بلوچستان

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="ps">
  <siteinfo>
    <sitename>ويکيپېډيا</sitename>
    <dbname>pswiki</dbname>
    <base>https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D9%88%D9%85%DA%93%DB%8C_%D9%85%D8%AE</base>
    <generator>MediaWiki 1.39.0-wmf.26</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">رسنۍ</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">ځانگړی</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">خبرې اترې</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">کارن</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">د کارن خبرې اترې</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">ويکيپېډيا</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">د ويکيپېډيا خبرې اترې</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">دوتنه</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">د دوتنې خبرې اترې</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">ميډياويکي</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">د ميډياويکي خبرې اترې</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">کينډۍ</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">د کينډۍ خبرې اترې</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">لارښود</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">د لارښود خبرې اترې</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">وېشنيزه</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">د وېشنيزې خبرې اترې</namespace>
      <namespace key="100" case="first-letter">تانبه</namespace>
      <namespace key="101" case="first-letter">د تانبې خبرې اترې</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Module</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Module talk</namespace>
      <namespace key="2300" case="first-letter">Gadget</namespace>
      <namespace key="2301" case="first-letter">Gadget talk</namespace>
      <namespace key="2302" case="case-sensitive">Gadget definition</namespace>
      <namespace key="2303" case="case-sensitive">Gadget definition talk</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>بلوچستان</title>
    <ns>0</ns>
    <id>12435</id>
    <revision>
      <id>284957</id>
      <parentid>164161</parentid>
      <timestamp>2022-08-29T09:03:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dr. Bakruddin puncherwala</username>
        <id>27822</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="842" xml:space="preserve">د بلوچستان [[کيله]]]]
بلوچستان د يوې سيمې نوم دې کومه چې په آسيا کې پرته ده۔بلوچستان په درې حصو کې کړې شوې د ټوله لويه حصه يي پاکستان کې ده چي [[بلوچستان،پاکستان|صوبه بلوچستان]] په نوم بللي کيږې او دوېمه حصه [[ايران]] کې ده چې [[سيستان و بلوچستان]] ورته وائي او دريمه حصه وړه غوندې په [[افغانستان]] کې ده۔
[[وېشنيزه:بلوچستان]]
[[وېشنيزه:د پاکستان سیمې]]
[[وېشنيزه:د ایران سیمې]]
[[وېشنيزه:د افغانستان سیمې]]


[[Image:Republic of Balochistan.jpg|thumb|Map of Balochistan]]
[[Image:Flag of Balochistan.png|thumb|thumb|Provincial Government flag]]</text>
      <sha1>k5cx5j5rvj3m1ofnwebwwvwed8i3ync</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>څښاک</title>
    <ns>0</ns>
    <id>14137</id>
    <revision>
      <id>284959</id>
      <parentid>149833</parentid>
      <timestamp>2022-08-29T11:56:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Shihab1729</username>
        <id>24783</id>
      </contributor>
      <comment>image added #WPWP #WLA</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="692" xml:space="preserve">[[انځور:Oranges and orange juice.jpg|بټنوک|کيڼ|130px|د [[نارنج|نارنجو]] اوبه چې ډېر ځلې سوړ څښل کيږي.]]
[[دوتنه:A drink for relaxation......11.jpg|بټنوک|ميوي جو رس]]
'''څښاک''' هغه [[اوبلن|اوبلنباب]] څیزونو ته ویل کیږي چې یوازې د [[انسان]] د مصرف لپاره تیار کړای شوي وي. او څښاک د انسانانو د بنسټیزو اړتیاوو له پوره کوله سربېره د [[بشري ټولنه|بشري ټولنې]] د [[هڅوب]] یوه برخه هم جوړوي.


[[وېشنيزه:څښاک]]
[[وېشنيزه:خوراک او څښاک]]</text>
      <sha1>cugekspy2pp7meqv8l7dmgutj62ked8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ويکيپېډيا:ټولگړې تانبه</title>
    <ns>4</ns>
    <id>16872</id>
    <revision>
      <id>284958</id>
      <parentid>284880</parentid>
      <timestamp>2022-08-29T11:32:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MediaWiki message delivery</username>
        <id>8282</id>
      </contributor>
      <comment>/* Invitation to join the Movement Strategy Forum */ نوې برخه</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="294817" xml:space="preserve">
&lt;div style=&quot;text-align: left;&quot;&gt;
== Reimagining WMF grants report ==

''(My apologies for using English here, please help translate if you are able.)''

Last month, we asked for community feedback on [[m:Grants:IdeaLab/Reimagining WMF grants| a proposal to change the structure of WMF grant programs]]. Thanks to the 200+ people who participated!  '''[[m:Grants:IdeaLab/Reimagining_WMF_grants/Outcomes|
A report]]''' on what we learned and changed based on this consultation is now available.

Come read about the findings and next steps as WMF’s Community Resources team begins to implement changes based on your feedback. Your questions and comments are welcome on [[m:Grants talk:IdeaLab/Reimagining WMF grants/Outcomes|the outcomes discussion page]].

With thanks, [[m:User:I JethroBT (WMF)|I JethroBT (WMF)]] 16:56, 28 سېپتمبر 2015 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:I JethroBT (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Grants:IdeaLab/Reimagining_WMF_grants/ProjectTargets&amp;oldid=13850666 --&gt;

== Community Wishlist Survey ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt; 

Hi everyone! Apologies for posting in English. Translations are very welcome.

The [[:m:Community Tech|Community Tech team]] at the Wikimedia Foundation is focused on building improved curation and moderation tools for experienced Wikimedia contributors. We're now starting a '''[[:m:2015 Community Wishlist Survey|Community Wishlist Survey]]''' to find the most useful projects that we can work on.

For phase 1 of the survey, we're inviting all active contributors to submit brief proposals, explaining the project that you'd like us to work on, and why it's important. Phase 1 will last for 2 weeks. In phase 2, we'll ask you to vote on the proposals. Afterwards, we'll analyze the top 10 proposals and create a prioritized wishlist.

While most of this process will be conducted in English, we're inviting people from any Wikimedia wiki to submit proposals. We'll also invite volunteer translators to help translate proposals into English. 

Your proposal should include: the problem that you want to solve, who would benefit, and a proposed solution, if you have one. You can submit your proposal on the Community Wishlist Survey page, using the entry field and the big blue button. We will be accepting proposals for 2 weeks, ending on November 23.
 
We're looking forward to hearing your ideas!

&lt;/div&gt; &lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Community Tech Team via [[کارن:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[د کارن خبرې اترې:MediaWiki message delivery|خبرې اترې]]) 21:58, 9 نومبر 2015 (UTC)&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Target_lists/Global_distribution&amp;oldid=14554458 --&gt;

== Wikimania 2016 scholarships ambassadors needed ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
Hello! [[wm2016:|Wikimania 2016]] scholarships will soon be open; by the end of the week we'll form the committee and we need your help, see [[wm2016:Special:MyLanguage/Scholarship committee|Scholarship committee]] for details.

If you want to carefully review nearly a thousand applications in January, you might be a perfect committee member. Otherwise, you can '''volunteer as &quot;ambassador&quot;''': you will observe all the committee activities, ensure that people from your language or project manage to apply for a scholarship, translate '''scholarship applications written in your language''' to English and so on. Ambassadors are allowed to ask for a scholarship, unlike committee members.

[[wm2016:Scholarship committee|Wikimania 2016 scholarships subteam]] 10:47, 10 نومبر 2015 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Nemo bis@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=14347818 --&gt;

== Harassment consultation ==

{{int:Please-translate}}

The Community Advocacy team the Wikimedia Foundation has opened a consultation on the topic of '''harassment''' on [[m:Harassment consultation 2015|Meta]]. The consultation period is intended to run for one month from today, November 16, and end on December 17. Please share your thoughts there on harassment-related issues facing our communities and potential solutions. (Note: this consultation is not intended to evaluate specific cases of harassment, but rather to discuss the problem of harassment itself.)
::*[[m:Harassment consultation 2015|Harassment consultation 2015]]  
:Regards, [[m:Community Advocacy|Community Advocacy, Wikimedia Foundation]]
&lt;!-- Message sent by User:PEarley (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:PEarley_(WMF)/Inspire_Mass_Message&amp;oldid=14684364 --&gt;

== [[m:Special:MyLanguage/Free Bassel/MassMessages/2015 Free Bassel banner straw poll|Your input requested on the proposed #FreeBassel banner campaign]] ==

''This is a message regarding the [[:m:Special:MyLanguage/Free Bassel/Banner|proposed 2015 Free Bassel banner]]. [[m:Special:MyLanguage/Free Bassel/MassMessages/2015 Free Bassel banner straw poll|Translations]] are available.''

Hi everyone,

This is to inform all Wikimedia contributors that a [[:m:Special:MyLanguage/Free Bassel/Banner/Straw poll|straw poll seeking your involvement]] has just been started on Meta-Wiki.

As some of your might be aware, a small group of Wikimedia volunteers have proposed a banner campaign informing Wikipedia readers about the urgent situation of our fellow Wikipedian, open source software developer and Creative Commons activist, [[:w:Bassel Khartabil|Bassel Khartabil]]. An exemplary [[:m:Special:MyLanguage/Free Bassel/Banner|banner]] and an [[:m:Special:MyLanguage/Free Bassel/Banner|explanatory page]] have now been prepared, and translated into about half a dozen languages by volunteer translators.

We are seeking [[:m:Special:MyLanguage/Free Bassel/Banner/Straw poll|your involvement to decide]] if the global Wikimedia community approves starting a banner campaign asking Wikipedia readers to call on the Syrian government to release Bassel from prison. We understand that a campaign like this would be unprecedented in Wikipedia's history, which is why we're seeking the widest possible consensus among the community.

Given Bassel's urgent situation and the resulting tight schedule, we ask everyone to [[:m:Special:MyLanguage/Free Bassel/Banner/Straw poll|get involved with the poll and the discussion]] to the widest possible extent, and to promote it among your communities as soon as possible.

(Apologies for writing in English; please kindly [[m:Special:MyLanguage/Free Bassel/MassMessages/2015 Free Bassel banner straw poll|translate]] this message into your own language.)

Thank you for your participation!

''Posted by the [[:m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] 21:47, 25 November 2015 (UTC) • [[m:Special:MyLanguage/Free Bassel/MassMessages/2015 Free Bassel banner straw poll|Translate]] • [[:m:Talk:Free Bassel/Banner|Get help]]
&lt;!-- Message sent by User:Varnent@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=14758733 --&gt;

== Community Wishlist Survey ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt; 

Hi everyone! Apologies for posting this in English. Translations are very welcome.

We're beginning the second part of the Community Tech team's '''[[:m:2015 Community Wishlist Survey/Voting|Community Wishlist Survey]]''', and we're inviting all active contributors to vote on the proposals that have been submitted.

Thanks to you and other Wikimedia contributors, 111 proposals were submitted to the team. We've split the proposals into categories, and now it's time to vote! You can vote for any proposal listed on the pages, using the &lt;nowiki&gt;{{Support}}&lt;/nowiki&gt; tag. Feel free to add comments pro or con, but only support votes will be counted. The voting period will be 2 weeks, ending on December 14.

The proposals with the most support votes will be the team's top priority backlog to investigate and address. Thank you for participating, and we're looking forward to hearing what you think!

Community Tech via
&lt;/div&gt; [[کارن:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[د کارن خبرې اترې:MediaWiki message delivery|خبرې اترې]]) 14:38, 1 ډيسمبر 2015 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Target_lists/Global_distribution&amp;oldid=14913494 --&gt;

== New Wikipedia Library Accounts Available Now (December 2015) ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

Hello Wikimedians! 
[[File:Wikipedia_Library_owl.svg|thumb|150px|The TWL OWL says sign up today!]]
[[m:The Wikipedia Library|The Wikipedia Library]] is announcing signups today for, free, full-access accounts to published research as part of our [[m:The_Wikipedia_Library/Journals|Publisher Donation Program]]. You can sign up for new accounts and research materials from:
* [[w:en:WP:Gale|Gale]] - multidisciplinary periodicals, newspapers, and reference sources - 10 accounts
* [[w:en:Wikipedia:Brill|Brill]] - academic e-books and journals in English, Dutch, and other languages - 25 accounts
* [[w:fi:Wikipedia:Wikipedian_Lähdekirjasto/Suomalaisen_Kirjallisuuden_Seura|Finnish Literature Society]] (in Finnish)
* [[w:fa:ویکی‌پدیا:مگ‌ایران|Magiran]] (in Farsi) - scientific journal articles - 100 articles
* [[w:fa:ویکی‌پدیا:سیویلیکا|Civilica]] (in Farsi) - Iranian journal articles, seminars, and conferences - 50 accounts

Many other partnerships with accounts available are listed on [[m:The_Wikipedia_Library/Journals|our partners page]], including [[w:en:WP:EBSCO|EBSCO]], [[w:en:WP:DeGruyter|DeGruyter]], and [[w:en:WP:Newspaperarchive.com|Newspaperarchive.com]]. Do better research and help expand the use of high quality references across Wikipedia projects: sign up today!
&lt;br&gt;--[[m:The Wikipedia Library/Coordinators|The Wikipedia Library Team]] 01:01, 11 December 2015 (UTC)

:''Help us a start Wikipedia Library in your language! Email us at wikipedialibrary@wikimedia.org''&lt;br&gt;
:&lt;small&gt;This message was delivered via the [https://meta.wikimedia.org/wiki/MassMessage#Global_message_delivery Global Mass Message] tool to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library The Wikipedia Library Global Delivery List].&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Matiia@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library&amp;oldid=14689842 --&gt;

== [[m:Special:MyLanguage/Wikipedia 15|Get involved in Wikipedia 15!]] ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
''This is a message from the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation|Wikimedia Foundation]]. [[m:Special:MyLanguage/Wikipedia 15/MassMessages/Get involved|Translations]] are available.''

[[File:International-Space-Station wordmark blue.svg|right|200px]]

As many of you know, January 15 is Wikipedia’s 15th Birthday!

People around the world are getting involved in the celebration and have started adding their [[m:Special:MyLanguage/Wikipedia 15/Events|events on Meta Page]]. While we are celebrating Wikipedia's birthday, we hope that all projects and affiliates will be able to utilize this celebration to raise awareness of our community's efforts.

Haven’t started planning? Don’t worry, there’s lots of ways to get involved. Here are some ideas:

* '''[[m:Special:MyLanguage/Wikipedia 15/Events|Join/host an event]]'''. We already have more than 80, and hope to have many more.
* '''[[m:Special:MyLanguage/Wikipedia 15/Media|Talk to local press]]'''. In the past 15 years, Wikipedia has accomplished extraordinary things. We’ve made a [[m:Special:MyLanguage/Wikipedia 15/15 years|handy summary]] of milestones and encourage you to add your own. More resources, including a [[m:Special:MyLanguage/Wikipedia 15/Media#releases|press release template]] and [[m:Special:MyLanguage/Communications/Movement Communications Skills|resources on working with the media]], are also available.
* '''[[m:Special:MyLanguage/Wikipedia 15/Material|Design a Wikipedia 15 logo]]'''. In place of a single icon for Wikipedia 15, we’re making dozens. Add your own with something fun and representative of your community. Just use the visual guide so they share a common sensibility.
* '''[[m:Special:MyLanguage/Wikipedia 15/Events/Package#birthdaywish|Share a message on social media]]'''. Tell the world what Wikipedia means to you, and add #wikipedia15 to the post. We might re-tweet or share your message!

Everything is linked on the [[m:Special:MyLanguage/Wikipedia 15|Wikipedia 15 Meta page]]. You’ll find a set of ten data visualization works that you can show at your events, and a [[c:Category:Wikipedia15 Mark|list of all the Wikipedia 15 logos]] that community members have already designed.

If you have any questions, please contact [[m:User:ZMcCune (WMF)|Zachary McCune]] or [[m:User:JSutherland (WMF)|Joe Sutherland]].

Thanks and Happy nearly Wikipedia 15!&lt;br /&gt;
-The Wikimedia Foundation Communications team

''Posted by the [[m:User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]], 20:58, 18 ډيسمبر 2015 (UTC) • [[m:Wikipedia 15/MassMessages/Get involved|{{int:please-translate}}]] • [[m:Talk:Wikipedia 15|{{int:help}}]]
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:GVarnum-WMF@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=15158198 --&gt;

== Password Strength RFC ==

سلامونه
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
We have started an RFC on meta to increase password requirements for users that have accounts which can edit [[MediaWiki:Common.js]], have access to checkuser or have access to Oversight.

These types of accounts have sensitive access to our sites, and can cause real harm if they fall into malicious hands. Currently the only requirement is the password is at least 1 letter long. We would like to make the minimum be 8 letters (bytes) long and also ban certain really common passwords.

By increasing requirements on passwords for accounts with high levels of access, we hope to make Wikimedia wikis more secure for everyone. Please read the full text of the proposal [[m:Requests for comment/Password policy for users with certain advanced permissions|here]], and make your voice heard at the RFC
&lt;/div&gt;
له تاسې مننه

(د WMF امنيتي ډلې له خوا) [[User:BWolff (WMF)|BWolff (WMF)]] ([[User talk:BWolff (WMF)|talk]]) 08:24, 21 ډيسمبر 2015 (UTC)

== Wikimania 2016 Scholarships - Deadline soon! ==

:{{int:Please-translate}}
A reminder - applications for scholarships for Wikimania 2016 in Esino Lario, Italy, are closing soon! Please get your applications in by January 9th.  To apply, visit the page below:
:*[https://wikimania2016.wikimedia.org/wiki/Scholarships Wikimania 2016 Scholarships]
[[User:PEarley (WMF)|Patrick Earley (WMF)]] via [[کارن:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[د کارن خبرې اترې:MediaWiki message delivery|خبرې اترې]]) 01:49, 5 جنوري 2016 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:PEarley (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:PEarley_(WMF)/Mass_Message_-_large&amp;oldid=15209973 --&gt;

== 2016 WMF Strategy consultation ==

:{{int:Please-translate}}
Hello, all.

The Wikimedia Foundation (WMF) has launched a consultation to help create and prioritize WMF strategy beginning July 2016 and for the 12 to 24 months thereafter. This consultation will be open, on Meta, from 18 January to 26 February, after which the Foundation will also use these ideas to help inform its Annual Plan. (More on our timeline can be found on that Meta page.)

Your input is welcome (and greatly desired) at the Meta discussion, [[:m:2016 Strategy/Community consultation|2016 Strategy/Community consultation]].

Apologies for English, where this is posted on a non-English project. We thought it was more important to get the consultation translated as much as possible, and good headway has been made there in some languages. There is still much to do, however! We created [[:m:2016 Strategy/Translations]] to try to help coordinate what needs translation and what progress is being made. :)

If you have questions, please reach out to me on my talk page or on the strategy consultation's talk page or by email to mdennis@wikimedia.org.

I hope you'll join us! [[:m:User:Mdennis (WMF)|Maggie Dennis]] via [[کارن:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[د کارن خبرې اترې:MediaWiki message delivery|خبرې اترې]]) 19:06, 18 جنوري 2016 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Mdennis (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:PEarley_(WMF)/Mass_Message_-_large&amp;oldid=15253743 --&gt;

== Completion suggestor ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
== Updates to wiki search auto completion are arriving 10 March==

Hello!

{{Int:Please-translate}}. {{Int:Feedback-thanks-title}}

The [[:m:User:CKoerner (WMF)/Work/Completion Suggester beta reminder and coming soon|completion suggester beta feature]] will become the default at the first group of wikis on '''Thursday, 10 March'''. This initial rollout will start with some of the smaller wikis to ensure the change happens in an organized way. The remaining wikis will receive the update on Wednesday, 16 March. This update brings three major improvements to search. Improved search result ordering, a tolerance for a small number of spelling errors, and suggests fewer typos.

Since December 2015, 19,000 editors have already opted into the completion suggester beta feature. Contributors are encouraged to [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|try out the feature]] ahead of the release. Please share any comments on the Completion Suggester [[mw:Help:CirrusSearch/CompletionSuggester|discussion page]] in any language.

To learn more about the work of the Discovery department and other improvements to search, please check out [[wmfblog:2015/12/23/search-and-discovery-on-wikipedia/|the Wikimedia blog]]. Read about  [[mw:Special:MyLanguage/Help:CirrusSearch|CirrusSearch]], the MediaWiki extension that makes wiki search possible.&lt;/div&gt; - [[User:CKoerner (WMF)]] ([[m:User talk:CKoerner (WMF)|talk]]) 22:09, 7 مارچ 2016 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:CKoerner_(WMF)/Work/Completion_Suggester_inital_rollout/Target_list&amp;oldid=15420104 --&gt;

== New Wikipedia Library Accounts Available Now (March 2016) ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
''Apologies for writing in English. {{int:Please-translate}}''

Hello Wikimedians! 
[[File:Wikipedia_Library_owl.svg|thumb|upright|The TWL OWL says sign up today!]]
[[m:The Wikipedia Library|The Wikipedia Library]] is announcing signups today for free, full-access accounts to published research as part of our [[m:The_Wikipedia_Library/Journals|Publisher Donation Program]]. You can sign up for access to research materials from:
* '''[[w:en:WP:Cambridge|Cambridge University Press]]''' - a major publisher of academic journals and e-books in a variety of subject areas. Access includes both Cambridge Journals Online and Cambridge Books. 25 accounts.
* '''[[w:en:WP:Alexander Street|Alexander Street ''Academic Video Online'']]''' - a large academic video collection good for a wide range of subjects, including news programs (such as PBS and BBC), music and theatre, lectures and demonstrations, and documentaries. 25 accounts.
* '''[[w:en:WP:Baylor|Baylor University Press]]''' - a publisher of academic e-books primarily in religious studies and the humanities. 50 accounts.
* '''[[w:en:WP:Future Science Group|Future Science Group]]''' - a publisher of medical, biotechnological and scientific research. 30 accounts.
* '''[[w:en:WP:Annual Reviews|Annual Reviews]]''' - a publisher of review articles in the biomedical sciences. 100 accounts.
* '''[[w:en:WP:Miramar|Miramar Ship Index]]''' - an index to ships and their histories since the early 19th century. 30 accounts. 

'''Non-English'''
*'''[[w:fa:ویکی‌پدیا:نورمگز|Noormags]]''' - Farsi-language aggregator of academic and professional journals and magazines. 30 accounts.
*'''[[w:ar:ويكيبيديا:مكتبة ويكيبيديا/كتبنا|Kotobna]]''' - Arabic-language ebook publishing platform. 20 accounts.

'''Expansions'''
*'''[[w:en:WP:Gale|Gale]]''' - aggregator of newspapers, magazines and journals. 50 accounts.
*'''[[w:en:WP:Elsevier|Elsevier ScienceDirect]]''' - an academic publishing company that publishes medical and scientific literature. 100 accounts.
Many other partnerships with accounts available are listed on [[w:en:WP:The_Wikipedia_Library/Journals|our partners page]], including [[w:en:WP:Project MUSE|Project MUSE]], [[w:en:WP:De Gruyter|De Gruyter]], [[w:en:WP:EBSCO|EBSCO]], [[w:en:WP:Newspapers.com|Newspapers.com]] and [[w:en:WP:BNA|British Newspaper Archive]]. Do better research and help expand the use of high quality references across Wikipedia projects: sign up today!
&lt;br&gt;--[[w:en:Wikipedia:TWL/Coordinators|The Wikipedia Library Team]] 20:30, 17 مارچ 2016 (UTC)


:''You can host and coordinate signups for a Wikipedia Library branch in your own language. Please contact [[m:User:Ocaasi_(WMF)|Ocaasi (WMF)]].''
:&lt;small&gt;This message was delivered via the [https://meta.wikimedia.org/wiki/MassMessage#Global_message_delivery Global Mass Message] tool to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library The Wikipedia Library Global Delivery List].&lt;/small&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Sadads@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library&amp;oldid=15424370 --&gt;

== Open Call for Individual Engagement Grants ==

[[File:IEG barnstar 2.png|right|100px]]
{{int:Please-translate}}:

Greetings!  The '''[[m:Special:MyLanguage/IEG|Individual Engagement Grants (IEG) program]] is accepting proposals''' until April 12th to fund new tools, research, outreach efforts, and other experiments that enhance the work of Wikimedia volunteers.
Whether you need a small or large amount of funds (up to $30,000 USD), IEGs can support you and your team’s project development time in addition to project expenses such as materials, travel, and rental space.
*[[m:Special:MyLanguage/Grants:IEG#ieg-apply|'''Submit''' a grant request]] or [[m:Special:MyLanguage/Grants:IdeaLab|'''draft''' your proposal]] in IdeaLab
*[[m:Special:MyLanguage/Grants:IdeaLab/Events#Upcoming_events|'''Get help''' with your proposal]] in an upcoming Hangout session
*[[m:Special:MyLanguage/Grants:IEG#ieg-engaging|'''Learn from examples''' of completed Individual Engagement Grants]]

With thanks, [[m:User:I JethroBT (WMF)|I JethroBT (WMF)]] 15:47, 31 مارچ 2016 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:I JethroBT (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:I_JethroBT_(WMF)/IEG_2015_Targets&amp;oldid=15490024 --&gt;

== No editing 2 times this week ==

&lt;div lang=&quot;ps&quot; dir=&quot;rtl&quot; class=&quot;mw-content-rtl&quot;&gt;
 
د [[foundation:|ويکيمېډيا بنسټ]] به خپل د اومتوک تر ټولو نوی منځی په ډالاس کې وازمويي.  دا کار به د ويکيپېډيا او د ويکيمېډيا نورې پروژې د دې جوگه کړي چې د يو طبيعي ناورين وروسته هم پرليکه پاتې شي.  د دې لپاره چې هر څه په سمه او ډاډمنه توگه کار وکړي، د ويکيمېډيا تخنيکي څانگه بايد پلان شوی آزمېښت ترسره کړي. دا ازمېښت به تخنيکي کارکوونکو ته دا ورښکاره کړي چې دوی په پوره ډاډ سره د اومتوک له يوه منځي څخه بل منځي ته بدلولی شي. د دې ازمېښت د ترسره کولو لپاره د گڼ شمېر تخنيکي ډلو چمتووالي ته او د ناببرې ستونزې د رامېنځ ته کېدو د حل کولو اسانتياو ته اړتيا شته چې په يو وخت کې برابر وي. 

تخنيکي امله به ټول ترافيک د اومتوک نوي منځي ته په '''سې شنبې، 19 د اپرېل''' ورسيخ کړي.&lt;br&gt;  په '''پنجشنبې، 21 د اپرېل''' به تخنيکي امله ټول ترافيک بېرته د اومتوک اصلي منځي ته ورواړوي.  

په خواشينۍ سره په [[mw:Manual:What is MediaWiki?|ميډياويکي]] کې د ځينو محدوديتونو په خاطر، د همدغو دوو اړونو بېرته اړونو په موده کې بايد ټول سمونونه په ټپه ودرېږي.  موږ د دې ډول اخلالونو د رامنځ ته کېدو په خاطر بخښنه غواړو او موږ په دې کار کوو چې په راتلونکي کې د دې ډول ستونزو د رامنځ ته کېدو کچه ټيټه وي. 

'''د ازمېښت په دې لنډه موده کې به تاسې په ټولو ويکي گانو کې ليکنې ولوستلی شی، خو سمون په کې نه شی ترسره کولی.'''

*په سې شنبې، 19 د اپرېل او پنجشنبې، 21 د اپرېل به تاسو له 15 تر 30 دقيقو پورې سمونونه و نه شئ کولای، پيل به له 14:00 UTC (16:00 CEST, 10:00 EDT, 07:00 PDT) بجو وي. 
&lt;/div&gt;
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
*If you try to edit or save during these times, you will see an error message.  We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it.  If you see the error message, then please wait until everything is back to normal.  Then you should be able to save your edit.  But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case.
&lt;/div&gt;
&lt;div lang=&quot;ps&quot; dir=&quot;rtl&quot; class=&quot;mw-content-rtl&quot;&gt;
''نورې اغېزې'':
&lt;/div&gt;
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
*Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped.
*There will be a code freeze for the week of 18 April.  No non-essential code deployments will take place.

This test was originally planned to take place on March 22. April 19th and 21st are the new dates. You can [[wikitech:Switch Datacenter#Schedule for Q3 FY2015-2016 rollout|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. They will post any changes on that schedule.  There will be more notifications about this.  '''Please share this information with your community.''' /[[m:User:Whatamidoing (WMF)|User:Whatamidoing (WMF)]] ([[m:User talk:Whatamidoing (WMF)|talk]]) 21:16, 17 اپرېل 2016 (UTC)
&lt;/div&gt;

== Wikipedia to the Moon ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
Hello! Sorry that this is in English only, but we are using village pump messaging in order to reach as many language communities as possible. Wrong page? Please fix it [[:m:Distribution list/Global message delivery|here]].

This is an invitation to all Wikipedians: Wikimedia Deutschland has been given data space to include Wikipedia content in an upcoming mission to the Moon. (No joke!) We have launched a community discussion about how to do that, because we feel that this is for the global community of editors. Please, '''[[:m:Special:MyLanguage/Wikipedia to the Moon|join the discussion on Meta-Wiki]]''' (and translate this invitation to your language community)! Best, [[:m:Talk:Wikipedia to the Moon|Moon team at Wikimedia Deutschland]] 15:35, 21 اپرېل 2016 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Martin Rulsch (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_Wikipedia_delivery&amp;oldid=15542536 --&gt;

== Wikipedia to the Moon: voting has begun ==

Hello, after six weeks of community discussion about [https://moon.wikimedia.org Wikipedia to the Moon], there are now 10 different proposals for content for the mission. Starting today, [[:m:Special:MyLanguage/Wikipedia_to_the_Moon/Voting|you can vote for them on Meta-Wiki]], and decide what we will work on: a Wikipedia canon, different lists, the Moon in 300 languages, an astronomy editathon, featured articles, articles about technology, endangered things, or DNA-related topics. You can even vote against community involvement. Voting is open until 24 June. Sorry that this message is again in English only, but we are using village pumps to reach as many communities as possible, so that everyone knows they can vote. Best, [[:m:Special:MyLanguage/Wikipedia to the Moon/About|Moon team at Wikimedia Deutschland]] 15:31, 10 جون 2016 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Martin Rulsch (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_Wikipedia_delivery&amp;oldid=15542536 --&gt;

== Compact Links coming soon to this wiki ==

{{int:Please-translate}}
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

[[File:Compact-language-links-list.png|thumb|Screenshot of Compact Language Links interlanguage list]]

Hello, I wanted to give a heads up about an upcoming feature for this wiki which you may seen already in the [[:m:Tech/News/2016/25|Tech News]]. [[:mw:Universal_Language_Selector/Compact_Language_Links|Compact Language Links]] has been available as a beta-feature on all Wikimedia wikis since 2014. With compact language links enabled, users are shown a much shorter list of languages on the interlanguage link section of an article (see image). This will be enabled as a feature in the soon for all users, which can be turned on or off using a preference setting. We look forward to  your feedback and please do let us know if you have any questions. Details about Compact Language Links can be read in the [[:mw:Universal_Language_Selector/Compact_Language_Links|project documentation]].

Due to the large scale enablement of this feature, we have had to use [[:m:Global_message_delivery|MassMessage]] for this announcement and as a result it is only written in English. We will really appreciate if this message can be translated for other users of this wiki. The main announcement can also be translated on [[:mw:Universal_Language_Selector/Compact_Language_Links/Announcement_draft_June_2016|this page]]. Thank you. On behalf of the Wikimedia Language team: [[:mw:User:Runab_WMF|Runa Bhattacharjee (WMF)]] ([[mw:User talk:Runab_WMF|talk]])-13:06, 29 جون 2016 (UTC)

&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Runab WMF@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ULS_Compact_Links/1_July&amp;oldid=15730563 --&gt;

== Compact Language Links enabled in this wiki today ==

{{int:Please-translate}}
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

[[File:Compact-language-links-list.png|thumb|Screenshot of Compact Language Links interlanguage list]]

[[:mw:Universal_Language_Selector/Compact_Language_Links|Compact Language Links]] has been available as a beta-feature on all Wikimedia wikis since 2014. With compact language links enabled, users are shown a much shorter list of languages on the interlanguage link section of an article (see image). Based on several factors, this shorter list of languages is expected to be more relevant for them and valuable for finding similar content in a language known to them. More information about compact language links can be found in [[:mw:Universal_Language_Selector/Compact_Language_Links|the documentation]].

From today onwards, compact language links has been enabled as the default listing of interlanguage links on this wiki. However, using the button at the bottom, you will be able to see a longer list of all the languages the article has been written in. The setting for this compact list can be changed by using the checkbox under ''User Preferences -&gt; Appearance -&gt; Languages''

The compact language links feature has been tested extensively by the Wikimedia Language team, which developed it. However, in case there are any problems or other feedback please let us know on the [[:mw:Talk:Universal_Language_Selector/Compact_Language_Links|project talk page]]. It is to be noted that on some wikis the presence of an existing older gadget that was used for a similar purpose may cause an interference for compact language list. We would like to bring this to the attention of the admins of this wiki. Full details are on [[phab:T131455|this phabricator ticket]] (in English).

Due to the large scale enablement of this feature, we have had to use [[:m:Global_message_delivery|MassMessage]] for this announcement and as a result it is only written in English. We will really appreciate if this message can be translated for other users of this wiki. Thank you. On behalf of the Wikimedia Language team: [[:mw:User:Runab_WMF|Runa Bhattacharjee (WMF)]] ([[mw:User talk:Runab_WMF|talk]])-03:05, 1 جولای 2016 (UTC)

&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Runab WMF@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ULS_Compact_Links/1_July&amp;oldid=15735887 --&gt;

== Wikipedia to the Moon: invitation to edit ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
Three weeks ago, you were invited to vote on how to take Wikipedia articles to the Moon. Community voting is over and the winning idea is to send all ‘’featured articles and lists’’ to the Moon. This decision means that, starting today, Wikipedians from all language communities are warmly invited to intensively work on their best articles and lists, and submit them to Wikipedia to the Moon. The central site to coordinate between communities will be Meta-Wiki. You will find an [[m:Wikipedia to the Moon/Working|overview and more information there]]. Hopefully, we will be able to represent as many languages as possible, to show Wikipedia’s diversity. Please feel kindly invited to edit on behalf of your community and tell us about your work on featured content!

Best, [[:m:Special:MyLanguage/Wikipedia to the Moon/About|Moon team at Wikimedia Deutschland]] 14:10, 1 جولای 2016 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Lydia Pintscher (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_Wikipedia_delivery&amp;oldid=15542536 --&gt;

== Open call for Project Grants ==

[[File:IEG barnstar 2.png|right|100px]]
{{int:Please-translate}}:

:Greetings!  The '''[[m:Special:MyLanguage/Grants:Project|Project Grants program]] is accepting proposals''' from July 1st to August 2nd to fund new tools, research, offline outreach (including editathon series, workshops, etc), online organizing (including contests), and other experiments that enhance the work of Wikimedia volunteers.
:Whether you need a small or large amount of funds, Project Grants can support you and your team’s project development time in addition to project expenses such as materials, travel, and rental space.
:*[[m:Special:MyLanguage/Grants:Project/Apply|'''Submit''' a grant request]] or [[m:Special:MyLanguage/Grants:IdeaLab|'''draft''' your proposal]] in IdeaLab
:*[[m:Special:MyLanguage/Grants:IdeaLab/Events#Upcoming_events|'''Get help with your proposal''']] in an upcoming Hangout session
:*'''Learn from examples''' of completed [[m:Special:MyLanguage/Grants:IEG#ieg-engaging|Individual Engagement Grants]] or [[m:Special:MyLanguage/Grants:PEG/Requests#Grants_funded_by_the_WMF_in_FY_2015.E2.80.9316|Project and Event Grants]]
:Also accepting candidates to [[m:Special:MyLanguage/Grants:Project/Quarterly/Committee|join the Project Grants Committee through July 15.]]  

:With thanks,  [[m:User:I JethroBT (WMF)|I JethroBT (WMF)]] 15:25, 5 جولای 2016 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:I JethroBT (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:I_JethroBT_(WMF)/IEG_2015_Targets&amp;oldid=15504704 --&gt;

== Save/Publish ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
The [[:mw:Editing|Editing]] team is planning to change the name of the [https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:Translations&amp;namespace=8&amp;message=Savearticle “&lt;bdi&gt;{{int:Savearticle}}&lt;/bdi&gt;”] button to [https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:Translations&amp;namespace=8&amp;message=Publishpage “'''&lt;bdi&gt;{{int:Publishpage}}&lt;/bdi&gt;'''”] and [https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:Translations&amp;namespace=8&amp;message=Publishchanges “'''&lt;bdi&gt;{{int:Publishchanges}}&lt;/bdi&gt;'''”]. “&lt;bdi&gt;{{int:Publishpage}}&lt;/bdi&gt;” will be used when you create a new page. “&lt;bdi&gt;{{int:Publishchanges}}&lt;/bdi&gt;” will be used when you change an existing page. The names will be consistent in all editing environments.[https://phabricator.wikimedia.org/T131132][https://phabricator.wikimedia.org/T139033]

This change will probably happen during the week of 30 August 2016. The change will be announced in [[:m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech News]] when it happens.

If you are fluent in a language other than English, please check the status of translations at translatewiki.net for [https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:Translations&amp;namespace=8&amp;message=Publishpage “'''&lt;bdi&gt;{{int:Publishpage}}&lt;/bdi&gt;'''”] and [https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:Translations&amp;namespace=8&amp;message=Publishchanges “'''&lt;bdi&gt;{{int:Publishchanges}}&lt;/bdi&gt;'''”].

The main reason for this change is to avoid confusion for new editors. Repeated user research studies with new editors have shown that some new editors believed that [https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:Translations&amp;namespace=8&amp;message=Savearticle “&lt;bdi&gt;{{int:Savearticle}}&lt;/bdi&gt;”] would save a private copy of a new page in their accounts, rather than permanently publishing their changes on the web. It is important for this part of the user interface to be clear, since it is difficult to remove public information after it is published. We believe that the confusion caused by the “&lt;bdi&gt;{{int:Savearticle}}&lt;/bdi&gt;” button increases the workload for experienced editors, who have to clean up the information that people unintentionally disclose, and report it to the functionaries and stewards to suppress it. Clarifying what the button does will reduce this problem.

Beyond that, the goal is to make all the wikis and languages more consistent, and some wikis made this change many years ago. The [[:m:Legal|Legal team]] at the Wikimedia Foundation supports this change. Making the edit interface easier to understand will make it easier to handle licensing and privacy questions that may arise. 

Any help pages or other basic documentation about how to edit pages will also need to be updated, on-wiki and elsewhere. On wiki pages, you can use the wikitext codes &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;{{int:Publishpage}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt; and &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;{{int:Publishchanges}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt; to display the new labels in the user's preferred language. For the language settings in [[Special:Preferences|your account preferences]], these wikitext codes produce “&lt;bdi&gt;{{int:Publishpage}}&lt;/bdi&gt;” and “&lt;bdi&gt;{{int:Publishchanges}}&lt;/bdi&gt;”.

Please share this news with community members who teach new editors and with others who may be interested.
&lt;/div&gt; [[m:User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] ([[m:User talk:Whatamidoing (WMF)|talk]]) 18:02, 9 اگسټ 2016 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=15790914 --&gt;
==The visual editor now active here==
Please see details at https://ps.wikipedia.org/wiki/کينډۍ:خبرتياوې/د_ټولنې_خبري_سرمشريزه#The_visual_editor_is_now_active_here . Thanks --[[کارن:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]] ([[د کارن خبرې اترې:Elitre (WMF)|خبرې اترې]]) 15:50, 10 اگسټ 2016 (UTC)
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
::Just a heads-up that rollout of the visual editor on this wiki is complete, as it is also available to logged-out editors now. Please refer to my previous messages for details. You can [[:mw:Help:VisualEditor/VE_as_the_main_editor|read the &quot;checklist&quot;]] that is being written to help communities like yours in their process of adapting the visual editor to their customs and needs. Best, [[:mw:User:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]] 16:12, 17 اگسټ 2016 (UTC)&lt;/div&gt;

== New Wikipedia Library accounts available now (August 2016) ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;


Hello Wikimedians! 
[[File:Wikipedia_Library_owl.svg|thumb|upright|The TWL OWL says sign up today!]]
[[m:The Wikipedia Library|The Wikipedia Library]] is announcing signups today for free, full-access, accounts to published research as part of our [[m:The_Wikipedia_Library/Journals|publisher donation program]]. You can now sign up for new accounts and research materials from:
* '''[[w:de:Wikipedia:Nomos|Nomos]]''' &amp;ndash; Primarily German-language publisher of law and social sciences books and journals - 25 accounts
* '''[[w:en:Wikipedia:World Scientific|World Scientific]]''' &amp;ndash; Scientific, technical, and medical journals - 50 accounts
* '''[[w:en:Wikipedia:Edinburgh University Press|Edinburgh University Press]]''' &amp;ndash; Humanities and social sciences journals - 25 accounts
* '''[[w:en:Wikipedia:American Psychological Association|American Psychological Association]]''' &amp;ndash; Psychology books and journals - 10 accounts
* '''[[w:en:Wikipedia:Emerald|Emerald]]''' &amp;ndash; Journals on a range of topics including business, education, health care, and engineering - 10 accounts

Many other partnerships with accounts available are listed on [[m:The Wikipedia Library/Databases|our partners page]], including [[w:en:WP:Project MUSE|Project MUSE]], [[w:en:WP:EBSCO|EBSCO]], [[w:de:WP:DeGruyter|DeGruyter]], [[w:en:WP:Gale|Gale]] and [[w:en:WP:Newspaperarchive.com|Newspaperarchive.com]]. 

Do better research and help expand the use of high quality references across Wikipedia projects: sign up today!
&lt;br&gt;--[[w:en:Wikipedia:TWL/Coordinators|The Wikipedia Library Team]] 18:38, 30 اگسټ 2016 (UTC)

:''You can host and coordinate signups for a Wikipedia Library branch in your own language! Please contact [[m:User:Ocaasi_(WMF)|Ocaasi (WMF)]].''&lt;br&gt; 
:&lt;small&gt;This message was delivered via the [https://meta.wikimedia.org/wiki/MassMessage#Global_message_delivery Global Mass Message] tool to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library The Wikipedia Library Global Delivery List].&lt;/small&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Samwalton9@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library&amp;oldid=15804509 --&gt;

== RevisionSlider ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
From September 13th on, [[mw:Special:MyLanguage/Extension:RevisionSlider|RevisionSlider]] will be available as a [[mw:Special:MyLanguage/Beta Features|beta feature]] in your wiki. The RevisionSlider adds a slider view to the diff page, so that you can easily move between revisions. The feature fulfills a wish from the [[m:WMDE Technical Wishes|German Community’s Technical Wishlist]]. Everyone is invited to test the feature and we hope that it will serve you well in your work! &lt;/div&gt; [[user:Birgit Müller (WMDE)|Birgit Müller (WMDE)]] 15:08, 12 سېپتمبر 2016 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Birgit Müller (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_2&amp;oldid=15903627 --&gt;

== Grants to improve your project ==

''{{int:Please-translate}}:''

Greetings! The [[:m:Grants:Project|Project Grants program]] is currently accepting proposals for funding. There is just over a week left to submit  before the October 11 deadline.  If you have ideas for software, offline outreach, research, online community organizing, or other projects that enhance the work of Wikimedia volunteers, start your proposal today!  Please encourage others who have great ideas to apply as well.  Support is available if you want help turning your idea into a grant request.
*'''[[:m:Grants:Project/Apply|Submit a grant request]]'''
*'''Get help''': In [[:m:Grants:IdeaLab|IdeaLab]] or an upcoming [[:m:Grants:Project#Upcoming_events|Hangout session]]
*'''Learn from examples''' of completed [[:m:Grants:IEG#ieg-engaging|Individual Engagement Grants]] or [[:m:Grants:PEG/Requests#Grants_funded_by_the_WMF_in_FY_2015.E2.80.9316|Project and Event Grants]]
[[m:User:I JethroBT (WMF)|I JethroBT (WMF)]] ([[m:User talk:I JethroBT (WMF)|talk]]) 20:11, 30 سېپتمبر 2016 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:I JethroBT (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:I_JethroBT_(WMF)/IEG_2015_Targets&amp;oldid=15939807 --&gt;

== Creative Commons 4.0 ==

Hello! I'm writing from the Wikimedia Foundation to invite you to give your feedback on a proposed move from CC BY-SA 3.0 to a CC BY-SA 4.0 license across all Wikimedia projects. The consultation will run from October 5 to November 8, and we hope to receive a wide range of viewpoints and opinions. Please, if you are interested, [[meta:Special:MyLanguage/Terms of use/Creative Commons 4.0|take part in the discussion on Meta-Wiki]].

''Apologies that this message is only in English. [[meta:Special:MyLanguage/Terms of use/Creative Commons 4.0/MassMessage|This message can be read and translated in more languages here]].'' [[User:JSutherland (WMF)|Joe Sutherland]] ([[User talk:JSutherland (WMF)|talk]]) 01:35, 6 اکتوبر 2016 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:JSutherland (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:JSutherland_(WMF)/MassMessage/1&amp;oldid=15962252 --&gt;

== New Wikipedia Library Accounts Available Now (November 2016) ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;


Hello Wikimedians! 
[[File:Wikipedia_Library_owl.svg|thumb|upright|The TWL OWL says sign up today!]]
[[:m:The Wikipedia Library|The Wikipedia Library]] is announcing signups today for free, full-access, accounts to published research as part of our [[m:The_Wikipedia_Library/Journals|Publisher Donation Program]]. You can sign up for new accounts and research materials from:
*'''''[[:en:WP:Foreign Affairs|Foreign Affairs]]''''' - Journal of international relations and U.S. foreign policy
*'''[[:en:WP:OpenEdition|OpenEdition]]''' - Journals in the social sciences and humanities
*'''[[:en:WP:EDP Sciences|Édition Diffusion Presse Sciences]]''' - French and English language scientific journals
*'''[[:en:WP:ASHA|ASHA]]''' - Speech–language–hearing journals
*'''[[:fi:Wikipedia:Wikipedian_Lähdekirjasto/Tilastopaja|Tilastopaja]]''' - Athletics statistics

'''Expansions'''
*'''[[en:WP:EBSCO|EBSCO:]]''' - Many new databases added
*'''[[:en:WP:Taylor &amp; Francis|Taylor &amp; Francis]]''' - Strategic, Defence &amp; Security Studies collection
Many other partnerships with accounts available are listed on [[:m:The Wikipedia Library/Databases|our partners page]]. Sign up today!
&lt;br&gt;--[[:m:The Wikipedia Library/Coordinators|The Wikipedia Library Team]] 18:30, 1 نومبر 2016 (UTC)

:''You can host and coordinate signups for a Wikipedia Library branch in your own language. Please contact [[:m:User:Ocaasi_(WMF)|Ocaasi (WMF)]].''&lt;br&gt; 
:&lt;small&gt;This message was delivered via the [https://meta.wikimedia.org/wiki/MassMessage#Global_message_delivery Global Mass Message] tool to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library The Wikipedia Library Global Delivery List].&lt;/small&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Samwalton9@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library&amp;oldid=15939318 --&gt;

== Password reset ==

''I apologise that this message is in English. [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Security%2FPassword+reset&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:Centralnotice-shared-help-translate}}]''

We are having a problem with attackers taking over wiki accounts with privileged user rights (for example, admins, bureaucrats, oversighters, checkusers). It appears that this may be because of weak or reused passwords.

Community members are working along with members of multiple teams at the Wikimedia Foundation to address this issue.

In the meantime, we ask that everyone takes a look at the passwords they have chosen for their wiki accounts. If you know that you've chosen a weak password, or if you've chosen a password that you are using somewhere else, please change those passwords.

Select strong passwords – eight or more characters long, and containing letters, numbers, and punctuation. [[m:User:JSutherland (WMF)|Joe Sutherland]] ([[m:User talk:JSutherland (WMF)|{{int:Talkpagelinktext}}]]) / [[کارن:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[د کارن خبرې اترې:MediaWiki message delivery|خبرې اترې]]) 00:00, 14 نومبر 2016 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:JSutherland (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:JSutherland_(WMF)/MassMessage/1&amp;oldid=16060701 --&gt;

== Adding to the above section (Password reset) ==

Please accept my apologies - that first line should read &quot;[https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Security%2FPassword+reset&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= Help with translations!]&quot;. [[m:User:JSutherland (WMF)|Joe Sutherland (WMF)]] ([[m:User talk:JSutherland (WMF)|talk]]) / [[کارن:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[د کارن خبرې اترې:MediaWiki message delivery|خبرې اترې]]) 00:11, 14 نومبر 2016 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:JSutherland (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:JSutherland_(WMF)/MassMessage/1&amp;oldid=16060701 --&gt;

== New way to edit wikitext ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;

'''Summary''': There's a new opt-in Beta Feature of a [[:mw:2017 wikitext editor|wikitext mode for the visual editor]]. Please [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|go try it out]].


We in the Wikimedia Foundation's Editing department are responsible for making editing better for all our editors, new and experienced alike. We've been slowly improving [[:mw:VisualEditor|the visual editor]] based on feedback, user tests, and feature requests. However, that doesn't work for all our user needs: whether you need to edit a wikitext talk page, create a template, or fix some broken reference syntax, sometimes you need to use wikitext, and many experienced editors prefer it.

Consequently, we've planned a &quot;wikitext mode&quot; for the visual editor for a long time. It provides as much of the visual editor's features as possible, for those times that you need or want wikitext. It has the same user interface as the visual editor, including the same toolbar across the top with the same buttons. It provides access to the [[:mw:citoid|citoid service]] for formatting citations, integrated search options for inserting images, and the ability to add new templates in a simple dialog. Like in the visual editor, if you paste in formatted text copied from another page, then formatting (such as bolding) will automatically be converted into wikitext.

All wikis now have access to this mode as a [[:mw:Beta Features|Beta Feature]]. When enabled, it replaces your existing [[:mw:Editor|wikitext editor]] everywhere. If you don't like it, you can reverse this at any time by turning off the Beta Feature in your preferences. We don't want to surprise anyone, so it's strictly an ''opt-in-only'' Beta Feature. It won't switch on automatically for anyone, even if you have previously checked the box to &quot;{{Int:Betafeatures-auto-enroll}}&quot;.

The new wikitext edit mode is based on the visual editor, so it requires JavaScript (as does the [[:mw:Extension:WikiEditor|current wikitext editor]]). It doesn't work with gadgets that have only been designed for the older one (and ''vice versa''), so some users will miss gadgets they find important. We're happy to [[:mw:VisualEditor/Gadgets|work with gadget authors to help them update their code to work]] with both editors. We're not planning to get rid of the current main wikitext editor on desktop in the foreseeable future. We're also not going to remove the existing ability to edit plain wikitext without JavaScript. Finally, though it should go without saying, if you prefer to continue using the current wikitext editor, then you may so do.

This is an early version, and we'd love to know what you think so we can make it better. Please leave feedback about the new mode [[:mw:2017 wikitext editor/Feedback|on the feedback page]].  You may write comments in any language.  Thank you.

&lt;/div&gt; [[:mw:User:Jdforrester (WMF)|James Forrester]] (Product Manager, Editing department, Wikimedia Foundation) --19:32, 14 ډيسمبر 2016 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Elitre (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=15942009 --&gt;

== Review of initial updates on Wikimedia movement strategy process ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
''Note: Apologies for cross-posting and sending in English. [[m:Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/Initial announcements review|Message is available for translation on Meta-Wiki]].''

The Wikimedia movement is beginning a movement-wide strategy discussion, a process which will run throughout 2017. For 15 years, Wikimedians have worked together to build the largest free knowledge resource in human history. During this time, we've grown from a small group of editors to a diverse network of editors, developers, affiliates, readers, donors, and partners. Today, we are more than a group of websites. We are a movement rooted in values and a powerful vision: all knowledge for all people. As a movement, we have an opportunity to decide where we go from here. 

This movement strategy discussion will focus on the future of our movement: where we want to go together, and what we want to achieve. We hope to design an inclusive process that makes space for everyone: editors, community leaders, affiliates, developers, readers, donors, technology platforms, institutional partners, and people we have yet to reach. There will be multiple ways to participate including on-wiki, in private spaces, and in-person meetings. You are warmly invited to join and make your voice heard.

The immediate goal is to have a strategic direction by Wikimania 2017 to help frame a discussion on how we work together toward that strategic direction.

Regular updates are being sent to the [[mail:Wikimedia-l|Wikimedia-l mailing list]], and posted [[m:Strategy/Wikimedia_movement/2017/Updates|on Meta-Wiki]]. Beginning with this message, monthly reviews of these updates will be sent to this page as well. [[m:Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/Signup|Sign up]] to receive future announcements and monthly highlights of strategy updates on your user talk page.

Here is a review of the updates that have been sent so far:

* [[m:Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/15 December 2016 - Update 1 on Wikimedia movement strategy process|Update 1 on Wikimedia movement strategy process]] (15 December 2016)
** Introduction to process and information about budget spending resolution to support it
* [[m:Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/23 December 2016 - Update 2 on Wikimedia movement strategy process|Update 2 on Wikimedia movement strategy process]] (23 December 2016)
** Start of search for Lead Architect for movement strategy process
* [[m:Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/8 January 2017 - Update 3 on Wikimedia movement strategy process|Update 3 on Wikimedia movement strategy process]] (8 January 2017)
** Plans for strategy sessions at upcoming Wikimedia Conference 2017
* [[m:Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/11 January 2017 - Update 4 on Wikimedia movement strategy process|Update 4 on Wikimedia movement strategy process]] (11 January 2017)
** Introduction of williamsworks 
* [[m:Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/2 February 2017 - Update 5 on Wikimedia movement strategy process|Update 5 on Wikimedia movement strategy process]] (2 February 2017)
** The core movement strategy team, team tracks being developed, introduction of the Community Process Steering Committee, discussions at WikiIndaba conference 2017 and the Wikimedia movement affiliates executive directors gathering in Switzerland
* [[m:Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/10 February 2017 - Update 6 on Wikimedia movement strategy process|Update 6 on Wikimedia movement strategy process]] (10 February 2017)
** Tracks A &amp; B process prototypes and providing feedback, updates on development of all four Tracks

More information about the movement strategy is available on the [[m:Strategy/Wikimedia movement/2017|Meta-Wiki 2017 Wikimedia movement strategy portal]].

''Posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] on behalf of the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation|Wikimedia Foundation]], 20:30, 15 فبروري 2017 (UTC) • [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/Initial announcements review|{{int:please-translate}}]] • [[m:Talk:Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates|Get help]]''
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:GVarnum-WMF@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=16297862 --&gt;

== Overview #2 of updates on Wikimedia movement strategy process ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
''Note: Apologies for cross-posting and sending in English. [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/Overview 2 of updates on Wikimedia movement strategy process|This message is available for translation on Meta-Wiki]].''

As we mentioned last month, the Wikimedia movement is beginning a movement-wide strategy discussion, a process which will run throughout 2017. This movement strategy discussion will focus on the future of our movement: where we want to go together, and what we want to achieve.

Regular updates are being sent to the [[mail:Wikimedia-l|Wikimedia-l mailing list]], and posted [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia_movement/2017/Updates|on Meta-Wiki]]. Each month, we are sending overviews of these updates to this page as well. [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/Signup|Sign up]] to receive future announcements and monthly highlights of strategy updates on your user talk page.

Here is a overview of the updates that have been sent since our message last month:
* [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/16 February 2017 - Update 7 on Wikimedia movement strategy process|Update 7 on Wikimedia movement strategy process]] (16 February 2017)
** Development of documentation for Tracks A &amp; B
* [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/24 February 2017 - Update 8 on Wikimedia movement strategy process|Update 8 on Wikimedia movement strategy process]] (24 February 2017)
** Introduction of Track Leads for all four audience tracks
* [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/2 March 2017 - Update 9 on Wikimedia movement strategy process|Update 9 on Wikimedia movement strategy process]] (2 March 2017)
** Seeking feedback on documents being used to help facilitate upcoming community discussions

More information about the movement strategy is available on the [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017|Meta-Wiki 2017 Wikimedia movement strategy portal]].

''Posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] on behalf of the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation|Wikimedia Foundation]], 19:43, 9 مارچ 2017 (UTC) • [[m:Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/Overview 2 of updates on Wikimedia movement strategy process|{{int:please-translate}}]] • [[m:Talk:Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates|Get help]]''
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:GVarnum-WMF@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=16350625 --&gt;

== We invite you to join the movement strategy conversation (now through April 15) ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
: ''This message, &quot;[[mailarchive:wikimediaannounce-l/2017-March/001383.html|We invite you to join the movement strategy conversation (now through April 15)]]&quot;, was sent through multiple channels by  [[m:User:GVarnum-WMF|Gregory Varnum]] on 15 and 16 of March 2017 to village pumps, affiliate talk pages, movement mailing lists, and MassMessage groups. A similar message was sent by [[m:User:Nicole_Ebber_(WMDE)|Nicole Ebber]] to organized groups and their mailing lists on 15 of March 2017. This version of the message is available for translation and documentation purposes'' 

Dear Wikimedians/Wikipedians:

Today we are starting a broad discussion to define Wikimedia's future role in the world and develop a collaborative strategy to fulfill that role. You are warmly invited to join the conversation.

There are many ways to participate, by joining an existing conversation or starting your own: 

[[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia_movement/2017/Track_A|Track A (organized groups)]]: Discussions with your affiliate, committee or other organized group (these are groups that support the Wikimedia movement). 

Track B (individual contributors): [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia_movement/2017/Cycle_1|On Meta]] or your [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia_movement/2017/Participate|local language or project wiki]].

This is the first of three conversations, and it will run between now and April 15. The purpose of cycle 1 is to discuss the future of the movement and generate major themes around potential directions. What do we want to build or achieve together over the next 15 years?

We welcome you, as we create this conversation together, and look forward to broad and diverse participation from all parts of our movement.

* [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia_movement/2017|Find out more about the movement strategy process]]
* [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia_movement/2017/Toolkit/Discussion_Coordinator_Role|Learn more about volunteering to be a Discussion Coordinator]]

Sincerely,

Nicole Ebber (Track A Lead), Jaime Anstee (Track B Lead), &amp; the [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia_movement/2017/People|engagement support teams]]&lt;/div&gt;&lt;/div&gt; 05:09, 18 مارچ 2017 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:GVarnum-WMF@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Strategy/Wikimedia_movement/2017/Updates/Global_message_delivery&amp;oldid=16453957 --&gt;

== [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Updates/Start of the 2017 Wikimedia Foundation Board of Trustees elections|Start of the 2017 Wikimedia Foundation Board of Trustees elections]] ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
''Please accept our apologies for cross-posting this message. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Updates/Start of the 2017 Wikimedia Foundation Board of Trustees elections|This message is available for translation on Meta-Wiki]].''
[[File:Wikimedia-logo black.svg|right|150px|link=m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017]]

On behalf of the Wikimedia Foundation Elections Committee, I am pleased to announce that self-nominations are being accepted for the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2017/Board_of_Trustees/Call_for_candidates|2017 Wikimedia Foundation Board of Trustees Elections]].

The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees|Board of Trustees]] (Board) is the decision-making body that is ultimately responsible for the long-term sustainability of the Wikimedia Foundation, so we value wide input into its selection. More information about this role can be found [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Board of Trustees|on Meta-Wiki]]. Please read the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Board of Trustees/Call for candidates|letter from the Board of Trustees calling for candidates]].

'''The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Board of Trustees/Candidates|candidacy submission phase]] will last from April 7 (00:00 UTC) to April 20 (23:59 UTC).'''

'''We will also be accepting questions to ask the candidates from April 7 to April 20. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Board of Trustees/Questions|You can submit your questions on Meta-Wiki]].'''

Once the questions submission period has ended on April 20, the Elections Committee will then collate the questions for the candidates to respond to beginning on April 21.

The goal of this process is to fill the '''three community-selected seats''' on the Wikimedia Foundation Board of Trustees. The election results will be used by the Board itself to select its new members.

The full schedule for the Board elections is as follows. All dates are '''inclusive''', that is, from the beginning of the first day (UTC) to the end of the last. 

* April 7 (00:00 UTC) – April 20 (23:59 UTC) – '''Board nominations''' 
* April 7 – April 20 – '''Board candidates questions submission period'''
* April 21 – April 30 – '''Board candidates answer questions'''
* May 1 – May 14 – '''Board voting period'''
* May 15–19 – '''Board vote checking'''
* May 20 – '''Board result announcement goal'''

In addition to the Board elections, we will also soon be holding elections for the following roles:

* '''Funds Dissemination Committee (FDC)'''
** There are five positions being filled. More information about this election will be available [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Funds Dissemination Committee|on Meta-Wiki]].

* '''Funds Dissemination Committee Ombudsperson (Ombuds)'''
** One position is being filled.  More information about this election will be available [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Funds Dissemination Committee Ombudsperson|on Meta-Wiki]].

Please note that this year the Board of Trustees elections will be held before the FDC and Ombuds elections. Candidates who are not elected to the Board are explicitly permitted and encouraged to submit themselves as candidates to the FDC or Ombuds positions after the results of the Board elections are announced. 

More information on this year's elections can be found [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017|on Meta-Wiki]]. Any questions related to the election can be posted on the [[m:Talk:Wikimedia Foundation elections/2017|election talk page on Meta-Wiki]], or sent to the election committee's mailing list, &lt;tt dir=&quot;ltr&quot; style=&quot;white-space:nowrap;font-size:12px;line-height:1.5&quot;&gt;board-elections[[File:At sign.svg|15x15px|middle|link=|alt=(at)]]wikimedia.org&lt;/tt&gt;.

On behalf of the Election Committee,&lt;br /&gt;
[[m:User:KTC|Katie Chan]], Chair, [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee|Wikimedia Foundation Elections Committee]]&lt;br /&gt;
[[m:User:JSutherland (WMF)|Joe Sutherland]], Community Advocate, Wikimedia Foundation

''Posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] on behalf of the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee|Wikimedia Foundation Elections Committee]], 03:37, 7 اپرېل 2017 (UTC) • [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Updates/Start of the 2017 Wikimedia Foundation Board of Trustees elections|{{int:please-translate}}]] • [[m:Talk:Wikimedia Foundation elections/2017|Get help]]''&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:GVarnum-WMF@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=16441214 --&gt;

== Read-only mode for 20 to 30 minutes on 19 April and 3 May ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2017|Read this message in another language]]  •  {{int:please-translate}}

The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] will be testing its secondary data center in Dallas.  This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster.  To make sure everything is working, the Wikimedia Technology department needs to conduct a planned test.  This test will show whether they can reliably switch from one data center to the other. It requires many teams to prepare for the test and to be available to fix any unexpected problems. 

They will switch all traffic to the secondary data center on '''Wednesday, 19 April 2017'''.
On '''Wednesday, 3 May 2017''', they will switch back to the primary data center.  

Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop during those two switches.  We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future. 

'''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.'''

*You will not be able to edit for approximately 20 to 30 minutes on Wednesday, 19 April and Wednesday, 3 May. The test will start at [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20170419T14 14:00 UTC] (15:00 BST, 16:00 CEST, 10:00 EDT, 07:00 PDT, 23:00 JST, and in New Zealand at 02:00 NZST on Thursday 20 April and Thursday 4 May). 
*If you try to edit or save during these times, you will see an error message.  We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it.  If you see the error message, then please wait until everything is back to normal.  Then you should be able to save your edit.  But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case.

''Other effects'':

*Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped.
*There will be code freezes for the weeks of 17 April 2017 and 1 May 2017.  Non-essential code deployments will not happen.

This project may be postponed if necessary.  You can [[wikitech:Switch Datacenter#Schedule for 2017 switch|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. Any changes will be announced in the schedule.  There will be more notifications about this.  '''Please share this information with your community.''' /&lt;span dir=ltr&gt;[[m:User:Whatamidoing (WMF)|User:Whatamidoing (WMF)]] ([[m:User talk:Whatamidoing (WMF)|talk]])&lt;/span&gt;
&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;[[کارن:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[د کارن خبرې اترې:MediaWiki message delivery|خبرې اترې]]) 17:34, 11 اپرېل 2017 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=16545942 --&gt;

== Wikidata description editing in the Wikipedia Android app ==

&lt;div class=&quot;mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
[[:mw:Wikimedia_Apps/Short_descriptions|Wikidata description editing]] is a new experiment being rolled out on the Wikipedia app for Android.  While this primarily impacts Wikidata, the changes are also addressing a concern about the mobile versions of Wikipedia, so that mobile users will be able to edit directly the descriptions shown under the title of the page and in the search results.

We began by rolling out this feature several weeks ago  to a pilot group of Wikipedias (Russian, Hebrew, and Catalan), and have seen very positive [[:mw:Wikimedia_Apps/Short_descriptions/Research|results]] including numerous quality contributions in the form of new and updated descriptions, and a low rate of vandalism.

We are now ready for the next phase of rolling out this feature, which is to enable it in a few days for all Wikipedias except the top ten by usage within the app (i.e. except English, German, Italian, French, Spanish, Japanese, Dutch, Portuguese, Turkish, and Chinese). We will enable the feature for those languages instead at some point in the future, as we closely monitor user engagement with our expanded set of pilot communities.
As always, if have any concerns, please reach out to us on wiki at [[:mw:Talk:Wikimedia_Apps/Short_descriptions|the talk page for this project]] or by email at reading@wikimedia.org. Thanks!

-[[:mw:User:DBrant (WMF)|DBrant (WMF)]] 08:41, 14 اپرېل 2017 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Elitre (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Elitre_(WMF)/Wikidata_editing&amp;oldid=16580284 --&gt;

== New Page previews feature ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
New Page previews feature

[[:m:Special:MyLanguage/User:CKoerner (WMF)/Enable Hovercards/Phase 1|Read this message in another language]]  •  {{int:please-translate}}

Hello,

The Reading web team at the Wikimedia Foundation has been working to enable [[mw:Beta Features/Hovercards|Page previews]], [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|a beta feature]] known previously as Hovercards, as opt-in behavior for logged-in users and the default behavior for logged-out users across Wikipedia projects. Page previews provide a preview of any linked article, giving readers a quick understanding of a related article without leaving the current page. For this project, we are expecting to collect feedback over the following few weeks and tentatively enable the feature in early May, 2017.

A quick note on the implementation:

* For logged-in users who are not currently testing out the beta feature, Page previews will be off by default. Users may turn them on from [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|their user preferences]] page.
* For logged-out users, the feature will be on by default. Users may disable it at any time by selecting the setting cog available in each preview.
* For users of the Navigation popups gadget, you will not be able to turn on the Page previews feature while using navigational popups. If you would like to try out the Page preview feature, make sure to first turn Navigation popups off prior to turning Page previews on. 

You can read more about [[mw:Beta_Features/Hovercards|the feature]] and [[mw:Beta Features/Hovercards#Success Metrics and Feature Evaluation|the tests we used to evaluate performance]], try it out by enabling it from the beta features page, and leave feedback or questions [[mw:Talk:Beta_Features/Hovercards|on the talk page]]. 

Thank you, [[کارن:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[د کارن خبرې اترې:MediaWiki message delivery|خبرې اترې]]) 16:52, 19 اپرېل 2017 (UTC)
&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:CKoerner (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:CKoerner_(WMF)/Enable_Hovercards/Phase_1/Distribution_list&amp;oldid=16616381 --&gt;

== New Wikipedia Library Accounts Available Now (May 2017) ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

Hello Wikimedians! 
[[File:Wikipedia_Library_owl.svg|thumb|upright|The TWL OWL says sign up today!]]
[[m:The Wikipedia Library|The Wikipedia Library]] is announcing signups today for free, full-access, accounts to published research as part of our [[m:The_Wikipedia_Library/Journals|Publisher Donation Program]]. You can sign up for new accounts and research materials from:

* '''[[w:en:Wikipedia:American Psychiatric Association|American Psychiatric Association]]''' – Psychiatry books and journals
* '''[[w:en:Wikipedia:Bloomsbury|Bloomsbury]]''' – ''Who's Who'', Drama Online, Berg Fashion Library, and ''Whitaker's''
* '''[[w:fi:Wikipedia:Wikipedian Lähdekirjasto/Gaudeamus|Gaudeamus]]''' – Finnish humanities and social sciences
* '''[[w:fi:Wikipedia:Wikipedian Lähdekirjasto/Ympäristö-lehti|Ympäristö-lehti]]''' – The Finnish Environment Institute's ''Ympäristö-lehti'' magazine

'''Expansions'''
* '''[[w:en:Wikipedia:Gale|Gale]]''' – Biography In Context database added
* '''[[w:en:Wikipedia:Adam Matthew|Adam Matthew]]''' – all 53 databases now available

Many other partnerships with accounts available are listed on [[m:The Wikipedia Library/Databases|our partners page]], including [[w:en:WP:Project MUSE|Project MUSE]], [[w:en:WP:EBSCO|EBSCO]], [[w:en:WP:Taylor &amp; Francis|Taylor &amp; Francis]] and [[w:en:WP:Newspaperarchive.com|Newspaperarchive.com]]. 

Do better research and help expand the use of high quality references across Wikipedia projects: sign up today!
&lt;br&gt;--[[w:en:Wikipedia:TWL/Coordinators|The Wikipedia Library Team]] 18:52, 2 می 2017 (UTC)

:''You can host and coordinate signups for a Wikipedia Library branch in your own language. Please contact [[m:User:AVasanth_(WMF)|Aaron]].''&lt;br&gt; 
:&lt;small&gt;This message was delivered via the [https://meta.wikimedia.org/wiki/MassMessage#Global_message_delivery Global Mass Message] tool to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library The Wikipedia Library Global Delivery List].&lt;/small&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Samwalton9@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library&amp;oldid=16557812 --&gt;

== [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:SecurePoll/vote/341?setlang={{CONTENTLANG}} Voting has begun in 2017 Wikimedia Foundation Board of Trustees elections] ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[File:Wikimedia-logo black.svg|{{#switch:{{CONTENTLANG}}|ar=left|he=left|right}}|125px|link=m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Updates/Board voting has begun]]''This is a message from the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee|Wikimedia Foundation Elections Committee]]. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Updates/Board voting has begun|Translations]] are available.''

[https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:SecurePoll/vote/341?setlang={{CONTENTLANG}}&amp;uselang={{CONTENTLANG}} Voting has begun] for [[m:Wikimedia Foundation elections/2017#Requirements|eligible voters]] in the 2017 elections for the ''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Board of Trustees|Wikimedia Foundation Board of Trustees]]''.

The [[m:Wikimedia Foundation Board of Trustees|Wikimedia Foundation Board of Trustees]] is the ultimate governing authority of the Wikimedia Foundation, a 501(c)(3) non-profit organization registered in the United States. The Wikimedia Foundation manages many diverse projects such as Wikipedia and Commons.

The voting phase lasts from 00:00 UTC May 1 to 23:59 UTC May 14. '''[https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:SecurePoll/vote/341?setlang={{CONTENTLANG}}&amp;uselang={{CONTENTLANG}} Click here to vote].''' More information on the candidates and the elections can be found on the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Board of Trustees|2017 Board of Trustees election page]] on Meta-Wiki. 

On behalf of the Elections Committee,&lt;br/&gt;
[[m:User:KTC|Katie Chan]], Chair, [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee|Wikimedia Foundation Elections Committee]]&lt;br/&gt;
[[m:User:JSutherland (WMF)|Joe Sutherland]], Community Advocate, Wikimedia Foundation

''Posted by the [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] • [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Updates/Board voting has begun|Translate]] • [[m:Talk:Wikimedia Foundation elections/2017|Get help]]&lt;/div&gt; 19:14, 3 می 2017 (UTC)''
&lt;!-- Message sent by User:GVarnum-WMF@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=16683836 --&gt;

== Beta Feature Two Column Edit Conflict View ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
From May 9, the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Two_Column_Edit_Conflict_View|Two Column Edit Conflict View]] will be available as a [[mw:Special:MyLanguage/Beta Features|beta feature]] on all wikis. The Two Column Edit Conflict View is a new interface for the edit conflict resolution page. It highlights differences between the editor's and the conflicting changes to make it easy to copy and paste pieces of the text and resolve the conflict. The feature fulfils a request for a more user-friendly edit conflict resolution from the [[m:WMDE Technical Wishes|German Community’s Technical Wishlist]]. Everyone is invited to test the feature and we hope that it will serve you well! &lt;/div&gt; [[m:user:Birgit Müller (WMDE)|Birgit Müller (WMDE)]] 14:41, 8 می 2017 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Birgit Müller (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_2&amp;oldid=16712264 --&gt;

== Prototype for editing Wikidata infoboxes on Wikipedia ==

Hello,

I’m sorry for writing in English. It’d be great if someone could translate this message if necessary.

One of the most requested features for Wikidata is to enable editing of Wikidata’s data directly from Wikipedia, so the editors can continue their workflow without switching websites.

The Wikidata development team has been working on a tool to achieve this goal: '''fill and edit the Wikipedia infoboxes with information from Wikidata, directly on Wikipedia''', via the Visual Editor. 

We already [[d:Wikidata:Client editing input|asked for feedback in 2015]], and collected some interesting ideas which we [[:File:Facilitating_the_use_of_Wikidata_in_Wikimedia_projects_with_a_user-centered_design_approach.pdf|shared with you in this thesis]]. Now we would like to present to you our first prototype and collect your feedback, in order to improve and continue the development of this feature.

We present this work to you very early, so we can include your feedback before and all along the development. You are the core users of this feature, so we want to make sure that it fits your needs and editing processes.

You will find the prototype, description of the features, and a demo video, '''[[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Client editing prototype|on this page]]'''. Feel free to add any comment or feedback on the talk page. The page is currently not translated in every languages, but you can add your contribution by helping to translate it.

Unfortunately, I won’t be able to follow all the discussions on Wikipedia, so if you want to be sure that your feedback is read, please add it on the Wikidata page, in your favorite language. Thanks for your understanding.

Thanks, [[user:Lea Lacroix (WMDE)|Lea Lacroix (WMDE)]]
&lt;!-- Message sent by User:Lea Lacroix (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Lea_Lacroix_(WMDE)/List_Wikipedias&amp;oldid=16766491 --&gt;

== RevisionSlider ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
[[mw:Special:MyLanguage/Extension:RevisionSlider|RevisionSlider]] will be available as a default feature for all users on all wikis from May 17. The RevisionSlider adds a slider view to the diff page so that you can easily move between revisions. The slider view is collapsed by default, and will load by clicking on it. It can also be turned off entirely in the user preferences. RevisionSlider has been a default feature on German, Arabic and Hebrew Wikipedia for 6 months and a beta feature on all wikis for 8 months. The feature fulfills a wish from the [[m:WMDE Technical Wishes|German Community’s Technical Wishlist]]. Thanks to everyone who tested RevisionSlider and gave valuable feedback to improve the feature! We hope that RevisionSlider will continue to serve you well in your work. &lt;/div&gt; [[m:user:Birgit Müller (WMDE)|Birgit Müller (WMDE)]] 14:44, 16 می 2017 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Birgit Müller (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_2&amp;oldid=16715712 --&gt;

== [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Cycle 2|Join the next cycle of Wikimedia movement strategy discussions (underway until June 12)]] ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/Cycle 2 discussions launch|Message is available for translation on Meta-Wiki]]''
[[File:Wikimedia-logo.svg||{{#switch:{{CONTENTLANG}}|ar=left|he=left|right}}||150px]]
The Wikimedia movement strategy core team and working groups have completed reviewing the more than 1800 thematic statements we received from the first discussion. They have identified [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Cycle 2|5 themes that were consistent across all the conversations]] - each with their own set of sub-themes. These are not the final themes, just an initial working draft of the core concepts.

You are invited to [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Participate|join the online and offline discussions taking place]] on these 5 themes. This round of discussions will take place between now and June 12th. You can discuss as many as you like; we ask you to participate in the ones that are most (or least) important to you.

Here are the five themes, each has a page on Meta-Wiki with more information about the theme and how to participate in that theme's discussion:

* [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Cycle 2/Healthy, Inclusive Communities|Healthy, Inclusive Communities]]
* [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Cycle 2/The Augmented Age|The Augmented Age]]
* [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Cycle 2/A Truly Global Movement|A Truly Global Movement]]
* [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Cycle 2/The Most Respected Source of Knowledge|The Most Respected Source of Knowledge]]
* [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Cycle 2/Engaging in the Knowledge Ecosystem|Engaging in the Knowledge Ecosystem]]

On the [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Participate|movement strategy portal on Meta-Wiki]], you can find more information about each of these themes, their discussions, and how to participate.

''Posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] on behalf of the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation|Wikimedia Foundation]] • [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/Cycle 2 discussions launch|{{int:please-translate}}]] • [[m:Talk:Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates|Get help]]''&lt;/div&gt; 21:09, 16 می 2017 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:GVarnum-WMF@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Strategy/Wikimedia_movement/2017/Updates/Global_message_delivery&amp;oldid=16773425 --&gt;

== [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Updates/Start of the 2017 Wikimedia Foundation Funds Dissemination Committee elections|Start of the 2017 Wikimedia Foundation Funds Dissemination Committee elections]] ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[File:Wikimedia-logo black.svg|{{#switch:{{CONTENTLANG}}|ar=left|he=left|right}}|125px|link=m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Updates/Start of the 2017 Wikimedia Foundation Funds Dissemination Committee elections]]
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Updates/Start of the 2017 Wikimedia Foundation Funds Dissemination Committee elections|Translations of this message are available on Meta-Wiki]].''

On behalf of the Wikimedia Foundation Elections Committee, we are pleased to announce that self-nominations are being accepted for the [[m:Wikimedia Foundation elections/2017/Funds Dissemination Committee/Call for candidates|2017 Wikimedia Foundation Funds Dissemination Committee]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Funds Dissemination Committee Ombudsperson|Funds Dissemination Committee Ombudsperson]] elections. Please read the letter from the Wikimedia Foundation calling for candidates at [[m:Wikimedia Foundation elections/2017/Funds Dissemination Committee/Call for candidates|on the 2017 Wikimedia Foundation elections portal]].

''Funds Dissemination Committee''&lt;br /&gt;
The Funds Dissemination Committee (FDC) makes recommendations about how to allocate Wikimedia movement funds to eligible entities.  There are five positions being filled. More information about this role can be found at [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Funds Dissemination Committee|the FDC elections page]].

''Funds Dissemination Committee Ombudsperson''&lt;br /&gt;
The Funds Dissemination Committee Ombudsperson receives complaints and feedback about the FDC process, investigates complaints at the request of the Board of Trustees,  and summarizes the investigations and feedback for the Board of Trustees on an annual basis. One position is being filled. More information about this role can be found at [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Funds Dissemination Committee Ombudsperson|the FDC Ombudsperson elections page]]. 

'''The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Funds Dissemination Committee/Candidates|candidacy submission phase]] will last until May 28 (23:59 UTC).'''

'''We will also be accepting questions to ask the candidates until May 28. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Funds Dissemination Committee/Questions|You can submit your questions on Meta-Wiki]].''' Once the questions submission period has ended on May 28, the Elections Committee will then collate the questions for the candidates to respond to.

The goal of this process is to fill the '''five community-selected seats''' on the Wikimedia Foundation Funds Dissemination Committee and the '''community-selected ombudsperson'''. The election results will be used by the Board itself to make the appointments.

The full schedule for the FDC elections is as follows. All dates are '''inclusive''', that is, from the beginning of the first day (UTC) to the end of the last.

* May 15 (00:00 UTC) – May 28 (23:59 UTC) – '''Nominations'''
* May 15 – May 28 – '''Candidates questions submission period'''
* May 29 – June 2 – '''Candidates answer questions'''
* June 3 – June 11 – '''Voting period'''
* June 12–14 – '''Vote checking'''
* June 15 – '''Goal date for announcing election results'''

More information on this year's elections can be found at [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017|the 2017 Wikimedia Foundation elections portal]].

Please feel free to post a note about the election on your project's village pump. Any questions related to the election can be posted on [[m:Talk:Wikimedia Foundation elections/2017|the talk page on Meta-Wiki]], or sent to the election committee's mailing list, &lt;tt dir=&quot;ltr&quot; style=&quot;white-space:nowrap;font-size:12px;line-height:1.5&quot;&gt;board-elections[[File:At sign.svg|15x15px|middle|link=|alt=(at)]]wikimedia.org&lt;/tt&gt;.

On behalf of the Election Committee,&lt;br /&gt;
[[m:User:KTC|Katie Chan]], Chair, [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee|Wikimedia Foundation Elections Committee]]&lt;br /&gt;
[[m:User:JSutherland (WMF)|Joe Sutherland]], Community Advocate, Wikimedia Foundation

''Posted by the [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] • [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Updates/Start of the 2017 Wikimedia Foundation Funds Dissemination Committee elections|Translate]] • [[m:Talk:Wikimedia Foundation elections/2017|Get help]]''&lt;/div&gt; 21:06, 23 مې 2017 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:GVarnum-WMF@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=16804695 --&gt;

== Accessible editing buttons ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;The MediaWiki developers have been slowly improving the accessibility of the user interface.  The next step in this transition will change the appearance of some buttons and may break some outdated (non-updated or unmaintained) user scripts and gadgets.

You can see and use the [https://www.mediawiki.org/wiki/Project:Sandbox?action=submit&amp;ooui=0 old] and [https://www.mediawiki.org/wiki/Project:Sandbox?action=submit&amp;ooui=1 new] versions now.  Most editors will only notice that some buttons are slightly larger and have different colors.

&lt;gallery mode=&quot;nolines&quot; caption=&quot;Comparison of old and new styles&quot; heights=&quot;240&quot; widths=&quot;572&quot;&gt;
File:MediaWiki edit page buttons accessibility change 2017, before.png|Buttons before the change
File:MediaWiki edit page buttons accessibility change 2017, after.png|Buttons after the change
&lt;/gallery&gt;

However, this change also affects some user scripts and gadgets.  Unfortunately, some of them may not work well in the new system.  &lt;mark&gt;If you maintain any user scripts or gadgets that are used for editing, please see '''[[:mw:Contributors/Projects/Accessible editing buttons]]''' for information on how to test and fix your scripts.  Outdated scripts can be tested and fixed now.&lt;/mark&gt;

This change will probably reach this wiki on '''Tuesday, 18 July 2017'''.  Please leave a note at [[:mw:Talk:Contributors/Projects/Accessible editing buttons]] if you need help.&lt;/div&gt; [[:m:User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] ([[User talk:Whatamidoing (WMF)|talk]]) 22:23, 10 جولای 2017 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&amp;oldid=16980876 --&gt;

== Page Previews (Hovercards) update ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;

Hello,

A quick update on the progress of enabling [[mw:Hovercards|Page Previews]] (previously named Hovercards) on this project. Page Previews provide a preview of any linked article, giving readers a quick understanding of a related article without leaving the current page. As mentioned in December we're preparing to remove the feature from Beta and make it the default behavior for logged-out users. We have recently made a large update to the code which fixes most outstanding bugs. 

Due to some issues with our instrumentation, we delayed our deployment by a few months.  We are finally ready to deploy the feature.  Page Previews will be off by default and available in the user preferences page for logged-in users the week of July 24th. The feature will be on by default for current beta users and logged-out users. If you would like to preview the feature, you can enable it as a [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|beta feature]]. For more information see [[mw:Hovercards|Page Previews]]. Questions can be left [[mw:Talk:Beta_Features/Hovercards|on the talk page]] in your preferred language. 

Thank you again.
&lt;/div&gt;[[m:User:CKoerner (WMF)|CKoerner (WMF)]] ([[m:User talk:CKoerner (WMF)|talk]]) 22:32, 20 جولای 2017 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:CKoerner (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:CKoerner_(WMF)/Enable_Hovercards/Reminder/Distribution_list&amp;oldid=17019707 --&gt;

== RfC regarding &quot;Interlinking of accounts involved with paid editing to decrease impersonation&quot; ==

There is currently a RfC open on Meta regarding &quot;[https://meta.wikimedia.org/wiki/Requests_for_comment/Interlinking_of_accounts_involved_with_paid_editing_to_decrease_impersonation requiring those involved with paid editing on Wikipedia to link on their user page to all other active accounts through which they advertise paid Wikipedia editing business.]&quot; 

Note this is to apply to Wikipedia and not necessarily other sister projects, this is only to apply to websites where people are specifically advertising that they will edit Wikipedia for pay and not any other personal, professional, or social media accounts a person may have.

[https://meta.wikimedia.org/wiki/Requests_for_comment/Interlinking_of_accounts_involved_with_paid_editing_to_decrease_impersonation Please comment on meta]. Thanks. Send on behalf of [[User:Doc James]].

[[کارن:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[د کارن خبرې اترې:MediaWiki message delivery|خبرې اترې]]) 21:06, 17 سېپتمبر 2017 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Doc James@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedias&amp;oldid=17234819 --&gt;

== Discussion on synced reading lists ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
'''Discussion on synced reading lists'''

Hello,

[[File:Illustration of Reading List feature on Android Wikipedia App (not logged in).png|thumb]] The Reading Infrastructure team at the Wikimedia Foundation is developing a cross-platform reading list service for the mobile Wikipedia app. Reading lists are like bookmark folders in your web browser. They allow readers using the Wikipedia app to bookmark pages into folders to read later. This includes reading offline. Reading lists do not create or alter content in any way.  

To create Reading Lists, app users will register an account and marked pages will be tied to that account. Reading List account preferences sync between devices. You can read the same pages on different mobile platforms (tablets, phones).  This is the first time we are syncing preference data between devices in such a way. We want to hear and address concerns about privacy and data security. We also want to explain why the current watchlist system is not being adapted for this purpose. 
=== Background ===
In 2016 the Android team replaced the simple Saved Pages feature with Reading Lists. Reading Lists allow users to bookmark pages into folders and for reading offline. The intent of this feature was to allow &quot;syncing&quot; of these lists for users with many devices. Due to overlap with the Gather feature and related community concerns, this part was put on hold. 

The Android team has identified this lack of synching as a major area of complaint from users. They expect lists to sync. The iOS team has held off implementing Reading Lists, as syncing was seen as a &quot;must have&quot; for this feature. A recent [https://phabricator.wikimedia.org/T164990 technical RfC] has allowed these user stories and needs to be unblocked. Initially for Android, then iOS, and with web to potentially follow.

Reading lists are private, stored as part of a user's account, not as a public wiki page. There is no sharing or publishing ability for reading lists. No planned work to make these public. The target audience are people that read Wikipedia and want to bookmark and organize that content in the app. There is a potential for the feature to be available on the web in the future.

=== Why not watchlists ===

Watchlists offer similar functionality to Reading Lists. The Reading Infrastructure team evaluated watchlist infrastructure before exploring other options. In general, the needs of watchlists differ from Reading Lists in a few key ways:
* Reading lists focus on Reading articles, not the monitoring of changes.
* Watchlists are focused on monitoring changes of pages/revisions. 
** The Watchlist infrastructure is key to our contributor community for monitoring content changes manually and through the use of automated tools (bots). Because of these needs, expanding the scope of Watchlists to reading purposes will only make the project harder to maintain and add more constraints.
* By keeping the projects separate it is easier to scale resources. We can serve these two different audiences and prioritize the work accordingly. Reading Lists are, by their nature, less critical to the health of Wikipedia/MediaWiki.
* Multi-project support. Reading Lists are by design cross-wiki/project. Watchlists are tied to specific wikis. While there have been many discussion for making them cross-wiki, resolution is not in the near term.
[[mw:Wikimedia Apps/Synced Reading Lists|More information can be found on MediaWiki.org]] where feedback and ideas are welcome. 

Thank you
&lt;/div&gt; [[m:User:CKoerner (WMF)|CKoerner (WMF)]] ([[m:User talk:CKoerner (WMF)|talk]]) 20:35, 20 سېپتمبر 2017 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:CKoerner (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&amp;oldid=16981815 --&gt;

== Changes to the global ban policy ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Hello. Some changes to the [[m:Global bans|community global ban policy]] have been proposed. Your comments are welcome at [[:m:Requests for comment/Improvement of global ban policy]]. Please translate this message to your language, if needed. Cordially. [[:m:User:Matiia|Matiia]] ([[:m:User talk:Matiia|Matiia]]) 00:34, 12 نومبر 2017 (UTC)&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Matiia@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=17241561 --&gt;

== New print to pdf feature for mobile web readers ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
'''New print to pdf feature for mobile web readers'''

The Readers web team will be deploying a new feature this week to make it [[mw:Reading/Web/Projects/Mobile_PDFs|easier to download PDF versions of articles on the mobile website]].

Providing better offline functionality was one of the highlighted areas from [[m:New_Readers/Offline|the research done by the New Readers team in Mexico, Nigeria, and India]]. The teams created a prototype for mobile PDFs which was evaluated by user research and community feedback.  The [[m:New_Readers/Offline#Concept_testing_for_mobile_web|prototype evaluation]] received positive feedback and results, so development continued.

For the initial deployment, the feature will be available to Google Chrome browsers on Android. Support for other mobile browsers to come in the future. For Chrome, the feature will use the native Android print functionality. Users can choose to download a webpage as a PDF. [[mw:Reading/Web/Projects/Print_Styles#Mobile_Printing|Mobile print styles]] will be used for these PDFs to ensure optimal readability for smaller screens.

The feature is available starting Wednesday, Nov 15. For more information, see [[mw:Reading/Web/Projects/Mobile_PDFs|the project page on MediaWiki.org]]. 

{{Int:Feedback-thanks-title}} 
&lt;/div&gt; [[m:User:CKoerner (WMF)|CKoerner (WMF)]] ([[m:User talk:CKoerner (WMF)|talk]]) 22:07, 20 نومبر 2017 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:CKoerner (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:CKoerner_(WMF)/Mobile_PDF_distribution_list&amp;oldid=17448927 --&gt;

== Call for Wikimania 2018 Scholarships ==

Hi all,

We wanted to inform you that scholarship applications for [[:wm2018:Wikimania 2018|Wikimania 2018]] which is being held in Cape Town, South Africa on July 18–22, 2018 are now being accepted. '''Applications are open until Monday, 22 January 2018 23:59 UTC.'''

Applicants will be able to apply for a partial or full scholarship. A full scholarship will cover the cost of an individual's round-trip travel, shared accommodation, and conference registration fees as arranged by the Wikimedia Foundation. A partial scholarship will cover conference registration fees and shared accommodation. Applicants will be rated using a pre-determined selection process and selection criteria established by the Scholarship Committee and the Wikimedia Foundation, who will determine which applications are successful. To learn more about Wikimania 2018 scholarships, please visit: [[:wm2018:Scholarships]].

To apply for a scholarship, fill out the multi-language application form on: '''https://scholarships.wikimedia.org/apply'''

It is highly recommended that applicants review all the material on the Scholarships page and [[:wm2018:Scholarships/FAQ|the associated FAQ]] before submitting an application. If you have any questions, please contact: wikimania-scholarships at wikimedia.org or leave a message at: [[:wm2018:Talk:Scholarships]]. Please help us spread the word and translate pages!

Best regards, [[:m:User:Slashme|David Richfield]] and [[:m:DerHexer|Martin Rulsch]] for the [[:wm2018:Scholarship Committee|Scholarship Committee]] ۱۹:۲۴, ۲۰ ډيسمبر ۲۰۱۷ (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:DerHexer@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_Wikipedia_delivery&amp;oldid=17300722 --&gt;

== User group for Military Historians ==

Greetings, 

&quot;Military history&quot; is one of the most important subjects when speak of sum of all human knowledge. To support contributors interested in the area over various language Wikipedias, we intend to form a user group. It also provides a platform to share the best practices between military historians, and various military related projects on Wikipedias. An initial discussion was has been done between the coordinators and members of WikiProject Military History on English Wikipedia. Now this discussion has been taken to Meta-Wiki. Contributors intrested in the area of military history are requested to share their feedback and give suggestions at [[:m:Talk:Discussion to incubate a user group for Wikipedia Military Historians|Talk:Discussion to incubate a user group for Wikipedia Military Historians]].

[[کارن:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[د کارن خبرې اترې:MediaWiki message delivery|خبرې اترې]]) ۱۰:۴۶, ۲۱ ډيسمبر ۲۰۱۷ (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Krishna Chaitanya Velaga@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_Wikipedia_delivery&amp;oldid=17565441 --&gt;

== AdvancedSearch ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
From May 8, [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:AdvancedSearch|AdvancedSearch]] will be available as a [[mw:Special:MyLanguage/Beta Features|beta feature]] in your wiki. The feature enhances the [[Special:Search|search page]] through an advanced parameters form and aims to make [[m:WMDE_Technical_Wishes/AdvancedSearch/Functional_scope|existing search options]] more visible and accessible for everyone. AdvancedSearch is a project by [[m:WMDE Technical Wishes/AdvancedSearch|WMDE Technical Wishes]]. Everyone is invited to test the feature and we hope that it will serve you well in your work!  &lt;/div&gt; [[m:User:Birgit Müller (WMDE)|Birgit Müller (WMDE)]] ۱۴:۵۳, ۷ مې ۲۰۱۸ ([[همغږي نړیوال وخت|ہ ن و]])
&lt;!-- Message sent by User:Birgit Müller (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_2&amp;oldid=17995461 --&gt;

== New Wikipedia Library Accounts Available Now (May 2018) ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;


Hello Wikimedians! 
[[File:Wikipedia_Library_owl.svg|thumb|upright|The TWL OWL says sign up today!]]
[[m:The Wikipedia Library|The Wikipedia Library]] is announcing signups today for free, full-access, accounts to research and tools as part of our [[m:The_Wikipedia_Library/Journals|Publisher Donation Program]]. You can sign up for new accounts and research materials on the [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/ Library Card platform]: 
* '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/69/ Rock's Backpages]''' – Music articles and interviews from the 1950s onwards - 50 accounts
* '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/68/ Invaluable]''' – Database of more than 50 million auctions and over 500,000 artists - 15 accounts
* '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/70/ Termsoup]''' – Translation tool

'''Expansions'''
* '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/43/ Fold3]''' – Available content has more than doubled, now including new military collections from the UK, Australia, and New Zealand.
* '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/52/ Oxford University Press]''' – The Scholarship collection now includes [http://www.e-enlightenment.com/ Electronic Enlightenment]
* '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/60/ Alexander Street Press]''' – [https://alexanderstreet.com/products/women-and-social-movements-library Women and Social Movements Library] now available
* '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/58/ Cambridge University Press]''' – [http://orlando.cambridge.org/ Orlando Collection] now available

Many other partnerships with accounts available are listed on [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/ our partners page], including [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/47/ Baylor University Press], [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/41/ Loeb Classical Library], [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/46/ Cairn], [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/55/ Gale] and [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/61/ Bloomsbury].

Do better research and help expand the use of high quality references across Wikipedia projects: sign up today!
&lt;br&gt;--[[w:en:Wikipedia:TWL/Coordinators|The Wikipedia Library Team]] ۱۸:۰۳, ۳۰ مې ۲۰۱۸ ([[همغږي نړیوال وخت|ہ ن و]])

:''You can host and coordinate signups for a Wikipedia Library branch in your own language. Please contact [[m:User:Ocaasi_(WMF)|Ocaasi (WMF)]].''&lt;br&gt; 
:&lt;small&gt;This message was delivered via the [https://meta.wikimedia.org/wiki/MassMessage#Global_message_delivery Global Mass Message] tool to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library The Wikipedia Library Global Delivery List].&lt;/small&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Samwalton9@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library&amp;oldid=18064061 --&gt;

== Global preferences are available ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
Global preferences are now available, you can set them by visiting your new [[Special:GlobalPreferences|global preferences page]]. Visit [[mw:Help:Extension:GlobalPreferences|mediawiki.org for information on how to use them]] and [[mw:Help talk:Extension:GlobalPreferences|leave feedback]]. -- [[User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]])
&lt;/div&gt; ۱۹:۱۹, ۱۰ جولای ۲۰۱۸ ([[همغږي نړیوال وخت|ہ ن و]])
&lt;!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=17968247 --&gt;

== New user group for editing sitewide CSS / JS ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
''({{int:please-translate}})''

Hi all!

To improve the security of our readers and editors, permission handling for CSS/JS pages has changed. (These are pages like &lt;code dir=&quot;ltr&quot;&gt;MediaWiki:Common.css&lt;/code&gt; and &lt;code dir=&quot;ltr&quot;&gt;MediaWiki:Vector.js&lt;/code&gt; which contain code that is executed in the browsers of users of the site.)
A new user group, &lt;code dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Interface administrators|interface-admin]]&lt;/code&gt;, has been created.
Starting four weeks from now, only members of this group will be able edit CSS/JS pages that they do not own (that is, any page ending with &lt;code dir=&quot;ltr&quot;&gt;.css&lt;/code&gt; or &lt;code dir=&quot;ltr&quot;&gt;.js&lt;/code&gt; that is either in the &lt;code dir=&quot;ltr&quot;&gt;MediaWiki:&lt;/code&gt; namespace or is another user's user subpage).

You can learn more about the motivation behind the change [[m:Special:MyLanguage/Creation of separate user group for editing sitewide CSS/JS|here]].

Please add users who need to edit CSS/JS to the new group (this can be done the same way new administrators are added, by stewards or local bureaucrats).
This is a dangerous permission; a malicious user or a hacker taking over the account of a careless interface-admin can abuse it in far worse ways than admin permissions could be abused. Please only assign it to users who need it, who are trusted by the community, and who follow common basic password and computer security practices (use strong passwords, do not reuse passwords, use two-factor authentication if possible, do not install software of questionable origin on your machine, use antivirus software if that's a standard thing in your environment).

Thanks!
&lt;br/&gt;&lt;span dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[m:User:Tgr|Tgr]] ([[m:User talk:Tgr|talk]]) ۱۷:۴۵, ۳۰ جولای ۲۰۱۸ ([[همغږي نړیوال وخت|ہ ن و]]) &lt;small&gt;(via [[m:Special:MyLanguage/Global_message_delivery|global message delivery]])&lt;/small&gt;&lt;/span&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Tgr@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tgr/massmessage-T139380-ifadmin&amp;oldid=18255968 --&gt;

== Editing of sitewide CSS/JS is only possible for interface administrators from now ==

''({{int:please-translate}})''

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
Hi all,

as [[m:Special:MyLanguage/Creation of separate user group for editing sitewide CSS/JS/announcement 2|announced previously]], permission handling for CSS/JS pages has changed: only members of the &lt;code&gt;[[m:Special:MyLanguage/Interface administrators|interface-admin]]&lt;/code&gt; ({{int:group-interface-admin}}) group, and a few highly privileged global groups such as stewards, can edit CSS/JS pages that they do not own (that is, any page ending with .css or .js that is either in the MediaWiki: namespace or is another user's user subpage). This is done to improve the security of readers and editors of Wikimedia projects. More information is available at [[m:Special:MyLanguage/Creation of separate user group for editing sitewide CSS/JS|Creation of separate user group for editing sitewide CSS/JS]]. If you encounter any unexpected problems, please contact me or file a bug.

Thanks!&lt;br /&gt;
[[m:User:Tgr|Tgr]] ([[m:User talk:Tgr|talk]]) ۱۲:۴۰, ۲۷ اگسټ ۲۰۱۸ ([[همغږي نړیوال وخت|ہ ن و]]) &lt;small&gt;(via [[m:Special:MyLanguage/Global_message_delivery|global message delivery]])&lt;/small&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Tgr@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=18258712 --&gt;

== Read-only mode for up to an hour on 12 September and 10 October ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2018|Read this message in another language]]  •  {{int:please-translate}}

The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] will be testing its secondary data centre.  This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster.  To make sure everything is working, the Wikimedia Technology department needs to do a planned test. This test will show if they can reliably switch from one data centre to the other. It requires many teams to prepare for the test and to be available to fix any unexpected problems. 

They will switch all traffic to the secondary data center on '''Wednesday, 12 September 2018'''.
On '''Wednesday, 10 October 2018''', they will switch back to the primary data center.  

Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop when we switch.  We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future. 

'''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.'''

*You will not be able to edit for up to an hour on Wednesday, 12 September and Wednesday, 10 October. The test will start at [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20170503T14 14:00 UTC] (15:00 BST, 16:00 CEST, 10:00 EDT, 07:00 PDT, 23:00 JST, and in New Zealand at 02:00 NZST on Thursday 13 September and Thursday 11 October). 
*If you try to edit or save during these times, you will see an error message.  We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it.  If you see the error message, then please wait until everything is back to normal.  Then you should be able to save your edit.  But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case.

''Other effects'':

*Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped.
*There will be code freezes for the weeks of 10 September 2018 and 8 October 2018.  Non-essential code deployments will not happen.

This project may be postponed if necessary.  You can [[wikitech:Switch Datacenter#Schedule for 2018 switch|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. Any changes will be announced in the schedule.  There will be more notifications about this.  '''Please share this information with your community.''' /&lt;span dir=ltr&gt;[[m:User:Johan (WMF)|User:Johan(WMF)]] ([[m:User talk:Johan (WMF)|talk]])&lt;/span&gt;
&lt;/div&gt;&lt;/div&gt; ۱۳:۳۳, ۶ سېپتمبر ۲۰۱۸ ([[همغږي نړیوال وخت|ہ ن و]])
&lt;!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=18333489 --&gt;

== The Community Wishlist Survey ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

The Community Wishlist Survey. {{Int:Please-translate}}.

Hey everyone,

The Community Wishlist Survey is the process when the Wikimedia communities decide what the Wikimedia Foundation [[m:Community Tech|Community Tech]] should work on over the next year.

The Community Tech team is focused on tools for experienced Wikimedia editors. You can post technical proposals from now until 11 November. The communities will vote on the proposals between 16 November and 30 November. You can read more on the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2019|wishlist survey page]]. 

&lt;span dir=ltr&gt;/[[m:User:Johan (WMF)|User:Johan (WMF)]]&lt;/span&gt;&lt;/div&gt;&lt;/div&gt; ۱۱:۰۶, ۳۰ اکتوبر ۲۰۱۸ ([[همغږي نړیوال وخت|ہ ن و]])
&lt;!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=18458512 --&gt;

== Change coming to how certain templates will appear on the mobile web ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
'''Change coming to how certain templates will appear on the mobile web'''

{{int:please-translate}}
[[File:Page_issues_-_mobile_banner_example.jpg|thumb|Example of improvements]]

Hello,

In a few weeks the Readers web team will be changing how some templates look on the mobile web site. We will make these templates more noticeable when viewing the article. We ask for your help in updating any templates that don't look correct.

What kind of templates? Specifically templates that notify readers and contributors about issues with the content of an article – the text and information in the article. Examples like [[wikidata:Q5962027|Template:Unreferenced]] or [[Wikidata:Q5619503|Template:More citations needed]]. Right now these notifications are hidden behind a link under the title of an article. We will format templates like these (mostly those that use Template:Ambox or message box templates in general) to show a short summary under the page title. You can tap on the &quot;Learn more&quot; link to get more information.

For template editors we have [[mw:Recommendations_for_mobile_friendly_articles_on_Wikimedia_wikis#Making_page_issues_(ambox_templates)_mobile_friendly|some recommendations on how to make templates that are mobile-friendly]] and also further [[mw:Reading/Web/Projects/Mobile_Page_Issues|documentation on our work so far]].

If you have questions about formatting templates for mobile, [[mw:Talk:Reading/Web/Projects/Mobile_Page_Issues|please leave a note on the project talk page]] or [https://phabricator.wikimedia.org/maniphest/task/edit/form/1/?projects=Readers-Web-Backlog file a task in Phabricator] and we will help you.

{{Int:Feedback-thanks-title}}
&lt;/div&gt; [[m:User:CKoerner (WMF)|CKoerner (WMF)]] ([[m:User talk:CKoerner (WMF)|talk]]) ۱۹:۳۵, ۱۳ نومبر ۲۰۱۸ ([[همغږي نړیوال وخت|ہ ن و]])
&lt;!-- Message sent by User:CKoerner (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=18543269 --&gt;

== Community Wishlist Survey vote ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

The Community Wishlist Survey. {{Int:Please-translate}}.

Hey everyone,

The Community Wishlist Survey is the process when the Wikimedia communities decide what the Wikimedia Foundation [[m:Community Tech|Community Tech]] should work on over the next year.

The Community Tech team is focused on tools for experienced Wikimedia editors. The communities have now posted a long list of technical proposals. You can vote on the proposals from now until 30 November. You can read more on the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2019|wishlist survey page]]. 

&lt;span dir=ltr&gt;/[[m:User:Johan (WMF)|User:Johan (WMF)]]&lt;/span&gt;&lt;/div&gt;&lt;/div&gt; ۱۸:۱۳, ۲۲ نومبر ۲۰۱۸ ([[همغږي نړیوال وخت|ہ ن و]])
&lt;!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=18543269 --&gt;

== Advanced Search ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;  
[[m:WMDE_Technical_Wishes/AdvancedSearch|Advanced Search]] will become a default feature on your wiki on November 28. This new interface allows you to perform specialized searches on the [[Special:Search|search page]], even if you don’t know any [[mw:Special:MyLanguage/Help:CirrusSearch|search syntax]]. Advanced Search originates from the [[m:WMDE_Technical_Wishes|German Community’s Technical Wishes project]]. It's already a default feature on German, Arabic, Farsi and Hungarian Wikipedia. Besides, more than 40.000 users across all wikis have tested the beta version. Feedback is welcome on the [[mw:Help talk:Extension:AdvancedSearch|central feedback page]].&lt;/div&gt; [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] ([[m:User talk:Johanna Strodt (WMDE)|talk]]) ۱۱:۰۳, ۲۶ نومبر ۲۰۱۸ ([[همغږي نړیوال وخت|ہ ن و]])
&lt;!-- Message sent by User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_2&amp;oldid=18363910 --&gt;

== New Wikimedia password policy and requirements ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;

{{int:please-translate}}

The Wikimedia Foundation security team is implementing a new [[m:Password policy|password policy and requirements]]. [[mw:Wikimedia_Security_Team/Password_strengthening_2019|You can learn more about the project on MediaWiki.org]].

These new requirements will apply to new accounts and privileged accounts. New accounts will be required to create a password with a minimum length of 8 characters. Privileged accounts will be prompted to update their password to one that is at least 10 characters in length.

These changes are planned to be in effect on December 13th. If you think your work or tools will be affected by this change, please let us know on [[mw:Talk:Wikimedia_Security_Team/Password_strengthening_2019|the talk page]].

{{Int:Feedback-thanks-title}}
&lt;/div&gt; [[m:User:CKoerner (WMF)|CKoerner (WMF)]] ([[m:User talk:CKoerner (WMF)|talk]]) ۲۰:۰۳, ۶ ډيسمبر ۲۰۱۸ ([[همغږي نړیوال وخت|ہ ن و]])
&lt;!-- Message sent by User:CKoerner (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=18639017 --&gt;

== Invitation from Wiki Loves Love 2019 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
{{int:please-translate}}

[[File:WLL Subtitled Logo (transparent).svg|right|frameless]]

Love is an important subject for humanity and it is expressed in different cultures and regions in different ways across the world through different gestures, ceremonies, festivals and to document expression of this rich and beautiful emotion, we need your help so we can share and spread the depth of cultures that each region has, the best of how people of that region, celebrate love. 

[[:c:Commons:Wiki Loves Love|Wiki Loves Love (WLL)]] is an international photography competition of Wikimedia Commons with the subject love testimonials happening in the month of February.

The primary goal of the competition is to document love testimonials through human cultural diversity such as monuments, ceremonies, snapshot of tender gesture, and miscellaneous objects used as symbol of love; to illustrate articles in the worldwide free encyclopedia Wikipedia, and other Wikimedia Foundation (WMF) projects. 

The theme of 2019 iteration is '''''Celebrations, Festivals, Ceremonies and rituals of love.'''''

Sign up your affiliate or individually at [[:c:Commons:Wiki Loves Love 2019/Participants|Participants]] page.

To know more about the contest, check out our [[:c:Commons:Wiki Loves Love 2019|Commons Page]] and [[:c:Commons:Wiki Loves Love 2018/FAQ|FAQs]]

There are several prizes to grab. Hope to see you spreading love this February with Wiki Loves Love!

Kind regards,

[[:c:Commons:Wiki Loves Love 2018/International Team|Wiki Loves Love Team]]

Imagine... the sum of all love!
&lt;/div&gt;
--[[کارن:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[د کارن خبرې اترې:MediaWiki message delivery|خبرې اترې]]) ۱۰:۱۳, ۲۷ ډيسمبر ۲۰۱۸ ([[همغږي نړیوال وخت|ہ ن و]])
&lt;!-- Message sent by User:Tiven2240@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=18639017 --&gt;

== Machine translation support enabled today for Content Translation ==

{{int:Please-translate}}
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt; 

Hello, machine translation support for [[:mw:Content_translation|Content Translation]] (beta feature) has now been extended and enabled for users of this Wikipedia, with the inclusion of [[:en:Google_Translate|Google Translate]]. It can be used when translating Wikipedia articles with Content Translation. To start using this service, please choose ''Google Translate'' from the ''Automatic Translation'' dropdown menu that you see on the sidebar after you start translating an article. 

Please note, machine translation is available from all the languages that are supported by Google Translate, but Content Translation can still be used in the usual manner for translating from all languages, with or without machine translation support. While machine translation exists to aid creation of content conveniently, we would like to emphasise that before publishing, the final content should always be reviewed to avoid errors and ambiguity. We hope that your wiki community will find this new service useful, and that it will help you create more articles in your language.

Wikimedia Foundation and Google have collaborated to work out [[:mw:Content_translation/Machine_Translation/GT#Summary_of_our_agreement_with_Google|an agreement]] that allows the use of Google Translate without compromising Wikipedia’s policy of attribution of rights, privacy of our users and brand representation. For more information, we request you to kindly take a look at the details about [[:mw:Content_translation/Machine_Translation|machine translation services in Content Translation]] and about [[:mw:Content_translation/Machine_Translation/GT|Google Translate translation services]]. You can also read the [https://wikimediafoundation.org/2019/01/09/you-can-now-use-google-translate-to-translate-articles-on-wikipedia main announcement on Wikimedia news]. Please note, translations made using Content Translation are also used to improve machine translation services.

We have tested the service for use, but there could be unknown problems that we are not aware of yet. Please do let us know on our [[:mw:Talk:Content_translation|Project Talk page]] if you face any problems using Content Translation. This message is only in English and we will be very grateful if it could be translated into for other users of this Wikipedia. 

Thank you. -- On behalf of WMF Language team: [[m:User:Runab_WMF|Runa Bhattacharjee (WMF)]] ([[m:User_talk:Runab_WMF|talk]]) ۱۶:۱۵, ۹ جنوري ۲۰۱۹ ([[همغږي نړیوال وخت|ہ ن و]])

&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Runab WMF@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/CX/9_January_2019&amp;oldid=18768811 --&gt;

== FileExporter beta feature ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt; 
[[File:Logo for the beta feature FileExporter.svg|thumb|Coming soon: the beta feature [[m:WMDE_Technical_Wishes/Move_files_to_Commons|FileExporter]]]]
A new beta feature will soon be released on all wikis: The [[m:WMDE_Technical_Wishes/Move_files_to_Commons|FileExporter]]. It allows exports of files from a local wiki to Wikimedia Commons, including their file history and page history. Which files can be exported is defined by each wiki's community: '''Please check your wiki's [[m:WMDE_Technical_Wishes/Move_files_to_Commons/Configuration file documentation|configuration file]]''' if you want to use this feature.

The FileExporter has already been a beta feature on [https://www.mediawiki.org mediawiki.org], [https://meta.wikimedia.org meta.wikimedia], deWP, faWP, arWP, koWP and on [https://wikisource.org wikisource.org]. After some functionality was added, it's now becoming a beta feature on all wikis. Deployment is planned for January 16. More information can be found [[m:WMDE_Technical_Wishes/Move_files_to_Commons|on the project page]]. 

As always, feedback is highly appreciated. If you want to test the FileExporter, please activate it in your [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|user preferences]]. The best place for feedback is the [[mw:Help_talk:Extension:FileImporter|central talk page]]. Thank you from Wikimedia Deutschland's [[m:WMDE Technical Wishes|Technical Wishes project]].
&lt;/div&gt; [[User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] ۰۹:۴۱, ۱۴ جنوري ۲۰۱۹ ([[همغږي نړیوال وخت|ہ ن و]])
&lt;!-- Message sent by User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=18782700 --&gt;

== No editing for 30 minutes on 17 January ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;You will '''not be able to edit''' the wikis for up to 30 minutes on '''[https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190117T07 17 January 07:00 UTC]'''. This is because of a database problem that has to be fixed immediately. You can still read the wikis. Some wikis are not affected. They don't get this message. You can see which wikis are '''not''' affected [[:m:User:Johan (WMF)/201901ReadOnlyPage|on this page]]. Most wikis are affected. The time you can not edit might be shorter than 30 minutes. /[[User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]&lt;/div&gt;
۱۸:۵۲, ۱۶ جنوري ۲۰۱۹ ([[همغږي نړیوال وخت|ہ ن و]])
&lt;!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/201901ReadOnly/Targets6&amp;oldid=18789238 --&gt;

== Talk to us about talking ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
[[File:OOjs_UI_icon_speechBubbles-rtl.svg|alt=&quot;￼icon depicting two speech Bubbles&quot;|frameless|right|120px]]
The Wikimedia Foundation is planning a [[mw:Talk pages consultation 2019|global consultation about communication]]. The goal is to bring Wikimedians and wiki-minded people together to improve tools for communication.

We want all contributors to be able to talk to each other on the wikis, whatever their experience, their skills or their devices.

We are looking for input from as many different parts of the Wikimedia community as possible. It will come from multiple projects, in multiple languages, and with multiple perspectives.

We are currently planning the consultation. We need your help.

'''We need volunteers to help talk to their communities or user groups.'''

You can help by hosting a discussion at your wiki. Here's what to do:  
# First, [[mw:Talk pages consultation 2019/Participant group sign-up|sign up your group here.]]  
# Next, create a page (or a section on a Village pump, or an e-mail thread – whatever is natural for your group) to collect information from other people in your group.  This is not a vote or decision-making discussion: we are just collecting feedback.  
# Then ask people what they think about communication processes.  We want to hear stories and other information about how people communicate with each other on and off wiki.  Please consider asking these five questions:
## When you want to discuss a topic with your community, what tools work for you, and what problems block you?
## What about talk pages works for newcomers, and what blocks them?
## What do others struggle with in your community about talk pages?
## What do you wish you could do on talk pages, but can't due to the technical limitations?
## What are the important aspects of a &quot;wiki discussion&quot;?
# Finally, please go to [[mw:Talk:Talk pages consultation 2019|Talk pages consultation 2019 on Mediawiki.org]] and report what you learned from your group.  Please include links if the discussion is available to the public.

'''You can also help build the list of the many different ways people talk to each other.'''

Not all groups active on wikis or around wikis use the same way to discuss things: it can happen on wiki, on social networks, through external tools... Tell us [[mw:Talk pages consultation 2019/Tools in use|how your group communicates]].

You can read more about [[mw:Talk pages consultation 2019|the overall process]] on mediawiki.org. If you have questions or ideas, you can [[mw:Talk:Talk pages consultation 2019|leave feedback about the consultation process]] in the language you prefer.

Thank you! We're looking forward to talking with you.
&lt;/div&gt; [[user:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]] ۱۵:۰۱, ۲۱ فبروري ۲۰۱۹ ([[همغږي نړیوال وخت|ہ ن و]])
&lt;!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=18639017 --&gt;

== New Wikipedia Library Accounts Available Now (March 2019) ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
Hello Wikimedians! 
[[File:Wikipedia_Library_owl.svg|thumb|upright|The TWL OWL says sign up today!]]
[[m:The Wikipedia Library|The Wikipedia Library]] is announcing signups today for free, full-access, accounts to published research as part of our [[m:The_Wikipedia_Library/Journals|Publisher Donation Program]]. You can sign up for new accounts and research materials on the [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/ Library Card platform]: 
* '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/72/ Kinige]''' – Primarily Indian-language ebooks - 10 books per month
* '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/55/ Gale]''' – Times Digital Archive collection added (covering 1785-2013)
* '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/54/ JSTOR]''' – New applications now being taken again

Many other partnerships with accounts available are listed on [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/ our partners page], including [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/47/ Baylor University Press], [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/10/ Taylor &amp; Francis], [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/46/ Cairn], [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/32/ Annual Reviews] and [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/61/ Bloomsbury]. You can request new partnerships on our [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/suggest/ Suggestions page].

Do better research and help expand the use of high quality references across Wikipedia projects: sign up today!
&lt;br&gt;--[[w:en:Wikipedia:TWL/Coordinators|The Wikipedia Library Team]] ۱۷:۴۰, ۱۳ مارچ ۲۰۱۹ ([[همغږي نړیوال وخت|ہ ن و]])

:''You can host and coordinate signups for a Wikipedia Library branch in your own language. Please contact [[m:User:Ocaasi_(WMF)|Ocaasi (WMF)]].''&lt;br&gt; 
:&lt;small&gt;This message was delivered via the [https://meta.wikimedia.org/wiki/MassMessage#Global_message_delivery Global Mass Message] tool to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library The Wikipedia Library Global Delivery List].&lt;/small&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Samwalton9@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library&amp;oldid=18873404 --&gt;

== Read-only mode for up to 30 minutes on 11 April ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;You will '''not be able to edit''' most Wikimedia wikis for up to 30 minutes on '''[https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190411T05 11 April 05:00 UTC]'''. This is because of a hardware problem. You can still read the wikis. You [[phab:T220080|can see which wikis are affected]]. The time you can not edit might be shorter than 30 minutes. /[[User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;&lt;/div&gt; ۱۰:۵۶, ۸ اپرېل ۲۰۱۹ ([[همغږي نړیوال وخت|ہ ن و]])
&lt;!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=18979889 --&gt;

== Wikimedia Foundation Medium-Term Plan feedback request ==

{{int:please-translate}}

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;The Wikimedia Foundation has published a [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_Medium-term_plan_2019|Medium-Term Plan proposal]] covering the next 3–5 years. We want your feedback! Please leave all comments and questions, in any language, on [[m:Talk:Wikimedia_Foundation_Medium-term_plan_2019|the talk page]], by April 20. {{Int:Feedback-thanks-title}} [[m:User:Quiddity (WMF)|Quiddity (WMF)]] ([[m:User talk:Quiddity (WMF)|talk]]) ۱۷:۳۵, ۱۲ اپرېل ۲۰۱۹ ([[همغږي نړیوال وخت|ہ ن و]])&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=18998727 --&gt;

== New tools and IP masking ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
Hey everyone,

The Wikimedia Foundation wants to work on two things that affect how we patrol changes and handle vandalism and harassment. We want to make the tools that are used to handle bad edits better. We also want to get better privacy for unregistered users so their IP addresses are no longer shown to everyone in the world. We would not hide IP addresses until we have better tools for patrolling.

We have an idea of what tools ''could'' be working better and how a more limited access to IP addresses would change things, but we need to hear from more wikis. You can read more about the project [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|on Meta]] and [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|post comments and feedback]]. Now is when we need to hear from you to be able to give you better tools to handle vandalism, spam and harassment.

You can post in your language if you can't write in English.
[[User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;&lt;/div&gt; ۱۴:۱۸, ۲۱ اگسټ ۲۰۱۹ ([[همغږي نړیوال وخت|ہ ن و]])
&lt;!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tools_and_IP_message/Distribution&amp;oldid=19315232 --&gt;

== The consultation on partial and temporary Foundation bans just started ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Hello, 

In a [[:en:Wikipedia:Community_response_to_the_Wikimedia_Foundation%27s_ban_of_Fram/Official_statements#Board_statement|recent statement]], the Wikimedia Foundation Board of Trustees [[:en:Wikipedia:Community_response_to_the_Wikimedia_Foundation%27s_ban_of_Fram/Official_statements#Board_statement|requested that staff hold a consultation]] to &quot;re-evaluat[e] or add community input to the two new office action policy tools (temporary and partial Foundation bans)&quot;.

Accordingly, the Foundation's Trust &amp; Safety team invites all Wikimedians [[:m:Office actions/Community consultation on partial and temporary office actions/09 2019|to join this consultation and give their feedback]] from 30 September to 30 October. 

How can you help?

* Suggest how partial and temporary Foundation bans should be used, if they should (eg: On all projects, or only on a subset);

* Give ideas about how partial and temporary Foundation bans should ideally implemented, if they should be; and/or

* Propose changes to the existing Office Actions policy on partial and temporary bans.

We offer our thanks in advance for your contributions, and we hope to get as much input as possible from community members during this consultation!

&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;-- [[user:Kbrown (WMF)|Kbrown (WMF)]] ۱۷:۱۴, ۳۰ سپټمبر ۲۰۱۹ ([[همغږي نړیوال وخت|ہ ن و]])
&lt;!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=19302497 --&gt;

== Feedback wanted on Desktop Improvements project ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
{{Int:Please-translate}}

{{int:Hello}}. The Readers Web team at the WMF will work on some [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|improvements to the desktop interface]] over the next couple of years. The goal is to increase usability without removing any functionality. We have been inspired by changes made by volunteers, but that currently only exist as local gadgets and user scripts, prototypes, and volunteer-led skins. We would like to begin the process of bringing some of these changes into the default experience on all Wikimedia projects. 

We are currently in the research stage of this project and are looking for ideas for improvements, as well as feedback on our current ideas and mockups.  So far, we have performed interviews with community members at Wikimania. We have gathered lists of previous volunteer and WMF work in this area. We are examining possible technical approaches for such changes.  

We would like individual feedback on the following:

* Identifying focus areas for the project we have not yet discovered
* Expanding the list of existing gadgets and user scripts that are related to providing a better desktop experience. If you can think of some of these from your wiki, please let us know
* Feedback on the ideas and mockups we have collected so far

We would also like to gather a list of wikis that would be interested in being test wikis for this project - these wikis would be the first to receive the updates once we’re ready to start building. 

When giving feedback, please consider the following goals of the project:

* Make it easier for readers to focus on the content
* Provide easier access to everyday actions (e.g. search, language switching, editing)
* Put things in logical and useful places
* Increase consistency in the interface with other platforms - mobile web and the apps
* Eliminate clutter
* Plan for future growth

As well as the following constraints:

* Not touching the content - no work will be done in terms of styling templates or to the structure of page contents themselves
* Not removing any functionality - things might move around, but all navigational items and other functionality currently available by default will remain
* No drastic changes to the layout - we're taking an evolutionary approach to the changes and want the site to continue feeling familiar to readers and editors

Please give all feedback (in any language) at [[mw:Talk:Reading/Web/Desktop Improvements|mw:Talk:Reading/Web/Desktop Improvements]] 

After this round of feedback, we plan on building a prototype of suggested changes based on the feedback we receive. You’ll hear from us again asking for feedback on this prototype.

{{Int:Feedback-thanks-title}} [[mw:User:Quiddity (WMF)|Quiddity (WMF)]] ([[mw:User talk:Quiddity (WMF)|talk]])
&lt;/div&gt; ۰۷:۱۸, ۱۶ اکتوبر ۲۰۱۹ ([[همغږي نړیوال وخت|ہ ن و]])
&lt;!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Quiddity_(WMF)/Global_message_delivery_split_4&amp;oldid=19462890 --&gt;

== Beta feature &quot;Reference Previews&quot; ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt; 
A new beta feature will soon be deployed to your wiki: [[m:WMDE_Technical_Wishes/ReferencePreviews|Reference Previews]]. As you might guess from the name, this feature gives you a preview of references in the article text. That means, you can look up a reference without jumping down to the bottom of the page.

Reference Previews have already been a beta feature on German and Arabic Wikipedia since April. Now they will become available on more wikis. Deployment is planned for October 24. More information can be found [[m:WMDE_Technical_Wishes/ReferencePreviews|on the project page]].

As always, feedback is highly appreciated. If you want to test Reference Previews, please activate the beta feature in your [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|user preferences]] and let us know what you think. The best place for feedback is the [[mw:Help talk:Reference Previews|central talk page]]. We hope the feature will serve you well in your work. Thank you from Wikimedia Deutschland's [[m:WMDE Technical Wishes|Technical Wishes project]].
&lt;/div&gt; -- [[User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] ۰۹:۴۷, ۲۳ اکتوبر ۲۰۱۹ ([[همغږي نړیوال وخت|ہ ن و]])
&lt;!-- Message sent by User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=19478814 --&gt;

== Movement Learning and Leadership Development Project ==

Hello

The Wikimedia Foundation’s Community Development team is seeking to learn more about the way volunteers learn and develop into the many different roles that exist in the movement. Our goal is to build a movement informed framework that provides shared clarity and outlines accessible pathways on how to grow and develop skills within the movement. To this end, we are looking to speak with you, our community to learn about your journey as a Wikimedia volunteer. Whether you joined yesterday or have been here from the very start, we want to hear about the many ways volunteers join and contribute to our movement.

To learn more about the project, [[:m:special:MyLanguage/Movement Learning and Leadership Development Project|please visit the Meta page]]. If you are interested in participating in the project, please complete [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSegM07N1FK_s0VUECM61AlWOthwdn5zQOlVsa2vaKcx13BwZg/viewform?usp=sf_link this simple Google form]. Although we may not be able to speak to everyone who expresses interest, we encourage you to complete this short form if you are interested in participating!

-- [[user:LMiranda (WMF)|LMiranda (WMF)]] ([[user talk:LMiranda (WMF)|talk]]) ۱۹:۰۱, ۲۲ جنوري ۲۰۲۰ ([[همغږي نړیوال وخت|ہ ن و]])
&lt;!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Trizek_(WMF)/sandbox/temp_MassMessage_list&amp;oldid=19738989 --&gt;

== Additional interface for edit conflicts on talk pages ==

''Sorry, for writing this text in English. If you could help to translate it, it would be appreciated.'' 

You might know the new interface for edit conflicts (currently a beta feature). Now, Wikimedia Germany is designing an additional interface to solve edit conflicts on talk pages. This interface is shown to you when you write on a discussion page and another person writes a discussion post in the same line and saves it before you do. With this additional editing conflict interface you can adjust the order of the comments and edit your comment.  We are inviting everyone to have a look at [[m:WMDE Technical Wishes/Edit Conflicts#Edit conflicts on talk pages|the planned feature]]. Let us know what you think on our [[mw:Help talk:Two Column Edit Conflict View|central feedback page]]! -- For the Technical Wishes Team: [[m:User:Max Klemm (WMDE)|Max Klemm (WMDE)]] ۱۴:۱۵, ۲۶ فبروري ۲۰۲۰ ([[همغږي نړیوال وخت|ہ ن و]])
&lt;!-- Message sent by User:Max Klemm (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=19845780 --&gt;

== Annual contest Wikipedia Pages Wanting Photos ==

[[File:WPWP logo 1.png|150px|right|Wikipedia Pages Wanting Photos (WPWP)]]
This is to invite you to join the Wikipedia Pages Wanting Photos (WPWP) campaign to help improve Wikipedia articles with photos and win prizes. The campaign starts today 1st July 2020 and closes 31st August 2020.

The campaign primarily aims at using images from Wikimedia Commons on Wikipedia articles that are lacking images. Participants will choose among Wikipedia pages without photo images, then add a suitable file from among the many thousands of photos in the Wikimedia Commons, especially those uploaded from thematic contests (Wiki Loves Africa, Wiki Loves Earth, Wiki Loves Folklore, etc.) over the years.

Please visit the '''[[m:Wikipedia Pages Wanting Photos|campaign page]]''' to learn more about the WPWP Campaign.

With kind regards,

Thank you,

Deborah Schwartz Jacobs, Communities Liaison, On behalf of the Wikipedia Pages Wanting Photos Organizing Team - ۰۸:۲۴, ۱ جولای ۲۰۲۰ ([[همغږي نړیوال وخت|ہ ن و]])

''feel free to translate this message to your local language when this helps your community''
&lt;!-- Message sent by User:Romaine@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Romaine/MassMessage&amp;oldid=20232618 --&gt;

== Feedback on movement names ==

{{int:Hello}}. Apologies if you are not reading this message in your native language. {{int:please-translate}} if necessary. {{Int:Feedback-thanks-title}}

There are a lot of conversations happening about the future of our movement names. We hope that you are part of these discussions and that your community is represented.

Since 16 June, the Foundation Brand Team has been running a [https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_9G2dN7P0T7gPqpD survey] in 7 languages about [[m:Special:MyLanguage/Communications/Wikimedia brands/2030 movement brand project/Naming convention proposals|3 naming options]]. There are also community members sharing concerns about renaming in a [[m:Special:MyLanguage/Community open letter on renaming|Community Open Letter]]. 

Our goal in this call for feedback is to hear from across the community, so we encourage you to participate in the survey, the open letter, or both. The survey will go through 7 July in all timezones. Input from the survey and discussions will be analyzed and published on Meta-Wiki.

Thanks for thinking about the future of the movement, --[[:m:Talk:Communications/Wikimedia brands/2030 movement brand project|The Brand Project team]], ۱۹:۴۲, ۲ جولای ۲۰۲۰ ([[همغږي نړیوال وخت|ہ ن و]])

''Note: The survey is conducted via a third-party service, which may subject it to additional terms. For more information on privacy and data-handling, see the [[foundation:Special:MyLanguage/Naming Convention Proposals Movement Feedback Survey Privacy Statement|survey privacy statement]].''
&lt;!-- Message sent by User:Elitre (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Elitre_(WMF)/All_wikis_June_2020&amp;oldid=20238830 --&gt;

== Announcing a new wiki project! Welcome, Abstract Wikipedia ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;

Hi all,

It is my honor to introduce Abstract Wikipedia, a new project that has been unanimously approved by the Wikimedia Foundation Board of Trustees. Abstract Wikipedia proposes a new way to generate baseline encyclopedic content in a multilingual fashion, allowing more contributors and more readers to share more knowledge in more languages. It is an approach that aims to make cross-lingual cooperation easier on our projects, increase the sustainability of our movement through expanding access to participation, improve the user experience for readers of all languages, and innovate in free knowledge by connecting some of the strengths of our movement to create something new.

This is our first new project in over seven years. Abstract Wikipedia was submitted as a project proposal by Denny Vrandečić in May 2020 &lt;ref&gt;[[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia|Abstract Wikipedia]]&lt;/ref&gt; after years of preparation and research, leading to a detailed plan and lively discussions in the Wikimedia communities. We know that the energy and the creativity of the community often runs up against language barriers, and information that is available in one language may not make it to other language Wikipedias. Abstract Wikipedia intends to look and feel like a Wikipedia, but build on the powerful, language-independent conceptual models of Wikidata, with the goal of letting volunteers create and maintain Wikipedia articles across our polyglot Wikimedia world.

The project will allow volunteers to assemble the fundamentals of an article using words and entities from Wikidata. Because Wikidata uses conceptual models that are meant to be universal across languages, it should be possible to use and extend these building blocks of knowledge to create models for articles that also have universal value. Using code, volunteers will be able to translate these abstract “articles” into their own languages. If successful, this could eventually allow everyone to read about any topic in Wikidata in their own language.

As you can imagine, this work will require a lot of software development, and a lot of cooperation among Wikimedians. In order to make this effort possible, Denny will join the Foundation as a staff member in July and lead this initiative. You may know Denny as the creator of Wikidata, a long-time community member, a former staff member at Wikimedia Deutschland, and a former Trustee at the Wikimedia Foundation &lt;ref&gt;[[m:User:Denny|User:Denny]]&lt;/ref&gt;. We are very excited that Denny will bring his skills and expertise to work on this project alongside the Foundation’s product, technology, and community liaison teams.

It is important to acknowledge that this is an experimental project, and that every Wikipedia community has different needs. This project may offer some communities great advantages. Other communities may engage less. Every language Wikipedia community will be free to choose and moderate whether or how they would use content from this project.

We are excited that this new wiki-project has the possibility to advance knowledge equity through increased access to knowledge. It also invites us to consider and engage with critical questions about how and by whom knowledge is constructed. We look forward to working in cooperation with the communities to think through these important questions.

There is much to do as we begin designing a plan for Abstract Wikipedia in close collaboration with our communities. I encourage you to get involved by going to the project page and joining the new mailing list &lt;ref&gt;[[mail:abstract-wikipedia|Abstract Wikipedia mailing list]]&lt;/ref&gt;. We recognize that Abstract Wikipedia is ambitious, but we also recognize its potential. We invite you all to join us on a new, unexplored path.

Yours,

Katherine Maher (Executive Director, Wikimedia Foundation) 

&lt;references/&gt;
&lt;/div&gt; &lt;small&gt;Sent by [[:m:User:Elitre (WMF)]] ۲۰:۱۰, ۹ جولای ۲۰۲۰ ([[همغږي نړیوال وخت|ہ ن و]]) - '''[[:m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia/July 2020 announcement]]''' &lt;/small&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Elitre (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Elitre_(WMF)/All_wikis_June_2020&amp;oldid=20265921 --&gt;

== The Universal Code of Conduct (UCoC): we want to hear from you. ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;

''{{int:Hello}}. Apologies that you may not be reading this message in your native language: translations of the following message may be available on [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Message to small and medium sized wikis|Meta]]. {{int:please-translate}}. {{Int:Feedback-thanks-title}}''&lt;br&gt;

At times, our contributor communities and projects have suffered from a lack of guidelines that can help us create an environment where free knowledge can be shared safely without fear. 
There has been talk about the need for a global set of conduct rules in different communities over time. 

Recently, the Wikimedia Foundation Board of Trustees announced a [[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_Board_noticeboard/May_2020_-_Board_of_Trustees_on_Healthy_Community_Culture,_Inclusivity,_and_Safe_Spaces|Community Culture Statement]], asking for new standards to address harassment and promote inclusivity across projects.

The universal code of conduct will be a binding minimum set of standards across all Wikimedia projects, and will apply to all of us, staff and volunteers alike, all around the globe. It is of great importance that we all participate in expressing our opinions and thoughts about UCoC and its values. We should think about what we want it to cover or include and what it shouldn’t include, and how it may create difficulties or help our groups. 

This is the time to talk about it. Before starting drafting the code of conduct, we would like to hear from you and to solicit the opinions and feedback of your colleagues. 
In order for your voice to be heard, we encourage and invite you to read more about [[:m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct|the universal code of conduct (UCoC)]] and then write down your opinions or feedback [[:m:Talk:Universal_Code_of_Conduct|on the discussion page]].  

To reduce language barriers during the process, you are welcome to translate [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Universal+Code+of+Conduct&amp;language=en&amp;action=page&amp;filter= the universal code of conduct main page] from English into your respective local language. You and your community may choose to provide your opinions/feedback using your local languages. 

Thanks in advance for your attention and contributions, [[:m:Talk:Trust_and_Safety|The Trust and Safety team at Wikimedia Foundation]] ۱۶:۴۲, ۲۲ جولای ۲۰۲۰ ([[همغږي نړیوال وخت|ہ ن و]])

&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Elitre (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Universal_Code_of_Conduct/Message_to_small_and_medium_sized_wikis/List&amp;oldid=20303398 --&gt;

== Technical Wishes: FileExporter and FileImporter become default features on all Wikis ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
The [[m:WMDE_Technical_Wishes/Move_files_to_Commons|FileExporter and FileImporter]] will become a default features on all wikis until August 7, 2020. They are planned to help you to move files from your local wiki to Wikimedia Commons easier while keeping all original file information (Description, Source, Date, Author, View History) intact. Additionally, the move is documented in the files view history. 
How does it work? 

Step 1: If you are an auto-confirmed user, you will see a link &quot;Move file to Wikimedia Commons&quot; on the local file page. 

Step 2: When you click on this link, the FileImporter checks if the file can in fact be moved to Wikimedia Commons. These checks are performed based on the wiki's [[m:WMDE_Technical_Wishes/Move_files_to_Commons/Configuration_file_documentation|configuration file]] which is created and maintained by each local wiki community. 

Step 3: If the file is compatible with Wikimedia Commons, you will be taken to an import page, at which you can update or add information regarding the file, such as the description. You can also add the 'Now Commons' template to the file on the local wiki by clicking the corresponding check box in the import form. Admins can delete the file from the local wiki by enabling the corresponding checkbox. By clicking on the 'Import' button at the end of the page, the file is imported to Wikimedia Commons. 

If you want to know more about the [[m:WMDE_Technical_Wishes/Move_files_to_Commons|FileImporter extension]] or the [[m:WMDE_Technical_Wishes|Technical Wishes Project]], follow the links. --For the Technical Wishes Team: &lt;/div&gt;[[User:Max Klemm (WMDE)|Max Klemm (WMDE)]] ۰۹:۱۴, ۶ اگسټ ۲۰۲۰ ([[همغږي نړیوال وخت|ہ ن و]])
&lt;!-- Message sent by User:Max Klemm (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=20343133 --&gt;

== Important: maintenance operation on September 1st ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2020|Read this message in another language]]  •  [[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2020|{{int:please-translate}}]]

The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] will be testing its secondary data centre.  This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster. To make sure everything is working, the Wikimedia Technology department needs to do a planned test. This test will show if they can reliably switch from one data centre to the other. It requires many teams to prepare for the test and to be available to fix any unexpected problems. 

They will switch all traffic to the secondary data centre on '''Tuesday, September 1st 2020'''.

Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop while the switch is made.  We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future. 

'''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.'''

*You will not be able to edit for up to an hour on Tuesday, September 1st. The test will start at [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20200901T14 14:00 UTC] (15:00 BST, 16:00 CEST, 10:00 EDT, 19:30 IST, 07:00 PDT, 23:00 JST, and in New Zealand at 02:00 NZST on Wednesday September 2).
*If you try to edit or save during these times, you will see an error message.  We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it.  If you see the error message, then please wait until everything is back to normal.  Then you should be able to save your edit.  But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case.

''Other effects'':

*Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped.
*There will be code freezes for the week of September 1st, 2020.  Non-essential code deployments will not happen.

This project may be postponed if necessary.  You can [[wikitech:Switch Datacenter#Schedule for 2018 switch|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. Any changes will be announced in the schedule.  There will be more notifications about this.  '''Please share this information with your community.''' 
&lt;/div&gt;&lt;/div&gt; &lt;span dir=ltr&gt;[[m:User:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]] ([[m:User talk:Trizek (WMF)|talk]])&lt;/span&gt; ۱۳:۴۸, ۲۶ اگسټ ۲۰۲۰ ([[همغږي نړیوال وخت|ہ ن و]])
&lt;!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=20384955 --&gt;

== New Wikipedia Library Collections Now Available (September 2020) ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;


Hello Wikimedians! 
[[File:Wikipedia_Library_owl.svg|thumb|upright|The TWL owl says sign up today!]]
[[m:The Wikipedia Library|The Wikipedia Library]] is announcing new free, full-access, accounts to reliable sources as part of our [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/ research access program]. You can sign up for new accounts and research materials on the [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/ Library Card platform]: 
* '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/101/ Al Manhal]''' – Arabic journals and ebooks
* '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/102/ Ancestry.com]''' – Genealogical and historical records
* '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/100/ RILM]''' – Music encyclopedias

Many other partnerships are listed on [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/ our partners page], including [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/49/ Adam Matthew], [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/57/ EBSCO], [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/55/ Gale] and [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/54/ JSTOR].

A significant portion of our collection now no longer requires individual applications to access! Read more in our [https://diff.wikimedia.org/2020/06/24/simplifying-your-research-needs-the-wikipedia-library-launches-new-technical-improvements-and-partnerships/ recent blog post].

Do better research and help expand the use of high quality references across Wikipedia projects!
&lt;br&gt;--[[w:en:Wikipedia:TWL/Coordinators|The Wikipedia Library Team]] ۰۹:۴۹, ۳ سپټمبر ۲۰۲۰ ([[همغږي نړیوال وخت|ہ ن و]])

:&lt;small&gt;This message was delivered via the [https://meta.wikimedia.org/wiki/MassMessage#Global_message_delivery Global Mass Message] tool to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library The Wikipedia Library Global Delivery List].&lt;/small&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Samwalton9@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library&amp;oldid=20418180 --&gt;

== Invitation to participate in the conversation ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
''{{int:Hello}}. Apologies for cross-posting, and that you may not be reading this message in your native language: translations of the following announcement may be available on '''[[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Draft review/Invitation (long version)|Meta]]'''. {{int:please-translate}}. {{Int:Feedback-thanks-title}}''

We are excited to share '''[[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Draft review|a draft of the Universal Code of Conduct]]''', which the Wikimedia Foundation Board of Trustees called for earlier this year, for your review and feedback. The discussion will be open until October 6, 2020.

The UCoC Drafting Committee wants to learn which parts of the draft would present challenges for you or your work. What is missing from this draft? What do you like, and what could be improved?

Please join the conversation and share this invitation with others who may be interested to join, too. 

To reduce language barriers during the process, you are welcomed to translate this message and the [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Draft review|Universal Code of Conduct/Draft review]]. You and your community may choose to provide your opinions/feedback using your local languages.

To learn more about the UCoC project, see the [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] page, and the [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/FAQ|FAQ]], on Meta.

Thanks in advance for your attention and contributions, [[:m:Talk:Trust_and_Safety|The Trust and Safety team at Wikimedia Foundation]], ۱۷:۵۵, ۱۰ سپټمبر ۲۰۲۰ ([[همغږي نړیوال وخت|ہ ن و]]) &lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Elitre (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Universal_Code_of_Conduct/Draft_review/Invitation_(long_version)/List&amp;oldid=20440292 --&gt;

== Wiki of functions naming contest ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
{{int:Please-translate}}

{{int:Hello}}. Please help pick a name for the new Wikimedia wiki project. This project will be a wiki where the community can work together on a library of [[m:Special:MyLanguage/Abstract_Wikipedia/Wiki_of_functions_naming_contest#function|functions]]. The community can create new functions, read about them, discuss them, and share them. Some of these functions will be used to help create language-independent Wikipedia articles that can be displayed in any language, as part of the Abstract Wikipedia project. But functions will also be usable in many other situations.

There will be two rounds of voting, each followed by legal review of candidates, with voting beginning on 29 September and 27 October. Our goal is to have a final project name selected on 8 December. If you would like to participate, then '''[[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia/Wiki of functions naming contest|please learn more and vote now]]''' at meta-wiki. {{Int:Feedback-thanks-title}} --[[m:User:Quiddity (WMF)|Quiddity (WMF)]]&lt;/div&gt; ۲۱:۲۲, ۲۹ سپټمبر ۲۰۲۰ ([[همغږي نړیوال وخت|ہ ن و]])
&lt;!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Quiddity_(WMF)/Global_message_delivery_split_5&amp;oldid=20492309 --&gt;

== Call for feedback about Wikimedia Foundation Bylaws changes and Board candidate rubric ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
{{int:Hello}}. Apologies if you are not reading this message in your native language. {{Int:Please-translate}}.

Today the Wikimedia Foundation Board of Trustees starts two calls for feedback. One is about changes to the Bylaws mainly to increase the Board size from 10 to 16 members. The other one is about a trustee candidate rubric to introduce new, more effective ways to evaluate new Board candidates. The Board welcomes your comments through 26 October. For more details, [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board noticeboard/October 2020 - Call for feedback about Bylaws changes and Board candidate rubric|check the full announcement]].

{{Int:Feedback-thanks-title}} [[m:User:Qgil-WMF|Qgil-WMF]] ([[m:User talk:Qgil-WMF|talk]]) ۱۷:۱۷, ۷ اکتوبر ۲۰۲۰ ([[همغږي نړیوال وخت|ہ ن و]])
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Elitre (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Elitre_(WMF)/Board&amp;oldid=20519859 --&gt;

== Important: maintenance operation on October 27 ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2020|Read this message in another language]]  •  [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Tech%2FServer+switch+2020&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]

The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] tests the switch between its first and secondary data centers.  This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster. To make sure everything is working, the Wikimedia Technology department needs to do a planned test. This test will show if they can reliably switch from one data centre to the other. It requires many teams to prepare for the test and to be available to fix any unexpected problems. 

They will switch all traffic back to the primary data center on '''Tuesday, October 27 2020'''.

Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop while the switch is made.  We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future. 

'''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.'''

*You will not be able to edit for up to an hour on Tuesday, October 27. The test will start at [https://zonestamp.toolforge.org/1603807200 14:00 UTC] (14:00 WET, 15:00 CET, 10:00 EDT, 19:30 IST, 07:00 PDT, 23:00 JST, and in New Zealand at 03:00 NZDT on Wednesday October 28).
*If you try to edit or save during these times, you will see an error message.  We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it.  If you see the error message, then please wait until everything is back to normal.  Then you should be able to save your edit.  But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case.

''Other effects'':

*Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped.
*There will be code freezes for the week of October 26, 2020.  Non-essential code deployments will not happen.

This project may be postponed if necessary.  You can [[wikitech:Switch_Datacenter#Schedule_for_2020_switch|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. Any changes will be announced in the schedule.  There will be more notifications about this. A banner will be displayed on all wikis 30 minutes before this operation happens. '''Please share this information with your community.'''&lt;/div&gt;&lt;/div&gt; -- &lt;span dir=ltr&gt;[[m:User:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]] ([[m:User talk:Trizek (WMF)|talk]])&lt;/span&gt;  ۱۷:۱۱, ۲۱ اکتوبر ۲۰۲۰ ([[همغږي نړیوال وخت|ہ ن و]])
&lt;!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=20519839 --&gt;

== Wiki of functions naming contest - Round 2 ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
{{int:Hello}}.
Reminder: Please help to choose the name for the new Wikimedia wiki project - the library of functions. The finalist vote starts today. The finalists for the name are: &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Wikicode, Wikicodex, Wikifunctions, Wikifusion, Wikilambda, Wikimedia Functions&lt;/span&gt;. If you would like to participate, then '''[[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia/Wiki of functions naming contest/Names|please learn more and vote now]]''' at Meta-wiki.
{{Int:Feedback-thanks-title}} --[[m:User:Quiddity (WMF)|Quiddity (WMF)]]
&lt;/div&gt; ۲۲:۱۰, ۵ نومبر ۲۰۲۰ ([[همغږي نړیوال وخت|ہ ن و]])
&lt;!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=20564572 --&gt;

== [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Invitation|Community Wishlist Survey 2021]] ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
[[File:Magic Wand Icon 229981 Color Flipped.svg|thumb|48px]]
The '''[[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021|2021 Community Wishlist Survey]]''' is now open!
This survey is the process where communities decide what the [[m:Community Tech|Community Tech]] team should work on over the next year. We encourage everyone to submit proposals until the deadline on '''{{#time:j xg|2020-11-30|{{PAGELANGUAGE}}}}''', or comment on other proposals to help make them better.
The communities will vote on the proposals between {{#time:j xg|2020-12-08|{{PAGELANGUAGE}}}} and {{#time:j xg|2020-12-21|{{PAGELANGUAGE}}}}.

The Community Tech team is focused on tools for experienced Wikimedia editors.
You can write proposals in any language, and we will translate them for you. Thank you, and we look forward to seeing your proposals!
&lt;/div&gt;

&lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;[[m:user:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]]&lt;/span&gt;

۱۸:۰۹, ۲۰ نومبر ۲۰۲۰ ([[همغږي نړیوال وخت|ہ ن و]])
&lt;!-- Message sent by User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/1&amp;oldid=20689939 --&gt;

== Wikidata descriptions changes to be included more often in Recent Changes and Watchlist ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
''Sorry for sending this message in English. Translations are available on [[m:Special:MyLanguage/Announcements/Announcement Wikidata descriptions in watchlist|this page]]. Feel free to translate it in more languages!''

As you may know, you can include changes coming from Wikidata in your Watchlist and Recent Changes ([[Special:Preferences#mw-prefsection-watchlist|in your preferences]]). Until now, this feature didn’t always include changes made on Wikidata descriptions due to the way Wikidata tracks the data used in a given article.

Starting on December 3rd, the Watchlist and Recent Changes will include changes on the descriptions of Wikidata Items that are used in the pages that you watch. This will only include descriptions in the language of your wiki to make sure that you’re only seeing changes that are relevant to your wiki.

This improvement was requested by many users from different projects. We hope that it can help you monitor the changes on Wikidata descriptions that affect your wiki and participate in the effort of improving the data quality on Wikidata for all Wikimedia wikis and beyond.

Note: if you didn’t use the Wikidata watchlist integration feature for a long time, feel free to give it another chance! The feature has been improved since the beginning and the content it displays is more precise and useful than at the beginning of the feature in 2015.

If you encounter any issue or want to provide feedback, feel free to use [[Phab:T191831|this Phabricator ticket]]. Thanks!

[[:d:User:Lea Lacroix (WMDE)|Lea Lacroix (WMDE)]] ۱۴:۳۹, ۳۰ نومبر ۲۰۲۰ ([[همغږي نړیوال وخت|ہ ن و]])
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Lea Lacroix (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Lea_Lacroix_(WMDE)/wikis&amp;oldid=20728482 --&gt;

== 2020 Coolest Tool Award Ceremony on December 11th ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
Hello all,

The ceremony of the 2020 [[m:Coolest_Tool_Award|Wikimedia Coolest Tool Award]] will take place virtually on Friday, December 11th, at 17:00 GMT. This award is highlighting tools that have been nominated by contributors to the Wikimedia projects, and the ceremony will be a nice moment to show appreciation to the tools developers and maybe discover new tools!

You will find more information [[m:Coolest_Tool_Award|here]] about the livestream and the discussions channels. Thanks for your attention, [[:d:User:Lea Lacroix (WMDE)|Lea Lacroix (WMDE)]] ۱۰:۵۵, ۷ ډيسمبر ۲۰۲۰ ([[همغږي نړیوال وخت|ہ ن و]])
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Lea Lacroix (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=20734978 --&gt;

== Community Wishlist Survey 2021 ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
[[File:Magic Wand Icon 229981 Color Flipped.svg|thumb|48px]]
'''We invite all registered users to vote on the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021|2021 Community Wishlist Survey]]. You can vote from now until {{#time:j xg|2020-12-21|en}} for as many different wishes as you want.'''

In the Survey, wishes for new and improved tools for experienced editors are collected. After the voting, we will do our best to grant your wishes. We will start with the most popular ones.

We, the [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Community Tech]], are one of the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation|Wikimedia Foundation]] teams. We create and improve editing and wiki moderation tools. What we work on is decided based on results of the Community Wishlist Survey. Once a year, you can submit wishes. After two weeks, you can vote on the ones that you're most interested in. Next, we choose wishes from the survey to work on. Some of the wishes may be granted by volunteer developers or other teams.

'''[[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Tracking|You can view and vote all proposals here.]]'''

We are waiting for your votes. Thank you!
&lt;/div&gt;
[[user:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]]

۰۰:۵۲, ۱۵ ډيسمبر ۲۰۲۰ ([[همغږي نړیوال وخت|ہ ن و]])
&lt;!-- Message sent by User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/1&amp;oldid=20689939 --&gt;

== Moving Wikimania 2021 to a Virtual Event ==

&lt;div class=&quot;mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
[[File:Wikimania_logo_with_text_2.svg|right|alt=Wikimania's logo.|75px]]

''{{int:Hello}}. Apologies if you are not reading this message in your native language. {{Int:Please-translate}}. {{Int:Feedback-thanks-title}}''

[[:m:Wikimania 2021|Wikimania will be a virtual event this year]], and hosted by a wide group of community members. Whenever the next in-person large gathering is possible again, [[:m:ESEAP Hub|the ESEAP Core Organizing Team]] will be in charge of it. Stay tuned for more information about how ''you'' can get involved in the planning
process and other aspects of the event. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikimedia-l/2021-January/096141.html Please read the longer version of this announcement on wikimedia-l]. 

''ESEAP Core Organizing Team, Wikimania Steering Committee, Wikimedia Foundation Events Team'', ۱۵:۱۶, ۲۷ جنوري ۲۰۲۱ ([[همغږي نړیوال وخت|ہ ن و]]) 
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Elitre (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Elitre_(WMF)/Wikimania21&amp;oldid=21014617 --&gt;

== Project Grant Open Call ==

This is the announcement for the [[m:Grants:Project|Project Grants program]] open call that started on January 11, with the submission deadline of February 10, 2021.&lt;br&gt; This first open call will be focussed on Community Organizing proposals. A second open call focused on research and software proposals is scheduled from February 15 with a submission deadline of March 16, 2021.&lt;br&gt;

For the Round 1 open call, we invite you to propose grant applications that fall under community development and organizing (offline and online) categories. Project Grant funds are available to support individuals, groups, and organizations to implement new experiments and proven ideas, from organizing a better process on your wiki, coordinating a campaign or editathon series to providing other support for community building.  We offer the following resources to help you plan your project and complete a grant proposal:&lt;br&gt;

* Weekly proposals clinics via Zoom during the Open Call. Join us for [[m:Grants:Project|#Upcoming_Proposal_Clinics|real-time discussions]] with Program Officers and select thematic experts and get live feedback about your Project Grants proposal. We’ll answer questions and help you make your proposal better. We also offer these support pages to help you build your proposal:
* [[m:Grants:Project/Tutorial|Video tutorials]] for writing a strong application&lt;br&gt;
* General [[m:Grants:Project/Plan|planning page]] for Project Grants &lt;br&gt;
* [[m:Grants:Project/Learn|Program guidelines and criteria]]&lt;br&gt;

Program officers are also available to offer individualized proposal support upon request. Contact us if you would like feedback or more information.&lt;br&gt;

We are excited to see your grant ideas that will support our community and make an impact on the future of Wikimedia projects. Put your idea into motion, and [[m:Grants:Project/Apply|submit your proposal]] by February 10, 2021!&lt;br&gt;

Please feel free to get in touch with questions about getting started with your grant application, or about serving on the Project Grants Committee. Contact us at projectgrants{{at}}wikimedia.org. Please help us translate this message to your local language. [[کارن:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[د کارن خبرې اترې:MediaWiki message delivery|خبرې اترې]]) ۰۸:۰۱, ۲۸ جنوري ۲۰۲۱ ([[همغږي نړیوال وخت|ہ ن و]])
&lt;!-- Message sent by User:RSharma (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=20808431 --&gt;

== New Wikipedia Library Collections Available Now (February 2021) ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

Hello Wikimedians! 
[[File:Wikipedia_Library_owl.svg|thumb|upright|The TWL owl says sign up today!]]
[[m:The Wikipedia Library|The Wikipedia Library]] is announcing new free, full-access, accounts to reliable sources as part of our [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/ research access program]. You can sign up to access research materials on the [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/ Library Card platform]: 
* '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/103/ Taxmann]''' – Taxation and law database
* '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/104/ PNAS]''' – Official journal of the National Academy of Sciences
* '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/57/ EBSCO]''' – New Arabic and Spanish language databases added

We have a wide array of [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/ other collections available], and a significant number now no longer require individual applications to access! Read more in our [https://diff.wikimedia.org/2020/06/24/simplifying-your-research-needs-the-wikipedia-library-launches-new-technical-improvements-and-partnerships/ blog post].

Do better research and help expand the use of high quality references across Wikipedia projects!

:&lt;small&gt;This message was delivered via the [https://meta.wikimedia.org/wiki/MassMessage#Global_message_delivery Global Mass Message] tool to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library The Wikipedia Library Global Delivery List].&lt;/small&gt;
--۱۲:۵۷, ۱ فبروري ۲۰۲۱ ([[همغږي نړیوال وخت|ہ ن و]])
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Samwalton9@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library&amp;oldid=21022367 --&gt;

== Feminism &amp; Folklore 1 February - 31 March ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

{{int:please-translate}}

Greetings! 

You are invited to participate in '''[[m:Feminism and Folklore 2021|Feminism and Folklore]] writing contest'''. This year Feminism and Folklore will focus on feminism, women's biographies and gender-focused topics for the project in league with Wiki Loves Folklore gender gap focus with folk culture theme on Wikipedia. folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, fairy tales, folk plays, folk arts, folk religion, mythology, etc.

You can help us in enriching the folklore documentation on Wikipedia from your region by creating or improving articles centered on folklore around the world, including, but not limited to folk festivals, folk dances, folk music, women and queer personalities in folklore, folk culture (folk artists, folk dancers, folk singers, folk musicians, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch-hunting, fairy tales and more. You can contribute to new articles or translate from the list of [[:m:Feminism and Folklore 2021/List of Articles|suggested articles here]]. 

You can also support us in translating the [[m:Feminism and Folklore 2021|project page]] and help us spread the word in your native language. 

Learn more about the contest and prizes from our [[m:Feminism and Folklore 2021|project page]]. Thank you. 

Feminism and Folklore team,

[[m:User:Joy Agyepong|Joy Agyepong]] ([[m:User talk:Joy Agyepong|talk]]) ۰۲:۴۰, ۱۶ فبروري ۲۰۲۱ ([[همغږي نړیوال وخت|ہ ن و]])

&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Tiven2240@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&amp;oldid=20421065 --&gt;

== Wikifunctions logo contest ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
{{Int:Hello}}. Please help to choose a design concept for the logo of the new Wikifunctions wiki. Voting starts today and will be open for 2 weeks. If you would like to participate, then '''[[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia/Wikifunctions logo concept/Vote|please learn more and vote now]]''' at Meta-Wiki. {{Int:Feedback-thanks-title}} --[[m:User:Quiddity (WMF)|Quiddity (WMF)]]&lt;/div&gt; ۰۱:۴۷, ۲ مارچ ۲۰۲۱ ([[همغږي نړیوال وخت|ہ ن و]])
&lt;!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=21087740 --&gt;

== Universal Code of Conduct – 2021 consultations ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
=== Universal Code of Conduct Phase 2 ===

{{int:please-translate}}

The [[:wmf:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|'''Universal Code of Conduct (UCoC)''']] provides a universal baseline of acceptable behavior for the entire Wikimedia movement and all its projects. The project is currently in Phase 2, outlining clear enforcement pathways. You can read more about the whole project on its [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|'''project page''']].

==== Drafting Committee: Call for applications ====

The Wikimedia Foundation is recruiting volunteers to join a committee to draft how to make the code enforceable. Volunteers on the committee will commit between 2 and 6 hours per week from late April through July and again in October and November. It is important that the committee be diverse and inclusive, and have a range of experiences, including both experienced users and newcomers, and those who have received or responded to, as well as those who have been falsely accused of harassment.

To apply and learn more about the process, see [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|Universal Code of Conduct/Drafting committee]].

==== 2021 community consultations: Notice and call for volunteers / translators ====

From 5 April – 5 May 2021 there will be conversations on many Wikimedia projects about how to enforce the UCoC. We are looking for volunteers to translate key material, as well as to help host consultations on their own languages or projects using suggested [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/2021 consultations/Discussion|key questions]]. If you are interested in volunteering for either of these roles, please [[:m:Talk:Universal Code of Conduct/2021 consultations|contact us]] in whatever language you are most comfortable.

To learn more about this work and other conversations taking place, see [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/2021 consultations|Universal Code of Conduct/2021 consultations]].

-- [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] ([[User talk:Xeno (WMF)|talk]]) ۲۲:۰۶, ۵ اپرېل ۲۰۲۱ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:MNadzikiewicz_(WMF)/Without_Russian,_Polish_and_translated/5&amp;oldid=21302202 --&gt;

== Line numbering coming soon to all wikis ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;  

[[File:Technical_Wishes_–_Line_numbering_-_2010_wikitext_editor.png|thumb|Example]]
From April 15, you can enable line numbering in some wikitext editors - for now in the template namespace, coming to more namespaces soon. This will make it easier to detect line breaks and to refer to a particular line in discussions. These numbers will be shown if you enable the syntax highlighting feature ([[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror extension]]), which is supported in the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:WikiEditor|2010]] and [[mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|2017]] wikitext editors. 

More information can be found on [[m:WMDE Technical Wishes/Line Numbering|this project page]]. Everyone is invited to test the feature, and to give feedback [[m:talk:WMDE Technical Wishes/Line Numbering|on this talk page]].
&lt;/div&gt; -- [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] ۱۵:۰۹, ۱۲ اپرېل ۲۰۲۱ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])
&lt;!-- Message sent by User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=21329014 --&gt;

== Suggested Values ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;  

From April 29, it will be possible to suggest values for parameters in templates. Suggested values can be added to [[mw:Special:MyLanguage/Help:TemplateData|TemplateData]] and will then be shown as a drop-down list in [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide|VisualEditor]]. This allows template users to quickly select an appropriate value. This way, it prevents potential errors and reduces the effort needed to fill the template with values. It will still be possible to fill in values other than the suggested ones.

More information, including the supported parameter types and how to create suggested values: [[mw:Help:TemplateData#suggestedvalues|[1]]] [[m:WMDE_Technical_Wishes/Suggested_values_for_template_parameters|[2]]]. Everyone is invited to test the feature, and to give feedback [[m:Talk:WMDE Technical Wishes/Suggested values for template parameters|on this talk page]].

&lt;/div&gt; [[m:User:Timur Vorkul (WMDE)|Timur Vorkul (WMDE)]] ۱۴:۰۸, ۲۲ اپرېل ۲۰۲۱ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])
&lt;!-- Message sent by User:Timur Vorkul (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=21361904 --&gt;

== Universal Code of Conduct News – Issue 1 ==

&lt;div style = &quot;line-height: 1.2&quot;&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:200%;&quot;&gt;'''Universal Code of Conduct News'''&lt;/span&gt;&lt;br&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:120%; color:#404040;&quot;&gt;'''Issue 1, June 2021'''&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;font-size:120%; float:right;&quot;&gt;[[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1|Read the full newsletter]]&lt;/span&gt;
----
Welcome to the first issue of [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct News]]! This newsletter will help Wikimedians stay involved with the development of the new code, and will distribute relevant news, research, and upcoming events related to the UCoC.

Please note, this is the first issue of UCoC Newsletter which is delivered to all subscribers and projects as an announcement of the initiative. If you want the future issues delivered to your talk page, village pumps, or any specific pages you find appropriate, you need to [[m:Global message delivery/Targets/UCoC Newsletter Subscription|subscribe here]].

You can help us by translating the newsletter issues in your languages to spread the news and create awareness of the new conduct to keep our beloved community safe for all of us. Please [[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/Participate|add your name here]] if you want to be informed of the draft issue to translate beforehand. Your participation is valued and appreciated.
&lt;/div&gt;&lt;div style=&quot;margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;&quot;&gt;
* '''Affiliate consultations''' – Wikimedia affiliates of all sizes and types were invited to participate in the UCoC affiliate consultation throughout March and April 2021. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1#sec1|continue reading]])
* '''2021 key consultations''' – The Wikimedia Foundation held enforcement key questions consultations in April and May 2021 to request input about UCoC enforcement from the broader Wikimedia community. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1#sec2|continue reading]])
* '''Roundtable discussions''' – The UCoC facilitation team hosted two 90-minute-long public roundtable discussions in May 2021 to discuss UCoC key enforcement questions. More conversations are scheduled. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1#sec3|continue reading]])
* '''Phase 2 drafting committee''' – The drafting committee for the phase 2 of the UCoC started their work on 12 May 2021. Read more about their work. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1#sec4|continue reading]])
* '''Diff blogs''' – The UCoC facilitators wrote several blog posts based on interesting findings and insights from each community during local project consultation that took place in the 1st quarter of 2021. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1#sec5|continue reading]])&lt;/div&gt;
--[[کارن:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[د کارن خبرې اترې:MediaWiki message delivery|خبرې اترې]]) ۲۳:۰۶, ۱۱ جون ۲۰۲۱ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])
&lt;!-- Message sent by User:SOyeyele (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SOyeyele_(WMF)/Announcements/Other_languages&amp;oldid=21578291 --&gt;

== Server switch ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2020|Read this message in another language]]  •  [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Tech%2FServer+switch+2020&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]

The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] tests the switch between its first and secondary data centers.  This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster. To make sure everything is working, the Wikimedia Technology department needs to do a planned test. This test will show if they can reliably switch from one data centre to the other. It requires many teams to prepare for the test and to be available to fix any unexpected problems. &lt;!--

 They will switch all traffic back to the primary data center on '''Tuesday, October 27 2020'''. --&gt;

Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop while the switch is made.  We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future. 

'''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.'''

*You will not be able to edit for up to an hour on Tuesday, 29 June 2021. The test will start at [https://zonestamp.toolforge.org/1624975200 14:00 UTC] (07:00 PDT, 10:00 EDT, 15:00 WEST/BST, 16:00 CEST, 19:30 IST,  23:00 JST, and in New Zealand at 02:00 NZST on Wednesday 30 June).
*If you try to edit or save during these times, you will see an error message.  We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it.  If you see the error message, then please wait until everything is back to normal.  Then you should be able to save your edit.  But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case.

''Other effects'':

*Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped.
*There will be code freezes for the week of June 28.  Non-essential code deployments will not happen.

This project may be postponed if necessary.  You can [[wikitech:Switch_Datacenter#Schedule_for_2021_switch|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. Any changes will be announced in the schedule.  There will be more notifications about this. A banner will be displayed on all wikis 30 minutes before this operation happens. '''Please share this information with your community.'''&lt;/div&gt;&lt;/div&gt; [[user:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ۰۱:۱۹, ۲۷ جون ۲۰۲۱ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])
&lt;!-- Message sent by User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=21463754 --&gt;

== New Wikipedia Library collections and design update (August 2021) ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

Hello Wikimedians! 
[[File:Wikipedia_Library_owl.svg|thumb|upright|The TWL OWL says log in today!]]
[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/users/my_library/ The Wikipedia Library] is pleased to announce the addition of new collections, alongside a new interface design. New collections include:
* '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/107/ Cabells]''' – Scholarly and predatory journal database
* '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/108/ Taaghche]''' -  Persian language e-books
* '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/112/ Merkur]''', '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/111/ Musik &amp; Ästhetik]''', and '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/110/ Psychologie, Psychotherapie, Psychoanalyse]''' - German language magazines and journals published by Klett-Cotta
* '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/117/ Art Archiv]''', '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/113/ Capital]''', '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/115/ Geo]''', '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/116/ Geo Epoche]''', and '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/114/ Stern]''' - German language newspapers and magazines published by Gruner + Jahr

Additionally, '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/105/ De Gruyter]''' and '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/106/ Nomos]''' have been centralised from their previous on-wiki signup location on the German Wikipedia. Many other collections are freely available by simply logging in to [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/ The Wikipedia Library] with your Wikimedia login!

We are also excited to announce that the first version of a new design for My Library was deployed this week. We will be iterating on this design with more features over the coming weeks. Read more on the [[:m:Library Card platform/Design improvements|project page on Meta]].

Lastly, an Echo notification will begin rolling out soon to notify eligible editors about the library ([[Phab:T132084|T132084]]). If you can translate the notification please do so [https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:Translate&amp;group=ext-thewikipedialibrary at TranslateWiki]!

--The Wikipedia Library Team ۱۳:۲۳, ۱۱ اگسټ ۲۰۲۱ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])

:&lt;small&gt;This message was delivered via the [https://meta.wikimedia.org/wiki/MassMessage#Global_message_delivery Global Mass Message] tool to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library The Wikipedia Library Global Delivery List].&lt;/small&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Samwalton9@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library&amp;oldid=21851699 --&gt;

== Universal Code of Conduct - Enforcement draft guidelines review ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;content&quot;/&gt;The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee#Phase_2|Universal Code of Conduct Phase 2 drafting committee]] would like comments about the '''[[:m:Universal Code of Conduct/Enforcement draft guidelines review|enforcement draft guidelines]]''' for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC). This review period is planned for 17 August 2021 through 17 October 2021.

These guidelines are not final but you can help move the progress forward. The committee will revise the guidelines based upon community input.

Comments can be shared in any language on the [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Enforcement draft guidelines review|draft review talk page]] and [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Discussions|multiple other venues]]. Community members are encouraged to organize conversations in their communities.

There are planned live discussions about the UCoC enforcement draft guidelines: 

:[[wmania:2021:Submissions/Universal_Code_of_Conduct_Roundtable|Wikimania 2021 session]] (recorded 16 August)
:[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/2021_consultations/Roundtable_discussions#Conversation hours|Conversation hours]] - 24 August, 31 August, 7 September @ 03:00 UTC &amp; 14:00 UTC
:[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/2021_consultations/Roundtable_discussions|Roundtable calls]] - 18 September @ 03:00 UTC &amp; 15:00 UTC

Summaries of discussions will be posted every two weeks [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee/Digests|here]].

Please let me know if you have any questions.&lt;section end=&quot;content&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] ۲۳:۱۹, ۱۷ اگسټ ۲۰۲۱ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])
&lt;!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Xeno_(WMF)/Delivery/Wikipedia&amp;oldid=21895766 --&gt;

== Wikimedia Foundation Board of Trustees election has come to an end ==

Thank you for participating in the [[:meta:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2021|2021 Wikimedia Foundation Board of Trustees election]]! Voting closed August 31 at 23:59. The official data, including the four most voted candidates, will be announced as soon as the [[:meta:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections_committee|Elections Committee]] completes their review of the ballots. The official announcement of the new trustees appointed will happen later, once the selected candidates have been confirmed by the Board.

6,946 community members from 216 wiki projects have voted. This makes 10.2% global participation, 1.1% higher than in the last Board elections. In 2017, 5167 people from 202 wiki projects cast their vote. A full analysis is planned to be published in a few days when the confirmed results are announced. In the meantime, you can check the [[:meta:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2021/Stats|data produced during the election]].

Diversity was an important goal with these elections. Messages about the Board election were translated into 61 languages. This outreach worked well. There were 70 communities with eligible voters voting in this election for the first time. With your help, next year’s Board of Trustees election will be even better.

۱۰:۰۳, ۲ سپټمبر ۲۰۲۱ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])
&lt;!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Xeno_(WMF)/Delivery/Wikipedia&amp;oldid=21895840 --&gt;

== The 2022 Community Wishlist Survey will happen in January ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
Hello everyone,

We hope all of you are as well and safe as possible during these trying times! We wanted to share some news about a change to the Community Wishlist Survey 2022. We would like to hear your opinions as well.

Summary:

&lt;div style=&quot;font-style:italic;&quot;&gt;
We will be running the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey|Community Wishlist Survey]] 2022 in January 2022. We need more time to work on the 2021 wishes. We also need time to prepare some changes to the Wishlist 2022. In the meantime, you can use a [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Sandbox|dedicated sandbox to leave early ideas for the 2022 wishes]].
&lt;/div&gt;

=== Proposing and wish-fulfillment will happen during the same year ===

In the past, the [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Community Tech]] team has run the Community Wishlist Survey for the following year in November of the prior year. For example, we ran the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021|Wishlist for 2021]] in November 2020. That worked well a few years ago. At that time, we used to start working on the Wishlist soon after the results of the voting were published.

However, in 2021, there was a delay between the voting and the time when we could start working on the new wishes. Until July 2021, we were working on wishes from the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2020|Wishlist for 2020]].

We hope having the Wishlist 2022 in January 2022 will be more intuitive. This will also give us time to fulfill more wishes from the 2021 Wishlist.

=== Encouraging wider participation from historically excluded communities ===

We are thinking how to make the Wishlist easier to participate in. We want to support more translations, and encourage under-resourced communities to be more active. We would like to have some time to make these changes.

=== A new space to talk to us about priorities and wishes not granted yet ===

We will have gone 365 days without a Wishlist. We encourage you to approach us. We hope to hear from you in the [[m:Special:MyLanguage/Talk:Community Wishlist Survey|talk page]], but we also hope to see you at our bi-monthly Talk to Us meetings! These will be hosted at two different times friendly to time zones around the globe.

We will begin our first meeting '''September 15th at 23:00 UTC'''. More details about the agenda and format coming soon!

=== Brainstorm and draft proposals before the proposal phase ===

If you have early ideas for wishes, you can use the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Sandbox|new Community Wishlist Survey sandbox]]. This way, you will not forget about these before January 2022. You will be able to come back and refine your ideas. Remember, edits in the sandbox don't count as wishes!

=== Feedback ===
* What should we do to improve the Wishlist pages?
* How would you like to use our new [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Sandbox|sandbox?]]
* What, if any, risks do you foresee in our decision to change the date of the Wishlist 2022?
* What will help more people participate in the Wishlist 2022?

Answer on the [[m:Special:MyLanguage/Talk:Community Wishlist Survey|talk page]] (in any language you prefer) or at our Talk to Us meetings.
&lt;/div&gt;

[[user:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[user talk:SGrabarczuk (WMF)|talk]]) ۰۰:۲۳, ۷ سپټمبر ۲۰۲۱ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])
&lt;!-- Message sent by User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=21980442 --&gt;

== Call for Candidates for the Movement Charter Drafting Committee ending 14 September 2021 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot;/&gt;Movement Strategy announces [[:m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee|the Call for Candidates for the Movement Charter Drafting Committee]]. The Call opens August 2, 2021 and closes September 14, 2021.

The Committee is expected to represent [[:m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Diversity_and_Expertise_Matrices|diversity in the Movement]]. Diversity includes gender, language, geography, and experience. This comprises participation in projects, affiliates, and the Wikimedia Foundation.

English fluency is not required to become a member. If needed, translation and interpretation support is provided. Members will receive an allowance to offset participation costs. It is US$100 every two months.

We are looking for people who have some of the following [[:m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee#Role_Requirements|skills]]:

* Know how to write collaboratively. (demonstrated experience is a plus) 
* Are ready to find compromises. 
* Focus on inclusion and diversity. 
* Have knowledge of community consultations. 
* Have intercultural communication experience. 
* Have governance or organization experience in non-profits or communities. 
* Have experience negotiating with different parties. 

The Committee is expected to start with 15 people. If there are 20 or more candidates, a mixed election and selection process will happen. If there are 19 or fewer candidates, then the process of selection without election takes place.

Will you help move Wikimedia forward in this important role? Submit your candidacy [[:m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee#Candidate_Statements|here]]. Please contact strategy2030[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org with questions.&lt;section end=&quot;announcement-content&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] ۱۷:۰۲, ۱۰ سپټمبر ۲۰۲۱ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])
&lt;!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Xeno_(WMF)/Delivery/Wikipedia&amp;oldid=22002240 --&gt;

== Server switch ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|Read this message in another language]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Tech%2FServer+switch&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]

The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] tests the switch between its first and secondary data centers. This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster. To make sure everything is working, the Wikimedia Technology department needs to do a planned test. This test will show if they can reliably switch from one data centre to the other. It requires many teams to prepare for the test and to be available to fix any unexpected problems. 

They will switch all traffic back to the primary data center on '''Tuesday, 14 September 2021'''.

Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop while the switch is made. We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future. 

'''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.'''

*You will not be able to edit for up to an hour on Tuesday, 14 September 2021. The test will start at [https://zonestamp.toolforge.org/1631628049 14:00 UTC] (07:00 PDT, 10:00 EDT, 15:00 WEST/BST, 16:00 CEST, 19:30 IST, 23:00 JST, and in New Zealand at 02:00 NZST on Wednesday, 15 September).
*If you try to edit or save during these times, you will see an error message. We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it. If you see the error message, then please wait until everything is back to normal. Then you should be able to save your edit. But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case.

''Other effects'':

*Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped.
* We expect the code deployments to happen as any other week. However, some case-by-case code freezes could punctually happen if the operation require them afterwards.

This project may be postponed if necessary.  You can [[wikitech:Switch_Datacenter|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. Any changes will be announced in the schedule. There will be more notifications about this. A banner will be displayed on all wikis 30 minutes before this operation happens. '''Please share this information with your community.'''&lt;/div&gt;&lt;/div&gt; [[user:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[user talk:SGrabarczuk (WMF)|&lt;span class=&quot;signature-talk&quot;&gt;{{int:Talkpagelinktext}}&lt;/span&gt;]]) ۰۰:۴۵, ۱۱ سپټمبر ۲۰۲۱ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])
&lt;!-- Message sent by User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=21980442 --&gt;

== Talk to the Community Tech ==

[[File:Magic Wand Icon 229981 Color Flipped.svg|{{dir|{{pagelang}}|left|right}}|frameless|50px]]

[[:m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Updates/2021-09 Talk to Us|Read this message in another language]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Community_Wishlist_Survey/Updates/2021-09_Talk_to_Us&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]

Hello!

As we have [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Updates|recently announced]], we, the team working on the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey|Community Wishlist Survey]], would like to invite you to an online meeting with us. It will take place on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20210915T2300 '''September 15th, 23:00 UTC'''] on Zoom, and will last an hour. [https://wikimedia.zoom.us/j/89828615390 '''Click here to join'''].

'''Agenda'''

* [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Status report 1#Prioritization Process|How we prioritize the wishes to be granted]]
* [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Updates|Why we decided to change the date]] from November 2021 to January 2022
* Update on the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Warn when linking to disambiguation pages|disambiguation]] and the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Real Time Preview for Wikitext|real-time preview]] wishes
* Questions and answers

'''Format'''

The meeting will not be recorded or streamed. Notes without attribution will be taken and published on Meta-Wiki. The presentation (first three points in the agenda) will be given in English.

We can answer questions asked in English, French, Polish, and Spanish. If you would like to ask questions in advance, add them [[m:Talk:Community Wishlist Survey|on the Community Wishlist Survey talk page]] or send to sgrabarczuk@wikimedia.org.

[[m:Special:MyLanguage/User:NRodriguez (WMF)|Natalia Rodriguez]] (the [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Community Tech]] manager) will be hosting this meeting.

'''Invitation link'''

* [https://wikimedia.zoom.us/j/89828615390 Join online]
* Meeting ID: 898 2861 5390
* One tap mobile
** +16465588656,,89828615390# US (New York)
** +16699006833,,89828615390# US (San Jose)
* [https://wikimedia.zoom.us/u/kctR45AI8o Dial by your location]

See you! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|&lt;span class=&quot;signature-talk&quot;&gt;{{int:Talkpagelinktext}}&lt;/span&gt;]]) ۰۳:۰۳, ۱۱ سپټمبر ۲۰۲۱ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])
&lt;!-- Message sent by User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=21980442 --&gt;

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
== Select You the question statements for candidates of Drafting Committee Movement Charter ==

Into 2021-10-04 11:59:59 UTC you can select [[:m:Movement Charter/Drafting Committee/Election Compass Statements|question statements]] for the [[:m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates|candidates]] of [[:m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee|Drafting Committee]] [[:m:Special:MyLanguage/Movement_Charter|Movement Charter]]. ✍️ [[کارن:Dušan Kreheľ|Dušan Kreheľ]] ([[د کارن خبرې اترې:Dušan Kreheľ|خبرې اترې]]) ۰۲:۴۵, ۳۰ سپټمبر ۲۰۲۱ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])&lt;/div&gt;

== Voting for the election for the members for the Movement Charter drafting committee is now open ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot;/&gt;
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/MCDC Voter Email short 12-10-2021|{{int:otherlanguages}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Movement Charter/Drafting Committee/MCDC Voter Email short 12-10-2021}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''
Voting for the election for the members for the Movement Charter drafting committee is now open. In total, 70 Wikimedians from around the world are running for 7 seats in these elections.

'''Voting is open from October 12 to October 24, 2021.'''

The committee will consist of 15 members in total: The online communities vote for 7 members, 6 members will be selected by the Wikimedia affiliates through a parallel process, and 2 members will be appointed by the Wikimedia Foundation. The plan is to assemble the committee by November 1, 2021.

Learn about each candidate to inform your vote in the language that you prefer: &lt;https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates&gt;

Learn about the Drafting Committee: &lt;https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee&gt;

We are piloting a voting advice application for this election. Click yourself through the tool and you will see which candidate is closest to you! Check at &lt;https://mcdc-election-compass.toolforge.org/&gt;

Read the full announcement: &lt;https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Elections&gt;

'''Go vote at SecurePoll on:''' &lt;https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Elections&gt;

Best,

Movement Strategy &amp; Governance Team, Wikimedia Foundation
&lt;section end=&quot;announcement-content&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] ۰۲:۲۵, ۱۴ اکتوبر ۲۰۲۱ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])
&lt;!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Xeno_(WMF)/Delivery/Wikipedia&amp;oldid=22185710 --&gt;

== Learn how Movement Strategy Implementation Grants can support your Movement Strategy plans ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot;/&gt;Movement Strategy Implementation grants now provide more than $2,000 USD to put Movement Strategy plans into action. Find out more about [[:m:Special:MyLanguage/Grants:MSIG/About|Movement Strategy Implementation grants, the criteria, and how to apply]].&lt;section end=&quot;annoumcent-content&quot;/&gt;

[[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[User talk:MNadzikiewicz (WMF)#top|talk]]) 13:30, 29 October 2021 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:MNadzikiewicz_(WMF)/Delivery&amp;oldid=22247589 --&gt;

== Meet the new Movement Charter Drafting Committee members ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot;/&gt;
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Elections/Results/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Movement Charter/Drafting Committee/Elections/Results/Announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
The Movement Charter Drafting Committee election and selection processes are complete.
* The [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Elections/Results|election results have been published]]. 1018 participants voted to elect seven members to the committee: '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Richard_Knipel_(Pharos)|Richard Knipel (Pharos)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Anne_Clin_(Risker)|Anne Clin (Risker)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Alice_Wiegand_(lyzzy)|Alice Wiegand (Lyzzy)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Micha%C5%82_Buczy%C5%84ski_(Aegis_Maelstrom)|Michał Buczyński (Aegis Maelstrom)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Richard_(Nosebagbear)|Richard (Nosebagbear)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Ravan_J_Al-Taie_(Ravan)|Ravan J Al-Taie (Ravan)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Ciell_(Ciell)|Ciell (Ciell)]]'''.
* The [[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates#Affiliate-chosen_members|affiliate process]] has selected six members: '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Anass_Sedrati_(Anass_Sedrati)|Anass Sedrati (Anass Sedrati)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#%C3%89rica_Azzellini_(EricaAzzellini)|Érica Azzellini (EricaAzzellini)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Jamie_Li-Yun_Lin_(Li-Yun_Lin)|Jamie Li-Yun Lin (Li-Yun Lin)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Georges_Fodouop_(Geugeor)|Georges Fodouop (Geugeor)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Manavpreet_Kaur_(Manavpreet_Kaur)|Manavpreet Kaur (Manavpreet Kaur)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Pepe_Flores_(Padaguan)|Pepe Flores (Padaguan)]]'''.
* The Wikimedia Foundation has [[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates#Wikimedia_Foundation-chosen_members|appointed]] two members: '''[[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates#Runa_Bhattacharjee_(Runab_WMF)|Runa Bhattacharjee (Runab WMF)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates#Jorge_Vargas_(JVargas_(WMF))|Jorge Vargas (JVargas (WMF))]]'''.

The committee will convene soon to start its work. The committee can appoint up to three more members to bridge diversity and expertise gaps.

If you are interested in engaging with [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|Movement Charter]] drafting process, follow the updates [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee|on Meta]] and join the [https://t.me/joinchat/U-4hhWtndBjhzmSf Telegram group].

With thanks from the Movement Strategy and Governance team&lt;section end=&quot;announcement-content&quot;/&gt;

۱۵:۵۳, ۵ نومبر ۲۰۲۱ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])
&lt;!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:MNadzikiewicz_(WMF)/Delivery&amp;oldid=22300322 --&gt;

== Upcoming Call for Feedback about the Board of Trustees elections ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content /&gt;
:''You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback:2022 Board of Trustees election/Upcoming Call for Feedback about the Board of Trustees elections|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback:2022 Board of Trustees election/Upcoming Call for Feedback about the Board of Trustees elections}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

The Board of Trustees is preparing a call for feedback about the upcoming Board Elections, from January 7 - February 10, 2022.

While details will be finalized the week before the call, we have confirmed at least two questions that will be asked during this call for feedback:

* What is the best way to ensure fair representation of emerging communities among the Board?

* What involvement should candidates have during the election?

While additional questions may be added, the Movement Strategy and Governance team wants to provide time for community members and affiliates to consider and prepare ideas on the confirmed questions before the call opens. We apologize for not having a complete list of questions at this time. The list of questions should only grow by one or two questions. The intention is to not overwhelm the community with requests, but provide notice and welcome feedback on these important questions.

'''Do you want to help organize local conversation during this Call?'''

Contact the [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance|Movement Strategy and Governance team]] on Meta, on [https://t.me/wmboardgovernancechat Telegram], or via email at msg[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org.

Reach out if you have any questions or concerns. The Movement Strategy and Governance team will be minimally staffed until January 3. Please excuse any delayed response during this time. We also recognize some community members and affiliates are offline during the December holidays. We apologize if our message has reached you while you are on holiday.

Best,

Movement Strategy and Governance&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

{{int:thank-you}} [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] ۱۷:۵۶, ۲۷ ډيسمبر ۲۰۲۱ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])
&lt;!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/Wikipedia&amp;oldid=22502754 --&gt;

== Feminism and Folklore 2022 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

{{int:please-translate}}

Greetings! You are invited to participate in '''[[:m:Feminism and Folklore 2022|Feminism and Folklore 2022]]''' writing competion. This year Feminism and Folklore will focus on feminism, women biographies and gender-focused topics for the project in league with Wiki Loves Folklore gender gap focus with folk culture theme on Wikipedia.

You can help us in enriching the folklore documentation on Wikipedia from your region by creating or improving articles focused on folklore around the world, including, but not limited to folk festivals, folk dances, folk music, women and queer personalities in folklore, folk culture (folk artists, folk dancers, folk singers, folk musicians, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales and more. You can contribute to new articles or translate from the list of suggested articles [[:m:Feminism and Folklore 2022/List of Articles|here]].

You can also support us in organizing the contest on your local Wikipedia by signing up your community to participate in this project and also translating the [[m:Feminism and Folklore 2022|project page]] and help us spread the word in your native language. 

Learn more about the contest and prizes from our project page. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2022|talk page]] or via Email if you need any assistance... 

Thank you.

'''Feminism and Folklore Team''',

[[User:Tiven2240|Tiven2240]]
--۰۵:۴۹, ۱۱ جنوري ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Tiven2240@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlf&amp;oldid=22574381 --&gt;

== Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open/Short|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open/Short}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

The Call for Feedback: Board of Trustees elections is now open and will close on 7 February 2022. 

With this Call for Feedback, the Movement Strategy and Governance team is taking a different approach. This approach incorporates community feedback from 2021. Instead of leading with proposals, the Call is framed around key questions from the Board of Trustees. The key questions came from the feedback about the 2021 Board of Trustees election. The intention is to inspire collective conversation and collaborative proposal development about these key questions.

[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections|Join the conversation.]]

Best,

Movement Strategy and Governance&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] ۰۱:۰۴, ۱۵ جنوري ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])
&lt;!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/Wikipedia&amp;oldid=22610145 --&gt;

== Movement Strategy and Governance News – Issue 5 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;ucoc-newsletter&quot;/&gt;
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5/Global message|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Movement Strategy and Governance/Newsletter/5/Global message}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

&lt;span style=&quot;font-size:200%;&quot;&gt;'''Movement Strategy and Governance News'''&lt;/span&gt;&lt;br&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:120%; color:#404040;&quot;&gt;'''Issue 5, January 2022'''&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;font-size:120%; float:right;&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5|'''Read the full newsletter''']]&lt;/span&gt;
----
Welcome to the fifth issue of Movement Strategy and Governance News (formerly known as Universal Code of Conduct News)! This revamped newsletter distributes relevant news and events about the Movement Charter, Universal Code of Conduct, Movement Strategy Implementation grants, Board elections and other relevant MSG topics.

This Newsletter will be distributed quarterly, while more frequent Updates will also be delivered weekly or bi-weekly to subscribers. Please remember to subscribe [[:m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive these updates.
&lt;div style=&quot;margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;&quot;&gt;

*'''Call for Feedback about the Board elections''' - We invite you to give your feedback on the upcoming WMF Board of Trustees election. This call for feedback went live on 10th January 2022 and will be concluded on 16th February 2022. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Call for Feedback about the Board elections|continue reading]])
*'''Universal Code of Conduct Ratification''' - In 2021, the WMF asked communities about how to enforce the Universal Code of Conduct policy text. The revised draft of the enforcement guidelines should be ready for community vote in March. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Universal Code of Conduct Ratification|continue reading]])
*'''Movement Strategy Implementation Grants''' - As we continue to review several interesting proposals, we encourage and welcome more proposals and ideas that target a specific initiative from the Movement Strategy recommendations. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Movement Strategy Implementation Grants|continue reading]])
*'''The New Direction for the Newsletter''' - As the UCoC Newsletter transitions into MSG Newsletter, join the facilitation team in envisioning and deciding on the new directions for this newsletter. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#The New Direction for the Newsletter|continue reading]])
*'''Diff Blogs''' - Check out the most recent publications about MSG on Wikimedia Diff. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Diff Blogs|continue reading]])&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;ucoc-newsletter&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] ۰۳:۲۸, ۲۹ جنوري ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])
&lt;!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/Wikipedia&amp;oldid=22704115 --&gt;

== Updates on the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines Review ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/2022-02-02 Announcement|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/2022-02-02 Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/2022-02-02 Announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Hello everyone,

The Wikimedia Foundation Board of Trustees released a [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board noticeboard/January 2022 - Board of Trustees on Community ratification of enforcement guidelines of UCoC|statement on the ratification process]] for the '''[[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines]]'''.

The [[m:Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) provides a baseline of acceptable behavior for the entire movement. The UCoC and the Enforcement Guidelines were written by [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|volunteer-staff drafting committees]] following community consultations.

The revised guidelines were published 24 January 2022 as a proposed way to apply the policy across the movement. There is a [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Changes|list of changes made]] to the guidelines after the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement draft guidelines review|enforcement draft guidelines review]]. '''Comments about the guidelines can be shared [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|on the Enforcement Guidelines talk page on Meta-wiki]].'''

To help to understand the guidelines and process, the [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance|Movement Strategy and Governance]] (MSG) team will be hosting Conversation Hours on 4 February 2022 at 15:00 UTC, 25 February 2022 at 12:00 UTC, and 4 March 2022 at 15:00 UTC. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Conversations|Join the conversation hours to speak with the UCoC project team and drafting committee members about the updated guidelines and voting process]].'''

The [[m:Universal Code of Conduct/Project#Timeline|timeline is available on Meta-wiki]]. The voting period is March 7 to 21. All eligible voters will have an opportunity to support or oppose the adoption of the Enforcement guidelines, and share why. '''[[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|See the voting information page for more details]].'''

Many participants from across the movement have provided valuable input in these ongoing conversations. The UCoC and MSG teams want to thank the Drafting Committee and the community members for their contributions to this process. 

Sincerely,

Movement Strategy and Governance&lt;br/&gt;
Wikimedia Foundation&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] ۰۳:۵۵, ۴ فبروري ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])
&lt;!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/Wikipedia&amp;oldid=22704115 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Leadership Development Task Force: Your feedback is appreciated&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;:''[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

The Community Development team at the Wikimedia Foundation is supporting the creation of a global, community-driven Leadership Development Task Force. The purpose of the task force is to advise leadership development work.

The team is looking for feedback about the responsibilities of the Leadership Development Task Force. This Meta page shares the proposal for a [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force|Leadership Development Task Force]] and how [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Participate|you can help.]] Feedback on the proposal will be collected from 7 to 25 February 2022.&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] ۰۲:۳۵, ۹ فبروري ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])
&lt;!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/Wikipedia&amp;oldid=22796821 --&gt;

== Wiki Loves Folklore is extended till 15th March ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;{{int:please-translate}}

[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|frameless|180px]]
Greetings from Wiki Loves Folklore International Team,

We are pleased to inform you that [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore|Wiki Loves Folklore]] an international photographic contest on Wikimedia Commons has been extended till the '''15th of March 2022'''. The scope of the contest is focused on folk culture of different regions on categories, such as, but not limited to, folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, etc.

We would like to have your immense participation in the photographic contest to document your local Folk culture on Wikipedia. You can also help with the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Translations|translation]] of project pages and share a word in your local language.

Best wishes,

'''International Team'''&lt;br /&gt;
'''Wiki Loves Folklore'''

[[کارن:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[د کارن خبرې اترې:MediaWiki message delivery|خبرې اترې]]) ۰۴:۵۰, ۲۲ فبروري ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Rockpeterson@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=22754428 --&gt;

== Coming soon ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
=== Several improvements around templates ===
Hello, from March 9, several improvements around templates will become available on your wiki:
* Fundamental improvements of the [[Mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|VisualEditor template dialog]] ([[m:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|1]], [[m:WMDE Technical Wishes/Removing a template from a page using the VisualEditor|2]]),
* Improvements to make it easier to put a template on a page ([[m:WMDE Technical Wishes/Finding and inserting templates|3]]) (for the template dialogs in [[Mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|VisualEditor]], [[Mw:Special:MyLanguage/Extension:WikiEditor#/media/File:VectorEditorBasic-en.png|2010 Wikitext]] and [[Mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|New Wikitext Mode]]),
* and improvements in the syntax highlighting extension [[Mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]] ([[m:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting|4]], [[m:WMDE Technical Wishes/Bracket Matching|5]]) (which is available on wikis with writing direction left-to-right).

All these changes are part of the “[[m:WMDE Technical Wishes/Templates|Templates]]” project by [[m:WMDE Technical Wishes|WMDE Technical Wishes]]. We hope they will help you in your work, and we would love to hear your feedback on the talk pages of these projects. &lt;/div&gt; - [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] ۱۲:۳۸, ۲۸ فبروري ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])
&lt;!-- Message sent by User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=22907463 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Remember to Participate in the UCoC Conversations and Ratification Vote!&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Announcement|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Hello everyone,

A [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voting|'''vote in SecurePoll from 7 to 21 March 2022''']] is scheduled as part of the ratification process for the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement guidelines. Eligible voters are invited to answer a poll question and share comments. [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voter_information|Read voter information and eligibility details.]] During the poll, voters will be asked if they support the enforcement of the Universal Code of Conduct based on the proposed guidelines.

The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) provides a baseline of acceptable behavior for the entire movement. The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|revised enforcement guidelines]] were published 24 January 2022 as a proposed way to apply the policy across the movement. A [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_Board_noticeboard/January_2022_-_Board_of_Trustees_on_Community_ratification_of_enforcement_guidelines_of_UCoC|Wikimedia Foundation Board statement]] calls for a [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voting|ratification process]] where eligible voters will have an opportunity to support or oppose the adoption of the UCoC Enforcement guidelines in a vote. Wikimedians are invited to [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voter_information/Volunteer|translate and share important information]]. For more information about the UCoC, please see the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Project|project page]] and [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/FAQ|frequently asked questions]] on Meta-wiki.

There are events scheduled to learn more and discuss:
* A [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Conversations/Panel_Q&amp;A|community panel]] recorded on 18 February 2022 shares perspectives from small- and medium-sized community participants.
* The [[m:Movement Strategy and Governance|Movement Strategy and Governance]] (MSG) team is hosting Conversation Hours on 4 March 2022 at 15:00 UTC. Please [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Conversations|'''sign-up''']] to interact with the project team and the drafting committee about the updated enforcement guidelines and the ratification process. See the [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/2022_conversation_hour_summaries|Conversation Hour summaries]] for notes from 4 February 2022 and 25 February 2022.

You can comment on Meta-wiki talk pages in any language. You may also contact either team by email: msg[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org or ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org

Sincerely,

Movement Strategy and Governance &lt;br /&gt;
Wikimedia Foundation &lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] ۰۲:۱۷, ۲ مارچ ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])
&lt;!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=22916674 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Universal Code of Conduct Enforcement guidelines ratification voting open from 7 to 21 March 2022&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Hello everyone,

The ratification voting process for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revised enforcement guidelines]] of the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) is now open! '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|Voting commenced on SecurePoll]]''' on 7 March 2022 and will conclude on 21 March 2022. Please [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|read more on the voter information and eligibility details]].

The Universal Code of Conduct (UCoC) provides a baseline of acceptable behavior for the entire movement. The revised enforcement guidelines were published 24 January 2022 as a proposed way to apply the policy across the movement. You can [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Project|read more about the UCoC project]].

You can also comment on Meta-wiki talk pages in any language. You may also contact the team by email: ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org

Sincerely,

Movement Strategy and Governance

Wikimedia Foundation&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] ۰۰:۵۲, ۸ مارچ ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])
&lt;!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=22962850 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Invitation to Hubs event: Global Conversation on 2022-03-12 at 13:00 UTC&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;Hello! 

The Movement Strategy and Governance team of the Wikimedia Foundation would like to invite you to the next event about &quot;Regional and Thematic Hubs&quot;. The Wikimedia Movement is in the process of understanding what Regional and Thematic Hubs should be. Our workshop in November was a good start ([[m:Special:MyLanguage/Hubs/Documentation/27 November Workshop|read the report]]), but we're not finished yet. 

Over the last weeks we conducted about 16 interviews with groups working on establishing a Hub in their context ([[m:Special:MyLanguage/Hubs/Dialogue|see Hubs Dialogue]]). These interviews informed a report that will serve as a foundation for discussion on March 12. The report is planned to be published on March 9.

The event will take place on March 12, 13:00 to 16:00 UTC on Zoom. Interpretation will be provided in French, Spanish, Arabic, Russian, and Portuguese. Registration is open, and will close on March 10. Anyone interested in the topic is invited to join us. '''[[m:Special:MyLanguage/Hubs/Global Conversations March 12, 2022|More information on the event on Meta-wiki]]'''.

Best regards,

[[m:User:KVaidla (WMF)|Kaarel Vaidla]]&lt;br /&gt;Movement Strategy
&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

۰۱:۳۱, ۱۰ مارچ ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])
&lt;!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=22974079 --&gt;

== Wiki Loves Folklore 2022 ends tomorrow ==

[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|frameless|180px]]
International photographic contest [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022| Wiki Loves Folklore 2022]] ends on 15th March 2022 23:59:59 UTC. This is the last chance of the year to upload images about local folk culture, festival, cuisine, costume, folklore etc on Wikimedia Commons. Watch out our social media handles for regular updates and declaration of Winners. 

([https://www.facebook.com/WikiLovesFolklore/ Facebook] , [https://twitter.com/WikiFolklore Twitter ] , [https://www.instagram.com/wikilovesfolklore/ Instagram])

The writing competition Feminism and Folklore will run till 31st of March 2022 23:59:59 UTC. Write about your local folk tradition, women, folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, folklore, and tradition, including ballads, folktales, fairy tales, legends, traditional song and dance, folk plays, games, seasonal events, calendar customs, folk arts, folk religion, mythology etc. on your local Wikipedia. Check if your [[:m:Feminism and Folklore 2022/Project Page|local Wikipedia is participating]]

A special competition called '''Wiki Loves Falles''' is organised in Spain and the world during 15th March 2022 till 15th April 2022 to document local folk culture and [[:en:Falles|Falles]] in Valencia, Spain. Learn more about it on  [[:ca:Viquiprojecte:Falles 2022|Catalan Wikipedia project page]].

We look forward for your immense co-operation.

Thanks 
Wiki Loves Folklore international Team
[[کارن:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[د کارن خبرې اترې:MediaWiki message delivery|خبرې اترې]]) ۱۴:۴۰, ۱۴ مارچ ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])
&lt;!-- Message sent by User:Rockpeterson@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=22754428 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Leadership Development Working Group: Apply to join! (14 March to 10 April 2022)&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate/Announcement|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Leadership Development Working Group/Participate/Announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Hello everyone,

Thank you to everyone who participated in the feedback period for the [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group|Leadership Development Working Group]] initiative. A [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate#5. Summary of Call for Feedback|summary of the feedback]] can be found on Meta-wiki. This feedback will be shared with the working group to inform their work. The application period to join the Working Group is now open and will close on April 10, 2022. Please [[m:Special:MyLanguage/Leadership_Development_Working_Group/Purpose_and_Structure#3._How_is_the_working_group_formed_and_structured?|review the information about the working group]], share with community members who might be interested, and '''[[m:Special:MyLanguage/Leadership_Development_Working_Group/Participate#1._How_to_participate|apply if you are interested]]'''.

Thank you,

From the Community Development team&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] ۰۲:۲۰, ۱۸ مارچ ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])
&lt;!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=22974079 --&gt;

== Feminism and Folklore 2022 ends soon ==

[[File:Feminism and Folklore 2022 logo.svg|right|frameless|250px]]
[[:m:Feminism and Folklore 2022|Feminism and Folklore 2022]] which is an international writing contest organized at Wikipedia ends soon that is on &lt;b&gt;31 March 2022 11:59 UTC&lt;/b&gt;. This is the last chance of the year to write about feminism, women biographies and gender-focused topics such as &lt;i&gt;folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, fairy tales, folk plays, folk arts, folk religion, mythology, folk artists, folk dancers, folk singers, folk musicians, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales and more&lt;/i&gt;

Keep an eye on the project page for declaration of Winners. 

We look forward for your immense co-operation.

Thanks 
Wiki Loves Folklore international Team
[[کارن:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[د کارن خبرې اترې:MediaWiki message delivery|خبرې اترې]]) ۱۴:۲۹, ۲۶ مارچ ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])
&lt;!-- Message sent by User:Rockpeterson@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Rockpeterson/fnf&amp;oldid=23060054 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Universal Code of Conduct Enforcement guidelines ratification voting is now closed&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Greetings,

The ratification voting process for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revised enforcement guidelines]] of the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) came to a close on 21 March 2022. Over {{#expr:2300}} Wikimedians voted across different regions of our movement. Thank you to everyone who participated in this process! The scrutinizing group is now reviewing the vote for accuracy, so please allow up to two weeks for them to finish their work.

The final results from the voting process will be announced [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Results|here]], along with the relevant statistics and a summary of comments as soon as they are available. Please check out [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|the voter information page]] to learn about the next steps. You can comment on the project talk page [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|on Meta-wiki]] in any language. You may also contact the UCoC project team by email: ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org

Best regards,

Movement Strategy and Governance&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] ۰۱:۵۳, ۳۰ مارچ ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])
&lt;!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=23079949 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Movement Strategy and Governance News – Issue 6&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;msg-newsletter&quot;/&gt;
&lt;div style = &quot;line-height: 1.2&quot;&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:200%;&quot;&gt;'''Movement Strategy and Governance News'''&lt;/span&gt;&lt;br&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:120%; color:#404040;&quot;&gt;'''Issue 6, April 2022'''&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;font-size:120%; float:right;&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6|'''Read the full newsletter''']]&lt;/span&gt;
----

Welcome to the sixth issue of Movement Strategy and Governance News! This revamped newsletter distributes relevant news and events about the Movement Charter, Universal Code of Conduct, Movement Strategy Implementation grants, Board of trustees elections and other relevant MSG topics.

This Newsletter will be distributed quarterly, while the more frequent Updates will also be delivered weekly. Please remember to subscribe [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive future issues of this newsletter.
&lt;/div&gt;&lt;div style=&quot;margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;&quot;&gt;

*'''Leadership Development -''' A Working Group is Forming! - The application to join the Leadership Development Working Group closed on April 10th, 2022, and up to 12 community members will be selected to participate in the working group. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A1|continue reading]])
*'''Universal Code of Conduct Ratification Results are out! -''' The global decision process on the enforcement of the UCoC via SecurePoll was held from 7 to 21 March. Over 2,300 eligible voters from at least 128 different home projects submitted their opinions and comments. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A2|continue reading]])
*'''Movement Discussions on Hubs -''' The Global Conversation event on Regional and Thematic Hubs was held on Saturday, March 12, and was attended by 84 diverse Wikimedians from across the movement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A3|continue reading]])
*'''Movement Strategy Grants Remain Open! -''' Since the start of the year, six proposals with a total value of about $80,000 USD have been approved. Do you have a movement strategy project idea? Reach out to us! ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A4|continue reading]])
*'''The Movement Charter Drafting Committee is All Set! -''' The Committee of fifteen members which was elected in October 2021, has agreed on the essential values and methods for its work, and has started to create the outline of the Movement Charter draft. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A5|continue reading]])
*'''Introducing Movement Strategy Weekly -''' Contribute and Subscribe! - The MSG team have just launched the updates portal, which is connected to the various Movement Strategy pages on Meta-wiki. Subscriber to get  up-to-date news about the various ongoing projects. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A6|continue reading]])
*'''Diff Blogs -''' Check out the most recent publications about Movement Strategy on Wikimedia Diff. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A7|continue reading]])
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;msg-newsletter&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

Also, a draft of the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/draft|'''2022-23 Wikimedia Foundation Annual Plan''']] has been published. Input is being sought on-wiki and during [[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/Conversations|'''several conversations''' with Wikimedia Foundation CEO Maryana Iskander]].

[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/Conversations/Announcement|See full announcement on Meta-wiki]]. [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] ۰۱:۴۵, ۲۲ اپرېل ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])
&lt;!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=23184989 --&gt;

== New Wikipedia Library Collections Available Now - April 2022 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

Hello Wikimedians! 
[[File:Wikipedia_Library_owl.svg|thumb|upright|The TWL owl says sign up today!]]
[[m:The Wikipedia Library|The Wikipedia Library]] has free access to new paywalled reliable sources. You can these and dozens more collections at https://wikipedialibrary.wmflabs.org/:
* '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/128/ Wiley]''' – journals, books, and research resources, covering life, health, social, and physical sciences
* '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/125/ OECD]''' – OECD iLibrary, Data, and Multimedia​​ published by the Organisation for Economic Cooperation and Development
* '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/129/ SPIE Digital Library]''' – journals and eBooks on optics and photonics applied research

Many other sources are freely available for experienced editors, including collections which recently became accessible to all eligible editors: Cambridge University Press, BMJ, AAAS, Érudit and more.

Do better research and help expand the use of high quality references across Wikipedia projects: log in today!
&lt;br&gt;--The Wikipedia Library Team ۱۳:۱۷, ۲۶ اپرېل ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])

:&lt;small&gt;This message was delivered via the [https://meta.wikimedia.org/wiki/MassMessage#Global_message_delivery Global Mass Message] tool to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library The Wikipedia Library Global Delivery List].&lt;/small&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Samwalton9@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library&amp;oldid=23036656 --&gt;

== Coming soon: Improvements for templates ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;

[[File:Overview of changes in the VisualEditor template dialog by WMDE Technical Wishes.webm|thumb|Fundamental changes in the template dialog (example from a left-to-right wiki).]]

Hello, more changes around templates are coming to your wiki soon:

The [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|'''template dialog''' in VisualEditor]] and in the [[mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|2017 Wikitext Editor]] (beta) will be '''improved fundamentally''': 
This should help users understand better what the template expects, how to navigate the template, and how to add parameters. ([[metawiki:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|project page]])

Deployment is planned for May 10. This is the last set of improvements from [[m:WMDE Technical Wishes|WMDE Technical Wishes']] focus area “[[m:WMDE Technical Wishes/Templates|Templates]]”. 

We would love to [[metawiki:Talk:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|hear your feedback]]!
&lt;/div&gt; [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] ۱۰:۵۷, ۲۹ اپرېل ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])
&lt;!-- Message sent by User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=23222047 --&gt;

== 2022 Board of Trustees Call for Candidates ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt; 
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

The Board of Trustees seeks candidates for the 2022 Board of Trustees election. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Announcement/Call_for_Candidates|'''Read more on Meta-wiki.''']]

The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] is here! Please consider submitting your candidacy to serve on the Board of Trustees.

The Wikimedia Foundation Board of Trustees oversees the Wikimedia Foundation's operations. Community-and-affiliate selected trustees and Board-appointed trustees make up the Board of Trustees. Each trustee serves a three year term. The Wikimedia community has the opportunity to vote for community-and-affiliate selected trustees.

The Wikimedia community will vote to fill two seats on the Board in 2022. This is an opportunity to improve the representation, diversity, and expertise of the Board as a team.

;Who are potential candidates? Are you a potential candidate? Find out more on the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Apply to be a Candidate|Apply to be a Candidate page]].

Thank you for your support, 

Movement Strategy and Governance on behalf of the Elections Committee and the Board of Trustees&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
۱۰:۳۹, ۱۰ مې ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])
&lt;!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=23215441 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Revisions to the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Hello all,

We'd like to provide an update on the work on the Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct.  After the conclusion of the community vote on the guidelines in March, the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs committee (CAC)]] of the Board [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ asked that several areas of the guidelines be reviewed for improvements] before the Board does its final review. These areas were identified based on community discussions and comments provided during the vote. The CAC also requested review of the controversial Note in 3.1 of the UCoC itself.

Once more, a big thank you to all who voted, especially to all who left constructive feedback and comments!  The project team is working with the Board to establish a timeline for this work, and will communicate this next month. 

Members of the two prior [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|UCoC Drafting Committees]] have generously offered their time to help shape improvements to the Guidelines. You can read more about them and their work [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|here]], as well as read [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|summaries of their weekly meetings in 2022]]. 

Wikimedians have provided many valuable comments together with the vote and in other conversations. Given the size and diversity of the Wikimedia community, there are even more voices out there who can give ideas on how to improve the enforcement guidelines and add even more valuable ideas to the process. To help the Revisions committee identify improvements, input on several questions for the committee’s review is requested. Visit the Meta-wiki pages ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Enforcement Guidelines revision discussions]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Policy text revision discussions]]) to get your ideas to the Committee - it is very important that viewpoints are heard from different communities before the Committee begins drafting revision proposals.

On behalf of the UCoC project team &lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] ۲۲:۵۶, ۳ جون ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])
&lt;!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=23215441 --&gt;

== Propose statements for the 2022 Election Compass ==

:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Hi all,

Community members in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|propose statements to use in the Election Compass.]]

An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views.

;Here is the timeline for the Election Compass:

* July 8 - 20: Community members propose statements for the Election Compass
* July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements
* July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements
* August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements
* August 5 - 12: candidates align themselves with the statements
* August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision

The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August. The Elections Committee will oversee the process, supported by the Movement Strategy and Governance team. MSG will check that the questions are clear, there are no duplicates, no typos, and so on.

Best,

Movement Strategy and Governance

''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;

[[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[User talk:MNadzikiewicz (WMF)|talk]]) ۱۱:۳۴, ۱۴ جولای ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])
&lt;!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=23215441 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Movement Strategy and Governance News – Issue 7&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;msg-newsletter&quot;/&gt;
&lt;div style = &quot;line-height: 1.2&quot;&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:200%;&quot;&gt;'''Movement Strategy and Governance News'''&lt;/span&gt;&lt;br&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:120%; color:#404040;&quot;&gt;'''Issue 7, July-September 2022'''&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;font-size:120%; float:right;&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Read the full newsletter''']]&lt;/span&gt; 
----
Welcome to the 7th issue of Movement Strategy and Governance News! The newsletter distributes relevant news and events about the implementation of Wikimedia's [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Movement Strategy recommendations]], other relevant topics regarding Movement governance, as well as different projects and activities supported by the Movement Strategy and Governance (MSG) team of the Wikimedia Foundation.  

The MSG Newsletter is delivered quarterly, while the more frequent [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Movement Strategy Weekly]] will be delivered weekly. Please remember to subscribe [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive future issues of this newsletter.
&lt;/div&gt;&lt;div style=&quot;margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;&quot;&gt; 

* '''Movement sustainability''': Wikimedia Foundation's annual sustainability report has been published. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|continue reading]])
* '''Improving user experience''': recent improvements on the desktop interface for Wikimedia projects. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|continue reading]])
* '''Safety and inclusion''': updates on the revision process of the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|continue reading]])
* '''Equity in decisionmaking''': reports from Hubs pilots conversations, recent progress from the Movement Charter Drafting Committee, and a new white paper for futures of participation in the Wikimedia movement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|continue reading]])
* '''Stakeholders coordination''': launch of a helpdesk for Affiliates and volunteer communities working on content partnership. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|continue reading]])
* '''Leadership development''': updates on leadership projects by Wikimedia movement organizers in Brazil and Cape Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|continue reading]])
* '''Internal knowledge management''': launch of a new portal for technical documentation and community resources. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|continue reading]])
* '''Innovate in free knowledge''': high-quality audiovisual resources for scientific experiments and a new toolkit to record oral transcripts. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|continue reading]])
* '''Evaluate, iterate, and adapt''': results from the Equity Landscape project pilot ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|continue reading]])
* '''Other news and updates''': a new forum to discuss Movement Strategy implementation, upcoming Wikimedia Foundation Board of Trustees election, a new podcast to discuss Movement Strategy, and change of personnel for the Foundation's Movement Strategy and Governance team. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|continue reading]])
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;msg-newsletter&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

Thank you for reading! [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] ۰۱:۳۷, ۱۸ جولای ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])
&lt;!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=23529147 --&gt;

== Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot;/&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Hi everyone,

'''The Affiliate voting process has concluded.''' Representatives from each Affiliate organization learned about the candidates by reading candidates’ statements, reviewing candidates’ answers to questions, and considering the candidates’ ratings provided by the Analysis Committee. The selected 2022 Board of Trustees candidates are:

* Tobechukwu Precious Friday ([[:m:User:Tochiprecious|Tochiprecious]])
* Farah Jack Mustaklem ([[:m:User:Fjmustak|Fjmustak]])
* Shani Evenstein Sigalov ([[:m:User:Esh77|Esh77]])
* Kunal Mehta ([[:m:User:Legoktm|Legoktm]])
* Michał Buczyński ([[:m:User:Aegis Maelstrom|Aegis Maelstrom]])
* Mike Peel ([[:m:User:Mike Peel|Mike Peel]])

You may see more information about the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Results]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|Statistics]] of this Board election.

Please take a moment to appreciate the Affiliate Representatives and Analysis Committee members for taking part in this process and helping to grow the Board of Trustees in capacity and diversity. These hours of volunteer work connect us across understanding and perspective. Thank you for your participation.

Thank you to the community members who put themselves forward as candidates for the Board of Trustees. Considering joining the Board of Trustees is no small decision. The time and dedication candidates have shown to this point speaks to their commitment to this movement. Congratulations to those candidates who have been selected. A great amount of appreciation and gratitude for those candidates not selected. Please continue to share your leadership with Wikimedia.

Thank you to those who followed the Affiliate process for this Board election. You may review the results of the Affiliate selection process.

'''The next part of the Board election process is the community voting period.''' [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022#Timeline|You may view the Board election timeline here]]. To prepare for the community voting period, there are several things community members can engage with in the following ways:

* [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Read candidates’ statements]] and read the candidates’ answers to the questions posed by the Affiliate Representatives.
* [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Questions_for_Candidates|Propose and select the 6 questions for candidates to answer during their video Q&amp;A]].
* See the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analysis Committee’s ratings of candidates on each candidate’s statement]].
* [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass|Propose statements for the Election Compass]] voters can use to find which candidates best fit their principles.
* Encourage others in your community to take part in the election.

Best,

Movement Strategy and Governance

''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot;/&gt;

[[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ۱۴:۰۳, ۲۷ جولای ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])
&lt;!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=23530132 --&gt;

== Vote for Election Compass Statements ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Hi all,

Volunteers in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass/Statements|vote for statements to use in the Election Compass]]. You can vote for the statements you would like to see included in the Election Compass on Meta-wiki.

An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views.

Here is the timeline for the Election Compass:

*&lt;s&gt;July 8 - 20: Volunteers propose statements for the Election Compass&lt;/s&gt;
*&lt;s&gt;July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements&lt;/s&gt;
*July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements
*August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements
*August 5 - 12: candidates align themselves with the statements
*August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision

The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August

Best, 

Movement Strategy and Governance

''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
[[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ۲۱:۰۱, ۲۷ جولای ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])
&lt;!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=23530132 --&gt;

== The 2022 Board of Trustees election Community Voting period is now open ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/The 2022 Board of Trustees election Community Voting period is now open| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/The 2022 Board of Trustees election Community Voting period is now open|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/The 2022 Board of Trustees election Community Voting period is now open}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Hi everyone,

The Community Voting period for the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] is now open. Here are some helpful links to get you the information you need to vote:

* Try the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|Election Compass]], showing how candidates stand on 15 different topics.
* Read the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|candidate statements]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Affiliate_Organization_Participation/Candidate_Questions|answers to Affiliate questions]]
* [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Apply to be a Candidate|Learn more about the skills the Board seeks]] and how the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analysis Committee found candidates align with those skills]]

If you are ready to vote, you may go to [[Special:SecurePoll/vote/Wikimedia_Foundation_Board_Elections_2022|SecurePoll voting page]] to vote now. '''You may vote from August 23 at 00:00 UTC to September 6 at 23:59 UTC.''' To see about your voter eligibility, please visit the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Voter_eligibility_guidelines|voter eligibility page]].

Best,

Movement Strategy and Governance

''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;

[[User:MNadzikiewicz_(WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]]
&lt;!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=23708360 --&gt;

== Invitation to join the Movement Strategy Forum ==

:''{{More languages}}''
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt; 
Hello everyone,

The [https://forum.movement-strategy.org/ Movement Strategy Forum] (MS Forum) is a multilingual collaborative space for all conversations about Movement Strategy implementation. 

We are inviting all Movement participants to collaborate on the MS Forum. The goal of the forum is to build community collaboration, using an inclusive multilingual platform.

The [[m:Movement Strategy|Movement Strategy]] is a collaborative effort to imagine and build the future of the Wikimedia Movement. Anyone can contribute to the Movement Strategy, from a comment to a full-time project.

;Join this forum with your Wikimedia account, engage in conversations, and ask questions in your language.

The Movement Strategy and Governance team (MSG) launched the proposal for the MS Forum in May 2022. There was a 2-month community review period, which ended on 24 July 2022. The community review process included several questions that resulted in interesting conversations. You can read the [https://forum.movement-strategy.org/t/ms-forum-community-review-report/1436 Community Review Report]. 

We look forward to seeing you at the MS Forum! 

Best regards,

the Movement Strategy and Governance Team

[[User:MNadzikiewicz (WMF)]] ۱۱:۳۲, ۲۹ اگسټ ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])
&lt;!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&amp;oldid=23720620 --&gt;</text>
      <sha1>m2d1wqbph9vk9jmpaqbbfgwu43d3w7b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>محمد عبده</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21673</id>
    <revision>
      <id>284919</id>
      <parentid>172187</parentid>
      <timestamp>2022-08-28T14:48:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>حجاوي (بيت الحكمة)</username>
        <id>25655</id>
      </contributor>
      <comment>This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23242" xml:space="preserve">محمد عبده (د ۱۸۴۹ – د ۱۹۰۵ کال د جولای ۱۱) یو مصری اسلامي عالم، فراماسون یا فریمېسن، خبریال، ښوونکی، لیکوال، اډېټر، قاضي او د مصر لوی مفتي ؤ. هغه د ۱۹مې پېړۍ په وروستیو او د شلمې پېړۍ په لومړیو کې د عرب نهضت او د مسلمانانو د اصلاح غوښتنې له مهمو څېرو څخه ؤ.   &lt;ref name=&quot;Kudsi-Zadeh 1972&quot;&gt;{{cite journal|last=Kudsi-Zadeh|first=A. Albert|date=January–March 1972|title=Afghānī and Freemasonry in Egypt|journal=[[Journal of the American Oriental Society]]|publisher=[[American Oriental Society]]|volume=92|issue=1|pages=25–35|doi=10.2307/599645|issn=0003-0279|jstor=599645|lccn=12032032|oclc=47785421|quote=In these efforts, Afghani was aided by some of his own disciples whom he persuaded to join Freemasonry [...] It was through this association, remarks Rida, that 'Abduh was able to establish contact with Tawfiq Pasha and other leaders of Egypt.}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{cite encyclopedia|author-last=von Kügelgen|author-first=Anke|year=2007|title=ʿAbduh, Muḥammad|editor1-last=Fleet|editor1-first=Kate|editor2-last=Krämer|editor2-first=Gudrun|editor2-link=Gudrun Krämer|editor3-last=Matringe|editor3-first=Denis|editor4-last=Nawas|editor4-first=John|editor5-last=Rowson|editor5-first=Everett K.|editor5-link=Everett K. Rowson|encyclopedia=[[Encyclopaedia of Islam 3|Encyclopaedia of Islam, THREE]]|volume=3|location=[[Leiden]] and [[Boston]]|publisher=[[Brill Publishers]]|doi=10.1163/1573-3912_ei3_COM_0103|isbn=9789004161641|issn=1873-9830}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Richard Netton|first=Ian|title=Encyclopedia of Islamic Civilisation and Religion|publisher=Routledge|year=2008|isbn=978-0-7007-1588-6|location=Abingdon, Oxon|pages=6|chapter=‘ABDUH, MUHAMMAD (1849–1905)|quote=&quot;.. [Abduh became] a member of the Council of al-Azhar in 1895 and Chief Mufti (Legal Official) in 1899.&quot;}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|last=E. Campo|first=Juan|title=Encyclopedia of Islam|publisher=Facts On File, Inc.|year=2009|isbn=978-0-8160-5454-1|location=New York|pages=5–6}}&lt;/ref&gt;

هغه په الازهر پوهنتون کې د عالي کچې زده کونکو ته د سري اسلامي کتابونو تدریس پیل کړ، پداسې حال کې چې دی لاهم هلته زده کړې کولې. هغه د عالم په مقام کې د ۱۸۷۷ کال څخه د منطق، الهیات، د اخلاقو علم او سیاست درس وړکړ. په راتلونکي کال کې په دارالعلوم کې د تاریخ استاد او همدا راز په مدرسة الالسن کې د عربي ژبې او ادبیاتو استاد وټاکل شو.   &lt;ref name=&quot;:02&quot;&gt;{{cite encyclopedia|author-last=von Kügelgen|author-first=Anke|year=2007|title=ʿAbduh, Muḥammad|editor1-last=Fleet|editor1-first=Kate|editor2-last=Krämer|editor2-first=Gudrun|editor2-link=Gudrun Krämer|editor3-last=Matringe|editor3-first=Denis|editor4-last=Nawas|editor4-first=John|editor5-last=Rowson|editor5-first=Everett K.|editor5-link=Everett K. Rowson|encyclopedia=[[Encyclopaedia of Islam 3|Encyclopaedia of Islam, THREE]]|volume=3|location=[[Leiden]] and [[Boston]]|publisher=[[Brill Publishers]]|doi=10.1163/1573-3912_ei3_COM_0103|isbn=9789004161641|issn=1873-9830}}&lt;/ref&gt;

عبده د مطبوعاتو اتل ؤ او په المنار مجله او الاهرام ورځپاڼه کې یې زیاتې لیکنې کړې. په ۱۸۸۰ کال کې د الوقائع المصریه اډېټر شو. نوموړي د رسالت التوحید (د یووالي الهیات) او د قرآن تفسیر یې هم لیکلی دی. هغه په لنډه توګه د خپل مرشد سید جمال الدین افغان تر څنګ د واحد اسلام پالنې استعمار ضد ورځپاڼه العروة الوثقا خپره کړه.   &lt;ref name=&quot;:03&quot;&gt;{{cite encyclopedia|author-last=von Kügelgen|author-first=Anke|year=2007|title=ʿAbduh, Muḥammad|editor1-last=Fleet|editor1-first=Kate|editor2-last=Krämer|editor2-first=Gudrun|editor2-link=Gudrun Krämer|editor3-last=Matringe|editor3-first=Denis|editor4-last=Nawas|editor4-first=John|editor5-last=Rowson|editor5-first=Everett K.|editor5-link=Everett K. Rowson|encyclopedia=[[Encyclopaedia of Islam 3|Encyclopaedia of Islam, THREE]]|volume=3|location=[[Leiden]] and [[Boston]]|publisher=[[Brill Publishers]]|doi=10.1163/1573-3912_ei3_COM_0103|isbn=9789004161641|issn=1873-9830}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Urwat al-Wuthqa, al- - Oxford Islamic Studies Online |url=http://www.oxfordislamicstudies.com/article/opr/t125/e2440 |access-date=6 June 2020 |website=www.oxfordislamicstudies.com}}&lt;/ref&gt;

هغه په ۱۸۸۸ کال کې د ځايي محاکمو په ابتدایه محاکمو کې قاضي وټاکل شو، په ۱۸۹۹ کال کې د استیناف محکمې مشورتي غړی او په همدې کال کې د مصریه خاورې مفتي وټاکل شو.  &lt;ref name=&quot;:04&quot;&gt;{{cite encyclopedia|author-last=von Kügelgen|author-first=Anke|year=2007|title=ʿAbduh, Muḥammad|editor1-last=Fleet|editor1-first=Kate|editor2-last=Krämer|editor2-first=Gudrun|editor2-link=Gudrun Krämer|editor3-last=Matringe|editor3-first=Denis|editor4-last=Nawas|editor4-first=John|editor5-last=Rowson|editor5-first=Everett K.|editor5-link=Everett K. Rowson|encyclopedia=[[Encyclopaedia of Islam 3|Encyclopaedia of Islam, THREE]]|volume=3|location=[[Leiden]] and [[Boston]]|publisher=[[Brill Publishers]]|doi=10.1163/1573-3912_ei3_COM_0103|isbn=9789004161641|issn=1873-9830}}&lt;/ref&gt;

== ژوند لیک   ==
محمد عبده په ۱۸۴۹ کال کې په نیل ډلټا (Nile Delta) کې د ترکي الاصل پلار او د مصري مور څخه نړۍ ته راغلی.  کورنۍ یې د عثماني مصري نخبه ګانو څخه وه: پلار یې د عماد یا د ځايي واکمن نخبه ګانو څخه ؤ، پداسې حال کې چې مور یې د اشرفو څخه وه. ده د طنطا په یوه خصوصي ښوونځۍ کې زده کړې وکړې. کله چې دیارلس کلن شو، احمدي جومات ته چې په مصر کې یو له سترو تعلیمي مؤسسو څخه ؤ، واستول شو. عبده څه موده وروسته له ښوونځۍ څخه وتښتېد او واده یې وکړ. د واده څخه یې لږ موده وروسته په طانطا کې خپل ښوونځي ته راستون شو. په دې دوره کې عبده د خپل مسلمان صوفي تره، دروېش تر پاملرنه لاندې زده کړې وکړې، تره یې احیاګرې او اصلاح غوښتونکې مدنیه طریقې غړی ؤ، دا طریقه د شاذلیه طریقې یوه نامتو څانګه ده چې په ټول مصر، لیبیا، الجزایر او تونس کې خپره ده. دې فرقه د روحاني اعمالو سربېره، په اسلام باندې په سم عمل ټینګار وکړ، د تقلید څخه یې ډډه وکړه او د بنسټیزو لارښوونو په پيروي یې ټینګار وکړ. عبده د خپل تره تر نظر لاندې د مدنیه په مناجاتو پیل وکړ. دې تجربې په طانطا کې د هغه د ډېرو شاګردانو په څېر عبده د عرفاني آشنایی سره د صوفیانه زهدپالنې په لور بوتله. عبده خپل زیاتره راتلونکي عام افکار لکه د تقلید سره کلک مخالفت له خپل صوفي تره څخه په ارث یوړل.   &lt;ref&gt;Arthur Goldschmidt, ''Biographical Dictionary of Modern Egypt'', Lynne Rienner Publishers (2000), p. 10&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Taylor&quot;&gt;{{citation|last=Adams|first=Charles Clarence|year=1933|chapter=Muhammad Abduh: Biography|title=Islam and Modernism in Egypt, Volume 10|publisher=[[Taylor &amp; Francis]]|isbn=0415209080|page=18|quote=True, his father 'Abduh ibn Hasan Khair Allah, came from a family of Turkish origin that had settled in the village of Mahallat Nasr in the Buhairah Province at some remote time in the past...}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last=Hourani|first=Albert|title=Arabic Thought in the Liberal Age|url=https://archive.org/details/arabicthoughtinl0000hour|url-access=registration|year=1962|publisher=Oxford University Press|location=Great Britain|page=[https://archive.org/details/arabicthoughtinl0000hour/page/130 130]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Sedgwick|first=Mark|title=Makers of the Muslim World: Muhammad Abduh|publisher=One World Publications|year=2013|isbn=978-1851684328|pages=3–4, 13|chapter=Chapter 1: The Student}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last=Hourani|first=Albert|url=https://archive.org/details/arabicthoughtinl0000hour|title=Arabic Thought in the Liberal Age|publisher=Oxford University Press|year=1962|location=Great Britain|url-access=registration}}&lt;/ref&gt;

عبدالله په ځوانۍ کې له سختو معنوي کړکېچونو سره مخ شو، د هغو کړکېچونو په څېر وو چې د منځنۍ پېړیو مسلمان عالم او صوفي الغزالي تجربه کړل. هغه د دودیزو زده کړو او د خپل وخت د علماوو جریان له استازو څخه سخت ناخوښه ؤ. د شیخ درویش الخدیر تر نفوذ لاندې، تصوف د دیندارۍ یوه بدیله بڼه وړاندې کړه چې د عبده روحاني او فکري جوږښت به رامنځته کړي. نوموړی د ځايي محاکمو په ابتدایه محاکمو کې قاضي او په ۱۸۹۰ کال کې د استیناف محکمې مشورتي غړی وټاکل شو. لکه څنګه چې عبده به وروسته په مصر کې د هسک پوه روښان فکر په توګه راڅرګند شۍ، نو په ​​عین وخت کې يې د یوه دودیز صوفي مسلمان په توګه خپله ونډه په غاړه واخیسته. تصوف څرنګه چې د شیخ درویش له لوري عبدو ته تعلیم ورکړل شو، د دودیزو اسلامي زده کړو له محدودیتونو او ژورتیا څخه پورته شو او د اسلامي دیندارۍ پر بنسټ چې د یوې فکري، اغېزناکې مرجع له خوا رهبري کېده، ولاړ ؤ. د عبدو له نظره شیخ درویش او د هغه تعلیمات د منل شوی او معمولي تصوف څرګنداوه، چې د صوفیانه فولکلور او د عصري دورې په لومړیو کې په کلیوالي مصر کې د مروج شارلتان څخه یې توپیر درلود. عبده د شیخ درویش تر روزنې لاندې تصوف ته د خپل اوښتېدو په اړه لیکلي:   &lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Scharbrodt|first=Oliver|date=2007|title=The Salafiyya and Sufsm: Muhammad 'Abduh and his Risalat al-Waridat (Treatise on Mystical Inspirations)|url=https://www.jstor.org/stable/40378895|journal=Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London|publisher=Cambridge University Press|volume=70|issue=1|page=92|doi=10.1017/S0041977X07000031|jstor=40378895|s2cid=170641656|via=JSTOR}}&lt;/ref&gt;&lt;blockquote&gt;په اوومه ورځ مې له شیخ څخه وپوښتل: ستا طریقه څه ده؟ هغه ځواب راکړ: اسلام زما طریقه ده، ما وپوښتل: مګر دا ټول خلک مسلمانان نه دي؟ &quot; هغه وویل: که دوی مسلمانان وای، نو تا به نه لیدل چې د کوچنیو مسائلو په سر مجادله وکړي او کله چې له دلیل سره یا بې دلیله دروغ وایي، نه به اورېدل چې په خدای باندې قسم وکړي.&quot; دا خبرې د اور په څېر وې چې ټول هغه څه یې وسوځول چې ما د تېر وخت څخه ګران ساتل.&quot;   &lt;ref name=&quot;Scharbrodt 2007 89–115&quot;&gt;{{Cite journal|last=Scharbrodt|first=Oliver|date=2007|title=The Salafiyya and Sufsm: Muhammad 'Abduh and his Risalat al-Waridat (Treatise on Mystical Inspirations)|url=https://www.jstor.org/stable/40378895|journal=Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London|publisher=Cambridge University Press|volume=70|issue=1|pages=89–115|doi=10.1017/S0041977X07000031|jstor=40378895|s2cid=170641656|via=JSTOR}}&lt;/ref&gt;&lt;/blockquote&gt;عبده په ۱۸۶۶ کال کې د قاهرې په الازهر پوهنتون کې شامل شو، په دې پوهنتون کې یې د منطق، د اسلامي فلسفې، د الهیات او د تصوف زده کړې وکړې. هغه د سید جمال الدین افغاني شاګرد ؤ، سید جمال الدین یو مسلمان فیلسوف او دیني اصلاح کوونکی ؤ چې د اروپايي استعمار سره د مخالفت لپاره یې د واحد اسلام پالنې څخه دفاع کوله. عبده په الازهر کې د خپلو زده کړو پرمهال د دودیز نصاب او د تکراري دودیزو طریقو په اړه خپلو انتقادونو ته دوام ورکړ. د هغه له نظره افغاني د تازه فکري طریقې سره شخصي جذبه یوځای کړه چې د الازهر علماوو نه شوی وړاندې کولای. عبده د ۲۲ کلن ځوان عارف صوفي په توګه د جذبوي لارښود او د زده کړو او دیندارۍ بدیلو طریقې په لټه کې ؤ، نو افغاني یې خپل مرشد غوره کړ. د دوی د مرید-مرشد اړیکو اته کاله دوام وکړ او افغانی وکړی شول چې د خپل ځوان شاګرد تمې پوره کړي. عبده د افغاني تر اغېزې لاندې ژورنالیزم، سیاست او خپله لېوالتیا له اسلامي عرفاني روحانیت سره یوځای کړل. افغاني په فلسفي تکیې سره د عبده تصوف بډایه کړ او په دې توګه یې د هغه پام د اسلام عقلاني تعبیرونو راواړاوه. د افغاني درسونو د هغه صوفیانه عرفان د پارسي تشیع له باطني او عرفاني دود سره ګډ کړ. هغه عبدو ته د مصر او اسلامي نړۍ د ستونزو او د لوېدیځ تمدن د تخنیکي لاسته راوړنو په اړه هم زده کړې ورکړې.   &lt;ref name=&quot;KG&quot;&gt;Kügelgen, Anke von. &quot;ʿAbduh, Muḥammad.&quot; Encyclopaedia of Islam, v.3. Edited by: Gudrun Krämer, Denis Matringe, John Nawas and Everett Rowson. Brill, 2009. Syracuse University. 23 April 2009&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last=Hourani|first=Albert|title=Arabic Thought in the Liberal Age|url=https://archive.org/details/arabicthoughtinl0000hour|url-access=registration|year=1962|publisher=Oxford University Press|location=Great Britain}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Kedourie, E. (1997). ''Afghani and 'Abduh: An Essay on Religious Unbelief and Political Activism in Modern Islam'', London: Frank Cass. {{ISBN|0-7146-4355-6}}.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=hG2IswEACAAJ&amp;q=%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B5%D9%88%D9%81+%D9%81%D9%8A+%D8%B3%D9%8A%D8%A7%D9%82+%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%A9|title=التصوف في سياق النهضة: من محمد عبده الى سعيد النورسي|last=حلمي،|first=عبد الوهاب، محمد|date=2018|publisher=Markaz Dirāsāt al-Waḥdah al-ʻArabīyah|isbn=978-9953-82-815-2|language=ar}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Scharbrodt|first=Oliver|date=2007|title=The Salafiyya and Sufsm: Muhammad 'Abduh and his Risalat al-Waridat (Treatise on Mystical Inspirations)|url=https://www.jstor.org/stable/40378895|journal=Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London|publisher=Cambridge University Press|volume=70|issue=1|pages=93–94|doi=10.1017/S0041977X07000031|jstor=40378895|s2cid=170641656|via=JSTOR}}&lt;/ref&gt;

عبدو ته په ۱۸۷۷ کال کې د عالم درجه ورکړل شوه او په الازهر پوهنتون کې یې د منطق، اسلامي الهیات او اخلاقو تدریس پیل کړ. په ۱۸۷۸ کال کې یې د قاهرې د ښوونکو د روزنې کالج په دارالعلوم کې چې وروسته د قاهرې پوهنتون سره یو ځای شو، د تاریخ استاد وټاکل شو. همدا راز هغه د خيديوال د ژبو په مکتب کې د عربي ژبې د تدريس لپاره وټاکل شو. نوموړی د اسلامي نوې پالنې (Islamic Modernism) یو له مهمو بنسټګرو څېرو څخه شمېرل کېږي، کله کله د عقل پالنې (rationalism) پر بنسټ د اسلامي الهیاتو د منځنۍ پېړۍ د همنومي مکتب، &quot;نوی-معتزله پالنې&quot; په نوم یادېږي. عبده د مصر د رسمي ورځپاڼې، الواقعة المصرية مسونګر مشر هم وټاکل شو. هغه د مصر د ټولنې د ټولو اړخونو د سمون لپاره متعهد ؤ او باور یې درلود چې تعلیم د دې موخې د ترلاسه کولو لپاره غوره لاره ده. دی د ښه دیني تعلیم چې د ماشوم اخلاق پیاوړي کړي او د علمي تعلیم چې د ماشوم عقلي وړتیا ته وده وکړي، پلوي ؤ. نوموړي په ​​خپلو مقالو کې د شتمنو په فساد، خرافاتو او په عیاش ژوند نیوکې کړې دي.   &lt;ref name=&quot;KG2&quot;&gt;Kügelgen, Anke von. &quot;ʿAbduh, Muḥammad.&quot; Encyclopaedia of Islam, v.3. Edited by: Gudrun Krämer, Denis Matringe, John Nawas and Everett Rowson. Brill, 2009. Syracuse University. 23 April 2009&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Ahmed H. Al-Rahim (January 2006). &quot;Islam and Liberty&quot;, ''Journal of Democracy'' 17 (1), pp. 166-169.&lt;/ref&gt;

د هغه د سیاسي فعالیت له امله، افغاني په ۱۸۷۹ کال کې جلاوطن شو او عبده خپل کلي ته وشړل شو. په راتلونکي کال کې د ملي ورځپاڼې واک ورکړل شو او له دې څخه د استعمار ضد خپلو افکارو د خپرولو او د ټولنیز او دیني اصلاحاتو لپاره د اړتیا د یوې وسیلې په توګه کار واخیست. نوموړی په ۱۸۷۹ کال کې د احمد عرابي په مشرۍ د مصر ملتپال عرابي بغاوت څخه د ملاتړ له وجهې، د برېتانوي ځواکونو له خوا په ​​۱۸۸۲ کال کې له مصر څخه د شپږو کلونو لپاره جلاوطن شو. هغه ویلي وو چې هرې ټولنې ته باید اجازه ورکړل شي چې د خپل تاریخ او اوسنیو شرایطو پر بنسټ د حکومت مناسبه بڼه غوره کړي. عبده څو کاله په عثماني لبنان کې تېر کړل او هلته یې د اسلامي تعلیمي نظام په رامنځته کولو کې مرسته وکړه. په ۱۸۸۴ کال کې د فرانسې پاریس ښار ته لاړ او هلته یې له افغاني سره یو ځای د العروة الوثقا په نامه اسلامي انقلابي مجله خپره کړه چې د برېتانیې ضد نظریاتو ته یې وده ورکړه. عبده هم له برېتانيې څخه لیدنه وکړه او د مصر او سوډان د حالاتو په اړه يې له لوړ پوړو چارواکو سره خبرې وکړې. په انګلستان او تونس کې له لنډې مودې پاتې کېدو وروسته، په ۱۸۸۵ کال کې د ښوونکي په توګه بیروت ته راستون شو او د مختلفو دیني مخینو پوهان پرې راټول شول. هغه د خپلې مېشتېدنې په ترڅ کې خپلې هڅې د اسلام، عیسویت او یهودیت ترمنځ د درناوي او ملګرتیا د زیاتوالي لپاره اختصاص کړې.&lt;ref name=&quot;KG3&quot;&gt;Kügelgen, Anke von. &quot;ʿAbduh, Muḥammad.&quot; Encyclopaedia of Islam, v.3. Edited by: Gudrun Krämer, Denis Matringe, John Nawas and Everett Rowson. Brill, 2009. Syracuse University. 23 April 2009&lt;/ref&gt;

کله چې عبده په ۱۸۸۸ کال کې مصر ته راستون شو، خپله قانوني دنده یې پیل کړه. دی د لومړي ځل لپاره د ځايي محاکمو په ابتدایه محاکمو کې قاضي وټاکل شو او په ۱۸۹۱ کال کې د استیناف محکمې مشورتي غړی شو. په ۱۸۹۹ کال کې د مصر لوی مفتي وټاکل شو، چې ترټولو لوی اسلامي مقام دی او تر مړینې پورې یې دا دنده په غاړه درلوده. هغه د یوه قاضي په توګه، په ​​ډېرو پرېکړو کې ښکېل ؤ، چې ځینې یې آزادي پاله ګڼل کېږي لکه د غیرمسلمانو له خوا د ذبح شوې غوښې د کارولو وړتیا او د پور سود منل. آزادي پاله نظرونو يې هغه په انګریزانو، په ځانګړې توګه په لارډ کرومر باندې ګران کړ. خو دوی د هغه، د خدیو عباس حلمي او ملتپال مشر مصطفی کامل پاشا ترمنځ د تفرقي لامل هم شول. کله چې عبده په ​​مصر کې ؤ، یوه دیني ټولنه يې رامنځته کړه، د عربي علومو د احیا لپاره د ټولنې مشر شو او د ازموینو، نصاب او د استادانو او محصلینو د کاري شرایط د ودې لپاره د وړاندیزونو په وړاندې کولو سره یې د الازهر پوهنتون د تعلیمي سیسټم د اصلاح لپاره کار وکړ. په ۱۹۰۰ کال کې یې د عربي ادبیاتو د احیا ټولنه رامنځته کړه.   &lt;ref name=&quot;Brockett&quot;&gt;Brockett, Adrian Alan, ''[https://research-repository.st-andrews.ac.uk/handle/10023/2770 Studies in two transmissions of the Qur'an]'', p11&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;KG4&quot;&gt;Kügelgen, Anke von. &quot;ʿAbduh, Muḥammad.&quot; Encyclopaedia of Islam, v.3. Edited by: Gudrun Krämer, Denis Matringe, John Nawas and Everett Rowson. Brill, 2009. Syracuse University. 23 April 2009&lt;/ref&gt;

هغه زیات سفرونه وکړل او په کمبرج او آکسفورډ کې یې د اروپایي پوهانو سره ولیدل. د فرانسې قانون يې مطالعه کړ او د ویانا او برلین په کتابتونونو کې یې زیات شمېر اروپایي او عربي ستر ادبي اثار ولوستل. د خپلو سفرونو څخه لاسته راغلې پایلې يې دا وې چې مسلمانان د خپل دین او د ظالمو واکمنانو د استبداد په اړه له ناپوهۍ څخه ځورېږي. عبده د ۱۹۰۵ کال د جولای په ۱۱ په اسکندریه کې د پښتورګو د سرطان له امله مړ شو.   &lt;ref name=&quot;KG5&quot;&gt;Kügelgen, Anke von. &quot;ʿAbduh, Muḥammad.&quot; Encyclopaedia of Islam, v.3. Edited by: Gudrun Krämer, Denis Matringe, John Nawas and Everett Rowson. Brill, 2009. Syracuse University. 23 April 2009&lt;/ref&gt;

== سرچينې ==
[[وېشنيزه:د ولسي جرگې غړي]]</text>
      <sha1>ru9osg59yhz53sc2d7u9zae08utnaow</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>284941</id>
      <parentid>284919</parentid>
      <timestamp>2022-08-28T16:29:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>حجاوي (بيت الحكمة)</username>
        <id>25655</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23260" xml:space="preserve">{{Infobox person}}محمد عبده (د ۱۸۴۹ – د ۱۹۰۵ کال د جولای ۱۱) یو مصری اسلامي عالم، فراماسون یا فریمېسن، خبریال، ښوونکی، لیکوال، اډېټر، قاضي او د مصر لوی مفتي ؤ. هغه د ۱۹مې پېړۍ په وروستیو او د شلمې پېړۍ په لومړیو کې د عرب نهضت او د مسلمانانو د اصلاح غوښتنې له مهمو څېرو څخه ؤ.   &lt;ref name=&quot;Kudsi-Zadeh 1972&quot;&gt;{{cite journal|last=Kudsi-Zadeh|first=A. Albert|date=January–March 1972|title=Afghānī and Freemasonry in Egypt|journal=[[Journal of the American Oriental Society]]|publisher=[[American Oriental Society]]|volume=92|issue=1|pages=25–35|doi=10.2307/599645|issn=0003-0279|jstor=599645|lccn=12032032|oclc=47785421|quote=In these efforts, Afghani was aided by some of his own disciples whom he persuaded to join Freemasonry [...] It was through this association, remarks Rida, that 'Abduh was able to establish contact with Tawfiq Pasha and other leaders of Egypt.}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{cite encyclopedia|author-last=von Kügelgen|author-first=Anke|year=2007|title=ʿAbduh, Muḥammad|editor1-last=Fleet|editor1-first=Kate|editor2-last=Krämer|editor2-first=Gudrun|editor2-link=Gudrun Krämer|editor3-last=Matringe|editor3-first=Denis|editor4-last=Nawas|editor4-first=John|editor5-last=Rowson|editor5-first=Everett K.|editor5-link=Everett K. Rowson|encyclopedia=[[Encyclopaedia of Islam 3|Encyclopaedia of Islam, THREE]]|volume=3|location=[[Leiden]] and [[Boston]]|publisher=[[Brill Publishers]]|doi=10.1163/1573-3912_ei3_COM_0103|isbn=9789004161641|issn=1873-9830}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Richard Netton|first=Ian|title=Encyclopedia of Islamic Civilisation and Religion|publisher=Routledge|year=2008|isbn=978-0-7007-1588-6|location=Abingdon, Oxon|pages=6|chapter=‘ABDUH, MUHAMMAD (1849–1905)|quote=&quot;.. [Abduh became] a member of the Council of al-Azhar in 1895 and Chief Mufti (Legal Official) in 1899.&quot;}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|last=E. Campo|first=Juan|title=Encyclopedia of Islam|publisher=Facts On File, Inc.|year=2009|isbn=978-0-8160-5454-1|location=New York|pages=5–6}}&lt;/ref&gt;

هغه په الازهر پوهنتون کې د عالي کچې زده کونکو ته د سري اسلامي کتابونو تدریس پیل کړ، پداسې حال کې چې دی لاهم هلته زده کړې کولې. هغه د عالم په مقام کې د ۱۸۷۷ کال څخه د منطق، الهیات، د اخلاقو علم او سیاست درس وړکړ. په راتلونکي کال کې په دارالعلوم کې د تاریخ استاد او همدا راز په مدرسة الالسن کې د عربي ژبې او ادبیاتو استاد وټاکل شو.   &lt;ref name=&quot;:02&quot;&gt;{{cite encyclopedia|author-last=von Kügelgen|author-first=Anke|year=2007|title=ʿAbduh, Muḥammad|editor1-last=Fleet|editor1-first=Kate|editor2-last=Krämer|editor2-first=Gudrun|editor2-link=Gudrun Krämer|editor3-last=Matringe|editor3-first=Denis|editor4-last=Nawas|editor4-first=John|editor5-last=Rowson|editor5-first=Everett K.|editor5-link=Everett K. Rowson|encyclopedia=[[Encyclopaedia of Islam 3|Encyclopaedia of Islam, THREE]]|volume=3|location=[[Leiden]] and [[Boston]]|publisher=[[Brill Publishers]]|doi=10.1163/1573-3912_ei3_COM_0103|isbn=9789004161641|issn=1873-9830}}&lt;/ref&gt;

عبده د مطبوعاتو اتل ؤ او په المنار مجله او الاهرام ورځپاڼه کې یې زیاتې لیکنې کړې. په ۱۸۸۰ کال کې د الوقائع المصریه اډېټر شو. نوموړي د رسالت التوحید (د یووالي الهیات) او د قرآن تفسیر یې هم لیکلی دی. هغه په لنډه توګه د خپل مرشد سید جمال الدین افغان تر څنګ د واحد اسلام پالنې استعمار ضد ورځپاڼه العروة الوثقا خپره کړه.   &lt;ref name=&quot;:03&quot;&gt;{{cite encyclopedia|author-last=von Kügelgen|author-first=Anke|year=2007|title=ʿAbduh, Muḥammad|editor1-last=Fleet|editor1-first=Kate|editor2-last=Krämer|editor2-first=Gudrun|editor2-link=Gudrun Krämer|editor3-last=Matringe|editor3-first=Denis|editor4-last=Nawas|editor4-first=John|editor5-last=Rowson|editor5-first=Everett K.|editor5-link=Everett K. Rowson|encyclopedia=[[Encyclopaedia of Islam 3|Encyclopaedia of Islam, THREE]]|volume=3|location=[[Leiden]] and [[Boston]]|publisher=[[Brill Publishers]]|doi=10.1163/1573-3912_ei3_COM_0103|isbn=9789004161641|issn=1873-9830}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Urwat al-Wuthqa, al- - Oxford Islamic Studies Online |url=http://www.oxfordislamicstudies.com/article/opr/t125/e2440 |access-date=6 June 2020 |website=www.oxfordislamicstudies.com}}&lt;/ref&gt;

هغه په ۱۸۸۸ کال کې د ځايي محاکمو په ابتدایه محاکمو کې قاضي وټاکل شو، په ۱۸۹۹ کال کې د استیناف محکمې مشورتي غړی او په همدې کال کې د مصریه خاورې مفتي وټاکل شو.  &lt;ref name=&quot;:04&quot;&gt;{{cite encyclopedia|author-last=von Kügelgen|author-first=Anke|year=2007|title=ʿAbduh, Muḥammad|editor1-last=Fleet|editor1-first=Kate|editor2-last=Krämer|editor2-first=Gudrun|editor2-link=Gudrun Krämer|editor3-last=Matringe|editor3-first=Denis|editor4-last=Nawas|editor4-first=John|editor5-last=Rowson|editor5-first=Everett K.|editor5-link=Everett K. Rowson|encyclopedia=[[Encyclopaedia of Islam 3|Encyclopaedia of Islam, THREE]]|volume=3|location=[[Leiden]] and [[Boston]]|publisher=[[Brill Publishers]]|doi=10.1163/1573-3912_ei3_COM_0103|isbn=9789004161641|issn=1873-9830}}&lt;/ref&gt;

== ژوند لیک   ==
محمد عبده په ۱۸۴۹ کال کې په نیل ډلټا (Nile Delta) کې د ترکي الاصل پلار او د مصري مور څخه نړۍ ته راغلی.  کورنۍ یې د عثماني مصري نخبه ګانو څخه وه: پلار یې د عماد یا د ځايي واکمن نخبه ګانو څخه ؤ، پداسې حال کې چې مور یې د اشرفو څخه وه. ده د طنطا په یوه خصوصي ښوونځۍ کې زده کړې وکړې. کله چې دیارلس کلن شو، احمدي جومات ته چې په مصر کې یو له سترو تعلیمي مؤسسو څخه ؤ، واستول شو. عبده څه موده وروسته له ښوونځۍ څخه وتښتېد او واده یې وکړ. د واده څخه یې لږ موده وروسته په طانطا کې خپل ښوونځي ته راستون شو. په دې دوره کې عبده د خپل مسلمان صوفي تره، دروېش تر پاملرنه لاندې زده کړې وکړې، تره یې احیاګرې او اصلاح غوښتونکې مدنیه طریقې غړی ؤ، دا طریقه د شاذلیه طریقې یوه نامتو څانګه ده چې په ټول مصر، لیبیا، الجزایر او تونس کې خپره ده. دې فرقه د روحاني اعمالو سربېره، په اسلام باندې په سم عمل ټینګار وکړ، د تقلید څخه یې ډډه وکړه او د بنسټیزو لارښوونو په پيروي یې ټینګار وکړ. عبده د خپل تره تر نظر لاندې د مدنیه په مناجاتو پیل وکړ. دې تجربې په طانطا کې د هغه د ډېرو شاګردانو په څېر عبده د عرفاني آشنایی سره د صوفیانه زهدپالنې په لور بوتله. عبده خپل زیاتره راتلونکي عام افکار لکه د تقلید سره کلک مخالفت له خپل صوفي تره څخه په ارث یوړل.   &lt;ref&gt;Arthur Goldschmidt, ''Biographical Dictionary of Modern Egypt'', Lynne Rienner Publishers (2000), p. 10&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Taylor&quot;&gt;{{citation|last=Adams|first=Charles Clarence|year=1933|chapter=Muhammad Abduh: Biography|title=Islam and Modernism in Egypt, Volume 10|publisher=[[Taylor &amp; Francis]]|isbn=0415209080|page=18|quote=True, his father 'Abduh ibn Hasan Khair Allah, came from a family of Turkish origin that had settled in the village of Mahallat Nasr in the Buhairah Province at some remote time in the past...}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last=Hourani|first=Albert|title=Arabic Thought in the Liberal Age|url=https://archive.org/details/arabicthoughtinl0000hour|url-access=registration|year=1962|publisher=Oxford University Press|location=Great Britain|page=[https://archive.org/details/arabicthoughtinl0000hour/page/130 130]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Sedgwick|first=Mark|title=Makers of the Muslim World: Muhammad Abduh|publisher=One World Publications|year=2013|isbn=978-1851684328|pages=3–4, 13|chapter=Chapter 1: The Student}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last=Hourani|first=Albert|url=https://archive.org/details/arabicthoughtinl0000hour|title=Arabic Thought in the Liberal Age|publisher=Oxford University Press|year=1962|location=Great Britain|url-access=registration}}&lt;/ref&gt;

عبدالله په ځوانۍ کې له سختو معنوي کړکېچونو سره مخ شو، د هغو کړکېچونو په څېر وو چې د منځنۍ پېړیو مسلمان عالم او صوفي الغزالي تجربه کړل. هغه د دودیزو زده کړو او د خپل وخت د علماوو جریان له استازو څخه سخت ناخوښه ؤ. د شیخ درویش الخدیر تر نفوذ لاندې، تصوف د دیندارۍ یوه بدیله بڼه وړاندې کړه چې د عبده روحاني او فکري جوږښت به رامنځته کړي. نوموړی د ځايي محاکمو په ابتدایه محاکمو کې قاضي او په ۱۸۹۰ کال کې د استیناف محکمې مشورتي غړی وټاکل شو. لکه څنګه چې عبده به وروسته په مصر کې د هسک پوه روښان فکر په توګه راڅرګند شۍ، نو په ​​عین وخت کې يې د یوه دودیز صوفي مسلمان په توګه خپله ونډه په غاړه واخیسته. تصوف څرنګه چې د شیخ درویش له لوري عبدو ته تعلیم ورکړل شو، د دودیزو اسلامي زده کړو له محدودیتونو او ژورتیا څخه پورته شو او د اسلامي دیندارۍ پر بنسټ چې د یوې فکري، اغېزناکې مرجع له خوا رهبري کېده، ولاړ ؤ. د عبدو له نظره شیخ درویش او د هغه تعلیمات د منل شوی او معمولي تصوف څرګنداوه، چې د صوفیانه فولکلور او د عصري دورې په لومړیو کې په کلیوالي مصر کې د مروج شارلتان څخه یې توپیر درلود. عبده د شیخ درویش تر روزنې لاندې تصوف ته د خپل اوښتېدو په اړه لیکلي:   &lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Scharbrodt|first=Oliver|date=2007|title=The Salafiyya and Sufsm: Muhammad 'Abduh and his Risalat al-Waridat (Treatise on Mystical Inspirations)|url=https://www.jstor.org/stable/40378895|journal=Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London|publisher=Cambridge University Press|volume=70|issue=1|page=92|doi=10.1017/S0041977X07000031|jstor=40378895|s2cid=170641656|via=JSTOR}}&lt;/ref&gt;&lt;blockquote&gt;په اوومه ورځ مې له شیخ څخه وپوښتل: ستا طریقه څه ده؟ هغه ځواب راکړ: اسلام زما طریقه ده، ما وپوښتل: مګر دا ټول خلک مسلمانان نه دي؟ &quot; هغه وویل: که دوی مسلمانان وای، نو تا به نه لیدل چې د کوچنیو مسائلو په سر مجادله وکړي او کله چې له دلیل سره یا بې دلیله دروغ وایي، نه به اورېدل چې په خدای باندې قسم وکړي.&quot; دا خبرې د اور په څېر وې چې ټول هغه څه یې وسوځول چې ما د تېر وخت څخه ګران ساتل.&quot;   &lt;ref name=&quot;Scharbrodt 2007 89–115&quot;&gt;{{Cite journal|last=Scharbrodt|first=Oliver|date=2007|title=The Salafiyya and Sufsm: Muhammad 'Abduh and his Risalat al-Waridat (Treatise on Mystical Inspirations)|url=https://www.jstor.org/stable/40378895|journal=Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London|publisher=Cambridge University Press|volume=70|issue=1|pages=89–115|doi=10.1017/S0041977X07000031|jstor=40378895|s2cid=170641656|via=JSTOR}}&lt;/ref&gt;&lt;/blockquote&gt;عبده په ۱۸۶۶ کال کې د قاهرې په الازهر پوهنتون کې شامل شو، په دې پوهنتون کې یې د منطق، د اسلامي فلسفې، د الهیات او د تصوف زده کړې وکړې. هغه د سید جمال الدین افغاني شاګرد ؤ، سید جمال الدین یو مسلمان فیلسوف او دیني اصلاح کوونکی ؤ چې د اروپايي استعمار سره د مخالفت لپاره یې د واحد اسلام پالنې څخه دفاع کوله. عبده په الازهر کې د خپلو زده کړو پرمهال د دودیز نصاب او د تکراري دودیزو طریقو په اړه خپلو انتقادونو ته دوام ورکړ. د هغه له نظره افغاني د تازه فکري طریقې سره شخصي جذبه یوځای کړه چې د الازهر علماوو نه شوی وړاندې کولای. عبده د ۲۲ کلن ځوان عارف صوفي په توګه د جذبوي لارښود او د زده کړو او دیندارۍ بدیلو طریقې په لټه کې ؤ، نو افغاني یې خپل مرشد غوره کړ. د دوی د مرید-مرشد اړیکو اته کاله دوام وکړ او افغانی وکړی شول چې د خپل ځوان شاګرد تمې پوره کړي. عبده د افغاني تر اغېزې لاندې ژورنالیزم، سیاست او خپله لېوالتیا له اسلامي عرفاني روحانیت سره یوځای کړل. افغاني په فلسفي تکیې سره د عبده تصوف بډایه کړ او په دې توګه یې د هغه پام د اسلام عقلاني تعبیرونو راواړاوه. د افغاني درسونو د هغه صوفیانه عرفان د پارسي تشیع له باطني او عرفاني دود سره ګډ کړ. هغه عبدو ته د مصر او اسلامي نړۍ د ستونزو او د لوېدیځ تمدن د تخنیکي لاسته راوړنو په اړه هم زده کړې ورکړې.   &lt;ref name=&quot;KG&quot;&gt;Kügelgen, Anke von. &quot;ʿAbduh, Muḥammad.&quot; Encyclopaedia of Islam, v.3. Edited by: Gudrun Krämer, Denis Matringe, John Nawas and Everett Rowson. Brill, 2009. Syracuse University. 23 April 2009&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last=Hourani|first=Albert|title=Arabic Thought in the Liberal Age|url=https://archive.org/details/arabicthoughtinl0000hour|url-access=registration|year=1962|publisher=Oxford University Press|location=Great Britain}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Kedourie, E. (1997). ''Afghani and 'Abduh: An Essay on Religious Unbelief and Political Activism in Modern Islam'', London: Frank Cass. {{ISBN|0-7146-4355-6}}.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=hG2IswEACAAJ&amp;q=%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B5%D9%88%D9%81+%D9%81%D9%8A+%D8%B3%D9%8A%D8%A7%D9%82+%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%A9|title=التصوف في سياق النهضة: من محمد عبده الى سعيد النورسي|last=حلمي،|first=عبد الوهاب، محمد|date=2018|publisher=Markaz Dirāsāt al-Waḥdah al-ʻArabīyah|isbn=978-9953-82-815-2|language=ar}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Scharbrodt|first=Oliver|date=2007|title=The Salafiyya and Sufsm: Muhammad 'Abduh and his Risalat al-Waridat (Treatise on Mystical Inspirations)|url=https://www.jstor.org/stable/40378895|journal=Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London|publisher=Cambridge University Press|volume=70|issue=1|pages=93–94|doi=10.1017/S0041977X07000031|jstor=40378895|s2cid=170641656|via=JSTOR}}&lt;/ref&gt;

عبدو ته په ۱۸۷۷ کال کې د عالم درجه ورکړل شوه او په الازهر پوهنتون کې یې د منطق، اسلامي الهیات او اخلاقو تدریس پیل کړ. په ۱۸۷۸ کال کې یې د قاهرې د ښوونکو د روزنې کالج په دارالعلوم کې چې وروسته د قاهرې پوهنتون سره یو ځای شو، د تاریخ استاد وټاکل شو. همدا راز هغه د خيديوال د ژبو په مکتب کې د عربي ژبې د تدريس لپاره وټاکل شو. نوموړی د اسلامي نوې پالنې (Islamic Modernism) یو له مهمو بنسټګرو څېرو څخه شمېرل کېږي، کله کله د عقل پالنې (rationalism) پر بنسټ د اسلامي الهیاتو د منځنۍ پېړۍ د همنومي مکتب، &quot;نوی-معتزله پالنې&quot; په نوم یادېږي. عبده د مصر د رسمي ورځپاڼې، الواقعة المصرية مسونګر مشر هم وټاکل شو. هغه د مصر د ټولنې د ټولو اړخونو د سمون لپاره متعهد ؤ او باور یې درلود چې تعلیم د دې موخې د ترلاسه کولو لپاره غوره لاره ده. دی د ښه دیني تعلیم چې د ماشوم اخلاق پیاوړي کړي او د علمي تعلیم چې د ماشوم عقلي وړتیا ته وده وکړي، پلوي ؤ. نوموړي په ​​خپلو مقالو کې د شتمنو په فساد، خرافاتو او په عیاش ژوند نیوکې کړې دي.   &lt;ref name=&quot;KG2&quot;&gt;Kügelgen, Anke von. &quot;ʿAbduh, Muḥammad.&quot; Encyclopaedia of Islam, v.3. Edited by: Gudrun Krämer, Denis Matringe, John Nawas and Everett Rowson. Brill, 2009. Syracuse University. 23 April 2009&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Ahmed H. Al-Rahim (January 2006). &quot;Islam and Liberty&quot;, ''Journal of Democracy'' 17 (1), pp. 166-169.&lt;/ref&gt;

د هغه د سیاسي فعالیت له امله، افغاني په ۱۸۷۹ کال کې جلاوطن شو او عبده خپل کلي ته وشړل شو. په راتلونکي کال کې د ملي ورځپاڼې واک ورکړل شو او له دې څخه د استعمار ضد خپلو افکارو د خپرولو او د ټولنیز او دیني اصلاحاتو لپاره د اړتیا د یوې وسیلې په توګه کار واخیست. نوموړی په ۱۸۷۹ کال کې د احمد عرابي په مشرۍ د مصر ملتپال عرابي بغاوت څخه د ملاتړ له وجهې، د برېتانوي ځواکونو له خوا په ​​۱۸۸۲ کال کې له مصر څخه د شپږو کلونو لپاره جلاوطن شو. هغه ویلي وو چې هرې ټولنې ته باید اجازه ورکړل شي چې د خپل تاریخ او اوسنیو شرایطو پر بنسټ د حکومت مناسبه بڼه غوره کړي. عبده څو کاله په عثماني لبنان کې تېر کړل او هلته یې د اسلامي تعلیمي نظام په رامنځته کولو کې مرسته وکړه. په ۱۸۸۴ کال کې د فرانسې پاریس ښار ته لاړ او هلته یې له افغاني سره یو ځای د العروة الوثقا په نامه اسلامي انقلابي مجله خپره کړه چې د برېتانیې ضد نظریاتو ته یې وده ورکړه. عبده هم له برېتانيې څخه لیدنه وکړه او د مصر او سوډان د حالاتو په اړه يې له لوړ پوړو چارواکو سره خبرې وکړې. په انګلستان او تونس کې له لنډې مودې پاتې کېدو وروسته، په ۱۸۸۵ کال کې د ښوونکي په توګه بیروت ته راستون شو او د مختلفو دیني مخینو پوهان پرې راټول شول. هغه د خپلې مېشتېدنې په ترڅ کې خپلې هڅې د اسلام، عیسویت او یهودیت ترمنځ د درناوي او ملګرتیا د زیاتوالي لپاره اختصاص کړې.&lt;ref name=&quot;KG3&quot;&gt;Kügelgen, Anke von. &quot;ʿAbduh, Muḥammad.&quot; Encyclopaedia of Islam, v.3. Edited by: Gudrun Krämer, Denis Matringe, John Nawas and Everett Rowson. Brill, 2009. Syracuse University. 23 April 2009&lt;/ref&gt;

کله چې عبده په ۱۸۸۸ کال کې مصر ته راستون شو، خپله قانوني دنده یې پیل کړه. دی د لومړي ځل لپاره د ځايي محاکمو په ابتدایه محاکمو کې قاضي وټاکل شو او په ۱۸۹۱ کال کې د استیناف محکمې مشورتي غړی شو. په ۱۸۹۹ کال کې د مصر لوی مفتي وټاکل شو، چې ترټولو لوی اسلامي مقام دی او تر مړینې پورې یې دا دنده په غاړه درلوده. هغه د یوه قاضي په توګه، په ​​ډېرو پرېکړو کې ښکېل ؤ، چې ځینې یې آزادي پاله ګڼل کېږي لکه د غیرمسلمانو له خوا د ذبح شوې غوښې د کارولو وړتیا او د پور سود منل. آزادي پاله نظرونو يې هغه په انګریزانو، په ځانګړې توګه په لارډ کرومر باندې ګران کړ. خو دوی د هغه، د خدیو عباس حلمي او ملتپال مشر مصطفی کامل پاشا ترمنځ د تفرقي لامل هم شول. کله چې عبده په ​​مصر کې ؤ، یوه دیني ټولنه يې رامنځته کړه، د عربي علومو د احیا لپاره د ټولنې مشر شو او د ازموینو، نصاب او د استادانو او محصلینو د کاري شرایط د ودې لپاره د وړاندیزونو په وړاندې کولو سره یې د الازهر پوهنتون د تعلیمي سیسټم د اصلاح لپاره کار وکړ. په ۱۹۰۰ کال کې یې د عربي ادبیاتو د احیا ټولنه رامنځته کړه.   &lt;ref name=&quot;Brockett&quot;&gt;Brockett, Adrian Alan, ''[https://research-repository.st-andrews.ac.uk/handle/10023/2770 Studies in two transmissions of the Qur'an]'', p11&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;KG4&quot;&gt;Kügelgen, Anke von. &quot;ʿAbduh, Muḥammad.&quot; Encyclopaedia of Islam, v.3. Edited by: Gudrun Krämer, Denis Matringe, John Nawas and Everett Rowson. Brill, 2009. Syracuse University. 23 April 2009&lt;/ref&gt;

هغه زیات سفرونه وکړل او په کمبرج او آکسفورډ کې یې د اروپایي پوهانو سره ولیدل. د فرانسې قانون يې مطالعه کړ او د ویانا او برلین په کتابتونونو کې یې زیات شمېر اروپایي او عربي ستر ادبي اثار ولوستل. د خپلو سفرونو څخه لاسته راغلې پایلې يې دا وې چې مسلمانان د خپل دین او د ظالمو واکمنانو د استبداد په اړه له ناپوهۍ څخه ځورېږي. عبده د ۱۹۰۵ کال د جولای په ۱۱ په اسکندریه کې د پښتورګو د سرطان له امله مړ شو.   &lt;ref name=&quot;KG5&quot;&gt;Kügelgen, Anke von. &quot;ʿAbduh, Muḥammad.&quot; Encyclopaedia of Islam, v.3. Edited by: Gudrun Krämer, Denis Matringe, John Nawas and Everett Rowson. Brill, 2009. Syracuse University. 23 April 2009&lt;/ref&gt;

== سرچينې ==
[[وېشنيزه:د ولسي جرگې غړي]]</text>
      <sha1>b7bi5ux1b5hf867r4vahviuh1dagyvg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>فیمینزم</title>
    <ns>0</ns>
    <id>23387</id>
    <revision>
      <id>284952</id>
      <parentid>272828</parentid>
      <timestamp>2022-08-28T23:12:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kwamikagami</username>
        <id>14368</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="31183" xml:space="preserve">[[Image:Femen 1.jpg|thumb|فیمینزم]]
[[Image:File:Feminism symbol.svg|thumb|left|A generic symbol for feminism]]
فیمینېزم د هغو ټولنیزو، سیاسي خوځښتونو او مفکورو ټولګه ده کوم چې په سیاسي، اقتصادي، فردي او ټولنیز ډګرونو کې د جنسیتي مساواتو رامنځته کولو موخه لري. د فیمینېزم به بحث کې هغه ټولنې شاملېږي چې په هغو کې د نارینه وو لید یا نظر لومړیتوب لري او له ښځو سره پکې ناسم چلند کېږي. د دغه حالت د بدلون په هڅو کې له جنسیتي کلیشو(دودونو) سره مبارزه، د زده کړو، مسلکي توب او فردي فرصتونو برابرول شاملېږي کوم چې د ښځو لپاره باید له نارینه وو سره یو ډول پایلې ولري.&lt;ref name=&quot;Lengermann &amp; Niebrugge&quot;&gt;{{cite book|last1=Lengermann|first1=Patricia|last2=Niebrugge|first2=Gillian|editor1-last=Ritzer|editor1-first=G.|editor2-last=Ryan|editor2-first=J.M.|title=The Concise Encyclopedia of Sociology|date=2010|publisher=John Wiley &amp; Sons|isbn=978-1-40-518353-6|page=223|chapter-url=https://books.google.com/books?id=Dz4wU64f_JYC&amp;q=feminism+%22principle+that+women+are+human+beings+equal+to+men%22|chapter=Feminism}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Mendus&quot;&gt;{{cite book|last1=Mendus|first=Susan|author-link=Susan Mendus|editor1-last=Honderich|editor1-first=Ted|editor1-link=Ted Honderich|title=The Oxford Companion to Philosophy|date=2005|orig-year=1995|publisher=Oxford University Press|pages=291–294|chapter=Feminism|edition=2nd|isbn=978-0-19-926479-7|title-link=The Oxford Companion to Philosophy}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Hawkesworth&quot;&gt;{{Cite book|last=Hawkesworth|first=Mary E.|title=Globalization and Feminist Activism|year=2006|publisher=Rowman &amp; Littlefield|pages=25–27|isbn=978-0-7425-3783-5}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Beasley&quot;&gt;{{Cite book|last=Beasley|first=Chris|author-link1=Chris Beasley (Australian gender studies researcher)|title=What is Feminism?|year=1999|publisher=Sage|location=New York|pages=3–11|isbn=978-0-7619-6335-6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Gamble|first=Sarah|url=https://books.google.com/books?id=JKAUXu9vpn0C|title=The Routledge Companion to Feminism and Postfeminism|date=2001|publisher=Routledge|isbn=978-0-415-24310-0|location=|pages=VII|language=en|chapter=Introduction|orig-year=1998}}&lt;/ref&gt;

فیمینېستي خوځښتونو تل د ښځو د حقونو لکه: د رایو ورکولو حق، دولتي څوکیو لاسته راوړلو، کار، مساوي معاش، مالکیت، زده کړو ترلاسه کولو، په هوکړو کې د شاملېدو، په واده کې د مساوي حق لرلو او ولادت د رخصتۍ په برخه کې تل خپلې هڅې کړي او کوي یې. فیمنېستانو په قانوني توګه د جنین د قانوني سقط او د هغه د ټولنیز ادغام، له تېري، جنسي ځورونې او کورني تاوتریخوالي څخه د ښځو او نجونو د ساتنې په موخه هڅې کړې دي. د ښځو د کالیو اغوستلو په ستنډرډ او هغوی ته د منلو وړ فزیکي فعالیتونو کې بدلونونه د فیمینېستي خوځښتونو یوه برخه ده.&lt;ref name=&quot;Echols&quot;&gt;{{Cite book|last=Echols|first=Alice|author-link=Alice Echols|title=Daring to Be Bad: Radical Feminism in America, 1967–1975|year=1989|publisher=University of Minnesota Press|location=Minneapolis|isbn=978-0-8166-1787-6|url-access=registration|url=https://archive.org/details/daringtobebadrad0000echo}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Distillations&quot;&gt;{{cite magazine|last1=Roberts|first1=Jacob|title=Women's work|magazine=Distillations|date=2017|volume=3|issue=1|pages=6–11|url=https://www.sciencehistory.org/distillations/magazine/womens-work|access-date=22 March 2018}}&lt;/ref&gt;

په دودیز ډول، له ۱۹ مې پېړۍ څخه وروسته، د لیبرال فیمینېزم لومړۍ څپه په سیاسي او قانوني ډګر کې له برابرۍ وروسته په لیبرال ډیموکرات چوکاټ کې د اصلاحاتو له مخې رامینځته شوه؛ په کاریګري بنسټ ولاړ د ښځو له پرولتاریایي خوځښت سره چې د وخت په تېرېدو د طبقاتي مبارزې له امله په ټولنیز او مارکسیستي فیمینېزم اوښتی وو په ټکر کې وه. له ۱۹۶۰ مې لسیزې وروسته دواړه لید لورو له راډیکال فیمینېزم سره ټکر درلود چې له راډیکال نظریې اخیستل شوی وو او د فیمینېزم دویمه څپه ورته ویل کېده کوم چې په بنسټیز ډول په ټولنه کې د نارینه وو د برترۍ د له منځه وړو په هڅه کې وو؛ په ګډه لیبرال، ټولنیز او راډیکال فیمینېزم ته ځینې وختونه د فیمینېزم &quot;درې لوی&quot; فکري مکتبونه هم ویل کېږي.&lt;ref name=&quot;Messer-Davidow&quot;&gt;{{Cite book|last=Messer-Davidow|first=Ellen|title=Disciplining Feminism: From Social Activism to Academic Discourse|year=2002|publisher=Duke University Press|location=Durham, [[North Carolina|NC]]|isbn=978-0-8223-2843-8}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Chodorow1989&quot;&gt;{{Cite book|author=Chodorow, Nancy|title=Feminism and Psychoanalytic Theory|year=1989|publisher=Yale University Press|location=New Haven, Conn.|isbn=978-0-300-05116-2|url=https://archive.org/details/feminismpsychoan00chod_0}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;gilligan1977&quot;&gt;{{Cite journal|last=Gilligan|first=Carol|year=1977|title=In a Different Voice: Women's Conceptions of Self and of Morality|journal=Harvard Educational Review|volume=47|issue=4|pages=481–517|url=http://hepg.org/her-home/issues/harvard-educational-review-volume-47,-issue-4/herarticle/women-s-conceptions-of-self-and-of-morality_917|access-date=8 June 2008|doi=10.17763/haer.47.4.g6167429416hg5l0}}&lt;/ref&gt;

د شلمې پېړۍ له وروستیوڅخه، د فیمینېزم ګڼ شمېر نور ډولونه هم رامینځته شول. د فیمینېزم یو شمېر دغه ډولونه له دې امله چې یوازې د یوه لوري لکه سپین پوستو، منځنۍ کچه وګړو، د پوهنتون په کچه تحصیل یافته وګړو، همجنس ګرایانو او یا هم دوه جنسه وو لید لوري په پام کې نیولي وو، تر نیوکې لاندې راغلل. چې د دغه ډول نیوکو له امله د فیمینېزم ځانګړي ډولونه لکه د یو خاص قوم او یا هم څو کلتورونو د نظر له مخې جوړ شول، لکه تور فیمینیسم (black feminism) او مقطعي فیمینېزم (intersectional feminism).&lt;ref&gt;{{Cite book|last1=Artwińska|first1=Anna|url=https://books.google.com/books?id=YUDpDwAAQBAJ|title=Gender, Generations, and Communism in Central and Eastern Europe and Beyond|last2=Mrozik|first2=Agnieszka|date=2020-06-03|publisher=Routledge|isbn=978-1-000-09514-2|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Maynard&quot;&gt;{{cite journal|last1=Maynard|first1=Mary|title=Beyond the 'big three': the development of feminist theory into the 1990s|journal=Women's History Review|date=1995|volume=4|issue=3|pages=259–281|doi=10.1080/09612029500200089|doi-access=free}}&lt;/ref&gt;

== تاریخچه ==

=== ترمینولوژي ===
فرانسوي آرمان ګرا فیلسوف، چارلس فوریر د دې امتیاز لري چې د لومړي ځل لپاره یې په ۱۸۳۷ کال کې د فیمینېزم&quot;féminisme&quot; کلمه کارولې. د لومړي ځل لپاره د فیمنیزم (&quot;féminisme&quot;) او فیمینیست (&quot;féministe&quot;) کلمه په ۱۸۷۲ کال کې په فرانسه او هالنډ کې وکارول شوه. په لویه بریتانیا کې په ۱۸۹۰ مه لسیزه کې او د امریکا په متحده ایالاتو کې په کال ۱۹۱۰ کې. آکسفورډ انګلیسي ډیکشنرۍ ۱۸۵۲ کال په لومړي ځل د &quot;فیمینېست&quot; کلمې او ۱۸۹۵ کال د &quot;فیمینېزم&quot; د کارولو مهال ښودلی. تاریخي حالاتو، کلتور او د هر هېواد شرایطو ته په پام فیمینېستانو په ټوله نړۍ کې بېلابېل لاملونه او موخې لرلې دي. ډېری لویدیځ فیمینېست تاریخ پوهان ادعا کوي چې ټول هغه خوځښتونه باید د فمینېستي خوځښتونو په توګه یاد شي کومو چې د ښځو د حقونو په برخه کې هڅې کړې دي، په داسې حال کې چې د خپلو ځانونو لپاره یې دا اصطلاح نه ده کارولې. نور تاریخ پوهان بیا په دې باور دي چې یاده اصطلاح باید مدرن فیمینېستانو او د هغو راتلونکو ته محدوده وي. دغه تاریخ پوهان د پخوانیو خوځښتونو د توصیف په موخه د پروتوفېمنېست &quot;protofeminist&quot; اصطلاح کاروي.&lt;ref&gt;{{cite journal|last=Offen|first=Karen|title=Sur l'origine des mots 'féminisme' et 'féministe'|journal=Revue d'Histoire Moderne et Contemporaine|year=1987|volume=34|issue=3|pages=492–96|jstor=20529317|doi=10.3406/rhmc.1987.1421}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;cott&quot;&gt;{{cite book|author-link=Nancy F. Cott|last=Cott|first=Nancy F.|title=The Grounding of Modern Feminism|location=New Haven|publisher=Yale University Press|year=1987|page=[https://archive.org/details/groundingofmoder00cott/page/13 13]|isbn=978-0-300-04228-3|url=https://archive.org/details/groundingofmoder00cott/page/13}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;oed-nist&quot;&gt;{{cite encyclopedia|dictionary=[[Oxford English Dictionary]]|title=feminist|url=http://www.oed.com/view/Entry/69193|edition=3rd|year=2012|publisher=[[Oxford University Press]]|url-access=subscription|quote=An advocate or supporter of the rights and equality of women. 1852: ''De Bow's Review'' ('Our attention has happened to fall upon Mrs. E. O. Smith, who is, we are informed, among the most moderate of the feminist reformers!')}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;oed&quot;&gt;{{cite encyclopedia|dictionary=[[Oxford English Dictionary]]|title=feminism|url=http://www.oed.com/view/Entry/69192|edition=3rd|year=2012|publisher=[[Oxford University Press]]|url-access=subscription|quote=Advocacy of equality of the sexes and the establishment of the political, social, and economic rights of the female sex; the movement associated with this.}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;spender&quot;&gt;{{cite book|last=Spender|first=Dale|title=There's Always Been a Women's Movement this Century|url=https://archive.org/details/theresalwaysbeen00spenrich|url-access=registration|publisher=Pandora Press|location=London|year=1983|pages=[https://archive.org/details/theresalwaysbeen00spenrich/page/n98 1]–200|isbn=9780863580024}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last=Lerner|first=Gerda|title=The Creation of Feminist Consciousness From the Middle Ages to Eighteen-seventy|url=https://archive.org/details/creationoffemini00gerd|url-access=registration|publisher=Oxford University Press|year=1993|pages=[https://archive.org/details/creationoffemini00gerd/page/n12 1]–20}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;walters&quot;&gt;{{cite book|last=Walters|first=Margaret|title=Feminism: A very short introduction|publisher=Oxford University|year=2005|isbn=978-0-19-280510-2|pages=[https://archive.org/details/feminismveryshor00walt/page/1 1–176]|url=https://archive.org/details/feminismveryshor00walt/page/1}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;kinnaird&quot;&gt;{{cite book|last1=Kinnaird|first1=Joan|first2=Mary|last2=Astell|chapter=Inspired by ideas (1668–1731)|editor1-last=Spender|editor1-first=Dale|title=There's always been a women's movement|chapter-url=https://archive.org/details/theresalwaysbeen00spenrich|chapter-url-access=registration|publisher=Pandora Press|location=London|year=1983|pages=29–|isbn=9780863580024}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://plato.stanford.edu/entries/feminism-femhist/index.html|last=Witt|first=Charlotte|title=Feminist History of Philosophy|website=Stanford Encyclopedia of Philosophy|year=2006|access-date=23 January 2012}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;taylor&quot;&gt;{{cite journal|first1=Ann Taylor|last1=Allen|year=1999|title=Feminism, Social Science, and the Meanings of Modernity: The Debate on the Origin of the Family in Europe and the United States, 1860–1914|journal=The American Historical Review|volume=104|issue=4|pages=1085–113|jstor=2649562|pmid=19291893|doi=10.1086/ahr/104.4.1085}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;botting-houser&quot;&gt;{{cite journal|first1=Eileen Hunt|last1=Botting|first2=Sarah L.|last2=Houser|year=2006|title='Drawing the Line of Equality': Hannah Mather Crocker on Women's Rights|journal=The American Political Science Review|volume=100|issue=2|pages=265–78|jstor=27644349|doi=10.1017/S0003055406062150|s2cid=144730126}}&lt;/ref&gt;

== نظریه(تیوري) ==
د فیمینېزم نظریه (تیوري) په فلسفي او تیوریکي ډګر کې د فیمنیست نظر توضیح کول دي. چې په ګڼ شمېر برخو لکه انسان پېژندنې، ټولن پوهنې، اقتصاد، ښځو په هکله مطالعات، ادبي نقد، د هنر تاریخ، ارواه څېړنې او فلسفې په برخو کې کار رانغاړي. د فیمنیست نظریې موخه د جنسیتي نابرابرۍ درک کول دي کوم چې په جنسیتي سیاست، د قدرت او جنسیت ترمنځ په اړیکو تمرکز لري. په دغو سیاسي او اجتماعي اړیکوکې د نقد سربېره، ګڼ شمېر فیمینېست نظریې د ښځو د حقونو او امتیازاتو د زیاتوالي په هڅه کې دي. په فیمنېستي تیوري کې تبعیض، کلیشې،عینيت ګرايي(په ځانګړې ډول جنسیتي عینیت)، ظلم او نرواکي یا مرد سالاري د بحث وړ موضوعات دي. د ادبي نقد له مخې، ایلین شوالتر فیمینېست تیوري په دریو پړاوونو کې توضیح کوي. نوموړې د هغو لومړی پړاو&quot;فیمینیستي نقد&quot; بولي، په کوم کې چې فیمینېست مطالعه کوونکی هغه د ادبي فاکټونو له مخې څېړي. شوالتر د هغو دویم &quot;ښځ واکي یا زن سالاري&quot;بولي،کوم چې &quot;ښځې متني معنی جوړوي&quot;. د هغو درېیم پړاو بیا &quot;جنسي نظر&quot; بولي په کوم کې چې &quot; جنسیتي ایدیالوژیک ډبرلیک او ادبي آثار تر بحث لاندې نیول کېږي&quot;.&lt;ref name=&quot;Zajko&quot;&gt;{{cite book|author=Zajko, Vanda|author2=Leonard, Miriam|title=Laughing with Medusa: classical myth and feminist thought|year=2006|publisher=Oxford University Press|location=Oxford|isbn=978-0-19-927438-3|page=445}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Howe&quot;&gt;{{cite book|last1=Howe|first1=Mica|last2=Aguiar|first2=Sarah Appleton|title=He said, she says: an RSVP to the male text|year=2001|publisher=Fairleigh Dickinson University Press|location=Madison, NJ|isbn=978-0-8386-3915-3|page=292}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Pollock|first=Griselda|url=https://books.google.com/books?id=uKHpAAAAMAAJ|title=Encounters in the Virtual Feminist Museum: Time, Space and the Archive|date=2007|publisher=Routledge|isbn=978-0-415-41374-9|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;matrixial_borderspace&quot;&gt;{{cite book|author=Ettinger, Bracha|author-link=Bracha Ettinger|author2=Judith Butler|author3=Brian Massumi|author4=Griselda Pollock|title=The matrixial borderspace|year=2006|publisher=University of Minnesota Press|location=Minneapolis|isbn=978-0-8166-3587-0|page=245|author2-link=Judith Butler}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Florence&quot;&gt;{{cite book|author=Florence, Penny|author2=Foster, Nicola|title=Differential aesthetics: art practices, philosophy and feminist understandings|year=2001|publisher=Ashgate|location=Aldershot, Hants, England|isbn=978-0-7546-1493-7|page=360}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Citation|last1=Brabeck|publisher=American Psychological Association|editor2-last=Johnson|first2=Laura|last2=Brown|access-date=2021-01-22|isbn=978-1-55798-448-7|doi=10.1037/10245-001|language=en|place=Washington|first1=Mary|editor-first=Judith|editor-last=Worell|pages=15–35|work=Shaping the future of feminist psychology: Education, research, and practice.|url=http://content.apa.org/books/10245-001|date=1997|title=Feminist theory and psychological practice.|editor2-first=Norine G.}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;showalter1979&quot;&gt;{{cite book|last1=Showalter|first1=Elaine|author-link1=Elaine Showalter|editor1-first=M.|editor1-last=Jacobus|title=Women Writing about Women|year=1979|publisher=Croom Helm|isbn=978-0-85664-745-1|pages=[https://archive.org/details/womenwritingwrit0000unse/page/25 25–36]|chapter=Towards a Feminist Poetics|chapter-url=https://archive.org/details/womenwritingwrit0000unse/page/25}}&lt;/ref&gt;

== غبرګونونه ==
د خلکو بېلابېلو ډلو د فیمنېزم پر وړاندې غبرګون ښوولی، نارینه او ښځینه یې د ملاتړو او منتقدینو څخه دي. په امریکايي پوهنتونو کې د زده کړیالانو ترمنځ، د هلکانو او نجونو لپاره، له دې امله چې ځانونه فیمینېست وبولي دا عامه ده چې له فیمنېست نظریې ملاتړ وکړي. امریکايي رسنۍ هڅه کوي چې فیمنېزم منفي وښيي، فیمنېستان هم &quot;ډېر لږ د عادي ښځو له کار/تفریحي مسایلو سره په اړیکه کې دي&quot;. له دې سره وروستۍ څېړنو ښوولې، هغه کسان چې ځانونه د فیمنېستانو په توګه څرګندوي او د فیمنېزم په بېلابېلو ډولونو بحث کوي، د دوی ځان پېژندنه له فیمېنیزم سره زیاتېږي.&lt;ref&gt;{{cite journal|doi=10.1111/j.1471-6402.2004.00159.x|title=Disavowing Social Identities: What It Means when Women Say, 'I'm Not a Feminist, but&amp;nbsp;...'|year=2004|last1=Zucker|first1=Alyssa N.|journal=Psychology of Women Quarterly|volume=28|issue=4|pages=423–35|s2cid=144528255}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal|doi=10.1023/A:1007044802798|year=2000|last1=Burn|first1=Shawn Meghan|last2=Aboud|first2=Roger|last3=Moyles|first3=Carey|title=The Relationship Between Gender Social Identity and Support for Feminism|journal=[[Sex Roles (journal)|Sex Roles]]|volume=42|issue=11/12|pages=1081–89|s2cid=17743495}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal|doi=10.1007/BF00289954|title=New wave or second stage? Attitudes of college women toward feminism|year=1987|last1=Renzetti|first1=Claire M.|journal=Sex Roles|volume=16|issue=5–6|pages=265–77|s2cid=144101128}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal|doi=10.1111/j.1460-2466.2002.tb02540.x|title=The Framing of Feminists and Feminism in News and Public Affairs Programs in U.S. Electronic Media|year=2002|last1=Lind|first1=Rebecca Ann|last2=Salo|first2=Colleen|journal=Journal of Communication|volume=52|pages=211–28}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal|doi=10.1111/j.1471-6402.2007.00348.x|title=Effects of Stereotypes About Feminists on Feminist Self-Identification|year=2007|last1=Roy|first1=Robin E.|last2=Weibust|first2=Kristin S.|last3=Miller|first3=Carol T.|journal=Psychology of Women Quarterly|volume=31|issue=2|pages=146–56|s2cid=145716135}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Moradi|first1=B.|last2=Martin|first2=A.|last3=Brewster|first3=M. E.|year=2012|title=Disarming the threat to feminist identification: An application of personal construct theory to measurement and intervention|journal=Psychology of Women Quarterly|volume=36|issue=2|pages=197–209|doi=10.1177/0361684312440959|s2cid=145166218}}&lt;/ref&gt;

=== د فېمنېزم پلويتوب(طرفداري) ===
پرو – فیمنېزم یا د فیمېنیزم پلوي توب له فیمنیزم د ملاتړ په مانا دی پرته له دې چې وښيي ملاتړ کوونکی د فیمینېستي خوځښت غړی دی. دغه اصطلاح تر ډېره هغو نارینه وو ته کارول کېږي کوم چې د فیمینېزم کلک ملاتړي دي. د فیمینېزم څخه د ملاتړو نارینه وو ډلو په چارو، په ښوونځیو کې له هلکانو او ځوانانو سره د تاوتریخوالي ضد کار، په کار ځایونو کې د جنسي ځورونې اړوند ورکشاپونه، په ټولنه کې د روزنیزو کمپاینونو ترسره کول او تاوتریخوالي کوونکو نارینه وو ته مشوره ورکول شاملېږي. کېداي شي فیمینېزم پلوه نارینه د نارینه وو د روغتیا، پورنوګرافي ضد قوانینو په ګډون د پورنوګرافي ضد فعالیتونو، نارینه وو اړوند مطالعاتو او په ښوونځیو کې د جنسیتي مساواتو اړوندو درسي پروګرامونو کې هم ونډه ولري. دغه چاره کله هم د فیمینېستانو او ښځو په برخه کې د خدمتونو لکه د کورني تاوتریخوالي او جنسي جرمونو د مرکزونو له همکاریو سره مل وي.&lt;ref name=&quot;Lingard&quot;&gt;{{Cite book|last1=Lingard|first1=Bob|last2=Douglas|first2=Peter|title=Men Engaging Feminisms: Pro-Feminism, Backlashes and Schooling|year=1999|publisher=Open University Press|location=Buckingham, England|isbn=978-0-335-19818-4|page=192}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Kimmel-Tide&quot;&gt;{{Cite book|last1=Kimmel|first1=Michael S.|author-link1=Michael Kimmel|last2=Mosmiller|first2=Thomas E.|title=Against the Tide: Pro-Feminist Men in the United States, 1776–1990: A Documentary History|year=1992|publisher=Beacon Press|location=Boston|isbn=978-0-8070-6767-3|url=https://archive.org/details/againsttide00rces}}{{page needed|date=October 2012}}&lt;/ref&gt;

=== د فیمینېزم ضد او پر فیمینېزم نقد ===
فیمنېزم ضد(Anti-feminism) د فیمېنېزم پر وړاندې په ټولو یا ځینو مواردو کې مخالفت دی.&lt;ref&gt;{{citation|last1=Simpson|editor-link1=John Simpson (lexicographer)|isbn=978-0-19-861186-8|edition=2nd|year=1989|location=Oxford New York|publisher=Clarendon Press Oxford University Press|title=The Oxford English Dictionary|editor-link2=Edmund Weiner|editor-first2=Edmund S. C.|first1=John A.|editor-last2=Weiner|editor-first1=John A.|editor-last1=Simpson|contribution=Anti-feminist|author-link2=Edmund Weiner|author-link1=John Simpson (lexicographer)|first2=Edmund S.C.|last2=Weiner|postscript=.}}&lt;/ref&gt;

په ۱۹مه پېړۍ کې فیمنېزم ضد یوازې د ښځو له رایو ورکولو سره په مخالفت تمرکز درلود. وروسته بیا، لوړو زده کړو ته د ښځو د لاسرسي مخالفینو دا نظر درلود چې لوړې زده کړې د ښځو لپاره لوی فزیکي بار دی. یو شمېر نور بیا کاري قوې ته د ښځو د ورګډېدو په اتحادیو کې ددوی له یو ځای کېدو، د پرېکړه کوونکي په توګه ددوی د کښېناستو، د زېږون اړوند کنترول لرلو او همدارنګه د جنسیت د کنترول مخالف وو.&lt;ref&gt;{{cite book|chapter-url=https://books.google.com/books?id=jWj5OBvTh1IC&amp;pg=PA35|editor-link1=Michael Kimmel|year=2004|location=Santa Barbara, California|publisher=ABC-CLIO|pages=35–37|title=Men and masculinities a social, cultural, and historical encyclopedia|editor-link2=Amy Aronson|editor-first2=Amy|chapter=Antifeminism|editor-last2=Aronson|editor-first1=Michael|editor-last1=Kimmel|author-link=Michael Kimmel|last=Kimmel|first=Michael|isbn=978-1-57607-774-0}}&lt;/ref&gt;

ځینې نور بیا له دې امله له فیمینېزم سره مخالفت کوي چې پر باور یې دا د دوی له دودیزو او دیني ارزښتونو سره په ټکر کې دي. د بېلګې په توګه، دوی دا استدلال کوي چې په ټولنیز ډول د طلاق او نه واده شویوښځو منل زیان اړونکي دي او دا چې ښځینه او نارینه په اساسي ډول توپیر لري نو باید دودیزې چارې یې پر خپل ځای وي. یو شمېر نور بیا په کاري قوه، سیاسي دفترونو او د رایو کارولو په بهیر کې د ښځو د ګډون او په کورنیو کې د نارینه وو د واک کمېدو مخالف دي.&lt;ref&gt;{{citation|last=Lukas|first=Carrie|author-link=Carrie Lukas|contribution=Marriage: happier ever after|editor-last=Lukas|editor-first=Carrie|editor-link=Carrie Lukas|title=The politically incorrect guide to women, sex, and feminism|page=[https://archive.org/details/politicallyincor0000luka/page/75 75]|publisher=Regency Publishing|location=Washington, DC Lanham, Maryland|year=2006|isbn=978-1-59698-003-7|quote=Feminists' assault on marriage also has played a role in devaluing marriage. Radical feminists view marriage as a cruel trap for women, perpetuating patriarchy, and keeping women subservient to men. They lament the roles that women and men tend to assume in traditional marriages, believing that women get the worse deal from the marriage contract.|url=https://archive.org/details/politicallyincor0000luka/page/75}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{citation|last=Kassian|first=Mary|contribution=Introduction: the tsunami of feminism|editor-last=Kassian|editor-first=Mary|title=The feminist &lt;del&gt;mystique&lt;/del&gt; mistake: the radical impact of feminism on church and culture|page=10|publisher=[[Good News Publishers|Crossway Books]]|location=Wheaton, Illinois|year=2005|edition=2nd|isbn=978-1-58134-570-4|quote=The feminist assault on traditional gender roles and families began in earnest in the 1960s and increasingly turned radical in the 1970s.}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last=Schlafly|first=Phyllis|author-link=Phyllis Schlafly|contribution=Understanding the difference|editor-last=Schlafly|editor-first=Phyllis|editor-link=Phyllis Schlafly|title=The power of the positive woman|url=https://archive.org/details/powerofpositivew00schl|url-access=registration|page=[https://archive.org/details/powerofpositivew00schl/page/12 12]|publisher=Arlington House|location=New Rochelle, New York|year=1977|isbn=978-0-87000-373-8|quote=The second dogma of the women's liberationists is that, of all the injustices perpetuated upon women through the centuries, the most oppressive is the cruel fact that women have babies and men do not. Within the confines of the women's liberationist ideology, therefore, the abolition of this overriding inequality of women becomes the primary goal. This goal must be achieved at any at all costs – to the woman herself, to the baby, to the family, and to society. Women must be made equal to men in their ability ''not'' to become pregnant and ''not'' to be expected to care for babies they may bring into the world.}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|last=Gottfried|first=Paul|author-link=Paul Gottfried|title=The trouble with feminism|url=https://www.lewrockwell.com/2001/04/paul-gottfried/the-trouble-with-feminism/|work=[[LewRockwell.com]] (web magazine)|publisher=[[Lew Rockwell]]|date=21 April 2001|access-date=30 September 2006}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{citation|last=al-Qaradawi|first=Yusuf|author-link=Yusuf al-Qaradawi|contribution=Women and family in Islamist discourses: 'When Islam prohibits something, it closes all the avenues of approach to it'|editor-last=Calvert|editor-first=John|editor-link=John Calvert (scholar)|title=Islamism: a documentary and reference guide|page=62|publisher=Greenwood Press|location=Westport, Conn|year=2008|isbn=978-0-313-33856-4|quote=Islamists are aggrieved at the support of ostensibly Muslim governments for the 'alleged' legal emancipation of women, including granting women the right to vote and hold public office, in addition to limited rights to initiate divorce. Although many Muslim women take pride in the fact that they now perform jobs and enter professions once reserved for men, for most Islamists female employment and legal emancipation are dangerous trends that lead to the dissolution of traditional gender roles associated with the extended family.}}&lt;/ref&gt;

یو شمېر لیکوالانې لکه کمیلا پګلیا، کریستینا هوف سومر، جین بیتکی ایلشتاین، ایلزابت فاکس جینوویس، لیسا لوسیل اونز او ډیپانی پتای د فیمینېزم د یو شمېر مواردو مخالفې وې، په داسې حال کې چې فیمینېستانې هم وې. د بېلګې په توګه، دوی دا دلیل وړاندې کاوه، چې فیمینېزم ډېری وخت ناسم پوهاوی خپروي او د ښځو حقونه له نارینه وو زیات ګڼي، دوی راډیکال فیمینېست نظر د دواړو نارینه او ښځینه وو لپاره زیان اړونکی باله.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Department of Sociology: Lisa Lucile Owens|url=http://sociology.columbia.edu/node/347|publisher=[[Columbia University|Columbia University in the City of New York]]|access-date=13 October 2015}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Hoff_Sommers&quot;&gt;{{Cite book|last=Sommers|first=Christina Hoff|author-link=Christina Hoff Sommers|title=Who Stole Feminism? How Women Have Betrayed Women|year=1995|publisher=Simon &amp; Schuster|location=New York|isbn=978-0-684-80156-8|page=[https://archive.org/details/whostolefeminism00chri/page/320 320]|title-link=Who Stole Feminism? How Women Have Betrayed Women}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Patai_Koertge&quot;&gt;{{citation|last=Patai|first=Daphne|author-link=Daphne Patai|contribution=Policing the academy: {{'}}''Anti-feminist intellectual harassment''{{'}}|editor-last1=Patai|editor-first1=Daphne|editor-last2=Koertge|editor-first2=Noretta|editor-link=Daphne Patai|title=Professing feminism: education and indoctrination in women's studies|pages=278–79|publisher=Lexington Books|location=Lanham, Maryland|year=2003|isbn=978-0-7391-0455-2|quote=...the book [''Antifeminism in the Academy'' by Clark, Vévé ''et al''] attempts to extend an already dubious concept – hostile environment harassment – to encompass a whole new range of thought and behavior. Delineating the many types of alleged anti-feminist practices perpetrated in colleges, universities, and publishing houses around the country, contributors to this book propose in all seriousness that measures be taken against a new and pervasive kind of offense: 'antifeminst intellectual harassment.'}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Danowitz Sagaria|first=Mary Ann|title=Review: Reviewed Work: ''Antifeminism in the Academy'' by Vévé Clark, Shirley Nelson Garner, Margaret Higonnet, Ketu H. Katrak|journal=[[The Journal of Higher Education]]|volume=70|issue=1|pages=110–12|doi=10.2307/2649121|jstor=2649121|date=January 1999}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;coerced_parenthood&quot;&gt;{{Cite journal|last=Owens|first=Lisa Lucile|title=Coerced parenthood as family policy: feminism, the moral agency of women, and men's 'Right to Choose'|journal=[[Alabama Civil Rights &amp; Civil Liberties Law Review]]|volume=5|issue=1|date=May 2014|ssrn=2439294}}&lt;/ref&gt;

== سرچينې او ياداښتونه ==</text>
      <sha1>mo1i31usp0fvv9c4sd59g2ltv1l3w7g</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>284953</id>
      <parentid>284952</parentid>
      <timestamp>2022-08-28T23:12:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kwamikagami</username>
        <id>14368</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="31178" xml:space="preserve">[[Image:Femen 1.jpg|thumb|فیمینزم]]
[[Image:Feminism symbol.svg|thumb|left|A generic symbol for feminism]]
فیمینېزم د هغو ټولنیزو، سیاسي خوځښتونو او مفکورو ټولګه ده کوم چې په سیاسي، اقتصادي، فردي او ټولنیز ډګرونو کې د جنسیتي مساواتو رامنځته کولو موخه لري. د فیمینېزم به بحث کې هغه ټولنې شاملېږي چې په هغو کې د نارینه وو لید یا نظر لومړیتوب لري او له ښځو سره پکې ناسم چلند کېږي. د دغه حالت د بدلون په هڅو کې له جنسیتي کلیشو(دودونو) سره مبارزه، د زده کړو، مسلکي توب او فردي فرصتونو برابرول شاملېږي کوم چې د ښځو لپاره باید له نارینه وو سره یو ډول پایلې ولري.&lt;ref name=&quot;Lengermann &amp; Niebrugge&quot;&gt;{{cite book|last1=Lengermann|first1=Patricia|last2=Niebrugge|first2=Gillian|editor1-last=Ritzer|editor1-first=G.|editor2-last=Ryan|editor2-first=J.M.|title=The Concise Encyclopedia of Sociology|date=2010|publisher=John Wiley &amp; Sons|isbn=978-1-40-518353-6|page=223|chapter-url=https://books.google.com/books?id=Dz4wU64f_JYC&amp;q=feminism+%22principle+that+women+are+human+beings+equal+to+men%22|chapter=Feminism}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Mendus&quot;&gt;{{cite book|last1=Mendus|first=Susan|author-link=Susan Mendus|editor1-last=Honderich|editor1-first=Ted|editor1-link=Ted Honderich|title=The Oxford Companion to Philosophy|date=2005|orig-year=1995|publisher=Oxford University Press|pages=291–294|chapter=Feminism|edition=2nd|isbn=978-0-19-926479-7|title-link=The Oxford Companion to Philosophy}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Hawkesworth&quot;&gt;{{Cite book|last=Hawkesworth|first=Mary E.|title=Globalization and Feminist Activism|year=2006|publisher=Rowman &amp; Littlefield|pages=25–27|isbn=978-0-7425-3783-5}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Beasley&quot;&gt;{{Cite book|last=Beasley|first=Chris|author-link1=Chris Beasley (Australian gender studies researcher)|title=What is Feminism?|year=1999|publisher=Sage|location=New York|pages=3–11|isbn=978-0-7619-6335-6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Gamble|first=Sarah|url=https://books.google.com/books?id=JKAUXu9vpn0C|title=The Routledge Companion to Feminism and Postfeminism|date=2001|publisher=Routledge|isbn=978-0-415-24310-0|location=|pages=VII|language=en|chapter=Introduction|orig-year=1998}}&lt;/ref&gt;

فیمینېستي خوځښتونو تل د ښځو د حقونو لکه: د رایو ورکولو حق، دولتي څوکیو لاسته راوړلو، کار، مساوي معاش، مالکیت، زده کړو ترلاسه کولو، په هوکړو کې د شاملېدو، په واده کې د مساوي حق لرلو او ولادت د رخصتۍ په برخه کې تل خپلې هڅې کړي او کوي یې. فیمنېستانو په قانوني توګه د جنین د قانوني سقط او د هغه د ټولنیز ادغام، له تېري، جنسي ځورونې او کورني تاوتریخوالي څخه د ښځو او نجونو د ساتنې په موخه هڅې کړې دي. د ښځو د کالیو اغوستلو په ستنډرډ او هغوی ته د منلو وړ فزیکي فعالیتونو کې بدلونونه د فیمینېستي خوځښتونو یوه برخه ده.&lt;ref name=&quot;Echols&quot;&gt;{{Cite book|last=Echols|first=Alice|author-link=Alice Echols|title=Daring to Be Bad: Radical Feminism in America, 1967–1975|year=1989|publisher=University of Minnesota Press|location=Minneapolis|isbn=978-0-8166-1787-6|url-access=registration|url=https://archive.org/details/daringtobebadrad0000echo}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Distillations&quot;&gt;{{cite magazine|last1=Roberts|first1=Jacob|title=Women's work|magazine=Distillations|date=2017|volume=3|issue=1|pages=6–11|url=https://www.sciencehistory.org/distillations/magazine/womens-work|access-date=22 March 2018}}&lt;/ref&gt;

په دودیز ډول، له ۱۹ مې پېړۍ څخه وروسته، د لیبرال فیمینېزم لومړۍ څپه په سیاسي او قانوني ډګر کې له برابرۍ وروسته په لیبرال ډیموکرات چوکاټ کې د اصلاحاتو له مخې رامینځته شوه؛ په کاریګري بنسټ ولاړ د ښځو له پرولتاریایي خوځښت سره چې د وخت په تېرېدو د طبقاتي مبارزې له امله په ټولنیز او مارکسیستي فیمینېزم اوښتی وو په ټکر کې وه. له ۱۹۶۰ مې لسیزې وروسته دواړه لید لورو له راډیکال فیمینېزم سره ټکر درلود چې له راډیکال نظریې اخیستل شوی وو او د فیمینېزم دویمه څپه ورته ویل کېده کوم چې په بنسټیز ډول په ټولنه کې د نارینه وو د برترۍ د له منځه وړو په هڅه کې وو؛ په ګډه لیبرال، ټولنیز او راډیکال فیمینېزم ته ځینې وختونه د فیمینېزم &quot;درې لوی&quot; فکري مکتبونه هم ویل کېږي.&lt;ref name=&quot;Messer-Davidow&quot;&gt;{{Cite book|last=Messer-Davidow|first=Ellen|title=Disciplining Feminism: From Social Activism to Academic Discourse|year=2002|publisher=Duke University Press|location=Durham, [[North Carolina|NC]]|isbn=978-0-8223-2843-8}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Chodorow1989&quot;&gt;{{Cite book|author=Chodorow, Nancy|title=Feminism and Psychoanalytic Theory|year=1989|publisher=Yale University Press|location=New Haven, Conn.|isbn=978-0-300-05116-2|url=https://archive.org/details/feminismpsychoan00chod_0}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;gilligan1977&quot;&gt;{{Cite journal|last=Gilligan|first=Carol|year=1977|title=In a Different Voice: Women's Conceptions of Self and of Morality|journal=Harvard Educational Review|volume=47|issue=4|pages=481–517|url=http://hepg.org/her-home/issues/harvard-educational-review-volume-47,-issue-4/herarticle/women-s-conceptions-of-self-and-of-morality_917|access-date=8 June 2008|doi=10.17763/haer.47.4.g6167429416hg5l0}}&lt;/ref&gt;

د شلمې پېړۍ له وروستیوڅخه، د فیمینېزم ګڼ شمېر نور ډولونه هم رامینځته شول. د فیمینېزم یو شمېر دغه ډولونه له دې امله چې یوازې د یوه لوري لکه سپین پوستو، منځنۍ کچه وګړو، د پوهنتون په کچه تحصیل یافته وګړو، همجنس ګرایانو او یا هم دوه جنسه وو لید لوري په پام کې نیولي وو، تر نیوکې لاندې راغلل. چې د دغه ډول نیوکو له امله د فیمینېزم ځانګړي ډولونه لکه د یو خاص قوم او یا هم څو کلتورونو د نظر له مخې جوړ شول، لکه تور فیمینیسم (black feminism) او مقطعي فیمینېزم (intersectional feminism).&lt;ref&gt;{{Cite book|last1=Artwińska|first1=Anna|url=https://books.google.com/books?id=YUDpDwAAQBAJ|title=Gender, Generations, and Communism in Central and Eastern Europe and Beyond|last2=Mrozik|first2=Agnieszka|date=2020-06-03|publisher=Routledge|isbn=978-1-000-09514-2|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Maynard&quot;&gt;{{cite journal|last1=Maynard|first1=Mary|title=Beyond the 'big three': the development of feminist theory into the 1990s|journal=Women's History Review|date=1995|volume=4|issue=3|pages=259–281|doi=10.1080/09612029500200089|doi-access=free}}&lt;/ref&gt;

== تاریخچه ==

=== ترمینولوژي ===
فرانسوي آرمان ګرا فیلسوف، چارلس فوریر د دې امتیاز لري چې د لومړي ځل لپاره یې په ۱۸۳۷ کال کې د فیمینېزم&quot;féminisme&quot; کلمه کارولې. د لومړي ځل لپاره د فیمنیزم (&quot;féminisme&quot;) او فیمینیست (&quot;féministe&quot;) کلمه په ۱۸۷۲ کال کې په فرانسه او هالنډ کې وکارول شوه. په لویه بریتانیا کې په ۱۸۹۰ مه لسیزه کې او د امریکا په متحده ایالاتو کې په کال ۱۹۱۰ کې. آکسفورډ انګلیسي ډیکشنرۍ ۱۸۵۲ کال په لومړي ځل د &quot;فیمینېست&quot; کلمې او ۱۸۹۵ کال د &quot;فیمینېزم&quot; د کارولو مهال ښودلی. تاریخي حالاتو، کلتور او د هر هېواد شرایطو ته په پام فیمینېستانو په ټوله نړۍ کې بېلابېل لاملونه او موخې لرلې دي. ډېری لویدیځ فیمینېست تاریخ پوهان ادعا کوي چې ټول هغه خوځښتونه باید د فمینېستي خوځښتونو په توګه یاد شي کومو چې د ښځو د حقونو په برخه کې هڅې کړې دي، په داسې حال کې چې د خپلو ځانونو لپاره یې دا اصطلاح نه ده کارولې. نور تاریخ پوهان بیا په دې باور دي چې یاده اصطلاح باید مدرن فیمینېستانو او د هغو راتلونکو ته محدوده وي. دغه تاریخ پوهان د پخوانیو خوځښتونو د توصیف په موخه د پروتوفېمنېست &quot;protofeminist&quot; اصطلاح کاروي.&lt;ref&gt;{{cite journal|last=Offen|first=Karen|title=Sur l'origine des mots 'féminisme' et 'féministe'|journal=Revue d'Histoire Moderne et Contemporaine|year=1987|volume=34|issue=3|pages=492–96|jstor=20529317|doi=10.3406/rhmc.1987.1421}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;cott&quot;&gt;{{cite book|author-link=Nancy F. Cott|last=Cott|first=Nancy F.|title=The Grounding of Modern Feminism|location=New Haven|publisher=Yale University Press|year=1987|page=[https://archive.org/details/groundingofmoder00cott/page/13 13]|isbn=978-0-300-04228-3|url=https://archive.org/details/groundingofmoder00cott/page/13}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;oed-nist&quot;&gt;{{cite encyclopedia|dictionary=[[Oxford English Dictionary]]|title=feminist|url=http://www.oed.com/view/Entry/69193|edition=3rd|year=2012|publisher=[[Oxford University Press]]|url-access=subscription|quote=An advocate or supporter of the rights and equality of women. 1852: ''De Bow's Review'' ('Our attention has happened to fall upon Mrs. E. O. Smith, who is, we are informed, among the most moderate of the feminist reformers!')}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;oed&quot;&gt;{{cite encyclopedia|dictionary=[[Oxford English Dictionary]]|title=feminism|url=http://www.oed.com/view/Entry/69192|edition=3rd|year=2012|publisher=[[Oxford University Press]]|url-access=subscription|quote=Advocacy of equality of the sexes and the establishment of the political, social, and economic rights of the female sex; the movement associated with this.}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;spender&quot;&gt;{{cite book|last=Spender|first=Dale|title=There's Always Been a Women's Movement this Century|url=https://archive.org/details/theresalwaysbeen00spenrich|url-access=registration|publisher=Pandora Press|location=London|year=1983|pages=[https://archive.org/details/theresalwaysbeen00spenrich/page/n98 1]–200|isbn=9780863580024}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last=Lerner|first=Gerda|title=The Creation of Feminist Consciousness From the Middle Ages to Eighteen-seventy|url=https://archive.org/details/creationoffemini00gerd|url-access=registration|publisher=Oxford University Press|year=1993|pages=[https://archive.org/details/creationoffemini00gerd/page/n12 1]–20}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;walters&quot;&gt;{{cite book|last=Walters|first=Margaret|title=Feminism: A very short introduction|publisher=Oxford University|year=2005|isbn=978-0-19-280510-2|pages=[https://archive.org/details/feminismveryshor00walt/page/1 1–176]|url=https://archive.org/details/feminismveryshor00walt/page/1}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;kinnaird&quot;&gt;{{cite book|last1=Kinnaird|first1=Joan|first2=Mary|last2=Astell|chapter=Inspired by ideas (1668–1731)|editor1-last=Spender|editor1-first=Dale|title=There's always been a women's movement|chapter-url=https://archive.org/details/theresalwaysbeen00spenrich|chapter-url-access=registration|publisher=Pandora Press|location=London|year=1983|pages=29–|isbn=9780863580024}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://plato.stanford.edu/entries/feminism-femhist/index.html|last=Witt|first=Charlotte|title=Feminist History of Philosophy|website=Stanford Encyclopedia of Philosophy|year=2006|access-date=23 January 2012}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;taylor&quot;&gt;{{cite journal|first1=Ann Taylor|last1=Allen|year=1999|title=Feminism, Social Science, and the Meanings of Modernity: The Debate on the Origin of the Family in Europe and the United States, 1860–1914|journal=The American Historical Review|volume=104|issue=4|pages=1085–113|jstor=2649562|pmid=19291893|doi=10.1086/ahr/104.4.1085}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;botting-houser&quot;&gt;{{cite journal|first1=Eileen Hunt|last1=Botting|first2=Sarah L.|last2=Houser|year=2006|title='Drawing the Line of Equality': Hannah Mather Crocker on Women's Rights|journal=The American Political Science Review|volume=100|issue=2|pages=265–78|jstor=27644349|doi=10.1017/S0003055406062150|s2cid=144730126}}&lt;/ref&gt;

== نظریه(تیوري) ==
د فیمینېزم نظریه (تیوري) په فلسفي او تیوریکي ډګر کې د فیمنیست نظر توضیح کول دي. چې په ګڼ شمېر برخو لکه انسان پېژندنې، ټولن پوهنې، اقتصاد، ښځو په هکله مطالعات، ادبي نقد، د هنر تاریخ، ارواه څېړنې او فلسفې په برخو کې کار رانغاړي. د فیمنیست نظریې موخه د جنسیتي نابرابرۍ درک کول دي کوم چې په جنسیتي سیاست، د قدرت او جنسیت ترمنځ په اړیکو تمرکز لري. په دغو سیاسي او اجتماعي اړیکوکې د نقد سربېره، ګڼ شمېر فیمینېست نظریې د ښځو د حقونو او امتیازاتو د زیاتوالي په هڅه کې دي. په فیمنېستي تیوري کې تبعیض، کلیشې،عینيت ګرايي(په ځانګړې ډول جنسیتي عینیت)، ظلم او نرواکي یا مرد سالاري د بحث وړ موضوعات دي. د ادبي نقد له مخې، ایلین شوالتر فیمینېست تیوري په دریو پړاوونو کې توضیح کوي. نوموړې د هغو لومړی پړاو&quot;فیمینیستي نقد&quot; بولي، په کوم کې چې فیمینېست مطالعه کوونکی هغه د ادبي فاکټونو له مخې څېړي. شوالتر د هغو دویم &quot;ښځ واکي یا زن سالاري&quot;بولي،کوم چې &quot;ښځې متني معنی جوړوي&quot;. د هغو درېیم پړاو بیا &quot;جنسي نظر&quot; بولي په کوم کې چې &quot; جنسیتي ایدیالوژیک ډبرلیک او ادبي آثار تر بحث لاندې نیول کېږي&quot;.&lt;ref name=&quot;Zajko&quot;&gt;{{cite book|author=Zajko, Vanda|author2=Leonard, Miriam|title=Laughing with Medusa: classical myth and feminist thought|year=2006|publisher=Oxford University Press|location=Oxford|isbn=978-0-19-927438-3|page=445}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Howe&quot;&gt;{{cite book|last1=Howe|first1=Mica|last2=Aguiar|first2=Sarah Appleton|title=He said, she says: an RSVP to the male text|year=2001|publisher=Fairleigh Dickinson University Press|location=Madison, NJ|isbn=978-0-8386-3915-3|page=292}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Pollock|first=Griselda|url=https://books.google.com/books?id=uKHpAAAAMAAJ|title=Encounters in the Virtual Feminist Museum: Time, Space and the Archive|date=2007|publisher=Routledge|isbn=978-0-415-41374-9|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;matrixial_borderspace&quot;&gt;{{cite book|author=Ettinger, Bracha|author-link=Bracha Ettinger|author2=Judith Butler|author3=Brian Massumi|author4=Griselda Pollock|title=The matrixial borderspace|year=2006|publisher=University of Minnesota Press|location=Minneapolis|isbn=978-0-8166-3587-0|page=245|author2-link=Judith Butler}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Florence&quot;&gt;{{cite book|author=Florence, Penny|author2=Foster, Nicola|title=Differential aesthetics: art practices, philosophy and feminist understandings|year=2001|publisher=Ashgate|location=Aldershot, Hants, England|isbn=978-0-7546-1493-7|page=360}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Citation|last1=Brabeck|publisher=American Psychological Association|editor2-last=Johnson|first2=Laura|last2=Brown|access-date=2021-01-22|isbn=978-1-55798-448-7|doi=10.1037/10245-001|language=en|place=Washington|first1=Mary|editor-first=Judith|editor-last=Worell|pages=15–35|work=Shaping the future of feminist psychology: Education, research, and practice.|url=http://content.apa.org/books/10245-001|date=1997|title=Feminist theory and psychological practice.|editor2-first=Norine G.}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;showalter1979&quot;&gt;{{cite book|last1=Showalter|first1=Elaine|author-link1=Elaine Showalter|editor1-first=M.|editor1-last=Jacobus|title=Women Writing about Women|year=1979|publisher=Croom Helm|isbn=978-0-85664-745-1|pages=[https://archive.org/details/womenwritingwrit0000unse/page/25 25–36]|chapter=Towards a Feminist Poetics|chapter-url=https://archive.org/details/womenwritingwrit0000unse/page/25}}&lt;/ref&gt;

== غبرګونونه ==
د خلکو بېلابېلو ډلو د فیمنېزم پر وړاندې غبرګون ښوولی، نارینه او ښځینه یې د ملاتړو او منتقدینو څخه دي. په امریکايي پوهنتونو کې د زده کړیالانو ترمنځ، د هلکانو او نجونو لپاره، له دې امله چې ځانونه فیمینېست وبولي دا عامه ده چې له فیمنېست نظریې ملاتړ وکړي. امریکايي رسنۍ هڅه کوي چې فیمنېزم منفي وښيي، فیمنېستان هم &quot;ډېر لږ د عادي ښځو له کار/تفریحي مسایلو سره په اړیکه کې دي&quot;. له دې سره وروستۍ څېړنو ښوولې، هغه کسان چې ځانونه د فیمنېستانو په توګه څرګندوي او د فیمنېزم په بېلابېلو ډولونو بحث کوي، د دوی ځان پېژندنه له فیمېنیزم سره زیاتېږي.&lt;ref&gt;{{cite journal|doi=10.1111/j.1471-6402.2004.00159.x|title=Disavowing Social Identities: What It Means when Women Say, 'I'm Not a Feminist, but&amp;nbsp;...'|year=2004|last1=Zucker|first1=Alyssa N.|journal=Psychology of Women Quarterly|volume=28|issue=4|pages=423–35|s2cid=144528255}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal|doi=10.1023/A:1007044802798|year=2000|last1=Burn|first1=Shawn Meghan|last2=Aboud|first2=Roger|last3=Moyles|first3=Carey|title=The Relationship Between Gender Social Identity and Support for Feminism|journal=[[Sex Roles (journal)|Sex Roles]]|volume=42|issue=11/12|pages=1081–89|s2cid=17743495}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal|doi=10.1007/BF00289954|title=New wave or second stage? Attitudes of college women toward feminism|year=1987|last1=Renzetti|first1=Claire M.|journal=Sex Roles|volume=16|issue=5–6|pages=265–77|s2cid=144101128}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal|doi=10.1111/j.1460-2466.2002.tb02540.x|title=The Framing of Feminists and Feminism in News and Public Affairs Programs in U.S. Electronic Media|year=2002|last1=Lind|first1=Rebecca Ann|last2=Salo|first2=Colleen|journal=Journal of Communication|volume=52|pages=211–28}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal|doi=10.1111/j.1471-6402.2007.00348.x|title=Effects of Stereotypes About Feminists on Feminist Self-Identification|year=2007|last1=Roy|first1=Robin E.|last2=Weibust|first2=Kristin S.|last3=Miller|first3=Carol T.|journal=Psychology of Women Quarterly|volume=31|issue=2|pages=146–56|s2cid=145716135}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Moradi|first1=B.|last2=Martin|first2=A.|last3=Brewster|first3=M. E.|year=2012|title=Disarming the threat to feminist identification: An application of personal construct theory to measurement and intervention|journal=Psychology of Women Quarterly|volume=36|issue=2|pages=197–209|doi=10.1177/0361684312440959|s2cid=145166218}}&lt;/ref&gt;

=== د فېمنېزم پلويتوب(طرفداري) ===
پرو – فیمنېزم یا د فیمېنیزم پلوي توب له فیمنیزم د ملاتړ په مانا دی پرته له دې چې وښيي ملاتړ کوونکی د فیمینېستي خوځښت غړی دی. دغه اصطلاح تر ډېره هغو نارینه وو ته کارول کېږي کوم چې د فیمینېزم کلک ملاتړي دي. د فیمینېزم څخه د ملاتړو نارینه وو ډلو په چارو، په ښوونځیو کې له هلکانو او ځوانانو سره د تاوتریخوالي ضد کار، په کار ځایونو کې د جنسي ځورونې اړوند ورکشاپونه، په ټولنه کې د روزنیزو کمپاینونو ترسره کول او تاوتریخوالي کوونکو نارینه وو ته مشوره ورکول شاملېږي. کېداي شي فیمینېزم پلوه نارینه د نارینه وو د روغتیا، پورنوګرافي ضد قوانینو په ګډون د پورنوګرافي ضد فعالیتونو، نارینه وو اړوند مطالعاتو او په ښوونځیو کې د جنسیتي مساواتو اړوندو درسي پروګرامونو کې هم ونډه ولري. دغه چاره کله هم د فیمینېستانو او ښځو په برخه کې د خدمتونو لکه د کورني تاوتریخوالي او جنسي جرمونو د مرکزونو له همکاریو سره مل وي.&lt;ref name=&quot;Lingard&quot;&gt;{{Cite book|last1=Lingard|first1=Bob|last2=Douglas|first2=Peter|title=Men Engaging Feminisms: Pro-Feminism, Backlashes and Schooling|year=1999|publisher=Open University Press|location=Buckingham, England|isbn=978-0-335-19818-4|page=192}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Kimmel-Tide&quot;&gt;{{Cite book|last1=Kimmel|first1=Michael S.|author-link1=Michael Kimmel|last2=Mosmiller|first2=Thomas E.|title=Against the Tide: Pro-Feminist Men in the United States, 1776–1990: A Documentary History|year=1992|publisher=Beacon Press|location=Boston|isbn=978-0-8070-6767-3|url=https://archive.org/details/againsttide00rces}}{{page needed|date=October 2012}}&lt;/ref&gt;

=== د فیمینېزم ضد او پر فیمینېزم نقد ===
فیمنېزم ضد(Anti-feminism) د فیمېنېزم پر وړاندې په ټولو یا ځینو مواردو کې مخالفت دی.&lt;ref&gt;{{citation|last1=Simpson|editor-link1=John Simpson (lexicographer)|isbn=978-0-19-861186-8|edition=2nd|year=1989|location=Oxford New York|publisher=Clarendon Press Oxford University Press|title=The Oxford English Dictionary|editor-link2=Edmund Weiner|editor-first2=Edmund S. C.|first1=John A.|editor-last2=Weiner|editor-first1=John A.|editor-last1=Simpson|contribution=Anti-feminist|author-link2=Edmund Weiner|author-link1=John Simpson (lexicographer)|first2=Edmund S.C.|last2=Weiner|postscript=.}}&lt;/ref&gt;

په ۱۹مه پېړۍ کې فیمنېزم ضد یوازې د ښځو له رایو ورکولو سره په مخالفت تمرکز درلود. وروسته بیا، لوړو زده کړو ته د ښځو د لاسرسي مخالفینو دا نظر درلود چې لوړې زده کړې د ښځو لپاره لوی فزیکي بار دی. یو شمېر نور بیا کاري قوې ته د ښځو د ورګډېدو په اتحادیو کې ددوی له یو ځای کېدو، د پرېکړه کوونکي په توګه ددوی د کښېناستو، د زېږون اړوند کنترول لرلو او همدارنګه د جنسیت د کنترول مخالف وو.&lt;ref&gt;{{cite book|chapter-url=https://books.google.com/books?id=jWj5OBvTh1IC&amp;pg=PA35|editor-link1=Michael Kimmel|year=2004|location=Santa Barbara, California|publisher=ABC-CLIO|pages=35–37|title=Men and masculinities a social, cultural, and historical encyclopedia|editor-link2=Amy Aronson|editor-first2=Amy|chapter=Antifeminism|editor-last2=Aronson|editor-first1=Michael|editor-last1=Kimmel|author-link=Michael Kimmel|last=Kimmel|first=Michael|isbn=978-1-57607-774-0}}&lt;/ref&gt;

ځینې نور بیا له دې امله له فیمینېزم سره مخالفت کوي چې پر باور یې دا د دوی له دودیزو او دیني ارزښتونو سره په ټکر کې دي. د بېلګې په توګه، دوی دا استدلال کوي چې په ټولنیز ډول د طلاق او نه واده شویوښځو منل زیان اړونکي دي او دا چې ښځینه او نارینه په اساسي ډول توپیر لري نو باید دودیزې چارې یې پر خپل ځای وي. یو شمېر نور بیا په کاري قوه، سیاسي دفترونو او د رایو کارولو په بهیر کې د ښځو د ګډون او په کورنیو کې د نارینه وو د واک کمېدو مخالف دي.&lt;ref&gt;{{citation|last=Lukas|first=Carrie|author-link=Carrie Lukas|contribution=Marriage: happier ever after|editor-last=Lukas|editor-first=Carrie|editor-link=Carrie Lukas|title=The politically incorrect guide to women, sex, and feminism|page=[https://archive.org/details/politicallyincor0000luka/page/75 75]|publisher=Regency Publishing|location=Washington, DC Lanham, Maryland|year=2006|isbn=978-1-59698-003-7|quote=Feminists' assault on marriage also has played a role in devaluing marriage. Radical feminists view marriage as a cruel trap for women, perpetuating patriarchy, and keeping women subservient to men. They lament the roles that women and men tend to assume in traditional marriages, believing that women get the worse deal from the marriage contract.|url=https://archive.org/details/politicallyincor0000luka/page/75}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{citation|last=Kassian|first=Mary|contribution=Introduction: the tsunami of feminism|editor-last=Kassian|editor-first=Mary|title=The feminist &lt;del&gt;mystique&lt;/del&gt; mistake: the radical impact of feminism on church and culture|page=10|publisher=[[Good News Publishers|Crossway Books]]|location=Wheaton, Illinois|year=2005|edition=2nd|isbn=978-1-58134-570-4|quote=The feminist assault on traditional gender roles and families began in earnest in the 1960s and increasingly turned radical in the 1970s.}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last=Schlafly|first=Phyllis|author-link=Phyllis Schlafly|contribution=Understanding the difference|editor-last=Schlafly|editor-first=Phyllis|editor-link=Phyllis Schlafly|title=The power of the positive woman|url=https://archive.org/details/powerofpositivew00schl|url-access=registration|page=[https://archive.org/details/powerofpositivew00schl/page/12 12]|publisher=Arlington House|location=New Rochelle, New York|year=1977|isbn=978-0-87000-373-8|quote=The second dogma of the women's liberationists is that, of all the injustices perpetuated upon women through the centuries, the most oppressive is the cruel fact that women have babies and men do not. Within the confines of the women's liberationist ideology, therefore, the abolition of this overriding inequality of women becomes the primary goal. This goal must be achieved at any at all costs – to the woman herself, to the baby, to the family, and to society. Women must be made equal to men in their ability ''not'' to become pregnant and ''not'' to be expected to care for babies they may bring into the world.}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|last=Gottfried|first=Paul|author-link=Paul Gottfried|title=The trouble with feminism|url=https://www.lewrockwell.com/2001/04/paul-gottfried/the-trouble-with-feminism/|work=[[LewRockwell.com]] (web magazine)|publisher=[[Lew Rockwell]]|date=21 April 2001|access-date=30 September 2006}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{citation|last=al-Qaradawi|first=Yusuf|author-link=Yusuf al-Qaradawi|contribution=Women and family in Islamist discourses: 'When Islam prohibits something, it closes all the avenues of approach to it'|editor-last=Calvert|editor-first=John|editor-link=John Calvert (scholar)|title=Islamism: a documentary and reference guide|page=62|publisher=Greenwood Press|location=Westport, Conn|year=2008|isbn=978-0-313-33856-4|quote=Islamists are aggrieved at the support of ostensibly Muslim governments for the 'alleged' legal emancipation of women, including granting women the right to vote and hold public office, in addition to limited rights to initiate divorce. Although many Muslim women take pride in the fact that they now perform jobs and enter professions once reserved for men, for most Islamists female employment and legal emancipation are dangerous trends that lead to the dissolution of traditional gender roles associated with the extended family.}}&lt;/ref&gt;

یو شمېر لیکوالانې لکه کمیلا پګلیا، کریستینا هوف سومر، جین بیتکی ایلشتاین، ایلزابت فاکس جینوویس، لیسا لوسیل اونز او ډیپانی پتای د فیمینېزم د یو شمېر مواردو مخالفې وې، په داسې حال کې چې فیمینېستانې هم وې. د بېلګې په توګه، دوی دا دلیل وړاندې کاوه، چې فیمینېزم ډېری وخت ناسم پوهاوی خپروي او د ښځو حقونه له نارینه وو زیات ګڼي، دوی راډیکال فیمینېست نظر د دواړو نارینه او ښځینه وو لپاره زیان اړونکی باله.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Department of Sociology: Lisa Lucile Owens|url=http://sociology.columbia.edu/node/347|publisher=[[Columbia University|Columbia University in the City of New York]]|access-date=13 October 2015}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Hoff_Sommers&quot;&gt;{{Cite book|last=Sommers|first=Christina Hoff|author-link=Christina Hoff Sommers|title=Who Stole Feminism? How Women Have Betrayed Women|year=1995|publisher=Simon &amp; Schuster|location=New York|isbn=978-0-684-80156-8|page=[https://archive.org/details/whostolefeminism00chri/page/320 320]|title-link=Who Stole Feminism? How Women Have Betrayed Women}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Patai_Koertge&quot;&gt;{{citation|last=Patai|first=Daphne|author-link=Daphne Patai|contribution=Policing the academy: {{'}}''Anti-feminist intellectual harassment''{{'}}|editor-last1=Patai|editor-first1=Daphne|editor-last2=Koertge|editor-first2=Noretta|editor-link=Daphne Patai|title=Professing feminism: education and indoctrination in women's studies|pages=278–79|publisher=Lexington Books|location=Lanham, Maryland|year=2003|isbn=978-0-7391-0455-2|quote=...the book [''Antifeminism in the Academy'' by Clark, Vévé ''et al''] attempts to extend an already dubious concept – hostile environment harassment – to encompass a whole new range of thought and behavior. Delineating the many types of alleged anti-feminist practices perpetrated in colleges, universities, and publishing houses around the country, contributors to this book propose in all seriousness that measures be taken against a new and pervasive kind of offense: 'antifeminst intellectual harassment.'}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Danowitz Sagaria|first=Mary Ann|title=Review: Reviewed Work: ''Antifeminism in the Academy'' by Vévé Clark, Shirley Nelson Garner, Margaret Higonnet, Ketu H. Katrak|journal=[[The Journal of Higher Education]]|volume=70|issue=1|pages=110–12|doi=10.2307/2649121|jstor=2649121|date=January 1999}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;coerced_parenthood&quot;&gt;{{Cite journal|last=Owens|first=Lisa Lucile|title=Coerced parenthood as family policy: feminism, the moral agency of women, and men's 'Right to Choose'|journal=[[Alabama Civil Rights &amp; Civil Liberties Law Review]]|volume=5|issue=1|date=May 2014|ssrn=2439294}}&lt;/ref&gt;

== سرچينې او ياداښتونه ==</text>
      <sha1>s3tw42zbaco6pu1xy3qt7dxerzexpg0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>بسنټپال فيمينيزم</title>
    <ns>0</ns>
    <id>57926</id>
    <revision>
      <id>284954</id>
      <parentid>273273</parentid>
      <timestamp>2022-08-29T00:19:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kwamikagami</username>
        <id>14368</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13182" xml:space="preserve">[[File:Womanpower logo.jpg|thumb]]
'''بسنټپال فيمينيزم'''، د فيمينيزم دننه يو ليد دی، چې د ټولنې د بنسټيزې بيارغونې غوښتنه کوي، چې په ټولو ټولنيزو او اقتصادي شرایطو کې د نارينه برتري له مينځه وړل کېږي. د دې په درک کولو سره چې د ښځو تجربې هم د نورو ټولنيزو وېشونو، لکه: نسل، پاړکي او جنسي دريځ ټاکنې له خوا اغېزمن کېږي. ايډيالوژي او غورځنګ په ۱۹۶۰ کلونو کې راڅرګند شو.&lt;ref name=&quot;willis&quot;&gt;{{harvnb|Willis|1984|pp=91–118}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|last1=Giardina|first1=Carol|title=Freedom for Women : Forging the Women's Liberation Movement, 1953–1970|date=2010|publisher=[[University Press of Florida]]|isbn=978-0813034560|oclc=833292896|url=https://archive.org/details/freedomforwomenf0000giar/page/n3/mode/2up}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|last1=Martins|first1=Amanda|title=Feminist Consciousness: Race and Class|url=http://meetinggroundonline.org/feminist-consciousness-race-and-class/|website=Meeting Ground|date=May 14, 2019|access-date=15 September 2020}}&lt;/ref&gt;

بنسټپالې فیمینسټي ټولنې ته په بنسټيز ډول د پلارواکۍ په توګه ګوري، چې نارينه پهکې واک کوي او په ښځو ظلم کوي. بنسټپال فیمینسټ،ان هڅه کوي چې د شته ټولنيزو معيارونو او بنسټونو په ننګولو سره، د يوې بې عدالته ټولنې څخه د هر چا د خلاصون لپاره مبارزه کې د يوې جبهې په توګه، پلارواکي له مينځه يوسي. په دې هڅه کې د ښځو د جنسي اعتراض سره مخالفت کول، د ښځو پر وړاندې د جنسي تېري او تاوتريخوالي په څېر مسئلو په اړه  د عامه پوهاوي لوړول، د جنسيت رول مفهوم ننګول او هغه څه ګواښل چې بنسټپاله فيمينيسټان يې د نژادي او جنسیت پانګواليزم په توګه ګوري او متحده ايالات او د ډېری نورو هېوادونو ځانګړتياوو سره تړاو لري. د جنس ديالکتيک يا مناظره: د فيمينيسټ انقلاب لپاره قضيه ۱۹۷۰ ز کې د شولاميت فايرسټون (Shulamith Firestone) په وينا: &quot; د فيمينيسټ انقلاب د پای موخه، بايد د لومړي فيمينيسټ غورځنګ په څېر نه وي، نه يوازې د نارينه امتياز له منځه وړل؛ بلکې د جنسيت توپير پهخپله د انسانانو تر منځ د جنسي غړو توپيرونه باید نور په کلتوري يا سياسي توګه د اهميت وړ نه وي&quot;. دوی دې ته پام کوي، چې په زېږون کې د ښځو ځانګړی رول بايد په کار ځای کې له جريمې پرته پېژندل شوی وي او ځينو استدلال کړی چې د دې ټولنيز اړين کار لپاره بايد خساره ورکړل شي.{{sfn|Firestone|1970|p=11}}

پخوانی بنسټپال فيمينيزم ، په ۱۹۶۰ز  کلونو کې د دويمې څپې د فيمينيزم په منځ کې را منځته شو، چې په نمونه يي ډول پلارواکۍ ته د &quot;لېږدې تاريخي ښکارندې&quot; په سترګه،، د ظلم د نورو سرچينو په پرتله نه يوازې د واکمنۍ  تر ټولو پخوانۍ او خورا نړيواله، مګر لومړنۍ بڼه&quot; او د نورو ټولو لپاره د ماډل په توګه ژور يا مخکې کتلو کې دی.. وروستي سياستونه، له بنسټپال فيمينيزم څخه، چې نورو همغږو سياستونو ته چې د پاړکي، اقتصاد او داسې نورو مسئلو ته له کلتوري فيمينيزم څخه د ظلم د سرچينو په توګه د پلارواکۍ سره مساوي کړي دي.{{sfn|Willis|1984|pp=117, 141}}{{sfn|Willis|1984|p=123}}{{sfn|Willis|1984|p=122}}{{sfn|Willis|1984|p=118}}

بنسټپال فيمينيسټان د ښځو د تيري يا ظلم اصلي سبب په پلارواکي جنسيتي اړيکو کې ګوري، چې د حقوقي سيستمونو، لکه: (د ازادي غوښتونکي فيمينيزم) يا د طایفو تر منځ شخړه (لکه په انارشيست یعنې ګډوډي غوښتونکي فيمينيزم، سوسياليستي فيمينيزم او مارکسيستي فيمينيزم) سره توپير لري.

== تيوري او ايډيالوژي ==
بنسټپال فیمینسټان ټينګار کوي چې:  نړيواله ټولنه د يوې پلارواکۍ په توګه کار کوي، چې نارينه طایفه، د ښځو پر طایفې ظالمان دي. دوی وړانديز کوي، چې د ښځو ظلم، د ظلم تر ټولو بنسټيز ډول دی، چې د انسانيت له پيل راهيسې شته وو. لکه څرنګهچې بنسټپاله فيمينيسټ ټي ګريس اټکينسن (Ti-Grace Atkinson) په خپله بنسټيزه ټوټه &quot;بنسټپال فيمينيزم&quot; ۱۹۶۹ ز کې وليکل:{{sfn|Atkinson|2000|p=85}}{{sfn|Shelley|2000}}{{sfn|Echols|1989|p=139}}&lt;blockquote&gt;د دې ډلې [انسانانو] لومړنی دوه اړخيزه وېش د جنسيت پر بنسټ ويل کېږي: نارینه اوښځینه ... دا ځکه چې د انسان نيمايي نسل د زيږون پروسې بار په غاړه لري او دا ځکه چې انسان &quot;عقلي&quot; حيوان دی. له دې څخه د ګټې اخیستلو لپاره يې هوښيارتيا درلوده، چې ماشوم زېږوونکی يا د بار يا تحمل حیوانات په سياسي طبقه کې يوځای شوي: له بيولوژيکي پلوه په وچې پورې تړلي بارول په سياسي (يا اړين) جريمې کې ناڅرګندوي، په پایله کې دا انفرادي تعريف له انسان څخه وظيفوي يا حيوان ته بدلون ورکوي.&lt;/blockquote&gt;بنسټپاله فیمینسټان استدلال کوي چې د پاچهي له امله، ښځو ته د نارينه معيار د &quot;نورو&quot; په سترګه کتل کېږي او په دې توګه په سيستماتيک ډول مظلومه او ګوښه شوې دي. دوی زياتوي چې : نارينه د يوې طایفې په توګه د ښځو له سيستماتيک ظلم څخه ګټه اخلي. د پلارواکۍ نظريه، د داسې عقيدې له مخې نه ده تعريف شوې، چې ټول نارينه تل د ټولو ښځو له ظلم څخه ګټه پورته کوي، بلکې دا په ډاګه کوي چې، د پلارواکۍ اصلي عنصر، د واکمنۍ اړيکه ده، چې يو ګوند په کې غالب وي او د پخوانيو ګټو لپاره له بل څخه ګټه پورته کوي. بنسټپاله فیمینسټان په دې باور دي چې، نارينه (د يوې طایفې په توګه) ټولنيز سیستمونه اود کنټرول نورې لارې چارې(مېتودونه) کاروي، چې ښځې (همدارنګه ناواکمن نارينه) تر فشار لاندې وساتي. بنسټپاله فیمینسټان د شته ټولنيزو معيارونو او بنسټونو په ګواښلو(ننګولو) سره، د پلارواکۍ د له منځه وړلو په لټه کې دي او په دې باور دي چې، د پلارواکۍ له منځه وړل به هر څوک له يوې بې انصافه ټولنې څخه ازاد کړي. ټای ګرېس اټکينسون (Ti-Grace Atkinson) ټينګار وکړچې:  د ځواک اړتيا نارينه طایفه هڅوي، چې په ښځينه طایفې باندې ظلم ته دوام ورکړي. نوموړی استدلال کوي چې: &quot;هغه اړتيا چې نارينه يې د فشار اچوونکي اغېز لپاره لري، د ټولو بشري ظلمونو سرچينه او بنسټ دی&quot;.{{sfn|Atkinson|2000|p=86}}

د ښځو د آزادۍ په غورځنګ باندې د بنسټپاله – فيمينيسټ سياست اغېزې د پام وړ وې. د روډسټوکېنګ (Redstockings) همکار بنسټ ايښودونکي ايلن ويليس (Ellen Willis) په ۱۹۸۴ ز کې وليکل چې: بنسټپاله ـ فیمینسټانو &quot;جنسي سياست د عامه مسئلې په توګه وپېژندله&quot;، د دويمې څپې د فيمينيزم لغتونه يې رامينځته کړل، په متحده ايالاتو کې يې د سقط قانوني کولو کې مرسته وکړه. دوی &quot;لومړني خلک وو چې تش په نامه خصوصي ساحه کې يې د بشپړ مساوات غوښتنه وکړه&quot; (&quot;د کور کار او د ماشوم پالنه ... احساساتي او جنسي اړتياوې&quot;) او &quot; بېړنۍ فضا رامينځته کړه&quot; چې لږ تر لږه د مساوي حقونو د تعديل د تصويب لامل شو. د بنسټپاله فيمينيزم نفوذ د ښځو لپاره د ملي سازمان (NOW) له خوا، چې يوه ښځينه ډله ده او له پخوا راهيسې يې نږدې په اقتصادي مسئلو تمرکز درلود، د دې موضوعاتو په تصويب کې ليدل کېدای شي.{{sfn|Willis|1984|p=138}}

== رېښې ==
په متحده ايالاتو کې افراطي يا بنسټپاله فیمینسټانو، د ښځو د آزادۍ غورځنګ (WLM) اصطلاح جوړه کړه. WLM په لويه کچه د مدني حقونو د غورځنګ د نفوذ له امله وده وکړه، چې په ۱۹۶۰ز کلونو کې يې چټکتيا ومونده او ډېری مېرمنو چې د بنسټپال فيمينيزم لامل يې پورته کړ، د توکمپالنې پر وړاندې مبارزه کې د بنسټپال اعتراض سره پخوانۍ تجربه درلوده. په تاريخي پلوه، دا د دويمې څپې فيمينيزم په شرایطو کې ليدل کېدای شي چې دا د ۱۹۶۰ ز کلونو په لومړيو کې پيل شو. د فيمينيزم د دې دويمې څپې مخکښو شخصيتونو کې شولاميت فايرسټون (Shulamith Firestone)، کيتي سراچيلډ (Kathie Sarachild)، ټي ګريس اتکينسن (Ti-Grace Atkinson)، کارول هينيش (Carol Hanisch)، روکسان ډنبر (Roxanne Dunbar)، نومي ويسټين (Naomi Weisstein) او جوديت براون (Judith Brown) شامل وو. په وروستيو شپېتمو لسيزو کې د ښځو بېلابېلو ډلو، لکه د UCLA د ښځو د آزادۍ جبهه (WLF)، چې ځانونه يې د &quot;راډيکال فيمينيسټ&quot; په توګه يادول، د بنسټپاله فيمينيسټ ايډيالوژۍ په اړه بېلابېل نظرونه وړاندې کړل. د UCLA د WLF همکار بنسټ ايښودونکې ديورا ويبر (Devra Weber) يادونه کوي: &quot;بنسټپال فیمینسټان د پلارواکۍ مخالف وو، مګر له پانګوالۍ سره په اړين ډول مخالف نه وو. زموږ په ډله کې لږ تر لږه، دوی د نامتو نارينه واکمن ملي آزادۍ هڅو سره مخالفت کاوه&quot;.&lt;ref&gt;Sarah Gamble, ed. The Routledge companion to feminism and postfeminism (2001) p. 25&lt;/ref&gt;{{sfn|Linden-Ward|Green|1993|p=418}}

راديکال فیمینسټانو د نژادي مساوات لپاره د افراطي( بنسټپال لاريون) په ژباړلو کې مرسته وکړه، چې ډېرو په کې د ښځو د حقونو لپاره د مبارزې تجربه درلوده. دوی د ښځو لپاره د بېلابېلو مسئلو په اړه غږ پورته کړ او د ماشوم ضایع کولو حق، د مساوي حقونو تعديل، کريډيټ يا بانکي حسابونو ته لاسرسی او مساوي معاش په ګډون يې د بېلابېلو مسئلو لپاره دفاع وکړه. ډېری رنګ لرونکې مېرمنې (فران بيل (Fran Beal)، سيلستين وير (Cellestine Ware)، ټوني کيډ بامبرا(Toni Cade Bambara))د ښځو د آزادۍ غورځنګ د بنسټ ايښودونکو له ډلې څخه وې. سره له دې هم ډېری رنګ لرونکو مېرمنو په غورځنګ کې ځکه برخه نه وه اخيستې، چې دوی دې پایلې ته رسېدلې وې، چې افراطي فیمینسټانو &quot;د لږه کیو مېرمنو لپاره د معنا مسئلو&quot; ته ځواب نه دی ویلی، په ځانګړي ډول د تور پوستو مېرمنو لپاره د شعور لوړولو څخه وروسته ډلې د ملاتړ لپاره راټولې شوې، چې د بنسټپال فيمينيزم دویمې څپې د رنګ لرونکو مېرمنو ډېرېدونکی شمېر ليدل پيل کړل.{{sfn|Linden-Ward|Green|1993|p=434}}{{sfn|Evans|2002}}

== سرچينې او ياداښتونه ==</text>
      <sha1>b9aa1upt6wcw9b6xfa20shng0hxyu1j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>جکوب بورکهارټ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>63907</id>
    <revision>
      <id>284916</id>
      <timestamp>2022-08-28T14:42:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>حجاوي (بيت الحكمة)</username>
        <id>25655</id>
      </contributor>
      <comment>This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3951" xml:space="preserve">کارل جکوب کریسټوف بورکهارټ (د ۱۸۱۸ کال د مې ۲۵ – ۱۸۹۷ کال د اګسټ ۸) د هنر او کلتور سويسي تاریخ پوه او د دواړو ساحو په تاریخ پېژندنه کې یوه اغېزمنه څېره وه. دی د کلتوري تاریخ یو له مهمو بنسټګرو څخه پېژندل کېږي. زیګفریډ ګیډیون د بورکهارت لاسته راوړنې په لاندې ډول بیانوي: &quot; هغه چې د رنسانس دوران لوی کاشف ؤ، لومړی يې وښوده چې د یوې دورې سره د هغې د انځورګرۍ، مجسمې او د معمارۍ او همدارانګه د هغې د ورځني ژوند ټولنیز بنسټونو په پام کې ونیول سره باید په بشپړ ډول څنګه چلند وشي.&quot;   &lt;ref&gt;[http://www.age-of-the-sage.org/history/historian/Jacob_Burckhardt.html Jakob Burckhardt Renaissance Cultural History &lt;!-- Bot generated title --&gt;]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;In ''Space, Time and Architecture'' (6th ed.), p 3.&lt;/ref&gt;

د هغه ترټولو مشهور اثر په اېټالیه کې د رنیسانس تمدن (''The Civilization of the Renaissance in Italy'') (۱۸۶۰) دی.   

== ژوند   ==
بورکهارټ چې د یوه پروتستانت پادري زوی ؤ، په بازل ښار کې وزیږېد او مړ شو، په بازل کې یې د سپېڅلو رتبو د ترلاسه کولو په هیله د الهیات زده کړې وکړې؛ خو د ویلیام مارتین لبرېشټ ډي وېټ تر اغېز لاندې، هغه پرېکړه وکړه چې پادری نه شي. هغه د بورکهارت اشرافي کورنۍ غړی ؤ.   

هغه خپله تحصیلي درجه په ۱۸۳۹ کال کې پای ته ورسوله او برلین پوهنتون ته لاړ ترڅو په تاریخ، په ځانګړې توګه د هنر په تاریخ کې چې هغه وخت نوې رشته وه، زده کړې وکړي. هغه په برلین کې د لیوپولډ ون رانکه ویناوو کې برخه اخیسته، رانکه د شخصي نظرونو نه بلکې سرچینو او ضوابطو پر بنسټ د درناوي وړ یوې علمي رشتې په توګه د تاریخ بنسټګر ؤ. هغه د ۱۸۴۱ کال یوه برخه په بون پوهنتون کې تېره کړه او د هنر تاریخ پوه، فرانز تیوډور کوګلر تر نظر لاندې چې د Die Kunstwerke der belgischen Städte په نوم خپل لومړی کتاب یې ورته ډالۍ کړ، زده کړې وکړې.   &lt;ref&gt;The Letters of Jacob Burckhardt, Translated by Alexander Dru, London: Routledge and Kegan Paul, 1955; [[Liberty Fund Inc.]], 2001, xxviii-xxxii.&lt;/ref&gt;

هغه د ۱۸۴۳ کال څخه تر ۱۸۵۵ کال پورې په بازل پوهنتون او بیا په فدرال پولی تخنیک مکتب کې درس وکړ. په ۱۸۵۸ کال کې بازل ته راستون شو ترڅو په ۱۸۹۳ کال کې تر خپلې تقاعدۍ پورې د استادۍ دنده ترسره کړي. هغه په ۱۸۸۶ کال کې یوازې د هنر تاریخ تدریس پیل کړ. نوموړي دوه ځله په آلماني پوهنتونونو کې د استادۍ څوکۍ وړاندیزونه رد کړل، په ۱۸۶۷ کال کې یې په توبینګن پوهنتون او په ۱۸۷۲ کال کې یې په برلین پوهنتون کې د رانکه څوکۍ وړاندیر رد کړ.   &lt;ref&gt;John Lukacs, Remembered Past: John Lukacs on History, Historians, and Historical Knowledge, ed. Mark G Malvasi and Jeffrey O. Nelson, Wilmington, DE: ISI Books, 2004, 215.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite news|date=1996-09-08|title=Before Huizinga|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/1996/09/08/books/l-before-huizinga-180440.html|access-date=2020-05-01|issn=0362-4331}}&lt;/ref&gt;

== سرچينې ==</text>
      <sha1>qtsr8kxz4zolo7hkt668xr9h0gwq18o</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>284944</id>
      <parentid>284916</parentid>
      <timestamp>2022-08-28T16:29:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>حجاوي (بيت الحكمة)</username>
        <id>25655</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3969" xml:space="preserve">{{Infobox person}}کارل جکوب کریسټوف بورکهارټ (د ۱۸۱۸ کال د مې ۲۵ – ۱۸۹۷ کال د اګسټ ۸) د هنر او کلتور سويسي تاریخ پوه او د دواړو ساحو په تاریخ پېژندنه کې یوه اغېزمنه څېره وه. دی د کلتوري تاریخ یو له مهمو بنسټګرو څخه پېژندل کېږي. زیګفریډ ګیډیون د بورکهارت لاسته راوړنې په لاندې ډول بیانوي: &quot; هغه چې د رنسانس دوران لوی کاشف ؤ، لومړی يې وښوده چې د یوې دورې سره د هغې د انځورګرۍ، مجسمې او د معمارۍ او همدارانګه د هغې د ورځني ژوند ټولنیز بنسټونو په پام کې ونیول سره باید په بشپړ ډول څنګه چلند وشي.&quot;   &lt;ref&gt;[http://www.age-of-the-sage.org/history/historian/Jacob_Burckhardt.html Jakob Burckhardt Renaissance Cultural History &lt;!-- Bot generated title --&gt;]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;In ''Space, Time and Architecture'' (6th ed.), p 3.&lt;/ref&gt;

د هغه ترټولو مشهور اثر په اېټالیه کې د رنیسانس تمدن (''The Civilization of the Renaissance in Italy'') (۱۸۶۰) دی.   

== ژوند   ==
بورکهارټ چې د یوه پروتستانت پادري زوی ؤ، په بازل ښار کې وزیږېد او مړ شو، په بازل کې یې د سپېڅلو رتبو د ترلاسه کولو په هیله د الهیات زده کړې وکړې؛ خو د ویلیام مارتین لبرېشټ ډي وېټ تر اغېز لاندې، هغه پرېکړه وکړه چې پادری نه شي. هغه د بورکهارت اشرافي کورنۍ غړی ؤ.   

هغه خپله تحصیلي درجه په ۱۸۳۹ کال کې پای ته ورسوله او برلین پوهنتون ته لاړ ترڅو په تاریخ، په ځانګړې توګه د هنر په تاریخ کې چې هغه وخت نوې رشته وه، زده کړې وکړي. هغه په برلین کې د لیوپولډ ون رانکه ویناوو کې برخه اخیسته، رانکه د شخصي نظرونو نه بلکې سرچینو او ضوابطو پر بنسټ د درناوي وړ یوې علمي رشتې په توګه د تاریخ بنسټګر ؤ. هغه د ۱۸۴۱ کال یوه برخه په بون پوهنتون کې تېره کړه او د هنر تاریخ پوه، فرانز تیوډور کوګلر تر نظر لاندې چې د Die Kunstwerke der belgischen Städte په نوم خپل لومړی کتاب یې ورته ډالۍ کړ، زده کړې وکړې.   &lt;ref&gt;The Letters of Jacob Burckhardt, Translated by Alexander Dru, London: Routledge and Kegan Paul, 1955; [[Liberty Fund Inc.]], 2001, xxviii-xxxii.&lt;/ref&gt;

هغه د ۱۸۴۳ کال څخه تر ۱۸۵۵ کال پورې په بازل پوهنتون او بیا په فدرال پولی تخنیک مکتب کې درس وکړ. په ۱۸۵۸ کال کې بازل ته راستون شو ترڅو په ۱۸۹۳ کال کې تر خپلې تقاعدۍ پورې د استادۍ دنده ترسره کړي. هغه په ۱۸۸۶ کال کې یوازې د هنر تاریخ تدریس پیل کړ. نوموړي دوه ځله په آلماني پوهنتونونو کې د استادۍ څوکۍ وړاندیزونه رد کړل، په ۱۸۶۷ کال کې یې په توبینګن پوهنتون او په ۱۸۷۲ کال کې یې په برلین پوهنتون کې د رانکه څوکۍ وړاندیر رد کړ.   &lt;ref&gt;John Lukacs, Remembered Past: John Lukacs on History, Historians, and Historical Knowledge, ed. Mark G Malvasi and Jeffrey O. Nelson, Wilmington, DE: ISI Books, 2004, 215.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite news|date=1996-09-08|title=Before Huizinga|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/1996/09/08/books/l-before-huizinga-180440.html|access-date=2020-05-01|issn=0362-4331}}&lt;/ref&gt;

== سرچينې ==</text>
      <sha1>i6gbxf5yl39b5ixa4infjiiksp2tnvp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>دوهم مانویل پالایولوګوس</title>
    <ns>0</ns>
    <id>63908</id>
    <revision>
      <id>284917</id>
      <timestamp>2022-08-28T14:43:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>حجاوي (بيت الحكمة)</username>
        <id>25655</id>
      </contributor>
      <comment>This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5849" xml:space="preserve">دوهم مانویل پالایولوګوس (په یوناني: Μανουὴλ Παλαιολόγος، رومي بڼه یې: Manouēl Palaiológos؛ د ۱۳۵۰ کال د جون له ۲۷ – د ۱۴۲۵ کال د جولای تر ۲۱)، له ۱۳۹۱ کال څخه تر ۱۴۲۵ کال پورې د بیزانس سترواک و. له خپل مرګ لږ وړاندې د یو راهب له لورې یې سر وخریل شو او د متیو نوم یې ترلاسه کړ. مېرمن هیلینا ډراګاس وړاند وینه وکړه چې د دوی زامن، آتم جان پالایولوګوس او یولسم قسطنطین پالایولوګوس سترواکان کېږي. د جولای په ۲۱ نېټه د نوموړي یادبود د یونان د ارتودوکس کلیسا له خوا لمانځل کېږي. &lt;ref&gt;Great Synaxaristes: {{in lang|el}} ''[http://synaxarion.gr/gr/sid/181/sxsaintinfo.aspx Ὁ Ὅσιος Μανουὴλ Αὐτοκράτωρ Κωνσταντινουπόλεως].'' 21 Ιουλίου. ΜΕΓΑΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ.&lt;/ref&gt;

== ژوند ==
دوهم مانویل پالایولوګوس د سترواک پنځم جان پالایولوګوس او د هغه مېرمنې هیلینا کانتاکوزین دوهم زوی و. هغه ته چې د خپل پلار له خوا د حاکم لقب ورکړل شوی و، راتلونکی دوهم مانویل په ۱۳۶۵ او ۱۳۷۰ کلونو کې د بیزانس سترواکۍ د ملاتړ لپاره لوېدیځ ته سفر وکړ او په ۱۳۶۹ کال کې یې د تیسالونیکا د حاکم په توګه دنده پر مخ یوړه. په غیر قانوني توګه د واک په ترلاسه کولو کې د هغه د مشر ورور، څلورم اندرونیکوس پالایولوګوس له لورې ناکامه هڅه  د دې لامل شو چې مانویل د خپل پلار وارث او مرستیال سترواک اعلان شي. په ۱۳۷۶ – ۱۳۷۹ کلونو او بیا په ۱۳۹۰ کال کې، څلورم اندرونیکوس او بیا د هغه د زوی اوم جان د دوی ځای ونیو، خو مانویل په ۱۳۹۰ کال کې د وینس جمهوریت په مرسته خپل وراره ته ماتې ورکړه. که څه هم پنځم جان بېرته واک ته راستون شو، خو مانویل اړ شو چې په پروسا (برسا) کې د عثماني سلطان اول بایزید دربار ته د افتخاري یرغمل په توګه لاړ شي. مانویل هلته د خپل استوګنې په اوږدو کې اړ شو چې په عثماني خوځښت کې برخه واخلي چې فلاډیلفیا یې را وپرځوله، چې په اناتولیا کې د بیزانس وروستی کلا ګڼل کېده. {{sfn|Barker|1969|p=xix}}

=== د قسطنطنیې کلابندي او د اروپا دربارونو ته لیکونه ===
دوهم مانویل د ۱۳۹۱ کال د فبروري په میاشت کې د خپل پلار د مړینې په اورېدو د عثماني درباره وتښتېد او د هغه د وراره اوم جان له لوري د احتمالي ادعا په وړاندې یې پلازمینه خوندي کړه. که څه هم د اوم جان سره اړیکې ښې شوې، سلطان اول بایزید د ۱۳۹۴ کال څخه تر ۱۴۰۲ کال پورې قسطنطنیه کلابنده کړه. په ورته وخت کې د عثمانیانو پر وړاندې صلیبي جګړه چې د هنګري د پاچا، د لوګزامبرګ سیګسموند تر مشرۍ لاندې وه، د ۱۳۹۶ کال د سپټمبر په ۲۵ د نیکوپولس په جګړه کې له ماتې سره مخ شوه. دوهم مانویل په دې صلیبي جګړه کې د مرستې لپاره ۱۰ کښتۍ لېږلې وې. د ۱۳۹۷ کال د اکټوبر په میاشت کې، د مانویل تره تیوډور کانتاکوزینوس، د ناتالا له  جان سره یوځای د فرانسې د شپږم چارلز دربار ته د سترواک لیکونه (چې د ۱۳۹۷ کال د جولای له لومړۍ نېټې سره یې سمون درلود) راوړل او د فرانسې له پاچا څخه یې د پوځي مرستې غوښتنه وکړه. د دې ترڅنګ، چارلس د ۱۳۹۸ کال د اپریل په میاشت کې د انګلستان د پاچا دوم ریچارډ سره د خبرو لپاره د دوو اشرافو لپاره، د نورو مرستو د غوښتلو په موخه بسپنه هم چمتو کړه. خو انګلستان په دې وخت کې د هر ډول مرستې د چمتو کولو لپاره د کورنیو ستونزو سره مخ شو. {{sfn|Hinterberger|Schabel|2011|p=397}}{{sfn|Barker|1969|p=xxiv}}

خو دواړه مشران د فرانسې د مارشال دوهم ژان لی مینګر سره ټاټوبې ته راستانه شول چې له اګیس مورتس څخه له شپږو کښتیو او ۱۲۰۰ سرتېرو سره د دوهم مانویل مرستې ته را لېږل شوی و. مارشال د ناتالا جان وهڅو چې په خپله د لوېدیځې اروپا دربارونو ته لاړشي او د عثماني سترواکۍ په وړاندې مرسته وغواړي. له نږدې پنځه کلنې کلابندۍ وروسته، دوهم مانویل ښار خپل وراره ته وسپاره، چې د ښاغلي ژان دي شاتیموراند تر مشرۍ لاندې د  ۳۰۰ کسیز فرانسوي ګارنیزیون له لوري یې مرسته کېده او (له ۴۰ کسانو سره یوځای) یې د مارشال سره بهر ته یو اوږد سفر پیل کړ.{{sfn|Hinterberger|Schabel|2011|p=398–399}}{{sfn|Hinterberger|Schabel|2011|p=398}}

== سرچينې ==</text>
      <sha1>iq3xbjzbjzyy9ulm66k4mv5btv0yqwv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>284937</id>
      <parentid>284917</parentid>
      <timestamp>2022-08-28T16:28:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>حجاوي (بيت الحكمة)</username>
        <id>25655</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5867" xml:space="preserve">{{Infobox person}}دوهم مانویل پالایولوګوس (په یوناني: Μανουὴλ Παλαιολόγος، رومي بڼه یې: Manouēl Palaiológos؛ د ۱۳۵۰ کال د جون له ۲۷ – د ۱۴۲۵ کال د جولای تر ۲۱)، له ۱۳۹۱ کال څخه تر ۱۴۲۵ کال پورې د بیزانس سترواک و. له خپل مرګ لږ وړاندې د یو راهب له لورې یې سر وخریل شو او د متیو نوم یې ترلاسه کړ. مېرمن هیلینا ډراګاس وړاند وینه وکړه چې د دوی زامن، آتم جان پالایولوګوس او یولسم قسطنطین پالایولوګوس سترواکان کېږي. د جولای په ۲۱ نېټه د نوموړي یادبود د یونان د ارتودوکس کلیسا له خوا لمانځل کېږي. &lt;ref&gt;Great Synaxaristes: {{in lang|el}} ''[http://synaxarion.gr/gr/sid/181/sxsaintinfo.aspx Ὁ Ὅσιος Μανουὴλ Αὐτοκράτωρ Κωνσταντινουπόλεως].'' 21 Ιουλίου. ΜΕΓΑΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ.&lt;/ref&gt;

== ژوند ==
دوهم مانویل پالایولوګوس د سترواک پنځم جان پالایولوګوس او د هغه مېرمنې هیلینا کانتاکوزین دوهم زوی و. هغه ته چې د خپل پلار له خوا د حاکم لقب ورکړل شوی و، راتلونکی دوهم مانویل په ۱۳۶۵ او ۱۳۷۰ کلونو کې د بیزانس سترواکۍ د ملاتړ لپاره لوېدیځ ته سفر وکړ او په ۱۳۶۹ کال کې یې د تیسالونیکا د حاکم په توګه دنده پر مخ یوړه. په غیر قانوني توګه د واک په ترلاسه کولو کې د هغه د مشر ورور، څلورم اندرونیکوس پالایولوګوس له لورې ناکامه هڅه  د دې لامل شو چې مانویل د خپل پلار وارث او مرستیال سترواک اعلان شي. په ۱۳۷۶ – ۱۳۷۹ کلونو او بیا په ۱۳۹۰ کال کې، څلورم اندرونیکوس او بیا د هغه د زوی اوم جان د دوی ځای ونیو، خو مانویل په ۱۳۹۰ کال کې د وینس جمهوریت په مرسته خپل وراره ته ماتې ورکړه. که څه هم پنځم جان بېرته واک ته راستون شو، خو مانویل اړ شو چې په پروسا (برسا) کې د عثماني سلطان اول بایزید دربار ته د افتخاري یرغمل په توګه لاړ شي. مانویل هلته د خپل استوګنې په اوږدو کې اړ شو چې په عثماني خوځښت کې برخه واخلي چې فلاډیلفیا یې را وپرځوله، چې په اناتولیا کې د بیزانس وروستی کلا ګڼل کېده. {{sfn|Barker|1969|p=xix}}

=== د قسطنطنیې کلابندي او د اروپا دربارونو ته لیکونه ===
دوهم مانویل د ۱۳۹۱ کال د فبروري په میاشت کې د خپل پلار د مړینې په اورېدو د عثماني درباره وتښتېد او د هغه د وراره اوم جان له لوري د احتمالي ادعا په وړاندې یې پلازمینه خوندي کړه. که څه هم د اوم جان سره اړیکې ښې شوې، سلطان اول بایزید د ۱۳۹۴ کال څخه تر ۱۴۰۲ کال پورې قسطنطنیه کلابنده کړه. په ورته وخت کې د عثمانیانو پر وړاندې صلیبي جګړه چې د هنګري د پاچا، د لوګزامبرګ سیګسموند تر مشرۍ لاندې وه، د ۱۳۹۶ کال د سپټمبر په ۲۵ د نیکوپولس په جګړه کې له ماتې سره مخ شوه. دوهم مانویل په دې صلیبي جګړه کې د مرستې لپاره ۱۰ کښتۍ لېږلې وې. د ۱۳۹۷ کال د اکټوبر په میاشت کې، د مانویل تره تیوډور کانتاکوزینوس، د ناتالا له  جان سره یوځای د فرانسې د شپږم چارلز دربار ته د سترواک لیکونه (چې د ۱۳۹۷ کال د جولای له لومړۍ نېټې سره یې سمون درلود) راوړل او د فرانسې له پاچا څخه یې د پوځي مرستې غوښتنه وکړه. د دې ترڅنګ، چارلس د ۱۳۹۸ کال د اپریل په میاشت کې د انګلستان د پاچا دوم ریچارډ سره د خبرو لپاره د دوو اشرافو لپاره، د نورو مرستو د غوښتلو په موخه بسپنه هم چمتو کړه. خو انګلستان په دې وخت کې د هر ډول مرستې د چمتو کولو لپاره د کورنیو ستونزو سره مخ شو. {{sfn|Hinterberger|Schabel|2011|p=397}}{{sfn|Barker|1969|p=xxiv}}

خو دواړه مشران د فرانسې د مارشال دوهم ژان لی مینګر سره ټاټوبې ته راستانه شول چې له اګیس مورتس څخه له شپږو کښتیو او ۱۲۰۰ سرتېرو سره د دوهم مانویل مرستې ته را لېږل شوی و. مارشال د ناتالا جان وهڅو چې په خپله د لوېدیځې اروپا دربارونو ته لاړشي او د عثماني سترواکۍ په وړاندې مرسته وغواړي. له نږدې پنځه کلنې کلابندۍ وروسته، دوهم مانویل ښار خپل وراره ته وسپاره، چې د ښاغلي ژان دي شاتیموراند تر مشرۍ لاندې د  ۳۰۰ کسیز فرانسوي ګارنیزیون له لوري یې مرسته کېده او (له ۴۰ کسانو سره یوځای) یې د مارشال سره بهر ته یو اوږد سفر پیل کړ.{{sfn|Hinterberger|Schabel|2011|p=398–399}}{{sfn|Hinterberger|Schabel|2011|p=398}}

== سرچينې ==</text>
      <sha1>p259qry4abhqgtm6yoz7x2pb8nj4w78</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>الکساندر بېن (فیلسوف)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>63909</id>
    <revision>
      <id>284918</id>
      <timestamp>2022-08-28T14:45:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>حجاوي (بيت الحكمة)</username>
        <id>25655</id>
      </contributor>
      <comment>This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7267" xml:space="preserve">الکساندر بېن (د ۱۸۱۸ کال د جون له ۱۱ – د ۱۹۰۳ کال د سپټمبر تر ۱۸) یو سکاټلندی فیلسوف او د برېتانیې تجربه پاله مکتب ښوونیز پوه او د ارواپوهنې، ژبپوهنې، منطق، اخلاقي فلسفې او تعلیم اصلاح په برخو کې یوه مخکښه او نوښتګره څېره وه. هغه د ذهن (''Mind'') جورنال رامنځته کړ چې د ارواپوهنې او تحلیلي فلسفې لومړنی جورنال ؤ او د ارواپوهنې لپاره د ساینسي میتود په جوړولو او پلي کولو کې مخکښ شخصیت ؤ. بېن په منطق کې د ریګیوس څوکۍ پرانیستی او په ابرډین پوهنتون کې د منطق استاد ؤ، په دې پوهنتون کې یې د اخلاقي فلسفې او انګلیسي ادبیاتو استادي هم په غاړه لره او دوه ځله د ابرډین پوهنتون رئیس او زده کړیالانو استازی وټاکل شو.   

== لومړنی ژوند او تعلیم   ==
الکساندر بېن په ابرډین کې د جورج بېن چې یو اوبدونکی او تجربه لرونکی سرتېري ؤ، او مارګریټ پاول کورنۍ کې زیږېدلی. په یوولس کلنۍ کې یې ښوونځۍ خوشې کړه ترڅو د اوبدونکي په توګه کار وکړي، له همدې امله هغه ته Weevir, ''rex philosophorum'' ویل کېد. ده د ابرډین په میخانیک انسټیټیوټ او په ابرډین عامه کتابتون کې په ویناوو کې هم کډون کاوه.   &lt;ref&gt;Kunitz, p. 30&lt;/ref&gt;

هغه په ۱۸۳۶ کال کې ماریشال کالج ته لاره ومونده، په دې کالج کې د ریاضیاتو استاد جان کرویکشنک، د کیمیا استاد توماس کلارک او د طبیعي فلسفې استاد ویلیم نایټ تر اغېزې لاندې راغی. د خپلې لیسانس دورې په پای کې د ویسټ منسټر بیاکتنه (''Westminster Review'') خپرندویه کې لیکوال شو او د &quot;الیکټروټایپ او ډاګوریوټایپ&quot; تر سرلیک لاندې خپله لومړۍ مقالې یې  د ۱۸۴۰ کال په سپټمبر کې خپره شوه. دا د جان سټوارټ مل سره د هغه د اړیکو پیل ؤ، چې د عمري ملګرتیا لامل شوې. هغه ته د نیلي پیتې (Blue Ribbon) جایزه او همدارنګه د ګرې ریاضیکي بورس (Gray Mathematical Bursary) ورکړل شو. د کالج مسلک او زده کړې یې په ځانګړي ډول په ذهني فلسفه، ریاضياتو او فزیک کې وتلې او لوړې وې او د لیسانس څخه په لوړه درجه فارغ شو.   

بېن په ۱۸۴۱ کال کې د اخلاقي فلسفې استاد، ډاکتر ګلیني پر ځای چې د ناروغۍ له وجهې د خپلې علمي دندې ترسره کولو وس نه درلود، وټاکل شو. هغه د دې درې پرله پسې دورو ترسره کولو ته دوام ورکړ، چې په ترڅ کې یې د ویسټ منسټر خپرندویې لپاره لیکلنې کولې او همدارنګه د جان سټوارټ مېل سره یې د هغه د منطق سیسټم (''System of Logic'' ) (۱۸۴۲) لاسي نسخې په بیاکتنه کې مرسته وکړه. هغه په ۱۸۴۳ کال کې د کتاب لومړنۍ بیاکتنه د لندن او ویسټ منسټر خپرندویې ته وړاندې کړه.  

== علمی مسلک   ==
په ۱۸۴۵ کال کې د ګالسکو په انډرسن پوهنتون کې د ریاضیاتو او طبیعي فلسفې استاد وټاکل شو. یو کال وروسته، یوې پراخې رشتې ته په ترجیح ورکولو سره له دندې ګوښه شو او ځان یې لیکلوالی ته وقف کړ. په ۱۸۴۸ کال کې لندن ته لاړ ترڅو د سر اډون چاډویک په مشرۍ په روغتیايي هیئت کې پسټ ډک کړي، دلته یې د ټولنیزې صلاح لپاره کار کاوه او د فکري حلقې چې جورج ګروټ او جان سټوارټ مېل په کې شامل وو، یو مهم غړی شو. نوموړي په ۱۸۵۵ کال کې خپل لومړی لوی اثر، حواس او عقل (''The Senses and the Intellect'') او ورپسې په ۱۸۵۹ کال کې د احساساتو او ارادې (''The Emotions and the Will'') اثر خپور شو. دې آثارو د خپلواکو مفکرینو په منځ کې ځای ور په برخه کړ. بېن د ۱۸۵۷ کال څخه تر ۱۸۶۲ کال پورې د انډرسن پوهنتون لپاره او همدارنګه د ۱۸۶۴ -  ۱۸۶۹ د لندن پوهنتون لپاره د منطق او اخلاقي فلسفې ممتحن ؤ او د هند ملکي خدماتو ازموینو لپاره د اخلاقي علومو ښوونکی هم ؤ.   

بېن په ۱۸۶۰ کال کې د برېتانیې د ولیعهد له خوا په ابرډین پوهنتون کې د منطق د ریګیوس څوکۍ پرانیستې او د انګلیسي ادبیاتو ریګیوس څوکۍ لپاره وټاکل شو، دا پوهنتون د ۱۸۵۸ کال د سکاټلنډ د پوهنتونونو کمیسیون له خوا د ابرډین د کنګز کالج او ماریشال کالج له یوځای کېدو وروسته نوی رامنځته شو. 

=== ژبپوهنه  ===
تر ۱۸۵۸ کال پورې په ابرډین پوهنتون کې نه منطق او نه هم انګلیسي ته مناسبه پاملرنه شوې وه، نو بېن د دې نیمګړتیاوو برابرولو لپاره خپل ځان وقف کړ. دی نه یوازې په دې بریالی شو چې عموماً د سکاټلنډ په شمال کې د تعلیم معیار لوړ کړي، بلکه په ابرډین پوهنتون کې یې فلسفې مکتب رامنځته کړ او په برېتانیه کې یې د انګلیسي ګرامر او ترکیب په تدریس پراخه اغېزه وکړه. هغه خپلې هڅې په لومړي سر کې د درسي کتابونو چمتو کولو ته متوجه کړې: د انګلیسي لوړ ګرامر (''Higher English Grammar'') او یو انګلیسي ګرامر (''An English Grammar'') دواړه په ۱۸۶۳ کې خپاره شول، ورپسې په ۱۸۶۶ کال کې د بدیع علم لارښود (the ''Manual of Rhetoric'')، په ۱۸۷۲ کال کې لومړی انګلیسي ګرامر (''A First English Grammar'') او په ۱۸۷۴ کال کې د انګلیسي ګرامر پرتله (the ''Companion to the Higher Grammar'') خپاره شول. یاد اثار جامع وو او د دوی لومړني نظرونه او میتودونه د پراخ هرکلي سره مخ شول.  &lt;ref&gt;[https://books.google.com/books?vid=ISBN1402181566&amp;id=vVLAFrEvSzoC ''Higher English Grammar'' at Google Books]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://books.google.com/books?vid=0Uu3Ii85L5ygbkTV&amp;id=P3ECAAAAQAAJ ''An English Grammar'' at Google Books]&lt;/ref&gt;

== سرچينې ==</text>
      <sha1>n1kxkfxpsc1pi1hy5mj46g1axj8rw29</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>284940</id>
      <parentid>284918</parentid>
      <timestamp>2022-08-28T16:29:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>حجاوي (بيت الحكمة)</username>
        <id>25655</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7285" xml:space="preserve">{{Infobox person}}الکساندر بېن (د ۱۸۱۸ کال د جون له ۱۱ – د ۱۹۰۳ کال د سپټمبر تر ۱۸) یو سکاټلندی فیلسوف او د برېتانیې تجربه پاله مکتب ښوونیز پوه او د ارواپوهنې، ژبپوهنې، منطق، اخلاقي فلسفې او تعلیم اصلاح په برخو کې یوه مخکښه او نوښتګره څېره وه. هغه د ذهن (''Mind'') جورنال رامنځته کړ چې د ارواپوهنې او تحلیلي فلسفې لومړنی جورنال ؤ او د ارواپوهنې لپاره د ساینسي میتود په جوړولو او پلي کولو کې مخکښ شخصیت ؤ. بېن په منطق کې د ریګیوس څوکۍ پرانیستی او په ابرډین پوهنتون کې د منطق استاد ؤ، په دې پوهنتون کې یې د اخلاقي فلسفې او انګلیسي ادبیاتو استادي هم په غاړه لره او دوه ځله د ابرډین پوهنتون رئیس او زده کړیالانو استازی وټاکل شو.   

== لومړنی ژوند او تعلیم   ==
الکساندر بېن په ابرډین کې د جورج بېن چې یو اوبدونکی او تجربه لرونکی سرتېري ؤ، او مارګریټ پاول کورنۍ کې زیږېدلی. په یوولس کلنۍ کې یې ښوونځۍ خوشې کړه ترڅو د اوبدونکي په توګه کار وکړي، له همدې امله هغه ته Weevir, ''rex philosophorum'' ویل کېد. ده د ابرډین په میخانیک انسټیټیوټ او په ابرډین عامه کتابتون کې په ویناوو کې هم کډون کاوه.   &lt;ref&gt;Kunitz, p. 30&lt;/ref&gt;

هغه په ۱۸۳۶ کال کې ماریشال کالج ته لاره ومونده، په دې کالج کې د ریاضیاتو استاد جان کرویکشنک، د کیمیا استاد توماس کلارک او د طبیعي فلسفې استاد ویلیم نایټ تر اغېزې لاندې راغی. د خپلې لیسانس دورې په پای کې د ویسټ منسټر بیاکتنه (''Westminster Review'') خپرندویه کې لیکوال شو او د &quot;الیکټروټایپ او ډاګوریوټایپ&quot; تر سرلیک لاندې خپله لومړۍ مقالې یې  د ۱۸۴۰ کال په سپټمبر کې خپره شوه. دا د جان سټوارټ مل سره د هغه د اړیکو پیل ؤ، چې د عمري ملګرتیا لامل شوې. هغه ته د نیلي پیتې (Blue Ribbon) جایزه او همدارنګه د ګرې ریاضیکي بورس (Gray Mathematical Bursary) ورکړل شو. د کالج مسلک او زده کړې یې په ځانګړي ډول په ذهني فلسفه، ریاضياتو او فزیک کې وتلې او لوړې وې او د لیسانس څخه په لوړه درجه فارغ شو.   

بېن په ۱۸۴۱ کال کې د اخلاقي فلسفې استاد، ډاکتر ګلیني پر ځای چې د ناروغۍ له وجهې د خپلې علمي دندې ترسره کولو وس نه درلود، وټاکل شو. هغه د دې درې پرله پسې دورو ترسره کولو ته دوام ورکړ، چې په ترڅ کې یې د ویسټ منسټر خپرندویې لپاره لیکلنې کولې او همدارنګه د جان سټوارټ مېل سره یې د هغه د منطق سیسټم (''System of Logic'' ) (۱۸۴۲) لاسي نسخې په بیاکتنه کې مرسته وکړه. هغه په ۱۸۴۳ کال کې د کتاب لومړنۍ بیاکتنه د لندن او ویسټ منسټر خپرندویې ته وړاندې کړه.  

== علمی مسلک   ==
په ۱۸۴۵ کال کې د ګالسکو په انډرسن پوهنتون کې د ریاضیاتو او طبیعي فلسفې استاد وټاکل شو. یو کال وروسته، یوې پراخې رشتې ته په ترجیح ورکولو سره له دندې ګوښه شو او ځان یې لیکلوالی ته وقف کړ. په ۱۸۴۸ کال کې لندن ته لاړ ترڅو د سر اډون چاډویک په مشرۍ په روغتیايي هیئت کې پسټ ډک کړي، دلته یې د ټولنیزې صلاح لپاره کار کاوه او د فکري حلقې چې جورج ګروټ او جان سټوارټ مېل په کې شامل وو، یو مهم غړی شو. نوموړي په ۱۸۵۵ کال کې خپل لومړی لوی اثر، حواس او عقل (''The Senses and the Intellect'') او ورپسې په ۱۸۵۹ کال کې د احساساتو او ارادې (''The Emotions and the Will'') اثر خپور شو. دې آثارو د خپلواکو مفکرینو په منځ کې ځای ور په برخه کړ. بېن د ۱۸۵۷ کال څخه تر ۱۸۶۲ کال پورې د انډرسن پوهنتون لپاره او همدارنګه د ۱۸۶۴ -  ۱۸۶۹ د لندن پوهنتون لپاره د منطق او اخلاقي فلسفې ممتحن ؤ او د هند ملکي خدماتو ازموینو لپاره د اخلاقي علومو ښوونکی هم ؤ.   

بېن په ۱۸۶۰ کال کې د برېتانیې د ولیعهد له خوا په ابرډین پوهنتون کې د منطق د ریګیوس څوکۍ پرانیستې او د انګلیسي ادبیاتو ریګیوس څوکۍ لپاره وټاکل شو، دا پوهنتون د ۱۸۵۸ کال د سکاټلنډ د پوهنتونونو کمیسیون له خوا د ابرډین د کنګز کالج او ماریشال کالج له یوځای کېدو وروسته نوی رامنځته شو. 

=== ژبپوهنه  ===
تر ۱۸۵۸ کال پورې په ابرډین پوهنتون کې نه منطق او نه هم انګلیسي ته مناسبه پاملرنه شوې وه، نو بېن د دې نیمګړتیاوو برابرولو لپاره خپل ځان وقف کړ. دی نه یوازې په دې بریالی شو چې عموماً د سکاټلنډ په شمال کې د تعلیم معیار لوړ کړي، بلکه په ابرډین پوهنتون کې یې فلسفې مکتب رامنځته کړ او په برېتانیه کې یې د انګلیسي ګرامر او ترکیب په تدریس پراخه اغېزه وکړه. هغه خپلې هڅې په لومړي سر کې د درسي کتابونو چمتو کولو ته متوجه کړې: د انګلیسي لوړ ګرامر (''Higher English Grammar'') او یو انګلیسي ګرامر (''An English Grammar'') دواړه په ۱۸۶۳ کې خپاره شول، ورپسې په ۱۸۶۶ کال کې د بدیع علم لارښود (the ''Manual of Rhetoric'')، په ۱۸۷۲ کال کې لومړی انګلیسي ګرامر (''A First English Grammar'') او په ۱۸۷۴ کال کې د انګلیسي ګرامر پرتله (the ''Companion to the Higher Grammar'') خپاره شول. یاد اثار جامع وو او د دوی لومړني نظرونه او میتودونه د پراخ هرکلي سره مخ شول.  &lt;ref&gt;[https://books.google.com/books?vid=ISBN1402181566&amp;id=vVLAFrEvSzoC ''Higher English Grammar'' at Google Books]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://books.google.com/books?vid=0Uu3Ii85L5ygbkTV&amp;id=P3ECAAAAQAAJ ''An English Grammar'' at Google Books]&lt;/ref&gt;

== سرچينې ==</text>
      <sha1>a2qsao67o7gdqgb18ky6ibkj1rj3hqi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>قشر (ځمک‌پوهنه)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>63910</id>
    <revision>
      <id>284920</id>
      <timestamp>2022-08-28T14:52:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>حجاوي (بيت الحكمة)</username>
        <id>25655</id>
      </contributor>
      <comment>This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13507" xml:space="preserve">په ځمک‌پوهنه یا جیولوژۍ کې '''قشر''' د یوې ډبرینې سیارې، سیاره‌ګۍ یا طبیعي سپوږمکۍ تر ټولو بېرونی جامد پوښ دی. له لاندېني پوښ سره یې توپیر معمولاً د کیمیاوي ترکیب په مرسته کېږي؛ له دې سره سره د کنګلیزو سپوږمکیو په مورد کې ښايي (د مایع پوښ په مقابل کې د جامد پوښ) پر بنسټ تشخیص شي.

د ځمکې، عطارد، زهرې، مریخ، ایو، سپوږمۍ او نورو سیاروي اجرامو قشرونه د انګاري یا اور ورینو پروسو له لارې جوړ شوي دي او وروسته د توږل کېدو، اتشفشان او رسوب په مرسته اصلاح شوي دي.

ډېری ځمکې ته ورته سیارې نسبتاً یو اړخیز قشرونه لري. ځمکه دوه بېلابېل قشرونه لري چې یو ډول یې قاره‌يي قشرونه او بل ډول یې سمندري قشرونه دي. دغه دواړه ډوله قشرونه متفاوت کیمیاوي ترکیبات او فزیکي خواص لري او د بېلابېلو جیولوژيکي پروسو په پایله کې رامنځته شوي دي.

== د قشر ډولونه ==
سیاروي ځمک‌پوهان قشرونه د جوړښت د څرنګوالي او وخت له مخې په درېیو ډولونو وېشي.&lt;ref name=&quot;Hargitai 2014 1–8&quot;&gt;{{Cite book|title=Encyclopedia of Planetary Landforms|last=Hargitai|first=Henrik|date=2014|publisher=Springer New York|isbn=9781461492139|pages=1–8|language=en|doi=10.1007/978-1-4614-9213-9_90-1|chapter=Crust (Type)}}&lt;/ref&gt;

=== لومړنی قشر ===
دا د یوې سیارې اصلي قشر دی. د یوه مګما سمندر له انجماد څخه جوړېږي. د سیارو د ودې په وروستیو کې ځمکې ته ورته سیارو داسې سطحې لرلې چې مګمايي سمندرونه وو. دغه سطحې له سړېدو سره پر جامدو قشرونو بدلې شوې. دغه قشرونه د لویو ټکرونو په پایله کې له منځه تللي او د لویو بمبارونو د دورې پای ته د نږدې کېدو تر مهال پورې څو څو ځله بیا جوړ شوي دي.&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Chambers|first=John E.|title=Planetary accretion in the inner Solar System|journal=Earth and Planetary Science Letters|volume=223|issue=3–4|pages=241–252|doi=10.1016/j.epsl.2004.04.031|bibcode=2004E&amp;PSL.223..241C|year=2004}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Taylor|first=Stuart Ross|title=Growth of planetary crusts|journal=Tectonophysics|volume=161|issue=3–4|pages=147–156|doi=10.1016/0040-1951(89)90151-0|bibcode=1989Tectp.161..147T|year=1989}}&lt;/ref&gt;

د لومړنیو قشرونو ماهیت لا هم د بحث وړ دی. د دغو قشرونو کیمیاوي، منرالوژي او فزیکي خواص او اتشفشاني میکانیزمونه نامعلوم دي. تر ډېره یې دلیل دا دی چې د دغو برخو څېړنه یې ستونزمنه ده. د ځمکې هېڅ کوم لومړنی قشر تر ننه پورې باقي نه دی پاتې. د ټکټونیکي تختو له امله د ځمکې د توږنې لوړې کچې د ځمکې د لومړني قشر په ګډون ټولې هغه پخوانۍ ډبرې له منځه وړې دي چې تر شاوخوا ۴ میلیارده کلونو ډېرې لرغونې دي.&lt;ref&gt;{{Cite book|title=Earth's oldest rocks|date=2007|publisher=Elsevier|others=Van Kranendonk, Martin., Smithies, R. H., Bennett, Vickie C.|isbn=9780080552477|edition=1st|location=Amsterdam|oclc=228148014}}&lt;/ref&gt;

له دې سره سره ځمک‌پوهان کولای شي د نورو ځمک‌ډوله سیارو په څېړنې سره د لومړني قشر په اړه معلومات ترلاسه کړي. د عطارد ارتفاعات ښايي د لومړني قشر څرګندونه وکړي، خو بیا هم دا برخه د بحث وړ ده. د سپوږمۍ انورتوزیټ ارتفاعات لومړني قشرونه دي چې د سپوږمۍ له لومړنیو مګمايي سمندرونو څخه یې د پلاجیوکلازونو شکل اخیستی او جوړ شوي دي. خو دا ډېره شونې نه ده چې ځمکه دې هم د ورته بېلګې پیروي وکړي، ځکه چې سپوږمۍ یوه بې اوبو منظومه وه او ځمکه اوبه لرونکې منظومه ده. یوه مریخي اسماني ډبره چې «ALH84001» نومېږي، ښايي د مریخ د لومړني قشر څرګندونه وکړي. خو بیا هم دا خبره د بحث وړ ده. زهره هم د ځمکې په څېر لومړني قشرونه نه‌لري، ځکه چې ټوله سیاره څو څو ځله جوړه شوې او بدله شوې ده.&lt;ref&gt;{{Cite book|title=Venus II—geology, geophysics, atmosphere, and solar wind environment|date=1997|publisher=University of Arizona Press|others=Bougher, S. W. (Stephen Wesley), 1955–, Hunten, Donald M., Phillips, R. J. (Roger J.), 1940–|isbn=9780816518302|location=Tucson, Ariz.|oclc=37315367}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last1=Albarède|first1=Francis|last2=Blichert-Toft|first2=Janne|title=The split fate of the early Earth, Mars, Venus, and Moon|journal=Comptes Rendus Geoscience|volume=339|issue=14–15|pages=917–927|doi=10.1016/j.crte.2007.09.006|bibcode=2007CRGeo.339..917A|year=2007}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Taylor|first=G. J.|date=2009-02-01|title=Ancient Lunar Crust: Origin, Composition, and Implications|journal=Elements|language=en|volume=5|issue=1|pages=17–22|doi=10.2113/gselements.5.1.17|issn=1811-5209}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite book|title=Planetary crusts : their composition, origin and evolution|last=Taylor|first=Stuart Ross|date=2009|publisher=Cambridge University Press|others=McLennan, Scott M.|isbn=978-0521841863|location=Cambridge, UK|oclc=666900567}}&lt;/ref&gt;

=== دویمي یا ثانوي قشر ===
ثانوي قشر د ځمکې په پوښ کې د سیلیکاټ موادو د جزئي ذوب یا ویلي کېدو په پایله کې جوړېږي او له همدې امله د ترکیب له نظره تر ډېره بازالټي دی.&lt;ref name=&quot;Hargitai 2014 1–82&quot;&gt;{{Cite book|title=Encyclopedia of Planetary Landforms|last=Hargitai|first=Henrik|date=2014|publisher=Springer New York|isbn=9781461492139|pages=1–8|language=en|doi=10.1007/978-1-4614-9213-9_90-1|chapter=Crust (Type)}}&lt;/ref&gt;

دا په لمریزه منظومه کې د قشر تر ټولو معموله بڼه ده. د عطارد، زهرې، ځمکې او مریخ ډېری سطحې له ثانوي قشر څخه جوړې دي. د ځمکې پر مخ موږ وینو چې ثانوي قشر تر ډېره د سمندر-منځي انتشار په مرکزونو کې رامنځته کېږي او دا هغه ځای دی چې د ځمکې د پوښ اډیاباټیکه را پورته کېدنه د نسبي ذوب یا ویلي کېدو لامل کېږي.

=== درېیم قشر ===
درېیم قشر تر ډېره په کیمیاوي لحاظ له لومړني او ثانوي قشر څخه تعدیل شوی دی. دغه قشر په څو ډولونو جوړېدای شي:

* اتشفشاني پروسې: له کم اوبیزوالي سره یوځای د ثانوي قشر جزئي ذوب یا ویلي کېدنه&lt;ref name=&quot;:02&quot;&gt;{{Cite book|title=Planetary crusts : their composition, origin and evolution|last=Taylor|first=Stuart Ross|date=2009|publisher=Cambridge University Press|others=McLennan, Scott M.|isbn=978-0521841863|location=Cambridge, UK|oclc=666900567}}&lt;/ref&gt;
* توږنه او رسوب: له لومړني، ثانوي او درېیمي قشر څخه ترلاسه شوي رسوبات

د درېیم قشر یوازنۍ پېژندل شوې بېلګه د ځمکې قاره‌يي قشر دی. دا معلومه نه ده چې ایا نورې ځمکې ته ورته سیارې درېیم قشر لري که نه، که څه هم شواهد څرګندوي چې هغه سیارې دا ډول نه دي. احتمالاً دلیل یې دا دی چې د درېیم قشر د جوړېدو لپاره ټکټونیکي تختو ته اړتیا ده او ځمکه د لمریزې منظومې یوازنۍ سیاره ده چې د ټکټونیکي تختو جوړښت لري.

== د ځمکې قشر ==
د ځمکې قشر له ځمکې څخه بهر یو نازک پوښ دی چې د ځمکې څه کم ۱ سلنه حجم جوړوي. دا برخه د لیټوسفیر پورتنۍ برخه ده. لیټوسفیر د ځمکې د لایو وېش دی چې قشر او د پوښ پورتنۍ برخه په کې شاملېږي. لیټوسفیر پر هغو ټکټونیکي تختو ماتېږي چې حرکت کوي او په دې توګه تودوخه د ځمکې له داخل څخه فضا ته لېږدي.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Earth's internal heat |url=https://ugc.berkeley.edu/background-content/earths-internal-heat/#heading1}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |last1=Robinson |first1=Eugene C. |date=January 14, 2011 |title=The Interior of the Earth |url=http://pubs.usgs.gov/gip/interior/ |access-date=August 30, 2013 |publisher=[[U.S. Geological Survey]]}}&lt;/ref&gt;

== د سپوږمۍ قشر ==
فکر کېږي چې د «تیا» په نامه یوه تیوريکي لومړنۍ سیاره د ځمکې د جوړېدو پر مهال له ځمکې سره ټکر شوې ده، د ټکر په پایله کې ځینې مواد فضا ته پورته شوي دي او سپوږمۍ یې جوړه کړې ده. کله چې سپوږمۍ جوړه شوه، فکر کېږي چې بېرونۍ برخه یې په مذاب یا ویلې حالت کې وه چې د سپوږمیزې مګما سمندر بلل کېږي. د دغې مګما له سمندر څخه ډېره اندازه فېلډسپار پلاجیوکلازونه جوړ شول او د سطحې پر لوري وخوځېدل. دغه قشر تر ډېره له ترکیبي ډبرو څخه جوړ دی. د قشر پورتنۍ برخه په متوسط ډول شاوخوا ۸۸ سلنه پلاجیوکلازونه لري. د قشر لاندېنۍ برخه ښايي ډېره برخه فرومګنیزیم کاني توکي ولري چې پیروکسنونه او الیوین یې د بېلګې په توګه یادولی شو، خو حتا لاندېنۍ برخه یې هم په متوسط ډول شاوخوا ۷۸ سلنه پلاجیوکلازونه لري. لاندېنی پوښ یې څه ناڅه متراکم دی او ډېره برخه الیوین لري.&lt;ref&gt;{{Citation|last1=Wieczorek|first1=M. A.|name-list-style=amp|last2=Zuber|first2=M. T.|s2cid=28776724|year=2001|title=The composition and origin of the lunar crust: Constraints from central peaks and crustal thickness modeling|journal=Geophysical Research Letters|volume=28|issue=21|pages=4023–4026|doi=10.1029/2001GL012918|bibcode=2001GeoRL..28.4023W|doi-access=free}}&lt;/ref&gt;

د قشر ډبلوالی یې له ۲۰ څخه تر ۱۲۰ کیلومترو پورې دی. د سپوږمۍ په لیرې برخه کې د قشر ډبلوالی د نږدې برخې په پرتله په متوسط ډول ۱۲ کیلومتره ډېر دی. د متوسط ډبلوالي اټکلونه د ۵۰ تر ۶۰ کیلومترو په محدوده کې دي. د دغه قشر ډېره برخه پلاجیوکلازونه لري چې د سپوږمۍ تر جوړېدو لږ وروسته په ۴.۵ تر ۴.۳ میلیارد کاله مخکې مهال کې جوړ شوی دی. ښايي ۱۰ سلنه یا کمه برخه قشر اتشفشاني ډبرې ولري چې د لومړنیو پلاجیوکلاز لرونکو موادو تر جوړېدو وروسته ور اضافه شوې دي. په دغو اضافاتو کې تر ټولو مشخصې او حیجمې برخې بازالټونه دي چې له ۳.۹ تر ۳.۲ میلیارد کاله مخکې جوړ شوي دي. کوچنيو اتشفشانونو تر ۳.۲ میلیارد کاله یا هم ۱ میلیارد کاله مخکې مهال پورې دلته دوام کړی دی. په سپوږمۍ کې د ټکټونیکي تختو هېڅ شواهد نه‌شته.

د سپوږمۍ څېړنې ښودلې ده چې قشر د یوې داسې ډبرینې سیارې پر مخ جوړېدای شي چې تر ځمکې پام وړ کوچنۍ وي. که څه هم د سپوږمۍ شعاع د ځمکې شاوخوا څلورمه برخه ده، خو د سپوږمۍ د قشر متوسط ډبلوالی په پام وړ ډول ډېر دی. دغه ډبل قشر د سپوږمۍ تر جوړېدو سملاسي وروسته رامنځته شو. مګماټېزم د اسماني ډبرې د کلک ټکر تر دورې وروسته تر شاوخوا ۳.۹ میلیارده کاله مخکې مهال پورې دوام درلود، خو تر ۳.۹ میلیارد کاله ځوانې اتشفشاني ډبرې د قشر یوه کوچنۍ برخه جوړوي.&lt;ref&gt;{{cite journal|doi=10.2138/rmg.2006.60.1|author=Herald Hiesinger and James W. Head III|year=2006|url=http://www.planetary.brown.edu/pdfs/2961_proof.pdf|title=New views of Lunar geoscience: An introduction and overview|journal=Reviews in Mineralogy &amp; Geochemistry|volume=60|issue=1|pages=1–81|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120224232636/http://www.planetary.brown.edu/pdfs/2961_proof.pdf|archive-date=2012-02-24|bibcode=2006RvMG...60....1H}}&lt;/ref&gt;

== سرچينې ==</text>
      <sha1>eid6ch60xe541qjjflyfu400va0kd6d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>د انارشېزم تاریخ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>63911</id>
    <revision>
      <id>284921</id>
      <timestamp>2022-08-28T14:54:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>حجاوي (بيت الحكمة)</username>
        <id>25655</id>
      </contributor>
      <comment>This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12344" xml:space="preserve">د انارشېزم تاريخ خپله د انارشېزم په اندازه مبهم دی. څېړونکو ته دا ستونزمنه ده چې د انارشیزم د معنا پر تعریف سره هوکړه وکړي، د انارشیزم د تاريخ او تعریف په اړه د لیدلورو یوه لړۍ شته ده. ځینې داسې احساس کوي چې انارشېزم د ۱۹مې او ۲۰مې پېړۍ یو ښه تعریف شوی غورځنګ دی، حال دا چې ځینې نور انارشیستي ځانګړنې د لومړنیو تمدونونو له موجویت څخه مودې مخکې یادوي. 

تر تاريخ مخکې ټولنه کې رسمي درجه‌بندي نه وه ځینې ژوند څېړونکي دا انارشېزم ته ورته بولي. د انارشیستي تفکر لومړنۍ رسمي پیلامه په یونان او لرغوني چين کې موندلی شو. چېرته چې بېلابېلو فلیسوفانو دولت له پوښتنې سره مخ کړ او له جبر څخه د ازاد ژوند لپاره یې د فرد اخلاقي حق اعلان کړ. د منځنیو پېړیو په بهیر کې ځینې مذهبي فرقو له ازادۍ غوښتونکو نظریو او د روښانګرۍ له عصر څخه ملاتړ کاوه او د عقل‌پالنې او علم راڅرګندېدل د مدرن انارشیستي غورځنګ د زېږېدو نښه وه.   

مدرن انارشیزم د نولسمې پېړۍ په پای کې د مارکسیزم تر څنګ د کاریګري د غورځنګ مهمه برخه وه. مدرنیزم، صنعتي کېدل، د سرمایه‌دارۍ پر وړاندې غبرګون او د مهاجرتونو سېل په ټوله نړۍ کې د انارشېزم په غوړېدو او پراختیا کې مرسته وکړه. د انارشېزم له ودې سره د یو ټولنیز غورځنګ په توګه، د انارشیزم لوی فکري ښوونځي په ځانګړي ډول انارکوـټولیزم، انارکو کمونیزم، انارکو-سندیکالیزم او فرد‌پال انارشیزم راوټوکېدل. د کاریګرۍ غورځنګ له ودې سره د انارشیستانو او مارکسیستانو تر منځ درزونه هم زیات شول. دا دوه جریانونه په ۱۸۷۲ کال کې د لومړي نړیوال کانګرېس په پنځمه کنګره کې په رسمي ډول له یو بل څخه بېل شول او تر هغه وروسته پېښو د دې درز په رغولو کې څه مرسته ونه‌کړه. انارشېستان له لېوالتیا سره د روسیې په انقلاب کې ګډون وکړ خو همدا چې بلشویک‌یانو خپل واک تثبیت کړ انارشېستان په شدیده توګه په ځانګړې ډول په کرونشتات او اوکراین کې وځپل شول.   

انارشېزم د اسپانیې د کورنۍ جګړې په بهیر کې کله چې انارشېستانو په کاتالونیا کې یو انارشیستي قلمرو رامنځته کړ مخکښ تاریخي رول ولوباوه. انقلابي کاتالونیا د انارکوسندیکالیستي کرښو په اوږدو کې په ښارونو کې له ځواکمنو کاريګري اتحادیو او په هېواد کې له ټولیزې کرنې سره سازمان شوه، خو په اسپانیه کې جګړه د انارشېستانو او د هغوی د متحدانو له ماتې او د فاشیزم له ټینګښت سره پای ته ورسېده. 

په ۱۹۶۰مه لسیزه کې انارشېزم بیاځلي د یو نړیوال سیاسي او فرهنګي ځواک په توګه په ځانګړي ډول د نوي کيڼ لوري سره په اتحاد راڅرګند شو. انارشیزم له هغه وخت راهیسې پر هغو ټولنیزو غورځنګونو چې له شخصي خپلواکیو او مستقیمې دیموکراسۍ څخه ملاتړ کوي اغېز کړی. همدارنګه يې د نړیوال کېدلو ضد غورځنګ، د زاپاتیستا انقلاب او د روژوا په انقلاب کې مهم رول لوبولی. 

== مخینه ==
د انارشېزم د تاریخچې په پایله کې د انارشېزم د تعریف پر سر د نظر اختلاف شته دی. ځینې څېړونکي انارشېزم له طبقاتي مبارزې سره په شدید ډول په اړیکه کې بولي. ځینې نور داسې احساس کوي چې دا لیدلوری ډېر محدود دی. حال دا چې لومړۍ ډله انارشېزم د هغې پدېدې په توګه اروزي چې په ۱۹مه پېړۍ کې پېښه شوې، دویمه ډله د انارشېزم د ريښو پلټلو لپاره لرغوني تاريخ ته ګوري. انارشېست فلیسوف موري بوکچين د بشر د ازادۍ د پاتې‌شونې دوام (یعني انقلابي شېبې) چې د تاريخ په بهیر کې شته و، د واکمن اوسېدلو د پاتې شونې خلاف له دولتونو، پانګو او ګڼو نورو سازماني بڼو څخه جوړ یادوي. {{sfn|Levy|2010|p=4}}{{sfn|McLaughlin|2007|p=165}}{{sfn|McLaughlin|2007|pp=101-102}}{{sfn|Levy|2010|p=2}}{{sfn|Levy|2010|p=1}}

د انارشېزم د تعریف لپاره درې دود بڼې «د لغت پېژندنې/اېتمولوژيکي پلوه» (ان-ارشې، له واکمن پرته، خو انارشېزم یوازې نفي/رد ځواب نه دی)، «د دولت‌پالنې ضد» (په داسې حال کې چې دا چاره محوري برېښي، خو په هېڅ وجه د انارشېزم جوهر نه شي تشرېح کولی) او «د استبداد ضد» (له هر ډول صلاحیت څخه انکار چې انارشېزم له حده زیات ساده کوي).  د تعریف او بحثونو سره دې پوښتنې چې ایا دا فلسفه ده، که یوه نظریه ده او که د عملونو یوه لړۍ؟ موضوع پېچلې کړې ده. د فلسفې پروفیسور اليحاندرو دواګوستا داسې وړاندیز کوي چې انارشېزم «د فلسفو غیرمتمرکز فېدراسیون او همدارنګه د ژوند تمرینونه او لارې دي چې په بېلابېلو ټولنو کې رامنځته شوی او د بېلابېلو جغرافیو تاریخونه تایئدوي». {{sfn|de Acosta|2009|p=33}}{{sfn|de Acosta|2009|p=26}}{{sfn|McLaughlin|2007|pp=27-29}}{{sfn|Levy|2010|p=6}}

== اسلاف/مخکښونه ==

=== لرغونی او تر تاریخ مخکې دور ===
د انارشېزم ډېری څېړونکي لکه د هارولد بارکلپ او دیوید په څېر انسان‌پېژندونکي ادعا کوي چې د انارشۍ ځينې بڼې تر تاريخ مخکې دور ته ورګرځي. د انسان د موجودیت تر ټولو اوږده دوره چې د بشري ټولنې له موجودیت څخه مخکې ثبت شوې د واک له هېڅ ډول بېلې طبقې یا رسمي سیاسي بنسټ پرته وه. د یو بېل لیدلوري په توګه د انارشېزم تر ظهور ډېر مخکې انسانانو زرګونه کاله وړاندې په‌خپل سري حکومت لرونکو ټولنو کې له هېڅ حاکمیت يا ځانګړې سیاسي طبقې پرته ژوند کاوه. یوازې د لړیزو ټولنو تر ظهور وروسته د انارشېستي نظریې اجباري سیاسي بنسټونو او لړیزو ټولنیزو اړیکو ته د انتقادي ځواب او رد په توګه رامنځته شوې.  {{sfn|Barclay|1990|pp=15–16}}{{sfn|Barclay|1990|pp=39–42}}{{sfn|Ross|2019|p=ix}}{{sfn|Graham|2005|pp=xi-xiv}}

تایوزم چې لرغوني چين کې يې پراختیا ومونده د ځينې څېړونکو له‌خوا له انارشستي فکر سره تړل شوی. د تایوز هوښیاران لایوتسه او ژوانګ ژو چې پرېنسیپل/اصول يې پر «سیاست ضد» دريځ او په سیاسي غورځنګ یا سازمان کې د هر ډول لاس‌وهنې ردول وو، د «نه-واکمنۍ» فلسفه يې تایو تې چېنګ او ژوانګزي کې رامنځته کړه. تایویېستانو هڅه کوله له طبیعت سره په همغږۍ کې ژوند وکړي. دلته یوه مناظره روانه ده چې په یو ډول د حکومت نه موجودیت ته د واکمنانو هڅول ایا یوه انارشېستي موخه ده؟ د تایوئیست د متفکرانو نوی نسل له انارشیک تمایلاتو سره د یوې ګډې‌وډې دورې په بهیر کې راڅرګند شو. تایوئیزم او نیو تایوئیزم فلسفي انارشېزم ته ورته اصول لرل- د دولت د مشرعیت لرې کولو او د هغه اخلاقیات له پوښتنې سره مخ کولو لپاره يوه هڅه- او څو پېړۍ وروسته یې د خپلو لویديځو سیالانو خلاف سوله‌غوښتونکي فکري ښوونځي لرل.   {{sfn|Marshall|1993|p=55}}{{sfn|Rapp|2012|p=6}}{{sfn|Rapp|2012|p=20}}{{sfn|Rapp|2012|pp=45–46}}

ځینې باورونه او نظریې په ژوره توګه د مدرنو انارشېستانو په‌واسطه د لومړي ځل لپاره په لرغوني يونان کې تشرېح شوي. د انارشۍ د کلیمې لومړنۍ پېژندل شوې سیاسي کارونه (په لرغونې یوناني: ἀναρχία) له ميلاد څخه مخکې په پنځمه پېړي کې د ایسخولوس او سوفوکل په ننداره کې راڅرګند شول. لرغونې یونان هم د سېنک او سټوېک فلسفې له نظره د انارشۍ لومړنۍ لویديځو بېلګو ته د یو بنسټیز فلسفي اېډیال په توګه کتل، خو نه د یوازیني ايډیال په نظر. سنیکیان ډېوېژن له سینوپ او کراتس له تبس څخه د انارشیستي ټولنې له دواړو بڼو څخه ملاتړ کاوه، که څه هم د هغوی له لیکنو څخه لږ څه پاتې شوي دي. د هغوی تر ټولو مخکښه همکاري د نومس (قانون) او فیزیک (طبیعت) رادیکال عملکرد و. د یونان د پاتې فلسفې خلاف په همغږۍ کې د نوموس او فیزیک د یو ځای کولو په موخه سینسکس‌یانو د نوموس‌یانو پروړاندې بې اعتنايي وکړه (په پایله کې: صلاحیتونه، درجه‌بندي او د پولیسو اخلاقي قوانینو تاسیس) او په ورته وخت کې يې د ژوند میتود یوازې د فیزیک پر بنسټ دود کړ. له سیتسوم څخه زنون د ستوسېزم (فلسفي ښوونځی، ژباړن) بنسټ اېښودونکی چې تر ډېره له سینیکش‌یانو څخه اغېزمن و، د مساوات پلوه ټولنې په اړه يې خپل لیدلوری له ميلاد څخه نږدې ۳۰۰ کاله مخکې تشرېح کړ. د زینوز جمهوریت له يو ډول انارشي ټولنې څخه ملاتړ کوي چې په هغه کې دولتي جوړښتونو ته اړتیا نه‌شته. هغه استدلال کاوه چې که څه هم د خپل ځان ساتنې لپاره د انسان لازمي غریضه انسان د کبر خواته بیايي خو طبیعت انسان ته د بلې غریضې یعنې سوکالۍ له وړاندې کولو سره دا اصلاح کوي. د ګڼو نورو انارشېستانو په څېر هغه باوري و چې که خلک د خپلو غرایضو پلوي کوي، محکمې، قانون یا پولیسو، معبدونو او عمومي عبادتونو ته به اړتیا نه وي او له پيسو به کار نه اخلي – وړیا ډالۍ د پولي تبادلات ځای نیسي. {{sfn|Graham|2005|pp=xi-xiv}}{{sfn|Fiala|2017}}{{sfn|Marshall|1993|p=68}}{{sfn|Schofield|1999|p=56}}{{sfn|Marshall|1993|pp=70–71}}{{sfn|Long|2013|p=217}}{{sfn|Woodcock|1962|p=38}}{{sfn|Jun|Wahl|2010|pp=68–70}}

== سرچينې ==</text>
      <sha1>jfa7qd561ehtcrmx3lrp6uljc96kxwm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>هنري برګسون</title>
    <ns>0</ns>
    <id>63912</id>
    <revision>
      <id>284922</id>
      <timestamp>2022-08-28T14:58:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>حجاوي (بيت الحكمة)</username>
        <id>25655</id>
      </contributor>
      <comment>This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26648" xml:space="preserve">هنري-لوئس برګسون (د ۱۸۵۹ کال د اوکټوبر له ۱۸ – د ۱۹۴۱ کال د جنوري تر ۴) یو فرانسوی فیلسوف ؤ چې د تحلیلي فلسفې او براعظمي فلسفې په دود کې، په ځانګړي توګه د شلمې پېړۍ له لومړۍ نیمایي څخه تر دوهمې نړیوالې جګړې پورې، همدارنګه د ۱۹۶۶ کال وروسته کله چې جېل دولوز خپل اثر لو برګسونیزم (''Le Bergsonisme'') خپور کړ، برلاسې څېره وه. برګسون د خپلو استدلالونو له امله شهرت لري، دا چې د مستقیمې یا بې واسطې تجربې (immediate experience) او الهام (intuition) بهیر د انتزاعي عقل پالنې او علم په پرتله د حقیقت د پوهېدو لپاره زیات مهم دي.   &lt;ref name=&quot;Gelber&quot;&gt;{{cite encyclopedia|url=https://www.highbeam.com/doc/1G2-2587502673.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20150329105853/http://www.highbeam.com/doc/1G2-2587502673.html|url-status=dead|archive-date=29 March 2015|title=Bergson|first=Nathan Michael|last=Gelber|encyclopedia=[[Encyclopaedia Judaica]]|date=1 January 2007|access-date=7 December 2015|url-access=subscription}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Dynner 2008 104–105&quot;&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=jVtp3s8CtScC&amp;pg=PA102|title=Men of Silk: The Hasidic Conquest of Polish Jewish Society|author-link=Glenn Dynner|first=Glenn|last=Dynner|year=2008|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0195382655|pages=104–105}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;britannica.com&quot;&gt;Henri Bergson. 2014. Encyclopædia Britannica Online. Retrieved 13 August 2014, from https://www.britannica.com/EBchecked/topic/61856/Henri-Bergson&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Z ziemi polskiej do Nobla&quot;&gt;{{Cite news|title=Z ziemi polskiej do Nobla|url=http://www.wprost.pl/ar/140524/Z-ziemi-polskiej-do-Nobla/?O=140524&amp;pg=2|newspaper=Wprost|publisher=Agencja Wydawniczo-Reklamowa Wprost|location=Warsaw|date=4 January 2008|access-date=10 May 2010|language=pl|trans-title=From the Polish lands to the Nobel Prize|quote=Polskie korzenie ma Henri Bergson, jeden z najwybitniejszych pisarzy, fizyk i filozof francuski żydowskiego pochodzenia. Jego ojcem był Michał Bergson z Warszawy, prawnuk Szmula Jakubowicza Sonnenberga, zwanego Zbytkowerem (1756–1801), żydowskiego kupca i bankiera. [Translation: Henri Bergson, one of the greatest French writers, physicists and philosophers of Jewish ancestry, had Polish roots. His father was Michael Bergson from Warsaw, the great-grandson of Szmul Jakubowicz Sonnenberg – known as Zbytkower – (1756–1801), a Jewish merchant and banker.]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;dziedzictwo.polska.pl&quot;&gt;[http://dziedzictwo.polska.pl/katalog/skarb,Testament_starozakonnego_Berka_Szmula_Sonnenberga_z_1818_roku,gid,261356,cid,3312.htm?body=desc Testament starozakonnego Berka Szmula Sonnenberga z 1818 roku] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110928215838/http://dziedzictwo.polska.pl/katalog/skarb%2CTestament_starozakonnego_Berka_Szmula_Sonnenberga_z_1818_roku%2Cgid%2C261356%2Ccid%2C3312.htm?body=desc|date=28 September 2011}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Merquior, J.&amp;nbsp;G. (1987). Foucault (Fontana Modern Masters series), University of California Press, p.11. {{ISBN|0-520-06062-8}}.&lt;/ref&gt;

د ادبیاتو په برخه کې &quot;د خپل بډایه او مهمو نظرونو او د هغه ځلاند مهارت له امله چې پر مټ یې دا نظرونه وړاندې کړي&quot;، د  ۱۹۲۷ کال د نوبل جایزه ورکړل شوه.  فرانسې په ۱۹۳۰ کال کې د ویاړ خپل ترټولو لوړ نښان، Grand-Croix de la Legion d'honneur  ورکړ.   &lt;ref&gt;{{cite web |title=The Nobel prize in Literature |url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1927/ |access-date=15 November 2010}}&lt;/ref&gt;

د برګسون لوی شهرت په فرانسه کې لانجه رامنځته کړه، هلته یې نظرونه د جمهوريت غوښتونکو چارواکو له خوا د منلي سیکولر او ساینسي چلند ضد ګڼل کېدل.  &lt;ref&gt;Robert C. Grogin, ''The Bergsonian Controversy in France, 1900–1914'', Univ of Calgary Press (May 1988), {{ISBN|0919813305}}&lt;/ref&gt; 

== کتنه ==
برګسون د فرانسوي پروفیسور په توګه هوسا ژوند درلود، چې د خپلو څلورو اصلي آثارو په خپرولو سره نامتو شو:   

# په ۱۸۸۹ کال کې د وخت او آزاد هوډ مقاله (''Essai sur les données immédiates de la conscience'')  
# په ۱۸۹۶ کال کې مسئله او حافظه (''Matière et mémoire'')
# په ۱۹۰۷ کال کې نوښتګر تکامل (''L'Évolution créatrice'')    
# په ۱۹۳۲ کال کې د اخلاقو او دین دوې سرچینې (''Les deux sources de la morale et de la religion'') 

برګسون د ډي فرانس کالج (Collège de France) له لوري په ۱۹۰۰ کال کې د یوناني او رومي فلسفې د استادۍ څوکې لپاره وټاکل شو، چې تر ۱۹۰۴ کال پورې يې ځان سره درلوده. بیا یې د عصري فلسفې څوکۍ لپاره د ګابریل تارډ ځای ونیو، چې تر ۱۹۲۰ کال پورې يې په غاړه لره. زیات شمېر خلکو يې په ​​آزادو کورسونو کې ګډون کاوه.  &lt;ref&gt;https://antilogicalism.com/wp-content/uploads/2017/07/matter-and-memory.pdf {{Bare URL PDF|date=March 2022}}&lt;/ref&gt;

=== لومړني کلونه   ===
برګسون په ۱۸۵۹ کال کې د پاریس په ریو لامارتین کې چې د ګارنیر ماڼۍ (د پاریس زاړه آپرا کور) څخه لېرې نه دی، زیږېدلی. پلار یې مایکل برګسون چې کامپوزر او پیانو غږوونکی ؤ، د پولنډي - یهودي اصل څخه ؤ (نوم يې په اصل کې برکسون ؤ). د مور انا یې تمرل برګسون، د پولنډ یهودیانو، په ځانګړې توګه د هغو یهودیانو چې د هاسیدیک غورځنګ سره يې تړاو درلود، مشهوره ملاټره او مرسته کوونکې وه. مور یې کاترین لېویسن، د یوه یارکشیري ډاکټر لور، د انګلیسي - یهودي او آیرلندي - یهودي اصل څخه وه. د برکسون کورنۍ د پولنډي اصل او نسب یوه مشهوره یهودي متشبثه کورنۍ وه. د هنري برګسون د نیکه نیکه، سزمول جاکوبوویچ سوننبرګ، چې زیبایټکوور په نوم بلل کېد، یو وتلی بانکدار او د ۱۷۶۴ کال څخه تر ۱۷۹۵ کال پورې د پولنډ پاچا، دوهم ستانیسلو اګسوټوس شاګرد ؤ.   &lt;ref name=&quot;Gelber2&quot;&gt;{{cite encyclopedia|url=https://www.highbeam.com/doc/1G2-2587502673.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20150329105853/http://www.highbeam.com/doc/1G2-2587502673.html|url-status=dead|archive-date=29 March 2015|title=Bergson|first=Nathan Michael|last=Gelber|encyclopedia=[[Encyclopaedia Judaica]]|date=1 January 2007|access-date=7 December 2015|url-access=subscription}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Dynner 2008 104–1052&quot;&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=jVtp3s8CtScC&amp;pg=PA102|title=Men of Silk: The Hasidic Conquest of Polish Jewish Society|author-link=Glenn Dynner|first=Glenn|last=Dynner|year=2008|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0195382655|pages=104–105}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Z ziemi polskiej do Nobla2&quot;&gt;{{Cite news|title=Z ziemi polskiej do Nobla|url=http://www.wprost.pl/ar/140524/Z-ziemi-polskiej-do-Nobla/?O=140524&amp;pg=2|newspaper=Wprost|publisher=Agencja Wydawniczo-Reklamowa Wprost|location=Warsaw|date=4 January 2008|access-date=10 May 2010|language=pl|trans-title=From the Polish lands to the Nobel Prize|quote=Polskie korzenie ma Henri Bergson, jeden z najwybitniejszych pisarzy, fizyk i filozof francuski żydowskiego pochodzenia. Jego ojcem był Michał Bergson z Warszawy, prawnuk Szmula Jakubowicza Sonnenberga, zwanego Zbytkowerem (1756–1801), żydowskiego kupca i bankiera. [Translation: Henri Bergson, one of the greatest French writers, physicists and philosophers of Jewish ancestry, had Polish roots. His father was Michael Bergson from Warsaw, the great-grandson of Szmul Jakubowicz Sonnenberg – known as Zbytkower – (1756–1801), a Jewish merchant and banker.]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;dziedzictwo.polska.pl2&quot;&gt;[http://dziedzictwo.polska.pl/katalog/skarb,Testament_starozakonnego_Berka_Szmula_Sonnenberga_z_1818_roku,gid,261356,cid,3312.htm?body=desc Testament starozakonnego Berka Szmula Sonnenberga z 1818 roku] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110928215838/http://dziedzictwo.polska.pl/katalog/skarb%2CTestament_starozakonnego_Berka_Szmula_Sonnenberga_z_1818_roku%2Cgid%2C261356%2Ccid%2C3312.htm?body=desc|date=28 September 2011}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;britannica.com2&quot;&gt;Henri Bergson. 2014. Encyclopædia Britannica Online. Retrieved 13 August 2014, from https://www.britannica.com/EBchecked/topic/61856/Henri-Bergson&lt;/ref&gt;

د هنري برګسون کورنۍ د هغه له زیږېدنې وروسته څو کاله په لندن کې واوسېدل او د انګلیسي ژبې سره یې لومړنۍ آشنایي د خپلې مور څخه ترلاسه کړه. مور او پلار یې د هغه له نهه کلنۍ وړاندې په فرانسه کې استوګن شول او هنري ته د فرانسې تابعیت ورکړل شو.  

هنري برګسون د مارسیل پروست د تره لور، لوئس نوبرګر سره په ۱۸۹۱ کال کې واده وکړ. (دا ناول لیکونکی د برګسون په واده کې ګړچاوو ؤ.) هنري او لوئس برګسون یوه لور درلوده، چې نوم یې جین ؤ په ۱۸۹۶ کال کې کڼه نړۍ ته راغله. د برګسون خور، مینا برګسون ( چې د موینا ماترز په نوم هم پېژندل کېږي)، د انګلیسي پټپوهې (occult) لیکوال، د هرمس زرین فجر ټولنې (Hermetic Order of the Golden Dawn) بنسټګر سمویل لیډل مک ګریګور ماترز سره واده وکړ او دوی هم وروسته پاریس ته کډه وکړه.   &lt;ref&gt;Suzanne Guerlac, ''Thinking in Time: An Introduction to Henri Bergson'', Ithaca, New York: Cornell University Press, 2007, p. 9.&lt;/ref&gt;

=== تعلیم او مسلک   ===
برګسون له ۱۸۶۸ کال څخه تر ۱۸۷۸ کال پورې په پاریس کې په فونتانس لیسه ( چې ۱۸۷۰ – ۱۸۷۴ او ۱۸۸۳ – تر اوسه د کندورسټ لیسې په نامه یادېږي) کې تعلیم وکړ. هغه مخکې د یهودیت دین زده کړې کړې وې. خو د ۱۴ او ۱۶ کلنۍ ترمنځ یې خپل ایمان له لاسه ورکړ. د هوډ (۱۹۹۰ کال) په وینا، دا اخلاقي کړکېچ د هغه د تکامل تیورۍ په کشف پورې تړلی دی، چې له مخې یې انسانیت د عصري بیزوګانو کورنۍ (primates) سره ګډ نسب لري، هغه پروسه چې کله کله خالق خدای ته د نه اړتیا په توګه تعبیر کېږي.  &lt;ref&gt;Lawlor, Leonard and Moulard Leonard, Valentine, &quot;Henri Bergson&quot;, The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Summer 2016 Edition), Edward N. Zalta (ed.), URL = &lt;https://plato.stanford.edu/archives/sum2016/entries/bergson/&gt;&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Henri Hude, ''Bergson'', Paris, Editions Universitaires, 1990, 2 volumes, quoted by Anne Fagot-Largeau in her [http://www.college-de-france.fr/default/EN/all/phi_sci/cours_3.jsp 21 December 2006 course] at the College of France&lt;/ref&gt;

کله چې برګسون په لېسه کې ؤ، د خپل علمي کار له امله یې جایزه وګټله او بله جایزه یې د ریاضي یوې مسئلې د حل له امله په ۱۸۷۷ کال کې کله چې اتلس کلن ؤ، وګټله. د هغه حل راتلونکي کال په Nouvelles Annales de Mathématiques جورنال کې خپور شو. دا د هغه لومړی چاپ شوی اثر ؤ. د لږ زړه نازړه توب وروسته چې آیا خپل مسلک یې د علومو په برخه کې وي یا د انسانیت په برخه کې، هغه دوهمې ټاکنې په ګټه پرېکړه وکړه، چې د هغه د ښوونکو د خپګان لامل شو. کله چې نولس کلن ؤ، نورمال عالي لېسې ته یې لاره پیدا کړه. د دې دورې په جریان کې یې د هربرټ سپینسر په هکله لوستنې وکړې. هلته یې د لیسانس سند ترلاسه کړ او په دې پسې يې له پاریس پوهنتون څخه په ۱۸۸۱ کال کې د فلسفې د اګریګیشن سند ترلاسه کړ.   &lt;ref&gt;{{cite journal|title=Nouvelles Annales de Mathématiques|series=2|number=17|year=1878|page=268|location=Paris|url=https://books.google.com/books?id=S3c_AQAAIAAJ&amp;pg=PA268|access-date=15 March 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Fagot-Largeau&quot;&gt;[[Anne Fagot-Largeau]], [http://www.college-de-france.fr/default/EN/all/phi_sci/p1184676830986.htm 21 December 2006 course] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090206183341/http://www.college-de-france.fr/default/EN/all/phi_sci/p1184676830986.htm|date=6 February 2009}} at the [[College of France]] (audio file of the course)&lt;/ref&gt;

په همغه کال کې یې د آنجو د لرغوني مرکز، انګرز په لېسه کې د استادۍ دنده ترلاسه کړه. دوه کاله وروسته د پیو-دی-ډوم ولایت په مرکز، کلیرمونټ-فرنډ کې په بلز پاسکال لېسه (کلرمون فران) کې ومنل شو.   

کلرمون-فران ته د برګسون له راتلو یو کال وروسته، هغه د لوکرتیوس (Lucretius) څخه د نقل قولونو د یوې نسخې د خپرولو لارې، د ډي ریرم ناتورا (De Rerum Natura) د شعر دیوان په انتقادي مطالعې سره چې د Extraits de Lucrèce په نوم خپور شو او همدارنګه د یاد شاعر د ماده پاله نړۍ پېژندنې (materialist cosmology) په انتقادي مطالعې سره (۱۸۸۴)، چې تکراري نسخې یې د فرانسوي ځوانانو ترمنځ د کلاسیک آثارو په وده کې ارزښت تاییدوي، په بشري علومو کې خپله وړتیا ښکاره کړه. کله چې برګسون د خپل هېواد په دې برخه ( د اوورن په سیمه) کې درس ورکاوه او ویناوې یې کولې، د شخصي مطالعې او اصلي کار لپاره یې وخت وموند. هغه د وخت او آزاد هوډ خپله مقاله ترتیب کړه، چې د ارسطو په هکله د لاتیني لنډې مقالې (Quid Aristoteles de loco Sensrit، &quot;په ارسطو کې د ځای مفهوم په اړه&quot;) سره یې وسپاره، دا لاتیني مقاله د هغه د ډوکتورا درجې لپاره وه چې د پاریس پوهنتون له لوري په ۱۸۸۹ کال ورکړل شوې وه. دا اثر په همدې کال کې د فیلکس الکان له خوا خپور شو. هغه په کلرمون-فران کې د سقراط څخه مخکې فلسفه، په ځانګړې توګه د هیراکلټ په اړه کورسونه هم دایر کړل.  &lt;ref name=&quot;Fagot-Largeau2&quot;&gt;[[Anne Fagot-Largeau]], [http://www.college-de-france.fr/default/EN/all/phi_sci/p1184676830986.htm 21 December 2006 course] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090206183341/http://www.college-de-france.fr/default/EN/all/phi_sci/p1184676830986.htm|date=6 February 2009}} at the [[College of France]] (audio file of the course)&lt;/ref&gt;

برګسون وخت او آزادې ارادې مقاله د هغه وخت د عامه زده کړو وزیر، د فیلیکس راویسون (۱۸۱۳ - ۱۹۰۰) شاګرد او د استقراء د بنسټ اېښودنې په اړه (Du fondement de l'induction، ۱۸۷۱) د یوه فلسفي اثر لیکوال جولس لاچیلیر (۱۸۳۲ - ۱۹۱۸) ته وړاندې کړه. لاچیلیر هڅه وکړه چې &quot; د عطالت ځایناسی د هر ځای ځواک، د مرګ ځایناسی ژوند او د جبرپالنې ځایناستی آزادي&quot; کړي. (برګسون د ایکول نارمال عالي لېسې د دغو دواړو استادانو زیات پوروړی ؤ. د هغه د یادښت پته د راویسون سره چې په ۱۹۰۰ کال کې مړ شو، پرتله کړئ.)   

برګسون په ۱۸۸۸ کال کې بیا په پاریس پوهنتون کې شامل شو او د رولین کالج په نوم ښاري کالج کې یې څو میاشتې درس ورکړ او وروسته یې په هنري کواټر لېسه کې دنده ترلاسه کړه او دغه لېسه کې اته کاله پاتې شو. هلته یې د داروین په اړه ولوستنې وکړې او د هغه د نظریو په باب یې کورس دایر کړ. که څه هم برګسون له وړاندې لامارکیزم او د اکتسابي ځانګړتیاوو په هکله د هغه د وراثت نظریه تائید کړې وه، نوموړي د تدریجي تغیراتو په اړه چې د هغه د ژوند دوامداره لید سره ډېر مطابقت درلود، د داروین فرضیه غوره وبله.  &lt;ref&gt;''Henri Bergson: Key Writings'', ed. Keith Ansell Pearson and John Mullarkey. London: Continuum, 2002, p. ix.&lt;/ref&gt;

ده په ۱۸۹۶ کال کې د مسئلې او حافظې په نوم خپل دوهم لوی اثر خپور کړ. دغه زیات ستونزمن اثر د دماغ فعالیت څېړي او د حافظې او ادراک تحلیل ترسره کوي او د جسم او ذهن ترمنځ د اړیکې د ستونزو دقیقې ملاحظې لپاره لاره هواروي. برګسون د خپلو دغو دریو لویو آثارو د چمتوالي لپاره کلونه څېړنه کړې وه. دا کار په ځانګړي ډول د مادې او حافظې په اثر کې مشاهده کېږي، په دې اثر کې یې د رنځپوهنې پراخه څېړنو سره چې د دغه دورې په جریان کې ترسره شوې وې، بشپړه آشنايي وښودله.  

برګسون په ۱۸۹۸ کال کې په خپله پخوانۍ ښوونځۍ، اکول نارمال عالي لېسه کې استاد شو او وروسته په همدې کال کې یې پروفیسورۍ ته ترفع ورکړه. هغه په ۱۹۰۰ کال کې په ډي فرانس کالج کې پروفیسور وټاکل شو او د چارلز لوک پر ځای د یوناني او رومي فلسفې استادۍ څوکۍ ته ومنل شو.   

برګسون د فلسفې په لومړۍ نړیواله غونډه کې چې د ۱۹۰۰ کال د اګست په لومړیو پنځو ورځو کې په پاریس کې ترسره شو، د سببیت په قانون د باور رواني سرچینې (''Sur les origines psychologiques de notre croyance à la loi de causalité'') تر سلیک لاندې کې یوه لنډه خو مهمه مقاله ولوستله. فیلکس الکان په ۱۹۰۰ کال کې یو اثر خپور کړ چې له وړاندې په ریوو ډي پاریس (''Revue de Paris'') مجله کې د خندا یا ''Laughter'' (''Le rire'') تر سرلیک لاندې خپور شوی ؤ، دا د برګسون له کوچنیو آثارو څخه یو ډېر مهم اثر ؤ. دغه مقاله چې د کومېډي معنی په اړه ده، له هغو ویناوو څخه یې سرچینه اخیستې چې ده په لومړیو ورځو کې په ​​​​اوورن کې کړې وې. د ژوند په اړه د برګسون د نظرونو د پوهېدو لپاره د دې مقالې مطالعه اړینه ده او فقرې یې چې په ژوند کې د هنري ځای سره کار لري، ازرښمندې دي. د اثر اصلي موضوع دا ده چې خندا داسې یوه لاره ده چې د انسانانو لپاره د ټولنیز ژوند د ممکن کولو لپاره رامنځته شوې ده. موږ په هغو خلکو پورې خاندو چې د ټولنې د غوښتنو سره سمون کې پاتې راځي که داسې وي د دوی پاتې راتلل د انعطاف نه منونکي میکانیزم ته ورته وي. د طنز لیکوالانو د خندا لپاره د دغه انساني تمایل څخه په بېلابېلو طریقو کار اخیستی او په دوی کې ګډ شی دا نظر دی چې په طنز کې &quot;یو میخانیکي شی دی چې په ژوندیو باندې پوښل شوی&quot;.  &lt;ref&gt;p. 39&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Seth Benedict Graham ''[http://etd.library.pitt.edu/ETD/available/etd-11032003-192424/unrestricted/grahamsethb_etd2003.pdf A CULTURAL ANALYSIS OF THE RUSSO-SOVIET ANEKDOT]'', 2003, p. 2&lt;/ref&gt;

د اخلاقي او سیاسیي علومو اکاډمۍ په ۱۹۰۱ کال کې برګسون خپل غړی وټاکه او هغه د انسټیټیوټ غړی شو. هغه په ۱۹۰۳ کال کې Revue de métaphysique et de morale جورنال ته د مابعدالطبعيه پېژندنې (''Introduction à la metaphysique'') تر سرلیک لاندې یوه ډېره مهمه مقاله وليکه، چې د هغه د دریو لویو کتابونو د مطالعې لپاره ګټوره مقدمه ده. ده په دې مقاله کې خپلې فلسفي برنامې ته چې په خلاق تکامل کې په حقیقت بدله شوه، تفصیل ورکړ.  &lt;ref name=&quot;Fagot-Largeau3&quot;&gt;[[Anne Fagot-Largeau]], [http://www.college-de-france.fr/default/EN/all/phi_sci/p1184676830986.htm 21 December 2006 course] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090206183341/http://www.college-de-france.fr/default/EN/all/phi_sci/p1184676830986.htm|date=6 February 2009}} at the [[College of France]] (audio file of the course)&lt;/ref&gt;

برګسون په ۱۹۰۴ کال کې د ټولنپوه او فیلسوف ګابریل تارډ له مړینې وروسته، د عصري فلسفې استادۍ څوکۍ لپاره د ده ځایناستی شو. د همدې کال د سپتمبر له ۴ څخه تر ۸ پورې د فلسفې په دوهمه نړیواله غونډه کې د ګډون لپاره جنیوا ته لاړ او په دې وخت کې یې د ذهن او فکر: یوې فیلسفي خطا (Le cerveau et la pensée: une illusion philosophique) په اړه وینا ورکړه. یوې ناروغۍ آلمان ته د هغه د تللو مخه ونیوه ترڅو په هایډلبرګ کې په ترسره کېدونکې دریمه غونډه کې ګډون وکړي. برګسون په دې کلونو کې په ځوان جاک مارټین کلکه اغېزه وکړه، ښايي حتی مارټین او د هغه میرمن رایسا یې د ځان وژنې فکرونو څخه وژغورل.   &lt;ref&gt;[https://plto.stanford.edu/entries/maritain Stanford Encyclopedia of Philosophy: Jacques Maritain]/&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://undpress.nd.edu/9780268021528/bergsonian-philosophy-and-thomism/ The Collected Works of Jacques Maritain, Volume 1: Notre Dame Press, 2007.]&lt;/ref&gt;

د هغه دریم لوی اثر، خلاق یا نوښتګر تکامل، چې په ​​کتابونو کې یې زیات نامتو او تر ټولو ډېر بحث شوی اثر دی، په ۱۹۰۷ کال کې خپور شو. پیري امبارت د لا تور (Pierre Imbart de la Tour) څرګنده کړه چې خلاق تکامل د فکر پر نوي لور یو مهم ګام ؤ. خپرونونکي الکان په ۱۹۱۸ کال کې ۲۱ نسخې خپرې کړې، چې په اوسط ډول د لسو کلونو لپاره یې په کال کې دوې نسخې جوړولې. د دې کتاب له راڅرګندېدو وروسته د برګسون شهرت نه یوازې په علمي حلقو کې، بلکې د عامه لوستونکو په منځ کې ډېر زیات شو.  

برګسون هغه وخت له وړاندې د القاح تیوري (څرنګه چې د خلاق تکامل په لومړي فصل کې څرګنده شوې) په ګډون په بیولوژي کې پراخه مطالعه کړې وه، چې په همغه وروستیو، د ۱۸۸۵ کال شاوخوا کې راڅرګنده شوې وه، د فلسفې په تاریخ، په ځانګړي توګه په یوناني او رومي فلسفه کې د متخصص فیلسوف لپاره کومه کوچنۍ بریا نه وه. هغه په یقین سره د ډاروین څخه پرته، هیکل په اړه هم ولوستل، د هیکل څخه یې د ژوند د یووالي او د ټولو ژوندیو موجوداتو تر منځ د ایکولوژیکي پیوستون په اړه د هغه  نظر له لاسه ور نه کړ، همدارنګه د هوګو ډي وریس په اړه یې هم لوستنې وکړې چې له هغه څخه یې د تکامل د بدلون نظریه نقل کړه، ( هغه د دې نظریې مخالفت وکړ او د ډاروین تدریج پالنه یې غوره وبله). هغه په ډي فرانس کالج کې د تجربوي طب استادۍ څوکۍ لپاره د کلاډ برنارډ ځای ناستي، چارلز-اډوارډ براون-سکوارډ او داسې نورو هم نقل قول کړل.   &lt;ref name=&quot;Fagot-Largeau4&quot;&gt;[[Anne Fagot-Largeau]], [http://www.college-de-france.fr/default/EN/all/phi_sci/p1184676830986.htm 21 December 2006 course] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090206183341/http://www.college-de-france.fr/default/EN/all/phi_sci/p1184676830986.htm|date=6 February 2009}} at the [[College of France]] (audio file of the course)&lt;/ref&gt;

برګسون د فلورانس مایر بلومینټل سره د پرېکس بلومینټل (Prix Blumenthal) جایزې په ورکولو کې د قاضایي پلاوي غړي ؤ، دا جایزه د ۱۹۱۹ او ۱۹۵۴ کلونو ترمنځ انځورګرانو، مجسمه جوړونکو، سینګار کونکو، حکاکانو، لیکوالانو او سازنده ګانو ته ورکړل کېده.  &lt;ref name=&quot;FMBlumenthal&quot;&gt;{{Cite web |title=Florence Meyer Blumenthal |url=http://jwa.org/encyclopedia/article/blumenthal-florence-meyer |publisher=Jewish Women's Archive, Michele Siegel}}&lt;/ref&gt;

== سرچينې ==</text>
      <sha1>dyhd07tp2064ycq9oroptec0pl7gbt0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>284945</id>
      <parentid>284922</parentid>
      <timestamp>2022-08-28T16:29:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>حجاوي (بيت الحكمة)</username>
        <id>25655</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26666" xml:space="preserve">{{Infobox person}}هنري-لوئس برګسون (د ۱۸۵۹ کال د اوکټوبر له ۱۸ – د ۱۹۴۱ کال د جنوري تر ۴) یو فرانسوی فیلسوف ؤ چې د تحلیلي فلسفې او براعظمي فلسفې په دود کې، په ځانګړي توګه د شلمې پېړۍ له لومړۍ نیمایي څخه تر دوهمې نړیوالې جګړې پورې، همدارنګه د ۱۹۶۶ کال وروسته کله چې جېل دولوز خپل اثر لو برګسونیزم (''Le Bergsonisme'') خپور کړ، برلاسې څېره وه. برګسون د خپلو استدلالونو له امله شهرت لري، دا چې د مستقیمې یا بې واسطې تجربې (immediate experience) او الهام (intuition) بهیر د انتزاعي عقل پالنې او علم په پرتله د حقیقت د پوهېدو لپاره زیات مهم دي.   &lt;ref name=&quot;Gelber&quot;&gt;{{cite encyclopedia|url=https://www.highbeam.com/doc/1G2-2587502673.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20150329105853/http://www.highbeam.com/doc/1G2-2587502673.html|url-status=dead|archive-date=29 March 2015|title=Bergson|first=Nathan Michael|last=Gelber|encyclopedia=[[Encyclopaedia Judaica]]|date=1 January 2007|access-date=7 December 2015|url-access=subscription}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Dynner 2008 104–105&quot;&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=jVtp3s8CtScC&amp;pg=PA102|title=Men of Silk: The Hasidic Conquest of Polish Jewish Society|author-link=Glenn Dynner|first=Glenn|last=Dynner|year=2008|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0195382655|pages=104–105}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;britannica.com&quot;&gt;Henri Bergson. 2014. Encyclopædia Britannica Online. Retrieved 13 August 2014, from https://www.britannica.com/EBchecked/topic/61856/Henri-Bergson&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Z ziemi polskiej do Nobla&quot;&gt;{{Cite news|title=Z ziemi polskiej do Nobla|url=http://www.wprost.pl/ar/140524/Z-ziemi-polskiej-do-Nobla/?O=140524&amp;pg=2|newspaper=Wprost|publisher=Agencja Wydawniczo-Reklamowa Wprost|location=Warsaw|date=4 January 2008|access-date=10 May 2010|language=pl|trans-title=From the Polish lands to the Nobel Prize|quote=Polskie korzenie ma Henri Bergson, jeden z najwybitniejszych pisarzy, fizyk i filozof francuski żydowskiego pochodzenia. Jego ojcem był Michał Bergson z Warszawy, prawnuk Szmula Jakubowicza Sonnenberga, zwanego Zbytkowerem (1756–1801), żydowskiego kupca i bankiera. [Translation: Henri Bergson, one of the greatest French writers, physicists and philosophers of Jewish ancestry, had Polish roots. His father was Michael Bergson from Warsaw, the great-grandson of Szmul Jakubowicz Sonnenberg – known as Zbytkower – (1756–1801), a Jewish merchant and banker.]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;dziedzictwo.polska.pl&quot;&gt;[http://dziedzictwo.polska.pl/katalog/skarb,Testament_starozakonnego_Berka_Szmula_Sonnenberga_z_1818_roku,gid,261356,cid,3312.htm?body=desc Testament starozakonnego Berka Szmula Sonnenberga z 1818 roku] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110928215838/http://dziedzictwo.polska.pl/katalog/skarb%2CTestament_starozakonnego_Berka_Szmula_Sonnenberga_z_1818_roku%2Cgid%2C261356%2Ccid%2C3312.htm?body=desc|date=28 September 2011}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Merquior, J.&amp;nbsp;G. (1987). Foucault (Fontana Modern Masters series), University of California Press, p.11. {{ISBN|0-520-06062-8}}.&lt;/ref&gt;

د ادبیاتو په برخه کې &quot;د خپل بډایه او مهمو نظرونو او د هغه ځلاند مهارت له امله چې پر مټ یې دا نظرونه وړاندې کړي&quot;، د  ۱۹۲۷ کال د نوبل جایزه ورکړل شوه.  فرانسې په ۱۹۳۰ کال کې د ویاړ خپل ترټولو لوړ نښان، Grand-Croix de la Legion d'honneur  ورکړ.   &lt;ref&gt;{{cite web |title=The Nobel prize in Literature |url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1927/ |access-date=15 November 2010}}&lt;/ref&gt;

د برګسون لوی شهرت په فرانسه کې لانجه رامنځته کړه، هلته یې نظرونه د جمهوريت غوښتونکو چارواکو له خوا د منلي سیکولر او ساینسي چلند ضد ګڼل کېدل.  &lt;ref&gt;Robert C. Grogin, ''The Bergsonian Controversy in France, 1900–1914'', Univ of Calgary Press (May 1988), {{ISBN|0919813305}}&lt;/ref&gt; 

== کتنه ==
برګسون د فرانسوي پروفیسور په توګه هوسا ژوند درلود، چې د خپلو څلورو اصلي آثارو په خپرولو سره نامتو شو:   

# په ۱۸۸۹ کال کې د وخت او آزاد هوډ مقاله (''Essai sur les données immédiates de la conscience'')  
# په ۱۸۹۶ کال کې مسئله او حافظه (''Matière et mémoire'')
# په ۱۹۰۷ کال کې نوښتګر تکامل (''L'Évolution créatrice'')    
# په ۱۹۳۲ کال کې د اخلاقو او دین دوې سرچینې (''Les deux sources de la morale et de la religion'') 

برګسون د ډي فرانس کالج (Collège de France) له لوري په ۱۹۰۰ کال کې د یوناني او رومي فلسفې د استادۍ څوکې لپاره وټاکل شو، چې تر ۱۹۰۴ کال پورې يې ځان سره درلوده. بیا یې د عصري فلسفې څوکۍ لپاره د ګابریل تارډ ځای ونیو، چې تر ۱۹۲۰ کال پورې يې په غاړه لره. زیات شمېر خلکو يې په ​​آزادو کورسونو کې ګډون کاوه.  &lt;ref&gt;https://antilogicalism.com/wp-content/uploads/2017/07/matter-and-memory.pdf {{Bare URL PDF|date=March 2022}}&lt;/ref&gt;

=== لومړني کلونه   ===
برګسون په ۱۸۵۹ کال کې د پاریس په ریو لامارتین کې چې د ګارنیر ماڼۍ (د پاریس زاړه آپرا کور) څخه لېرې نه دی، زیږېدلی. پلار یې مایکل برګسون چې کامپوزر او پیانو غږوونکی ؤ، د پولنډي - یهودي اصل څخه ؤ (نوم يې په اصل کې برکسون ؤ). د مور انا یې تمرل برګسون، د پولنډ یهودیانو، په ځانګړې توګه د هغو یهودیانو چې د هاسیدیک غورځنګ سره يې تړاو درلود، مشهوره ملاټره او مرسته کوونکې وه. مور یې کاترین لېویسن، د یوه یارکشیري ډاکټر لور، د انګلیسي - یهودي او آیرلندي - یهودي اصل څخه وه. د برکسون کورنۍ د پولنډي اصل او نسب یوه مشهوره یهودي متشبثه کورنۍ وه. د هنري برګسون د نیکه نیکه، سزمول جاکوبوویچ سوننبرګ، چې زیبایټکوور په نوم بلل کېد، یو وتلی بانکدار او د ۱۷۶۴ کال څخه تر ۱۷۹۵ کال پورې د پولنډ پاچا، دوهم ستانیسلو اګسوټوس شاګرد ؤ.   &lt;ref name=&quot;Gelber2&quot;&gt;{{cite encyclopedia|url=https://www.highbeam.com/doc/1G2-2587502673.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20150329105853/http://www.highbeam.com/doc/1G2-2587502673.html|url-status=dead|archive-date=29 March 2015|title=Bergson|first=Nathan Michael|last=Gelber|encyclopedia=[[Encyclopaedia Judaica]]|date=1 January 2007|access-date=7 December 2015|url-access=subscription}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Dynner 2008 104–1052&quot;&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=jVtp3s8CtScC&amp;pg=PA102|title=Men of Silk: The Hasidic Conquest of Polish Jewish Society|author-link=Glenn Dynner|first=Glenn|last=Dynner|year=2008|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0195382655|pages=104–105}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Z ziemi polskiej do Nobla2&quot;&gt;{{Cite news|title=Z ziemi polskiej do Nobla|url=http://www.wprost.pl/ar/140524/Z-ziemi-polskiej-do-Nobla/?O=140524&amp;pg=2|newspaper=Wprost|publisher=Agencja Wydawniczo-Reklamowa Wprost|location=Warsaw|date=4 January 2008|access-date=10 May 2010|language=pl|trans-title=From the Polish lands to the Nobel Prize|quote=Polskie korzenie ma Henri Bergson, jeden z najwybitniejszych pisarzy, fizyk i filozof francuski żydowskiego pochodzenia. Jego ojcem był Michał Bergson z Warszawy, prawnuk Szmula Jakubowicza Sonnenberga, zwanego Zbytkowerem (1756–1801), żydowskiego kupca i bankiera. [Translation: Henri Bergson, one of the greatest French writers, physicists and philosophers of Jewish ancestry, had Polish roots. His father was Michael Bergson from Warsaw, the great-grandson of Szmul Jakubowicz Sonnenberg – known as Zbytkower – (1756–1801), a Jewish merchant and banker.]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;dziedzictwo.polska.pl2&quot;&gt;[http://dziedzictwo.polska.pl/katalog/skarb,Testament_starozakonnego_Berka_Szmula_Sonnenberga_z_1818_roku,gid,261356,cid,3312.htm?body=desc Testament starozakonnego Berka Szmula Sonnenberga z 1818 roku] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110928215838/http://dziedzictwo.polska.pl/katalog/skarb%2CTestament_starozakonnego_Berka_Szmula_Sonnenberga_z_1818_roku%2Cgid%2C261356%2Ccid%2C3312.htm?body=desc|date=28 September 2011}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;britannica.com2&quot;&gt;Henri Bergson. 2014. Encyclopædia Britannica Online. Retrieved 13 August 2014, from https://www.britannica.com/EBchecked/topic/61856/Henri-Bergson&lt;/ref&gt;

د هنري برګسون کورنۍ د هغه له زیږېدنې وروسته څو کاله په لندن کې واوسېدل او د انګلیسي ژبې سره یې لومړنۍ آشنایي د خپلې مور څخه ترلاسه کړه. مور او پلار یې د هغه له نهه کلنۍ وړاندې په فرانسه کې استوګن شول او هنري ته د فرانسې تابعیت ورکړل شو.  

هنري برګسون د مارسیل پروست د تره لور، لوئس نوبرګر سره په ۱۸۹۱ کال کې واده وکړ. (دا ناول لیکونکی د برګسون په واده کې ګړچاوو ؤ.) هنري او لوئس برګسون یوه لور درلوده، چې نوم یې جین ؤ په ۱۸۹۶ کال کې کڼه نړۍ ته راغله. د برګسون خور، مینا برګسون ( چې د موینا ماترز په نوم هم پېژندل کېږي)، د انګلیسي پټپوهې (occult) لیکوال، د هرمس زرین فجر ټولنې (Hermetic Order of the Golden Dawn) بنسټګر سمویل لیډل مک ګریګور ماترز سره واده وکړ او دوی هم وروسته پاریس ته کډه وکړه.   &lt;ref&gt;Suzanne Guerlac, ''Thinking in Time: An Introduction to Henri Bergson'', Ithaca, New York: Cornell University Press, 2007, p. 9.&lt;/ref&gt;

=== تعلیم او مسلک   ===
برګسون له ۱۸۶۸ کال څخه تر ۱۸۷۸ کال پورې په پاریس کې په فونتانس لیسه ( چې ۱۸۷۰ – ۱۸۷۴ او ۱۸۸۳ – تر اوسه د کندورسټ لیسې په نامه یادېږي) کې تعلیم وکړ. هغه مخکې د یهودیت دین زده کړې کړې وې. خو د ۱۴ او ۱۶ کلنۍ ترمنځ یې خپل ایمان له لاسه ورکړ. د هوډ (۱۹۹۰ کال) په وینا، دا اخلاقي کړکېچ د هغه د تکامل تیورۍ په کشف پورې تړلی دی، چې له مخې یې انسانیت د عصري بیزوګانو کورنۍ (primates) سره ګډ نسب لري، هغه پروسه چې کله کله خالق خدای ته د نه اړتیا په توګه تعبیر کېږي.  &lt;ref&gt;Lawlor, Leonard and Moulard Leonard, Valentine, &quot;Henri Bergson&quot;, The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Summer 2016 Edition), Edward N. Zalta (ed.), URL = &lt;https://plato.stanford.edu/archives/sum2016/entries/bergson/&gt;&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Henri Hude, ''Bergson'', Paris, Editions Universitaires, 1990, 2 volumes, quoted by Anne Fagot-Largeau in her [http://www.college-de-france.fr/default/EN/all/phi_sci/cours_3.jsp 21 December 2006 course] at the College of France&lt;/ref&gt;

کله چې برګسون په لېسه کې ؤ، د خپل علمي کار له امله یې جایزه وګټله او بله جایزه یې د ریاضي یوې مسئلې د حل له امله په ۱۸۷۷ کال کې کله چې اتلس کلن ؤ، وګټله. د هغه حل راتلونکي کال په Nouvelles Annales de Mathématiques جورنال کې خپور شو. دا د هغه لومړی چاپ شوی اثر ؤ. د لږ زړه نازړه توب وروسته چې آیا خپل مسلک یې د علومو په برخه کې وي یا د انسانیت په برخه کې، هغه دوهمې ټاکنې په ګټه پرېکړه وکړه، چې د هغه د ښوونکو د خپګان لامل شو. کله چې نولس کلن ؤ، نورمال عالي لېسې ته یې لاره پیدا کړه. د دې دورې په جریان کې یې د هربرټ سپینسر په هکله لوستنې وکړې. هلته یې د لیسانس سند ترلاسه کړ او په دې پسې يې له پاریس پوهنتون څخه په ۱۸۸۱ کال کې د فلسفې د اګریګیشن سند ترلاسه کړ.   &lt;ref&gt;{{cite journal|title=Nouvelles Annales de Mathématiques|series=2|number=17|year=1878|page=268|location=Paris|url=https://books.google.com/books?id=S3c_AQAAIAAJ&amp;pg=PA268|access-date=15 March 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Fagot-Largeau&quot;&gt;[[Anne Fagot-Largeau]], [http://www.college-de-france.fr/default/EN/all/phi_sci/p1184676830986.htm 21 December 2006 course] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090206183341/http://www.college-de-france.fr/default/EN/all/phi_sci/p1184676830986.htm|date=6 February 2009}} at the [[College of France]] (audio file of the course)&lt;/ref&gt;

په همغه کال کې یې د آنجو د لرغوني مرکز، انګرز په لېسه کې د استادۍ دنده ترلاسه کړه. دوه کاله وروسته د پیو-دی-ډوم ولایت په مرکز، کلیرمونټ-فرنډ کې په بلز پاسکال لېسه (کلرمون فران) کې ومنل شو.   

کلرمون-فران ته د برګسون له راتلو یو کال وروسته، هغه د لوکرتیوس (Lucretius) څخه د نقل قولونو د یوې نسخې د خپرولو لارې، د ډي ریرم ناتورا (De Rerum Natura) د شعر دیوان په انتقادي مطالعې سره چې د Extraits de Lucrèce په نوم خپور شو او همدارنګه د یاد شاعر د ماده پاله نړۍ پېژندنې (materialist cosmology) په انتقادي مطالعې سره (۱۸۸۴)، چې تکراري نسخې یې د فرانسوي ځوانانو ترمنځ د کلاسیک آثارو په وده کې ارزښت تاییدوي، په بشري علومو کې خپله وړتیا ښکاره کړه. کله چې برګسون د خپل هېواد په دې برخه ( د اوورن په سیمه) کې درس ورکاوه او ویناوې یې کولې، د شخصي مطالعې او اصلي کار لپاره یې وخت وموند. هغه د وخت او آزاد هوډ خپله مقاله ترتیب کړه، چې د ارسطو په هکله د لاتیني لنډې مقالې (Quid Aristoteles de loco Sensrit، &quot;په ارسطو کې د ځای مفهوم په اړه&quot;) سره یې وسپاره، دا لاتیني مقاله د هغه د ډوکتورا درجې لپاره وه چې د پاریس پوهنتون له لوري په ۱۸۸۹ کال ورکړل شوې وه. دا اثر په همدې کال کې د فیلکس الکان له خوا خپور شو. هغه په کلرمون-فران کې د سقراط څخه مخکې فلسفه، په ځانګړې توګه د هیراکلټ په اړه کورسونه هم دایر کړل.  &lt;ref name=&quot;Fagot-Largeau2&quot;&gt;[[Anne Fagot-Largeau]], [http://www.college-de-france.fr/default/EN/all/phi_sci/p1184676830986.htm 21 December 2006 course] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090206183341/http://www.college-de-france.fr/default/EN/all/phi_sci/p1184676830986.htm|date=6 February 2009}} at the [[College of France]] (audio file of the course)&lt;/ref&gt;

برګسون وخت او آزادې ارادې مقاله د هغه وخت د عامه زده کړو وزیر، د فیلیکس راویسون (۱۸۱۳ - ۱۹۰۰) شاګرد او د استقراء د بنسټ اېښودنې په اړه (Du fondement de l'induction، ۱۸۷۱) د یوه فلسفي اثر لیکوال جولس لاچیلیر (۱۸۳۲ - ۱۹۱۸) ته وړاندې کړه. لاچیلیر هڅه وکړه چې &quot; د عطالت ځایناسی د هر ځای ځواک، د مرګ ځایناسی ژوند او د جبرپالنې ځایناستی آزادي&quot; کړي. (برګسون د ایکول نارمال عالي لېسې د دغو دواړو استادانو زیات پوروړی ؤ. د هغه د یادښت پته د راویسون سره چې په ۱۹۰۰ کال کې مړ شو، پرتله کړئ.)   

برګسون په ۱۸۸۸ کال کې بیا په پاریس پوهنتون کې شامل شو او د رولین کالج په نوم ښاري کالج کې یې څو میاشتې درس ورکړ او وروسته یې په هنري کواټر لېسه کې دنده ترلاسه کړه او دغه لېسه کې اته کاله پاتې شو. هلته یې د داروین په اړه ولوستنې وکړې او د هغه د نظریو په باب یې کورس دایر کړ. که څه هم برګسون له وړاندې لامارکیزم او د اکتسابي ځانګړتیاوو په هکله د هغه د وراثت نظریه تائید کړې وه، نوموړي د تدریجي تغیراتو په اړه چې د هغه د ژوند دوامداره لید سره ډېر مطابقت درلود، د داروین فرضیه غوره وبله.  &lt;ref&gt;''Henri Bergson: Key Writings'', ed. Keith Ansell Pearson and John Mullarkey. London: Continuum, 2002, p. ix.&lt;/ref&gt;

ده په ۱۸۹۶ کال کې د مسئلې او حافظې په نوم خپل دوهم لوی اثر خپور کړ. دغه زیات ستونزمن اثر د دماغ فعالیت څېړي او د حافظې او ادراک تحلیل ترسره کوي او د جسم او ذهن ترمنځ د اړیکې د ستونزو دقیقې ملاحظې لپاره لاره هواروي. برګسون د خپلو دغو دریو لویو آثارو د چمتوالي لپاره کلونه څېړنه کړې وه. دا کار په ځانګړي ډول د مادې او حافظې په اثر کې مشاهده کېږي، په دې اثر کې یې د رنځپوهنې پراخه څېړنو سره چې د دغه دورې په جریان کې ترسره شوې وې، بشپړه آشنايي وښودله.  

برګسون په ۱۸۹۸ کال کې په خپله پخوانۍ ښوونځۍ، اکول نارمال عالي لېسه کې استاد شو او وروسته په همدې کال کې یې پروفیسورۍ ته ترفع ورکړه. هغه په ۱۹۰۰ کال کې په ډي فرانس کالج کې پروفیسور وټاکل شو او د چارلز لوک پر ځای د یوناني او رومي فلسفې استادۍ څوکۍ ته ومنل شو.   

برګسون د فلسفې په لومړۍ نړیواله غونډه کې چې د ۱۹۰۰ کال د اګست په لومړیو پنځو ورځو کې په پاریس کې ترسره شو، د سببیت په قانون د باور رواني سرچینې (''Sur les origines psychologiques de notre croyance à la loi de causalité'') تر سلیک لاندې کې یوه لنډه خو مهمه مقاله ولوستله. فیلکس الکان په ۱۹۰۰ کال کې یو اثر خپور کړ چې له وړاندې په ریوو ډي پاریس (''Revue de Paris'') مجله کې د خندا یا ''Laughter'' (''Le rire'') تر سرلیک لاندې خپور شوی ؤ، دا د برګسون له کوچنیو آثارو څخه یو ډېر مهم اثر ؤ. دغه مقاله چې د کومېډي معنی په اړه ده، له هغو ویناوو څخه یې سرچینه اخیستې چې ده په لومړیو ورځو کې په ​​​​اوورن کې کړې وې. د ژوند په اړه د برګسون د نظرونو د پوهېدو لپاره د دې مقالې مطالعه اړینه ده او فقرې یې چې په ژوند کې د هنري ځای سره کار لري، ازرښمندې دي. د اثر اصلي موضوع دا ده چې خندا داسې یوه لاره ده چې د انسانانو لپاره د ټولنیز ژوند د ممکن کولو لپاره رامنځته شوې ده. موږ په هغو خلکو پورې خاندو چې د ټولنې د غوښتنو سره سمون کې پاتې راځي که داسې وي د دوی پاتې راتلل د انعطاف نه منونکي میکانیزم ته ورته وي. د طنز لیکوالانو د خندا لپاره د دغه انساني تمایل څخه په بېلابېلو طریقو کار اخیستی او په دوی کې ګډ شی دا نظر دی چې په طنز کې &quot;یو میخانیکي شی دی چې په ژوندیو باندې پوښل شوی&quot;.  &lt;ref&gt;p. 39&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Seth Benedict Graham ''[http://etd.library.pitt.edu/ETD/available/etd-11032003-192424/unrestricted/grahamsethb_etd2003.pdf A CULTURAL ANALYSIS OF THE RUSSO-SOVIET ANEKDOT]'', 2003, p. 2&lt;/ref&gt;

د اخلاقي او سیاسیي علومو اکاډمۍ په ۱۹۰۱ کال کې برګسون خپل غړی وټاکه او هغه د انسټیټیوټ غړی شو. هغه په ۱۹۰۳ کال کې Revue de métaphysique et de morale جورنال ته د مابعدالطبعيه پېژندنې (''Introduction à la metaphysique'') تر سرلیک لاندې یوه ډېره مهمه مقاله وليکه، چې د هغه د دریو لویو کتابونو د مطالعې لپاره ګټوره مقدمه ده. ده په دې مقاله کې خپلې فلسفي برنامې ته چې په خلاق تکامل کې په حقیقت بدله شوه، تفصیل ورکړ.  &lt;ref name=&quot;Fagot-Largeau3&quot;&gt;[[Anne Fagot-Largeau]], [http://www.college-de-france.fr/default/EN/all/phi_sci/p1184676830986.htm 21 December 2006 course] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090206183341/http://www.college-de-france.fr/default/EN/all/phi_sci/p1184676830986.htm|date=6 February 2009}} at the [[College of France]] (audio file of the course)&lt;/ref&gt;

برګسون په ۱۹۰۴ کال کې د ټولنپوه او فیلسوف ګابریل تارډ له مړینې وروسته، د عصري فلسفې استادۍ څوکۍ لپاره د ده ځایناستی شو. د همدې کال د سپتمبر له ۴ څخه تر ۸ پورې د فلسفې په دوهمه نړیواله غونډه کې د ګډون لپاره جنیوا ته لاړ او په دې وخت کې یې د ذهن او فکر: یوې فیلسفي خطا (Le cerveau et la pensée: une illusion philosophique) په اړه وینا ورکړه. یوې ناروغۍ آلمان ته د هغه د تللو مخه ونیوه ترڅو په هایډلبرګ کې په ترسره کېدونکې دریمه غونډه کې ګډون وکړي. برګسون په دې کلونو کې په ځوان جاک مارټین کلکه اغېزه وکړه، ښايي حتی مارټین او د هغه میرمن رایسا یې د ځان وژنې فکرونو څخه وژغورل.   &lt;ref&gt;[https://plto.stanford.edu/entries/maritain Stanford Encyclopedia of Philosophy: Jacques Maritain]/&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://undpress.nd.edu/9780268021528/bergsonian-philosophy-and-thomism/ The Collected Works of Jacques Maritain, Volume 1: Notre Dame Press, 2007.]&lt;/ref&gt;

د هغه دریم لوی اثر، خلاق یا نوښتګر تکامل، چې په ​​کتابونو کې یې زیات نامتو او تر ټولو ډېر بحث شوی اثر دی، په ۱۹۰۷ کال کې خپور شو. پیري امبارت د لا تور (Pierre Imbart de la Tour) څرګنده کړه چې خلاق تکامل د فکر پر نوي لور یو مهم ګام ؤ. خپرونونکي الکان په ۱۹۱۸ کال کې ۲۱ نسخې خپرې کړې، چې په اوسط ډول د لسو کلونو لپاره یې په کال کې دوې نسخې جوړولې. د دې کتاب له راڅرګندېدو وروسته د برګسون شهرت نه یوازې په علمي حلقو کې، بلکې د عامه لوستونکو په منځ کې ډېر زیات شو.  

برګسون هغه وخت له وړاندې د القاح تیوري (څرنګه چې د خلاق تکامل په لومړي فصل کې څرګنده شوې) په ګډون په بیولوژي کې پراخه مطالعه کړې وه، چې په همغه وروستیو، د ۱۸۸۵ کال شاوخوا کې راڅرګنده شوې وه، د فلسفې په تاریخ، په ځانګړي توګه په یوناني او رومي فلسفه کې د متخصص فیلسوف لپاره کومه کوچنۍ بریا نه وه. هغه په یقین سره د ډاروین څخه پرته، هیکل په اړه هم ولوستل، د هیکل څخه یې د ژوند د یووالي او د ټولو ژوندیو موجوداتو تر منځ د ایکولوژیکي پیوستون په اړه د هغه  نظر له لاسه ور نه کړ، همدارنګه د هوګو ډي وریس په اړه یې هم لوستنې وکړې چې له هغه څخه یې د تکامل د بدلون نظریه نقل کړه، ( هغه د دې نظریې مخالفت وکړ او د ډاروین تدریج پالنه یې غوره وبله). هغه په ډي فرانس کالج کې د تجربوي طب استادۍ څوکۍ لپاره د کلاډ برنارډ ځای ناستي، چارلز-اډوارډ براون-سکوارډ او داسې نورو هم نقل قول کړل.   &lt;ref name=&quot;Fagot-Largeau4&quot;&gt;[[Anne Fagot-Largeau]], [http://www.college-de-france.fr/default/EN/all/phi_sci/p1184676830986.htm 21 December 2006 course] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090206183341/http://www.college-de-france.fr/default/EN/all/phi_sci/p1184676830986.htm|date=6 February 2009}} at the [[College of France]] (audio file of the course)&lt;/ref&gt;

برګسون د فلورانس مایر بلومینټل سره د پرېکس بلومینټل (Prix Blumenthal) جایزې په ورکولو کې د قاضایي پلاوي غړي ؤ، دا جایزه د ۱۹۱۹ او ۱۹۵۴ کلونو ترمنځ انځورګرانو، مجسمه جوړونکو، سینګار کونکو، حکاکانو، لیکوالانو او سازنده ګانو ته ورکړل کېده.  &lt;ref name=&quot;FMBlumenthal&quot;&gt;{{Cite web |title=Florence Meyer Blumenthal |url=http://jwa.org/encyclopedia/article/blumenthal-florence-meyer |publisher=Jewish Women's Archive, Michele Siegel}}&lt;/ref&gt;

== سرچينې ==</text>
      <sha1>9st1ywc3fvmfce2whopuyzqlpsisy16</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>عثماني یونان</title>
    <ns>0</ns>
    <id>63913</id>
    <revision>
      <id>284923</id>
      <timestamp>2022-08-28T15:00:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>حجاوي (بيت الحكمة)</username>
        <id>25655</id>
      </contributor>
      <comment>This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14616" xml:space="preserve">ډېری هغه سیمې چې نن ورځ د عصري یونان په پولو کې پرتې دي یو وخت د عثماني سترواکۍ برخې وه، چې په یونان کې عثماني واکمنۍ د ۱۵مې پیړۍ له نیمایي نه د یونان د خپلواکۍ بریالۍ جګړې پورې چې په ۱۸۲۱ز کال کې پیل شوې او په ۱۸۲۲زکال کې د لومړي یونان جمهوریت تراعلان (په ۱۸۰۰ز کال کې د اوو ټاپوګانو خودمختاره جمهوریتونو د رامنځته کېدو دمخه) پورې دوام درلود، چې په یوناني ژبه کې دا د(Tourkokratia) یا ترکي حکومت په نوم پېژندل کیږي. په هر حال، ځینې سیمې لکه د ایونین ټاپوګان، په سټټو دا مار کې د وینس لنډمهاله ملکیتونه، یا په پیلوپونیس کې د ماني ټاپووزمه، د عثماني ادارې برخې نه ګڼل کېدې که څه هم د عثماني واکمنۍ ترلاندې وې.&lt;ref&gt;[https://books.google.com/books?id=Q-lr20SuvfIC&amp;pg=PA177 Bruce Merry, Encyclopedia of Modern Greek Literature,  oTurkocracy, p. 442.]&lt;/ref&gt;

د ختیځ روم سترواکۍ د لرغوني روم سترواکۍ پاتې شوني وه چې له ۱۱۰۰ کلونو نه زیات یې د یوناني ژبو نړۍ باندې واکمني وکړه، خو په ۱۲۰۴ز کال کې د لاتیني صلیبیانو له خوا د قسطنطنیه له نیولو وروسته سخت کمزوری شو. دغه راز په یونان کې د عثمانیانو پرمختګ په شمال کې د سربیانو په ماتولو سره بشپړ شو، چې سرب ځواکونه د سربیا د پاچا ووکاسین له خوا رهبري کېده، کوم چې د سربیا د نیمانجیک کورنۍ د وروستي سترواک نږدې کس او په ډېرو مهمو پریکړو کې شریک و. 

د سربیانو او د بیزانس کورنیو د جګړو له ګواښ پرته، عثمانیانو په ۱۴۵۳ز کال کې قسطنطنیه محاصره او ونیوله او بیا یې د سویل په لور د یونان خوا ته پرمختګ وکړ او په دې ډول په ۱۴۵۸زکال کې یې اتن ونیاوه، خو یونانیانو تر ۱۴۶۰ز کال پورې په پیلو پونیس کې مقاومت وکړ، سره له دې د ۱۶ پېړۍ په پیل کې د یونان ټوله اصلي خاوره او د ایجین ډېری ټاپوګانې د عثمانیانو تر واکمنۍ لاندې راغلې، پرته له ځینو بندري ښارونه نه چې د وینسیانو په کنټرول کې وې. د یونان غرونه تر ډیره بریده امن وو او د هغو یونانیانو لپاره پټنځای وو چې غوښتل یې د عثماني واکمنۍ نه وتښتي او چریکي جګړو ته ادامه وکړي.&lt;ref&gt;{{cite book|title=World and Its Peoples|url=https://archive.org/details/worlditspeoplese0010unse|url-access=registration|publisher=Marshall Cavendish|year=2009|page=1478|isbn=978-0-7614-7902-4|quote=The klephts were descendants of Greeks who fled into the mountains to avoid the Turks in the fifteenth century and who remained active as brigands into the nineteenth century.}}&lt;/ref&gt;

که څه هم عثمانیان له ۱۵۳۰ لسیزې راهیسې واکمن وو، خو د ایجین سمندر په منځ کې د سیکلایډز ټاپوګان په رسمي ډول په ۱۵۷۹زکال کې د عثمانیانو له خوا ونیول شو. همدارنګه قبرس په ۱۵۷۱ز کال کې سقوط وکړ او وینسیانو تر ۱۶۶۹ز کال پورې د کریټ تر نیواک لاندی راغې، خو د کیفالونیا په استثنا د ایونین ټاپوګان (له ۱۴۷۹ز کال نه تر ۱۴۸۱زکال پورې او له ۱۴۸۵زکال نه تر ۱۵۰۰زکال پورې) هېڅ کله د عثمانیانو تر واکمنۍ لاندې رانه غلې او د وینس جمهوریت تر واکمنۍ لاندې پاتې شول. دغه راز په ۱۸۰۰ز کال کې په ایونین ټاپوګانو کې د اوو نورو ټاپوګانو د جمهوریتونو رامنځته کېدو سره د یونان عصري حکومت رامنځته شو.

عثماني یونان یوه څو توکمیزه ټولنه وه، خو د عثماني دولتونو سیسټم  د عصري لوېدیځ څو کلتوریزم مفکورې سره سمون نه درلود.همدارنګه یونانیانو ته امتیازات او ازادي ورکړل شوه، خو د عثماني اداري پرسونل له ناوړه چلند سره مخ شول، چې مرکزي حکومت یې یوازې له لرې نه کنټرول کاوه. دغه راز یونانیانو د سیاسي خپلواکۍ له لاسه ورکولو سره سره،  په سوداګرۍ کې بر لاسې و. لکه څنګه چې په ۱۵مه او ۱۶مه پېړۍ کې د عثماني واکمنۍ له ځواکمنېدو سره د مدیترانې سمندر د یونان د کښتیو لپاره خوندي ځای وبلل شو او د یونان د کښتیو مالکان د سترواکۍ سمندري بار وړونکي شول، چې ډېرې ګټې یې هم ترلاسه کړې، خو د لیپینټو په جګړه کې د عثماني ماتې وروسته یوناني کښتۍ زیاتره د کاتولیکانو (په ځانګړې توګه هسپانوي او مالتي) سمندري غلو له خوا د سختو بریدونو سره مخ شوې.&lt;ref&gt;[http://www.freidok.uni-freiburg.de/volltexte/4403/pdf/Reinkowski_Ottoman_Multiculturalism.pdf Maurus Reinkowski, “Ottoman “Multiculturalism”? The Example of the Confessional System in Lebanon”. Lecture, Istanbul, 1997. Edited by the Orient-Institut der Deutschen Morgenlandischen Gesellschaft, Beirut,1999, pp. 15, 16.]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://books.google.com/books?id=Rk1iVvOr6RUC&amp;printsec=frontcover&amp;hl=en&amp;source=gbs_ge_summary_r&amp;cad=0#v=onepage&amp;q&amp;f=false][[Douglas Dakin]]&lt;span&gt;, The Greek Struggle for Independence, 1821-1833. University of California Press, p. 16.&lt;/span&gt;&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;princeton9187&quot;&gt;http://press.princeton.edu/chapters/i9187.pdf {{Bare URL PDF|date=March 2022}}&lt;/ref&gt; 

د عثماني واکمنۍ دا دوره د نوي اشرافو په راڅرګندېدو سره په یوناني ټولنه ژوره اغېزه درلوده. لکه څنګه چې د یونان د ځمکې مالکان چې په دودیز ډول یې په بیزانس سترواکۍ حاکمیت درلود له غمجن برخلیک سره مخ شو او په بشپړه توګه له منځه لاړل. همدارنګه په عثماني یونان کې نوې مخکښه طبقه پروکریټو وه، چې د عثمانیانو له خوا د کوکاباشیس په نوم یادېدل. پروکریټو په اصل کې بیوروکراټان او مالیه راټولونکي وو، چې د فساد او خپلوي پاللو له امله یې منفي شهرت درلوده. له بلې خوا فناریوټان د سترواکۍ په پلازمینه قسطنطنیه کې د سوداګرو او ډیپلوماتانو په توګه شهرت وموند، چې د یونان ارتودوکس کلیسا او د کلیسا پادریانو په ملاتړ واک ته ورسېدل او د سترواکۍ په ټولو یوناني، البانیایي لاتیني او سلاویکي ژبو ویونکو اورتودوکس نفوس باندې مذهبي کنټرول ترلاسه کړ.&lt;ref&gt;Clogg, 2002 {{Page needed|date=July 2011}}&lt;/ref&gt;

== د عثماني سترواکۍ پراختیا ==
موریا د بیزانس سترواکۍ وروستی پاتې شونه وه، چې په ۱۴۵۳ز کال کې د عثمانیانو له خوا د قسطنطنیه له نیولو وروسته  د عثمانیانو په وړاندې مقاومت کاوه، خو په هر حال دا سیمه هم په ۱۴۶۰ز کال کې د عثمانیانو لاس ته ولوېده او په دې ډول یې د یونان اصلي ټاټوبي فتحه بشپړه کړه.&lt;ref name=&quot;EB5&quot;&gt;{{cite encyclopedia|url=https://www.britannica.com/EBchecked/topic/244154/Greece/26391/Thessaly-and-surrounding-regions|title=Greece During the Byzantine Period: The Peloponnese advances|publisher=Online Encyclopaedia Britannica|encyclopedia=britannica.com|access-date=28 April 2012}}&lt;/ref&gt;

پداسې حال کې چې د یونان او د ایجین ټاپوګان دېری برخه د ۱۵مې پېړۍ تر پایه پورې د عثماني واکمنۍ تر لاندې پاتې وې، خو قبرس او کریټ د وینس برخې پاتې شوې او په ترتیب سره تر ۱۵۷۱ز کال او ۱۶۷۰زکال پورې  دعثمانیانو تر واک لاندې رانغلې. د یوناني ژبو نړۍ یوازینۍ برخه چې د عثماني واکمنۍ نه تښتیدلې د ایونین ټاپوګان وو، چې تر۱۷۹۷ز کال پورې وینس کې پاتې وې. کورفو په ۱۵۳۷، ۱۵۷۱ او ۱۷۱۶ز کلونو کې د درېیو لویو محاصرو سره مقاومت وکړ، چې په پای کې یې ټول عثمانیان وشړل. 

=== اقتصاد ===
د عثماني سترواکۍ په دوره کې د یونان د اقتصادي وضعیت سخت خراب شو. ژوند کلیوال او نظامي شو. په عیسویانو باندې د مالیاتو درانه بارونه ولګول شول، او ډیری یونانیان د ژوندي پاتی کېدو لپاره کرنې ته مخه کړه. په داسې حال کې چې په پخوانیو وختونو کې دا سیمه ډېره پرمختلې او ښاري وه، خو په قسطنطنیه او د وینس تر کنټرول لاندې ایونین ټاپوګانو کې ډېری یونانیان په سوکالۍ کې ژوند کوي.&lt;ref&gt;[http://humanitas.filg.uj.edu.pl/files/terminus/artykuly/d9b23762d6da8f325e2b215ff5338d2b.pdf Michał Bzinkowski] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160303234528/http://humanitas.filg.uj.edu.pl/files/terminus/artykuly/d9b23762d6da8f325e2b215ff5338d2b.pdf|date=2016-03-03}}, ''Eleuthería ē Thánatos!'': The idea of freedom in modern Greek poetry during the war of independence in 19th century. Dionysios Solomos’ “Hymn to Liberty”&lt;/ref&gt;

د ۱۶۰۰ز کال په شاوخوا کې عثمانیانو د یونان په ځینو برخو کې پوځي واکمنۍ ته لاره هواره کړه، چې د پاڅونو لامل شو او د نفوس له ګړندۍ کمښت سره مخ شو. همدارنګه عثماني ځمکې چې پخوا د سلطان په لاس کې وې په میراثي جایدادونو بدلې شوې او وارثانو ته یې وپلورل شي او یا وصیت شوې، چې د عثماني ځمکو خاوندانو نوې طبقه ازاد یوناني بزګران په غلامانو بدل کړل او د دې لامل شو چې ډېری خلک له غربت نه د خلاصون لپاره له هواره ځمکو نه غرونو ته وتښتي .

=== مالیه او د ماشومانو خراج ===
یونانیانو د ځمکې او د سوداګرۍ درنې مالیې ورکولې او یونانیانو د دولت د خزانې د ډکولو لپاره له بډایه یونانیانو نه ګټه پورته کړه. همدارنګه یونانیان لکه د نورو عیسویانو په څېر د جزیه یا اسلامي مالیې ورکولو ته اړ شو. ځکه چې ټول غیر مسلمانان د زکات پر ځای چې مسلمانان یې باید د اسلام د پنځه رکنونو د یوې برخې په توګه ادا کړی، ورکولو ته اړ شوی وو. دغه راز د جزیې په ورکولو کې پاتې راغلو د عیسویانو د ژوند او مال د ساتنې د مکلفیت د باطلېدو لامل کېده همدارنګه د تبادلې، غلامۍ یا مرګ له بدیلونو سره هم مخ کېده.&lt;ref&gt;James E. Lindsay ''Daily life in the medieval Islamic world'', (Greenwood Publishing Group, 2005) p.121&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Douglas Dakin,the Greek struggle for independence, 1972&lt;/ref&gt;

همدارنګه یونانیان باید تل د جزیو د ورکړې تصدیق کولو رسید له ځان سره درلودۍ که نه په بند محکومېدل. ډېری یونانیان د سلطان په لښکر کې خدمت کولو ته اړ نه وو، خو هغه ځوانان چې مسلمانېدل د عثماني اردو په لیکو کې خدمت کولو ته اړ ایستل شوي و. برسېره پر دې، نجونې په حرم کې د odalisques په توګه د خدمت لپاره ګومارل کېدې.&lt;ref name=&quot;Waterfield, Robert 2005 p. 284&quot;&gt;{{cite book|last=Waterfield|first=Robert|title=Athens: A History, From Ancient Ideal To Modern City|year=2005|publisher=Basic Books|page=[https://archive.org/details/athenshistoryfro00wate/page/285 285]|isbn=0-465-09063-X|url=https://archive.org/details/athenshistoryfro00wate/page/285}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Madeline C. Zilfi ''Women and slavery in the late Ottoman Empire'' Cambridge University Press, 2010&lt;/ref&gt;

دې کړنو ته د «ماشومانو خراج» ویل کېده (په یوناني کې παιδομάζωμα payomazoma چې مانا یې «د ماشومانو راټولول»). په دې توګه هره عیسوي ټولنه دې ته اړ وه، چې له هرو پنځو ماشومانو نه یو هلک ورکړي چې د مسلمان په توګه لوی شي او په اردو کې خدمت وکړي، خو د دې کړنې په اړه ډېر مقاومت وشو. د بېلګې په توګه د یونان فولکلور د مېندو په اړه وايي چې خپل زامن به یې فلج کول ترڅو د هغوی د تښتونې مخه ونیسي. په هر حال اردو ته ننوتل (د اسلام له منلو سره) یوناني هلکانو ته دا فرصت ورکاو، چې د والي یا آن لوی وزیر رتبه تر لاسه کړي. &lt;ref&gt;Vasdravellis, I. ''Οι Μακεδόνες κατά την Επανάστασιν του 1821'' (The Macedonians during the Revolution of 1821), 3rd improved edition, Thessaloniki: Society of Macedonian Studies, 1967. {{Page needed|date=July 2011}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Shaw, p. 114.&lt;/ref&gt;

== سرچينې ==</text>
      <sha1>ewqc5hfrpedswbokm9rm270lil8sdw6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ډیزی ین وو</title>
    <ns>0</ns>
    <id>63914</id>
    <revision>
      <id>284924</id>
      <timestamp>2022-08-28T15:03:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>حجاوي (بيت الحكمة)</username>
        <id>25655</id>
      </contributor>
      <comment>This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11863" xml:space="preserve">ډیزی ین وو (انګلیسي:Daisy Yen Wu ؛ چینايي: 吴严彩韵 – زوکړه : د ۱۹۰۲ زکال د جون ۱۲ مه – مړینه د ۱۹۹۳ زکال د مۍ ۲۷ مه) لومړنۍ چینايي مېرمن وه چې د بیوشیمي او تغذیې په برخو کې یې د یوې علمي څېړونکې په توګه څېړنې وکړې. هغه چې د شانګهای په یوه بډایه صنعتي کورنۍ کې وزېږېده، د ځوانۍ پر مهال یې د انګلیسي ژبې زده کولو ته مخه کړه او له زده کړو سره یې لیوالتیا وموندله. په ۱۹۲۱ زکال کې د ناجینګ جینلینګ د ښځو له پوهنتون څخه فارغه شوه او د نورو زده کړو په موخه متحده ایالاتو ته ولاړه چې په ۱۹۲۳ زکال کې یې د کلمبیا پوهنتون د ښوونکو له کالج څخه د بیوشیمي په څانګه کې سند ترلاسه کړ. چین ته له بېرته راګرځېدو وروسته د ۱۹۲۳ زکال او د ۱۹۲۴ زکال ترمنځ تر هغه مهاله چې واده یې وکړ د پیکینګ په طبي کالج کې یې د مرستیال/اسیسټانټ پروفیسورې په توګه کار وکړ. له واده وروسته هغه له معاش پرته د کارکوونکې په توګه د وو (Wu) له خوا شوو څېړنو ته په دوام ورکولو لاس پورې کړ. هغې او مېړه یې د تغذیې اړوند لومړني چینايي درسي کتاب په لیکلو کې له یوبل سره مرسته وکړه او دغه کتاب په ۱۹۹۰ مه لسیزه کې چاپ شو. 

ین وو هغه مهال چې خپل ماشومان یې لویول؛ دې ته یې پام شو چې د ماشومانو لپاره د زده کړو فرصتونه محدود دي له همدې امله یې په ۱۹۳۴ زکال کې چیني ماشومانو ته د معاصرو جامعو زده کړو د وړاندې کولو په موخه د مینګ مینګ (چینايي: 明明学校) په نامه ښوونځي پرانیست. نوموړې په ۱۹۳۶ زکال د خپلې مور په ویاړ د جینلینګ د ښځینه کالج په نامه تدریسي روغتون د جوړولو په موخه بودیجه برابره کړه او همدغه کال یې په فرانسوي ژبه کې سند ترلاسه کړ. په ۱۹۴۹ زکال کې له دې امله چې مېړه یې په متحده ایالاتو کې و او په چین کې د کمونیستي انقلاب له امله چین ته نشو راتللی، هغه له خپلو ماشومانو سره متحده ایالاتو ته ولاړه او د الاباما په طبي کالج کې یې د څېړونکې په توګه دنده ترلاسه کړه؛ هغې بېا ځلي د خپل مېړه په څېړنیزو چارو کې مرسته پیل کړه او په ۱۹۵۹ زکال کې یې د هغه د مړینې تر مهاله له هغه سره مرستې ته دوام ورکړ. په ۱۹۶۰ زکال کې یې نیویارک ښار ته کډه وکړه او د ماشومانو د تغذیې معیارونو ته د ودې ورکولو په برخه کې یې له ۱۹۶۰ زکال څخه تر ۱۹۶۴ زکال پورې له یونیسف سره کار وکړ. 

له ۱۹۶۴ زکال څخه تر ۱۹۷۱ زکال پورې یې د ښوونکې په توګه کار وکړ او د کولمیبا په پوهنتون کې یې د ډاکټرانو او جراحانو د کالج لپاره د انساني تغذیې په برخه کې مرجعي کتابتون جوړ کړ او له دې وروسته یې له ۱۹۷۱ زکال څخه تر ۱۹۸۷ زکال پورې د سنټ لوک په روغتیايي مرکز کې کار وکړ او په نیویارک کې یې د چاغوالي د څېړنیز مرکز لپاره کتابتون جوړ کړ. ین وو د خپل ژوند پر مهال په چین، تایوان او متحده ایالاتو کې د خپلې کورنۍ د غړو په نوم ګڼ شمېر تحصیلي سکالرشېپونه وړاندې کړل او زده کړیالانو ته یې لار برابروله چې خپلې زده کړې مخته یوسي. نوموړې په ۱۹۹۳ زکال کې د نیویارک په ایټاکا کې مړه شوه. 

== لومړنی ژوند ==
ین کایون د ۱۹۰۲ زکال د جون په ۱۲ مه د چین په شانګهای ښار کې د یانګ لیفن (چینايي: 杨丽芬) او یان زیجون (چینايي: 严子均) په کورنۍ کې وزېږېده. مور یې عیسوۍ وه او د دغې جوړې ۱۲ ماشومان یې لوی کړل. پلار یې د ین له بډایه کورنۍ څخه و چې د کرنې، صنعت او سوداګرۍ په وزارت کې یې کار کاوه. هغه بالاخره د خپلې کورنۍ د سوداګرۍ واګې په لاس کې واخیستې او هغه یې مدیریت کړه. د ین پلارنی نیکه یان شینهو د چینګ د لړۍ د چارواکي لی هنګژانګ سلاکار او سربېره پر دې صنعتګر و. هغه په ټول چین کې د بانکونو، کارخونو، درملتونونو او د چایو د پلورنځایونو بنسټ کېښود. د هغې پلار او نیکه دواړه پیاوړي نقاشان او خطاطان و. یان زیجون (مور یې) چې د زده کړو په اهمیت پوهېده د پوهنتون ښوونکي یې استخدام کړل څو ماشومانو ته یې وړاندې له دې چې په شانګهای کې ابتدايي ښوونځیو ته ولاړ شي انګلیسي او چینايي ور زده کړي. {{sfn|谢|2009}}{{sfn|谢|2005}}{{sfn|''DayDay News''|2019}}{{sfn|曹|2008}}

په ۱۹۰۸ زکال کې ین د ماکتیر په نامه د نجونو خصوصي ښوونځي ته ولاړه. په ۱۹۱۳ زکال کې یې کورنۍ تیانجین ته کډه وکړه، چېرې ین او د لیانین او یوین په نومونو د هغې دوه خونیدو د نجونو چینايي او لویدیځ ښوونځي ته د شاملېدو د ازموینې لپاره چمتوالی ونیو. هغه په ازموینه کې بریالۍ شوه او د ۱۹۱۴ زکال په نیمايي کې دغه ښوونځي ته شامله او د ۱۹۱۷ زکال په جون میاشت کې یې هلته خپلې زده کړې بشپړې کړې. هغه د نجونو نانجینګ جینلینګ پوهنتون ته (وروسته یې نوم ګینلینګ کالج ته واوښت) ومنل شوه او په ۱۹۲۱ زکال کې یې له دغه پوهنتون څخه په عالي درجه د لیسانس سند ترلاسه کړ. له دې امله چې ین زده کړو ته له دوام ورکولو سره مینه لرله؛ پلار یې اجازه ورکړه د زده کړو په موخه له هېواده بهر؛ متحده ایالاتو ته ولاړه شي. نوموړې په ۱۹۲۲ زکال کې د سیمت کالج د کیمیا په څانګه کې نوم ثبت کړ او له دغه ځایه یې د ځان لپاره د «ډیزي ین» انګلیسي نوم کارول پیل کړل. د اوړي د رخصتیو پر مهال هغې د شیکاګو په پوهنتون کې د کیمیا، تغذیې او فزیک په زده کړو کې برخه واخیسته او راتلونکی منی یې د کلمبیا پوهنتون د ښوونکو په کالج کې د بیوشیمي په څانګه کې نوم ثبت کړ. هغې د تغذیې په برخه کې مطالعه وکړه، هغه څانګه چې هغه مهال په خپلو لومړیو پړاونو کې وه؛ له دې سره نوموړې د هنري کلاپ شرمن او مری سوراتز روز تر نظر لاندې په خوړو کې د ویټامینونو د محتوا له تحلیل او تجزیې سره ځانګړې لیوالتیا پیدا کړه. نوموړې د ۱۹۲۳ زکال په مۍ میاشت کې د ماسټرۍ سند ترلاسه کړ. {{sfn|曹|2008}}{{sfn|''DayDay News''|2019}}{{sfn|曹|2008}}{{sfn|''Smith Alumnae Quarterly''|1922|p=239}}

== چارې ==

=== علمي چارې (۱۹۲۳ – ۱۹۲۸ زکال) ===
ین د راکفلر بنسټ اړوند د چین د طبي ټولنې له خوا د پیکینګ په طبي کالج کې د بیوشیمي د مرستیال پروفیسورې په توګه استخدام شوه او د ۱۹۲۳ زکال له سپټمبر میاشتې څخه یې د یو کال لپاره له هغو سره قرارداد لاسلیک کړ. د بیوشیمي څانګه نوې تاسیس شوې وه او ین په دغه برخه کې دویمه ښوونکې وه. هغې درس ورکاوه او د هسین وو د مرستیالې په توګه یې دنده ترسره کوله چې څېړنې یې په پیل کې د وینې په کیمیا تمرکز درلود.{{sfn|曹|2008}}{{sfn|Zheng|2012|p=323-324}}

په داسې حال کې چې قرارداد یې د یو بل کال لپاره هم وغځېد، خو هغه مهال چې ین له هسین وو سره د واده هوډ وکړ هغه وپوهېده چې خپله دنده له لاسه ورکوي هغه هم د هغې پالیسۍ له امله چې ښځه او مېړه یوځای کار نشي کولای. دغې جوړې د ۱۹۲۴ زکال د ډسمبر په ۲۰ مه په شانګهای کې واده وکړ او ین وو له خپلې دندې استعفا ورکړه. دوی د شاتو میاشتې تېرولو لپاره متحده ایالاتو ته ولاړل او ینن وو پرېکړه وکړه څو خپلو زده کړو ته دوام ورکړي؛ همدا و چې د خپلې دوکتورا اثر یې په کلمبیا کې د شرمن تر نظر لاندې بشپړ کړ. هغې اروپا ته په سفر کې د هسین وو ملتیا وکړه او پام یې شو چې امیدواره ده؛ همدا و چې زده کړو ته یې پای ټکی کېښود او چین ته راوګرځېده. هغې چې د هسین وو په لابراتوار کې بې معاشه کار کوه له هغه سره یې په خپلو څېړنو کې مرسته کوله، خو په ډېر ندرت سره به یې نوم د دغو څېړنو د اصلي څېړونکي په توګه یادېده. نوموړې همدارنګه د لنډ مهال لپاره د زیهي په نرسنګ ښوونځي کې زده کوونکو ته د ارګانیکې کیمیا درس ورکړ. {{sfn|曹|2008}}

ین وو د بیوشیمي د ډیپارټمنت لپاره د تغذیې اړوند څېړنه ترسره کړه او په ډېر احتمال سره دا لومړی ځل و چې په چین کې دغه ډول څېړنه د یوې ښځینه له خوا ترسره شوه. هغې د ډېری چینايي خوړو کیمیاوي ترکیبونه تحلیل او تجزیه کړل. د ویټامینونو په برخه کې د هغې څېړنې په لومړیو پړاونو کې وې، خو په بېلابېلو خوړو کې یې د کاربوهایدریت، غوړو، فیبر، پروټینو او اوبو کچه معلومه کړه. {{sfn|曹|2008}}{{sfn|Xinyitang Publishing House|2015}}{{sfn|''The Ithaca Journal''|2008|p=4}}

== مړینه ==
ین وو د ۱۹۹۳ زکال د مۍ په ۲۷ مه په ایټاکا کې د ټامپکینز ټولنې په روغتون کې د زړه د سکتې له امله مړه شوه او د ماساچوست، بوسټون ته څېرمه د جامایکا پلین سیمې په فوریسټ هېل هدیره کې خاورو ته وسپارل شوه. {{sfn|曹|2008}}{{sfn|''The Syracuse Post-Standard''|1993|p=B10}}

== سرچينې ==</text>
      <sha1>gokuulxbce4ks5edi9i0ea4jgyirxsh</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>284938</id>
      <parentid>284924</parentid>
      <timestamp>2022-08-28T16:28:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>حجاوي (بيت الحكمة)</username>
        <id>25655</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11881" xml:space="preserve">{{Infobox person}}ډیزی ین وو (انګلیسي:Daisy Yen Wu ؛ چینايي: 吴严彩韵 – زوکړه : د ۱۹۰۲ زکال د جون ۱۲ مه – مړینه د ۱۹۹۳ زکال د مۍ ۲۷ مه) لومړنۍ چینايي مېرمن وه چې د بیوشیمي او تغذیې په برخو کې یې د یوې علمي څېړونکې په توګه څېړنې وکړې. هغه چې د شانګهای په یوه بډایه صنعتي کورنۍ کې وزېږېده، د ځوانۍ پر مهال یې د انګلیسي ژبې زده کولو ته مخه کړه او له زده کړو سره یې لیوالتیا وموندله. په ۱۹۲۱ زکال کې د ناجینګ جینلینګ د ښځو له پوهنتون څخه فارغه شوه او د نورو زده کړو په موخه متحده ایالاتو ته ولاړه چې په ۱۹۲۳ زکال کې یې د کلمبیا پوهنتون د ښوونکو له کالج څخه د بیوشیمي په څانګه کې سند ترلاسه کړ. چین ته له بېرته راګرځېدو وروسته د ۱۹۲۳ زکال او د ۱۹۲۴ زکال ترمنځ تر هغه مهاله چې واده یې وکړ د پیکینګ په طبي کالج کې یې د مرستیال/اسیسټانټ پروفیسورې په توګه کار وکړ. له واده وروسته هغه له معاش پرته د کارکوونکې په توګه د وو (Wu) له خوا شوو څېړنو ته په دوام ورکولو لاس پورې کړ. هغې او مېړه یې د تغذیې اړوند لومړني چینايي درسي کتاب په لیکلو کې له یوبل سره مرسته وکړه او دغه کتاب په ۱۹۹۰ مه لسیزه کې چاپ شو. 

ین وو هغه مهال چې خپل ماشومان یې لویول؛ دې ته یې پام شو چې د ماشومانو لپاره د زده کړو فرصتونه محدود دي له همدې امله یې په ۱۹۳۴ زکال کې چیني ماشومانو ته د معاصرو جامعو زده کړو د وړاندې کولو په موخه د مینګ مینګ (چینايي: 明明学校) په نامه ښوونځي پرانیست. نوموړې په ۱۹۳۶ زکال د خپلې مور په ویاړ د جینلینګ د ښځینه کالج په نامه تدریسي روغتون د جوړولو په موخه بودیجه برابره کړه او همدغه کال یې په فرانسوي ژبه کې سند ترلاسه کړ. په ۱۹۴۹ زکال کې له دې امله چې مېړه یې په متحده ایالاتو کې و او په چین کې د کمونیستي انقلاب له امله چین ته نشو راتللی، هغه له خپلو ماشومانو سره متحده ایالاتو ته ولاړه او د الاباما په طبي کالج کې یې د څېړونکې په توګه دنده ترلاسه کړه؛ هغې بېا ځلي د خپل مېړه په څېړنیزو چارو کې مرسته پیل کړه او په ۱۹۵۹ زکال کې یې د هغه د مړینې تر مهاله له هغه سره مرستې ته دوام ورکړ. په ۱۹۶۰ زکال کې یې نیویارک ښار ته کډه وکړه او د ماشومانو د تغذیې معیارونو ته د ودې ورکولو په برخه کې یې له ۱۹۶۰ زکال څخه تر ۱۹۶۴ زکال پورې له یونیسف سره کار وکړ. 

له ۱۹۶۴ زکال څخه تر ۱۹۷۱ زکال پورې یې د ښوونکې په توګه کار وکړ او د کولمیبا په پوهنتون کې یې د ډاکټرانو او جراحانو د کالج لپاره د انساني تغذیې په برخه کې مرجعي کتابتون جوړ کړ او له دې وروسته یې له ۱۹۷۱ زکال څخه تر ۱۹۸۷ زکال پورې د سنټ لوک په روغتیايي مرکز کې کار وکړ او په نیویارک کې یې د چاغوالي د څېړنیز مرکز لپاره کتابتون جوړ کړ. ین وو د خپل ژوند پر مهال په چین، تایوان او متحده ایالاتو کې د خپلې کورنۍ د غړو په نوم ګڼ شمېر تحصیلي سکالرشېپونه وړاندې کړل او زده کړیالانو ته یې لار برابروله چې خپلې زده کړې مخته یوسي. نوموړې په ۱۹۹۳ زکال کې د نیویارک په ایټاکا کې مړه شوه. 

== لومړنی ژوند ==
ین کایون د ۱۹۰۲ زکال د جون په ۱۲ مه د چین په شانګهای ښار کې د یانګ لیفن (چینايي: 杨丽芬) او یان زیجون (چینايي: 严子均) په کورنۍ کې وزېږېده. مور یې عیسوۍ وه او د دغې جوړې ۱۲ ماشومان یې لوی کړل. پلار یې د ین له بډایه کورنۍ څخه و چې د کرنې، صنعت او سوداګرۍ په وزارت کې یې کار کاوه. هغه بالاخره د خپلې کورنۍ د سوداګرۍ واګې په لاس کې واخیستې او هغه یې مدیریت کړه. د ین پلارنی نیکه یان شینهو د چینګ د لړۍ د چارواکي لی هنګژانګ سلاکار او سربېره پر دې صنعتګر و. هغه په ټول چین کې د بانکونو، کارخونو، درملتونونو او د چایو د پلورنځایونو بنسټ کېښود. د هغې پلار او نیکه دواړه پیاوړي نقاشان او خطاطان و. یان زیجون (مور یې) چې د زده کړو په اهمیت پوهېده د پوهنتون ښوونکي یې استخدام کړل څو ماشومانو ته یې وړاندې له دې چې په شانګهای کې ابتدايي ښوونځیو ته ولاړ شي انګلیسي او چینايي ور زده کړي. {{sfn|谢|2009}}{{sfn|谢|2005}}{{sfn|''DayDay News''|2019}}{{sfn|曹|2008}}

په ۱۹۰۸ زکال کې ین د ماکتیر په نامه د نجونو خصوصي ښوونځي ته ولاړه. په ۱۹۱۳ زکال کې یې کورنۍ تیانجین ته کډه وکړه، چېرې ین او د لیانین او یوین په نومونو د هغې دوه خونیدو د نجونو چینايي او لویدیځ ښوونځي ته د شاملېدو د ازموینې لپاره چمتوالی ونیو. هغه په ازموینه کې بریالۍ شوه او د ۱۹۱۴ زکال په نیمايي کې دغه ښوونځي ته شامله او د ۱۹۱۷ زکال په جون میاشت کې یې هلته خپلې زده کړې بشپړې کړې. هغه د نجونو نانجینګ جینلینګ پوهنتون ته (وروسته یې نوم ګینلینګ کالج ته واوښت) ومنل شوه او په ۱۹۲۱ زکال کې یې له دغه پوهنتون څخه په عالي درجه د لیسانس سند ترلاسه کړ. له دې امله چې ین زده کړو ته له دوام ورکولو سره مینه لرله؛ پلار یې اجازه ورکړه د زده کړو په موخه له هېواده بهر؛ متحده ایالاتو ته ولاړه شي. نوموړې په ۱۹۲۲ زکال کې د سیمت کالج د کیمیا په څانګه کې نوم ثبت کړ او له دغه ځایه یې د ځان لپاره د «ډیزي ین» انګلیسي نوم کارول پیل کړل. د اوړي د رخصتیو پر مهال هغې د شیکاګو په پوهنتون کې د کیمیا، تغذیې او فزیک په زده کړو کې برخه واخیسته او راتلونکی منی یې د کلمبیا پوهنتون د ښوونکو په کالج کې د بیوشیمي په څانګه کې نوم ثبت کړ. هغې د تغذیې په برخه کې مطالعه وکړه، هغه څانګه چې هغه مهال په خپلو لومړیو پړاونو کې وه؛ له دې سره نوموړې د هنري کلاپ شرمن او مری سوراتز روز تر نظر لاندې په خوړو کې د ویټامینونو د محتوا له تحلیل او تجزیې سره ځانګړې لیوالتیا پیدا کړه. نوموړې د ۱۹۲۳ زکال په مۍ میاشت کې د ماسټرۍ سند ترلاسه کړ. {{sfn|曹|2008}}{{sfn|''DayDay News''|2019}}{{sfn|曹|2008}}{{sfn|''Smith Alumnae Quarterly''|1922|p=239}}

== چارې ==

=== علمي چارې (۱۹۲۳ – ۱۹۲۸ زکال) ===
ین د راکفلر بنسټ اړوند د چین د طبي ټولنې له خوا د پیکینګ په طبي کالج کې د بیوشیمي د مرستیال پروفیسورې په توګه استخدام شوه او د ۱۹۲۳ زکال له سپټمبر میاشتې څخه یې د یو کال لپاره له هغو سره قرارداد لاسلیک کړ. د بیوشیمي څانګه نوې تاسیس شوې وه او ین په دغه برخه کې دویمه ښوونکې وه. هغې درس ورکاوه او د هسین وو د مرستیالې په توګه یې دنده ترسره کوله چې څېړنې یې په پیل کې د وینې په کیمیا تمرکز درلود.{{sfn|曹|2008}}{{sfn|Zheng|2012|p=323-324}}

په داسې حال کې چې قرارداد یې د یو بل کال لپاره هم وغځېد، خو هغه مهال چې ین له هسین وو سره د واده هوډ وکړ هغه وپوهېده چې خپله دنده له لاسه ورکوي هغه هم د هغې پالیسۍ له امله چې ښځه او مېړه یوځای کار نشي کولای. دغې جوړې د ۱۹۲۴ زکال د ډسمبر په ۲۰ مه په شانګهای کې واده وکړ او ین وو له خپلې دندې استعفا ورکړه. دوی د شاتو میاشتې تېرولو لپاره متحده ایالاتو ته ولاړل او ینن وو پرېکړه وکړه څو خپلو زده کړو ته دوام ورکړي؛ همدا و چې د خپلې دوکتورا اثر یې په کلمبیا کې د شرمن تر نظر لاندې بشپړ کړ. هغې اروپا ته په سفر کې د هسین وو ملتیا وکړه او پام یې شو چې امیدواره ده؛ همدا و چې زده کړو ته یې پای ټکی کېښود او چین ته راوګرځېده. هغې چې د هسین وو په لابراتوار کې بې معاشه کار کوه له هغه سره یې په خپلو څېړنو کې مرسته کوله، خو په ډېر ندرت سره به یې نوم د دغو څېړنو د اصلي څېړونکي په توګه یادېده. نوموړې همدارنګه د لنډ مهال لپاره د زیهي په نرسنګ ښوونځي کې زده کوونکو ته د ارګانیکې کیمیا درس ورکړ. {{sfn|曹|2008}}

ین وو د بیوشیمي د ډیپارټمنت لپاره د تغذیې اړوند څېړنه ترسره کړه او په ډېر احتمال سره دا لومړی ځل و چې په چین کې دغه ډول څېړنه د یوې ښځینه له خوا ترسره شوه. هغې د ډېری چینايي خوړو کیمیاوي ترکیبونه تحلیل او تجزیه کړل. د ویټامینونو په برخه کې د هغې څېړنې په لومړیو پړاونو کې وې، خو په بېلابېلو خوړو کې یې د کاربوهایدریت، غوړو، فیبر، پروټینو او اوبو کچه معلومه کړه. {{sfn|曹|2008}}{{sfn|Xinyitang Publishing House|2015}}{{sfn|''The Ithaca Journal''|2008|p=4}}

== مړینه ==
ین وو د ۱۹۹۳ زکال د مۍ په ۲۷ مه په ایټاکا کې د ټامپکینز ټولنې په روغتون کې د زړه د سکتې له امله مړه شوه او د ماساچوست، بوسټون ته څېرمه د جامایکا پلین سیمې په فوریسټ هېل هدیره کې خاورو ته وسپارل شوه. {{sfn|曹|2008}}{{sfn|''The Syracuse Post-Standard''|1993|p=B10}}

== سرچينې ==</text>
      <sha1>g632beevdqvpstqne8q5p6uqn3w7wn8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>اتشفشان</title>
    <ns>0</ns>
    <id>63915</id>
    <revision>
      <id>284925</id>
      <timestamp>2022-08-28T15:05:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>حجاوي (بيت الحكمة)</username>
        <id>25655</id>
      </contributor>
      <comment>This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9199" xml:space="preserve">اتشفشان د ځمکې پر سطحه یا د یوې سیارې یا سپوږمۍ پر جامده سطحه د مذاب یا ویلې ډبرې (مګما) را خوټېدلو ته ویل کېږي چې په دې کې لاوا، پایروپلاستیکونه او اتشفشاني ګازونه په سطحه کې له یوه سوري څخه راوځي یا را خوټېږي. په دې کې ټولې هغه ښکارندې یا پدیدې شاملېږي چې د یوه جسم په پوښ یا قشر کې د مګما په پایله کې جوړېږي او د دې لامل کېږي چې له قشر څخه پورته لاړ شي او د سطحې پر مخ اتشفشاني ډبرې جوړې کړي. هغه مګماوې چې سطحې ته رسېږي او جامدېږي، د ځمکې په سطحه کې بېروني بدلونونه پېښوي.&lt;ref&gt;{{Cite web |year=2006 |title=Cooling Planets: Some Background: What is volcanism? |url=http://www.lpi.usra.edu/education/fieldtrips/2006/cooling.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20130801080629/http://www.lpi.usra.edu/education/fieldtrips/2006/cooling.pdf |archive-date=2013-08-01 |access-date=2012-10-14 |publisher=The Lunar and Planetary Institute, Department of Education and Public Outreach |page=4}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Leong|first=Goh Cheng|url=https://books.google.com/books?id=XhJ4RAAACAAJ&amp;q=certificate+physical+and+human+geography|title=Certificate Physics And Human Geography; Indian Edition|date=1995-10-27|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-562816-6|pages=20|language=en}}&lt;/ref&gt;

== اتشفشاني پروسې ==
مګما له لاندېني قشر یا پوښ څخه د قشر له لارې د سطحې لوري ته را پورته کېږي. که مګما سطحې ته ورسېږي، چلند یې د جوړوونکې مذاب ډبرې له سرېښناکتیا سره تړاو لري. سرېښناکه مګما داسې اتشفشانونه تولیدوي چې په انفجاري راخوټېدو سره مشخصېږي، په داسې حال کې چې غیر سرېښناکه مګما بیا داسې اتشفشانونه تولیدوي چې ځانګړنه یې جاري را خوټېدنې دي او ډېره اندازه لاوا د ځمکې سطحې ته را غورځوي.

په ځینو مواردو کې ښايي ډېرېدونکې مګما سطحې ته تر رسېدو وړاندې سړه او جامده شي. د دې په مقابل کې یوه سړه شوې او جامده شوې اتشفشاني کتله د قشر په دننه کې بلوري کېږي او یو اتشفشاني نفوذ رامنځته کوي. څرنګه چې مګما سړېږي، په جوړو شویو بلورونو کې موجود کیمیاوي مواد د مګما له اصلي ترکیب څخه بهر کېږي، له دې امله د پاتې مګما کیمیاوي مواد په هماغه ډول چې په ارامۍ سره جامدېږي، تکامل هم کوي. د تازه او بې تکامله مګما تزریق کولای شي لا ډېره با تکامله مګما ځای پر ځای کړي او د لا ډېرې سرېښناکې مګما د را خوټېدو شونتیا رامنځته کړي.

== د اتشفشان محرک ځواکونه ==
د ځمکې په قشر کې د حرارتي جریانونو له امله د مذابو یا اتشفشاني ډبرو حرکت او د دې تر څنګ د ځمکې په سطحه کې د جاذبوي بدلونونو اغېزې (توږنه، رسوب، د سیاره‌ګیو ټکرونه او له کنګل راستنېدنه) د ټکټونیکي تختو د حرکت او بالاخره د اتشفشان لامل کېږي.

== د اتشفشان اړخونه ==

=== اورشیندي ===
اور غورځوونکي غرونه یا اورشیندي هغه ځایونه دي چې هلته مګما د سیارې سطحې ته رسېږي. د غرنۍ اور شیندنې ډول د را خوټېډنې یا را پورته کېدنې له ځای او د مګما له غلظت سره تړاو لري.

=== نفوذي کتلې ===
دا ډول کتلې په هغو ځایونو کې رامنځته کېږي چې هلته مګما د شته ډبرو تر منځ ځغلي. نفوذي کتلې ښايي د باټولیټونو، ډایکونو، سیلونو او یا هم نفوذي لایو په ډول وي.

=== زلزلې ===
زلزلې په ټولیز ډول د ټکټونیکي تختو له فعالیت سره تړاو لري، خو ځینې زلزلې د اتشفشاني فعالیتونو په پایله کې رامنځته کېږي.&lt;ref&gt;{{cite web |author=Watson, John |author2=Watson, Kathie |date=January 7, 1998 |title=Volcanoes and Earthquakes |url=http://pubs.usgs.gov/gip/earthq1/volcano.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20090326093352/http://pubs.usgs.gov/gip/earthq1/volcano.html |archive-date=March 26, 2009 |access-date=May 9, 2009 |publisher=[[United States Geological Survey]]}}&lt;/ref&gt;

=== هایدروترمل سوري ===
دغه ډول سوري په داسې ځایونو کې رامنځته کېږي چې هلته اوبه له اتشفشان سره په تعامل کې وي. دغه ډول سوري اوبه شیندونکي، فومارولونه او د ګرمو اوبو چینې دي چې تر ډېره د جیوترمل انرژۍ د سرچینو په توګه کارول کېږي.&lt;ref name=&quot;geothermal&quot;&gt;{{cite web |last=Nemzer |first=J |title=Geothermal heating and cooling |url=http://www.geothermal.marin.org/pwrheat.html#Q3 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20121101095532/http://geothermal.marin.org/pwrheat.html#Q3 |archive-date=2012-11-01 |access-date=2012-11-03}}&lt;/ref&gt;

=== اتشفشاني ژمي ===
هغه ګاز او ایرې چې له اتشفشاني را خوټېدنو څخه ازادېږي، د ځمکې پر اقلیم سترې اغېزې لري. لویې را خوټېدنې د اقلیم له ځینو مهمو پېښو سره په کلکه اړیکه لري.&lt;ref&gt;Robock, Alan (2000). &quot;Volcanic eruptions and climate&quot;. Reviews of geophysics 38 (2): 191-219. {{doi|10.1029/1998RG000054}}&lt;/ref&gt;

== د ډبرو جوړېدنه ==
مګما له سړېدو سره جامدېږي او ډبرې ترې جوړېږي. د جوړې شوې ډبرې ډول د مګما په کیمیاوي ترکیب او د سړېدو په سرعت پورې اړه لري. هغه مګما چټکه سړېږي چې سطحې ته له رسېدو سره پر لاوا بدلېږي او په پایله کې د بازالټ په څېر هغه ډبرې جوړوي چې کریسټالونه یې کوچني وي. ځینې دغه مګماوې ښايي ډېرې په چټکۍ سړې شي او اتشفشاني ښيښې (بې کریسټاله ډبرې) جوړې کړي چې ابسیډین یې د بېلګې په توګه یادولی شو. هغه مګما چې تر ځمکه لاندې په نازکو نفوذي کتلو کې نغښتې وي، د ښکاره یا نانغښتې مګما په پرتله په ټکني ډول سړېږي او داسې ډبرې تولیدوي چې کریسټالونه یې متوسط وي. هغه مګما چې تر ځمکه لاندې ډېره پټېږي، همدومره په ټکني ډول سړېږي او په پایله کې د ګرانيټ او ګابرو په څېر هغه ډبرې جوړوي چې کریسټالونه یې لوی وي.

هغه ډبرې چې له مګما سره تړلې دي، ښايي ذوب یا ویلې شي او په مګما کې جذب شي. د مګما د څنګ نورې ډبرې ښايي د مېټامورفیک بدلون په پایله کې بدلې شي، ځکه چې په بېروني جریان کې د حرارت یا حرارتي سیالاتو تر اغېز لاندې راځي.

== په نورو اجرامو کې اتشفشان ==
اتشفشان یوازې په ځمکه پورې نه محدودېږي، بلکې فکر کېږي چې په هر هغه جسم کې رامنځته کېدای شي چې قشر او سیال یا مایع پوښ لري. لا هم باید په هر هغه جسم کې د اتشفشان شواهد ومومو چې د خپل تاریخ په یوه برخه کې یې اتشفشانونه لرلي دي. اتشفشانونه د لمریزې منظومې په نورو اجرامو کې هم په څرګند ډول لیدل شوي دي. په مریخ کې د غرونو په څېر لیدل شوي دي چې پخواني اورشیندي دي، خو په «ایو» کې بیا واقعي را خوټېدنې لیدل شوې دي چې لا هم دوام لري. ویلی شو چې د نورو سیاروي منظومو په دغه ډول سیارو او سپوږمیو کې هم اتشفشانونه شته دي. په ۲۰۱۴ کال کې سایسن‌پوهانو ۷۰ داسې لاوا جریانونه وموندل چې په تېرو ۱۰۰ میلیونو کلونو کې په سپوږمۍ کې رامنځته شوي دي.&lt;ref&gt;{{cite web |date=12 October 2014 |title=Recent volcanic eruptions on the moon |url=https://www.science.org/content/article/recent-volcanic-eruptions-moon |access-date=6 May 2018 |website=sciencemag.org}}&lt;/ref&gt;

== سرچينې ==</text>
      <sha1>kfjxqtu2k50r1tdmun95c3sqylrec0t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>مالیاتي مقاومت</title>
    <ns>0</ns>
    <id>63916</id>
    <revision>
      <id>284926</id>
      <timestamp>2022-08-28T15:08:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>حجاوي (بيت الحكمة)</username>
        <id>25655</id>
      </contributor>
      <comment>This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16966" xml:space="preserve">مالیاتي مقاومت له مالیې ورکولو نه انکار او سرغړونې ته ویل کېږي، چې له دولت سره د مخالفت له امله د دولت وضع شوې مالیې له ورکولو نه انکار وي، د دولت له سیاست سره د مخالفت له امله وي او یا هم خپله مالیاتو سره د مخالفت له امله د مالیې له ورکولو نه انکار وي. مالیاتي مقاومت په خپله یو ډول مستقیم اقدام او قاعده ده، چې له مالیاتي قواعدو نه سرغړونه یو ډول مدني نافرماني بلل کېږي.

د مالیاتي مقاومت اړوند کمپیاینونو ځینې بېلګې هغه خلک دي، چې د کورنیو حکومتونو ملاتړ کوي، لکه د مهاتما ګاندي په مشرۍ د سالټ مارچ (د مالګې مارچ) کمپاین او هغه کسان چې د ښځو د رایې ورکولو حق یې دودولو؛ لکه د ښځو د مالیاتي مقاومت لیګ، د جګړې اړوند مالیاتو په وړاندې مقاومت او داسې نور ټول یې د کمې یا یو څه اندازې مالیاتو له ورکولو څخه سرغړونې ته ویل کېږي، چې د جګړې لپاره ورکول کېږي او ښایي د وجداني مخالفینو، سوله غوښتونکو، یا هغو کسانو له لوري داسې سرغړونې یا مخالفتونه ترسره شي، چې د یوې ځانګړې جګړې په وړاندې غبرګون ښيي او نېوکې کوي. مالیاتي مخالفین له «مالیاتي معترضینو‎ یا لاریون کونکو» سره توپیر لري، چې د مالیاتو ورکولو په برخه کې له قانوني مکلفیت څخه انکار او سرغړونه کوي یا د هغو لپاره عملي کېږي، کېدای شي مالیاتي مخالفین دا ومني، چې ځینې قوانین یې د مالیاتو ورکړې ته هڅوي؛ خو هغوی بیا هم د مالیاتو په وړاندې مقاومت کوي.&lt;ref&gt;{{cite book|title=Gandhi and King: The power of nonviolent resistance|author=Michael J. Nojeim|year=2004|page=142|url=https://books.google.com/books?id=lme8yEeWOr8C&amp;pg=PA142|isbn=9780275965747}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;NWTRCC&quot;&gt;{{cite web |title=What is War Tax Resistance? |url=http://www.nwtrcc.org/what_is_wtr.php |publisher=NWTRCC}}&lt;/ref&gt;

== تاریخ ==
د مالیاتو لومړنۍ او تر ټولو پراخه بڼې کوروي او عشر یا لسګوني بڼې وې، چې دواړه بڼې د تمدن له پیل نه موندل کیدای شي. کوروي بڼه داسې طریقه وه، چې دولت ته د هغو بزګرانو جبري کار کول و، چې ډېر به بېوزله ول او دولت ته د نورو بڼې مالیې ورکولو توان او وس به یې نه درلود (په لرغوني مصر کې کار کول د مالیاتو مترادف دي). کمو مالیاتو به له رومي اشرافو سره مرسته کوله، ترڅو خپله شتمني لا ډېره کړي، تر دې چې د هغوی شتمني به د مرکزي دولت له عوایدو سره برابره یا آن تر هغه زیاته هم وه. ځینې وخت به یو سترواک خپله خزانه د املاکو په مصادره کولو سره «لوړ پوړي شتمن» ډکوله؛ خو په وروستۍ دوره کې د مالیاتو په وړاندې د شتمنو مقاومت کول یو له هغو لاملونو څخه و، چې د سترواکۍ په پاشل کېدو او سقوط کې یې لوی رول درلود. &lt;ref name=&quot;burg&quot;&gt;{{cite book|title=A World History of Tax Rebellions|author=David F. Burg|year=2004|pages=vi–viii|url=https://books.google.com/books?id=T91k6HAODzAC&amp;pg=PP1|isbn=9780203500897}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Hopkins p. 184&quot;&gt;[[Tax resistance#Morris|Morris]], p. 184.&lt;/ref&gt;

دا چې مالیات تر ډېره ظالمانه دي، نو بېلابېل دولتونه تل د اتباعو له لوري د مالیاتو د نه رعایت کولو او مالیاتي مقاومتونو سره لاس او ګریوان شوي دي. په اصل کې داسې وړاندیز شوی دی، چې مالیاتي مقاومتونو د څو بېلابېلو سترواکیو لکه د مصر، روم، اسپانیا او ازتک سترواکیو په سقوط او پاشل کېدو کې اړین رول لوبولی دی. د ټولنیزو مالیاتو د سرغړونې او انکار اړوند راپورونه له میلاد نه وروسته لومړۍ پېړۍ کې د رومي رای ګیرۍ اړوندو مالیاتو په وړاندې د متعصبینو مقاومت په څېر دي، چې د یهودیانو او رومیانو په لومړۍ کې جګړه کې خپل اوج او لوړې کچې ته ورسېدل. دغه راز نورې هغه تاریخي پېښې چې د مالیاتي پاڅونونو او بغاوتونو له امله رامنځته شوې دي، هغه Magna Carta، د امریکې او فرانسې انقلابونه دي. د جګړې اړوند مالیاتو مخالفین تر ډېره په عوایدو باندې د مالیاتو او جګړې تر منځ اړیکه ډېره روښانه او څرګنده کوی. په ۱۷۹۹ ز کال بریټانیا کې پر عوایدو باندې مالیات ټول د د ناپلئوني جګړو لپاره د چمتو کېدو اړوندو تسلیحاتو او تجهیزاتو د پوره کولو لپاره معرفي معرفي او وکارول شوې، په داسې حال کې چې د متحده ایالتونو فدرالي دولت په عوایدو باندې خپل لومړني مالیات د ۱۸۶۱ ز کال د عوایدو په قانون کې د امریکا د کورنۍ جګړې اړوندو لګښتونو د پرېکولو په برخه کې د مرستې لپاره وکارول. &lt;ref&gt;{{cite book|title=The Economic Psychology of Tax Behaviour|author=Erich Kirchler|author-link=Erich Kirchler|page=182|year=2007|url=http://ebooks.cambridge.org/chapter.jsf?bid=CBO9780511628238|quote=Governments as far back as ancient Egypt have struggled to maintain compliance with tax laws. Indeed, it has been suggested that tax resistance has played a significant role in the collapse of several major world orders, including the Egyptian, Roman, Spanish and Aztec empires (Erard, 1997).}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|title=We Won't Pay: A Tax Resistance Reader|editor=David M. Gross|year=2008|pages=1–7}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=History of war tax resistance |url=http://www.peacetaxseven.com/history.html |publisher=The Peace Tax Seven}}&lt;/ref&gt;

== موخې او لیدلوري ==
مالیاتي مخالفین په پراخه اندازه بېلابېلې ایدیولوژۍ او موخه لرونکې مخینې لري. د بېلګې په توګه هنري ډیویډ ثورو او ویلیام لویډ ګاریسون د امریکې له انقلابه او دغه راز د کویکرانو له سرسختې سوله غوښتنې څخه اغېزمن شوي دي. یو شمېر مالیاتي مخالفین د مالیاتو له ورکولو سرغړونه کوي، ځکه چې د هغوی وجدان ورته د دې اجازه نه ورکوي، ترڅو د جنګ او جګړې بودیجه تمویل کړي. حال دا چې یو شمېر نور بیا د مالیاتو په وړاندې له دې امله مقاومت کوي، چې د دولت د راپرځولو د یو ابزار په توګه یې بلل. د مالیاتو مخالفین یو شمېر قهرجن انقلابیون لکه جان آدامز او دغه راز سوله غوښتونکي غیر مقاومتیان لکه جان وولمن، د کارل مارکس په څېر کمونیستان او د ویوین کیلمس په څېر سرمایه داران، د جګړې ضد انفرادي فعالین لکه امون هینسي او د خپلواکۍ غوښتونکي غورځنګ مشران لکه مهاتما ګاندي په څېر ټول د مالیاتو مخالفین و. &lt;ref&gt;[[Thou Shalt Not Kill (by Leo Tolstoy)|Thou Shalt Not Kill]]&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;gross&quot;&gt;{{cite book|title=We Won't Pay: A Tax Resistance Reader|editor=David M. Gross|year=2008|page=Back cover}}&lt;/ref&gt;

== میتودونه ==
لاندې د مالیاتي مقاومت اړوند بېلابېلو طریقو او میتودونو په توګه یو شمېر قانوني او غیر قانوني کارېدونکي تخنیکونه راوړل شوي، چې د جګړې اړوند مالیاتي مقاومتونو په وسیله کارول کېږي.&lt;ref&gt;{{cite web |title=How to Refuse to Pay for War |url=http://www.nwtrcc.org/how_to_resist.php}}&lt;/ref&gt;

=== قانوني ===

==== مخنیوی ====
کېدای شي، یو مخالف د قانوني مالیاتو د مخنیوي اړوندو تخنیکونو په کارولو سره، خپل مالیاتي پرداختونه کم کړي. 

==== په اعتراض یا احتجاج کې پیسې تحویلول ====
ځینې مالیه ورکونکي خپله مالیه ورکوي؛ خو خپل یو شمېر اعتراضي یا احتجاجي لیکونه هم له خپلو مالیاتي فورمونو سره یوځای کوي. یو شمېر نور بیا خپل مالیات په اعتراضي یا احتجاجي توګه ورکوي. د بېلګې په توګه د بیت الخلا په څوکۍ باندې د خپل چک په لیکلو یا هم د یو توغندي په ټوک کولو سره د مالیاتو ورکول. نور هم داسې خپل مالیات ورکوي، چې د مالیې راټولوونکو لپاره ستونځې او تکلیف رامنځته کوي. د بېلګې په توګه د کم ارزښته سکو په وسیله د ټولو مالیاتي پیسو ورکول. دا وروستۍ طریقه په هغو هېوادونو کې په کمه اندازه کارول کېږي، چې کوچنۍ او کم ارزښت لرونکې سکې پکې یوازې په محدوده اندازه قانوني مقدارونو کې کارول کېږي. دغه راز دا سکې مالیاتي چارواکو ته د دې اجازه ورکوي، چې څو بېلابېل پرداختونه له قانوني پلوه رد کړي. د بېلګې په توګه په انګلستان او ولز کې د P1 سکې یوازې د هغو مقدار پیسو ورکولو په برخه کې کارېږي، چې نهایتاً تر P20 قانوني حده پورې وي.

==== د مالیاتو اړوند مصرف او عوایدو کمول ====
نور مالیاتي مخالفین د خپل ژوند طریقه بدلوي، ترڅو په لږه اندازه مالیاتي پوروړي واوسي. د بېلګې په توګه د څښاکو په مصرفولو باندې د اړوند مالیاتو مخنیوي لپاره، کېدای شي یو مالیاتي مخالف کورني څښاک جوړ کړي. په بنزین یا تېلو باندې د ټاکل شویو مالیاتو مخنیوي لپاره کېدای شي یو مالیاتي مخالف بایسکل وچلوي. په عوایدو باندې د مالیاتو مخنیوي لپاره کېدای شي یو مالیاتي مخالف د ساده ژوند یا آزاد ژوند په ټاکلو سره خپل عاید هغه حد ته راټیټ کړي، چې د مالیاتي حساب څخه خلاص وي. مثلاً بریتانیایي ښاریان، که چېرې د دوي عاید د هغو د شخصي لګښت اړوند مرستو څخه کم وي، نو په عوایدو باندې د مالیاتو ورکولو څخه معاف دي. د امریکې په متحده ایالتونو کې له مالیاتو معاف کلنی عاید سټندرد ټاکل شوی کسر دی، که څه هم زیاتره کسرات او اعتبارونه خلکو ته د دې اجازه ورکوي، چې له دې اندازې نه زیات عاید ترلاسه کړي او دغه راز په عوایدو باندې له ټاکل شویو مالیاتو نه ډډه وکړي.&lt;ref name=&quot;nwtrcc&quot;&gt;{{cite web |title=Low Income/Simple Living as War Tax Resistance |url=http://www.nwtrcc.org/practical5.php |publisher=NWTRCC}}&lt;/ref&gt;

له جګړو سره مخالفت د امون هنسي او آلن توماس په څېر یو شمېر وګړي یو ډول مالیاتي مقاومت ته هڅولي دي، چې دې مقاومت کې یې د خپل ژوند لپاره داسې طریقه او لاره ټاکلې ده، چې خپل عاید یې د مالیې ورکولو ټاکل شوي حد نه ټیټې اندازې ته راولي. دا ډول وګړي په دې باور دي، چې د هغوی دولت په یو ډول غیر اخلاقي، غیر انساني او ویجاړوونکو فعالیتونو باندې بوخت دی او داسې دولت ته د مالیې ورکول خپله د دې ډول فعالیتونو د تمویل کولو لامل کېږي. له مالیاتي تېښتو سره د دې ډول طریقو توپیر دا دی، چې د مالیاتي قوانینو اړوند چوکاټ او اډانه کې پاتې کېږي، خو له مالیاتي سرغړونې سره توپیر لري، ځکه هدف دا دی، چې د امکان تر حده له مالیاتو وروسته د لوړې کچې عاید ساتلو یا ذخیره کولو پر ځای کمه اندازه مالیات ورکړي.&lt;ref name=&quot;nwtrcc2&quot;&gt;{{cite web |title=Low Income/Simple Living as War Tax Resistance |url=http://www.nwtrcc.org/practical5.php |publisher=NWTRCC}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://sniggle.net/Experiment/index.php?entry=19Mar05&amp;showyear=2005 Picket Line Annual Report]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|author=Matt Hagengruber|title=DC protest group stands test of time|date=July 9, 2000|publisher=KnightRidder|url=http://www.prop1.org/history/2000/000709kr.DC%20protest%20group%20stands%20test%20of%20time.htm|quote=I decided that when I didn't need to worry about providing for my daughter, I was going to reduce my income to below the poverty level so I wouldn't have to pay taxes, because I don't agree with the policies [of the U.S. government]}}&lt;/ref&gt;

=== غیر قانوني ===

==== تېښته ====
کېدای شي، یو مخالف داسې پرېکړه وکړي، چې خپل د ورکړې اړوند مالیات یې د مالیاتي تېښتې او ځان تېر باسلو له لارې کم کړي. د بېلګې په توګه په عوایدو د مالیاتو نه د تېښتې یوه لاره دا ده، چې یوازې په نقدي پیسو کار وکړئ او په دې توګه د اضافي مالیاتو مخه ونیسئ.&lt;ref&gt;{{cite web |date=2006-02-16 |title=The Picket Line — 16 February 2006 |url=http://sniggle.net/Experiment/index.php?entry=16Feb06 |access-date=2010-09-01 |publisher=Sniggle.net}}&lt;/ref&gt;

==== مسیر بدلول ====
ځیني مالیاتي مخالفین د ټاکل شویو مالیاتو له ټولې یا کمې برخې ورکولو څخه ډډه کوي؛ خو بیا د هغې مالیې معادل اندازه یې خیریه بنسټونو ته ورکوي. په دې توګه هغوی دا ښيي، چې د مقاومت کولو اراده یې د ځانغوښتنې له امله نه ده، بلکې غواړي د خپل عاید یوه برخه یې د عمومي خیر په برخه کې مرسته کولو کې مصرف کړي. د بېلګې په توګه جولیا باترفلای هېل د ۱۵۰،۰۰۰ ډالرو فدرالي مالیاتو په وړاندې مقاومت وکړ او دا پیسې یې د ښوونځیو اړوند پروګرامونو، هنري او فرهنګي پروګرامونو، ټولنیزو باغونو، د آمریکایي بومیانو اړوندو پروګرامونو، د بندیانو اړوند بدیلونو، او د چاپېریال ساتنې اړوندو پروګرامونو ته ډالۍ کړې. هغې داسې وویل:

هغه پیسې چې د مالیاتي چارو سازمان IRS دوی ته رسېږي، زه په ریښتا هغه اخلم او هغو ځایونو ته یې ورکوم، چې زموږ مالیات باید ورورسېږي. ما په خپل یوه لیک کې د مالیاتي چارو سازمان IRS ته وویل:&lt;blockquote&gt;«چې زه د خپلو مالیاتو له ورکړې ډډه نه کوم، بلکې زه په ریښتیا هغه دوی ته ورکوم او په هغو برخو کې یې ورسپارم، چې د هغو برخو اړوند وي، ځکه تاسې د دې کار له ترسره کولو ډډه کوئ».&lt;ref&gt;Smith, Gar &quot;An Interview with Julia Butterfly Hill: Part 1&quot; ''The Edge'' 26 May 2005 [http://www.sniggle.net/Experiment/index.php?entry=10Sep05]&lt;/ref&gt;&lt;/blockquote&gt;

== سرچينې ==</text>
      <sha1>0amnrwql8b0idxc0jknupczukwyz31y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>میوټېشنېزم (تحول پالنه)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>63917</id>
    <revision>
      <id>284927</id>
      <timestamp>2022-08-28T15:10:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>حجاوي (بيت الحكمة)</username>
        <id>25655</id>
      </contributor>
      <comment>This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15068" xml:space="preserve">بدلون یا تحول پالنه د طبیعي انتخاب له مخې د تکامل له څو ځای نیونکو څخه یو دی چې په ۱۸۵۹ زکال کې د نوعو د منشا په نامه د چارلز داروین د اثر له خپرېدو وړاندې او وروسته یې شتون درلود. په دغه تئوري کې بدلون/تحول د  تازګۍ سرچینه ده چې له مخې یې په بالقوه او آني ډول د پخوانیو نوعو نوي ډولونه او نوې نوعې رامنځته کېږي. دا د تکامل د محرک په توګه په پام کې نیول کېږي او داسې انګېرل کېږي چې په څو تحولاتو سره محدود کېږي. &lt;ref name=&quot;BowlerEclipse&quot;&gt;{{cite book|last=Bowler|first=Peter J.|author-link=Peter J. Bowler|title=The Eclipse of Darwinism|date=1992|orig-year=1983|isbn=978-0-8018-4391-4|page=198}}&lt;/ref&gt;{{sfn|Smocovitis|1996|p=56}}

له داروین وړاندې، ژوند پوهانو په معمول ډول د لویو تکاملي تحولاتو په امکان یا سالټیشنېږم (ناڅاپي بدلون پالنې) باور درلود چې د نوعو هر ډول آني زیږون په کې شامل و. د بېلګې په توګه په ۱۸۲۲ زکال کې آتین ژفروا سنت هیلر استدلال وکړ چې نوعې کولای شي په ناڅاپي بدلون یا په هغه څه سره چې وروسته ورته ماکروماتاسیون وویل شول، رامنځته شي. داروین له ناڅاپي بدلون پالنې سره مخالف و او د هغو پر ځای یې د جیولوژي د یو ډول پالنې په توګه په تدریج پالنې ټینګار درلود. په ۱۸۶۴ زکال کې البرت فون کولیکر د ژفروا تیوري بېرته را ژوندۍ کړه. په ۱۹۰۱ زکال کې هوګو دو وریس هغو نوو اشکالو ته د «میوټېشن یا تحول» نوم ورکړ چې د Oenothera lamarckiana په نامه ماښامني ګل باندې د څېړنو په ترڅ کې رامنځته شوي و. د شلمې پېړۍ په لومړۍ لسیزه کې تحول پالنه یا هغه څه چې وریس پرې د میوټېشن تیوري نوم کېښود د داروینېزم په سیاله نظریه واوښته او د یوې مودې لپاره د ویلیام باټیسون، توماس هانټ مورګان او رجینالډ پاڼټ په ګډون د یو شمېر ژنټینک پوهانو له خوا یې ملاتړ وشو. 

د تحول پالونکو په نمایشونو سره د تحول پالنې څخه درک د ۲۰ مې پېړۍ په نیمايي کې د معاصر سنتسېز د ملاتړو تر اغېز لاندې راغی چې د دارویني تکامل د مخالفینو او همدارنګه د بایومتریک مکتب د سیالانو په توګه یې استدلال کاوه چې انتخاب د دوامداره بدلونو پر بنسټ عمل کوي. د دغه لیدلوري له مخې تحول پالنې د ژنټینکي سنتسېز او طبیعي انتخاب له خوا چې په ښکاره ډول وروسته د ریاضي پوه رونالډ فیشر له خوا په ۱۹۱۸ زکال کې رامنځته شول؛ ماته وخوړه. ورته مهال د ۱۹۰۲ زکال په لومړیو کې د اودني یول په مقالې سره د منډلي ژنټیک او طبعي انتخاب ترمنځ همکاري پیل شوه او په اروپا او امریکا کې د نظري او تجربي چارو لامل وګرځېده. د نظرونو له اختلاف سربېره لومړنیو تحول پالونکو تر ۱۹۱۸ زکال پورې طبیعي انتخاب منلی و او دوامداره بدلونونه یې د متعددو ژنونو د پایلې په توګه چې په یوې ځانګړنې لکه قد باندې اغېز کوي، توضیح کړل. 

تحول پالنه د داروینېزم له نورو ځای نیونکو لکه لامارکېزم او اورتوژنیسېز سره یوځای د ډېری بیولوژي پوهانو له پامه وغورځېده ځکه دوی دې پایلې ته ورسېدل چې منډلي ژنټیک او طبیعي انتخاب کولای شي په آسانۍ سره له یوبل سره کاروکړي؛ ژنټیکي تحول یا میوټېشن هم د طبیعي انتخاب اړوند کار په برخه کې د ژنټیکي تنوع د منبع په توګه ځای خپل کړ. له دې سره تحول پالنه په بشپړه توګه ختمه نه شوه. په ۱۹۴۰ زکال کې ریچارډ ګلډاشمیت بیاځلي د ماکرومیوټېشن له مخې د نوعو د یو مرحله یي زیږون اړوند بحث وکړ او هغه ارګانېزمونه چې په دې ترتیب سره د «امیدوارو هیولاګانو» په توګه تولید شوي و هغو ته یې اړوند وبلل، خو په پراخه کچه له ملنډو سره مخ شو. په ۱۹۸۷ زکال کې ماساتوشي ني په بحث پارونکې توګه استدلال وکړ چې تکامل تر ډېره پورې تحول ته محدود دی. معاصر ژوند پوهان لکه داګلاس جي فوتویما دې پایلې ته ورسېدل چې د لویو تحولاتو له مخې د تکامل ټولې ادعاوې په بنسټیز ډول کېدلای شي د دارویني تکامل له مخې توضیح شي. 

== تاریخ لیکنه ==
د شلمې پېړۍ په لومړیو کې ژوند پوهان په بشپړه توګه په دې یوه خوله و چې تکامل رامنځته شوی خو احساس یې کاوه چې د داروین له خوا وړاندیز شوي میکانېزمونه له دې ډلې طبیعي انتخاب په کې بې اغېزې دی. داسې ښکارېده چې لویو تحولاتو په چټکۍ سره تکامل هدایت کړی او دوی له هغې ستونزې څخه چې داروین یې اندېښمن کړی و ډډه وکړه؛ یعنې دا چې د وراثت ترکیب کولای شوي کوچني مطلوب بدلونونه په اوسط ډول را کم کړي. له دې سربېره لوی ناڅاپي تحولات و چې کولای یې شول په یوه مرحله کې نوعې رامنځته کړي؛ سربېره پردې یې د فوسیلي سوابقو ترمنځ د لویو نا اړوندتیاوو او چټک بدلون د مهال اړوند چمتو شوې توضیح وړاندې کړه. {{sfn|Larson|2004|pp=127–129, 157–167}}{{sfn|Larson|2004|p=121}}

دغه اکتشافات تر ډېره پورې د شلمې پېړۍ په نیمايي کې د معاصر سنتسېز د پلویانو لکه د جولیان هاکسلي او ارنست مایر له خوا د لومړنیو ژنټیک پوهانو - «منډلیانو»- له دې ډلې د باټیسون، یوهانسون، دو وریس، مورګان او پانت  له خوا چې له منډلېزم او تحول پالنې څخه یې ملاتړ کاوه؛ ترمنځ د یوې مناقشې په توګه په پام کې نیول کېدل. دوی د داروین د تدریج پالنې د لومړنۍ نظریې د مخالفینو په توګه پېژندل کېدل چې د پیرسون او ولډون په څېر د منډلېزم مخالف بایومتریک پالونکي په کې داروین ته تر ټولو وفاداره و. په دغه دوره کې د داروینېزم د کسوف اړوند ډېر لږ پرمختګ ترلاسه شو او د بدلون پالونکي ژنټیک پوه لکه دو وریس او بایومتریک پالونکو لکه پیرسون ترمنځ مناظره د ۱۹۱۸ زکال څخه تر ۱۹۵۰ زکال پورې د معاصر سنتسېز په بریا پای ته ورسېده. له دې امله نوي جمیعتي ژنټیک په ۱۹۴۰ مه لسیزه کې د طبیعي انتخاب توضیحي ځواک له ځانه وښود، په داسې حال کې چې تحول پالنه د نورو غیر دارویني لیدلورو لکه اورتوژنیسېز او ساختار پالنې په خوا کې له پامه وغورځول شوهس. دغه لیدلوری د شلمې پېړۍ په دویمه نیمايي کې په غالب نظر واوښت چې د دواړو ژوند پوهانو او تاریخ پوهانو له خوا ومنل شو. &lt;ref&gt;{{cite book|author-link=Ernst Mayr|last=Mayr|first=Ernst|year=2007|title=What Makes Biology Unique?: Considerations on the Autonomy of a Scientific Discipline|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0521841146}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Stoltzfus_2006&quot;&gt;{{cite journal|last=Stoltzfus|first=Arlin|year=2006|title=Mutationism and the Dual Causation of Evolutionary Change|journal=Evol Dev|volume=8|pages=304–317|doi=10.1111/j.1525-142X.2006.00101.x|pmid=16686641|issue=3|s2cid=10469049|url=https://philpapers.org/rec/STOMAT-4}}&lt;/ref&gt;{{sfn|Provine|2001|pp=56–107}}{{sfn|Smocovitis|1996|pages=1–65}}

بله نوې نظریه چې د مورخینو لکه آرلین ستولټزفوس او کلې کیبل له خوا یې ملاتړ شوی دا ده چې باټیسون، دو وریس، مورګان او پانت تر ۱۹۱۸ زکال پورې د منډلېزم او تحول پالنې ترکیب رامنځته کړی. د دغو ژنټیک پوهانو له خوا په ترلاسه شوي مفهوم کې پر اللونو (د ژن ځای نیونکی ډول) د طبیعي انتخاب عمل، د هارډي – واینبرګ تعادل، د یو بل سره تړلو متغیرونو (لکه قد) د صفاتو تکامل او د یو نوي ژنټینکي بدلون د ثابتېدو احتمال شامل و. د دغې نظریې له مخې لومړنیو ژنټیک پوهانو طبیعي انتخاب د ژنټیکي بدلون په خوا کې ومانه، خو د تنوع او وراثت اړوند د داروین غیرمنډلي نظریات او په ۱۹۰۰ زکال کې په هغو پسې پیل شوی سنتسېز یې رد کړل. دغه سنتي ادعا چې منډلیان د تړلو بدلونونو نظریه په بشپړ توګه رد کړې په ساده ډول ناسمه ده. د ۱۹۰۲ زکا په لومړیو کې باټیسون او ادیت ساندرز ولیکل چې «که چېرې په ډېره لږ کچه څلور یا پنځه جوړې اللومورف ممکن وي، د هومو او هیټروزایګوس مختلف ترکیبونه کېدای شي په ردیف بندي کې د تړلې منحني په څیر کړنلار رامنځته کړي چې د عناصرو خالصیت یې آن مشکوک واوسي». &lt;ref name=&quot;Stoltzfus_20062&quot;&gt;{{cite journal|last=Stoltzfus|first=Arlin|year=2006|title=Mutationism and the Dual Causation of Evolutionary Change|journal=Evol Dev|volume=8|pages=304–317|doi=10.1111/j.1525-142X.2006.00101.x|pmid=16686641|issue=3|s2cid=10469049|url=https://philpapers.org/rec/STOMAT-4}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Stoltzfus&quot;&gt;{{cite journal|last1=Stoltzfus|first1=Arlin|last2=Cable|first2=Kele|title=Mendelian-Mutationism: The Forgotten Evolutionary Synthesis|journal=Journal of the History of Biology|date=2014|volume=47|issue=4|pages=501–546|doi=10.1007/s10739-014-9383-2|pmid=24811736|s2cid=23263558|url=https://link.springer.com/content/pdf/10.1007%2Fs10739-014-9383-2.pdf|doi-access=free}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;BatesonSaunders1902&quot;&gt;{{cite journal|last1=Bateson|first1=William|author1-link=William Bateson|last2=Saunders|first2=E. R.|author2-link=Edith Rebecca Saunders|title=Experimental Studies in the Physiology of Heredity|journal=Royal Society. Reports to the Evolution Committee|date=1902|url=http://post.queensu.ca/~forsdyke/bateson1.htm#Bateson%20&amp;%20Saunders%20(1902)}}&lt;/ref&gt;

تاریخ پوهانو د بدلون پالنې تاریخ په مختلفو ډولونو تفسیر کړی. کلاسیک لیدلوری دا دی چې بدلون پالنه د داروین د تدریج پالنې پر وړاندې یوه څرګنده تېروتنه وه. د ژنټیک سنتسېز او داروینېزم په برخه کې د څو لسیزو ځنډ «نه توضیح کېدونی شرم» و؛ چې له امله یې ژنټیک په منطقي ډول د معاصر سنتسېز پایلې ته ورسېد او بدلون پالنه هم داروین ضد «هغه ورکه لار» وه چې نن ورځې ته یې د داروین له خوا له کښل شوې لار څخه ځان جلا کړ. بیاکتنه غوښتونکې نظریه دا ده چې بدلون پالونکو هم ژنټیکي بدلون او هم انتخاب د هغه رول په لرلو سره چې نن یې لري، په لومړیو کې منلې و او په متعددو ژنونو باندې یې په سمه توګه دوامداره تغیرات تشریح کړل او لار یې تدریجي تکامل ته برابره کړه. په ۱۹۰۹ زکال کې په کامبریج کې د داروین د سلمې کالیزې پر مهال بدلون پالنه او لامارکېزم د طبیعي انتخاب پر وړاندې د سیالو نظریاتو په توګه ځای درلود. ۵۰ کاله وروسته په ۱۹۵۹ زکال کې په شیکاګو پوهنتون کې د نوعو د منشا په نامه د اثر د خپرېدو د سلمې کالېزې پر مهال بدلون پالنې نور هغه پخوانی ځایګی نه درلود او له پامه غورځول شوې وه. {{sfn|Provine|2001|pp=56–107}}&lt;ref name=&quot;Stoltzfus_Cable_2014&quot;&gt;{{cite journal|last1=Stoltzfus|first1=A.|last2=Cable|first2=K.|year=2014|title=Mendelian-Mutationism: The Forgotten Evolutionary Synthesis|journal=Journal of the History of Biology|volume=47|issue=4|pages=501–546|doi=10.1007/s10739-014-9383-2|pmid=24811736|doi-access=free}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Roll-Hansen_1989&quot;&gt;{{cite journal|last=Roll-Hansen|first=N.|year=1989|title=The crucial experiment of Wilhelm Johannsen|journal=Biology and Philosophy|volume=4|issue=3|pages=303–329|doi=10.1007/bf02426630|s2cid=170325857}}&lt;/ref&gt;{{sfn|Provine|2001|pp=56–107}}&lt;ref name=&quot;Hull_1985&quot;&gt;{{cite book|first=D. L.|last=Hull|year=1985|chapter=Darwinism as an historical entity: A historiographic proposal|editor-first=D.|editor-last=Kohn|title=The Darwinian Heritage|chapter-url=https://archive.org/details/darwinianheritag00davi|chapter-url-access=registration|publisher=Princeton University Press|isbn=978-0691633657|pages=[https://archive.org/details/darwinianheritag00davi/page/773 773–812]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Tax60&quot;&gt;{{cite book|editor1=Tax, S.|editor2=Callender, C.|year=1960|title=Evolution After Darwin: The University of Chicago Centennial|url=https://archive.org/details/evolutionafterd003taxs|url-access=registration|publisher=University of Chicago Press, Chicago}}&lt;/ref&gt;{{sfn|Smocovitis|1996|pages=1–65}}{{sfn|Bowler|1989|pp=276–281}}{{sfn|Gayon|1988|pages=289 and passim}}

== سرچينې ==</text>
      <sha1>r1ntgl1v8l209ivaihnw0ggybika4fq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>د روم قانون</title>
    <ns>0</ns>
    <id>63918</id>
    <revision>
      <id>284928</id>
      <timestamp>2022-08-28T15:12:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>حجاوي (بيت الحكمة)</username>
        <id>25655</id>
      </contributor>
      <comment>This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12256" xml:space="preserve">د '''روم قانون''' د لرغوني روم قانوني سیستم دی چې، له دوولس جدولونو (له ميلاد څخه مخکې نږدې ۴۴۹ کال) څخه جوړ او تر زرګونه کلونو زیات وخت لپاره د حقوقو نظري زده‌کړې دي چې د ختيځ روم د امپراتور لومړي ژوستینیان په امر تدوین شوی او د مدني حقونو اړوند فعالیتونه /''Corpus Juris Civilis'' (تر میلاد وروسته په ۵۲۹ کال) په‌کې شامل دي. د روم قانون د مدني قانون اصلي چارچوکاټ جوړوي، چې نن ورځ په پراخ ډول کارېدونکی حقوقي نظام دی او اصطلاحات ځینې وختونه په مترادف ډول کارول کېږي. د روم د قانون تاریخي ارزښت د دودو حقوقي نظام په ګډون په ډېری هغه حقوقي نظامونو کې د لاتیني حقوقي اصطلاحاتو له پرلپسې کارولو سره منعکس شوی چې له یاد نظام څخه اغېزمن شوي دي.  

د لویديځ روم د امپراتورۍ تر انحلال وروسته د ختيځ روم امپراتوري په‌خپل ځواک کې پاتې شوه. له اوومې پېړۍ وروسته په ختيځ کې قانوني ژبه يوناني وه. 

د روم قانون همدارنګه د داسې یو حقوقي سیستم ښودونکی دی چې د ۱۸مې پېړۍ تر پای پورې د لويديځې اروپا په ډېره برخه کې پلی کېده. په جرمني کې د روم د سپېڅلې امپراتورۍ پرمهال (۹۶۳-۱۸۰۶) د اوږدې مودې لپاره پاتې شو. په دې توګه د روم قانون په ټوله لويديځه اروپا او همدارنګه د دې هېواد په ډېری پخوانیو امپراتوریو لکه لاتینه امريکا او ايتوپیا کې د حقوقي چارو د مباني په توګه عمل وکړ. انکریزي او انګریزي – امریکايي عمومي قوانین هم په ځانګړي ډول د دوی د حقوقو په لاتیني وییزېرمه [د مثال په ډول ''stare decisis'' (په پخوانیو قانوني قضیو کې یو پرنسیپل)، ''culpa in contrahendo'' (یوه لاتیني اصطلاح چې د تړون په پای کې د تېروتنې په معنا ده، په مدني قانون کې یو حقوقي مفهوم دی)، ''pacta sunt servanda'' (یوه لاتیني کلیمه چې تړونونه باید خوندي کړل شي په معنا ده، د قانون یو اساسي اصل دی)] کې له رومي قوانینو څخه اغېزمن شول. ختيځه اروپا هم د مدني قانون له جوړښت (''Corpus Juris Civilis'') څخه اغېزمنه شوه، په ځانګړي ډول د منځنیو پېړیو د رومانیا (ولاشیا، مولداوي او د تاريخي سیمو/منځنیو پېړیو ځينې نور ایالتونه) په څېر هېوادونو څخه چې د رومي او سیمه‌ییزو قوانینو ګډ نوی سیستم یې رامنځته کړ. د ختيځې اروپا قانون د بیزانس د منځنیو پېړیو له حقوقي نظام «د کروندګرو قانون» څخه هم اعېزمن و.   &lt;ref&gt;In Germany, Art. 311 BGB&lt;/ref&gt;

== پرمختګ ==
تردوولس جدولونو (له میلاد څخه مخکې ۴۴۹-۷۵۷) مخکې خصوصي حقونه د روم په مدني قانون (''ius civile Quiritium'') کې شاملېدل چې یوازې د رومي ښاروندانو لپاره د پلي کېدلو وړ و او له مذهب سره یې تړاو درلود؛ د سخت فارملیزم، سمبولیزم او محافظه‌کارۍ له ځانګړنو سره یې پراختیا نه وه موندلې د مثال په ډول د مناسکي چاره (د خرڅلاو یو ډول). قانون‌پوه سکستوس پومپونیوس وایي: «زموږ د ښار په پیل کې خلکو له هېڅ ثابت قانون او ثابتو حقوقو پرته خپل لومړني فعالیتونه پیل کړل: هر څه په ظالمانه ډول د پاچاهانو له‌خوا اداره کېدل». باور دا دی چې د روم قانون په اتروسکي مذهب کې جرړې/ریښې لري چې پر مذهبي دود او دستور ټینګار کوي.  &lt;ref&gt;{{CathEncy|wstitle=Roman Law}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Jenő Szmodis: [http://www.jogiforum.hu/publikaciok/231 ''The Reality of the Law – From the Etruscan Religion to the Postmodern Theories of Law'']; Ed. Kairosz, Budapest, 2005.&lt;/ref&gt;

=== دوولس جدولونه ===
د دولس جدولونو قانون له ميلاد څخه مخکې د پنځمې پېړۍ د منځنۍ برخې اړوند لومړنی قانوني متن دی. تریبون پلبي، سي ترنتیلیوس ارسا، وړاندیز وکړ چې قانون باید د قاضیانو له‌خوا د قانون له خپل سري پلي کولو څخه د مخنیوي په موخه ولیکل شي. تر اته کاله سیاسي مبارزې وروسته دپلیبيایانو  قبیلې پاتریسیون‌یانو ته قناعت ورکړ چې د سولون (په اتن کې د سولون له‌خوا وضعه شوي د عمومي او خصوصي ژوند قوانین، ژباړن) قوانینو د کاپي کولو لپاره اتن ته يو هيئت وليږي؛ هغوی هم په همدې دلیل د یونان نورو ښارونو ته هیئتان ولېږل. له میلاد څخه مخکې په ۴۵۱ کال کې د دودیزې کیسې سره سم (لکه څنګه چې لیوی وايي)، لس رومي ښاریان د قوانینو د ثبت لپاره وټاکل شول چې د ''decemviri legibus scribundis'' (لس کسان، ژباړن) په نوم پېژندل کېږي. کله چې دوی دا دنده تر سره کوله د پام‌وړ غوره سیاسي واک  (اېمپېريم/ ''imperium'') دوی ته ورکړل شوی و. حال دا چې د قضاوت ځواک محدود و. له میلاد څخه مخکې په ۴۵۰ کال کې دسمویري پر لسو لوحو (تابلو) قوانین ولیکل، خو دا قوانین د پبلیانو د رضایت وړ نه و. ویل کېږي چې دویم دسمویرات له ميلاد څخه مخکې په ۴۴۹ کال کې دوه نورې لوحې په هغه کې ورزیاتې کړې. د دوولسو جدولونو نوی قانون د خلکو د اسامبلۍ له‌خوا تصویب کړل شو.  &lt;ref name=&quot;tellegen&quot;&gt;&quot;A Short History of Roman Law&quot;, Olga Tellegen-Couperus pp. 19–20.&lt;/ref&gt;  

مدرن څېړونکي دې ته مایل دي چې د لاتيني تاريخ‌پوهانو دقت وننګوي. هغوي په عمومي توګه په دې باور دي چې دویم دسمویرات هېڅ نه‌شته و. باور دا دی چې له میلاد څخه مخکې په ۴۵۱ کال کې د دودیزو حقوقو د بحث‌وړ ټکي په دمویرات کې شامل وو چې په روم کې يې اصلي دندې پرغاړه لرلې. پردې سربېره د روم پر لومړنیو قوانینو د یونان د اغېزو اړوند ډېرې پوښتنې لا هم د بحث‌وړ دي. ډېری پوهان د لاتیني تاريخ‌پوهانو له باور سره سم دا له امکان څخه ډېره لرې ګڼي چې پاتریسیون‌یانو به یونان ته رسمي هیئت لېږلی وي. په بدل کې يې پوهان داسې وړاندیز کوي چې رومیانو یوناني قوانین له مګنا ګراسیا یوناني ښارونو څخه چې د روم او یونان د نړۍ تر منځ اصلي دروازه وه ترلاسه کړي دي. د دوولسو جدولونو اصلي متن نه دی ساتل شوی. په احتمالي ډول دا لوحې له میلاد څخه مخکې په ۳۸۷ کال کې د ګول‌يانو په واسطه د روم د فتحې پر مهال سوځول شوي او له‌منځه تللي. &lt;ref name=&quot;tellegen2&quot;&gt;&quot;A Short History of Roman Law&quot;, Olga Tellegen-Couperus pp. 19–20.&lt;/ref&gt;

له هغه څخه پاتې شوې ټوټې ښيي چې دا قانون له اوسنۍ معنا سره نه دی. دې قانون د پلي کېدلو وړ ټولو قوانینو ته یو بشپړ اړوند سیستم نه دی چمتو کړی او ښايي د ټولو ممکنه مواردو لپاره يې قانوني حل‌لار نه ده وړاندې کړې. بلکې په دې جدولونو کې ځانګړي مقررات شامل و چې د هغه مهال د شته دودیزو قوانینو د بدلون لپاره طرحه شوي وو. که څه هم دا مقررات د ټولو حقوقي حوزو اړوند دي خو ډېره برخه یې خصوصي حقونو او مدني عدالت ته ځانګړې شوې ده. 

=== لومړنی قانون او قانون‌پوهنه ===
یو تر ټولو مهمو قوانینو څخه چې د لومړني جمهوریت پرمهال تصویب شو، لیکس کنولیا/ ''Lex Canuleia'' (له میلاد څخه مخکې په ۴۴۵ کال کې) و، چې د پاتریسیون‌یانو او پلبي‌يانو تر منځ يې قانوني واده (''conubium'') ته اجازه ورکړه؛ لیجېس لایسیناس سیکټي‌ای/ ''Leges Liciinae Sextiae (له ميلاد څخه مخکې ۳۶۷ کال)'' چې د عامه ځمکو (ager publicus) اندازه يې محدوده کړه چې هر ښاروند کولی شوی ويې نیسي او شرط يې کېښود چې یو له دوو کلنیو قنصلونو څخه باید پليبی وي؛ او لېکس هوټېنسیا/ ''Lex Hortensia'' (له ميلاد څخه مخکې ۲۸۷ کال) چې د پلیبي اسامبلیو پرېکړې يې تشرېح کولې (''plebiscita'') په دې توګه ښايي د روم د ټولو خلکو د پلیي‌يانو او پاتریسیون‌يانو لپاره لازم‌الاجرا و. &lt;ref&gt;''The Oxford Classical Dictionary'', Third Edition. Edited by Simon Hornblower and Antony Spawforth, Oxford University Press, 1996. Entry: ''Licinius Stolo, Gaius''&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;''The Oxford Classical Dictionary'', Third Edition. Edited by Simon Hornblower and Antony Spawforth, Oxford University Press, 1996. Entry: ''Lex''&lt;/ref&gt;

د جمهوري غوښتونکو له دور څخه بل مهم قانون لېکس اکويلیا/''Lex Aquilia'' و چې له ميلاد څخه مخکې په ۲۸۶ کال کې تصویب شوی و ښايي د شکنجې د مدرن قانون د ریښې په توګه په پام کې ونیول شي. په هر حال د اروپا له قانوني کلتور سره د روم تر ټولو مهمه مرسته د قوانینو وضع کول وو چې په ښه ټوګه مخکې‌لیکل شوي وو، خو د مسلکي حقوق‌پوهانو (''prudentes'' or ''jurisprudentes''sing. ''prudens'') راڅرګندېدل او یو نوی حقوقي علم و. دا چاره د یونان د علمي فلسفې په سوکه پروسو کې د حقوقو په موضوع کې حاصله شوه، هغه موضوع چې خپله یونانیانو کله هم د یو علم په توګه ورسره چلند ونه کړ.  &lt;ref&gt;{{cite book|last=Berger|first=Adolf|title=Encyclopedic Dictionary of Roman Law|journal=The American Journal of Philology|volume=76|issue=1|pages=90–93|year=1953|jstor=291711|doi=10.2307/297597|url=https://books.google.com/books?id=oR0LAAAAIAAJ&amp;pg=PA529|isbn=9780871694324}}&lt;/ref&gt;

== سرچينې ==
----[[د روم قانون#%20ftnref1|[1]]] د روم جمهوریت د لرغونو قوانینو ټولګه، ژباړن

[[د روم قانون#%20ftnref2|[2]]] د لرغوني روم غیر اصلي اوسیدونکو ته ویل کېدل، ژباړن

[[د روم قانون#%20ftnref3|[3]]] په لرغوني یونان کې د صلاحیت هغه ډول چې یو ښاروند ته د یو پوځي یا دولتي بنسټ د کنترول لپاره ورکول کېده، ژباړن</text>
      <sha1>p762e17wfwg94jcpc69cr8s03vmv4v6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>الفرېد بیوملر</title>
    <ns>0</ns>
    <id>63919</id>
    <revision>
      <id>284929</id>
      <timestamp>2022-08-28T15:14:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>حجاوي (بيت الحكمة)</username>
        <id>25655</id>
      </contributor>
      <comment>This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11126" xml:space="preserve">الفرېد بیوملر (د ۱۸۸۷ کال د نومبر له ۱۹ – د ۱۹۶۸ کال د مارچ تر ۱۹) اتریش الاصل آلمانی فیلسوف، روزنپوه او نازي مفکوره وتلی پلوی ؤ. له ۱۹۲۴ کال څخه یې په درسدن ټکنالوژیکي پوهنتون کې درس ورکاوه، چې په پیل کې یې د بې معاش استاد توګه دنده پر مخ وړه. بیوملر په ۱۹۲۴ کال کې پوهنوال (Extraordinarius)  او یو کال وروسته پوهاند شو. له ۱۹۳۳ کال راهیسې یې په برلین کې د سیاسي روزنپوهنې انستیتوت د رئیس په توګه  فلسفه او سیاسي تعلیمات تدریس کړل.  

== ژوندلیک   ==
بیوملر په برلین او بن کې د فلسفې او هنر تاریخ له زده کړو وروسته، په ۱۹۱۴ کال کې په مونخ کې د کانټ په ښایسته پېژندنه کې د عمومي اعتبار مسئله (the problem of general validity in Kant's aesthetics) په اړه د یوې مقالې په لیکلو سره خپله ډوکتورا ترلاسه کړه. هغه له ۱۹۲۴ کال څخه په دریسډن تخنیکي پوهنتون کې درس وکړ، هلته یې وړتیا ومونده او په ۱۹۲۸ کال کې د پوهنوال او په ۱۹۲۹ کال کې پوهاند شو. د پوهنځۍ له دخالت پرته، د کلتور ملي سوسیالیست پروسي وزیر، برنارډ روسټ له خوا په ۱۹۳۳ کال په برلین پوهنتون کې د فلسفې او سیاسي روزنپوهنې د استادۍ نوې رامنځته شوې څوکۍ ته وټاکل شو او په عین وخت کې د سیاسي روزنپوهنې لپاره د نوي جوړ شوي انسټیټیوټ رئیس وټاکل شو. ویکتور کلیمپیر څرګنده کړه، &quot;د برلین ضعیف استادان: بیوملر د دوی فیلسوف، نیوبرټ د دوی رومانیست&quot;. هغه د خپل نږدې ملګري، ارنسټ نیکیش ترڅنګ د وایډرسټنډ جورنال په لومړیو ټوکونو کې مرسته کړې وه. هغه د Zeitschrift für National Revolutionäre Politik سره د &quot;لوپولډ مارتین&quot; او &quot;وولف ایکر&quot; په مستعار نومونو مرسته وکړه.   &lt;ref&gt;Nitzan Lebovic, The Beauty and Terror of &quot;Lebensphilosophie&quot;: Ludwig Klages, Walter Benjamin, and Alfred Baeumler, ''South Central Review'', Vol. 23, No. 1, Fascism, Nazism: Cultural Legacies of Reaction (Spring, 2006), pp. 23-39&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[[Victor Klemperer]]: ''Tagebücher 1942–45''. Aufbau-Verlag Berlin 1995, S. 479.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Armin Mohler: ''Die konservative Revolution in Deutschland''. Stuttgart 1999&lt;sup&gt;5&lt;/sup&gt;, S. 479&lt;/ref&gt;

بیوملر په اصل کې بندیش او جنګکانسروټیون ته نږدې ؤ، خو بیا یې ملي سوسیالیزم ته مخه کړه. نوموړی په ۱۹۳۰ کال کې د کامفبنډ فر دویچ کلتور فولکلوري یهودیت ضد (folkish-antisemitic Kampfbund für deutsche Kultur) له بنسټګرو څخه ؤ. د ۱۹۳۰ کال لسیزې له پیل څخه یې د هټلر او د نازي سر ایډیالوژیست، الفریډ روزنبرګ سره شخصي اړیکه درلوده. بیوملر د نورو فیلسوفانو سره د ۱۹۳۲ کال په رایشټاګ ټاکنو کې د NSDAP سره خپله وفاداري اعلان کړه، خو هغه د ګوند واک ته ورسېدو وروسته د غړیتوب لپاره غوښتنه وکړه.   &lt;ref name=&quot;Klee24&quot;&gt;[[Ernst Klee]]: ''Das Personenlexikon zum Dritten Reich. Wer war was vor und nach 1945''. Fischer Taschenbuch Verlag, Zweite aktualisierte Auflage, Frankfurt am Main 2005, S. 24.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Christoph Jahr: ''Die nationalsozialistische Machtübernahme und ihre Folgen.'' In: Heinz-Elmar Tenorth (Hrsg.): ''Geschichte der Universität unter den Linden 1810–2010.'' Band 2. ''Die Berliner Universität zwischen den Weltkriegen 1918-1945.'' Akademie-Verlag, Berlin 2012, ISBN 978-3-05-004667-9, S. 315.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;T. Laugstien: ''Philosophieverhältnisse im deutschen Faschismus''. S. 27&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;T. Laugstien: ''Philosophieverhältnisse im deutschen Faschismus''. S. 203&lt;/ref&gt;

بیوملر د ۱۹۳۳ کال کال د مې په ۱۰ د خپل کالج&quot;Wissenschaft, Hochschule, Staat&quot;  (ساینس، پوهنتون، دولت) د یوې برخې په توګه د &quot;Wider den undeutschen Geist&quot;  ( د غیر الماني اروا په وړاندې) تر سرلیک لاندې خپله پرانیستې وینا د برلین پوهنتون د وینا په ګڼ ګوڼ ۳۸ تالار کې ورکړه. زیاتره زده ګریالان په SA یونیفورم کې حاضر شوي وو. د وینا په پیل کې، د زده کړیالانو د بیرغ پلاوي د نازي نښان بیرغ سره تالار ته راننوتل. د دې وینا هغه مهم نقل قول چې کم پام ورته وشو، داسې ؤ: &quot;سیاست یوازې هغه کسان رامنځته کولی شي چې ورته مسؤل وي. په حقیقت کې یوه فلسفه او د سیاست علم شته، خو یو علمي سیاست او د سیاسي علم په څېر کوم څه نه شته. فکر باید فکر ته ځواب ووایي.&quot; بیوملر په دوام کې توضیح وکړه: &quot; دلته په یوه کلمه کې ویلای شو چې ملي سوسیالیزم له فکري پلوه څه معنی لري: یو ډول سرتېری د تعلیم لرونکو ځایناستی کول.&quot; د وجدان او د فرد پالنې د آزادۍ دوران &quot; پای ته ورسېد. &quot;هغوی اوس راوځي چې هغه کتابونو سوځوي چې په کې یوې بهرنۍ اروا زموږ سره د جګړې لپاره د جرمن کلمه کارولې ده . [. . .] هغه څه چې نن ورځ له ځانه لرې کوو هغه زهرونه دي چې د کاذب زغم پرمهال راټول شوي دي. &quot; وروسته، د مشعل وړونکو بهیر چې د بیوملر یې تر مخ نه ؤ، تر اوپرنپلټز ډګر پورې جوړ شو.د ولکیشر بیوباکټر په وینا، هلته &quot;جرمني اروا&quot; باید په سمبولیک ډول د ۲۰۰۰۰ کتابونو په سوځولو سره پاک شي. &lt;ref&gt;Männerbund und Wissenschaft, S. 129, 130, 137; Christoph Jahr: ''Die nationalsozialistische Machtübernahme und ihre Folgen.'' In: Heinz-Elmar Tenorth (Hrsg.): ''Geschichte der Universität unter den Linden 1810–2010.'' Band 2. ''Die Berliner Universität zwischen den Weltkriegen 1918-1945.'' Akademie-Verlag, Berlin 2012, ISBN 978-3-05-004667-9, S. 302.&lt;/ref&gt;

بیوملر په ۱۹۳۴ کال کې د زده کونکي آیدیال په توګه د &quot;سیاسي سرتېري&quot;، د &quot;نارینه کورونو&quot; د جوړولو او د &quot;ښځینه - ډیموکرات&quot; د حذف کولو غوښتنه وکړه. مارتین هایډګر د ​​​​بیوملر او ارنسټ کریک دواړو د ژورپوهنې په نشتوالي نیوکه وکړه او دا چې دواړو غوښتل د روزنې بهرنیو پروګرامونو او نظامي روزنې له لارې د &quot;سیاسي سرتېري&quot; پېداګوژيکي ملي ماډل په حقیقت بدل کړي. بیوملر د ۱۹۳۴ کال د جولای راهیسې د NSDAP د لوړو زده کړو کمیسیون غړی ؤ. همدا راز هغه ریشسلیټر روزنبرګ له لوري په ۱۹۳۴ کال کې د NSDAP د فکري روزنې اود  تعلیم د څارنې لپاره د مشر (هټلر) د هيئت د ساینس دفتر مشر&quot; وټاکل شو او په ۱۹۴۱ کال کې یې د خدمتونو مشر رتبې ته ترفغ وکړه. بیوملر هلته اصلاً د پوهنتونونو سره د روزنبرګ د رابط په توګه کار کاوه او همدارنګه د ښوونې او روزنې نړیوال جورنال (Internationale Zeitschrift für Erziehung) او د ۱۹۳۶ کال څخه یې د نړۍ لید او مکتب (Weltanschauung und Schule) جورنال، چې سمونګر یې هانس کارل لیستریتز ؤ، اډېټ کاوه. د روزنبرګ دفتر په ساینس څانګه کې د هغه دنده په ځانګړې توګه دا وه چې &quot; په پوهنتونونو کې د وټاکل کېدو لپاره د بشري علومو د پوهانو په ارزونه باندې کار وکړې او د روزنپوهنې بنسټیزو پوښتنو ته رسېدنه وکړي.&quot;   &lt;ref&gt;Männerbund und Wissenschaft, 1934&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[[Michael Grüttner]]: Die Hochschulkommission der NSDAP. In: Ursula Ferdinand, Hans-Peter Kröner, Ioanna Mamali (Hrsg.): Medizinische Fakultäten in der deutschen Hochschullandschaft 1925–1950. Synchron, Heidelberg 2013, S. 34.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[[Léon Poliakov]], [[Josef Wulf]]: ''Das Dritte Reich und seine Denker''. Berlin 1959&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Klaus-Peter Horn: ''Erziehungswissenschaft an der Berliner Friedrich-Wilhelms-Universität in der Zeit des Nationalsozialismus.'' In: Rüdiger vom Bruch (Hrsg.): ''Die Berliner Universität in der NS-Zeit. Band 2: Fachbereiche und Fakultäten.'' Franz Steiner, Wiesbaden 2005, ISBN 3-515-08658-7, S. 218&lt;/ref&gt;

بیوملر په ۱۹۳۹ کال کې د اډولف هټلر د ۵۰-ام کلیزې په مناسبت په Festschrift Deutsche Wissenschaft کې یوه مقاله ولیکه. په هغه وخت کې ارنسټ کریک او بیوملر &quot;د ملي سوسیالیزم دوه مخکښ فیلسوفان&quot; ګڼل کېدل. بیوملر د ۱۹۴۲ کال د اپریل څخه د Aufbauamt der Hohen Schule  مشر ؤ، د ګوند هغه د پلان شوي پوهنتون چې د NSDAP د عالي مکتب په نوم یادېد. &lt;ref&gt;[[Ernst Nolte]]: ''Zur Typologie des Verhaltens der Hochschullehrer im Dritten Reich''. In: [[Aus Politik und Zeitgeschichte]], Beilage B 46/65 zur Wochenzeitung [[Das Parlament]], 17. November 1965&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Ernst Klee: Das Personenlexikon zum Dritten Reich. Wer war was vor und nach 1945. Fischer Taschenbuch Verlag, Zweite aktualisierte Auflage, Frankfurt am Main 2005, S. 24.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://geb.unigiessen.de/geb/volltexte/2014/11002/pdf/GutsulNazarii_2013_07_02.pdf Diss. phil.] [[University of Giessen]] 2013: ''Der [[Einsatzstab Reichsleiter Rosenberg]] und seine Tätigkeit in der Ukraine 1941-1944'', by Nazarii Gutsul, p. 25&lt;/ref&gt;  

بیوملر د ۱۹۴۵ کال څخه وروسته د هامیلبورګ او د لودویګسبورګ په کمپونو کې د دریو کلونو لپاره کار زده کوونکی شو. نوموړی یو له هغو کمو نازي پروفیسورانو څخه ؤ، چې د پوهنتون پست ته راستون نه شو.   &lt;ref&gt;Ernst Klee: Das Personenlexikon zum Dritten Reich. Wer war was vor und nach 1945. Fischer Taschenbuch Verlag, Zweite aktualisierte Auflage, Frankfurt am Main 2005, S. 24.&lt;/ref&gt;

== سرچينې ==</text>
      <sha1>ap81endtzivay2dc4z4r4ubt8807aqz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>284942</id>
      <parentid>284929</parentid>
      <timestamp>2022-08-28T16:29:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>حجاوي (بيت الحكمة)</username>
        <id>25655</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11144" xml:space="preserve">{{Infobox person}}الفرېد بیوملر (د ۱۸۸۷ کال د نومبر له ۱۹ – د ۱۹۶۸ کال د مارچ تر ۱۹) اتریش الاصل آلمانی فیلسوف، روزنپوه او نازي مفکوره وتلی پلوی ؤ. له ۱۹۲۴ کال څخه یې په درسدن ټکنالوژیکي پوهنتون کې درس ورکاوه، چې په پیل کې یې د بې معاش استاد توګه دنده پر مخ وړه. بیوملر په ۱۹۲۴ کال کې پوهنوال (Extraordinarius)  او یو کال وروسته پوهاند شو. له ۱۹۳۳ کال راهیسې یې په برلین کې د سیاسي روزنپوهنې انستیتوت د رئیس په توګه  فلسفه او سیاسي تعلیمات تدریس کړل.  

== ژوندلیک   ==
بیوملر په برلین او بن کې د فلسفې او هنر تاریخ له زده کړو وروسته، په ۱۹۱۴ کال کې په مونخ کې د کانټ په ښایسته پېژندنه کې د عمومي اعتبار مسئله (the problem of general validity in Kant's aesthetics) په اړه د یوې مقالې په لیکلو سره خپله ډوکتورا ترلاسه کړه. هغه له ۱۹۲۴ کال څخه په دریسډن تخنیکي پوهنتون کې درس وکړ، هلته یې وړتیا ومونده او په ۱۹۲۸ کال کې د پوهنوال او په ۱۹۲۹ کال کې پوهاند شو. د پوهنځۍ له دخالت پرته، د کلتور ملي سوسیالیست پروسي وزیر، برنارډ روسټ له خوا په ۱۹۳۳ کال په برلین پوهنتون کې د فلسفې او سیاسي روزنپوهنې د استادۍ نوې رامنځته شوې څوکۍ ته وټاکل شو او په عین وخت کې د سیاسي روزنپوهنې لپاره د نوي جوړ شوي انسټیټیوټ رئیس وټاکل شو. ویکتور کلیمپیر څرګنده کړه، &quot;د برلین ضعیف استادان: بیوملر د دوی فیلسوف، نیوبرټ د دوی رومانیست&quot;. هغه د خپل نږدې ملګري، ارنسټ نیکیش ترڅنګ د وایډرسټنډ جورنال په لومړیو ټوکونو کې مرسته کړې وه. هغه د Zeitschrift für National Revolutionäre Politik سره د &quot;لوپولډ مارتین&quot; او &quot;وولف ایکر&quot; په مستعار نومونو مرسته وکړه.   &lt;ref&gt;Nitzan Lebovic, The Beauty and Terror of &quot;Lebensphilosophie&quot;: Ludwig Klages, Walter Benjamin, and Alfred Baeumler, ''South Central Review'', Vol. 23, No. 1, Fascism, Nazism: Cultural Legacies of Reaction (Spring, 2006), pp. 23-39&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[[Victor Klemperer]]: ''Tagebücher 1942–45''. Aufbau-Verlag Berlin 1995, S. 479.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Armin Mohler: ''Die konservative Revolution in Deutschland''. Stuttgart 1999&lt;sup&gt;5&lt;/sup&gt;, S. 479&lt;/ref&gt;

بیوملر په اصل کې بندیش او جنګکانسروټیون ته نږدې ؤ، خو بیا یې ملي سوسیالیزم ته مخه کړه. نوموړی په ۱۹۳۰ کال کې د کامفبنډ فر دویچ کلتور فولکلوري یهودیت ضد (folkish-antisemitic Kampfbund für deutsche Kultur) له بنسټګرو څخه ؤ. د ۱۹۳۰ کال لسیزې له پیل څخه یې د هټلر او د نازي سر ایډیالوژیست، الفریډ روزنبرګ سره شخصي اړیکه درلوده. بیوملر د نورو فیلسوفانو سره د ۱۹۳۲ کال په رایشټاګ ټاکنو کې د NSDAP سره خپله وفاداري اعلان کړه، خو هغه د ګوند واک ته ورسېدو وروسته د غړیتوب لپاره غوښتنه وکړه.   &lt;ref name=&quot;Klee24&quot;&gt;[[Ernst Klee]]: ''Das Personenlexikon zum Dritten Reich. Wer war was vor und nach 1945''. Fischer Taschenbuch Verlag, Zweite aktualisierte Auflage, Frankfurt am Main 2005, S. 24.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Christoph Jahr: ''Die nationalsozialistische Machtübernahme und ihre Folgen.'' In: Heinz-Elmar Tenorth (Hrsg.): ''Geschichte der Universität unter den Linden 1810–2010.'' Band 2. ''Die Berliner Universität zwischen den Weltkriegen 1918-1945.'' Akademie-Verlag, Berlin 2012, ISBN 978-3-05-004667-9, S. 315.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;T. Laugstien: ''Philosophieverhältnisse im deutschen Faschismus''. S. 27&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;T. Laugstien: ''Philosophieverhältnisse im deutschen Faschismus''. S. 203&lt;/ref&gt;

بیوملر د ۱۹۳۳ کال کال د مې په ۱۰ د خپل کالج&quot;Wissenschaft, Hochschule, Staat&quot;  (ساینس، پوهنتون، دولت) د یوې برخې په توګه د &quot;Wider den undeutschen Geist&quot;  ( د غیر الماني اروا په وړاندې) تر سرلیک لاندې خپله پرانیستې وینا د برلین پوهنتون د وینا په ګڼ ګوڼ ۳۸ تالار کې ورکړه. زیاتره زده ګریالان په SA یونیفورم کې حاضر شوي وو. د وینا په پیل کې، د زده کړیالانو د بیرغ پلاوي د نازي نښان بیرغ سره تالار ته راننوتل. د دې وینا هغه مهم نقل قول چې کم پام ورته وشو، داسې ؤ: &quot;سیاست یوازې هغه کسان رامنځته کولی شي چې ورته مسؤل وي. په حقیقت کې یوه فلسفه او د سیاست علم شته، خو یو علمي سیاست او د سیاسي علم په څېر کوم څه نه شته. فکر باید فکر ته ځواب ووایي.&quot; بیوملر په دوام کې توضیح وکړه: &quot; دلته په یوه کلمه کې ویلای شو چې ملي سوسیالیزم له فکري پلوه څه معنی لري: یو ډول سرتېری د تعلیم لرونکو ځایناستی کول.&quot; د وجدان او د فرد پالنې د آزادۍ دوران &quot; پای ته ورسېد. &quot;هغوی اوس راوځي چې هغه کتابونو سوځوي چې په کې یوې بهرنۍ اروا زموږ سره د جګړې لپاره د جرمن کلمه کارولې ده . [. . .] هغه څه چې نن ورځ له ځانه لرې کوو هغه زهرونه دي چې د کاذب زغم پرمهال راټول شوي دي. &quot; وروسته، د مشعل وړونکو بهیر چې د بیوملر یې تر مخ نه ؤ، تر اوپرنپلټز ډګر پورې جوړ شو.د ولکیشر بیوباکټر په وینا، هلته &quot;جرمني اروا&quot; باید په سمبولیک ډول د ۲۰۰۰۰ کتابونو په سوځولو سره پاک شي. &lt;ref&gt;Männerbund und Wissenschaft, S. 129, 130, 137; Christoph Jahr: ''Die nationalsozialistische Machtübernahme und ihre Folgen.'' In: Heinz-Elmar Tenorth (Hrsg.): ''Geschichte der Universität unter den Linden 1810–2010.'' Band 2. ''Die Berliner Universität zwischen den Weltkriegen 1918-1945.'' Akademie-Verlag, Berlin 2012, ISBN 978-3-05-004667-9, S. 302.&lt;/ref&gt;

بیوملر په ۱۹۳۴ کال کې د زده کونکي آیدیال په توګه د &quot;سیاسي سرتېري&quot;، د &quot;نارینه کورونو&quot; د جوړولو او د &quot;ښځینه - ډیموکرات&quot; د حذف کولو غوښتنه وکړه. مارتین هایډګر د ​​​​بیوملر او ارنسټ کریک دواړو د ژورپوهنې په نشتوالي نیوکه وکړه او دا چې دواړو غوښتل د روزنې بهرنیو پروګرامونو او نظامي روزنې له لارې د &quot;سیاسي سرتېري&quot; پېداګوژيکي ملي ماډل په حقیقت بدل کړي. بیوملر د ۱۹۳۴ کال د جولای راهیسې د NSDAP د لوړو زده کړو کمیسیون غړی ؤ. همدا راز هغه ریشسلیټر روزنبرګ له لوري په ۱۹۳۴ کال کې د NSDAP د فکري روزنې اود  تعلیم د څارنې لپاره د مشر (هټلر) د هيئت د ساینس دفتر مشر&quot; وټاکل شو او په ۱۹۴۱ کال کې یې د خدمتونو مشر رتبې ته ترفغ وکړه. بیوملر هلته اصلاً د پوهنتونونو سره د روزنبرګ د رابط په توګه کار کاوه او همدارنګه د ښوونې او روزنې نړیوال جورنال (Internationale Zeitschrift für Erziehung) او د ۱۹۳۶ کال څخه یې د نړۍ لید او مکتب (Weltanschauung und Schule) جورنال، چې سمونګر یې هانس کارل لیستریتز ؤ، اډېټ کاوه. د روزنبرګ دفتر په ساینس څانګه کې د هغه دنده په ځانګړې توګه دا وه چې &quot; په پوهنتونونو کې د وټاکل کېدو لپاره د بشري علومو د پوهانو په ارزونه باندې کار وکړې او د روزنپوهنې بنسټیزو پوښتنو ته رسېدنه وکړي.&quot;   &lt;ref&gt;Männerbund und Wissenschaft, 1934&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[[Michael Grüttner]]: Die Hochschulkommission der NSDAP. In: Ursula Ferdinand, Hans-Peter Kröner, Ioanna Mamali (Hrsg.): Medizinische Fakultäten in der deutschen Hochschullandschaft 1925–1950. Synchron, Heidelberg 2013, S. 34.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[[Léon Poliakov]], [[Josef Wulf]]: ''Das Dritte Reich und seine Denker''. Berlin 1959&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Klaus-Peter Horn: ''Erziehungswissenschaft an der Berliner Friedrich-Wilhelms-Universität in der Zeit des Nationalsozialismus.'' In: Rüdiger vom Bruch (Hrsg.): ''Die Berliner Universität in der NS-Zeit. Band 2: Fachbereiche und Fakultäten.'' Franz Steiner, Wiesbaden 2005, ISBN 3-515-08658-7, S. 218&lt;/ref&gt;

بیوملر په ۱۹۳۹ کال کې د اډولف هټلر د ۵۰-ام کلیزې په مناسبت په Festschrift Deutsche Wissenschaft کې یوه مقاله ولیکه. په هغه وخت کې ارنسټ کریک او بیوملر &quot;د ملي سوسیالیزم دوه مخکښ فیلسوفان&quot; ګڼل کېدل. بیوملر د ۱۹۴۲ کال د اپریل څخه د Aufbauamt der Hohen Schule  مشر ؤ، د ګوند هغه د پلان شوي پوهنتون چې د NSDAP د عالي مکتب په نوم یادېد. &lt;ref&gt;[[Ernst Nolte]]: ''Zur Typologie des Verhaltens der Hochschullehrer im Dritten Reich''. In: [[Aus Politik und Zeitgeschichte]], Beilage B 46/65 zur Wochenzeitung [[Das Parlament]], 17. November 1965&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Ernst Klee: Das Personenlexikon zum Dritten Reich. Wer war was vor und nach 1945. Fischer Taschenbuch Verlag, Zweite aktualisierte Auflage, Frankfurt am Main 2005, S. 24.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://geb.unigiessen.de/geb/volltexte/2014/11002/pdf/GutsulNazarii_2013_07_02.pdf Diss. phil.] [[University of Giessen]] 2013: ''Der [[Einsatzstab Reichsleiter Rosenberg]] und seine Tätigkeit in der Ukraine 1941-1944'', by Nazarii Gutsul, p. 25&lt;/ref&gt;  

بیوملر د ۱۹۴۵ کال څخه وروسته د هامیلبورګ او د لودویګسبورګ په کمپونو کې د دریو کلونو لپاره کار زده کوونکی شو. نوموړی یو له هغو کمو نازي پروفیسورانو څخه ؤ، چې د پوهنتون پست ته راستون نه شو.   &lt;ref&gt;Ernst Klee: Das Personenlexikon zum Dritten Reich. Wer war was vor und nach 1945. Fischer Taschenbuch Verlag, Zweite aktualisierte Auflage, Frankfurt am Main 2005, S. 24.&lt;/ref&gt;

== سرچينې ==</text>
      <sha1>60pi9ud7p1zarazd2ulujq9zppjnb5h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>لرغونی مقناطیسیت</title>
    <ns>0</ns>
    <id>63920</id>
    <revision>
      <id>284930</id>
      <timestamp>2022-08-28T15:16:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>حجاوي (بيت الحكمة)</username>
        <id>25655</id>
      </contributor>
      <comment>This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8103" xml:space="preserve">'''لرغونی مقناطیسیت''' په ډبرو، رسوباتو او د لرغون‌پېژندنې په موادو کې د ځمکې د مقناطیسي ساحو د سوابقو څېړنه ده. په ډبرو کې مقناطیسي منرالونه کولای شي د جوړېدو پر مهال د مقناطیسي ساحې یا میدان مسیر او شدت ثبت کړي. دغه سوابق د ځمکې د لرغونو مقناطیسي ساحو د چلند او د ټکټونیکي تختو د پخوانیو ځایونو په اړه معلومات وړاندې کوي. د جیومقناطیسي بدلونونو هغه سوابق چې د اتشفشاني او رسوبي ډبرو په سلسلو کې باقي پاتې دي، یو داسې زماني مقیاس وړاندې کوي چې د جیوکرونولوژيکې وسیلې په توګه کارول کېږي. هغه جیوفزیک پوهان چې په لرغوني مقناطیسیت کې تخصص لري، د لرغوني مقناطیسیت پوهان بلل کېږي.

== تاریخچه ==
د اتلسمې پېړۍ په لومړیو کې څرګنده شوه چې د قطب‌نما یا پرکار ستنې د ځمکې د بېرون ته راوتلیو قوي مقناطیسي برخو په مقابل کې په شدت سره انحراف کوي. په ۱۷۹۷ کال کې «وون هامبولټ» دغه مقناطیس له برېښنايي ضربې سره تړلی وباله (برېښنا سطحي ډبرې مقناطیسي کوي). په نولسمه پېړۍ کې په ډبرو کې د مقناطیسي مسیرونو څېړنو وښوده چې ځینې وروستۍ لاواوې د ځمکې له مقناطیسي ساحې یا میدان سره په موازي کرښو مقناطیسي شوې دي. د شلمې پېړۍ په لومړیو کې د «ډېوېډ»، «برونهس» او «مرکانټون» څېړنو وښوده چې ډېری ډبرې په غیر موازي ډول له میدان یا ساحې سره مقناطیسي شوې دي. جاپاني جیوفزیک پوه «موټونوري ماټویاما» د ۱۹۲۰مې لسیزې په وروستیو کې وښوده چې د ځمکې مقناطیسي میدان د کوارټز دورې په منځنیو کلونو کې بدل یا معکوس شو او دا هغه بدلون و چې دا مهال د برونهس-ماټویاما د بدلون په نامه پېژندل کېږي.&lt;ref name=&quot;McElhinny&quot;&gt;{{Harvnb|McElhinny|McFadden|2000}}&lt;/ref&gt;{{sfn|Glen|1982|p={{pn|date=November 2021}}}}{{sfn|Glen|1982|p={{pn|date=November 2021}}}}

انګرېز فزیک پوه «بلکټ» په ۱۹۵۶ کال کې حساسه سټاټیک مقناطیس سنجوونکې اله اختراع کړه او په دې سره یې د لرغوني مقناطیسیت لپاره لویه انګېزه رامنځته کړه. ده غوښتل خپله هغه تیوري وازمايي چې د ځمکې له څرخېدو سره د جیومقناطیسي میدان د اړیکې په اړه وه او دا تیوري یې بالاخره رد کړه. خو سټاټیکي مقناطیس سنج یې د لرغوني مقناطیس یوه بنسټیزه اله یا وسیله شوه او په پایله کې یې د قاره‌يي حرکت تیوري رامنځته شوه. «الفرډ واګنر» د لومړي ځل لپاره په ۱۹۱۵ کال کې وړاندیز وکړ چې لویې وچې یو وخت له یو بل سره یوځای وې او بیا وروسته سره جلا شوې. که څه هم ده ګڼ غیر مستقیم شواهد وړاندې کړل، خو په دوو دلایلو یې د تیورۍ کم هرکلی وشو: (۱) د قاره‌يي حرکت لپاره هېڅ کوم میکانیزم نه و مشخص شوی؛ او (۲) د وخت په اوږدو کې د لویو وچو د حرکت د بیارغونې لپاره هېڅ لاره نه وه موجوده. «کیټ رانکورن» او «اډوارډ ایروینګ» د اروپا او شمالي امریکا لپاره څرګند قطبي مسیرونه جوړ کړل. دغه منحني ګان له یو بله جلا شول، خو که فرض کړو چې لویې وچې شاوخوا ۲۰۰ میلیونه کاله مخکې سره تړلې وې، ښايي دغه منحني ګان بېرته سره یوځای شي. دغې چارې د قاره‌يي حرکت لپاره لومړني څرګند جیوفزیکي شواهد وړاندې کړل. وروسته په ۱۹۶۳ کال کې «مورلي»، «واین» او «میټوز» وښوده چې په سمندرونو کې مقناطیسي ګډوډۍ د سمندر د تل د پراخېدو شواهد په لاس راکوي.&lt;ref&gt;{{cite journal|last=Runcorn|first=S. K.|year=1956|title=Paleomagnetic comparisons between Europe and North America|journal=Proc. Geol. Assoc. Canada|volume=8|pages=77–85}}&lt;/ref&gt;{{sfn|Glen|1982|pp=[https://archive.org/details/roadtojaramilloc00glen/page/4 4–5]}}

== څانګې ==
لرغونی مقناطیسیت په بېلابېلو کچو کې څېړل کېږي:

* د جیومقناطیس اوږدمهالي بدلونونه په کوچنۍ کچه د ځمکې په مقناطیسي میدان یا ساحه کې د مسیر او شدت اړوند بدلونونه دي. د شمال مقناطیسي قطب د ځمکې د څرخېدو د محور په نسبت تل د بدلېدو په حال کې دی. مقناطیسیت یو وېکتور دی او له همدې امله د مقناطیسي ساحې بدلون د مقناطیسي انحراف د لرغونو مسیرونو د اندازو، مقناطیسي میل او لرغوني شدت په مرسته څېړل کېږي.
* د ځمکنیو طبقو مقناطیس پېژندنه د ځمکې د مقناطیسي میدان د قطبي بدلون هغه تاریخچه کاروي چې په ډبرو کې ثبت شوې ده تر څو د دغو ډبرو عمر وټاکي. بدلونونه د ځمکې د تاریخ په اوږدو کې په بېلابېلو واټنونو کې په نامنظم ډول پېښ شوې دي. د دغو بدلونونو عمر او بېلګې د سمندر د تل د پراختیايي سیمو او اتشفشاني ډبرو د تاریخ ټاکنې په مرسته مشخص شوي دي.

== استفادې ==
د لرغوني مقناطیسیت شواهدو - چې هم بدلونونه او هم د قطبونو د لنډمهالي حرکت ډېټا په کې شامل دي – په ۱۹۶۰مو او ۱۹۷۰یمو لسیزو کې د قاره‌يي حرکت او ټکټونیکي تختو له تیوریو سره مرسته وکړه. د لرغوني مقناطیسیت د ځینو شواهدو استفادو د ځمکنیو جوړښتونو د تاریخونو د بیارغونې لپاره بحثونه راپورته کړي دي. د لرغوني مقناطیسیت شواهد د ډبرو د احتمالي عمر په ټاکلو او د قشر د ځینو برخو د شکلي بدلون د تاریخونو په بیارغونه او پروسو کې کارول کېږي.&lt;ref name=&quot;McElhinny2&quot;&gt;{{Harvnb|McElhinny|McFadden|2000}}&lt;/ref&gt;

د لرغوني مقناطیسیت څېړنې له جیوکرونولوژيکو مېتودونو سره ترکیب شوې دي تر څو د هغو ډبرو مطلق عمرونه وټاکي چې مقناطیسي سوابق په کې ساتلي دي. د بازالټ په څېر اتشفشاني ډبرو لپاره تر ټولو معمول مېتودونه د جیوکرونولوژۍ پتاشیم-ارګون او ارګون-ارګون مېتودونه دي.&lt;ref&gt;{{cite journal|doi=10.1016/j.pepi.2007.04.006|last1=Herries|first1=A. I. R.|last2=Kovacheva|first2=M.|last3=Kostadinova|first3=M.|last4=Shaw|first4=J.|year=2007|title=Archaeo-directional and -intensity data from burnt structures at the Thracian site of Halka Bunar (Bulgaria): The effect of magnetic mineralogy, temperature and atmosphere of heating in antiquity|journal=[[Physics of the Earth and Planetary Interiors]]|volume=162|issue=3–4|pages=199–216|bibcode=2007PEPI..162..199H}}&lt;/ref&gt;

== سرچينې ==</text>
      <sha1>8d1v12t0o8oyvytku9p3cbufm188poz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>دریم نیکفوروس بوتانیاټس</title>
    <ns>0</ns>
    <id>63921</id>
    <revision>
      <id>284931</id>
      <timestamp>2022-08-28T15:17:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>حجاوي (بيت الحكمة)</username>
        <id>25655</id>
      </contributor>
      <comment>This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7506" xml:space="preserve">دریم نیکفوروس بوتانیاټس، لاتیني یې Nicephorus III Botaniates (په یوناني: Νικηφόρος Βοτανειάτης، ۱۰۰۲ – ۱۰۸۱)  د ۱۰۷۸ کال د جنوري د ۷ څخه د ۱۰۸۱ کال د اپریل تر ۱ پورې د بیزانس سترواک ؤ. دی په ۱۰۰۲ کال کې د بیزانسي سترواک، نهم کنستانتین مونوماخوس په واکمنۍ کې جنرال شو او د پچنګ په بغاوت (۱۰۴۸ - ۱۰۵۳) کې یې خدمت وکړ. د زیګوس پاس په جګړه (Battle of Zygos Pass) کې مخکې له دې چې د بیزانس آډرینوپل ښار ته ورسېږي، یوولس ورځې یې ځورونې وزغملې، د دې جګړې وروسته د پچنګانو څخه د خپلو ځواکونو د لېرې کولو لپاره د هغه کړنو د همرتبه افسرانو پام ځانته راواړوه او د مجسټروس (''magistros'') لقب یې د انعام په توګه ترلاسه کړ. نیکفوروس د بیزانسي سترواک ښپږم مایکل برینګاس په وړاندې د لومړي اسحاق کومننوس په بغاوت کې خدمت وکړ، چې د پیټرو په مهمه جګړه کې یې د ځواکونو مشري وکړه. د سترواک لسم کنستانتین دوکاس تر واک لاندې د تسالونیکا دوکس وشو، په دې ځای کې تقریباً تر ۱۰۰۰ کال پورې پاتې شو او په دې کال کې د انطاکیې دوکس بیا وټاکل شو. کله چې د انطاکیې ؤ، هغه د حلب امارت له لوري زیاتره یرغلونه په شا وتمبول. کله چې لسم کنستانتین په ۱۰۶۷ کال کې مړ شو، د هغه مېرمنې، سترواکې آیدوکیا مکرمبولټیسا په پام کې ونیول چې نیکفوروس مېړه او سترواک غوره کړي، خو پرځای یې څلورم رومانوس ډیوجن وټاکه. د بیزانس په آناتولي باندې د سلجوقیانو د پرله پسې بریدونو له امله د سمدستي ځای کښېناستنې اړتیا رامنځته شوه، نو آیډوکیا  د قسطنطنیې مشر اتم جان او د بیزانس جرګې موافقه وکړه چې د دوی لومړیتوب له سترواکۍ  څخه دفاع ده او دوی د ځواکونو د مشرۍ لپاره یوه سترواک ته اړتیا درلوده ترڅو ترکانو په شا وتنبوي. نیکفوروس د جرګې د خوښې نوماند ؤ، خو په انطاکیه کې یې په ډګر کې د ځواکونو مشري کوله او لاهم متهل ؤ. رومانوس چې یو ځل سترواک وټاکل شو، نیکفوروس یې په آناتوليکي بند (Anatolic Theme) کې خپلو شتمنیو ته جلاوطن کړ او هلته هر هغه وخت پورې پاتې شو چې د سترواک اووم مایکل له خوا د تقاعدۍ څخه بهر کړل شو او د آناتوليکي بند کوروپلاتس (''kouropalates'') او والي وټاکل شو.   

نیکفوروس په ۱۰۷۸ کال کې کله چې د سترواک مایکل څخه يې غوښتنه وکړه چې د بیزانس په آناتولي کې د خرابېدونکي وضعیت په اړه ځواب ووایی، د سترواک مایکل سره ښکیل شو او ښکاره سپکاوی یې ورته وکړ. نیکفوروس د خپل ځان د ساتنې لپاره د اصلي مېشتو ځواکونو او ترکي اجیرانو یو لښکر راټول کړ او د ۱۰۷۷ کال په جولای یا اکتوبر کې یې ځان سترواک اعلان کړ. نیکفوروس د خپل نظامي ځیرکتبا او کورني شهرت له امله قوي ملاتړې اډه جوړه کړه او وروسته د ۱۰۷۸ کال د جنوري په ۷ د بیزانس جرګې له خوا په رسمیت وپېژندل شو، بیا یې د قسطنطنیې د اوسېدونکو په مرسته تخت ونیو. کله چې نیکفوروس سترواک ؤ، د نیکفوروس برینیوس، نیکفوروس باسیلاکس او کنستانتین دوکاس بغاوتونو، همدارنګه د ورانجیاني ساتونکي له لوي د ترور هڅې په ګډون د زیات شمېر بغاوتونو سره مخ شو. نیکیفوروس سترواکۍ تجلیاتو څخه ګټه پورته کړه او د خپل مشروعیت او ملاتړ د زیاتوالي لپاره یې ډېر ګامونه واخیستل، لکه د پوځ او د خپلو ملاتړو لپاره د مالي مرستو په برخه کې د زیاتو پیسو مصرفول، د ټولو پاتې پورونو بخښل او د کوچنیو قانوني اصلاحاتو رامنځته کول. له دیپلوماتیک پلوه، نیکفوروس په ترتیب سره د تربیزونډ او آناتولي واليانو تیوډور ګبراس او فیلارېتوس براخامیوس له اطاعت څخه ځان ډاډه کړ، چې د بیزانس په آناتولي کې د سلجوقیانو د پرله پسې یرغلونو له امله د بیزانس له سترواکۍ څخه عملاً خپلواک شوی ؤ.  

د آپولیا نورمني ډوک رابرټ ګیسکارډ په ۱۰۸۱ کال کې د خپلې لور هیلینا کوژدن، کنستانتین دوکاس د ځای کښېناستنې څخه د دفاع په پلمه د بیزانس په سترواکۍ باندې د برید لپاره چمتووالی ونیو. لومړی الکسیوس کومننوس ته یو پوځ وسپارل شو او د نورمن ګواښ ته د ماتې ورکولو لپاره واستول شو، خو پرځای یې د خپل خپلوان جان دوکاس سره د تخت نیولو لپاره دسیسه جوړه کړه. الکسیوس د نیکفوروس په وړاندې بغاوت وکړ او ویې کړی شول چې د دفاعي پوځ د نشتوالي له کبله په چټکۍ سره قسطنطنیه چاپېر او محاصره کړي. نیکفوروس ونه کړی شول چې د د خپلو سنتي سیالانو لکه سلجوقي ترکانو یا نیکفوروس ملیسینوس ملاتړ ترلاسه کړي، نو له همدې امله اړ شو چې له تخت څخه ګوښه کېدو ته چمتو شي. نیکیفوروس پرېکړه وکړه چې یوازینۍ ټاکنه یې دا ده چې د ملیسینوس په ګټه چې د آناتولي دمالیس ته نږدې ؤ، له تخت څخه ګوښه شي او د باسفورس تنګي هاخوا کې یې هغه ته پیغام رسوونکي واستول؛ خو الکسیوی یوه جنرال، جورج پالیولوجوس د دې پیغام رسوونکو مخه ونیوله او دوی یې وهڅول چې د الکسیوس ملاتړ وکړي. الکسیوس او  ځواکونو یې د ۱۰۸۱ کال د اپریل په ۱ د قسطنطنیې دیوالونه مات کړل. نیکفوروس وتښتېد او د آیاصوفیې دننه یې پناه یوړه، پداسې حال کې چې د الکسیوس ځواکونو درې ورځې ښار لوټ کړ. نیکفوروس له هغه ځایه د پربلېپټوس صومعې ته یووړل شو، هلته یې استعفا ورکړه او راهب شو.  {{sfn|Maynard|2018}}

== سرچينې ==</text>
      <sha1>dimyfqn4wh2x8gyv65taod263jvf6oe</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>284943</id>
      <parentid>284931</parentid>
      <timestamp>2022-08-28T16:29:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>حجاوي (بيت الحكمة)</username>
        <id>25655</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7524" xml:space="preserve">{{Infobox person}}دریم نیکفوروس بوتانیاټس، لاتیني یې Nicephorus III Botaniates (په یوناني: Νικηφόρος Βοτανειάτης، ۱۰۰۲ – ۱۰۸۱)  د ۱۰۷۸ کال د جنوري د ۷ څخه د ۱۰۸۱ کال د اپریل تر ۱ پورې د بیزانس سترواک ؤ. دی په ۱۰۰۲ کال کې د بیزانسي سترواک، نهم کنستانتین مونوماخوس په واکمنۍ کې جنرال شو او د پچنګ په بغاوت (۱۰۴۸ - ۱۰۵۳) کې یې خدمت وکړ. د زیګوس پاس په جګړه (Battle of Zygos Pass) کې مخکې له دې چې د بیزانس آډرینوپل ښار ته ورسېږي، یوولس ورځې یې ځورونې وزغملې، د دې جګړې وروسته د پچنګانو څخه د خپلو ځواکونو د لېرې کولو لپاره د هغه کړنو د همرتبه افسرانو پام ځانته راواړوه او د مجسټروس (''magistros'') لقب یې د انعام په توګه ترلاسه کړ. نیکفوروس د بیزانسي سترواک ښپږم مایکل برینګاس په وړاندې د لومړي اسحاق کومننوس په بغاوت کې خدمت وکړ، چې د پیټرو په مهمه جګړه کې یې د ځواکونو مشري وکړه. د سترواک لسم کنستانتین دوکاس تر واک لاندې د تسالونیکا دوکس وشو، په دې ځای کې تقریباً تر ۱۰۰۰ کال پورې پاتې شو او په دې کال کې د انطاکیې دوکس بیا وټاکل شو. کله چې د انطاکیې ؤ، هغه د حلب امارت له لوري زیاتره یرغلونه په شا وتمبول. کله چې لسم کنستانتین په ۱۰۶۷ کال کې مړ شو، د هغه مېرمنې، سترواکې آیدوکیا مکرمبولټیسا په پام کې ونیول چې نیکفوروس مېړه او سترواک غوره کړي، خو پرځای یې څلورم رومانوس ډیوجن وټاکه. د بیزانس په آناتولي باندې د سلجوقیانو د پرله پسې بریدونو له امله د سمدستي ځای کښېناستنې اړتیا رامنځته شوه، نو آیډوکیا  د قسطنطنیې مشر اتم جان او د بیزانس جرګې موافقه وکړه چې د دوی لومړیتوب له سترواکۍ  څخه دفاع ده او دوی د ځواکونو د مشرۍ لپاره یوه سترواک ته اړتیا درلوده ترڅو ترکانو په شا وتنبوي. نیکفوروس د جرګې د خوښې نوماند ؤ، خو په انطاکیه کې یې په ډګر کې د ځواکونو مشري کوله او لاهم متهل ؤ. رومانوس چې یو ځل سترواک وټاکل شو، نیکفوروس یې په آناتوليکي بند (Anatolic Theme) کې خپلو شتمنیو ته جلاوطن کړ او هلته هر هغه وخت پورې پاتې شو چې د سترواک اووم مایکل له خوا د تقاعدۍ څخه بهر کړل شو او د آناتوليکي بند کوروپلاتس (''kouropalates'') او والي وټاکل شو.   

نیکفوروس په ۱۰۷۸ کال کې کله چې د سترواک مایکل څخه يې غوښتنه وکړه چې د بیزانس په آناتولي کې د خرابېدونکي وضعیت په اړه ځواب ووایی، د سترواک مایکل سره ښکیل شو او ښکاره سپکاوی یې ورته وکړ. نیکفوروس د خپل ځان د ساتنې لپاره د اصلي مېشتو ځواکونو او ترکي اجیرانو یو لښکر راټول کړ او د ۱۰۷۷ کال په جولای یا اکتوبر کې یې ځان سترواک اعلان کړ. نیکفوروس د خپل نظامي ځیرکتبا او کورني شهرت له امله قوي ملاتړې اډه جوړه کړه او وروسته د ۱۰۷۸ کال د جنوري په ۷ د بیزانس جرګې له خوا په رسمیت وپېژندل شو، بیا یې د قسطنطنیې د اوسېدونکو په مرسته تخت ونیو. کله چې نیکفوروس سترواک ؤ، د نیکفوروس برینیوس، نیکفوروس باسیلاکس او کنستانتین دوکاس بغاوتونو، همدارنګه د ورانجیاني ساتونکي له لوي د ترور هڅې په ګډون د زیات شمېر بغاوتونو سره مخ شو. نیکیفوروس سترواکۍ تجلیاتو څخه ګټه پورته کړه او د خپل مشروعیت او ملاتړ د زیاتوالي لپاره یې ډېر ګامونه واخیستل، لکه د پوځ او د خپلو ملاتړو لپاره د مالي مرستو په برخه کې د زیاتو پیسو مصرفول، د ټولو پاتې پورونو بخښل او د کوچنیو قانوني اصلاحاتو رامنځته کول. له دیپلوماتیک پلوه، نیکفوروس په ترتیب سره د تربیزونډ او آناتولي واليانو تیوډور ګبراس او فیلارېتوس براخامیوس له اطاعت څخه ځان ډاډه کړ، چې د بیزانس په آناتولي کې د سلجوقیانو د پرله پسې یرغلونو له امله د بیزانس له سترواکۍ څخه عملاً خپلواک شوی ؤ.  

د آپولیا نورمني ډوک رابرټ ګیسکارډ په ۱۰۸۱ کال کې د خپلې لور هیلینا کوژدن، کنستانتین دوکاس د ځای کښېناستنې څخه د دفاع په پلمه د بیزانس په سترواکۍ باندې د برید لپاره چمتووالی ونیو. لومړی الکسیوس کومننوس ته یو پوځ وسپارل شو او د نورمن ګواښ ته د ماتې ورکولو لپاره واستول شو، خو پرځای یې د خپل خپلوان جان دوکاس سره د تخت نیولو لپاره دسیسه جوړه کړه. الکسیوس د نیکفوروس په وړاندې بغاوت وکړ او ویې کړی شول چې د دفاعي پوځ د نشتوالي له کبله په چټکۍ سره قسطنطنیه چاپېر او محاصره کړي. نیکفوروس ونه کړی شول چې د د خپلو سنتي سیالانو لکه سلجوقي ترکانو یا نیکفوروس ملیسینوس ملاتړ ترلاسه کړي، نو له همدې امله اړ شو چې له تخت څخه ګوښه کېدو ته چمتو شي. نیکیفوروس پرېکړه وکړه چې یوازینۍ ټاکنه یې دا ده چې د ملیسینوس په ګټه چې د آناتولي دمالیس ته نږدې ؤ، له تخت څخه ګوښه شي او د باسفورس تنګي هاخوا کې یې هغه ته پیغام رسوونکي واستول؛ خو الکسیوی یوه جنرال، جورج پالیولوجوس د دې پیغام رسوونکو مخه ونیوله او دوی یې وهڅول چې د الکسیوس ملاتړ وکړي. الکسیوس او  ځواکونو یې د ۱۰۸۱ کال د اپریل په ۱ د قسطنطنیې دیوالونه مات کړل. نیکفوروس وتښتېد او د آیاصوفیې دننه یې پناه یوړه، پداسې حال کې چې د الکسیوس ځواکونو درې ورځې ښار لوټ کړ. نیکفوروس له هغه ځایه د پربلېپټوس صومعې ته یووړل شو، هلته یې استعفا ورکړه او راهب شو.  {{sfn|Maynard|2018}}

== سرچينې ==</text>
      <sha1>tw0l0g4vf6rebhdhcevfk6sgg333nk9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>یولسم قسطنطین پالایولوګوس</title>
    <ns>0</ns>
    <id>63922</id>
    <revision>
      <id>284932</id>
      <timestamp>2022-08-28T15:19:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>حجاوي (بيت الحكمة)</username>
        <id>25655</id>
      </contributor>
      <comment>This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14300" xml:space="preserve">یولسم قسطنطین دراګزیس پالایولوګوس یا دراګاس پالایولوګوس (په یوناني ژبه:Κωνσταντῖνος Δραγάσης Παλαιολόγος, ''Kōnstantînos Dragásēs Palaiológos''، د ۱۴۰۵ کال د فبروري له ۸ – د ۱۴۵۳ کال د مې تر ۲۹) د بیزانس سترواک و او له ۱۴۴۹ کال څخه په ۱۴۵۳ کال کې د قسطنطینیې په جګړه کې تر خپلې مړینې یې واکمني وکړه. د قسطنطین مړینې د بیزانس د سترواکۍ پای په نښه کړ، چې پیل یې په ۳۳۰ کال د لوی قسطنطین پر مټ، د رومي سترواکۍ د نوې پلازمېنې په توګه د قسطنطینیې بنسټ ته رسېږي. دا چې د بیزانس سترواکي د رومي سترواکۍ د منځنیو پېړیو دوام و، اوسیدونکو یې ځانونه رومیان ګڼل. نو له دې امله د یولسم قسطنطین مړینه او د قسطنطنیې سقوط هم د رومي سترواکۍ قطعي پای په نښه کړ، چې نږدې ۱۵۰۰ کاله وړاندې یې د اګوستوس په لاس بنسټ اېښودل شوی و.  

د قسطنطین د سترواک دوهم مانویل پالایولوګوس او هېلېنا دراګاس څلورم زوی. هېلېنا د سربیا د واکمن قسطنطین دیجانوویچ لور وه. د نوموړي د لومړني ژوند په اړه معلومات لږ دي، خو د ۱۴۲۰ کال څخه وروسته، هغه په ​​مکرر ډول د یو ماهر جنرال په بڼه ښودل شوی دی. د هغه د مسلک او د هغه له عصر نه د پاتې شوو سرچینو پربنسټ، بریښي چې قسطنطین په اصل کې یو سرتېری و. دا په دې معنی نه ده چې قسطنطین یو تکړه مدیر هم نه و: هغه د خپل مشر ورور سترواک آتم جان پالایولوګوس له خوا دومره د باور وړ او غوره کس و چې په ۱۴۲۳ – ۱۴۲۴ او ۱۴۳۷ – ۱۴۴۰ کلونو کې له قسطنطنیې څخه د آتم جان په سفرونو کې دوه ځله د چارسمبالي په توګه وګمارل شو. د ۱۴۲۷ – ۱۴۲۸ کلونو تر منځ، قسطنطین او جان د ایپروس د واکمن لومړي کارلو توکو له خوا په موریا (پلوپونیز) باندې د برید مخه ونیوله او قسطنطین په ۱۴۲۸ کال کې د موریا حاکم اعلان شو او د خپل مشر ورور تیوډور او کوچنی ورور توماس سره یې یو ځای په دې ولایت واکمني وکړه. دوی په ګډه د بیزانس واکمني نږدې ټول پلوپونیز ته وغځوله چې د څلورمې صلیبي جګړې راهیسې دوه سوه کاله وروسته لومړی ځل و چې نږدې ټول پلوپونیز یې تر واک لاندې راوست او د هیکسامیلین لرغونی دیوال یې بیا جوړ کړ. دې دیوال ټاپوګانې بهرنیو بریدونو پر وړاندې خوندې ساتلې. که څه هم په پای کې بریالی نه و، قسطنطین په خپله په ۱۴۴۴ – ۱۴۴۶ کلونو کې مرکزي یونان او تیسالي ته د خوځښتونو مشري وکړه او هڅه یې وکړه چې یو ځل بیا یونان ته د بیزانس واکمني وغځوي. 

آتم جان ۱۴۴۸ کال کې پرته له اولاده مړ شو او قسطنطین د هغه د خوښې ځای ناستی په توګه، د ۱۴۴۹ کال د جنوري په ۶ سترواک اعلان شو. د قسطنطین لنډه واکمني له دریو لومړنیو اندېښنو سره مخ شوه. لومړی، د وارث ستونزه وه، ځکه چې قسطنطین هم بې اولاده و. د قسطنطین د ملګري او باوري کس جورج سپرانتز د هڅو تر څنګ چې هغه ته ښځه پیدا کړي، قسطنطین بالاخره بې واده مړ شو. دوهمه اندېښنه د هغه د سترواکۍ په لږ برخه کې مذهبي بې اتفاقي وه. قسطنطین او د هغه مخکینی، آتم جان، په دې باور وو چې د کاتولیکې اروپا څخه د پوځي مرستو د خوندي کولو لپاره د ارتودوکس او کاتولیک کلیساګانو ترمنځ اتحاد ته اړتیا وه، خو د بیزانس زیاتره خلکو د دې اند مخالفت وکړ. په پای کې، تر ټولو لویه اندېښنه دعثماني سترواکۍ پراختیا وه چې په ۱۴۴۹ کال کې یې قسطنطنیه په بشپړه توګه کلابنده کړه. عثماني سلطان دوهم محمد د ۱۴۵۳ کال په اپرېل میاشت کې، کلابندي قسطنطنیې ته پراخه کړه چې په کې د سرتېرو شمېر ښایې ۸۰۰۰۰ کسان وو. که څه هم د ښار د فاع کوونکو شمېر د سلطان د پوځ له لسمې برخې څخه لږ انګېرل کېده، قسطنطین د قسطنطنیې د پرېښودلو اند په ذهن کې نه درلود. سترواک د ښار د دفاع لپاره پاتې شو او د مې په ۲۹ نېټه قسطنطنیې سقوط وکړ. قسطنطین په همدې ورځ مړ شو. که څه هم د هغه د مړینې په اړه د ستروګو حال کومې باوري سرچینې نشته، زیاتره تاریخي سرچینې په دې هوکړه دي چې سترواک د عثمانیانو په وړاندې د وروستۍ لیکې مشري وکړه او په جګړه کې یې خپل ژوند له لاسه ورکړ.   

قسطنطین د قسطنطنیې وروستی عیسوي واکمن و، چې د ښار په سقوط کې یې د زړورتیا له امله په وروستیو تاریخونو او یوناني نکلونو کې یې ځان د افسانوي څېرې په توګه ثابت کړ. ځینې د ښار د برخلیک په اړه وایې چې د یو لوی قسطنطین تر مشرۍ لاندې د قسطنطنیې (نوي روم) بنسټ کېښودل شو او د بل قسطنطین تر مشرۍ لاندې له لاسه ورکړل شو. دا همغه ډول و لکه څنګه چې زوړ روم د یو رومولوس له خوا تاسیس شوی و او د بل رومولوس اګسټولوس له خوا له لاسه ورکړل شو. نوموړی په وروستیو یوناني نکلونو کې د مرمري سترواک (یوناني: Μαρμαρωμένος Βασιλεύς، رومي: Marmaromenos Vasilias ، لفظي معني يې: 'سترواک/پاچا چې په مرمري ډبره بدل شو')، په توګه پیژندل شوی، چې د پېړیو په اوږدو کې په یو مشهور افسانوي نکل بدل شو چې ګواکي نوموړی مړ شوی نه دی، بلکه د یوې ملایکې په لاس ژغورل شوی او په مرمره بدل شوی دی او د قسطنطنیې تر طلایی دروازې لاندې پټ شوی چې د خدای غږ ته په تمه دی ترڅو ژوند ته راستون شي او ښار او پخوانۍ سترواکۍ دواړه را پورته کړي.  

== لومړی ژوند ==

=== کورنۍ او شالید ===
قسطنطین دراګزیس پالایولوګوس د ۱۴۰۵ کال د فبروري په ۸ ڼېټه د سترواک دوهم مانویل پالایولوګوس (۱۳۹۱ - ۱۴۲۵) چې د پالایولوګوس کورنۍ اتم سترواک و، د څلورم زوی په توګه نړۍ ته سترګې پرانیستې. د قسطنطین مور (چې له هغه څخه یې خپل دوهم تخلص اخیستی) هېلېنا ډراګاس وه او د سربیا د واکمن قسطنطین دیجانوویچ لور وه. قسطنطین زیاتره د ''Porphyrogénnētos'' (&quot;په ارغوان کې زیږېدلی&quot;) په نوم پېژندل کېږي. دا هغه امتیاز دی چې د سترواکۍ په ماڼۍ کې د واکمن سترواک څخه زیږېدلو زامنو ته ورکول کېږي. {{Sfn|Nicol|1992|p=2}}{{Sfn|Nicol|1992|p=4}}

مانويل د بیزانس تجزیه کېدونکې او کوچنۍ کېدونکې سترواکي پر مخ وړه. د بیزانس د زوال لاملونه په ۱۱ پېړۍ کې اناتولیا ته د سلجوقی ترکانو راتګ و. که څه هم ځینې سترواکانو، لکه الیکسیوس او لومړي مانویل په بریالیتوب سره د لویدیځو صلیبیانو په مرسته د اناتولیا برخې بېرته ترلاسه کړې، خو د دوی لاسته راوړنې لنډمهاله وې. اناتولیا د سترواکۍ تر ټولو حاصل ورکوونکې، نفوس لرونکې او بډایه سیمه وه او د هغې له لاسه ورکولو وروسته، بیزانس په کراره دوامدار زوال تجربه کړه. که څه هم په پای کې یې زیاتره برخه بېرته ونیول شوه، خو د بیزانس سترواکي د ۱۲۰۴ کال څلورمې صلیبی جګړې او لاتین سترواکۍ ته د قسطنطنیې په بایللو سره چې د صلیبیانو له خوا رامنځته شوه، کمزورې شوه. د بیزانس سترواکي چې د پالایولوګوس کورنۍ د بنسټ ایښودونکي، آتم مایکل تر مشرۍ لاندې وه، په ۱۲۶۱ کال کې قسطنطنیه بېرته ونیوله، خو سترواکۍ ته زیان نه جبران کېدونکی و او د سترواکۍ زوال د ۱۴ پېړۍ په اوږدو کې د پرله پسې کورنیو جګړو له امله دوام وکړ. د څوارلسمې پېړۍ په اوږدو کې عثماني ترکانو ډېرې سیمې فتح کړې او تر ۱۴۰۵ کال پورې یې د اناتولیا، بلغاریا، مرکزي یونان، مقدونیې، سربیا او تیسالې ډېرې برخې تر  واک لاندې راوستې. د بیزانس سترواکي چې یو وخت د ختیځې مدیترانې تر څنډو پراخه وه، د قسطنطنیې شاهي پلازمینې، پیلوپونیز او د ایجین په سمندرګي کې یو څو ټاپوګانو ته محدوده او هم مجبوره شوه چې عثمانیانو ته باج ورکړي.{{Sfn|Nicol|1992|p=2}}{{Sfn|Nicol|1992|p=2}}{{Sfn|Hellebuyck|2006|p=|pp=4–6}}

لکه څنګه چې سترواکي له زوال سره مخ شوه، سترواکانو په دې پایله هوکړه وکړه چې د دوی د پاتې سیمو د ساتلو یوازینۍ لار دا وه چې دوی ځینې ملکونه خپلو زامنو ته ورکړي او حاکم لقب ترلاسه کړی، تر څو د شهزاده په توګه حکومت او دفاع وکړي. د مانویل مشر زوی، جان، د مرستیال سترواک مقام ته لوړ شو او د خپل پلار ځای ناستی وټاکل شوی. دوهم زوی یې، تیوډور، د موریا د حاکم په توګه وګمارل شو (چې د پیلوپونیز په تشکیل کې ښېرازه ولایت و) او دریم زوی یې، اندرونیکوس، په ۱۴۰۸ کال کې د تیسالونیکي د حاکم په توګه اعلان شو. کوچني زامنی یې؛ قسطنطین، ډیمیټریوس او توماس په قسطنطنیه کې پاتې شول ځکه چې دوی حاکمیت ته نوره ځمکه نه وه پاتې شوې.{{Sfn|Nicol|1992|p=|pp=3–4}}

قسطنطین د لومړني ژوند په اړه لږ معلومات موجود دي. نوموړی له ماشومتوبه د جورج سفرانټز له لوري (چې وروسته د بیزانس مشهور تاریخ لیکونکي شو) ستایل شوی و. هغه وروسته د سترواک خدمت ته لاړ او ورپسې د سترواک صفت لیکونکی شو چې قسطنطین یې تل زړور، ماجراجو، او په پوځي وړتیاوو کې مهارت لرونکی، غوره آس ځغلوونکی او ښکار کوونکی لیکلي. د قسطنطین د ژوند زیاتره کیسې، د هغه د سترواکۍ څخه مخکې او وروسته، په پراخه کچه د هغه د واکمنۍ ستاینه کوي، ځکه چې زیاتره یې هم عصره سرچینې نلري او د هغه له مړینې وروسته ترتیب شوې دي. د هغه د کړنو او د هغه د ځینو سلاکارانو او معاصرینو د پاتې شوو تبصرو پر بنسټ، داسې برېښي چې قسطنطین د دولت یا ډیپلوماسۍ په پرتله په پوځي برخه کې ډېر هوښیار و، که څه هم هغه یو وړ مدیر هم و - لکه څنګه چې د چارسمبالي په توګه د هغه د دندو له اړخه څرګنده شوې ده - او د دولت په مهمو مسايلو کې يې د خپلو سلاکارانو مشورې ته غوږ نیو. په مهرونو او سکو باندې د هک شوو او نګار شوو انځورونو سربېره، د قسطنطین هېڅ انځور ندی موجود. د قسطنطین د پام وړ عکسونو کې یو مهر پاتې دی چې اوس مهال په ویانا کې دی (چې د نامعلومو آثارو له ډلې دی، چې ښایي د سترواک کریسوبول څخه وي) او همدارنګه یو څو سکې، او د زوناراس په تاریخ کې د بیبلیوټیکا ایسټینس په کاپي کې د د نورو بیزانسی سترواکانو په منځ کې د هغه انځور دی. وروسته، هغه د ګردې ږیرې په بڼه ښودل شوی، چې د هغه اوږد ږیرو خپلوانو سره توپیر لري، خو دا څرګنده نده چې آیا دا د هغه اصلي څېره وړاندې کوي او کنه.  {{sfn|Carroll|2017|pp=331–332}}{{Sfn|Nicol|1992|p=4}}{{Sfn|Nicol|1992|p=5}}{{sfn|Carroll|2017|pp=329–330}}{{Sfn|Hellebuyck|2006|p=7}}

== سرچينې ==</text>
      <sha1>ns3rtl8jnhjextabkl45kke9asv4h2s</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>284939</id>
      <parentid>284932</parentid>
      <timestamp>2022-08-28T16:29:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>حجاوي (بيت الحكمة)</username>
        <id>25655</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14318" xml:space="preserve">{{Infobox person}}یولسم قسطنطین دراګزیس پالایولوګوس یا دراګاس پالایولوګوس (په یوناني ژبه:Κωνσταντῖνος Δραγάσης Παλαιολόγος, ''Kōnstantînos Dragásēs Palaiológos''، د ۱۴۰۵ کال د فبروري له ۸ – د ۱۴۵۳ کال د مې تر ۲۹) د بیزانس سترواک و او له ۱۴۴۹ کال څخه په ۱۴۵۳ کال کې د قسطنطینیې په جګړه کې تر خپلې مړینې یې واکمني وکړه. د قسطنطین مړینې د بیزانس د سترواکۍ پای په نښه کړ، چې پیل یې په ۳۳۰ کال د لوی قسطنطین پر مټ، د رومي سترواکۍ د نوې پلازمېنې په توګه د قسطنطینیې بنسټ ته رسېږي. دا چې د بیزانس سترواکي د رومي سترواکۍ د منځنیو پېړیو دوام و، اوسیدونکو یې ځانونه رومیان ګڼل. نو له دې امله د یولسم قسطنطین مړینه او د قسطنطنیې سقوط هم د رومي سترواکۍ قطعي پای په نښه کړ، چې نږدې ۱۵۰۰ کاله وړاندې یې د اګوستوس په لاس بنسټ اېښودل شوی و.  

د قسطنطین د سترواک دوهم مانویل پالایولوګوس او هېلېنا دراګاس څلورم زوی. هېلېنا د سربیا د واکمن قسطنطین دیجانوویچ لور وه. د نوموړي د لومړني ژوند په اړه معلومات لږ دي، خو د ۱۴۲۰ کال څخه وروسته، هغه په ​​مکرر ډول د یو ماهر جنرال په بڼه ښودل شوی دی. د هغه د مسلک او د هغه له عصر نه د پاتې شوو سرچینو پربنسټ، بریښي چې قسطنطین په اصل کې یو سرتېری و. دا په دې معنی نه ده چې قسطنطین یو تکړه مدیر هم نه و: هغه د خپل مشر ورور سترواک آتم جان پالایولوګوس له خوا دومره د باور وړ او غوره کس و چې په ۱۴۲۳ – ۱۴۲۴ او ۱۴۳۷ – ۱۴۴۰ کلونو کې له قسطنطنیې څخه د آتم جان په سفرونو کې دوه ځله د چارسمبالي په توګه وګمارل شو. د ۱۴۲۷ – ۱۴۲۸ کلونو تر منځ، قسطنطین او جان د ایپروس د واکمن لومړي کارلو توکو له خوا په موریا (پلوپونیز) باندې د برید مخه ونیوله او قسطنطین په ۱۴۲۸ کال کې د موریا حاکم اعلان شو او د خپل مشر ورور تیوډور او کوچنی ورور توماس سره یې یو ځای په دې ولایت واکمني وکړه. دوی په ګډه د بیزانس واکمني نږدې ټول پلوپونیز ته وغځوله چې د څلورمې صلیبي جګړې راهیسې دوه سوه کاله وروسته لومړی ځل و چې نږدې ټول پلوپونیز یې تر واک لاندې راوست او د هیکسامیلین لرغونی دیوال یې بیا جوړ کړ. دې دیوال ټاپوګانې بهرنیو بریدونو پر وړاندې خوندې ساتلې. که څه هم په پای کې بریالی نه و، قسطنطین په خپله په ۱۴۴۴ – ۱۴۴۶ کلونو کې مرکزي یونان او تیسالي ته د خوځښتونو مشري وکړه او هڅه یې وکړه چې یو ځل بیا یونان ته د بیزانس واکمني وغځوي. 

آتم جان ۱۴۴۸ کال کې پرته له اولاده مړ شو او قسطنطین د هغه د خوښې ځای ناستی په توګه، د ۱۴۴۹ کال د جنوري په ۶ سترواک اعلان شو. د قسطنطین لنډه واکمني له دریو لومړنیو اندېښنو سره مخ شوه. لومړی، د وارث ستونزه وه، ځکه چې قسطنطین هم بې اولاده و. د قسطنطین د ملګري او باوري کس جورج سپرانتز د هڅو تر څنګ چې هغه ته ښځه پیدا کړي، قسطنطین بالاخره بې واده مړ شو. دوهمه اندېښنه د هغه د سترواکۍ په لږ برخه کې مذهبي بې اتفاقي وه. قسطنطین او د هغه مخکینی، آتم جان، په دې باور وو چې د کاتولیکې اروپا څخه د پوځي مرستو د خوندي کولو لپاره د ارتودوکس او کاتولیک کلیساګانو ترمنځ اتحاد ته اړتیا وه، خو د بیزانس زیاتره خلکو د دې اند مخالفت وکړ. په پای کې، تر ټولو لویه اندېښنه دعثماني سترواکۍ پراختیا وه چې په ۱۴۴۹ کال کې یې قسطنطنیه په بشپړه توګه کلابنده کړه. عثماني سلطان دوهم محمد د ۱۴۵۳ کال په اپرېل میاشت کې، کلابندي قسطنطنیې ته پراخه کړه چې په کې د سرتېرو شمېر ښایې ۸۰۰۰۰ کسان وو. که څه هم د ښار د فاع کوونکو شمېر د سلطان د پوځ له لسمې برخې څخه لږ انګېرل کېده، قسطنطین د قسطنطنیې د پرېښودلو اند په ذهن کې نه درلود. سترواک د ښار د دفاع لپاره پاتې شو او د مې په ۲۹ نېټه قسطنطنیې سقوط وکړ. قسطنطین په همدې ورځ مړ شو. که څه هم د هغه د مړینې په اړه د ستروګو حال کومې باوري سرچینې نشته، زیاتره تاریخي سرچینې په دې هوکړه دي چې سترواک د عثمانیانو په وړاندې د وروستۍ لیکې مشري وکړه او په جګړه کې یې خپل ژوند له لاسه ورکړ.   

قسطنطین د قسطنطنیې وروستی عیسوي واکمن و، چې د ښار په سقوط کې یې د زړورتیا له امله په وروستیو تاریخونو او یوناني نکلونو کې یې ځان د افسانوي څېرې په توګه ثابت کړ. ځینې د ښار د برخلیک په اړه وایې چې د یو لوی قسطنطین تر مشرۍ لاندې د قسطنطنیې (نوي روم) بنسټ کېښودل شو او د بل قسطنطین تر مشرۍ لاندې له لاسه ورکړل شو. دا همغه ډول و لکه څنګه چې زوړ روم د یو رومولوس له خوا تاسیس شوی و او د بل رومولوس اګسټولوس له خوا له لاسه ورکړل شو. نوموړی په وروستیو یوناني نکلونو کې د مرمري سترواک (یوناني: Μαρμαρωμένος Βασιλεύς، رومي: Marmaromenos Vasilias ، لفظي معني يې: 'سترواک/پاچا چې په مرمري ډبره بدل شو')، په توګه پیژندل شوی، چې د پېړیو په اوږدو کې په یو مشهور افسانوي نکل بدل شو چې ګواکي نوموړی مړ شوی نه دی، بلکه د یوې ملایکې په لاس ژغورل شوی او په مرمره بدل شوی دی او د قسطنطنیې تر طلایی دروازې لاندې پټ شوی چې د خدای غږ ته په تمه دی ترڅو ژوند ته راستون شي او ښار او پخوانۍ سترواکۍ دواړه را پورته کړي.  

== لومړی ژوند ==

=== کورنۍ او شالید ===
قسطنطین دراګزیس پالایولوګوس د ۱۴۰۵ کال د فبروري په ۸ ڼېټه د سترواک دوهم مانویل پالایولوګوس (۱۳۹۱ - ۱۴۲۵) چې د پالایولوګوس کورنۍ اتم سترواک و، د څلورم زوی په توګه نړۍ ته سترګې پرانیستې. د قسطنطین مور (چې له هغه څخه یې خپل دوهم تخلص اخیستی) هېلېنا ډراګاس وه او د سربیا د واکمن قسطنطین دیجانوویچ لور وه. قسطنطین زیاتره د ''Porphyrogénnētos'' (&quot;په ارغوان کې زیږېدلی&quot;) په نوم پېژندل کېږي. دا هغه امتیاز دی چې د سترواکۍ په ماڼۍ کې د واکمن سترواک څخه زیږېدلو زامنو ته ورکول کېږي. {{Sfn|Nicol|1992|p=2}}{{Sfn|Nicol|1992|p=4}}

مانويل د بیزانس تجزیه کېدونکې او کوچنۍ کېدونکې سترواکي پر مخ وړه. د بیزانس د زوال لاملونه په ۱۱ پېړۍ کې اناتولیا ته د سلجوقی ترکانو راتګ و. که څه هم ځینې سترواکانو، لکه الیکسیوس او لومړي مانویل په بریالیتوب سره د لویدیځو صلیبیانو په مرسته د اناتولیا برخې بېرته ترلاسه کړې، خو د دوی لاسته راوړنې لنډمهاله وې. اناتولیا د سترواکۍ تر ټولو حاصل ورکوونکې، نفوس لرونکې او بډایه سیمه وه او د هغې له لاسه ورکولو وروسته، بیزانس په کراره دوامدار زوال تجربه کړه. که څه هم په پای کې یې زیاتره برخه بېرته ونیول شوه، خو د بیزانس سترواکي د ۱۲۰۴ کال څلورمې صلیبی جګړې او لاتین سترواکۍ ته د قسطنطنیې په بایللو سره چې د صلیبیانو له خوا رامنځته شوه، کمزورې شوه. د بیزانس سترواکي چې د پالایولوګوس کورنۍ د بنسټ ایښودونکي، آتم مایکل تر مشرۍ لاندې وه، په ۱۲۶۱ کال کې قسطنطنیه بېرته ونیوله، خو سترواکۍ ته زیان نه جبران کېدونکی و او د سترواکۍ زوال د ۱۴ پېړۍ په اوږدو کې د پرله پسې کورنیو جګړو له امله دوام وکړ. د څوارلسمې پېړۍ په اوږدو کې عثماني ترکانو ډېرې سیمې فتح کړې او تر ۱۴۰۵ کال پورې یې د اناتولیا، بلغاریا، مرکزي یونان، مقدونیې، سربیا او تیسالې ډېرې برخې تر  واک لاندې راوستې. د بیزانس سترواکي چې یو وخت د ختیځې مدیترانې تر څنډو پراخه وه، د قسطنطنیې شاهي پلازمینې، پیلوپونیز او د ایجین په سمندرګي کې یو څو ټاپوګانو ته محدوده او هم مجبوره شوه چې عثمانیانو ته باج ورکړي.{{Sfn|Nicol|1992|p=2}}{{Sfn|Nicol|1992|p=2}}{{Sfn|Hellebuyck|2006|p=|pp=4–6}}

لکه څنګه چې سترواکي له زوال سره مخ شوه، سترواکانو په دې پایله هوکړه وکړه چې د دوی د پاتې سیمو د ساتلو یوازینۍ لار دا وه چې دوی ځینې ملکونه خپلو زامنو ته ورکړي او حاکم لقب ترلاسه کړی، تر څو د شهزاده په توګه حکومت او دفاع وکړي. د مانویل مشر زوی، جان، د مرستیال سترواک مقام ته لوړ شو او د خپل پلار ځای ناستی وټاکل شوی. دوهم زوی یې، تیوډور، د موریا د حاکم په توګه وګمارل شو (چې د پیلوپونیز په تشکیل کې ښېرازه ولایت و) او دریم زوی یې، اندرونیکوس، په ۱۴۰۸ کال کې د تیسالونیکي د حاکم په توګه اعلان شو. کوچني زامنی یې؛ قسطنطین، ډیمیټریوس او توماس په قسطنطنیه کې پاتې شول ځکه چې دوی حاکمیت ته نوره ځمکه نه وه پاتې شوې.{{Sfn|Nicol|1992|p=|pp=3–4}}

قسطنطین د لومړني ژوند په اړه لږ معلومات موجود دي. نوموړی له ماشومتوبه د جورج سفرانټز له لوري (چې وروسته د بیزانس مشهور تاریخ لیکونکي شو) ستایل شوی و. هغه وروسته د سترواک خدمت ته لاړ او ورپسې د سترواک صفت لیکونکی شو چې قسطنطین یې تل زړور، ماجراجو، او په پوځي وړتیاوو کې مهارت لرونکی، غوره آس ځغلوونکی او ښکار کوونکی لیکلي. د قسطنطین د ژوند زیاتره کیسې، د هغه د سترواکۍ څخه مخکې او وروسته، په پراخه کچه د هغه د واکمنۍ ستاینه کوي، ځکه چې زیاتره یې هم عصره سرچینې نلري او د هغه له مړینې وروسته ترتیب شوې دي. د هغه د کړنو او د هغه د ځینو سلاکارانو او معاصرینو د پاتې شوو تبصرو پر بنسټ، داسې برېښي چې قسطنطین د دولت یا ډیپلوماسۍ په پرتله په پوځي برخه کې ډېر هوښیار و، که څه هم هغه یو وړ مدیر هم و - لکه څنګه چې د چارسمبالي په توګه د هغه د دندو له اړخه څرګنده شوې ده - او د دولت په مهمو مسايلو کې يې د خپلو سلاکارانو مشورې ته غوږ نیو. په مهرونو او سکو باندې د هک شوو او نګار شوو انځورونو سربېره، د قسطنطین هېڅ انځور ندی موجود. د قسطنطین د پام وړ عکسونو کې یو مهر پاتې دی چې اوس مهال په ویانا کې دی (چې د نامعلومو آثارو له ډلې دی، چې ښایي د سترواک کریسوبول څخه وي) او همدارنګه یو څو سکې، او د زوناراس په تاریخ کې د بیبلیوټیکا ایسټینس په کاپي کې د د نورو بیزانسی سترواکانو په منځ کې د هغه انځور دی. وروسته، هغه د ګردې ږیرې په بڼه ښودل شوی، چې د هغه اوږد ږیرو خپلوانو سره توپیر لري، خو دا څرګنده نده چې آیا دا د هغه اصلي څېره وړاندې کوي او کنه.  {{sfn|Carroll|2017|pp=331–332}}{{Sfn|Nicol|1992|p=4}}{{Sfn|Nicol|1992|p=5}}{{sfn|Carroll|2017|pp=329–330}}{{Sfn|Hellebuyck|2006|p=7}}

== سرچينې ==</text>
      <sha1>1s30wki7z4406euzozpp3e58rj1lj9q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>جیوکرونولوژي</title>
    <ns>0</ns>
    <id>63923</id>
    <revision>
      <id>284933</id>
      <timestamp>2022-08-28T15:21:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>حجاوي (بيت الحكمة)</username>
        <id>25655</id>
      </contributor>
      <comment>This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9300" xml:space="preserve">'''جیوکرونولوژي''' د ډبرو د ذاتي نښو په مرسته د ډبرو، فوسیلونو او رسوباتو د عمر ټاکلو علم دی. مطلقه جیوکرونولوژي د راډیواکټیو ایزوټوپونو له لارې ترسره کولی شو، په داسې حال کې چې نسبي جیوکرونولوژي د ثابت ایزوټوپ نسبتونو او لرغوني مقناطیس ته د ورته وسایلو په مرسته ترسره کېږي. د څو جیوکرونولوژيکو شاخصونو په یوځای کېدو سره د پیدا شوي یا ترلاسه شوي عمر دقت لا ښه کولی شو.

جیوکرونولوژي د استفادې له نظره له بیولوژيکي پوړ پېژندنې سره توپير لري. بیولوژيکي پوړ پېژندنه د ژوندیو موجوداتو د فوسیلي مجموعو د تشرېح، کتلاک کولو یا فهرست کولو او پرتلنې له لارې د ځمک‌پوهنې یوې مشخصې دورې ته د رسوبي ډبرو د ځانګړي کولو علم دی. بیولوژيکي پوړ پېژندنه د یوې ډبرې مطلق عمر په مستقیم ډول نه ټاکي، بلکې په یوه داسې زماني محدوده کې یې ږدي چې هلته په هم‌مهاله ډول فوسیلي مجموعه موجوده وي. له دې سره سره، دغه دواړې څانګې له یو بل سره څنګ په څنګ کار کوي، حتا د پوړونو (ډبرینو لایو) د نومونې او په یوه لایه کې د نورو فرعي لایو د ډلبندۍ لپاره یې د کارېدونکې زماني محدودې سیستم هم سره مشترک دی.

جیوکرونولوژي په کرونولوژيکه پوړ پېژندنه کې د اصلي برخې په توګه کارېږي چې هڅه کوي ټولو فوسیلي مجموعو ته مطلق سني تاریخونه را وباسي او د ځمکې او نورو اسماني اجرامو جیولوژيکي تاریخ مشخص کړي. 

== د تاریخ‌ټاکنې مېتودونه ==

=== راډیومټریکه تاریخ‌ټاکنه ===
د یوه داسې راډیواکټیو ایزوټوپ د راډیواکټیو زوال د کچې په اندازه کولو سره چې نیم عمر یې مشخص وي، ځمک‌پوهان کولای شي د اصلي مادې مطلق عمر وټاکي. د دې موخې لپاره یو شمېر راډیواکټیو ایزوټوپونه کارول کېږي او د زوال کچې ته په کتو سره د ځمک‌پوهنې د بېلابېلو دورو د ټاکنې لپاره کارېږي. هغه ایزوټوپونه چې په ټکني ډول تجزیه کېږي، د اوږدو زماني دورو لپاره ګټور دي، خو په مطلقو کلونو کې یې دقت کم دی. له راډیوکاربن مېتود پرته ډېری دغه تخنیکونه د یوه ایزوټوپ د راډیوجنیکې ډېرېدنې د اندازه کولو پر بنسټ ولاړ دي چې د دغې ډېرېدنې لامل د راډیواکټیو د اصلي ایزوټوپ زوال دی. د لا ښو پایلو د ترلاسه کولو لپاره دوه یا ډېر راډیومټريک مېتودونه په همغږي ډول کارولی شو. ډېری راډیومټریک مېتودونه یوازې د جیولوژيکي وخت لپاره مناسب دي، خو ځینې نور مېتودونه لکه «راډیوکاربن» او «ارګون ارګون» بیا د انسان د لومړني ژوند او ثبت شوي تاریخ تر مهال پورې پراخولی شو.&lt;ref&gt;Dickin, A. P. 1995. ''Radiogenic Isotope Geology''. Cambridge, Cambridge University Press. {{ISBN|0-521-59891-5}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Faure, G. 1986. ''Principles of isotope geology''. Cambridge, Cambridge University Press. {{ISBN|0-471-86412-9}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Faure, G., and Mensing, D. 2005. &quot;Isotopes - Principles and applications&quot;. 3rd Edition. J. Wiley &amp; Sons. {{ISBN|0-471-38437-2}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Dalrymple|first1=G. B.|last2=Grove|first2=M.|last3=Lovera|first3=O. M.|last4=Harrison|first4=T. M.|last5=Hulen|first5=J. B.|last6=Lanphere|first6=M. A.|year=1999|title=Age and thermal history of the Geysers plutonic complex (felsite unit), Geysers geothermal field, California: a &lt;sup&gt;40&lt;/sup&gt;Ar/&lt;sup&gt;39&lt;/sup&gt;Ar and U–Pb study|journal=Earth and Planetary Science Letters|volume=173|issue=3|pages=285–298|doi=10.1016/S0012-821X(99)00223-X|bibcode=1999E&amp;PSL.173..285D}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Ludwig|first1=K. R.|last2=Renne|first2=P. R.|year=2000|title=Geochronology on the Paleoanthropological Time Scale|url=http://www3.interscience.wiley.com/journal/72000094/abstract?CRETRY=1&amp;SRETRY=0|archive-url=https://archive.today/2013.01.05-085933/http://www3.interscience.wiley.com/journal/72000094/abstract?CRETRY=1&amp;SRETRY=0|url-status=dead|archive-date=2013-01-05|journal=Evolutionary Anthropology|volume=9|issue=2|pages=101–110|doi=10.1002/(sici)1520-6505(2000)9:2&lt;101::aid-evan4&gt;3.0.co;2-w|s2cid=83948790}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Renne, P. R., Sharp, W. D., Deino. A. L., Orsi, G., and Civetta, L. 1997. &lt;sup&gt;40&lt;/sup&gt;Ar/&lt;sup&gt;39&lt;/sup&gt;Ar dating into the historical realm: Calibration against Pliny the Younger. ''Science'', '''277''', 1279-1280 {{cite web |title=Archived copy |url=http://www.pereplet.ru/gorm/dating/vesuvius.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20081030142813/http://www.pereplet.ru/gorm/dating/vesuvius.pdf |archive-date=2008-10-30 |access-date=2008-10-25}}&lt;/ref&gt;

ځینې معمول تخنیکونه یې دا دي:

* راډیوکاربن تاریخ‌ټاکنه. دغه تخنیک په عضوي موادو کې د کاربن-۱۴ تجزیه یا زوال اندازه کوي او د شاوخوا ۶۰۰۰۰ کلونو د ځوانو بېلګو لپاره په ښه ډول کارېدای شي.&lt;ref&gt;{{cite journal|last=Plastino|first=W.|author2=Kaihola, L.|author3=Bartolomei, P.|author4=Bella, F.|year=2001|title=Cosmic Background Reduction In The Radiocarbon Measurement By Scintillation Spectrometry At The Underground Laboratory Of Gran Sasso|journal=Radiocarbon|volume=43|issue=2A|pages=157–161|doi=10.1017/S0033822200037954|doi-access=free}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last1=Hajdas|first1=Irka|last2=Ascough|first2=Philippa|last3=Garnett|first3=Mark H.|last4=Fallon|first4=Stewart J.|last5=Pearson|first5=Charlotte L.|last6=Quarta|first6=Gianluca|last7=Spalding|first7=Kirsty L.|last8=Yamaguchi|first8=Haruka|last9=Yoneda|first9=Minoru|date=2021-09-09|title=Radiocarbon dating|url=https://www.nature.com/articles/s43586-021-00058-7|journal=Nature Reviews Methods Primers|language=en|volume=1|issue=1|pages=1–26|doi=10.1038/s43586-021-00058-7|issn=2662-8449}}&lt;/ref&gt;
* د یورانیمو-سرپو تاریخ‌ټاکنه. دغه تخنیک په یوه کاني ماده یا ډبره کې د موجود یورانیم مقدار د سرپو د دوو ایزوټوپونو (سرپ-۲۰۶ او سرپ-۲۰۷) په نسبت اندازه کوي. دغه مېتود چې تر ډېره په اتشفشاني ډبرو کې د کم‌پیدا کاني توکي «زیرکان» لپاره کارول کېږي، د دوو هغو مېتودونو له ډلې دی چې د جیولوژيکې تاریخ‌ټاکنې لپاره (د ارګون-ارګون تر څنګ) تر ټولو ډېر کارول کېږي. مونازیټ جیوکرونولوژي د یو-پي‌بي تاریخ‌ټاکنې یوه بله بېلګه ده چې په ځمکه کې د حرارتي بدلونونو په پایله کې د رامنځته شویو ډبرو د تاریخ‌ټاکنې لپاره کارول کېږي. د یورانیم-سرپو تاریخ‌ټاکنه د هغو بېلګو لپاره کارول کېږي چې لرغونوالی یې شاوخوا ۱ میلیون کلونو ته رسېږي.
* د یورانیم-توریم تاریخ‌ټاکنه. دغه تخنیک د مرجانونو، کاربونېټونو او فوسیلي هډوکو د تاریخ‌ټاکنې لپاره کارول کېږي. محدوده یې له څو کلونو څخه تر شاوخوا ۷۰۰۰۰۰ کلونو پورې ده.
* پتاشیم-ارګون تاریخ‌ټاکنه او ارګون-ارګون تاریخ‌‌ټاکنه. د دغو تخنیکونو په مرسته د مېټامورفیک او اتشفشاني ډبرو تاریخونه ټاکل کېږي. د دې تر څنګ د لرغونې انسان‌پېژندنې په ساحو کې دننه د اتشفشاني لایو د تاریخ‌ټاکنې لپاره هم کارول کېږي. د ارګون-ارګون مېتود ځوانه محدوده څو زره کاله ده.
* د الکټرون سپېن د تشدید تاریخ‌ټاکنه.&lt;ref&gt;{{Cite journal|last1=Schaefer|first1=Joerg M.|last2=Codilean|first2=Alexandru T.|last3=Willenbring|first3=Jane K.|last4=Lu|first4=Zheng-Tian|last5=Keisling|first5=Benjamin|last6=Fülöp|first6=Réka-H.|last7=Val|first7=Pedro|date=2022-03-10|title=Cosmogenic nuclide techniques|url=https://www.nature.com/articles/s43586-022-00096-9|journal=Nature Reviews Methods Primers|language=en|volume=2|issue=1|pages=1–22|doi=10.1038/s43586-022-00096-9|s2cid=247396585|issn=2662-8449}}&lt;/ref&gt;

== سرچينې ==</text>
      <sha1>s27dhd0d64qtp4g0ur2o9mnmmo8l1ht</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>د انګولا کورنۍ جګړه</title>
    <ns>0</ns>
    <id>63924</id>
    <revision>
      <id>284934</id>
      <timestamp>2022-08-28T15:23:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>حجاوي (بيت الحكمة)</username>
        <id>25655</id>
      </contributor>
      <comment>This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14369" xml:space="preserve">د انګولا کورنۍ جګړه (په پورتګالي ژبه: ګېرا سېول انګولانا/ ''Guerra Civil Angolana'') په انګولا کې يوه کورنۍ جګړه وه چې په ۱۹۷۵ کال کې پیل او تر ۲۰۰۲ کال پورې يې دوام درلود. جګړه له پورتګال څخه د انګولا تر خپلواکۍ اخیستلو لږ وروسته د ۱۹۷۵ کال په نوامبر کې پیل شوه، جګړه د دوو پخوانیو استعماري ضد چروکي غورځنګونو د انګولا د خپلواکۍ لپاره د خلکو کمونیستي غورځنګ (MPLA) او د انګولا د بشپړې خپلواکۍ لپاره د کمونیست ضد ملي اتحادیې (UNITA)  تر منځ د واک پر سر جګړه وه. دا جګړه همدارنګه د سیالو هېوادونو لکه شوروي اتحاد، کوبا، سویلي افریقا او متحده ایالاتو له خوا د سړې جګړې لپاره د يوې ځای ناستې جګړې د ډګر په توګه وکارول شو.&lt;ref name=&quot;Angola General Conflict Information&quot;&gt;{{cite web |title=Angola General Conflict Information |url=http://www.ucdp.uu.se/gpdatabase/gpcountry.php?id=4&amp;regionSelect=2-Southern_Africa# |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20141218095556/http://www.ucdp.uu.se/gpdatabase/gpcountry.php?id=4&amp;regionSelect=2-Southern_Africa |archive-date=18 December 2014 |access-date=5 June 2013 |work=[[Uppsala Conflict Data Program]]}}&lt;/ref&gt;

MPLA او UNITA د استعماري حکومت د پای ته رسولو لپاره د خپلو مشترکو موخو سره سره د انګولا په ټولنه کې بېلابېلې ريښې او ناجوړه متقابلې رهبرۍ لرلې. درېم ګوند د انګولا د خپلواکۍ لپاره ملي جبهه (FNLA) وه چې د جګړې په بهیر کې د خپلواکۍ لپاره له MPLA او UNITA سره وجنګېده په کورنۍ جګړه کې يې نږدې هېڅ رول نه درلود. پردې سربېره د محاصره شوې کابیندا ازادي غوښتونکې جبهه (FLEC) یوه جلا غوښتونکي نیمه‌پوځي ډله چې له انګولا څخه د کابېندا د خپلواکۍ لپاره وجنګېده. MPLA د کوبايي سرتېرو په مرسته برازیلي هوايي ځواکونو او د شوروي په ملاتړ معمولي جګړو د لومړنيو پړاوونو په ګټلو بریالۍ شوه او FNLA يې له لواندا څخه بهر کړه او د انګولا واقعي حکومت شو. FNLA له منځه لاړ خو وروسته UNITA د متحده ایالاتو او سویلي افریقا په ملاتړ د MPLA د دولت خلاف خپلې نامنظمې جګړې ته د هېواد په ختيځ او سویل کې د خپلو اډو له لارې دوام ورکړ. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Front for the Liberation of the Enclave of Cabinda |url=https://www.globalsecurity.org/military/world/para/flec.htm |access-date=26 March 2020 |website=Global Security}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|title=Africa, Problems &amp; Prospects: A Bibliographic Survey|date=1977|publisher=U.S. Department of the Army|page=221}}&lt;/ref&gt;

۲۷ کلنه جګړه نږدې د مبارزې په درېیو لویو دورو - له ۱۹۷۵ تر ۱۹۹۱، له ۱۹۹۲ تر ۱۹۹۴ او له ۱۹۹۸ تر ۲۰۰۲ - د سولې له کمزورو دورو سره وېشلی شو. تر هغه مهال چې MPLA په ۲۰۰۲ کال کې بریا ته ورسېده له ۵۰۰۰۰۰ تر ۸۰۰۰۰۰ پورې کسان مړه او تر یو ميلیون زیات کسان په کور د ننه بې‌ځایه شوي وو. جګړې د انګولا بېخ‌بناوې ويجاړې کړې او د مذهبي بنسټونو، اقتصاد او عمومي مدیریت په شدید ډول زیانمن شو. &lt;ref name=&quot;refworld&quot;&gt;{{Cite web |last=Refugees |first=United Nations High Commissioner for |date=4 December 2000 |title=Refworld {{!}} Angola: Current political and human rights conditions in Angola |url=https://www.refworld.org/docid/3dedf3204.html |access-date=26 March 2020 |website=Refworld |language=en}}&lt;/ref&gt;

د انګولا کورنۍ جګړه د انګولا د تاوتریخوالي د داخلي ديناميک د ترکیب او د بهرنیو پوځي او سیاسي نښتو د استثنايي درجې له امله د پام‌وړ وه. دا جګړه په پراخ ډول د سړې جګړې یوه نیابتي جګړه شمېرل کېږي، ځکه شوروي اتحا او متحده ایالاتو او اړونده متحدینو يې له مخالفو جناوو سره مرسته کوله. دا جګړه په نږدې ګاونډیتوب کې د کانګو په دیموکراتیک جمهوریت کې د کانګو له دویمې جګړې او د سويلي افریقا له سرحدي جګړې سره ګډه شوه. ځمکني ماینونه لا هم په کلیوالو سیمو کې شته او د ملکي تلفاتو په دوام کې مرسته کوي. 

== د اصلي جنګیالیو عمومي طرحه ==
د انګولا درېیو یاغي غورځنګونو د ۱۹۵۰مې لسیزې په استعمار ضد غورځنګونو کې ريښې لرلې. MPLA په لومړیو کې په لواندا او د هغې په شاوخوا سیمو کې یو ښاري غورځنګ و. چې تر ډېره له موبندو (په دې هېواد کې دویمه لویه قومي ډله، ژباړن) خلکو څخه جوړ و. په مقابل کې يې د استعمار ضد دوه نور غورځنګونه FNLA   او UNITA کلیوالې ډلې وې. FNLA  تر ډېره له باکونګو خلکو څخه جوړه وه چې د شمالي انګولا اوسېدونکي وو. یونیټا د FNLA  یوه څانګه وه چې تر ډېره له اویمبوندو خلکو څخه جوړه وه چې د مرکزي لوړو ارتفاعاتو اوسېدونکي وو. &lt;ref name=&quot;Angola General Conflict Information2&quot;&gt;{{cite web |title=Angola General Conflict Information |url=http://www.ucdp.uu.se/gpdatabase/gpcountry.php?id=4&amp;regionSelect=2-Southern_Africa# |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20141218095556/http://www.ucdp.uu.se/gpdatabase/gpcountry.php?id=4&amp;regionSelect=2-Southern_Africa |archive-date=18 December 2014 |access-date=5 June 2013 |work=[[Uppsala Conflict Data Program]]}}&lt;/ref&gt;

=== د انګولا د خپلواکۍ لپاره د خلکو کمونیستي غورځنګ/ MPLA ===
په ۱۹۵۰ کال کې د MPLA د رامنځته کېدلو له وخت څخه د MPLA اصلي ټولنیزه اډه د امبوندو د خلکو او څو نژادي ښاري روښان‌فکرانو لکه د لواندا ښار، بنګویلا او هوامبو تر منځ وه. MPLA د ۱۹۶۲ او ۱۹۷۴ کلونو تر منځ د خپلو استعماري ضد مبازو په بهیر کې د څو افریقايي هېوادونو او  همدارنګه د شوروي اتحاد له‌خوا ملاتړ کېده. کوبا د MPLA په تر ټولو پياوړي متحد بدله شوه او د پام‌وړ جنګي او ملاتړی پرسونل یې انګولا ته ولېږه. دا ملاتړ او همدارنګه د ختيځ بلوک د څو نورو هېوادونو لکه ختيځ جرمني ملاتړ د کورنۍ جګړې په بهیر کې خوندي کړای شو. یوګوسلاویا د MPLA لپاره پوځي او مالي ملاتړ چمتو کړ چې په ۱۹۷۷ کال کې ۱۴ ميلیون ډالره مرسته او همدارنګه په هېواد کې د یوګوسلاویايي امنیتي پرسونل موجودیت او انګولایانو ته په بلګراد کې د ديپلوماتیکو زده‌کړو وړاندې کول شامل وو. په یوګوسلاویا کې د متحده ایالاتو سفیر له MPLA سره د یوګوسلاویا د اړیکو په اړه ولیکل او څرګندونه يې وکړه چې: «ټيټو په څرګند ډول د ازادۍ لپاره د چوریکي مبارزاتو د منلي مشر په توګه له خپل رول څخه خوند اخلي.» اګوستینو نتو په کورنۍ جګړه کې د MPLA مشر په ۱۹۷۷ کال کې اعلان وکړ چې د یوګوسلاویا مرستې ثابتې او کلکې دي او دا مرستې يې فوق‌العاده یادې کړې. د ۱۹۸۷ کال په نوامبر کې د يوې ځانګړې اعلامیې پر بنسټ، د ۲۰۰۰۰ MPLA پوځیانو تر منځ پورتګالي پوځیانو د انګولا په مرکز او سویل کې په یو لوی برید کې ګډون وکړ. &lt;ref&gt;Gleijeses, Piero. &quot;The Cubans in Angola.&quot; Visions of Freedom: Havana, Washington, Pretoria, and the Struggle for Southern Africa, 1976–1991, University of North Carolina Press, 2016, pp.&amp;nbsp;76–78.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Gleijeses, Piero. &quot;Collapse of the Portuguese Empire.&quot; Conflicting Missions: Havana, Washington, and Africa; 1959–1976, Univ. of North Carolina Press, 2009, pp.&amp;nbsp;243–244.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last1=Kalley|first1=Jacqueline A.|last2=Schoeman|first2=Elna|year=1999|title=Southern African Political History: A Chronology of Key Political Events from Independence to Mid-1997|page=9}}&lt;/ref&gt;

=== د انګولا د خپلواکۍ لپاره ملي جبهه/ FNLA ===
FNLA د MPLA په موازیتوب کې جوړه شوه، او په لومړیو کې د باکونګو د خلکو د ګټو د دفاع او د کانګو د تاريخي امپراتورۍ له رغولو څخه د ملاتړ لپاره اختصاص شوې وه. دا غورځنګ په چټکتیا سره په یو ناسیونالیستي دولت بدل شو چې له پورتګال سره د مبارزې لپاره يې په زېير کې د موبوتوسسه سکو د دولت له‌خوا ملاتړ وشو. د ۱۹۷۴ کال په بهیر کې FNLA هم د لنډ مهال لپاره د چين د خلکو د جمهوریت له ملاتړ څخه برخمن و؛ خو دا مرسته په چټکۍ سره لغوه شوه، له هغه وخت وروسته چېن تر ډېره له یونیټا/ UNITAسره د انګولا د خپلواکۍ د جګړې په بهیر کې مرسته وکړه. متحده ایالاتو د پورتګال خلاف چې د ناټو له غړو هېوادونو څخه و د غورځنګ د جګړې په بهیر کې د FNLA له ملاتړ څخه ډه‌ډه وکړه خو د کورنۍ جګړې په بهیر کې يې ورسره هوکړه وکړه. &lt;ref&gt;See John Marcum, ''The Angolan Revolution'', vol. I, ''Anatomy of an Explosion (1950–1962)'', Cambridge/Mass. &amp; London: MIT Press, 1968. Several attempts at constituting a common front, including the FNLA, the MPLA and minor anti-colonial grooups, failed in 1960–1962. See also Lúcio Lara (ed.), ''Um amplo movimento: Itinerário do MPLA através de documentos de Lúcio Lara'', vol. II, ''1961–1962'', Luanda: Ed. Lúcio Lara, 2006.&lt;/ref&gt;

=== يونيټا/ د انګولا د بشپړې خپلواکۍ لپاره د کمونیست ضد ملي اتحادیه ===
د يونيټا اصلي ټولنیز بنسټونه د مرکزي انګولا او-ویمبوندو وو چې د هېواد د نفوس نږدې یو پر درېیمه برخه يې جوړوله، خو دې سازمان د ختيځې انګولا په څو کم‌شمېر لرونکو خلکو کې هم ريښې لرلې. يونیټا په ۱۹۶۶ کال کې د جوناز ساوېمبي په‌واسطه چې تر هغه مهال د FNLA له مخکښو مشرانو څخه وو رامنځته شوه. د استعمار ضد جګړې په بهیر کې یونيټا د چين د خلکو د جمهوریت ملاتړ ترلاسه کړ. د کورنۍ جګړې له پيل سره متحده ایالاتو پرېکړه وکړه چې له يونيټا څخه ملاتړ وکړي او په راتلونکو لسیزو کې يې له یونيټا سره په‌خپلو مرستو کې د پام‌وړ زیات‌والی راوړ. په وروستۍ دوره کې د يونيټا اصلي متحد د سویلي افریقا اپارتایډ رژیم و.  &lt;ref name=&quot;b&quot;&gt;{{cite book|last=Leonard|first=Thomas M.|year=2006|title=Encyclopedia of the Developing World|url=https://archive.org/details/encyclopediadeve00leon|url-access=limited|page=[https://archive.org/details/encyclopediadeve00leon/page/n1330 1292]|isbn=1-57958-388-1}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;d&quot;&gt;{{cite book|last=Scherrer|first=Christian P.|year=2002|title=Genocide and Crisis in Central Africa: Conflict Roots, Mass Violence, and Regional War|page=335|isbn=0-275-97224-0|publisher=Greenwood Press}}&lt;/ref&gt;

== د نښتې ريښې/جرړې ==
انګولا د ګڼو افریقايي هېوادونو په څېر له استعماري لاس‌وهنې سره د یو هېواد په توګه رامنځته شوه. د انګولا او د هغې د استعماري ځواک په قضیه کې – پورتګال- له څلورو پېړیو څخه زیات مهال په‌دې خاوره کې فعال حضور درلود. 

=== قومیتي وېشونه ===
د دې خاورې اصلي نفوس د خویسان خورې ورې ډلې وې. دوی چې له شمال او ختيځ څخه راغلي وو د بانتو د خلکو د څپه‌ییز نفوذ په واسطه یا جذب شول یا د سویل لور ته ولېږل شول، چېرته چې پاتې ډلې لا هم شته دي. 

د بانټو د خلکو سېل/څپه له ميلاد څخه مخکې نږدې په ۵۰۰ کال کې پيل شوه او ځینو یې تر ۲۰مې پېړۍ پورې په خاوره کې دننه خپل مهاجرت ته دوام  ورکړ. هغوی یو شمېر مهم اداري واحدونه رامنځته کړل چې تر ټولو مهم يې د کانګو امپراتوري وه چې مرکز يې د نننۍ انګولا په شمال لویديځ کې و او د شمال لور ته یې د اوسنۍ دیموکراتیکې جمهوري کانګو (DRC) تر لویدیځ، د کانګو د معاصر جمهوریت تر سویل او لویديځ او د ګابن تر ټولو سویلي برخې پورې يې دوام درلود.  

== سرچينې ==</text>
      <sha1>r2f5enlsxdynd7t16lq8zqdxu2yb936</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>د مار زهرو تکامل</title>
    <ns>0</ns>
    <id>63925</id>
    <revision>
      <id>284935</id>
      <timestamp>2022-08-28T15:25:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>حجاوي (بيت الحكمة)</username>
        <id>25655</id>
      </contributor>
      <comment>This contribution was added by Bayt al-hikma 2.0 translation project</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9818" xml:space="preserve">په مارانو او ځینو مارمولکانو کې شته زهر په اصل کې د لعابو یوه بڼه ده چې د خپل تکامل تاریخ په اوږدو کې زهرو باندې بدله شوې ده. په مارانو کې یې، د خپل ښکار د وژلو یا تر کنټرول راوستلو او همدارنګه د خوراکي رژیم اړوند نورو کړنو ترسره کولو لپاره تکامل موندلی دی. اټکل کېږي چې د زهرو تکامل په ټوله نړۍ کې د مارانو د لویې پراختیا لامل دی.{{sfn|Lomonte et al. (a)|2014|p=326}}{{sfn|Wuster et al.|2008}}{{sfn|Fry et al.|2012|pp=441-442}}{{sfn|Casewell et al.|2013|pp=218-220}}{{sfn|Hargreaves et al. (a)|2014}}

د مار د زهرو تکاملي تاریخچه د بحث وړ موضوع ده. له ۲۰۱۴م کال وړاندې دې تاریخ په هکله دود شوی لیدلوری دا وو چې کابو ۱۷۰ میلیون کاله پخوا یوازې یوځل په ټولو ټوکسیکوفېرا ګانو کې سرچینه نیولې او وروسته یې بیا د زهرو هغو ډولونو پراخ طیف ته چې نن ورځ لیدل کېږي، تنوع کړې ده. د دې فرضیې په اساس، د تکوسیکوفېران لومړني زهر د پروټینونو ساده ټولګه وه چې د غدودو په یوه جوړه کې راټول شوي وو. ورپسې بیا، د پروټینونو دې ټولګې د ټوکسیکوفېران په بېلابېلو کورنیو کې، لکه سرپنټېس، آنګویمورفا او ایګوانیا کې تنوع وموندله. د مارانو ګڼو کورنیو له دې وروسته خپل د زهرو تولید وړتیا له لاسه ورکړه، ډېری په خوراکي رژیم کې د بدلون له امله.{{sfn|Casewell et al.|2013|pp=224-227}}{{sfn|Fry et al.|2012|pp=424-436}}{{sfn|Fry et al.|2012|pp=434-436}}

د واحد اصل فرضیه څرګندوي چې په ډېری مواردو کې د تکامل میکانیزم د جېنونو تکرار او ورپسې د تطابقي صفتونو لپاره طبیعي ټاکنه وه. د دې پروسې له لارې ځینې بېلابېل تولید شوي تطابقات عبارت دي له ډېر زهرجن زهر د ځانګړو ښکارونو لپاره په ګڼو کورنیو کې، هغه پروټینونه چې ښکار مخکې له مخکې هضم کوي او له چیچلو وروسته د ښکار د څارلو یو میټوډ. د زهرو دا بېلابېل تطابقونه هم د زهرو او زهرجنو مارانو په تعریف کې د پام وړ بحثونو رامنځته کېدو لامل شول. دا نظر چې زهر د واحده تکاملي سرچینه لري په ۲۰۱۵م کال کې په یوه مطالعه کې تر پوښتنې لاندې راغله کوم چې ښکاره کړه چې د زهرو پروټینونه د برمایي پایټون مار په ګڼو نورو نسجونو کې هم هومولوګونه لري. له همدې کبله دې مطالعې څرګنده کړه چې زهرو په خپلواک ډول د مارانو په ځینو کورنیو کې وده کړې ده.{{sfn|Reyes-Velasco et al.|2015}}{{sfn|Fry et al.|2012|p=443}}{{sfn|Saviola et al.|2013}}{{sfn|Mackessy|2010}}{{sfn|Li et al.|2005}}{{sfn|Calvete et al.|2012|pp=4094-4098}}{{sfn|Barlow et al.|2009|pp=2447-2448}}{{sfn|Casewell et al.|2013|pp=222-223}}

== تکاملي تاریخ ==
اټکل کېږي چې د زهرو سرچینې به په سینوزوئیک دوره کې د مارانو د چټکې تنوع لپاره کاټالیسټ چمتو کړی وي، په ځانګړې توګه د کولوبریډا او د امریکا براعظم کې د هغوی استعمار لپاره. څېړونکي په دې باور دي چې د دې لویې پراختیا لامل، د ښکار تابع کولو لپاره له میخانیکي چلند نه بایوکیمیاوي چلند ته بدلېدل دي. د مار زهر بیولوژیکي لارو او پروسو باندې برید کوي چې د نورو ډولونو د زهرو لخوا هم تر برید لاندې راځي؛ د بېلګې په توګه، د کلسیم چینل بلاک کوونکي چې په مارانو، غڼو او مخروطي حلزونونو کې پیدا کېږي، له همدې کبله څرګندوي چې زهر متغیر تکامل ښکاروي.{{sfn|Casewell et al.|2013|pp=225-227}}{{sfn|Mackessy|2010|p=1464}}{{sfn|Lomonte et al. (a)|2014|pp=326-327}}{{sfn|Fry et al.|2012}}

=== د ټوکسیکوفېرا فرضیه ===
تر هغه چې د فیلوجنټیکي ونو جوړولو لپاره د جین ترتیب کولو کارونه عملي شوه، فیلوجنيان د مورفولوژي په اساس رامنځته شول. دودیز فیلوجنیان ښکاروي چې زهر د سکواماټا د ګڼو شاخو له منځ څخه کابو ۱۰۰ میلیون کاله پځوا سرچینه اخیستې ده. د هستوي جېنونو ترتیب په کارونې سره نوي مطالعاتو د «ټوکسیکوفېرا» په نوم یوه کلاډ کې په څو مارمولکانو کې د ورته زهرجنو پروټینونو شتون څرګند کړ. دا کار د دې ټیوري لامل شو چې کابو ۱۷۰ میلیون کاله پخوا زهر یوازې یوځل په ټوله کورنۍ کې سرچینه نیولې ده. دې پلارني زهرو کې د پروټینونو ډېره ساده ټولګه شامله وه چې په یوه جوړه غدودو کې راټول شوي وو. له دې وروسته د بېلابېلو کورنیو زهرونو، ښکار ته د زهرو د ننه کولو لارې سره، په خپلواک‌ ډول تنوع او تکامل وموند. په دې تکامل کې مخکې خوا څخه د زهرو د لېږد سیسټم خپلواک تکامل شامل وو کوم چې له پلرني شاخوا نېش څخه د زهرو لېږد سیسټم څخه توپیر درلود. د واحد اصل فرضیه همدارنګه څرګندوي چې د زهرو سیسټمونو له دې وروسته په خپلواکه توګه په ځینو کورنیو کې اټروفي وکړه یا هم په بشپړ ډول له منځه لاړل. امریکایي «موږک خوړونکي ماران» لکه پانټېروفیس ګوټاټوس، د ښکار لارې په توګه د انقباض له تکامل کولو وروسته خپل زهر له لاسه ورکړل. د انقباض خپلواک تکامل په کب خوړونکو اوبیزو آکروکورډوس مارانو کې هم د زهري سیسټم د ویجاړېودو لامل شو. دوه خپلواکې کورنۍ، یوه ځمکنۍ او یوه سمندري، چې د چرګې هګۍ خوراکي رژیم ته یې مخ اړولی دی، هغوی هم د زهري سیسټم اټروفي پاتې شونو لرونکي دي.{{sfn|Fry et al.|2012|pp=434-436}}{{sfn|Fry et al.|2012|p=443}}{{sfn|Fry|Wuster|2004|p=870}}

=== د خپلواک اصل فرضیه ===
دا لیدلوری چې زهرو یوازې یوځل تکامل کړی په ورستیو کې پرې شک شوی دی. هغه مطالعه چې په ۲۰۱۴م کال کې ترسره شوه ښکاروي چې د زهرو ۱۶ پروټینونو هومولوګونه چې د واحدې سرچینې فرضیې لپاره کارول شوي وو،‌ ټول په پورته کچه د بدن په ځینې نسجونو کې راڅرګند شول. له همدې کبله، لیکوالانو سپارښتنه وکړه چې پخوانۍ څېړنې، چې په ټولې ټوکسیکوفېران فرضي کورنۍ کې یې د زهري پروټینونه ساتلي وو، کېدای شي د ډېر عام «د کورساتنې» جینونو شتون په دې کورنۍ کې په غلطه تفسیر کړې وي، ځکه چې یوازې د خزندګانو بدن ځانګړو نسجونو څخه نمونه اخیستل شوې ده. له همدې کبله، لیکوالانو سپارښتنه وکړه چې د دې پرځای چې په پلارني خزنده کې یوازې یو ځل تکامل وکړي، د مار زهرو په خپلواک ډول په ځینو کورنیو کې تکامل موندلی دی. په ۲۰۱۵م کال کې یوې مطالعې ښکاره کړل چې د یوه غیر زهري مار، برمایي پایټون، په ګڼ شمېر نسجونو کې په اصطلاح «زهري» جینونو هومولوګونه شتون لري. کاسټو وویل چې دې ټیم د زهري جینونو هومولوګونه د خولې له غدودو پرته په ډېرو نورو نسجونو کې هم موندلي دي، چېرته چې د زهري‌ جینونو د شتون تمه کېده. دې کار یوازې د ټرانسکریپټوم (په حجره کې ټوله پیغام لېږونکې RNA) ارزونې ضعف څرګند کړ. دې ټیم سپارښتنه وکړه چې پایټون ماران د مارانو په تکامل کې یوه دوره ښکاروي چې د زهرو له عمده تکامل څخه وړاندې ده. څېړونکو همدارنګه وموندله چې د زهري جینونو کورنیو پراختیا ترټولو زیاته په ډېرو زهرجنو ساینوفیډیان مارانو کې (چې هغوی ته کولوبرویډي ماران هم ویل کېږي) رامنځته شوې ده، له همدې کبله ښکاروي چې د زهرو ډېر تکامل له هغه وروسته ترسره شوی چې دا کورنۍ له نورو مارانو څخه جلا شوه.{{sfn|Reyes-Velasco et al.|2015}}{{sfn|Hargreaves et al. (b)|2014|pp=153-155}}

== سرچينې ==</text>
      <sha1>cx1hr5kdlbb4dbnyzckjj1axzmt0d69</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>د کارن خبرې اترې:Alexphangia</title>
    <ns>3</ns>
    <id>63926</id>
    <revision>
      <id>284936</id>
      <timestamp>2022-08-28T16:03:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ښه راغلاست پیغام ورکوونکی</username>
        <id>11444</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>د يوه نوي کارن د خبرواترو مخ کې د [[ښه راغلئ|ښه راغلاست پيغام]] ورگډوي</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="478" xml:space="preserve">{{ښه راغلئ|realName=|name=Alexphangia}}

-- &lt;span style=&quot;font-family: MCS Quds SU normal; font-size: 15px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;&quot;&gt; '''[[کارن:Af420|&lt;font color=&quot;black&quot;&gt;'''Af420''']]''' &lt;/span&gt; &lt;sup&gt;&lt;font face=&quot;MCS Quds SU normal&quot; size=&quot;3&quot;&gt;'''[[د کارن خبرې اترې:Af420|&lt;font color=&quot;#69 69 69&quot;&gt;'''اړیکه''']] '''&lt;/font&gt;&lt;/sup&gt; ۱۶:۰۳, ۲۸ اگسټ ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])</text>
      <sha1>lfg8omlqgt5sz2qkg5l4u22aki2ddmi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ایروس رامازوټي</title>
    <ns>0</ns>
    <id>63927</id>
    <revision>
      <id>284946</id>
      <timestamp>2022-08-28T17:08:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aranciodimassimo</username>
        <id>27807</id>
      </contributor>
      <comment>د &quot;[[:fa:Special:Redirect/revision/34713929|اروس راماتسوتی]]&quot; مخ د ژباړلو له مخې جوړ شوی</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2030" xml:space="preserve">'''ایروس لوسیانو والټر رامازوټي'''   کې    (د [[28 اکتوبر]]  1963 زیږیدلی)، [[اطالي خلک|ایټالوی]] سندرغاړی، چې د &quot;Eros Ramazzotti&quot; په نوم پیژندل شوی. ایروس په [[اېټاليا|ایټالیا]] او ډیری اروپایی هیوادونو کې د انګلیسي ژبو هیوادونو او هسپانوي ژبې نړۍ په شمول یو له خورا مشهور او مشهور سندرغاړو څخه پیژندل کیږي. او د هغه ډیری البومونه په [[ایټالیایي ژبه|ایټالیا]] او [[اسپانیایي ژبه|هسپانوي]] دواړو کې خپروي. په 1984 کې، هغه 11 سټوډیو البومونه د دریو تالیف البومونو، درې ژوندیو البومونو، او 37 سندرو په بڼه خپاره کړل. دا ټول د پام وړ په ډیری اروپایی هیوادونو کې او همدارنګه په [[سوېلي امريکا|سویلي]] او مرکزي امریکا کې د جدول په قطار کې وو . راماتسوتي په خپل 25 کلن مسلک کې له 50 ملیون څخه ډیر البوم ریکارډونه ثبت کړي دي. د هغه د میوزیک کټګورۍ کې د ډیری مشهور هنرمندانو سره کار شامل دی پشمول: چیر ، ټینا ټرنر ، انډریا بوسیلی ، [[اناستاسيا|اناستازیا]] ، لوسیانو پاواروټي ، لورا پوزیني او ریکي مارټین . راماتسوتي په 1993 کې د &quot;توت ستوري&quot; البم په خپرولو سره خپله لومړۍ نړیواله بریا ترلاسه کړه. چې شپږ میلیونه البومونه یې خرڅ کړل. دا بریالیتوب په 1994 کې د هغه نړیوال تړون لامل شو. د &quot;BMG&quot; شرکت سره شو هغه د جووینټس فوټبال ټیم مینه وال دی.

== سرچینې ==
{{لړسرچينې}}

*
[[وېشنيزه:1963 زېږېدنې]]</text>
      <sha1>smejh32dcl4abhfr8ilef677zd3uzkr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>د کارن خبرې اترې:CaeCalig</title>
    <ns>3</ns>
    <id>63928</id>
    <revision>
      <id>284947</id>
      <timestamp>2022-08-28T18:20:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ښه راغلاست پیغام ورکوونکی</username>
        <id>11444</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>د يوه نوي کارن د خبرواترو مخ کې د [[ښه راغلئ|ښه راغلاست پيغام]] ورگډوي</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="475" xml:space="preserve">{{ښه راغلئ|realName=|name=CaeCalig}}

-- &lt;span style=&quot;font-family: MCS Quds SU normal; font-size: 15px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;&quot;&gt; '''[[کارن:Af420|&lt;font color=&quot;black&quot;&gt;'''Af420''']]''' &lt;/span&gt; &lt;sup&gt;&lt;font face=&quot;MCS Quds SU normal&quot; size=&quot;3&quot;&gt;'''[[د کارن خبرې اترې:Af420|&lt;font color=&quot;#69 69 69&quot;&gt;'''اړیکه''']] '''&lt;/font&gt;&lt;/sup&gt; ۱۸:۲۰, ۲۸ اگسټ ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])</text>
      <sha1>l051u6uifxmwwxbwc58r3fhqdyahskp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>د کارن خبرې اترې:Monstergamer029</title>
    <ns>3</ns>
    <id>63929</id>
    <revision>
      <id>284948</id>
      <timestamp>2022-08-28T20:17:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ښه راغلاست پیغام ورکوونکی</username>
        <id>11444</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>د يوه نوي کارن د خبرواترو مخ کې د [[ښه راغلئ|ښه راغلاست پيغام]] ورگډوي</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="482" xml:space="preserve">{{ښه راغلئ|realName=|name=Monstergamer029}}

-- &lt;span style=&quot;font-family: MCS Quds SU normal; font-size: 15px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;&quot;&gt; '''[[کارن:Af420|&lt;font color=&quot;black&quot;&gt;'''Af420''']]''' &lt;/span&gt; &lt;sup&gt;&lt;font face=&quot;MCS Quds SU normal&quot; size=&quot;3&quot;&gt;'''[[د کارن خبرې اترې:Af420|&lt;font color=&quot;#69 69 69&quot;&gt;'''اړیکه''']] '''&lt;/font&gt;&lt;/sup&gt; ۲۰:۱۷, ۲۸ اگسټ ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])</text>
      <sha1>3boix5j0phgtlda77l4e1r72g0l5xu3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>د کارن خبرې اترې:Aceditor00</title>
    <ns>3</ns>
    <id>63930</id>
    <revision>
      <id>284949</id>
      <timestamp>2022-08-28T21:00:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ښه راغلاست پیغام ورکوونکی</username>
        <id>11444</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>د يوه نوي کارن د خبرواترو مخ کې د [[ښه راغلئ|ښه راغلاست پيغام]] ورگډوي</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="477" xml:space="preserve">{{ښه راغلئ|realName=|name=Aceditor00}}

-- &lt;span style=&quot;font-family: MCS Quds SU normal; font-size: 15px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;&quot;&gt; '''[[کارن:Af420|&lt;font color=&quot;black&quot;&gt;'''Af420''']]''' &lt;/span&gt; &lt;sup&gt;&lt;font face=&quot;MCS Quds SU normal&quot; size=&quot;3&quot;&gt;'''[[د کارن خبرې اترې:Af420|&lt;font color=&quot;#69 69 69&quot;&gt;'''اړیکه''']] '''&lt;/font&gt;&lt;/sup&gt; ۲۱:۰۰, ۲۸ اگسټ ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])</text>
      <sha1>nhhkn94o4v9g7ya3qmjghx6xvsi23x4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>د کارن خبرې اترې:Vinicius Freire de Oliveira</title>
    <ns>3</ns>
    <id>63931</id>
    <revision>
      <id>284950</id>
      <timestamp>2022-08-28T21:08:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ښه راغلاست پیغام ورکوونکی</username>
        <id>11444</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>د يوه نوي کارن د خبرواترو مخ کې د [[ښه راغلئ|ښه راغلاست پيغام]] ورگډوي</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="494" xml:space="preserve">{{ښه راغلئ|realName=|name=Vinicius Freire de Oliveira}}

-- &lt;span style=&quot;font-family: MCS Quds SU normal; font-size: 15px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;&quot;&gt; '''[[کارن:Af420|&lt;font color=&quot;black&quot;&gt;'''Af420''']]''' &lt;/span&gt; &lt;sup&gt;&lt;font face=&quot;MCS Quds SU normal&quot; size=&quot;3&quot;&gt;'''[[د کارن خبرې اترې:Af420|&lt;font color=&quot;#69 69 69&quot;&gt;'''اړیکه''']] '''&lt;/font&gt;&lt;/sup&gt; ۲۱:۰۸, ۲۸ اگسټ ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])</text>
      <sha1>nmsfyqle7vwmmj7cwaewcbqi25tvlzb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>د کارن خبرې اترې:Kjahed</title>
    <ns>3</ns>
    <id>63932</id>
    <revision>
      <id>284951</id>
      <timestamp>2022-08-28T21:54:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ښه راغلاست پیغام ورکوونکی</username>
        <id>11444</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>د يوه نوي کارن د خبرواترو مخ کې د [[ښه راغلئ|ښه راغلاست پيغام]] ورگډوي</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="473" xml:space="preserve">{{ښه راغلئ|realName=|name=Kjahed}}

-- &lt;span style=&quot;font-family: MCS Quds SU normal; font-size: 15px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;&quot;&gt; '''[[کارن:Af420|&lt;font color=&quot;black&quot;&gt;'''Af420''']]''' &lt;/span&gt; &lt;sup&gt;&lt;font face=&quot;MCS Quds SU normal&quot; size=&quot;3&quot;&gt;'''[[د کارن خبرې اترې:Af420|&lt;font color=&quot;#69 69 69&quot;&gt;'''اړیکه''']] '''&lt;/font&gt;&lt;/sup&gt; ۲۱:۵۴, ۲۸ اگسټ ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])</text>
      <sha1>fu599v8p3k51phl5dnfmbrlxoze4679</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>د کارن خبرې اترې:AWF 99999</title>
    <ns>3</ns>
    <id>63933</id>
    <revision>
      <id>284955</id>
      <timestamp>2022-08-29T03:48:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ښه راغلاست پیغام ورکوونکی</username>
        <id>11444</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>د يوه نوي کارن د خبرواترو مخ کې د [[ښه راغلئ|ښه راغلاست پيغام]] ورگډوي</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="476" xml:space="preserve">{{ښه راغلئ|realName=|name=AWF 99999}}

-- &lt;span style=&quot;font-family: MCS Quds SU normal; font-size: 15px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;&quot;&gt; '''[[کارن:Af420|&lt;font color=&quot;black&quot;&gt;'''Af420''']]''' &lt;/span&gt; &lt;sup&gt;&lt;font face=&quot;MCS Quds SU normal&quot; size=&quot;3&quot;&gt;'''[[د کارن خبرې اترې:Af420|&lt;font color=&quot;#69 69 69&quot;&gt;'''اړیکه''']] '''&lt;/font&gt;&lt;/sup&gt; ۰۳:۴۸, ۲۹ اگسټ ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])</text>
      <sha1>qdemm25tkdf5eeabo7veuna5hvda1di</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>د کارن خبرې اترې:Steadfastdigital</title>
    <ns>3</ns>
    <id>63934</id>
    <revision>
      <id>284956</id>
      <timestamp>2022-08-29T07:06:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ښه راغلاست پیغام ورکوونکی</username>
        <id>11444</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>د يوه نوي کارن د خبرواترو مخ کې د [[ښه راغلئ|ښه راغلاست پيغام]] ورگډوي</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="483" xml:space="preserve">{{ښه راغلئ|realName=|name=Steadfastdigital}}

-- &lt;span style=&quot;font-family: MCS Quds SU normal; font-size: 15px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;&quot;&gt; '''[[کارن:Af420|&lt;font color=&quot;black&quot;&gt;'''Af420''']]''' &lt;/span&gt; &lt;sup&gt;&lt;font face=&quot;MCS Quds SU normal&quot; size=&quot;3&quot;&gt;'''[[د کارن خبرې اترې:Af420|&lt;font color=&quot;#69 69 69&quot;&gt;'''اړیکه''']] '''&lt;/font&gt;&lt;/sup&gt; ۰۷:۰۶, ۲۹ اگسټ ۲۰۲۲ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']])</text>
      <sha1>3ws3ji5q931yc7cri38o4tlpgtownnr</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>