States, 2019''], Centers for Disease Control and Prevention, mufaigi me 14 Februari 2020 {{-en-}}</ref> # Fa'abao mbua # Fökhö si otarai ba dalu (fökhö nga'ötö) # Fa'atoba'a lala giö börö mbetua si tobali kara bakha ba mboto niha # Börö dungö sangawuli furi ba mbua # btn. == Lima ngawalö wa'awuwu halöŵö mbua == So lima ngawalö mbosi wa'abölö-bölö wa'awuwu halöŵö mbua (li Inggris ''Glomerular filtration rate'' ma GFR):<ref>Krol, G. D. (2011). ''Chronic Kidney Disease: Clinical Practice Recommendations for Primary Care Physicians and Healthcare Providers''. Diakses dari https://www.asn-online.org/education/training/fellows/HFHS_CKD_V6.pdf</ref><ref>Kidney Disease Improving Global Outcomes. (2013). KDIGO 2012 Clinical Practice Guideline for the Evaluation and Management of Chronic Kidney Disease. ''Kidney International Supplements, 3''(1). Diakses dari <nowiki>https://kdigo.org/wp-content/uploads/2017/02/KDIGO_2012_CKD_GL.pdf</nowiki></ref> {| class="wikitable" |'''Bosi''' |'''GFR (ml/min/1,73 m<sup>2</sup>)''' |'''Famotokhi''' |- |1 |≥90 |Bosi nifotöi ''normal'', na tesöndra ''protein'' ba giö |- |2 |60-89 |Bosi nifotöi aoha, eluahania to'ölö alua da'a molo'ö ndröfi niha awö dandra ''protein'' si so ba giö |- |3A |45-59 |Bosi nifotöi ''sedang'', eluahania ha ma'ifu ''risiko'' wa göna fökhö mbua |- |3B |30-44 |Bosi nifotöi ''sedang'' irugi abua, eluahania ha ma'ifu ''risiko'' wa alua nifotöi toböhöli wohalöŵö mbua (li Indonesia ''gagal ginjal'') |- |4 |15-29 |Bosi nifotöi abua, eluahania alaŵa ''risiko'' wa edöna tobali ia fökhö mbua |- |5 | rowspan="3" |<15 |Fökhö mbua |- |5D |Fökhö mbua: Moguna wanasa ndro (''Hemodialisis''/''peritoneal dialisis'') |- |5T |Fökhö mbua: Moguna lafalali mbua (''transplantasi ginjal)'' |} == Tandra-tandrania == Ba mböröta lö oroma sibai ba lö göi murasoi wa edöna alua wökhö mbua. Awena tebörögö terasoi ia na no irugi abölö-bölö wa'awuwu halöŵö mbua, na no hatö 10-25% moroi ba zi to'ölönia. Oroma ia na no irugi wa'abölö-bölö simane, ya'ia da'ö mo'amböta nidanö giö ma zui lö möi baero giö. Börö da'ö fefu zi ta'unö tetaha bakha ba mboto ba tobali langu. Irege tohare dandra tanöbö'ö sabölö-bölö simane fa'alele ma falö fa'abölö mboto, awuwu wangera-ngera, omulö-mulö dödö ba mo'uta. Börö me tebai möi baero giö, idanö si so ba mboto tetaha bakha, irege abao gahe awö danga. Simanö göi awuwu hanu-hanu me tetaha göi idanö bakha ba mbo.<ref name=":0">Nurarif, A.H., & Kusuma, H. (2015), ''Aplikasi Asuhan Keperawatan Berdasarkan Diagnosa Medis & NANDA NIC-NOC (Jilid 2)''. Jogjakarta: Media Action.</ref> <ref>LeMone, P., Burke, K. M., & Bauldoff, G. (2013), ''Medical Surgical Nursing: Critical thinking in patient care''. United Kingdom: Pearson Education.</ref> == Si tola mulau == Sökhi na alio mu'ohe khö doto ba wamareso. Na halöŵö mbua no irugi ambö moroi ba zi 15%, lafotöi ia sa'ae no irugi wökhö mbua (faigi yaŵa) ba fao khönia oi dandra sabölö-bölö nisura si yaŵa. Na no irugi zimane eluahania tebai sa'ae mbua wanafi'ö giö, börö da'ö moguna wanasai ndro (li Indonesia ''cuci darah'' ma asese laŵa'ö ''dialysis''). So dombua lala nitörö ba wanaha ena'ö böi itugu abölö-bölö wökhö da'e: '''Lala si sara''' ba fanasa ndro. Fanasa ndro andre tola nifalua ba sambua mesin nifotöi ''hemodialysis'', ma zui nifalua bakha ba mbetu'a (lafotöi ia ''peritoneal dialysis''). '''Lala si dua''' ba famalali mbua, eluahania lafalali mbua si no tekiko faoma bua moroi ba niha bö'ö sedöna mamualagö buania (moroi khö dalifusö ma zui khö niha sawena mate). Tefalua da'a faoma operasi ba rumah sakit (lafotöi ia ''transplantasi ginjal'') bua da'e tehalö ia moroi ba dalifusö ma zui moroi ba mboto niha sawena mate (andrö göi wa moguna lafalua ia molo'ö hukum ba wamatörö faoma agama, ba si lö tola lö'ö musura ia ba garate). Famalali mbua andre ha tola tefalua ba furöma operasi (''ruang operasi'') ba gödo zofökhö (''rumah sakit''). Lö dalu-dalu baero zi dombua lala nitörö andre.<ref name=":0" /><ref>[https://peraturan.bpk.go.id/Home/Download/104032/Permenkes%20Nomor%2038%20Tahun%202016.pdf ''Permenkes Nomor 38 Tahun 2016 tentang Penyelenggaraan Transplantasi Organ,'' mufaigi me 14 Februari 2020 {{-id-}}</ref> == Umbu == <references/> [[Kategori:Ngawalö wökhö]] [[Kategori:Ndroto-ndroto mboto]] c43wwb5nn1cthbdtb1nn4dkk2bpijqu 17411 17410 2022-07-22T14:00:51Z Slaia 39 wikitext text/x-wiki Fökhö mbua no fökhö salua na ibörögö awuwu halöŵö [[Bua|mbua]] ba wanafi'ö fefu zi ta'unö si so ba mboto moroi ba nidanö giö si lalö ba waya. Fökhö da'e tola alua ia ha ba ginötö sadogo-dogo (lafotöi ''akut'') ba ma zui arara (lafotöi ''kronis''). Fökhö mbua si föföna andrö (salua ba zi lö arara) alua ia na ambö ndro sangele ba mbua ma zui na abobo mbua börö wa'alabu niha, ma na mesokho mbua. Fökhö mbua sarara si to'ölönia no ida'i-da'i wa'aluania ba töra tölu waŵa wa'ara. Itugu ara itugu abölö-bölö ia ba afuriatania bua andrö tekiko ma laŵa'ö no irugi mbosi si lima (latötöi ba li Inggris ''end stage renal disease''). Na no irugi mbosi si lima, ba lö tola mudalu-daluni sa'ae mbua andrö. Lö lala wame'e ena'ö sökhi wohalöŵönia mangawuli simane me föna. Ibörötaigö ia fökhö da'e na so [[Fökhö gulo|wökhö gulo]], na alaŵa wa'abölö-bölö wamangele ndro, ma na abao mbua, ma zui na no mokara bakha ba mbua. Baero da'ö tola göi fao khönia wökhö tanöbö simane fökhö tödö, fa'alaŵa ndro, fökhö döla ba fökhö wa'alö ndro.<ref>[https://en.wikipedia.org/wiki/Chronic_kidney_disease ''Chronic Kidney Disease''], mufaigi me 14 Februari 2020 {{-en-}}</ref> <ref>[https://id.wikipedia.org/wiki/Gagal_ginjal_akut ''Gagal Ginjal Akut''], mufaigi me 20 Januari 2020 {{-id-}}</ref> == Böröta wökhö == [[Berkas:Kidney – acute cortical necrosis.jpg|jmpl|290x290px|Gambara Mbua]] Sasesenia tebörögö wökhö mbua moroi ba wökhö gulo ba fökhö wa'alaŵa ndro (li Inggris ''hypertension'') ba niha satua, ba tanö'bö'ö'nia simane:<ref>[https://www.kidney.org/atoz/content/about-chronic-kidney-disease ''Chronic kidney disease (CKD) - Symptoms, causes, treatment''], mufaigi me 14 Februari 2020 {{-en-}}</ref><ref>[https://www.cdc.gov/kidneydisease/pdf/2019_National-Chronic-Kidney-Disease-Fact-Sheet.pdf ''Chronic Kidney Disease in the United States, 2019''], Centers for Disease Control and Prevention, mufaigi me 14 Februari 2020 {{-en-}}</ref> # Fa'abao mbua # Fökhö si otarai ba dalu (fökhö nga'ötö) # Fa'atoba'a lala giö börö mbetua si tobali kara bakha ba mboto niha # Börö dungö sangawuli furi ba mbua # btn. == Lima ngawalö wa'awuwu halöŵö mbua == So lima ngawalö mbosi wa'abölö-bölö wa'awuwu halöŵö mbua (li Inggris ''Glomerular filtration rate'' ma GFR):<ref>Krol, G. D. (2011). ''Chronic Kidney Disease: Clinical Practice Recommendations for Primary Care Physicians and Healthcare Providers''. Diakses dari https://www.asn-online.org/education/training/fellows/HFHS_CKD_V6.pdf</ref><ref>Kidney Disease Improving Global Outcomes. (2013). KDIGO 2012 Clinical Practice Guideline for the Evaluation and Management of Chronic Kidney Disease. ''Kidney International Supplements, 3''(1). Diakses dari <nowiki>https://kdigo.org/wp-content/uploads/2017/02/KDIGO_2012_CKD_GL.pdf</nowiki></ref> {| class="wikitable" |'''Bosi''' |'''GFR (ml/min/1,73 m<sup>2</sup>)''' |'''Famotokhi''' |- |1 |≥90 |Bosi nifotöi ''normal'', na tesöndra ''protein'' ba giö |- |2 |60-89 |Bosi nifotöi aoha, eluahania to'ölö alua da'a molo'ö ndröfi niha awö dandra ''protein'' si so ba giö |- |3A |45-59 |Bosi nifotöi ''sedang'', eluahania ha ma'ifu ''risiko'' wa göna fökhö mbua |- |3B |30-44 |Bosi nifotöi ''sedang'' irugi abua, eluahania ha ma'ifu ''risiko'' wa alua nifotöi toböhöli wohalöŵö mbua (li Indonesia ''gagal ginjal'') |- |4 |15-29 |Bosi nifotöi abua, eluahania alaŵa ''risiko'' wa edöna tobali ia fökhö mbua |- |5 | rowspan="3" |<15 |Fökhö mbua |- |5D |Fökhö mbua: Moguna wanasa ndro (''Hemodialisis''/''peritoneal dialisis'') |- |5T |Fökhö mbua: Moguna lafalali mbua (''transplantasi ginjal)'' |} == Tandra-tandrania == Ba mböröta lö oroma sibai ba lö göi murasoi wa edöna alua wökhö mbua. Awena tebörögö terasoi ia na no irugi abölö-bölö wa'awuwu halöŵö mbua, na no hatö 10-25% moroi ba zi to'ölönia. Oroma ia na no irugi wa'abölö-bölö simane, ya'ia da'ö mo'amböta nidanö giö ma zui lö möi baero giö. Börö da'ö fefu zi ta'unö tetaha bakha ba mboto ba tobali langu. Irege tohare dandra tanöbö'ö sabölö-bölö simane fa'alele ma falö fa'abölö mboto, awuwu wangera-ngera, omulö-mulö dödö ba mo'uta. Börö me tebai möi baero giö, idanö si so ba mboto tetaha bakha, irege abao gahe awö danga. Simanö göi awuwu hanu-hanu me tetaha göi idanö bakha ba mbo.<ref name=":0">Nurarif, A.H., & Kusuma, H. (2015), ''Aplikasi Asuhan Keperawatan Berdasarkan Diagnosa Medis & NANDA NIC-NOC (Jilid 2)''. Jogjakarta: Media Action.</ref> <ref>LeMone, P., Burke, K. M., & Bauldoff, G. (2013), ''Medical Surgical Nursing: Critical thinking in patient care''. United Kingdom: Pearson Education.</ref> == Si tola mulau == Sökhi na alio mu'ohe khö doto ba wamareso. Na halöŵö mbua no irugi ambö moroi ba zi 15%, lafotöi ia sa'ae no irugi wökhö mbua (faigi yaŵa) ba fao khönia oi dandra sabölö-bölö nisura si yaŵa. Na no irugi zimane eluahania tebai sa'ae mbua wanafi'ö giö, börö da'ö moguna wanasai ndro (li Indonesia ''cuci darah'' ma asese laŵa'ö ''dialysis''). So dombua lala nitörö ba wanaha ena'ö böi itugu abölö-bölö wökhö da'e: '''Lala si sara''' ba fanasa ndro. Fanasa ndro andre tola nifalua ba sambua mesin nifotöi ''hemodialysis'', ma zui nifalua bakha ba mbetu'a (lafotöi ia ''peritoneal dialysis''). '''Lala si dua''' ba famalali mbua, eluahania lafalali mbua si no tekiko faoma bua moroi ba niha bö'ö sedöna mamualagö buania (moroi khö dalifusö ma zui khö niha sawena mate). Tefalua da'a faoma operasi ba rumah sakit (lafotöi ia ''transplantasi ginjal'') bua da'e tehalö ia moroi ba dalifusö ma zui moroi ba mboto niha sawena mate (andrö göi wa moguna lafalua ia molo'ö hukum ba wamatörö faoma agama, ba si lö tola lö'ö musura ia ba garate). Famalali mbua andre ha tola tefalua ba furöma operasi (''ruang operasi'') ba gödo zofökhö (''rumah sakit''). Lö dalu-dalu baero zi dombua lala nitörö andre.<ref name=":0" /><ref>[https://peraturan.bpk.go.id/Home/Download/104032/Permenkes%20Nomor%2038%20Tahun%202016.pdf ''Permenkes Nomor 38 Tahun 2016 tentang Penyelenggaraan Transplantasi Organ,''] mufaigi me 14 Februari 2020 {{-id-}}</ref> == Umbu == <references/> [[Kategori:Ngawalö wökhö]] [[Kategori:Ndroto-ndroto mboto]] kpimgg6k6q7dyjtq0h32lisy30tax19 Wikipedia:Sura amilita/32 4 3770 17409 2022-07-22T13:57:33Z Slaia 39 sura amilita migu si-32 wikitext text/x-wiki [[Berkas:Kidney – acute cortical necrosis.jpg|jmpl|150x150px|Gambara Mbua]] Fökhö mbua no fökhö salua na ibörögö awuwu halöŵö [[Bua|mbua]] ba wanafi'ö fefu zi ta'unö si so ba mboto moroi ba nidanö giö si lalö ba waya. Fökhö da'e tola alua ia ha ba ginötö sadogo-dogo (lafotöi ''akut'') ba ma zui arara (lafotöi ''kronis''). Fökhö mbua si föföna andrö (salua ba zi lö arara) alua ia na ambö ndro sangele ba mbua ma zui na abobo mbua börö wa'alabu niha, ma na mesokho mbua. Fökhö mbua sarara si to'ölönia no ida'i-da'i wa'aluania ba töra tölu waŵa wa'ara. Itugu ara itugu abölö-bölö ia ba afuriatania bua andrö tekiko ma laŵa'ö no irugi mbosi si lima (latötöi ba li Inggris ''end stage renal disease''). Na no irugi mbosi si lima, ba lö tola mudalu-daluni sa'ae mbua andrö. Lö lala wame'e ena'ö sökhi wohalöŵönia mangawuli simane me föna. Ibörötaigö ia fökhö da'e na so [[Fökhö gulo|wökhö gulo]], na alaŵa wa'abölö-bölö wamangele ndro, ma na abao mbua, ma zui na no mokara bakha ba mbua. Baero da'ö tola göi fao khönia wökhö tanöbö simane fökhö tödö, fa'alaŵa ndro, fökhö döla ba fökhö wa'alö ndro. [[Fökhö mbua|''Baso dohu-tohunia''...]] [[Kategori:Sura amilita]] 4oeec4p6a4larfmyq3r95yuhd9u5qkp