Wikipedia papwiki https://pap.wikipedia.org/wiki/P%C3%A1gina_Prinsipal MediaWiki 1.39.0-wmf.23 first-letter Media Special Talk User User talk Wikipedia Wikipedia talk File File talk MediaWiki MediaWiki talk Template Template talk Help Help talk Category Category talk TimedText TimedText talk Module Module talk Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk 0 1606 89958 86834 2022-08-03T16:10:05Z Caribiana 8320 wikilink wikitext text/x-wiki {{Variante|a}} {{Infoidioma |nomber = Hulandes |nombernativo = Nederlands | estadonan =<ref>https://www.ethnologue.com/language/nld </ref>{{NLD}} (15,700,000)<br> {{BEL}} (6,750,000)<br> {{SUR}} (400,000)<br> {{CUW}} (110,400)<br> {{ABW}} (50,290)<br> {{SXM}} (20,000)<br> [[File:Flag of Netherlands.svg|border|25px]] [[Hulanda Karibe]] (11,000) | region = [[Oropa]] | papiadonan = 24,540,690<ref>https://www.ethnologue.com/language/nld </ref> |fam1 = [[Lenganan indo-oropeo|Indo-oropeo]] |fam2 = [[Lenganan german|German]] |fam3 = [[Lenganan west german|West german]] |nashon ={{EUR}}<br> {{NLD}}<br> {{ABW}}<br> {{SXM}}<br> {{CUW}}<br> [[File:Flag of Netherlands.svg|border|25px]] [[Hulanda Karibe]]<br> {{BEL}}<br> {{SUR}} |agensia = [[Nederlandse Taalunie]] | iso1 = nl | iso2 = dut | iso3 = nld | sil = DUT }} [[File:Map of the Dutch World.svg|right|thumb|300px|Unda Hulandes ta wordo papia]] [[File:Dutch-dialects.svg|thumb|right|300px|E dialectonan Hulandes]] '''Hulandes''' (''Nederlands'') ta e [[idioma materno]] di mas of menos 24.5 miyon hende. Den [[Union Oropeo|Union Europeo]] (EU) e ta na e di shete luga pa loke ta trata grandura di e idioma. Hulandes ta wordo papia primeramente na [[Hulanda]], [[Sürnam|Surnam]] y na [[Bélgika|Belgica]]. Na [[Sint Maarten]], [[Kòrsou]] y na [[Aruba]], tambe e ta wordo papia. Hulandes ta un di e idiomanan west-germano. Cifra precies no por saca afo pa loke ta trata e cantidad di papiado, pero ta saca cu mas of menos 23 miyon tin Hulandes como idioma di cas. E total aki nos por calcula: rond 16.606.000 Hulandes riba 2 di juli 2010; 6.161.600 miyon residente di Vlaams Gewest den Belgica (cifra di 2009) y ta estima 225.000 Vlaamse Brusselaars (cifra di 2006) ta hiba un total estima di menos 24 miyon papiado di Hulandes den Hulanda y Belgica hunto. Den [[Surnam]] e total di papiado di Hulandes riba algun shenti mil por wordo varia, estima total di residente 486.618 (juli 2010). E termino "Nederlands" den frase cortico ta wordo uza como un sinonimo di Standaardnederlands, esaki ke bisa e idioma standaard ta wordo uza mas tanto den media y circulo oficial. Den un frase amplio cu "Nederlands" ta wordo papia e mayoria di variacion na e parti di mas grandi di [[Francico Pabou]], principalmente den Hulanda y Belgica. == Clasificacion == Hulandes ta un di e cuater formacion principal di West-German. E tin un relacion fuerte cu Aleman, pero tambe e ta mustra cu e tin algo similar cu Ingles. Hunto cu Nedersaksisch, Nederduits y Hoogduits ta pertenece n'e asina yama Continentaal-Westgermaanse (West-German Continental) taki di lenga Indo Europeo. Bou di e taki aki e Hulandes ta pertenece hunto cu otro mas, manera Ingles y Aleman, na e grupo di idioma West-German, sino e cantidad di papiado di e medio. === Skema === * [[lenganan indo-oropeo|lenga Indo Europeo]] ** [[Lenganan german|idioma German]] *** [[Lenganan west-german|idioma West-German]] **** [[Nederfrankisch]] ***** '''Hulandes''' ***** ([[Afrikaans]], [[idioma krioyo|lenga crioyo]] basa riba idioma Hulandes) === Lenga relaciona cerca di otro === Formacion di idioma cu ta cerca di otro di Hulandes-Standaard ta: Limburg, Zeeuws, Afrikaans, Nedersaksisch, Nederduits y Aleman. E prome dosnan pa cierto linguista no ta wordo mira como un idioma regional (streektaal), sino mira como un variante di Hulandes. E relacion entre tur e formacion di idioma y e idioma Ingveoons -di unda Frances y Fries ta formacion principal- ta menos fuerte {{Appendix}} [[Category:Idioma]] [[Category:Lenganan]] [[Category:Lenganan german]] fu539xx2h6isjwtobntia56nvlz2vjp 0 1946 89945 89677 2022-08-03T14:06:54Z Caribiana 8320 wikilink wikitext text/x-wiki {{Infopais |nomber_nativo = ''Republic of Trinidad and Tobago'' |nomber_propio = |nomber_komun = |imagen_bandera = Flag of Trinidad and Tobago.svg |imagen_mapa = LocationTrinidadAndTobago.png |imagen_wapen =Coat_of_arms_of_Trinidad_and_Tobago.svg |himno_nashonal = [[Forged From The Love of Liberty]] |kapital = [[Port of Spain]] |stat_mas_grandi = [[Port of Spain]] |idiomanan_ofisial = [[Ingles]] |forma_di_gobernashon = [[Republika]] |titulonan_kabesantenan = [[Presidente]]<br /> [[Promé minister]] |nombernan_kabesantenan = [[Paula-Mae Weekes]]<br />[[Keith Rowley]]<br />| tipo_di_soberania = |eventonan_di_fundashon = |fechanan_di_fundashon = |area = 5.130 |rango_area = n/a |persentahe_awa = n/a |pop_aproksima = 1.056.608 |pop_segun_senso = |rango_populashon = n/a |ana_kalkulashon_di_pop = 2007 |ana_di_senso = |densidat_pop = 206 |rango_densidat_pop = n/a |moneda = Trinidad & Tobago Dollar |kodigo_moneda = TTD |zona_di_tempu = |utc_offset = -4 |kodigo_tld = .tt |kodigo_pa_yama = 1868 |nota = }} '''Trinidad i Tobago''', ofisialmente '''Republic of Trinidad and Tobago''', ta un [[pais insular]] den [[Oséano Atlántiko]] situá [[nòrt-ost]] di [[Venezuela]]. E [[isla]]nan tabata habitá na [[1498]] pa [[Aruaka|indjannan Arawak]]. Na aña[[1498]] [[Cristóbal Colón]] a yega e islanan aki i a tuma poseshon di nan na nòmber di e Reinan [[Iglesia Catolico Romano|katóliko]] di [[Spaña]]. Pa mas ku tresshen aña e islanan a keda bou di dominio spañó. Spaña sinembargo a neglishá e islanan totalmente i konstantemente nan tabata blanko di atakenan di pirata [[Hulanda|hulandes]], [[Inglatera|ingles]] i [[Fransia|franses]]. Na [[1797]] Trinidad ofisialmente a keda nombrá teritorio ingles i na [[1898]] ofisialmente a bira e pais di Trinidad i Tobago. [[File:Trinidad.jpg|thumb|Trinidad & Tobago]] [[Category:Isla]] [[Category:Trinidad i Tobago]] ctxm7ouc713f6k0x3wk7u3ek31xyq6r 0 2519 89924 84991 2022-08-03T12:08:34Z Caribiana 8320 databox añadi wikitext text/x-wiki {{Variante|a}} {{Databox}} '''Oranjestad''' (den boca di pueblo: '''Playa''') ta [[kapital|capital]] di [[Aruba]], situa na e costa zuid di e isla na altura di e bahia di [[Paardenbaai]]. Funda na 1824, e ta e ciudad mas habita di [[Aruba]] cu mas of menos 35.000 habitante (2015). Oranjestad ta dividi den dos region of districto, esta Oranjestad-Oost y Oranjestad-West.<ref>[https://cbs.aw/wp/wp-content/uploads/2019/06/GAC_Officiele-versie_27-juni-2019.pdf GAC Aruba], CBS (2019)</ref> {{Appendix}} [[Category:Aruba]] [[Category:Siudadnan]] [[Category:Distritonan na Aruba]] 7iqg75277ujqfso9f3tjbdehjswiv49 0 2539 89981 76572 2022-08-03T21:51:41Z Caribiana 8320 databox añadi wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Barber''' ta un pueblo situa na e parti pabao di [[Kòrsou]], konosí komo [[Bandabou]]. Barber por wòrdu konsidera e pueblo mas importante di Bandabou. Na Barber tin un misa y diferente tienda y negoshi. [[File:Dansers en muzikanten op een feest in Barber op Curaçao, Bestanddeelnr 252-3388.jpg|thumb|left|220px|Baile i musika na un fiesta na Barber (1955)]] {{Commonscat}} [[Category:Kòrsou]] ikvyaan9l7p53q7xah1q4kg1kesh430 0 2593 89960 85971 2022-08-03T16:11:54Z Caribiana 8320 wikilink wikitext text/x-wiki '''Papiamento na [[Aruba]]''' ta trata e desaroyo na Aruba di [[Papiamentu|Papiamento]], cual idioma a origina como [[idioma krioyo|idioma crioyo]] na e [[islanan ABC]]. ===Origen di Papiamento=== No tin prueba concreto pa por bisa cu siguridad con e idioma a nace y na unda esaki a sosode. Pero for di e parti di historia di e colonizacion [[Spaña|Spaño]], tin informacion cu e hiba e indjannan di e islanan aki tur hunto pa Hispaniola na inicio di siglo 16 y aya nan a siña compronde y papia e idioma [[Spaño]] di e temponan ey, cu no tawata e Castellano conoci awe como e idioma Spaño. [[Alonso de Ojeda]] '''(‘El caballero de la Virgen’)''', cu a yega e region aki y e islanan ABC na 1499 riba e di prome asina yama 'Viahes menores o Andaluces' di exploracion cu a sali for di [[Spaña]]. El a casa cu yiu di un Cacique di e region aki y a ser nombra [[gobernador]] di un parti di e region cu el e descubri. Despues di no a logra establece su mes como gobernador el a bolbe e isla Hispaniola unda el a muri sin por a finaliza e colonizacion cu el a inicia aki den nos region, cu a bolbe ser intenta e biaha aki for di e islanan ABC, pa medio di un Real Cedula decreta November 1525, den cual e Reynan Catolico di Spaña a duna e spaño procediente di Hispaniola [[Juan Martinez de Ampies]], e derecho pa repobla e tres islanan Oruba, Isla de los Gigantes y Buon Aire. [[Peter Stuyvesant]] nombra klerk pa e compania hulandes [[West Indische Compagnie|WIC]] prome na [[Brazil]] y despues na [[Kòrsou|Corsou]] ta bira director di e tres islanan ABC y Nieuw Amsterdam ([[New York City|New York]]) den un nota di maart 1643 encontra den e documentonan di "Curacao Papers" ta menciona entre otro e Indjannan treci for di Aruba y [[Boneiru|Bonaire]] pa e isla di [[Kòrsou|Corsou]] cu a aumenta nan cantidad pa mitar. Como Gobernador di Nieuw Amsterdam y “Curaçao”, el a manda 130 soldad Brazileño/’Hulandes’ y setenta civil pa Nieuw Amsterdam. Mientras cu como director general di Nieuw Nederland y e islanan ABC el a manda algun indjannan prisonero como esclavo pa e islanan aki. Tin e informacion tambe cu pa a comunica cu e indjannan despues bou di e colonizacion hulandes, tawatin mester di padernan di habla spanjo. Tin texto cu ta duna indicacion cu Papiamento mester tabata existi ya caba for di mucho prome cu cuminsamento di siglo 18 na Corsou y for di final di e siglo ey na Aruba. E texto mas bieu cu nos tin na Papiamento ta un carta di aña 1775 di un Hudiu na Corsou, cu lo por a bin aki for di tempo di Stuyvesant cu Hulanda a perde su colonianan na Brazil. Na Aruba e documento mas bieu na Papiamento ta data for di aña 1803. Esaki tabata un declaracion legal cu 26 Indjan a firma pa sostene Commandeur Pieter Specht den un procedura den corte. Esaki kiermen cu Papiamento ta existi 250 pa 300 aña caba sigur. Sinembargo, mayoria di e autornan cu a skirbi tocante origen di Papiamento ta pensa cu Papiamento, of por lo menos e base di Papiamento, ta mas bieu ainda, ya for di e prome repoblacion na 1525 bou di Juan de Ampies y Bejarano, of ya for di tempo cu Ojeda a yega e region aki y casa akinan y Bartolome de las Casas a inicia un proyecto (utopico?) pa a forma un pueblo di famianan cunukeronan spanjo y indjan. Tin diferente teoria tocante origen di Papiamento. Maske cu e diferente autornan cu a skirbi tocante origen di Papiamento tin nan propio variante di un of otro teoria, en general por dividi nan den dos grupo. Un grupo di autor ta defende e teoria cu Papiamento, mescos cu mayoria di e otro idiomanan crioyo, a nace di un solo proto-crioyo Afro-Portugues cu tabata existi na costa west di Africa (e teoria monogenetico). E otro grupo, cu ta sostene e teoria poligenetico, ta contradeci esaki y ta bisa cu Papiamento a nace for di e necesidad di comunicacion entre e Spañonan y e Indjannan, despues cu e Spañonan a colonisa e islanan ABC rond di aña 1500. Entre e autornan cu ta defende e teoria Afro-Portugues tin Han van Wijk, [[Rodolfo Lenz]] y [[Frank Martinus]], cu a promove na 1997 riba e topico aki. Segun e teoria aki na costa west di Africa un lenga Afro-Portugues a desaroya, cu a keda funciona como idioma di contacto entre Europa y Africa pa negoshi di esclabo te den siglo 17. Ta for di e mesun costa west di Africa aki tabata transporta esclavo pa diferente parti di Caribe. A base di adopcion di palabra di e diferente idiomanan Europeo cu tabata domina den region di Caribe, e idioma di contacto aki a sigui desaroya te cu el a resulta den diferente idioma crioyo, manera esun di Jamaica a base di palabra Ingles, esun di Haiti a base di palabra Frances, etc. Pa Papiamento e teoria aki ta implica cu Papiamento a nace di un lenga Afro-Portugues cu despues a sigui desaroya a base di palabra Spaño/Portugues. En cambio, segun e otro grupo di autor, di cual por menciona entre otro Antoine Maduro, Jose Pedro Rona y [[Jossy Mansur]], Papiamento lo a desaroya for di un principio for di Spaño y lenga Indjan. Maduro, papiamentista Antiano, ta señala cu no necesariamente tur palabra cu ta parce Portugues tin un origen Portugues. E ta bisa cu por atribui hopi palabra na un di e dialectonan Spaño di siglo 16 cu tin un parecido na Portugues (manera p.e. Gallego). Segun Maduro, e poco palabranan cu sin duda tin un origen Portugues por ta procedente di e Hudiunan di habla Portugues cu a bay biba na Corsou den siglo 17 y na Aruba den siglo 18. ===Papiamento y religion=== [[File:Niewindt.jpg|thumb|right|225px|Edicion di 1837 di e catacismo catolico, e documento na Papiamento mas bieu cu a keda preserva]] Mayoria di e Indjannan na Aruba tabata catolico den e tempo ey. Desde siglo 17 tabatin bishita regular di pastoor Spaño cu tabata bin for di [[Coro]] pa predica na Aruba. Despues tabatin pastoor Hulandes ta bin for di Corsou tambe. E prome dos misanan na Aruba tabata kapel di Alto Vista construi na 1750 y misa Santa Ana na Noord na aña 1777. Asina mes, e buki mas bieu na Aruba imprimi na Papiamento ta un buki pa protestant, skirbi pa dominee Kuiperi. Como cu na Aruba no tabatin imprenta, el a laga druk esaki na Corsou na aña 1862. Ta conoci cu ya caba na 1847 tabatin un predicashi na Papiamento skirbi na man pa e docente di religion protestant na Aruba, Abraham van Dragt. ===Publicacion na Papiamento=== Na Corsou, cu tabatin un poblacion mas grandi cu Aruba y Bonaire, tabatin varios publicacion ta tuma luga den e tempo ey. Pastoor Nieuwindt a publica e prome buki na Papiamento na aña 1825. Tabata trata di un buki di catisashi. Como cu mision catolico a encarga su mes cu enseñansa pa esclabo, tabatin drukmento di material pa scol tambe na Papiamento. Asina pastoor Putman a lanta su propio imprenta y a publica su propio material pa scol. Na 1874, obispo van Ewijk a publica e prome buki di [[gramatica]] na Papiamento, sigui pa un diccionario Hulandes-Papiamento-Spaño su siguiente aña. ===Corant na Papiamento=== Tabatin publicacion di varios corant tambe na Corsou. E prome corant na Papiamento tabata Civilisado y a sali publica di 1871 pa 1875. ''[http://amigoe.com/ Amigoe]'', cu a lanta na 1884, tabata sali originalmente na Hulandes y Papiamento. Banda di esey tabatin e corantnan na Papiamento ''La Union'' (1889-1897 y rebiba na 1922) y La Cruz (1900 – 1970). ===Enseñansa na Papiamento=== Na mayoria di e scolnan catolico na Corsou, enseñansa tabata na Papiamento. E scolnan di gobierno tabata na Hulandes. Rond di aña 1900 a bin ripara na Corsou cu enseñansa, specialmente na Hulandes, no tawata exitoso. Tabatin hopi discusion tocante e uzo di idioma di instruccion na scol. Varios maestro, pastor, y tambe parlamentario Hulandes, tabata propaga Papiamento como idioma di instruccion. Tabatin varios proposicion pa enseñansa bilingual tambe. E proposicion di Hamelberg na aña 1897, tabata pa duna enseñansa na Papiamento prome, y duna les di Hulandes via Papiamento den e dos klasnan mas halto. E tabata di opinion cu e muchanan mester siña lesa y skirbi bon den nan propio idioma, prome cu nan por siña un idioma straño. Despues di varios aña di discusion, e ordenansa di 1935 a drenta na vigor. Pa e scolnan na e islanan ABC bin na remarke pa subsidio di gobierno, nan mester a cuminsa uza Hulandes como unico idioma di instruccion. Esaki a pone cu enseñansa na Papiamento tambe a yega na su final e tempo ey. ===Siglo 21=== [[File:Aruba stamp type PO3 (Papiamento).jpg|thumb|right|Stampia postal cu texto na Papiamento]] Awendia, e situacion ta un tiki diferente. Tin varios corant y buki na Papiamento cu ta sali na Aruba tambe. Papiamento a bira idioma oficial desde 22 di mei 2003, y e ta wordo duna den varios tipo di enseñansa. Internacionalmente tin varios linguista cu ta investiga Papiamento como idioma. A pesar di tur e desaroyonan positivo aki, ta na su luga pa awor, despues di 300 aña, para keto un rato y evalua si nos ta satisfecho cu e rumbo cu Papiamento ta bayendo na Aruba. ==Link externo== [http://www.papiamento.aw/index.php?option=com_content&task=view&id=16&Itemid=56 Gramatica, ortografia y vocabulario] {{Appendix}} [[Category:Aruba]] [[Category:Papiamento]] 0hhvctkxcsihvmjmm6fyitewindqr23 89963 89960 2022-08-03T16:29:33Z Caribiana 8320 databox añadi wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Papiamento na [[Aruba]]''' ta trata e desaroyo na Aruba di [[Papiamentu|Papiamento]], cual idioma a origina como [[idioma krioyo|idioma crioyo]] na e [[islanan ABC]]. ===Origen di Papiamento=== No tin prueba concreto pa por bisa cu siguridad con e idioma a nace y na unda esaki a sosode. Pero for di e parti di historia di e colonizacion [[Spaña|Spaño]], tin informacion cu e hiba e indjannan di e islanan aki tur hunto pa Hispaniola na inicio di siglo 16 y aya nan a siña compronde y papia e idioma [[Spaño]] di e temponan ey, cu no tawata e Castellano conoci awe como e idioma Spaño. [[Alonso de Ojeda]] '''(‘El caballero de la Virgen’)''', cu a yega e region aki y e islanan ABC na 1499 riba e di prome asina yama 'Viahes menores o Andaluces' di exploracion cu a sali for di [[Spaña]]. El a casa cu yiu di un Cacique di e region aki y a ser nombra [[gobernador]] di un parti di e region cu el e descubri. Despues di no a logra establece su mes como gobernador el a bolbe e isla Hispaniola unda el a muri sin por a finaliza e colonizacion cu el a inicia aki den nos region, cu a bolbe ser intenta e biaha aki for di e islanan ABC, pa medio di un Real Cedula decreta November 1525, den cual e Reynan Catolico di Spaña a duna e spaño procediente di Hispaniola [[Juan Martinez de Ampies]], e derecho pa repobla e tres islanan Oruba, Isla de los Gigantes y Buon Aire. [[Peter Stuyvesant]] nombra klerk pa e compania hulandes [[West Indische Compagnie|WIC]] prome na [[Brazil]] y despues na [[Kòrsou|Corsou]] ta bira director di e tres islanan ABC y Nieuw Amsterdam ([[New York City|New York]]) den un nota di maart 1643 encontra den e documentonan di "Curacao Papers" ta menciona entre otro e Indjannan treci for di Aruba y [[Boneiru|Bonaire]] pa e isla di [[Kòrsou|Corsou]] cu a aumenta nan cantidad pa mitar. Como Gobernador di Nieuw Amsterdam y “Curaçao”, el a manda 130 soldad Brazileño/’Hulandes’ y setenta civil pa Nieuw Amsterdam. Mientras cu como director general di Nieuw Nederland y e islanan ABC el a manda algun indjannan prisonero como esclavo pa e islanan aki. Tin e informacion tambe cu pa a comunica cu e indjannan despues bou di e colonizacion hulandes, tawatin mester di padernan di habla spanjo. Tin texto cu ta duna indicacion cu Papiamento mester tabata existi ya caba for di mucho prome cu cuminsamento di siglo 18 na Corsou y for di final di e siglo ey na Aruba. E texto mas bieu cu nos tin na Papiamento ta un carta di aña 1775 di un Hudiu na Corsou, cu lo por a bin aki for di tempo di Stuyvesant cu Hulanda a perde su colonianan na Brazil. Na Aruba e documento mas bieu na Papiamento ta data for di aña 1803. Esaki tabata un declaracion legal cu 26 Indjan a firma pa sostene Commandeur Pieter Specht den un procedura den corte. Esaki kiermen cu Papiamento ta existi 250 pa 300 aña caba sigur. Sinembargo, mayoria di e autornan cu a skirbi tocante origen di Papiamento ta pensa cu Papiamento, of por lo menos e base di Papiamento, ta mas bieu ainda, ya for di e prome repoblacion na 1525 bou di Juan de Ampies y Bejarano, of ya for di tempo cu Ojeda a yega e region aki y casa akinan y Bartolome de las Casas a inicia un proyecto (utopico?) pa a forma un pueblo di famianan cunukeronan spanjo y indjan. Tin diferente teoria tocante origen di Papiamento. Maske cu e diferente autornan cu a skirbi tocante origen di Papiamento tin nan propio variante di un of otro teoria, en general por dividi nan den dos grupo. Un grupo di autor ta defende e teoria cu Papiamento, mescos cu mayoria di e otro idiomanan crioyo, a nace di un solo proto-crioyo Afro-Portugues cu tabata existi na costa west di Africa (e teoria monogenetico). E otro grupo, cu ta sostene e teoria poligenetico, ta contradeci esaki y ta bisa cu Papiamento a nace for di e necesidad di comunicacion entre e Spañonan y e Indjannan, despues cu e Spañonan a colonisa e islanan ABC rond di aña 1500. Entre e autornan cu ta defende e teoria Afro-Portugues tin Han van Wijk, [[Rodolfo Lenz]] y [[Frank Martinus]], cu a promove na 1997 riba e topico aki. Segun e teoria aki na costa west di Africa un lenga Afro-Portugues a desaroya, cu a keda funciona como idioma di contacto entre Europa y Africa pa negoshi di esclabo te den siglo 17. Ta for di e mesun costa west di Africa aki tabata transporta esclavo pa diferente parti di Caribe. A base di adopcion di palabra di e diferente idiomanan Europeo cu tabata domina den region di Caribe, e idioma di contacto aki a sigui desaroya te cu el a resulta den diferente idioma crioyo, manera esun di Jamaica a base di palabra Ingles, esun di Haiti a base di palabra Frances, etc. Pa Papiamento e teoria aki ta implica cu Papiamento a nace di un lenga Afro-Portugues cu despues a sigui desaroya a base di palabra Spaño/Portugues. En cambio, segun e otro grupo di autor, di cual por menciona entre otro Antoine Maduro, Jose Pedro Rona y [[Jossy Mansur]], Papiamento lo a desaroya for di un principio for di Spaño y lenga Indjan. Maduro, papiamentista Antiano, ta señala cu no necesariamente tur palabra cu ta parce Portugues tin un origen Portugues. E ta bisa cu por atribui hopi palabra na un di e dialectonan Spaño di siglo 16 cu tin un parecido na Portugues (manera p.e. Gallego). Segun Maduro, e poco palabranan cu sin duda tin un origen Portugues por ta procedente di e Hudiunan di habla Portugues cu a bay biba na Corsou den siglo 17 y na Aruba den siglo 18. ===Papiamento y religion=== [[File:Niewindt.jpg|thumb|right|225px|Edicion di 1837 di e catacismo catolico, e documento na Papiamento mas bieu cu a keda preserva]] Mayoria di e Indjannan na Aruba tabata catolico den e tempo ey. Desde siglo 17 tabatin bishita regular di pastoor Spaño cu tabata bin for di [[Coro]] pa predica na Aruba. Despues tabatin pastoor Hulandes ta bin for di Corsou tambe. E prome dos misanan na Aruba tabata kapel di Alto Vista construi na 1750 y misa Santa Ana na Noord na aña 1777. Asina mes, e buki mas bieu na Aruba imprimi na Papiamento ta un buki pa protestant, skirbi pa dominee Kuiperi. Como cu na Aruba no tabatin imprenta, el a laga druk esaki na Corsou na aña 1862. Ta conoci cu ya caba na 1847 tabatin un predicashi na Papiamento skirbi na man pa e docente di religion protestant na Aruba, Abraham van Dragt. ===Publicacion na Papiamento=== Na Corsou, cu tabatin un poblacion mas grandi cu Aruba y Bonaire, tabatin varios publicacion ta tuma luga den e tempo ey. Pastoor Nieuwindt a publica e prome buki na Papiamento na aña 1825. Tabata trata di un buki di catisashi. Como cu mision catolico a encarga su mes cu enseñansa pa esclabo, tabatin drukmento di material pa scol tambe na Papiamento. Asina pastoor Putman a lanta su propio imprenta y a publica su propio material pa scol. Na 1874, obispo van Ewijk a publica e prome buki di [[gramatica]] na Papiamento, sigui pa un diccionario Hulandes-Papiamento-Spaño su siguiente aña. ===Corant na Papiamento=== Tabatin publicacion di varios corant tambe na Corsou. E prome corant na Papiamento tabata Civilisado y a sali publica di 1871 pa 1875. ''[http://amigoe.com/ Amigoe]'', cu a lanta na 1884, tabata sali originalmente na Hulandes y Papiamento. Banda di esey tabatin e corantnan na Papiamento ''La Union'' (1889-1897 y rebiba na 1922) y La Cruz (1900 – 1970). ===Enseñansa na Papiamento=== Na mayoria di e scolnan catolico na Corsou, enseñansa tabata na Papiamento. E scolnan di gobierno tabata na Hulandes. Rond di aña 1900 a bin ripara na Corsou cu enseñansa, specialmente na Hulandes, no tawata exitoso. Tabatin hopi discusion tocante e uzo di idioma di instruccion na scol. Varios maestro, pastor, y tambe parlamentario Hulandes, tabata propaga Papiamento como idioma di instruccion. Tabatin varios proposicion pa enseñansa bilingual tambe. E proposicion di Hamelberg na aña 1897, tabata pa duna enseñansa na Papiamento prome, y duna les di Hulandes via Papiamento den e dos klasnan mas halto. E tabata di opinion cu e muchanan mester siña lesa y skirbi bon den nan propio idioma, prome cu nan por siña un idioma straño. Despues di varios aña di discusion, e ordenansa di 1935 a drenta na vigor. Pa e scolnan na e islanan ABC bin na remarke pa subsidio di gobierno, nan mester a cuminsa uza Hulandes como unico idioma di instruccion. Esaki a pone cu enseñansa na Papiamento tambe a yega na su final e tempo ey. ===Siglo 21=== [[File:Aruba stamp type PO3 (Papiamento).jpg|thumb|right|Stampia postal cu texto na Papiamento]] Awendia, e situacion ta un tiki diferente. Tin varios corant y buki na Papiamento cu ta sali na Aruba tambe. Papiamento a bira idioma oficial desde 22 di mei 2003, y e ta wordo duna den varios tipo di enseñansa. Internacionalmente tin varios linguista cu ta investiga Papiamento como idioma. A pesar di tur e desaroyonan positivo aki, ta na su luga pa awor, despues di 300 aña, para keto un rato y evalua si nos ta satisfecho cu e rumbo cu Papiamento ta bayendo na Aruba. ==Link externo== [http://www.papiamento.aw/index.php?option=com_content&task=view&id=16&Itemid=56 Gramatica, ortografia y vocabulario] {{Appendix}} [[Category:Aruba]] [[Category:Papiamento]] tieo6bhyzsvawcmpqpqjvd22a9cfphc 0 2598 89944 86651 2022-08-03T14:05:42Z Caribiana 8320 wikilink wikitext text/x-wiki {{Infopais |nomber_nativo = ''Nippon-koku'' |nomber_propio = Japan |nomber_komun = Hapon |imagen_bandera = Flag of Japan.svg |imagen_mapa = Japan (orthographic projection).svg |imagen_wapen = Imperial Seal of Japan.svg |himno_nashonal = "Kimigayo" |kapital = Tokyo |stat_mas_grandi = Tokyo |idiomanan_ofisial = [[Hapones (idioma)|Hapones]] |forma_di_gobernashon = Demokrasia parlamentario |titulonan_kabesantenan = [[Emperador di Hapon|Emperador]]<br/ >[[Promé minister]] |nombernan_kabesantenan = [[Naruhito]]<br/ >[[Fumio Kishida]] |tipo_di_soberania = Formashon |eventonan_di_fundashon = Dinastia Yamato |fechanan_di_fundashon = <br/ >11 di febrüari 660 BC |area = 377.972 |rango_area = 62 |persentahe_awa = 0,8 |pop_aproksima = |pop_segun_senso = 127.110.047 |rango_populashon = 10 |ana_kalkulashon_di_pop = |ana_di_senso = 2015 |densidat_pop = 340,8 |rango_densidat_pop = 36 |moneda = Yen |kodigo_moneda = JPY |zona_di_tempu = |utc_offset = +9 |kodigo_tld = .jp |kodigo_pa_yama = 81 |nota = }} '''Hapon''' (日本 Nihon of Nippon) ofisialmente '''Estado di Hapon''' (日本国 Nihon-koku of nippon-koku) ta un [[pais insular]] den [[Asia|e parti ost di Asia]], konstituí pa 6,852 isla. E ta ubiká entre e [[Oceano Pasifico]] i e [[Lama di Hapon]], ost di [[China|Republica di China]], [[Peninsula Koreano]] i Rusia. E simbolonan di [[kanji]] ku e nòmber di Hapon ta konsisti di dje ta significa solo-origen, pa e motibo ey e ta sa wordu jamá '''e pais na unda solo ta sali'''. E [[kapital]] di Hapon ta e siudat [[Tokyo]]. {{Asia}} [[Category:Monarkia]] [[Category:Isla]] [[Category:Hapon]] k08afju0vml0swgqwdbcy2e8mv62j8d 0 2900 89959 85350 2022-08-03T16:11:12Z Caribiana 8320 wikilink wikitext text/x-wiki {{Variante|a}} '''Ortografia di Papiamento''' ta referi na e [[ortografia]] uza na [[Aruba]] cu ta basa riba e principio [[etimologia|etimologico]]. Mientras [[Papiamentu|Papiamento]] ta e [[idioma krioyo|idioma crioyo]] di Aruba, [[Kòrsou|Corsou]] y [[Boneiru|Boneiro]] e ultimo dos islanan ta uza principalmente un ortografia segun e principio [[fonologia|fonologico]]. E diferencia basico entre e dos principio aki ta cu e sistema fonologico ta skirbi [[palabra]] uzando un signo pa cada zonido, mientras esun etimologico ta skirbi palabra segun su origen. Ehempel ta e palabra fia di [[Ingles]] ''job'' (ortografia Ingles): * ''job'' (segun ortografia di Papiamento) * ''djòp'' (segun ortografia di Papiamentu). == Historia == Durante aña 1976 Gobierno di Aruba a aproba e ortografia di Aruba, cu a drenta na vigor na aña 1977.<ref>{{cite book |chapter=Nos Idioma: Papiamento |title=Nos Simbolonan Nacional: Union, Identidad y Libertad |publisher=Gobierno di Aruba |date=2019 |page=17 |chapter-url=https://archive.org/details/BNA-DIG-GOBIERNO-GABINETEWEVERCROES-2019-HIMNO-BANDERA/page/n16 | url=https://archive.org/details/BNA-DIG-GOBIERNO-GABINETEWEVERCROES-2019-HIMNO-BANDERA |language=pap}}</ref> Na aña 1992 Minister di Bienestar General a nombra un comision cu e meta pa reformula, elabora y amplia e ortografia oficial. Cu otro palabra pa haci e reglanan mas cla, mas comprendibel y facil pa aplica. Sinembargo nunca a logra oficialisa e version amplia y adapta di ortografia. Departamento di Enseñansa a bolbe inventarisa tur comentario y recomendacion di diferente instancia den comunidad na final di aña 2006 y durante 2007. Despues cu a analisa y adapta e ortografia amplia a presenta na Minister di Enseñansa "Ortografia di Papiamento- version juni 2007" cu e peticion pa inicia e proceso di legislacion. Na juli 2007 Parlamento a expresa su sentimento positivo pa cuminsa uza e ortografia aki en espera di su legislacion. == Reglanan == E reglanan cu ta sigui ta un resumen simpel di e reglanan describi den "Ortografia di Aruba - version 2009". ===Dia y luna=== {| border="1" cellpadding="4" cellspacing="1" width="100%" class="wikitable" |- !width="16%" align="right"| E dianan di siman'' !width="12%"| dialuna<br>''prome dia'' !width="12%"| diamars<br>''di dos dia'' !width="12%"| diaranson<br>''di tres dia'' !width="12%"| diahuebs<br>''di cuater dia'' !width="12%"| diabierna<br>''di cinco dia'' !width="12%"| diasabra<br>''di seis dia'' !width="12%"| diadomingo<br>''di shete dia'' |-style="background:#eef;"- |} {| border="1" cellpadding="4" cellspacing="1" width="100%" class="wikitable" |- !width="16%" align="right"| E lunanan di aña'' !width="6%"| januari !width="6%"| februari !width="6%"| maart !width="7%"| april !width="7%"| mei !width="7%"| juni !width="7%"| juli !width="7%"|augustus !width="8%"|september ! width="7%" |october !width="8%"|november !width="14%"|december |-style="background:#eef;"- |} No ta skirbi nomber di dia ni [[luna (tempo)|luna]] cu letter grandi. Solamente na cuminsamento di frase ta skirbi nan cu letter grandi. Entre e fecha y e luna mester bin preposicion 'di'. Ehempel: 22 '''di''' september 2009 ===Letter c pa zonido [k]=== Nos ta pone dilanti di e vocalnan '''a''', '''o''' y '''u''' cu e letter '''c''' pa representa e zonido [k] * a= cas - caminda - caha * o= cos - coy - kico * u= cura - cunucu - cacalaca Tambe dilanti e consonantenan '''l''', '''n''', '''r''' y '''t''' ta skirbi letter '''c''' pa duna e zonido [k] ''Ehempel:'' '''tecnica''' - '''cla''' - '''conecta''' '''Nota: nos ta skirbi klapchi cu "k", ta bini di '''klap''' (Hulandes), dus klapchi''' Ta skirbi e y i semper cu letter k pa representa e zonido [k] * e= kens - keiro - kere * i= kier - kishiki - kilo === Letter s pa zonido [s] === Nos ta pone dilanti di e vocalnan '''a''', '''o''' y '''u''' cu e letter '''s''' pa representa e zonido [s] * a= saya - sucu * o= solo - soda * u= sucu - supla Tin palabra cu ta skirbi cu 'sc' pa zonido [s] ''Ehempel'': adole'''sc'''ente, di'''sc'''ipel, e'''sc'''ena, pi'''sc'''ina === Letter c pa zonido [s] === Ta skirbi '''ce''' y '''ci''' na final di verbo: cre'''ce''', mere'''ce''', cono'''ce''', gradi'''ci''', ha'''ci''', tradu'''ci'''. Ta mantene 'c' den derivacion: merecidamente, haciendo. Ta skirbi 'c' dilanti di '''ia''' of '''io''' den e ultimo silaba: caric'''ia''', canc'''io'''n, soc'''ia'''l, distanc'''ia'''. Tambe tur derivacion: socialisacion Tin palabra caminda ta skirbi letter c pa representa zonido [s]. Ehempel: centro, cedula, ciego, docente, placer, ricibi === Uzo di -cion, -sion y -xion na final === * Ta skirbi "'''cion'''" pa silaba final [shon]: educa'''cion''', posi'''cion''', manten'''cion'''. * Ta skirbi "'''sion'''" pa silaba final [shon]: admi'''sion''', deci'''sion''', expre'''sion'''. * Ta skirbi "'''xion'''" pa silaba final [shon]: cone'''xion''', crucifi'''xion''', refle'''xion'''. === Digrafo === Tin 4 [[Dígrafo|digrafo]] den Papiamento, tin digrafo memey di un palabra tambe. * '''ch'''= ''ch''oller - ca''ch''o - priki''ch''i * '''sh'''= ''sh''on - pu''sh''i - cu''sh''ina * '''zj'''= san''zj''en - ''zj''eito - ''zj''ilet * '''dj'''= ''dj''aca - ''dj''ente - in''dj''an === Diptongo y triptongo === Ta dos zonido tras di otro cu ta no ta separabel, ''por ehempel:'' * '''ye'''n - antig'''uo''' - rab'''ia''' - l'''eu''' Ora tin tres zonido tras di otro cu no ta separabel,'' por ehempel:'' * b'''ieu''' - b'''uey''' - c'''uey'''o Nos ta skirbi '''ay''', '''ey''', '''oy''', '''uy''' na final di palabra, ''por ehempel'': * '''ay'''= cay - bay - caray - gay (homber) * '''ey'''= aworey - p'esey - t'ey - bedey - batrey * '''oy'''= coy - morocoy - haudoy - gogoy * '''uy'''= huy - puy - cuy - spruy === Contraccion y apostrof === Contraccion ta nifica: pega pa palabra na otro na momento cu zonido cay afo. Ta uza apostrof unda zonido a cay afo. Ehempel: *Ta asina - t'asina *No ta berdad - N' ta berdad *Boter di awa - Botr'i awa *E ta aki - E t'aki Tuma nota cu ta laga espacio solamente den caso di negacion: '''no''': mi n' sa. Uza incorecto di apostrof ta por ehempel: <s>''dal'e</s> <s>dos'or</s>''. Aki zonido no a cay afo. Den algun caso e forma los no ta usual. E ta skirbi e forma contrai cu apostrof. *Mi a cumpra e buki => Mi a cumpra e (no ta zona bon) => Mi a cumpr'e *Conta Buchi e storia => Conta e e storia (no ta zona bon) => Cont'e e storia. Ta skirbi semper cu apostrof: cuant'or, cuat'or, cinc'or, shet'or, och'or, cambi'e === Numeral === Numeral di 11 te 99 ta skirbi hunto: * 26= bintiseis * 32= trintidos * 49= cuarentinuebe Numeral riba 100 ta skirbi separa, menos e partinan di 11 - 99: * 3.247= tres mil dos '''shen''' y cuarentishete/ tres mil dos '''shent'y''' cuarentishete of tres mil dos '''shento''' y cuarentishete/ tres mil dos '''cien''' y cuarentishete. * 240= dos '''shen''' y cuarenta/ dos '''cien''' y cuarenta/ dos '''shento''' y cuarenta/ dos '''shent'y''' cuarenta '''Mag di skirbi cien, shen, shento, shent'y''' (Ortografia - version april 2009) === Adoptacion y adaptacion === * adopta: tum'e letterlijk over, skirbi segun e idioma di origen. * adapta: fia e y cambi'e segun e reglanan di Papiamento. En general nos ta adapta palabra cu ta bini di [[Spaño]] y ta skirbi e segun ortografia di Papiamento. Tin palabra cu a wordo adopta, ehempel: a la parilla, quesillo, quehaceres, cumpleaños etc. Mag di skirbi sustantivo cu na Spaño ta skirbi '''eza''' of '''esa''', ehempel: alabansa/alabanza, enseñanza/enseñansa etc. Excepcion: andansa, lansa Tin palabra cu mag di skirbi cu letter '''z''' na final pa e zonido [s], ehempel: feliz, luz, paz, cruz etc. Ta adopta palabra cu ta bin di Hulandes, Ingles y [[Frances]], si no tin cambio den pronuncacion, ehempel: appel, belasting, bezig. Palabra cu ta bin di Ingles ta skirbi segun e ultimo edicion di [[diccionario Merriam-Webster]], ehempel: catch, computer, screen. Palabra cu ta bin di Frances ta skirbi segun e reglanan ortografico di Hulandes vigente, ehempel cheque, chreche, enquete. Si ta bin cambio den zonido, cu a bin acerca of a cambia anto ta cambi'e. Ehempel: boek-buki, kopje- copi etc. Palabra cu ta bin di otro idioma ta skirbi letterlijk over, ehempel: spaghetti, status quo, razzia. Excepcion: bancarota. Sustantivo cu ta bin di [[Alemán|Aleman]] ta skirbi cu letter chikito. Abreviacion di palabara Latin ta skirbi segun e ortografia Hulandes vigente, ehempel: PS, NB, L.S. == Palabra fia == Un idioma tin diferente manera pa traha palabra nobo. Asina un idioma por compone, deriva y fia palabra. Tur idioma ta fia di otro. Asina Papiamento tambe a y ta fia di [[Spaño]], [[Hulandes]], [[Ingles]], [[Português|Portugues]], [[Frances]] y di algun lenga [[Afrika|Africano]] manera [[Bantu]] y [[Kwa]] y algun lenga Arawak manera [[Taino]] y [[Caquetio]]. Aki tin algun ehempel. {|class="wikitable" |- ! [[Spaño]] ! [[Papiamento]] ! [[Hulandes]] ! [[Ingles]] |- | lavar || laba || wassen || to wash |- | sentar || sinta|| zitten|| to sit |- | cejas || wenkbrauw || wenkbrauw || eyebrow |- | mejor || miho || beter || better |- | abuelo || welo || opa || grandfather |- | agua || awa || water || water |- | pollito || puyito || kuiken || chicks |- | voluntad || boluntad || vrijwillig || voluntary |- | trabajar || traha || werken || to work |- | dedo || dede || vinger || finger |- | viento || biento || wind || wind |- | dormir || drumi || slapen || to sleep |- | casa|| cas || huis || house |- |} == Mira tambe == * [[Comision di Ortografia]] * [[Ortografia di papiamentu]] (Boneiro y Corsou) == Enlace externo == * [http://www.papiamento.aw Papiamento.aw] website oficial *[http://www.ea.aw/pages/wp-content/uploads/pdf/doc-pub/p/papiamento_ortografia-april-2009-v-150520.pdf Ortografia di Papiamento] (PDF) Version 2009 *[http://www.ea.aw/pages/wp-content/uploads/pdf/doc-pub/p/papiamento_Vocabulario-di-Papiamento-2009.pdf Vocabulario di Papiamento] (PDF) Version 2009 *[https://papiamento.aw/pages/wp-content/uploads/2018/06/p.aw_PDF_regla_Gramatica.pdf Gramatica di Papiamento] (PDF) Version 2008 *[https://archive.org/details/DWJZ-AB2018No.68/ Landsverordening van 12 november 2018 houdende regels met betrekking tot de schrijfwijze van het Papiamento (Landsverordening schrijfwijze Papiamento)] == Lista di fuente == {{Reflist}} [[Category:Papiamento]] __FORCETOC__ __NOEDITSECTION__ 993acnosrszpi2djd9hre9ji9f44n25 0 2997 89942 87555 2022-08-03T14:00:53Z Caribiana 8320 wikilink wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Fiji''', ofisialmente '''Repúblika di Fiji''', ta un [[pais insular]] na Melanesia, formando parti di [[Oseania]] den [[Oséano Pasífiko]]. E ta situá 2.000 km nortost di [[Nueva Zelandia]] i ta konstituí pa un [[archipielago|archiélago]] ku mas ku 330 isla, di kual 110 tin un [[poblashon]] fiho. E [[kapital]] di Fiji ta [[Suva]]. [[File:Flag of Fiji.svg|thumb|left|250px|Bandera di Fiji]] {{Oseania}} [[Category:Isla]] [[Category:Pais]] [[Category:Oseania]] kjnz03ocu361kd9m8yifiyc687iffb4 0 3047 89940 87973 2022-08-03T13:59:03Z Caribiana 8320 wikilink wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Dominica''', ofisialmente '''Mankomunidat di Dominica''' ([[ingles]]: ''Commonwealth of Dominica''), ta un [[pais insular]] independiente den [[Laman Karibe]]. E ta situá pasuit di [[Guadeloupe]] i panort di [[Martinique]] i ta pertenese na e grupo di isla 'riba di e Antias chikí. Su kapital ta [[Roseau]]. E tin un poblashon di 71.293 hende (2011). [[File:Flag of Dominica.svg|thumb|left|200px|Bandera di Dominica]] [[Category:Isla]] [[Category:Pais]] [[Category:Laman Karibe]] hibsy6xgqh2nf0w37hplyq23qmc07db 0 3048 89941 89091 2022-08-03T13:59:36Z Caribiana 8320 wikilink wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Roseau''' (na idioma crioyo di Dominica: '''Wozo'''} ta [[kapital]] i e siudat mas grandi di [[Dominica]], [[pais insular|estado insular]] den [[Laman Karibe]]. E ta e lugá mas bieu i mas importante riba e isla i tin un poblashon di 14.725 habitante (2011).<ref name="census">{{citeer web |url=http://finance.gov.dm/index.php/statistics?download=20:2011-census-report.pdf |title=2011 Population and Housing Census – preliminary results |uitgever=Central Statistical Office (Dominica) |bezochtdatum=2022-07-21}}</ref> Situá na kosta suitwest di e isla rondoná pa laman, e riu Roseau i Morne Bruce, Roseau ta tambe e puerto di Dominica. {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] g1xekvpk009umjzlp022j82bpo52sal 89956 89941 2022-08-03T16:04:26Z Caribiana 8320 wikilink wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Roseau''' (na [[idioma krioyo|idioma crioyo]] di Dominica: '''Wozo'''} ta [[kapital]] i e siudat mas grandi di [[Dominica]], [[pais insular|estado insular]] den [[Laman Karibe]]. E ta e lugá mas bieu i mas importante riba e isla i tin un poblashon di 14.725 habitante (2011).<ref name="census">{{citeer web |url=http://finance.gov.dm/index.php/statistics?download=20:2011-census-report.pdf |title=2011 Population and Housing Census – preliminary results |uitgever=Central Statistical Office (Dominica) |bezochtdatum=2022-07-21}}</ref> Situá na kosta suitwest di e isla rondoná pa laman, e riu Roseau i Morne Bruce, Roseau ta tambe e puerto di Dominica. {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] 298ktc5fr05hbjpq17d5lgzejlxp49n 89957 89956 2022-08-03T16:05:44Z Caribiana 8320 wikilink wikitext text/x-wiki {{Variante|c}} {{Databox}} '''Roseau''' (na [[idioma krioyo]] di Dominica: '''Wozo''') ta [[kapital]] i e siudat mas grandi di [[Dominica]], [[pais insular|estado insular]] den [[Laman Karibe]]. E ta e lugá mas bieu i mas importante riba e isla i tin un [[poblashon]] di 14.725 habitante (2011).<ref name="census">{{citeer web |url=http://finance.gov.dm/index.php/statistics?download=20:2011-census-report.pdf |title=2011 Population and Housing Census – preliminary results |uitgever=Central Statistical Office (Dominica) |bezochtdatum=2022-07-21}}</ref> Situá na kosta suitwest di e isla rondoná pa laman, e riu Roseau i Morne Bruce, Roseau ta tambe e puerto di Dominica. {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] lvdwoeg5hh7t8lneggmwjange04zj6i 0 3573 89985 75463 2022-08-04T09:06:38Z Caribiana 8320 databox añadi wikitext text/x-wiki {{Variante|a}} {{Databox}} '''Dhaka''' ta e [[kapital|capital]] di [[Bangladesh]]. Antes e tawata conoci como Dacca prome cu aña 1982. Su [[poblashon|poblacion]] ta 12,560,000 habitante (2005). E ta e siudad mas grandi di Bangladesh. Hopi tempo atras e tawata bou di e Emperio di Mughal di e Hindustan, despues di esey el a bira parti di Raj Britanico. El a bira parti di [[Pakistan]] como parti di particion di [[India]] riba [[15 di ougùstùs|15 di augustus]] [[1947]]. Bangladesh tawata wordo yama Pakistan Oriental y Dacca (Dhaka) a bira e provincia capital di Pakistan Oriental. Na aña 1971, e nobo nacion di Bangladesh tawata crea. Dacca a bira e capital di e siudad y nan a cambia nan lenga di [[ortografia]] na aña 1982. [[File:Shahid Sriti Stombho (Proposed).jpg|thumb|250px|left|Shahid Sriti Stombho - Sohrawardy Uddan]] [[Category:Bangladesh]] [[Category:Siudadnan]] i92dwoveilan1wzgprtz8uihf5mef85 0 3746 89947 84683 2022-08-03T14:38:16Z Caribiana 8320 wikilink wikitext text/x-wiki {{Infoidioma |nomber = Frances |nombernativo = Français | estadonan = {{FRA}} (60,000,000)<br />{{CAN}} (7,300,000)<br />{{BEL}} (3,900,000)<br />{{CHE}} (1,820,000)<br />{{LUX}} (82,000)<br />{{MCO}} (16,500) | region = [[Oropa]] | papiadonan = 229 217 640<ref>http://www.ethnologue.com/language/fra</ref> |fam1 = [[Lenganan indo-oropeo|Indo-oropeo]] |fam2 = [[Lenganan italiko|Italo]] | fam3 = [[Lenganan romaniko|Romaniko]] | fam4 = [[Lenganan italo-west|West]] | fam5 = [[Lenganan galo-romaniko|Galo-romaniko]] | fam6 = [[Lenganan di oïl|Oïl]] |nashon = {{EUR}}<br> {{BEL}}<br> {{BEN}}<br> {{BFA}}<br> {{BDI}}<br> {{CMR}}<br> {{CAN}}<br> {{CAF}}<br> {{TCD}}<br> {{COM}}<br> {{CIV}}<br> {{COD}}<br> {{DJI}}<br> {{GNQ}}<br> {{FRA}}<br> {{GAB}}<br> Guinea<br> {{HTI}}<br> {{LUX}}<br> {{MDG}}<br> {{MLI}}<br> {{MCO}}<br> {{NER}}<br> {{COG}}<br> {{RWA}}<br> {{SEN}}<br> {{SYC}}<br> {{CHE}}<br> {{TGO}}<br> {{VUT}} |agensia = [[Académie française]] | iso1 = fr | iso2 = fre | iso3 = fra | sil = FRA |mapa = [[File:Map-Francophone World.svg|thumb|300px| <span style="color:darkblue">'''skur blauw'''</span>: Idioma materno<br /> <span style="color:blue">'''blauw'''</span>: Idioma ofisial<br /> <span style="color:lightblue">'''koló blauw'''</span>: Idioma kultural<br /> <span style="color:lightgreen">'''bèrdè'''</span>: Idioma minoritario]] }} '''Frances''' (na [[frances]]: ''français'') ta un idioma romano di e [[Lenganan indo-oropeo|famia indo-oropeo]]. E ta e [[lenga materno]] di mas o menos 110 [[mion]] hende i [[idioma ofisial|lenga ofisial]] den bintinuebe pais. {{Appendix}} {{Lenganan romaniko}} [[Category:Idioma]] [[Category:Lenganan romaniko]] b82u0kg40v01sni05zavelcv1ysinhd 0 3804 89983 88232 2022-08-03T21:55:53Z Caribiana 8320 wikitext text/x-wiki {{Databox}} E '''poblashon di [[Kòrsou]]''' ta dividi entre e 3 partinan di e isla. [[Bandabou]], [[Willemstad]] i [[Banda Riba]]. Mayoria di e poblashon di Kòrsou (80%) ta biba ront di e bahia di Schottegat den un di e varios bario di [[Willemstad]]. Algun bario signifikante ta: [[Buena Bista]], [[Suffisant]] i [[Cas Cora]]. Na Bandabou e bario di mas grandi ta [[Barber]]. [[File:Curacao.JPG|thumb|left|Mapa di [[Kòrsou]] ku su barionan]] [[Category:Kòrsou]] 5k8njygrrooeyrskcgifev6nz8yz6wq 0 3835 89943 85944 2022-08-03T14:02:55Z Caribiana 8320 wikilink wikitext text/x-wiki {{Infopais |nomber_nativo = ''United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland'' |nomber_propio = Reino Uni |nomber_komun = the United Kingdom |imagen_bandera = Flag of the United Kingdom.svg |imagen_mapa = EU-United Kingdom.svg |imagen_wapen = Royal Coat of Arms of the United Kingdom.svg |himno_nashonal = [[God Save the Queen]] |kapital = [[London]] |stat_mas_grandi = [[London]] |idiomanan_ofisial = [[Ingles]] |forma_di_gobernashon = [[Demokrasia]],<br/ > [[monarkia konstitushonal]] |titulonan_kabesantenan = <br />- [[Monarkia ingles|Reina]]<br />- [[Promé minister]] |nombernan_kabesantenan = [[Elizabeth II]]<br />[[Boris Johnson]] |tipo_di_soberania = [[Independiente]] |eventonan_di_fundashon = [[Akto di Union]] |fechanan_di_fundashon = <br />1 di Mei 1707 |area = 243,610 |rango_area = di 79 |persentahe_awa = 1.34 |pop_aproksima = 62,041,708 |pop_segun_senso = 58,789,194 |rango_populashon = di 22 |ana_kalkulashon_di_pop = 2010 |ana_di_senso = 2001 |densidat_pop = 254.7 |rango_densidat_pop = di 51 |moneda = Pound Sterling |kodigo_moneda = GDP |zona_di_tempu = GMT |utc_offset = +0 |kodigo_tld = .uk |kodigo_pa_yama = 44 |nota = }} E '''Reino Uni di Gran Britania i Irlanda''' komunmente konosí komo '''Reino Uni''' (U.K.) ta un pais [[Independensia|independiente]] ku ta keda nortwest di e kontinente di [[Oropa]]. E ta un [[pais insular|nashon insular]], riba un [[archipielago]] ku ta inklui [[Gran Bretania]], anto e parti nort ost di e isla di [[Irlanda]], ku hopi isla mas chikitu. [[Nort Irlanda]] ta e uniko parti di e Reino Uni ku tin un frontera terestral. Na tur otro parte e Reino Uni tin frontera ku awa, e kanal ingles i e [[laman di Irlanda]]. {{Oropa}} [[Category:Reino Uni]] [[Category:Monarkia]] 61ddn93p885ptgi765wynstmjte08nr 0 3852 89923 73737 2022-08-03T12:03:34Z Caribiana 8320 databox añadi wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Roadtown, Tortola.jpg|thumb|300px|Road Town, [[Tórtola (isla) |Tórtola]].]] '''Karibe Anglofóniko''' ta wordu usá pa referi na e teritorionan den e region karibense unda ta papia predominantemente [[Ingles]] i ku tabata o ta kolonia di [[Reino Uni]]. Ora un pais haña independensia for di e [[Reino Uni]], Karibe Anglofóniko ta wordu usa komo e termino sub-regional preferi pa remplasé e termino karibe britaniko. Mayoria di e teritorionan ta aktualmente nashonan independiente. Esakinan ta: *{{ATG}} *{{BHS}} *{{BRB}} *{{BLZ}} *[[File:Flag of Dominica.svg|25px]] [[Dominica]] *{{GRD}} *{{GUY}} *{{JAM}} *{{KNA}} *{{LCA}} *[[File:Flag of Saint Vincent and the Grenadines.svg|25px]] [[Saint Vincent i Grenadinesnan]] *{{TTO}} Komo teritorio britaniko a keda: *{{AIA}} *{{BMU}} *[[File:Flag of the British Virgin Islands.svg|25px]] [[Islanan Birgen britaniko]] *[[File:Flag of the Cayman Islands.svg|25px]] [[Islanan Caimán]] *[[File:Flag of Montserrat.svg|25px]] [[Montserrat]] *[[File:Flag of the Turks and Caicos Islands.svg|25px]] [[Islanan Turcas y Caicos]] [[Category:Karibe]] r0i2tq7l1qwpdv6ff1m9eiltmoxufhr 0 3899 89928 86938 2022-08-03T12:56:38Z Caribiana 8320 databox añadi wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[Image:Bòrchi_GA_Curie.JPG‎|right|thumb|Kaminda Girigorio A. ‘Nai’ Curie]] [[Image:Girigorio_Apolinario_'Nai'_Curie.jpg|right|thumb|Girigorio Apolinario 'Nai' Curie]] '''Kaminda Girigorio A. ‘Nai’ Curie''' ta e kaya den e área di [[Montaña]] ([[Kòrsou]]) ku ta kuminsa na e krusada di Cocólodeweg i kaminda Jose C. Antonia bayendo direkshon sur-este te na kaminda di Montaña. Desde 30 di novèmber 2009 e kaminda aki ta karga e nòmber di Girigorio Apolinario Curie, persona ku a kontribuí na desaroyo sosial, kultural i deportivo di Montaña. == Girigorio Apolinario ‘Nai’ Curie == Girigorio Apolinario Curie ([[Kòrsou]], [[17 di novèmber]] [[1905]] - 19 di oktober [[1983]]) a bini di un famia di 8 ruman, 4 muhé i 4 hòmber. E tabata e di 3 yu den e famia. Su mayornan tabata Simeon Maurice Curie i Thomasa Alexandrina Petrona. El a bishita skol básiko na Montaña i despues el a traha algun aña na [[Nieuwpoort]]. Dia 3 di febrüari 1925 el a drenta servisio di [[Shell Curacao N.V.|Shell Curaçao]] i a traha na e instalashon di bùnker na [[Caracasbaai]]. El a traha na [[Caracasbaai]] den e funshonnan di ''matroos'', ''steigerwerker'', ''tankmeter'', ''pompman'', ''machinedrijver'', ''assistent wachtvoorman'' i desde yanüari 1955 komo ''operator'' te ku desèmber 1965, luna den kua el a baha ku penshun. El a sirbi e kompania Shell pa 40 aña. Girigorio Apolinario Curie tabata kasá ku Rebecca Cijntje. For di e matrimonio a nase 5 yu. === Bida sosial i kultural=== Den añanan 60 Girigorio Apolinario Curie huntu ku algun persona mas a lanta un organisashon sosial deportivo bou di nòmber di Sentro Sosial Montaña. E edifisio tabata situá na Hanenberg 18 den Jaluzie. E organisashon a trese un ambiente sosial agradabel den Banda’riba, organisando nochinan di sine i fiestanan bailabel. Den e klub aki a aktua hopi artista internashonal manera [[Celia Cruz]], Johnny Pacheco, Eddy Palmieri, Joe Cuba, Gran Combo, Mighty Sparrow i Ismael Rivera. Tambe e tabata miembro di Komishon di Santana di Montaña. === Bida polítiko === Girigorio Apolinario Curie tabata tambe un di esnan ku for di mei mei di añanan 40 a forma parti di e grupo ku a prepará e kaminda pa [[Moises Frumencio Da Costa Gomez]] i otronan lanta [[Partido Nashonal di Pueblo]] (PNP) na april 1948. For di e momentu ey te na su morto na 1983, Girigorio Apolinario Curie a fungi komo lider di bario di Montaña Rey pa PNP. === Honor === Na april 1966 Girigorio Apolinario Curie a risibi un kondekorashon real komo "Kabayero" (ridder) den [[Orden di Oranje-Nassau]]. == Referensia == *[http://www.curacao-gov.an/site.nsf/0/061B5DE1D35756EE04257674005674AB?opendocument Website Eilandgebied Curaçao] *[http://www.24ora.an/content/view/7792/5/ Website 24ora.com – Fecha: 18-11-2009] *[http://www.24ora.an/content/view/7877/5/ Website 24ora.com – Fecha: 02-12-2009] [[Category:Kòrsou]] 0n0mi5qz0vlve2xhvzzqzhnjup1gc38 0 4188 89930 85165 2022-08-03T13:16:29Z Caribiana 8320 Caribiana moved page [[Republika di China]] to [[Taiwan]] over redirect: nomber mas komun wikitext text/x-wiki {{Infopais |nomber_nativo = &apos;&apos;中華民國<br>(Zhōnghuá Mínguó)&apos;&apos; |nomber_propio = Republika di China |nomber_komun = Taiwan |imagen_bandera= Flag of the Republic of China.svg |imagen_mapa = Locator map of the ROC Taiwan.svg |imagen_wapen = National Emblem of the Republic of China.svg |himno_nashonal= Zhōnghuá Mínguó guógē<br /> "Himno nashonal di Republica di China"<br /><div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">[[File:National anthem of the Republic of China (Taiwan) 中華民國國歌(演奏版).ogg|center]]</div> |kapital = [[Taipei]] |stat_mas_grandi = [[Taipei Nobo]] |idiomanan_ofisial = [[Chines mandarin]] <br/ > |forma_di_gobernashon = Republika<br/ >semi-presidensial unitario |titulonan_kabesantenan = <br/ >[[Presidente]]<br/ >[[Promé minister]] |nombernan_kabesantenan = Tsai Ing-wen <br/ >Su Tseng-chang |tipo_di_soberania = [[Independensia|Independiente]] |eventonan_di_fundashon = konstitushon aprobá <br/ >mudanza pa Taipei |fechanan_di_fundashon = <br/ >20 di mei [[1948]]<br/ >7 di desèmber [[1949]]  |area = 36.197<ref>{{citeer web|url=https://www.taiwan.gov.tw/images/content/ts.JPG|title=Taiwan Snapshot|werk=Gobiernu di Taiwan|datum= |bezochtdatum=2022-01-08}}</ref> |rango_area = |persentahe_awa = |pop_aproksima = 23.451.837  |pop_segun_senso = 23.123.866 |rango_populashon = |ana_kalkulashon_di_pop = 2021 |ana_di_senso = |densidat_pop = 650 |rango_densidat_pop = |moneda = Dolar taiwanes nobo |kodigo_moneda = TWD |zona_di_tempu = UTC  |utc_offset = +8 |kodigo_tld = .tw |kodigo_pa_yama = 886 |nota = }} E '''Republika di China''', komunmente konosi komo '''Taiwan''', ta un pais insular den Ost Asia, situá mas o menos 180&nbsp;km for di e kosta ost di [[China]].<ref>{{Citeer web|title=Constitution of the Republic of China (Taiwan)|werk=moj.gov.tw|url=https://law.moj.gov.tw/ENG/LawClass/LawAll.aspx?pcode=A0000001|datum= |bezochtdatum=2022-01-08}}</ref> Estadonan bisiña ta inklui China na parti west, [[Hapon]] na parti nort-ost, i [[Filipinas]] na parti suit. [[Kapital]] di Republika di China ta e siudat di [[Taipei]]. Komo entidat politiko e pais ta konsisti di e isla di Taiwan, ku ta 99.4% di su teritorio, i tambe [[Pengu]], [[Kinmen]], [[Matsu]] i otro islanan menor. Despues ku e nashonalistanan chines a pèrdè e [[Guera Sivil Chines]] kontra e komunistanan na 1949 nan ta move e gobièrnu di Republika di China di [[Nanjing]] pa [[Taipei]]. Konstitushonalmente nan tin ainda un demanda di propiedat riba henter teritorio di [[China]], pero awendia no ta ripara mucho di esaki. {{Appendix}} [[Category:Pais]] [[Category:China]] 23vm89mahoxxezvcaz7x7uwrpp047cm 89932 89930 2022-08-03T13:21:18Z Caribiana 8320 wikilink wikitext text/x-wiki {{Infopais |nomber_nativo = &apos;&apos;中華民國<br>(Zhōnghuá Mínguó)&apos;&apos; |nomber_propio = Republika di China |nomber_komun = Taiwan |imagen_bandera= Flag of the Republic of China.svg |imagen_mapa = Locator map of the ROC Taiwan.svg |imagen_wapen = National Emblem of the Republic of China.svg |himno_nashonal= Zhōnghuá Mínguó guógē<br /> "Himno nashonal di Republica di China"<br /><div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">[[File:National anthem of the Republic of China (Taiwan) 中華民國國歌(演奏版).ogg|center]]</div> |kapital = [[Taipei]] |stat_mas_grandi = [[Taipei Nobo]] |idiomanan_ofisial = [[Chines mandarin]] <br/ > |forma_di_gobernashon = Republika<br/ >semi-presidensial unitario |titulonan_kabesantenan = <br/ >[[Presidente]]<br/ >[[Promé minister]] |nombernan_kabesantenan = Tsai Ing-wen <br/ >Su Tseng-chang |tipo_di_soberania = [[Independensia|Independiente]] |eventonan_di_fundashon = konstitushon aprobá <br/ >mudanza pa Taipei |fechanan_di_fundashon = <br/ >20 di mei [[1948]]<br/ >7 di desèmber [[1949]]  |area = 36.197<ref>{{citeer web|url=https://www.taiwan.gov.tw/images/content/ts.JPG|title=Taiwan Snapshot|werk=Gobiernu di Taiwan|datum= |bezochtdatum=2022-01-08}}</ref> |rango_area = |persentahe_awa = |pop_aproksima = 23.451.837  |pop_segun_senso = 23.123.866 |rango_populashon = |ana_kalkulashon_di_pop = 2021 |ana_di_senso = |densidat_pop = 650 |rango_densidat_pop = |moneda = Dolar taiwanes nobo |kodigo_moneda = TWD |zona_di_tempu = UTC  |utc_offset = +8 |kodigo_tld = .tw |kodigo_pa_yama = 886 |nota = }} E '''Republika di China''', komunmente konosi komo '''Taiwan''', ta un [[pais insular]] den Ost Asia, situá mas o menos 180&nbsp;km for di e kosta ost di [[China]].<ref>{{Citeer web|title=Constitution of the Republic of China (Taiwan)|werk=moj.gov.tw|url=https://law.moj.gov.tw/ENG/LawClass/LawAll.aspx?pcode=A0000001|datum= |bezochtdatum=2022-01-08}}</ref> Estadonan bisiña ta inklui China na parti west, [[Hapon]] na parti nort-ost, i [[Filipinas]] na parti suit. [[Kapital]] di Republika di China ta e siudat di [[Taipei]]. Komo entidat politiko e pais ta konsisti di e isla di Taiwan, ku ta 99.4% di su teritorio, i tambe [[Pengu]], [[Kinmen]], [[Matsu]] i otro islanan menor. Despues ku e nashonalistanan chines a pèrdè e [[Guera Sivil Chines]] kontra e komunistanan na 1949 nan ta move e gobièrnu di Republika di China di [[Nanjing]] pa [[Taipei]]. Konstitushonalmente nan tin ainda un demanda di propiedat riba henter teritorio di [[China]], pero awendia no ta ripara mucho di esaki. {{Appendix}} [[Category:Pais]] [[Category:China]] 2ofhxdkgxvs41lpbhjonphfgg3bpwoe 0 4260 89962 89007 2022-08-03T16:27:59Z Caribiana 8320 ampliashon wikitext text/x-wiki {{Variante|c}} {{Databox}} '''1958''' ta un aña komun kuminsando riba un djarason riba e [[kalènder gregoriano]]. == A sosodé == '''Yanüari''' '''Febrüari''' * [[8 di febrüari|8]] - Chano Margaretha, miembro di [[Konseho Insular]] di [[Kòrsou]], a hiba palabra na [[papiamentu]] durante di reunion públiko pa e pueblo por komprondé loke ta wòrdu tratá den parlamento. E tabata un akto ku nunka antes a tuma lugá den e [[lenga materno]] di e pueblo. '''Mart''' '''Aprel''' '''Mei''' '''Yüni''' '''Yüli''' '''Ougùstùs''' '''Sèptèmber''' * [[1 di sèptèmber|1]] - Na tur seis isla di [[Antias Hulandes]] a tuma lugá elekshon pa [[Parlamento di Antias Hulandes]]. '''Òktober''' * [[12 di september|12]] - Na [[Aruba]] a funda e klup di futbòl [[SV Britannia]]. '''Novèmber''' * [[15 di november|15]] - [[Cas di Cultura]] a habri su portanan ofisialmente na [[Oranjestad (Aruba)|Oranjestad]], [[Aruba]]. '''Desèmber''' == A nase == '''Yanüari''' '''Febrüari''' '''Mart''' '''Aprel''' '''Mei''' '''Yüni''' '''Yüli''' '''Ougùstùs''' * [[29 di ougùstùs|29]] - [[Michael Jackson]], kantante [[Estadonan Uni di Merka|merikano]] '''Sèptèmber''' '''Òktober''' '''Novèmber''' '''Desèmber''' == A fayesé == '''Yanüari''' '''Febrüari''' '''Mart''' '''Aprel''' '''Mei''' '''Yüni''' '''Yüli''' '''Ougùstùs''' '''Sèptèmber''' '''Òktober''' '''Novèmber''' '''Desèmber''' [[Category:Aña]] 6n72uwazao346ss3bnofkhls0orrxor 0 4338 89922 89082 2022-08-03T12:01:21Z Caribiana 8320 databox añadi wikitext text/x-wiki {{Variante|a}} {{Databox}} '''Reskoek''' (papiamentu: rèskuk/rèskoek; [[ingles]]: pancake, tambe hotcakes, griddlecakes, of flapjacks; [[spaño]]: panqueque; [[portugues]]: panqueca) ta algo di come traha cu hariña di pan, sucu (rasenchi) cu ta hasa den forma plat. == Historia == Den [[siglo 17]] e reskoek tabata wordo traha na "Hanzesteden". E trahamento di reskoeknan aki asina yama "Dia di Reskoek" a existi for di [[siglo 19]]: riba 5 di juni 1806 a nombra Lodewijk Napoleon pa e rey di emperador [[Napoleon Bonaparte]]. E tawata rey di Hulanda te 1 di juli 1810. Reskoeknan ta masha gusta na Hulanda. Pa celebra su nombramento como rey, a adapta e Dia di Reskoek Nacional. Tur aña 5 di juni tawata uzabel den un circulo unda amigo y famia ta traha reskoek djey come nan. Tambe huesped tambe ta bonbini. Na hopi parti di Zuid-Holland e tradicion aki ainda ta wordo manteni. [[File:Fruitpancakes.JPG|thumb|left|Estilo na [[Nort Amérika|Nort America]] ([[Canada]] y [[Estadonan Uni di Merka|Merca]]): reskoek yena cu plaki fruta.]] [[Category:Kuminda]] [[Category:Kultura]] paxrh7u7yjlmwlzfo1qyhrfzdu66xuk 0 4383 89965 88502 2022-08-03T16:40:33Z Caribiana 8320 wikitext text/x-wiki {{Variante|c}} {{Databox}} '''Dia Internashonal di Idioma Materno''' tawata proklamá pa [[UNESCO]] dia 21 di febrüari 2000 i riba e mesun fecha ta selebr'e tur aña den UNESCO i su estadonan miembro pa promove konsientisashon pa diversidat di idioma, kultura i [[multilingualismo]]. E dia aki ta pa dedika e rekonosimento di ''Movimento pa Idioma Bengali'' konmemora den [[Bangladesh]] e Día di Movimento pa Lenga for di 1952, ora polis y ehersito di [[Pakistan]], ku tawata okupa pa Bangladesh, ku a sende kandela kontra e multitut di papiado di e idioma Bengali cu a nan a manifesta pa derecho di idioma den [[Dhaka]]. Dia Internashonal di Idioma Materno ta wordu observá pa diferente pais. ==Eventonan == [[File:Conference Fundacion Lanta Papiamento 16 41 10 560000.jpeg|thumb|Konferensia di Fundashon Lanta Papiamento (Aruba) na okashon di Dia Internashonal di Idioma Materno 2022]] En konekshon ku selebrashon di Dia Internashonal di Idioma Materno tin e siguiente eventonan na e [[Islanan ABC]]: === Premio UNESCO Kòrsou === Na Kòrsou tur aña riba 21 di febrüari Ministerio di Enseñansa, Siensia, Kultura i Deporte (ESKD) huntu ku Komishon Nashonal UNESCO Kòrsou ta otorgá un premio na un institushon, organisashon, grupo òf persona ku demostrá mérito sobresaliente i logra resultado efektivo cu ta kontribui na desaroyo di idioma papiamentu.<ref>[https://gobiernu.cw/nieuw/89026-2/ Premio UNESCO Curaçao Idioma Materno Papiamentu 2020], Gobierno.cw, 21 febrüari 2020 </ref> === Diktado Nashonal di Papiamentu === Ku e meta pa stimula mantenshon di [[Papiamentu]] ta tene e asina yamá ''Diktado Nashonal di Papiamentu'' na [[Kòrsou]] i ''Dictado Nacional di Papiamento'' na [[Aruba]]. E ta un kompetensia di skirbi "diktado" ([[hulandes]]: ''diktee''), unda partisipantenan di diferente edat por demostra nan dominio di e ortografia ofisial di nan isla.<ref>{{citeer web|url=https://notisia365.com/pueblo-por-prepara-pa-dictado-nacional-2022/|titel=Pueblo por prepara pa Dictado Nacional 2022|werk=notisia365.com|datum=2022-02-14|bezochtdatum=2022-02-23}}</ref><ref>{{citeer web|url=https://www.eso-cur.com/diktado-papiamentu-eksitoso-na-universida/|titel=Diktado papiamentu eksitoso na universidat|werk=Eso-cur.com|datum=2017-03-20|bezochtdatum=2022-02-23}}</ref> E ta wòrdu organisá na Kòrsou desde aña 2006 pa [[Fundashon pa Planifikashon di Idioma]] (FPI) i [[University of Curaçao|Universidat di Kòrsou]].<ref>[https://caribischnetwerk.ntr.nl/2013/02/23/achtste-nationaal-dictee-papiamentu/ Achtste nationaal dictee Papiamentu], Ret Karibense, 23 febrüari 2013</ref> Organisadónan na Aruba ta [[Fundacion Lanta Papiamento]], [[Fundacion Corector di Papiamento]] i [[Universidat di Aruba]]. == Mira tambe == * [[Premio UNESCO Kòrsou pa Idioma Materno Papiamentu]] {{Appendix}} [[Category:Dia internashonal]] [[Category:Idioma]] [[Category:Papiamento]] nzs4sowfq7wlusyfxw9o6wqvpl9i565 0 4452 89954 87738 2022-08-03T16:02:37Z Caribiana 8320 /* Historia */ wikilink wikitext text/x-wiki {{Variante|a}} {{Databox}} '''Disolucion di Antia Hulandes''', un pais autonomo den Caribe den Reino Hulandes, a tuma luga ora e cinco [[isla]] a los for di otro dia 10 di october [[2010]] (miho conoci 10-10-10)<ref>http://www.nrc.nl/international/article2375096.ece/Netherlands_Antilles_to_cease_to_exist_as_a_country |title=Netherlands Antilles to cease to exist as a country |publisher=Nrc.nl |date=2009-10-01 |accessdate=2010-10-10}}</ref>. Originalmente e tawata di comunidad di varios isla den Caribe cu a forma un pais apart autonomo den [[Reino Hulandes]]. Despues di e disolucion, e islanan di [[Boneiru|Boneiro]], [[Saba]] y [[Sint Eustatius]] a bira un municipio special di Hulanda mes, mientras [[Kòrsou|Corsou]] y [[Sint Maarten]] a bira pais constitucional den Reino Hulandes, hunto cu [[Aruba]], cu a separa for di [[Antias Hulandes]] den 1 di januari [[1986]]. Na cabes di Reino Hulandes na e momento aki ta; Su Mahestad [[Rei Willem-Alexander]]. ==Historia== E idea di [[Antia Hulandes]] como pais den Reino nunca tabatin un pleno apoyo di tur e islanan y e relacionnan politico entre e islannan tawata un sort'i "tension keto". Geograficamente, e Isla Abou: Aruba, Corsou y Boneiro y e Isla Ariba Saba, Sint Eustatius y Sint Maarten ta keda mas of menos 1.000 kilometer apart for di otro. Culturalmente, e Isla Abou tin un conexion profundo di [[Sur Amerika]], specialmente cu [[Venezuela]] y e poblacion ta papia un [[idioma krioyo|idioma crioyo]] [[Papiamentu]] probablemente deriva for di [[Portugues]] crioyo. Di otro banda, Isla Ariba tin un influencia Ingles Caribense. Ora e relacion nobo constitucional Caribense entre Hulanda y Colonia West India tawata consagra den e [[Statuut pa e Reino Hulandes]] di [[1954]], e administracion colonial division di Antia Hulandes, unda el a deriva di [[Curaçao en Onderhorigheden]] y naturalmente a agrupa e seis islanan bou di un administracion. Apesar di e echo cu, e Arubianonan tawata kier un separacion for di Antia Hulandes inicio den 1930<ref>Oostindie and Klinkers 2001: 175</ref>, e gobierno Hulandes y Antia Hulandes a purba di mantene e isla hunto. Hulanda a haci esaki pa Antia Hulandes bira independiente mas lihe posibel; un yamada fuerte pa Hulanda despues di un disturbio na [[Willemstad]], Corsou den 1969. E gobierno di Antia Hulanda tawata preocupa cu Antia lo los for di otro si unda e islanan separa; Prome Minister di Antia Hulandes a haci un remarke famoso: "seis min un ta cero". Inketud pa separacion a aumenta na Aruba, sinembargo, despues di un [[Referèndum|referendum]] consultativo organisa pa e gobierno den 1977, kiermen cu e movimento di separacion/los for di Corsou mester a tuma den consideracion. Despues di hopi negosashon a bay di acuerdo cu Aruba lo ta un pais aparta cu su status den Reino Hulandes den 1986, cu un condicion cu nan lo bira ful independiente na 1996. Partido MEP (Movimiento Electoral di Pueblo), cu a goberna e pais te 1986, a disinclina e acuerdo aki, pero AVP (Arubaanse Volkspartij) cu a bin na mando despues di 1986, a nenga tur cooperacion cu Hulanda den asunto di independencia.<ref>Oostindie and Klinkers 2001: 175-209</ref> Di otro banda, [[Hulanda]] a bira mas y mas conciente cu conexion den Reino probablemente lo dura pa un periodo largo. Surnam, e otro partner den Reino Hulandes cu a bira [[independensia|independiente]] den 1975, a bay den un periodo di [[Diktadura|dictatura]] y guera civil, cu a debilita e ideologia di pro-independencia di gobierno Hulandes. Aruba y Hulanda a bay di acuerdo den juli 1990 pa kita articulo 62, cu tawata bisto di independencia di Aruba den 1996 den e statuut. Esaki a finalisa den 1994, den un par di condicion over cooperacion den scena hudicial, bon gobernacion y financia.<ref>Oostindie and Klinkers 2001: 213, 223-224</ref> === Lucha pa separacion === ''Mira'': ''[[Status referendum di Corsou 1993]]'' y ''[[Status referendum di Sint Maarten 1994]]'' Mientras cu e posicion di Aruba como pais separa den Reino, a bay un yamada di areglo similar pa e islanan, specialmente Sint Maarten. Den tempo 1990, e cinco islanan cu a keda a tuma un reflexion si nan kier keda den Antia Hulandes. Den luna di maart 1990, Minister Hulandes di Aruba y Antia di Asunto Social, Ernst Hirsch, a bin cu un statuut na unda Corsou y Boneiro y Saba, Sint Eustatius y Sint Maarten lo forma dos pais nobo den Reino. E proposicion aki a bin cu diferente pregunta for di cada isla. Despues cu un comite a wordo instala investigando e futuro di Antia Hulandes, un conferencia di futuro- ''Toekomstconferentie'', unda [[Hulanda]] a bisa pa uza Conferencia di Mesa Rondo- cu wordo teni na 1993. Hulanda a propone pa tuma over e trabou federal di Antia, cu cada isla kedando autonomo na midi di [[Eilandenregeling Nederlandse Antillen]]. Corsou lo yega mes leu como pais cu status halto manera Aruba. Boneiro y Sint Maarten lo conta cu apoyo como pais den futuro. Saba y Sint Eustatius no lo haya e prespectiva aki y lo keda como e "Isla den Reino". Segun e Toekomstconferentie, e echo cu e futuro di Reino lo crece den introducimento di ley nobo pa trece mas polis pa reduci crimen internacional (cu ta reduci e autonomia di Aruba y Corsou) y e echo cu Sint Maarten no lo haya di biaha e 'status' como pais y cu lo resulta den un fracaso. Decision a wordo tuma pa postpone e reunion di e conferencia te despues di [[Referèndum|referendum]] na Corsou. E resultado di e referendum, sinembargo, tawata na fabor pa mantene y restructura Antia Hulandes, apesar cu e gobierno di Antia Hulandes a campaña pa un status apart como pais. E otro islanan a vota pa keda den Antia Hulandes tambe. E partido PAR (Partido Antiá Restrukturá) a interga campañado pa keda na fabor pa mantene y restructura Antia, na poder. ==Conferencia Mesa Rondo== E prome Conferencia di Mesa Rondo entre e islanan tawata e gobierno di Antia Hulandes y Hulanda tawata organisa dia 26 di november 2005. Nan a haci un acuerdo cu Sint Maarten y Corsou lo bira un pais autonomo den Reino Hulandes, mientras e tres islanan lo bira [[Munisipio|municipio]] di Hulanda. E areglo tawata tambe cu Hulanda lo tuma over e gastonan di Antia, bou di un condicion cu e islanan ta compromete pa elabora presupuesto flexibel pa preveni den futuro debe grandi. College financieel toezicht (CFT)componi pa miembro di ambos, Antia Hulandes y los Hulanda, lo instala pa supervisa e presupuestonan di e islanan y di gobierno di Antia Hulandes. Dia 11 di october 2006 tawatin un conferencia chikito, unda Boneiro, Saba y Sint Eustatius lo bira 'partner publico' hunto cu Hulanda. Un acuerdo final a bay tambe cu Corsou y Sint Maarten dia 2 di novomber. E acuerdo aki a inclui detaye tocante e colegio di supervision financiero (''College financieel toezicht''). E conferencia final a bay segun ratificacion pa Hulanda y e islanan individual, menos Corsou, cu a wordo rechasa dia 29 di november 2006. E otro partidonan a dicidi pa sigui negosha sin Corsou. Un acuerdo di transacion a wordo haci dia 15 di december 2008, Dia di La Reina, como fecha di separacion. E [[Konseho Insular|Conseho Insular]] di Corsou a adopta den 2007 un acuerdo cera, pero den 2009 a dicidi di pone e acuerdo den un referendum. E referendum aki tawata na fabor di e acuerdo cera aki. Un referendum similar den Boneiro a wordo anula pa e Gobernado di Antia Hulandes, pasobra e pregunta haci tawata di mas vago. Dia 15 di december 2008 un fecha pa disolucion tawata inhacibel, na su luga a bin un Conferencia Mesa Rondo e dia ey, unda un bes mas e acuerdo tawata poni riba papel atrobe. Den october 2009, a bin un di acuerdo cu e separacion lo tuma luga dia 10 di october 2010 y dia 9 di september 2010 tawatin un Conferencia Mesa Rondo final organisa na e ley di Parlamento tawata ceremonialmente firma den e Handvest pa cada partido. ==Cambio constitucional== ===Corsou y Sint Maarten=== Corsou hunto cu Sint Maarten a bira un constitucion di estado den Reino, hunto cu Aruba. Den 2012 ta plania pa hunto bin cu un florin nobo Caribense. Pa motivo di contratiempo esaki a keda posponi. Segun anunsio di CBCS e cambio mester tuma luga pa fin di 2025.<ref>{{nl}}{{citeer web|url=https://curacao.nu/cbcs-nieuwe-caribische-gulden-in-2025/|titel=CBCS: Nieuwe Caribische gulden in 2025|werk=Curacao.nu|datum=2022-03-16|bezochtdatum=2022-03-16}}</ref> ===Boneiro, Saba y Sint Eustatius=== ''Articulo principal: [[Hulanda Caribe]] y [[Boneiro constitucional referendum 2010]]'' Boneiro, Saba y Sint Eustatius a bira direct parti di Hulanda manera municipalidad special (bijzondere gemeenten), un forma di "organo publico" (openbaar lichaam) skirbi den articulo 134 di constitucion Hulandes. E [[provinsia|provincia]] Hulandes di [[Noord-Holland]] a invita e tres municipio nobo aki pa bira parti di e provincia. Actualmente (for di maart 2011), nan no ta parti di niun provincia. E municipionan aki ta resalta ordinariamente manera tur otro municipio Hulandes y lo introduci [[ley]] [[Hulanda|Hulandes]]. E residentenan di e isla aki lo por vota eleccion Hulandes y [[Oropa|Europeo]] nacional. Tin, sinembargo par di excepcion pa e islanan aki. Por ehempel, siguridad social no ta mes un nivel cu Hulanda. Tambe no ta conoci si [[prostitucion]] y [[matrimonio homosexual]] lo bira legal den e islanan aki, unda na [[Hulanda]] e ta legal. E tres islanan aki lo mester participa den e Ministerio Hulandes di Asunto Exterior prome cu nan kier haci areglo cu otro pais den region. E municipionan lo wordo representa den e Gobierno di Reino Uni pa Hulanda, como nan por vota pa [[Parlamento Hulandes]]. Riba 1 di januari 2011 e tres islanan aki a cambia pa [[dollar Mericano]], en bes di [[euro]] cu ta wordo uza na teritorio Hulandes Europeo. ===Corte comun=== Tur e cinco isla por haci uzo di ''Gemeenschappelijk Hof van Justitie van Aruba, Curaçao, Sint Maarten en van Bonaire, Sint Eustatius en Saba'' ([['''Corte Comun di Husticia di Aruba, Corsou, Sint Maarten y di Boneiro, Sint Eustatius y Saba''']]) ===Status den Union Europeo=== Reino Hulandes ta miembro di [[Union Oropeo|Union Europeo]] (UE). Sinembargo Antia Hulandes y Aruba, un pais autonomo apart di Reino, no ta wordo considera parti di UE, sino cu tin e condicion di e paisnan y e teritorionan di ultramar (PTU). Sinembargo, solamente un tipo di ciudadania cu ta existi den Reino Hulandes, y tur ciudadano Hulandes ta ciudadano di UE. Boneiro, Saba y Sint Eustatius no t'ey bira parti directo di Hulanda. E Minister di Conseho di Reino Hulandes a bay di acuerdo pa no cambia e status di e islanan cu repecto na UE den e prome cinco aña integrando e islanan aki den Hulanda. Despues di e cinco añanan aki pasa, lo tuma luga na e islanan aki un reevaluacion di e status di UE di e islanan. E islanan aki lo keda PTU por lo menos te 2015. Hulanda a sigura un provision den e Tratado di Lissabon cu ta bisa cu cada parti Caribense di Hulanda por haci un cambio di status pa ''Ultraperifere regio'' si nan ta desea asina, sin nodo di cambia e Tratodonan di Union Europeo. === Fecha di transicion === Dia 1 di september 2009, Saba a anuncia cu lo a desea di aparta di Antia Hulandes di biaha, na luga di warda te october 2010. Sinembargo, di acuerdo cu e Secretaria di Estado Hulandes, [[Ank Bijleveld]], di Relacion di Reino Hulandes, cu no tawata legalmente posibel cu Saba pa bira independiente di Antia Hulandes prome. E transicion a tuma luga meyanochi dia 10 di october 2010 (10/10/10) na Antia Hulandes (UTC-04:00), unda na Hulanda tawata 6 am (UTC+02:00). ==Documento legal== ===Statuut pa e Reino di Hulanda=== E acto di amienda di e statuut den Reino tawata redacta riba 20 di januari 2009. E ta consisti di seis articulo cu e cambio pa e Statuut incluyendo articulo 1 te cu 3. Ley di Reino Hulandes ta duna pa articulo 3 pa tuma efecto rib'e fecha di publicacion di e ley den e agenda oficial di Hulanda ya articulo 1 y 2 den un fecha mas despues pa un [[decreto]]. Di e manera aki e futuro paisnan, Sint Maarten y Corsou, lo redacta nan constitucion y legalisacion fundamental prome cu e relacion nobo denter di Reino Hulandes por tuma efecto. Tweede Kamer a adopta e ley riba 15 di april 2010, mientras Eerste Kamer a haci mescos riba 6 di juli 2010. Antia Hulandes a adopta e ley riba 20 di augustus y Aruba a haci mescor riba 4 di september. ===Legalisacion pa integracion di Boneiro, Saba y Sint Eustatius denter di Hulanda=== Riba 21 di november 2008,e cinco acto di redactacion cu ta necesario pa e integracion di Boneiro, Saba y Sint Eustatius denter di Hulanda a wordo acepta pa rijksministerraad (Conseho di Minister di Reino Hulandes). E actonan aki ta: * ''Acto di organo publico di Boneiro, Saba y Sint Eustatius (Wet op de openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba, cortico pa WOLBES)''. * ''Acto di relacion di financia di Boneiro, Saba y Sint Eustatius''. * ''Amiendamento pa e acto di eleccion respectivamento Boneiro, Saba y Sint Eustatius''. * ''Acto di introduccion riba e organo publico di Boneiro, Saba y Sint Eustatius''. * ''Acto di adaptacion di e organo publico di Boneiro, Saba y Sint Eustatius''. E WOLBES ta difini e organisacion administrativo di e organo publico y ta modela despues di e ley di Municipio Hulandes. E acto di introduccion aki ta specifica cu e ley di Antia Hulandes lo keda den vigor (valido) depues di e transicion di e tres islanan pa gobierno Hulandes y ta difini e proceso na unda ley Hulandes lo tuma over poco poco den e islanan. E Acto di Adaptacion ta adapta ley di Antia Hulandes y ley Hulandes cu lo tuma efecto di biaha pa e status nobo di e islanan. {{Appendix}} [[category: Polítika]] [[category:Historia]] [[Category:Antias Hulandes]] [[Category:Kòrsou]] o72q5cgffvfs10kvotftxvt3phxwbst 0 5865 89938 89921 2022-08-03T13:55:18Z Caribiana 8320 wikilink wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Islandia''' ta un [[pais insular]] den [[Oséano Atlántiko|e parti nort di Oséano Atlántiko]] i e pais menos poblá den [[Oropa]].<ref name="Statice">{{citeer web |title=Statistics Iceland |work=Government |publisher=The National Statistical Institute of Iceland |date=2008-09-14 |url=http://www.statice.is#Govt |access-date=2022-08-03}}</ref> Su [[kapital]] i siudat mas grandi ta [[Reykjavík]], unda (inkluyendo e área ront di e siudat) ta biba mas ku 65% di e [[poblashon]]. [[File:Flag of Iceland.svg|thumb|left|220px|Bandera di Islandia]] {{Oropa}} [[Category:Islandia]] dz6tb1or4dp3isvhavb2yh4y1o4nw62 0 6210 89925 82702 2022-08-03T12:11:33Z Caribiana 8320 databox añadi wikitext text/x-wiki {{Infoidioma |nomber = Noruego |nombernativo = norsk |pronunsiashon = | estadonan = {{NOR}} (4,640,000)<ref name="nor">https://www.ethnologue.com/language/nor/19</ref> | region = [[Skandinavia]] | papiadonan = 4,741,780<ref name="nor"/> |fam1 = [[Lenganan indo-oropeo|Indo-oropeo]] |fam2 = [[Lenganan german|German]] |fam3 = [[Lenganan nort german|Nort german]] |maneradiskibi = [[Alfabet latino]] |nashon = {{NOR}} |agensia = [[Conseho di Idioma Noruego]] | iso1 = no | iso2 = nor | iso3 = | mapa = [[File:Idioma noruego.png|190px|center]] }} '''Noruego''' ta un lenga papiá na [[Noruega]]. {{Appendix}} [[Category:Lenganan german]] musxk5147uyqmiamh3v4veo6kx548gw 0 6333 89933 87559 2022-08-03T13:23:43Z Caribiana 8320 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Islanan Solomon''' ta un [[pais insular]] den [[Oseania]]. E kapital di Islanan Solomon ta [[Honiara]]. [[File:Flag of the Solomon Islands.svg|thumb|left|250px|Bandera di Islanan Solomon]] {{Oseania}} [[Category:Isla]] [[Category:Pais]] [[Category:Oseania]] c59et2nybjnvvpn53no3f22hh7bzxsd 0 6338 89927 85167 2022-08-03T12:24:07Z Caribiana 8320 databox añadi wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Samoa''' ([[ingles]]: Samoa; [[samoano]]: Sāmoa), ofisialmente Estado Independiente di Samoa​ (ingles: Independent State of Samoa; samoano: Malo Sa'oloto Tuto'atasi o Sāmoa), ta un [[pais insular]] den [[Oseania]] i parti di [[Polinesia]]. Su [[kapital]] i siudat mas poblá ta [[Apia]], situá na e isla [[Upolu]]. [[File:Flag of Samoa.svg|thumb|left|220px|Bandera di Samoa]] {{Oseania}} [[Category:Isla]] [[Category:Pais]] [[Category:Oseania]] gehc9vcp6utyda972kej6dpo53pa6ht 0 6371 89939 87491 2022-08-03T13:56:36Z Caribiana 8320 wikilink wikitext text/x-wiki {{Infopais |nomber_nativo = ''Κυπριακή Δημοκρατία<br>Kıbrıs Cumhuriyeti'' |nomber_propio = Republic of Cyprus |nomber_komun = Chipre |imagen_bandera = Flag of Cyprus.svg |imagen_mapa = EU-Cyprus.svg |imagen_wapen = |himno_nashonal = Ὕμνος εἰς τὴν Ἐλευθερίαν |kapital = Nicosia |stat_mas_grandi = Nicosia |idiomanan_ofisial = Greek + Turkish |forma_di_gobernashon = |titulonan_kabesantenan = |nombernan_kabesantenan = |tipo_di_soberania = |eventonan_di_fundashon = |fechanan_di_fundashon = |area = 9.251 |rango_area = 168 |persentahe_awa = 9 |pop_aproksima = 1.141.166 |pop_segun_senso = 838,897 |rango_populashon = 158 |ana_kalkulashon_di_pop = 2013 |ana_di_senso = 2011 |densidat_pop = 123,4 |rango_densidat_pop = 82 |moneda = Euro |kodigo_moneda = (EUR) |zona_di_tempu = |utc_offset = +2 |kodigo_tld = .cy |kodigo_pa_yama = 357 |nota = }} '''Chipre''', ofisialmente '''Repúblika di Chipre''', ta un [[pais insular|estado insular]] na e parti oriental di [[Laman Mediteranio]]. E ta e di tres isla mas poblá den laman Mediteranio i ta situá pasuid di [[Turkia]]; west di [[Siria]], nortwest di [[Líbano]], [[Israel]] i [[Palestina]]; nort di [[Egipto]] i suidost di [[Gresia]].<ref>{{Cite news|url=https://www.worldatlas.com/articles/biggest-islands-in-the-mediterranean-sea.html|title=Biggest Islands In The Mediterranean Sea By Area|work=WorldAtlas|access-date=|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180512043924/https://www.worldatlas.com/articles/biggest-islands-in-the-mediterranean-sea.html|archive-date=12 May 2018|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.worldatlas.com/articles/the-most-populated-islands-in-the-mediterranean-sea.html|title=The Most Populated Islands In The Mediterranean Sea|work=WorldAtlas|access-date=|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180512043814/https://www.worldatlas.com/articles/the-most-populated-islands-in-the-mediterranean-sea.html|archive-date=12 May 2018|url-status=live}}</ref> E [[kapital]] i siudat mas grandi di e pais ta e [[Nicosia]]. Chipre tin un area di 9.251 [[kilometer kuadrá]] i un poblashon di 1.141.166 hende (2013). {{Oropa}} {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=en|oldid =1018203704|titulo=Cyprus}} {{References}} }} [[Category:Chipre]] m1bgq8pgcxcy88eoxn1vx3t0wnue7a0 0 6734 89926 79183 2022-08-03T12:14:33Z Caribiana 8320 databox añadi wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Toscana''' ta un region den [[Italia|e parti sentral di Italia]]. E tin un [[poblashon]] di 3.743.370 hende. Su [[kapital]] ta [[Florenza]]. Otra siudatnan ta: [[Arezzo]], [[Grosseto]], [[Livorno]], [[Lucca]], [[Massa]], [[Pisa]], [[Pistoia]], [[Prato]] i [[Siena]]. [[File:Flag of Tuscany.svg|thumbnail|left|220px|Bandera di Toscana]] [[Category:Italia]] m86nl3776ax5oa5fgt68vu96da63td6 0 7115 89984 71627 2022-08-04T09:01:16Z Caribiana 8320 databox añadi wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''New Orleans''' ta un siudat na [[Louisiana]] ku un poblashon di 393.292 hende. [[Category:Estadonan Uni di Merka]] [[Category:Siudadnan]] ihjn7sww0d09safn72quee6bl4fjmas 2 8108 89946 89609 2022-08-03T14:27:18Z Caribiana 8320 wikitext text/x-wiki {{Variante|c}} {{Databox}} [[File:Guadeloupe creole 2010-03-30.JPG|thumb|Borchi cu teksto na Gaudeloupe krioyo]] '''Idioma krioyo''' òf '''idioma crioyo''' ([[Ortografia di Papiamento|Aruba]]) ta un lenga ku ta nase habitualmente den un komunidat, konstitui pa persona di diferente origen ku no ta komparti un lenga komun, ku tin nesesidat pa komunika i pues ta forsá pa krea un lenga nobo usando elementonan di nan propio idioma. Un ehempel típiko ta esun di e katibunan afrikano ku despues di e konkista di Amerika a wordu hiba na e plantashonnan di karibe of di e poblashonnan outoktona di diferente region di Sur Amerika, Oseania i Afrika ku a mira nan mes obliga pa utilisa lenga di e poder kolonial (el inglés, el francés, el español, el portugués y el neerlandés) pa komunika. {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=fr|oldid =185662308|titulo=Langue officielle}} {{References}} }} ---------- {{Variante|a}} [{Databox}} '''Dialecto''' ([[Latin]]: dialectus of dialectos, [[griego]] antiguo: διάλεκτος diálektos), ta den linguistica e nomber di un variacion di idioma cu no ta un idioma standard. nl.wiki: is in de taalkunde de benaming voor een talige variëteit die niet als standaardtaal geldt. De term kan op minstens drie verschillende manieren worden gebruikt. In het dagelijks taalgebruik worden taalvariëteiten met een klein en streekgebonden aantal sprekers vaak als varianten beschouwd van een standaardtaal waar ze nauw aan verwant zijn. Zulke varianten worden dan 'dialect' genoemd en tegenover de standaardtaal geplaatst. A dialect is a form of a language spoken by a group of people. People who live in the same place may share a dialect; this is called a "regiolect". People who are similar in some other way, such as social class, may share a dialect. There is no absolute difference between a dialect and a language. British English and American English are different standard dialects of English. They differ slightly in spelling, pronunciation, and vocabulary. However, they are "mutually intelligible", which means people who speak either variety understand the other. Deciding if something is a language or a dialect is sometimes a political decision as a way to make minority groups assimilate or become part of a nation's larger culture. The linguist Max Weinreich once joked that "a language is a dialect with an army and a navy." de.wiki:Een dialect ( Latijn dialectus en dialectos , oud Grieks διάλεκτος diálektos , Duits 'gesprek/discussie' , 'manier van spreken', 'dialect/mundart', ' taal ', van oud Grieks διαλέγεσθαι dialégesthai , Duits ' met iemand praten' ) , ook wel dialect genoemd , is een lokale of regionale taalvariant . Het kan verschillen van andere dialecten en van de standaardtaal (oorspronkelijke geschreven taal ) op alle taalgebieden, zoals fonologie(telefoonsysteem), grammatica - ( morfologie ) (vormtheorie), syntaxis (zinstheorie) - lexis (woordenschat) en idiomen . De term accent is duidelijk te onderscheiden van de term "dialect" , aangezien dit alleen betrekking heeft op de uitspraak en de intonatie. fr.wiki: is, in brede zin, een taalvariëteit die specifiek is voor een groep vastberaden gebruikers. Elke natuurlijke taal met een bepaalde demografische en geografische spreiding heeft dialecten 2 . {{Appendix}} ------- {{Variante|a}} [{Databox}} '''Fonetica''' ta e ramo di linguistica ku ta studia e sonidonan cu ta uza den comunicacion verbal. Contrario na [[fonologia]], cu ta wordo studia como e agente di e fonema di un idioma pa forma palabra, fonetica ta relaciona cu e sonidonan mes (unidad fonetico, "telefon") y ta dirigi riba su produccion y variacion na luga di contexto. Semantica no ta parti en absoluto di e nivel di analisis linguistico. Fonetica ta parti den tres tipo: * fonetica articulatorio, cu ta studia e posicion y movimiento di e organonan usa pa papia y e sonida di e esun cu ta transmiti * fonetica acustico * fonetica auditivo hti.wiki:Fonetiek (van het Griekse " phônê " wat "de stem", het "geluid" betekent) is een tak van de taalkunde die de geluiden bestudeert die worden gebruikt in gesproken communicatie. In tegenstelling tot fonologie , die wordt bestudeerd als het agentschap van de fonemen van een taal om woorden te vormen, heeft fonetiek betrekking op de geluiden zelf (fonetische eenheden, "telefoons"), het is productie, variaties in plaats van context. Semantiek maakt helemaal geen deel uit van het niveau van taalkundige analyse. Fonetiek is verdeeld in drie (3) takken: de articulatorische fonetiek , die de positie en bewegingen bestudeert van de organen die worden gebruikt voor de spraak en het geluid van de zender; akoestische fonetiek , die de overdracht van geluidsgolven tussen zenders en ontvangers bestudeert; auditieve fonetiek , die zich bezighoudt met de manier waarop de ontvanger geluid ontvangt en op de juiste manier decodeert door middel van de ontvanger. ------------ E '''álfabèt latino''' ta un [[álfabèt|skritura alfabétiko]] foi kual den kurso di siglonan a surgi un kantidat di álfabèt pa uso den kasi tur idioma oksidental skirbi, prinsipalmente na Nort i Sur Amerika, kasi henter Oropa, Afrika supsahara i un kantidat di pais asiatiko na Oustralasia i Asia Sentral. E skritura latino tin e kantidat di usuario mas grandi na mundu. The Latin script e ta forma e base di e [[Alfabèt Fonétiko Internashonal]] (IPA), i e 26 lèter mas komun ta e lèternan di e [[ISO basic Latin alphabet]]. E ta un álfabèt bikamaral di trinta lèter, kreá fin di siglo nuebe den imperio búlgaro (e aktual [[Nort Macedonia]]), pa e disípulonan di pader Cyrille òf posiblemente Clément d'Ohrid (e prome obispo di e iglesia ortodokso di [[Bulgaria]]) i ta basá riba e álfabèt [[Gresia|griego]] i glagolítiko. Ainda na komienso di siglo 21 ta usa e álfabèt siríliko den un kantidat di [[idioma slaviko]], entre otro búlgaro, masedoniano, [[idioma montenegrino|montenegrino]], servio, ukraniano, ruso i bieloruso. Bou influensia [[Rusia|ruso]] e ta komun tambe den hopi idioma ku no ta idioma slaviko manera [[kazachs]], [[idioma kirguis|kirguis]], [[tatar]] (idioma [[Turkia|turko]]), [[tajikistano]], [[idioma mongoles|mongoles]] inkluso hopi otro idioma chikitu. Te [[1859]] e tabata e skritura di e [[idioma rumano]] i den e antiguo [[Moldavia]] tabata skirbi e [[idioma moldaviano]] (un dialekto rumano) ku un álfabèt siríliko. * Het Latijns schrift[1] is een alfabetisch schrift waarvoor in de loop der eeuwen een aantal alfabetten zijn ontwikkeld voor gebruik in vrijwel alle westerse geschreven talen, voornamelijk Noord- en Zuid-Amerika, bijna heel Europa, Sub-Saharaans Afrika en een aantal Aziatische landen in vooral Australazië en Centraal-Azië. Het Latijns schrift heeft het grootste aantal gebruikers ter wereld.[2] * '''Latin script''', also known as '''Roman script''', is a set of graphic signs ([[Writing system#General properties|script]]) based on the letters of the [[classical Latin alphabet]]. This is derived from {{cns|a form of the [[Cumae alphabet|Cumaean Greek]] version of|date=September 2021}} the [[Greek alphabet]] used by the [[Etruscan civilization|Etruscans]]. Several [[Latin-script alphabet]]s exist, which differ in graphemes, collation and phonetic values from the [[classical Latin alphabet]]. The Latin script is the basis of the [[International Phonetic Alphabet]], and the 26 most widespread letters are the letters contained in the [[ISO basic Latin alphabet]]. Latin script is the basis for the largest number of alphabets of any [[writing system]]{{sfn|Haarmann|2004|p=96}} and is the [[List of writing systems by adoption|most widely adopted]] writing system in the world (commonly used by about 70 percent of the world's population). Latin script is used as the standard method of writing in most Western, Central, as well as in some Eastern European languages, as well as in many languages in other parts of the world. ------------ {{Variante|c}} == Premio UNESCO Kòrsou pa Idioma Materno Papiamentu == '''Premio UNESCO Kòrsou''', ofisialmente '''Premio UNESCO Kòrsou pa Idioma Materno Papiamentu''', ta un premio ku Komishon Nashonal [[UNESCO]] huntu ku Ministerio di Enseñansa, Siensia, Kultura i Deporte di [[Kòrsou]] ta otorgá na un institushon, organisashon, grupo òf persona ku a demostrá mérito sobresaliente i a logra resultado efektivo den aktividatnan ku tin di aber ku desaroyo di idioma [[papiamentu]] na Kòrsou.<ref>[https://gobiernu.cw/nieuw/89026-2/ Premio UNESCO Curaçao Idioma Materno Papiamentu 2020], Gobierno.cw, 21 febrüari 2020 </ref> Esaki ta sosede tur aña riba [[21 di febrüari]], [[Dia Internashonal di Idioma Materno]]. E Premio UNESCO Kòrsou ta konsistí di un plakat i un suma di Nafl. 2500,00. == Ganadó == * 2011 - Arte di Palabra * 2012 * 2013 − [[Lucille Berry-Haseth]] * 2014 * 2015 - Cathleen Giterson * 2016 * 2107 * 2018 - Albert Schoobaar (pa su obra teatral “Mula”) * 2019 - Signald Bernadina (pa su kansion “Pretu mi ta..”) * 2020 - [[Gibi Bacilio]] (pa su obra teatral “Chakutoe”) * 2021 - Arte di Palabra Kòrsou i Monumentenfonds Kòrsou (pa su buki digital ''Kucho den Hanchinan di Otrobanda'') * 2022 - no a otroga?? [[Category:Kòrsou]] In 2005 en 2011 ontving Arte di palabra de Premio Nashonal di Idioma Materno van UNESCO, Tur aña riba 21 di febrüari Ministerio di Enseñansa, Siensia, Kultura i Deporte huntu ku Komishon Nashonal UNESCO Curaçao ta otorgá e prestigioso premio aki na un institushon, organisashon, grupo òf persona ku demostrá mérito sobresaliente i logra resultado efektivo den aktividatnan ku tin di aber ku desaroyo di idioma papiamentu. E Premio ta konsistí di un plakat i un suma monetario di Nafl. 2500,00. Laureaten: 2005 Arte di Palabra (premio unesco???} 2011 Arte di Palabra 2012 2013 Lucille Berry-Haseth (FPI of Unesco ??) 2014 20?? Cathleen Giterson 2016 2107 2018 Albert Schoobaar (pa su obra teatral “Mula”) 2019 Signald Bernadina (pa su kansion “Pretu mi ta..”) 2020 Gibi Bacilio (negende Winnaar) (pa su obra teatral “Chakutoe”) ----------------- == Arte di Palabra == '''Arte di Palabra''' ta un competensia literario ku partisipashon di hoben di Aruba, Boneiru i Korsou. (zie nl.wiki) DIA 29 di juli 2021 a tuma lugar na Aruba, na Cas di Cultura, final di e competencia literario Arte di Palabra, cu participacion di hoben di Aruba, Boneiro y Corsou.<ref>https://www.awemainta.com/newspapers/AM210810/offline/download.pdf Arte di Palabra un celebracion na, di y pa Papiamento di kita sombre], Awemainta, 10 ougustus 2021. Rekupera ougustus 2021</ref> Fundacion Lanta Papiamento (FLP) tabata presente y a keda encanta, un biaha mas. Tabata un fiesta di berdad cu a pone enfoke riba Papiamento su rikesa y bunitesa cultural y riba e creatividad y dominio di idioma Papiamento di nos hobennan. E anochi tabata cuadra exactamente cu e meta di e evento cultural aki: Promove amor pa cultura di nos idioma Papiamento. Enrikece nos idioma cu creatividad di nos hubentud. Den sala tabata reina un entusiasmo y alegria y e hobennan a mustra aprecio pa cada un di e participantenan. Tur participante tabata haya un ovacion cu hasta pitamento cu ‘vuvuzela’. UNION t’e palabra cu ta caracterisa e evento aki, union cultural y social entre Aruba, Corsou y Boneiro. Arte di Palabra den tur sentido di palabra ta un celebracion di Papiamento, e idioma unificado di e islanan aki. Masha pabien n’e hobennan participante, na nan docentenan y n’e organisadornan! ===Historia cortico=== Arte di Palabra ta existi for di aña 2000. Señora Ange Jessurun kende tabata consulente di Papiamento e tempo ey, a cuminsa cu e evento aki na Corsou, pa celebra e hecho cu Papiamento a drenta enseñansa avansa como materia obligatorio den e aña escolar 1998-1999. Boneiro a cuminsa participa na 2006 y Aruba na 2009. E competencia a cuminsa p’e alumnonan di klas 1 y 2 di enseñansa avansa y e entusiasmo tabata di tal forma cu awor tur klas di tur scol avansa por participa cu poesia y cuenta cortico original of existente y haiku. Adulto tambe por participa den e competencia di haiku. Cada isla, Aruba, Corsou y Boneiro, ta saca su ganadornan y cada aña e final ABC ta na un di e islanan aki. Prins Bernard Cultuurfonds Caribisch Gebied ta yuda den financiamento di biahe y estadia. Durante cada evento final ta honra algun baluarte cultural di Aruba, Corsou y Boneiro cu Tapushi Literario. Y importante pa menciona, t’e publicacionnan cu Arte di Palabra a produci caba: Pòtpurí Arte di Palabra 2009, cu e mihor obranan di 2000-2008: Pòtpurí Arte di Palabra 2014, cu e mihor obranan di 2009-2013: Pòtpurí Arte di Palabra 2019, cu e miho obranan di 2014-2018. Por bisa cu e coleccionnan aki ta bon material literario pa cualkier lesado y bon material cu por uza den scol. {{Appendix}} Arte di Palabra ta aporta grandemente na formacion personal di e hobennan y ta masha importante den desaroyo di dominio di idioma. ek0jcdhpmi1mnixja6lyhqoq4if7a03 89948 89946 2022-08-03T15:23:50Z Caribiana 8320 wikitext text/x-wiki {{Variante|c}} {{Databox}} [[File:Guadeloupe creole 2010-03-30.JPG|thumb|Borchi cu teksto na Gaudeloupe krioyo]] '''Idioma krioyo''' ([[Ortografia di Papiamento|Aruba]]:'''idioma crioyo''') ta un lenga ku ta nase habitualmente den un komunidat, konstituí pa persona di diferente orígen ku no ta komparti un lenga komun, ku tin nesesidat pa komunika i pues ta forsá pa krea un lenga nobo usando elementonan di nan propio idioma. Un ehempel típiko ta esun di e [[Sklabitut|katibunan]] [[afrika]]no]] ku despues di e konkista di [[Amérika]] a wòrdu hiba na e plantashinan den [[Laman Karibe|Karibe]] òf esun di e poblashonnan outóktono di diferente region di [[Sur Amérika]], [[Oseania]] i [[Afrika]] ku a mira nan mes obligá pa utilisá lenga di e [[Kolonialismo|poder kolonial]] ([[ingles]], [[Frances|franses]], [[spaño]]l, [[português]]i [[hulandes]]) pa komunika. == Formashon di idioma krioyo == Entre lingwistanan ta eksisti diferencia di opinion tokante e formashon di lenganan krioyo. Seung e lingwistanan Ronald Wardhaugh i Robert A. Hall, Jr., e komunikashon ku a keda adopta inisialmente ta forma un [[pidgin]], esta un di dos idioma ku ta adopta e [[léksiko]] di e idioma imponi den un forma trosi i simpel mientras e [[sintáksis]] propio di e lenganan indigena ta keda manteni. Den un proseso ku yama "nativashon", e yu i desendientenan di e papiadonan di pidgin ta perfekshona e lenga transformando esaki den uno mas efisiente. Ta papia di idioma krioyo ora e pidgin konverti den su [[lenga materno]], un idioma ku ta dispone di un sintaksis mas struktura i un leksiko mas estable i mas amplio. Pa otro lingwistanan idioma krioyo ta e resultado di un evolushon progresivo di un idioma en kontakto ku otro lenganan, si ku ta nesesario pa pasa e etapa di transishon di e pidgin. == Ehempel == Algun idioma krioyo (klasifika no a base di su gramática sino pa e lenga de kual e ta bini). * [[ingles]]: [[Sranantongo]], [[krioyo hamaikino]] * [[Frances|franses]]: [[Krioyo haitiano]], variantenan di krioyo franses di e islanan [[Dominica]], [[Guadeloupe]], [[Martinique]], [[Saint Lucia]], [[Trinidad i Tobago]] * [[spaño]]: krioyo chabacano di [[Filipinas]] * [[português]]: [[Papiamento]], krioyo [[Kabo Verde|kaboverdiano]] * [[hulandes]]): [[Afrikaans]], antiguo hulandes mohawk di e sentro di e [[New York|estado di New York]] {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=es|oldid =143622824|titulo=Lengua criolla}} {{References}} }} [[Category:Idioma]] ---------- {{Variante|a}} [{Databox}} '''Dialecto''' ([[Latin]]: dialectus of dialectos, [[griego]] antiguo: διάλεκτος diálektos), ta den linguistica e nomber di un variacion di idioma cu no ta un idioma standard. nl.wiki: is in de taalkunde de benaming voor een talige variëteit die niet als standaardtaal geldt. De term kan op minstens drie verschillende manieren worden gebruikt. In het dagelijks taalgebruik worden taalvariëteiten met een klein en streekgebonden aantal sprekers vaak als varianten beschouwd van een standaardtaal waar ze nauw aan verwant zijn. Zulke varianten worden dan 'dialect' genoemd en tegenover de standaardtaal geplaatst. A dialect is a form of a language spoken by a group of people. People who live in the same place may share a dialect; this is called a "regiolect". People who are similar in some other way, such as social class, may share a dialect. There is no absolute difference between a dialect and a language. British English and American English are different standard dialects of English. They differ slightly in spelling, pronunciation, and vocabulary. However, they are "mutually intelligible", which means people who speak either variety understand the other. Deciding if something is a language or a dialect is sometimes a political decision as a way to make minority groups assimilate or become part of a nation's larger culture. The linguist Max Weinreich once joked that "a language is a dialect with an army and a navy." de.wiki:Een dialect ( Latijn dialectus en dialectos , oud Grieks διάλεκτος diálektos , Duits 'gesprek/discussie' , 'manier van spreken', 'dialect/mundart', ' taal ', van oud Grieks διαλέγεσθαι dialégesthai , Duits ' met iemand praten' ) , ook wel dialect genoemd , is een lokale of regionale taalvariant . Het kan verschillen van andere dialecten en van de standaardtaal (oorspronkelijke geschreven taal ) op alle taalgebieden, zoals fonologie(telefoonsysteem), grammatica - ( morfologie ) (vormtheorie), syntaxis (zinstheorie) - lexis (woordenschat) en idiomen . De term accent is duidelijk te onderscheiden van de term "dialect" , aangezien dit alleen betrekking heeft op de uitspraak en de intonatie. fr.wiki: is, in brede zin, een taalvariëteit die specifiek is voor een groep vastberaden gebruikers. Elke natuurlijke taal met een bepaalde demografische en geografische spreiding heeft dialecten 2 . {{Appendix}} ------- {{Variante|a}} [{Databox}} '''Fonetica''' ta e ramo di linguistica ku ta studia e sonidonan cu ta uza den comunicacion verbal. Contrario na [[fonologia]], cu ta wordo studia como e agente di e fonema di un idioma pa forma palabra, fonetica ta relaciona cu e sonidonan mes (unidad fonetico, "telefon") y ta dirigi riba su produccion y variacion na luga di contexto. Semantica no ta parti en absoluto di e nivel di analisis linguistico. Fonetica ta parti den tres tipo: * fonetica articulatorio, cu ta studia e posicion y movimiento di e organonan usa pa papia y e sonida di e esun cu ta transmiti * fonetica acustico * fonetica auditivo hti.wiki:Fonetiek (van het Griekse " phônê " wat "de stem", het "geluid" betekent) is een tak van de taalkunde die de geluiden bestudeert die worden gebruikt in gesproken communicatie. In tegenstelling tot fonologie , die wordt bestudeerd als het agentschap van de fonemen van een taal om woorden te vormen, heeft fonetiek betrekking op de geluiden zelf (fonetische eenheden, "telefoons"), het is productie, variaties in plaats van context. Semantiek maakt helemaal geen deel uit van het niveau van taalkundige analyse. Fonetiek is verdeeld in drie (3) takken: de articulatorische fonetiek , die de positie en bewegingen bestudeert van de organen die worden gebruikt voor de spraak en het geluid van de zender; akoestische fonetiek , die de overdracht van geluidsgolven tussen zenders en ontvangers bestudeert; auditieve fonetiek , die zich bezighoudt met de manier waarop de ontvanger geluid ontvangt en op de juiste manier decodeert door middel van de ontvanger. ------------ E '''álfabèt latino''' ta un [[álfabèt|skritura alfabétiko]] foi kual den kurso di siglonan a surgi un kantidat di álfabèt pa uso den kasi tur idioma oksidental skirbi, prinsipalmente na Nort i Sur Amerika, kasi henter Oropa, Afrika supsahara i un kantidat di pais asiatiko na Oustralasia i Asia Sentral. E skritura latino tin e kantidat di usuario mas grandi na mundu. The Latin script e ta forma e base di e [[Alfabèt Fonétiko Internashonal]] (IPA), i e 26 lèter mas komun ta e lèternan di e [[ISO basic Latin alphabet]]. E ta un álfabèt bikamaral di trinta lèter, kreá fin di siglo nuebe den imperio búlgaro (e aktual [[Nort Macedonia]]), pa e disípulonan di pader Cyrille òf posiblemente Clément d'Ohrid (e prome obispo di e iglesia ortodokso di [[Bulgaria]]) i ta basá riba e álfabèt [[Gresia|griego]] i glagolítiko. Ainda na komienso di siglo 21 ta usa e álfabèt siríliko den un kantidat di [[idioma slaviko]], entre otro búlgaro, masedoniano, [[idioma montenegrino|montenegrino]], servio, ukraniano, ruso i bieloruso. Bou influensia [[Rusia|ruso]] e ta komun tambe den hopi idioma ku no ta idioma slaviko manera [[kazachs]], [[idioma kirguis|kirguis]], [[tatar]] (idioma [[Turkia|turko]]), [[tajikistano]], [[idioma mongoles|mongoles]] inkluso hopi otro idioma chikitu. Te [[1859]] e tabata e skritura di e [[idioma rumano]] i den e antiguo [[Moldavia]] tabata skirbi e [[idioma moldaviano]] (un dialekto rumano) ku un álfabèt siríliko. * Het Latijns schrift[1] is een alfabetisch schrift waarvoor in de loop der eeuwen een aantal alfabetten zijn ontwikkeld voor gebruik in vrijwel alle westerse geschreven talen, voornamelijk Noord- en Zuid-Amerika, bijna heel Europa, Sub-Saharaans Afrika en een aantal Aziatische landen in vooral Australazië en Centraal-Azië. Het Latijns schrift heeft het grootste aantal gebruikers ter wereld.[2] * '''Latin script''', also known as '''Roman script''', is a set of graphic signs ([[Writing system#General properties|script]]) based on the letters of the [[classical Latin alphabet]]. This is derived from {{cns|a form of the [[Cumae alphabet|Cumaean Greek]] version of|date=September 2021}} the [[Greek alphabet]] used by the [[Etruscan civilization|Etruscans]]. Several [[Latin-script alphabet]]s exist, which differ in graphemes, collation and phonetic values from the [[classical Latin alphabet]]. The Latin script is the basis of the [[International Phonetic Alphabet]], and the 26 most widespread letters are the letters contained in the [[ISO basic Latin alphabet]]. Latin script is the basis for the largest number of alphabets of any [[writing system]]{{sfn|Haarmann|2004|p=96}} and is the [[List of writing systems by adoption|most widely adopted]] writing system in the world (commonly used by about 70 percent of the world's population). Latin script is used as the standard method of writing in most Western, Central, as well as in some Eastern European languages, as well as in many languages in other parts of the world. ------------ {{Variante|c}} == Premio UNESCO Kòrsou pa Idioma Materno Papiamentu == '''Premio UNESCO Kòrsou''', ofisialmente '''Premio UNESCO Kòrsou pa Idioma Materno Papiamentu''', ta un premio ku Komishon Nashonal [[UNESCO]] huntu ku Ministerio di Enseñansa, Siensia, Kultura i Deporte di [[Kòrsou]] ta otorgá na un institushon, organisashon, grupo òf persona ku a demostrá mérito sobresaliente i a logra resultado efektivo den aktividatnan ku tin di aber ku desaroyo di idioma [[papiamentu]] na Kòrsou.<ref>[https://gobiernu.cw/nieuw/89026-2/ Premio UNESCO Curaçao Idioma Materno Papiamentu 2020], Gobierno.cw, 21 febrüari 2020 </ref> Esaki ta sosede tur aña riba [[21 di febrüari]], [[Dia Internashonal di Idioma Materno]]. E Premio UNESCO Kòrsou ta konsistí di un plakat i un suma di Nafl. 2500,00. == Ganadó == * 2011 - Arte di Palabra * 2012 * 2013 − [[Lucille Berry-Haseth]] * 2014 * 2015 - Cathleen Giterson * 2016 * 2107 * 2018 - Albert Schoobaar (pa su obra teatral “Mula”) * 2019 - Signald Bernadina (pa su kansion “Pretu mi ta..”) * 2020 - [[Gibi Bacilio]] (pa su obra teatral “Chakutoe”) * 2021 - Arte di Palabra Kòrsou i Monumentenfonds Kòrsou (pa su buki digital ''Kucho den Hanchinan di Otrobanda'') * 2022 - no a otroga?? [[Category:Kòrsou]] In 2005 en 2011 ontving Arte di palabra de Premio Nashonal di Idioma Materno van UNESCO, Tur aña riba 21 di febrüari Ministerio di Enseñansa, Siensia, Kultura i Deporte huntu ku Komishon Nashonal UNESCO Curaçao ta otorgá e prestigioso premio aki na un institushon, organisashon, grupo òf persona ku demostrá mérito sobresaliente i logra resultado efektivo den aktividatnan ku tin di aber ku desaroyo di idioma papiamentu. E Premio ta konsistí di un plakat i un suma monetario di Nafl. 2500,00. Laureaten: 2005 Arte di Palabra (premio unesco???} 2011 Arte di Palabra 2012 2013 Lucille Berry-Haseth (FPI of Unesco ??) 2014 20?? Cathleen Giterson 2016 2107 2018 Albert Schoobaar (pa su obra teatral “Mula”) 2019 Signald Bernadina (pa su kansion “Pretu mi ta..”) 2020 Gibi Bacilio (negende Winnaar) (pa su obra teatral “Chakutoe”) ----------------- == Arte di Palabra == '''Arte di Palabra''' ta un competensia literario ku partisipashon di hoben di Aruba, Boneiru i Korsou. (zie nl.wiki) DIA 29 di juli 2021 a tuma lugar na Aruba, na Cas di Cultura, final di e competencia literario Arte di Palabra, cu participacion di hoben di Aruba, Boneiro y Corsou.<ref>https://www.awemainta.com/newspapers/AM210810/offline/download.pdf Arte di Palabra un celebracion na, di y pa Papiamento di kita sombre], Awemainta, 10 ougustus 2021. Rekupera ougustus 2021</ref> Fundacion Lanta Papiamento (FLP) tabata presente y a keda encanta, un biaha mas. Tabata un fiesta di berdad cu a pone enfoke riba Papiamento su rikesa y bunitesa cultural y riba e creatividad y dominio di idioma Papiamento di nos hobennan. E anochi tabata cuadra exactamente cu e meta di e evento cultural aki: Promove amor pa cultura di nos idioma Papiamento. Enrikece nos idioma cu creatividad di nos hubentud. Den sala tabata reina un entusiasmo y alegria y e hobennan a mustra aprecio pa cada un di e participantenan. Tur participante tabata haya un ovacion cu hasta pitamento cu ‘vuvuzela’. UNION t’e palabra cu ta caracterisa e evento aki, union cultural y social entre Aruba, Corsou y Boneiro. Arte di Palabra den tur sentido di palabra ta un celebracion di Papiamento, e idioma unificado di e islanan aki. Masha pabien n’e hobennan participante, na nan docentenan y n’e organisadornan! ===Historia cortico=== Arte di Palabra ta existi for di aña 2000. Señora Ange Jessurun kende tabata consulente di Papiamento e tempo ey, a cuminsa cu e evento aki na Corsou, pa celebra e hecho cu Papiamento a drenta enseñansa avansa como materia obligatorio den e aña escolar 1998-1999. Boneiro a cuminsa participa na 2006 y Aruba na 2009. E competencia a cuminsa p’e alumnonan di klas 1 y 2 di enseñansa avansa y e entusiasmo tabata di tal forma cu awor tur klas di tur scol avansa por participa cu poesia y cuenta cortico original of existente y haiku. Adulto tambe por participa den e competencia di haiku. Cada isla, Aruba, Corsou y Boneiro, ta saca su ganadornan y cada aña e final ABC ta na un di e islanan aki. Prins Bernard Cultuurfonds Caribisch Gebied ta yuda den financiamento di biahe y estadia. Durante cada evento final ta honra algun baluarte cultural di Aruba, Corsou y Boneiro cu Tapushi Literario. Y importante pa menciona, t’e publicacionnan cu Arte di Palabra a produci caba: Pòtpurí Arte di Palabra 2009, cu e mihor obranan di 2000-2008: Pòtpurí Arte di Palabra 2014, cu e mihor obranan di 2009-2013: Pòtpurí Arte di Palabra 2019, cu e miho obranan di 2014-2018. Por bisa cu e coleccionnan aki ta bon material literario pa cualkier lesado y bon material cu por uza den scol. {{Appendix}} Arte di Palabra ta aporta grandemente na formacion personal di e hobennan y ta masha importante den desaroyo di dominio di idioma. ivcc1i383yv1csaredo5fw5fs9fmn0n 89949 89948 2022-08-03T15:41:26Z Caribiana 8320 wikitext text/x-wiki {{Variante|c}} {{Databox}} [[File:Guadeloupe creole 2010-03-30.JPG|thumb|Borchi cu teksto na Gaudeloupe krioyo]] '''Idioma krioyo''' ([[Ortografia di Papiamento|Aruba]]:'''idioma crioyo''') ta un lenga ku ta nase habitualmente den un komunidat, konstituí pa persona di diferente orígen ku no ta komparti un lenga komun, ku tin nesesidat pa komunika i pues ta forsá pa krea un lenga nobo usando elementonan di nan propio idioma. Un ehempel típiko ta esun di e [[Sklabitut|katibunan]] [[afrika]]no]] ku despues di e konkista di [[Amérika]] a wòrdu hiba na e plantashinan den [[Laman Karibe|Karibe]] òf esun di e poblashonnan outóktono di diferente region di [[Sur Amérika]], [[Oseania]] i [[Afrika]] ku a mira nan mes obligá pa utilisá lenga di e [[Kolonialismo|poder kolonial]] ([[ingles]], [[Frances|franses]], [[spaño]], [[português]] i [[hulandes]]) pa komunika. == Formashon di idioma krioyo == Entre lingwistanan ta eksisti diferensia di opinion tokante formashon di lenganan krioyo. Segun e lingwistanan Ronald Wardhaugh i Robert A. Hall, Jr., e komunikashon ku a adopta inisialmente ta forma un [[pidgin]], esta un di dos idioma ku ta adopta e [[léksiko]] di e idioma imponi den un forma trosi i simpel mientras ta keda mantene e [[sintáksis]] propio di e lenganan indigena. Den un proseso ku yama "nativashon", e yu i desendientenan di e papiadonan di pidgin ta perfekshona e lenga konvertiendo esaki den uno mas efisiente. Ta papia di idioma krioyo ora e pidgin transforma den un [[lenga materno]], esta un idioma ku ta dispone di un sintáksis mas strukturá i un léksiko mas fiho i mas amplio. Pa otro lingwistanan idioma krioyo ta e resultado di un evolushon progresivo di un idioma den kontakto ku otro lenganan, sin ku ta nesesario pa pasa e etapa di transishon di e pidgin. == Ehempel == Algun idioma krioyo (klasifiká no a base di su [[gramatika]] sino pa e lenga di kual e ta bini). * [[ingles]]: [[Sranantongo]], [[krioyo hamaikino]] * [[Frances|franses]]: [[Krioyo haitiano]], variantenan di krioyo franses di e islanan [[Dominica]], [[Guadeloupe]], [[Martinique]], [[Saint Lucia]], [[Trinidad i Tobago]] * [[spaño]]: krioyo chabacano di [[Filipinas]] * [[português]]: [[Papiamento]], krioyo [[Kabo Verde|kaboverdiano]] * [[hulandes]]): [[Afrikaans]], antiguo hulandes mohawk di e sentro di e [[New York|estado di New York]] {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=es|oldid =143622824|titulo=Lengua criolla}} {{References}} }} [[Category:Idioma]] ---------- {{Variante|a}} [{Databox}} '''Dialecto''' ([[Latin]]: dialectus of dialectos, [[griego]] antiguo: διάλεκτος diálektos), ta den linguistica e nomber di un variacion di idioma cu no ta un idioma standard. nl.wiki: is in de taalkunde de benaming voor een talige variëteit die niet als standaardtaal geldt. De term kan op minstens drie verschillende manieren worden gebruikt. In het dagelijks taalgebruik worden taalvariëteiten met een klein en streekgebonden aantal sprekers vaak als varianten beschouwd van een standaardtaal waar ze nauw aan verwant zijn. Zulke varianten worden dan 'dialect' genoemd en tegenover de standaardtaal geplaatst. A dialect is a form of a language spoken by a group of people. People who live in the same place may share a dialect; this is called a "regiolect". People who are similar in some other way, such as social class, may share a dialect. There is no absolute difference between a dialect and a language. British English and American English are different standard dialects of English. They differ slightly in spelling, pronunciation, and vocabulary. However, they are "mutually intelligible", which means people who speak either variety understand the other. Deciding if something is a language or a dialect is sometimes a political decision as a way to make minority groups assimilate or become part of a nation's larger culture. The linguist Max Weinreich once joked that "a language is a dialect with an army and a navy." de.wiki:Een dialect ( Latijn dialectus en dialectos , oud Grieks διάλεκτος diálektos , Duits 'gesprek/discussie' , 'manier van spreken', 'dialect/mundart', ' taal ', van oud Grieks διαλέγεσθαι dialégesthai , Duits ' met iemand praten' ) , ook wel dialect genoemd , is een lokale of regionale taalvariant . Het kan verschillen van andere dialecten en van de standaardtaal (oorspronkelijke geschreven taal ) op alle taalgebieden, zoals fonologie(telefoonsysteem), grammatica - ( morfologie ) (vormtheorie), syntaxis (zinstheorie) - lexis (woordenschat) en idiomen . De term accent is duidelijk te onderscheiden van de term "dialect" , aangezien dit alleen betrekking heeft op de uitspraak en de intonatie. fr.wiki: is, in brede zin, een taalvariëteit die specifiek is voor een groep vastberaden gebruikers. Elke natuurlijke taal met een bepaalde demografische en geografische spreiding heeft dialecten 2 . {{Appendix}} ------- {{Variante|a}} [{Databox}} '''Fonetica''' ta e ramo di linguistica ku ta studia e sonidonan cu ta uza den comunicacion verbal. Contrario na [[fonologia]], cu ta wordo studia como e agente di e fonema di un idioma pa forma palabra, fonetica ta relaciona cu e sonidonan mes (unidad fonetico, "telefon") y ta dirigi riba su produccion y variacion na luga di contexto. Semantica no ta parti en absoluto di e nivel di analisis linguistico. Fonetica ta parti den tres tipo: * fonetica articulatorio, cu ta studia e posicion y movimiento di e organonan usa pa papia y e sonida di e esun cu ta transmiti * fonetica acustico * fonetica auditivo hti.wiki:Fonetiek (van het Griekse " phônê " wat "de stem", het "geluid" betekent) is een tak van de taalkunde die de geluiden bestudeert die worden gebruikt in gesproken communicatie. In tegenstelling tot fonologie , die wordt bestudeerd als het agentschap van de fonemen van een taal om woorden te vormen, heeft fonetiek betrekking op de geluiden zelf (fonetische eenheden, "telefoons"), het is productie, variaties in plaats van context. Semantiek maakt helemaal geen deel uit van het niveau van taalkundige analyse. Fonetiek is verdeeld in drie (3) takken: de articulatorische fonetiek , die de positie en bewegingen bestudeert van de organen die worden gebruikt voor de spraak en het geluid van de zender; akoestische fonetiek , die de overdracht van geluidsgolven tussen zenders en ontvangers bestudeert; auditieve fonetiek , die zich bezighoudt met de manier waarop de ontvanger geluid ontvangt en op de juiste manier decodeert door middel van de ontvanger. ------------ E '''álfabèt latino''' ta un [[álfabèt|skritura alfabétiko]] foi kual den kurso di siglonan a surgi un kantidat di álfabèt pa uso den kasi tur idioma oksidental skirbi, prinsipalmente na Nort i Sur Amerika, kasi henter Oropa, Afrika supsahara i un kantidat di pais asiatiko na Oustralasia i Asia Sentral. E skritura latino tin e kantidat di usuario mas grandi na mundu. The Latin script e ta forma e base di e [[Alfabèt Fonétiko Internashonal]] (IPA), i e 26 lèter mas komun ta e lèternan di e [[ISO basic Latin alphabet]]. E ta un álfabèt bikamaral di trinta lèter, kreá fin di siglo nuebe den imperio búlgaro (e aktual [[Nort Macedonia]]), pa e disípulonan di pader Cyrille òf posiblemente Clément d'Ohrid (e prome obispo di e iglesia ortodokso di [[Bulgaria]]) i ta basá riba e álfabèt [[Gresia|griego]] i glagolítiko. Ainda na komienso di siglo 21 ta usa e álfabèt siríliko den un kantidat di [[idioma slaviko]], entre otro búlgaro, masedoniano, [[idioma montenegrino|montenegrino]], servio, ukraniano, ruso i bieloruso. Bou influensia [[Rusia|ruso]] e ta komun tambe den hopi idioma ku no ta idioma slaviko manera [[kazachs]], [[idioma kirguis|kirguis]], [[tatar]] (idioma [[Turkia|turko]]), [[tajikistano]], [[idioma mongoles|mongoles]] inkluso hopi otro idioma chikitu. Te [[1859]] e tabata e skritura di e [[idioma rumano]] i den e antiguo [[Moldavia]] tabata skirbi e [[idioma moldaviano]] (un dialekto rumano) ku un álfabèt siríliko. * Het Latijns schrift[1] is een alfabetisch schrift waarvoor in de loop der eeuwen een aantal alfabetten zijn ontwikkeld voor gebruik in vrijwel alle westerse geschreven talen, voornamelijk Noord- en Zuid-Amerika, bijna heel Europa, Sub-Saharaans Afrika en een aantal Aziatische landen in vooral Australazië en Centraal-Azië. Het Latijns schrift heeft het grootste aantal gebruikers ter wereld.[2] * '''Latin script''', also known as '''Roman script''', is a set of graphic signs ([[Writing system#General properties|script]]) based on the letters of the [[classical Latin alphabet]]. This is derived from {{cns|a form of the [[Cumae alphabet|Cumaean Greek]] version of|date=September 2021}} the [[Greek alphabet]] used by the [[Etruscan civilization|Etruscans]]. Several [[Latin-script alphabet]]s exist, which differ in graphemes, collation and phonetic values from the [[classical Latin alphabet]]. The Latin script is the basis of the [[International Phonetic Alphabet]], and the 26 most widespread letters are the letters contained in the [[ISO basic Latin alphabet]]. Latin script is the basis for the largest number of alphabets of any [[writing system]]{{sfn|Haarmann|2004|p=96}} and is the [[List of writing systems by adoption|most widely adopted]] writing system in the world (commonly used by about 70 percent of the world's population). Latin script is used as the standard method of writing in most Western, Central, as well as in some Eastern European languages, as well as in many languages in other parts of the world. ------------ {{Variante|c}} == Premio UNESCO Kòrsou pa Idioma Materno Papiamentu == '''Premio UNESCO Kòrsou''', ofisialmente '''Premio UNESCO Kòrsou pa Idioma Materno Papiamentu''', ta un premio ku Komishon Nashonal [[UNESCO]] huntu ku Ministerio di Enseñansa, Siensia, Kultura i Deporte di [[Kòrsou]] ta otorgá na un institushon, organisashon, grupo òf persona ku a demostrá mérito sobresaliente i a logra resultado efektivo den aktividatnan ku tin di aber ku desaroyo di idioma [[papiamentu]] na Kòrsou.<ref>[https://gobiernu.cw/nieuw/89026-2/ Premio UNESCO Curaçao Idioma Materno Papiamentu 2020], Gobierno.cw, 21 febrüari 2020 </ref> Esaki ta sosede tur aña riba [[21 di febrüari]], [[Dia Internashonal di Idioma Materno]]. E Premio UNESCO Kòrsou ta konsistí di un plakat i un suma di Nafl. 2500,00. == Ganadó == * 2011 - Arte di Palabra * 2012 * 2013 − [[Lucille Berry-Haseth]] * 2014 * 2015 - Cathleen Giterson * 2016 * 2107 * 2018 - Albert Schoobaar (pa su obra teatral “Mula”) * 2019 - Signald Bernadina (pa su kansion “Pretu mi ta..”) * 2020 - [[Gibi Bacilio]] (pa su obra teatral “Chakutoe”) * 2021 - Arte di Palabra Kòrsou i Monumentenfonds Kòrsou (pa su buki digital ''Kucho den Hanchinan di Otrobanda'') * 2022 - no a otroga?? [[Category:Kòrsou]] In 2005 en 2011 ontving Arte di palabra de Premio Nashonal di Idioma Materno van UNESCO, Tur aña riba 21 di febrüari Ministerio di Enseñansa, Siensia, Kultura i Deporte huntu ku Komishon Nashonal UNESCO Curaçao ta otorgá e prestigioso premio aki na un institushon, organisashon, grupo òf persona ku demostrá mérito sobresaliente i logra resultado efektivo den aktividatnan ku tin di aber ku desaroyo di idioma papiamentu. E Premio ta konsistí di un plakat i un suma monetario di Nafl. 2500,00. Laureaten: 2005 Arte di Palabra (premio unesco???} 2011 Arte di Palabra 2012 2013 Lucille Berry-Haseth (FPI of Unesco ??) 2014 20?? Cathleen Giterson 2016 2107 2018 Albert Schoobaar (pa su obra teatral “Mula”) 2019 Signald Bernadina (pa su kansion “Pretu mi ta..”) 2020 Gibi Bacilio (negende Winnaar) (pa su obra teatral “Chakutoe”) ----------------- == Arte di Palabra == '''Arte di Palabra''' ta un competensia literario ku partisipashon di hoben di Aruba, Boneiru i Korsou. (zie nl.wiki) DIA 29 di juli 2021 a tuma lugar na Aruba, na Cas di Cultura, final di e competencia literario Arte di Palabra, cu participacion di hoben di Aruba, Boneiro y Corsou.<ref>https://www.awemainta.com/newspapers/AM210810/offline/download.pdf Arte di Palabra un celebracion na, di y pa Papiamento di kita sombre], Awemainta, 10 ougustus 2021. Rekupera ougustus 2021</ref> Fundacion Lanta Papiamento (FLP) tabata presente y a keda encanta, un biaha mas. Tabata un fiesta di berdad cu a pone enfoke riba Papiamento su rikesa y bunitesa cultural y riba e creatividad y dominio di idioma Papiamento di nos hobennan. E anochi tabata cuadra exactamente cu e meta di e evento cultural aki: Promove amor pa cultura di nos idioma Papiamento. Enrikece nos idioma cu creatividad di nos hubentud. Den sala tabata reina un entusiasmo y alegria y e hobennan a mustra aprecio pa cada un di e participantenan. Tur participante tabata haya un ovacion cu hasta pitamento cu ‘vuvuzela’. UNION t’e palabra cu ta caracterisa e evento aki, union cultural y social entre Aruba, Corsou y Boneiro. Arte di Palabra den tur sentido di palabra ta un celebracion di Papiamento, e idioma unificado di e islanan aki. Masha pabien n’e hobennan participante, na nan docentenan y n’e organisadornan! ===Historia cortico=== Arte di Palabra ta existi for di aña 2000. Señora Ange Jessurun kende tabata consulente di Papiamento e tempo ey, a cuminsa cu e evento aki na Corsou, pa celebra e hecho cu Papiamento a drenta enseñansa avansa como materia obligatorio den e aña escolar 1998-1999. Boneiro a cuminsa participa na 2006 y Aruba na 2009. E competencia a cuminsa p’e alumnonan di klas 1 y 2 di enseñansa avansa y e entusiasmo tabata di tal forma cu awor tur klas di tur scol avansa por participa cu poesia y cuenta cortico original of existente y haiku. Adulto tambe por participa den e competencia di haiku. Cada isla, Aruba, Corsou y Boneiro, ta saca su ganadornan y cada aña e final ABC ta na un di e islanan aki. Prins Bernard Cultuurfonds Caribisch Gebied ta yuda den financiamento di biahe y estadia. Durante cada evento final ta honra algun baluarte cultural di Aruba, Corsou y Boneiro cu Tapushi Literario. Y importante pa menciona, t’e publicacionnan cu Arte di Palabra a produci caba: Pòtpurí Arte di Palabra 2009, cu e mihor obranan di 2000-2008: Pòtpurí Arte di Palabra 2014, cu e mihor obranan di 2009-2013: Pòtpurí Arte di Palabra 2019, cu e miho obranan di 2014-2018. Por bisa cu e coleccionnan aki ta bon material literario pa cualkier lesado y bon material cu por uza den scol. {{Appendix}} Arte di Palabra ta aporta grandemente na formacion personal di e hobennan y ta masha importante den desaroyo di dominio di idioma. rgxwown4psx4qaj7npncivtnw6sbrgi 89950 89949 2022-08-03T15:42:28Z Caribiana 8320 /* Ehempel */ wikitext text/x-wiki {{Variante|c}} {{Databox}} [[File:Guadeloupe creole 2010-03-30.JPG|thumb|Borchi cu teksto na Gaudeloupe krioyo]] '''Idioma krioyo''' ([[Ortografia di Papiamento|Aruba]]:'''idioma crioyo''') ta un lenga ku ta nase habitualmente den un komunidat, konstituí pa persona di diferente orígen ku no ta komparti un lenga komun, ku tin nesesidat pa komunika i pues ta forsá pa krea un lenga nobo usando elementonan di nan propio idioma. Un ehempel típiko ta esun di e [[Sklabitut|katibunan]] [[afrika]]no]] ku despues di e konkista di [[Amérika]] a wòrdu hiba na e plantashinan den [[Laman Karibe|Karibe]] òf esun di e poblashonnan outóktono di diferente region di [[Sur Amérika]], [[Oseania]] i [[Afrika]] ku a mira nan mes obligá pa utilisá lenga di e [[Kolonialismo|poder kolonial]] ([[ingles]], [[Frances|franses]], [[spaño]], [[português]] i [[hulandes]]) pa komunika. == Formashon di idioma krioyo == Entre lingwistanan ta eksisti diferensia di opinion tokante formashon di lenganan krioyo. Segun e lingwistanan Ronald Wardhaugh i Robert A. Hall, Jr., e komunikashon ku a adopta inisialmente ta forma un [[pidgin]], esta un di dos idioma ku ta adopta e [[léksiko]] di e idioma imponi den un forma trosi i simpel mientras ta keda mantene e [[sintáksis]] propio di e lenganan indigena. Den un proseso ku yama "nativashon", e yu i desendientenan di e papiadonan di pidgin ta perfekshona e lenga konvertiendo esaki den uno mas efisiente. Ta papia di idioma krioyo ora e pidgin transforma den un [[lenga materno]], esta un idioma ku ta dispone di un sintáksis mas strukturá i un léksiko mas fiho i mas amplio. Pa otro lingwistanan idioma krioyo ta e resultado di un evolushon progresivo di un idioma den kontakto ku otro lenganan, sin ku ta nesesario pa pasa e etapa di transishon di e pidgin. == Ehempel == Algun idioma krioyo (klasifiká no a base di su [[gramatika]] sino pa e lenga di kual e ta bini). * [[ingles]]: [[sranantongo]], [[krioyo hamaikino]] * [[Frances|franses]]: [[krioyo haitiano]], variantenan di krioyo franses di e islanan [[Dominica]], [[Guadeloupe]], [[Martinique]], [[Saint Lucia]], [[Trinidad i Tobago]] * [[spaño]]: krioyo chabacano di [[Filipinas]] * [[português]]: [[papiamentu]], krioyo [[Kabo Verde|kaboverdiano]] * [[hulandes]]): [[afrikaans]], antiguo hulandes mohawk di e sentro di e [[New York|estado di New York]] {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=es|oldid =143622824|titulo=Lengua criolla}} {{References}} }} [[Category:Idioma]] ---------- {{Variante|a}} [{Databox}} '''Dialecto''' ([[Latin]]: dialectus of dialectos, [[griego]] antiguo: διάλεκτος diálektos), ta den linguistica e nomber di un variacion di idioma cu no ta un idioma standard. nl.wiki: is in de taalkunde de benaming voor een talige variëteit die niet als standaardtaal geldt. De term kan op minstens drie verschillende manieren worden gebruikt. In het dagelijks taalgebruik worden taalvariëteiten met een klein en streekgebonden aantal sprekers vaak als varianten beschouwd van een standaardtaal waar ze nauw aan verwant zijn. Zulke varianten worden dan 'dialect' genoemd en tegenover de standaardtaal geplaatst. A dialect is a form of a language spoken by a group of people. People who live in the same place may share a dialect; this is called a "regiolect". People who are similar in some other way, such as social class, may share a dialect. There is no absolute difference between a dialect and a language. British English and American English are different standard dialects of English. They differ slightly in spelling, pronunciation, and vocabulary. However, they are "mutually intelligible", which means people who speak either variety understand the other. Deciding if something is a language or a dialect is sometimes a political decision as a way to make minority groups assimilate or become part of a nation's larger culture. The linguist Max Weinreich once joked that "a language is a dialect with an army and a navy." de.wiki:Een dialect ( Latijn dialectus en dialectos , oud Grieks διάλεκτος diálektos , Duits 'gesprek/discussie' , 'manier van spreken', 'dialect/mundart', ' taal ', van oud Grieks διαλέγεσθαι dialégesthai , Duits ' met iemand praten' ) , ook wel dialect genoemd , is een lokale of regionale taalvariant . Het kan verschillen van andere dialecten en van de standaardtaal (oorspronkelijke geschreven taal ) op alle taalgebieden, zoals fonologie(telefoonsysteem), grammatica - ( morfologie ) (vormtheorie), syntaxis (zinstheorie) - lexis (woordenschat) en idiomen . De term accent is duidelijk te onderscheiden van de term "dialect" , aangezien dit alleen betrekking heeft op de uitspraak en de intonatie. fr.wiki: is, in brede zin, een taalvariëteit die specifiek is voor een groep vastberaden gebruikers. Elke natuurlijke taal met een bepaalde demografische en geografische spreiding heeft dialecten 2 . {{Appendix}} ------- {{Variante|a}} [{Databox}} '''Fonetica''' ta e ramo di linguistica ku ta studia e sonidonan cu ta uza den comunicacion verbal. Contrario na [[fonologia]], cu ta wordo studia como e agente di e fonema di un idioma pa forma palabra, fonetica ta relaciona cu e sonidonan mes (unidad fonetico, "telefon") y ta dirigi riba su produccion y variacion na luga di contexto. Semantica no ta parti en absoluto di e nivel di analisis linguistico. Fonetica ta parti den tres tipo: * fonetica articulatorio, cu ta studia e posicion y movimiento di e organonan usa pa papia y e sonida di e esun cu ta transmiti * fonetica acustico * fonetica auditivo hti.wiki:Fonetiek (van het Griekse " phônê " wat "de stem", het "geluid" betekent) is een tak van de taalkunde die de geluiden bestudeert die worden gebruikt in gesproken communicatie. In tegenstelling tot fonologie , die wordt bestudeerd als het agentschap van de fonemen van een taal om woorden te vormen, heeft fonetiek betrekking op de geluiden zelf (fonetische eenheden, "telefoons"), het is productie, variaties in plaats van context. Semantiek maakt helemaal geen deel uit van het niveau van taalkundige analyse. Fonetiek is verdeeld in drie (3) takken: de articulatorische fonetiek , die de positie en bewegingen bestudeert van de organen die worden gebruikt voor de spraak en het geluid van de zender; akoestische fonetiek , die de overdracht van geluidsgolven tussen zenders en ontvangers bestudeert; auditieve fonetiek , die zich bezighoudt met de manier waarop de ontvanger geluid ontvangt en op de juiste manier decodeert door middel van de ontvanger. ------------ E '''álfabèt latino''' ta un [[álfabèt|skritura alfabétiko]] foi kual den kurso di siglonan a surgi un kantidat di álfabèt pa uso den kasi tur idioma oksidental skirbi, prinsipalmente na Nort i Sur Amerika, kasi henter Oropa, Afrika supsahara i un kantidat di pais asiatiko na Oustralasia i Asia Sentral. E skritura latino tin e kantidat di usuario mas grandi na mundu. The Latin script e ta forma e base di e [[Alfabèt Fonétiko Internashonal]] (IPA), i e 26 lèter mas komun ta e lèternan di e [[ISO basic Latin alphabet]]. E ta un álfabèt bikamaral di trinta lèter, kreá fin di siglo nuebe den imperio búlgaro (e aktual [[Nort Macedonia]]), pa e disípulonan di pader Cyrille òf posiblemente Clément d'Ohrid (e prome obispo di e iglesia ortodokso di [[Bulgaria]]) i ta basá riba e álfabèt [[Gresia|griego]] i glagolítiko. Ainda na komienso di siglo 21 ta usa e álfabèt siríliko den un kantidat di [[idioma slaviko]], entre otro búlgaro, masedoniano, [[idioma montenegrino|montenegrino]], servio, ukraniano, ruso i bieloruso. Bou influensia [[Rusia|ruso]] e ta komun tambe den hopi idioma ku no ta idioma slaviko manera [[kazachs]], [[idioma kirguis|kirguis]], [[tatar]] (idioma [[Turkia|turko]]), [[tajikistano]], [[idioma mongoles|mongoles]] inkluso hopi otro idioma chikitu. Te [[1859]] e tabata e skritura di e [[idioma rumano]] i den e antiguo [[Moldavia]] tabata skirbi e [[idioma moldaviano]] (un dialekto rumano) ku un álfabèt siríliko. * Het Latijns schrift[1] is een alfabetisch schrift waarvoor in de loop der eeuwen een aantal alfabetten zijn ontwikkeld voor gebruik in vrijwel alle westerse geschreven talen, voornamelijk Noord- en Zuid-Amerika, bijna heel Europa, Sub-Saharaans Afrika en een aantal Aziatische landen in vooral Australazië en Centraal-Azië. Het Latijns schrift heeft het grootste aantal gebruikers ter wereld.[2] * '''Latin script''', also known as '''Roman script''', is a set of graphic signs ([[Writing system#General properties|script]]) based on the letters of the [[classical Latin alphabet]]. This is derived from {{cns|a form of the [[Cumae alphabet|Cumaean Greek]] version of|date=September 2021}} the [[Greek alphabet]] used by the [[Etruscan civilization|Etruscans]]. Several [[Latin-script alphabet]]s exist, which differ in graphemes, collation and phonetic values from the [[classical Latin alphabet]]. The Latin script is the basis of the [[International Phonetic Alphabet]], and the 26 most widespread letters are the letters contained in the [[ISO basic Latin alphabet]]. Latin script is the basis for the largest number of alphabets of any [[writing system]]{{sfn|Haarmann|2004|p=96}} and is the [[List of writing systems by adoption|most widely adopted]] writing system in the world (commonly used by about 70 percent of the world's population). Latin script is used as the standard method of writing in most Western, Central, as well as in some Eastern European languages, as well as in many languages in other parts of the world. ------------ {{Variante|c}} == Premio UNESCO Kòrsou pa Idioma Materno Papiamentu == '''Premio UNESCO Kòrsou''', ofisialmente '''Premio UNESCO Kòrsou pa Idioma Materno Papiamentu''', ta un premio ku Komishon Nashonal [[UNESCO]] huntu ku Ministerio di Enseñansa, Siensia, Kultura i Deporte di [[Kòrsou]] ta otorgá na un institushon, organisashon, grupo òf persona ku a demostrá mérito sobresaliente i a logra resultado efektivo den aktividatnan ku tin di aber ku desaroyo di idioma [[papiamentu]] na Kòrsou.<ref>[https://gobiernu.cw/nieuw/89026-2/ Premio UNESCO Curaçao Idioma Materno Papiamentu 2020], Gobierno.cw, 21 febrüari 2020 </ref> Esaki ta sosede tur aña riba [[21 di febrüari]], [[Dia Internashonal di Idioma Materno]]. E Premio UNESCO Kòrsou ta konsistí di un plakat i un suma di Nafl. 2500,00. == Ganadó == * 2011 - Arte di Palabra * 2012 * 2013 − [[Lucille Berry-Haseth]] * 2014 * 2015 - Cathleen Giterson * 2016 * 2107 * 2018 - Albert Schoobaar (pa su obra teatral “Mula”) * 2019 - Signald Bernadina (pa su kansion “Pretu mi ta..”) * 2020 - [[Gibi Bacilio]] (pa su obra teatral “Chakutoe”) * 2021 - Arte di Palabra Kòrsou i Monumentenfonds Kòrsou (pa su buki digital ''Kucho den Hanchinan di Otrobanda'') * 2022 - no a otroga?? [[Category:Kòrsou]] In 2005 en 2011 ontving Arte di palabra de Premio Nashonal di Idioma Materno van UNESCO, Tur aña riba 21 di febrüari Ministerio di Enseñansa, Siensia, Kultura i Deporte huntu ku Komishon Nashonal UNESCO Curaçao ta otorgá e prestigioso premio aki na un institushon, organisashon, grupo òf persona ku demostrá mérito sobresaliente i logra resultado efektivo den aktividatnan ku tin di aber ku desaroyo di idioma papiamentu. E Premio ta konsistí di un plakat i un suma monetario di Nafl. 2500,00. Laureaten: 2005 Arte di Palabra (premio unesco???} 2011 Arte di Palabra 2012 2013 Lucille Berry-Haseth (FPI of Unesco ??) 2014 20?? Cathleen Giterson 2016 2107 2018 Albert Schoobaar (pa su obra teatral “Mula”) 2019 Signald Bernadina (pa su kansion “Pretu mi ta..”) 2020 Gibi Bacilio (negende Winnaar) (pa su obra teatral “Chakutoe”) ----------------- == Arte di Palabra == '''Arte di Palabra''' ta un competensia literario ku partisipashon di hoben di Aruba, Boneiru i Korsou. (zie nl.wiki) DIA 29 di juli 2021 a tuma lugar na Aruba, na Cas di Cultura, final di e competencia literario Arte di Palabra, cu participacion di hoben di Aruba, Boneiro y Corsou.<ref>https://www.awemainta.com/newspapers/AM210810/offline/download.pdf Arte di Palabra un celebracion na, di y pa Papiamento di kita sombre], Awemainta, 10 ougustus 2021. Rekupera ougustus 2021</ref> Fundacion Lanta Papiamento (FLP) tabata presente y a keda encanta, un biaha mas. Tabata un fiesta di berdad cu a pone enfoke riba Papiamento su rikesa y bunitesa cultural y riba e creatividad y dominio di idioma Papiamento di nos hobennan. E anochi tabata cuadra exactamente cu e meta di e evento cultural aki: Promove amor pa cultura di nos idioma Papiamento. Enrikece nos idioma cu creatividad di nos hubentud. Den sala tabata reina un entusiasmo y alegria y e hobennan a mustra aprecio pa cada un di e participantenan. Tur participante tabata haya un ovacion cu hasta pitamento cu ‘vuvuzela’. UNION t’e palabra cu ta caracterisa e evento aki, union cultural y social entre Aruba, Corsou y Boneiro. Arte di Palabra den tur sentido di palabra ta un celebracion di Papiamento, e idioma unificado di e islanan aki. Masha pabien n’e hobennan participante, na nan docentenan y n’e organisadornan! ===Historia cortico=== Arte di Palabra ta existi for di aña 2000. Señora Ange Jessurun kende tabata consulente di Papiamento e tempo ey, a cuminsa cu e evento aki na Corsou, pa celebra e hecho cu Papiamento a drenta enseñansa avansa como materia obligatorio den e aña escolar 1998-1999. Boneiro a cuminsa participa na 2006 y Aruba na 2009. E competencia a cuminsa p’e alumnonan di klas 1 y 2 di enseñansa avansa y e entusiasmo tabata di tal forma cu awor tur klas di tur scol avansa por participa cu poesia y cuenta cortico original of existente y haiku. Adulto tambe por participa den e competencia di haiku. Cada isla, Aruba, Corsou y Boneiro, ta saca su ganadornan y cada aña e final ABC ta na un di e islanan aki. Prins Bernard Cultuurfonds Caribisch Gebied ta yuda den financiamento di biahe y estadia. Durante cada evento final ta honra algun baluarte cultural di Aruba, Corsou y Boneiro cu Tapushi Literario. Y importante pa menciona, t’e publicacionnan cu Arte di Palabra a produci caba: Pòtpurí Arte di Palabra 2009, cu e mihor obranan di 2000-2008: Pòtpurí Arte di Palabra 2014, cu e mihor obranan di 2009-2013: Pòtpurí Arte di Palabra 2019, cu e miho obranan di 2014-2018. Por bisa cu e coleccionnan aki ta bon material literario pa cualkier lesado y bon material cu por uza den scol. {{Appendix}} Arte di Palabra ta aporta grandemente na formacion personal di e hobennan y ta masha importante den desaroyo di dominio di idioma. py4mwwmccu3kspfqqsv3wnja5j3lmlq 89961 89950 2022-08-03T16:14:54Z Caribiana 8320 wikitext text/x-wiki {{Variante|a}} [{Databox}} '''Dialecto''' ([[Latin]]: dialectus of dialectos, [[griego]] antiguo: διάλεκτος diálektos), ta den linguistica e nomber di un variacion di idioma cu no ta un idioma standard. {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=es|oldid =143622824|titulo=Lengua criolla}} {{References}} }} [[Category:Idioma]] nl.wiki: is in de taalkunde de benaming voor een talige variëteit die niet als standaardtaal geldt. De term kan op minstens drie verschillende manieren worden gebruikt. In het dagelijks taalgebruik worden taalvariëteiten met een klein en streekgebonden aantal sprekers vaak als varianten beschouwd van een standaardtaal waar ze nauw aan verwant zijn. Zulke varianten worden dan 'dialect' genoemd en tegenover de standaardtaal geplaatst. A dialect is a form of a language spoken by a group of people. People who live in the same place may share a dialect; this is called a "regiolect". People who are similar in some other way, such as social class, may share a dialect. There is no absolute difference between a dialect and a language. British English and American English are different standard dialects of English. They differ slightly in spelling, pronunciation, and vocabulary. However, they are "mutually intelligible", which means people who speak either variety understand the other. Deciding if something is a language or a dialect is sometimes a political decision as a way to make minority groups assimilate or become part of a nation's larger culture. The linguist Max Weinreich once joked that "a language is a dialect with an army and a navy." de.wiki:Een dialect ( Latijn dialectus en dialectos , oud Grieks διάλεκτος diálektos , Duits 'gesprek/discussie' , 'manier van spreken', 'dialect/mundart', ' taal ', van oud Grieks διαλέγεσθαι dialégesthai , Duits ' met iemand praten' ) , ook wel dialect genoemd , is een lokale of regionale taalvariant . Het kan verschillen van andere dialecten en van de standaardtaal (oorspronkelijke geschreven taal ) op alle taalgebieden, zoals fonologie(telefoonsysteem), grammatica - ( morfologie ) (vormtheorie), syntaxis (zinstheorie) - lexis (woordenschat) en idiomen . De term accent is duidelijk te onderscheiden van de term "dialect" , aangezien dit alleen betrekking heeft op de uitspraak en de intonatie. fr.wiki: is, in brede zin, een taalvariëteit die specifiek is voor een groep vastberaden gebruikers. Elke natuurlijke taal met een bepaalde demografische en geografische spreiding heeft dialecten 2 . {{Appendix}} ------- {{Variante|a}} [{Databox}} '''Fonetica''' ta e ramo di linguistica ku ta studia e sonidonan cu ta uza den comunicacion verbal. Contrario na [[fonologia]], cu ta wordo studia como e agente di e fonema di un idioma pa forma palabra, fonetica ta relaciona cu e sonidonan mes (unidad fonetico, "telefon") y ta dirigi riba su produccion y variacion na luga di contexto. Semantica no ta parti en absoluto di e nivel di analisis linguistico. Fonetica ta parti den tres tipo: * fonetica articulatorio, cu ta studia e posicion y movimiento di e organonan usa pa papia y e sonida di e esun cu ta transmiti * fonetica acustico * fonetica auditivo hti.wiki:Fonetiek (van het Griekse " phônê " wat "de stem", het "geluid" betekent) is een tak van de taalkunde die de geluiden bestudeert die worden gebruikt in gesproken communicatie. In tegenstelling tot fonologie , die wordt bestudeerd als het agentschap van de fonemen van een taal om woorden te vormen, heeft fonetiek betrekking op de geluiden zelf (fonetische eenheden, "telefoons"), het is productie, variaties in plaats van context. Semantiek maakt helemaal geen deel uit van het niveau van taalkundige analyse. Fonetiek is verdeeld in drie (3) takken: de articulatorische fonetiek , die de positie en bewegingen bestudeert van de organen die worden gebruikt voor de spraak en het geluid van de zender; akoestische fonetiek , die de overdracht van geluidsgolven tussen zenders en ontvangers bestudeert; auditieve fonetiek , die zich bezighoudt met de manier waarop de ontvanger geluid ontvangt en op de juiste manier decodeert door middel van de ontvanger. ------------ E '''álfabèt latino''' ta un [[álfabèt|skritura alfabétiko]] foi kual den kurso di siglonan a surgi un kantidat di álfabèt pa uso den kasi tur idioma oksidental skirbi, prinsipalmente na Nort i Sur Amerika, kasi henter Oropa, Afrika supsahara i un kantidat di pais asiatiko na Oustralasia i Asia Sentral. E skritura latino tin e kantidat di usuario mas grandi na mundu. The Latin script e ta forma e base di e [[Alfabèt Fonétiko Internashonal]] (IPA), i e 26 lèter mas komun ta e lèternan di e [[ISO basic Latin alphabet]]. E ta un álfabèt bikamaral di trinta lèter, kreá fin di siglo nuebe den imperio búlgaro (e aktual [[Nort Macedonia]]), pa e disípulonan di pader Cyrille òf posiblemente Clément d'Ohrid (e prome obispo di e iglesia ortodokso di [[Bulgaria]]) i ta basá riba e álfabèt [[Gresia|griego]] i glagolítiko. Ainda na komienso di siglo 21 ta usa e álfabèt siríliko den un kantidat di [[idioma slaviko]], entre otro búlgaro, masedoniano, [[idioma montenegrino|montenegrino]], servio, ukraniano, ruso i bieloruso. Bou influensia [[Rusia|ruso]] e ta komun tambe den hopi idioma ku no ta idioma slaviko manera [[kazachs]], [[idioma kirguis|kirguis]], [[tatar]] (idioma [[Turkia|turko]]), [[tajikistano]], [[idioma mongoles|mongoles]] inkluso hopi otro idioma chikitu. Te [[1859]] e tabata e skritura di e [[idioma rumano]] i den e antiguo [[Moldavia]] tabata skirbi e [[idioma moldaviano]] (un dialekto rumano) ku un álfabèt siríliko. * Het Latijns schrift[1] is een alfabetisch schrift waarvoor in de loop der eeuwen een aantal alfabetten zijn ontwikkeld voor gebruik in vrijwel alle westerse geschreven talen, voornamelijk Noord- en Zuid-Amerika, bijna heel Europa, Sub-Saharaans Afrika en een aantal Aziatische landen in vooral Australazië en Centraal-Azië. Het Latijns schrift heeft het grootste aantal gebruikers ter wereld.[2] * '''Latin script''', also known as '''Roman script''', is a set of graphic signs ([[Writing system#General properties|script]]) based on the letters of the [[classical Latin alphabet]]. This is derived from {{cns|a form of the [[Cumae alphabet|Cumaean Greek]] version of|date=September 2021}} the [[Greek alphabet]] used by the [[Etruscan civilization|Etruscans]]. Several [[Latin-script alphabet]]s exist, which differ in graphemes, collation and phonetic values from the [[classical Latin alphabet]]. The Latin script is the basis of the [[International Phonetic Alphabet]], and the 26 most widespread letters are the letters contained in the [[ISO basic Latin alphabet]]. Latin script is the basis for the largest number of alphabets of any [[writing system]]{{sfn|Haarmann|2004|p=96}} and is the [[List of writing systems by adoption|most widely adopted]] writing system in the world (commonly used by about 70 percent of the world's population). Latin script is used as the standard method of writing in most Western, Central, as well as in some Eastern European languages, as well as in many languages in other parts of the world. ------------ {{Variante|c}} == Premio UNESCO Kòrsou pa Idioma Materno Papiamentu == '''Premio UNESCO Kòrsou''', ofisialmente '''Premio UNESCO Kòrsou pa Idioma Materno Papiamentu''', ta un premio ku Komishon Nashonal [[UNESCO]] huntu ku Ministerio di Enseñansa, Siensia, Kultura i Deporte di [[Kòrsou]] ta otorgá na un institushon, organisashon, grupo òf persona ku a demostrá mérito sobresaliente i a logra resultado efektivo den aktividatnan ku tin di aber ku desaroyo di idioma [[papiamentu]] na Kòrsou.<ref>[https://gobiernu.cw/nieuw/89026-2/ Premio UNESCO Curaçao Idioma Materno Papiamentu 2020], Gobierno.cw, 21 febrüari 2020 </ref> Esaki ta sosede tur aña riba [[21 di febrüari]], [[Dia Internashonal di Idioma Materno]]. E Premio UNESCO Kòrsou ta konsistí di un plakat i un suma di Nafl. 2500,00. == Ganadó == * 2011 - Arte di Palabra * 2012 * 2013 − [[Lucille Berry-Haseth]] * 2014 * 2015 - Cathleen Giterson * 2016 * 2107 * 2018 - Albert Schoobaar (pa su obra teatral “Mula”) * 2019 - Signald Bernadina (pa su kansion “Pretu mi ta..”) * 2020 - [[Gibi Bacilio]] (pa su obra teatral “Chakutoe”) * 2021 - Arte di Palabra Kòrsou i Monumentenfonds Kòrsou (pa su buki digital ''Kucho den Hanchinan di Otrobanda'') * 2022 - no a otroga?? [[Category:Kòrsou]] In 2005 en 2011 ontving Arte di palabra de Premio Nashonal di Idioma Materno van UNESCO, Tur aña riba 21 di febrüari Ministerio di Enseñansa, Siensia, Kultura i Deporte huntu ku Komishon Nashonal UNESCO Curaçao ta otorgá e prestigioso premio aki na un institushon, organisashon, grupo òf persona ku demostrá mérito sobresaliente i logra resultado efektivo den aktividatnan ku tin di aber ku desaroyo di idioma papiamentu. E Premio ta konsistí di un plakat i un suma monetario di Nafl. 2500,00. Laureaten: 2005 Arte di Palabra (premio unesco???} 2011 Arte di Palabra 2012 2013 Lucille Berry-Haseth (FPI of Unesco ??) 2014 20?? Cathleen Giterson 2016 2107 2018 Albert Schoobaar (pa su obra teatral “Mula”) 2019 Signald Bernadina (pa su kansion “Pretu mi ta..”) 2020 Gibi Bacilio (negende Winnaar) (pa su obra teatral “Chakutoe”) ----------------- == Arte di Palabra == '''Arte di Palabra''' ta un competensia literario ku partisipashon di hoben di Aruba, Boneiru i Korsou. (zie nl.wiki) DIA 29 di juli 2021 a tuma lugar na Aruba, na Cas di Cultura, final di e competencia literario Arte di Palabra, cu participacion di hoben di Aruba, Boneiro y Corsou.<ref>https://www.awemainta.com/newspapers/AM210810/offline/download.pdf Arte di Palabra un celebracion na, di y pa Papiamento di kita sombre], Awemainta, 10 ougustus 2021. Rekupera ougustus 2021</ref> Fundacion Lanta Papiamento (FLP) tabata presente y a keda encanta, un biaha mas. Tabata un fiesta di berdad cu a pone enfoke riba Papiamento su rikesa y bunitesa cultural y riba e creatividad y dominio di idioma Papiamento di nos hobennan. E anochi tabata cuadra exactamente cu e meta di e evento cultural aki: Promove amor pa cultura di nos idioma Papiamento. Enrikece nos idioma cu creatividad di nos hubentud. Den sala tabata reina un entusiasmo y alegria y e hobennan a mustra aprecio pa cada un di e participantenan. Tur participante tabata haya un ovacion cu hasta pitamento cu ‘vuvuzela’. UNION t’e palabra cu ta caracterisa e evento aki, union cultural y social entre Aruba, Corsou y Boneiro. Arte di Palabra den tur sentido di palabra ta un celebracion di Papiamento, e idioma unificado di e islanan aki. Masha pabien n’e hobennan participante, na nan docentenan y n’e organisadornan! ===Historia cortico=== Arte di Palabra ta existi for di aña 2000. Señora Ange Jessurun kende tabata consulente di Papiamento e tempo ey, a cuminsa cu e evento aki na Corsou, pa celebra e hecho cu Papiamento a drenta enseñansa avansa como materia obligatorio den e aña escolar 1998-1999. Boneiro a cuminsa participa na 2006 y Aruba na 2009. E competencia a cuminsa p’e alumnonan di klas 1 y 2 di enseñansa avansa y e entusiasmo tabata di tal forma cu awor tur klas di tur scol avansa por participa cu poesia y cuenta cortico original of existente y haiku. Adulto tambe por participa den e competencia di haiku. Cada isla, Aruba, Corsou y Boneiro, ta saca su ganadornan y cada aña e final ABC ta na un di e islanan aki. Prins Bernard Cultuurfonds Caribisch Gebied ta yuda den financiamento di biahe y estadia. Durante cada evento final ta honra algun baluarte cultural di Aruba, Corsou y Boneiro cu Tapushi Literario. Y importante pa menciona, t’e publicacionnan cu Arte di Palabra a produci caba: Pòtpurí Arte di Palabra 2009, cu e mihor obranan di 2000-2008: Pòtpurí Arte di Palabra 2014, cu e mihor obranan di 2009-2013: Pòtpurí Arte di Palabra 2019, cu e miho obranan di 2014-2018. Por bisa cu e coleccionnan aki ta bon material literario pa cualkier lesado y bon material cu por uza den scol. {{Appendix}} Arte di Palabra ta aporta grandemente na formacion personal di e hobennan y ta masha importante den desaroyo di dominio di idioma. 4teagknnn8ibajtq2hj9zjx6lt5oyyp 89967 89961 2022-08-03T16:43:37Z Caribiana 8320 wikitext text/x-wiki {{Variante|a}} [{Databox}} '''Dialecto''' ([[Latin]]: dialectus of dialectos, [[griego]] antiguo: διάλεκτος diálektos), ta den linguistica e nomber di un variacion di idioma cu no ta un idioma standard. {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=es|oldid =143622824|titulo=Lengua criolla}} {{References}} }} [[Category:Idioma]] nl.wiki: is in de taalkunde de benaming voor een talige variëteit die niet als standaardtaal geldt. De term kan op minstens drie verschillende manieren worden gebruikt. In het dagelijks taalgebruik worden taalvariëteiten met een klein en streekgebonden aantal sprekers vaak als varianten beschouwd van een standaardtaal waar ze nauw aan verwant zijn. Zulke varianten worden dan 'dialect' genoemd en tegenover de standaardtaal geplaatst. A dialect is a form of a language spoken by a group of people. People who live in the same place may share a dialect; this is called a "regiolect". People who are similar in some other way, such as social class, may share a dialect. There is no absolute difference between a dialect and a language. British English and American English are different standard dialects of English. They differ slightly in spelling, pronunciation, and vocabulary. However, they are "mutually intelligible", which means people who speak either variety understand the other. Deciding if something is a language or a dialect is sometimes a political decision as a way to make minority groups assimilate or become part of a nation's larger culture. The linguist Max Weinreich once joked that "a language is a dialect with an army and a navy." de.wiki:Een dialect ( Latijn dialectus en dialectos , oud Grieks διάλεκτος diálektos , Duits 'gesprek/discussie' , 'manier van spreken', 'dialect/mundart', ' taal ', van oud Grieks διαλέγεσθαι dialégesthai , Duits ' met iemand praten' ) , ook wel dialect genoemd , is een lokale of regionale taalvariant . Het kan verschillen van andere dialecten en van de standaardtaal (oorspronkelijke geschreven taal ) op alle taalgebieden, zoals fonologie(telefoonsysteem), grammatica - ( morfologie ) (vormtheorie), syntaxis (zinstheorie) - lexis (woordenschat) en idiomen . De term accent is duidelijk te onderscheiden van de term "dialect" , aangezien dit alleen betrekking heeft op de uitspraak en de intonatie. fr.wiki: is, in brede zin, een taalvariëteit die specifiek is voor een groep vastberaden gebruikers. Elke natuurlijke taal met een bepaalde demografische en geografische spreiding heeft dialecten 2 . {{Appendix}} ------- {{Variante|a}} [{Databox}} '''Pidgin''' ta e idioma ---------------- {{Variante|a}} [{Databox}} '''Fonetica''' ta e ramo di linguistica ku ta studia e sonidonan cu ta uza den comunicacion verbal. Contrario na [[fonologia]], cu ta wordo studia como e agente di e fonema di un idioma pa forma palabra, fonetica ta relaciona cu e sonidonan mes (unidad fonetico, "telefon") y ta dirigi riba su produccion y variacion na luga di contexto. Semantica no ta parti en absoluto di e nivel di analisis linguistico. Fonetica ta parti den tres tipo: * fonetica articulatorio, cu ta studia e posicion y movimiento di e organonan usa pa papia y e sonida di e esun cu ta transmiti * fonetica acustico * fonetica auditivo hti.wiki:Fonetiek (van het Griekse " phônê " wat "de stem", het "geluid" betekent) is een tak van de taalkunde die de geluiden bestudeert die worden gebruikt in gesproken communicatie. In tegenstelling tot fonologie , die wordt bestudeerd als het agentschap van de fonemen van een taal om woorden te vormen, heeft fonetiek betrekking op de geluiden zelf (fonetische eenheden, "telefoons"), het is productie, variaties in plaats van context. Semantiek maakt helemaal geen deel uit van het niveau van taalkundige analyse. Fonetiek is verdeeld in drie (3) takken: de articulatorische fonetiek , die de positie en bewegingen bestudeert van de organen die worden gebruikt voor de spraak en het geluid van de zender; akoestische fonetiek , die de overdracht van geluidsgolven tussen zenders en ontvangers bestudeert; auditieve fonetiek , die zich bezighoudt met de manier waarop de ontvanger geluid ontvangt en op de juiste manier decodeert door middel van de ontvanger. ------------ E '''álfabèt latino''' ta un [[álfabèt|skritura alfabétiko]] foi kual den kurso di siglonan a surgi un kantidat di álfabèt pa uso den kasi tur idioma oksidental skirbi, prinsipalmente na Nort i Sur Amerika, kasi henter Oropa, Afrika supsahara i un kantidat di pais asiatiko na Oustralasia i Asia Sentral. E skritura latino tin e kantidat di usuario mas grandi na mundu. The Latin script e ta forma e base di e [[Alfabèt Fonétiko Internashonal]] (IPA), i e 26 lèter mas komun ta e lèternan di e [[ISO basic Latin alphabet]]. E ta un álfabèt bikamaral di trinta lèter, kreá fin di siglo nuebe den imperio búlgaro (e aktual [[Nort Macedonia]]), pa e disípulonan di pader Cyrille òf posiblemente Clément d'Ohrid (e prome obispo di e iglesia ortodokso di [[Bulgaria]]) i ta basá riba e álfabèt [[Gresia|griego]] i glagolítiko. Ainda na komienso di siglo 21 ta usa e álfabèt siríliko den un kantidat di [[idioma slaviko]], entre otro búlgaro, masedoniano, [[idioma montenegrino|montenegrino]], servio, ukraniano, ruso i bieloruso. Bou influensia [[Rusia|ruso]] e ta komun tambe den hopi idioma ku no ta idioma slaviko manera [[kazachs]], [[idioma kirguis|kirguis]], [[tatar]] (idioma [[Turkia|turko]]), [[tajikistano]], [[idioma mongoles|mongoles]] inkluso hopi otro idioma chikitu. Te [[1859]] e tabata e skritura di e [[idioma rumano]] i den e antiguo [[Moldavia]] tabata skirbi e [[idioma moldaviano]] (un dialekto rumano) ku un álfabèt siríliko. * Het Latijns schrift[1] is een alfabetisch schrift waarvoor in de loop der eeuwen een aantal alfabetten zijn ontwikkeld voor gebruik in vrijwel alle westerse geschreven talen, voornamelijk Noord- en Zuid-Amerika, bijna heel Europa, Sub-Saharaans Afrika en een aantal Aziatische landen in vooral Australazië en Centraal-Azië. Het Latijns schrift heeft het grootste aantal gebruikers ter wereld.[2] * '''Latin script''', also known as '''Roman script''', is a set of graphic signs ([[Writing system#General properties|script]]) based on the letters of the [[classical Latin alphabet]]. This is derived from {{cns|a form of the [[Cumae alphabet|Cumaean Greek]] version of|date=September 2021}} the [[Greek alphabet]] used by the [[Etruscan civilization|Etruscans]]. Several [[Latin-script alphabet]]s exist, which differ in graphemes, collation and phonetic values from the [[classical Latin alphabet]]. The Latin script is the basis of the [[International Phonetic Alphabet]], and the 26 most widespread letters are the letters contained in the [[ISO basic Latin alphabet]]. Latin script is the basis for the largest number of alphabets of any [[writing system]]{{sfn|Haarmann|2004|p=96}} and is the [[List of writing systems by adoption|most widely adopted]] writing system in the world (commonly used by about 70 percent of the world's population). Latin script is used as the standard method of writing in most Western, Central, as well as in some Eastern European languages, as well as in many languages in other parts of the world. ----------------- == Arte di Palabra == '''Arte di Palabra''' ta un competensia literario ku partisipashon di hoben di Aruba, Boneiru i Korsou. (zie nl.wiki) DIA 29 di juli 2021 a tuma lugar na Aruba, na Cas di Cultura, final di e competencia literario Arte di Palabra, cu participacion di hoben di Aruba, Boneiro y Corsou.<ref>https://www.awemainta.com/newspapers/AM210810/offline/download.pdf Arte di Palabra un celebracion na, di y pa Papiamento di kita sombre], Awemainta, 10 ougustus 2021. Rekupera ougustus 2021</ref> Fundacion Lanta Papiamento (FLP) tabata presente y a keda encanta, un biaha mas. Tabata un fiesta di berdad cu a pone enfoke riba Papiamento su rikesa y bunitesa cultural y riba e creatividad y dominio di idioma Papiamento di nos hobennan. E anochi tabata cuadra exactamente cu e meta di e evento cultural aki: Promove amor pa cultura di nos idioma Papiamento. Enrikece nos idioma cu creatividad di nos hubentud. Den sala tabata reina un entusiasmo y alegria y e hobennan a mustra aprecio pa cada un di e participantenan. Tur participante tabata haya un ovacion cu hasta pitamento cu ‘vuvuzela’. UNION t’e palabra cu ta caracterisa e evento aki, union cultural y social entre Aruba, Corsou y Boneiro. Arte di Palabra den tur sentido di palabra ta un celebracion di Papiamento, e idioma unificado di e islanan aki. Masha pabien n’e hobennan participante, na nan docentenan y n’e organisadornan! ===Historia cortico=== Arte di Palabra ta existi for di aña 2000. Señora Ange Jessurun kende tabata consulente di Papiamento e tempo ey, a cuminsa cu e evento aki na Corsou, pa celebra e hecho cu Papiamento a drenta enseñansa avansa como materia obligatorio den e aña escolar 1998-1999. Boneiro a cuminsa participa na 2006 y Aruba na 2009. E competencia a cuminsa p’e alumnonan di klas 1 y 2 di enseñansa avansa y e entusiasmo tabata di tal forma cu awor tur klas di tur scol avansa por participa cu poesia y cuenta cortico original of existente y haiku. Adulto tambe por participa den e competencia di haiku. Cada isla, Aruba, Corsou y Boneiro, ta saca su ganadornan y cada aña e final ABC ta na un di e islanan aki. Prins Bernard Cultuurfonds Caribisch Gebied ta yuda den financiamento di biahe y estadia. Durante cada evento final ta honra algun baluarte cultural di Aruba, Corsou y Boneiro cu Tapushi Literario. Y importante pa menciona, t’e publicacionnan cu Arte di Palabra a produci caba: Pòtpurí Arte di Palabra 2009, cu e mihor obranan di 2000-2008: Pòtpurí Arte di Palabra 2014, cu e mihor obranan di 2009-2013: Pòtpurí Arte di Palabra 2019, cu e miho obranan di 2014-2018. Por bisa cu e coleccionnan aki ta bon material literario pa cualkier lesado y bon material cu por uza den scol. {{Appendix}} Arte di Palabra ta aporta grandemente na formacion personal di e hobennan y ta masha importante den desaroyo di dominio di idioma. a9btm855hg6su5kvhcb8ae1nzty445x 89968 89967 2022-08-03T19:20:18Z Caribiana 8320 /* Arte di Palabra */ wikitext text/x-wiki {{Variante|a}} [{Databox}} '''Dialecto''' ([[Latin]]: dialectus of dialectos, [[griego]] antiguo: διάλεκτος diálektos), ta den linguistica e nomber di un variacion di idioma cu no ta un idioma standard. {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=es|oldid =143622824|titulo=Lengua criolla}} {{References}} }} [[Category:Idioma]] nl.wiki: is in de taalkunde de benaming voor een talige variëteit die niet als standaardtaal geldt. De term kan op minstens drie verschillende manieren worden gebruikt. In het dagelijks taalgebruik worden taalvariëteiten met een klein en streekgebonden aantal sprekers vaak als varianten beschouwd van een standaardtaal waar ze nauw aan verwant zijn. Zulke varianten worden dan 'dialect' genoemd en tegenover de standaardtaal geplaatst. A dialect is a form of a language spoken by a group of people. People who live in the same place may share a dialect; this is called a "regiolect". People who are similar in some other way, such as social class, may share a dialect. There is no absolute difference between a dialect and a language. British English and American English are different standard dialects of English. They differ slightly in spelling, pronunciation, and vocabulary. However, they are "mutually intelligible", which means people who speak either variety understand the other. Deciding if something is a language or a dialect is sometimes a political decision as a way to make minority groups assimilate or become part of a nation's larger culture. The linguist Max Weinreich once joked that "a language is a dialect with an army and a navy." de.wiki:Een dialect ( Latijn dialectus en dialectos , oud Grieks διάλεκτος diálektos , Duits 'gesprek/discussie' , 'manier van spreken', 'dialect/mundart', ' taal ', van oud Grieks διαλέγεσθαι dialégesthai , Duits ' met iemand praten' ) , ook wel dialect genoemd , is een lokale of regionale taalvariant . Het kan verschillen van andere dialecten en van de standaardtaal (oorspronkelijke geschreven taal ) op alle taalgebieden, zoals fonologie(telefoonsysteem), grammatica - ( morfologie ) (vormtheorie), syntaxis (zinstheorie) - lexis (woordenschat) en idiomen . De term accent is duidelijk te onderscheiden van de term "dialect" , aangezien dit alleen betrekking heeft op de uitspraak en de intonatie. fr.wiki: is, in brede zin, een taalvariëteit die specifiek is voor een groep vastberaden gebruikers. Elke natuurlijke taal met een bepaalde demografische en geografische spreiding heeft dialecten 2 . {{Appendix}} ------- {{Variante|a}} [{Databox}} '''Pidgin''' ta e idioma ---------------- {{Variante|a}} [{Databox}} '''Fonetica''' ta e ramo di linguistica ku ta studia e sonidonan cu ta uza den comunicacion verbal. Contrario na [[fonologia]], cu ta wordo studia como e agente di e fonema di un idioma pa forma palabra, fonetica ta relaciona cu e sonidonan mes (unidad fonetico, "telefon") y ta dirigi riba su produccion y variacion na luga di contexto. Semantica no ta parti en absoluto di e nivel di analisis linguistico. Fonetica ta parti den tres tipo: * fonetica articulatorio, cu ta studia e posicion y movimiento di e organonan usa pa papia y e sonida di e esun cu ta transmiti * fonetica acustico * fonetica auditivo hti.wiki:Fonetiek (van het Griekse " phônê " wat "de stem", het "geluid" betekent) is een tak van de taalkunde die de geluiden bestudeert die worden gebruikt in gesproken communicatie. In tegenstelling tot fonologie , die wordt bestudeerd als het agentschap van de fonemen van een taal om woorden te vormen, heeft fonetiek betrekking op de geluiden zelf (fonetische eenheden, "telefoons"), het is productie, variaties in plaats van context. Semantiek maakt helemaal geen deel uit van het niveau van taalkundige analyse. Fonetiek is verdeeld in drie (3) takken: de articulatorische fonetiek , die de positie en bewegingen bestudeert van de organen die worden gebruikt voor de spraak en het geluid van de zender; akoestische fonetiek , die de overdracht van geluidsgolven tussen zenders en ontvangers bestudeert; auditieve fonetiek , die zich bezighoudt met de manier waarop de ontvanger geluid ontvangt en op de juiste manier decodeert door middel van de ontvanger. ------------ E '''álfabèt latino''' ta un [[álfabèt|skritura alfabétiko]] foi kual den kurso di siglonan a surgi un kantidat di álfabèt pa uso den kasi tur idioma oksidental skirbi, prinsipalmente na Nort i Sur Amerika, kasi henter Oropa, Afrika supsahara i un kantidat di pais asiatiko na Oustralasia i Asia Sentral. E skritura latino tin e kantidat di usuario mas grandi na mundu. The Latin script e ta forma e base di e [[Alfabèt Fonétiko Internashonal]] (IPA), i e 26 lèter mas komun ta e lèternan di e [[ISO basic Latin alphabet]]. E ta un álfabèt bikamaral di trinta lèter, kreá fin di siglo nuebe den imperio búlgaro (e aktual [[Nort Macedonia]]), pa e disípulonan di pader Cyrille òf posiblemente Clément d'Ohrid (e prome obispo di e iglesia ortodokso di [[Bulgaria]]) i ta basá riba e álfabèt [[Gresia|griego]] i glagolítiko. Ainda na komienso di siglo 21 ta usa e álfabèt siríliko den un kantidat di [[idioma slaviko]], entre otro búlgaro, masedoniano, [[idioma montenegrino|montenegrino]], servio, ukraniano, ruso i bieloruso. Bou influensia [[Rusia|ruso]] e ta komun tambe den hopi idioma ku no ta idioma slaviko manera [[kazachs]], [[idioma kirguis|kirguis]], [[tatar]] (idioma [[Turkia|turko]]), [[tajikistano]], [[idioma mongoles|mongoles]] inkluso hopi otro idioma chikitu. Te [[1859]] e tabata e skritura di e [[idioma rumano]] i den e antiguo [[Moldavia]] tabata skirbi e [[idioma moldaviano]] (un dialekto rumano) ku un álfabèt siríliko. * Het Latijns schrift[1] is een alfabetisch schrift waarvoor in de loop der eeuwen een aantal alfabetten zijn ontwikkeld voor gebruik in vrijwel alle westerse geschreven talen, voornamelijk Noord- en Zuid-Amerika, bijna heel Europa, Sub-Saharaans Afrika en een aantal Aziatische landen in vooral Australazië en Centraal-Azië. Het Latijns schrift heeft het grootste aantal gebruikers ter wereld.[2] * '''Latin script''', also known as '''Roman script''', is a set of graphic signs ([[Writing system#General properties|script]]) based on the letters of the [[classical Latin alphabet]]. This is derived from {{cns|a form of the [[Cumae alphabet|Cumaean Greek]] version of|date=September 2021}} the [[Greek alphabet]] used by the [[Etruscan civilization|Etruscans]]. Several [[Latin-script alphabet]]s exist, which differ in graphemes, collation and phonetic values from the [[classical Latin alphabet]]. The Latin script is the basis of the [[International Phonetic Alphabet]], and the 26 most widespread letters are the letters contained in the [[ISO basic Latin alphabet]]. Latin script is the basis for the largest number of alphabets of any [[writing system]]{{sfn|Haarmann|2004|p=96}} and is the [[List of writing systems by adoption|most widely adopted]] writing system in the world (commonly used by about 70 percent of the world's population). Latin script is used as the standard method of writing in most Western, Central, as well as in some Eastern European languages, as well as in many languages in other parts of the world. ----------------- == Arte di Palabra == '''Arte di Palabra''' ta un competensia literario ku partisipashon di hoben di Aruba, Boneiru i Korsou. (zie nl.wiki) Meta di e evento ta pa promove amor pa cultura di idioma Papiamento y aporta grandemente na formacion personal di e hobennan y e desaroyo di dominio di idioma. == Historia == E evento di Arte di Palabra ta existi for di aña 2000 i a cuminsa na Korsou. Ange Jessurun, consulente di Papiamento e tempo ey, a krea e evento pa celebra e hecho cu Papiamento a drenta enseñansa avansa como materia obligatorio den e aña escolar 1998-1999. Boneiro a cuminsa participa na 2006 y Aruba na 2009. E competencia a cuminsa p’e alumnonan di klas 1 y 2 di enseñansa avansa y e entusiasmo tabata di tal forma cu awor tur klas di tur scol avansa por participa cu poesia y cuenta cortico original of existente y [[haiku]]. Adulto tambe por participa den e competencia di haiku. Cada isla, Aruba, Corsou y Boneiro, ta saca su ganadornan y cada aña e final ABC ta na un di e islanan aki. Durante cada evento final ta honra algun baluarte cultural di Aruba, Corsou y Boneiro cu Tapushi Literario. {{Appendix}} NOTES DIA 29 di juli 2021 a tuma lugar na Aruba, na Cas di Cultura, final di e competencia literario Arte di Palabra, cu participacion di hoben di Aruba, Boneiro y Corsou.<ref>https://www.awemainta.com/newspapers/AM210810/offline/download.pdf Arte di Palabra un celebracion na, di y pa Papiamento di kita sombre], Awemainta, 10 ougustus 2021. Rekupera ougustus 2021</ref> Fundacion Lanta Papiamento (FLP) tabata presente y a keda encanta, un biaha mas. Tabata un fiesta di berdad cu a pone enfoke riba Papiamento su rikesa y bunitesa cultural y riba e creatividad y dominio di idioma Papiamento di nos hobennan. E anochi tabata cuadra exactamente cu e meta di e evento cultural aki: Promove amor pa cultura di nos idioma Papiamento. Enrikece nos idioma cu creatividad di nos hubentud. Den sala tabata reina un entusiasmo y alegria y e hobennan a mustra aprecio pa cada un di e participantenan. Tur participante tabata haya un ovacion cu hasta pitamento cu ‘vuvuzela’. UNION t’e palabra cu ta caracterisa e evento aki, union cultural y social entre Aruba, Corsou y Boneiro. Arte di Palabra den tur sentido di palabra ta un celebracion di Papiamento, e idioma unificado di e islanan aki. Masha pabien n’e hobennan participante, na nan docentenan y n’e organisadornan! ===Historia cortico=== Arte di Palabra ta existi for di aña 2000. Señora Ange Jessurun kende tabata consulente di Papiamento e tempo ey, a cuminsa cu e evento aki na Corsou, pa celebra e hecho cu Papiamento a drenta enseñansa avansa como materia obligatorio den e aña escolar 1998-1999. Boneiro a cuminsa participa na 2006 y Aruba na 2009. E competencia a cuminsa p’e alumnonan di klas 1 y 2 di enseñansa avansa y e entusiasmo tabata di tal forma cu awor tur klas di tur scol avansa por participa cu poesia y cuenta cortico original of existente y haiku. Adulto tambe por participa den e competencia di haiku. Cada isla, Aruba, Corsou y Boneiro, ta saca su ganadornan y cada aña e final ABC ta na un di e islanan aki. Prins Bernard Cultuurfonds Caribisch Gebied ta yuda den financiamento di biahe y estadia. Durante cada evento final ta honra algun baluarte cultural di Aruba, Corsou y Boneiro cu Tapushi Literario. Y importante pa menciona, t’e publicacionnan cu Arte di Palabra a produci caba: Pòtpurí Arte di Palabra 2009, cu e mihor obranan di 2000-2008: Pòtpurí Arte di Palabra 2014, cu e mihor obranan di 2009-2013: Pòtpurí Arte di Palabra 2019, cu e miho obranan di 2014-2018. Por bisa cu e coleccionnan aki ta bon material literario pa cualkier lesado y bon material cu por uza den scol. {{Appendix}} Arte di Palabra ta aporta grandemente na formacion personal di e hobennan y ta masha importante den desaroyo di dominio di idioma. a1w5tpjvzeolpeq9jzj1423ebamf5rm 2 8300 89991 86905 2022-08-04T10:03:19Z Caribiana 8320 wikitext text/x-wiki {{Variante|c}} {{Infobox Artista | birthname = Venancio Domacassé | image = | birthdate = [[1 di aprel]] [[1941]] | lugar_nanse = [[Kòrsou]] | nationality = Hulandes | training = | known_for = | field = Sinematografia | movement = | awards = | website = }} '''Venancio Benjamin (Pacheco) Domacassé''' (n. [[1 di aprel]] [[1941]] na [[Kòrsou]] - f. [[22 di mart]] [[2022]]) tabata un edukador, músiko, aktor, eskritor, director di komedia i sineasta.<ref>{{citeer web|url=https://www.imdb.com/name/nm0208960/bio?ref_=nm_ov_bio_sm|titel=Sherman de Jesus Biography|werk=IMDb|datum= |bezochtdatum=2022-01-09}}</ref> Ku su obranan Domacassé a marka su influensia riba e sector kultural di [[Kòrsou]] i e otro islanan den Karibe Hulandes. == Biografia == Aanvankelijk was Domacassé zanger-gitarist, maar na oriëntatie-reizen door Amerika, het Caribisch gebied en Europa wijdde hij zich voornamelijk aan het theaterleven en aan de film. E tabata outor i direktor di teatro, televishon i sine. Hij schrijft en regisseert voor theater, film en televisie. Hij was directeur van de Arubaanse schouwburg en cultuurorganisatie Cas di Cultura (Kas di Kultura).<ref>[https://theaterencyclopedie.nl/wiki/Pacheco_Domacass%C3%A9 Pacheco Domacassé]</ref> PD heeft als schrijver en regisseur van toneelstukken als ''Tula'' en ''Konsenshi di un pueblo'' aanzienlijk bijgedragen tot de bewustworden van de Antilliaanse bevolking van eigen taal en plaats. Domacassé tabata kasa ku [[Diana Lebacs]], eskritor, kende tabata kantante den e banda den cual e tabata toka. Huntu nan tin dos yu. == Obranan == === Teatro === * ''Tula'' (1970) * ''Konsenshi di un pueblo'' === Televishon i Sine === * Duel in de Diepte (serie di televishon) * Boka Sarantonio (pelicula di televishon) {{Appendix}} * Director di [[Cas di Cultura]] Hij was gehuwd met Diana Lebacs kende tabata kantante ela topa den e banda den cual e tabata toka. In 1967 trouwde ze met onderwijzer, toneelschrijver en filmregisseur Pacheco Domacassé. Het paar kreeg twee kinderen. E tabata skirbi i dirigi obranan di teatro, televishon i sine. E tabata un di e eskritornan prominente na [[Antias Hulandes]]. * In Curaçao he was the chairman of the Seú (harvest festival) organization for many years and for twenty years he was head of the Culture Section of the Island Territory of Curaçao. He was also chairman of the National Parks Foundation, the Piar Foundation and the Fundashon Almirante Luis Brion. He has also founded several cultural organizations. == Obranan == === Teatro === * ''Tula'' (1970) * ''Konsenshi di un pueblo'' === Televishon i Sine === * Duel in de Diepte (serie di televishon) * Boka Sarantonio (pelicula di televishon) ----- Pacheco Domacassé (1941) is een Antilliaans schrijver, docent, acteur, auteur, zanger-gitarist en regisseur. Hij schrijft en regisseert voor theater, film en televisie. Hij was directeur van de Arubaanse schouwburg en cultuurorganisatie Cas di Cultura (Kas di Kultura).<ref>[https://theaterencyclopedie.nl/wiki/Pacheco_Domacass%C3%A9 Pacheco Domacassé]</ref> Aanvankelijk was Domacassé zanger-gitarist, maar na oriëntatie-reizen door Amerika, het Caribisch gebied en Europa wijdde hij zich voornamelijk aan het theaterleven en aan de film. Domacassé en en zijn vrouw Lebacs behoorden begin jaren zeventig, kort na de opstanden van 30 mei 1969, tot een kleine sociaal zeer actieve groep van Curaçao, die toneel als strijdmiddel zagen tot anti-kolonialistische bewustmaking van de eigen identiteit en geschiedenis. Van 1971 tot 1981 richtte Domacassé verschillende toneelgezelschappen op, zowel op Curaçao als op Bonaire. Meestal werden daar zijn eigen stukken opgevoerd, vaak gebaseerd op historie en geschreven in de eigen taal. In 1971 bracht hij met zijn groep Nos Kausa het stuk Tula, in regie van de Belgische regisseur Tone Brulin, die door de Sticusa (de Nederlandse Stichting voor Culturele Samenwerking met Suriname en de Nederlandse Antillen) was uitgezonden. Tula was de leider van de grote slavenopstand van 1795. Het is het eerste stuk over de slavernijgeschiedenis van Curaçao vanuit het perspectief van de zwarte Curaçaoënaar. Ook in Negerman werd raciale en koloniale problematiek opgevoerd. Daarna volgen voorstellingen als Tochi (1972), en Konsenshi di un pueblo (bewustzijn van een volk, 1973), over actuele maatschappelijke problemen. Domacassé's Teatro di Ritmo (1977) was gebaseerd op folklore; in 1981 experimenteerde hij met Teatro Folkloriko Kreativo waarna hij een dansgroep oprichtte (Grupo Folkloriko Kreativo) die zowel in de Antillen als in Noord- en Zuid-Amerika met succes optrad. Daarnaast zette Domacassé een andere ontwikkeling op Curaçao in gang: hij vernieuwde het theater door af te stappen van traditionele ensceneringen, door het experimenteren met nieuwe technieken in de decor-opbouw en belichting, door de workshop-aanpak, het verlaten van de traditionele schouwburg als plaats van voorstelling en door het aansnijden van nieuwe thema's en nieuwe genres als het absurdistisch theater zowel als het brengen van de klassieken. Dat vroeg veel meer van de amateurspelers dan tot dan toe het geval was en dat had weer tot gevolg dat cursussen en workshops een bloeiend leven gingen leiden. In 1977 werd Domacassé voor zijn toneelwerk de aanmoedigingsprijs van de Sticusa toegekend, een prijs bedoeld voor niet-Nederlandstalige Surinaamse en Antilliaanse schrijvers. De Sticusa stond in die tijd flink onder vuur. Deze specifieke prijs was in 1973 opgericht, maar die van 1977 zou de laatste zijn door de scherpe reactie van Domacassé. Hij kreeg de prijs voor zijn toneelstukken "die erkenning verdienen door de sociale bewogenheid van de schrijver die daaruit spreekt en de historische dimensies die hij daaraan geeft", maar weigerde hem in ontvangst te nemen. "Als ik een dergelijke prijs accepteer, zou ik tegen mijn principes handelen. Ik wil met mijn weigering de nadruk leggen op wat er op het ogenblik gaande is op de Antillen. We spelen niet een literair spelletje, maar voeren een sociaal-culturele strijd via de literatuur: Literatuur als wapen. Na acht jaar ononderbroken culturele initiatieven en activiteiten als 'culturele strijder', zowel lokaal als internationaal, komt de betiteling 'aanmoedigingsprijs' wel erg vreemd aan. Een prijs voor bijv. 'doorzettingsvermogen' zou ik met open armen in ontvangst hebben genomen." Domacassé werd Hoofd van de sectie Cultuur van de Dienst Onderwijs en Cultuur van het Eilandgebied Curaçao. Hij had zo meer zeggenschap over de besteding van ontwikkelingsgelden voor cultuurbeleid via OKSNA (Overlegorgaan Kulturele Samenwerking Nederlandse Antillen). Dit stelde zijn integriteit op de proef, omdat hij en zijn vrouw voor hun artistieke werk mede afhankelijk waren van gelden van OKSNA. In de periode dat Domacassé hoofd Cultuur was, werd de Sticusa ontmanteld, en kreeg de OKSNA meer zeggenschap over de cultuurgelden (en Nederland minder). De concrete invulling was echter een zware opgave voor OKSNA en voor Domacassé, zeker nadat de geldkraan uit Nederland werd dichtgedraaid. Halverwege de jaren negentig diende Domacassé moe zijn ontslag in. In de jaren tachtig, toen het toneel op zijn retour was, maakte Domacassé net als enkele anderen de overstap naar film en televisie. Hij was betrokken bij adviezen, vertaling en casting bij films als Duel in de diepte, Mijn zuster de negerin, terwijl E pida Baranka ‘ki (1980) en Famia Kibni (1981) volledig op zijn naam staan. Hij regisseerde de tv-film Boka Sarantonio (1985), die later door zijn vrouw Diana Lebacs, die in de film meespeelde, omgevormd werd tot jeugdboek (Witte lucht, 1986). ---------------- == Teater di sine na Korsou == E negoshi di sine a nase na Kòrsou aproksimadamente 1916 i for di e tempu ei nos isla a konosé diferente teater di sine. Pa por prepará un dokumental spesial, nos mester di potrèt i dokumentashon di tur nos teaternan di ántes, ku nos isla a konosé.<ref>https://extra.cw/wp-content/uploads/2017/09/Djaweps-21-September-20172.pdf|titel=Ta buskando potrèt/dokumentonan di teatro di sine di ántes di Kòrsou|werk=Ekstra|datum=2017-09-21|bezochtdatum=2022-05-20}}</ref> ===Teater di sine aktual === * The Movies – The Cinemas * Cinemark === Historia === Separá di e teater di sine, nos mundu di sine a konosé tambe Sine Trùk, Filmliga Curaçao, i nos ta’tin Komishon pa Kùr Sine, den kua diferente siudadano a partisipá. === Teater di sine di antes === <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * Teater Naar * Salon Habana * El Ideal * Teater Brion * Teater Guillermina * Rialto * Teater Asiento * Cinelandia * Roxy * West End * Royal * Caribe * Rex * Cine Rio * The Tempel * Airport Cinemas * Drive In (Groot Davelaar) * Golden Drive In * Teater na Sta. Rosa (di Ferris Daou) * Paradise Movies </div> NOTES WILLEMSTAD.- E negoshi di sine a nase na Kòrsou aproksimadamente 1916 i for di e tempu ei nos isla a konosé diferente teater di sine. Pa por prepará un dokumental spesial, nos mester di potrèt i dokumentashon di tur nos teaternan di ántes, ku nos isla a konosé.<ref>https://extra.cw/wp-content/uploads/2017/09/Djaweps-21-September-20172.pdf|titel=Ta buskando potrèt/dokumentonan di teatro di sine di ántes di Kòrsou|werk=Ekstra|datum=2017-09-21|bezochtdatum=2022-05-20}}</ref> Ta hopi teater a habri, sera, kima i habri bou di otro nòmber. Tin ku a pasa den tempu bon i tin otro ku a pasa den tempu ménos bon. Di tur e teaternan aki por tin hende ainda ku tin potrèt/dokumentashon wardá di e tempu ei, ku lo por yuda masha bon pa traha un dokumental spesial. Ora papia di teaternan di sine na Kòrsou, nos ta referí na entre otro: Teater Naar – Salon Habana – El Ideal – Teater Brion – Teater Guillermina – Rialto – Teater Asiento - Cinelandia – Roxy – West End – Royal – Caribe – Rex - Cine Rio – The Tempel - Airport Cinemas – Drive In (Groot Davelaar) – Golden Drive In – Teater na Sta. Rosa (di Ferris Daou) – Paradise Movies – i klaro awor aki The Movies – The Cinemas i Cinemark. Separá di esaki, nos mundu di sine a konosé tambe Sine Trùk, Filmliga Curaçao, i nos ta’tin Komishon pa Kùr Sine, den kua diferente siudadano a partisipá. Ta’tin diferente hende ku a traha bendiendo karchi, tumando karchi, ------------ == Jossy Mansur == El a bay Dominicus College na Playa. Na 1948 el a bay [[Estadonan Uni di Merka|Merca]] caminda el a caba skol secundario y universidad. Continuando su estudionan el a obtene su D.Litt.den literatural univeral di Susses College of Tehnology, titulo cu ta equivalente na un doctorado na Merca. Titulo di su tesis tabata Early Romanticism in Venezuelan Poetry". E tin tambe un titulo den sicologia y na 1977 ta logra s Ph.D den educacion na Northwestern University. * [[29 di oktober|30]] - [[Konseho Insular]] di [[Aruba]] ta aproba e proposicion di Comision di [[Ortografia]] pa un [[ortografia di Papiamento]] basa riba un kompromiso entre e sistema [[Etimologia|etimologiko]] i esun [[Fonologia|fonologiko]], e asina yama ortografia-[[Jossy Mansur|Mansur]].<ref>{{nl}}{{citeer eb|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010460860:mpeg21:a0010|titel=Eilandsraad Aruba neemt spelling Jossy Mansur aan|werk=[[Amigoe]]|datum=1976-10-30|bezochtdatum=2022-03-23}}</ref> Fin di 1976 el a cuminsa traha como redactor di e corant Extra pa Aruba y tabata alaves redactor principal di e corant arubano Prome, tantu pa algun luna desde 1976 y na 1978. tambe redactor principal di e corant arubiano Prome.<ref>{{citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010460940:mpeg21:a0061|titel=Jossy Mansur reorganiseert jong Prome|werk=[[Amigoe]]|datum=1976-12-06|bezochtdatum=2022-03-23}}</ref> Na 1976 presidente di comision di ortografia y na 1978 di comision di gramatica Hij was voorzitter van de in 1976 ingestelde spellingscommissie. * in 1974 bracht hij het informatief cultureel maandblad Brindis uit --------------- == Joyce Pereira == - eerste preofschrift dat het papiaments van aruba als focus heeft. Despues di skol secundario, el a studia pa maestro di scol basico. Mientras cu e ta trhando como maestra di scol na Hulanda el a obtene su MO-A den idioma Hulandes. El a bin traha na Colegio Arubano como docente di Hulandes na 1969. E ta bolbe Hulanda na 1971 pa sigui e estudio di MO-B den hulandes na RUG sigui pa un master of arts den idioma y literatura hulandes cu minors den linguismo y Papiamento. Di 1976 te 2012 el a traha na Aruba como docente hulandes y papiamento na diferente institucion di ensenansa: APA lerarenopleiding (despues IPA, unda despues PApiamento a haya un luga importante como materia)<ref name=BonDia">Bon Dia, Mi mester por aporta na e ensenansa aki y na e cambio aki|3 september 2019</ref>, MAO, Colegio Arubano (desde 1993 te ora APA bira IPA, IPA y como docentre invita na Universidat di Korsou. Pereira a traha un par di ana tamb como investigado na Universidat di Aruba. Como specialista den hulandes y papiamento el a yuda cu difrente proyecto pa reforma ensenansa y maneno di idioma y a publica tambe riba temanan aki. Su carera profesional ta hopi liga cu e desaroyo di Papiamento den ensenansa. di e idioma strictamente prohibi pa un idioma di instruccion (Scol Multilingual na 2012) y pa materia di scol secundario na 2002 <ref name=BonDia"/> \Nederlands moet tweede taal worden. Napa, 18 september 1993 ---------------------------- [[File:Penstraat 64, Bolivar koepel - 20652013 - RCE.jpg|thumb|links|Museo Octagon]] '''Museo Octagon''' ta un museo chikito na [[Willemstad]], [[Kòrsou]], situa den bario di [[Pietermaai]]. Het '''Octagon Museum''' is een klein museum in [[Willemstad (Curaçao)|Willemstad]], [[Curaçao]]. Het is gelegen aan de Penstraat in de wijk [[Pietermaai]] direct ten westen van het "Avila Beach Hotel". Het museum opende in 1968 en herbergt een tentoonstelling ter nagedachtenis van de band tussen het eiland en de Zuid-Amerikaanse bevrijdingsstrijder [[Simón Bolívar]] (1783-1830).<ref>{{citeer web|url=https://www.curacao.com/nl/activity/octagon-museum|titel=Octagon Museum|werk=Curacao.com|datum= |bezochtdatum=2022-01-16}}</ref> Na een mislukte opstand in 1812 woonde Bolivar, tezamen met zijn zussen Juana en María Antonia, korte tijd in balling op Curaçao. De Curaçaose advocaat en handelaar Mordechai Ricardo bracht hen onder in twee huizen. De zussen waren gehuisvest in een gebouw aan zee, ''De Octagon'' genaamd. Bolívar zelf kreeg een huis op een heuvel met uitzicht op de haven van Willemstad, een gebouw dat niet meer bestaat.<ref>{{citeer web|url=https://www.avilabeachhotel.nl/nl/over-avila/geschiedenis|titel=Geschiedenis|werk=Avilabeachhotel.nl|datum= |bezochtdatum=2022-01-16}}</ref> Het beheer wordt gevoerd door Venezuela en Curacao onder de stichting Amigos del Museo Bolivariano (Octagon). == Het bouwwerk == De Octagon is een karakteristiek achthoekig gebouw van twee verdiepingen met een betegelde koepel. Vanwege haar historische en architectonische betekenis werd het gebouw in 1962 door de firma S. E. L. Maduro & Sons aangekocht ter gelegenheid van haar 125-jarig bestaan en aan het toenmalige [[Eilandgebied van de Nederlandse Antillen|eilandgebied Curaçao]] overgedragen als een geschenk aan de Curaçaose burgerij. Sedert 1995 is het gebouw in handen van de stichting Octagon.<ref>{{citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010645035:mpeg21:a0096|titel=Octagon in private handen|werk=[[Amigoe]]|datum=1995-05-06|bezochtdatum=2022-01-16}}</ref> Restauraties vonden plaats in 1962, 1965, 1969 en 1998.<ref>{{citeer web|url=https://curacao-art.com/octagon-museum/|taal=en|titel=Octagon Museum|werk=Curaçao Art|datum= |bezochtdatum=2022-01-16}}</ref> Nadat het gebouw vervolgens ten prooi viel aan vandalen werd aan de zeezijde de scheidingsmuur met Avila Beach Hotel verwijderd en nam het hotel op zich het gebouw te bewaken en schoon te houden.<ref>{{citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010462998:mpeg21:a0070|titel=Octagon wacht nog steeds op hernieuwde restauratie|werk=[[Amigoe]]|datum=1966-08-25|bezochtdatum=2022-01-16}}</ref><ref>{{citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBDDD02:000211525:mpeg21:a0009|titel=Herstel Octagon nagenoeg gereed|werk=[[Amigoe]]|datum=1963-06-14|bezochtdatum=2022-01-16}}</ref> == Trivia == * In 1969 werden in en om De Octagon opnamen gemaakt van de films ''Simon Bolivar'' met [[Maximilian Schell]] in de hoofdrol als Simon Bolivar en ''The missing paint mistery'' van Captain Kangaroo. * De Nederlandse Antillen gaven in 1987 in de "Simon Bolivar" postzegelserie een postzegel van 60 cent uit met een afbeelding van De Octagon. * Een bezichtiging van de Octagon behoorde tot het programma van de Venezolaanse staatshoofden [[Luis Herrera Campins]] (1983) en [[Jaime Lusinchi]] (1987) tijdens hun officieel bezoek aan Curaçao.<ref>{{citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010640543:mpeg21:a0099|titel=Twee ministers reizen met Herrera Campins mee|werk=[[Amigoe]]|datum=1983-02-24|bezochtdatum=2022-01-17}}</ref><ref>{{citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010641981:mpeg21:a0066|titel=Bezoek Lusinchi verstevigt banden tussen Venezuela en Antillen|werk=[[Amigoe]]|datum=1987-11-02|bezochtdatum=2022-01-17}}</ref> {{Appendix}} *1812 Nadat de eerste fase van de opstand in Venezuela faalde, zocht Simon Bolívar zijn toevlucht op het eiland Curaçao. Hij en zijn twee zussen kwamen berooid aan en waren afhankelijk van de vrijgevigheid van vrienden op het eiland. Advocaat en handelaar Mordechai Ricardo heeft hen in twee huizen ondergebracht. De twee zussen verbleven in het achthoekige gebouw aan zee (Octagon), terwijl Bolívar werkte en studeerde in een klein huis op een heuvel met uitzicht op de drukke haven van Willemstad.<ref>{{citeer web|url=https://www.avilabeachhotel.nl/nl/over-avila/geschiedenis|titel=Geschiedenis|werk=Avilabeachhotel.nl|datum= |bezochtdatum=2022-01-15}}</ref> *1962 De Octagon werd door de regering van Curacao en S.E.L. Maduro & Sons tot het Octagon Museum benoemd. Het Octagon Museum herbergt de Bolívar tentoonstelling ter nagedachtenis van de verbinding van Curacao met Simón Bolívar (1783-1830). *1998 De Octagon Museum werd gerestaureerd door het Avila Beach Hotel. Het huis op de heuvel waar Simon Bolivar woonde bestaat niet meer, maar het 'Octagon' aan de kust is een onderdeel geworden van het Curacao Monument Foundation en de Octagon Foundation. * het historische en architectonische monument werd in 1962 ter gelegenheid van haar 125-jarig bestaan door S. E. L. Maduro & Sons aangekocht en aan het toenmalige eilandgebied Curacao als een geschenk aan de burgerij van Curacao overgedragen. Nadat het gebouw in de jaren zestig ten prooi viel aan vandalen werd de scheidingsmuur met Avila Beach Hotel aan de zeezijde verwijderd en nam dit op zich het gebouw te bewaken en schoon te houden.<ref>https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010462998:mpeg21:a0070|titel=Octagon wacht nog steeds op hernieuwde restaurantie|werk=[[Amigoe]]|datum=1966-08-25|2022-01-31}}</ref></ref><ref>{{citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBDDD02:000211525:mpeg21:a0009|titel=Herstel Octagon nagenoeg gereed|werk=[[Amigoe]]|datum=1963-06-14|2022-01-16}}</ref> * Dit bijzondere huis is van onverwachte historische betekenis. Het was hier dat de Venezolaanse “Libertador”, de beroemde vrijheidsstrijder Simón Bolívar, een tijdje doorbracht alvorens de strijdkrachten bij elkaar te gaan ronselen die een eind zouden maken aan de Spaanse koloniale overheersing in Zuid-Amerika. Tegenwoordig doet de “Octagon” dienst als een klein museum ter nagedachtenis van de band tussen Curaçao en Simón Bolívar. This quaint-looking house has an unexpected historic significance; it was in this building that the South American “Libertador,” the famous Simón Bolívar, spent time before he set out to assemble the forces that eventually put an end to Spanish colonial rule in South America. Bron: https://www.curacao.com/nl/activity/octagon-museum Gezien de historische betekenis van het huis waarin de zusters woonden werd dit in 1998 gerestaureerd en ging dienst doen als museum. In 1998 werd het huis waarin de zusters woonden gerestaureerd door het hotel Avila? in samenwerking met de Curaçao Monument Foundation en de Octagon Foundation. 2vpyr4lfp9g2v1wncjr7i9wzykk5yqn 89995 89991 2022-08-04T10:44:40Z Caribiana 8320 wikitext text/x-wiki {{Variante|c}} {{Infobox Artista | birthname = Venancio Domacassé | image = | birthdate = [[1 di aprel]] [[1941]] | lugar_nanse = [[Kòrsou]] | nationality = Hulandes | training = | known_for = | field = Sinematografia | movement = | awards = | website = }} '''Venancio Benjamin (Pacheco) Domacassé''' (n. [[1 di aprel]] [[1941]] na [[Kòrsou]] - f. [[22 di mart]] [[2022]]) tabata un edukador, músiko, aktor, eskritor, director di komedia i sineasta.<ref>{{citeer web|url=https://www.imdb.com/name/nm0208960/bio?ref_=nm_ov_bio_sm|titel=Sherman de Jesus Biography|werk=IMDb|datum= |bezochtdatum=2022-01-09}}</ref> Ku su obranan Domacassé a marka su influensia riba e sector kultural di [[Kòrsou]] i e otro islanan den Karibe Hulandes. == Biografia == Aanvankelijk was Domacassé zanger-gitarist, maar na oriëntatie-reizen door Amerika, het Caribisch gebied en Europa wijdde hij zich voornamelijk aan het theaterleven en aan de film. E tabata outor i direktor di teatro, televishon i sine. Hij schrijft en regisseert voor theater, film en televisie. Hij was directeur van de Arubaanse schouwburg en cultuurorganisatie Cas di Cultura (Kas di Kultura).<ref>[https://theaterencyclopedie.nl/wiki/Pacheco_Domacass%C3%A9 Pacheco Domacassé]</ref> PD heeft als schrijver en regisseur van toneelstukken als ''Tula'' en ''Konsenshi di un pueblo'' aanzienlijk bijgedragen tot de bewustworden van de Antilliaanse bevolking van eigen taal en plaats. Domacassé tabata kasa ku [[Diana Lebacs]], eskritor, kende tabata kantante den e banda den cual e tabata toka. Huntu nan tin dos yu. == Obranan == === Teatro === * ''Tula'' (1970) * ''Konsenshi di un pueblo'' === Televishon i Sine === * Duel in de Diepte (serie di televishon) * Boka Sarantonio (pelicula di televishon) {{Appendix}} * Director di [[Cas di Cultura]] Hij was gehuwd met Diana Lebacs kende tabata kantante ela topa den e banda den cual e tabata toka. In 1967 trouwde ze met onderwijzer, toneelschrijver en filmregisseur Pacheco Domacassé. Het paar kreeg twee kinderen. E tabata skirbi i dirigi obranan di teatro, televishon i sine. E tabata un di e eskritornan prominente na [[Antias Hulandes]]. * In Curaçao he was the chairman of the Seú (harvest festival) organization for many years and for twenty years he was head of the Culture Section of the Island Territory of Curaçao. He was also chairman of the National Parks Foundation, the Piar Foundation and the Fundashon Almirante Luis Brion. He has also founded several cultural organizations. == Obranan == === Teatro === * ''Tula'' (1970) * ''Konsenshi di un pueblo'' === Televishon i Sine === * Duel in de Diepte (serie di televishon) * Boka Sarantonio (pelicula di televishon) ----- Pacheco Domacassé (1941) is een Antilliaans schrijver, docent, acteur, auteur, zanger-gitarist en regisseur. Hij schrijft en regisseert voor theater, film en televisie. Hij was directeur van de Arubaanse schouwburg en cultuurorganisatie Cas di Cultura (Kas di Kultura).<ref>[https://theaterencyclopedie.nl/wiki/Pacheco_Domacass%C3%A9 Pacheco Domacassé]</ref> Aanvankelijk was Domacassé zanger-gitarist, maar na oriëntatie-reizen door Amerika, het Caribisch gebied en Europa wijdde hij zich voornamelijk aan het theaterleven en aan de film. Domacassé en en zijn vrouw Lebacs behoorden begin jaren zeventig, kort na de opstanden van 30 mei 1969, tot een kleine sociaal zeer actieve groep van Curaçao, die toneel als strijdmiddel zagen tot anti-kolonialistische bewustmaking van de eigen identiteit en geschiedenis. Van 1971 tot 1981 richtte Domacassé verschillende toneelgezelschappen op, zowel op Curaçao als op Bonaire. Meestal werden daar zijn eigen stukken opgevoerd, vaak gebaseerd op historie en geschreven in de eigen taal. In 1971 bracht hij met zijn groep Nos Kausa het stuk Tula, in regie van de Belgische regisseur Tone Brulin, die door de Sticusa (de Nederlandse Stichting voor Culturele Samenwerking met Suriname en de Nederlandse Antillen) was uitgezonden. Tula was de leider van de grote slavenopstand van 1795. Het is het eerste stuk over de slavernijgeschiedenis van Curaçao vanuit het perspectief van de zwarte Curaçaoënaar. Ook in Negerman werd raciale en koloniale problematiek opgevoerd. Daarna volgen voorstellingen als Tochi (1972), en Konsenshi di un pueblo (bewustzijn van een volk, 1973), over actuele maatschappelijke problemen. Domacassé's Teatro di Ritmo (1977) was gebaseerd op folklore; in 1981 experimenteerde hij met Teatro Folkloriko Kreativo waarna hij een dansgroep oprichtte (Grupo Folkloriko Kreativo) die zowel in de Antillen als in Noord- en Zuid-Amerika met succes optrad. Daarnaast zette Domacassé een andere ontwikkeling op Curaçao in gang: hij vernieuwde het theater door af te stappen van traditionele ensceneringen, door het experimenteren met nieuwe technieken in de decor-opbouw en belichting, door de workshop-aanpak, het verlaten van de traditionele schouwburg als plaats van voorstelling en door het aansnijden van nieuwe thema's en nieuwe genres als het absurdistisch theater zowel als het brengen van de klassieken. Dat vroeg veel meer van de amateurspelers dan tot dan toe het geval was en dat had weer tot gevolg dat cursussen en workshops een bloeiend leven gingen leiden. In 1977 werd Domacassé voor zijn toneelwerk de aanmoedigingsprijs van de Sticusa toegekend, een prijs bedoeld voor niet-Nederlandstalige Surinaamse en Antilliaanse schrijvers. De Sticusa stond in die tijd flink onder vuur. Deze specifieke prijs was in 1973 opgericht, maar die van 1977 zou de laatste zijn door de scherpe reactie van Domacassé. Hij kreeg de prijs voor zijn toneelstukken "die erkenning verdienen door de sociale bewogenheid van de schrijver die daaruit spreekt en de historische dimensies die hij daaraan geeft", maar weigerde hem in ontvangst te nemen. "Als ik een dergelijke prijs accepteer, zou ik tegen mijn principes handelen. Ik wil met mijn weigering de nadruk leggen op wat er op het ogenblik gaande is op de Antillen. We spelen niet een literair spelletje, maar voeren een sociaal-culturele strijd via de literatuur: Literatuur als wapen. Na acht jaar ononderbroken culturele initiatieven en activiteiten als 'culturele strijder', zowel lokaal als internationaal, komt de betiteling 'aanmoedigingsprijs' wel erg vreemd aan. Een prijs voor bijv. 'doorzettingsvermogen' zou ik met open armen in ontvangst hebben genomen." Domacassé werd Hoofd van de sectie Cultuur van de Dienst Onderwijs en Cultuur van het Eilandgebied Curaçao. Hij had zo meer zeggenschap over de besteding van ontwikkelingsgelden voor cultuurbeleid via OKSNA (Overlegorgaan Kulturele Samenwerking Nederlandse Antillen). Dit stelde zijn integriteit op de proef, omdat hij en zijn vrouw voor hun artistieke werk mede afhankelijk waren van gelden van OKSNA. In de periode dat Domacassé hoofd Cultuur was, werd de Sticusa ontmanteld, en kreeg de OKSNA meer zeggenschap over de cultuurgelden (en Nederland minder). De concrete invulling was echter een zware opgave voor OKSNA en voor Domacassé, zeker nadat de geldkraan uit Nederland werd dichtgedraaid. Halverwege de jaren negentig diende Domacassé moe zijn ontslag in. In de jaren tachtig, toen het toneel op zijn retour was, maakte Domacassé net als enkele anderen de overstap naar film en televisie. Hij was betrokken bij adviezen, vertaling en casting bij films als Duel in de diepte, Mijn zuster de negerin, terwijl E pida Baranka ‘ki (1980) en Famia Kibni (1981) volledig op zijn naam staan. Hij regisseerde de tv-film Boka Sarantonio (1985), die later door zijn vrouw Diana Lebacs, die in de film meespeelde, omgevormd werd tot jeugdboek (Witte lucht, 1986). ---------------- == Teater di sine na Korsou == E negoshi di sine a nase na Kòrsou aproksimadamente 1916 i for di e tempu ei nos isla a konosé diferente teater di sine. Pa por prepará un dokumental spesial, nos mester di potrèt i dokumentashon di tur nos teaternan di ántes, ku nos isla a konosé.<ref>https://extra.cw/wp-content/uploads/2017/09/Djaweps-21-September-20172.pdf|titel=Ta buskando potrèt/dokumentonan di teatro di sine di ántes di Kòrsou|werk=Ekstra|datum=2017-09-21|bezochtdatum=2022-05-20}}</ref> ===Teater di sine aktual === * The Movies – The Cinemas * Cinemark === Historia === Separá di e teater di sine, nos mundu di sine a konosé tambe Sine Trùk, Filmliga Curaçao, i nos ta’tin Komishon pa Kùr Sine, den kua diferente siudadano a partisipá. === Teater di sine di antes === <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * Teater Naar * Salon Habana * El Ideal * Teater Brion * Teater Guillermina * Rialto * Teater Asiento * Cinelandia * Roxy * West End * Royal * Caribe * Rex * Cine Rio * The Tempel * Airport Cinemas * Drive In (Groot Davelaar) - geopend in 1965 plaats voor 500 auto's * Golden Drive In (Brievengat) * Teater na Sta. Rosa (di Ferris Daou) * Paradise Movies </div> NOTES WILLEMSTAD.- E negoshi di sine a nase na Kòrsou aproksimadamente 1916 i for di e tempu ei nos isla a konosé diferente teater di sine. Pa por prepará un dokumental spesial, nos mester di potrèt i dokumentashon di tur nos teaternan di ántes, ku nos isla a konosé.<ref>https://extra.cw/wp-content/uploads/2017/09/Djaweps-21-September-20172.pdf|titel=Ta buskando potrèt/dokumentonan di teatro di sine di ántes di Kòrsou|werk=Ekstra|datum=2017-09-21|bezochtdatum=2022-05-20}}</ref> Ta hopi teater a habri, sera, kima i habri bou di otro nòmber. Tin ku a pasa den tempu bon i tin otro ku a pasa den tempu ménos bon. Di tur e teaternan aki por tin hende ainda ku tin potrèt/dokumentashon wardá di e tempu ei, ku lo por yuda masha bon pa traha un dokumental spesial. Ora papia di teaternan di sine na Kòrsou, nos ta referí na entre otro: Teater Naar – Salon Habana – El Ideal – Teater Brion – Teater Guillermina – Rialto – Teater Asiento - Cinelandia – Roxy – West End – Royal – Caribe – Rex - Cine Rio – The Tempel - Airport Cinemas – Drive In (Groot Davelaar) – Golden Drive In – Teater na Sta. Rosa (di Ferris Daou) – Paradise Movies – i klaro awor aki The Movies – The Cinemas i Cinemark. Separá di esaki, nos mundu di sine a konosé tambe Sine Trùk, Filmliga Curaçao, i nos ta’tin Komishon pa Kùr Sine, den kua diferente siudadano a partisipá. Ta’tin diferente hende ku a traha bendiendo karchi, tumando karchi, --- Naar wij vernemen I is de rijdende bioscoop, die, gelijk de | „Amigoe" onlangs meldde, aan de Volksontwikkeling van Curacao is aangeboden door de Rotary met de opzet daarmede films te gaan vertonen in voornamelijk *de buitendistricten van ons eiland, nog niet gereed gekomen. Deze wordt namelijk in Amerika vervaardigd. Zeer waarschijnlijk echter komt de mobiele bioscoop over enkele maanden op Curacao aan.<ref>{{citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010404491:mpeg21:a0019|titel=Rijdende bioscoop van de Rotary|werk=[[Amigoe]]|datum=1955-01-19|bezochtdatum= }}</ref> ------------ == Jossy Mansur == El a bay Dominicus College na Playa. Na 1948 el a bay [[Estadonan Uni di Merka|Merca]] caminda el a caba skol secundario y universidad. Continuando su estudionan el a obtene su D.Litt.den literatural univeral di Susses College of Tehnology, titulo cu ta equivalente na un doctorado na Merca. Titulo di su tesis tabata Early Romanticism in Venezuelan Poetry". E tin tambe un titulo den sicologia y na 1977 ta logra s Ph.D den educacion na Northwestern University. * [[29 di oktober|30]] - [[Konseho Insular]] di [[Aruba]] ta aproba e proposicion di Comision di [[Ortografia]] pa un [[ortografia di Papiamento]] basa riba un kompromiso entre e sistema [[Etimologia|etimologiko]] i esun [[Fonologia|fonologiko]], e asina yama ortografia-[[Jossy Mansur|Mansur]].<ref>{{nl}}{{citeer eb|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010460860:mpeg21:a0010|titel=Eilandsraad Aruba neemt spelling Jossy Mansur aan|werk=[[Amigoe]]|datum=1976-10-30|bezochtdatum=2022-03-23}}</ref> Fin di 1976 el a cuminsa traha como redactor di e corant Extra pa Aruba y tabata alaves redactor principal di e corant arubano Prome, tantu pa algun luna desde 1976 y na 1978. tambe redactor principal di e corant arubiano Prome.<ref>{{citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010460940:mpeg21:a0061|titel=Jossy Mansur reorganiseert jong Prome|werk=[[Amigoe]]|datum=1976-12-06|bezochtdatum=2022-03-23}}</ref> Na 1976 presidente di comision di ortografia y na 1978 di comision di gramatica Hij was voorzitter van de in 1976 ingestelde spellingscommissie. * in 1974 bracht hij het informatief cultureel maandblad Brindis uit --------------- == Joyce Pereira == - eerste preofschrift dat het papiaments van aruba als focus heeft. Despues di skol secundario, el a studia pa maestro di scol basico. Mientras cu e ta trhando como maestra di scol na Hulanda el a obtene su MO-A den idioma Hulandes. El a bin traha na Colegio Arubano como docente di Hulandes na 1969. E ta bolbe Hulanda na 1971 pa sigui e estudio di MO-B den hulandes na RUG sigui pa un master of arts den idioma y literatura hulandes cu minors den linguismo y Papiamento. Di 1976 te 2012 el a traha na Aruba como docente hulandes y papiamento na diferente institucion di ensenansa: APA lerarenopleiding (despues IPA, unda despues PApiamento a haya un luga importante como materia)<ref name=BonDia">Bon Dia, Mi mester por aporta na e ensenansa aki y na e cambio aki|3 september 2019</ref>, MAO, Colegio Arubano (desde 1993 te ora APA bira IPA, IPA y como docentre invita na Universidat di Korsou. Pereira a traha un par di ana tamb como investigado na Universidat di Aruba. Como specialista den hulandes y papiamento el a yuda cu difrente proyecto pa reforma ensenansa y maneno di idioma y a publica tambe riba temanan aki. Su carera profesional ta hopi liga cu e desaroyo di Papiamento den ensenansa. di e idioma strictamente prohibi pa un idioma di instruccion (Scol Multilingual na 2012) y pa materia di scol secundario na 2002 <ref name=BonDia"/> \Nederlands moet tweede taal worden. Napa, 18 september 1993 ---------------------------- [[File:Penstraat 64, Bolivar koepel - 20652013 - RCE.jpg|thumb|links|Museo Octagon]] '''Museo Octagon''' ta un museo chikito na [[Willemstad]], [[Kòrsou]], situa den bario di [[Pietermaai]]. Het '''Octagon Museum''' is een klein museum in [[Willemstad (Curaçao)|Willemstad]], [[Curaçao]]. Het is gelegen aan de Penstraat in de wijk [[Pietermaai]] direct ten westen van het "Avila Beach Hotel". Het museum opende in 1968 en herbergt een tentoonstelling ter nagedachtenis van de band tussen het eiland en de Zuid-Amerikaanse bevrijdingsstrijder [[Simón Bolívar]] (1783-1830).<ref>{{citeer web|url=https://www.curacao.com/nl/activity/octagon-museum|titel=Octagon Museum|werk=Curacao.com|datum= |bezochtdatum=2022-01-16}}</ref> Na een mislukte opstand in 1812 woonde Bolivar, tezamen met zijn zussen Juana en María Antonia, korte tijd in balling op Curaçao. De Curaçaose advocaat en handelaar Mordechai Ricardo bracht hen onder in twee huizen. De zussen waren gehuisvest in een gebouw aan zee, ''De Octagon'' genaamd. Bolívar zelf kreeg een huis op een heuvel met uitzicht op de haven van Willemstad, een gebouw dat niet meer bestaat.<ref>{{citeer web|url=https://www.avilabeachhotel.nl/nl/over-avila/geschiedenis|titel=Geschiedenis|werk=Avilabeachhotel.nl|datum= |bezochtdatum=2022-01-16}}</ref> Het beheer wordt gevoerd door Venezuela en Curacao onder de stichting Amigos del Museo Bolivariano (Octagon). == Het bouwwerk == De Octagon is een karakteristiek achthoekig gebouw van twee verdiepingen met een betegelde koepel. Vanwege haar historische en architectonische betekenis werd het gebouw in 1962 door de firma S. E. L. Maduro & Sons aangekocht ter gelegenheid van haar 125-jarig bestaan en aan het toenmalige [[Eilandgebied van de Nederlandse Antillen|eilandgebied Curaçao]] overgedragen als een geschenk aan de Curaçaose burgerij. Sedert 1995 is het gebouw in handen van de stichting Octagon.<ref>{{citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010645035:mpeg21:a0096|titel=Octagon in private handen|werk=[[Amigoe]]|datum=1995-05-06|bezochtdatum=2022-01-16}}</ref> Restauraties vonden plaats in 1962, 1965, 1969 en 1998.<ref>{{citeer web|url=https://curacao-art.com/octagon-museum/|taal=en|titel=Octagon Museum|werk=Curaçao Art|datum= |bezochtdatum=2022-01-16}}</ref> Nadat het gebouw vervolgens ten prooi viel aan vandalen werd aan de zeezijde de scheidingsmuur met Avila Beach Hotel verwijderd en nam het hotel op zich het gebouw te bewaken en schoon te houden.<ref>{{citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010462998:mpeg21:a0070|titel=Octagon wacht nog steeds op hernieuwde restauratie|werk=[[Amigoe]]|datum=1966-08-25|bezochtdatum=2022-01-16}}</ref><ref>{{citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBDDD02:000211525:mpeg21:a0009|titel=Herstel Octagon nagenoeg gereed|werk=[[Amigoe]]|datum=1963-06-14|bezochtdatum=2022-01-16}}</ref> == Trivia == * In 1969 werden in en om De Octagon opnamen gemaakt van de films ''Simon Bolivar'' met [[Maximilian Schell]] in de hoofdrol als Simon Bolivar en ''The missing paint mistery'' van Captain Kangaroo. * De Nederlandse Antillen gaven in 1987 in de "Simon Bolivar" postzegelserie een postzegel van 60 cent uit met een afbeelding van De Octagon. * Een bezichtiging van de Octagon behoorde tot het programma van de Venezolaanse staatshoofden [[Luis Herrera Campins]] (1983) en [[Jaime Lusinchi]] (1987) tijdens hun officieel bezoek aan Curaçao.<ref>{{citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010640543:mpeg21:a0099|titel=Twee ministers reizen met Herrera Campins mee|werk=[[Amigoe]]|datum=1983-02-24|bezochtdatum=2022-01-17}}</ref><ref>{{citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010641981:mpeg21:a0066|titel=Bezoek Lusinchi verstevigt banden tussen Venezuela en Antillen|werk=[[Amigoe]]|datum=1987-11-02|bezochtdatum=2022-01-17}}</ref> {{Appendix}} *1812 Nadat de eerste fase van de opstand in Venezuela faalde, zocht Simon Bolívar zijn toevlucht op het eiland Curaçao. Hij en zijn twee zussen kwamen berooid aan en waren afhankelijk van de vrijgevigheid van vrienden op het eiland. Advocaat en handelaar Mordechai Ricardo heeft hen in twee huizen ondergebracht. De twee zussen verbleven in het achthoekige gebouw aan zee (Octagon), terwijl Bolívar werkte en studeerde in een klein huis op een heuvel met uitzicht op de drukke haven van Willemstad.<ref>{{citeer web|url=https://www.avilabeachhotel.nl/nl/over-avila/geschiedenis|titel=Geschiedenis|werk=Avilabeachhotel.nl|datum= |bezochtdatum=2022-01-15}}</ref> *1962 De Octagon werd door de regering van Curacao en S.E.L. Maduro & Sons tot het Octagon Museum benoemd. Het Octagon Museum herbergt de Bolívar tentoonstelling ter nagedachtenis van de verbinding van Curacao met Simón Bolívar (1783-1830). *1998 De Octagon Museum werd gerestaureerd door het Avila Beach Hotel. Het huis op de heuvel waar Simon Bolivar woonde bestaat niet meer, maar het 'Octagon' aan de kust is een onderdeel geworden van het Curacao Monument Foundation en de Octagon Foundation. * het historische en architectonische monument werd in 1962 ter gelegenheid van haar 125-jarig bestaan door S. E. L. Maduro & Sons aangekocht en aan het toenmalige eilandgebied Curacao als een geschenk aan de burgerij van Curacao overgedragen. Nadat het gebouw in de jaren zestig ten prooi viel aan vandalen werd de scheidingsmuur met Avila Beach Hotel aan de zeezijde verwijderd en nam dit op zich het gebouw te bewaken en schoon te houden.<ref>https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010462998:mpeg21:a0070|titel=Octagon wacht nog steeds op hernieuwde restaurantie|werk=[[Amigoe]]|datum=1966-08-25|2022-01-31}}</ref></ref><ref>{{citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBDDD02:000211525:mpeg21:a0009|titel=Herstel Octagon nagenoeg gereed|werk=[[Amigoe]]|datum=1963-06-14|2022-01-16}}</ref> * Dit bijzondere huis is van onverwachte historische betekenis. Het was hier dat de Venezolaanse “Libertador”, de beroemde vrijheidsstrijder Simón Bolívar, een tijdje doorbracht alvorens de strijdkrachten bij elkaar te gaan ronselen die een eind zouden maken aan de Spaanse koloniale overheersing in Zuid-Amerika. Tegenwoordig doet de “Octagon” dienst als een klein museum ter nagedachtenis van de band tussen Curaçao en Simón Bolívar. This quaint-looking house has an unexpected historic significance; it was in this building that the South American “Libertador,” the famous Simón Bolívar, spent time before he set out to assemble the forces that eventually put an end to Spanish colonial rule in South America. Bron: https://www.curacao.com/nl/activity/octagon-museum Gezien de historische betekenis van het huis waarin de zusters woonden werd dit in 1998 gerestaureerd en ging dienst doen als museum. In 1998 werd het huis waarin de zusters woonden gerestaureerd door het hotel Avila? in samenwerking met de Curaçao Monument Foundation en de Octagon Foundation. sism6y27p46lemqjwli3kwajrtu2ucl 2 8353 89969 87093 2022-08-03T19:47:51Z Caribiana 8320 wikitext text/x-wiki {{Variante|c}} [[File:A flying trip to the tropics. A record of an ornithological visit to the United States of Colombia, South America and to the island of Curaçao, West Indies, in the year 1892 (1895) (14564733047).jpg|thumb|Bandabou]] '''Bandabou''' of '''Band'abou''' ta, den boka di pueblo, e nòmber pa indiká e parti west di e isla di [[Kòrsou]]. E region aki ta extende di [[Grote Berg]] te [[Westpunt]] i ta konosí pa su diferente seru i un paisahe natural i karakterístiko. Na kosta nort e laman ta kibra konstantemente riba e barankanan. Na kosta suit ta situá e [[Ref di koral|refnan di koral]] i un kantidat di boka i playa. Situá sentral den Bandabou ta [[Seru Kristòfel]], e punto mas haltu di Kòrsou. == Historia == Na 1925 Kòrsou a wòrdu reparti den tres districto. Inisialmente e districto urbanisá di Willemstad tabata limita unikamente na e [[kapital]] [[Willemstad]], pero desde 1930 esaki a expande supstansialmente ku zonanan residensial ront di dje. Na tur dos banda di Willemstad tin un districto no-urbanisá, esta Bandabou i Bandariba.<ref>{{nl}}{{Citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010528109:mpeg21:a0045|title=Nieuwe indeling van Curaçao|werk=De Tijd|date=1930-10-30|bezochtdatum=2022-08-03}}</ref> Curaçao werd in 1925 herverdeeld in drie districten. Het stadsdistrict Willemstad was aanvankelijk beperkt tot de hoofdstad [[Willemstad (Curaçao)|Willemstad]] en werd in 1930 fors uitgebreid met de omringende woonkernen. Daarnaast zijn er twee buitendistricten: Bandabou en [[Bandariba]].<ref>{{Citeer nieuws|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010528109:mpeg21:a0045|titel=Nieuwe indeling van Curacao|werk=[[De Tijd (Nederland)|De Tijd]]|datum=30 oktober 1930|bezochtdatum=9 oktober 2020}}</ref> Na 1925 Korsou a wordo reparti den tres districto. Inisialmente e districto urbano di Willemstad tabata limita unicamente pa e kapital Willemstad bai den 1930 a expande grandi midí ku e área residensia circundantes. Ademas, tin dos frontera responsabilidatnan: Bandabou i Bandariba. Na semper XVII i VII, e mayoria i e plantashon mas grandi ta stret den Bandabou. E plantashon tabata e promé dentro residensia di e area. Despues manumisión i abolishon di sklabitut di plantashon sharon pueblonan òf bario distriktonan ex esklabu i kaminda apenas kontinuá ku e tradishon cultural frans. Peluquero a bira e pueblo hefe di Bandabou. Si ta bon pa nan desaroyo a concentra na e Districto Urbano di Willemstad, e districto pafó a keda práktikamente pasado pa hopi tempu e instrukshonnan di e distansia bai malu conexion. Komo resultado, e region ta skars habitá den komparashon ku e restu di e isla i e edifisionan ta ta plamá. Kla di e edifisio di e karetera na Kla i conexion na retnan sentral di elektrisidat, awa i telecommunicatie desde medio di siglo XX, Bandabou a bira gratuitamente un importante atracion turístiko. Ademas di paisahe, kasnan di kunuku, pueblo i playa, e region e ta mihó konosí pa su patrimonio kultural, manera bo Festival di Kosecha y sirbishi di karnaval. Den 2010 a bira sistema di plantashon di Curacao Pabou presentá manera sanidat pa e Lista di Patrimonio Mundial e Reino di hulanda. == Luga<ref>{{Citeer web|url=https://cbscuracao.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=6ed83880519f40ddb5d98d8b73671bcd|titel=ArcGIS Web Application|bezochtdatum=2021-10-20|werk=cbscuracao.maps.arcgis.com}}</ref><ref>{{Citeer web|url=https://www.citypopulation.de/en/curacao/admin/|titel=Curaçao: Division (Geozones and Neighborhoods) - Population Statistics, Charts and Map|bezochtdatum=2021-10-20|werk=www.citypopulation.de}}</ref> == {| class="wikitable" style center ! colspan="3" |Bandabou |- !Luga !Habitante !% nase na Kòrsou |- |[[Tera Corá]] |3.547 |83,9% |- |[[Barber]] |2.412 |92,7% |- |[[Soto]] |2.233 |90,9% |- |[[Souax-West]] |1,516 |82,7% |- |Souax-Oost |1,418 |79,5% |- |[[Ser'i Kandela]] |1,376 |63,6% |- |[[Lelienberg]] |1.101 |95,3% |- |[[Grote Berg (Curaçao)|Grote Berg]] |841 |60,8% |- |[[Gatu]] |804 |81,5% |- |[[Westpunt (Kòrsou)|Westpunt]] |738 |93,4% |- |[[Flip]] |601 |91,4% |- |[[Sint Willibrordus (Curaçao)|Sint Willibrordus]] |588 |63% |- |[[Pannekoek]] |365 |82,9% |- |[[Lagun]] |321 |91,9% |- |[[Tera Pretu]] |271 |88,5% |- |[[Wacao]] |107 |84,1% |- |[[Parke Nashonal di Sint Kristòfel|Christoffel]] |40 |90% |} == Playa i bahia == * Daaibooibaai * Corta Grandi * Playa den Fòrti * Playa Gipy * Playa den Porta Mara * Playa Jeremy * Playa Kai * Playa di KAS Abao * Playa Laga * Playa Abou * Santu Krus Di Energia == Atraccionnan == * Parque nashonal Christoffelpark * Parque nashonal Het Boka Sint-Christoffelberg Matamala Museo na aire liber Kas duna Pal'i Maishi Kasnan di kunuku: Santu Mart grandi i chikitu, corta, panqueques, San Nicolaas, Santu Krus i Carnet {{Appendix}} ta bestaat uit een uitgestrekt heuvelachtig gebied met een ruig en karakteristiek landschap. E kosta nort, unda laman ta kibra konstantemente riba e barankanan, ta steil, bruto i inaksesibel. Na kosta suit ta situa e refnan di koral i un kantidat di boka i playanan. Bandabou ta konsistí di un mashá area montaña ku un paisahe asiento i karakterístika. Na e kosta nòrt, kaminda e laman dal bes tras bes kontra e baranka, ta maskarada, skèrpi i inaksesibel. Na e kosta sùit e komun reis di koral i un sèt di país i playa alabes den e koral kalki. Plantá den e sentro di Bandabou ta e Sint-Christoffelberg e punto mas haltu di Curacao. Aan de zuidkust liggen de koraalriffen en een aantal in het kalkkoraal uitgesleten baaien en stranden. Centraal in Bandabou ligt de Sint-Christoffelberg, het hoogste punt van Curaçao. ---------------------------- == Pariba di brug == '''Pariba di brug''' ta un termino cu den boca di pueblo ta usa pa indica e seccion mas oost di e isla di [[Aruba]]. In de volksmond wordt Aruba in twee helften verdeeld: boven de brug en beneden de brug. Die brug is een nauwelijks waarneembare hobbel in de snelweg langs de zuidkust van het eiland, daar waar de route het Spaans Lagoen, een smalle baai, passeert. Beneden de brug ligt Oranjestad en bloeit de toeristenindustrie, boven de brug is San Nicolas met zijn olieraffinaderij, het bedrijf waaraan Aruba tot voor kort zijn hele rijkdom dankte. San Nicolas ontstond in de jaren twintig praktisch van de ene dag op de andere. Bij de poorten van de Lago groeide een vermaakcentrum voor zeelieden en oliearbeiders dat samen met de vaak provisorisch in elkaar gezette huizen daarachter de dichtbevolkte stad van het eiland vormt. Tegenwoordig, nadat de Lago op 31 maart van dit jaar het werk stillegde, maakt San Nicolas een desolate indruk. De wind veegt er door uitgestorven straten. De tientallen cafés, danstenten en bordelen met hun kleurige lichten zijn, als ze niet al zijn dichtgetimmerd, leeg en verlaten.<ref>{{citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010643383:mpeg21:a0172|titel=Aruba beneden en boven de burg|werk=[[Amigoe]]|datum=1985-09-20|bezochtdatum=2022}}</ref> De bekendste ‘brug’ op Aruba verbindt de beide oevers van het Spaans Lagoen. De brug verbindt niet alleen, hij scheidt ook Aruba in een deel pabau di brug (ten westen van de brug) en een deel pariba di brug (ten oosten van de brug). De brug werd in 1929-1930 aangelegd. Zelden was een civiel werk zo belangrijk voor de infrastructuur van het eiland en de verdere ontwikkeling van haar economie en gemeenschap. Het vormt de belangrijkste schakel in de toen ook tot stand gekomen rechtstreekse verbindingsweg tussen Oranjestad en San Nicolas. Het mag dan in de volksmond een brug genoemd worden, in feite is het dat niet. Als kunstwerk is er sprake van een dam met doorlaatopeningen. Welis-waar een overbrugging van het water, maar door afwe-zigheid van een vrijdragende constructie géén brug. <ref>https://www.bruggenstichting.nl/tijdschrift/ouder/44-bruggen-2005/451-bruggen-op-aruba|titel=Pabau of pariba:dat is de vraag|auteur=M.M. Bakker|werk=Bruggenstichting.nl|</ref> {{Appendix}} p6aw64lupcy2z2bdjaxw8fkxpousd7f 89970 89969 2022-08-03T20:16:07Z Caribiana 8320 wikitext text/x-wiki {{Variante|c}} [[File:A flying trip to the tropics. A record of an ornithological visit to the United States of Colombia, South America and to the island of Curaçao, West Indies, in the year 1892 (1895) (14564733047).jpg|thumb|Bandabou]] '''Bandabou''' of '''Band'abou''' ta, den boka di pueblo, e nòmber pa indiká e parti west di e isla di [[Kòrsou]]. E region aki ta extende di [[Grote Berg]] te [[Westpunt]] i ta konosí pa su diferente seru i un paisahe natural i karakterístiko. Na kosta nort e laman ta kibra konstantemente riba e barankanan. Na kosta suit ta situá e [[Ref di koral|refnan di koral]] i un kantidat di boka i playa. Situá sentral den Bandabou ta [[Seru Kristòfel]], e punto mas haltu di Kòrsou. == Historia == Na 1925 Kòrsou a wòrdu reparti den tres districto. Inisialmente e districto urbanisá di Willemstad tabata limita unikamente na e [[kapital]] [[Willemstad]], pero desde 1930 esaki a expande supstansialmente ku zonanan residensial ront di dje. Na tur dos banda di Willemstad tin un districto, e asina yama "districto pafó", esta Bandabou i Bandariba.<ref>{{nl}}{{Citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010528109:mpeg21:a0045|title=Nieuwe indeling van Curaçao|werk=De Tijd|date=1930-10-30|bezochtdatum=2022-08-03}}</ref> Den [[siglo 17]] i [[siglo 18|18]] mayoria di e plantashi i esunnan mas grandi tabata establese na Bandabou. E plantashinan tabata e promé sentronan residensial den e zona. Despues di manumishon i e abolishon di [[sklabitut]] bario y luganan a lanta unda eks-katibu tabata biba i tabata sa di kontinua un parti di nan tradishonnan kultural [[afrika]]no. Barber a konverti den e pueblo prinsipal di Bandabou.<ref>{{Citeer web|url=https://gobiernu.cw/wp-content/uploads/2019/06/Barber.pdf|titel=Buurtprofiel Barber|werk=Regering van Curaçao|datum-2011|bezochtdatum=9 oktober 2020}}</ref> Mientras e desaroyo tabata konsentra den e districto di Willemstad, e districtonan pafo a keda isola pa largo tempu debi na e distansia i e eskases den konekshon, loke a hasi e region malu. unnan no Barber groeide uit tot het hoofddorp van Bandabou.[3] Terwijl de ontwikkelingen zich in het stadsdistrict Willemstad concentreerden, bleef het buitendistrict lange tijd nagenoeg geïsoleerd vanwege de afstand en de slechte verbindingen.[4] Hierdoor is de regio in vergelijking tot de rest van het eiland dunbevolkt en is de bebouwing zeer verspreid.[5] albergaba la mayoría de las plantaciones y las más grandes. Estas plantaciones fueron los primeros asentamientos de la zona. Tras la manumisión y la abolición de la esclavitud, surgieron aldeas o barrios en las plantaciones, donde los ex esclavos vivían y continuaban con algunas de las tradiciones culturales africanas. 2] Barber se convirtió en el principal pueblo de Bandabou. [3] Mientras que el desarrollo se concentró en el distrito urbano de Willemstad, el distrito exterior permaneció prácticamente aislado durante mucho tiempo debido a la distancia y a la escasa conectividad,[4] haciendo que la región estuviera poco poblada en comparación con el resto de la isla y con una población muy dispersa[5]. Curaçao werd in 1925 herverdeeld in drie districten. Het stadsdistrict Willemstad was aanvankelijk beperkt tot de hoofdstad [[Willemstad (Curaçao)|Willemstad]] en werd in 1930 fors uitgebreid met de omringende woonkernen. Daarnaast zijn er twee buitendistricten: Bandabou en [[Bandariba]].<ref>{{Citeer nieuws|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010528109:mpeg21:a0045|titel=Nieuwe indeling van Curacao|werk=[[De Tijd (Nederland)|De Tijd]]|datum=30 oktober 1930|bezochtdatum=9 oktober 2020}}</ref> Na 1925 Korsou a wordo reparti den tres districto. Inisialmente e districto urbano di Willemstad tabata limita unicamente pa e kapital Willemstad bai den 1930 a expande grandi midí ku e área residensia circundantes. Ademas, tin dos frontera responsabilidatnan: Bandabou i Bandariba. Na semper XVII i VII, e mayoria i e plantashon mas grandi ta stret den Bandabou. E plantashon tabata e promé dentro residensia di e area. Despues manumisión i abolishon di sklabitut di plantashon sharon pueblonan òf bario distriktonan ex esklabu i kaminda apenas kontinuá ku e tradishon cultural frans. Peluquero a bira e pueblo hefe di Bandabou. Si ta bon pa nan desaroyo a concentra na e Districto Urbano di Willemstad, e districto pafó a keda práktikamente pasado pa hopi tempu e instrukshonnan di e distansia bai malu conexion. Komo resultado, e region ta skars habitá den komparashon ku e restu di e isla i e edifisionan ta ta plamá. Kla di e edifisio di e karetera na Kla i conexion na retnan sentral di elektrisidat, awa i telecommunicatie desde medio di siglo XX, Bandabou a bira gratuitamente un importante atracion turístiko. Ademas di paisahe, kasnan di kunuku, pueblo i playa, e region e ta mihó konosí pa su patrimonio kultural, manera bo Festival di Kosecha y sirbishi di karnaval. Den 2010 a bira sistema di plantashon di Curacao Pabou presentá manera sanidat pa e Lista di Patrimonio Mundial e Reino di hulanda. == Luga<ref>{{Citeer web|url=https://cbscuracao.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=6ed83880519f40ddb5d98d8b73671bcd|titel=ArcGIS Web Application|bezochtdatum=2021-10-20|werk=cbscuracao.maps.arcgis.com}}</ref><ref>{{Citeer web|url=https://www.citypopulation.de/en/curacao/admin/|titel=Curaçao: Division (Geozones and Neighborhoods) - Population Statistics, Charts and Map|bezochtdatum=2021-10-20|werk=www.citypopulation.de}}</ref> == {| class="wikitable" style center ! colspan="3" |Bandabou |- !Luga !Habitante !% nase na Kòrsou |- |[[Tera Corá]] |3.547 |83,9% |- |[[Barber]] |2.412 |92,7% |- |[[Soto]] |2.233 |90,9% |- |[[Souax-West]] |1,516 |82,7% |- |Souax-Oost |1,418 |79,5% |- |[[Ser'i Kandela]] |1,376 |63,6% |- |[[Lelienberg]] |1.101 |95,3% |- |[[Grote Berg (Curaçao)|Grote Berg]] |841 |60,8% |- |[[Gatu]] |804 |81,5% |- |[[Westpunt (Kòrsou)|Westpunt]] |738 |93,4% |- |[[Flip]] |601 |91,4% |- |[[Sint Willibrordus (Curaçao)|Sint Willibrordus]] |588 |63% |- |[[Pannekoek]] |365 |82,9% |- |[[Lagun]] |321 |91,9% |- |[[Tera Pretu]] |271 |88,5% |- |[[Wacao]] |107 |84,1% |- |[[Parke Nashonal di Sint Kristòfel|Christoffel]] |40 |90% |} == Playa i bahia == * Daaibooibaai * Corta Grandi * Playa den Fòrti * Playa Gipy * Playa den Porta Mara * Playa Jeremy * Playa Kai * Playa di KAS Abao * Playa Laga * Playa Abou * Santu Krus Di Energia == Atraccionnan == * Parque nashonal Christoffelpark * Parque nashonal Het Boka Sint-Christoffelberg Matamala Museo na aire liber Kas duna Pal'i Maishi Kasnan di kunuku: Santu Mart grandi i chikitu, corta, panqueques, San Nicolaas, Santu Krus i Carnet {{Appendix}} ta bestaat uit een uitgestrekt heuvelachtig gebied met een ruig en karakteristiek landschap. E kosta nort, unda laman ta kibra konstantemente riba e barankanan, ta steil, bruto i inaksesibel. Na kosta suit ta situa e refnan di koral i un kantidat di boka i playanan. Bandabou ta konsistí di un mashá area montaña ku un paisahe asiento i karakterístika. Na e kosta nòrt, kaminda e laman dal bes tras bes kontra e baranka, ta maskarada, skèrpi i inaksesibel. Na e kosta sùit e komun reis di koral i un sèt di país i playa alabes den e koral kalki. Plantá den e sentro di Bandabou ta e Sint-Christoffelberg e punto mas haltu di Curacao. Aan de zuidkust liggen de koraalriffen en een aantal in het kalkkoraal uitgesleten baaien en stranden. Centraal in Bandabou ligt de Sint-Christoffelberg, het hoogste punt van Curaçao. ---------------------------- == Pariba di brug == '''Pariba di brug''' ta un termino cu den boca di pueblo ta usa pa indica e seccion mas oost di e isla di [[Aruba]]. In de volksmond wordt Aruba in twee helften verdeeld: boven de brug en beneden de brug. Die brug is een nauwelijks waarneembare hobbel in de snelweg langs de zuidkust van het eiland, daar waar de route het Spaans Lagoen, een smalle baai, passeert. Beneden de brug ligt Oranjestad en bloeit de toeristenindustrie, boven de brug is San Nicolas met zijn olieraffinaderij, het bedrijf waaraan Aruba tot voor kort zijn hele rijkdom dankte. San Nicolas ontstond in de jaren twintig praktisch van de ene dag op de andere. Bij de poorten van de Lago groeide een vermaakcentrum voor zeelieden en oliearbeiders dat samen met de vaak provisorisch in elkaar gezette huizen daarachter de dichtbevolkte stad van het eiland vormt. Tegenwoordig, nadat de Lago op 31 maart van dit jaar het werk stillegde, maakt San Nicolas een desolate indruk. De wind veegt er door uitgestorven straten. De tientallen cafés, danstenten en bordelen met hun kleurige lichten zijn, als ze niet al zijn dichtgetimmerd, leeg en verlaten.<ref>{{citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010643383:mpeg21:a0172|titel=Aruba beneden en boven de burg|werk=[[Amigoe]]|datum=1985-09-20|bezochtdatum=2022}}</ref> De bekendste ‘brug’ op Aruba verbindt de beide oevers van het Spaans Lagoen. De brug verbindt niet alleen, hij scheidt ook Aruba in een deel pabau di brug (ten westen van de brug) en een deel pariba di brug (ten oosten van de brug). De brug werd in 1929-1930 aangelegd. Zelden was een civiel werk zo belangrijk voor de infrastructuur van het eiland en de verdere ontwikkeling van haar economie en gemeenschap. Het vormt de belangrijkste schakel in de toen ook tot stand gekomen rechtstreekse verbindingsweg tussen Oranjestad en San Nicolas. Het mag dan in de volksmond een brug genoemd worden, in feite is het dat niet. Als kunstwerk is er sprake van een dam met doorlaatopeningen. Welis-waar een overbrugging van het water, maar door afwe-zigheid van een vrijdragende constructie géén brug. <ref>https://www.bruggenstichting.nl/tijdschrift/ouder/44-bruggen-2005/451-bruggen-op-aruba|titel=Pabau of pariba:dat is de vraag|auteur=M.M. Bakker|werk=Bruggenstichting.nl|</ref> {{Appendix}} 1t0x1q16o6yjb1fapqqystjiiepcvcn 89971 89970 2022-08-03T20:33:59Z Caribiana 8320 wikitext text/x-wiki {{Variante|c}} [[File:A flying trip to the tropics. A record of an ornithological visit to the United States of Colombia, South America and to the island of Curaçao, West Indies, in the year 1892 (1895) (14564733047).jpg|thumb|Bandabou]] '''Bandabou''' of '''Band'abou''' ta, den boka di pueblo, e nòmber pa indiká e parti west di e isla di [[Kòrsou]]. E region aki ta extende di [[Grote Berg]] te [[Westpunt]] i ta konosí pa su diferente seru i un paisahe natural i karakterístiko. Na kosta nort e laman ta kibra konstantemente riba e barankanan. Na kosta suit ta situá e [[Ref di koral|refnan di koral]] i un kantidat di boka i playa. Situá sentral den Bandabou ta [[Seru Kristòfel]], e punto mas haltu di Kòrsou. == Historia == Na 1925 Kòrsou a wòrdu reparti den tres districto. Inisialmente e districto urbanisá di Willemstad tabata limita unikamente na e [[kapital]] [[Willemstad]], pero desde 1930 esaki a expande supstansialmente ku zonanan residensial ront di dje. Banda di Willemstad tin dos districto, e asina yama "districto pafó" di Bandabou i Bandariba.<ref>{{nl}}{{Citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010528109:mpeg21:a0045|title=Nieuwe indeling van Curaçao|werk=De Tijd|date=1930-10-30|bezochtdatum=2022-08-03}}</ref> Den [[siglo 17]] i [[siglo 18|18]] mayoria di e plantashi i esunnan mas grandi tabata establese na Bandabou. E plantashinan tabata e promé sentronan residensial di e zona. Despues di [[manumishon]] i e abolishon di [[sklabitut]] bario y lugánan a lanta unda eks-katibu tabata biba i tabata sa di kontinua ku un parti di nan tradishonnan kultural [[afrika]]no. Barber a konverti den e lugá prinsipal di Bandabou.<ref>{{Citeer web|url=https://gobiernu.cw/wp-content/uploads/2019/06/Barber.pdf|titel=Buurtprofiel Barber|werk=Regering van Curaçao|datum-2011|bezochtdatum=9 oktober 2020}}</ref> Mientras e desaroyo tabata konsentra den e districto di Willemstad, e districtonan pafó a keda praktikamente isola pa largu tempu debi na e distansia i e eskases den konekshon.<ref>{{Citeer nieuws|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010470149:mpeg21:a0093|titel=In MAN kennen en kunnen met liefde voor land en volk gecombineerd|werk=[[Amigoe]]|datum=3 mei 1971|bezochtdatum=9 oktober 2020}}</ref> Komo resultado, e region ta skars habitá den komparashon ku e restu di e isla i e edifisionan ta plamá.<ref>{{Citeer web|url=https://caribischnetwerk.ntr.nl/2015/10/05/banda-bou-zou-zich-zelfstandig-beter-redden/|auteur=Koek, Elisa|titel=Banda Bou zou zich zelfstandig beter redden|werk=Caribisch Netwerk|datum=5 oktober 2015|bezochtdatum=9 oktober 2020}}</ref> Kla di e edifisio di e karetera na Kla i conexion na retnan sentral di elektrisidat, awa i telecommunicatie desde medio di siglo XX, Bandabou a bira gratuitamente un importante atracion turístiko. Ademas di paisahe, kasnan di kunuku, pueblo i playa, e region e ta mihó konosí pa su patrimonio kultural, manera bo Festival di Kosecha y sirbishi di karnaval. Den 2010 a bira sistema di plantashon di Curacao Pabou presentá manera sanidat pa e Lista di Patrimonio Mundial e Reino di hulanda. == Luga<ref>{{Citeer web|url=https://cbscuracao.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=6ed83880519f40ddb5d98d8b73671bcd|titel=ArcGIS Web Application|bezochtdatum=2021-10-20|werk=cbscuracao.maps.arcgis.com}}</ref><ref>{{Citeer web|url=https://www.citypopulation.de/en/curacao/admin/|titel=Curaçao: Division (Geozones and Neighborhoods) - Population Statistics, Charts and Map|bezochtdatum=2021-10-20|werk=www.citypopulation.de}}</ref> == {| class="wikitable" style center ! colspan="3" |Bandabou |- !Luga !Habitante !% nase na Kòrsou |- |[[Tera Corá]] |3.547 |83,9% |- |[[Barber]] |2.412 |92,7% |- |[[Soto]] |2.233 |90,9% |- |[[Souax-West]] |1,516 |82,7% |- |Souax-Oost |1,418 |79,5% |- |[[Ser'i Kandela]] |1,376 |63,6% |- |[[Lelienberg]] |1.101 |95,3% |- |[[Grote Berg (Curaçao)|Grote Berg]] |841 |60,8% |- |[[Gatu]] |804 |81,5% |- |[[Westpunt (Kòrsou)|Westpunt]] |738 |93,4% |- |[[Flip]] |601 |91,4% |- |[[Sint Willibrordus (Curaçao)|Sint Willibrordus]] |588 |63% |- |[[Pannekoek]] |365 |82,9% |- |[[Lagun]] |321 |91,9% |- |[[Tera Pretu]] |271 |88,5% |- |[[Wacao]] |107 |84,1% |- |[[Parke Nashonal di Sint Kristòfel|Christoffel]] |40 |90% |} == Playa i bahia == * Daaibooibaai * Corta Grandi * Playa den Fòrti * Playa Gipy * Playa den Porta Mara * Playa Jeremy * Playa Kai * Playa di KAS Abao * Playa Laga * Playa Abou * Santu Krus Di Energia == Atraccionnan == * Parque nashonal Christoffelpark * Parque nashonal Het Boka Sint-Christoffelberg Matamala Museo na aire liber Kas duna Pal'i Maishi Kasnan di kunuku: Santu Mart grandi i chikitu, corta, panqueques, San Nicolaas, Santu Krus i Carnet {{Appendix}} ta bestaat uit een uitgestrekt heuvelachtig gebied met een ruig en karakteristiek landschap. E kosta nort, unda laman ta kibra konstantemente riba e barankanan, ta steil, bruto i inaksesibel. Na kosta suit ta situa e refnan di koral i un kantidat di boka i playanan. Bandabou ta konsistí di un mashá area montaña ku un paisahe asiento i karakterístika. Na e kosta nòrt, kaminda e laman dal bes tras bes kontra e baranka, ta maskarada, skèrpi i inaksesibel. Na e kosta sùit e komun reis di koral i un sèt di país i playa alabes den e koral kalki. Plantá den e sentro di Bandabou ta e Sint-Christoffelberg e punto mas haltu di Curacao. Aan de zuidkust liggen de koraalriffen en een aantal in het kalkkoraal uitgesleten baaien en stranden. Centraal in Bandabou ligt de Sint-Christoffelberg, het hoogste punt van Curaçao. Barber groeide uit tot het hoofddorp van Bandabou.[3] Terwijl de ontwikkelingen zich in het stadsdistrict Willemstad concentreerden, bleef het buitendistrict lange tijd nagenoeg geïsoleerd vanwege de afstand en de slechte verbindingen.[4] Hierdoor is de regio in vergelijking tot de rest van het eiland dunbevolkt en is de bebouwing zeer verspreid.[5] albergaba la mayoría de las plantaciones y las más grandes. Estas plantaciones fueron los primeros asentamientos de la zona. Tras la manumisión y la abolición de la esclavitud, surgieron aldeas o barrios en las plantaciones, donde los ex esclavos vivían y continuaban con algunas de las tradiciones culturales africanas. 2] Barber se convirtió en el principal pueblo de Bandabou. [3] Mientras que el desarrollo se concentró en el distrito urbano de Willemstad, el distrito exterior permaneció prácticamente aislado durante mucho tiempo debido a la distancia y a la escasa conectividad,[4] haciendo que la región estuviera poco poblada en comparación con el resto de la isla y con una población muy dispersa[5]. Curaçao werd in 1925 herverdeeld in drie districten. Het stadsdistrict Willemstad was aanvankelijk beperkt tot de hoofdstad [[Willemstad (Curaçao)|Willemstad]] en werd in 1930 fors uitgebreid met de omringende woonkernen. Daarnaast zijn er twee buitendistricten: Bandabou en [[Bandariba]].<ref>{{Citeer nieuws|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010528109:mpeg21:a0045|titel=Nieuwe indeling van Curacao|werk=[[De Tijd (Nederland)|De Tijd]]|datum=30 oktober 1930|bezochtdatum=9 oktober 2020}}</ref> Na 1925 Korsou a wordo reparti den tres districto. Inisialmente e districto urbano di Willemstad tabata limita unicamente pa e kapital Willemstad bai den 1930 a expande grandi midí ku e área residensia circundantes. Ademas, tin dos frontera responsabilidatnan: Bandabou i Bandariba. Na semper XVII i VII, e mayoria i e plantashon mas grandi ta stret den Bandabou. E plantashon tabata e promé dentro residensia di e area. Despues manumisión i abolishon di sklabitut di plantashon sharon pueblonan òf bario distriktonan ex esklabu i kaminda apenas kontinuá ku e tradishon cultural frans. Peluquero a bira e pueblo hefe di Bandabou. Si ta bon pa nan desaroyo a concentra na e Districto Urbano di Willemstad, e districto pafó a keda práktikamente pasado pa hopi tempu e instrukshonnan di e distansia bai malu conexion. Komo resultado, e region ta skars habitá den komparashon ku e restu di e isla i e edifisionan ta ta plamá. ---------------------------- == Pariba di brug == '''Pariba di brug''' ta un termino cu den boca di pueblo ta usa pa indica e seccion mas oost di e isla di [[Aruba]]. In de volksmond wordt Aruba in twee helften verdeeld: boven de brug en beneden de brug. Die brug is een nauwelijks waarneembare hobbel in de snelweg langs de zuidkust van het eiland, daar waar de route het Spaans Lagoen, een smalle baai, passeert. Beneden de brug ligt Oranjestad en bloeit de toeristenindustrie, boven de brug is San Nicolas met zijn olieraffinaderij, het bedrijf waaraan Aruba tot voor kort zijn hele rijkdom dankte. San Nicolas ontstond in de jaren twintig praktisch van de ene dag op de andere. Bij de poorten van de Lago groeide een vermaakcentrum voor zeelieden en oliearbeiders dat samen met de vaak provisorisch in elkaar gezette huizen daarachter de dichtbevolkte stad van het eiland vormt. Tegenwoordig, nadat de Lago op 31 maart van dit jaar het werk stillegde, maakt San Nicolas een desolate indruk. De wind veegt er door uitgestorven straten. De tientallen cafés, danstenten en bordelen met hun kleurige lichten zijn, als ze niet al zijn dichtgetimmerd, leeg en verlaten.<ref>{{citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010643383:mpeg21:a0172|titel=Aruba beneden en boven de burg|werk=[[Amigoe]]|datum=1985-09-20|bezochtdatum=2022}}</ref> De bekendste ‘brug’ op Aruba verbindt de beide oevers van het Spaans Lagoen. De brug verbindt niet alleen, hij scheidt ook Aruba in een deel pabau di brug (ten westen van de brug) en een deel pariba di brug (ten oosten van de brug). De brug werd in 1929-1930 aangelegd. Zelden was een civiel werk zo belangrijk voor de infrastructuur van het eiland en de verdere ontwikkeling van haar economie en gemeenschap. Het vormt de belangrijkste schakel in de toen ook tot stand gekomen rechtstreekse verbindingsweg tussen Oranjestad en San Nicolas. Het mag dan in de volksmond een brug genoemd worden, in feite is het dat niet. Als kunstwerk is er sprake van een dam met doorlaatopeningen. Welis-waar een overbrugging van het water, maar door afwe-zigheid van een vrijdragende constructie géén brug. <ref>https://www.bruggenstichting.nl/tijdschrift/ouder/44-bruggen-2005/451-bruggen-op-aruba|titel=Pabau of pariba:dat is de vraag|auteur=M.M. Bakker|werk=Bruggenstichting.nl|</ref> {{Appendix}} qyhu01uizgtu1ld8hm37r6hsn9vnmpg 89972 89971 2022-08-03T20:48:56Z Caribiana 8320 wikitext text/x-wiki {{Variante|c}} [[File:A flying trip to the tropics. A record of an ornithological visit to the United States of Colombia, South America and to the island of Curaçao, West Indies, in the year 1892 (1895) (14564733047).jpg|thumb|Bandabou]] '''Bandabou''' of '''Band'abou''' ta, den boka di pueblo, e nòmber pa indiká e parti west di e isla di [[Kòrsou]]. E region aki ta extende di [[Grote Berg]] te [[Westpunt]] i ta konosí pa su diferente seru i un paisahe natural i karakterístiko. Na kosta nort e laman ta kibra konstantemente riba e barankanan. Na kosta suit ta situá e [[Ref di koral|refnan di koral]] i un kantidat di boka i playa. Situá sentral den Bandabou ta [[Seru Kristòfel]], e punto mas haltu di Kòrsou. == Historia == Na 1925 Kòrsou a wòrdu reparti den tres districto. Inisialmente e districto urbanisá di Willemstad tabata limita unikamente na e [[kapital]] [[Willemstad]], pero desde 1930 esaki a expande supstansialmente ku zonanan residensial ront di dje. Banda di Willemstad tin dos districto, e asina yama "districto pafó" di Bandabou i Bandariba.<ref>{{nl}}{{Citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010528109:mpeg21:a0045|title=Nieuwe indeling van Curaçao|werk=De Tijd|date=1930-10-30|bezochtdatum=2022-08-03}}</ref> Den [[siglo 17]] i [[siglo 18|18]] mayoria di e plantashi i esunnan mas grandi tabata establese na Bandabou. E plantashinan tabata e promé sentronan residensial di e zona. Despues di [[manumishon]] i e abolishon di [[sklabitut]] bario y lugánan a lanta unda eks-katibu tabata biba i tabata sa di kontinua ku un parti di nan tradishonnan kultural [[afrika]]no. Barber a konverti den e lugá prinsipal di Bandabou.<ref>{{Citeer web|url=https://gobiernu.cw/wp-content/uploads/2019/06/Barber.pdf|titel=Buurtprofiel Barber|werk=Regering van Curaçao|datum-2011|bezochtdatum=9 oktober 2020}}</ref> Mientras e desaroyo tabata konsentra den e districto di Willemstad, e districtonan pafó a keda praktikamente isola pa largu tempu debi na e distansia i e eskases den konekshon.<ref>{{Citeer nieuws|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010470149:mpeg21:a0093|titel=In MAN kennen en kunnen met liefde voor land en volk gecombineerd|werk=[[Amigoe]]|datum=3 mei 1971|bezochtdatum=9 oktober 2020}}</ref> Komo resultado, e region ta skars habitá den komparashon ku e restu di e isla i e edifisionan ta plamá.<ref>{{Citeer web|url=https://caribischnetwerk.ntr.nl/2015/10/05/banda-bou-zou-zich-zelfstandig-beter-redden/|auteur=Koek, Elisa|titel=Banda Bou zou zich zelfstandig beter redden|werk=Caribisch Netwerk|datum=5 oktober 2015|bezochtdatum=9 oktober 2020}}</ref> Ku e konstrukshon di kaminda pa [[Punda]] i e konekshon riba retnan sentral di elektrisidat, awa i telekomunikashon desde meimei di [[siglo 20]], Bandabou a konvertí gradualmente den un atrakshon turístiko importante. Banda di paisahe, lanthùis, pueblo i playanan, e region ta spesialmente konosí pa su herensia kultural, manera e fiestanan di [[seu]] i [[carnaval]]. Na 2010 e sistema di plantashi den e parti west di Korsou a wordu nominá komo kandidato di [[Reino Hulandes]] pa e lista di [[patrimonio mundial]] di [[UNESCO]]. Kla di e edifisio di e karetera na Kla i conexion na retnan sentral di elektrisidat, awa i telecommunicatie desde medio di siglo XX, Bandabou a bira gratuitamente un importante atracion turístiko. Ademas di paisahe, kasnan di kunuku, pueblo i playa, e region e ta mihó konosí pa su patrimonio kultural, manera bo Festival di Kosecha y sirbishi di karnaval. Den 2010 a bira sistema di plantashon di Curacao Pabou presentá manera sanidat pa e Lista di Patrimonio Mundial e Reino di hulanda. == Luga<ref>{{Citeer web|url=https://cbscuracao.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=6ed83880519f40ddb5d98d8b73671bcd|titel=ArcGIS Web Application|bezochtdatum=2021-10-20|werk=cbscuracao.maps.arcgis.com}}</ref><ref>{{Citeer web|url=https://www.citypopulation.de/en/curacao/admin/|titel=Curaçao: Division (Geozones and Neighborhoods) - Population Statistics, Charts and Map|bezochtdatum=2021-10-20|werk=www.citypopulation.de}}</ref> == {| class="wikitable" style center ! colspan="3" |Bandabou |- !Luga !Habitante !% nase na Kòrsou |- |[[Tera Corá]] |3.547 |83,9% |- |[[Barber]] |2.412 |92,7% |- |[[Soto]] |2.233 |90,9% |- |[[Souax-West]] |1,516 |82,7% |- |Souax-Oost |1,418 |79,5% |- |[[Ser'i Kandela]] |1,376 |63,6% |- |[[Lelienberg]] |1.101 |95,3% |- |[[Grote Berg (Curaçao)|Grote Berg]] |841 |60,8% |- |[[Gatu]] |804 |81,5% |- |[[Westpunt (Kòrsou)|Westpunt]] |738 |93,4% |- |[[Flip]] |601 |91,4% |- |[[Sint Willibrordus (Curaçao)|Sint Willibrordus]] |588 |63% |- |[[Pannekoek]] |365 |82,9% |- |[[Lagun]] |321 |91,9% |- |[[Tera Pretu]] |271 |88,5% |- |[[Wacao]] |107 |84,1% |- |[[Parke Nashonal di Sint Kristòfel|Christoffel]] |40 |90% |} == Playa i bahia == * Daaibooibaai * Corta Grandi * Playa den Fòrti * Playa Gipy * Playa den Porta Mara * Playa Jeremy * Playa Kai * Playa di KAS Abao * Playa Laga * Playa Abou * Santu Krus Di Energia == Atraccionnan == * Parque nashonal Christoffelpark * Parque nashonal Het Boka Sint-Christoffelberg Matamala Museo na aire liber Kas duna Pal'i Maishi Kasnan di kunuku: Santu Mart grandi i chikitu, corta, panqueques, San Nicolaas, Santu Krus i Carnet {{Appendix}} ta bestaat uit een uitgestrekt heuvelachtig gebied met een ruig en karakteristiek landschap. E kosta nort, unda laman ta kibra konstantemente riba e barankanan, ta steil, bruto i inaksesibel. Na kosta suit ta situa e refnan di koral i un kantidat di boka i playanan. Bandabou ta konsistí di un mashá area montaña ku un paisahe asiento i karakterístika. Na e kosta nòrt, kaminda e laman dal bes tras bes kontra e baranka, ta maskarada, skèrpi i inaksesibel. Na e kosta sùit e komun reis di koral i un sèt di país i playa alabes den e koral kalki. Plantá den e sentro di Bandabou ta e Sint-Christoffelberg e punto mas haltu di Curacao. Aan de zuidkust liggen de koraalriffen en een aantal in het kalkkoraal uitgesleten baaien en stranden. Centraal in Bandabou ligt de Sint-Christoffelberg, het hoogste punt van Curaçao. Barber groeide uit tot het hoofddorp van Bandabou.[3] Terwijl de ontwikkelingen zich in het stadsdistrict Willemstad concentreerden, bleef het buitendistrict lange tijd nagenoeg geïsoleerd vanwege de afstand en de slechte verbindingen.[4] Hierdoor is de regio in vergelijking tot de rest van het eiland dunbevolkt en is de bebouwing zeer verspreid.[5] albergaba la mayoría de las plantaciones y las más grandes. Estas plantaciones fueron los primeros asentamientos de la zona. Tras la manumisión y la abolición de la esclavitud, surgieron aldeas o barrios en las plantaciones, donde los ex esclavos vivían y continuaban con algunas de las tradiciones culturales africanas. 2] Barber se convirtió en el principal pueblo de Bandabou. [3] Mientras que el desarrollo se concentró en el distrito urbano de Willemstad, el distrito exterior permaneció prácticamente aislado durante mucho tiempo debido a la distancia y a la escasa conectividad,[4] haciendo que la región estuviera poco poblada en comparación con el resto de la isla y con una población muy dispersa[5]. Curaçao werd in 1925 herverdeeld in drie districten. Het stadsdistrict Willemstad was aanvankelijk beperkt tot de hoofdstad [[Willemstad (Curaçao)|Willemstad]] en werd in 1930 fors uitgebreid met de omringende woonkernen. Daarnaast zijn er twee buitendistricten: Bandabou en [[Bandariba]].<ref>{{Citeer nieuws|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010528109:mpeg21:a0045|titel=Nieuwe indeling van Curacao|werk=[[De Tijd (Nederland)|De Tijd]]|datum=30 oktober 1930|bezochtdatum=9 oktober 2020}}</ref> Na 1925 Korsou a wordo reparti den tres districto. Inisialmente e districto urbano di Willemstad tabata limita unicamente pa e kapital Willemstad bai den 1930 a expande grandi midí ku e área residensia circundantes. Ademas, tin dos frontera responsabilidatnan: Bandabou i Bandariba. Na semper XVII i VII, e mayoria i e plantashon mas grandi ta stret den Bandabou. E plantashon tabata e promé dentro residensia di e area. Despues manumisión i abolishon di sklabitut di plantashon sharon pueblonan òf bario distriktonan ex esklabu i kaminda apenas kontinuá ku e tradishon cultural frans. Peluquero a bira e pueblo hefe di Bandabou. Si ta bon pa nan desaroyo a concentra na e Districto Urbano di Willemstad, e districto pafó a keda práktikamente pasado pa hopi tempu e instrukshonnan di e distansia bai malu conexion. Komo resultado, e region ta skars habitá den komparashon ku e restu di e isla i e edifisionan ta ta plamá. ---------------------------- == Pariba di brug == '''Pariba di brug''' ta un termino cu den boca di pueblo ta usa pa indica e seccion mas oost di e isla di [[Aruba]]. In de volksmond wordt Aruba in twee helften verdeeld: boven de brug en beneden de brug. Die brug is een nauwelijks waarneembare hobbel in de snelweg langs de zuidkust van het eiland, daar waar de route het Spaans Lagoen, een smalle baai, passeert. Beneden de brug ligt Oranjestad en bloeit de toeristenindustrie, boven de brug is San Nicolas met zijn olieraffinaderij, het bedrijf waaraan Aruba tot voor kort zijn hele rijkdom dankte. San Nicolas ontstond in de jaren twintig praktisch van de ene dag op de andere. Bij de poorten van de Lago groeide een vermaakcentrum voor zeelieden en oliearbeiders dat samen met de vaak provisorisch in elkaar gezette huizen daarachter de dichtbevolkte stad van het eiland vormt. Tegenwoordig, nadat de Lago op 31 maart van dit jaar het werk stillegde, maakt San Nicolas een desolate indruk. De wind veegt er door uitgestorven straten. De tientallen cafés, danstenten en bordelen met hun kleurige lichten zijn, als ze niet al zijn dichtgetimmerd, leeg en verlaten.<ref>{{citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010643383:mpeg21:a0172|titel=Aruba beneden en boven de burg|werk=[[Amigoe]]|datum=1985-09-20|bezochtdatum=2022}}</ref> De bekendste ‘brug’ op Aruba verbindt de beide oevers van het Spaans Lagoen. De brug verbindt niet alleen, hij scheidt ook Aruba in een deel pabau di brug (ten westen van de brug) en een deel pariba di brug (ten oosten van de brug). De brug werd in 1929-1930 aangelegd. Zelden was een civiel werk zo belangrijk voor de infrastructuur van het eiland en de verdere ontwikkeling van haar economie en gemeenschap. Het vormt de belangrijkste schakel in de toen ook tot stand gekomen rechtstreekse verbindingsweg tussen Oranjestad en San Nicolas. Het mag dan in de volksmond een brug genoemd worden, in feite is het dat niet. Als kunstwerk is er sprake van een dam met doorlaatopeningen. Welis-waar een overbrugging van het water, maar door afwe-zigheid van een vrijdragende constructie géén brug. <ref>https://www.bruggenstichting.nl/tijdschrift/ouder/44-bruggen-2005/451-bruggen-op-aruba|titel=Pabau of pariba:dat is de vraag|auteur=M.M. Bakker|werk=Bruggenstichting.nl|</ref> {{Appendix}} 6psbhhjmuoqd5kj76dt9fntz9ke1g63 89973 89972 2022-08-03T21:06:41Z Caribiana 8320 wikitext text/x-wiki {{Variante|c}} [[File:A flying trip to the tropics. A record of an ornithological visit to the United States of Colombia, South America and to the island of Curaçao, West Indies, in the year 1892 (1895) (14564733047).jpg|thumb|Bandabou]] '''Bandabou''' of '''Band'abou''' ta, den boka di pueblo, e nòmber pa indiká e parti west di e isla di [[Kòrsou]]. E region aki ta extende di [[Grote Berg]] te [[Westpunt]] i ta konosí pa su diferente seru i un paisahe natural i karakterístiko. Na kosta nort e laman ta kibra konstantemente riba e barankanan. Na kosta suit ta situá e [[Ref di koral|refnan di koral]] i un kantidat di boka i playa. Situá sentral den Bandabou ta [[Seru Kristòfel]], e punto mas haltu di Kòrsou. == Historia == Na 1925 Kòrsou a wòrdu reparti den tres distrito. Inisialmente e distrito urbanisá di Willemstad tabata limitá unikamente na e [[kapital]] [[Willemstad]], pero desde 1930 esaki a expande supstansialmente ku zonanan residensial ront di dje. Banda di Willemstad tin dos distrito, e asina yama "distrito pafó" di Bandabou i di Bandariba.<ref>{{nl}}{{Citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010528109:mpeg21:a0045|title=Nieuwe indeling van Curaçao|werk=De Tijd|date=1930-10-30|bezochtdatum=2022-08-03}}</ref> Den [[siglo 17]] i [[siglo 18|18]] mayoria di e plantashi i esunnan mas grandi tabata establese na Bandabou. E plantashinan tabata e promé sentronan residensial di e zona. Despues di [[manumishon]] i e abolishon di [[sklabitut]] bario y lugánan a lanta unda eks-katibu tabata biba i tabata sa di kontinua ku un parti di nan tradishonnan kultural [[afrika]]no. Barber a konverti den e lugá prinsipal di Bandabou.<ref>{{Citeer web|url=https://gobiernu.cw/wp-content/uploads/2019/06/Barber.pdf|titel=Buurtprofiel Barber|werk=Regering van Curaçao|datum-2011|bezochtdatum=2022-08-03}}</ref> Mientras e desaroyo tabata konsentra na districto di Willemstad, e districtonan pafó a keda praktikamente isola pa largu tempu debi na e distansia i e eskases den konekshon.<ref>{{Citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010470149:mpeg21:a0093|titel=In MAN kennen en kunnen met liefde voor land en volk gecombineerd|werk=[[Amigoe]]|datum=1971-05-03|bezochtdatum=2022-08-03}}</ref> Komo resultado, e region ta skars habitá den komparashon ku e restu di e isla i e edifisionan ta plamá.<ref>{{Citeer web|url=https://caribischnetwerk.ntr.nl/2015/10/05/banda-bou-zou-zich-zelfstandig-beter-redden/|auteur=Koek, Elisa|titel=Banda Bou zou zich zelfstandig beter redden|werk=Caribisch Netwerk|datum=5 oktober 2015|bezochtdatum=2022-08-03}}</ref> Ku e konstrukshon di kaminda pa [[Punda]] i konekshon riba retnan sentral di elektrisidat, awa i telekomunikashon desde meimei di [[siglo 20]], Bandabou a konvertí gradualmente den un atrakshon turístiko importante. Banda di paisahe, lanthùis, pueblo i playanan, e region ta spesialmente konosí pa su herensia kultural, manera e fiestanan di [[seú]] i [[carnaval|karnaval]]. E sistema di plantashi den e parti west di Kòrsou a wòrdu nominá na 2010 komo kandidato di [[Reino Hulandes]] pa e lista di patrimonio mundial di [[UNESCO]]. == Lugá == {| class="wikitable" style center ! colspan="3" |Distrikto di Bandabou |- !Lugá<ref>{{Citeer web|url=https://cbscuracao.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=6ed83880519f40ddb5d98d8b73671bcd|titel=ArcGIS Web Application|bezochtdatum=2021-10-20|werk=cbscuracao.maps.arcgis.com}}</ref><ref>{{Citeer web|url=https://www.citypopulation.de/en/curacao/admin/|titel=Curaçao: Division (Geozones and Neighborhoods) - Population Statistics, Charts and Map|bezochtdatum=2021-10-20|werk=www.citypopulation.de}}</ref> !Habitante !% nase na Kòrsou |- |[[Tera Corá]] |3.547 |83,9% |- |[[Barber]] |2.412 |92,7% |- |[[Soto]] |2.233 |90,9% |- |[[Souax-West]] |1,516 |82,7% |- |Souax-Oost |1,418 |79,5% |- |[[Ser'i Kandela]] |1,376 |63,6% |- |[[Lelienberg]] |1.101 |95,3% |- |[[Grote Berg (Curaçao)|Grote Berg]] |841 |60,8% |- |[[Gatu]] |804 |81,5% |- |[[Westpunt (Kòrsou)|Westpunt]] |738 |93,4% |- |[[Flip]] |601 |91,4% |- |[[Sint Willibrordus (Curaçao)|Sint Willibrordus]] |588 |63% |- |[[Pannekoek]] |365 |82,9% |- |[[Lagun]] |321 |91,9% |- |[[Tera Pretu]] |271 |88,5% |- |[[Wacao]] |107 |84,1% |- |[[Parke Nashonal di Sint Kristòfel|Christoffel]] |40 |90% |} == Playa i bahia == * Daaibooibaai * Corta Grandi * Playa den Fòrti * Playa Gipy * Playa den Porta Mara * Playa Jeremy * Playa Kai * Playa di KAS Abao * Playa Laga * Playa Abou * Santu Krus Di Energia == Atrakshon == * [[Parke Nashonal di Sint Kristòfel]] * [[Parke Nashonal Shete Boka]] * [[Museo Tula]] * Museo na aire liber Kas di Pal'i Maishi * Kasnan di kunuku: Santu Mart grandi i chikitu, corta, panqueques, San Nicolaas, Santu Krus i Carnet {{Appendix}} [[Category:Kòrsou]] ta bestaat uit een uitgestrekt heuvelachtig gebied met een ruig en karakteristiek landschap. E kosta nort, unda laman ta kibra konstantemente riba e barankanan, ta steil, bruto i inaksesibel. Na kosta suit ta situa e refnan di koral i un kantidat di boka i playanan. Bandabou ta konsistí di un mashá area montaña ku un paisahe asiento i karakterístika. Na e kosta nòrt, kaminda e laman dal bes tras bes kontra e baranka, ta maskarada, skèrpi i inaksesibel. Na e kosta sùit e komun reis di koral i un sèt di país i playa alabes den e koral kalki. Plantá den e sentro di Bandabou ta e Sint-Christoffelberg e punto mas haltu di Curacao. Aan de zuidkust liggen de koraalriffen en een aantal in het kalkkoraal uitgesleten baaien en stranden. Centraal in Bandabou ligt de Sint-Christoffelberg, het hoogste punt van Curaçao. Barber groeide uit tot het hoofddorp van Bandabou.[3] Terwijl de ontwikkelingen zich in het stadsdistrict Willemstad concentreerden, bleef het buitendistrict lange tijd nagenoeg geïsoleerd vanwege de afstand en de slechte verbindingen.[4] Hierdoor is de regio in vergelijking tot de rest van het eiland dunbevolkt en is de bebouwing zeer verspreid.[5] albergaba la mayoría de las plantaciones y las más grandes. Estas plantaciones fueron los primeros asentamientos de la zona. Tras la manumisión y la abolición de la esclavitud, surgieron aldeas o barrios en las plantaciones, donde los ex esclavos vivían y continuaban con algunas de las tradiciones culturales africanas. 2] Barber se convirtió en el principal pueblo de Bandabou. [3] Mientras que el desarrollo se concentró en el distrito urbano de Willemstad, el distrito exterior permaneció prácticamente aislado durante mucho tiempo debido a la distancia y a la escasa conectividad,[4] haciendo que la región estuviera poco poblada en comparación con el resto de la isla y con una población muy dispersa[5]. Curaçao werd in 1925 herverdeeld in drie districten. Het stadsdistrict Willemstad was aanvankelijk beperkt tot de hoofdstad [[Willemstad (Curaçao)|Willemstad]] en werd in 1930 fors uitgebreid met de omringende woonkernen. Daarnaast zijn er twee buitendistricten: Bandabou en [[Bandariba]].<ref>{{Citeer nieuws|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010528109:mpeg21:a0045|titel=Nieuwe indeling van Curacao|werk=[[De Tijd (Nederland)|De Tijd]]|datum=30 oktober 1930|bezochtdatum=9 oktober 2020}}</ref> Na 1925 Korsou a wordo reparti den tres districto. Inisialmente e districto urbano di Willemstad tabata limita unicamente pa e kapital Willemstad bai den 1930 a expande grandi midí ku e área residensia circundantes. Ademas, tin dos frontera responsabilidatnan: Bandabou i Bandariba. Na semper XVII i VII, e mayoria i e plantashon mas grandi ta stret den Bandabou. E plantashon tabata e promé dentro residensia di e area. Despues manumisión i abolishon di sklabitut di plantashon sharon pueblonan òf bario distriktonan ex esklabu i kaminda apenas kontinuá ku e tradishon cultural frans. Peluquero a bira e pueblo hefe di Bandabou. Si ta bon pa nan desaroyo a concentra na e Districto Urbano di Willemstad, e districto pafó a keda práktikamente pasado pa hopi tempu e instrukshonnan di e distansia bai malu conexion. Komo resultado, e region ta skars habitá den komparashon ku e restu di e isla i e edifisionan ta ta plamá. ---------------------------- == Pariba di brug == '''Pariba di brug''' ta un termino cu den boca di pueblo ta usa pa indica e seccion mas oost di e isla di [[Aruba]]. In de volksmond wordt Aruba in twee helften verdeeld: boven de brug en beneden de brug. Die brug is een nauwelijks waarneembare hobbel in de snelweg langs de zuidkust van het eiland, daar waar de route het Spaans Lagoen, een smalle baai, passeert. Beneden de brug ligt Oranjestad en bloeit de toeristenindustrie, boven de brug is San Nicolas met zijn olieraffinaderij, het bedrijf waaraan Aruba tot voor kort zijn hele rijkdom dankte. San Nicolas ontstond in de jaren twintig praktisch van de ene dag op de andere. Bij de poorten van de Lago groeide een vermaakcentrum voor zeelieden en oliearbeiders dat samen met de vaak provisorisch in elkaar gezette huizen daarachter de dichtbevolkte stad van het eiland vormt. Tegenwoordig, nadat de Lago op 31 maart van dit jaar het werk stillegde, maakt San Nicolas een desolate indruk. De wind veegt er door uitgestorven straten. De tientallen cafés, danstenten en bordelen met hun kleurige lichten zijn, als ze niet al zijn dichtgetimmerd, leeg en verlaten.<ref>{{citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010643383:mpeg21:a0172|titel=Aruba beneden en boven de burg|werk=[[Amigoe]]|datum=1985-09-20|bezochtdatum=2022}}</ref> De bekendste ‘brug’ op Aruba verbindt de beide oevers van het Spaans Lagoen. De brug verbindt niet alleen, hij scheidt ook Aruba in een deel pabau di brug (ten westen van de brug) en een deel pariba di brug (ten oosten van de brug). De brug werd in 1929-1930 aangelegd. Zelden was een civiel werk zo belangrijk voor de infrastructuur van het eiland en de verdere ontwikkeling van haar economie en gemeenschap. Het vormt de belangrijkste schakel in de toen ook tot stand gekomen rechtstreekse verbindingsweg tussen Oranjestad en San Nicolas. Het mag dan in de volksmond een brug genoemd worden, in feite is het dat niet. Als kunstwerk is er sprake van een dam met doorlaatopeningen. Welis-waar een overbrugging van het water, maar door afwe-zigheid van een vrijdragende constructie géén brug. <ref>https://www.bruggenstichting.nl/tijdschrift/ouder/44-bruggen-2005/451-bruggen-op-aruba|titel=Pabau of pariba:dat is de vraag|auteur=M.M. Bakker|werk=Bruggenstichting.nl|</ref> {{Appendix}} mvlb983io349x9htuk89xg14ub8prsi 89974 89973 2022-08-03T21:12:25Z Caribiana 8320 wikitext text/x-wiki {{Variante|c}} [[File:A flying trip to the tropics. A record of an ornithological visit to the United States of Colombia, South America and to the island of Curaçao, West Indies, in the year 1892 (1895) (14564733047).jpg|thumb|Bandabou]] '''Bandabou''' of '''Band'abou''' ta, den boka di pueblo, e nòmber pa indiká e parti west di e isla di [[Kòrsou]]. E region aki ta extende di [[Grote Berg]] te [[Westpunt]] i ta konosí pa su diferente seru i un paisahe natural i karakterístiko. Na kosta nort e laman ta kibra konstantemente riba e barankanan. Na kosta sùit ta situá e [[Ref di koral|refnan di koral]] i un kantidat di boka i playa. Situá sentral den Bandabou ta [[Seru Kristòfel]], e punto mas altu di Kòrsou. == Historia == Na 1925 Kòrsou a wòrdu reparti den tres distrito. Inisialmente e distrito urbanisá di Willemstad tabata limitá unikamente na e [[kapital]] [[Willemstad]], pero desde 1930 esaki a expande supstansialmente ku zonanan residensial ront di dje. Banda di Willemstad tin dos distrito, e asina yama "distrito pafó" di Bandabou i di Bandariba.<ref>{{nl}}{{Citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010528109:mpeg21:a0045|title=Nieuwe indeling van Curaçao|werk=De Tijd|date=1930-10-30|bezochtdatum=2022-08-03}}</ref> Den [[siglo 17]] i [[siglo 18|18]] mayoria di e plantashi i esunnan mas grandi tabata establesé na Bandabou. E plantashinan tabata e promé sentronan di residensia den e zona. Despues di [[manumishon]] i e abolishon di [[sklabitut]] bario y lugánan a lanta unda eks-katibu tabata biba i tabata sa di kontinua pa un parti ku nan tradishonnan kultural [[afrika]]no. Barber a konverti den e lugá prinsipal di Bandabou.<ref>{{Citeer web|url=https://gobiernu.cw/wp-content/uploads/2019/06/Barber.pdf|titel=Buurtprofiel Barber|werk=Regering van Curaçao|datum-2011|bezochtdatum=2022-08-03}}</ref> Mientras desaroyo tabata konsentra riba e distrito di Willemstad, e distritonan pafó a keda praktikamente isola pa largu tempu debi na e distansia i e eskases den konekshon.<ref>{{Citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010470149:mpeg21:a0093|titel=In MAN kennen en kunnen met liefde voor land en volk gecombineerd|werk=[[Amigoe]]|datum=1971-05-03|bezochtdatum=2022-08-03}}</ref> Komo resultado, e region ta skars habitá den komparashon ku e restu di e isla i e edifisionan ta plamá.<ref>{{nl}}{{Citeer web|url=https://caribischnetwerk.ntr.nl/2015/10/05/banda-bou-zou-zich-zelfstandig-beter-redden/|auteur=Koek, Elisa|titel=Banda Bou zou zich zelfstandig beter redden|werk=Caribisch Netwerk|datum=2015-01-05|bezochtdatum=2022-08-03}}</ref> Ku e konstrukshon di kaminda pa [[Punda]] i konekshon riba retnan sentral di elektrisidat, awa i telekomunikashon desde meimei di [[siglo 20]], Bandabou a konvertí gradualmente den un atrakshon turístiko importante. Banda di paisahe, lanthùis, pueblo i playanan, e region ta spesialmente konosí pa su herensia kultural, manera e fiestanan di [[seú]] i [[carnaval|karnaval]]. E sistema di plantashi den e parti west di Kòrsou a wòrdu nominá na 2010 komo kandidato di [[Reino Hulandes]] pa e lista di patrimonio mundial di [[UNESCO]]. == Lugá == {| class="wikitable" style center ! colspan="3" |Distrikto di Bandabou |- !Lugá<ref>{{Citeer web|url=https://cbscuracao.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=6ed83880519f40ddb5d98d8b73671bcd|titel=ArcGIS Web Application|bezochtdatum=2021-10-20|werk=cbscuracao.maps.arcgis.com}}</ref><ref>{{Citeer web|url=https://www.citypopulation.de/en/curacao/admin/|titel=Curaçao: Division (Geozones and Neighborhoods) - Population Statistics, Charts and Map|bezochtdatum=2021-10-20|werk=www.citypopulation.de}}</ref> !Habitante !% nase na Kòrsou |- |[[Tera Corá]] |3.547 |83,9% |- |[[Barber]] |2.412 |92,7% |- |[[Soto]] |2.233 |90,9% |- |[[Souax-West]] |1,516 |82,7% |- |Souax-Oost |1,418 |79,5% |- |[[Ser'i Kandela]] |1,376 |63,6% |- |[[Lelienberg]] |1.101 |95,3% |- |[[Grote Berg (Curaçao)|Grote Berg]] |841 |60,8% |- |[[Gatu]] |804 |81,5% |- |[[Westpunt (Kòrsou)|Westpunt]] |738 |93,4% |- |[[Flip]] |601 |91,4% |- |[[Sint Willibrordus (Curaçao)|Sint Willibrordus]] |588 |63% |- |[[Pannekoek]] |365 |82,9% |- |[[Lagun]] |321 |91,9% |- |[[Tera Pretu]] |271 |88,5% |- |[[Wacao]] |107 |84,1% |- |[[Parke Nashonal di Sint Kristòfel|Christoffel]] |40 |90% |} == Playa i bahia == * Daaibooibaai * Corta Grandi * Playa den Fòrti * Playa Gipy * Playa den Porta Mara * Playa Jeremy * Playa Kai * Playa di KAS Abao * Playa Laga * Playa Abou * Santu Krus Di Energia == Atrakshon == * [[Parke Nashonal di Sint Kristòfel]] * [[Parke Nashonal Shete Boka]] * [[Museo Tula]] * Museo na aire liber Kas di Pal'i Maishi * Kasnan di kunuku: Santu Mart grandi i chikitu, corta, panqueques, San Nicolaas, Santu Krus i Carnet {{Appendix}} [[Category:Kòrsou]] ta bestaat uit een uitgestrekt heuvelachtig gebied met een ruig en karakteristiek landschap. E kosta nort, unda laman ta kibra konstantemente riba e barankanan, ta steil, bruto i inaksesibel. Na kosta suit ta situa e refnan di koral i un kantidat di boka i playanan. Bandabou ta konsistí di un mashá area montaña ku un paisahe asiento i karakterístika. Na e kosta nòrt, kaminda e laman dal bes tras bes kontra e baranka, ta maskarada, skèrpi i inaksesibel. Na e kosta sùit e komun reis di koral i un sèt di país i playa alabes den e koral kalki. Plantá den e sentro di Bandabou ta e Sint-Christoffelberg e punto mas haltu di Curacao. Aan de zuidkust liggen de koraalriffen en een aantal in het kalkkoraal uitgesleten baaien en stranden. Centraal in Bandabou ligt de Sint-Christoffelberg, het hoogste punt van Curaçao. Barber groeide uit tot het hoofddorp van Bandabou.[3] Terwijl de ontwikkelingen zich in het stadsdistrict Willemstad concentreerden, bleef het buitendistrict lange tijd nagenoeg geïsoleerd vanwege de afstand en de slechte verbindingen.[4] Hierdoor is de regio in vergelijking tot de rest van het eiland dunbevolkt en is de bebouwing zeer verspreid.[5] albergaba la mayoría de las plantaciones y las más grandes. Estas plantaciones fueron los primeros asentamientos de la zona. Tras la manumisión y la abolición de la esclavitud, surgieron aldeas o barrios en las plantaciones, donde los ex esclavos vivían y continuaban con algunas de las tradiciones culturales africanas. 2] Barber se convirtió en el principal pueblo de Bandabou. [3] Mientras que el desarrollo se concentró en el distrito urbano de Willemstad, el distrito exterior permaneció prácticamente aislado durante mucho tiempo debido a la distancia y a la escasa conectividad,[4] haciendo que la región estuviera poco poblada en comparación con el resto de la isla y con una población muy dispersa[5]. Curaçao werd in 1925 herverdeeld in drie districten. Het stadsdistrict Willemstad was aanvankelijk beperkt tot de hoofdstad [[Willemstad (Curaçao)|Willemstad]] en werd in 1930 fors uitgebreid met de omringende woonkernen. Daarnaast zijn er twee buitendistricten: Bandabou en [[Bandariba]].<ref>{{Citeer nieuws|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010528109:mpeg21:a0045|titel=Nieuwe indeling van Curacao|werk=[[De Tijd (Nederland)|De Tijd]]|datum=30 oktober 1930|bezochtdatum=9 oktober 2020}}</ref> Na 1925 Korsou a wordo reparti den tres districto. Inisialmente e districto urbano di Willemstad tabata limita unicamente pa e kapital Willemstad bai den 1930 a expande grandi midí ku e área residensia circundantes. Ademas, tin dos frontera responsabilidatnan: Bandabou i Bandariba. Na semper XVII i VII, e mayoria i e plantashon mas grandi ta stret den Bandabou. E plantashon tabata e promé dentro residensia di e area. Despues manumisión i abolishon di sklabitut di plantashon sharon pueblonan òf bario distriktonan ex esklabu i kaminda apenas kontinuá ku e tradishon cultural frans. Peluquero a bira e pueblo hefe di Bandabou. Si ta bon pa nan desaroyo a concentra na e Districto Urbano di Willemstad, e districto pafó a keda práktikamente pasado pa hopi tempu e instrukshonnan di e distansia bai malu conexion. Komo resultado, e region ta skars habitá den komparashon ku e restu di e isla i e edifisionan ta ta plamá. ---------------------------- == Pariba di brug == '''Pariba di brug''' ta un termino cu den boca di pueblo ta usa pa indica e seccion mas oost di e isla di [[Aruba]]. In de volksmond wordt Aruba in twee helften verdeeld: boven de brug en beneden de brug. Die brug is een nauwelijks waarneembare hobbel in de snelweg langs de zuidkust van het eiland, daar waar de route het Spaans Lagoen, een smalle baai, passeert. Beneden de brug ligt Oranjestad en bloeit de toeristenindustrie, boven de brug is San Nicolas met zijn olieraffinaderij, het bedrijf waaraan Aruba tot voor kort zijn hele rijkdom dankte. San Nicolas ontstond in de jaren twintig praktisch van de ene dag op de andere. Bij de poorten van de Lago groeide een vermaakcentrum voor zeelieden en oliearbeiders dat samen met de vaak provisorisch in elkaar gezette huizen daarachter de dichtbevolkte stad van het eiland vormt. Tegenwoordig, nadat de Lago op 31 maart van dit jaar het werk stillegde, maakt San Nicolas een desolate indruk. De wind veegt er door uitgestorven straten. De tientallen cafés, danstenten en bordelen met hun kleurige lichten zijn, als ze niet al zijn dichtgetimmerd, leeg en verlaten.<ref>{{citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010643383:mpeg21:a0172|titel=Aruba beneden en boven de burg|werk=[[Amigoe]]|datum=1985-09-20|bezochtdatum=2022}}</ref> De bekendste ‘brug’ op Aruba verbindt de beide oevers van het Spaans Lagoen. De brug verbindt niet alleen, hij scheidt ook Aruba in een deel pabau di brug (ten westen van de brug) en een deel pariba di brug (ten oosten van de brug). De brug werd in 1929-1930 aangelegd. Zelden was een civiel werk zo belangrijk voor de infrastructuur van het eiland en de verdere ontwikkeling van haar economie en gemeenschap. Het vormt de belangrijkste schakel in de toen ook tot stand gekomen rechtstreekse verbindingsweg tussen Oranjestad en San Nicolas. Het mag dan in de volksmond een brug genoemd worden, in feite is het dat niet. Als kunstwerk is er sprake van een dam met doorlaatopeningen. Welis-waar een overbrugging van het water, maar door afwe-zigheid van een vrijdragende constructie géén brug. <ref>https://www.bruggenstichting.nl/tijdschrift/ouder/44-bruggen-2005/451-bruggen-op-aruba|titel=Pabau of pariba:dat is de vraag|auteur=M.M. Bakker|werk=Bruggenstichting.nl|</ref> {{Appendix}} cyzzxymam8r1mx9fefwo169wo2fx0jn 89975 89974 2022-08-03T21:13:12Z Caribiana 8320 /* Lugá */ wikitext text/x-wiki {{Variante|c}} [[File:A flying trip to the tropics. A record of an ornithological visit to the United States of Colombia, South America and to the island of Curaçao, West Indies, in the year 1892 (1895) (14564733047).jpg|thumb|Bandabou]] '''Bandabou''' of '''Band'abou''' ta, den boka di pueblo, e nòmber pa indiká e parti west di e isla di [[Kòrsou]]. E region aki ta extende di [[Grote Berg]] te [[Westpunt]] i ta konosí pa su diferente seru i un paisahe natural i karakterístiko. Na kosta nort e laman ta kibra konstantemente riba e barankanan. Na kosta sùit ta situá e [[Ref di koral|refnan di koral]] i un kantidat di boka i playa. Situá sentral den Bandabou ta [[Seru Kristòfel]], e punto mas altu di Kòrsou. == Historia == Na 1925 Kòrsou a wòrdu reparti den tres distrito. Inisialmente e distrito urbanisá di Willemstad tabata limitá unikamente na e [[kapital]] [[Willemstad]], pero desde 1930 esaki a expande supstansialmente ku zonanan residensial ront di dje. Banda di Willemstad tin dos distrito, e asina yama "distrito pafó" di Bandabou i di Bandariba.<ref>{{nl}}{{Citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010528109:mpeg21:a0045|title=Nieuwe indeling van Curaçao|werk=De Tijd|date=1930-10-30|bezochtdatum=2022-08-03}}</ref> Den [[siglo 17]] i [[siglo 18|18]] mayoria di e plantashi i esunnan mas grandi tabata establesé na Bandabou. E plantashinan tabata e promé sentronan di residensia den e zona. Despues di [[manumishon]] i e abolishon di [[sklabitut]] bario y lugánan a lanta unda eks-katibu tabata biba i tabata sa di kontinua pa un parti ku nan tradishonnan kultural [[afrika]]no. Barber a konverti den e lugá prinsipal di Bandabou.<ref>{{Citeer web|url=https://gobiernu.cw/wp-content/uploads/2019/06/Barber.pdf|titel=Buurtprofiel Barber|werk=Regering van Curaçao|datum-2011|bezochtdatum=2022-08-03}}</ref> Mientras desaroyo tabata konsentra riba e distrito di Willemstad, e distritonan pafó a keda praktikamente isola pa largu tempu debi na e distansia i e eskases den konekshon.<ref>{{Citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010470149:mpeg21:a0093|titel=In MAN kennen en kunnen met liefde voor land en volk gecombineerd|werk=[[Amigoe]]|datum=1971-05-03|bezochtdatum=2022-08-03}}</ref> Komo resultado, e region ta skars habitá den komparashon ku e restu di e isla i e edifisionan ta plamá.<ref>{{nl}}{{Citeer web|url=https://caribischnetwerk.ntr.nl/2015/10/05/banda-bou-zou-zich-zelfstandig-beter-redden/|auteur=Koek, Elisa|titel=Banda Bou zou zich zelfstandig beter redden|werk=Caribisch Netwerk|datum=2015-01-05|bezochtdatum=2022-08-03}}</ref> Ku e konstrukshon di kaminda pa [[Punda]] i konekshon riba retnan sentral di elektrisidat, awa i telekomunikashon desde meimei di [[siglo 20]], Bandabou a konvertí gradualmente den un atrakshon turístiko importante. Banda di paisahe, lanthùis, pueblo i playanan, e region ta spesialmente konosí pa su herensia kultural, manera e fiestanan di [[seú]] i [[carnaval|karnaval]]. E sistema di plantashi den e parti west di Kòrsou a wòrdu nominá na 2010 komo kandidato di [[Reino Hulandes]] pa e lista di patrimonio mundial di [[UNESCO]]. == Lugá == {| class="wikitable" style center ! colspan="3" |Distrito di Bandabou |- !Lugá<ref>{{Citeer web|url=https://cbscuracao.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=6ed83880519f40ddb5d98d8b73671bcd|titel=ArcGIS Web Application|bezochtdatum=2021-10-20|werk=cbscuracao.maps.arcgis.com}}</ref><ref>{{Citeer web|url=https://www.citypopulation.de/en/curacao/admin/|titel=Curaçao: Division (Geozones and Neighborhoods) - Population Statistics, Charts and Map|bezochtdatum=2021-10-20|werk=www.citypopulation.de}}</ref> !Habitante !% nase na Kòrsou |- |[[Tera Corá]] |3.547 |83,9% |- |[[Barber]] |2.412 |92,7% |- |[[Soto]] |2.233 |90,9% |- |[[Souax-West]] |1,516 |82,7% |- |Souax-Oost |1,418 |79,5% |- |[[Ser'i Kandela]] |1,376 |63,6% |- |[[Lelienberg]] |1.101 |95,3% |- |[[Grote Berg (Curaçao)|Grote Berg]] |841 |60,8% |- |[[Gatu]] |804 |81,5% |- |[[Westpunt (Kòrsou)|Westpunt]] |738 |93,4% |- |[[Flip]] |601 |91,4% |- |[[Sint Willibrordus (Curaçao)|Sint Willibrordus]] |588 |63% |- |[[Pannekoek]] |365 |82,9% |- |[[Lagun]] |321 |91,9% |- |[[Tera Pretu]] |271 |88,5% |- |[[Wacao]] |107 |84,1% |- |[[Parke Nashonal di Sint Kristòfel|Christoffel]] |40 |90% |} == Playa i bahia == * Daaibooibaai * Corta Grandi * Playa den Fòrti * Playa Gipy * Playa den Porta Mara * Playa Jeremy * Playa Kai * Playa di KAS Abao * Playa Laga * Playa Abou * Santu Krus Di Energia == Atrakshon == * [[Parke Nashonal di Sint Kristòfel]] * [[Parke Nashonal Shete Boka]] * [[Museo Tula]] * Museo na aire liber Kas di Pal'i Maishi * Kasnan di kunuku: Santu Mart grandi i chikitu, corta, panqueques, San Nicolaas, Santu Krus i Carnet {{Appendix}} [[Category:Kòrsou]] ta bestaat uit een uitgestrekt heuvelachtig gebied met een ruig en karakteristiek landschap. E kosta nort, unda laman ta kibra konstantemente riba e barankanan, ta steil, bruto i inaksesibel. Na kosta suit ta situa e refnan di koral i un kantidat di boka i playanan. Bandabou ta konsistí di un mashá area montaña ku un paisahe asiento i karakterístika. Na e kosta nòrt, kaminda e laman dal bes tras bes kontra e baranka, ta maskarada, skèrpi i inaksesibel. Na e kosta sùit e komun reis di koral i un sèt di país i playa alabes den e koral kalki. Plantá den e sentro di Bandabou ta e Sint-Christoffelberg e punto mas haltu di Curacao. Aan de zuidkust liggen de koraalriffen en een aantal in het kalkkoraal uitgesleten baaien en stranden. Centraal in Bandabou ligt de Sint-Christoffelberg, het hoogste punt van Curaçao. Barber groeide uit tot het hoofddorp van Bandabou.[3] Terwijl de ontwikkelingen zich in het stadsdistrict Willemstad concentreerden, bleef het buitendistrict lange tijd nagenoeg geïsoleerd vanwege de afstand en de slechte verbindingen.[4] Hierdoor is de regio in vergelijking tot de rest van het eiland dunbevolkt en is de bebouwing zeer verspreid.[5] albergaba la mayoría de las plantaciones y las más grandes. Estas plantaciones fueron los primeros asentamientos de la zona. Tras la manumisión y la abolición de la esclavitud, surgieron aldeas o barrios en las plantaciones, donde los ex esclavos vivían y continuaban con algunas de las tradiciones culturales africanas. 2] Barber se convirtió en el principal pueblo de Bandabou. [3] Mientras que el desarrollo se concentró en el distrito urbano de Willemstad, el distrito exterior permaneció prácticamente aislado durante mucho tiempo debido a la distancia y a la escasa conectividad,[4] haciendo que la región estuviera poco poblada en comparación con el resto de la isla y con una población muy dispersa[5]. Curaçao werd in 1925 herverdeeld in drie districten. Het stadsdistrict Willemstad was aanvankelijk beperkt tot de hoofdstad [[Willemstad (Curaçao)|Willemstad]] en werd in 1930 fors uitgebreid met de omringende woonkernen. Daarnaast zijn er twee buitendistricten: Bandabou en [[Bandariba]].<ref>{{Citeer nieuws|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010528109:mpeg21:a0045|titel=Nieuwe indeling van Curacao|werk=[[De Tijd (Nederland)|De Tijd]]|datum=30 oktober 1930|bezochtdatum=9 oktober 2020}}</ref> Na 1925 Korsou a wordo reparti den tres districto. Inisialmente e districto urbano di Willemstad tabata limita unicamente pa e kapital Willemstad bai den 1930 a expande grandi midí ku e área residensia circundantes. Ademas, tin dos frontera responsabilidatnan: Bandabou i Bandariba. Na semper XVII i VII, e mayoria i e plantashon mas grandi ta stret den Bandabou. E plantashon tabata e promé dentro residensia di e area. Despues manumisión i abolishon di sklabitut di plantashon sharon pueblonan òf bario distriktonan ex esklabu i kaminda apenas kontinuá ku e tradishon cultural frans. Peluquero a bira e pueblo hefe di Bandabou. Si ta bon pa nan desaroyo a concentra na e Districto Urbano di Willemstad, e districto pafó a keda práktikamente pasado pa hopi tempu e instrukshonnan di e distansia bai malu conexion. Komo resultado, e region ta skars habitá den komparashon ku e restu di e isla i e edifisionan ta ta plamá. ---------------------------- == Pariba di brug == '''Pariba di brug''' ta un termino cu den boca di pueblo ta usa pa indica e seccion mas oost di e isla di [[Aruba]]. In de volksmond wordt Aruba in twee helften verdeeld: boven de brug en beneden de brug. Die brug is een nauwelijks waarneembare hobbel in de snelweg langs de zuidkust van het eiland, daar waar de route het Spaans Lagoen, een smalle baai, passeert. Beneden de brug ligt Oranjestad en bloeit de toeristenindustrie, boven de brug is San Nicolas met zijn olieraffinaderij, het bedrijf waaraan Aruba tot voor kort zijn hele rijkdom dankte. San Nicolas ontstond in de jaren twintig praktisch van de ene dag op de andere. Bij de poorten van de Lago groeide een vermaakcentrum voor zeelieden en oliearbeiders dat samen met de vaak provisorisch in elkaar gezette huizen daarachter de dichtbevolkte stad van het eiland vormt. Tegenwoordig, nadat de Lago op 31 maart van dit jaar het werk stillegde, maakt San Nicolas een desolate indruk. De wind veegt er door uitgestorven straten. De tientallen cafés, danstenten en bordelen met hun kleurige lichten zijn, als ze niet al zijn dichtgetimmerd, leeg en verlaten.<ref>{{citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010643383:mpeg21:a0172|titel=Aruba beneden en boven de burg|werk=[[Amigoe]]|datum=1985-09-20|bezochtdatum=2022}}</ref> De bekendste ‘brug’ op Aruba verbindt de beide oevers van het Spaans Lagoen. De brug verbindt niet alleen, hij scheidt ook Aruba in een deel pabau di brug (ten westen van de brug) en een deel pariba di brug (ten oosten van de brug). De brug werd in 1929-1930 aangelegd. Zelden was een civiel werk zo belangrijk voor de infrastructuur van het eiland en de verdere ontwikkeling van haar economie en gemeenschap. Het vormt de belangrijkste schakel in de toen ook tot stand gekomen rechtstreekse verbindingsweg tussen Oranjestad en San Nicolas. Het mag dan in de volksmond een brug genoemd worden, in feite is het dat niet. Als kunstwerk is er sprake van een dam met doorlaatopeningen. Welis-waar een overbrugging van het water, maar door afwe-zigheid van een vrijdragende constructie géén brug. <ref>https://www.bruggenstichting.nl/tijdschrift/ouder/44-bruggen-2005/451-bruggen-op-aruba|titel=Pabau of pariba:dat is de vraag|auteur=M.M. Bakker|werk=Bruggenstichting.nl|</ref> {{Appendix}} kwqzlfikmjadcx2rdofjfue31fbxw52 89976 89975 2022-08-03T21:16:54Z Caribiana 8320 /* Playa i bahia */ wikitext text/x-wiki {{Variante|c}} [[File:A flying trip to the tropics. A record of an ornithological visit to the United States of Colombia, South America and to the island of Curaçao, West Indies, in the year 1892 (1895) (14564733047).jpg|thumb|Bandabou]] '''Bandabou''' of '''Band'abou''' ta, den boka di pueblo, e nòmber pa indiká e parti west di e isla di [[Kòrsou]]. E region aki ta extende di [[Grote Berg]] te [[Westpunt]] i ta konosí pa su diferente seru i un paisahe natural i karakterístiko. Na kosta nort e laman ta kibra konstantemente riba e barankanan. Na kosta sùit ta situá e [[Ref di koral|refnan di koral]] i un kantidat di boka i playa. Situá sentral den Bandabou ta [[Seru Kristòfel]], e punto mas altu di Kòrsou. == Historia == Na 1925 Kòrsou a wòrdu reparti den tres distrito. Inisialmente e distrito urbanisá di Willemstad tabata limitá unikamente na e [[kapital]] [[Willemstad]], pero desde 1930 esaki a expande supstansialmente ku zonanan residensial ront di dje. Banda di Willemstad tin dos distrito, e asina yama "distrito pafó" di Bandabou i di Bandariba.<ref>{{nl}}{{Citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010528109:mpeg21:a0045|title=Nieuwe indeling van Curaçao|werk=De Tijd|date=1930-10-30|bezochtdatum=2022-08-03}}</ref> Den [[siglo 17]] i [[siglo 18|18]] mayoria di e plantashi i esunnan mas grandi tabata establesé na Bandabou. E plantashinan tabata e promé sentronan di residensia den e zona. Despues di [[manumishon]] i e abolishon di [[sklabitut]] bario y lugánan a lanta unda eks-katibu tabata biba i tabata sa di kontinua pa un parti ku nan tradishonnan kultural [[afrika]]no. Barber a konverti den e lugá prinsipal di Bandabou.<ref>{{Citeer web|url=https://gobiernu.cw/wp-content/uploads/2019/06/Barber.pdf|titel=Buurtprofiel Barber|werk=Regering van Curaçao|datum-2011|bezochtdatum=2022-08-03}}</ref> Mientras desaroyo tabata konsentra riba e distrito di Willemstad, e distritonan pafó a keda praktikamente isola pa largu tempu debi na e distansia i e eskases den konekshon.<ref>{{Citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010470149:mpeg21:a0093|titel=In MAN kennen en kunnen met liefde voor land en volk gecombineerd|werk=[[Amigoe]]|datum=1971-05-03|bezochtdatum=2022-08-03}}</ref> Komo resultado, e region ta skars habitá den komparashon ku e restu di e isla i e edifisionan ta plamá.<ref>{{nl}}{{Citeer web|url=https://caribischnetwerk.ntr.nl/2015/10/05/banda-bou-zou-zich-zelfstandig-beter-redden/|auteur=Koek, Elisa|titel=Banda Bou zou zich zelfstandig beter redden|werk=Caribisch Netwerk|datum=2015-01-05|bezochtdatum=2022-08-03}}</ref> Ku e konstrukshon di kaminda pa [[Punda]] i konekshon riba retnan sentral di elektrisidat, awa i telekomunikashon desde meimei di [[siglo 20]], Bandabou a konvertí gradualmente den un atrakshon turístiko importante. Banda di paisahe, lanthùis, pueblo i playanan, e region ta spesialmente konosí pa su herensia kultural, manera e fiestanan di [[seú]] i [[carnaval|karnaval]]. E sistema di plantashi den e parti west di Kòrsou a wòrdu nominá na 2010 komo kandidato di [[Reino Hulandes]] pa e lista di patrimonio mundial di [[UNESCO]]. == Lugá == {| class="wikitable" style center ! colspan="3" |Distrito di Bandabou |- !Lugá<ref>{{Citeer web|url=https://cbscuracao.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=6ed83880519f40ddb5d98d8b73671bcd|titel=ArcGIS Web Application|bezochtdatum=2021-10-20|werk=cbscuracao.maps.arcgis.com}}</ref><ref>{{Citeer web|url=https://www.citypopulation.de/en/curacao/admin/|titel=Curaçao: Division (Geozones and Neighborhoods) - Population Statistics, Charts and Map|bezochtdatum=2021-10-20|werk=www.citypopulation.de}}</ref> !Habitante !% nase na Kòrsou |- |[[Tera Corá]] |3.547 |83,9% |- |[[Barber]] |2.412 |92,7% |- |[[Soto]] |2.233 |90,9% |- |[[Souax-West]] |1,516 |82,7% |- |Souax-Oost |1,418 |79,5% |- |[[Ser'i Kandela]] |1,376 |63,6% |- |[[Lelienberg]] |1.101 |95,3% |- |[[Grote Berg (Curaçao)|Grote Berg]] |841 |60,8% |- |[[Gatu]] |804 |81,5% |- |[[Westpunt (Kòrsou)|Westpunt]] |738 |93,4% |- |[[Flip]] |601 |91,4% |- |[[Sint Willibrordus (Curaçao)|Sint Willibrordus]] |588 |63% |- |[[Pannekoek]] |365 |82,9% |- |[[Lagun]] |321 |91,9% |- |[[Tera Pretu]] |271 |88,5% |- |[[Wacao]] |107 |84,1% |- |[[Parke Nashonal di Sint Kristòfel|Christoffel]] |40 |90% |} == Playa i bahia == * Daaibooi * Grote Knip * Playa Fòrti * Playa Gipy * Playa Porto Marie * Playa Jeremi]] * Playa Kalki]] * Playa Kas Abao * Playa Lagun * Playa Pabou * Playa Santa Cruz == Atrakshon == * [[Parke Nashonal di Sint Kristòfel]] * [[Parke Nashonal Shete Boka]] * [[Museo Tula]] * Museo na aire liber Kas di Pal'i Maishi * Kasnan di kunuku: Santu Mart grandi i chikitu, corta, panqueques, San Nicolaas, Santu Krus i Carnet {{Appendix}} [[Category:Kòrsou]] ta bestaat uit een uitgestrekt heuvelachtig gebied met een ruig en karakteristiek landschap. E kosta nort, unda laman ta kibra konstantemente riba e barankanan, ta steil, bruto i inaksesibel. Na kosta suit ta situa e refnan di koral i un kantidat di boka i playanan. Bandabou ta konsistí di un mashá area montaña ku un paisahe asiento i karakterístika. Na e kosta nòrt, kaminda e laman dal bes tras bes kontra e baranka, ta maskarada, skèrpi i inaksesibel. Na e kosta sùit e komun reis di koral i un sèt di país i playa alabes den e koral kalki. Plantá den e sentro di Bandabou ta e Sint-Christoffelberg e punto mas haltu di Curacao. Aan de zuidkust liggen de koraalriffen en een aantal in het kalkkoraal uitgesleten baaien en stranden. Centraal in Bandabou ligt de Sint-Christoffelberg, het hoogste punt van Curaçao. Barber groeide uit tot het hoofddorp van Bandabou.[3] Terwijl de ontwikkelingen zich in het stadsdistrict Willemstad concentreerden, bleef het buitendistrict lange tijd nagenoeg geïsoleerd vanwege de afstand en de slechte verbindingen.[4] Hierdoor is de regio in vergelijking tot de rest van het eiland dunbevolkt en is de bebouwing zeer verspreid.[5] albergaba la mayoría de las plantaciones y las más grandes. Estas plantaciones fueron los primeros asentamientos de la zona. Tras la manumisión y la abolición de la esclavitud, surgieron aldeas o barrios en las plantaciones, donde los ex esclavos vivían y continuaban con algunas de las tradiciones culturales africanas. 2] Barber se convirtió en el principal pueblo de Bandabou. [3] Mientras que el desarrollo se concentró en el distrito urbano de Willemstad, el distrito exterior permaneció prácticamente aislado durante mucho tiempo debido a la distancia y a la escasa conectividad,[4] haciendo que la región estuviera poco poblada en comparación con el resto de la isla y con una población muy dispersa[5]. Curaçao werd in 1925 herverdeeld in drie districten. Het stadsdistrict Willemstad was aanvankelijk beperkt tot de hoofdstad [[Willemstad (Curaçao)|Willemstad]] en werd in 1930 fors uitgebreid met de omringende woonkernen. Daarnaast zijn er twee buitendistricten: Bandabou en [[Bandariba]].<ref>{{Citeer nieuws|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010528109:mpeg21:a0045|titel=Nieuwe indeling van Curacao|werk=[[De Tijd (Nederland)|De Tijd]]|datum=30 oktober 1930|bezochtdatum=9 oktober 2020}}</ref> Na 1925 Korsou a wordo reparti den tres districto. Inisialmente e districto urbano di Willemstad tabata limita unicamente pa e kapital Willemstad bai den 1930 a expande grandi midí ku e área residensia circundantes. Ademas, tin dos frontera responsabilidatnan: Bandabou i Bandariba. Na semper XVII i VII, e mayoria i e plantashon mas grandi ta stret den Bandabou. E plantashon tabata e promé dentro residensia di e area. Despues manumisión i abolishon di sklabitut di plantashon sharon pueblonan òf bario distriktonan ex esklabu i kaminda apenas kontinuá ku e tradishon cultural frans. Peluquero a bira e pueblo hefe di Bandabou. Si ta bon pa nan desaroyo a concentra na e Districto Urbano di Willemstad, e districto pafó a keda práktikamente pasado pa hopi tempu e instrukshonnan di e distansia bai malu conexion. Komo resultado, e region ta skars habitá den komparashon ku e restu di e isla i e edifisionan ta ta plamá. ---------------------------- == Pariba di brug == '''Pariba di brug''' ta un termino cu den boca di pueblo ta usa pa indica e seccion mas oost di e isla di [[Aruba]]. In de volksmond wordt Aruba in twee helften verdeeld: boven de brug en beneden de brug. Die brug is een nauwelijks waarneembare hobbel in de snelweg langs de zuidkust van het eiland, daar waar de route het Spaans Lagoen, een smalle baai, passeert. Beneden de brug ligt Oranjestad en bloeit de toeristenindustrie, boven de brug is San Nicolas met zijn olieraffinaderij, het bedrijf waaraan Aruba tot voor kort zijn hele rijkdom dankte. San Nicolas ontstond in de jaren twintig praktisch van de ene dag op de andere. Bij de poorten van de Lago groeide een vermaakcentrum voor zeelieden en oliearbeiders dat samen met de vaak provisorisch in elkaar gezette huizen daarachter de dichtbevolkte stad van het eiland vormt. Tegenwoordig, nadat de Lago op 31 maart van dit jaar het werk stillegde, maakt San Nicolas een desolate indruk. De wind veegt er door uitgestorven straten. De tientallen cafés, danstenten en bordelen met hun kleurige lichten zijn, als ze niet al zijn dichtgetimmerd, leeg en verlaten.<ref>{{citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010643383:mpeg21:a0172|titel=Aruba beneden en boven de burg|werk=[[Amigoe]]|datum=1985-09-20|bezochtdatum=2022}}</ref> De bekendste ‘brug’ op Aruba verbindt de beide oevers van het Spaans Lagoen. De brug verbindt niet alleen, hij scheidt ook Aruba in een deel pabau di brug (ten westen van de brug) en een deel pariba di brug (ten oosten van de brug). De brug werd in 1929-1930 aangelegd. Zelden was een civiel werk zo belangrijk voor de infrastructuur van het eiland en de verdere ontwikkeling van haar economie en gemeenschap. Het vormt de belangrijkste schakel in de toen ook tot stand gekomen rechtstreekse verbindingsweg tussen Oranjestad en San Nicolas. Het mag dan in de volksmond een brug genoemd worden, in feite is het dat niet. Als kunstwerk is er sprake van een dam met doorlaatopeningen. Welis-waar een overbrugging van het water, maar door afwe-zigheid van een vrijdragende constructie géén brug. <ref>https://www.bruggenstichting.nl/tijdschrift/ouder/44-bruggen-2005/451-bruggen-op-aruba|titel=Pabau of pariba:dat is de vraag|auteur=M.M. Bakker|werk=Bruggenstichting.nl|</ref> {{Appendix}} das6mxbt38k7iptpvjtkgfr0acmcfy2 89977 89976 2022-08-03T21:20:52Z Caribiana 8320 /* Atrakshon */ wikitext text/x-wiki {{Variante|c}} [[File:A flying trip to the tropics. A record of an ornithological visit to the United States of Colombia, South America and to the island of Curaçao, West Indies, in the year 1892 (1895) (14564733047).jpg|thumb|Bandabou]] '''Bandabou''' of '''Band'abou''' ta, den boka di pueblo, e nòmber pa indiká e parti west di e isla di [[Kòrsou]]. E region aki ta extende di [[Grote Berg]] te [[Westpunt]] i ta konosí pa su diferente seru i un paisahe natural i karakterístiko. Na kosta nort e laman ta kibra konstantemente riba e barankanan. Na kosta sùit ta situá e [[Ref di koral|refnan di koral]] i un kantidat di boka i playa. Situá sentral den Bandabou ta [[Seru Kristòfel]], e punto mas altu di Kòrsou. == Historia == Na 1925 Kòrsou a wòrdu reparti den tres distrito. Inisialmente e distrito urbanisá di Willemstad tabata limitá unikamente na e [[kapital]] [[Willemstad]], pero desde 1930 esaki a expande supstansialmente ku zonanan residensial ront di dje. Banda di Willemstad tin dos distrito, e asina yama "distrito pafó" di Bandabou i di Bandariba.<ref>{{nl}}{{Citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010528109:mpeg21:a0045|title=Nieuwe indeling van Curaçao|werk=De Tijd|date=1930-10-30|bezochtdatum=2022-08-03}}</ref> Den [[siglo 17]] i [[siglo 18|18]] mayoria di e plantashi i esunnan mas grandi tabata establesé na Bandabou. E plantashinan tabata e promé sentronan di residensia den e zona. Despues di [[manumishon]] i e abolishon di [[sklabitut]] bario y lugánan a lanta unda eks-katibu tabata biba i tabata sa di kontinua pa un parti ku nan tradishonnan kultural [[afrika]]no. Barber a konverti den e lugá prinsipal di Bandabou.<ref>{{Citeer web|url=https://gobiernu.cw/wp-content/uploads/2019/06/Barber.pdf|titel=Buurtprofiel Barber|werk=Regering van Curaçao|datum-2011|bezochtdatum=2022-08-03}}</ref> Mientras desaroyo tabata konsentra riba e distrito di Willemstad, e distritonan pafó a keda praktikamente isola pa largu tempu debi na e distansia i e eskases den konekshon.<ref>{{Citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010470149:mpeg21:a0093|titel=In MAN kennen en kunnen met liefde voor land en volk gecombineerd|werk=[[Amigoe]]|datum=1971-05-03|bezochtdatum=2022-08-03}}</ref> Komo resultado, e region ta skars habitá den komparashon ku e restu di e isla i e edifisionan ta plamá.<ref>{{nl}}{{Citeer web|url=https://caribischnetwerk.ntr.nl/2015/10/05/banda-bou-zou-zich-zelfstandig-beter-redden/|auteur=Koek, Elisa|titel=Banda Bou zou zich zelfstandig beter redden|werk=Caribisch Netwerk|datum=2015-01-05|bezochtdatum=2022-08-03}}</ref> Ku e konstrukshon di kaminda pa [[Punda]] i konekshon riba retnan sentral di elektrisidat, awa i telekomunikashon desde meimei di [[siglo 20]], Bandabou a konvertí gradualmente den un atrakshon turístiko importante. Banda di paisahe, lanthùis, pueblo i playanan, e region ta spesialmente konosí pa su herensia kultural, manera e fiestanan di [[seú]] i [[carnaval|karnaval]]. E sistema di plantashi den e parti west di Kòrsou a wòrdu nominá na 2010 komo kandidato di [[Reino Hulandes]] pa e lista di patrimonio mundial di [[UNESCO]]. == Lugá == {| class="wikitable" style center ! colspan="3" |Distrito di Bandabou |- !Lugá<ref>{{Citeer web|url=https://cbscuracao.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=6ed83880519f40ddb5d98d8b73671bcd|titel=ArcGIS Web Application|bezochtdatum=2021-10-20|werk=cbscuracao.maps.arcgis.com}}</ref><ref>{{Citeer web|url=https://www.citypopulation.de/en/curacao/admin/|titel=Curaçao: Division (Geozones and Neighborhoods) - Population Statistics, Charts and Map|bezochtdatum=2021-10-20|werk=www.citypopulation.de}}</ref> !Habitante !% nase na Kòrsou |- |[[Tera Corá]] |3.547 |83,9% |- |[[Barber]] |2.412 |92,7% |- |[[Soto]] |2.233 |90,9% |- |[[Souax-West]] |1,516 |82,7% |- |Souax-Oost |1,418 |79,5% |- |[[Ser'i Kandela]] |1,376 |63,6% |- |[[Lelienberg]] |1.101 |95,3% |- |[[Grote Berg (Curaçao)|Grote Berg]] |841 |60,8% |- |[[Gatu]] |804 |81,5% |- |[[Westpunt (Kòrsou)|Westpunt]] |738 |93,4% |- |[[Flip]] |601 |91,4% |- |[[Sint Willibrordus (Curaçao)|Sint Willibrordus]] |588 |63% |- |[[Pannekoek]] |365 |82,9% |- |[[Lagun]] |321 |91,9% |- |[[Tera Pretu]] |271 |88,5% |- |[[Wacao]] |107 |84,1% |- |[[Parke Nashonal di Sint Kristòfel|Christoffel]] |40 |90% |} == Playa i bahia == * Daaibooi * Grote Knip * Playa Fòrti * Playa Gipy * Playa Porto Marie * Playa Jeremi]] * Playa Kalki]] * Playa Kas Abao * Playa Lagun * Playa Pabou * Playa Santa Cruz == Atrakshon == * [[Parke Nashonal di Sint Kristòfel]] * [[Parke Nashonal Shete Boka]] * Watamula * Kas di Pal'i Maishi * Lanthùis: Groot Santa Marta i Klein Santa Marta, Kenepa, Pannekoek, San Nicholas, Santa Cruz i Savonet. {{Appendix}} [[Category:Kòrsou]] ta bestaat uit een uitgestrekt heuvelachtig gebied met een ruig en karakteristiek landschap. E kosta nort, unda laman ta kibra konstantemente riba e barankanan, ta steil, bruto i inaksesibel. Na kosta suit ta situa e refnan di koral i un kantidat di boka i playanan. Bandabou ta konsistí di un mashá area montaña ku un paisahe asiento i karakterístika. Na e kosta nòrt, kaminda e laman dal bes tras bes kontra e baranka, ta maskarada, skèrpi i inaksesibel. Na e kosta sùit e komun reis di koral i un sèt di país i playa alabes den e koral kalki. Plantá den e sentro di Bandabou ta e Sint-Christoffelberg e punto mas haltu di Curacao. Aan de zuidkust liggen de koraalriffen en een aantal in het kalkkoraal uitgesleten baaien en stranden. Centraal in Bandabou ligt de Sint-Christoffelberg, het hoogste punt van Curaçao. Barber groeide uit tot het hoofddorp van Bandabou.[3] Terwijl de ontwikkelingen zich in het stadsdistrict Willemstad concentreerden, bleef het buitendistrict lange tijd nagenoeg geïsoleerd vanwege de afstand en de slechte verbindingen.[4] Hierdoor is de regio in vergelijking tot de rest van het eiland dunbevolkt en is de bebouwing zeer verspreid.[5] albergaba la mayoría de las plantaciones y las más grandes. Estas plantaciones fueron los primeros asentamientos de la zona. Tras la manumisión y la abolición de la esclavitud, surgieron aldeas o barrios en las plantaciones, donde los ex esclavos vivían y continuaban con algunas de las tradiciones culturales africanas. 2] Barber se convirtió en el principal pueblo de Bandabou. [3] Mientras que el desarrollo se concentró en el distrito urbano de Willemstad, el distrito exterior permaneció prácticamente aislado durante mucho tiempo debido a la distancia y a la escasa conectividad,[4] haciendo que la región estuviera poco poblada en comparación con el resto de la isla y con una población muy dispersa[5]. Curaçao werd in 1925 herverdeeld in drie districten. Het stadsdistrict Willemstad was aanvankelijk beperkt tot de hoofdstad [[Willemstad (Curaçao)|Willemstad]] en werd in 1930 fors uitgebreid met de omringende woonkernen. Daarnaast zijn er twee buitendistricten: Bandabou en [[Bandariba]].<ref>{{Citeer nieuws|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010528109:mpeg21:a0045|titel=Nieuwe indeling van Curacao|werk=[[De Tijd (Nederland)|De Tijd]]|datum=30 oktober 1930|bezochtdatum=9 oktober 2020}}</ref> Na 1925 Korsou a wordo reparti den tres districto. Inisialmente e districto urbano di Willemstad tabata limita unicamente pa e kapital Willemstad bai den 1930 a expande grandi midí ku e área residensia circundantes. Ademas, tin dos frontera responsabilidatnan: Bandabou i Bandariba. Na semper XVII i VII, e mayoria i e plantashon mas grandi ta stret den Bandabou. E plantashon tabata e promé dentro residensia di e area. Despues manumisión i abolishon di sklabitut di plantashon sharon pueblonan òf bario distriktonan ex esklabu i kaminda apenas kontinuá ku e tradishon cultural frans. Peluquero a bira e pueblo hefe di Bandabou. Si ta bon pa nan desaroyo a concentra na e Districto Urbano di Willemstad, e districto pafó a keda práktikamente pasado pa hopi tempu e instrukshonnan di e distansia bai malu conexion. Komo resultado, e region ta skars habitá den komparashon ku e restu di e isla i e edifisionan ta ta plamá. ---------------------------- == Pariba di brug == '''Pariba di brug''' ta un termino cu den boca di pueblo ta usa pa indica e seccion mas oost di e isla di [[Aruba]]. In de volksmond wordt Aruba in twee helften verdeeld: boven de brug en beneden de brug. Die brug is een nauwelijks waarneembare hobbel in de snelweg langs de zuidkust van het eiland, daar waar de route het Spaans Lagoen, een smalle baai, passeert. Beneden de brug ligt Oranjestad en bloeit de toeristenindustrie, boven de brug is San Nicolas met zijn olieraffinaderij, het bedrijf waaraan Aruba tot voor kort zijn hele rijkdom dankte. San Nicolas ontstond in de jaren twintig praktisch van de ene dag op de andere. Bij de poorten van de Lago groeide een vermaakcentrum voor zeelieden en oliearbeiders dat samen met de vaak provisorisch in elkaar gezette huizen daarachter de dichtbevolkte stad van het eiland vormt. Tegenwoordig, nadat de Lago op 31 maart van dit jaar het werk stillegde, maakt San Nicolas een desolate indruk. De wind veegt er door uitgestorven straten. De tientallen cafés, danstenten en bordelen met hun kleurige lichten zijn, als ze niet al zijn dichtgetimmerd, leeg en verlaten.<ref>{{citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010643383:mpeg21:a0172|titel=Aruba beneden en boven de burg|werk=[[Amigoe]]|datum=1985-09-20|bezochtdatum=2022}}</ref> De bekendste ‘brug’ op Aruba verbindt de beide oevers van het Spaans Lagoen. De brug verbindt niet alleen, hij scheidt ook Aruba in een deel pabau di brug (ten westen van de brug) en een deel pariba di brug (ten oosten van de brug). De brug werd in 1929-1930 aangelegd. Zelden was een civiel werk zo belangrijk voor de infrastructuur van het eiland en de verdere ontwikkeling van haar economie en gemeenschap. Het vormt de belangrijkste schakel in de toen ook tot stand gekomen rechtstreekse verbindingsweg tussen Oranjestad en San Nicolas. Het mag dan in de volksmond een brug genoemd worden, in feite is het dat niet. Als kunstwerk is er sprake van een dam met doorlaatopeningen. Welis-waar een overbrugging van het water, maar door afwe-zigheid van een vrijdragende constructie géén brug. <ref>https://www.bruggenstichting.nl/tijdschrift/ouder/44-bruggen-2005/451-bruggen-op-aruba|titel=Pabau of pariba:dat is de vraag|auteur=M.M. Bakker|werk=Bruggenstichting.nl|</ref> {{Appendix}} cg0wcc9azu8puw4nk7xz20ec99drits 89978 89977 2022-08-03T21:26:34Z Caribiana 8320 wikitext text/x-wiki {{Variante|c}} [[File:A flying trip to the tropics. A record of an ornithological visit to the United States of Colombia, South America and to the island of Curaçao, West Indies, in the year 1892 (1895) (14564733047).jpg|thumb|Bandabou]] '''Bandabou''' of '''Band'abou''' ta, den boka di pueblo, e nòmber pa indiká e parti west di e isla di [[Kòrsou]]. E region aki ta extende di [[Grote Berg]] te [[Westpunt]] i ta konosí pa su diferente seru i un paisahe natural i karakterístiko. Na kosta nort e laman ta kibra konstantemente riba e barankanan. Na kosta sùit ta situá e [[Ref di koral|refnan di koral]] i un kantidat di boka i playa. Situá sentral den Bandabou ta [[Seru Kristòfel]], e punto mas altu di Kòrsou. == Historia == Na 1925 Kòrsou a wòrdu reparti den tres distrito. Inisialmente e distrito urbanisá di Willemstad tabata limitá unikamente na e [[kapital]] [[Willemstad]], pero desde 1930 esaki a expande supstansialmente ku zonanan residensial ront di dje. Banda di Willemstad tin dos distrito, e asina yama "distrito pafó" di Bandabou i di Bandariba.<ref>{{nl}}{{Citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010528109:mpeg21:a0045|title=Nieuwe indeling van Curaçao|werk=De Tijd|date=1930-10-30|bezochtdatum=2022-08-03}}</ref>[[File:Curaçao, Plantage Savonet.jpg|thumb|left|Plantashi Savonet (1887)]] Den [[siglo 17]] i [[siglo 18|18]] mayoria di e plantashi i esunnan mas grandi tabata establesé na Bandabou. E plantashinan tabata e promé sentronan di residensia den e zona. Despues di [[manumishon]] i e abolishon di [[sklabitut]] bario y lugánan a lanta unda eks-katibu tabata biba i tabata sa di kontinua pa un parti ku nan tradishonnan kultural [[afrika]]no. Barber a konverti den e lugá prinsipal di Bandabou.<ref>{{nl}}{{Citeer web|url=https://gobiernu.cw/wp-content/uploads/2019/06/Barber.pdf|titel=Buurtprofiel Barber|werk=Regering van Curaçao|datum-2011|bezochtdatum=2022-08-03}}</ref> Mientras desaroyo tabata konsentra riba e distrito di Willemstad, e distritonan pafó a keda praktikamente isola pa largu tempu debi na e distansia i e eskases den konekshon.<ref>{{nl}}{{Citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010470149:mpeg21:a0093|titel=In MAN kennen en kunnen met liefde voor land en volk gecombineerd|werk=[[Amigoe]]|datum=1971-05-03|bezochtdatum=2022-08-03}}</ref> Komo resultado, e region ta skars habitá den komparashon ku e restu di e isla i e edifisionan ta plamá.<ref>{{nl}}{{Citeer web|url=https://caribischnetwerk.ntr.nl/2015/10/05/banda-bou-zou-zich-zelfstandig-beter-redden/|auteur=Koek, Elisa|titel=Banda Bou zou zich zelfstandig beter redden|werk=Caribisch Netwerk|datum=2015-01-05|bezochtdatum=2022-08-03}}</ref> Ku e konstrukshon di kaminda pa [[Punda]] i konekshon riba retnan sentral di elektrisidat, awa i telekomunikashon desde meimei di [[siglo 20]], Bandabou a konvertí gradualmente den un atrakshon turístiko importante. Banda di paisahe, lanthùis, pueblo i playanan, e region ta spesialmente konosí pa su herensia kultural, manera e fiestanan di [[seú]] i [[carnaval|karnaval]]. E sistema di plantashi den e parti west di Kòrsou a wòrdu nominá na 2010 komo kandidato di [[Reino Hulandes]] pa e lista di patrimonio mundial di [[UNESCO]]. == Lugá == {| class="wikitable" style center ! colspan="3" |Distrito di Bandabou |- !Lugá<ref>{{Citeer web|url=https://cbscuracao.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=6ed83880519f40ddb5d98d8b73671bcd|titel=ArcGIS Web Application|bezochtdatum=2022-08-03|werk=cbscuracao.maps.arcgis.com}}</ref><ref>{{Citeer web|url=https://www.citypopulation.de/en/curacao/admin/|titel=Curaçao: Division (Geozones and Neighborhoods) - Population Statistics, Charts and Map|bezochtdatum=2022-08-03|werk=www.citypopulation.de}}</ref> !Habitante !% nase na Kòrsou |- |[[Tera Corá]] |3.547 |83,9% |- |[[Barber]] |2.412 |92,7% |- |[[Soto]] |2.233 |90,9% |- |[[Souax-West]] |1,516 |82,7% |- |Souax-Oost |1,418 |79,5% |- |[[Ser'i Kandela]] |1,376 |63,6% |- |[[Lelienberg]] |1.101 |95,3% |- |[[Grote Berg (Curaçao)|Grote Berg]] |841 |60,8% |- |[[Gatu]] |804 |81,5% |- |[[Westpunt (Kòrsou)|Westpunt]] |738 |93,4% |- |[[Flip]] |601 |91,4% |- |[[Sint Willibrordus (Curaçao)|Sint Willibrordus]] |588 |63% |- |[[Pannekoek]] |365 |82,9% |- |[[Lagun]] |321 |91,9% |- |[[Tera Pretu]] |271 |88,5% |- |[[Wacao]] |107 |84,1% |- |[[Parke Nashonal di Sint Kristòfel|Christoffel]] |40 |90% |} == Playa i bahia == * Daaibooi * Grote Knip * Playa Fòrti * Playa Gipy * Playa Porto Marie * Playa Jeremi]] * Playa Kalki]] * Playa Kas Abao * Playa Lagun * Playa Pabou * Playa Santa Cruz == Atrakshon == * [[Parke Nashonal di Sint Kristòfel]] * [[Parke Nashonal Shete Boka]] * Watamula * Kas di Pal'i Maishi * Lanthùis: Groot Santa Marta i Klein Santa Marta, Kenepa, Pannekoek, San Nicholas, Santa Cruz i Savonet. <gallery widths=180 heights=180> Weg op Curaçao, Bestanddeelnr 252-7460.jpg|Weg in Bandabou (1947) Ontvangst van het koninklijk paar in Barber, Bestanddeelnr 252-3716.jpg|Bezoek van het koninklijk paar aan Barber (1955) Publiek bij het bezoek van het koninklijk paar aan Barber, Bestanddeelnr 252-3726.jpg|Folklore in Barber View of Bandabou from Mt. Christopher Curaçao 2010.jpg|Uitzicht op Bandabou vanaf de Sint-Christoffelberg Museo Tula Curacao.jpg|Landhuis Knip, waarin is gehuisvest het [[Tula Museum]] Curaçao (14129595976).jpg|Noordkust nabij Westpunt </gallery> {{Appendix}} [[Category:Kòrsou]] ta bestaat uit een uitgestrekt heuvelachtig gebied met een ruig en karakteristiek landschap. E kosta nort, unda laman ta kibra konstantemente riba e barankanan, ta steil, bruto i inaksesibel. Na kosta suit ta situa e refnan di koral i un kantidat di boka i playanan. Bandabou ta konsistí di un mashá area montaña ku un paisahe asiento i karakterístika. Na e kosta nòrt, kaminda e laman dal bes tras bes kontra e baranka, ta maskarada, skèrpi i inaksesibel. Na e kosta sùit e komun reis di koral i un sèt di país i playa alabes den e koral kalki. Plantá den e sentro di Bandabou ta e Sint-Christoffelberg e punto mas haltu di Curacao. Aan de zuidkust liggen de koraalriffen en een aantal in het kalkkoraal uitgesleten baaien en stranden. Centraal in Bandabou ligt de Sint-Christoffelberg, het hoogste punt van Curaçao. Barber groeide uit tot het hoofddorp van Bandabou.[3] Terwijl de ontwikkelingen zich in het stadsdistrict Willemstad concentreerden, bleef het buitendistrict lange tijd nagenoeg geïsoleerd vanwege de afstand en de slechte verbindingen.[4] Hierdoor is de regio in vergelijking tot de rest van het eiland dunbevolkt en is de bebouwing zeer verspreid.[5] albergaba la mayoría de las plantaciones y las más grandes. Estas plantaciones fueron los primeros asentamientos de la zona. Tras la manumisión y la abolición de la esclavitud, surgieron aldeas o barrios en las plantaciones, donde los ex esclavos vivían y continuaban con algunas de las tradiciones culturales africanas. 2] Barber se convirtió en el principal pueblo de Bandabou. [3] Mientras que el desarrollo se concentró en el distrito urbano de Willemstad, el distrito exterior permaneció prácticamente aislado durante mucho tiempo debido a la distancia y a la escasa conectividad,[4] haciendo que la región estuviera poco poblada en comparación con el resto de la isla y con una población muy dispersa[5]. Curaçao werd in 1925 herverdeeld in drie districten. Het stadsdistrict Willemstad was aanvankelijk beperkt tot de hoofdstad [[Willemstad (Curaçao)|Willemstad]] en werd in 1930 fors uitgebreid met de omringende woonkernen. Daarnaast zijn er twee buitendistricten: Bandabou en [[Bandariba]].<ref>{{Citeer nieuws|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010528109:mpeg21:a0045|titel=Nieuwe indeling van Curacao|werk=[[De Tijd (Nederland)|De Tijd]]|datum=30 oktober 1930|bezochtdatum=9 oktober 2020}}</ref> Na 1925 Korsou a wordo reparti den tres districto. Inisialmente e districto urbano di Willemstad tabata limita unicamente pa e kapital Willemstad bai den 1930 a expande grandi midí ku e área residensia circundantes. Ademas, tin dos frontera responsabilidatnan: Bandabou i Bandariba. Na semper XVII i VII, e mayoria i e plantashon mas grandi ta stret den Bandabou. E plantashon tabata e promé dentro residensia di e area. Despues manumisión i abolishon di sklabitut di plantashon sharon pueblonan òf bario distriktonan ex esklabu i kaminda apenas kontinuá ku e tradishon cultural frans. Peluquero a bira e pueblo hefe di Bandabou. Si ta bon pa nan desaroyo a concentra na e Districto Urbano di Willemstad, e districto pafó a keda práktikamente pasado pa hopi tempu e instrukshonnan di e distansia bai malu conexion. Komo resultado, e region ta skars habitá den komparashon ku e restu di e isla i e edifisionan ta ta plamá. ---------------------------- == Pariba di brug == '''Pariba di brug''' ta un termino cu den boca di pueblo ta usa pa indica e seccion mas oost di e isla di [[Aruba]]. In de volksmond wordt Aruba in twee helften verdeeld: boven de brug en beneden de brug. Die brug is een nauwelijks waarneembare hobbel in de snelweg langs de zuidkust van het eiland, daar waar de route het Spaans Lagoen, een smalle baai, passeert. Beneden de brug ligt Oranjestad en bloeit de toeristenindustrie, boven de brug is San Nicolas met zijn olieraffinaderij, het bedrijf waaraan Aruba tot voor kort zijn hele rijkdom dankte. San Nicolas ontstond in de jaren twintig praktisch van de ene dag op de andere. Bij de poorten van de Lago groeide een vermaakcentrum voor zeelieden en oliearbeiders dat samen met de vaak provisorisch in elkaar gezette huizen daarachter de dichtbevolkte stad van het eiland vormt. Tegenwoordig, nadat de Lago op 31 maart van dit jaar het werk stillegde, maakt San Nicolas een desolate indruk. De wind veegt er door uitgestorven straten. De tientallen cafés, danstenten en bordelen met hun kleurige lichten zijn, als ze niet al zijn dichtgetimmerd, leeg en verlaten.<ref>{{citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010643383:mpeg21:a0172|titel=Aruba beneden en boven de burg|werk=[[Amigoe]]|datum=1985-09-20|bezochtdatum=2022}}</ref> De bekendste ‘brug’ op Aruba verbindt de beide oevers van het Spaans Lagoen. De brug verbindt niet alleen, hij scheidt ook Aruba in een deel pabau di brug (ten westen van de brug) en een deel pariba di brug (ten oosten van de brug). De brug werd in 1929-1930 aangelegd. Zelden was een civiel werk zo belangrijk voor de infrastructuur van het eiland en de verdere ontwikkeling van haar economie en gemeenschap. Het vormt de belangrijkste schakel in de toen ook tot stand gekomen rechtstreekse verbindingsweg tussen Oranjestad en San Nicolas. Het mag dan in de volksmond een brug genoemd worden, in feite is het dat niet. Als kunstwerk is er sprake van een dam met doorlaatopeningen. Welis-waar een overbrugging van het water, maar door afwe-zigheid van een vrijdragende constructie géén brug. <ref>https://www.bruggenstichting.nl/tijdschrift/ouder/44-bruggen-2005/451-bruggen-op-aruba|titel=Pabau of pariba:dat is de vraag|auteur=M.M. Bakker|werk=Bruggenstichting.nl|</ref> {{Appendix}} 15gvcjg5hng8qr70rod2tos19vytyke 89980 89978 2022-08-03T21:48:37Z Caribiana 8320 wikitext text/x-wiki ò ta bestaat uit een uitgestrekt heuvelachtig gebied met een ruig en karakteristiek landschap. E kosta nort, unda laman ta kibra konstantemente riba e barankanan, ta steil, bruto i inaksesibel. Na kosta suit ta situa e refnan di koral i un kantidat di boka i playanan. Bandabou ta konsistí di un mashá area montaña ku un paisahe asiento i karakterístika. Na e kosta nòrt, kaminda e laman dal bes tras bes kontra e baranka, ta maskarada, skèrpi i inaksesibel. Na e kosta sùit e komun reis di koral i un sèt di país i playa alabes den e koral kalki. Plantá den e sentro di Bandabou ta e Sint-Christoffelberg e punto mas haltu di Curacao. Aan de zuidkust liggen de koraalriffen en een aantal in het kalkkoraal uitgesleten baaien en stranden. Centraal in Bandabou ligt de Sint-Christoffelberg, het hoogste punt van Curaçao. Barber groeide uit tot het hoofddorp van Bandabou.[3] Terwijl de ontwikkelingen zich in het stadsdistrict Willemstad concentreerden, bleef het buitendistrict lange tijd nagenoeg geïsoleerd vanwege de afstand en de slechte verbindingen.[4] Hierdoor is de regio in vergelijking tot de rest van het eiland dunbevolkt en is de bebouwing zeer verspreid.[5] albergaba la mayoría de las plantaciones y las más grandes. Estas plantaciones fueron los primeros asentamientos de la zona. Tras la manumisión y la abolición de la esclavitud, surgieron aldeas o barrios en las plantaciones, donde los ex esclavos vivían y continuaban con algunas de las tradiciones culturales africanas. 2] Barber se convirtió en el principal pueblo de Bandabou. [3] Mientras que el desarrollo se concentró en el distrito urbano de Willemstad, el distrito exterior permaneció prácticamente aislado durante mucho tiempo debido a la distancia y a la escasa conectividad,[4] haciendo que la región estuviera poco poblada en comparación con el resto de la isla y con una población muy dispersa[5]. Curaçao werd in 1925 herverdeeld in drie districten. Het stadsdistrict Willemstad was aanvankelijk beperkt tot de hoofdstad [[Willemstad (Curaçao)|Willemstad]] en werd in 1930 fors uitgebreid met de omringende woonkernen. Daarnaast zijn er twee buitendistricten: Bandabou en [[Bandariba]].<ref>{{Citeer nieuws|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010528109:mpeg21:a0045|titel=Nieuwe indeling van Curacao|werk=[[De Tijd (Nederland)|De Tijd]]|datum=30 oktober 1930|bezochtdatum=9 oktober 2020}}</ref> Na 1925 Korsou a wordo reparti den tres districto. Inisialmente e districto urbano di Willemstad tabata limita unicamente pa e kapital Willemstad bai den 1930 a expande grandi midí ku e área residensia circundantes. Ademas, tin dos frontera responsabilidatnan: Bandabou i Bandariba. Na semper XVII i VII, e mayoria i e plantashon mas grandi ta stret den Bandabou. E plantashon tabata e promé dentro residensia di e area. Despues manumisión i abolishon di sklabitut di plantashon sharon pueblonan òf bario distriktonan ex esklabu i kaminda apenas kontinuá ku e tradishon cultural frans. Peluquero a bira e pueblo hefe di Bandabou. Si ta bon pa nan desaroyo a concentra na e Districto Urbano di Willemstad, e districto pafó a keda práktikamente pasado pa hopi tempu e instrukshonnan di e distansia bai malu conexion. Komo resultado, e region ta skars habitá den komparashon ku e restu di e isla i e edifisionan ta ta plamá. ---------------------------- == Pariba di brug == '''Pariba di brug''' ta un termino cu den boca di pueblo ta usa pa indica e seccion mas oost di e isla di [[Aruba]]. In de volksmond wordt Aruba in twee helften verdeeld: boven de brug en beneden de brug. Die brug is een nauwelijks waarneembare hobbel in de snelweg langs de zuidkust van het eiland, daar waar de route het Spaans Lagoen, een smalle baai, passeert. Beneden de brug ligt Oranjestad en bloeit de toeristenindustrie, boven de brug is San Nicolas met zijn olieraffinaderij, het bedrijf waaraan Aruba tot voor kort zijn hele rijkdom dankte. San Nicolas ontstond in de jaren twintig praktisch van de ene dag op de andere. Bij de poorten van de Lago groeide een vermaakcentrum voor zeelieden en oliearbeiders dat samen met de vaak provisorisch in elkaar gezette huizen daarachter de dichtbevolkte stad van het eiland vormt. Tegenwoordig, nadat de Lago op 31 maart van dit jaar het werk stillegde, maakt San Nicolas een desolate indruk. De wind veegt er door uitgestorven straten. De tientallen cafés, danstenten en bordelen met hun kleurige lichten zijn, als ze niet al zijn dichtgetimmerd, leeg en verlaten.<ref>{{citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010643383:mpeg21:a0172|titel=Aruba beneden en boven de burg|werk=[[Amigoe]]|datum=1985-09-20|bezochtdatum=2022}}</ref> De bekendste ‘brug’ op Aruba verbindt de beide oevers van het Spaans Lagoen. De brug verbindt niet alleen, hij scheidt ook Aruba in een deel pabau di brug (ten westen van de brug) en een deel pariba di brug (ten oosten van de brug). De brug werd in 1929-1930 aangelegd. Zelden was een civiel werk zo belangrijk voor de infrastructuur van het eiland en de verdere ontwikkeling van haar economie en gemeenschap. Het vormt de belangrijkste schakel in de toen ook tot stand gekomen rechtstreekse verbindingsweg tussen Oranjestad en San Nicolas. Het mag dan in de volksmond een brug genoemd worden, in feite is het dat niet. Als kunstwerk is er sprake van een dam met doorlaatopeningen. Welis-waar een overbrugging van het water, maar door afwe-zigheid van een vrijdragende constructie géén brug. <ref>https://www.bruggenstichting.nl/tijdschrift/ouder/44-bruggen-2005/451-bruggen-op-aruba|titel=Pabau of pariba:dat is de vraag|auteur=M.M. Bakker|werk=Bruggenstichting.nl|</ref> {{Appendix}} k2kmm5x2o3f61jp5dzbbwveb80q8n4o 0 8367 89988 86912 2022-08-04T09:38:43Z Caribiana 8320 wikitext text/x-wiki '''7 di mart''' ta e di 66 dia di aña (67 den un [[schrikkeljaar]]) riba e [[kalènder gregoriano]]. Ta resta 299 dia pa sera e aña. == A sosodé == * [[1948]] - Na [[Otrobanda]], [[Willemstad]] Gobernador Piet Kasteel a inougurá e [[Museo di Kòrsou]], e promé museo di arte di [[Antias Hulandes]]. [[File:Brunswijk waarnemend.png|thumb|150px|Ronnie Brunswijk na 2020]] == A nase == * [[1961]] - [[Ronnie Brunswijk]] - politiko [[sürnam]]eño == A fayesé == == A selebrá/konmemorá == == Mira tambe == * [[6 di mart]] * [[8 di mart]] * [[7 di febrüari]] * [[7 di aprel]] [[Category:Fecha]] [[Category:Mart]] knyn50t486uaosnct3ckjsvcnl22o3t 0 8419 89990 89045 2022-08-04T09:45:07Z Caribiana 8320 wikitext text/x-wiki {{Variante|c}} {{Infobox Artista | birthname = Venancio Domacassé | image = | birthdate = [[1 di aprel]] [[1941]] | lugar_nanse = [[Boneiru]] | nationality = Hulandes | training = | known_for = | field = Teatro, sinematografia | movement = | awards = | website = }} '''Venancio Benjamin (Pacheco) Domacassé''' (n. [[1 di aprel]] [[1941]] na [[Boneiru]] - f. [[22 di mart]] [[2022]] na [[Kòrsou]]) tabata un dosente, músiko, aktor, eskritor, direktor di komedia i sine.<ref>{{nl}}{{citeer web|url=https://theaterencyclopedie.nl/wiki/Pacheco_Domacass%C3%A9|titel=Pacheco Domacassé|werk=Theaterencyclopedie.nl|datum= |bezochtdatum=2022-03-26}}</ref> Ku su obranan Domacassé a marka su influensia riba e sektor kultural di [[Kòrsou]] i e otro islanan den Karibe Hulandes. Durante su karera Domacassé tabata entre otro direktor di [[Cas di Cultura]] na [[Aruba]] i hefe di sekshon di kultura di Departamento di Enseñansa i Kultura pa Teritorio Insular di [[Kòrsou]]. Na 1976 Domacassé ta kasa ku [[Diana Lebacs]], edukador, aktris i eskritor di buki di mucha. Huntu nan tin dos yu. == Kondekorashon == * {{NLD}} - Kabayero (Ridder) den [[Orden di Oranje-Nassau]] * {{VEN}} - Orden Andres Bello Klase III == Obranan == === Teatro === * ''Tula'' (1970) * ''Konsenshi di un pueblo'' * ''E pida baranka'' === Televishon i Sine === * ''Duel in de Diepte'' (seri di televishon) * ''Boka Sarantonio'' (pelíkula di televishon) {{stub}} {{Appendix}} {{DEFAULTSORT:Domacassé, Pacheco}} [[Category:Hende]] [[Category:Kòrsou]] fb9zeosakqeg4sotcoy40gbtd447yi8 0 8448 89955 89480 2022-08-03T16:03:41Z Caribiana 8320 /* Etimologia di Papiamento */ wikitext text/x-wiki {{Variante|a}} {{Databox}} '''Rudolf (Rodolfo) Heinrich Robert Lenz''' (n. 10 di september 1863 na Halle (Saale, [[Alemania]]) – f. 7 di september [[1938]] na [[Santiago di Chile]]) tabata un linguista, romanista y folklorista [[Alemania|Aleman]], cu a naturalisa como [[Chile|Chileno]]. E ta sobresali cu su trabou pionero riba tereno di estudio cientifico di e idiomanan [[Mapuche|Mapudungun]] y [[Papiamentu|Papiamento]]. == Etimologia di Papiamento == Lenz ta conta como e fundador di e [[etimologia]] di Papiamento, prestando trabou pionero cu su investigacion di Papiamento, un [[idioma krioyo|idioma crioyo]] cu raiz den idiomanan [[Spaño]] y [[Português]]. Durante un biahe den bapor pa [[Oropa|Europa]] na 1921 e ta haci escala na [[Willemstad]], unda e ta cumpra varios buki di Papiamento den e libreria "Bethencourt e Hijos". Mientras cu e di dos koki a bordo, Natividad Sillie, tabata lesa na bos halto cuentanan y canticanan folklorico y articulonan literario, e tabata fungi como fuente importante pa su investigacion.<ref>{{es}}{{citeer web|url=https://archive.org/details/BNA-DIG-PAPIAMENTO-LENZ-1928/mode/2up|auteur=Lenz, Rodolfo|datum=1928|titel="El Papiamento: La lengua criolla de Curazao. La gramática mas sencilla|werk= |bezochtdatum=2022-04-26}}</ref> Na 1928 ta publica e buki ''El Papiamento'', un di e descripcionnan mas cientifico di Papiamento. Apesar di cu su teorianan a keda disputa despues, entre otro dor di [[Antoine Maduro]], ta considera e buki aki e "biblia" di Papiamento.<ref>{{en}}{{citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010643827:mpeg21:a0109|titel=Bezinning op Papiamento. Prof. Rona: enige taal van hoge cultuur in Latijns Amerika|werk=[[Amigoe]]|datum=1968-08-21|bezochtdatum=2022-04-26}}</ref> ==Bibliografia== *''Estudios araucanos'', Santiago (1895–1897) *''Diccionario etimológico de las voces chilenas derivadas de lenguas indígenas americanas'', Santiago (1905–1910) *''Un grupo de consejas chilenas'', Santiago (1912) *''Sobre la poesía popular impresa de Santiago de Chile'', Santiago (1919) *''Sobre el estudio de idiomas'', Santiago (1919) *''La oración y sus partes'', Madrid (1920) *''El papiamento, la lengua criolla de Curazao'', Santiago (1928) *''El español en Chile'', Buenos Aires (1940) {{Appendix}} {{DEFAULTSORT:Lenz, Rodolfo}} [[Category:Chile]] [[Category:Papiamento]] ifvyiisz2kmnyn2d3y78qtepgydddvv 0 8450 89929 87409 2022-08-03T13:00:30Z Caribiana 8320 databox añadi wikitext text/x-wiki {{Variante|c}} {{Databox}} '''28 di yanüari''' ta e di 28 dia di aña riba e [[kalènder gregoriano]]. Ta resta 337 dia (338 den un [[schrikkeljaar]]) pa finalisa e aña. == A sosodé == == A nase == == A fayesé == == A selebrá/konmemorá == == Mira tambe == * [[27 di yanüari]] * [[29 di yanüari]] * [[28 di desèmber]] * [[28 di febrüari]] [[Category:Fecha]] [[Category:Yanüari]] 5boyxzq5jx55wbfjj9a2rpger25vgdd 0 8500 89986 87072 2022-08-04T09:07:57Z Caribiana 8320 databox añadi wikitext text/x-wiki {{Variante|c}} {{Databox}} '''20 di mei''' ta e di 140 [[dia]] di aña (141 den un [[schrikkeljaar]]) riba e [[kalènder gregoriano]]. Ta resta 225 dia pa e aña terminá. == A sosodé == * [[1902]] - [[Cuba]] ta obtene su [[independensia]] di [[Estadonan Uni di Merka]]. Tomás Estrada Palma ta bira e promé [[presidente]] di e pais. * [[1927]] - [[Arabia Saudita]] ta independisa di [[Reino Uni]]. * [[1940]] - [[Di Dos Guera Mundial]]: [[Alemania|Alemannan]] a instalá un kampamentu di konsentrashon na Auschwitz ([[Polonia]]). * [[2018]] - Ta re-elegi [[Nicolás Maduro]] komo presidente di [[Venezuela]] == A nase == * [[1941]] - [[Maria Liberia-Peters]], polítiko [[Antias Hulandes|antiano]] == A fayesé == * [[1502]] - [[Cristóbal Colón]] (55), eksploradó ku a deskubri kontinente [[Amérika]] == A selebrá/konmemorá == == Mira tambe == * [[19 di mei]] * [[21 di mei]] * [[20 di aprel]] * [[20 di yüni]] [[Category:Fecha]] [[Category:Mei]] byvhaqb65mg12y67nfwsffma4cq0hnt 0 8507 89987 86910 2022-08-04T09:35:59Z Caribiana 8320 ampliashon wikitext text/x-wiki {{Variante|c}} [[File:Het Curaçaos Museum.JPG|thumb|250px|Edifisio di Museo di Kòrsou na [[Otrobanda]], [[Kòrsou]].]] [[File:Dr Kasteel opent Curaçaosch Museum, Bestanddeelnr 902-6301.jpg|thumb|250px|[[Gobernador]] [[Petrus Albertus Kasteel|Piet Kasteel]] ta habri e museo na 1948.]] '''Museo di Kòrsou''' ({{nl}}: '''Curaçaosch Museum''') ta un [[museo]] kultural-históriko den bario di [[Otrobanda]] na [[Willemstad]], [[Kòrsou]]. E museo a habri porta dia [[7 di mart]] [[1948]] i tabata un promé museo di arte di [[Antias Hulandes]].<ref>Adi Martis & Jennifer Smit, ''Beeldende Kunst van de Nederlandse Antillen en Aruba'' (2002), KIT Publishers, pag. 31, [[International Standard Book Number|ISBN]] 90 6832 5140</ref> Entre e museonan eksistente na Kòrsou e ta esun mas bieu.<ref name="mondriaan">{{nl}}{{citeer web|url=https://www.mondriaanfonds.nl/gehonoreerd/curacaosch-museum-viering-70-jarig-bestaan/ |titel=Het Curaçaosch Museum – Viering 70-jarig jubileum |werk=Mondriaan Fonds|bezochtdatum=2022-05-19}}</ref> == Historia == Fundashon Museo di Kòrsou a wòrdu lantá dia 19 di februari 1946 riba inisiativa di [[Chris Engels]] i [[Rudolf Boskaljon]]. Apertura di e museo a tuma lugá dia 7 di mart 1948; un seremonia ofisialisá pa Gobernador Kasteel i siguí pa un introdukshon dor di Chris Engels i un charla tokante arte dor di [[Cola Debrot]].<ref>{{citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBDDD02:000210297:mpeg21:a0009|titel=Curacaos Museum geboren|werk=[[Amigoe]]|datum=1948-03-08|bezochtdatum=2022-06-01}}</ref> E museo ta alohá den un edifisio traha na aña 1853 ku tabata funshoná komo hospital di [[karantena]] pa marina hulandes. Antes di asumi su funshon nobo esaki ta wòrdu restourá pa arkitekto J.H. Werner. == Kolekshon i ekshibishon == Su promé eksposishon tabata un kolekshon permanente di obranan di arte lokal manera muebel antik, set di porselana i glas i diferente tela antik ku ta data di siglo 18, 19 i 20; mayoria tabata donashonnan di e komunidat di Kòrsou. Awendia e museo tin un kolekshon permanente basta amplio di pinturanan di artista lokal, di [[Reino Hulandes]] i artista internashonal.[[File:Collectie Nationaal Museum van Wereldculturen TM-20029901 Carillon aan de achterzijde van het Curacaos Museum Willemstad Boy Lawson (Fotograaf).jpg|thumb|150x195px|left|E kariòn "De Vier Koningskinderen" na e fasada patras di e museo.]] Den e hardin di e museo tin e estatua di e héroenan [[Luis Brion]] i [[Manuel Piar]], banda di e eskultura di arte moderno di artistanan lokal manera Yubi Kirindongo, Hortence Brouwn i Philippe Zanolino.<ref>[http://www.mangasina.com/bedrijf/curacao-museum Curacao Museum], Mangasina.com</ref>. Despues di su restourashon e kiosko ''Shon Janchi Boskaljon'', un monumento konmemorativo develá na 1937 riba [[Plaza Brion]], tambe a haya un lugá den e hardin na 1986.<ref>{{citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010641702:mpeg21:a0114|titel=Heropening muziekkiosk Boskaljon|werk=[[Amigoe]]|datum=1986-05-12|bezochtdatum=2022-08-04}}</ref><ref>{{citeer web|url=https://hetcuracaosch.museum/collectie/|titel=Collectie|werk=Museo di Kòrsou|datum=|bezochtdatum=2022-08-04}}</ref> Na fasada di e edifisio tin un kariòn “De vier Koningskinderen” ku a wòrdu instalá na aña 1952. Su nomber ta referí na e kuater yu muhé nan di [[Juliana di Hulanda|Reina Juliana]]. Den Galeria SNIP tin instalá e kokpit di e avion "De Snip" di KLM, ku a hasi e promé buelo transatlántiko for di [[Amsterdam]] pa Kòrsou na aña 1934. Ekshibishonnan di artista establesé i tambe artista relativamente nobo riba e esena di arte ta wòrdu organisá periodikamente. Desde su inisio e museo a logra trese diferente kolekshon renombrá di artistanan oropeo kontemporaneo pa ekshibí na Kòrsou. Asina na aña 1954 Museo di Kòrsou tabata e promé museo den Karibe i Latino Amérika ku a tene un ekshibishon di e pintor [[Vincent van Gogh]]. Ademas di Oropa a ekshibí arte di un variedat di pais, manera Venezuela, Hapon, Haiti i Israel i por a atmira mayoria di e artistanan [[Antias Hulandes|antiano]] den ekshibishonnan di grupo òf solo.[[File:CURA-willemst-museum-snip.jpg|thumb|225px|Avion ''De Snip'' den galeria na Museo di Kòrsou.]] Entre 1948 i 1969 e museo tabata bou maneho di e artista plástiko, [[Lucila Engels-Boskaljon]]. Apuntá komo kurator di 1970 te 1986, el a dediká su mes na atrae exposishonnan di eksterior. ==== Selekshon di ekshibishonnan ==== * ''Artistanan kontemporáneo'', 1948 * ''Ekshibishon di Nos Arte'', serie di ekshibishonnan ku a kuminsa na 1950 * ''Ekshibishon Engels'', Chris i [[Lucila Engels-Boskaljon|Lucila Engels]], 1950, 1955 i 1994 * ''[[Vincent van Gogh]]'', 37 obra original, 1952 * ''[[Suzanne Perlman]]'', 30 obra, 1961 * ''Pioneronan'', 50 obra maestro, 1962 * ''Regreso n'e origen'', 16 artista antiano bibá na Hulanda, 1981 * ''Exploring the Past to Envisage the Future'', 2014<ref>[http://curacao-art.com/events/exploring-the-past-to-envisage-the-future/ Exploring the past to envisage the future], Curacao-art.com</ref> == Mira tambe == * [[Lista di museo na Kòrsou]] == Link eksterno == * [https://hetcuracaosch.museum/ Museo di Kòrsou - wepsait ofisial] {{Appendix}} {{Commonscat}} {{Appendix}} [[Category:Kòrsou]] [[Category:Arte]] [[Category:Kultura]] c35bdzxn8egmsqtepa440fmca11cvy5 89989 89987 2022-08-04T09:42:26Z Caribiana 8320 databox añadi wikitext text/x-wiki {{Variante|c}} {{Databox}} [[File:Dr Kasteel opent Curaçaosch Museum, Bestanddeelnr 902-6301.jpg|thumb|250px|[[Gobernador]] [[Petrus Albertus Kasteel|Piet Kasteel]] ta habri e museo na 1948.]] '''Museo di Kòrsou''' ({{nl}}: '''Curaçaosch Museum''') ta un [[museo]] kultural-históriko den bario di [[Otrobanda]] na [[Willemstad]], [[Kòrsou]]. E museo a habri porta dia [[7 di mart]] [[1948]] i tabata un promé museo di arte di [[Antias Hulandes]].<ref>Adi Martis & Jennifer Smit, ''Beeldende Kunst van de Nederlandse Antillen en Aruba'' (2002), KIT Publishers, pag. 31, [[International Standard Book Number|ISBN]] 90 6832 5140</ref> Entre e museonan eksistente na Kòrsou e ta esun mas bieu.<ref name="mondriaan">{{nl}}{{citeer web|url=https://www.mondriaanfonds.nl/gehonoreerd/curacaosch-museum-viering-70-jarig-bestaan/ |titel=Het Curaçaosch Museum – Viering 70-jarig jubileum |werk=Mondriaan Fonds|bezochtdatum=2022-05-19}}</ref> == Historia == Fundashon Museo di Kòrsou a wòrdu lantá dia 19 di februari 1946 riba inisiativa di [[Chris Engels]] i [[Rudolf Boskaljon]]. Apertura di e museo a tuma lugá dia 7 di mart 1948; un seremonia ofisialisá pa Gobernador Kasteel i siguí pa un introdukshon dor di Chris Engels i un charla tokante arte dor di [[Cola Debrot]].<ref>{{citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBDDD02:000210297:mpeg21:a0009|titel=Curacaos Museum geboren|werk=[[Amigoe]]|datum=1948-03-08|bezochtdatum=2022-06-01}}</ref> E museo ta alohá den un edifisio traha na aña 1853 ku tabata funshoná komo hospital di [[karantena]] pa marina hulandes. Antes di asumi su funshon nobo esaki ta wòrdu restourá pa arkitekto J.H. Werner. == Kolekshon i ekshibishon == Su promé eksposishon tabata un kolekshon permanente di obranan di arte lokal manera muebel antik, set di porselana i glas i diferente tela antik ku ta data di siglo 18, 19 i 20; mayoria tabata donashonnan di e komunidat di Kòrsou. Awendia e museo tin un kolekshon permanente basta amplio di pinturanan di artista lokal, di [[Reino Hulandes]] i artista internashonal. Den e hardin di e museo tin e estatua di e héroenan [[Luis Brion]] i [[Manuel Piar]], banda di e eskultura di arte moderno di artistanan lokal manera Yubi Kirindongo, Hortence Brouwn i Philippe Zanolino.<ref>[http://www.mangasina.com/bedrijf/curacao-museum Curacao Museum], Mangasina.com</ref>. Despues di su restourashon e kiosko ''Shon Janchi Boskaljon'', un monumento konmemorativo develá na 1937 riba [[Plaza Brion]], tambe a haya un lugá den e hardin na 1986.<ref>{{citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010641702:mpeg21:a0114|titel=Heropening muziekkiosk Boskaljon|werk=[[Amigoe]]|datum=1986-05-12|bezochtdatum=2022-08-04}}</ref><ref>{{citeer web|url=https://hetcuracaosch.museum/collectie/|titel=Collectie|werk=Museo di Kòrsou|datum=|bezochtdatum=2022-08-04}}</ref> [[File:Collectie Nationaal Museum van Wereldculturen TM-20029901 Carillon aan de achterzijde van het Curacaos Museum Willemstad Boy Lawson (Fotograaf).jpg|thumb|150x195px|left|E kariòn "De Vier Koningskinderen" na e fasada patras di e museo.]] Na fasada di e edifisio tin un kariòn “De vier Koningskinderen” ku a wòrdu instalá na aña 1952. Su nomber ta referí na e kuater yu muhé nan di [[Juliana di Hulanda|Reina Juliana]]. Den Galeria SNIP tin instalá e kokpit di e avion "De Snip" di KLM, ku a hasi e promé buelo transatlántiko for di [[Amsterdam]] pa Kòrsou na aña 1934. Ekshibishonnan di artista establesé i tambe artista relativamente nobo riba e esena di arte ta wòrdu organisá periodikamente. Desde su inisio e museo a logra trese diferente kolekshon renombrá di artistanan oropeo kontemporaneo pa ekshibí na Kòrsou. Asina na aña 1954 Museo di Kòrsou tabata e promé museo den Karibe i Latino Amérika ku a tene un ekshibishon di e pintor [[Vincent van Gogh]]. Ademas di Oropa a ekshibí arte di un variedat di pais, manera Venezuela, Hapon, Haiti i Israel i por a atmira mayoria di e artistanan [[Antias Hulandes|antiano]] den ekshibishonnan di grupo òf solo.[[File:CURA-willemst-museum-snip.jpg|thumb|225px|Avion ''De Snip'' den galeria na Museo di Kòrsou.]] Entre 1948 i 1969 e museo tabata bou maneho di e artista plástiko, [[Lucila Engels-Boskaljon]]. Apuntá komo kurator di 1970 te 1986, el a dediká su mes na atrae exposishonnan di eksterior. ==== Selekshon di ekshibishonnan ==== * ''Artistanan kontemporáneo'', 1948 * ''Ekshibishon di Nos Arte'', serie di ekshibishonnan ku a kuminsa na 1950 * ''Ekshibishon Engels'', Chris i [[Lucila Engels-Boskaljon|Lucila Engels]], 1950, 1955 i 1994 * ''[[Vincent van Gogh]]'', 37 obra original, 1952 * ''[[Suzanne Perlman]]'', 30 obra, 1961 * ''Pioneronan'', 50 obra maestro, 1962 * ''Regreso n'e origen'', 16 artista antiano bibá na Hulanda, 1981 * ''Exploring the Past to Envisage the Future'', 2014<ref>[http://curacao-art.com/events/exploring-the-past-to-envisage-the-future/ Exploring the past to envisage the future], Curacao-art.com</ref> == Mira tambe == * [[Lista di museo na Kòrsou]] == Link eksterno == * [https://hetcuracaosch.museum/ Museo di Kòrsou - wepsait ofisial] {{Appendix}} {{Commonscat}} {{Appendix}} [[Category:Kòrsou]] [[Category:Arte]] [[Category:Kultura]] 207eib8z5qoxa492z21airexzeruny8 2 8693 89992 89612 2022-08-04T10:18:12Z Caribiana 8320 wikitext text/x-wiki {{Variante|a}} {{Infobox persona}} '''Jossy Adriaan Brokke''' of '''Jossy Brokke jr.''' (n. [[15 di yüli|15 di juli]] [[1947]] na [[Oranjestad]]), tambe conoci bou di e apodo ''Voz di Oro'', ta un musico, cantante, cantautor, compositor y presentador di television [[Aruba]]no. Na 1968 e tabata ganador di e [[Song Festival di Antillas]] na 1968 y na 1976 tabata e prome artista Arubano pa participa na e Festival OTI (Organización de Televisión Iberoamericana) na [[Acapulco]], [[Mexico]], unda el a representa [[Antias Hulandes]] cu e cancion "El primer criollo". Brokke ta considera un baluarte di musica y canto na Aruba. == Bida == Jossy Brokke ta e di cincu yiu di Maria Magdalena de Cuba y Jossy Juliano Brokke sr., kende tabata ambtenaar. E tin un ruman homber i cinco ruman muhe, entre cual e cantante conoci bou di nomber artistico Dhaddy Brokke of Dhadelavi. Desde 9 aña ela cuminsa canta.<ref>[https://archive.org/details/BNA-DIG-DCA-BIO-2019-06-BROKKE/mode/2up Biografia di Jossy Adriaan jr.], [[Biblioteca Nacional Aruba|BNA]]. Recupera 04-12-2021.</ref> Inicialmente e tabata toca maraca i cuarta/cuatro i despues di tempo el a bay riba guitara. Su carera musical a cuminsa na aña 1956 cu su 9 aña di edad den e programa “Buscando talento artisico” di Addison Croes na emisora [[Voz di Aruba]].<ref name="Jossy">[https://arubanative.com/2021/10/25/celebrando-65-ana-cantando-pa-su-pueblo-homenahe-na-jossy-brokke-e-voz-di-oro-di-aruba/ Celebrando 65 aña cantando pa su pueblo… Homenahe na Jossy Brokke, e voz di oro di Aruba], Arubanative.com (25-10-2021). Recupera 2021.</ref> Brokke a forma parti di diferente grupo musical: Los Casiques (ca. 1964), Los Casinos i Los Llaneros. Tambe el a acompana varios otro grupo, entre nan ta Etty Toppenberg y su trio Huasteca cu cual ela participa na Festival di Cancion di Antiyas na 1967 na Aruba y a haci giro pa Hulanda, Alemania y Suiza. Internacionalmente ela presenta tambe na [[Kòrsou|Corsow]], [[Venezuela]], [[Cuba]], [[Republika Dominikano]] y [[Mexico]]. NOTES Despues na 19?? e ta presenta den e programa radial "Buscando talento artistico" na Radio ?? y ta duna su carera artistico un push. a cuminsa crece. E prome hotel grandi unda ela canta tabata Aruba Caribbean Hotel. E tabata canta musica mexicano tur locual e mes ta skirbi. Su prome composicion cu a bira un hit tabata un bosanova cu letra spano ''No me dejes''. * e tabata canta den grupo "Los Llaneros". * ela compone un cantidad di cancion * ela forma parti di diferente grupo musical: Los Casiques (ca. 1964), Los Casinos i Los Llaneros y tambe a acompana varios otro grupo. Entre nan ta Etty Toppenberg y su trio Huasteca cu cual ela participa na Festival di Cancion di Antiyas na 1967 na Aruba y a haci giro pa Hulanda, Alemania y Suiza. Internacionalmente ela presenta tambe na [[Kòrsou|Corsow]], [[Venezuela]], [[Cuba]], [[Republika Dominikano]] y [[Mexico]]. Un di e momentonan di mas culminante di su carera tabata 30 di october 1976 caminda e ta bira e prome cantante Arubano cu ta representa Antiyas Hulandes den Festival internacional di OTI, un di e festivalnan musical internacional di mas renombre di tur tempo.<ref name="Jossy"/> Desde 1969 e ta casa cu Sandra Lourdes Ponson. == Discografia == === Single === * Quisiera tenerla === CD's === * ''Mi ta busca bo'' * ''No ta bal la pena'' * ''Ainda mi t'ey'' * ''Pais'' (19??) * ''Aruba, amor patria'' * ''Juana del diablo'' * ''Amor berdadero'' * ''Mi senora'' * ''Mi dushi Papiamento'' * ''Tera dushi'' * ''Guitara'' * ''Mi amor'' * ''Bisa danki na bo bida'' * ''Bida ta pasa'' {{Appendix}} [[Defaultsort:Brokke, Jossy]] Jossy su carera musical a cuminsa ora e tabatin apenas 9 aña. Su prome presentacion tabata cu e cantica ‘ La cama de piedra’ den e popular programa ‘Buscando talento artistico’ di Addison Croes, den feliz memoria. Den añanan 60 y 70, Jossy a representa nos pais na masha hopi festival internacional y a sali ganador absoluto den mayoria.<ref>{{citeer web|url=https://24ora.com/prome-premio-crioyo-di-oro-na-jossy-brokke-jr-pa-su-65-ana-di-carera-artistico/|titel=Prome premio Crioyo di Oro an Jossy Brokke jr. pa su 65 AÑA di carera artistico|werk=24ora.com|datum=2021-12-03|bezochtdatum=2022</ref> Ora cu Jossy a gana e ‘Festival Voz di Oro’, Ruben Garcia a dune a apodo di ‘ E Voz di Oro’ di Aruba. Jossy a participa entre otro na e ‘Festival di Papiamento’ cu su prome composicion original cu e so a compone, cu e cancion ‘ Maria, mi mama’, na final di decada 60 cual tambe ela sali e ganador absoluto. Jossy a forma parti di e grupo ‘Los Casinos’ y ‘Los Caciques’. Na aña 1967 Jossy a haci su prome grabacion cu a tuma luga na TeleAruba. Despues ela graba su prome disco 45, cu a wordo financia pa su amigo Sr. Camilo Alejandro Muyale y a logra bende un cantidad di 5 mil disco, cu tabata hopi pa e tempo ey. Jossy tabata graba cu e grupo ‘The strangers’ y su disconan tabata popular tanto na Aruba, Corsou y Boneiro. Su prome LP ela graba na aña 1980 na Volendam na Hulanda. Na aña 1996, ela graba un disco compacto ‘Cancionnan di mi bida’, cu a refleha e trayectoria di su carera artistico. Na aña 2009, Jossy a produci un dobbel CD cu cancionnan sumamente bunita. Durante Jossy su celebracion di 50 aña den farandula, ela produci un otro disco compacto cu 14 cancion. Jossy a participa tambe na hopi festival internacionalmente, e ‘Festival Internacional de la Cancion’, cu a tuma luga na Acapulco, Mexico y tambe a representa nos Pais na varios otro festival internacional manera na Puerto Rico, Venezuela, Colombia, Nicaragua y Costa Rica. Jossy ta un tremendo embahador di nos Pais Aruba. Jossy tabata e cantante invita na ceremonianan cerca Gobernador pa presenta dilanti Su Mahestad La Reina Juliana y su yiunan na Aruba y Corsou. Den decada 80 e pareha a biba na Hulanda y Alemania y durante e temporada aki Jossy a fungi como embahador musical y cultural di nos Pais, cantando na varios Pais y promoviendo nos Pais. Tambe ela participa na varios beurs grandi di Turismo na Europa. Na principio di decada 90, Jossy hunto cu su casa Sandra a regresa Aruba y durante di e temporada aki Jossy tabata conoci pa su ‘Talkshow Nos cu Nos’ y su programa musical ‘Jossy ta presenta’. Jossy ta un artista completo, cantante, compositor, productor, presentado di television, organisado y productor di hopi evento y empresario creativo. Jossy a duna hopi otro artista oportunidad y tarima pa asina nan por a expone nan talento. Jossy a composita tambe varios cancion na Papiamento, Spaño y na Ingles. Un di e hopi composicion cu a bira hopi popular ta e cancion ‘Pais’, Tabata un honor, den nomber di Fundacion Go Cultura, den aliansa cu Gobierno di Aruba y den nomber di henter pueblo di Aruba cu ta stima Jossy, pa entrega Jossy Brokke Jr. e prome ‘Premio Crioyo di Oro’, un Premio di Fundacion Go Cultura cu lo wordo entrega na un artista tur aña. {{Appendix}} 7s9gbwkv6dvwipdlwpytdjx6p9q4i2p 89993 89992 2022-08-04T10:21:55Z Caribiana 8320 wikitext text/x-wiki {{Variante|a}} {{Infobox persona}} '''Jossy Adriaan Brokke''' of '''Jossy Brokke jr.''' (n. [[15 di yüli|15 di juli]] [[1947]] na [[Oranjestad]]), tambe conoci bou di e apodo ''Voz di Oro'', ta un musico, cantante, cantautor, compositor y presentador di television [[Aruba]]no. Na 1968 e tabata ganador di e [[Song Festival di Antillas]] na 1968 y na 1976 tabata e prome artista Arubano pa participa na e Festival OTI (Organización de Televisión Iberoamericana) na [[Acapulco]], [[Mexico]], unda el a representa [[Antias Hulandes]] cu e cancion "El primer criollo". Brokke ta considera un baluarte di musica y canto na Aruba. == Bida == Jossy Brokke ta e di cincu yiu di Maria Magdalena de Cuba y Jossy Juliano Brokke sr., kende tabata ambtenaar. E tin un ruman homber i cinco ruman muhe, entre cual e cantante conoci bou di nomber artistico Dhaddy Brokke of Dhadelavi. Desde 9 aña ela cuminsa canta.<ref>{{citeer web|url=https://archive.org/details/BNA-DIG-DCA-BIO-2019-06-BROKKE/mode/2up|titel=Biografia di Jossy Adriaan jr.|werk= [[Biblioteca Nacional Aruba|BNA]]|datum= |bezochtdatum=2022}}</ref> Inicialmente e tabata toca maraca i cuarta/cuatro i despues di tempo el a bay riba guitara. Su carera musical a cuminsa na aña 1956 cu su 9 aña di edad den e programa “Buscando talento artisico” di Addison Croes na emisora [[Voz di Aruba]].<ref name="Jossy">{{citeer web|url=https://arubanative.com/2021/10/25/celebrando-65-ana-cantando-pa-su-pueblo-homenahe-na-jossy-brokke-e-voz-di-oro-di-aruba/|titel=Celebrando 65 aña cantando pa su pueblo… Homenahe na Jossy Brokke, e voz di oro di Aruba|werk=Arubanative.com|datum=2021=10-25|bezochtdatum=20222-08-30}}</ref> Brokke a forma parti di diferente grupo musical: Los Casiques (ca. 1964), Los Casinos i Los Llaneros. Tambe el a acompana varios otro grupo, entre nan ta Etty Toppenberg y su trio Huasteca cu cual ela participa na Festival di Cancion di Antiyas na 1967 na Aruba y a haci giro pa Hulanda, Alemania y Suiza. Internacionalmente ela presenta tambe na [[Kòrsou|Corsow]], [[Venezuela]], [[Cuba]], [[Republika Dominikano]] y [[Mexico]]. NOTES Despues na 19?? e ta presenta den e programa radial "Buscando talento artistico" na Radio ?? y ta duna su carera artistico un push. a cuminsa crece. E prome hotel grandi unda ela canta tabata Aruba Caribbean Hotel. E tabata canta musica mexicano tur locual e mes ta skirbi. Su prome composicion cu a bira un hit tabata un bosanova cu letra spano ''No me dejes''. * e tabata canta den grupo "Los Llaneros". * ela compone un cantidad di cancion * ela forma parti di diferente grupo musical: Los Casiques (ca. 1964), Los Casinos i Los Llaneros y tambe a acompana varios otro grupo. Entre nan ta Etty Toppenberg y su trio Huasteca cu cual ela participa na Festival di Cancion di Antiyas na 1967 na Aruba y a haci giro pa Hulanda, Alemania y Suiza. Internacionalmente ela presenta tambe na [[Kòrsou|Corsow]], [[Venezuela]], [[Cuba]], [[Republika Dominikano]] y [[Mexico]]. Un di e momentonan di mas culminante di su carera tabata 30 di october 1976 caminda e ta bira e prome cantante Arubano cu ta representa Antiyas Hulandes den Festival internacional di OTI, un di e festivalnan musical internacional di mas renombre di tur tempo.<ref name="Jossy"/> Desde 1969 e ta casa cu Sandra Lourdes Ponson. == Discografia == === Single === * Quisiera tenerla === CD's === * ''Mi ta busca bo'' * ''No ta bal la pena'' * ''Ainda mi t'ey'' * ''Pais'' (19??) * ''Aruba, amor patria'' * ''Juana del diablo'' * ''Amor berdadero'' * ''Mi senora'' * ''Mi dushi Papiamento'' * ''Tera dushi'' * ''Guitara'' * ''Mi amor'' * ''Bisa danki na bo bida'' * ''Bida ta pasa'' {{Appendix}} [[Defaultsort:Brokke, Jossy]] Jossy su carera musical a cuminsa ora e tabatin apenas 9 aña. Su prome presentacion tabata cu e cantica ‘ La cama de piedra’ den e popular programa ‘Buscando talento artistico’ di Addison Croes, den feliz memoria. Den añanan 60 y 70, Jossy a representa nos pais na masha hopi festival internacional y a sali ganador absoluto den mayoria.<ref>{{citeer web|url=https://24ora.com/prome-premio-crioyo-di-oro-na-jossy-brokke-jr-pa-su-65-ana-di-carera-artistico/|titel=Prome premio Crioyo di Oro an Jossy Brokke jr. pa su 65 AÑA di carera artistico|werk=24ora.com|datum=2021-12-03|bezochtdatum=2022</ref> Ora cu Jossy a gana e ‘Festival Voz di Oro’, Ruben Garcia a dune a apodo di ‘ E Voz di Oro’ di Aruba. Jossy a participa entre otro na e ‘Festival di Papiamento’ cu su prome composicion original cu e so a compone, cu e cancion ‘ Maria, mi mama’, na final di decada 60 cual tambe ela sali e ganador absoluto. Jossy a forma parti di e grupo ‘Los Casinos’ y ‘Los Caciques’. Na aña 1967 Jossy a haci su prome grabacion cu a tuma luga na TeleAruba. Despues ela graba su prome disco 45, cu a wordo financia pa su amigo Sr. Camilo Alejandro Muyale y a logra bende un cantidad di 5 mil disco, cu tabata hopi pa e tempo ey. Jossy tabata graba cu e grupo ‘The strangers’ y su disconan tabata popular tanto na Aruba, Corsou y Boneiro. Su prome LP ela graba na aña 1980 na Volendam na Hulanda. Na aña 1996, ela graba un disco compacto ‘Cancionnan di mi bida’, cu a refleha e trayectoria di su carera artistico. Na aña 2009, Jossy a produci un dobbel CD cu cancionnan sumamente bunita. Durante Jossy su celebracion di 50 aña den farandula, ela produci un otro disco compacto cu 14 cancion. Jossy a participa tambe na hopi festival internacionalmente, e ‘Festival Internacional de la Cancion’, cu a tuma luga na Acapulco, Mexico y tambe a representa nos Pais na varios otro festival internacional manera na Puerto Rico, Venezuela, Colombia, Nicaragua y Costa Rica. Jossy ta un tremendo embahador di nos Pais Aruba. Jossy tabata e cantante invita na ceremonianan cerca Gobernador pa presenta dilanti Su Mahestad La Reina Juliana y su yiunan na Aruba y Corsou. Den decada 80 e pareha a biba na Hulanda y Alemania y durante e temporada aki Jossy a fungi como embahador musical y cultural di nos Pais, cantando na varios Pais y promoviendo nos Pais. Tambe ela participa na varios beurs grandi di Turismo na Europa. Na principio di decada 90, Jossy hunto cu su casa Sandra a regresa Aruba y durante di e temporada aki Jossy tabata conoci pa su ‘Talkshow Nos cu Nos’ y su programa musical ‘Jossy ta presenta’. Jossy ta un artista completo, cantante, compositor, productor, presentado di television, organisado y productor di hopi evento y empresario creativo. Jossy a duna hopi otro artista oportunidad y tarima pa asina nan por a expone nan talento. Jossy a composita tambe varios cancion na Papiamento, Spaño y na Ingles. Un di e hopi composicion cu a bira hopi popular ta e cancion ‘Pais’, Tabata un honor, den nomber di Fundacion Go Cultura, den aliansa cu Gobierno di Aruba y den nomber di henter pueblo di Aruba cu ta stima Jossy, pa entrega Jossy Brokke Jr. e prome ‘Premio Crioyo di Oro’, un Premio di Fundacion Go Cultura cu lo wordo entrega na un artista tur aña. {{Appendix}} felhv2dhths8rg4orp5rv2cdfpedu50 89994 89993 2022-08-04T10:23:59Z Caribiana 8320 wikitext text/x-wiki {{Variante|a}} {{Infobox persona}} '''Jossy Adriaan Brokke''' of '''Jossy Brokke jr.''' (n. [[15 di yüli|15 di juli]] [[1947]] na [[Oranjestad]]), tambe conoci bou di e apodo ''Voz di Oro'', ta un musico, cantante, cantautor, compositor y presentador di television [[Aruba]]no. Na 1968 e tabata ganador di e [[Song Festival di Antillas]] na 1968 y na 1976 tabata e prome artista Arubano pa participa na e Festival OTI (Organización de Televisión Iberoamericana) na [[Acapulco]], [[Mexico]], unda el a representa [[Antias Hulandes]] cu e cancion "El primer criollo". Brokke ta considera un baluarte di musica y canto na Aruba. == Bida == Jossy Brokke ta e di cincu yiu di Maria Magdalena de Cuba y Jossy Juliano Brokke sr., kende tabata ambtenaar. E tin un ruman homber i cinco ruman muhe, entre cual e cantante conoci bou di nomber artistico Dhaddy Brokke of Dhadelavi. Desde 9 aña ela cuminsa canta.<ref>{{citeer web|url=https://archive.org/details/BNA-DIG-DCA-BIO-2019-06-BROKKE/mode/2up|titel=Biografia di Jossy Adriaan jr.|werk= [[Biblioteca Nacional Aruba|BNA]]|datum= |bezochtdatum=2022-08-30}}</ref> Inicialmente e tabata toca maraca i cuarta/cuatro i despues di tempo el a bay riba guitara. Su carera musical a cuminsa na aña 1956 cu su 9 aña di edad den e programa “Buscando talento artisico” di Addison Croes na emisora [[Voz di Aruba]].<ref name="Jossy">{{citeer web|url=https://arubanative.com/2021/10/25/celebrando-65-ana-cantando-pa-su-pueblo-homenahe-na-jossy-brokke-e-voz-di-oro-di-aruba/|titel=Celebrando 65 aña cantando pa su pueblo… Homenahe na Jossy Brokke, e voz di oro di Aruba|werk=Arubanative.com|datum=2021-10-25|bezochtdatum=2022-08-30}}</ref> Brokke a forma parti di diferente grupo musical: Los Casiques (ca. 1964), Los Casinos i Los Llaneros. Tambe el a acompana varios otro grupo, entre nan ta Etty Toppenberg y su trio Huasteca cu cual ela participa na Festival di Cancion di Antiyas na 1967 na Aruba y a haci giro pa Hulanda, Alemania y Suiza. Internacionalmente ela presenta tambe na [[Kòrsou|Corsow]], [[Venezuela]], [[Cuba]], [[Republika Dominikano]] y [[Mexico]]. Desde 1969 e ta casa cu Sandra Lourdes Ponson. == Discografia == === Single === * Quisiera tenerla === CD's === * ''Mi ta busca bo'' * ''No ta bal la pena'' * ''Ainda mi t'ey'' * ''Pais'' (19??) * ''Aruba, amor patria'' * ''Juana del diablo'' * ''Amor berdadero'' * ''Mi senora'' * ''Mi dushi Papiamento'' * ''Tera dushi'' * ''Guitara'' * ''Mi amor'' * ''Bisa danki na bo bida'' * ''Bida ta pasa'' {{Appendix}} [[Defaultsort:Brokke, Jossy]] NOTES Despues na 19?? e ta presenta den e programa radial "Buscando talento artistico" na Radio ?? y ta duna su carera artistico un push. a cuminsa crece. E prome hotel grandi unda ela canta tabata Aruba Caribbean Hotel. E tabata canta musica mexicano tur locual e mes ta skirbi. Su prome composicion cu a bira un hit tabata un bosanova cu letra spano ''No me dejes''. * e tabata canta den grupo "Los Llaneros". * ela compone un cantidad di cancion * ela forma parti di diferente grupo musical: Los Casiques (ca. 1964), Los Casinos i Los Llaneros y tambe a acompana varios otro grupo. Entre nan ta Etty Toppenberg y su trio Huasteca cu cual ela participa na Festival di Cancion di Antiyas na 1967 na Aruba y a haci giro pa Hulanda, Alemania y Suiza. Internacionalmente ela presenta tambe na [[Kòrsou|Corsow]], [[Venezuela]], [[Cuba]], [[Republika Dominikano]] y [[Mexico]]. Un di e momentonan di mas culminante di su carera tabata 30 di october 1976 caminda e ta bira e prome cantante Arubano cu ta representa Antiyas Hulandes den Festival internacional di OTI, un di e festivalnan musical internacional di mas renombre di tur tempo.<ref name="Jossy"/> Jossy su carera musical a cuminsa ora e tabatin apenas 9 aña. Su prome presentacion tabata cu e cantica ‘ La cama de piedra’ den e popular programa ‘Buscando talento artistico’ di Addison Croes, den feliz memoria. Den añanan 60 y 70, Jossy a representa nos pais na masha hopi festival internacional y a sali ganador absoluto den mayoria.<ref>{{citeer web|url=https://24ora.com/prome-premio-crioyo-di-oro-na-jossy-brokke-jr-pa-su-65-ana-di-carera-artistico/|titel=Prome premio Crioyo di Oro an Jossy Brokke jr. pa su 65 AÑA di carera artistico|werk=24ora.com|datum=2021-12-03|bezochtdatum=2022</ref> Ora cu Jossy a gana e ‘Festival Voz di Oro’, Ruben Garcia a dune a apodo di ‘ E Voz di Oro’ di Aruba. Jossy a participa entre otro na e ‘Festival di Papiamento’ cu su prome composicion original cu e so a compone, cu e cancion ‘ Maria, mi mama’, na final di decada 60 cual tambe ela sali e ganador absoluto. Jossy a forma parti di e grupo ‘Los Casinos’ y ‘Los Caciques’. Na aña 1967 Jossy a haci su prome grabacion cu a tuma luga na TeleAruba. Despues ela graba su prome disco 45, cu a wordo financia pa su amigo Sr. Camilo Alejandro Muyale y a logra bende un cantidad di 5 mil disco, cu tabata hopi pa e tempo ey. Jossy tabata graba cu e grupo ‘The strangers’ y su disconan tabata popular tanto na Aruba, Corsou y Boneiro. Su prome LP ela graba na aña 1980 na Volendam na Hulanda. Na aña 1996, ela graba un disco compacto ‘Cancionnan di mi bida’, cu a refleha e trayectoria di su carera artistico. Na aña 2009, Jossy a produci un dobbel CD cu cancionnan sumamente bunita. Durante Jossy su celebracion di 50 aña den farandula, ela produci un otro disco compacto cu 14 cancion. Jossy a participa tambe na hopi festival internacionalmente, e ‘Festival Internacional de la Cancion’, cu a tuma luga na Acapulco, Mexico y tambe a representa nos Pais na varios otro festival internacional manera na Puerto Rico, Venezuela, Colombia, Nicaragua y Costa Rica. Jossy ta un tremendo embahador di nos Pais Aruba. Jossy tabata e cantante invita na ceremonianan cerca Gobernador pa presenta dilanti Su Mahestad La Reina Juliana y su yiunan na Aruba y Corsou. Den decada 80 e pareha a biba na Hulanda y Alemania y durante e temporada aki Jossy a fungi como embahador musical y cultural di nos Pais, cantando na varios Pais y promoviendo nos Pais. Tambe ela participa na varios beurs grandi di Turismo na Europa. Na principio di decada 90, Jossy hunto cu su casa Sandra a regresa Aruba y durante di e temporada aki Jossy tabata conoci pa su ‘Talkshow Nos cu Nos’ y su programa musical ‘Jossy ta presenta’. Jossy ta un artista completo, cantante, compositor, productor, presentado di television, organisado y productor di hopi evento y empresario creativo. Jossy a duna hopi otro artista oportunidad y tarima pa asina nan por a expone nan talento. Jossy a composita tambe varios cancion na Papiamento, Spaño y na Ingles. Un di e hopi composicion cu a bira hopi popular ta e cancion ‘Pais’, Tabata un honor, den nomber di Fundacion Go Cultura, den aliansa cu Gobierno di Aruba y den nomber di henter pueblo di Aruba cu ta stima Jossy, pa entrega Jossy Brokke Jr. e prome ‘Premio Crioyo di Oro’, un Premio di Fundacion Go Cultura cu lo wordo entrega na un artista tur aña. {{Appendix}} jimerv4cq0janc4rh0vjgglggtkwms5 0 8717 89931 2022-08-03T13:16:29Z Caribiana 8320 Caribiana moved page [[Republika di China]] to [[Taiwan]] over redirect: nomber mas komun wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Taiwan]] 47aa42c7rhk7gxyrceh42vcgiok2bz9 0 8718 89934 2022-08-03T13:50:54Z Caribiana 8320 Created page with "{{Variante|c}} {{Databox}} Un '''pais insular''', '''estado insular''' òf '''nashon insular''' ta un pais ku su teritorio ta konsisti primariamente di un òf mas [[isla]] òf parti di un of mas isla. Alrededor di 25% di tur [[independensia|pais independiente]] ta pais insular.<ref>{{citeer web|titel=Small is Democratic|url= https://books.google.com/books?id=JOqZ9eOeRXoC&pg=PA128|auteur=Dan Ott|uitgever=Routledge|datum=1996|pagina=128| International Standard Book Numbe..." wikitext text/x-wiki {{Variante|c}} {{Databox}} Un '''pais insular''', '''estado insular''' òf '''nashon insular''' ta un pais ku su teritorio ta konsisti primariamente di un òf mas [[isla]] òf parti di un of mas isla. Alrededor di 25% di tur [[independensia|pais independiente]] ta pais insular.<ref>{{citeer web|titel=Small is Democratic|url= https://books.google.com/books?id=JOqZ9eOeRXoC&pg=PA128|auteur=Dan Ott|uitgever=Routledge|datum=1996|pagina=128| [[International Standard Book Number|isbn]]= 0-8153-3910-0}}</ref> Histórikamente paisnan insular tin mas stabilidat ku mayoria di e estadonan kontinental sinembargo ta vulnerabel pa konkista dor di superpodernan marítimo. [[File:Island nations.svg|thumb|320px|Sovereign states and states with limited recognition fully on islands (Australia is regarded a continent): those with land borders shaded green, and those without shaded dark blue]] {{Appendix}} [[Category:Geografia]] b3vmzjicjek8yekb6eygmtbbeeqhwpi 89935 89934 2022-08-03T13:53:13Z Caribiana 8320 wikitext text/x-wiki {{Variante|c}} {{Databox}} Un '''pais insular''', '''estado insular''' òf '''nashon insular''' ta un pais ku su teritorio ta konsisti primariamente di un òf mas [[isla]] òf parti di un of mas isla. Alrededor di 25% di tur [[independensia|pais independiente]] ta pais insular.<ref>{{citeer web|titel=Small is Democratic|url= https://books.google.com/books?id=JOqZ9eOeRXoC&pg=PA128|auteur=Dan Ott|uitgever=Routledge|datum=1996|pagina=128| [[International Standard Book Number|isbn]]= 0-8153-3910-0}}</ref> Histórikamente paisnan insular tin mas stabilidat ku mayoria di e estadonan kontinental sinembargo ta vulnerabel pa konkista dor di superpodernan marítimo. == Mira tambe == * [[País sin frontera maritimo]] {{Appendix}} [[Category:Paisnan]] pjcibl7276wwrv9iatd6dsp11ci91pn 89936 89935 2022-08-03T13:53:33Z Caribiana 8320 wikitext text/x-wiki {{Variante|c}} {{Databox}} Un '''pais insular''', '''estado insular''' òf '''nashon insular''' ta un pais ku su teritorio ta konsisti primariamente di un òf mas [[isla]] òf parti di un of mas isla. Alrededor di 25% di tur [[independensia|pais independiente]] ta pais insular.<ref>{{citeer web|titel=Small is Democratic|url= https://books.google.com/books?id=JOqZ9eOeRXoC&pg=PA128|auteur=Dan Ott|uitgever=Routledge|datum=1996|pagina=128| [[International Standard Book Number|isbn]]= 0-8153-3910-0}}</ref> Histórikamente paisnan insular tin mas stabilidat ku mayoria di e estadonan kontinental sinembargo ta vulnerabel pa konkista dor di superpodernan marítimo. == Mira tambe == * [[País sin frontera maritimo]] {{Appendix}} [[Category:Pais]] a75elf79q0yi0tpfkrktdfxs3yzaq6d 89937 89936 2022-08-03T13:54:34Z Caribiana 8320 /* Mira tambe */ wikitext text/x-wiki {{Variante|c}} {{Databox}} Un '''pais insular''', '''estado insular''' òf '''nashon insular''' ta un pais ku su teritorio ta konsisti primariamente di un òf mas [[isla]] òf parti di un of mas isla. Alrededor di 25% di tur [[independensia|pais independiente]] ta pais insular.<ref>{{citeer web|titel=Small is Democratic|url= https://books.google.com/books?id=JOqZ9eOeRXoC&pg=PA128|auteur=Dan Ott|uitgever=Routledge|datum=1996|pagina=128| [[International Standard Book Number|isbn]]= 0-8153-3910-0}}</ref> Histórikamente paisnan insular tin mas stabilidat ku mayoria di e estadonan kontinental sinembargo ta vulnerabel pa konkista dor di superpodernan marítimo. == Mira tambe == * [[Lista di país sin frontera maritimo|País sin frontera marítimo]] {{Appendix}} [[Category:Pais]] pscu5waiqt2n8g14y6inuni4xd8t0fn 0 8719 89951 2022-08-03T15:50:13Z Caribiana 8320 Created page with "{{Variante|c}} {{Databox}} [[File:Guadeloupe creole 2010-03-30.JPG|thumb|Borchi cu teksto na Gaudeloupe krioyo]] '''Idioma krioyo''' ([[Ortografia di Papiamento|Aruba]]:'''idioma crioyo''') ta un lenga ku ta nase habitualmente den un komunidat, konstituí pa persona di diferente orígen ku no ta komparti un lenga komun, ku tin nesesidat pa komunika i pues ta forsá pa krea un lenga nobo usando elementonan di nan propio idioma. Un ehempel típiko ta esun di e Sklabitut..." wikitext text/x-wiki {{Variante|c}} {{Databox}} [[File:Guadeloupe creole 2010-03-30.JPG|thumb|Borchi cu teksto na Gaudeloupe krioyo]] '''Idioma krioyo''' ([[Ortografia di Papiamento|Aruba]]:'''idioma crioyo''') ta un lenga ku ta nase habitualmente den un komunidat, konstituí pa persona di diferente orígen ku no ta komparti un lenga komun, ku tin nesesidat pa komunika i pues ta forsá pa krea un lenga nobo usando elementonan di nan propio idioma. Un ehempel típiko ta esun di e [[Sklabitut|katibunan]] [[afrika]]no]] ku despues di e konkista di [[Amérika]] a wòrdu hiba na e plantashinan den [[Laman Karibe|Karibe]] òf esun di e poblashonnan outóktono di diferente region di [[Sur Amérika]], [[Oseania]] i [[Afrika]] ku a mira nan mes obligá pa utilisá lenga di e [[Kolonialismo|poder kolonial]] ([[ingles]], [[Frances|franses]], [[spaño]], [[português]] i [[hulandes]]) pa komunika. == Formashon di idioma krioyo == Entre lingwistanan ta eksisti diferensia di opinion tokante formashon di lenganan krioyo. Segun e lingwistanan Ronald Wardhaugh i Robert A. Hall, Jr., e komunikashon ku a adopta inisialmente ta forma un [[pidgin]], esta un di dos idioma ku ta adopta e [[léksiko]] di e idioma imponi den un forma trosi i simpel mientras ta keda mantene e [[sintáksis]] propio di e lenganan indigena. Den un proseso ku yama "nativashon", e yu i desendientenan di e papiadonan di pidgin ta perfekshona e lenga konvertiendo esaki den uno mas efisiente.<ref>Ronald Wardhaugh, ''Pidgins and Creoles, An Introduction to Sociolinguistics'' Blackwell Publishing, 2002, 4.ª ed., págs. 57–86</ref> Ta papia di idioma krioyo ora e pidgin transforma den un [[lenga materno]], esta un idioma ku ta dispone di un sintáksis mas strukturá i un léksiko mas fiho i mas amplio.<ref>Robert A. Hall, ''Pidgin and creole languages'', Ithaca: Cornell University, 1966.</ref> Pa otro lingwistanan idioma krioyo ta e resultado di un evolushon progresivo di un idioma den kontakto ku otro lenganan, sin ku ta nesesario pa pasa e etapa di transishon di e pidgin. == Ehempel == Algun idioma krioyo (klasifiká no a base di su [[gramatika]] sino pa e lenga di kual e ta bini). * [[ingles]]: [[sranantongo]], krioyo [[Jamaica|hamaikino]] * [[Frances|franses]]: [[Idioma Krioyo Haitiano|krioyo haitiano]], variantenan di krioyo franses di e islanan [[Dominica]], [[Guadeloupe]], [[Martinique]], [[Saint Lucia]], [[Trinidad i Tobago]] * [[spaño]]: krioyo chabacano di [[Filipinas]] * [[português]]: [[papiamentu]], krioyo [[Kabo Verde|kaboverdiano]] * [[hulandes]]): [[afrikaans]], antiguo hulandes mohawk di e sentro di e [[New York|estado di New York]] {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=es|oldid =143622824|titulo=Lengua criolla}} {{References}} }} [[Category:Idioma]] k7a0mgapr61fusws2yv3oh4z8m6sd1d 89952 89951 2022-08-03T15:54:46Z Caribiana 8320 wikitext text/x-wiki {{Variante|c}} {{Databox}} [[File:Guadeloupe creole 2010-03-30.JPG|thumb|300px|Borchi ku teksto den franses krioyo di [[Guadeloupe]]]] '''Idioma krioyo''' ([[Ortografia di Papiamento|Aruba]]:'''idioma crioyo''') ta un lenga ku ta nase habitualmente den un komunidat, konstituí pa persona di diferente orígen ku no ta komparti un lenga komun, ku tin nesesidat pa komunika i pues ta forsá pa krea un lenga nobo usando elementonan di nan propio idioma. Un ehempel típiko ta esun di e [[Sklabitut|katibunan]] [[afrika]]no ku despues di e konkista di [[Amérika]] a wòrdu hiba na e plantashinan den [[Laman Karibe|Karibe]] òf esun di e poblashonnan outóktono di diferente region di [[Sur Amérika]], [[Oseania]] i [[Afrika]] ku a mira nan mes obligá pa utilisá lenga di e [[Kolonialismo|poder kolonial]] ([[ingles]], [[Frances|franses]], [[spaño]], [[português]] i [[hulandes]]) pa komunika. == Formashon di idioma krioyo == Entre lingwistanan ta eksisti diferensia di opinion tokante formashon di lenganan krioyo. Segun e lingwistanan Ronald Wardhaugh i Robert A. Hall, Jr., e komunikashon ku a adopta inisialmente ta forma un [[pidgin]], esta un di dos idioma ku ta adopta e [[léksiko]] di e idioma imponi den un forma trosi i simpel mientras ta keda mantene e [[sintáksis]] propio di e lenganan indigena. Den un proseso ku yama "nativashon", e yu i desendientenan di e papiadonan di pidgin ta perfekshona e lenga konvertiendo esaki den uno mas efisiente.<ref>Ronald Wardhaugh, ''Pidgins and Creoles, An Introduction to Sociolinguistics'' Blackwell Publishing, 2002, 4.ª ed., págs. 57–86</ref> Ta papia di idioma krioyo ora e pidgin transforma den un [[lenga materno]], esta un idioma ku ta dispone di un sintáksis mas strukturá i un léksiko mas fiho i mas amplio.<ref>Robert A. Hall, ''Pidgin and creole languages'', Ithaca: Cornell University, 1966.</ref> Pa otro lingwistanan idioma krioyo ta e resultado di un evolushon progresivo di un idioma den kontakto ku otro lenganan, sin ku ta nesesario pa pasa e etapa di transishon di e pidgin. == Ehempel == Algun idioma krioyo (klasifiká no a base di su [[gramatika]] sino pa e lenga di kual e ta bini). * [[ingles]]: [[sranantongo]], krioyo [[Jamaica|hamaikino]] * [[Frances|franses]]: [[Idioma Krioyo Haitiano|krioyo haitiano]], variantenan di krioyo franses di e islanan [[Dominica]], [[Guadeloupe]], [[Martinique]], [[Saint Lucia]], [[Trinidad i Tobago]] * [[spaño]]: krioyo chabacano di [[Filipinas]] * [[português]]: [[papiamentu]], krioyo [[Kabo Verde|kaboverdiano]] * [[hulandes]]): [[afrikaans]], antiguo hulandes mohawk di e sentro di e [[New York|estado di New York]] {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=es|oldid =143622824|titulo=Lengua criolla}} {{References}} }} [[Category:Idioma]] bbfr07pjrjpyb3jo8uvi644gfkofrog 89953 89952 2022-08-03T15:59:32Z Caribiana 8320 wikitext text/x-wiki {{Variante|c}} {{Databox}} [[File:Guadeloupe creole 2010-03-30.JPG|thumb|300px|Borchi ku teksto den franses krioyo di [[Guadeloupe]]]] '''Idioma krioyo''' ([[Ortografia di Papiamento|Aruba]]:'''idioma crioyo''') ta un lenga ku ta nase habitualmente den un komunidat, konstituí pa persona di diferente orígen ku no ta komparti un lenga komun, ku tin nesesidat pa komunika i pues ta forsá pa krea un lenga nobo usando elementonan di nan propio idioma. Un ehempel típiko ta esun di e [[Sklabitut|katibunan]] [[afrika]]no ku despues di e konkista di [[Amérika]] a wòrdu hiba na e plantashinan den [[Laman Karibe|Karibe]] òf esun di e poblashonnan outóktono di diferente region di [[Sur Amérika]], [[Oseania]] i [[Afrika]] ku a mira nan mes obligá pa utilisá lenga di e [[Kolonialismo|poder kolonial]] ([[ingles]], [[Frances|franses]], [[spaño]], [[português]] i [[hulandes]]) pa komunika. == Formashon di idioma krioyo == Entre lingwistanan ta eksisti diferensia di opinion tokante formashon di lenganan krioyo. Segun e lingwistanan Ronald Wardhaugh i Robert A. Hall, Jr., e komunikashon ku a adopta inisialmente ta forma un [[pidgin]], esta un di dos idioma ku ta adopta e [[léksiko]] di e idioma imponi den un forma trosi i sensio mientras ta keda mantene e [[sintáksis]] propio di e lenganan indigena. Den un proseso ku yama "nativashon", e yu i desendientenan di e papiadonan di pidgin ta perfekshona e lenga konvertiendo esaki den uno mas efisiente.<ref>Ronald Wardhaugh, ''Pidgins and Creoles, An Introduction to Sociolinguistics'' Blackwell Publishing, 2002, 4.ª ed., págs. 57–86</ref> Ta papia di idioma krioyo ora e pidgin transforma den [[lenga materno]], un idioma ku ta dispone di un sintáksis mas strukturá i un léksiko mas fiho i mas amplio.<ref>Robert A. Hall, ''Pidgin and creole languages'', Ithaca: Cornell University, 1966.</ref> Pa otro lingwistanan idioma krioyo ta e resultado di un evolushon progresivo di un idioma den kontakto ku otro lenganan, sin ku ta nesesario pa pasa e etapa di transishon di e pidgin. == Ehempel == Algun idioma krioyo (klasifiká no a base di su [[gramátika]] sino pa e lenga di kual e ta bini). * [[ingles]]: [[sranantongo]], krioyo [[Jamaica|hamaikino]] * [[Frances|franses]]: [[Idioma Krioyo Haitiano|krioyo haitiano]], variantenan di krioyo franses di e islanan [[Dominica]], [[Guadeloupe]], [[Martinique]], [[Saint Lucia]], [[Trinidad i Tobago]] * [[spaño]]: krioyo chabacano di [[Filipinas]] * [[português]]: [[papiamentu]], krioyo [[Kabo Verde|kaboverdiano]] * [[hulandes]]): [[afrikaans]], antiguo hulandes mohawk di e sentro di e [[New York|estado di New York]] {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=es|oldid =143622824|titulo=Lengua criolla}} {{References}} }} [[Category:Idioma]] awdr8v8su5hpwo0xby853miqwu50flw 0 8720 89964 2022-08-03T16:36:20Z Caribiana 8320 Created page with "{{Variante|c}} {{Databox}} '''Premio UNESCO Kòrsou''', ofisialmente '''Premio UNESCO Kòrsou pa Idioma Materno Papiamentu''', ta un premio ku Komishon Nashonal [[UNESCO]] huntu ku Ministerio di Enseñansa, Siensia, Kultura i Deporte di [[Kòrsou]] ta otorgá na un institushon, organisashon, grupo òf persona ku a demostrá mérito sobresaliente i a logra resultado efektivo den aktividatnan ku tin di aber ku desaroyo di idioma [[papiamentu]] na Kòrsou.<ref>[https://gobi..." wikitext text/x-wiki {{Variante|c}} {{Databox}} '''Premio UNESCO Kòrsou''', ofisialmente '''Premio UNESCO Kòrsou pa Idioma Materno Papiamentu''', ta un premio ku Komishon Nashonal [[UNESCO]] huntu ku Ministerio di Enseñansa, Siensia, Kultura i Deporte di [[Kòrsou]] ta otorgá na un institushon, organisashon, grupo òf persona ku a demostrá mérito sobresaliente i a logra resultado efektivo den aktividatnan ku tin di aber ku desaroyo di idioma [[papiamentu]] na Kòrsou.<ref>[https://gobiernu.cw/nieuw/89026-2/ Premio UNESCO Curaçao Idioma Materno Papiamentu 2020], Gobierno.cw, 21 febrüari 2020 </ref> Esaki ta sosede tur aña riba [[21 di febrüari]], [[Dia Internashonal di Idioma Materno]]. E Premio UNESCO Kòrsou ta konsistí di un plakat i un suma di Nafl. 2500,00. == Ganadó == * 2011 - Arte di Palabra * 2012 * 2013 − [[Lucille Berry-Haseth]] * 2014 * 2015 - Cathleen Giterson * 2016 * 2107 * 2018 - Albert Schoobaar (pa su obra teatral “''Mula''”) * 2019 - Signald Bernadina (pa su kansion “''Pretu mi ta..''”) * 2020 - [[Gibi Bacilio]] (pa su obra teatral “''Chakutoe''”) * 2021 - Arte di Palabra Kòrsou i Monumentenfonds Kòrsou (pa su buki digital ''Kucho den Hanchinan di Otrobanda'') * 2022 - {{Appendix}} [[Category:Kòrsou]] [[Category:Papiamentu]] j86583jjr0wbu9rp1vm1ujglkxsckzz 89966 89964 2022-08-03T16:41:27Z Caribiana 8320 wikitext text/x-wiki {{Variante|c}} {{Databox}} '''Premio UNESCO Kòrsou''', ofisialmente '''Premio UNESCO Kòrsou pa Idioma Materno Papiamentu''', ta un premio ku Komishon Nashonal [[UNESCO]] huntu ku Ministerio di Enseñansa, Siensia, Kultura i Deporte di [[Kòrsou]] ta otorgá na un institushon, organisashon, grupo òf persona ku a demostrá mérito sobresaliente i a logra resultado efektivo den aktividatnan ku tin di aber ku desaroyo di idioma [[papiamentu]] na Kòrsou.<ref>[https://gobiernu.cw/nieuw/89026-2/ Premio UNESCO Curaçao Idioma Materno Papiamentu 2020], Gobierno.cw, 21 febrüari 2020 </ref> Esaki ta sosede tur aña riba [[21 di febrüari]], [[Dia Internashonal di Idioma Materno]]. E Premio UNESCO Kòrsou ta konsistí di un plakat i un suma di Nafl. 2500,00. == Ganadó == * 2011 - Arte di Palabra * 2012 * 2013 − [[Lucille Berry-Haseth]] * 2014 * 2015 - Cathleen Giterson * 2016 * 2107 * 2018 - Albert Schoobaar (pa su obra teatral “''Mula''”) * 2019 - Signald Bernadina (pa su kansion “''Pretu mi ta..''”) * 2020 - [[Gibi Bacilio]] (pa su obra teatral “''Chakutoe''”) * 2021 - Arte di Palabra Kòrsou i Monumentenfonds Kòrsou (pa su buki digital ''Kucho den Hanchinan di Otrobanda'') * 2022 - {{Appendix}} [[Category:Kòrsou]] [[Category:Papiamento]] l7e29wfhb9vr1a1pohje9iuog3tpzh9 0 8721 89979 2022-08-03T21:29:46Z Caribiana 8320 Created page with "{{Variante|c}} [[File:A flying trip to the tropics. A record of an ornithological visit to the United States of Colombia, South America and to the island of Curaçao, West Indies, in the year 1892 (1895) (14564733047).jpg|thumb|Bandabou]] '''Bandabou''' of '''Band'abou''' ta, den boka di pueblo, e nòmber pa indiká e parti west di e isla di [[Kòrsou]]. E region aki ta extende di [[Grote Berg]] te [[Westpunt]] i ta konosí pa su diferente seru i un paisahe natural i kar..." wikitext text/x-wiki {{Variante|c}} [[File:A flying trip to the tropics. A record of an ornithological visit to the United States of Colombia, South America and to the island of Curaçao, West Indies, in the year 1892 (1895) (14564733047).jpg|thumb|Bandabou]] '''Bandabou''' of '''Band'abou''' ta, den boka di pueblo, e nòmber pa indiká e parti west di e isla di [[Kòrsou]]. E region aki ta extende di [[Grote Berg]] te [[Westpunt]] i ta konosí pa su diferente seru i un paisahe natural i karakterístiko. Na kosta nort e laman ta kibra konstantemente riba e barankanan. Na kosta sùit ta situá e [[Ref di koral|refnan di koral]] i un kantidat di boka i playa. Situá sentral den Bandabou ta [[Seru Kristòfel]], e punto mas altu di Kòrsou. == Historia == Na 1925 Kòrsou a wòrdu reparti den tres distrito. Inisialmente e distrito urbanisá di Willemstad tabata limitá unikamente na e [[kapital]] [[Willemstad]], pero desde 1930 esaki a expande supstansialmente ku zonanan residensial ront di dje. Banda di Willemstad tin dos distrito, e asina yama "distrito pafó" di Bandabou i di Bandariba.<ref>{{nl}}{{Citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010528109:mpeg21:a0045|title=Nieuwe indeling van Curaçao|werk=De Tijd|date=1930-10-30|bezochtdatum=2022-08-03}}</ref>[[File:Curaçao, Plantage Savonet.jpg|thumb|left|Plantashi Savonet (1887)]] Den [[siglo 17]] i [[siglo 18|18]] mayoria di e plantashi i esunnan mas grandi tabata establesé na Bandabou. E plantashinan tabata e promé sentronan di residensia den e zona. Despues di [[manumishon]] i e abolishon di [[sklabitut]] bario y lugánan a lanta unda eks-katibu tabata biba i tabata sa di kontinua pa un parti ku nan tradishonnan kultural [[afrika]]no. Barber a konverti den e lugá prinsipal di Bandabou.<ref>{{nl}}{{Citeer web|url=https://gobiernu.cw/wp-content/uploads/2019/06/Barber.pdf|titel=Buurtprofiel Barber|werk=Regering van Curaçao|datum-2011|bezochtdatum=2022-08-03}}</ref> Mientras desaroyo tabata konsentra riba e distrito di Willemstad, e distritonan pafó a keda praktikamente isola pa largu tempu debi na e distansia i e eskases den konekshon.<ref>{{nl}}{{Citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010470149:mpeg21:a0093|titel=In MAN kennen en kunnen met liefde voor land en volk gecombineerd|werk=[[Amigoe]]|datum=1971-05-03|bezochtdatum=2022-08-03}}</ref> Komo resultado, e region ta skars habitá den komparashon ku e restu di e isla i e edifisionan ta plamá.<ref>{{nl}}{{Citeer web|url=https://caribischnetwerk.ntr.nl/2015/10/05/banda-bou-zou-zich-zelfstandig-beter-redden/|auteur=Koek, Elisa|titel=Banda Bou zou zich zelfstandig beter redden|werk=Caribisch Netwerk|datum=2015-01-05|bezochtdatum=2022-08-03}}</ref> Ku e konstrukshon di kaminda pa [[Punda]] i konekshon riba retnan sentral di elektrisidat, awa i telekomunikashon desde meimei di [[siglo 20]], Bandabou a konvertí gradualmente den un atrakshon turístiko importante. Banda di paisahe, lanthùis, pueblo i playanan, e region ta spesialmente konosí pa su herensia kultural, manera e fiestanan di [[seú]] i [[carnaval|karnaval]]. E sistema di plantashi den e parti west di Kòrsou a wòrdu nominá na 2010 komo kandidato di [[Reino Hulandes]] pa e lista di patrimonio mundial di [[UNESCO]]. == Lugá == {| class="wikitable" style center ! colspan="3" |Distrito di Bandabou |- !Lugá<ref>{{Citeer web|url=https://cbscuracao.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=6ed83880519f40ddb5d98d8b73671bcd|titel=ArcGIS Web Application|bezochtdatum=2022-08-03|werk=cbscuracao.maps.arcgis.com}}</ref><ref>{{Citeer web|url=https://www.citypopulation.de/en/curacao/admin/|titel=Curaçao: Division (Geozones and Neighborhoods) - Population Statistics, Charts and Map|bezochtdatum=2022-08-03|werk=www.citypopulation.de}}</ref> !Habitante !% nase na Kòrsou |- |[[Tera Corá]] |3.547 |83,9% |- |[[Barber]] |2.412 |92,7% |- |[[Soto]] |2.233 |90,9% |- |[[Souax-West]] |1,516 |82,7% |- |Souax-Oost |1,418 |79,5% |- |[[Ser'i Kandela]] |1,376 |63,6% |- |[[Lelienberg]] |1.101 |95,3% |- |[[Grote Berg (Curaçao)|Grote Berg]] |841 |60,8% |- |[[Gatu]] |804 |81,5% |- |[[Westpunt (Kòrsou)|Westpunt]] |738 |93,4% |- |[[Flip]] |601 |91,4% |- |[[Sint Willibrordus (Curaçao)|Sint Willibrordus]] |588 |63% |- |[[Pannekoek]] |365 |82,9% |- |[[Lagun]] |321 |91,9% |- |[[Tera Pretu]] |271 |88,5% |- |[[Wacao]] |107 |84,1% |- |[[Parke Nashonal di Sint Kristòfel|Christoffel]] |40 |90% |} == Playa i bahia == * Daaibooi * Grote Knip * Playa Fòrti * Playa Gipy * Playa Porto Marie * Playa Jeremi]] * Playa Kalki]] * Playa Kas Abao * Playa Lagun * Playa Pabou * Playa Santa Cruz == Atrakshon == * [[Parke Nashonal di Sint Kristòfel]] * [[Parke Nashonal Shete Boka]] * Watamula * Kas di Pal'i Maishi * Lanthùis: Groot Santa Marta i Klein Santa Marta, Kenepa, Pannekoek, San Nicholas, Santa Cruz i Savonet. <gallery widths=180 heights=180> Weg op Curaçao, Bestanddeelnr 252-7460.jpg|Weg in Bandabou (1947) Ontvangst van het koninklijk paar in Barber, Bestanddeelnr 252-3716.jpg|Bezoek van het koninklijk paar aan Barber (1955) Publiek bij het bezoek van het koninklijk paar aan Barber, Bestanddeelnr 252-3726.jpg|Folklore in Barber View of Bandabou from Mt. Christopher Curaçao 2010.jpg|Uitzicht op Bandabou vanaf de Sint-Christoffelberg Museo Tula Curacao.jpg|Landhuis Knip, waarin is gehuisvest het [[Tula Museum]] Curaçao (14129595976).jpg|Noordkust nabij Westpunt </gallery> {{Appendix}} [[Category:Kòrsou]] rcehsx8i71pq0cxitw1fg56xmrakzr8 89982 89979 2022-08-03T21:54:01Z Caribiana 8320 wikitext text/x-wiki {{Variante|c}} {{Databox}} '''Bandabou''' òf '''Band'abou''' ta, den boka di pueblo, e nòmber pa indiká e parti west di e isla di [[Kòrsou]]. E region aki ta extende di [[Grote Berg]] te [[Westpunt]] i ta konosí pa su diferente seru i un paisahe natural i karakterístiko. Na kosta nort e laman ta kibra konstantemente riba e barankanan. Na kosta sùit ta situá e [[Ref di koral|refnan di koral]] i un kantidat di boka i playa. Situá sentral den Bandabou ta [[Seru Kristòfel]], e punto mas altu di Kòrsou. == Historia == Na 1925 Kòrsou a wòrdu reparti den tres distrito. Inisialmente e distrito urbanisá di Willemstad tabata limitá unikamente na e [[kapital]] [[Willemstad]], pero desde 1930 esaki a expande supstansialmente ku zonanan residensial ront di dje. Banda di Willemstad tin dos distrito, e asina yama "distrito pafó" di Bandabou i di [[Bandariba]].<ref>{{nl}}{{Citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010528109:mpeg21:a0045|title=Nieuwe indeling van Curaçao|werk=De Tijd|date=1930-10-30|bezochtdatum=2022-08-03}}</ref> Den [[siglo 17]] i [[siglo 18|18]] mayoria di e plantashi i esunnan mas grandi tabata establesé na Bandabou. E plantashinan tabata e promé sentronan di residensia den e zona. Despues di [[manumishon]] i e abolishon di [[sklabitut]] bario y lugánan a lanta unda eks-katibu tabata biba i tabata sa di kontinua pa un parti ku nan tradishonnan kultural [[afrika]]no. Barber a konverti den e lugá prinsipal di Bandabou.<ref>{{nl}}{{Citeer web|url=https://gobiernu.cw/wp-content/uploads/2019/06/Barber.pdf|titel=Buurtprofiel Barber|werk=Regering van Curaçao|datum-2011|bezochtdatum=2022-08-03}}</ref>[[File:Curaçao, Plantage Savonet.jpg|thumb|left|Plantashi Savonet (1887)]] Mientras desaroyo tabata konsentra riba e distrito di Willemstad, e distritonan pafó a keda praktikamente isola pa largu tempu debi na e distansia i e eskases den konekshon.<ref>{{nl}}{{Citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010470149:mpeg21:a0093|titel=In MAN kennen en kunnen met liefde voor land en volk gecombineerd|werk=[[Amigoe]]|datum=1971-05-03|bezochtdatum=2022-08-03}}</ref> Komo resultado, e region ta skars habitá den komparashon ku e restu di e isla i e edifisionan ta plamá.<ref>{{nl}}{{Citeer web|url=https://caribischnetwerk.ntr.nl/2015/10/05/banda-bou-zou-zich-zelfstandig-beter-redden/|auteur=Koek, Elisa|titel=Banda Bou zou zich zelfstandig beter redden|werk=Caribisch Netwerk|datum=2015-01-05|bezochtdatum=2022-08-03}}</ref> Ku e konstrukshon di kaminda pa [[Punda]] i konekshon riba retnan sentral di elektrisidat, awa i telekomunikashon desde meimei di [[siglo 20]], Bandabou a konvertí gradualmente den un atrakshon turístiko importante. Banda di paisahe, lanthùis, pueblo i playanan, e region ta spesialmente konosí pa su herensia kultural, manera e fiestanan di [[seú]] i [[carnaval|karnaval]]. E sistema di plantashi den e parti west di Kòrsou a wòrdu nominá na 2010 komo kandidato di [[Reino Hulandes]] pa e lista di patrimonio mundial di [[UNESCO]]. [[File:Weg op Curaçao, Bestanddeelnr 252-7460.jpg|thumb|right|Kaminda pa Bandabou (1947)]] [[File:Publiek bij het bezoek van het koninklijk paar aan Barber, Bestanddeelnr 252-3726.jpg|thumb|right|Folklore na [[Barber]]]] == Lugá == {| class="wikitable" style center ! colspan="3" |Distrito di Bandabou |- !Lugá<ref>{{Citeer web|url=https://cbscuracao.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=6ed83880519f40ddb5d98d8b73671bcd|titel=ArcGIS Web Application|bezochtdatum=2022-08-03|werk=cbscuracao.maps.arcgis.com}}</ref><ref>{{Citeer web|url=https://www.citypopulation.de/en/curacao/admin/|titel=Curaçao: Division (Geozones and Neighborhoods) - Population Statistics, Charts and Map|bezochtdatum=2022-08-03|werk=www.citypopulation.de}}</ref> !Habitante !% nase na Kòrsou |- |[[Tera Corá]] |3.547 |83,9% |- |[[Barber]] |2.412 |92,7% |- |[[Soto]] |2.233 |90,9% |- |Souax-West |1,516 |82,7% |- |Souax-Oost |1,418 |79,5% |- |[[Ser'i Kandela]] |1,376 |63,6% |- |[[Lelienberg]] |1.101 |95,3% |- |[[Grote Berg (Korsou)|Grote Berg]] |841 |60,8% |- |[[Gatu]] |804 |81,5% |- |[[Westpunt]] |738 |93,4% |- |[[Flip]] |601 |91,4% |- |[[Sint Willibrordus]] |588 |63% |- |[[Pannekoek]] |365 |82,9% |- |[[Lagun]] |321 |91,9% |- |[[Tera Pretu]] |271 |88,5% |- |[[Wacao]] |107 |84,1% |- |[[Parke Nashonal di Sint Kristòfel|Christoffel]] |40 |90% |} [[File:Curaçao (14129595976).jpg|thumb|right|Kosta nort serka di [[Westpunt]]]] [[File:Museo Tula Curacao.jpg|thumb|right|Lanthùis Kenepa, unda ta establese [[Museo Tula]]]] == Playa i bahia == * [[Daaibooi]] * Grote Knip * Playa Fòrti * Playa Gipy * Playa Porto Marie * Playa Jeremi * Playa Kalki * Playa Kas Abao * Playa Lagun * Playa Pabou * Playa Santa Cruz == Atrakshon == * [[Parke Nashonal di Sint Kristòfel]] * [[Parke Nashonal Shete Boka]] * Watamula * Kas di Pal'i Maishi * Lanthùis: Groot Santa Marta i Klein Santa Marta, Kenepa, Pannekoek, San Nicholas, Santa Cruz i Savonet. {{Appendix}} [[Category:Kòrsou]] mef2djzkzwd6ek0okhfkakz47dkmd4e