Fizika

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="sh">
  <siteinfo>
    <sitename>Wikipedia</sitename>
    <dbname>shwiki</dbname>
    <base>https://sh.wikipedia.org/wiki/Glavna_stranica</base>
    <generator>MediaWiki 1.39.0-wmf.21</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Mediji</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Posebno</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Razgovor</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Korisnik</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Razgovor sa korisnikom</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Wikipedia</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Razgovor o Wikipedia</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Datoteka</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Razgovor o datoteci</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">Mediawiki razgovor</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Šablon</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Razgovor o šablonu</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Pomoć</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Razgovor o pomoći</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Kategorija</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Razgovor o kategoriji</namespace>
      <namespace key="100" case="first-letter">Portal</namespace>
      <namespace key="101" case="first-letter">Razgovor o portalu</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Modul</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Razgovor o modulu</namespace>
      <namespace key="2300" case="first-letter">Spravica</namespace>
      <namespace key="2301" case="first-letter">Razgovor o spravici</namespace>
      <namespace key="2302" case="case-sensitive">Definicija spravice</namespace>
      <namespace key="2303" case="case-sensitive">Razgovor o definiciji spravice</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Fizika</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1252</id>
    <revision>
      <id>41259837</id>
      <parentid>41233195</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T12:57:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>109.92.82.177</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32620" xml:space="preserve">{{Opća fizika}}
'''Fizika''' ({{jez-grč|φύσις}}, ''phisis'': priroda&lt;ref name=&quot;etymonline-physics&quot;&gt;{{cite web |title=physics |url=http://www.etymonline.com/index.php?term=physics&amp;allowed_in_frame=0 |publisher= Online Etymology Dictionary }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;etymonline-physic&quot;&gt;{{cite web |title=physic |url=http://www.etymonline.com/index.php?term=physic&amp;allowed_in_frame=0 |publisher= Online Etymology Dictionary }}&lt;/ref&gt;) je osnovna fundamentalna [[prirodne znanosti|prirodna kurčina]] koja proučava osnovna ili suštinska svojstva prirodnih pojava i tela.&lt;ref name=&quot;feynmanleightonsands1963-atomic&quot;&gt;At the start of ''The Feynman Lectures on Physics'', Richard Feynman offers the atomic hypothesis as the single most prolific scientific concept: &quot;If, in some cataclysm, all [] scientific knowledge were to be destroyed [save] one sentence&amp;nbsp;[...] what statement would contain the most information in the fewest words? I believe it is&amp;nbsp;[...] that ''all things are made up of atoms&amp;nbsp;– little particles that move around in perpetual motion, attracting each other when they are a little distance apart, but repelling upon being squeezed into one another''&amp;nbsp;...&quot; {{harv|Feynman|Leighton|Sands|1963|p=I-2}}&lt;/ref&gt; Fizičari proučavaju osnovna svojstva, strukturu i kretanje [[materija|materije]] u [[prostor]]u i [[vrijeme|vremenu]].&lt;ref name=&quot;maxwell1878-physicalscience&quot;&gt;&quot;Physical science is that department of knowledge which relates to the order of nature, or, in other words, to the regular succession of events.&quot; {{harv|Maxwell|1878|p=9}}&lt;/ref&gt; Fizičke teorije se najčešće izražavaju kao [[Matematika|matematičke]] relacije. Najutemeljenije pojave se nazivaju ''fizičkim zakonima'' ili [[Njutnovi zakoni|zakonima fizike]], međutim, i oni su kao i sve druge [[naučna metoda|naučne teorije]], podložni promenama. Pri tome, novi fizički zakoni obično ne isključuju stare, nego samo ograničavaju domen njihovog važenja.&lt;ref name=&quot;youngfreedman2014p9&quot;&gt;{{harvnb|Young|Freedman|2014|p=9}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;holzner2003-physics&quot;&gt;&quot;Physics is the study of your world and the world and universe around you.&quot; {{harv|Holzner|2006|p=7}}&lt;/ref&gt;

Fizika je usko povezana sa drugim [[prirodne znanosti|prirodnim naukama]], kao i matematikom (zbog matematičkog opisivanja prirode), posebno [[kemija|hemijom]], naukom koja se bavi [[Atom|atomima]]-hemijskim elementima i [[molekula|molekulima]]-hemijskim jedinjenjima. [[Kemija|Hemija]] se u mnogome bazira na fizici, pogotovo na
[[kvantna mehanika|kvantnoj mehanici]], [[termodinamika|termodinamici]] i [[elektromagnetizam|elektromagnetizmu]]. Ipak, hemijske pojave su dovoljno različite i kompleksne tako da je hemija zasebna disciplina.

== Uvod ==
=== Domen i ciljevi ===
[[Datoteka:Pahoeoe fountain original.jpg|thumb|left|150px|Ovoj [[parabola|parabolični]] gejzir [[lava|lave]] ilustruje [[Galileo Galilej|Galilejev]] [[zakon o padajućim telima]], kao i [[zračenje crnog tela]] - može se odrediti temperatura sudeći po temperaturi [[crno telo|crnog tela]].]]

Fizika se bavi širokim spektrom fenomena, od fizike [[Subatomske čestice|subatomskih čestica]], do fizike [[galaksija]]. U ovo spadaju najosnovniji objekti od kojih su sačinjeni svi ostali objekti i zato se za fiziku ponekad kaže da je fundamentalna nauka. 

Cilj fizike je da opiše različite fenomene koji se dešavaju u prirodi putem prostijih fenomena. Stoga je zadatak fizike da poveže stvari koje se mogu videti sa njihovim uzrocima, a zatim da poveže ove uzroke zajedno kako bi se našao ultimativni razlog zašto je priorda takva kakva je. Na primer, [[historija Kine|drevni Kinezi]] su prometili da se neka vrsta kamenja ([[magnetit]]) privlače ili odbijaju međusobno dejstvom neke nevidljive sile. Ovaj efekat je kasnije nazvan [[magnetizam]] i prvi put je ozbiljno proučavan u 17. veku. Malo ranije nego Kinezi, [[Antička Grčka|Stari Grci]] su znali da drugi predmeti, kao što je [[jantar|ćilibar]] protrljan krznom, izazivaju slično privlačenje ili odbijanje. Ovo je takođe prvi put ozbiljno proučavano u 17. veku i nazvano je [[elektricitet]]om. Dalja istraživanja u 19. veku su pokazala da su ove dve sile samo dva različita aspekta jedne sile - [[elektromagnetizam|elektromagnetizma]]. Proces „ujedinjavanja sila“ se [[elektroslaba interakcija|nastavlja i danas]].

=== Naučni metod ===
Fizika koristi [[naučna metoda|naučni metod]] da proveri ispravnost neke fizičke teorije, koristeći metodičan pristup da uporedi implikacije te teorije sa zaključcima dobijenim iz sprovedenih eksperimenata i posmatranja. Eksperimenti i posmatranja se sakupljaju i porede sa predviđanjima i hipotezama koje tvrdi teorija i tako pomažu u određivanju istinitosti ili neistinitosti teorije.

Teorije koje su dobro pokrivene podacima i nisu nikada pale na nekom empirijskom testu se često nazivaju [[naučni zakon]]i ili zakoni prirode. Sve teorije, uključujući one koje se nazivaju zakonima prirode, se mogu uvek zameniti preciznijim, uopštenijim definicijama ako se pronađe neko neslaganje teorije sa prikupljenim podacima. Neki principi, poput [[Njutnovi zakoni|Njutnovih zakona kretanja]] se još uvek nazivaju zakonima, iako se danas zna za neke slučajeve u kojima oni ne važe.

=== Teorija i eksperiment ===
[[Datoteka:Bruce McCandless II during EVA in 1984.jpg|thumb|right|Astronaut i Zemlja su oboje u [[slobodni pad|slobodnom padu]]]]

[[Datoteka:Lightning in Arlington.jpg|thumb|right|[[Munja]] je u suštini [[električna struja]]]]

Teoretičari teže da razviju [[matematički model]] koji se i slaže sa postojećim eksperimentima i koji može uspešno da predvidi buduće rezultate, dok eksperimentalisti smišljaju i izvode eksperimente da bi proverili teorijska predviđanja i istražili nove fenomene. Iako se teorija i eksperimenti razvijaju posebno, oni jako zavise jedan od drugog. Napredak u fizici često nastaje kada eksperimentalisti otkriju nešto novo što postojeće teorije ne mogu da otkriju, ili kada nove teorije izvode zaključke koje se mogu proveritu eskperimentalno, što inspiriše nove eksperimente. U odsustvu eksperimenta, teorijska istraživanja mogu da odu u pogrešnom pravcu; postoje kritike protiv [[M-teorija|M-teorije]], popularne teorije u fizici velikih energija, za koju nijedan praktični eksperiment nije ikada osmišljen. Fizičari koji rade na i na polju teorije i na polju eksperimenta se često nazivaju [[fenomenologija (nauka)|fenomenologičari]].

Teorijska fizika je blisko povezana sa [[matematika|matematikom]], koja obezbeđuje jezik fizičkih teorija, a veliki delovi matematike, kao što je [[matematička analiza]], su specijalno osmišljeni da bi se rešili problemi u fizici. Teoretičari mogu takođe da se oslone na [[numerička analiza|numeričku analizu]] i [[Simulacija (psihologija)|računarske simulacije]]. Polja [[matematička fizika|matematičke fizike]] i [[računarska fizika|računarske fizike]] su aktivna polja u istraživanjima. Teorijska fizika se u svojoj istoriji oslanjala na [[filozofija|filozofiju]] i [[metafizika|metafiziku]]; na ovaj način su spojene teorije elektriciteta i magnetizma u elektromagnetizam. Izvan poznatog univerzuma, polje teorijske fizike se takođe bavi hipotetičkim pitanjima kao što su [[paralelni univerzumi]] ili [[više dimenzije]]. Fizičari spekulišu o ovim mogućnostima i iz njih postavljaju teorije. Koncept onoga šta se može smatrati hipotetičnim se može promeniti tokom vremena. Na primer, neki fizičari iz 19. veka su ismevali postojanje [[atom]]a. Do kraja [[Drugi svjetski rat|Drugog svetskog rata]], atomi nisu više bili hipotetička stvar.

== Istorija ==
{{Glavni članak|Istorija fizike}}

Od davnina su ljudi pokušavali da shvate ponašanje i osobine materije; zašto objekti padaju na zemlju kada izgube oslonac, zašto različiti materijali imaju različite osobine, i slično. Tajnovita je bila i priroda [[svemir]]a, kao na primer oblik [[Zemlja (planet)|Zemlje]], ponašanje i kretanje [[Sunce|Sunca]] i [[Mjesec|Meseca]]. Mnoštvo teorija je pokušavalo da objasni te pojave, ali većina od njih na pogrešan način, jer nikada nisu bile potvrđene ogledom. Ipak postojalo je nekoliko izuzetaka, kao na primer [[Arhimed]] koji je izveo nekoliko značajnih i tačnih zakona [[Mehanika|mehanike]] i [[statika fluida|hidrostatike]]. 

Tokom kasnog [[16. vijek|16. veka]], [[Galileo Galilej|Galilej]] je uveo oglede kao način proveravanja fizičkih teorija i on je uspešno formulisao i ogledima potvrdio nekoliko zakona [[Dinamika (fizika)|dinamike]], kao što je [[tromost|zakon inercije]]. [[1687]], [[Isaac Newton|Njutn]] je objavio ''[[Matematički principi filozofije prirode|Matematičke principe filozofije prirode]]'', (''Principia Mathematica Philosophia Naturalis''), njegovo čuveno delo u kojem su detaljno izloženi [[Njutnovi zakoni|Njutnovi zakoni kretanja]], na kojima počiva [[Mehanika|klasična mehanika]]; i [[Njutnov zakon gravitacije]], koji opisuje jednu od četiri [[osnovne sile u prirodi]], [[Gravitacija|gravitaciju]]. Obe ove teorije su se slagale sa izvršenim ogledima. Klasičnoj mehanici su takođe značajno doprineli [[Žozef Luj Lagranž|Lagranž]], [[Vilijam Rovan Hamilton|Hamilton]], i drugi, koji su otkrili nove formulacije, principe i rezultate. Zakon gravitacije je podstakao i razvoj [[astrofizika|astrofizike]], koji opisuje [[Astronomija|astronomske]] pojave fizičkim teorijama.

Od [[18. vijek|18. veka]] pa nadalje, [[termodinamika]] je doživela značajna otkrića koja su imali [[Robert Bojl|Bojl]], [[Tomas Jang|Jang]], i mnogi drugi. [[1733]], [[Danijel Bernuli|Bernuli]] je koristio statističke metode sa klasičnom mehanikom da bi izveo termodinamičke rezultate, inicirajući time razvoj [[Statistička mehanika|statističke mehanike]]. [[1798]], [[Bendžamin Tompson|Tompson]] je demonstrirao pretvaranje mehaničkog rada u toplotu, a [[1847]] [[James Prescott Joule|Džul]] je formulisao zakon o održanju energije, bilo u obliku toplote ili mehaničke energije.

[[Elektricitet]] i [[magnetizam]] su proučavali [[Michael Faraday|Faradej]], [[Georg Simon Ohm|Om]], i drugi. [[1855]], [[James Clerk Maxwell|Maksvel]] je ujedinio ove dve pojave u jedinstvenu teoriju [[Elektromagnetizam|elektromagnetizma]], i opisao ih je [[Maxwellove jednadžbe|Maksvelovim jednačinama]]. Ova teorija je pretpostavila da je [[svjetlost|svetlost]] [[elektromagnetni talas]].

[[1895]], [[Wilhelm Konrad Röntgen|Rentgen]] ({{Jez-nem|Wilhelm Conrad Roentgen}}) je otkrio [[X-zrake]], koji predstavljaju elektromagnetno zračenje visoke frekvencije. [[Radioaktivnost]] je otkrio [[1896]] [[Antoine Henri Becquerel|Henri Bekerel]], a dalje su je proučavali [[Pierre Curie|Pjer Kiri]], [[Marie Curie|Marija Kiri]] i drugi. Ovo je postavilo temelje novom polju [[nuklearna fizika|nuklearne fizike]].

[[1897]], [[Dž. Dž. Tomson|Tomson]] je otkrio [[elektron]], jednu od osnovnih čestica nosioca naelektrisanja. [[1904]], predložio je prvi model atoma. (Postojanje atoma je poznato još od [[1808]], kada ga je predvideo [[Džon Dalton|Dalton]].

[[1905]], [[Albert Einstein|Ajnštajn]] je uobličio teoriju relativnosti (specijalnu i opštu), ujedinjavajući prostor i vreme u jedinstven entitet i stvorio novu, relativističku, teoriju gravitacije. Bio je jedan od nekolicine naučnika koji su postavili temelje kvantnoj fizici. 

[[1911]], [[Ernest Rutherford|Raderford]] je iz [[Raderfordov ogled|ogleda sa rasejanjem]] alfa čestica na atomima zlata izveo postojanje kompaktnog atomskog jezgra, sa pozitivno naelektrisanim jedinicama [[proton]]ima. Neutralno naelektrisane čestice, [[neutron]]e, je otkrio [[Džejms Čedvik|Čedvik]], [[1932]]. 

Početkom [[1900]], [[Max Planck|Plank]], [[Albert Einstein|Ajnštajn]], [[Niels Bohr|Bor]], i drugi su razvili [[Kvant (fizika)|kvantnu]] teoriju, da bi objasnili anomalije u eksperimentalnim rezultatima, te su tada uveli pojam diskretnih energetskih nivoa. [[1925]], [[Werner Heisenberg|Hajzenberg]] i [[Erwin Schrödinger|Šredinger]] su formulisali [[Kvantna mehanika|kvantnu mehaniku]], koja je objedinila dotada stečena saznanja o kvantnom-mikrosvetu i objasnila rezultate mnogobrojnih eksperimenata. U kvantnoj mehanici, ishodi fizičkog merenja podležu [[Zakoni verovatnoće|zakonima verovatnoće]]; teorija je propisala načine i pravila za izračunavanje ovih verovatnoća.

Kvantna mehanika je takođe razvila teoretske alate za [[fizika čvrstog stanja|fiziku čvrstog stanja]], koja izučava fizička svojstva čvrstih tela i [[Fizika fluida|fiziku fluida]] koja proučava supstancije u tečnom stanju, uključujući pojave kao što su [[kristalna struktura]], [[poluprovodnost]] i [[supraprovodnost|superprovodnost]], kao i [[Superfluidi|superfluidnost]] ili [[Tečni kristali|tečne kristale]]. Među pionire ove oblasti fizike spada [[Feliks Bloh|Bloh]], koji je opisao ponašanje elektrona u kristalnim strukturama [[1928]].

Tokom [[Drugi svjetski rat|Drugog svetskog rata]], sve zaraćene strane su istraživale [[nuklearna fizika|nuklearnu fiziku]], želeći da naprave [[nuklearno oružje|atomsku bombu]]. Nemački napori nisu uspeli, ali je saveznički [[Projekat „Menhetn“|Projekat Menhetn]] ostvario cilj. U Americi, tim predvođen [[Enriko Fermi|Fermijem]] je ostvario prvu veštački proizvedenu [[nuklearna lančana reakcija|nuklearnu lančanu reakciju]] [[1942]], a [[1945]] prva nuklearna eksplozija je izvedena u [[Alamagordo|Alamagordu]], u [[Novi Meksiko|Nju Meksiku]] .

[[Kvantna teorija polja]] je formulisana da bi obezbedila konzistentnost kvantne mehanike i [[Posebna teorija relativnosti|Specijalne teorije relativnosti]]. Svoj moderni oblik je dostigla u kasnim [[1940]]-tim radovima [[Ričard Filip Fajnman|Fejnmana]], [[Džulijan Švinger|Švingera]], [[Tomonaga|Tomonage]] i [[Frimen Dajson|Dajsona]]. Oni su formulisali teoriju [[kvantna elektrodinamika|kvantne elektrodinamike]], koja, kvantnim metodama, opisuje elektromagnetne interakcije.

Kvantna teorija polja je obezbedila okvir za modernu [[teorija čestica|teoriju čestica]], koja izučava [[osnovne sile prirode]] i osnovne čestice. [[1954]], [[Jang Čen Ning|Jang]] i [[Robert Mils|Mils]] su postavili temelje koji su doveli do [[standardni model|standardnog modela]], koji je upotpunjen [[1970]], i uspešno opisuje sve do sada poznate čestice.

== Glavna polja i osnove fizike ==
=== Ključne teorije ===
&lt;table {{prettytable}}&gt;
&lt;tr&gt; &lt;th valign=&quot;top&quot;&gt;Područje&lt;/th&gt; &lt;th valign=&quot;top&quot;&gt;Glavne teme&lt;/th&gt; 
  &lt;th valign=&quot;top&quot;&gt;Pojmovi&lt;/th&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt; &lt;td valign=&quot;top&quot;&gt;[[Klasična mehanika]]&lt;/td&gt; &lt;td valign=&quot;top&quot;&gt;[[Newtonovi zakoni gibanja]]&lt;/td&gt;
&lt;td valign=&quot;top&quot;&gt;[[Zakon očuvanja energije]]&lt;br /&gt;[[Masa]]&lt;br /&gt;[[Energija]]&lt;br /&gt;[[Moment sile|Moment]]&lt;br /&gt;[[Sila]]&lt;/td&gt; &lt;/tr&gt;

&lt;tr&gt; &lt;td valign=&quot;top&quot;&gt;[[Elektromagnetizam]]&lt;/td&gt; &lt;td valign=&quot;top&quot;&gt;[[Magnetizam]]&lt;br /&gt;[[Elektricitet]]&lt;/td&gt;
&lt;td valign=&quot;top&quot;&gt;[[Električna struja]]&lt;/td&gt; &lt;/tr&gt;

&lt;tr&gt; &lt;td valign=&quot;top&quot;&gt;[[Valovi i optika]]&lt;/td&gt; &lt;td valign=&quot;top&quot;&gt;[[Titranje]]&lt;br /&gt;[[Optika]]&lt;br /&gt;[[Val]] &lt;/td&gt; 
  &lt;td valign=&quot;top&quot;&gt;[[Harmonijski oscilator|Harmonički oscilator]]&lt;br /&gt;[[Vezane oscilacije]]&lt;br /&gt;[[Prigušene oscilacije]]&lt;br /&gt;[[Mehanički valovi]]&lt;br /&gt;[[Interferencija valova]]&lt;br /&gt;[[Stojni valovi]]&lt;br /&gt;[[Valovi zvuka]]&lt;br /&gt;[[Interferencija valova zvuka]]&lt;br /&gt;[[Stojni zvučni valovi]]&lt;br /&gt;[[Udari]]&lt;br /&gt;[[Doplerov efekat|Dopplerov efekt]]&lt;br /&gt;[[Udarni valovi]]&lt;br /&gt;[[LC-oscilacije]]&lt;br /&gt;[[Izmjenična struja]]&lt;br /&gt;[[Prisline oscilacije u LC i RLC krugovima]]&lt;br /&gt;[[Elektromagnetski valovi]]&lt;br /&gt;[[Geometrijska optika]]&lt;br /&gt;[[Zrcala]]&lt;br /&gt;[[Leće]]&lt;br /&gt;[[Fizikalna optika]]&lt;br /&gt;[[Difrakcija]]&lt;/td&gt; &lt;/tr&gt;

&lt;tr&gt; &lt;td valign=&quot;top&quot;&gt;[[Termodinamika]]&lt;br /&gt;[[Statistička mehanika]]&lt;/td&gt; 
  &lt;td valign=&quot;top&quot;&gt;&lt;/td&gt; &lt;td valign=&quot;top&quot;&gt;[[Temperatura]]&lt;br /&gt;[[Entropija]]&lt;br /&gt;&lt;/td&gt; &lt;/tr&gt;

&lt;tr&gt; &lt;td valign=&quot;top&quot;&gt;[[Kvantna mehanika]]&lt;/td&gt; &lt;td valign=&quot;top&quot;&gt;[[Kvantna teorija polja]]&lt;br /&gt;[[Standardni model]]&lt;/td&gt; 
&lt;td valign=&quot;top&quot;&gt;[[Simetrija]] [[Spin]]&lt;/td&gt; &lt;/tr&gt;

&lt;tr&gt; &lt;td valign=&quot;top&quot;&gt;[[Teorija relativnosti]]&lt;/td&gt; &lt;td valign=&quot;top&quot;&gt;[[Opća relativnost]]&lt;br /&gt;[[Posebna teorija relativnosti|Posebna relativnost]]&lt;/td&gt; 
  &lt;td valign=&quot;top&quot;&gt;[[Brzina svjetlosti]]&lt;/td&gt; &lt;/tr&gt;

&lt;tr&gt; &lt;td valign=&quot;top&quot;&gt;[[Teorija kaosa]]&lt;/td&gt; &lt;td valign=&quot;top&quot;&gt;&lt;/td&gt; 
  &lt;td valign=&quot;top&quot;&gt;[[Atraktori]]&lt;/td&gt; &lt;/tr&gt;
&lt;/table&gt;

=== Osnove ===
:[[Materija]] -- [[Antimaterija]] -- [[Čestica]] -- [[Bozon]] -- [[Fermion]]

:[[Vrijeme (fizika)|Vrijeme]] -- [[Prostor]] -- [[Dimenzija]] -- [[Dužina]] -- [[Brzina]]

:[[Val]] -- [[Valna funkcija]] -- [[Harmonijski oscilator]] -- [[Elektromagnetni talas|Elektromagnetno zračenje]]

=== Osnovne sile ===
:[[osnovna sila|Osnovne sile]]: [[Gravitacija]] -- [[Elektromagnetska sila]] -- [[Slaba sila]] -- [[Jaka interakcija|Jaka sila]]

=== Teorija čestica ===
:[[Teorija čestica]] -- [[Atom]] -- [[Proton]] -- [[Neutron]] -- [[Elektron]] -- [[Kvark]] -- [[Foton]] -- [[Gluon]] -- [[W bozon]] -- [[Z bozon]] -- [[Graviton]] -- [[Neutrino]] -- [[Radioaktivnost|Radijacija]] -- [[Fermioni]]

=== Područja fizike ===
* [[Astrofizika]] 
* [[Atomska fizika]]
* [[Molekularna fizika]]
* [[Optička fizika]]
* [[Dinamika fluida]] 
* [[Fizika polimera]] 
* [[Optika]]
* [[Teorija materijala]] 
* [[Nuklearna fizika]] 
* [[Fizika plazme]]
* [[Mehanika|Klasična mehanika]]
* [[Statistička mehanika|Statistička fizika]]
* [[Elektromagnetizam|Elektromagnetika]]
* [[Termodinamika]]
* [[Kvantna mehanika]]
* [[Relativistika]]
* [[Fizika čestica]]

== Vidi još ==
* [[Nobelova nagrada za fiziku]]
* [[Historija fizike|Povijest fizike]]
* [[Dodatak:Popis poznatih fizičara|Poznati fizičari]]

== Izvori ==
{{reflist|2}}

== Literatura ==
{{refbegin|2}}
* {{cite book
|last=Aaboe
|first=A.
|authorlink=
|year=1991
|title=The Cambridge Ancient History
|edition=2nd
|volume=Volume III
|chapter=Mesopotamian Mathematics, Astronomy, and Astrology
|publisher= Cambridge University Press 
|isbn=978-0-521-22717-9
|ref=harv}}
* {{cite web
|last=Allen
|first=D.
|date=10 April 1997
|title=Calculus
|publisher=Texas A&amp;M University
|url=http://www.math.tamu.edu/~dallen/history/calc1/calc1.html
|accessdate=1 April 2014
|ref=harv
}}
* {{Cite book
|last=Ben-Chaim
|first=M.
|year=2004
|title=Experimental Philosophy and the Birth of Empirical Science: Boyle, Locke and Newton
|publication-place=Aldershot
|publisher= [[Ashgate Publishing]] 
|isbn=0-7546-4091-4
|oclc=53887772 57202497
|ref=harv}}
* {{cite book
|url=http://books.google.co.uk/books?id=e6MEnPOhv7cC&amp;pg=PA2&amp;lpg=PA2#v=onepage&amp;q&amp;f=false
|title=Applied Turbulence Modelling in Marine Waters
|publisher=Springer
|last=Burchard
|first=H.
|year=2002
|isbn=3-540-43795-9
|ref=harv
}}
* {{cite journal
|last=Cho
|first=A.
|title=Higgs Boson Makes Its Debut After Decades-Long Search
|journal=Science
|pages=141–143
|volume=337
|date=13 July 2012
|doi=10.1126/science.337.6091.141
|pmid=22798574
|issue=6091
|ref=harv}}
* {{cite book
|title=Ancient Egyptian Science
|volume=Volume 2
|place=Philadelphia
|publisher= American Philosophical Society 
|last=Clagett
|first=M.
|year=1995
|ref=harv}}
* {{cite journal
|last=Cohen
|first=M.L.
|title=Fifty Years of Condensed Matter Physics
|journal=Physical Review Letters
|year=2008
|volume=101
|issue=5
|pages=25001–25006
|doi=10.1103/PhysRevLett.101.250001
|url=http://prl.aps.org/edannounce/PhysRevLett.101.250001
|bibcode=2008PhRvL.101y0001C
|ref=harv
}}
* {{cite arXiv
|last=DØ Collaboration
|first=584 co-authors
|authorlink=
|title=Direct observation of the strange 'b' baryon &lt;math&gt;\Xi_{b}^{-}&lt;/math&gt;
|date=12 June 2007
|arxiv=0706.1690
|class=hep-ex
|version=v2
|ref=harv}}
* {{cite book
|url=http://www.getcited.org/pub/102471397
|last=Dijksterhuis
|first=E.J.
|title=The mechanization of the world picture: Pythagoras to Newton
|publisher=Princeton University Press
|location=Princeton, New Jersey
|year=1986
|isbn=978-0-691-08403-9
|ref=harv
}}
* {{cite web
|last=DONUT
|authorlink=
|title=The Standard Model
|publisher=Fermilab
|date=29 June 2001
|url=http://www-donut.fnal.gov/web_pages/standardmodelpg/TheStandardModel.html
|accessdate=1 April 2014
|ref=harv
}}
* {{cite book
|last1=Feynman
|first1=R.P.
|author1link=
|last2=Leighton
|first2=R.B.
|last3=Sands
|first3=M.
|year=1963
|title= The Feynman Lectures on Physics 
|volume=1
|isbn=0-201-02116-1
|ref=harv}}
* {{cite book
|last=Feynman
|first=R.P.
|authorlink=
|title= The Character of Physical Law 
|year=1965
|isbn=0-262-56003-8
|ref=harv}}
* {{cite book
|last=Godfrey-Smith
|first=P.
|year=2003
|title=Theory and Reality: An Introduction to the Philosophy of Science
|isbn=0-226-30063-3
|ref=harv}}
* {{cite journal
|last=Goldstein
|first=S.
|title=Fluid Mechanics in the First Half of this Century
|journal=Annual Reviews in Fluid Mechanics
|year=1969
|volume=1
|pages=1–28
|doi=10.1146/annurev.fl.01.010169.000245
|bibcode = 1969AnRFM...1....1G
|ref=harv}}
* {{cite book
|last1=Gribbin
|first1=J.R.
|last2=Gribbin
|first2=M.
|last3=Gribbin
|first3=J.
|title=Q is for Quantum: An Encyclopedia of Particle Physics
|url=http://books.google.com/books?id=WzwbAQAAIAAJ
|year=1998
|publisher=Free Press
|isbn=978-0-684-85578-3
|ref=harv
}}
* {{cite journal
|last=Grupen
|first=Klaus
|title=Instrumentation in Elementary Particle Physics: VIII ICFA School
|journal=AIP Conference Proceedings
|date=10 Jul 1999
|volume=536
|pages=3–34
|doi=10.1063/1.1361756
|arxiv=physics/9906063
|ref=harv}}
* {{cite book
|last=Guicciardini
|first=N.
|year=1999
|title=Reading the Principia: The Debate on Newton's Methods for Natural Philosophy from 1687 to 1736
|location=New York
|publisher= Cambridge University Press 
|ref=harv}}
* {{cite book
|last=Halpern
|first=P.
|title=Collider: The Search for the World's Smallest Particles
|url=http://books.google.com/books?id=JAxLVY96sqsC
|year=2010
|publisher=John Wiley &amp; Sons
|isbn=978-0-470-64391-4
|ref=harv
}}
* {{cite book
|last1=Hawking
|first1=S.
|author1link=
|last2=Penrose
|first2=R.
|author2link=
|year=1996
|title= The Nature of Space and Time 
|isbn=0-691-05084-8
|ref=harv}}
* {{cite book
|last=Holzner
|first=S.
|year=2006
|title=Physics for Dummies
|url=http://www.amazon.com/gp/reader/0764554336
|publisher=John Wiley &amp; Sons
|quote=Physics is the study of your world and the world  and universe around you.
|isbn=0-470-61841-8
|ref=harv
}}
* {{cite book
|last=Honderich
|first=T. (editor)
|title= The Oxford Companion to Philosophy 
|year=1995
|publisher= Oxford University Press 
|location=Oxford
|isbn=0-19-866132-0
|edition=1
|pages=474–476
|ref=harv}}
* {{cite book
|last=Kellert
|first=S.H.
|title=In the Wake of Chaos: Unpredictable Order in Dynamical Systems
|publisher= University of Chicago Press 
|year=1993
|isbn=0-226-42976-8
|ref=harv}}
* {{cite news
|last=Kerr
|first=R.A.
|title=Tying Up the Solar System With a Ribbon of Charged Particles
|url=http://www.sciencemag.org/cgi/content/summary/sci;326/5951/350-a?maxtoshow=&amp;HITS=10&amp;hits=10&amp;RESULTFORMAT=&amp;fulltext=IBEX&amp;searchid=1&amp;FIRSTINDEX=0&amp;issue=5951&amp;resourcetype=HWCIT
|work=Science
|date=16 October 2009
|volume=326
|issue=5951
|pages=350–351
|accessdate=27 November 2009
|ref=harv
}}
* {{Cite book
|last=Krupp
|first=E.C.
|year=2003
|title=Echoes of the Ancient Skies: The Astronomy of Lost Civilizations
|publisher=Dover Publications
|isbn=0-486-42882-6
|url=http://books.google.com/books?id=7rMAJ87WTF0C
|accessdate=31 March 2014
|ref=harv
}}
* {{cite book
|last=Laplace
|first=P.S.
|authorlink=
|others=Translated from the 6th French edition by Truscott, F.W. and Emory, F.L.
|year=1951
|title=A Philosophical Essay on Probabilities
|location=New York
|publisher= Dover Publications 
|ref=harv}}
* {{cite journal
|last=Leggett
|first=A.J.
|title=Superfluidity
|journal=Reviews of Modern Physics
|year=1999
|volume=71
|issue=2
|pages=S318–S323
|doi=10.1103/RevModPhys.71.S318
|bibcode = 1999RvMPS..71..318L
|ref=harv}}
* {{cite journal
|last=Levy
|first=B.G.
|title=Cornell, Ketterle, and Wieman Share Nobel Prize for Bose-Einstein Condensates
|journal=Physics Today
|date=December 2001
|page=14
|doi=10.1063/1.1445529
|url=http://physicstoday.org/journals/doc/PHTOAD-ft/vol_54/iss_12/14_1.shtml?bypassSSO=1
|volume=54
|issue=12
|bibcode=2001PhT....54l..14L
|ref=harv
|access-date=2015-04-23
|archive-date=2016-05-15
|archive-url=http://arquivo.pt/wayback/20160515100141/http://physicstoday.org/journals/doc/PHTOAD-ft/vol_54/iss_12/14_1.shtml?bypassSSO=1
|dead-url=yes
}}
* {{cite book
|title=Early Greek Science: Thales to Aristotle
|last=Lloyd
|first=G.E.R.
|authorlink=
|publisher= Chatto and Windus; W. W. Norton &amp; Company
|location=London; New York
|year=1970
|isbn=0-393-00583-6
|ref=harv}}
* {{cite web
|last=Mastin
|first=L.
|title=Greek Mathematics - Plato
|work=The Story of Mathematics
|year=2010
|url=http://www.storyofmathematics.com/greek_plato.html
|accessdate=31 March 2014
|ref=harv
}}
* {{cite book
|last=Mattis
|first=D.C.
|title=The Theory of Magnetism Made Simple
|url=http://books.google.com/books?id=VkNBAQAAIAAJ
|year=2006
|publisher=World Scientific
|isbn=978-981-238-579-6
|ref=harv
}}
* {{cite book
|last=Maxwell
|first=J.C.
|authorlink=
|year=1878
|title=Matter and Motion
|url=http://books.google.com/?id=noRgWP0_UZ8C&amp;printsec=titlepage&amp;dq=matter+and+motion
|publisher=D. Van Nostrand
|isbn=0-486-66895-9
|ref=harv
}}
* {{cite book
|last=Moore
|first=J.T.
|title=Chemistry For Dummies
|url=http://books.google.com/books?id=TRuP-BbS9xoC
|edition=2
|year=2011
|publisher=John Wiley &amp; Sons
|isbn=978-1-118-00730-3
|ref=harv
}}
* {{cite book
|url=http://www.nap.edu/openbook.php?record_id=5869&amp;page=161
|title=Technology for the United States Navy and Marine Corps, 2000-2035 Becoming a 21st-Century Force: Volume 9: Modeling and Simulation
|publisher=The National Academies Press
|last1=National Research Council
|author1link=
|last2=Committee on Technology for Future Naval Forces
|year=1997
|location=Washington, DC
|isbn=978-0-309-05928-2
|ref=harv
}}
* {{cite web
|last1=O'Connor
|first1=J.J.
|last2=Robertson
|first2=E.F.
|author2link=
|title=Special Relativity
|work=MacTutor History of Mathematics archive
|publisher=University of St Andrews
|date=February 1996a
|url=http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/HistTopics/Special_relativity.html
|accessdate=1 April 2014
|ref=harv
}}
* {{cite web
|last1=O'Connor
|first1=J.J.
|last2=Robertson
|first2=E.F.
|author2link=
|title=A History of Quantum Mechanics
|work=MacTutor History of Mathematics archive
|publisher=University of St Andrews
|date=May 1996b
|url=http://www-groups.dcs.st-and.ac.uk/~history/HistTopics/The_Quantum_age_begins.html
|accessdate=1 April 2014
|ref=harv
}}
* {{cite book
|last=Oerter
|first=R.
|title=The Theory of Almost Everything: The Standard Model, the Unsung Triumph of Modern Physics
|url=http://books.google.com/books?id=1KHuAAAAMAAJ
|year=2006
|publisher=Pi Press
|isbn=978-0-13-236678-6
|ref=harv
}}
* {{cite book
|last1=Penrose
|first1=R.
|author1link=
|last2=Shimony
|first2=A.
|last3=Cartwright
|first3=N.
|last4=Hawking
|first4=S.
|author4link=
|title= The Large, the Small and the Human Mind 
|publisher= Cambridge University Press 
|year=1997
|isbn=0-521-78572-3
|ref=harv}}
* {{cite book
|last=Penrose
|first=R.
|authorlink=
|title= The Road to Reality 
|year=2004
|isbn=0-679-45443-8
|ref=harv}}
* {{cite book
|last=Rosenberg
|first=Alex
|title=Philosophy of Science
|publisher= Routledge 
|year=2006
|isbn=0-415-34317-8
|ref=harv}}
* {{cite book
|last=Schrödinger
|first=E.
|title=My View of the World
|publisher=Ox Bow Press
|year=1983
|isbn=0-918024-30-7
|ref=harv}}
* {{cite book
|last=Schrödinger
|first=E.
|title=The Interpretation of Quantum Mechanics
|publisher=Ox Bow Press
|year=1995
|isbn=1-881987-09-4
|ref=harv}}
* {{cite book
|last=Singer
|first=C.
|title=A Short History of Science to the 19th Century
|publisher=Streeter Press
|year=2008
|ref=harv}}
* {{cite journal
|last1=Stajic
|first1=Jelena
|last2=Coontz
|first2=R.
|last3=Osborne
|first3=I.
|title=Happy 100th, Superconductivity!
|journal=Science
|date=8 April 2011
|volume=332
|issue=6026
|page=189
|doi=10.1126/science.332.6026.189
|bibcode = 2011Sci...332..189S
|ref=harv}}
* {{cite book
|last1=Taylor
|first1=P.L.
|last2=Heinonen
|first2=O.
|title=A Quantum Approach to Condensed Matter Physics
|url=http://books.google.com/books?id=hyx6BjEX4U8C
|year=2002
|publisher=Cambridge University Press
|isbn=978-0-521-77827-5
|ref=harv
}}
* {{cite book
|last=Thurston
|first=H.
|title=Early Astronomy
|year=1994
|publisher=Springer
|ref=harv}}
* {{cite book
|last=Toraldo Di Francia
|first=G.
|title=The Investigation of the Physical World
|year=1976
|isbn=0-521-29925-X
|ref=harv}}
* {{cite web
|last=Walsh
|first=K.M.
|title=Plotting the Future for Computing in High-Energy and Nuclear Physics
|url=http://www.bnl.gov/newsroom/news.php?a=23098
|publisher=Brookhaven National Laboratory
|accessdate=18 October 2012
|date=1 June 2012
|ref=harv
}}
* {{cite book
|last1=Young
|first1=H.D.
|last2=Freedman
|first2=R.A.
|year=2014
|edition=13th
|title= Sears and Zemansky's University Physics with Modern Physics Technology Update
|publisher= Pearson Education 
|isbn=978-1-29202-063-1
|ref=harv}}
{{refend}}

== Vanjske veze ==
{{Drugi projekti
| commons     = Physics
| wikispecies = 
| wiktionary  = fizika
}}
&lt;!--Please do not post more links here, they will be taken down as link spam!!--&gt;
* [http://www.scholarpedia.org/article/Encyclopedia_of_physics Encyclopedia of Physics] at Scholarpedia
* de Haas, Paul, {{Wayback|url=http://home.tiscali.nl/physis/HistoricPaper/|title=Historic Papers in Physics (20th Century)|date=20090826083339}}
* [http://www.physicscentral.com/ PhysicsCentral] – Web portal run by the [http://www.aps.org/ American Physical Society]
* [http://www.physics.org/ Physics.org] – Web portal run by the [http://www.iop.org/ Institute of Physics]
* [http://musr.physics.ubc.ca/~jess/hr/skept/ ''The Skeptic's Guide to Physics''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160207124645/http://musr.physics.ubc.ca/~jess/hr/skept/ |date=2016-02-07 }}
* [http://math.ucr.edu/home/baez/physics/ Usenet Physics FAQ] – A FAQ compiled by sci.physics and other physics newsgroups
* [http://nobelprize.org/nobel_prizes/physics/ Website of the Nobel Prize in physics]
* [http://scienceworld.wolfram.com/physics/ World of Physics]  An online encyclopedic dictionary of physics
* [http://www.nature.com/naturephysics ''Nature'': Physics]
* [http://physics.aps.org/ Physics] announced 17 July 2008 by the American Physical Society
* {{dmoz|/Science/Physics/Publications/|Physics/Publications}}
* [http://physicsworld.com/ Physicsworld.com] – News website from [http://publishing.iop.org/ Institute of Physics Publishing] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120712050838/http://publishing.iop.org/ |date=2012-07-12 }}
* [http://physlib.com/ Physics Central] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130624055123/http://physlib.com/ |date=2013-06-24 }} – includes articles on astronomy, particle physics, and mathematics.
* [http://www.vega.org.uk/ The Vega Science Trust] – science videos, including physics
* [https://archive.org/details/JustinMorganPhysicsLightningTour/ Video: Physics &quot;Lightning&quot; Tour with Justin Morgan]
* [http://www.learner.org/resources/series42.html 52-part video course: The Mechanical Universe...and Beyond] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130322020457/http://www.learner.org/resources/series42.html |date=2013-03-22 }} Note: also available at [https://video.google.com/videoplay?docid=-6774539130229106025 01 – Introduction] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121027101214/http://video.google.com/videoplay?docid=-6774539130229106025 |date=2012-10-27 }} at Google Videos
* [http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/Hbase/hframe.html HyperPhysics website] – HyperPhysics, a physics and astronomy mind-map from Georgia State University

* [http://www.aip.org/index.html AIP.org] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20041012041319/http://www.aip.org/index.html |date=2004-10-12 }} – Website of the American Institute of Physics
* [http://www.aps.org/ APS.org] – Website of the American Physical Society
* [http://www.iop.org/ IOP.org] – Website of the Institute of Physics
* [http://planetphysics.org/ PlanetPhysics.org]
* [http://www.royalsoc.ac.uk/ Royal Society] – Although not exclusively a physics institution, it has a strong history of physics
* [http://www.spsnational.org/ SPS National] – Website of the Society of Physics Students

{{Šablon:Prirodne nauke}}

[[Kategorija:Fizika|*]]
[[Kategorija:Prirodne nauke]]</text>
      <sha1>dji3jryavlt8smjy014zjrqb06k92zc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Izrael</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3297</id>
    <revision>
      <id>41259833</id>
      <parentid>41259828</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T12:04:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Edgar Allan Poe</username>
        <id>29250</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Vraćene izmjene [[Special:Contributions/Martin Macha 2111|Martin Macha 2111]] ([[User talk:Martin Macha 2111|razgovor]]) na posljednju izmjenu korisnika [[User:Vipz|Vipz]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37171" xml:space="preserve">{{Infokutija zemlja |
  ime                         = Država Izrael |
  izvorno_ime                 = ישראל       |
  ime_genitiv                 = Izraela     |
  eng_ime                     = Israel      |
  zastava                     = Flag of Israel.svg |
  grb                         = Emblem of Israel.svg |
  službeni_jezik              = [[hebrejski jezik |hebrejski]]|
  glavni_grad                 = Jerusalim   |
  vođa_titula1                = [[Predsednik Izraela]] |
  vođa_titula2                = [[Premijer Izraela]] |
  vođa_ime1                   = Isaac Herzog |
  vođa_ime2                   = [[Yair Lapid]] |
  površina_poredak            = 149         |
  površina                    = 20,770      |
  vode                        = 2           |
  stanovništvo_poredak        = 99          |
  stanovništvo                = 8,134,100   |
  godina_popisa               = 2013        |
  gustoća_stanovništva        = 295         |
  neovisnost                  = Od [[Ujedinjeno Kraljevstvo|Ujedinjenog Kraljevstva]] [[14. 5.|14. maja]] [[1948]]. |
  valuta                      = [[Novi izraelski šekel|Novi šekel]] |
  stoti_dio_valute            = 100 arogata |
  vremenska_zona              = +2          |
  himna                       = [[Hatikvah]] |
  internetski_nastavak        = .il         |
  pozivni_broj                = +972        |
  komentar                    =             | 
  moto = nema
}}

'''Država Izrael''' ('''מדינת ישראל''' ''Medinat Jisrael'' na [[Hebrejski jezik|hebrejskom]], ''Daulat Israil'' na [[Arapski jezik|arapskom]]) je zemlja na [[Bliski Istok|Bliskom istoku]] na istočnoj obali [[Sredozemno more|Sredozemnog mora]]. Izrael je [[parlamentarna demokratija]] a po nacionalnom usmerenju, &quot;[[Jevrejska država]].&quot; Stanovništvo Izraela je većinsko [[Jevreji|jevrejsko]], sa velikom nejevrejskom manjinom, koju uglavnom čine hrišćani, [[Druzi]], i muslimani [[Arapi]]. Izrael se graniči (u pravcu kazaljke na satu, od severa, ka jugu) sa [[Libanon|Libanom]], [[Sirija|Sirijom]], [[Jordan]]om, i [[Egipat|Egiptom]]. Izrael ima obale na [[Sredozemno more|Sredozemnom moru]], [[Akabski zaliv|Akabskom zalivu]], i na [[Mrtvo more|Mrtvom moru]].

== Istorija ==
''Glavni članak [[Istorija Izraela]]'' 

Jevreji su dugo smatrali Izrael svojim spiritualnim domom — Svetom zemljom i Obećanom zemljom. Izraelska zemlja ima posebno mesto u verskom životu Jevreja, uključujući ostatke drugog [[Jevrejski hram|Jevrejskog hrama]]. Ovo je takođe mesto gde je rođeno [[hrišćanstvo]] a sadrži i mnoge druge lokacije od velikog duhovnog značaja za [[judaizam]], hrišćanstvo, i [[islam]]. U ovom regionu je u periodu od preko jednog milenijuma, sa prekidima, postojala čitava serija jevrejskih kraljevina i država, sve do propasti [[Prvi jevrejsko-rimski rat|Velikog jevrejskog ustanka]] protiv [[Rimsko Carstvo|Rimskog carstva]] sa čijim je gušenjem došlo do velikog isterivanja Jevreja iz njihove otadžbine i voljene prestonice, [[Jeruzalem|Jerusalima]]. (oko 25% jevrejske populacije, vidi [[Razaranje Jerusalima]]). Posle sloma [[Ustanak Bar Kohbe|Ustanka Bar Kohbe]] (''Bar Kokhba's revolt'') [[135]]. godine, imperator [[Hadrian]] je preimenovao ''Provinciju [[Judeja|Judeju]]'' u ''Provinciju [[Sirija Palestina|Siriju Palestinu]]'', grčko ime izvedeno od ''Philistine'' ([[Hebrejski jezik|hebrejski]] פלשת ''Pəlé&amp;#X161;eṯ''). [http://www.palestinefacts.org/pf_early_palestine_name_origin.php] Vidi takođe [[Imena Levanta]].

[[Muslimani|Muslimanski]] [[kalifat]] je osvojio ovu teritoriju od [[Bizantsko carstvo/Latinična verzija|Istočnog Rimskog carstva]] ([[Византијско царство|Vizantije]]) u sedmom veku, i privukao arapske doseljenike. Lokalni jezik, [[aramejski jezik|aramejski]] (jezik kojim je govorio [[Isus|Isus Hrist]]), je postepeno nestao. Tokom vekova je količina jevrejskog stanovništva u zemlji fluktuirala. Pre rođenja modernog [[cionizam|cionizma]], do ranog 19. veka, više od 10000 Jevreja je živelo na teritoriji današnjeg Izraela. (Dan Bahat, ''Dvadeset vekova jevrejskog života u svetoj zemlji'', [[1976]].)

Nakon vekova života u dijaspori, devetnaesti vek je doneo uzlet cionizma, [[Jevrejski nacionalistički pokret|Jevrejskog nacionalističkog pokreta]], želje da se formira jevrejska država u Palestini i značajnu [[Imigracija u Izrael|imigraciju]]. Cionizam je ostao manjinski pokret sve do uspona [[nacionalsocijalizam|nacizma]] [[1933]]. godine i pokušaja istrebljenja Jevreja u [[Holokaust]]u. U kasnom 19. veku veliki broj Jevreja se doselio u ovaj region koji su prvo kontrolisali Turci, a zatim Britanci. [[1917]]. Britanci su garantovali Jevrejima domovinu u Palestini, usvajanjem [[Balfurova deklaracija|Balfurove deklaracije]]. Jevrejsko stanovništvo je povećalo svoj udeo u regionu sa početnih 7% [[1922]]. godine na 30% [[1940]]. godine. [http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/middle_east/78601.stm]{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. 

[[1937]], posle [[Veliki arapski ustanak|Velikog arapskog ustanka]], plan za podelu koji je predložila [[Pilova komisija]], je odbacilo i palestinsko arapsko rukovodstvo i dvadeseti cionistički kongres. Kao rezultat, [[1939]], Britanci su podlegli arapskom pritisku, zbog podrške koja im je bila potrebna u [[Drugi svjetski rat|Drugom svetskom ratu]], i napustili ideju o jevrejskoj nacionalnoj domovini, i podelu i pregovore u korist jednostrano nametnutog [[Beli dokument iz 1939.|Belog dokumenta iz 1939.]] U ovom dokumentu je stajalo da treba uspostaviti sistem u kome će Jevreji i Arapi imati zajedničku vladu. Ovaj dokument je bio viđen kao značajan poraz jevrejske strane, jer je doneo oštre restrikcije za jevrejsku imigraciju, dok za arapsku imigraciju nije bilo nikakvih zabrana. Kako je arapsko stanovništvo brojčano prevazišlo jevrejsko u godinama nekontrolisanih migracija, očekivalo se da će ovoj zajedničkoj vladi dominirati Arapi. Zbog nadolazećeg Drugog svetskog rata, plan nije u potpunosti sproveden.

[[1947]]. godine, nakon porasta nasilja, terorizma i neuspešnih napora da se pomiri jevrejsko i arapsko stanovništvo, britanska vlada se povukla iz Palestine. Ispunjavanje [[UN plan za podelu iz 1947.|UN plana za podelu iz 1947.]] bi dovelo do podele sporne teritorije na dve države, jevrejsku i arapsku, dajući oko polovine teritorije svakoj državi. Po ovom planu, [[Jeruzalem|Jerusalim]] je trebalo da bude međunarodna regija, da bi se izbegli sukobi oko njegovog statusa. Odmah nakon što je Generalna skupština UN usvojila plan za podelu, palestinsko arapsko rukovodstvo je odbacilo plan da se formira još neimenovana jevrejska država, i započelo gerilski rat.

Država Izrael je proglašena [[14. 5.|14. maja]], [[1948]]. U nadi da će uništiti novu jevrejsku državu, armije pet arapskih nacija su se umešale u rat između jevrejskuh i arapskih snaga u bivšoj Palestini (vidi: [[Deklaracija o proglašenju Države Izrael]], [[Arapsko-izraelski rat, 1948.]]). Izrael je osvojio dodatnih 26% teritorije Palestine zapadno od reke Jordan i pridružio je novoj državi. [[Jordan]] je osvojio [[Zapadna obala|Zapadnu obalu]] (uključujući [[Istočni Jerusalim]]), i anektirao je . godine, ali su ovu aneksiju priznali samo [[Ujedinjeno Kraljevstvo]] i [[Pakistan]]. [[Pojas Gaze]] i [[Sinaj|sinajsku]] pustinju je osvojio [[Egipat]].

Posle rata, samo 14-25% (zavisno od procena) arapskog stanovništva je ostalo u Izraelu, dok su izbegli pre i za vreme rata. Kad je Izrael odbio povratak većine, i kada su potonje ponude o delimičnoj repatrijaciji odbijene, oni su postali izbeglice; vidi [[palestinske izbeglice]] i [[palestinski egzodus]] za raspravu o okolnostima. U narednoj deceniji, 600000 Sefardskih Jevreja [[Egzodus Jevreja iz arapskih država|emigrirali]] su iz okolnih arapskih zemalja u Izrael, udvostručivši broj stanovnika ove zemlje samo godinu dana od sticanja nezavisnosti. Kasnije su Jevreji počeli da pristižu i iz [[Iran]]a i [[Evropa|Evrope]]. Jevrejska populacija u Izraelu je nastavila da raste vrlo visokom stopom još nekoliko godina, usled talasa jevrejske [[Imigracija u Izrael|imigracije]] iz celog sveta, od kojih je najznačajniji skorašnji, po raspadu [[Sovjetski Savez|SSSR]]-a.

[[23. 5.|23. maja]], [[1967]], Egipat je zatvorio Tiranski moreuz (glavnu izraelsku pomorsku rutu ka Aziji i ostalim trgovinskim destinacijama) za izraelske brodove, a takođe je blokirao i luku [[Eilat]]. Egipat je naredio mirovnim snagama UN-a da napuste Sinaj, a umesto njih, su na granici sa Izraelom koncentrisani egipatski tenkovi i trupe. U skladu sa međunarodnim pravom, Izrael je smatrao blokadu svojih luka aktom rata, i izvršio napad na Egipat, a posebno egipatsku avijaciju. U neprijateljstba je uključen i Jordan (pošto je uz ustezanje odlučio da odbaci izraelske apele za neutralnost, i započeo granatiranje [[Tel Aviv]]a u skladu sa odbrambenim savezom koji je imao sklopljen sa Egiptom), Sirija, i iračka avijacija. Ovo je bio [[Šestodnevni rat]] ([[5. 6.|5. jun]] - [[10. 6.|10. jun]], [[1967]].), za vreme koga je Izrael zauzeo [[Istočni Jerusalim]], [[Zapadna obala|Zapadnu obalu]], [[Pojas Gaze]], [[Golanska visoravan|Golansku visoravan]], i [[Poluostrvo Sinaj]]. Izrael je [[1978]]. vratio Sinaj Eigptu u skladu sa [[Sporazum iz Kemp Dejvida|sporazumu iz Kemp Dejvida]], a [[1981]], Izrael je anektirao Istočni Jerusalim. Status Zapadne obale i Pojasa Gaze, koji su naseljeni mahom Palestincima uz nešto izraelskog stanovništva, je još neodređen, i bio je tema više neuspešnih mirovnih konferencija (vidi ''[[#Geografija|Geografiju]]'' ispod za više detalja).

Status Golanske visoravni je trenutno subjekt teritorijalnog spora između Izraela i Sirije, koji su tehnički još uvek u ratu. Visoravan, koja je prvo bila u sastavu britanske Palestine, a potom ustupljena francuskoj Siriji u ranim dvadesetim godinama XX veka, Izrael je zvanično anektirao 1981, mada je Savet Bezbednosti UN-a rezolucijom 497 proglasio ovaj akt Izraela &quot;ništavnim i ispraznim i bez međunarodnog pravnog efekta.&quot; 

U godinama nakon 1948, Izrael i UN su često imali suprotstavljene odnose. [[Rezolucija 194 Generalne Skupštine UN|Rezolucija 194]] (donesena u decembru [[1948]].) (Rezolucije Generalne Skupštine nisu pravno obavezujuće), koja dozvoljava uslovno &quot;pravo na povratak&quot; palestinskim izbeglicama; [[Rezolucija 242 Generalne Skupštine UN|rezolucija 242]] (novembar [[1967]].), poziva na &quot;povlačenje izraelskih oružanih snaga sa teritorija okupiranih u nedavnom sukobu&quot; (Šestodnevni rat); i [[Rezolucija 446 Generalne Skupštine UN|rezolucija 446]] (mart [[1979]].), koja proglašava [[Izraelska naselja]] na Zapadnoj obali i u Pojasu Gaze &quot;ilegalnim&quot;. Mada je većina od 65 rezolucija Saveta bezbednosti i Generalne Skupštine UN koje osuđuju izraelske akcije, i 41 rezolucija Saveta bezbednosti na koju su SAD stavile [[veto]], imale gotovo univerzalnu podršku u UN-u (često su glasovi SAD i Izraela bili gotovo usamljeni), pristalice Izraela tvrde da ove rezolucije često pogrešno tumače međunarodno pravo, da ih njihove pristalice selektivno primenjuju, i da su same sednice pristrasne. 

Izrael nije član ni jedne od pet geografskih grupacija koje bi ga kvalifikovale za članstvo u Savetu Bezbednosti po prihvaćenoj praksi. Ima vremenski neodređeno privremeno članstvo u grupi &quot;Zapadna Evropa i Drugi&quot; ali se složio da ne traži članstvo u UNSB po toj osnovi. Više od polovine hitnih sednica UN-a su bile odgovor na regionalne krize.

== Vojska ==
Zbog čestih izraelsko-arapskih sukoba, vojska je izuzetno bitna za državu Izrael. 

„Cahal“ (hebrejski: צה&quot;ל Cahal) ili [[Izraelske sigurnosne snage]] (hebrejski: צבא ההגנה לישראל ''C'va Ha-Ha'gana Le-Jisrael'': „Snaga za obranu Izraela“) je naziv za izraelske oružane snage koje se sastoje od izraelske vojske, zračnih snaga i ratne mornarice. Zadaća ovih snaga je &quot;braniti&quot; Izrael od napada arapskih susjeda i terorista. 

Izrael je podjeljen u tri zborna područja: Sjever, Jug i Središnje područje. Postoji i četvrto područje koje pokriva cijeli Izrael, no služba je civilnog karaktera.

Vojska je obvezna za Židove i [[Druzi|Druze]], dok se muslimani i kršćani mogu dobrovoljno javiti.
Muškarci služe vojni rok 36 mjeseci, a žene 21 mjesec&lt;ref&gt;[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/is.html#Military]&lt;/ref&gt;.

=== Ratovi ===
Uspostavljanje države Izrael, [[1948]]. godine, i njegovo postojanje je bilo uzrok čestim ratovima i drugim sukobima sa arapskim zemljama poput Sirije, Libana, Jordana, Egipta, Iraka i Saudijske Arabije. Ratno stanje između Egipta i Izraela je okončano potpisivanjem [[Izraelsko-egipatski mirovni sporazum|Izraelsko-egipatskog mirovnog sporazuma]] [[26. 3.|26. marta]], [[1979]]. Ratno stanje sa Jordanom je zvanično okončano potpisivanjem [[Izraelsko-jordanski mirovni sporazum|Izraelsko-jordanskog mirovnog sporazuma]] [[26. 10.|26. oktobra]], [[1994]]. Sporadični pregovori sa Libanom i Sirijom, preostalim susedima sa kojima Izrael nije potpisao mirovne sporazume, su još bez rezultata. Izrael je trenutno umešan i u [[Izraelsko-palestinski sukob|tekući sukob]] sa [[Palestinci]]ma u teritorijama koje kontroliše od Šestodnevnog rata, 1967, uprkos potpisivanju [[Sporazum iz Osla|Sporazuma iz Osla]] [[13. 9.|13. septembra]], [[1993]], i naporima Izraela, Palestinaca i svetskih mirotvoraca.

Vidi takođe:
* [[Arapsko-izraelski rat 1948]] &quot;Rat za nezavisnost&quot; (vidi takođe: [[Arapsko-izraelsko primirje 1949]]) מלחמת העצמאות (גם מלחמת הקוממיות או מלחמת השחרור) י
* [[Suecka kriza|Suecki rat 1956]] &quot;Operacija Kadeš&quot; מבצע קדש או מלחמת סיני
* [[Šestodnevni rat|Šestodnevni rat 1967]] מלחמת ששת הימים
* [[Rat iscrpljivanja 1970]] מלחמת ההתשה
* [[Jomkipurski rat|Jom Kipurski rat 1973]] מלחמת יום כיפור
* [[Invazija na Libanon 1982]] &quot;Operacija Mir za Galileju&quot; מבצע שלום הגליל
* [[Zaljevski rat]] מלחמת המפרץ
* [[Druga Intifada|Al-Aksa Intifada]] אירועי גאות ושפל
* [[Izraelsko-libanonski rat 2006.|Izraelsko-libanonski sukob 2006]]

=== Policija ===
* Izraelska policija je zadužena za osiguravanje javnog reda i mira, nadgledanje granica te borbu protiv kriminala. Osim temeljne policije djelujju:
* Pogranična policija ([[MAGAV]]) koja osim nadgledanja granica djeluje i na području [[Zapadna obala|Zapadne obale]]. Pograničnu policiju uvježbavaju stručnjaci Tzahala, a ona djeluje kao pomoćna snaga izraelske vojske. 
* Unutar policije djeluju i elitne protuterorističke postrojbe [[YAMAM]] i [[YASSAM]]. 
* [[Civilna garda]] djeluje kao civilna dobrovoljna organizacija građana koji pomažu policiji u svakodnevnom radu.

=== Obavještajne agencije ===
* [[Shin Bet]] je glavna sigurnosna agencija u Izraelu čije su zadaće održavati državnu sigurnost, briga za sigurnost ministara i visokih državnih službenika , otkrivati terorističke djelatnosti izraelskih građana, pružati obavještajnu potporu za protuterorističke djelatnosti u Pojasu Gaze i Zapadnoj obali te uništavanje terorističkih čelija. Operacije Shin Beta-a su povjerljive. 
* [[Mossad]]- Ha-Mossad le-Modiin ule-Tafkidim Meyuhadim (hebrejski: המוסד למודיעין ולתפקידים מיוחדים, &quot;Institut za obavještajne i specijalne zadaće&quot;). Mossad je izraelska obavavještajna agencija. Dok Sin Bet djeluje na izraelskom tlu Mossad je zadužen za djelovanje u inozemstvu: skupljanje obavještajnih podataka, tajne operacije i protuterorističke akcije. 
* [[Amman|Aman]] je centralna izraelska vojnoobavještajna agencija.

== Zemljopis ==
[[Datoteka:Skyline_of_Gush_Dan,_Tel_Aviv,_Israel_(2003).jpg|thumb|300px|thumb|[[Tel Aviv]] noću]]
Oko 66 % površine Izraela otpada na pustinju ([[Negev]]). Površinskih vodenih tokova osim rijeke Jordana gotovo i nema, ali se navodnavanjem ipak osiguravaju površine za poljoprivredu. Sjeverno područje obuhvaća Galilejski ravnjak (600 metara n.v.) koji se prema jugu nastavlja u nizinu Esdrelon. 

'''Zemljopisni položaj''':

Izrael se nalazi na Bliskom istoku, uz obalu Sredozemnog mora; kopnene granice su s Jordanom, Sirijom, Libanonom i Egiptom. Dvije trećine toga područja zauzima pustinja Negev. [[Mrtvo more]] najniža je točka na zemlji (408 m ispod morske razine).

'''Kopnena površina''':

Izrael prema granicama iz 1949. godine ima ukupnu površinu 21.946 km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;, izuzevši [[Golanska visoravan|Golansku visoravan]] (1.176 km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;), [[Pojas Gaze]] (352 km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;), [[Judeja|Judeju]] i [[Samarija|Samariju]] odnosno [[Zapadna obala|Zapadnu Obalu]] (5.706 km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;), koje je Izrael okupirao [[1967|1967.]] godine.

'''Granice''':

:[[Egipat]] - 255 km 
:[[Jordan]] - 238 km
:[[Libanon]] - 79 km
:[[Sirija]] - 76 km
:[[Zapadna obala|Zapadna Obala]] - 307 km
:[[Pojas Gaze]] - 51 km

=== Regije ===
Izrael je podijeljen na 6 regija: Sjeverni ( 3.490 km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;, 1.130.000 stanovnika ) sa sjedištem u [[Nazaret]]u, Haifa ( 854 km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;, 990.000 stanovnika ) sa sjedištem u [[Haifa|Haifi]], Tel Aviv ( 170 km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;, 1.730.000 stanovnika ) sa sjedištem u [[Tel Aviv]]u, Središnji ( 1.242 km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;, 1.430.000 stanovnika ) sa sjedištem u [[Ramla|Ramli]], Jeruzalem ( 557 km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;, 820.000 stanovnika ) sa sjedištem u [[Jeruzalem]]u te Južni ( 14.387 km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;, 800.000 stanovnika ) sa sjedištem u gradu [[Beersheba|Beer Ševa]].

== Politika ==
{{glavni|Politika Izraela}}

[[Datoteka:Israel_districts_named.png|thumb|thumb|Podjela Izraela po regijama]]
Izrael je [[parlament]]arna [[demokracija]] te postoji [[trodioba vlasti]] na zakonodavnu, sudsku i izvršnu vlast. Zakonodavnu vlaste predstavlja jednodomni parlamnet [[Kneset]] kojeg čini 120 zastupnika biranih na četverogodišnji mandat. Zastupnici su birani u Kneset putem izbora preko političkih stranaka. Predsjednik Izraela je na čelu Izraela, a bira ga Kneset na petogodišnje razdoblje. Predsjedik ima više ceremonijalnu ulogu ali nakon izbora određuje čelnika pobjedničke stranke te mu povjeruje sastav vlade. Predsjednik Izraela je od 31. srpnja 2000. [[Moshe Katsav|Moše Kacav]]. [[Premijer]] koji je odgovoran za sastav vlade također dijeluje u četverogodišnjem mandatu. Sadašnji izraelski premijer je [[Ehud Olmert]] (izabran [[2006]].).

Administrativna podjela: 6 okruga (mehozot, jednina [[distrikti Izraela|mehoz]]):
[[Središnji mehoz]], [[mehoz Haifa]], [[mehoz Jeruzalem]], [[Sjeverni mehoz]], [[Južni mehoz]], [[mehoz Tel Aviv]]

Proglašenje [[dan neovisnosti|neovisnosti]]: 14. svibnja (nacionalni praznik)
14. svibnja 1948. Velikoj Britaniji ističe mandat [[Generalna skupština Ujedinjenih naroda|Generalne skupštine Ujedinjenih naroda]] od 29. studenoga 1947. te židovski narod proglašava Državu Izrael i taj datum slavi kao Dan proglašenja neovisnosti 

Glavne [[politička stranka|političke stranke]]:
* [[Balad]] ili [[Nacionalni demokratski savez]]
* [[Demokratski pokret]]
* [[Gesher]]
* [[Hadash]]
* [[Laburistička stranka]]
* [[Likud]]
* [[Meretz]]
* [[Nacionalna vjerska stranka]]
* [[Tsomet]]
* [[Ysrael]]
* [[United Arab List]]
* [[Judaism]]
* [[Moledet]]
* [[Kadima]]
* [[Yesh Atid]]

== Međunarodni odnosi ==
Izrael je uspostavio [[diplomacija|diplomatske]] odnose sa 161 zemljom i ima 94 diplomatske misije diljem svijeta. Od država članica [[Arapska liga|Arapske lige]] sa samo tri su normalizirani odnosi s Izraelom: Egipat i Jordan potpisali su mirovni sporazum 1979, a [[1994]], i [[Mauritanija]], koji se u 1999 odlučio za pune diplomatske odnose. Druga dva člana iz Arapske lige, [[Maroko]] i [[Tunis]], održavaju djelomične diplomatske odnose s Izraelom koji su bile prekinuti početkom intifade u 2000. Do ponovnog ojačavanja odnosa sa američkim sjevernoafričkim prijateljem Marokom dolazi 2003. godine tijekom posjeta Izraelskog ministra vanjskih poslova 

Zbog rata rata u Gazi 2009. godine Mauritanija, [[Katar]], [[Bolivija]] i [[Venezuela]] su zamrznuli političke i ekonomske veze s Izraelom dok su prema izraelskom zakonu, Libanon, Sirija, Saudijska Arabija, Irak i Jemen, neprijateljske države. Njih izraelski građani ne mogu posjetiti bez posebnog dopuštenja Ministarstva unutarnjih poslova. Od 1995, Izrael je član mediteranskog dijaloga, koja ima za cilj promicati suradnju među sedam zemalja.

[[Datoteka:Sharon Bush 20030729.jpg|thumb|right|Sharon i Bush na sastanku 2003]]
Politički odnosi sa SAD, [[Turska|Turske]], Njemačka, Velika Britanija i [[Indija|Indiji]] su za Izrael politička i ekonomski iznimno važno. Sjedinjene Države su prve priznale Izrael kao samostalna država, a tek potom je uslijedile priznanje [[Sovjetski Savez|SSSRa]] i drugih tadašnjih država. Sjedinjene Američke Države na području [[Srednji Istok|Bliskom istoku]] zadržavaju najjače veze s Izraelom, zbog &quot;zajedničke demokratske vrijednosti, vjerskih afinitete i sigurnosnih interese.&quot; tako da Izrael dobiva veću ekonomsku i vojnu američku pomoć od bilo koje druge države. Dobre odnose i zajedničke interese prikazane su u nekoliko drugih područja,a SAD djeluje kao &quot;neutralni&quot; posrednik u mirovnom dijaloga između Izraela i arapskih strani koji nikako da se pokrene s mrtve točke. Pogledi između dvije savezničke zemlje razilaze se u nekoliko važnij spornih pitanja, koja uključuju status Golanskoj visoravni, status Jeruzalema i židovskih naselja na okupiranim područjima, ali utjecaj moćnog jevrejskog lobija u SAD sprečava do dođe do raskida među bliskim prijateljima.

Izrael i Turska su uspostavile pune diplomatske odnose [[1991]] i do zadnjih incidenata 2010. godine oni su bili najbliži bliskoistočni prijatelji od čega je s jedne strane Turska imala ekonomske koristi dok je Izrael mogao vršiti vojna testiranja i manevre na turskom području. Muslimanske države u regiji s kojima Turska ima dobar prijateljski odnos su u zadnjim decenijama više puta zatražio Turska slabljenje kontakata s Izraelom, ali do promjena dolazi tek u bliskoj historiji nakon rata u Gazi u 2009 i potom napada na turski humanitarni konvoj. 

Nemačka i Izrael blisko surađujući u znanosti i obrazovanju, ali također imaju bliske veze u ekonomskim i vojnim područjima. Indija je uspostavila pune diplomatske odnose s Izraelom u [[1992]]. dok Velika Britanija održava snažne diplomatske odnose s Izraelom, još od njegovog nastanka. Odnosi između dviju zemalja su dodatno ojačani tijekom mandata [[Tony Blair|Tonija Blaira]], koji je neuspješno pokušavao postaviti pitanje nastanka neovisne palestinske države. Razlog za snagu odnosa između dvije zemlje može se pripisati britanskog mandata nad Palestinom prije proglašenja neovisne države Izrael.
Iran je s Izraelom održavao diplomatske kontakte samo u razdoblju proameričke vlade postavljene nakon američkog puča u pedesetim godinama. Nakon [[islamska revolucija|Iranske revolucije]] 1979. godine Iran je povukao priznanje o postojanju Izraela &lt;ref&gt;{{Cite web |title=iranske revolucije |url=http://www.isreview.org/issues/09/iranian_revolution.shtml |access-date=2021-10-01 |archivedate=2010-07-15 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100715113345/http://www.isreview.org/issues/09/iranian_revolution.shtml |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;.

== Religija ==
Najrasprostranjenija religija u [[Izrael]]u je [[judaizam]] nakon čega dolaze [[islam]] i [[hrišćanstvo]]. [[Izrael]] je zemlja koja je osnovana [[1948|1948.]] godine pod utjecajem [[Cionizam|cionističkog pokreta]]. Njen prvi premijer, [[David Ben Gurion]] ustanovio je sve simbole [[Izrael]]a. [[Izrael]] je zemlja koju svi [[Jevreji|Židovi]] to jest pripadnici judaizma smatraju domovinom, tako da je i na grbu [[Izrael]]a [[menora]], a na zastavi [[Davidova zvijezda]]. Islam prevladava među palestincima koji danas čine 15 % stanovništva po službenim statistikama iako ih je u realnosti mnogo više dok [[hrišćanstvo|hrišćani]] čine vjersku manjinu u odnosu na muslimane i Jevreje, što je direktan uzrok geopolitičkih previranja u zadnjih dvije tisuće godina; islamskih osvajanja te uspostave židovske države 1948. godine. Većina hrišćanskih svetišta poput (istočnog) [[Jeruzalem]]a, [[Betlehem]]a ili [[Hebron]]a nalaze se formalno u susjednoj [[Palestinska samouprava|palestinskoj]] [[Zapadna obala|Zapadnoj obali]], dok se u Izraelu nalazi samo grad [[Nazaret]]. Sam grad Jeruzalem je sveti grad Judaizma, hrišćanstva i muslimana.

Dodatnom zakonskim promenama tijekom 2010. godine Izrael je postao država Jevreja to jest Judaizma i svi njegovi stanovnici moraju polagati zakletvu kojom priznaju tu činjenicu.

== Stanovništvo ==

* broj stanovnika (2003.): 6.864.000
* gustoća naseljenosti: 319 st./km2
* glavni i najveći grad (2003.): Jeruzalem (hebr. ''Jerušalajim'') 692.000 stanovnika od čega je 464.000 Židova i 228.000 Arapa
* rodnost (2003.): 20‰
* smrtnost (2003.): 6‰
* očekivana životna dob (2003.): 79 godina 
* narodnosni sastav (2002.): Židovi 81%, Arapi 19%
* vjerski sastav (2002.): židovi 77%, muslimani (većinom suniti) 15%, kršćani 2%, drugi 1%
* službeni jezici: hebrejski i arapski
  
* pismenost (2003.): muškarci 97%, žene 93% 
 
* stupanj urbanizacije (udio gradskog stanovništva) (2003.): 92%

== Kultura ==
* [[Amos Oz]], književnik i novinar
* [[Ephraim Kishon]], humorist, dramatičar, scenarist i filmski redatelj

== Vidi također ==
* [[Distrikti Izraela]]
* [[Popis gradova u Izraelu]]
* [[Antisemitizam]]
* [[Jevrejske izbeglice]]
* [[Balfurova deklaracija 1917.]]
* [[1922. Text: League of Nations Palestine Mandate]]
* [[Mirovni sporazum u Kemp Dejvidu imeđu Egipta i Izraela 1978.]]
* [[Mirovni sporazum u Oslu između Palestinaca i Izraela 1993.]]
* [[Samit u Kemp Dejvidu između Palestinaca i Izraela 2000.]]
* [[Predlozi za palestinsku državu]]
* [[Arapsko-izraelski konflikt]]
* [[Bliskoistočni konflikt]]
* [[Izraelske Bezbednosne Snage]]
* [[Izraelska zemlja]]
* [[Kraljevina Izrael|stara kraljevina Izrael]]
* [[Jevrejska država]]

== Izvori ==
{{izvori}}

== Literatura ==
{{Refbegin|2}}
*{{cite book|title=Israel's Quest for Recognition and Acceptance in Asia: Garrison State Diplomacy|last=Abadi|first=Jacob|isbn=0-7146-5576-7|publisher=Routledge|year=2004|ref=harv}}
*{{cite book|title=The Original Story: God, Israel and the World|last=Barton|first=John|last2=Bowden|first2=Julie | (theologian)|isbn=0-8028-2900-7|publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing Company|year=2004|ref=harv}}
*{{cite book |title=A History of the Jewish People |last=Ben-Sasson |first=Hayim |year=1985 |publisher=Harvard University Press |isbn=978-0-674-39731-6 |ref=harv}}
*{{cite book|title=A History of Israel|last=Bregman|first=Ahron|isbn=0-333-67631-9|publisher=Palgrave Macmillan|year=2002|ref=harv}}
*{{cite book|title=World Music: The Rough Guide|last=Broughton|first=Simon|last2=Ellingham|first2=Mark|last3=Trillo|first3=Richard|isbn=1-85828-635-2|publisher=Rough Guides|year=1999|ref=harv}}
*{{cite book|title=Holocaust City: The Making of a Jewish Ghetto|last=Cole|first=Tim|isbn=0-415-92968-7|year=2003|publisher=Routledge|ref=harv}}
*{{cite book|last=Fraser|first=T. G.|title=The Arab-Israeli Conflict|url=http://books.google.com/books?id=IBJrQgAACAAJ|accessdate=12 May 2013|year=2004|publisher=Palgrave Macmillan Limited|isbn=9781403913388|ref=harv}}
*{{cite book|title=To Rule Jerusalem|last=Friedland|first=Roger|last2=Hecht|first2=Richard|publisher=University of California Press|year=2000|isbn=0-520-22092-7|ref=harv}}
*{{cite book|title=The Israel-Palestine Conflict: One Hundred Years of War|last=Gelvin|first=James L.|publisher=Cambridge University Press|year=2005|isbn=0-521-85289-7|ref=harv}}
*{{cite book|title=The Routledge Atlas Of The Arab–Israeli conflict|last=Gilbert|first=Martin|isbn=0-415-35900-7|year=2005|publisher=Routledge|edition=8th|ref=harv}}
*{{cite book|title=The Climate of Israel: Observation, Research and Application|last=Goldreich|first=Yair|isbn=0-306-47445-X|year=2003|publisher=Springer|ref=harv}}
*{{cite book|title=Warfare and the Third World|last=Harkavy|first=Robert E.|last2=Neuman|first2=Stephanie G.|year=2001|publisher=Palgrave Macmillan|isbn=0-312-24012-0|ref=harv}}
*{{cite book|title=Brassey's International Intelligence Yearbook|edition=2003|last=Henderson|first=Robert D'A.|publisher=Brassey's Inc.|year=2003|isbn=1-57488-550-2|ref=harv}}
*{{cite book|title=The Jewish State|last=Herzl|first=Theodor|publisher=American Zionist Emergency Council|year=1946|isbn=0-486-25849-1|ref=harv}}
*{{cite book|title=Israel and the Palestinian Territories: The Rough Guide|last=Jacobs|first=Daniel|publisher=Rough Guides|edition=2nd revised|year=1998|isbn=1-85828-248-9|ref=harv}}
*{{cite book|title=Society and Settlement: Jewish Land of Israel in the Twentieth Century|last=Kellerman|first=Aharon|year=1993|publisher=State University of New York Press|isbn=0-7914-1295-4|ref=harv}}
*{{cite book|title=Theodor Herzl: From Assimilation to Zionism|last=Kornberg|first=Jacques|isbn=0-253-33203-6|publisher=Indiana University Press|year=1993|ref=harv}}
*{{cite book|title=For the Land and the Lord: Jewish Fundamentalism in Israel|last=Lustick|first=Ian|isbn=0-87609-036-6|publisher=Council on Foreign Relations Press|year=1988|ref=harv}}
*{{cite book|title=Israel's Higher Law: Religion and Liberal Democracy in the Jewish State|last=Mazie|first=Steven|publisher=Lexington Books|year=2006|isbn=0-7391-1485-9|ref=harv}}
*{{cite book|title=Handbook of Decision Making|last=Morçöl|first=Göktuğ|isbn=1-57444-548-0|publisher=CRC Press|year=2006|ref=harv}}
*{{cite book|title=Triumph of the File: The Media's War in the Persian Gulf&amp;nbsp;— A Global Perspective|last=Mowlana|first=Hamid|last2=Gerbner|first2=George|last3=Schiller|first3=Herbert I.|year=1992|publisher=Westview Press|isbn=0-8133-1610-3|ref=harv}}
*{{cite journal|last=Roberts|first=Adam|author-link=Adam Roberts (scholar)|title=Prolonged Military Occupation: The Israeli-Occupied Territories Since 1967|journal=The American Journal of International Law|volume=84|issue=1|year=1990|pages= 44–103|publisher=American Society of International Law|ref=CITEREFRoberts1990|doi=10.2307/2203016|jstor=2203016}}
*{{cite book|title=A Historical Atlas of Israel|last=Romano|first=Amy|publisher=The Rosen Publishing Group|year=2003|isbn=0-8239-3978-2|ref=harv}}
*{{cite book|title=The Economic Consequences of Zionism|last=Rosenzweig|first=Rafael|year=1997|publisher=T Brill Academic Publishers|isbn=90-04-09147-5|ref=harv}}
*{{cite book|title=Power Kills: Democracy As a Method of Nonviolence|last=Rummel|first=Rudolph J.|year=1997|publisher=Transaction Publishers|authorlink=R. J. Rummel|isbn=0-7658-0523-5|ref=harv}}
*{{cite book|title=Understanding Jewish History|last=Scharfstein|first=Sol|isbn=0-88125-545-9|year=1996|publisher=KTAV Publishing House|ref=harv}}
*{{cite book|title=1967: Israel, the War, and the Year that Transformed the Middle East|last=Segev|first=Tom|isbn=9780805070576|year=2007|publisher=Henry Holt and Company|ref=harv}}
*{{cite book|title=The Land Beyond Promise: Israel, Likud and the Zionist Dream|last=Shindler|first=Colin |isbn=1-86064-774-X|year=2002|publisher=I.B.Tauris Publishers|ref=harv}}
*{{cite book|title=Encyclopedia Judaica|last=Skolnik|first=Fred|isbn=0-02-865928-7|publisher=Macmillian|year=2007|volume=9|edition=2nd|ref=harv}}
*{{cite book|title=Deterring America: Rogue States and the Proliferation of Weapons of Mass Destruction|isbn=0-521-86465-8|publisher=Cambridge University Press|year=2006|last=Smith|first=Derek|ref=harv}}
*{{cite book|title=The Hope Fulfilled: The Rise of Modern Israel|last=Stein|first=Leslie|year=2003|publisher=Greenwood Press|isbn=0-275-97141-4|ref=harv}}
*{{cite book|title=The Arabs in Israel|last=Stendel|first=Ori|isbn=1-898723-23-0|year=1997|publisher=[[Sussex Academic Press]]|ref=harv}}
*{{cite book|title=Critical Essays on Israeli Social Issues and Scholarship|last=Stone|first=Russell A.|last2=Zenner|first2=Walter P.|isbn=0-7914-1959-2|publisher=SUNY Press|year=1994|ref=harv}}
*{{cite book|title=Culture and Customs of Israel|last=Torstrick|first=Rebecca L.|isbn=0-313-32091-8|year=2004|publisher=Greenwood Press|ref=harv}}
{{Refend}}

== Vanjske veze ==
{{Commonscat|Israel}}
* [http://www.globalpolitician.com/articles.asp?ID=132 Pravni status Zapadne obale, Gaze i Istočnog Jerusalima]
* [http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/middle_east/78601.stm Rođenje Izraela]{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* [http://www.rootsweb.com/~isrwgw/ Izrael GenVeb - Geneologija i istorija Izraela]
* [http://www.settingtheworldtorights.com/node/view/74.html Kratka istorija Izraela] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060216072428/http://www.settingtheworldtorights.com/node/view/74.html |date=2006-02-16 }}
* [http://www.hareshima.com/Israel/government.asp Comprehensive Israel sites] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051014050942/http://www.hareshima.com/Israel/government.asp |date=2005-10-14 }}
* [https://www.science.co.il/ Stranica o Izraelskoj nauci i tehnologiji]
* [http://www.infotour.co.il/ Turističke službe u Izraelu] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050319084310/http://www.infotour.co.il/ |date=2005-03-19 }}
* [http://www.globalpolitician.com/articles.asp?ID=71 The Birth of Suicide Bombings as a Popular Weapon ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050404032303/http://www.globalpolitician.com/articles.asp?ID=71 |date=2005-04-04 }}
* [http://www.israel.com/directory/Government/ Izrael dot kom direktorijum] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040913004842/http://israel.com/directory/Government/ |date=2004-09-13 }}
* [http://www.imj.org.il/ Muzej Izraela, Jerusalim]
* [http://www.iba.org.il/ Israel Broadcast Authority]
* [http://www.israel21c.com Israel21c: A focus beyond the conflict]
* [http://globes.co.il/serveen/ Globes Online: Business and technology news from Israel]

=== Vlada ===
* [http://www.mfa.gov.il/mfa/home.asp Ministarstvo spoljnih poslova]
* [http://www.info.gov.il/eng/mainpage.asp Vlada Izraela] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050421082949/http://www.info.gov.il/eng/mainpage.asp |date=2005-04-21 }}
* [http://www.pmo.gov.il/english/ Premijerova kancelarija]
* [http://www.goisrael.com/ Ministarstvo turizma]
* [http://www.education.gov.il/ Ministarstvo obrazovanja] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050107094041/http://www.education.gov.il/ |date=2005-01-07 }}
* [http://www.mot.gov.il/ Ministarstvo transporta]
* [http://www.cbs.gov.il/engindex.htm Statistički biro]
* [http://www.knesset.gov.il/ Kneset (parlament)]
* [http://www.idf.il/ Izraelske Odbrambene Snage]
* [http://www.seamzone.mod.gov.il/pages/eng/purpose.htm Projekat Izraelske sigurnosne ograde]

=== Sudovi ===
* [http://62.90.71.124/eng/home/index.html Sudovi] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050319033826/http://62.90.71.124/eng/home/index.html |date=2005-03-19 }}
* [http://62.90.71.124/eng/verdict/framesetSrch.html Odluka Vrhovnog suda] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050407043616/http://62.90.71.124/eng/verdict/framesetsrch.html |date=2005-04-07 }}

=== Izraelski zakoni ===
* [http://www.knesset.gov.il/description/eng/eng_mimshal_yesod1.htm Opšti zakoni]
* [http://www.israelinsurancelaw.com/ Isreal Commercial Laws in English (Translation of Contract, Tort and other Civil Laws to English)]

=== Mediji ===
* [http://www.jpost.com/ Jerusalim Post novine (Engleski)]
* [http://www.israelnationalnews.com/ Arutz Sheva - news site of Arutz Sheva Israel Broadcasting Network ]
* [http://www.haaretz.com/ Englesko izdanje Izraelskih novina Ha Arec (Ha'Aretz)]
* [http://www.ynet.co.il/ Yedioth Aharonoth - Israel's widest circulation newspaper]
* [http://www.HavenWorks.com/world/israel Israel News Sources, References]
* [http://israel.indymedia.org/ Israel Indymedia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051017115703/https://israel.indymedia.org/ |date=2005-10-17 }} - uglavnom na [[Hebrejski jezik|hebrejskom]]
* [http://www.maarivintl.com/ Englesko izdanje Maariva (Maariv), izraelskih novina]

=== Izrael i Evropa ===
* [http://mondediplo.com/focus/mideast/r1276 Le Monde diplomatique report on EU-Israeli relations] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051211124652/http://mondediplo.com/focus/mideast/r1276 |date=2005-12-11 }}
* [http://www.radicalparty.org/israel/israele_e.htm Report of a conference exploring the possibility of Israeli membership of the European Union]
* [http://www.freerepublic.com/focus/f-news/912892/posts Report from The Times of India on strained relationship between Israel and the United Kingdom]
* [http://ec.europa.eu/external_relations/israel/intro/ Odnosi Evropske Unije sa Izraelom]

=== Fotografije ===
* [http://www.trekker.co.il/english/israel.htm Fotografije Izraela]

{{Azija}}

[[Kategorija:Izrael| ]]
[[Kategorija:Djelomično priznate države]]
[[Kategorija:Države u Aziji]]</text>
      <sha1>d0zybav0isksme09enva637hrhkvqb9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>1996</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4273</id>
    <revision>
      <id>41259869</id>
      <parentid>41258940</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T20:00:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Alekol</username>
        <id>2231</id>
      </contributor>
      <comment>/* Rođenja */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="51638" xml:space="preserve">{{godina nav}}
__NOTOC__
{{Godina u drugim kalendarima|1996}}
Godina '''1996''' ('''[[Rimski brojevi|MCMXCVI]]''') bila je [[prijestupna godina koja počinje u ponedjeljak]] po gregorijanskom kalendaru. Od [[UN]] je bila označena za ''Međunarodnu godinu za iskorenjivanje siromaštva''.

== Događaji ==
=== Januar/Siječanj ===
* [[1. 1.]] - Policija iz zapadnog [[Mostar]]a ubila muslimanskog mladića.
* [[2. 1.]] - [[Zagrebačka kriza]]: [[Goran Granić]] ([[HSLS]]) izabran za zagrebačkog gradonačelnika, ali predsjednik [[Franjo Tuđman|Tuđman]] to neće potvrditi.
* [[6. 1.]] - U Mostaru ubijen policajac Hrvat, nakon što su pre dva dana ranjena dva muslimanska policajca, pucnjava u gradu.
* [[8. 1.]] - Teretni avion pao na [[Kinšasa|Kinšasu]], procenjeno 300 mrtvih.
* [[9. 1.]] - Poslednji avion [[UNHCR]] sleteo na [[Butmir]]; skupština [[Federacija Bosne i Hercegovine|FBiH]] amnestirala Srbe koji su dezertirali iz [[ARBIH]] ili se borili u [[Vojska Republike Srpske|Vojsci RS]];
* 9. 1. - Granatom pogođen tramvaj u [[Sarajevo|Sarajevu]], poginula jedna osoba; [[HVO]] granatirao istočni Mostar.
* 9. 1. - [[Jevgenij Primakov]] je novi ruski ministar ino. poslova umesto [[Andrej Kozirev|Andreja Kozireva]] (do 1998) - kraj &quot;atlantizma&quot; u ruskoj ino. politici.
* [[10. 1.]] - Ministar inozemnih poslova [[Mate Granić]] prvi je zvaničnik Hrvatske u posjeti Beogradu.
* 10. 1. - Zapaljene neke kuće na [[Grbavica|Grbavici]] i [[Vraca]]ma (Srbi se iseljavaju iz delova Sarajeva koji su dodeljeni FBiH, neki prenose i mrtve iz grobova).
* [[11. 1.]] - [[Ryutaro Hashimoto]], vođa [[Liberalno-demokratska partija (Japan)|LDP]], postaje novi [[japan]]ski premijer (do 1998).
* [[13. 1.]] - Iz centra za ljudska prava UN u Zagrebu ukradeni kompjuteri sa podacima o kršenju ljudskih prava tokom &quot;[[oluja|Oluje]]&quot;.
* 13. 1. - Razmena artiljerijske vatre između Hrvata i Bošnjaka u dolini [[Usora|Usore]].
* 13. 1. - Američki predsednik [[Bil Klinton|Klinton]] posetio vojnike u Tuzli i Hrvatsku.
* [[14. 1.]] - [[Jorge Sampaio]] izabran za predsednika [[Portugal]]a (do [[2006]]).
* [[15. 1.]] - [[Rezolucija 1037 Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija|Rezolucija SB UN 1037]]: ustanovljen [[UNTAES]] u istočnoj Slavoniji.
[[Datoteka:HubbleDeepField.800px.jpg|mini|''[[Hubble Deep Field]]'']]
* 15. 1. - ''[[Hubble Deep Field]]'': objavljena slika koju je [[Hubbleov svemirski teleskop]] snimio u &quot;praznom&quot; deliću neba u Velikom medvedu tokom više ekspozicija, koja registruje skoro 3.000 galaksija.
* 15. 1. - [[Rezolucija 1038 Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija|Rezolucija SB UN 1038]]: ovlašćeni osmatrači za nadzor demilitarizacije [[Prevlaka|Prevlake]].
* [[17. 1.]] - Predsednik SRJ [[Zoran Lilić]] pomilovao generala [[Vladimir Trifunović|Vladimira Trifunovića]] i još četvoricu oficira.
* [[19. 1.]] - Snage VRS i ARBiH dovršile povlačenje sa linija fronta, još uvek nisu razmenjeni svi zarobljenici.
* [[20. 1.]] - [[Jaser Arafat]] izabran za predsednika [[Palestinska samouprava|Palestinske samouprave]].
* [[21. 1.]] - [[Haris Silajdžić]] daje ostavku na mjesto premijera BiH.
* [[22. 1.]] - [[Kostas Simitis]] je novi grčki premijer (do [[2004]]), nakon što je [[Andreas Papandreu]] dao ostavku iz zdravstvenih razloga.
* [[24. 1.]] - Dvojica portugalskih i jedan italijanski vojnik poginuli u Sarajevu od neeksplodiranog sredstva.
* 24. 1. - [[Zagrebačka kriza]]: [[Jozo Radoš]] iz HSLS izabran za gradonačelnika Zagreba, ali Tuđman ni njega ne potvrđuje.
* [[25. 1.]] - [[Borislav Škegro]] navodno prijetio pištoljem novinarki Editi Vlahović (oslobođen pred sudom).
* [[28. 1.]] - Trojica britanskih vojnika poginula od mine kod Mrkonjić-grada.
* [[29. 1.]] - Žene iz Srebrenice demolirale prostorije Crvenog krsta u Tuzli.
* 29. 1. - Izgorelo venecijansko pozorište ''[[La Fenice]]''.
* 26 - [[30. 1.]] - Grci i Turci postavljaju i skidaju zastave na ostrvcu [[Imia/Kardak]], dolazi do napete situacije.
* [[30. 1.]] - Izabrana prva posleratna vlada BiH: premijer [[Hasan Muratović]], [[Jadranko Prlić]] inostrani poslovi.
* [[31. 1.]] - Specijalni izaslanik generalnog sekretara UN za ljudska prava [[Elizabet Ren]] saopštila je da u Bosni ima oko 200 do 300 masovnih grobnica i da su za zločine tokom Bosanskog rata, pored Srba odgovorni i bosanski Hrvati i Muslimani.
* 31. 1. - Zatvoren ured mirovnih snaga u Zagrebu - 213 poginulih i 1485 ranjenih plavih šljemova za četiri godine.
* 31. 1. - [[Tamilski tigrovi]] doterali kamion-bombu pred Centralnu banku Sri Lanke - najmanje 86 mrtvih.
* [[januar]] - U [[Süddeutsche Zeitung]]u objavljen esej [[Peter Handke|Petera Handkea]] &quot;Pravda za Srbiju: zimsko putovanje na Dunav, Savu, Moravicu i Drinu&quot;.

=== Februar/Veljača ===
* [[1. 2.]] - Francuski tim ubio snajperistu na [[Ilidža|Ilidži]].
* februar-mart - Prenos teritorija između entiteta BiH, prema Dejtonskom ugovoru - Srbi napuštaju delove Sarajeva (neki preseljavaju i grobove), Republici Srpskoj se vraćaju [[Šipovo]] i [[Mrkonjić Grad]]; predstavljeni planovi za gradnju [[Istočno Sarajevo|Srpskog Sarajeva]].
* [[4. 2.]] - Državni sekretar [[Warren Christopher]] u Beogradu - Milošević prihvata otvaranje kancelarije [[ICTY|Haškog tribunala]] u Beogradu i američkog informacionog centra u Prištini.
* [[6. 2.]] - Vlada Republike Srpske objavila da prekida odnose sa FBiH zbog hapšenja osmorice Srba u protekle tri sedmice, uključujući gen. Đorđa Đukića i puk. Aleksu Krsmanovića (30. 1.).
* 6. 2. - U [[Atlantski ocean]] se srušio [[Turska|turski]] čarter [[Boeing 757]] nakon polijetanja iz [[Dominikanska Republika|Dominikanske Republike]]. Poginulo je svih 189 putnika, većinom [[Njemačka|njemačkih]] turista.
* [[7. 2.]] - Ekstremni Hrvati u [[Mostar]]u demolirali prostorije EU administratora [[Hans Koschnick|Hansa Koschnicka]] koji je bio sat vremena blokiran u automobilu (predložio je podelu Mostara u šest opština i centralnu zonu).
* [[9. 2.]] - Prvi put stvoren [[Tamilski tigrovi|kopernicijum]].
* [[10. 2.]] - [[IBM Deep Blue]] pobedio [[Gari Kasparov|Garija Kasparova]] (ukupan rezultat ipak 4-2 za Kasparova).
* [[11. 2.]] - Eksplozije blizu srpskih izbegličkih kampova u pet mesta na Kosmetu ([[UÇK]] preuzela odgovornost).
* [[12. 2.]] - Oficiri VRS, gen. Đorđe Đukić i puk. Aleksa Krsmanović prevezeni sa sarajevskog aerodroma u Scheveningen, bez formalne optužnice.
* [[13. 2.]] - [[Rezolucija 1046 Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija|Rezolucija SB UN 1046]]: ojačan sastav [[UNPREDEP]]-a u [[Makedonija|Makedoniji]].
* [[15. 2.]] - Beogradski TV [[Studio B]] stavljen pod nadležnost Skupštine grada kojom dominira [[SPS]].
* 15. 2. - U zgradi &quot;Politike&quot; promovisana ideja o Kineskoj četvrti u Beogradu ([[Mirjana Marković]], kao predsednica Jugoslovenskog fonda za evropske integracije).
* [[16. 2.]] - NATO zauzeo &quot;teroristički kamp&quot; kod Fojnice, uhapšeno 11 lica od čega trojica Iranaca.
* [[18. 2.]] - Konferencija o Dejtonskom sporazumu u Rimu, Tuđman, Izetbegović i Milošević se obavezuju na sprovođenje sporazuma (ujedinjena uprava u Mostaru, procedure za izručenje osumnjičenih zločinaca, slobodno kretanje u Sarajevu...).
* [[21. 2.]] - Ubistvo porodice Smiljanić u [[Futog]]u.
* [[23. 2.]] - [[Vogošća]] je prvo sarajevsko predgrađe koje prelazi u nadležnost FBiH, velika većina Srba otišla (NATO sutradan dao dozvolu VRS da kamionima pomaže Srbima koji se iseljavaju iz sarajevskih predgrađa).
* 23. 2. - Izjava Saveta bezbednosti UN poziva Hrvatsku da osigura bezbednost srpske manjine.
* 23. 2. - Vrhovni sud Srbije poništio registraciju [[George Soros|Sorosovog]] fonda - ponovo se registrovali oko 11. 6. kao Fond za otvoreno društvo.
* [[24. 2.]] - [[Kuba]]nsko ratno zrakoplovstvo zbog povrede zračnog prostora obara američki civilni avion u vlasništvu [[Brothers to the Rescue]], kubanske emigrantske organizacije sa sjedištem u [[Miami]]ju.
* [[27. 2.]] - [[UN]] i [[SRJ]] suspendovale sankcije protiv [[Republika Srpska|RS]].
* 27. 2. - ''Pokémon Green'' je prva igra iz serije ''[[Pokémon]]''.
* [[28. 2.]] - [[Ilijaš]] pod kontrolom FBiH.
* [[29. 2.]] - Zvanični kraj [[Opsada Sarajeva|Opsade Sarajeva]].
* 29. 2. - [[Rezolucija 1047 Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija|Rezolucija SB UN 1047]]: [[Louise Arbour]] imenovana za tužiteljku [[ICTY]] u Hagu.

=== Mart/Ožujak ===
* [[mart]] - &quot;Žitna afera&quot; u Srbiji, pripisana premijeru [[Mirko Marjanović|Marjanoviću]] (razlika između otkupne i izvozne cene pšenice 1995).
* [[1. 3.]] - Gen. Đukić optužen pred [[ICTY]] nakon što je odbio svedočiti.
* [[2. 3.]] - Na trećem kongresu [[SPS]] [[Slobodan Milošević]] reizabran za predsednika stranke, promenjeno 20 od 26 članova Izvršnog odbora.
* 2. 3. - [[Zagrebačka kriza]]: predsjednik Tuđman imenovao [[Marina Matulović Dropulić|Marinu Matulović Dropulić]] za gradonačelnicu Zagreba, skupština je ne prihvaća.
* 2. 3. - Na [[Australijski federalni izbori 1996|federalnim izborima]] u [[Australija|Australiji]] desničarska koalicija odnosi pobjedu nad [[Australijska laburistička partija|Laburističkom partijom]] premijera [[Paul Keating|Paula Keatinga]].
* [[3. 3.]] - Na parlamentarnim izborima u [[Španija|Španiji]] desničarska [[Narodna stranka (Španija)|Narodna stranka]] na čelu s [[Jose Maria Aznar]]om odnosi pobjedu nad [[PSOE|socijalistima]] premijera [[Felipe Gonzalez|Felipea Gonzaleza]] - Aznar je premijer od 4. 5., ostaje do [[2004]].
* 3. 3. - U [[Bečej]]u uhapšeni [[Dražen Erdemović]] i Radoslav Kremenović, osumnjičeni za učešće u [[Srebrenički genocid|Srebreničkom masakru]].
{{Dvostruka slika|right|BeforeDayton.png|180|Postpostdayton.png|180|Prije...|i poslije Daytona}}
[[Datoteka:Razmjene devedesetih.png|mini|250px|Ishod rata: etničke teritorije na &quot;krivoj&quot; strani]]
* [[6. 3.]] - Policija FBiH preuzela [[Hadžići|Hadžiće]].
* 6. 3. - [[Bitka za Grozni (mart 1996)|Bitka za Grozni]]: čečenski pobunjenici napali sedište ruske vlasti u [[Grozni|Groznom]], gine 130 čečenskih boraca i 70 ruskih vojnika i milicionera.
* [[8. 3.]] - Izdat međunarodni nalog za hapšenje [[Milan Martić|Milana Martića]] - optužen pred [[ICTY]]-jem zbog raketiranja Zagreba 1995.
* [[9. 3.]] - Miting povodom godišnjice [[Demonstracije u Beogradu 1991.|9-martovskih]] demonstracija u Beogradu (osnovana [[Koalicija Zajedno]] - [[SPO]], [[DS]] i [[Građanski savez Srbije|GSS]]).
* ca. 10. 3. - [[Dragutin Topić]] osvojio zlatnu medalju za skok u vis na Evropskom šampionatu u Stokholmu.
* [[11. 3.]] - Ino. ministri Milutinović i Granić potpisali u Zagrebu memorandum o otvaranju Jadranskog naftovoda (28. 3.) i drugim vezama, postojeći biroi dignuti na nivo konzulata.
* 11. 3. - [[John Howard]] službeno preuzima dužnost kao novi premijer Australije (do [[2007]]).
* [[12. 3.]] - FBiH preuzima [[Ilidža|Ilidžu]], dolaze hiljade Bošnjaka (pljačke se nastavljaju).
* [[13. 3.]] - [[Masakr u Dunblaneu]] u kome nezaposleni škotski trgovac [[Thomas Hamilton (ubica iz Dunblanea)|Thomas Hamilton]] vatrenim oružjem ubija 16 učenika i nastavnika osnovne škole.
* [[15. 3.]] - Iz Narodnog muzeja u Beogradu ukradena [[Auguste Renoir|Renoarova]] &quot;Kupačica&quot; (pronađena 4 dana kasnije).
* [[19. 3.]] - Policija FBiH preuzima [[Grbavica|Grbavicu]] u kojoj su mnogi objekti zapaljeni od vlasnika ili vandala.
* [[20. 3.]] - Vojska RS preuzima područje [[Šipovo|Šipova]] i [[Mrkonjić Grad]]a (28. 3. iskopano 28 tela iz masovne grobnice).
* 20. 3. - [[UK|Britanska]] vlada objavljuje kako se [[goveđa spongiformna encefalopatija]] (poznata kao kravlje ludilo) može prenositi s krava na ljude. Evropska komisija će zabraniti izvoz britanske govedine u ostatak sveta, nakon što su francuska i nemačka vlada uveli svoje zabrane.
* [[22. 3.]] - Prve optužnice za zločine nad Srbima pred ICTY: Zejnil Delalić, Zdravko Mucić, [[Hazim Delić]] i [[Esad Landžo]] ([[Logor Čelebići]]).
* [[23. 3.]] - Na [[Tajvan]]u održani prvi neposredni izbori za predsjednika, na kojima je pobijedio [[Kuomintang]]ov kandidat [[Lee Teng-hui]].
* [[25. 3.]] - [[68. dodjela Oscara]]: najbolji film je ''[[Braveheart]]'', ukupno pet nagrada od 10 nominacija, ''[[Apollo 13 (film)|Apollo 13]]'' dve nagrade od devet nominacija.
* [[28. 3.]] - SAD protestuju zbog Tuđmanovog predloga da se vojnici NDH prenesu u [[Logor Jasenovac|Jasenovac]].
* [[29. 3.]] - Na Grbavici bačene granate na bh. policiju.
* 29. 3. - Hrvatski sabor usvojio dva amandmana na krivični zakon koji prijete slobodi tiska.
* [[30. 3.]] - Bačena bomba na beogradsku [[Bajrakli džamija|Bajrakli džamiju]] (i opet 16. 4.).
* [[31. 3.]] - Bošnjački i hrvatski funkcioneri FBiH potpisali dogovor o zajedničkoj naplati carine, [[Zastava Federacije Bosne i Hercegovine|zastavi]] i lokalnim vlastima.

=== April/Travanj ===
* [[1. 4.]] - [[Bosna i Hercegovina|BiH]] zvanično postala punopravan član [[Svjetska banka|Svjetske banke]] (WB).
* 1. 4. - Gen. [[Tihomir Blaškić]], bosanski Hrvat i bivši zapovjednik Glavnog stožera [[HVO]], stigao u Haag.
* [[3. 4.]] - [[Rušenje USAF CT-43 (1996)|Pad]] američkog [[USAF|vojnog]] aviona [[Boeing 737]] kraj [[Dubrovnik]]a, poginuo američki ministar trgovine [[Ron Brown (američki političar)|Ron Brown]] i još 34.
* 3. 4. - Poternice ICTY za &quot;Vukovarskom trojkom&quot; (Šljivančanin, Mrkšić, Radić).
* 3. 4. - U prisustvu pomoćnika američkog državnog sekretara za Evropu i Kanadu, ambasadora Johna Kornbluma u Sarajevu formiran [[Forum Federacije BiH]].
* 3. 4. - [[Theodore Kaczynski]], američki ekoterorist poznat pod nadimkom &quot;Unabomber&quot;, uhapšen nakon više decenija skrivanja u Montani.
* [[4. 4.]] - U [[Senj]]u uhapšena četvorica Bosanaca, optužena za pripremanje atentata na [[Fikret Abdić|Fikreta Abdića]].
* [[6. 4.]] - U [[San Jose (Kalifornija)|San Joseu]] održana prva utakmica [[Major League Soccer]], prve američke profesionalne fudbalske lige.
* [[8. 4.]] - [[SRJ]] uspostavila diplomatske veze sa Makedonijom (pod nazivom Republika Makedonija).
* [[9. 4.]] - Bosanski Hrvat Zdravko Mucić izručen Haškom tribunalu (uhapšen u Austriji prošlog meseca).
* [[11. 4.]] - Izrael započinje [[operacija Plodovi gnjeva]], veliki vojni napad na [[Hezbollah]]ove ciljeve u južnom [[Libanon]]u.
* 11. 4. - 7-godišnja [[Jessica Dubroff]] pogiba prilikom pokušaja da postane najmlađa osoba koja je avionom letila preko [[SAD]].
* [[13. 4.]] - Osnovana [[Stranka za Bosnu i Hercegovinu]] ([[Haris Silajdžić]]).
* [[18. 4.]] - [[Masakr u Qani]], prilikom koga preko 100 libanonskih civila gine u izraelskom artiljerijskom napadu na bazu UN.
* [[19. 4.]] - Savet Sremsko-baranjske oblasti izabrao [[Goran Hadžić|Gorana Hadžića]] za predsednika i raspustio se; Miroslav Keravica gradonačelnik Vukovara umesto [[Slavko Dokmanović|Slavka Dokmanovića]].
* [[21. 4.]] - U [[Italija|Italiji]] održani [[parlamentarni izbori u Italiji 1996|parlamentarni izbori]] na kojima ljevica, okupljena u koaliciju ''[[Maslina (italijanska koalicija)|Maslina]]'' pod vodstvom [[Romano Prodi|Romana Prodija]], odnosi pobjedu nad desničarskom koalicijom premijera [[Silvio Berlusconi|Silvija Berlusconija]].
* 21. 4. - Neredi u [[Doboju]] gde su muslimanske izbeglice pokušale posetiti svoje domove i groblje, američki mirotvorci pucali u vazduh.
* [[22. 4.]] - Počeci [[Kosovski rat|Kosovskog rata]]: četiri napada na [[Kosovo|Kosovu]] - ubijena trojica gostiju u kafani &quot;Čakor&quot; u Dečanima, policajac kod Štimlja i devojka u policijskim kolima na putu Mitrovica-Peć, dva policajca ranjena u Peći.
* [[23. 4.]] - Demonstracije albanskih žena u Prištini zbog ubistva studenta Albanca 21. 4.
* [[24. 4.]] - Na traženje [[Jaser Arafat|Jasera Arafata]], [[PLO]] odbacuje klauzulu o nepriznavanju Izraela.
* [[26. 4.]] - Osnovana Šangajska petorka, kasnije [[Šangajska organizacija za saradnju]].
* [[27. 4.]] - U eksploziji bombe poginuo albanski dečak u selu Velika Reka&lt;ref&gt;{{en}} [http://www.tol.org/client/article/17014-on-the-spot-kosovo-great-fear-in-velika-reka.html On the Spot: Kosovo: Great Fear in Velika Reka], tol.org&lt;/ref&gt;.
* [[28. 4.]] - [[Masakr u Port Arthuru]] na [[Tasmanija|Tasmaniji]] prilikom koga [[Martin Bryant]] ubija 35 osoba.
* [[29. 4.]] - Jedan muslimanski izbeglica poginuo u napadu na autobuse kod [[Trnovo (Istočno Sarajevo)|Trnova]], još dvojica u minskom polju kod Doboja.
* [[30. 4.]] - Hrvatska vlada raspustila vlasti u Zagrebu i imenovala povjerenika.

=== Maj/Svibanj ===
* [[2. 5.]] - U Sarajevu uhapšeni Hazim Delić i Esad Landžo (izručeni 13. 6.).
* [[7. 5.]] - Počinje prvo suđenje pred [[ICTY]], [[Dušan Tadić|Dušanu Tadiću]], prvo takvo od [[Nirnberški proces|Nirnberških]] i [[Tokijski proces|Tokijskih procesa]] (biće osuđen 2000. na 20 godina).
* [[8. 5.]] - U [[Niš]]u zbog neisplaćenih plata štrajkuje 20.000 radnika, podržavaju guvernera NBJ Avramovića.
* [[10. 5.]] - Australijska vlada, kao reakciju na masakr u Port Arthuru, donosi odluku o potpunoj zabrani posjedovanja [[automatska puška|automatskih]] i [[poluautomatska puška|poluatomatskih pušaka]] od strane običnih građana.
* 10. 5. - Oluja na [[Mount Everest]]u odnosi osam alpinista.
* [[14. 5.]] - Bosanski Hrvati i Muslimani u Vašingtonu potpisali sporazum o ujedinjenju oružanih snaga u roku od tri godine.
* 14. 5. - Savet Evrope odlaže članstvo Hrvatske.
* [[15. 5.]] - Savezna skupština smenila guvernera [[narodna banka Jugoslavije|NBJ]] [[Dragoslav Avramović|Dragoslava Avramovića]] (glasali i crnogorski poslanici).
* 15. 5. - Slobodan Milošević u poseti Podgorici.
* 15. 5. - Predsednik RS Radovan Karadžić smenio premijera [[Rajko Kasagić|Rajka Kasagića]], tri dana kasnije postavljen [[Gojko Kličković]] (dva mandata do 1998).
* [[18. 5.]] - [[Radovan Karadžić]] imenovao [[Biljana Plavšić|Biljanu Plavšić]] da ga predstavlja u međunarodnim pregovorima.
* 18. 5. - [[Pjesma Eurovizije 1996.|Pjesma Eurovizije]] u Oslu: pobjedio Eimear Quinn iz Irske, [[Maja Blagdan]] iz Hrvatske 4. (&quot;Sveta ljubav&quot;), [[Amila Glamočak]] iz BiH 22. (&quot;Za našu ljubav&quot;).
* [[21. 5.]] - Pod pritiskom evroskeptika u svojoj stranci i krize ludih krava, britanski premijer [[John Major]] objavljuje prekid saradnje na sastancima EU.
* 21. 5. - Feribot ''MV Bukoba'' potonuo u [[tanzanija|tanzanijskom]] delu [[Viktorijino jezero|Viktorijinog jezera]], uz gubitak do 1.000 života.
* 21. 5. - Pronađena tela sedmorice [[trapisti]]čkih monaha koje su islamisti ubili u Alžiru.
* [[23. 5.]] - Švedski pustolov [[Göran Kropp]] osvaja [[Mount Everest]] potpuno sam, bez boce kisika i pomoći [[Šerpa (vodič)|Šerpa]].
* 23. 5. - Nevenka Košutić, kćerka predsednika Tuđmana, tužila [[Feral Tribune]] i traži 3,5 milijuna kuna (US$635,000) odštete.
* [[24. 5.]] - [[2. 6.]] - [[Datoteka:Handball pictogram.svg|25px]] [[Evropsko prvenstvo u rukometu 1996.|Evropsko prvenstvo u rukometu]] u Španiji - Rusija 1, SRJ 3, Hrvatska 5.
** SRJ i Hrvatska igrali 28. 5.: 27 - 24.
* [[26. 5.]] - Na parlamentarnim izborima u Albaniji pobeđuje vladajuća [[Demokratska partija Albanije]], opozicija se povukla optužujući je za zastrašivanje, OEBS optužuje predsednika za nameštanje.
* [[27. 5.]] - [[Prvi čečenski rat]]: Ruski predsjednik [[Boris Jeljcin]] se po prvi put sastaje s predstavnicima čečenskih separatista kako bi pregovarao o eventualnom miru.
* [[28. 5.]] - Rekonstrukcija srpske vlade, šest novih članova među kojima i [[Aleksandar Tijanić]], direktor i glavni i odg. urednik [[BK televizija|BK TV]], novi ministar informisanja.
* [[29. 5.]] - Iz [[Teslić]]a proterano 100 Muslimana.
* [[31. 5.]] - [[FIFA]] odlučuje da se sljedeće [[Svjetski kup FIFA|Svjetsko prvenstvo u fudbalu]] održi u [[Japan]]u i [[Južna Koreja|Južnoj Koreji]] - prvi put u dvije umjesto jednoj državi.

=== Jun/Juni/Lipanj ===
* [[2. 6.]] - U Požarevcu otvorena diskoteka &quot;Madona&quot; [[Marko Milošević|Marka Miloševića]].
* [[4. 6.]] - Prvo lansiranje rakete [[Ariane 5]] se završava neuspehom.
* [[5. 6.]] - Posmatrači UN izveštavaju o uznemiravanju Srba u Sarajevu.
* 5. 6. - [[John C. Kornblum]] otvorio američki informacioni centar (USIA) u Prištini.
* [[8. 6.]] - U najdužem ženskom finalu [[Roland Garros]]a u historiji [[Steffi Graf]] odnosi pobjedu nad [[Arantxa Sanchez Vicario|Arantxom Sanchez Vicario]] te tako osvaja svoju 19. Grand slam titulu.
* [[8. 6.|8]] - [[30. 6.]] - [[Datoteka:Football pictogram.svg|25px]] [[UEFA Euro 1996]] u Engleskoj: Nemačka 1.
** [[11. 6.]] - [[Hrvatska nogometna reprezentacija]] odigrala prvu utakmicu na nekom velikom natjecanju. Na EP u [[Engleska|Engleskoj]] pobijedili su Tursku sa 1:0 golom [[Goran Vlaović|Gorana Vlaovića]] (biće izbačeni sa 2:1 od Nemačke u 1/4 finalu [[23. 6.]], [[Davor Šuker]] među najboljim napadačima).
* [[9. 6.]] - U Hrvatskoj uhapšen Zlatko Aleksovski, optužen za zločine nad Muslimanima.
* [[14. 6.]] - U Firenci potpisan sporazum o ograničenju naoružanja (sve tri strane u Bosni, Hrvatska i SRJ).
* [[15. 6.]] - Predsjednik Stranke za BiH [[Haris Silajdžić]] napadnut u [[Cazin]]u.
* 15. 6. - Bomba Privremene [[IRA]]-e demolirala centar [[Mančester]]a, preko 200 povređenih.
* [[17. 6.]] - [[Viktor Ivančić]] i [[Marinko Čulić]] iz &quot;[[Feral Tribune]]a&quot; pred sudom zbog članka &quot;Kosti u mikseru&quot;.
* [[18. 6.]] - Savet Bezbednosti UN skinuo embargo na oružje ex-Yu republikama.
* 18. 6. - Jedan policajac poginuo i dva ranjena u dva napada kod Kos. Mitrovice i Podujeva.
* 18. 6. - Veće građana Skupštine SRJ usvojilo izborni zakon kojim je zemlja podeljena na 36 izbornih jedinica (29 u Srbiji, 7 u Crnoj Gori, umesto ranijih 9 i 1), što se smatra povoljnim za vladajuće partije.
* [[21. 6.]] - Dvojica poginula u eksploziji u fabrici eksploziva &quot;Prva iskra&quot; [[Barič]].
* [[22. 6.]] - Hrvati kamenuju autobuse sa Muslimanima koji bi posetili domove u [[Počitelj]]u.
* [[23. 6.]] - [[Nintendo 64]] predstavljen u Japanu.
* [[25. 6.]] - Eksplozija bombe uništava stambenu zgradu Khobar Towers u [[Saudijska Arabija|Saudijskoj Arabiji]] pri čemu je ubijeno 19 pripadnika [[USAF|američkog ratnog zrakoplovstva]].
* 25. 6. - Predsednici Lilić, Milošević i Bulatović pozivaju bosanske Srbe na puno poštovanje Dejtona (misli se na Karadžićevu ostavku).
* 25. 6. - Pad vojnog helikoptera na niškom aerodromu, dvojica poginula.
* [[26. 6.]] - Irska novinarka [[Veronica Guerin]] ustrijeljena u [[Dublin]]u.
* 26. 6. - Neredi u Engleskoj nakon poraza od Nemačke u polufinalu.
* [[27. 6.]] - Završena demilitarizacija istočne Slavonije.
* [[28. 6.]] - [[Necmettin Erbakan]] postaje prvi islamistički turski premijer (do juna 1997).
* [[29. 6.]] - [[Radovan Karadžić]] ponovo izabran za lidera [[SDS (BiH)|SDS]].
* [[30. 6.]] - Lokalni izbori u [[Mostar]]u, 49% &quot;Za jedinstveni Mostar&quot; (SDA i LBO), 46% za HDZ.

=== Jul/Juli/Srpanj ===
* [[3. 7.]] - [[Boris Jeljcin]] u drugom krugu izbora ponovno izabran za predsjednika [[Rusija|Rusije]], pobijedivši [[Komunistička partija Ruske Federacije|komunističkog]] kandidata [[Genadij Zjuganov|Genadija Zjuganova]]. Prvi put u povijesti Rusije, narod je izabrao šefa države.
* 3. 7. - Suđenje [[Zoran Đinđić|Zoranu Đinđiću]], lideru DS, i Dragoljubu Beliću, uredniku &quot;Telegrafa&quot; koje je premijer Marjanović tužio za klevetu u vezi &quot;žitne afere&quot; - delimično usvojeni argumenti odbrane, nastavak suđenja u septembru.
* [[5. 7.]] - Rođena klonirana [[Ovca Dolly]].
* 5. 7. - Zvanično zabeležena [[slinavka i šap]] na Kosovu (stručnjaci [[WHO]] u avgustu utvrdili da u [[SRJ]] nije bilo bolesti, u međuvremenu ubijeno 4.000 grla goveda).
* [[8. 7.]] - U [[Republika Srpska|Republici Srpskoj]] objavljen Zakon o službenoj upotrebi jezika - obavezni [[ekavski izgovor]] i [[Vukova ćirilica|ćirilica]]&lt;ref&gt;Ković i Čubrilović (9. avg. 1996). [http://www.aimpress.ch/dyn/pubs/archive/data/199608/60809-001-pubs-sar.htm Novi zakon o jeziku u RS]. aimpress.ch&lt;/ref&gt;.
* 8. 7. - [[Martina Hingis]] nakon meča u finalu ženskih parova u dobi od 15 godina i 282 dana postaje najmlađa osoba koja je ikada osvojila [[Wimbledonski teniski turnir]].
* 8. 7. - Počinje iskopavanje tela iz masovne grobnice u [[Cerska|Cerskoj]].
* 8. 7. - Izašao ''Wannabe'', prvi i izuzetno uspešni singl grupe ''[[Spice Girls]]''.
* [[11. 7.]] - Osnovana [[Zajednica zemalja portugalskog jezika]].
* 11. 7. - U [[Srebrenica|Srebrenici]] proslavljena godišnjica &quot;oslobođenja&quot; grada.
* 11. 7. - Haški tribunal izdao međunarodne poternice za Karadžićem i Mladićem, po prvi put zatražio istraživanje moguće Miloševićeve odgovornosti za rat u Bosni.
* [[15. 7.]] - U [[Pančevo]] stigla prva nafta Jadranskim naftovodom od 1991.
* [[16. 7.]] - Novi zakon o državljanstvu u SRJ daje to pravo onima registrovanim do (marta) 1992.
* [[17. 7.]] - Nedaleko od New Yorka u eksploziji Boeinga 747 na [[Let TWA 800|letu za Pariz i Rim]] gine svih 230 putnika i 18 članova posade.
* 17. 7. - Američki novinar [[Joe Klein]] priznaje da je autor bestselera ''[[Primary Colors]]''.
* [[19. 7.]] - [[Radovan Karadžić]] pod pritiskom stranih i domaćih faktora daje ostavku na [[Republika Srpska|državne]] i [[SDS (BiH)|partijske]] položaje; zamenjuje ga potpredsednica [[Biljana Plavšić]].
* [[19. 7.]] - [[4. 8.]] - [[Datoteka:Olympic rings.svg|45px]] [[Olimpijada 1996|Olimpijske igre u Atlanti]]. Medalje - [[Jugoslavija na OI 1996.|Jugoslavija]]: 1 zlatna ([[Aleksandra Ivošev]], malokal. puška), 1 srebrna (muška [[košarka]]), 2 bronzane (Aleksandra Ivošev, vazdušna puška i muška [[odbojka]]); [[Hrvatska na OI 1996.|Hrvatska]]: 1 zlatna (muški [[rukomet]]) i 1 srebro (muški [[vaterpolo]]).
* [[23. 7.]] - [[Ejup Ganić]], potpredsednik FBiH, na čelu delegacije u poseti Beogradu, razgovara se o obnovi komunikacija i trgovine.
* [[26. 7.]] - Eksplozije u vojnoj tvornici u Slavonskom Brodu, 18 povrijeđenih.
* [[27. 7.]] - Za vrijeme održavanja Olimpijade u Atlanti bomba ubija jednu, a ranjava 11 osoba.
* 27. 7. - UN izveštava o iseljavanju Srba iz vojnih stanova bivše JNA u Sarajevu.
* [[28. 7.]] - Miting Srba u Vukovaru traži produženje mandata UN.
* [[30. 7.]] - Iz Sarajeva prema [[Ploče|Pločama]] krenuo prvi voz od 2. 5. 1992..

=== Avgust/August/Kolovoz ===
* [[2. 8.]] - Razgovor Clinton-Tuđman, pristanak na raspuštanje Herceg-Bosne i prihvaćanje rezultata izbora u Mostaru.
* 2. 8. - [[OVK]] bacila bombe na policijske stanice u Podujevu i Prištini.
* [[6. 8.]] - [[NASA]] objavila da meteorit [[Allan Hills 84001]], koji verovatno potiče s Marsa, možda sadrži tragove primitivnog života.
* 6. 8. - [[Ramones]] sviraju poslednji put.
* [[7. 8.]]. - U [[Atina|Atini]] su se sastali predsednici [[Srbija|Srbije]] i [[Hrvatska|Hrvatske]] [[Slobodan Milošević]] i [[Franjo Tuđman]] i postigli dogovor o normalizaciji odnosa između [[SRJ|SR Jugoslavije]] i [[Hrvatska|Hrvatske]].
* [[10. 8.]] - Izbio katastrofalni požar u [[Deliblatska peščara|Deliblatskoj peščari]], za četiri dana izgorelo 3815 hektara.
* 10. 8. - Tuča u [[Novi Šeher|Novom Šeheru]] između Hrvata i Muslimana koji su došli na versku proslavu.
* [[14. 8.]] - U [[Mostar]]u za gradonačelnika izabran Ivica Prskalo, zamenik je Safet Oručević.
* [[15. 8.]] - [[Međunarodni aerodrom Sarajevo]] otvoren za civilni saobraćaj.
* [[16. 8.]] - Trogodišnji dečak pao u zabran za gorile u čikaškom zoološkom vrtu, nakon čega ga je gorila [[Binti Jua]] čuvala dok nije stigla pomoć.
* 16. 8. - Posle više od godinu dana u [[talibani|talibanskom]] zarobljeništvu, ruska posada uspela pobeći iz [[Kandahar]]a sa svojim avionom Il-76.
* [[19. 8.]] - [[Spair Airlines Flight PAR-3601]]: pad ruskog transportnog aviona &quot;[[Iljušin Il-76]]&quot; u blizini beogradskog aerodroma, poginulo 11 članova posade.
* [[22. 8.]] - Predsednik SAD Klinton potpisao reformu socijalnog sistema, Zakon o ličnoj odgovornosti i prilici za rad.
* [[23. 8.]] - Ministri [[Milan Milutinović|Milutinović]] i [[Mate Granić|Granić]] potpisali u Beogradu sporazum o normalizaciji odnosa SRJ i Hrvatske - uzajamno priznanje i uspostavljanje diplomatskih odnosa u roku od 15 dana.
* 23. 8. - U Beogradu otvorena kancelarija Haškog tribunala.
* [[27. 8.]] - Počinje glasanje izbeglica na bosanskim izborima, odloženi lokalni izbori.
* [[28. 8.]] - [[Diana, princeza od Walesa]] se formalno razvodi od [[princ Charles od Walesa|princa Charlesa]].
* [[29. 8.]] - IFOR pritvorio 65 Srba koji su napali muslimanske izbeglice u Mahali kod [[Zvornik]]a - pušteni nakon što je gomila opkolila sedište UN u gradu.
* avgust-oktobar - Štrajk &quot;Namenske&quot; u Kragujevcu.

=== Septembar/Rujan ===
[[Datoteka:Svetiste1 Ludbreg.JPG|mini|200px|[[Svetište Predragocjene Krvi Kristove u Ludbregu]]]]
* [[1. 9.]] - U [[Ludbreg]]u je svečano proslavljena izgradnja [[Svetište Predragocjene Krvi Kristove u Ludbregu|Svetišta Predragocjene Krvi Kristove]], čime je ispunjen zavjet [[Hrvatski sabor|Hrvatskog sabora]] iz [[1739]]. godine.
* [[2. 9.]] - Objavljen Dogovor [[Slobodan Milošević|Miloševića]] i [[Ibrahim Rugova|Rugove]] o povratku albanskih nastavnika i učenika u škole (neostvareno).
* 2. 9. - Srbija: opoziciona koalicija &quot;Zajedno&quot; i formalno sklopila koalicioni dogovor.
* 2. 9. - Bačene bombe na tri muslimanske kuće u Brčkom.
* [[3. 9.]] - Tri dana nakon iračkog zauzeća kurdskog grada [[Irbil]] na severu, Amerikanci ispaljuju krstareće rakete na iračke ciljeve.
* [[4. 9.]] - U glinokopu firme &quot;Toza Marković&quot; u [[Kikinda|Kikindi]] pronađen skelet [[mamut]]a (Mammothus Trogontherii - stepski mamut) star pola miliona godina.
* [[5. 9.]] - Zemljotres kod [[Ston]]a, [[magnituda zemljotresa|M]] 6.0.
* [[7. 9.]] - Kreće [[OBN]] (''Open Broadcast Network''), nezavisna, prekoentitska TV mreža u BiH.
* [[9. 9.]] - I formalno međusobno priznanje Hrvatske i SRJ.
* [[13. 9.]] - Haški tribunal izdaje poternicu za oficirom HVO [[Ivica Rajić|Ivicom Rajićem]].
* [[14. 9.]] - [[Datoteka:Coat of arms of Bosnia and Herzegovina (1992–1998).svg|20px]] Opšti izbori u BiH. Za predsedništvo izabrani [[Alija Izetbegović]] (SDA), [[Momčilo Krajišnik]] (SDS) i [[Krešimir Zubak]] (HDZ). Za predsednicu RS izabrana [[Biljana Plavšić]] (SDS).
* [[16. 9.]] - Izašao prvi broj beogradskog dnevnika &quot;[[Blic]]&quot;.
* [[20. 9.]] - [[Zoran Đinđić]] osuđen na 4 meseca uslovno zbog optužbi protiv premijera Marjanovića.
* 20. 9. - U okršaju sa policijom ubijen [[Murtaza Bhutto]], mlađi brat i protivnik pakistanske premijerke [[Benazir Bhutto|Benazir]].
* [[25. 9.]] - U [[Irska|Irskoj]] zatvoren posljednji [[Magdalenski azili|magdalenski azil]].
* [[27. 9.]] - u Avganistanu [[Talibani]] zauzimaju glavni grad [[Kabul]] - predsednik [[Burhanuddin Rabbani]] beži, bivši lider [[Mohammad Najibullah]] ubijen.
* [[29. 9.]] - Od ove godine [[ljetno računanje vremena]] se završava (''de facto'') poslednjom nedeljom u oktobru, umesto septembru.
* [[30. 9.]] - Lider SDA za Sandžak [[Sulejman Ugljanin]] se posle tri godine vratio u Srbiju.

=== Oktobar/Listopad ===
* oktobar, početkom - [[Claudia Schiffer]] bila u Crnoj Gori.
* [[1. 10.]] - [[Rezolucija 1074 Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija|Rezolucija SB UN 1074]]: pozdravljeni izbori u BiH, ukinute preostale mere protiv bivše Jugoslavije - formalno ukinute sankcije SR Jugoslaviji, suspendovane posle Dejtona [[1995]]. (ostaje &quot;spoljni zid&quot;).
* [[2. 10.]] - Bivši bugarski premijer [[Andrej Lukanov]] ubijen ispred svoje kuće.
* [[3. 10.]] - Milošević i Izetbegović se u Parizu složili oko uspostave diplomatskih odnosa, bezviznog režima i drugih veza (prvi autobus Beograd-Sarajevo 14. 10.).
* [[5. 10.]] - Tročlano Predsjedništvo i Skupština BiH polažu zakletvu, srpski predstavnici bojkotuju.
* [[9. 10.]] - [[Dragoslav Avramović]] se povukao s čela koalicije [[Zajedno]].
* [[15. 10.]] - [[Telenor Srbija|Mobtel Srbija]] uveo digitalnu [[GSM]] 063 mrežu.
* [[18. 10.]] - Srbija: policajci u civilu pretukli Milovana Brkića, novinara &quot;Srpske reči&quot;&lt;ref&gt;[http://cpj.org/news/1996/b92chron.html Crackdown on the News Media in Serbia and Montenegro in 1996] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121205030358/https://www.cpj.org/news/1996/b92chron.html |date=2012-12-05 }}, cpj.org&lt;/ref&gt;.
* [[25. 10.]] - Kod Podujeva (?) ubijeni policajac i civil (OVK preuzima odgovornost i preti Albancima koji sarađuju sa vlastima).
* [[29. 10.]] - Policija rasturila štrajk vozača GSP u Beogradu, u garaži na Novom Beogradu primenjena sila, uhapšen lider sindikata Dragoljub Stošić.

=== Novembar/Studeni ===
* [[3. 11.]] - [[Datoteka:Coat of arms of Serbia and Montenegro.svg|22px|SRJ]] Savezni izbori u [[SRJ]], koalicija [[SPS]]-[[JUL]]-[[Liberali Srbije|ND]] dobila 64 mandata prema 22 za &quot;Zajedno&quot;; [[DPS]] Crne Gore 20, [[Srpska radikalna stranka|radikali]] 16 itd.
** [[Datoteka:Coat of arms of Montenegro (1992-2004).svg|22px|border]]Skupštinski izbori u Crnoj Gori: DPS 45, [[Narodna stranka (Crna Gora)|Narodna stranka]] 19 itd.
** Prvi krug lokalnih izbora u obe republike i za pokrajinsku skupštinu Vojvodine.
* [[5. 11.]] - [[Benazir Bhutto]] po drugi put smenjena zbog optužbi za korupciju,
* 5. 11. - [[Bill Clinton]] pobijedio [[Bob Dole|Boba Dolea]] na izborima za predsjednika SAD te tako osvojio drugi mandat.
* [[6. 11.]] - U [[sarajevo|Sarajevu]] održana konstituirajuća sjednica oba doma Parlamenta [[Federacija BiH|Federacije BiH]] na kojoj su usvojena obilježja Federacije BiH - grb i zastava.
* 6. 11. - Hrvatska postaje 40. članica [[Vijeće Europe|Vijeća Europe]].
* [[8. 11.]] - Predsednica Plavšić dekretom smenila [[Ratko Mladić|Ratka Mladića]] sa čela Glavnog štaba [[Vojska Republike Srpske|VRS]], za načelnika novog Generalštaba postavljen Pero Čolić; Mladić i saradnici to ne prihvataju.
* [[9. 11.]] - U Rimu uhapšen Antonio Pagano, lider mafijaške organizacije [[Sacra corona unita]] u Pulji, koji se bavio švercom cigareta u Crnu Goru.
* 9. 11. - U Skoplju tuča pristalica [[VMRO-DPMNE]] i nezavisnog romskog političara Amdi Bajramija.
* [[10. 11.]] - Izbori u Sloveniji, najviše glasova za [[Liberalna demokracija Slovenije|Liberalnu demokraciju]] premijera [[Janez Drnovšek|Drnovšeka]].
* [[12. 11.]] - Muslimani se pokušavaju vratiti u selo [[Koraj]], jedan poginuo u sukobu sa Srbima.
* ca. 12 - 23. 11. - Predsednik Tuđman u vašingtonskoj Walter Reed Army Hospital zbog kancera.
* [[13. 11.]] - Opozicija napušta Hrvatski sabor nakon što im je odbijen predlog za rešenje Zagrebačke krize (do 27.).
* [[17. 11.]] - Na lokalnim izborima u Srbiji koalicija &quot;Zajedno&quot; osvojila vlast u 44 opštine i najvećim gradovima (Beograd, Novi Sad, Niš, Kragujevac,... ukupno 60% stanovništva); SRS pobedila u [[Zemun]]u.
* 17. 11. - [[Emil Constantinescu]] izabran za predsednika Rumunije, pobedivši [[Ion Iliescu|Iliescua]].
* [[18. 11.]] - '''[[Demonstracije u Srbiji 1996–1997.]]''' počinju jer izborne komisije poništavaju opozicione pobede - paralelni protesti građana oko koalicije &quot;Zajedno&quot; (do februara) i studentski protesti (do marta).
* [[21. 11.]] - Preko 120.000 građana se okuplja na ulicama [[Zagreb]]a kako bi protestirali zbog najavljenog gašenja popularnog [[Radio 101|Radija 101]]. Ministar unutarnjih poslova Ivan Jarnjak odbija naređenje predsjednika [[Franjo Tuđman|Franje Tuđmana]] da demonstracije - najveće u historiji Hrvatske - razbije silom, i dan nakon toga vlada dozvoljava Radiju 101 neometani rad.
* 21. 11. - U luku Ploče stiže pošiljka teškog američkog oružja za [[Federacija Bosne i Hercegovine|FBIH]], dva dana nakon što je smenjen zamenik ministra odbrane Hasan Čengić, osumnjičen za veze sa Iranom.
* [[22. 11.]] - Počinju studentski protesti u Beogradu.
* [[23. 11.]] - Predsednik [[Bill Clinton|Clinton]] prisustvuje samitu [[APEC]] u Manili - navodno je otkrivena bomba ispod mosta kojim je trebao proći, postavljena po [[Osama bin Laden|Bin Ladenovom]] nalogu.
* [[24. 11.]] - Beogradski sud poništio većinu opozicionih mandata u Skupštini grada, opozicija će bojkotovati treći krug zakazan za 27..
* [[25. 11.]] - Velika šetnja u Beogradu, bačena jaja na gradsku skupštinu i RTS.
* [[27. 11.]] - [[Ratko Mladić]] konačno odstupa s čela VRS, za naslednika postavlja zamenika gen. [[Manojlo Milovanović|Manojla Milovanovića]] (koji je takođe među smenjenim oficirima).
* 27. 11. - Polupano nešto stakala na RTS-u i Politici u Beogradu.
* [[29. 11.]] - [[Dražen Erdemović]] osuđen na 10 godina zbog [[Masakr u Srebrenici|Masakra u Srebrenici]] (smanjeno na pet, pušten 1999.).
* [[30. 11.]] - Vlada i pobunjenici u afričkoj državi [[Sijera Leone]] potpisali sporazum o okončanju šestogodišnjeg građanskog rata.

=== Decembar/Prosinac ===
* [[3. 12.]] - Beogradski radio [[B 92]] ugašen posle nekoliko dana ometanja, [[Radio Indeks|radiju Indeks]] oborena snaga - par dana kasnije vraćeni nakon protestnog pisma Carla Bildta.
* 3. 12. - ''[[Jane's Intelligence Review]]'' tvrdi da je [[ARBiH]] proizvodila hemijsko oružje tokom rata.
* 3. 12. - Tuđman posetio Vukovar.
* decembar, prva dekada - Prvi tabloid u Srbiji, provladin nedeljnik &quot;Fleš&quot;, optužuje demonstrante da ih &quot;finansira albanska mafija&quot;&lt;ref&gt;[http://www.apnewsarchive.com/1996/Serb-opposition-proposes-freezing-Milosevic-group-s-foreign-assets/id-bcf22853c5fde163d22cff7727240359 Serb opposition proposes freezing Milosevic group's foreign assets], apnewsarchive.com &lt;/ref&gt;.
* [[6. 12.]] - Ministar informisanja u Srbiji [[Aleksandar Tijanić]] podneo ostavku.
* [[11. 12.]] - Smjenjen hrvatski ministar unutarnjih poslova [[Ivan Jarnjak]], navodno zbog prisluškivanja riječkog gradonačelnika.
* [[12. 12.]] - [[Rezolucija 1088 Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija|Rezolucija SB UN 1088]]: ovlašćeno stvaranje [[SFOR]]-a (''Stabilisation Force'') kao zamene [[IFOR]]-u u [[BiH]].
* [[13. 12.]] - [[Kofi Annan]] izabran za sledećeg generalnog sekretara UN.
* [[17. 12.]] - Počinje [[Talačka kriza u japanskoj ambasadi]] u Limi, Peru - traje do travnja.
* 17. 12. - Hrvatski željezničari prekidaju trotjedni štrajk.
* [[20. 12.]] - U Beograd doputovala Komisija [[OEBS]] na čelu s bivšim premijerom [[Španija|Španije]] [[Felipe Gonsales|Felipeom Gonsalesom]] kako bi ispitala regularnost lokalnih izbora u Srbiji pošto je, pod pritiskom inostrane javnosti i svakodnevnih protesta širom Srbije, predsednik Slobodan Milošević bio prisiljen da prihvati [[arbitraža|arbitražu]] OEBS.
* 20. 12. - U BiH, IFOR predaje mandat [[SFOR]]-u (''Stabilisation Forces'').
* [[24. 12.]] - U Beogradu kontramiting dovedenih pristalica Slobodana Miloševića; prethodno iz pištolja teško ranjen Ivica Lazović, član [[Srpski pokret obnove|SPO]], tokom dana u tučama povređeno 58 ljudi, jedan podlegao.
* [[25. 2.]] - U Koloradu ubijena 6-godišnja [[JonBenét Ramsey]], mala misica.
* 24-26. 12.? - Predsednik crnogorske skupštine [[Svetozar Marović]] primio delegaciju Studentskog protesta i dao im podršku; potpredsednik vlade Slavko Drljević kaže da će Crna Gora uvesti sopstvenu valutu ako se u Beogradu i dalje bude štampao novac.
* [[29. 12.]] - U [[Gvatemala|Gvatemali]] potpisan mirovni sporazum kojim se završava 36-godišnji građanski rat.

=== Tokom godine ===
* Prva dejstva &quot;[[Oslobodilačka vojska Kosova|Oslobodilačke vojske Kosova]]&quot;.
* [[Homoseksualnost]] dekriminalizirana u Federaciji BiH.
* Kompanija [[PLIVA]] ponudila akcije na [[Londonska berza|Londonskoj berzi]] - prva iz istočno-centralne Evrope.

== Rođenja ==
{{glavni članak|:Kategorija:Rođeni 1996.}}

* [[11. 2.]] - [[Daniil Medvedev]], teniser
* [[14. 4.]] - [[Abigail Breslin]], glumica
* [[24. 4.]] - [[Ashleigh Barty]], australska tenisačica 
* [[5. 5.]] - [[Jai Hindley]], australski biciklist
* [[15. 5.]] - [[Birdy (pjevačica)|Birdy]], pjevačica
* [[20. 5.]] - [[Afera Michaela Browna|Michael Brown]], centar afere oko reakcije policije († [[2014]])
* [[28. 6.]] - [[Donna Vekić]], tenisačica
* [[5. 7.]] - [[Ovca Dolly]], prvi klonirani sisavac († [[2003]])
* [[26. 7.]] - [[Stormzy]], britanski kantautor 
* [[10. 8.]] - [[Nemanja Majdov]], srpski džudista 
* [[17. 9.]] - [[Duje Ćaleta-Car]], nogometaš
* [[7. 10.]] - [[Lewis Capaldi]], škotski kantautor 
* [[9. 10.]] - [[Bella Hadid]], model
* [[7. 11.]] - [[Lorde]], novozelandska kantautorka
* [[8. 11.]] - [[Ryoyu Kobayashi]], skijaški skakač 
* [[14. 11.]] - [[Borna Ćorić]], tenisač
* [[10. 12.]] - [[Jonas Vingegaard]], danski biciklist

== Smrti ==
{{glavni članak|:Kategorija:Umrli 1996.}}
=== Januar/Siječanj ===
* [[5. 1.]] - [[Lincoln Kirstein]], američki pisac i impresario (* [[1907]])
* 5. 1. - [[Yahya Ayyash]] zv. Inženjer, palestinski borac/terorista (* [[1966]])
* [[8. 1.]] - [[François Mitterrand]], bivši predsednik Francuske (* [[1916]])
* [[17. 1.]] - [[Božidarka Damnjanović Kika]], učesnica NOB, narodni heroj (* [[1920]])
* [[18. 1.]] - [[Leonor Fini]], slikarica (* [[1907]])
* [[19. 1.]] - [[Don Simpson]], filmski producent (* [[1943]])
* [[24. 1.]] - [[Olga Poznatov]], srpska glumica (* [[1933]])
* [[28. 1.]] - [[Joseph Brodsky]], pjesnik, esejist (* [[1940]])
* 28. 1. - [[Jerry Siegel]], kokreator Supermena (* [[1914]])
* [[31. 1.]] - [[Martin Jonaš]], slikar-naivac (* [[1924]])
* 31. 1. - [[Dragan Bato Ognjenović]], prvak sveta u kik-boksu (* [[1958]])

=== Februar/Veljača ===
* [[1. 2.]] - Dragan Radišić (ubijen), inspektor beogradskog SUP-a (* [[1962]])
* [[2. 2.]] - [[Slavoljub Stefanović Ravasi]], TV i pozorišni reditelj (* [[1927]])
* 2. 2. - [[Gene Kelly]], glumac, plesač, pevač, režiser (* [[1912]])
* [[4. 2.]] - [[Blažo Janković]], general-pukovnik JNA, narodni heroj (* [[1910]])
* [[9. 2.]] - [[Adolf Galland]], nemački letački as (* [[1912]])
* [[11. 2.]] - [[Neda Depolo]], dramaturg Radio Beograda († [[1922]])
* [[13. 2.]]- [[Branko Marjanović]], hrvatski filmski redatelj i montažer (* [[1909]].)
* 13. 2. - [[Martin Balsam]], glumac (* [[1919]])
* [[20. 2.]] - [[Audrey Munson]], umetnički model (* [[1891]])

=== Mart/Ožujak ===
* [[2. 3.]] - [[Ešref Kovačević]], kaligraf, profesor arapskog jezika († [[1924]])
* [[3. 3.]] - [[Marguerite Duras]], francuska spisateljica (* [[1914]].)
* [[5. 3.]] - [[Ramiz Abduli]], general-pukovnik JNA (* [[1928]])
* [[8. 3.]] - [[Mladen Stahuljak]], hrvatski skladatelj i dirigent (* [[1914]].)
* [[11. 3.]] - [[Biljana Jovanović]], književnica (* [[1953]])
* [[12. 3.]] - [[Dragan Marković (novinar)|Dragan Marković]], novinar i urednik &quot;NIN&quot;-a (* [[1927]])
* [[13. 3.]] - [[Krzysztof Kieślowski]], filmski režiser i scenarista (* [[1941]])
* [[26. 3.]] - [[David Packard]], suosnivač ''Hewlett-Packard''-a (* [[1912]])
* [[27. 3.]] - Branislav Grebenarević (ubijen), beogradski kriminalac (* [[1976]])
* 27. 3. - Zoran Šubara (ubijen), beogradski kriminalac (* [[1973]])
* [[30. 3.]] - [[Zvonko Strmac]], glumac (* [[1918]])
* [[31. 3.]] - [[Dario Bellezza]], italijanski pesnik i pisac (* [[1944]].)

=== April/Travanj ===
* [[1. 4.]] - [[Slavko Löwy]], arhitekt (* [[1904]])
* [[3. 4.]] - [[Ron Brown]], sekretar trgovine SAD (* [[1941]])
* [[6. 4.]] - [[Greer Garson]], glumica (* [[1904]])
* [[13. 4.]] - [[Vjekoslav Kaleb]], hrvatski književnik (* [[1905]].)
* [[18. 4.]] - [[Dragoslav Petrović Gorski]], narodni heroj, društveno-politički radnik (* [[1919]])
* [[21. 4.]] - [[Džohar Dudajev]], general SSSR, predsednik otcepljene Čečenije/Ičkerije (* [[1944]])
* [[25. 4.]] - Vaso Pavićević, kriminalac iz &quot;Barske ekipe&quot; (* [[1963]])

=== Svibanj/Maj ===
* [[12. 5.]] - [[Vojislav J. Đurić]], istoričar umetnosti, akademik (* [[1925]])
* [[18. 5.]] - [[Đorđe Đukić (general)|Đorđe Đukić]], general Vojske RS (* [[1934]])
* [[21. 5.]] - Miroslav Bižić Biža (ubijen), privatni detektiv i bivši policajac
* [[25. 5.]] - [[Zoran Markuš]], likovni kritičar (* [[1925]])
* [[29. 5.]] - [[Tamara Tumanova]], balerina (* [[1919]])
* [[31. 5.]] - [[Timothy Leary]], psiholog, eksperimentator, pisac (* [[1920]])

=== Jun/Juni/Lipanj ===
* [[1. 6.]] - [[Branko Đurđulov]], književnik, bivši upravnik Biblioteke grada Beograda (* [[1925]])
* [[3. 6.]] - [[Ivo Gugić]], umir. kotorski biskup (* [[1920]])
* [[14. 6.]] - [[Oliver Tihi]] (Boris Đukić) - srpski slikar (* [[1943]])
* [[15. 6.]] - [[Ella Fitzgerald]], američka pjevačica jazz glazbe (* [[1917]].)
* 15. 6. - [[Fitzroy MacLean]], britanski vojnik, političar, pisac (* [[1911]])
* [[18. 6.]] - [[Branko Bošnjak]], filozof, praxisovac (* [[1923]])
* [[23. 6.]] - [[Andreas Papandreu]], bivši premijer Grčke (* [[1919]])
* 23. 6. - Božidar Stanković Batica (ubijen), srpski gangster
* [[24. 6.]] - [[Osman Karabegović]], učesnik NOB, društveno-politički radnik i narodni heroj (* [[1911]])
* [[27. 6.]] - [[Nikita Iljič Tolstoj]], slavista, praunuk Lava Tolstoja (* [[1923]])
* 27. 6. - [[Albert R. Broccoli]], filmski producent (* [[1909]])

=== Jul/Juli/Srpanj ===
* [[1. 7.]] - [[Stojan Stiv Tešić]], američki književnik i scenarista, dobitnik &quot;Oskara&quot; (* [[1942]])
* 1. 7. - [[Margaux Hemingway]], model, glumica (* [[1954]])
* [[8. 7.]] - [[Mitar Pešikan]], lingvista, akademik (* [[1927]])
* [[11. 7.]] - [[Ružica Meglaj Rimac]], košarkašica (* [[1941]])
* [[17. 7.]] - [[Gordana Brajović]], novinar i književnik (* [[1937]])
* [[20. 7.]] - [[František Plánička]], češki golman (* [[1904]])
* [[28. 7.]] - [[Ivan V. Lalić]], književnik i prevodilac (* [[1931]])
* [[30. 7.]] - [[Claudette Colbert]], glumica (* [[1903]])
* [[31. 7.]] - [[Petar Džadžić]], književnik i knj. kritičar, akademik (* [[1929]])

=== Avgust/August/Kolovoz ===
* [[1. 8.]] - [[Mohamed Farrah Aidid]], somalski zapovednik (* [[1934]])
* [[2. 8.]] - [[Michel Debré]], bivši premijer Francuske (* [[1912]])
* [[3. 8.]] - [[Asja Kisić]], hrvatska glumica (* [[1914]].)
* [[11. 8.]] - [[Rafael Kubelik]], [[Češka|češki]] dirigent i kompozitor (rođ. [[1914]])
* 11. 8. - [[Vidovita Vanga]], bugarska proročica. (*[[1911]].)
* [[15. 8.]] - [[Sven Lasta]], hrvatski glumac (* [[1925]].)
* avgust - [[Svetozar Nani Stanković]], arheolog (* [[1948]])
* [[27. 8.]] - [[Mario Maskareli]], slikar (* [[1918]])
* [[30. 8.]] - [[Zoran Stevanović]] (ubijen), pripadnik Arkanove garde (* [[1961]])

=== Septembar/Rujan ===
* [[5. 9.]] - [[Borivoje Tasovac]], pedijatar, profesor, akademik, nosilac Ordena Legije časti (* [[1901]])
* [[9. 9.]] - [[Dragiša Pavlović]], srpski političar. (* [[1943]].)
* [[13. 9.]] - [[Tupac Shakur]], reper (* [[1971]].)
* [[17. 9.]] - [[Spiro Agnew]], bivši potpredsednik SAD (* [[1918]])
* [[20. 9.]] - [[Krešimir Golik]], hrvatski filmski i TV redatelj (* [[1922]].)
* 20. 9. - [[Paul Erdős]], matematičar (* [[1913]])
* [[22. 9.]] - [[Dorothy Lamour]], glumica (* [[1914]])
* [[24. 9.]] - [[Pavel Sudoplatov]], sovjetski obaveštajac (* [[1907]])
* [[26. 9.]] - [[Nicu Ceaușescu]], Nicolaeov sin (* [[1951]])
* [[27. 9.]] - [[Mohammad Najibullah]], bivši predsednik Afganistana (* [[1947]])
* [[30. 9.]] - [[Nikša Fulgosi]], redatelj i scenarist (* [[1919]])

=== Oktobar/Listopad ===
* [[5. 10.]] - [[Seymour Cray]], arhitekta superkompjutera (* [[1925]])
* [[6. 10.]] - Zoran Dimitrov Žuća (ubijen), pripadnik Voždovačkog klana (* [[1966]])
* [[7. 10.]] - [[Muhamed Kondžić]], književnik (* [[1932]])
* [[9. 10.]] - [[Aleksandar Popović (pisac)|Aleksandar Popović]], književnik (* [[1929]])
* [[12. 10.]] - [[René Lacoste]], teniser, biznismen (* [[1904]])
* 12. 10. - Nebojša Đorđević Šuca (ubijen), član Arkanove SDG i Zvezdin &quot;Delija&quot; (* [[1968]])
* [[13. 10.]] - [[Zdenko Vinski]], arheolog (* [[1913]])
* [[14. 10.]] - [[Isidor Papo]], hirurg, akademik (* [[1913]])
* [[19. 10.]] - [[Radomir Stanić]], istoričar umetnosti i konzervator (* [[1932]])
* [[22. 10.]] - [[Nebojša Đukelić]], filmski kritičar i reditelj, novinar (* [[1947]])
* [[31. 10.]] - [[Marcel Carné]], francuski reditelj (* [[1906]])

=== Novembar/Studeni ===
* [[3. 11.]] - [[Jean-Bédel Bokassa]], bivši car Centralne Afrike (* [[1921]])
* [[6. 11.]] - [[Dragan Kresoja]], filmski reditelj i snimatelj (* [[1946]])
* [[15. 11.]] - [[Alger Hiss]], bivši državni službenik SAD (* [[1904]])
* novembar - [[Antonije Abramović]], mitropolit nepriznate CPC (* [[1919]])
* [[23. 11.]] - [[Milivoje Marković (književnik)|Milivoje Marković]], književnik i kritičar (* [[1930]])
* [[29. 11.]] - [[Dragoslav Srejović]], srpski arheolog. (*[[1931]].)

=== Decembar/Prosinac ===
* [[3. 12.]] - [[Babrak Karmal]], bivši predsednik Afganistana (* [[1929]])
* [[7. 12.]] - [[Desimir Žižović Buin]], samouki strip-crtač i ilustrator (* [[1920]])
* [[9. 12.]] - [[Mary Leakey]], paleoantropologinja (* [[1913]])
* [[10. 12.]] - [[Jakov Blažević]], bivši predsjednik Predsjedništva SR Hrvatske, narodni heroj (* [[1912]])
* [[19. 12.]] - [[Marcello Mastroianni]], talijanski filmski i kazališni glumac (* [[1923]].)
* [[20. 12.]] - [[Carl Sagan]], astronom, popularizator nauke (* [[1934]])
* [[21. 12.]] - [[Milan Milovanović]], virusolog (* [[1919]])
* [[22. 12.]] - [[Mića Popović]], srpski slikar (* [[1923]].)
* 22. 12. - [[Marija Šoljan-Bakarić]], učesnica NOB, udovica Vladimira Bakarića (* [[1913]])
* [[23. 12.]] - [[Bratislav Stojanović]], arhitekta i slikar (* [[1912]])
* [[24. 12.]] - Milan-Ciga Vasojević, košarkaški trener
* [[28. 12.]] - [[Miloš Kandić]], glumac (* [[1923]])
* [[30. 12.]] - [[Jack Nance]], glumac (* [[1943]])

=== Kroz godinu ===
* [[Radeta Stanković]], vajar (* [[1905]])
* [[Petar Anagnosti]], arhitekta (* [[1909]])
* [[Ivan Cvetko]], slikar (* [[1924]])
* [[Judita Šalgo]], književnica (* [[1941]])

== Nobelove nagrade ==
* [[Nobelova nagrada za fiziku|'''Fizika''']]: [[David M. Lee]], [[Douglas D. Osheroff]] i [[Robert C. Richardson]] (otkriće [[superfluid]]nosti u [[helijum-3|helijumu-3]])
* [[Nobelova nagrada za kemiju|'''Kemija''']]: [[Robert F. Curl, Jr.]], [[Harold W. Kroto]] i [[Richard E. Smalley]] (otkriće [[fuleren]]a)
* [[Nobelova nagrada za fiziologiju ili medicinu|'''Fiziologija i medicina''']]: [[Peter Doherty]] i [[Rolf M. Zinkernaegel]] (otkrića u vezi specifičnosti [[ćelijski imunitet|ćelijskog imuniteta]])
* [[Nobelova nagrada za književnost|'''Književnost''']]: [[Wisława Szymborska]] (za poeziju koja s ironičnom preciznošću dozvoljava da istorijski i biološki kontekst izađe na svetlo dana u fragmentima ljudske realnosti)
* [[Nobelova nagrada za mir|'''Mir''']]: [[Carlos Filipe Ximenes Belo]] i [[José Ramos-Horta]] (rad prema pravednom i mirnom rešenju konflikta na [[Istočni Timor|Istočnom Timoru]])
* [[Nobelova nagrada za ekonomiju|'''Ekonomija''']]: [[James Mirrlees]] i [[William Vickrey]] (fundamentalni doprinosi ekonomskoj teoriji poticaja pod [[Asimetričnost informacija (ekonomija)|asimetričnošću informacija]])

== Reference ==
{{reflist}}

== Vanjske poveznice ==
* {{en}} ''Yugoslavia Events Chronology (University of Texas at Arlington)'': [http://www.uta.edu/cpsees/yec-196.txt Jan.-April '96], [http://www.uta.edu/cpsees/yec-296.txt May-August '96] &amp; [http://www.uta.edu/cpsees/yec-396.txt Sept.-Dec. 1996] (pokriva ex-Yu prostor).
* [http://www.vreme.com/arhiva_html/461/13.html Deset Miloševićevih godina u deset slika (7)], časopis &quot;[[Vreme (nedeljnik)|Vreme]]&quot;
* {{en}} [http://www.scc.rutgers.edu/serbian_digest/ Vreme News Digest Agency]

{{WProjekti
|commonscat     = 1996
|commonscathr   = 1996. 
}}
{{commonscat|1996}}

[[Kategorija:1996]]</text>
      <sha1>gg9pcx0uy64n9ibv2vnxqh1fh9bd00a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>1994</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4284</id>
    <revision>
      <id>41259870</id>
      <parentid>41258590</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T20:01:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Alekol</username>
        <id>2231</id>
      </contributor>
      <comment>/* Rođenja */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="49549" xml:space="preserve">{{godina nav}}
{{Godina u drugim kalendarima|1994}}
Godina '''1994''' ('''[[Rimski brojevi|MCMXCIV]]''') bila je [[redovna godina koja počinje u subotu]] po gregorijanskom kalendaru (link pokazuje kalendar).
__NOTOC__
Po odluci [[UN]] ova godina je obeležena kao:
* Međunarodna godina porodice/obitelji
* Međunarodna godina sporta i [[Olimpijska povelja|olimpijskog ideala]]

&lt;center&gt;
{| style=&quot;border:1px solid silver;background-color:white;padding:5px;&quot; align=center class=radius 
| '''1994''': &lt;br /&gt; [[1994#Januar/Siječanj|1]] • [[1994#Februar/Veljača|2]] • [[1994#Mart/Ožujak|3]] • [[1994#April/Travanj|4]] • [[1994#Maj/Svibanj|5]] • [[1994#Jun/Juni/Lipanj|6]] • [[1994#Jul/Juli/Srpanj|7]] • [[1994#Avgust/August/Kolovoz|8]] • [[1994#Septembar/Rujan|9]] • [[1994#Oktobar/Listopad|10]] • [[1994#Novembar/Studeni|11]] • [[1994#Decembar/Prosinac|12]] &lt;br /&gt; [[1994#Rođenja|Rođenja]] • [[1994#Smrti|Smrti]]
|}&lt;/center&gt;

== Događaji ==

=== Januar/Siječanj ===
* [[1. 1.]] - U [[SRJ]] [[denominacija]] dinara, skinuto devet nula.
* 1. 1. - Uspostavljeno [[NAFTA|Sjevernoameričko područje slobodne trgovine]] (NAFTA) koje čine [[SAD]], [[Kanada]] i [[Meksiko]].
* 1. 1. - U [[Meksiko|meksičkoj]] državi [[Chiapas]] započinje oružana pobuna pod vodstvom [[Zapatistička vojska nacionalnog oslobođenja|Zapatističke vojske nacionalnog oslobođenja]] (EZLN).
* [[2. 1.]] - Više od 70 ljudi poginulo i najmanje 670 ranjeno, tokom dvodnevnih borbi sukobljenih islamskih frakcija u glavnom gradu [[Avganistan]]a [[Kabul]]u.
* [[3. 1.]] - Ofanziva [[Vojska Republike Srpske|VRS]] na [[Sarajevo]], desetine mrtvih u granatiranju narednih dana.
* 3. 1. - Izdate novčanice od 10 dinara (Josif Pančić), 1000 dinara (Petar II Petrović Njegoš) i 5.000 dinara (Dositej Obradović).
* [[5. 1.]] - Izdata novčanica od 100 dinara (Nikola Tesla).
* [[6. 1.]] - Ambasador SAD u UN [[Madeleine Albright]] upozorava Hrvatsku da bi mogla biti izložena sankcijama zbog umešanosti u [[Rat u BiH]].
* 6. 1. - [[Viktor Ivančić]], glavni urednik [[Feral Tribune]]-a uhapšen zbog neodazivanja na vojnu obavezu.
* 6. 1. - U [[Detroit]]u umjetnička klizačica [[Nancy Kerrigan]] ozlijeđena u napadu koga je organizirao bivši suprug njene suparnice [[Tonya Harding|Tonyje Harding]].
* [[10. 1.]] - Izdata novčanica od 50.000 dinara (Karađorđe).
* [[11. 1.]] - Pokrenut [[NATO]]-ov program [[Partnerstvo za mir]].
* 11. 1. - Samit NATO-a u Briselu, bosanski Srbi upozoreni na mogućnost vazdušnih udara.
* [[12. 1.]] - Ofanziva [[ARBiH]] protiv hrvatskih položaja u dolini [[Lašva|Lašve]].
* 12. 1. - Izdata novčanica od 500.000 dinara (Jovan Cvijić).
* [[13. 1.]] - Bosanski Srbi i Hrvati produžuju božićno primirje do kraja meseca.
* [[14. 1.]] - Moskovska deklaracija predsednikâ [[Boris Jeljcin|Jeljcina]] i [[Bil Klinton|Klintona]]: najkasnije do 30. 5. rakete sa nuklearnim oružjem neće ciljati drugu zemlju; predviđeno nuklearno razoružanje [[Ukrajina|Ukrajine]].
* 14. 1. - Izdata novčanica od 10.000.000 dinara (Ivo Andrić) sa crvenim pretiskom &quot;1994&quot;, poslednja u nizu novčanica sa dizajnom iz 1985. godine.
* [[19. 1.]] - Sporazum [[Hrvatska|Hrvatske]] i [[SRJ]] o normalizaciji odnosa.
* [[22. 1.]] - [[Masakr na Alipašinom Polju]], ubijeno šestoro dece na sankanju.
* [[23. 1.]] - Drugi krug predsedničkih izbora u [[RSK]], proglašena pobeda [[Milan Martić|Milana Martića]] nad [[Milan Babić|Babićem]] (Martić imao snažnu podršku iz Beograda).
[[Datoteka:1-novi-dinar-1994.jpg|thumb|200px|Novi dinar u SRJ]]
* [[24. 1.]] - Na inicijativu guvernera [[Narodna banka Jugoslavije|NBJ]] [[Dragoslav Avramović|Dragoslava Avramovića]] pušten u opticaj novi, &quot;super dinar&quot;, prema kursu 1 dinar = 1 nemačka marka. Novi dinar se menja prvo za 13.000.000 starih, a od [[26. 1.]] do [[30. 6.]] za 12.000.000. Jedan &quot;Avramov&quot; dinar je, posle [[hiperinflacija|hiperinflacije]] i tri denominacije, ekvivalentan 120.000.000.000.000.000.000.000 &quot;[[Ante Marković|Antinih]]&quot; dinara iz januara [[1990]]. (tada je bilo 7 dinara za marku).
* 24. 1. - Sir [[Michael Rose (britanski oficir)|Michael Rose]] je novi komandant snaga UN u BiH umesto Francois Briquemonta koji je dao ostavku.
* [[26. 1.]] - Francuska zahteva da NATO deblokira Tuzlanski aerodrom i Srebrenicu; istovremeno portparol State Departmenta komentariše francuski zahtev da se izvrši pritisak na bošnjačku stranu u mirovnim pregovorima rekavši da je to &quot;čudan moralni račun&quot;.
* [[27. 1.]] - NY Times tvrdi da je Vojska Jugoslavije uključena u bosanski rat.
* [[28. 1.]] - Kod [[Zenica|Zenice]] kidnapovan i ubijen britanski humanitarni radnik i dvojica ranjena.
* [[31. 1.]] - Krenuo Balkanski servis [[Radio Slobodna Evropa|Radija Slobodna Evropa]].
* 31. 1. - U Republici Srpskoj proglašena opšta mobilizacija nakon pretnji vazdušnim udarima.
* 31. 1. - [[Zoran Đinđić]] na čelu [[DS]] umesto [[Dragoljub Mićunović|Mićunovića]].
* 31. 1. - U glavnom gradu [[Somalija|Somalije]] [[Mogadiš]]u [[Američki marinac|američki marinci]] u pratnji konvoja, u kojem su bile diplomate [[SAD]], otvorili su vatru na ljude okupljene kod centra za raspodelu hrane i ubili najmanje pet civila, a mnoge ranili.
* ca. 31. 1. - Ruski političar [[Vladimir Žirinovski]] u poseti &quot;srpskim zemljama&quot;, gde govori o tajnom oružju &quot;eliptonu&quot;.

=== Februar/Veljača ===
* [[3. 2.]] - Savet bezbednosti UN upozorio Hrvatsku da rizikuje sankcije ako ne povuče &quot;3 do 5.000&quot; vojnika iz BiH.
* [[5. 2.]] - [[Opsada Sarajeva]]: Minobacačka granata ubija 68 civila [[Masakri na Merkalama|na Merkalama]]. Srpska strana tvrdi da su napad izveli Muslimani.
* 5. 2. - [[Budimpeštanski memorandum]]: [[Ukrajina]] se odriče [[Nuklearno naoružanje Ukrajine|nuklearnog naoružanja]] za šta joj Rusija, SAD i UK garantuju nezavisnost i teritorijalni integritet.
* [[7. 2.]] - U Beogradu osnovana nezavisna novinska agencija FoNet.
* [[9. 2.]] - [[NATO]] postavio ultimatum bosanskim Srbima da do ponoći 20/21. 2. povuku sve teško naoružanje oko Sarajeva.
* 9. 2. - SAD priznale BJR Makedoniju.
* [[12. 2.|12]] - [[27. 2.]] - [[Zimska Olimpijada 1994|Zimske Olimpijske igre]] u Lilehameru, Norveška
* 14. 2.? - U Nemačkoj uhapšen prvi osumnjičeni za ratne zločine u bivšoj Jugoslaviji ([[Duško Tadić]]).
* februar - Kontroverzna [[Benetton Group|Benettonova]] reklamna kampanja sa slikom odeće vojnika poginulog u Bosni (Marinko Gagro iz Čitluka). 
* [[16. 2.]] - Grčka uvodi trgovački embargo Makedoniji (što Evropska komisija kasnije ocenjuje kao kršenje propisa EZ).
[[Datoteka:Soko J-21 Jastreb.jpg|thumb|220px|[[J-21 Jastreb]]ovi, kakvi su oboreni u [[Banjalučki incident|Banjalučkom incidentu]]]]
* [[17. 2.]] - Počinje povlačenje srpskog teškog oružja iz okoline Sarajeva, prema dogovoru sa ruskim izaslanikom [[Vitalij Čurkin|Vitalijem Čurkinom]].
* [[18. 2.]] - Film ''[[Reality Bites]]'' ulazi u redovno prikazivanje, smatraju ga portretom američke [[Generacija X|Generacije X]]. 
* [[20. 2.]] - Specijalni izaslanik UN [[Jasuši Akaši]] izjavio da nema potrebe za vazdušnim udarima oko Sarajeva.
* 20. 2. - Ruski bataljon stigao u Lukavicu kod Sarajeva.
* [[21. 2.]] - Službenik [[CIA]]-e [[Aldrich Ames]] uhapšen sa suprugom zbog špijuniranja za [[SSSR]].
* [[24. 2.]] - [[Bajaga]] svira u [[Slovenija|Sloveniji]].
* [[25. 2.]] - Primirje između Hrvata i Bošnjaka u BiH, pred početak razgovora u Washingtonu.
* 25. 2. - [[Baruch Goldstein]], pripadnik izraelskog [[kahanizam|kahanističkog]] pokreta ubija 29 [[muslimani (vjera)|muslimana]] u džamiji u [[Hebron]]u.
* [[28. 2.]] - [[Banjalučki incident]] - sprovodeći zonu zabrane letenja, avioni [[NATO]]-a oborili četiri aviona [[J-21 Jastreb]] vazduhoplovstva [[Republika Srpska|RS]] koji su gađali fabriku oružja &quot;Bratstvo&quot; u [[Novi Travnik|Novom Travniku]] - prva borbena akcija NATO-a ikad.

=== Mart/Ožujak ===
[[Datoteka:Bih94.JPG|thumb|250px|BiH, mart 1994]]
* [[1. 3.]] - Postignuti [[Washingtonski sporazumi (BiH)|Washingtonski sporazumi]] - federacija bosanskih Hrvata i Bošnjaka, takođe predviđena konfederacija sa Hrvatskom.
* 1. 3. - [[Južna Afrika]] predala [[Walvis Bay]] [[Namibija|Namibiji]].
* [[4. 3.]] - [[Rezolucija 900 Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija|Rezolucija SB UN 900]] o obnovi komunalnih službi i normalnog života u i oko [[Sarajevo|Sarajeva]].
* [[6. 3.]] - Građani [[Moldova|Moldove]] na referendumu sa 97% podržali nezavisnost zemlje u granicama iz 1990. - odbačeno ujedinjenje s [[Rumunjska|Rumunjskom]].
* [[8. 3.]] - Tramvaji voze u Sarajevu prvi put od 1992. (ali 17. 3. u jednom ubijen čovek).
* [[12. 3.]] - Francuske jedinice kod Bihaća zatražile vazdušne udare na srpske položaje, koji su odobreni tek posle tri sata, kada ih je navodno sprečilo loše vreme.
* 12. 3. - [[Crkva Engleske]] zaredila prve žene sveštenice.
* [[15. 3.]] - Američke trupe povučene iz [[Somalija|Somalije]].
* [[18. 3.]] - Zvanično potisani [[Washingtonski sporazumi (BiH)|Washingtonski sporazumi]] - ustanovljena '''[[Federacija BiH]]'''.
* 18. 3. - [[Mirko Marjanović]] premijer nove vlade u Srbiji, vlade &quot;narodnog jedinstva&quot; ([[SPS]], [[Liberali Srbije|Nova Demokratija]], 2 prebega iz [[DS]]), &quot;misterija&quot; 4 glasa za Vladu.
* [[20. 3.]] - Srpska strana dozvoljava ulaz humanitarnom konvoju u [[Maglaj]] (ranije tokom meseca izložen granatiranju).
* [[21. 3.]] - [[66. dodjela Oscara]]: najbolji film je ''[[Schindler's List]]'', ukupno sedam nagrada od 12 nominacija; ''[[The Piano]]'' i ''[[Jurassic Park]]'' po tri nagrade od osam odn. tri nominacije.
* [[22. 3.]] - Tuzlanski aerodrom otvoren prvi put od 1992.
* [[24. 3.]] - SB UN odobrava turske mirotvorce u BiH, uprkos protivljenju Srba, Rusije, Grčke.

* [[25. 3.]] - Britanski mirotvorci uništili srpski bunker kod Maglaja.
* [[26. 3.]] - Skupština Hrvata u BiH odobrila Washingtonski sporazum i izabrala [[Krešimir Zubak|Krešimira Zubaka]] za predsjednika BiH tokom prelaznog perioda (Zubak će biti prvi predsjednik Federacije BiH).
* 26. 3. - Osnovano Nezavisno udruženje novinara Srbije (NUNS).
* [[27. 3.]] - Medijski tajkun [[Silvio Berlusconi]] na čelu novoosnovane desničarske stranke ''[[Forza Italia]]'' pobjeđuje na parlamentarnim izborima, osvojivši tako svoj prvi premijerski mandat (premijer 1994-95, 2001-2006. i 2008-2011.).
* [[29. 3.]] - Granatiranje Goražda.
* 29/[[30. 3.]] - [[Zagrebački sporazum]]: u ruskoj ambasadi u [[Zagreb]]u sklopljen sporazum o primirju između [[RSK]] i [[Hrvatska|Hrvatske]] (od 4. 4.).
* mart - Oslobođena Vašingtonskim sporazumom, [[ARBiH]] napada srpske položaje oko više gradova (Teslić, Donji Vakuf, Kupres, Bugojno, Goražde, Maglaj).
* mart - [[Afera Depala vas]] u Sloveniji koja dovodi do smene ministra odbrane [[Janez Janša|Janeza Janše]]; prethodnog meseca postojala opasnost sukoba vojske i policije&lt;ref&gt;Vasović-Mekina, Svetlana (31. jul 2003.) [http://www.vreme.rs/cms/view.php?id=347012 Hronika generalke za puč]. ''Vreme''&lt;/ref&gt;.

=== April/Travanj ===
[[Datoteka:Goražde panorama.jpg|thumb|250px|[[Goražde]]]]
[[Datoteka:Bodies of Rwandan refugees DF-ST-02-03035.jpg|thumb|200px|[[Genocid u Ruandi]]]]
[[Datoteka:Nirvana around 1992.jpg|thumb|150px|† [[Kurt Cobain]]]]
* [[6. 4.]] - [[Ruanda|Ruandski]] predsjednik [[Juvenal Habariyamana]] i [[burundi]]jski predsjednik [[Cyprien Ntaryamira]] ubijeni kada je avion kojim su putovali oboren projektilom u blizini [[Kigali]]ja.
* [[7. 4.]] - Počinje [[Genocid u Ruandi]].
* [[8. 4.]] - [[Kurt Cobain]], pjevač rock-benda [[Nirvana (bend)|Nirvana]], pronađen ustrijeljen u svojoj kući u [[Seattle]]u, a što je naknadno proglašeno [[samoubistvo]]m.
* 8. 4. - Pronađena mrtva novinarka [[Dada Vujasinović]]; policija njenu smrt prvobitno karakteriše kao samoubistvo.
* 8. 4. - VRS zauzima Gradinu iznad Goražda.
* [[10. 4.]] - Dva američka [[F-16]] dejstvovala po srpskim položajima kod Goražda, na poziv UNPROFOR-a - prva akcija NATO-a po zemaljskim ciljevima u istoriji.
* 13 - [[14. 4.]] - Bosanski Srbi pritvorili 155 pripadnika UNPROFOR-a.
* [[15. 4.]] - Snage VRS &quot;500 metara&quot; od centra Goražda.
* [[16. 4.]] - Britanski [[Sea Harrier]] oboren kod Goražda.
* 16. 4. - Glasači u [[Finska|Finskoj]] se na referendumu odlučuju za članstvo u [[EU|Evropskoj Uniji]].
* [[18. 4.]] - Ustrojen [[Prvi hrvatski gardijski zdrug]].
* [[22. 4.]] - NATO-ov ultimatum [[VRS]], pešadija da se povuče 3 km od centra Goražda do 23. 4., a artiljerija na 10 km (?) do 26. 4..
* 22. 4. - [[Rezolucija 913 Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija|Rezolucija SB UN 913]] o situaciji u sigurnom području [[Goražde|Goražda]], osuda bosanskosrpskih snaga zbog ofanzive na to mesto i zatvaranja Unproforaca.
* [[24. 4.]] - VRS se povlači iz Goražda, u skladu sa ultimatumom NATO-a, pri čemu je uništen vodovod.
* [[25. 4.]] - [[Rat u BiH]]: SAD, Ujedinjeno Kraljevstvo, Francuska, Njemačka i Rusija formiraju tzv. [[Kontakt-grupa|Kontakt-grupu]] s ciljem da izradi mirovni plan.
* [[27. 4.]] - U [[Južna Afrika|Južnoj Africi]] održani prvi slobodni, neposredni, tajni i višerasni izbori na kojima pobjeđuje [[Afrički nacionalni kongres]]. Prvi put je istaknuta nova [[Zastava Južnoafričke Republike|nacionalna zastava]] ([[Datoteka:Flag of South Africa.svg|30px]]).
* 27. 4. - [[Rezolucija 914 Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija|Rezolucija SB UN 914]]: pojačana brojnost [[UNPROFOR]]-a.
* [[29. 4.]] - Tzv. [[Operacija Bøllebank]] - okršaj nordijskog bataljona [[UNPROFOR]]-a i [[VRS]] u [[Kalesija|Kalesiji]]; okršaj i kod Goražda, između britanskih mirotvoraca i VRS.
* [[30. 4.]] - Tokom kvalifikacija u [[Imola|Imoli]] poginuo vozač [[Formula 1|F 1]] [[Roland Ratzenberger]].
* 30. 4. - [[Pjesma Eurovizije 1994.|Pjesma Eurovizije]] u Dablinu: nove učesnice sa istoka, glasanje preko satelita umjesto telefonom; Irska pobjeđuje treći put zaredom, BiH (Alma i Dejan) 15, Hrvatska (Tony Cetinski) 16.
* [[travanj]] - [[Hrvatski nezavisni demokrati]] se izdvojili iz [[HDZ]]-a.
* april - Premijera filma &quot;Tito po drugi put među Srbima&quot;.

=== Maj/Svibanj ===
[[Datoteka:Ayrton Senna 9 - Cropped.jpg|thumb|150px|† [[Ayrton Senna]]]]
* [[1. 5.]] - U [[Imola|Imoli]] poginuo [[Ayrton Senna]].
* [[3. 5.]] - Karadžić i Akaši se sporazumeli da u [[Brčko]] dođe 16 vojnih posmatrača (grad izložen čestom granatiranju).
* [[4. 5.]] - Počinje s radom [[Novinska agencija BETA]].
* [[5. 5.]] - Potpisan [[Protokol u Biškeku]] kojim je privremeno obustavljen [[Nagorno-karabahski rat]] između [[Armenija|Armenije]] i [[Azerbejdžan]]a.
* [[6. 5.]] - Otvoren [[Eurotunel]] kojim je po prvi put nakon ledenog doba omogućen kopneni promet između [[Ujedinjeno Kraljevstvo|Britanije]] i ostatka evropskog kontinenta (putnički promet od [[14. 11.]]).
[[Datoteka:Nelson Mandela.jpg|thumb|200px|[[Nelson Mandela]]]]
* [[10. 5.]] - [[Nelson Mandela]] postaje prvi crni predsjednik Južne Afrike (do [[1999]]).
* 10. 5. - U [[Illinois]]u pogubljen [[John Wayne Gacy]], serijski ubica odgovoran za smrt 33 dječaka i mladića.
* [[12. 5.]] - Senat SAD glasa da se BiH ukine embargo na oružje, što predsednik Klinton odbacuje 25. 5..
* 12. 5. - [[John Smith (vođa laburista)|John Smith]], vođa [[UK|britanske]] opozicijske [[Laburistička stranka UK|Laburističke stranke]], iznenada umire, pokrenuvši izbore za vodstvo stranke (nasleđuje ga zamenica Margaret Beckett, do jula).
* [[13. 5.]] - Konferencija inostranih ministara usvaja odnos teritorija 51:49% za FBiH i RS.
* [[14. 5.]] - Finalni sporazum o osnivanju Federacije BiH - bošnjačka i hrvatska strana traže 58% BiH; Ante Roso i Fikret Muslimović na čelu Združenog štaba-stožera ARBiH i HVO.
* 14. 5. - U Beogradu otkriven spomenik [[Riga od Fere|Rigi od Fere]].

* [[15. 5.]] - ARBiH potisnula srpske snage kod Tuzle, vode se borbe oko predajnika na Majevici (deo ofanzive sarajevske vlade u centralnoj i istočnoj Bosni).
* [[21. 5.]] - Na Kanskom festivalu prikazan film &quot;[[Petparačke priče]]&quot;, dobija Zlatnu palmu.
* 21. 5. - Sud u [[Palermo|Palermu]] optužio bivšeg premijera [[Giulio Andreotti|Đulija Andreotija]] za veze sa mafijom.
* [[24. 5.]] - [[Stjepan Mesić]] smijenjen s mjesta predsjednika [[Hrvatski sabor|Zastupničkog doma Hrvatskog sabora]] čime završava njegov pokušaj da, zajedno s prethodno smijenjenim predsjednikom Županijskog doma [[Josip Manolić|Josipom Manolićem]], sruši vladu [[Hrvatska demokratska zajednica|HDZ]]-a (novi predsjednik [[Nedjeljko Mihanović]]).
* [[30. 5.]] - U Hrvatskoj uvedena [[kuna (novac)|kuna]]: 1 za 1000 [[hrvatski dinar|hrvatskih dinara]], prijelazni period do kraja godine. Naziv valute izaziva proteste.
* [[31. 5.]] - Inauguralna sjednica Parlamenta [[Federacija Bosne i Hercegovine|Federacije BiH]]: za predsjednika izabran [[Krešimir Zubak]] i potpredsjednika [[Ejup Ganić]].
* [[maj]]? - Iz [[SPO]]-a isključena grupa saveznih poslanika, među kojima i [[Slobodan Rakitić]].

=== Jun/Juni/Lipanj ===
[[Datoteka:Western Bosnia 1994.png|thumb|150px|Zapadna Bosna 1994]]
* [[2. 6.]] - Komisija eksperata UN optužuje bosanske Srbe za &quot;genocid&quot; na osnovu etničkog ćišćenja u [[Prijedor]]u 1992, takođe sugeriše da je masovno silovanje korišćeno kao oružje&lt;ref&gt;Lewis, Paul (June 3, 1994). [http://www.nytimes.com/1994/06/03/world/un-report-accuses-serbs-of-crimes-against-humanity.html U.N. Report Accuses Serbs of 'Crimes Against Humanity']. ''New York Times''&lt;/ref&gt;.
* [[7. 6.]] - Predsednik Slovenije [[Milan Kučan]] u poseti Hrvatskoj, razgovori o italijanskom iredentizmu.
* [[8. 6.]] - Dogovoreno jednomesečno primirje između RS i vlade u Sarajevu (mnogo kršenja).
* [[11. 6.]] - Ofanziva ARBiH na Abdićevu [[Autonomna Pokrajina Zapadna Bosna|Zapadnu Bosnu]] ([[Pećigrad]], Todorovo).
* [[12. 6.]] - U [[Los Angeles]]u ubijeni [[Nicole Brown]] i [[Ronald Goldman]], za što je optužen Nicolin bivši suprug [[O. J. Simpson]] (uhapšen pet dana kasnije nakon potere koju je prenosila televizija).
* [[17. 6.]] - [[17. 7.]] - [[Datoteka:Football pictogram.svg|25px]] [[Svjetsko prvenstvo u fudbalu 1994.]] u SAD - titulu uzima Brazil.
* [[24. 6.]] - Borbe oko [[Doboj]]a i planine Ozren, ARBiH napreduje.
* [[28. 6.]] - Pripadnici sekte [[Aum Shinrikyo]] izvršili u gradu Matsumoto prvi (manje poznati) napad [[sarin]]om, 8 mrtvih.
* [[juni]] - [[august (mjesec)|august]] - [[Operacija Tigar 94]] - [[ARBIH]] uz pomoć lukavstva uspeva da izbaci [[Fikret Abdić|Fikreta Abdića]] iz AP Zapadna Bosna.

=== Jul/Juli/Srpanj ===
* [[1. 7.]] - Hrvatski prognanici, nezadovoljni UNPROFOR-om, blokiraju 19 kontrolnih točaka, prijelaze u UNPA zone (do 16. kolovoza).
* [[2. 7.]] - U [[Medellin]]u ubijen [[Kolumbija|kolumbijski]] fudbaler [[Andres Escobar]], a kao glavni motiv se spominje njegov autogol na Svjetskom fudbalskom prvenstvu.
* [[5. 7.]] - Predstavljen mirovni [[plan Kontakt grupe]]: [[BiH]] kao unija [[Federacija BiH|FBiH]] (51% teritorije) i [[Republika Srpska|RS]] (49%).
*   5. 7. - [[Jeff Bezos]] osnovao firmu ''Cadabra'' - od sledeće godine ''[[Amazon.com]]''. 
* [[7. 7.]] - Otvoren Buvljak (Otvoreni tržni centar) na Novom Beogradu.
* [[7. 7.|7]] - [[9. 7.]] - Inscenirane borbe u [[Bihać]]u - ratna varka 5. korpusa protiv Abdića.
* 7. 7. - Ulaskom sjevernojemenskih snaga u [[Aden]] završava [[Jemenski građanski rat 1994]].
* [[8. 7.]] - Umro osnivač i lider [[Severna Koreja|Severne Koreje]] [[Kim Il-sung]].
* 8. 7. - [[Rezolucija 936 Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija|Rezolucija SB UN 936]]: južnoafrički sudija [[Richard Goldstone]] imenovan za prvog tužioca u [[ICTY]].
* [[13. 7.]] - Firme iz SR Jugoslavije i Danske povukle osoblje iz [[Alžir]]a, u kojem islamistički teroristi vrše napade.
[[Datoteka:Jupiter showing SL9 impact sites.jpg|thumb|200px|Mesta udara [[Shoemaker–Levy 9]] na Jupiteru]]
* [[16.7.|15]] - [[22. 7.]] - [[Jupiter]] pogađa nekoliko fragmenata kometa [[Shoemaker–Levy 9]].
* [[jul]] - Poseta [[beograd]]skih antiratnih intelektualaca [[Sarajevo|Sarajevu]].
* [[17. 7.]] - [[Brazilska fudbalska reprezentacija|Brazil]] pobjedom na jedanaesterce nad [[Italijanska fudbalska reprezentacija|Italijom]] osvaja Svjetsko prvenstvo u fudbalu.
* [[18. 7.]] - Muslimansko-hrvatska federacija prihvatila mirovni plan Kontakt-grupe.
* 18. 7. - U [[Buenos Aires]]u nepoznati počinitelji u [[Bombaški napad na AMIA|bombaškim napadima]] na jevrejske organizacije ubijaju 85 osoba.
* [[20. 7.]] - Bosanski Srbi odbijaju plan Kontakt-grupe, nakon čega Izetbegović povlači njegovo bezuslovno prihvatanje.
* 20. 7. - [[Aleksandar Lukašenko]] izabran za predsjednika [[Bjelorusija|Bjelorusije]].
* [[21. 7.]] - [[Tony Blair]] dolazi na čelo britanskih laburista.
* [[23. 7.]] - [[EU]] preuzima administraciju u [[Mostar]]u ([[Hans Koschnick]]).
* 20. 7. - Osnovana [[Jugoslovenska levica]] (JUL).
* [[25. 7.]] - [[Izrael]] i [[Jordan]] formalno završavaju neprijateljstva sklapanjem mirovnog sporazuma.
* [[26. 7.]] - Združena vojna vježba „Bandira 94“ na otoku Viru.
* [[31. 7.]] - [[Slobodan Milošević]]: &quot;Niko nema prava da odbacuje mir&quot;.

=== Avgust/August/Kolovoz ===
[[Datoteka:Zvornik Border Crossing.JPG|thumb|200px|Most u [[Zvornik]]u - u avgustu '94 je uvedena blokada na Drini]]
* [[2. 8.]] - Ofanziva ARBiH na severu Bosne, na šta VRS odgovara granatiranjem Tuzle.
* [[3. 8.]] - Uprkos zahtevu Srbije da prihvati plan Kontakt-grupe, Skupština Republike Srpske ga odbija i raspisuje referendum o tome za 27 - 28. avgust.
* [[4. 8.]] - [[SRJ]] prekida sve odnose i uvodi ekonomsku blokadu [[Republika Srpska|Republike Srpske]] (prekinut i telefonski saobraćaj).
* [[5. 8.]] - Avioni NATO-a uništili oklopni transporter VRS nakon što su ovi uzeli oružje iz skladišta pod nadzorom UN kod Ilidže.
* [[9. 8.]] - 5. korpus ARBiH ušao u [[Cazin]].
* [[10. 8.]] - Sinod [[SPC]] osuđuje blokadu Republike Srpske.
* [[15. 8.]] - Izdat novi [[bosanskohercegovački dinar]].
* [[21. 8.]] - Završena Operacija Tigar 94 - Peti korpus ARBiH zauzeo [[Velika Kladuša|Veliku Kladušu]] - [[Fikret Abdić|Abdić]] i desetine hiljada izbeglica beže u RS Krajinu.
* [[23. 8.]] - Afrički Amerikanac [[Eugene Bullard]] posmrtno proizveden u poručnika vazduhoplovstva (bio pilot u Prvom svetskom ratu).
* [[24. 8.]] - Sporazum [[Izrael]]a i [[PLO]]-a o izvesnoj palestinskoj autonomiji na [[Zapadna obala|Zapadnoj obali]].
* [[27. 8.]] - U Banjaluci se sreli generali [[Ratko Mladić]] i [[Wesley Clark]] i razmenili kape.
* 27. 8. - [[Moldova]] dobila novi ustav: državni jezik je nazvan [[Moldavski jezik|moldavskim]] - simptom udaljavanja od Rumunije.
* [[28. 8.]] - Na referendumu u Republici Srpskoj sa 90% odbačen plan Kontakt grupe.

=== Septembar/Rujan ===
* [[6. 9.]] - Papa otkazao posetu Sarajevu nakon što je VRS ispalila 11 granata u zoni isključenja oko grada.
* 6. 9. - Borbe oko [[Bihać]]a, prvi put upotrebljene [[kasetna bomba|kasetne bombe]].
* ca. [[10. 9.]] - Smrt [[Risto Đogo|Riste Đoge]], direktora paljanske Srpske televizije; istovremeno iz Srbije &quot;beži operativac DB&quot; Čedomir Mihajlović&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Članak u &quot;Dnevnom avazu&quot; |url=http://www.dnevniavaz.ba/vijesti/teme/97648-dosje-kako-je-zavrsio-najveci-promotor-zla-arkan-je-u-drinu-poslao-medijskog-krvnika-djogu.html |access-date=2012-07-20 |archivedate=2012-08-07 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120807033528/http://www.dnevniavaz.ba/vijesti/teme/97648-dosje-kako-je-zavrsio-najveci-promotor-zla-arkan-je-u-drinu-poslao-medijskog-krvnika-djogu.html |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;, koji Haškom tribunalu predstavlja falsifikovane dokumente&lt;ref&gt;[http://www.vreme.com/cms/view.php?id=489578 Poslednja prevara Čede Mihajlovića], Vreme, 1. 3. 2007 (pristupljeno 20. 7. 2012)&lt;/ref&gt;.
* [[11. 9.]] - Papa [[Ivan Pavao II]] prilikom posjeta [[Hrvatska|Hrvatskoj]] drži veliku misu na zagrebačkom Hipodromu.
* [[12. 9.]] - [[Operacija Breza '94]]: napad VRS odbijen kod [[Bužim]]a.
* [[13. 9.]] - Predsednik Klinton potpisao Akt o kontroli nasilnog zločina i sprovođenju zakona: uvećana policija, veći broj dela kažnjivih smrću, biće povećan broj zatvorenika po principu ''Three Strikes, You're Out&quot;'' (istekao 2004). 
* [[16. 9.]] - U Beogradu počela s radom [[RTV Pink|Televizija Pink]].
* [[18. 9.]] - Jako granatiranje i borbe u Sarajevu, gen. Rose tvrdi da ga je započela vladina strana (ovi ga optužuju da je naklonjen Srbima).
* [[19. 9.]]- [[SAD|Američke]] snage bez otpora zauzimaju [[Haiti]] kako bi na vlast vratile demokratski izabranog predsjednika [[Jean-Bertrand Aristide|Aristidea]].
* [[21. 9.]] - UN tvrdi da helikopteri iz Srbije doleću u RS (moguće kršenje blokade).
* [[22. 9.]] - NATO-ov avion uništio tenk VRS u Rajlovcu kod Sarajeva.
* [[23. 9.]] - [[Rezolucija 941 Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija|Rezolucija 941]], o kršenju međunarodnog humanitarnog prava u [[Republika Srpska|Republici Srpskoj]] (po izveštajima [[UNHCR]] i Međunarodnog [[Crveni krst|Crvenog Krsta]]);
** [[Rezolucija 942 Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija|Rezolucija 942]]: osuđuju se bosanski Srbi zbog neprihvatanja teritorijalnog sporazuma, zamrzavanje bankovnih računa i zabrana putovanja liderima;
** [[Rezolucija 943 Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija|Rezolucija 943]]: pozdravljene odluke [[SRJ]] u vezi [[BiH]], ''dozvoljeni letovi sa beogradskog aerodroma'', ''ukinute sankcije u kulturi i sportu''.
* [[27. 9.]] - Slovenija postala članicom [[GATT]]-a (prva među bivšim republikama).
* [[28. 9.]] - Trajekt ''[[MS Estonia]]'' tone u [[Baltik]]u pri čemu je poginulo 852 ljudi.
* [[29. 9.]] - Uhapšen [[Vojislav Šešelj]] jer je dva dana ranije pljunuo predsednika skupštine Srbije [[Radoman Božović|Radomana Božovića]] - u zatvoru do [[29. januar]]a.
* [[30. 9.]] - [[Rezolucija 947 Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija|Rezolucija SB UN 947]]: produžen mandat [[UNPROFOR]]-a u [[Hrvatska|Hrvatskoj]] do [[31. 3.]] [[1995]].

=== Oktobar/Listopad ===
* [[1. 10.]] - {{flag|Palau}} nezavisan od [[trust]]a [[UN]], u skladu sa [[Dogovor o slobodnoj asocijaciji|Dogovorom o slobodnoj asocijaciji]] sa [[SAD]].
* 1. 10. - [[Slovačka]]: populistički lider [[Vladimír Mečiar]] pobedio na izborima.
* [[3. 10.]] - Slovenački parlament određuje granice izbornih okruga tako da su obuhvaćena i četiri hrvatska sela.
* [[4. 10.]] - U [[Švicarska|Švicarskoj]] 23 pripadnika sekte [[Red sunčevog hrama]] vrši kolektivno samoubistvo, dan nakon što je 25 pripadnika iste sekte izvršilo samoubistvo u [[Kvebek]]u.
* 4. 10. - Pokrenut Odsjek za dramaturgiju pri [[Akademija scenskih umjetnosti u Sarajevu|Akademiji scenskih umjetnosti u Sarajevu]].
* [[5. 10.]] - Beogradski aerodrom otvoren za međunarodni saobraćaj.
* [[6. 10.]] - Snage ARBiH prošle kroz demilitarizovanu zonu u blizini Sarajeva i ubile četiri medicinske sestre i 16 srpskih vojnika.
* [[8. 10.]] - Srpske snage sa položaja na Jevrejskom groblju otvorile mitraljesku vatru iz &quot;sijača smrti&quot; na dva tramvaja puna putnika &lt;small&gt;(proveriti)&lt;/small&gt;&lt;ref&gt;Snajperi ubili 1 osobu u pucnjavi na tramvaje, prema [http://www.uta.edu/cpsees/yec-394.txt uta.edu]&lt;/ref&gt;.
* 8. 10. - ARBiH granatira [[Ilijaš]], poginulo dvoje dece.
* 8. 10. - [[Kriza razoružanja Iraka]]: Irak upozoren da povuče trupe sa [[kuvajt]]ske granice (ispunjava 7 dana kasnije).
* [[12. 10.]] - Okončana misija [[Magelan (sonda)|Magelan]] prema Veneri.
* 12. 10. - [[Građanski rat u Afganistanu (1992-96)|Građanski rat u Afganistanu]]: zauzeće važnog graničnog prelaza [[Spin Boldak]] je prvi vojni uspeh nedavno osnovanih [[Talibani|Talibana]].
* [[14. 10.]] - VRS granatira [[Mostar]].
* [[15. 10.]] - Predsjednik Jean-Bertrand Aristide se nakon tri godine egzila vraća u domovinu.
* [[16. 10.]] - Borbe na Čemerskoj planini, severno od Sarajeva.
* 16. 10. - Izbori u [[Republika Makedonija|Makedoniji]], [[Kiro Gligorov]] reizabran, pobedila leva Alijansa za Makedoniju.
* [[19. 10.]] - Ofanziva ARBiH oko Sarajeva i drugde (Doboj, Maglaj, Bugojno...).
* [[25. 10.]] - VRS potisnuta kod [[Bihać]]a; ugrožen i [[Kupres]].
* 25. 10. - [[Operacija Amanda]] - okršaj danskih mirotvoraca i [[VRS]] kod [[Gradačac|Gradačca]].
* [[28. 10.]] - U SAD premijerno prikazan film ''[[Stargate (film)|Stargate]]'', na kome će se kasnije temeljiti [[Stargate|istoimena medijska franšiza]].
* [[oktobar]] - U Srbiji se iz poslaničkog kluba [[SRS]] izdvojilo 7 poslanika na čelu sa [[Jovan Glamočanin|Jovanom Glamočaninom]].
* [[31. 10.]] - ARBiH napreduje u pravcu Bosanske Krupe i Petrovca.
* [[oktobar]] - [[novembar]] - Borbe oko [[Bihać]]a.

=== Novembar/Studeni ===
[[Datoteka:Operation Cincar progress map.svg|mini|250px|[[Operacija Cincar]] (tamno plavo i zeleno)]]
[[Datoteka:Bosnia Bihac from west IMG 9908.JPG|thumb|220px|[[Bihać]]]]
* [[1. 11.]] - Uspeh ARBiH kod [[Trnovo|Trnova]], južno od Sarajeva, zarobljeni i tenkovi.
* [[1.11.|1]] - [[3. 11.]] - [[Operacija Cincar]], prva združena operacija HVO-a i Armije BiH - zauzimaju [[Kupres]] i okolinu.
* 3. 11. - Zakon o javnom redu u [[UK]] sadrži delove protiv ''[[rave]]''-a.
* [[5. 11.]] - [[Talibani]] zauzeli grad [[Kandahar]].
* 5. 11. - [[George Foreman]] postaje najstariji šampion u teškoj kategoriji.
* 5. 11. - Bivši američki predsjednik [[Ronald Reagan]] pismom obavještava javnost da je obolio od [[Alzheimerova bolest|Alzheimerove bolesti]] te da se zbog toga potpuno povlači iz javnog života.
* [[7. 11.]] - Prva optužnica [[ICTY]]-ja: Dragan Nikolić, komandant logora Sušica kod Vlasenice (osuđen 2003.).
* 7. 11. - WXYC sa Univerziteta Severna Karolina u Chapel Hillu je prva [[radio]] stanica koja se prenosi preko [[internet]]a.
* [[8. 11.]] - [[Republikanska revolucija]] u [[SAD]]: Pod vodstvom kongresnika [[Newt Gingrich|Newta Gingricha]] [[Republikanska stranka SAD|Republikanska stranka]] po prvi put u 40 godina osvaja većinu u oba doma [[Kongres SAD|američkog Kongresa]].
** [[George W. Bush]] kao republikanski kandidat pobjedom nad [[Ann Richards]] osvaja mjesto [[guverner Teksasa|guvernera Teksasa]].
* [[10. 11.]] - SAD jednostrano okončava pomorsku stražu nad embargom nad oružje za BiH i Hrvatsku.
* [[13. 11.]] - Borbe ARBiH sa vojskama Republike Srpske i RS Krajine koje napreduju na platou Grabež, istočno od Bihaća.
* 13. 11. - Glasači u [[Švedska|Švedskoj]] na referendumu podržavaju ulazak u [[EU]].
* 13. 11. - [[Formula 1]]: [[Michael Schumacher]] osvojio prvu titulu.
* [[17. 11.]] - Raketni napad na zgradu Predsjedništva u Sarajevu, 2 ranjenih.
* [[18.11.|18]] - [[19. 11.]] - Srpski avioni sa Udbine napadaju Bihać i [[Cazin]], jedan pao.
* [[19. 11.]] - [[Rezolucija 958 Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija|Rezolucija SB UN 958]]: upotreba vazdušne sile nakon BiH odobrena i u Hrvatskoj u cilju sprovođenja mandata UNPROFOR-a; [[Rezolucija 959 Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija|Rezolucija SB UN 959]]: zabrinutost zbog borbi oko Bihaća itd.
* [[20. 11.]] - Protokol iz Lusake: vlada [[Angola|Angole]] i pobunjenici potpisuju u [[zambija|Zambiji]] sporazum kojim završava [[Angolski građanski rat|građanski rat]] koji je trajao 19 godina.
* [[21. 11.]] - [[NATO]] dejstvovao po aerodromu u [[Udbina|Udbini]] ([[RSK]]).
* [[22. 11.]] - U Šapcu počelo suđenje braći Vučković, prvo suđenje za ratne zločine u SRJ.
* [[23. 11.]] - [[Public Enemy]] i [[Ice-T]] gostovali u Zagrebu.
* [[26. 11.]] - Srpske snage zauzele &quot;preko četvrtine&quot; bihaćkog područja, očekivao se i pad grada.
* [[28. 11.]] - Glasači u [[Norveška|Norveškoj]] na referendumu odbijaju ulazak u EU.
[[Datoteka:Operation Winter 94 Leap 1 Leap 2 progress map.svg|mini|250px|[[Operacija Zima '94]]]]
* [[29. 11.]] - [[24. 12.]] - [[Operacija Zima '94]] - [[HV]] i [[HVO]] napreduju u Livanjskom polju i na [[Dinara|Dinari]].
* [[novembar]] - Sporazum o vojnoj saradnji između Hrvatske i SAD.

=== Decembar/Prosinac ===
* [[1. 12.]] - Razmena artiljerijske vatre oko Vranovače, južno od Knina.
* [[2. 12.]] - Ekonomski sporazum između Hrvatske i Srba u RSK (voda, struja, naftovod, autoput).
* [[3. 12.]] - Boutros-Ghali izjavljuje da su &quot;uznapredovali&quot; planovi za povlačenje UNPROFOR-a iz BiH (Srbi drže preko 300 talaca iz UN).
* [[5. 12.]] - U Beogradu počela s radom [[BK televizija|RTV BK Telekom]].
* [[7. 12.]] - HVO zauzima [[Čelebić]] kod Livna.
* [[8. 12.]] - Prvi broj novina &quot;Vranjske&quot;.
* [[9. 12.]] - Zapadni zvaničnici tvrde da Slobodan Milošević i dalje pomaže Srbe u BiH, preko RS Krajine (napadi na Bihaćki džep).
* [[11. 12.]] - Ruski predsjednik [[Boris Jeljcin]] naređuje trupama da uđu u [[Čečenija|Čečeniju]] čime počinje [[Prvi čečenski rat]].
* 11. 12. - Philippine Airlines Flight 434: manja bomba ubila japanskog biznismena i zamalo oborila avion - [[Ramzi Yousef]] testira eksploziv.
* [[14. 12.]] - [[Rezolucija 967 Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija|Rezolucija SB UN 967]]: dozvoljen izvoz anti-seruma za [[difterija|difteriju]] iz SR Jugoslavije na rok od 30 dana.
* [[15. 12.]] - Izdata prva verzija [[web preglednik]]a po imenu ''[[Netscape Navigator]]'' (najpopularniji program do uspona [[Internet Explorer 4|IE 4]] [[1998]]).
* [[17. 12.]] - [[Operacija Pauk]] - [[Fikret Abdić]] se vratio u Veliku Kladušu uz pomoć vojske [[RSK]], [[RS]] i [[Crvene beretke|Crvenih beretki]].
* 17. 12. - Na 31. [[šahovska olimpijada|šahovskoj olimpijadi]] u [[Moskva|Moskvi]], [[BiH]] osvojila srebrnu medalju.
* 17. 12. - Lideri Partije za demokratski prosperitet proglasili otvaranje Albanskog univerziteta u [[Tetovo|Tetovu]] uprkos zabrani.
* [[18. 12.]] - Bivši američki predsednik [[Džimi Karter]] stigao u Sarajevo u mirovnu misiju.
* [[19. 12.]] - U SAD započinje istraga vezana uz [[skandal Whitewater]].
* 19. 12. - Planirana korekcija kursa u [[Meksiko|Meksiku]] izaziva finansijski krah - SAD daju 50 milijardi dolara pomoći.
* [[21. 12.]] - Otvoren autoput kroz zapadnu Slavoniju (Novska - Nova Gradiška), sigurnost jamči UNPROFOR.
* [[23. 12.]] - Sarajevska vlada i bosanski Srbi pristali da sklope primirje.
* 23. 12. - Parlament [[Moldova|Moldove]] usvojio Zakon o specijalnom pravnom statusu [[Gagauzija|Gagauzije]].
* [[26. 12.]] - Napadom [[komandos]]a na oteti francuski putnički avion na aerodromu u [[Marsej]]u oslobođeno je 239 [[putnik]]a i članova posade koje su [[islam]]ski teroristi držali kao [[taoc]]e posle otmice 24. decembra u Alžiru. Komandosi su ubili svu četvoricu terorista.
* [[27. 12.]] - Otvorenje obnovljenog [[HNK u Osijeku]].
* [[28. 12.]] - Formuliran [[Plan Z-4]] za kraj rata u Hrvatskoj. (HRT)
* [[31. 12.]] - Potpisan sporazum o 4-mesečnom primirju između Srba i Bošnjaka u BiH.
* 31. 12. - [[Prvi čečenski rat]]: Počinje [[prva bitka za Grozni]].
* [[decembar]] - [[Zoran Đinđić]] na Palama.
* decembar - Mediji: zagrebački &quot;[[Vjesnik (novine)|Vjesnik]]&quot; i beogradska &quot;[[Borba (novine)|Borba]]&quot; pod udarom vlasti (od februara &quot;Naša Borba&quot;).

=== Kroz godinu ===

== Rođenja ==
{{glavni članak|:Kategorija:Rođeni 1994.}}
* [[9. 1.]] - [[Ana Debelić]], hrvatska rukometašica
* [[15. 1.]] - [[Đorđe Tanasković]], srpski fudbaler
* 15. 1. - [[Eric Dier]], engleski fudbaler 
* [[1. 2.]] - [[Harry Styles]], član ''One Direction''
* [[18. 2.]] - [[Ivan Marcelić]], vaterpolski vratar 
* [[19. 2.]] - [[Nikola Ivanović (košarkaš)]]
* [[22. 2.]] - [[Antonia Bilić]], žrtva zločina († [[2011]])
* [[25. 2.]] - [[Eugenie Bouchard]], teniserka
* [[23. 2.]] - [[Dakota Fanning]], američka glumica
* [[1. 3.]] - [[Justin Bieber]], pevač
* [[7. 3.]] - [[Jordan Pickford]], engleski golman 
* [[8. 4.]] - [[Dario Šarić]], košarkaš
* [[6. 5.]] - [[Mateo Kovačić]], nogometaš 
* [[15. 6.]] - [[Nevena Božović]], pevačica
* [[16. 6.]] - [[Dušan Mandić]], vaterpolista
* [[4. 7.]] - [[Era Istrefi]], kosovska kantautorka
* [[23. 8.]] - [[Jusuf Nurkić]], košarkaš
* [[28. 8.]] - [[Ons Jabeur]], tuniska tenisačica
* [[8. 9.]] - [[Ćamila Mičijević]], hrvatska rukometašica 
* [[15. 9.]] - [[Wout van Aert]], belgijski biciklist
* [[12. 10.]] - [[Amir Fejza]], fudbaler Kosova
* [[8. 12.]] - [[Raheem Sterling]], engleski fudbaler

== Smrti ==
{{glavni članak|:Kategorija:Umrli 1994.}}
=== Januar/Siječanj ===
* [[1. 1.]] - [[Cesar Romero]], američki glumac (* [[1907]])
* [[10. 1.]] - [[Mladen Oljača]], književnik (* [[1926]])
* [[11. 1.]] - [[Zoran Cvijetić]], načelnik Centra javne bezbjednosti Srpsko Sarajevo (* [[1962]])
* [[13. 1.]] - [[Ipe Ivandić]], bubnjar &quot;Bijelog dugmeta&quot; (* [[1955]])
* [[15. 1.]] - [[Srećko Freundlich]], učesnik NOB, novinar, &quot;proljećar&quot; (* [[1923]])
* [[16. 1.]] - [[Miodrag Đorđević]], fotograf (* [[1919]])
* 16. 1. - [[Jure Franičević-Pločar]], književnik (* [[1918]])
* [[20. 1.]] - [[Matt Busby]], fudbalski menadžer (* [[1909]])
* [[22. 1.]] - [[Telly Savalas]], glumac (* [[1922]])
* [[23. 1.]] - [[Nikolaj Ogarkov]], maršal SSSR (* [[1917]])
* [[29. 1.]] - [[Ulrike Maier]], dvostruka svetska prvakinja u [[Skijanje|skijanju]] (* [[1967]])
* [[30. 1.]] - [[Savo Drljević]], general-pukovnik JNA, narodni heroj (* [[1912]])
* 30. 1. - [[Aleksandar Ristović]], pesnik, urednik u izdavaštvu (* [[1933]])
* [[31. 1.]] - [[Tomanija Đuričko]], glumica (* [[1914]])

=== Februar/Veljača ===
* [[1. 2.]] - [[Radovan Samardžić]], srpski istoričar i akademik (* [[1922]])
* [[2. 2.]] - [[Zaim Imamović]], pjevač sevdalinke (* [[1920]])
* 2. 2. - [[Marija Gimbutas]], arheologinja (* [[1921]])
* [[3. 2.]] - [[Frederick Copleston]], historičar filozofije (* [[1907]])
* [[6. 2.]] - [[Joseph Cotten]], glumac (* [[1905]])
* 6. 2. - [[Jack Kirby]], umetnik stripa (* [[1917]])
* [[11. 2.]] - [[William Conrad]], glumac, producent, režiser (* [[1920]])
* [[12. 2.]] - [[Rahela Ferari]], srpska glumica. (* [[1911]].)
* 12. 2. - [[Donald Judd]], skulptor (* [[1928]])
* [[14. 2.]] - [[Andrej Čikatilo]], serijski ubica (* [[1936]])
* [[15. 2.]] - [[Abdulah Jesenković]], suosnivač &quot;Svjetlosti&quot; Sarajevo (* [[1929]])
* [[17. 2.]] - [[Randy Shilts]], američki novinar i pisac (* [[1951]])
* 17. 2. - [[Damir Tomljanović Gavran]], pukovnik HV (* [[1968]])
* [[25. 2.]] - [[Jersey Joe Walcott]], bokser (* [[1914]])
* [[26. 2.]] - [[Bill Hicks]], američki komičar, satiričar (* [[1961]])
* [[28. 2.]] - [[Žarko Cvejić]], operski pevač (* [[1907]])

=== Mart/Ožujak ===
* [[4. 3.]] - [[John Candy]], kanadski komičar i glumac (* [[1950.]])
* [[6. 3.]] - [[Melina Merkuri]], grčka glumica, pevačica i političarka (* [[1920]])
* 6. 3. - [[Zvonko Logar]], novinar (* [[1932]])
* [[7. 3.]] - [[Stanko Šajtinac]], novinar (* [[1940]])
* [[9. 3.]] - [[Charles Bukowski]], književnik (* [[1920]])
* 9. 3. - [[Abdurahman Šalja]], glumac (* [[1922]])
* 9. 3. - [[Fernando Rey]], glumac (* [[1917]])
* [[13. 3.]] - [[Josip Hrnčević]], društveno-politički radnik SFRJ i SRH (* [[1901]])
* [[15. 3.]] - [[Dušan Grk]], učesnik NOB, narodni heroj (* [[1906]])
* [[17. 3.]] - [[Ljubo Ilić]], učesnik Španskog rata i francuskog otpora, narodni heroj, diplomata (* [[1905]])
* [[22. 3.]] - [[Walter Lantz]], animator (* [[1899]])
* [[23. 3.]] - [[Álvaro del Portillo]], prelat ''Opus Dei'', blaženik (* [[1914]])
* 23. 3. - [[Luis Donaldo Colosio]], predsednički kandidat u Meksiku (* [[1950]])
* 23. 3. - [[Giulietta Masina]], glumica (* [[1921]])
* [[27. 3.]] - [[Hakija Pozderac]], društveno-politički radnik SFRJ i SR BiH (* [[1919]])
* [[28. 3.]] - [[Eugène Ionesco]], francuski dramatičar rumunjskog porijekla (* [[1912]].)
* [[31. 3.]] - [[Léon Degrelle]], belgijski fašista, bivši oficir SS (* [[1906]])

=== April/Travanj ===
* [[1. 4.]] - [[Robert Doisneau]], fotograf (* [[1912]])
* [[3. 4.]] - [[Jérôme Lejeune]], pedijatar, genetičar (* [[1926]])
* [[5. 4.]] - [[Kurt Cobain]], frontmen ''Nirvana''-e (* [[1967]])
* [[6. 4.]] - [[Juvénal Habyarimana]], predsednik Ruande (* [[1937]])
* 6. 4. - [[Cyprien Ntaryamira]], predsednik Burundija (* [[1956]])
* [[7. 4.]] - [[Agathe Uwilingiyimana]], premijerka Ruande (* [[1953]])
* 7. 4. - [[Golo Mann]], istoričar, esejista, Thomasov sin (* [[1909]])
* [[8. 4.]] - [[Dada Vujasinović]], srpska novinarka (* [[1964]])
* [[10. 4.]] - [[Viktor G. Afanasjev]], bivši urednik &quot;Pravde&quot; (* [[1922]])
* [[12. 4.]] - [[Branko Mikulić]], bivši predsednik SIV (* [[1928]])
* [[14. 4.]] - [[Ratko Martinović]], pripadnik JVuO i NOV i POJ, general-potpukovnik JNA (* [[1915]].)
* [[22. 4.]] - [[Richard Nixon]], bivši predsednik SAD (* [[1913]])
* [[27. 4.]] - [[Lynne Frederick]], glumica (* [[1954]])
* [[29. 4.]] - [[Russell Kirk]], američki konzervativni politički filozof (* [[1918]])
* [[30. 4.]] - [[Roland Ratzenberger]], vozač Formule 1 (* [[1960]])

=== Svibanj/Maj ===
* [[1. 5.]] - [[Ayrton Senna]], vozač [[Formula 1|Formule 1]] (* [[1960]])
* [[4. 5.]] - [[Josip Palada (tenisač)]] (* [[1912]])
* [[6. 5.]] - [[Stanko Opačić Ćanica]], učesnik NOB, društveno-politički i kulturni radnik (* [[1903]])
* [[8. 5.]] - [[George Peppard]], glumac (* [[1928]])
* [[10. 5.]] - [[John Wayne Gacy]], serijski ubica (* [[1942]])
* [[12. 5.]] - [[Erik Erikson]], psiholog, psihoanalitičar (* [[1902]])
* [[15. 5.]] - [[Olga Spiridonović]], srpska glumica. (* [[1923]].)
* 15. 5. - [[Tihomir Trnski]], bjelovarsko-bilogorski župan (* [[1955]])
* [[19. 5.]] - [[Jacqueline Kennedy Onassis]], bivša prva dama SAD (* [[1929]])
* [[21. 5.]] - [[Ralph Miliband]], marksistički sociolog (* [[1924]])
* 21. 5. - [[Kolë Shiroka]] (Kolj Široka), učesnik NOB, društveno-politički radnik sa Kosova (* [[1922]])
* [[24. 5.]] - [[Veljko Kovačević]], španski borac, general-pukovnik, narodni heroj, književnik (* [[1912]])
* [[28. 5.]] - [[Momčilo Mitić]], srpski slikar (* [[1943]])
* [[29. 5.]] - [[Erich Honecker]], lider DDR (* [[1912]])
* [[30. 5.]] - [[Pavle Savić]], fizičar i hemičar, osnivač Instituta &quot;Vinča&quot;, bivši predsednik SANU, junak socijalističkog rada (* [[1909]])
* 30. 5. - [[Marcel Bich]], suosnivač firme ''Bic'' (* [[1914]])

=== Lipanj/Jun ===
* [[9. 6.]] - [[Muhsin Rizvić]], književnik, profesor (* [[1930]])
* [[10. 6.]] - [[Edward Kienholz]], instalacioni umetnik (* [[1927]])
* [[12. 6.]] - [[Nicole Brown Simpson]], bivša supruga O. J. Simpsona (* [[1959]])
* 12. 6. - [[Ronald Goldman]], ubijen sa N. B. Simpson (* [[1968]])
* [[14. 6.]] - [[Henry Mancini]], američki skladatelj (* [[1924]].)
* [[15. 6.]] - [[Janko Brašić]], naivni slikar (* [[1906]])
* [[18. 6.]] - [[Branko Petranović]], srpski pravnik i istoričar. (* [[1927]].)
* [[19. 6.]] - [[Pavle Bogatinčević]], srpski glumac (* [[1905]])

=== Jul/Juli/Srpanj ===
* [[2. 7.]] - [[Andrés Escobar]], kolumbijski fudbaler (* [[1967]])
* [[5. 7.]] - [[Bogdan Krizman]], povjesničar (* [[1913]])
* 5. 7. - [[Milivoj Popović Mavid]], glumac (* [[1909]])
* [[6. 7.]] - [[Ahmet Haxhiu]], kosovski aktivista (* [[1932]])
* [[8. 7.]] - [[Kim Il-sung]], prvi Vrhovni lider DNR Koreje i posthumni Večni predsednik Republike (* [[1912]].)
* 8. 7. - [[Dick Sargent]], američki glumac (* [[1930]])
* 8. 7. - [[Christian-Jaque]], filmski režiser (* [[1904]])
* [[11. 7.]] - [[Gary Kildall]], kompjuterski naučnik (* [[1942]])
* 11. 7. - [[Savannah (porno glumica)]] (* [[1970]])
* [[12. 7.]] - [[Pajsije Svetogorac]], isposnik i svetac (* [[1924]])
* [[17. 7.]] - [[Jean Borotra]], francuski teniser (* [[1898]])
* [[18. 7.]] - [[Predrag Golubović]], filmski reditelj i scenarista (* [[1935]])
* [[20. 7.]] - [[Paul Delvaux]], slikar (* [[1897]])
* [[30. 7.]] - [[Ipče Ahmedovski]], pevač (* [[1966]])

=== Avgust/August/Kolovoz ===
* [[4. 8.]] - [[Velimir Mihajlović]], lingvista, profesor BU (* [[1928]])
* [[6. 8.]] - [[Domenico Modugno]], italijanski pjevač (* [[1928]])
* [[11. 8.]] - [[Peter Cushing]], engleski glumac (* [[1913]])
* [[13. 8.]] - [[Manfred Wörner]], generalni sekretar NATO-a (* [[1934]])
* [[14. 8.]] - [[Elias Canetti]], književnik, nobelovac (* [[1905]])
* [[19. 8.]] - [[Linus Pauling]], hemičar, nobelovac za hemiju i za mir (* [[1901]])
* [[20. 8.]] - [[Aleksandar Petrović (reditelj)|Aleksandar Saša Petrović]], srpski reditelj (* [[1929]])
* [[22. 8.]] - [[Ninoslav Kučan]], arhitekt (* [[1927]])
* [[30. 8.]] - [[Lindsay Anderson]], filmski režiser (* [[1923]])

=== Septembar/Rujan ===
* [[1. 9.]] - [[Vladimir Bulatović Vib]], srpski satiričar (* [[1931]])
* [[5. 9.]] - [[Milutin Jasnić]], glumac, reditelj (* [[1912]])
* [[7. 9.]] - [[Terence Young]], filmski režiser (* [[1915]])
* [[8. 9.]] - [[Cata Dujšin-Ribar]], hrvatska slikarica (* [[1897]].)
* [[11. 9.]] - [[Jessica Tandy]], glumica (* [[1909]])
* [[12. 9.]] - [[Tom Ewell]], glumac (* [[1909]])
* {{circa}} 12. 9. - [[Risto Đogo]], novinar TV bosanskih Srba (* [[1956]])
* [[15. 9.]] - [[Moana Pozzi]], glumica (* [[1961]])
* [[17. 9.]] - [[Karl Popper]], filozof (* [[1902]])
* [[18. 9.]] - [[Franco Moschino]], modni kreator (* [[1950]])
* [[25. 9.]] - [[Louis Ferdinand von Preußen (1907–1994)|Louis Ferdinand]], glava kuće Hohenzollern (* [[1907]])

=== Oktobar/Listopad ===
* [[9. 10.]] - [[Ljubo Boban]], povjesničar (* [[1933]])
* 9. 10. - [[Fred Libou]], tvorac maratonskog pokreta (* [[1932]])
* [[15. 10.]] - [[Jozo Tomašević]], ekonomist, povjesničar (* [[1908]])
* [[18. 10.]] - Dejan Marjanović Šaban (ubijen), zvezdarski narko-diler (* [[1971]])
* [[20. 10.]] - [[Sergej Bondarčuk]], režiser i glumac (* [[1920]])
* 20. 10. - [[Burt Lancaster]], glumac (* [[1913]])
* [[24. 10.]] - [[Raul Julia]], portorikanski glumac (* [[1940]])

=== Novembar/Studeni ===
* [[5. 11.]] - [[Milan Mladenović]], pesnik, pevač i gitarista grupe [[Ekatarina Velika]]. (*[[1958]])
* [[8. 11.]] - Romeo Savić, voždovački kriminalac (* [[1969]])
* [[12. 11.]] - [[Wilma Rudolph]], američka atletičarka (* [[1940]])
* [[14. 11.]] - [[Rastko Tadić]], pozorišni glumac i reditelj (* [[1933]])
* [[18. 11.]] - [[Cab Calloway]], džez pevač i bendlider (* [[1907]])
* [[30. 11.]] - [[Guy Debord]], marksistički teoretičar (* [[1931]])

=== Decembar/Prosinac ===
* [[4. 12.]] - [[Čedo Grbić]], učesnik NOB, narodni heroj (* [[1921]])
* [[7. 12.]] - [[Oto Šolc]], hrvatski književnik (* [[1913]].)
* [[9. 12.]] - [[Dušan Vukajlović]], srpski književnik (* [[1948]])
* [[12. 12.]] - [[Lavoslav Kadelburg]], bivši vrhovni sudija NR Srbije i predsednik Saveza jevrejskih opština Jugoslavije (* [[1910]])
* 12. 12. - [[Goran Vuković Majmun]] (ubijen), srpski gangster
* [[17. 12.]] - [[Dako Puač]], general-potpukovnik JNA, narodni heroj (* [[1919]])
* [[20. 12.]] - [[Dean Rusk]], bivši državni sekretar SAD (* [[1909]])
* [[24. 12.]] - [[John Osborne]], britanski dramatičar
* 24. 12. - [[John Boswell]], američki gej istoričar
* 24. 12. - [[Milan Milićević Lango]], novinar i scenarista (* [[1939]])
* [[26. 12.]] - [[Silva Košćina]], italijanska glumica hrvatskog porekla (* [[1933]])
* [[27. 12.]] - [[Zvonimir Kulundžić]] - hrvatski publicist, bibliolog i povjesničar (* [[1911]].)
* [[31. 12.]] - [[Elma Karlowa]], Selma Karlovac, glumica (* [[1932]])

=== Kroz godinu ===
* [[Stevan Pešić]], književnik (* [[1939]])
* [[Branko Gavela]], arheolog (* [[1914]])
* [[Asim Hodžić]], general-pukovnik JNA (* [[1922]])

== Dani sećanja ==
*

== Nobelove nagrade ==
* [[Nobelova nagrada za fiziku|'''Fizika''']]: za pionirske doprinose razvoju tehnika [[rasejanje neutrona|rasejanja neutrona]] za proučavanje [[fizika kondenzovane materije|kondenzovane materije]] i to - [[Bertram Brockhouse]] (razvoj [[neutronska spektroskopija|neutronske spektroskopije]]) i [[Clifford Shull]] (razvoj tehnike [[neutronska difrakcija|neutronske difrakcije]])
* [[Nobelova nagrada za kemiju|'''Kemija''']]: [[George Andrew Olah]] (doprinos [[karbokatjon]]skoj hemiji)
* [[Nobelova nagrada za fiziologiju ili medicinu|'''Fiziologija i medicina''']]: [[Alfred G. Gilman]] i [[Martin Rodbell]] (otkriće [[G-protein]]a i njihove uloge u [[Prenos signala (biologija)|provođenju signala]] u ćelijama)
* [[Nobelova nagrada za književnost|'''Književnost''']]: [[Kenzaburo Oe]] (koji s poetskom silom stvara zamišljeni svet, gde se život i mit kondenzuju u zbunjujuću sliku današnjeg ljudskog udesa)
* [[Nobelova nagrada za mir|'''Mir''']]: [[Yasser Arafat]], [[Shimon Peres]] i [[Yitzhak Rabin]] (napori za stvaranje mira na Bliskom istoku)
* [[Nobelova nagrada za ekonomiju|'''Ekonomija''']]: [[Reinhard Selten]], [[John Forbes Nash, Jr.]], [[John Harsanyi]] (pionirska analiza ravnotežâ u teoriji [[nekooperativna igra|nekooperativnih igara]])

== Reference ==
{{reference}}

== Literatura/Spoljne veze ==
* [http://www.vreme.com/arhiva_html/459/14.html Deset godina Slobodana Miloševića u deset slika (6) (Vreme)]
* [http://www.srpskapolitika.com/krajina/hronoligija-6.html Hronologija RSK] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100209213344/http://www.srpskapolitika.com/krajina/hronoligija-6.html |date=2010-02-09 }}
* {{en}} [http://www.scc.rutgers.edu/serbian_digest/ Vreme News Digest Agency]
* {{en}} ''Yugoslavia Events Chronology (University of Texas at Arlington)'': [http://www.uta.edu/cpsees/yec-194.txt Jan-April], [http://www.uta.edu/cpsees/yec-294.txt May-August] &amp; [http://www.uta.edu/cpsees/yec-394.txt Sept-Dec. 1994] (pokriva ex-Yu prostor).
* [http://en.wikipedia.org/wiki/Template:Yugoslav_wars en.: Template:Yugoslav_wars]

== Vidi takođe ==
* [[Godišnji kalendar]] - [[Dnevni kalendar]]&lt;br /&gt;
{{commonscat|1994}}

[[Kategorija:20. vijek|94]]</text>
      <sha1>033dsvqvro4ldk39cyd3p8xcqtfoike</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Vojvodina</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4550</id>
    <revision>
      <id>41259884</id>
      <parentid>41087891</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T08:36:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>178.221.191.156</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19136" xml:space="preserve">{| border=1 cellpadding=4 cellspacing=0 class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: right; width: 300px; clear: both; margin: 0.5em 0 1em 1em; border-style: solid; border: 1px solid #7f7f7f; border-right-width: 2px; border-bottom-width: 2px; border-collapse: collapse; font-size: 95%;&quot;
|+&lt;big&gt;&lt;big&gt;'''Autonomna Pokrajina Vojvodina&lt;br /&gt; Аутономна Покрајина Војводина'''&lt;br /&gt;
|- 
| style=&quot;background:#efefef;&quot; align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | 
{| border=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;2&quot; cellspacing=&quot;0&quot;
| align=&quot;center&quot; width=&quot;140px&quot; | [[Datoteka:Flag of Vojvodina.svg|156px|border]]
| align=&quot;center&quot; width=&quot;80px&quot; | [[Datoteka:Coat of arms of Vojvodina.svg|80px|]]
|- 
| align=&quot;center&quot; width=&quot;140px&quot; | ([[Vojvođanska zastava|Detalji]])
| align=&quot;center&quot; width=&quot;80px&quot; | ([[Vojvođanski grb|Detalji]])
|}
|- 
| style=&quot;background:#efefef;&quot; align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | 
{| border=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;2&quot; cellspacing=&quot;0&quot;
| align=&quot;center&quot; width=&quot;140px&quot; | [[Datoteka:Tradicionalna zastava Vojvodine sa grbom.svg|156px|border]]
| align=&quot;center&quot; width=&quot;80px&quot; | [[Datoteka:Tradicionalni grb Vojvodine.svg|80px|]]
|- 
| align=&quot;center&quot; width=&quot;140px&quot; | ([[Vojvođanska zastava|Detalji]])
| align=&quot;center&quot; width=&quot;80px&quot; | ([[Vojvođanski grb|Detalji]])
|}
|- style=&quot;border-top: 2px solid gray;&quot;
| align=center | [[Datoteka:Map of Serbia (Vojvodina).PNG|100px|Mapa Vojvodine]]
| Mapa Vojvodine koja pokazuje njenu poziciju u [[Srbija|Srbiji]]
|- 
| Službeni [[jezik|jezici]]
| [[Srpski jezik|Srpski]]&lt;br /&gt; 
[[Mađarski jezik|Mađarski]]&lt;br /&gt; 
[[Slovački jezik|Slovački]]&lt;br /&gt; 
[[Hrvatski jezik|Hrvatski]]&lt;br /&gt; 
[[Rumunski jezik|Rumunski]]&lt;br /&gt; 
[[Rusinski jezik|Rusinski]]&lt;br /&gt;
|- 
| [[Površina]]&lt;br /&gt;&amp;nbsp;– totalna površina&lt;br /&gt;&amp;nbsp;– % vode
| &lt;br /&gt;&amp;nbsp;28,500 km²&lt;br /&gt;&amp;nbsp;n/i
|- 
| [[Službena pisma]]
| [[Ćirilica]]&lt;br /&gt; 
[[Latinica]]&lt;br /&gt;
|- 
| Administrativni centar
| [[Novi Sad]]
|- 
| Predsednik Izvršnog Veća APV
| [[Igor Mirović]]&lt;br /&gt;([[Srpska napredna stranka|SNS]])
|- 
| Predsednik Skupštine APV
| [[Ištvan Pastor]]&lt;br /&gt;([[Savez vojvođanskih Mađara]])
|- 
| [[Valuta]]
| [[Dinar]] (100 [[para]])
|- 
| [[Vremenska zona]]
| [[UTC]] +1
|}
[[Datoteka:Svetozar Miletic w.jpg|mini|250px|desno|[[Svetozar Miletić]] advokat, [[Gradonačelnici Novog Sada|gradonačelnik Novog Sada]] i jedan od najznačajnijih i najuticajnijih [[Srbi|srpskih]] [[političar]]a u [[Austrougarska|Austro - Ugarskoj]] druge polovine XIX veka]]
[[Datoteka:Vojvodina map02.png|thumb|250px|Mapa Vojvodine]]

'''Vojvodina''' (službeno '''Autonomna Pokrajina Vojvodina'''), autonomna pokrajina u sastavu [[Srbija|Srbije]]; obuhvata 21 614 km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt; ili 27,9 % teritorije Srbije.  Glavni grad je [[Novi Sad]]. Leži u jugoistočnom delu [[Panonska nizija|Panonske nizije]]. Reke [[Dunav]], [[Sava]] i [[Tisa]] dele ju na [[Banat]], [[Bačka|Bačku]] i [[Srem]]. Vojvodina je 2011. imala 1 931 809 stanovnika. Administrativno je podeljena na pokrajinske upravne okruge (sa sedištima): [[Severnobački okrug|Severnobački]] (Subotica), [[Zapadnobački okrug|Zapadnobački]] (Sombor), [[Južnobački okrug|Južnobački]] (Novi Sad), [[Severnobanatski okrug|Severnobanatski]] (Kikinda), [[Srednjobanatski okrug|Srednjobanatski]] (Zrenjanin), [[Južnobanatski okrug|Južnobanatski]] (Pančevo) i [[Sremski okrug]] (Sremska Mitrovica).

Vojvodina se graniči na severu sa [[Mađarska|Mađarskom]], na istoku sa [[Rumunija|Rumunijom]], na zapadu sa [[Hrvatska|Hrvatskom]] i na jugozapadu sa [[Bosna i Hercegovina|Bosnom i Hercegovinom]]. Južna granica Vojvodine je administrativna granica prema [[Centralna Srbija|Centralnoj Srbiji]], koju većim delom čine reke [[Reka Dunav|Dunav]] i [[Reka Sava|Sava]].

Najviši pravni akt APV je ''Statut pokrajine'' (iznad kojeg su ''Ustav RS'' i ''Ustavna povelja SCG''). Najviše zakonodavno telo je Skupština, u koju se slobodnim izborima bira 120 poslanika sa teritorije APV i u kojoj su ravnopravni svi službeni jezici. Najviše telo izvršne vlasti je ''Izvršno Veće'' na čijem je čelu ''Predsednik IV'', i koje predstavlja vladu APV koju čine ''sekretari''.

AP Vojvodina je članica ''Saveta evropskih regija'' pri parlamentu EU, kao prva, a zasada i jedina, regija koja je postala članica, a da matična država nije u tom trenutku bila član EU ili Saveta Evrope. Takođe, suosnivač je i regionalnog saveta euroregije DKMT (Dunav-Kereš-Moriš-Tisa), koji okuplja, osim same Vojvodine, i nekoliko županija iz [[Mađarska|Mađarske]] i [[Rumunija|Rumunije]], i čiji je zadatak međusobna saradnja u regionalnom privrednom, kulturnom i ekološkom razvoju.

U Vojvodini je službeno šest jezika uz upotrebu njihovih pisama: [[srpski jezik|srpski]] ([[ćirilica|ćirilično pismo]] uz mogućnost upotrebe latiničnog), mađarska latinica, slovačka latinica, hrvatska latinica, rumunska latinica i rusinska ćirilica. Izvršno Veće APV je osnivač i izdavač novina na službenim jezicima i to: ''Dnevnik'' na srpskom jeziku i ''Magyar Szó'' (''Mađarska reč'') na mađarskom su dnevne novine, a nedeljnici su ''Hrvatska riječ'' (''Hrvatska reč'' - hrvatski), ''Hlas Ľudu'' (''Glas naroda'' - slovački), ''Libertatea'' (''Sloboda'' - rumunski) i ''Руске слово''(''Rusinska reč'' - rusinski).

U Vojvodini, pored [[Srbi|Srba]], živi preko 25 nacionalnih ili etničkih zajednica, koje, sve zajedno, čine oko 35% vojvođanskog stanovništva.

Prema popisu stanovništva iz [[2002]] godine, etnički sastav stanovništva Vojvodine bio je sledeći: [[Srbi]] (65,05%), [[Mađari]] (14,28%), [[Slovaci]] (2,79%), [[Hrvati]] (2,78%), neizjašnjeni (2,71%), [[Jugosloveni]] (2,45%), [[Crnogorci]] (1,75%), [[Rumuni]] (1,50%), [[Romi]] (1,43%), [[Bunjevci]] (0,97%), [[Rusini]] (0,77%), [[Makedonci]] (0,58%), regionalna pripadnost (0,50%), [[Ukrajinci]] (0,23%) i ostali.

Sastav stanovništva prema maternjem jeziku bio je: [[Srpski jezik]] (76,63%), [[Mađarski jezik]] (13,99%), [[Slovački jezik]] (2,71%), [[Rumunski jezik]] (1,45%), [[Romski jezik]] (1,08%), [[Hrvatski jezik]] (1,04%), i drugi.

Sastav stanovništva prema veroispovesti bio je sledeći: [[Pravoslavlje|Pravoslavni]] (68,97%), [[Katolici]] (19,11%), [[Protestanti]] (3,55%) i drugi.

Veći gradovi Vojvodine su: [[Novi Sad]] (215.659), [[Subotica]] (99.471), [[Zrenjanin]] (79.545), [[Pančevo]] (76.110), [[Sombor]] (50.950), [[Kikinda]] (41.825), [[Sremska Mitrovica]] (39.041), [[Vršac]] (36.001), [[Ruma]] (32.125), [[Bačka Palanka]] (29.431), [[Inđija]] (26.244), [[Vrbas]] (25.887), [[Bečej]] (25.703), [[Senta]] (20.363), [[Kula]] (19.293), [[Apatin]] (19.289), [[Temerin]] (19.143).

== Istorija ==
''Glavni članak: [[Istorija Vojvodine]]''

Tokom istorije, na teritoriji današnje Vojvodine trag su ostavili mnogi narodi: [[Iliri]], [[Tračani]], [[Kelti]], [[Rimljani]], [[Huni]], [[Sloveni]], [[Avari]], [[Gepidi]], [[Vizantinci]], [[Bugari]], [[Mađari]], [[Turci]], [[Austrijanci]] i drugi.

Vredi pomenuti da je grad [[Sirmijum]] (današnja [[Sremska Mitrovica]]) bio jedan od četiri glavna grada [[Rimsko carstvo|Rimskog carstva]], a u samom gradu ili njegovoj okolini rođeno je šest [[Rimski carevi|rimskih careva]].

[[Sloveni]] (uključujući i [[Srbi|Srbe]]) se naseljavaju na teritoriju današnje Vojvodine u šestom i sedmom veku. U devetom veku su na ovom području vladale [[Bugarska|bugarske]] vojvode, [[Salan]] i [[Glad (bugarski vojvoda)|Glad]]. Salanova rezidencija se nalazila u [[Titel]]u.

Deo današnje Vojvodine se nalazio u okviru [[Srem|Sremske kraljevine]], kojom je vladao srpski kralj [[Stefan Dragutin|Dragutin]], između [[1282]]. i [[1316]]. godine, a posle pada [[Srbija|Srbije]] pod [[Otomanski Imperij|Turke]] ([[1459]]. godine), despoti Srbije su nastavili da vladaju na teritoriji Vojvodine kao vazali [[Mađarska|mađarskih]] kraljeva.

Za istoriju Vojvodine je značajna pojava samozvanog srpskog cara, [[Car Jovan Nenad|Jovana Nenada]], koji je na prostoru današnje Vojvodine stvorio jednu prolaznu nezavisnu državu, sa prestonicom u [[Subotica|Subotici]] [[1526]]./[[1527]]. godine.

[[Datoteka:Vojvodina03.png|thumb|left|250px|Srpska Vojvodina (1848.)]]
[[Datoteka:Danube banovina.png|thumb|left|250px|Dunavska banovina (1931.)]]
Na [[Majska skupština|Majskoj skupštini]] u [[Sremski Karlovci|Sremskim Karlovcima]], Srbi su [[1848]]. godine proglasili Srpsku Vojvodinu, koja se sastojala od [[Srem]]a, [[Banat]]a, [[Bačka|Bačke]] i [[Baranja|Baranje]]. Sledeće, [[1849]]. godine, ova teritorija je priznata za legitimni deo [[Austrija|Austrijske carevine]], pod imenom [[Vojvodstvo Srbija|Vojvodstvo Srbija i Tamiški Banat]] (Wojwodschaft Serbien und Tamisch Banat) , a sastojala se od Banata, Bačke i Srema.

Posle raspada [[Austro-Ugarska|Austrougarske monarhije]], [[Narodno veće]] u Novom Sadu je [[25. novembar|25. novembra]] 1918. godine proglasilo ujedinjenje Vojvodine sa Srbijom, odnosno, otcepljenje Banata, Bačke i Baranje od Ugarske i njihovo priključenje Srbiji, što je kasnije ozakonjeno [[Vidovdanski ustav|Vidovdanskim ustavom]]. Jedan dan pre toga (24.11.1918.), skupština Srema, održana u Rumi, se takođe izjasnila za priključenje Srema Srbiji.
Delegaciju Narodnog veća primio je regent Aleksandar u Beogradu [[1. decembar|1. decembra]] 1918. godine, kada je proglašeno stvaranje [[Kraljevina SHS|Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca]].

[[1929]]. godine je formirana pokrajina Kraljevine Jugoslavije, nazvana [[Dunavska banovina]], sa sedištem u [[Novi Sad|Novom Sadu]]. Posle kratkotrajnog aprilskog rata [[1941]]. i brze kapitulacije [[Jugoslavija|Jugoslavije]], Vojvodina je podeljena na tri okupacione zone: [[Srem]] su [[Nemci]] predali takozvanoj [[NDH|Nezavisnoj Državi Hrvatskoj]], [[Bačka|Bačku]] i [[Baranja|Baranju]] je anektirala [[Mikloš Horti|Hortijeva]] [[Mađarska]], dok je [[Banat]] potpao pod vlast domaćih Nemaca, mada je formalno pripadao [[Milan Nedić|Nedićevoj]] Srbiji. Teror i fizičko uništenje nedužnog naroda, privredna pljačka, opšta obespravljenost, beda i očaj karakterisali su četvorogodišnju okupaciju ([[1941]]-[[1944]]). U toku [[Fašizam|fašističke]] okupacije u Vojvodini je oko 50.000 ljudi ubijeno, a preko 280.000 je bilo internirano, hapšeno, zlostavljano i mučeno.

Pokret otpora, koji su [[komunizam|komunisti]] pokrenuli već u leto 1941, nedovoljno pripremljen i osmišljen prema datim uslovima, pretrpeo je u Banatu i Bačkoj težak poraz, dok je u Sremu, posle solidnijih priprema, postepeno prerastao u opštenarodni ustanak. Na oslobođenoj teritoriji u Sremu organizovana je i partizanska vlast, sa masovnim antifašističkim organizacijama, štampom i školstvom. Iskustva iz Srema u organizovanju oslobodilačke borbe prenesena su u leto 1944. u Banat, Bačku i Baranju, tako da je pre dolaska [[Crvena armija|Crvene armije]], oktobra 1944, ovde već bila ustrojena nova narodna vlast sa oslobodilačkim instVojvodina je tokom [[NOB|Narodnooslobodilačke borbe]], sa ustrojenim Pokrajinskim narodnooslobodilačkim odborom (od novembra [[1943]]), dobila u okviru oslobodilačkog pokreta autonomiju kao [[pokrajina]], s obzirom na istorijske, ekonomske i kulturne momente, kao i postojanje većeg broja pripadnika nacionalnih manjina. Skupština izaslanika naroda Vojvodine 31. jula [[1945]]. u Novom Sadu odlučila je da Autonomna Pokrajina Vojvodina uđe u sastav [[Srbija|Narodne Republike Srbije]]. 

Status autonomne pokrajine u Srbiji, Vojvodina je zadrža do danas, iako se stepen autonomije menjao tokom vremena.

== Teritorijalna organizacija ==
[[Datoteka: Vojvodina municipalities map.png|thumb|250px|Opštine Vojvodine]]
Vojvodina se sastoji od 45 opština i 7 okruga, sa sedištima u gradovima: [[Subotica|Subotici]], [[Zrenjanin]]u, [[Kikinda|Kikindi]], [[Pančevo|Pančevu]], [[Sombor]]u, [[Novi Sad|Novom Sadu]] i [[Sremska Mitrovica|Sremskoj Mitrovici]].

Vojvodinu presecaju tri velike plovne reke ([[Dunav]], [[Tisa]] i [[Sava]]), koje njenu teritoriju dele na tri jasno uočljive celine: na krajnjem istoku se nalazi [[Banat]], na severozapadu [[Bačka]], a na jugozapadu [[Srem]]. Ove tri regije karakteriše bogatstvo kvalitetnim obradivim zemljištem, opšta privredna i kulturna razvijenost, velika gustina naseljenosti i demografsko šarenilo.

== Reljef ==
Reljef Vojvodine je pretežno ravničarski, izuzev [[Srem]]a, kojim dominira planina [[Fruška Gora]], i jugoistoka [[Banat]]a, sa Vršačkim Bregom. Danas najveći hidrografski potencijal čini reka [[Dunav]] sa svojim pritokama, kao najvažnija vodena saobraćajnica i strateški saobraćajni pravac u Evropi.

[[Dunav]] kroz Srbiju protiče u dužini od 588 kilometara, i to pretežno kroz Vojvodinu, a celom ovom dužinom je plovan. Plovne su i njegove pritoke [[Tisa]] (168 km), [[Sava]] (206 km) i [[Begej]] (75 km), između kojih je prokopana razgranata mreža kanala za navodnjavanje, odvodnjavanje i transport, ukupne dužine 939 km, od čega je 673 km plovno.

== Saobraćajni značaj ==
Kroz Vojvodinu prolaze i druge važne saobraćajnice, pre svega autoput koji ide od centralne [[Evropa|Evrope]] i [[Horgoš]]a na granici prema [[Mađarska|Mađarskoj]], pa preko [[Novi Sad|Novog Sada]] do [[Beograd]]a, i dalje na jugoistok ka [[Niš]]u gde se račva u dva pravca: jedan pravac vodi na istok ka granici sa [[Bugarska|Bugarskom]]; drugi na jug, prema [[Skoplje|Skoplju]] i [[Solun]]u. Treći krak autoputa se u [[Srem]]u odvaja na zapad, prema susednoj [[Hrvatska|Republici Hrvatskoj]] i dalje ka zapadnoj Evropi. Oko autoputa je razvijena i mreža lokalnih puteva i železničkih pravaca.

Na jugu Vojvodine počinje moravsko-vardarska dolina, najvažnija komunikacija između severa i juga [[Balkansko poluostrvo|Balkanskog poluostrva]], koja se upravo kod [[Beograd]]a ukršta sa dunavskim pravcem Istok-Zapad, čineći geostrateški čvor. To čini geografskostrateški položaj ove pokrajine povoljnim i za Srbiju značajnim.

== Stanovništvo ==
[[Datoteka: Vojvodina ethnic2002.png|thumb|250px|Etničke grupe (2002.)]]
[[Datoteka: Vojvodina languages2002.png|thumb|250px|Jezici (2002.)]]
[[Datoteka: Vojvodina religion2002 map.png|thumb|250px|Religija (2002.)]]

''Glavni članak: [[Etničke grupe Vojvodine]].''

Prema poslednjem popisu iz [[2002]]. godine, Autonomna Pokrajina Vojvodina ima 2.031.992 stanovnika, što čini 27,1 odsto od ukupnog broja stanovnika Republike Srbije. [[Srbi]], kojih u Vojvodini ima 1.321.807, većinsko su stanovništvo ove severne srpske pokrajine. Po brojnosti zatim slede: [[Mađari]] (290.207), [[Slovaci]] (56.637), [[Hrvati]] (56.546), [[Jugosloveni]] (49.881), [[Crnogorci]] (35.513), [[Rumuni]] (30.419), [[Romi]] (29.057), [[Bunjevci]] (19.766), [[Rusini (Vojvodina)|Rusini]] (15.626), [[Makedonci]] (11.785), kao i ostale manje etničke skupine u koje spadaju [[Ukrajinci]], [[Muslimani (narod)|Muslimani]], [[Nemci]], [[Slovenci]], [[Albanci]], [[Bugari]] i drugi (ukupno ima više od 26 nacija i nacionalnih ili etničkih grupa).

Statut Vojvodine, koji predstavlja osnovni pravni akt na nivou pokrajine, dozvoljava službenu upotrebu, osim [[Srpski jezik|srpskog]], još i [[Mađarski jezik|mađarskog]], [[Slovački jezik|slovačkog]], [[Rumunski jezik|rumunskog]], [[Rusinski jezik|rusinskog]] i [[Hrvatski jezik|hrvatskog]] jezika, kojima govore pripadnici najvećih nacionalnih manjina. Stanovnici Vojvodine razlikuju se i po veroispovesti. [[Srbi]], [[Crnogorci]], [[Rumuni]], [[Romi]], [[Makedonci]] i [[Ukrajinci]] uglavnom su [[Pravoslavlje|pravoslavni]], [[Mađari]] i [[Hrvati]] su [[katolici]], [[Rusini]] su [[grkokatolici]], dok [[Slovaci|Slovaka]] ima [[protestanti|protestanata]] i [[katolici|katolika]], a postoji i određeni broj muslimana i pripadnika drugih malih verskih zajednica.

== Školstvo ==
U Vojvodini je školski sistem veoma razvijen i sastoji se od mreže:
# predškolskih ustanova;
# osnovnih škola (539), u kojima se nastava drži i na jezicima nacionalnih manjina;
# srednjih škola (110), na kojima je omogućena i nastava na jezicima nacionalnih manjina; i
# Novosadskog Univerziteta, sa 13 fakulteta, na kojima se nastava obavlja i na jezicima nacionalnih manjina.

== Nauka i kultura ==
U tradicionalnom kulturnom i naučnom uporištu srpskog naroda u Vojvodini najstarije ustanove su: [[Matica Srpska]], osnovana [[1826]]. godine u [[Budimpešta|Budimpešti]] i [[Srpsko narodno pozorište]], osnovano [[1861]]. godine u Novom Sadu, u kome se predstave izvode i na jezicima nacionalnih manjina. U Novom Sadu se nalazi i ogranak [[Srpska akademija nauka|Srpske akademije nauka]], kao i dva naučna instituta. U tim institucijama i na fakultetima radi oko tri hiljade stručnjaka različitih usmerenja. Prvo fotografsko udruženje osnovano je 1901. godine: Foto, kino i video savez Vojvodine, i jedno je od najaktivnijih udruženja bivše SFR Jugoslavije.

== Privreda ==
U Vojvodini je privreda zasnovana na velikom bogatstvu kvalitetnog obradivog zemljišta, koje zahvata 84 odsto njene površine, i čija prirodna plodnost je poboljšana mrežom kanala za navodnjavanje, tako da je od 1,78 miliona hektara obradive zemlje oko 0,5 miliona drenirano. Oko 70 odsto prinosa sa ovih polja otpada na [[žitarice]], 20 odsto na [[industrijsko bilje]], a 10 odsto na ostale kulture. Deo plodova se izvozi, ali većina se prerađuje u domaćoj prehrambenoj industriji, stacioniranoj uglavnom u Vojvodini, (pogoni za preradu mesa, voća i povrća, uljare, šećerane, mlekare, itd.).

Postoji i snažna bazična industrija, koja proizvodi mašine za obradu metala, električne uređaje i kablove, građevinske materijale, naftne derivate, hemijske proizvode, elektromotore, roto papir. Razvijena je i industrija proizvoda visokog nivoa obrade, poput zubarske opreme, vozila, farmaceutskih proizvoda, porcelana i drugog.

Deo prihoda vojvođanske privrede dolazi i od turizma, koji je naročito razvijen na rekama i jezerima, termalnim izvorima i na Fruškoj Gori na kojoj se nalaze brojni pravoslavni manastiri srpsko-vizantijskog stila, uglavnom podignuti između 15 i 17 veka.

== Politika ==
* [[Pokrajinski izbori 2004]]

== Vidi još ==
* [[Istorija Vojvodine]]
* [[Vladari sa područja Vojvodine]]
* [[Prestonice Vojvodine]]
* [[Bačka]]
* [[Banat]]
* [[Srem]]
* [[Srbija]]

== Spoljašnje poveznice ==
* [http://www.vojvodina.gov.rs/ Zvanična internet prezentacija skupštine i vlade Autonomne Pokrajine Vojvodine]
* [http://www.backabanat.com Stranice Bačke i Banata]
* [https://archive.is/20130630165544/www.world-gazetteer.com/wg.php?x=1121642315&amp;men=gcis&amp;lng=en&amp;gln=xx&amp;dat=32&amp;geo=-3987&amp;srt=npan&amp;col=aohdq Spisak većih gradova Vojvodine]
* [http://www.vojvodina.com/ Nezvanična internet prezentacija Vojvodine] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040322162734/http://vojvodina.com/ |date=2004-03-22 }}
* [http://p083.ezboard.com/fbalkansfrm33 Posetite i Vojvodina Forum]
* [http://www.multivision.co.yu Foto, kino i video savez Vojvodine]

== Reference ==
{{izvori}}

== Eksterni linkovi ==

{{commonscat|Vojvodina}}

{{Slovenske države}}

[[Kategorija:Srbija i Crna Gora]]
[[Kategorija:Srbija]]
[[Kategorija:Vojvodina| ]]</text>
      <sha1>blulqkhnkuv2pfebzxaxs1zo2xtg0lg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>1946</title>
    <ns>0</ns>
    <id>14319</id>
    <revision>
      <id>41259868</id>
      <parentid>41257718</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T19:55:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Alekol</username>
        <id>2231</id>
      </contributor>
      <comment>/* Događaji */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="68191" xml:space="preserve">{{godina nav}}
{{Godina u drugim kalendarima|1946}}
__NOTOC__
Godina '''1946''' ('''[[Rimski brojevi|MCMXLVI]]''') bila je [[redovna godina koja počinje u utorak]].

== Događaji ==
=== Januar/Siječanj ===
* [[1. 1.]] - Japanski car [[Hirohito, car Shōwa|Hirohito]] objavljuje reskriptom da nije božanskog porekla i da Japanci nisu viša rasa (ili je to zapadno tumačenje dokumenta).
* [[2. 1.]] - U nemogućnosti da nastavi svoju vladu nad [[Albanija|Albanijom]] posle [[Drugi svetski rat|Drugog svetskog rata]], [[Zog od Albanije|Kralj Zog]] je abdicirao, ali je zadržavo svoje pravo na [[Kralj Albanije|tron]].
* [[3. 1.]] - [[Monnetov plan]]: u Francuskoj osnovana Generalna planska komisija na čelu sa [[Jean Monnet|Jeanom Monnetom]] za poticaj ekonomskom oporavku.
* [[4. 1.]] - [[Regalije Svetog rimskog carstva]] vraćene u Beč.
* [[7. 1.]] - Zapadne sile su priznale [[Austrija|Austriju]] u granicama iz [[1937]].
* [[10. 1.]] - [[Projekat Diana]] - [[radar]]ski zraci odbijeni od [[Mesec]]a nazad na Zemlju, čime je izmerena njihova razdaljina i dokazana mogućnost komunikacije u svemiru.
* 10. 1. - U Londonu održano prvo zasedanje [[Generalna skupština Ujedinjenih naroda|Generalne skupštine Ujedinjenih naroda]], sa predstavnicima 51 nacije. Za prvog predsednika izabran [[Paul-Henri Spaak]] (u oktobru prelaze u Njujork).
[[Datoteka:State Emblem of the People's Republic of Albania.svg|mini|80px|left|Amblem NR Albanije]]
* [[11. 1.]] - Ustavotvorna skupština u [[Tirana|Tirani]] je proglasila [[Narodna Republika Albanija|Narodnu Republiku Albaniju]] (Socijalistička Republika 1976-92), lider je [[Enver Hoxha]], do smrti 1985.
* 11. 1. - Vojni udar na [[Haiti]]ju, nakon štrajkova i nemira: mulatski predsednik [[Élie Lescot]] beži iz zemlje, vlast uzima Vojno izvršno veće ([[Franck Lavaud|Lavaud]], [[Dumarsais Estimé|Estimé]], [[Paul Magloire|Magloire]]).
* [[12. 1.]] - Sovjeti u Bugarskoj ne uspevaju da ubede [[Nikola Petkov|Nikolu Petkova]] i Kostu Lulčeva da se vrate u vladu [[Otadžbinski front (Bugarska)|Otadžbinskog fronta]].
* [[13. 1.]] - [[Kineski građanski rat]]: postignut sporazum o primirju, ali rat se nastavlja u junu.
* [[15. 1.]] - Austrijski alpinisti [[Heinrich Harrer]] i [[Peter Aufschnaiter]] stigli u [[Lhasa|Lhasu]] - Harrer će napisati knjigu &quot;[[Sedam godina na Tibetu]]&quot;.
* januar - Talas štrajkova u SAD: rad je obustavljalo 174.000 radnika u električnoj industriji, 93.000 u mesnoj, 750.000 u čeličanama. [[Taft-Hartleyjev zakon]] će dogodine ograničiti moć sindikata.
* januar - Indijski provincijski izbori su polarizovani između [[Indijski nacionalni kongres|Indijskog nacionalnog kongresa]] i [[Muslimanska liga|Muslimanske lige]], koja je potvrđena kao zastupnik muslimana Britanske Indije (rezultati verifikovani u martu).
[[Datoteka:UNITED NATIONS - SECURITY COUNCIL - NARA - 515905.jpg|mini|Prvi [[Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija]]]]
* [[17. 1.]] - U Londonu održano prvo zasedanje [[Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija|Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija]] - prvim pitanjem se bavi dva dana kasnije, iranskim protestom zbog odužene sovjetske okupacije iranskog Azerbejdžana.
* [[19. 1.]] - Prvi let raketnog eksperimentalnog aviona [[Bell X-1]].
* [[20. 1.]] - Na [[Majevica|Majevici]] likvidiran četnički vojvoda [[Radivoje Kerović]].
* [[20. 1.]] - [[Charles de Gaulle]] daje ostavku na čelu [[Privremena vlada Francuske Republike|Privremene vlade Francuske republike]], nadajući se da će se uskoro vratiti s većom moći - na scenu se vraća tek 1958, biće prvi predsednik [[Peta Francuska Republika|Pete republike]] 1959-69, a u međuvremenu se smenjuju 24 administracije Privremene vlade i [[Četvrta Francuska Republika|Četvrte republike]].
* [[22. 1.]] - [[Iranska kriza 1946.|Iranska kriza]]: u [[kurdi|kurdskom]] delu [[Iran]]a proglašena autonomna [[Mahabadska Republika]] (neće doživeti kraj godine).
* [[22. 1.]] - [[Karpatska Rutenija]], pod sovjetskom okupacijom od 1944, i zvanično postaje deo SSSR - [[Zakarpatska oblast]] [[Ukrajinska Sovjetska Socijalistička Republika|Ukrajinske SSR]].
* [[24. 1.]] - Prvom rezolucijom Generalne skupštine UN, koju su inicirale [[SAD]], [[Velika Britanija]] i [[Kanada]], osnovana je Komisija za atomsku energiju UN (aktivna do 1949, raspuštena 1952).
* [[25. 1.]] - Počinje [[proterivanje Nemaca iz Čehoslovačke]]: do oktobra odlazi preko dva miliona.
* [[29. 1.]] - Osnovana Centralna obaveštajna grupa (od [[1947]]. [[CIA]]).
* [[31. 1.]] - [[Datoteka:Coat of Arms of SFR Yugoslavia - 1943-1963.svg|35px|Grb FNRJ]] Ustavotvorna skupština je donela [[Ustav Federativne Narodne Republike Jugoslavije|Ustav]] [[Federativna Narodna Republika Jugoslavija|Federativne Narodne Republike Jugoslavije]] - po uzoru na [[Ustav Sovjetskog Saveza]], ojačana vlada na račun skupštine. 
** Kao vrhovni organ državne vlasti je označena [[Narodna skupština FNRJ]], koja ima [[Savezno vijeće SFRJ|Savezno veće]] i [[Veće naroda]], bira sebi [[Prezidijum Narodne skupštine FNRJ|Prezidijum]] (predsednik [[Ivan Ribar]]), imenuje i razrešava [[Vlada FNRJ|Vladu FNRJ]].
** Ustav je značajno izmenjen [[Ustavni zakon 1953.|Ustavnim zakonom 1953.]]
* 31. 1. - U Mađarskoj je statutom ukinuta monarhija i uvedena republika - ustav [[Narodna Republika Mađarska|narodne republike]] je donesen 1949, nakon komunističkog preuzimanja vlasti (→ [[taktika salame]]). 
* 31. 1. - [[Eurico Gaspar Dutra]] je novi predsednik Brazila (do 1951) - time [[Vargasova era]] smenjena [[Druga Brazilska Republika|Četvrtom republikom]] (do [[Državni udar u Brazilu 1964.|vojnog udara]] 1964).

=== Februar/Veljača ===
[[Datoteka:Tito and Ivan Ribar in 1943.jpg|mini|[[Ivan Ribar]] i Tito 1943 - sada predsednik prezidijuma skupštine i predsednik vlade]]
* [[1. 2.]] - [[Josip Broz Tito]] prvi predsednik novoformirane Vlade FNRJ.
* 1. 2. - [[Zoltán Tildy]], iz Sitnoposedničke stranke, prvi je predsednik mađarske republike (do 1948), premijer je od 4-og [[Ferenc Nagy]] iz iste stranke (do 1947).
* 1. 2. - Tajni sporazum SSSR i Sirije o vojnoj pomoći.
[[Datoteka:Trygve Lie.png|mini|left|[[Trygve Lie]]]]
* [[2. 2.]] - Norvežanin [[Trygve Lie]] postaje prvi [[Generalni sekretar Ujedinjenih naroda]] (do 1952).
* 2. 2. - Od južnog [[Sahalin]]a i [[Kurilski otoci|Kurilskih otoka]], uzetih prošle godine od Japana, osnovana Južnosahalinska oblast - dogodine deo šire [[Sahalinska oblast|Sahalinske oblasti]] [[Ruska Sovjetska Federativna Socijalistička Republika|Ruske SFSR]].
* [[3. 2.]] - [[Guzenkova afera]]: novinar Drew Pearson objavljuje vest o prebegu sovjetskog šifranta prošlog septembra u Kanadi, sa dokazima o špijunskoj mreži u toj zemlji, SAD i UK - kanadska vlada nekoliko dana kasnije osniva istražnu komisiju.
* 3. 2. - Incident u [[Tonghua]]: neuspela pobuna japanskih zarobljenika koje su držali kineski komunisti, u dosluhu sa Kuomintangom, praćena je masakrom.
* [[4.2.|4]] - [[5. 2.]] - Američka i britanska vlada priznale [[Kraljevina Rumunija|rumunsku]] vladu, kojom dominiraju komunisti.
* [[5. 2.]] - Na snazi je ugovor o poljsko-sovjetskoj granici od prošlog avgusta (još dve izmene 1948. i '51.).
* 5. 2. - Američka firma TWA otvara prvu redovnu transatlantsku avionsku liniju, New York City - Paris, avionom [[Lockheed Constellation]].
* [[7. 2.]] - Incident u Beogradu, američki narednik Charles Nicoloff ubio sovjetskog vojnika Ivana Ivanovića Vasiljenka, navodno u samoodbrani (oslobođen u decembru pred vojnim sudom u Napulju)&lt;ref&gt;T. Jakovina, Američki komunistički saveznik, p. 203&lt;/ref&gt;.
* ca. 7. 2. - Zakon o ovlašćenju Vladi FNRJ za donošenje uredaba po pitanjima iz narodne privrede (jačanje državne intervencije u privredu).
* [[8. 2.]] - [[Kim Il-sung]] postaje predsednik Privremenog narodnog komiteta za sever Koreje, uz podršku sovjetskih okupacionih vlasti (gen. [[Terentij Štikov]]). Uskoro se sprovodi redistribucija zemlje, nacionalizacija teške industrije i neke socijalne mere.
* [[9. 2.]] - Staljinov govor u Boljšom teatru: kapitalistički razvoj čini ratove neizbežnim (shvaćeno kao pretnja Zapadu), najavljuje nove petogodišnje planove i napore.
* [[12. 2.]] - [[Pokret za građanska prava (SAD)]]: crni veteran Isaac Woodard je prebijen i oslepljen u Južnoj Karolini - šerif koji je to učinio je oslobođen.
* 13. 2. - [[Datoteka:Flag of SR Bosnia and Herzegovina.svg|30px]] Federalna Država Bosna i Hercegovina postaje [[Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina|Narodna Republika Bosna i Hercegovina]].
* [[14. 2.]] - Memorandum vlade FNRJ o &quot;antijugoslovenskom stavu&quot; poljske emigrantske armije ([[Andersova armija]]).
[[Datoteka:Classic shot of the ENIAC.jpg|mini|[[ENIAC]]]]
* 14. 2. - Javnosti predstavljen [[ENIAC]], prvi programabilni računar opšte svrhe.
* 14. 2. - Laburistička vlada nacionalizovala [[Banka Engleske|Banku Engleske]] - sledi principe [[Kejnzijanizam|kejnzijanizanske]] ekonomike, niske kamate i podrška agregatnoj potražnji.
* [[16. 2.]] - Poleteo [[Sikorsky H-5|Sikorsky S-51]], prvi komercijalni helikopter.
* 16. 2. - Osnovan francuski [[Saarski protektorat]], odvojen od ostatka Nemačke pod savezničkom okupacijom (priključen Zapadnoj Nemačkoj 1957).
* [[18. 2.]] - U [[Bombaj]]u izbija pobuna u Kraljevskoj indijskoj mornarici, zbog loše hrane - proširila se lukama cele Britanske Indije, do gušenja 24-og stradalo je više od 200 ljudi.
* 18. 2. - &quot;Velika konzistorija&quot;: papa [[Pio XII]] proizveo je 32 kardinala, među kojima je i [[József Mindszenty]] iz Mađarske.
* [[19. 2.]] - [[Datoteka:Flag of Serbia (1946–1992).svg|border|30px]] Federalna Država Srbija postaje [[Narodna Republika Srbija]].
* [[20. 2.]] - Eksplozija u rudniku uglja u Bergkamenu na severu Rura, poginulo 405 rudara.
* [[22. 2.]] - Uticajni &quot;[[Dugi telegram]]&quot; službenika američke ambasade u Moskvi [[George F. Kennan|Georga F. Kennana]] o načinu na koji [[SSSR]] posmatra svet (sovjetski ambasador u Washingtonu Nikolaj Novikov će u septembru poslati &quot;Novikovljev telegram&quot; o viđenju američkih planova).
* [[24. 2.]] - [[Juan Peron]] izabran za predsednika [[argentina|Argentine]] (preuzima u junu pa do 1955. i opet 1973-74). Njegova partija dobija većinu u parlamentu. Deklarisani ciljevi su socijalna pravda i ekonomska nezavisnost.
* [[26. 2.]] - [[Datoteka:Flag of the Socialist Republic of Croatia.svg|30px]] Federalna Država Hrvatska postaje [[Narodna Republika Hrvatska]].
* 26. 2. - Početak opažanja &quot;[[Fantomska raketa|fantomskih raketa]]&quot; iznad Skandinavije, što se nastavlja u ostatku godine.
* [[28. 2.]] - Prvi broj francuskog sportskog lista ''[[L'Équipe]]''.
* 28. 2. - Franko-kineski sporazum o povlačenju kineskih vojnika sa severa Vijetnama (dovršeno u junu) i kraju francuskih koncesija u Kini. [[Hồ Chí Minh]] telegramom poziva Trumana da podrži nezavisnost Vijetnama.
* februar-avgust - Povrede jugoslovenskog vazdušnog prostora iznad Slovenije, od strane američkih i britanskih aviona.

=== Mart/Ožujak ===
* [[2. 3.]] - Britanske trupe se povukle iz Irana.
* [[4. 3.]] - [[Carl Gustaf Emil Mannerheim]] se povlači sa čela Finske, nasleđuje ga premijer [[Juho Kusti Paasikivi]] (do 1956) - sledi politiku demokratije i neutralnosti i dobrih odnosa sa SSSR (→ [[finlandizacija]]).
* [[5. 3.]] - [[Winston Churchill|Čerčilov]] govor u Fultonu, Misuri, o &quot;[[Gvozdena zavesa|Gvozdenoj zavesi]]&quot;.
* [[6. 3.]] - Kinezi sprečili francusko iskrcavanje u Haiphongu na severu Vijetnama (Tonkinu). Kasnije tokom dana Ho Chi Minh potpisao provizorni sporazum, Ho–Sainteny, o slobodnoj &quot;Republici Vijetnam&quot; u okviru [[Francuska unija|Francuske unije]] i francuskim trupama u Tonkinu.
* [[7. 3.]] - [[Iranska kriza 1946.|Iranska kriza]]: pet dana nakon isteka roka, SAD zahtevaju od Sovjeta da se povuku iz Irana.
* [[8. 3.]] - [[Bell 47]] je prvi helikopter odobren za civilnu upotrebu u SAD.
* [[9. 3.]] - U gomili na stadionu Burnden Park u [[Bolton]]u stradala 33 navijača. Utakmica je nastavljena posle pauze.
* [[10. 3.]] - Lavovski sabor: [[Ukrajinska grkokatolička crkva]] se pod pritiskom vlasti priključuje [[Ruska pravoslavna crkva|Ruskoj pravoslavnoj]] (legalizovana 1989).
* 10. 3. - Dijamantski jubilej, 60 godina, [[Aga Khan III|Age Khana III]], lidera [[nizariti|nizaritskih]] ismailitskih šiitskih muslimana - njegova težina je u Bombaju odmerena u dijamantima, za socijalne svrhe.
* [[11. 3.]] - Uhapšen bivši komandant Auschwitza [[Rudolf Höss]] (pogubljen u aprilu 1947).
* [[13. 3.]] - [[Draža Mihailović]] uhvaćen u okolini [[Višegrad]]a.
* [[15. 3.]] - Britanski premijer [[Clement Attlee]] objavljuje nameru dati nezavisnost [[Britanska Indija|Indiji]], čim se dogovore oko ustava.
* mart -  Sovjetsko-iranski naftni sporazum je povoljan za Sovjete, ali iranski Medžlis je sledeće godine odbio ratifikaciju.
* [[17. 3.]] - [[18. dodjela Oscara]]: najbolji film je ''[[The Lost Weekend]]'', ukupno četiri nagrade.
* [[18. 3.]] - Ugovor o prijateljstvu i uzajamnoj pomoći između Poljske i Jugoslavije.
* 18. 3. - Vrhovni sovjet SSSR usvojio zakon o Četvrtoj petoletki - obnova i razvitak zemlje.
* [[19. 3.]] - [[Francuska Gvajana]], [[Gvadalupa]], [[Martinik]] i [[Reunion]] su postali [[prekomorski departman]]i [[Francuska|Francuske]].
* 19. 3. - Oboleli [[Mihail Kalinjin]] se povlači s položaja titularnog šefa države SSSR, nasleđuje ga [[Nikolaj Švernik]] (do 1953).
* [[20. 3.]] - Najgora železnička nesreća u istoriji Brazila: 185 mrtvih kod Arakažua na istoku, nakon iskliznuća iz šina.
* 20. 3. - [[Internacija Japanskih Amerikanaca]]: zatvoren je poslednji od deset logora, Tule Lake na severu Kalifornije.
* [[22. 3.]] - Londonski ugovor: [[Transjordan]], deo Britanskog Mandata Palestine, postati će Hašemitska Kraljevina Transjordan, nezavisna sa britanskim bazama.
* [[23. 3.]] - &quot;Bandung more vatre&quot;: indonežanske snage se nakon ultimatuma povlače iz južnog [[Bandung]]a sa stotinama hiljada civila i pale sve za sobom (na severu Bandunga su Britanci, koji predaju grad Holanđanima 17. 4.).
* [[24. 3.]] - Na Cetinju osnovano Udruženje likovnih umjetnika Crne Gore.
* 24. 3. - U New Delhi stiže tzv. Kabinetska misija: želi nepodeljenu nezavisnu Indiju sa trospratnom strukturom, ali između Indijskog nacionalnog kongresa i Muslimanske lige vlada nepoverenje.
* 24. 3. - Umro šahovski prvak [[Aleksandr Aljehin]] - interregnum traje do 1948. i [[Mihail Botvinik|Botvinikove]] pobede na specijalnom turniru
* [[25. 3.]] - Otvoren londonski aerodrom [[Heathrow]], jedan od najvećih na svetu.
* 25. 3. - Radio Moskva izjavljuje da će se sovjetske trupe povući iz Irana.
* [[30. 3.]] - Nota vlade SAD vladi FNRJ povodom hvatanja Draže Mihailovića - podsećanje da je &quot;vodio snage otpora&quot;, oficiri za vezu i spaseni avijatičari bi mogli svedočiti u procesu (vlada FNRJ odbija notu).
* [[31. 3.]] - Priv izbori u Grčkoj od 1936: [[Komunistička partija Grčke|KP Grčke]] bojkotuje, navodeći [[Beli teror (Grčka)|Beli teror]]. Uspeh desnih partija, premijer će postati [[Konstantinos Caldaris]]. Noć pred izbore, komunistička grupa je napala policijsku stanicu u selu Litohoro, čime se obnavlja [[Grčki građanski rat]] (do [[1949]]), u kojem FNR Jugoslavija daje najveću podršku grčkim komunistima.

=== April/Travanj ===
* [[1. 4.]] - [[Omladinske radne akcije|Omladinskom radnom akcijom]] (ORA) počela izgradnja željezničke [[Pruga Brčko-Banovići|pruge Brčko-Banovići]].
* 1. 4. - Raspuštena britanska kolonija ''[[Straits Settlements]]'': Penang i Malacca zajedno sa Malajskim državama čine [[Malajska unija|Malajsku uniju]] (Federacija Malaja 1948-63, prošireno u [[Malezija|Maleziju]]); Singapur je zasebna kolonija (deo Malezije 1963-65, zatim nezavisan).
* 1. 4. - Operacija Road's End: Amerikanci uništili 24 zarobljene japanske podmornice.
* 1. 4. - Zemljotres pored Aleutskih ostrva, cunami je smrtonosan i na Havajima.
* 1. 4. - [[Sarov]] je izabran za lokaciju proizvodnje sovjetskog nuklearnog oružja, Arzamas-16.
* [[3. 4.]] - Titov ekspoze o vanjskoj politici u Saveznoj skupštini, izvještava o &quot;prelijetanju savezničkih vojnih i drugih aviona&quot; iznad Jugoslavije.
* [[4. 4.]] - Rezolucija 3 Saveta bezbednosti UN: Sovjeti se pozivaju da njihove trupe što pre napuste Iran.
* ca. 4. 4. - FNRJ: Zakon o opštoj državnoj kontroli (nadzire državne organe i njima potčinjene ustanove i preduzeća).
* [[5. 4.]] - Američki brod ''[[USS Missouri (BB-63)|USS Missouri]]'' stigao pred Istanbul s ostacima preminulog turskog ambasadora (SSSR protestuje); četiri dana kasnije stiže u [[Pirej]].
* 5. 4. - Sovjetske trupe napustile dansko ostrvo [[Bornholm]].
* [[8. 4.]] - Osnovana je firma ''[[Électricité_de_France]]'' (EDF), nakon nacionalizacije oko 1.700 firmi iz energetske branše.
* [[10. 4.]] - Prvi višestranački izbori u Japanu od 1937. i prvi sa ženskim glasanjem - najviše mandata dobila Liberalna partija, ali njenom lideru [[Ichirō Hatoyama|Ichirō Hatoyami]] nije dozvoljeno da povede vladu.
* [[11. 4.]] - Na inicijativu [[ Félix Houphouët-Boigny| Félixa Houphouët-Boignyja]], poslanika iz Obale Slonovače, francuska skupština ukida prinudni rad u kolonijama.
* [[13. 4.]] - Vlada FNRJ priznala [[Španska republikanska vlada u izbeglištvu|Špansku republikansku vladu u izbeglištvu]].
* 13. 4. - Zakonom Marthe Richard u Francuskoj su ukinuti bordeli.
* [[16. 4.]] - Prvo lansiranje rakete V-2 u SAD, na poligonu White Sands u Novom Meksiku.
* [[17. 4.]] - Poslednji francuski vojnici napuštaju Siriju (Dan evakuacije u toj zemlji).
* 17. 4. - Osnovana Narodna tehnika Jugoslavije.
* [[18. 4.]] - Vlada SAD uspostavila diplomatske odnose sa FNRJ.
* 18. 4. - Zvanično raspušteno [[Društvo naroda]]. Raspušten je i [[Stalni sud međunarodne pravde]], zamenjuje [[Međunarodni sud pravde]].
* [[20. 4.]] - Objavljen Izveštaj Anglo-američkog istražnog komiteta o problemima evropskog jevrejstva i Palestine: preporučuje se prijem 100.000 Jevreja žrtava nacifašističkog progona. Kada britanska vlada, s nedovoljnim finansijskim i vojnim sredstvima, odbije, naći će se na udaru jevrejskih napada.
* [[21. 4.]] - Prva prijateljska fudbalska utakmica Crvene Zvezde i Partizana.
* 21. 4. - Osnovana [[Socijalistička partija jedinstva Nemačke]] (SED), spajanjem komunističke i socijaldemokratske partije u ruskoj zoni - vladajuća partija [[Istočna Njemačka|Istočne Njemačke]] do 1989.
* [[23. 4.]] - Italijanska firma [[Piaggio]] je patentirala motocikl-[[skuter]] pod nazivom [[Vespa]].
* 23. 4. - Film ''[[The Outlaw]]'' iz 1943. je redistribuiran, istakla se [[Jane Russell]].
* [[24. 4.]] - Prvi letovi dva sovjetska mlaznjaka, [[MiG-9]] i [[Jak-15]].
* ca. 26. 4. - Sovjeti se povlače sa severoistoka Kine, komunisti preuzimaju [[Harbin]], [[Qiqihar]], [[Changchun]].
* [[29. 4.]] - Počinje [[Tokijski proces]] japanskim ratnim zločincima.
* ca. 29. 4. - FNRJ: Uredba o otkupu žitarica u ekonomskoj 1946/1947 godini (obavezni ili prinudni otkup) - cilj je snabdevanje gradova, vojske i nove industrije; nerealne procene i ideološki pristup dovode do nezadovoljstva i ekscesa na selu.
* april - Tadao Kashio u Japanu osnovao firmu, budući [[Casio]]; prvi veći proizvod: prsten-držač za cigaretu.

=== Maj/Svibanj ===
* [[1. 5.]] - Čuvar ambasade SAD William Wedge službenim džipom pod uticajem alkohola usmrtio oficira JA (u septembru osuđen na osam godina)&lt;ref&gt;Jakovina, p. 207&lt;/ref&gt;.
* [[2. 5.]] - Prikazan film ''[[The Postman Always Rings Twice (film, 1946)|The Postman Always Rings Twice]]''.
* [[3. 5.]] - [[Tokijski proces]]: Međunarodni vojni tribunal za Daleki istok počinje suđenje (do 1948).
* [[5. 5.]] - Prošlog meseca usvojeni predlog francuskog ustava odbijen na referendumu sa 52,8% glasova - slede novi izbori za Konstituantu 2. juna i novi nacrt u septembru.
* 5. 5. - Konzervativac [[Mariano Ospina Pérez]] je izabran za predsednika [[Kolumbija|Kolumbije]] (do 1950), zahvaljujući podeli među liberalima - vrhunac izvoza kafe, gradnja infrastrukture i socijalne mere, ali i porast političkih sukoba, naročito od 1948. (''[[Bogotazo]]'', ''[[La Violencia]]'').
* [[7. 5.]] - Kompanija [[Sony]] je osnovana kao Tokijski telekomunikacioni inženjering, sa 20 zaposlenih.
* 7. 5. - [[Viktor Abakumov]] je novi ministar državne bezbednosti SSSR umesto [[Vsevolod Merkulov|Vsevoloda Merkulova]] (do 1951) - Staljin želi suziti [[Lavrentij Berija|Berijin]] uticaj u ministarstvima sile, krajem prošle godine ovog je na čelu ministarstva unutrašnjih poslova zamenio [[Sergej Kruglov]] (do 1956, s pauzom 1953).
* [[9. 5.]] - Italijanski kralj [[Vitorio Emanuele III]] abdicirao u korist sina, [[Umberto II|Umberta II]] - referendum o uređenju je za manje od mesec dana.
* 9. 5. - Prva utakmica fudbalske reprezentacije nove Jugoslavije: Čehoslovačka - Jugoslavija 0:2 u Pragu&lt;ref name=&quot;BajecDolničar1981-99&quot;&gt;Milan Bajec, Ivan Dolničar, 1981, str. 99&lt;/ref&gt;.
* 9. 5. - Njujorška WNBT prikazuje ''[[Hour Glass (TV serija)|Hour Glass]]'', prvi redovni TV varijete šou - od novembra u mreži sa stanicama u Filadelfiji i Skenektadiju.
* [[10. 5.]] - Na poligonu White Sands u Novom Meksiku lansirana prva raketa [[V-2]].
* [[11.5.|11]] - [[15. 5.]] - Treći kongres [[Ujedinjeni savez antifašističke omladine Jugoslavije|USAOJ]] u Zagrebu, ime promenjeno u Narodna omladina Jugoslavije, predsednik [[Ratko Dugonjić]].
* [[13. 5.]] - Ministar naoružanja [[Dmitrij Ustinov]] je zadužen za sovjetski raketni program.
* [[15. 5.]] - [[Incident u Krfskom kanalu]] (1. deo): sa albanske obale otvorena vatra na britanske brodove ''HMS Orion'' i ''HMS Superb''.
* 15. 5. - [[Sicilija]] dobija autonomiju u Italiji (zastupnici nezavisnosti će dobiti samo 8,8% na izborima).
* [[16. 5.]] - Jack Mullin je u San Franciscu pokazao nemački uređaj ''[[Magnetofon|Magnetophon]]''. Prezentaciji prisustvuju inženjeri firme [[Ampex]], koja će, počevši od Modela 200 (1948), biti lider tehnologije audio traka.
* maj - Počelo povlačenje sovjetskih trupa iz Irana.
* [[18. 5.]] - Potpisan ugovor o predaji Sarawaka iz uprave &quot;Belog radže&quot; Charlesa Vynera Brookea u režim britanske krunske kolonije, nakon što je predlog izglasan sa 19:16 - Brooke nije imao naslednika ni finansijskih sredstava.
* [[20. 5.]] - Britanski Donji dom glasao za nacionalizaciju industrije uglja.
* [[22. 5.]] - [[Shigeru Yoshida]] je novi japanski premijer (do 1947. i 1948-54).
* [[23. 5.]] - Kineski nacionalisti oduzeli [[Changchun]] komunistima (do 1948).
* 23. 5. - Štrajk železničara u SAD - dogovor postignut dva dana kasnije pod pretnjom vojne intervencije.
* [[21. 5.]] - U FNRJ donesen Opšti zakon o narodnim odborima.
* [[25. 5.]] - {{flagicon|Jordan}} Okončanjem [[Britanski mandat za Palestinu|Britanskog mandata]] (mada zvanično 17. juna), nastaje nezavisna Hašemitska Kraljevina Transjordan (od [[1948]]. [[Jordan]]). Emir [[Abdulah I Jordanski]] postaje kralj (do ubistva 1951).
* [[26. 5.]] - Izbori u [[Čehoslovačka|Čehoslovačkoj]]: komunisti dobili relativnu većinu od 38% glasova u celoj zemlji; Slovački Demokrati dobili 62% u poluautonomnoj Slovačkoj. Komunistički lider [[Klement Gottwald]] postaje premijer početkom jula (do 1948, zatim predsednik do smrti 1953).
* [[28. 5.]] - Blum–Byrnesov sporazum: SAD oprašta ratne dugove Francuskoj i daje kredit u zamenu za otvaranje filmskog tržišta (filmska industrija u Francuskoj je najvažnija posle železnice).
* [[28. 5.]] - [[10. 6.]] - Tito u poseti SSSR-u.
* [[29. 5.]] - Osnovan [[Minski traktorski zavod]], jedna od najvećih tvornica traktora na svijetu (gusenični traktor od 1950, točkaš od 1953).
* [[31. 5.]] - U Novosibirsku osnovan Projektantski zavod [[Antonov]] (premešten u Kijev 1952).
* 31. 5. - Varto–Hınıski zemljotres na istoku Turske, između 800 i 1.300 žrtava.

=== Jun/Juni/Lipanj ===
* [[1. 6.]] - Pogubljen [[Ion Antonescu]], ratni vođa Rumunije.
* 1. 6. - [[Datoteka:Flag of Republic of Cochinchina.svg|30px|Zastava AR Košinkina]] Francuzi priznaju južni kraj Vijetnama za Autononomnu Republiku Košinkina, protivno sporazumu sa Ho Ši Minom - osnova [[Južni Vijetnam|Južniog Vijetnama]] (1955-75).
* [[2. 6.]] - [[Italijanski ustavni referendum 1946.|Referendum]] o monarhiji u Italiji: 54,3% za [[Republika Italija|Republiku Italiju]] (na jugu većina za monarhiju). Izabrana je i Ustavotvorna skupština, prvi put su glasale žene. [[Alcide De Gasperi|De Gasperijevi]] demokršćani dobijaju 207 mandata, [[Pietro Nenni|Nennijevi]] socijalisti 115, [[Palmiro Togliatti|Togliattijevi]] komunisti 104...
* 2. 6. - Izbori za novu Konstituantu u Francuskoj: Popularni narodni pokret (demokršćani) preuzimaju relativnu većinu od komunista: 166 prema 153 mandata.
* ca. 3. 6. - FNRJ: Zakon o opštedržavnom privrednom planu i državnim organima za planiranje (planske komisije na svim nivoima; &quot;najviši izraz administrativne intervencije države&quot;).
* [[4. 6.]] - Peron započinje predsednički mandat.
* [[6. 6.]] - U Njujorku osnovana Košarkaška asocijacija Amerike (BAA) - Nacionalna košarkaška asocijacija NBA nastaje 1949. spajanjem sa Nacionalnom košarkaškom ligom.
[[Datoteka:Juan Peron con banda de presidente.jpg|mini|[[Juan Perón]] je predsednik Argentine]]
* [[7. 6.]] - [[BBC]] nastavlja televizijski program prekinut 1939.
* [[8. 6.]] - Potpisani sporazumi o ekonomskoj saradnji FNRJ i SSSR, do februara će biti osnovana zajednička preduzeća JUSTA i JUSPAD (civilna avijacija odn. dunavsko parobrodarstvo).
* 8. 6. - Velika proslava pobede u Londonu, od saveznika nisu došli SSSR, Jugoslavija i Poljska.
* [[9. 6.]] - Ukinute vojne komisije pri partijskim rukovodstvima - centralizacija poslova narodne odbrane, Vojni savet pri CK KPJ, na čelu sa Titom.
* 9. 6. - Tajlandski kralj [[Ananda Mahidol]] /Ananta Mahidon/ Rama VIII je pronađen ustreljen u krevetu. Nasleđuje ga brat [[Bhumibol Adulyadej]], /Pumipon Adun'jadet/ Rama IX (do [[2016]], krunisan 1950).
[[Datoteka:Draža Mihailović i Dragi Jovanović.jpg|mini|[[Beogradski proces]]: [[Dragoljub Mihailović|Draža Mihailović]] i [[Dragi Jovanović]]]]
* [[10. 6.]] - [[Beogradski proces]]: počelo suđenje [[Draža Mihailović|Draži Mihailoviću]] pred Vojnim većem Vrhovnog suda [[FNRJ]], kao i još 23-ici, 10 u odsustvu, od kojih će ukupno 11 biti osuđeno na smrt.
* 10. 6. - Proglašena Republika Italija, Umberto II zauvek napušta zemlju tri dana kasnije.
* jun - Baruchov plan predlaže međunarodnu organizaciju za regulaciju nuklearne energije: SSSR odbija, odn. predlaže svoj plan nuklearnog razoružanja.
* jun - U američkoj zoni Nemačke osnovana Gehlenova organizacija, na čelu sa nacističkim obaveštajcem [[Reinhard Gehlen|Reinhardom Gehlenom]] - prethodnica [[Savezna obavještajna služba|Savezne obavještajne službe]] (1956).
* jun - Jedinice feldžandarmerije koje su održavale red u zapadnim zonama, poslednje su nemačke jedinice koje su položile oružje.
* 16/[[17. 6.]] - &quot;Noć mostova&quot;: jevrejska Haganah uništila devet od ciljanih 11 mostova, veza Mandatne Palestine sa susednim teritorijama, uz to je izvedeno oko 50 diverzionih akcija.
* [[17. 6.]] - Osnovana &quot;Jugoslovenska knjiga&quot;.
* [[25. 6.]] - Gen. Lucius Clay obustavlja demontažu industrije u američkoj zoni Nemačke, dok se ne utvrdi hoće li zemlja biti ekonomska jedinica.
* [[26. 6.]] - [[Kineski građanski rat]] se nastavlja punom snagom nakon primirja, nacionalisti pokreću kampanju protiv komunista.
* [[27. 6.]] - Donesen je Zakon o kanadskom državljanstvu, kojom je ono od 1. januara odvojeno od britanskog.
* [[28. 6.]] - Drugi kontrolni sporazum u Austriji: smanjena dominacija saveznika nad vlastima. Procenjuje se da su Sovjeti za godinu dana poslali na istok industrijsku opremu vrednu pola milijarde dolara.
* [[29. 6.]] - Britanci pokrenuli Operaciju Agatha u Palestini: uhapšeno 2.700 Jevreja.
* [[30. 6.]] - U [[Poljska|Poljskoj]] referendum o ukidanju Senata, distribuciji zemlje, nacionalizaciji industrije i novim granicama.

=== Jul/Juli/Srpanj ===
[[Datoteka:Able nuclear test at Bikini atoll 1946.jpg|mini|Proba na Bikiniju]]
* [[1. 7.]] - Američka [[Operacija Crossroads]], test Able na pacifičkom [[atol Bikini|atolu Bikini]]: prva mirnodopska atomska proba i prva detonacija atomske bombe od Japana prošlog avgusta. Isprobavan je efekat na flotu brodova.
* 1. 7. - [[Sarawak]] postaje britanska krunska kolonija (deo Malezije od 1963).
* [[3. 7.]] - [[Enver Hodža]] završio posetu Beogradu.
* [[4. 7.]] - {{flag|Filipini}} postižu samostalnost nakon 47 godina vladavine [[SAD]] i 381 godinu zapadne vlasti.
* 4. 7. - [[Pogrom u Kielcu]]: u poljskom mestu [[Kielce]] ubijeno 42 Jevreja povratnika iz konc-logora, nakon antisemitskih kleveta - Jevreji nakon ovoga masovno napuštaju Poljsku.
* [[5. 7.]] - U Parizu predstavljen [[bikini]], kreacija [[Louis Réard|Louisa Réarda]]. Pre oko mesec dana, [[Jacques Heim]] je predstavio ''atome'', dvodelni kupaći kostim oskudniji nego '30-tih, ali suzdržaniji od Reardovog, tako da će se u početku bolje prodavati.
* [[6. 7.]] - Neredi u Trstu zbog odluke o &quot;internacionalizaciji&quot; grada.
* [[7. 7.]] - Komunistička direktiva u Kini pokreće 18 meseci konfiskacije imovine zemljoposednika - mnogi su ubijeni.
* [[9. 7.]] - Ugovor o prijateljstvu i uzajamnoj pomoći između Albanije i Jugoslavije.
* [[10. 7.]] - Nehru izjavljuje da provincije ne trebaju biti obavezne pridruživati se grupama i da Indijski nacionalni kongres nije obavezan planom Kabinetske misije - nakon ovoga i Muslimanska liga odustaje od plana 29. 7..
* [[14. 7.]] - Objavljena &quot;Zdravoramska knjiga o negovanju bebe i deteta&quot; [[Benjamin Spock|Benjamina Spocka]].
* [[15. 7.]] - Anglo-američki zajam: SAD daju 3,75 milijardi dolara zajma Ujedinjenom Kraljevstvu, i Kanada 1,19 milijardi, s kamatom od 2% - uslov konvertibilnosti sterlinga će izazvati problem sledeće godine (otplaćeno 2006).
* [[17. 7.]] - Streljan [[Draža Mihailović]].
* [[18. 7.]] - CK KPJ preko sindikata organizuje demonstracije protiv [[Francisko Franko|Franka]], povodom 10-godišnjice njegovog puča u Španiji (potežu se i pitanja Trsta i Julijske krajine, kritika Zapada).
* [[19. 7.]] - Jugoslavija izgubila od švedskog domaćina u finalu evropske zone [[Davis Cup]]-a sa 3:2 (za Jugoslaviju igrali [[Dragutin Mitić]] i [[Josip Palada]]).
* [[21. 7.]] - Prvi višestranački izbori u Turskoj, ali neslobodni, sa javnim glasanjem i tajnim brojanjem: velika većina za [[Republikanska narodna stranka|DžHP]].
* 21. 7. - Vrhunac nereda u La Pazu: ne znajući da je predsednik gen. [[Gualberto Villarroel]] podneo ostavku, gomila upada u predsedničku palatu, ubija ga i veša na banderu.
* 21. 7. - Prvi put da mlaznjak sleti na nosač aviona, Phantom PH na USS Franklin D. Roosevelt.
* [[22. 7.]] - Militantni [[cionizam|cionisti]] iz [[Irgun]]a podmetnuli bombu u jerusalimski hotel &quot;King David&quot;, sedište britanskih vlasti u Palestinskom mandatu - 91 žrtva, od čega 28 Britanaca, 41 Arapa i 17 Jevreja.
* [[25. 7.]] - [[Dean Martin]] i [[Jerry Lewis]] prvi put nastupili kao tim (partnerstvo traje do 1956).
* 25. 7. - Test Baker na Bikiniju: podmorska nuklearna eksplozija.
* [[29. 7.]] - U [[Pariz]]u počela mirovna konferencija zemalja-pobednica u [[Drugi svetski rat|Drugom svetskom ratu]]. [[Pariški mirovni ugovor (1947)|Mirovni ugovori]], usaglašeni tokom zasedanja konferencije do [[16. oktobar|16. oktobra]], potpisani [[10. februar]]a [[1947]].
* [[31. 7.]] - Objavljen Morrison–Gradyjev plan ili Plan provincijske autonomije: samoupravne arapske i jevrejske provincije pod britanskim nadzorom, Jerusalim i Negev direktno pod Britancima - svi ga odbijaju.

* leto - Velika suša dovodi do loše žetve u SSSR i gladi sa vrhuncem sledećeg proleća - broj mrtvih se procenjuje od nekoliko stotina hiljada do dva miliona.

=== Avgust/August/Kolovoz ===
* [[1. 8.]] - Vraćena [[mađarska forinta]], umesto [[Penge|pengova]], čime je okončana hiperinflacija u toj zemlji. Jedna forinta je zamenila 4×10&lt;sup&gt;29&lt;/sup&gt; pengova (prošlog meseca je izdata novčanica od 100.000.000.000.000.000 pengova).
* 1. 8. - Osnovan ''[[Scandinavian Airlines System]]'', konzorcij avio-kompanija Danske, Norveške i Švedske.
* [[7. 8.]] - [[Kriza turskih moreuza]]: SSSR traži preispitivanje režima u Moreuzima i sazivanje nove konferencije - napetost traje do oktobra. Sovjeti imaju i pretenzije na teritorije na severoistoku Turske, koje su nekada pripadale carskoj Rusiji.
* [[8. 8.]] - Prvi let šestomotornog elisnog bombardera [[Convair B-36]] Peacemaker - glavni prenosnik nuklearnog oružja 1948-55.
* [[9. 8.]] - Kod [[Kranj]]a prisilno spušten američki avion C-47 koji je navodno zalutao usled oluje (povrede vazdušnog prostora traju od februara).
* 9. 8. - Rezolucija X plenuma bugarskih komunista o makedonskom pitanju - za ujedinjenje [[Makedonci|Makedonaca]] oko [[SR Makedonija|NR Makedonije]], na osnovu ugovora o savezu Bugarske i Jugoslavije.
* 9. 8. - U Lujzijani pronađeno telo linčovanog crnog veterana Johna Cecila Jonesa - slučaj će dobiti nacionalnu pažnju, Truman u decembru osniva Komitet o građanskim pravima.
* [[10. 8.]] - U beogradskom [[Žarkovo|Žarkovu]] osnovan [[Vazduhoplovnotehnički institut]].
* [[12. 8.]]. - [[UK|Britanska]] je vlada naredila zaustavljanje useljavanja u [[Palestina|Palestinu]], a preostale [[Židovi|Židove]] koji su željeli imigrirati internirala je na [[Cipar]].
* [[14. 8.]] - Dekret orgbiroa CK SKP(b) &quot;O časopisima 'Zvezda' i 'Lenjingrad'&quot; je početak &quot;[[Ždanovizam|Ždanovizma]]&quot; u sovjetskoj kulturi.
* [[15. 8.]] - Prikazan [[Alfred Hitchcock|Hitchcockov]] film ''[[Notorious (film, 1946)|Notorious]]''.
* 15. 8. - Redovan program američke TV mreže [[DuMont Television Network|DuMont]] sa dve stanice, u Njujorku i Vašingtonu (mreža ugašena 1956).
* [[16. 8.]] - &quot;Dan direktne akcije&quot; u [[Kalkuta|Kalkuti]], početak &quot;Sedmice dugih noževa&quot; u kojoj je poginulo nekoliko hiljada muslimana i hinduista u međusobnim obračunima, nakon što je [[Muhamed Ali Džina]] pozvao na generalni štrajk u podršku osnivanju Pakistana.
* 16. 8. - [[Dumarsais Estimé]] je novi predsednik Haitija (do 1950)
* [[18. 8.]] - [[Eksplozija na Vergaroli]] u [[Pula|Puli]], pod savezničkom vojnom administracijom, oko 70 mrtvih.
* [[19. 8.]] - Kod [[Bled]]a oboren američki transportni avion C-47, pet mrtvih (ovaj i avion od 9. 8. spustili/oborili jugoslovenski lovci Jak-3, letači na godišnjicu 1950. dobili spomenik na Arlingtonu).
* [[20. 8.]] - Zvanično raspuštanje [[Wehrmacht]]a - na zapadu će biti osnovan [[Bundeswehr]] (1955), na istoku Nacionalna narodna armija (1956-90).
* [[23. 8.]] - U britanskoj zoni Nemačke je osnovana [[Sjeverna Rajna-Vestfalija]], od pruske provincije Vestfalije i severnog dela pruske Rajnske provincije, čemu je dogodine dodata [[Slobodna Država Lippe]]. Pruska provincija [[Schleswig-Holstein]] postaje posebna zemlja. Provincija Hanover postaje država, ali samo do novembra.
* 23. 8. - Prikazan film ''[[The Big Sleep (film, 1946)|The Big Sleep]]'' sa [[Humphrey Bogart|Bogartom]] i [[Lauren Bacall|Bacall]].
* [[24. 8.]] - Norma Jean Baker je potpisala ugovor sa 20th Century-Foxom pod novim imenom - [[Marilyn Monroe]] (ipak, prva značajnija uloga je tek u MGM-ovoj &quot;Džungli na asfaltu&quot; 1950).
* 24. 8. - Komunistički lider Juan Feleo je otet i ubijen na Filipinima - dolazi do [[Hukbalahapska pobuna|Hukbalahapske pobune]] na ostrvu Luzon (do 1954).
* ca. [[26. 8.]] - Poslanik FNRJ Izidor Cankar napušta Grčku.
* [[27. 8.]]. - [[Francuski protektorat Laos]]: zaključen je sporazum kojim je Laos postao kraljevina u okviru Francuske unije (nezavisan 1953).
* [[30. 8.]] - Protestna nota vlade FNRJ povodom preletanja američkih aviona.
* 30. 8. - Završen [[Rupnikov proces]] u Ljubljani: [[Leon Rupnik]] i još dvojica na smrt; tri zatvorske kazne, biskup [[Gregorij Rožman]] i političar [[Miha Krek]] u odsustvu.
* 30. 8. - U francuskoj zoni Njemačke osnovana država [[Porajnje-Falačka]].
* [[31. 8.]] - Francuske trupe napuštaju Liban, čime se okončava [[Mandat za Siriju i Liban]].

=== Septembar/Rujan ===
* [[1. 9.]] - Plebiscit u Grčkoj, 68,4% za povratak kralja - podsticaj građanskom ratu.
* [[2. 9.]] - Postavljena je privremena vlada Indije, na čelu je [[Jawaharlal Nehru]] kao potpredsednik izvršnog veća (muslimani ipak ulaze u oktobru).
* [[3. 9.]] - Predsednik Truman je tajnom direktivom odobrio [[Operacija Spajalica|operaciju Spajalica]] i proširio je na još 1000 osoba.
* 3 - 7. 9. - Četiri avionske nesreće u pet dana, kod Kopenhagena (Air France, 22 mrtvih), Pariza (Air France, 20), Elka u Nevadi (Trans-Luxury Airlines, 21 od 22) i kod Bathursta u Gambiji (British South American Airways, 23 od 24).
* [[4. 9.]] - Izbija muslimansko-hinduističko ulično nasilje u Bombaju.
* [[5. 9.]] - [[Sporazum De Gasperi-Gruber]]: [[Južni Tirol]] ostaje u Italiji, s autonomijom. 
* [[6. 9.]] - Državni sekretar [[James F. Byrnes]] održao govor u [[Stuttgart]]u &quot;Reformulacija politike o Nemačkoj&quot;, nazvan i &quot;Govor nade&quot;: odbačen [[Morgenthauov plan]], Nemačka će biti rekonstruisana, naizgled dovedena u pitanje nova granica sa Poljskom.
* [[10. 9.]] - Sestra Anjezë Gonxhe Bojaxhiu, još uvek jugoslovenska državljanka, doživela nadahnuće u Indiji da se posveti siromašnima - [[Majka Tereza]] će osnovati [[Misionarke milosrđa]] 1950.
* [[13. 9.]] - &quot;Bierutovi dekreti&quot;: osobe nemačke nacionalnosti su isključene iz poljske narodne zajednice.
[[Datoteka:Coat of arms of Bulgaria (1948–1968).svg|mini|100px|Amblem NR Bugarske, 1948-67]]
* [[15. 9.]] - Na osnovu plebiscita od pre sedam dana, proglašena je [[Narodna Republika Bugarska]].
* [[18. 9.]] - Uhapšen nadbiskup Stepinac.
* 18. 9. - [[Farska ostrva]] proglasila nezavisnost od Danske nakon tesnog rezultata na referendumu, ali kralj Kristijan X dva dana kasnije poništava odluku (dobiće samoupravu 1948).
* 18. 9. - Brazil je dobio peti ustav: za razliku od [[Getúlio Vargas|Vargasovog]], sužena je moć predsednika (traje do 1967).
* [[20. 9.]] - [[5. 10.]] - Ponovo pokrenut [[Kanski filmski festival 1946.|Kanski filmski festival]] (prvi je trebao biti održan u septembru 1939, Zlatna palma uvedena 1955).
* [[23. 9.]] - Løgting, skupština [[Farski otoci|Farskih otoka]] glasa 12:11 za neovisnost, na osnovu plebiscita od 15. 9. - ali danski kralj ga raspušta sutradan. Otoci dobivaju široku autonomiju 1948.
* [[24. 9.]] - Predsednik Truman dobio tajni Clifford-Elseyjev izveštaj: odnosi i sporazumi sa SSSR i kako ih Sovjeti krše - preporučeno &quot;obuzdavanje i ograničavanje&quot; njihovog uticaja (→ ''[[Containment]]'').
* [[25. 9.]] - Bugarski ministar odbrane [[Damjan Velčev]] iz stranke &quot;[[Zveno]]&quot; smenjen pod sumnjom da je imao veze sa Dražom Mihailovićem&lt;ref&gt;Return to Diversity, A Political History of East Central Europe Since World War II - Joseph Rothschild &amp; Nancy M. Wingfield, p. 116&lt;/ref&gt;.
* [[26. 9.]] - Zatvorena američka čitaonica u Beogradu - opet otvorena u decembru ali uz ograničen opseg informacija.
* 26. 9. - Grčki kralj [[Đorđe II Grčki|Đorđe II]] se vratio u zemlju.
* [[28. 9.]] - Mirovna konferencija u Parizu: odluka o stvaranju [[Slobodna Teritorija Trsta|Slobodne Teritorije Trsta]] (ili 10. 10.?).
* 28. 9. - Grčki kralj [[Jorgos II od Grčke|Đorđe II]] se vratio u zemlju (umire pola godine kasnije).
* [[29. 9.]] - Prva utakmica fudbalske reprezentacije Jugoslavije u zemlji: Jugoslavija - Čehoslovačka 4:2 na nedovršenom stadionu JNA u Beogradu&lt;ref name=&quot;BajecDolničar1981-99&quot;/&gt;.
* [[29. 9.]] - [[29. 10.]] - U Beogradu održana izložba &quot;Slikarstvo i vajarstvo naroda Jugoslavije XIX i XX veka&quot;, kasnije i u Zagrebu i Ljubljani, kao i u istočnim zemljama do 1948.&lt;ref&gt;Milan Bajec, Ivan Dolničar, 1981. 114&lt;/ref&gt;.

=== Oktobar/Listopad ===
* [[1. 10.]] - [[Nürnberški proces]]: izrečene su kazne - 12 smrtnih, jedna u odsustvu, sedam zatvorskih, trojica oslobođena.
* 1. 10. - U [[UK]] osnovana [[Mensa International]].
* [[2. 10.]] - ''[[Faraway Hill]]'' je prva [[sapunica]] na TV mreži u SAD, na [[DuMont Television Network|DuMontu]].
* [[3. 10.]] - DC-4 udario u brdo na Njufaundlendu - sa 39 mrtvih, najgora avionska nesreća do tada.
* 5/[[6. 10.]] - 11 tačaka u Negevu: Jevreji postavljaju kampove na severu Negeva, koji bi po Morrison–Gradyjevom planu pripao arapskoj provinciji.
* [[6. 10.]] - Umro švedski premijer [[Per Albin Hansson]], naslediće ga [[Tage Erlander]] (do 1969).
* [[7. 10.]] - Japanski parlament je usvojio novi [[ustav Japana|ustav]] - na snazi od sledeće godine.
* [[10. 10.]] - Na međunarodnoj konferenciji o mirovnom sporazumu sa Italijom u Parizu dogovoreno stvaranje [[Slobodni Teritorij Trsta|Slobodnog Teritorija Trsta]] (ugovor potpisan [[1947]]).
* 10. 10. - Na jugoistoku današnjeg Bangladeša počinju Noakhaliski neredi, progon hinduista. Gandhi će boraviti u  regionu od novembra do marta.
* [[11. 10.]] - Nadbiskup [[Alojzije Stepinac]] osuđen na 16 godina zatvora za veleizdaju i ratne zločine; na robiju osuđen i Ivan Šalić, a Erih Lisak na smrt (presuda Stepincu poništena 2016).
* [[12. 10.]] - Industrijalizacija Brazila: u [[Volta Redonda|Volta Redondi]] otvorena ''Companhia Siderúrgica Nacional'', prva čeličana u Južnoj Americi (privatizovana 1993).
* [[14. 10.]] - Osnovana [[Međunarodna organizacija za standardizaciju]] - ISO.
* 14. 10. - Vatikan ekskomunicirao jugoslovenske zvaničnike povezane sa Stepinčevom osudom - nisu navedena imena, pretpostavlja se da je usmereno protiv Tita.
* [[15. 10.]] - [[Hermann Göring]] preduhitrio pogubljenje, otrovavši se.
* 15. 10. - Posljednji sastanak Mirovne konferencije u Parizu, koji FNRJ bojkotuje.
* 15. 10. - Osnovano Narodno pozorište &quot;Toša Jovanović&quot; u [[Zrenjanin]]u.
* [[16. 10.]] - Rano ujutru obešena desetorica osuđenih na smrt u [[Nürnberški proces|Nürnberškom procesu]], Göring se ubio prethodne večeri.
* 16. 10. - ''[[RMS Queen Elizabeth]]'' je konačno zaplovio kao luksuzni putnički brod, pošto je prevozio trupe tokom rata (plovi do 1969).
* [[20. 10.]] - Izbori za državne skupštine u sovjetskoj nemačkoj zoni, najviše mandata dobija Socijalistička partija jedinstva.
* 20. 10. - Ukinuta [[Rajnska pokrajina]] Pruske (dogodine i Pruska).
* [[21. 10.]] - U Bamaku osnovana antikolonijalna partija Afričko demokratsko okupljanje, na čelu sa [[Félix Houphouët-Boigny|Félixom Houphouët-Boignyjem]].
* [[22. 10.]] - Incident u Krfskom kanalu (2. deo): britanski brodovi ''Saumarez'' i ''Volage'' naleteli na mine, poginula 44 mornara (za polaganje mina osumnjičeni Jugosloveni).
* 22. 10. - Operacija Osoaviahim: Sovjeti su prebacili preko 2.200 nemačkih eksperata u SSSR
* [[24. 10.]] - Prva fotografija Zemlje iz svemira je snimljena sa rakete V-2 No. 13 lansirane iz [[White Sands, New Mexico|White Sands]].
* 24. 10. - Počinju Biharski neredi u Indiji: hinduisti ciljaju muslimane do 11. 11., što je odgovor na Noakhaliske nerede na jugoistoku današnjeg Bangladeša.
* [[27. 10.]] - Nakon što je ranije tokom meseca prihvaćen na plebiscitu od 53% glasača, donesen je novi [[Ustav Francuske (1946)|Ustav Francuske]] koji definira [[Četvrta Francuska Republika|Četvrtu republiku]] (zamenjen 1958).
* [[28. 10.]] - [[Grčki građanski rat]]: [[Komunistička partija Grčke|KP Grčke]] osnovala Generalnu partizansku komandu na čelu sa [[Markos Vafiadis|Markosom Vafiadisom]], od decembra pod nazivom [[Demokratska armija Grčke]].
* [[29. 10.]] - [[Lucky Luciano]], koji je prošlog februara proteran iz SAD u Italiju, tajno stiže na Kubu.
* [[31. 10.]] - Indonežanski nacionalisti uvode [[Indonezijska rupija|rupiju]] (inače se koristi holandsko-indijski gulden).

=== Novembar/Studeni ===
* [[1. 11.]] - Utakmica Toronto Huskies - New York Knickerbockers, prva je Košarkaške asocijacije Amerike, kasnije NBA.
* 1. 11. - [[Karol Vojtila]] (26) zaređen je za svećenika u Krakówu.
* 1. 11. - Zvanični datum osnivanja [[Donja Saksonija|Donje Saksonije]] u britanskoj zoni Nemačke: Državi Hanover su priključeni Braunschweig, Oldenburg i Schaumburg-Lippe.
* [[3. 11.]] - [[Gabriel González Videla]] je novi predsednik Čilea (do 1952); ubrzo raskida sa komunističkim saveznicima, čiju partiju zabranjuje 1948.
* [[4. 11.]] - Na snazi je povelja kojom je osnovan [[UNESCO]] - prva generalna konferencija je otvorena kasnije tokom meseca, za prvog direktora će biti izabran [[Julian Huxley]].
* [[5. 11.]] - Izbori za Kongres SAD: Republikanci preuzimaju većinu u oba doma, zbog nepopularnosti predsednika Trumana. Među novim kongresmenima su [[Richard Nixon]], [[John F. Kennedy]] (Dom) i [[Joseph McCarthy]] (Senat). Demokrati će za dve godine povratiti većine.
* [[6. 11.]] - Apel masovnim organizacijama u Jugoslaviji za prikupljanje pomoći Albaniji, koju su krajem oktobra pogodile velike poplave.
* [[7. 11.]] - Nakon 190 dana završena prva savezna radna akcija omladine na gradnji željezničke pruge [[Brčko-Banovići]], duge 190 km. U akciji učestvovalo oko 70.000 osoba iz cijele zemlje i 2.000 iz inostranstva.
* [[9. 11.]] - Sarajevska opera započela svoju umjetničku djelatnost svečanom premijerom &quot;[[Prodana nevjesta]]&quot; [[Bedrich Smetana|Bedricha Smetane]].
* [[10. 11.]] - Izbori za Ustavotvorni sabor NR Hrvatske.
* 10. 11. - Prvi izbori za skupštinu francuske četvrte republike: komunisti dobijaju relativnu većinu.
* 10. 11. - Zemljotres u peruanskom regionu Ancash odnosi procenjenih 1.400 žrtava.
* [[12. 11.]] - U [[Indonezija|Indoneziji]] primirje između nacionalista i holandske armije.
* 12. 11. - Prikazan Disneyjev film ''[[Song of the South]]''.
* 12-[[13. 11.]] - Incident u Krfskom kanalu (3. deo): Britanci čiste mine u albanskim teritorijalnim vodama.
[[Datoteka:Serbia, Belgrade, Pančevo bridge, 11.05.2011.jpg|mini|220px|[[Pančevački most]]]]
* [[14. 11.]] - [[Patrijarh srpski Gavrilo]] se vratio u zemlju.
* [[15. 11.]] - Sporazum iz Linggadjatija: Holanđani priznaju faktičku indonežansku kontrolu Jave, Sumatre i Madure, predviđeno stvaranje federacije sa ostatkom ostrvlja.
* novembar - Beduini pronašli prve [[Svici sa Mrtvog mora|Svitke sa Mrtvog mora]]
* [[16. 11.]] - Reforma [[japansko pismo|japanskog pisma]]: ''Tōyō kanji'' je nedefinitivan spisak od 1.850 zvaničnih [[kanji]]ja, umesto 6.000 tradicionalnih.
* [[17. 11.]] - Franko-tajski sporazum: Tajland je vratio Francuzima teritorije date nakon rata 1940-41, u zamenu za deblokadu prijema u UN.
* [[17. 11.|17]] - [[19. 11.]] - U Beogradu održan Prvi kongres Saveza književnika Jugoslavije - u znaku [[socrealizam|socrealizma]], ali uz uzimanje u obzir domaće tradicije (uvodni referat [[Radovan Zogović]]). Za predsednika Saveza izabran [[Ivo Andrić]], potpredsednici [[Oton Župančič]], [[Miroslav Krleža]], [[Isidora Sekulić]], [[Ra­dovan Zogović]], [[Isak Samokovlija]] i [[Blažo Koneski]], sekretar [[Čedomir Minderović]]&lt;ref&gt;Milan Bajec, Ivan Dolničar, 1981, str. 96&lt;/ref&gt;.
* [[19. 11.]] - Izbori u Rumuniji - zvanično, Nacionalni demokratski front (komunisti i ostali) uzima 348 od 414 mesta.
* 19. 11. - Prve nove [[Države članice Ujedinjenih naroda|članice UN]] od osnivanja: [[Kraljevina Afganistan|Afganistan]], Island i Švedska (Tajland u decembru).
* [[20. 11.]] - Francuski patrolni čamac zarobio kinesku džunku koja je krijumčarila benzin u luci Haiphong. Gerila Viet Minha zarobila čamac i posadu - Francuzi uputili ultimatum.
* [[21. 11.]] - U Njujorku prikazan film ''[[The Best Years of Our Lives]]'', kritički i komercijalni uspeh.
* [[23. 11.]] - [[Georgi Dimitrov]] preuzima bugarsku vladu od [[Kimon Georgijev|Kimona Georgijeva]] (do smrti 1949).
* 23. 11. - [[Prvi indokineski rat]] počinje francuskim bombardovanjem [[vijetnam]]ske luke [[Hai Phong]], pri čemu ginu hiljade ljudi.
* [[19. 11.]]. - [[Afganistan]], [[Island]] i [[Švedska]] pristupaju [[UN|Ujedinjenim Narodima]].
* [[23. 11.]] - Nakon isteka ultimatuma za povlačenje Viet Minha, Francuzi bombarduju Haiphong - ginu hiljade ljudi.
* [[29. 11.]] - Krenuo drumski saobraćaj na obnovljenom [[Pančevački most|Pančevačkom mostu]] u Beogradu (prvi voz prošao [[7. 11.]]).
* 29. 11. - Čelnik [[Estonska Sovjetska Socijalistička Republika|Estonske SSR]] Johannes Vares izvršio samoubistvo u svojoj rezidenciji.
* novembar - mart - Gladna zima u Nemačkoj, najjača u regionu Severnog mora u 20. stoleću.

=== Decembar/Prosinac ===
* [[1. 12.]] - [[Miguel Alemán Valdés]] je predsednik Meksika nakon [[Manuel Ávila Camacho|M. A. Camacha]] (do 1952), prvi civil od 1920. Sprovodi program supstitucije uvoza i gradnje infrastrukture (→ [[Meksičko čudo]]), ali raste i korupcija i [[ortački kapitalizam]].
* [[2. 12.]] - Osnovana [[Međunarodna komisija za lov na kitove]].
* [[3. 12.]] - [[Mijo Kerošević]], kasnije proglašen za narodnog heroja, poginuo kod Bijeljine u poteri za četničkim odmetnicima.
* [[4. 12.]] - Usvojen novi bugarski ustav.
* [[5. 12.]] - U FNRJ donesen Zakon o nacionalizaciji privatnih privrednih preduzeća, i to saveznog i republičkog značaja (mnoga su već pod sekvestrom), celokupno bankarstvo, spoljna trgovina i unutrašnja trgovina na veliko, kao i sva preduzeća saobraćaja i sredstava za vezu.
* [[8. 12.]] - Sveslovenski kongres u Beogradu.
* [[9. 12.]] - Okupila se Ustavotvorna skupština Indije, nema predstavnika Muslimanske lige.
* [[10. 12.]] - Rezolucija 12 Saveta bezbednosti UN, u vezi Grčkog pitanja: predstavnici Grčke i Jugoslavije će biti pozvani da učestvuju u diskusiji, bez prava glasanja; Albanija i Bugarska su pozvane da daju izjave.
* [[11. 12.]] - Generalna skupština [[Ujedinjene nacije|Ujedinjenih nacija]] osnovala [[UNICEF]], Međunarodni fond Ujedinjenih nacija za pomoć deci u zemljama razorenim ratom.
* [[12. 12.]] - Rezolucijom Generalne skupštine, UN prekidaju odnose sa [[Francisco Franco|Frankovom]] Španijom (zabrana ukinuta 1950).
[[Datoteka:Republic of mahabad and iranian azerbaijan 1945 1946.png|mini|200px|Kraj kurdske i azerske secesije u Iranu]]
* 12. 12. - Iranske snage ušle u Tabriz, što znači pad secesionističke &quot;[[Autonomna Republika Azerbejdžan|Azerbejdžanske narodne vlade]]&quot;.
* [[14. 12.]] - Generalna skupština UN određuje osnivanje [[Starateljski savjet Ujedinjenih naroda|Starateljskog savjeta Ujedinjenih naroda]], za teritorije koje su ranije bile mandati Društva naroda.
* [[15. 12.]] - Iranske snage ušle u [[Mahabad]], čime je pala [[Republika Mahabad|istoimena kurdska republika]].
* [[16. 12.]] - [[Léon Blum]] je na čelu poslednje privremene francuske vlade - tzv. &quot;silvestrovska vlada&quot;, traje do sledećeg meseca.
* 16. 12. - Osnovana modna kuća ''[[Dior]]'', sledećeg februara predstavljaju prvu kolekciju, nazvanu ''New Look''.
* [[19. 12.]] - [[Prvi indokineski rat]] počinje Bitkom za Hanoj: sukob francuskih i Viet Minhovih snaga u Hanoju, Francuzi će staviti grad pod svoju punu kontrolu za dva meseca. SAD podržavaju Francuze protiv komunista u Viet Minhu.
* 19. 12. - [[Grčki građanski rat]]: [[Rezolucija 15 Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija|Rezolucija 15 SB UN]]: ustanovljena Istražna komisija koja će ispitivati povrede grčke granice prema Albaniji, Jugoslaviji i Bugarskoj (Grčka optužuje Jugoslaviju za &quot;agresiju&quot; i pomaganje &quot;revolucionarnih bandi&quot;).
* 19. 12. - Britanski premijer Attlee izjavio spremnost za ponudu nezavisnosti Burme.
* [[20. 12.]] - Počinje [[Havanska konferencija]] američkih mafijaških bosova. [[Lucky Luciano]] je potvrdio svoje prvenstvo, izneo plan trgovine drogom u SAD, odlučivano je o likvidaciji [[Bugsy Siegel|Bugsyja Siegela]].
* 20. 12. - Prikazan film '[[It's a Wonderful Life]]'' - komercijalno je slabo prošao, postaje božićni klasik od polovine '70-tih.
* [[21. 12.]] - Nankaiski zemljotres praćen cunamijem u Japanu, najmanje 1.362 mrtvih.
* [[25. 12.]] - U Moskvi proradio nuklearni reaktor [[F-1 (reaktor)|F-1]], prvi u Evropi koji je postigao samoodrživu [[lančana reakcija|lančanu reakciju]].
* [[26. 12.]] - Otvoren [[Flamingo Las Vegas]], prvi luksuzni kazino i hotel u tom gradu - [[Bugsy Siegel]] ga je gradio mafijaškim pozajmicama po četvorostruko većoj ceni od predviđene (ubijen je sledećeg juna).
* [[31. 12.]] - [[Datoteka:Flag of Serbia (1947–1992); Flag of Montenegro (1946–1993).svg|border|30px]] Federalna Država Crna Gora donošenjem ustava postaje [[Narodna Republika Crna Gora]].
* 31. 12. - Predsednik [[SAD]] [[Hari Truman]] formalno proglasio kraj [[Drugi svetski rat|Drugog svetskog rata]] (''Proclamation 2714'').

=== Datum nepoznat ===
* [[Kineski građanski rat]] eskalira.
* Osnovano elektrotehničko odeljenje na [[Beogradski univerzitet|Univerzitetu]] u Beogradu.
* Osnovan [[Sarajevski balet]].
* Članice [[Arapska liga|Arapske lige]] potpisuju [[Kulturni sporazum]].
* Okončana američka okupacija [[Island]]a.
* Jugoslavija ekipni prvak Balkana u [[šah]]u.
* [[Milovan Zoričić]] iz Zagreba jedan od sudija [[Međunarodni sud pravde|Međunarodnog suda pravde]].

== 1946. u temama ==
* Rukovodstvo [[FNRJ]]:
** Predsednik Prezidijuma Narodne Skupštine: [[Ivan Ribar]]
** Predsednik Vlade: [[Josip Broz Tito]] (takođe i Generalni sekretar [[KPJ]])
** Predsednik Narodne skupštine: [[Vladimir Simić]]

* [[Popis jugoslavenskih filmova|Domaći film]]: &quot;[[U planinama Jugoslavije]]&quot; (sovjetska koprodukcija) (→ [[:Kategorija:Filmovi 1946.]]).

* [[Spisak država po datumu državnosti|Nove države]]:
{|
| 
| [[Datoteka:Flag of Jordan.svg|thumb|120px|[[Jordan|Transjordan]]]]
| [[Datoteka:Flag of the Philippines.svg|thumb|120px|[[Filipini]]]]
|}

== Rođenja ==
{{glavni članak|:Kategorija:Rođeni 1946.}}
=== Januar/Siječanj ===
* [[5. 1.]] - [[Diane Keaton]], glumica
* [[6. 1.]] - [[Syd Barrett]], rok-muzičar iz ''Pink Floyd''-a († [[2006]])
* [[13. 1.]] - [[Sonja Jauković]], glumica
* [[15. 1.]] - [[Dragomir Zupanc]], TV reditelj
* [[16. 1.]] - [[Kabir Bedi]], glumac
* [[19. 1.]] - [[Dolly Parton]], country-muzičarka
* [[20. 1.]] - [[David Lynch]], filmski režiser
* [[22. 1.]] - [[Malcolm McLaren]], muzičar († [[2010]])
* [[23. 1.]] - [[Zvonko Bušić]], radikalni emigrant († [[2013]])
* [[24. 1.]] - [[Goran Milić]], novinar
* 24. 1. - [[Michael Ontkean]], glumac
* [[27. 1.]] - [[Andrija Hebrang (sin)|Andrija Hebrang]], hrvatski političar i liječnik
* [[30. 1.]] - [[Dick Cheney]], potpredsednik SAD

=== Februar/Veljača ===
* [[3. 2.]] - [[Žarko Potočnjak]], hrvatski glumac († [[2021]])
* [[4. 2.]] - [[Usnija Redžepova]], narodna pevačica († [[2015]])
* [[5. 2.]] - [[Charlotte Rampling]], britanska glumica
* [[10. 2.]] - [[Velimir Kljaić]], hrvatski rukometni trener († [[2010]])
* [[21. 2.]] - [[Alan Rickman]], britanski glumac († [[2016]])
* [[24. 2.]] - Slobodan Petrović - [[Petar Slaj]], baletski koreograf († [[2013]])
* 24. 2. - [[Ratomir Dujković]], golman i fudbalski trener
* [[28. 2.]] - [[Robin Cook]], britanski političar († [[2005]])

=== Mart/Ožujak ===
* [[1. 3.]] - [[Ljubiša Veličković]], gen-puk., komandant RV i PVO VJ († [[1999]])
* [[3. 3.]] - [[Ejup Ganić]], bh. političar
* [[6. 3.]] - [[David Gilmour]], rok-muzičar iz ''Pink Floyd''
* [[8. 3.]] - [[Jasna Diklić]], bosanskohercegovačka pozorišna i filmska glumica
* [[11. 3.]] - [[Jurij Bajec]], ekonomista
* [[12. 3.]] - [[Liza Minnelli]], američka glumica i pjevačica
* [[19. 3.]] - [[Bigas Luna]], režiser († [[2013]])
* [[21. 3.]] ('44 ili '46) - [[Timothy Dalton]], glumac
* [[31. 3.]] - [[Hašim Kučuk Hoki]], pevač narodne muzike († [[2002]])
* 31. 3. - Leposava [[Lokica Stefanović]], arhitekta, balerina, baletski pedagog

=== April/Travanj ===
* [[3. 4.]] - [[Branislav Milićević]], Branko Kockica
* [[6. 4.]] - [[Ivan Bekjarev]], srpski glumac († [[2020]])
* [[7. 4.]] - [[Dimitrij Rupel]], slovenački političar
* [[10. 4.]] - [[Vladimir Janković]] (Vlada Džet), rok-muzičar, novinar Beograda 202
* 10. 4. - [[Nebojša Pavković]], general, načelnik generalštaba Vojske Jugoslavije
* [[13. 4.]] - [[Josif Tatić]], glumac († [[2013]])
* [[25. 4.]] - [[Vladimir Žirinovski]], ruski političar († [[2022]])
* 25. 4. - [[Strobe Talbott]], američki novinar i diplomata
* [[30. 4.]] - [[Carl XVI Gustaf]], kralj Švedske

=== Maj/Svibanj ===
* [[2. 5.]] - [[David Suchet]], britanski glumac
* [[8. 5.]] - [[Borislav Stjepanović]], bosanskohercegovački glumac i režiser
* [[9. 5.]] - [[Candice Bergen]], glumica
* [[10. 5.]] - [[Marko Nicović]], advokat, funkcioner SUP
* 10. 5. - [[Dušan Petričić]], grafičar, ilustrator
* [[11. 5.]] - [[Zoran Simjanović]], srpski kompozitor († [[2021]])
* [[19. 5.]] - [[Michele Placido]], glumac
* [[20. 5.]] - [[Cher]], pevačica, glumica
* [[21. 5.]] - [[Boba Stefanović]], pevač, kompozitor († [[2015]])
* [[22. 5.]] - [[Hrvoje Horvat]], hrvatski rukometaš
* [[22. 5.]] - [[Petar Božović]], glumac
* 22. 5. - [[George Best]], sjevernoirski fudbaler († [[2005]])
* [[24. 5.]] - [[Tansu Çiller]], premijerka Turske
* [[25. 5.]] - [[Miroslav Tuđman]], znanstvenik i političar († [[2021]])
* [[26. 5.]] - [[Miroslav Maksimović (pesnik)|Miroslav Maksimović]], književnik, urednik BIGZ-a
* [[27. 5.]] - [[Predrag Vranešević]], član &quot;Laboratorije zvuka&quot; († [[2022]])
* [[30. 5.]] - [[Dragan Džajić]], srpski fudbaler

=== Jun/Juni/Lipanj ===
* [[5. 6.]] - [[Branko Baletić]], filmski reditelj i scenarista
* [[6. 6.]] - [[Živko Kolega]], hrvatski političar
* [[10. 6.]] - [[Antun Tudić]], hrvatski glumac
* [[14. 6.]] - [[Donald Trump]], biznismen, predsednik SAD 
* [[15. 6.]] - [[Demis Rusos]], pevač († [[2015]])
* [[18. 6.]] - [[Fabio Capello]], fudbaler, trener
* [[20. 6.]] - [[Xanana Gusmão]], prvi predsednik Istočnog Timora
* [[23. 6.]] - [[Gojko Šantić]], glumac
* [[24. 6.]] - [[Velimir Milošević]], pjesnik za djecu
* [[27. 6.]] - [[Miroljub Lešo]], glumac († [[2019]])
* [[28. 6.]] - [[Slobodan Inić]], sociolog († [[2000]])

=== Jul/Juli/Srpanj ===
* [[1. 7.]] - [[Slobodan Santrač]], fudbaler, trener († [[2016]])
* [[6. 7.]] - [[George W. Bush]], predsjednik SAD
* 6. 7. - [[Peter Singer]], australski filozof bioetičar
* 6. 7. - [[Sylvester Stallone]], američki glumac
* [[9. 7.]] - [[Radomir Putnik (pisac)]]
* [[15. 7.]] - [[Predrag Vitas]], novinar TV Beograd († [[1998]])
* [[19. 7.]] - [[Ilie Năstase]], teniser
* [[22. 7.]] - [[Mireille Mathieu]], pevačica
* 22. 7. - [[Danny Glover]], glumac
* [[25. 7.]] - [[Ljupka Dimitrovska]], pevačica († [[2016]])
* [[27. 7.]] - [[Rade Šerbedžija]], filmski, televizijski i pozorišni glumac, pjesnik i muzičar

=== Avgust/August/Kolovoz ===
* [[3. 8.]] - [[Jack Straw]], britanski političar
* [[4. 8.]] - [[Vladimir Bebić]], hrvatski političar († [[2009]])
* [[8. 8.]] - [[Dragutin Šurbek]], stonoteniser († [[2018]])
* [[10. 8.]] - [[Daša Drndić]], književnica († [[2018]])
* 10. 8. - [[Rifet Bahtijaragić]], bosanskohercegovački književnik
* [[11. 8.]] - [[Milan Gutović]] - Lane, glumac († [[2021]])
* 11. 8. - [[Radomir Marković]], načelnik SDB Srbije
* [[15. 8.]] - [[Tony Robinson]], glumac, TV voditelj
* [[16. 8.]] - [[Pavao Pavličić]], hrvatski književnik i romanopisac
* 16. 8. - [[Kaqusha Jashari]], kosovska političarka
* [[19. 8.]] - [[Bill Clinton]], američki predsjednik
* [[20. 8.]] - [[Connie Chung]], novinarka
* [[23. 8.]] - [[Keith Moon]], bubnjar ''The Who'' († [[1978]])
* [[24. 8.]] - [[Goran Marković]], pozorišni i filmski reditelj
* [[25. 8.]] - [[Branko Cvejić]], glumac, upravnik JDP
* [[26. 8.]] - [[Mark Snow]], kompozitor
* [[29. 8.]] - [[Bob Beamon]], atletičar
* [[30. 8]] - [[Peggy Lipton]], glumica († [[2019]])

=== Septembar/Rujan ===
* [[5. 9.]] - [[Freddie Mercury]], britanski pjevač ([[Queen]]), († [[1991]])
* [[8. 9.]] - [[Beriz Belkić]], bh. političar
* [[15. 9.]] - [[Tommy Lee Jones]], glumac
* 15. 9. - [[Oliver Stone]], filmski režiser, producent
* [[23. 9.]] - [[Davorin Popović]], muzičar († [[2001]])
* [[29. 9.]] - [[Nataša Kandić]], aktivistkinja za ljudska prava

=== Oktobar/Listopad ===
* [[4. 10.]]- [[Suzan Sarandon]], američka filmska glumica.
* [[8. 10.]] - [[Hanan Ashrawi]], palestinska političarka
* [[19. 10.]] - [[Philip Pullman]], književnik 
* [[20. 10.]] - [[Elfride Jelinek]], dobitnica Nobelove nagrade za književnost.
* 20. 10. - [[Marko Nikolić]], srpski glumac († [[2019]])
* [[26. 10.]] - [[Holly Woodlawn]], američka glumica
* 26. 10. - [[Tanja Kragujević]], književnica
* [[27. 10.]] - [[Ivan Reitman]], filmski režiser, producent († [[2022]])

=== Novembar/Studeni ===
* [[4. 11.]] - [[Robert Mapplethorpe]], fotograf († [[1989]])
* [[6. 11.]] - [[Sally Field]], glumica, režiser
* [[8. 11.]] - [[Guus Hiddink]], fudbaler, trener
* 8. 11. - [[Stanislav Karasi]], fudbaler
* [[11. 11.]] - [[Dimitrije Boarov]], ekonomski novinar
* [[16. 11.]] - [[Terrence McKenna]], američki pisac i filozof
* 16. 11. - [[Slobodan Šijan]], filmski i TV reditelj, scenarista itd.
* [[20. 11.]] - [[Patrijarh ruski Kiril]]
* [[24. 11.]] - [[Ted Bundy]], serijski ubica († [[1989]])
* [[27. 11.]] - [[Jakša Fiamengo]], pjesnik i tekstopisac († [[2018]])
* [[29. 11.]] - [[Vuk Drašković]], književnik, novinar, predsednik [[SPO]]
* [[30. 11.]] - [[Marina Abramović]], slikarka, multimedijalna i konceptualna umetnica

=== Decembar/Studeni ===
* [[1. 12.]] - [[Kemal Kurspahić]], novinar († [[2021]])
* 1. 12. - [[Mladen Naletilić]] Tuta, komandant u HVO, osuđenik za ratne zločine († [[2021]])
* [[2. 12.]] - [[Gianni Versace]], italijanski modni kreator († [[1997]])
* [[5. 12.]] - [[José Carreras]], tenor
* [[8. 12.]] - [[Jacques Bourboulon]], fotograf
* [[9. 12.]] - [[Sonia Gandhi]], indijska političarka
* [[10. 12.]] - [[Fadil Redžić]], bosanskohercegovački muzičar
* [[12. 12.]] - [[Emerson Fittipaldi]], auto-trkač
* [[13. 12.]] - [[Jovica Aćin]], književnik i prevodilac
* [[14. 12.]] - [[Patty Duke]], glumica († [[2016]])
* [[15. 12.]] - [[Miroslav Josić Višnjić]], srpski književnik († [[2015]])
* [[17. 12.]] - [[Aljoša Vučković]], glumac
* 17. 12. - [[Ljiljana Lašić]], glumica
* [[18. 12.]] - [[Steven Spielberg]], američki redatelj
* [[23. 12.]] - [[John Sullivan]], scenarista &quot;Mućki&quot; († [[2011]])
* [[29. 12.]] - [[Slobodan Kovačević|Slobodan &quot;Boda&quot; Kovačević]], bosanskohercegovački gitarista
* [[30. 12.]] - [[Berti Vogts]], fudbaler, trener
* [[31. 12.]] - [[Diane von Fürstenberg]], modni kreator

=== Kroz godinu ===
* [[Mirko Pejanović]], bh. političar

== Smrti ==
{{glavni članak|:Kategorija:Umrli 1946.}}
=== Januar/Siječanj &amp;ndash; Mart/Ožujak ===
* [[6. 1.]] - [[Dion Fortune]], velška okultistkinja (* [[1890]])
* [[13. 1.]] - [[Radoje Dakić]], narodni heroj (* [[1911]])
* [[19. 1.]] (zvanično) - [[Nikola Kalabić]], četnički komandant (* [[1906]])
* [[20. 1.]] - [[Radivoje Kerović]], četnički vojvoda (* 1913)
* [[29. 1.]] - [[Harry Hopkins]], savetnik predsednika FD Roosevelta (* [[1890]])
* [[31. 1.]] - [[Ivo Protulipac]], katolički aktivist, doktor i odvjetnik (* [[1899]])

* [[4. 2.]] - [[Milan Nedić]], general, predsednik kvislinške srpske vlade (* [[1878]])
* [[23. 2.]] - [[Tomoyuki Yamashita]], japanski general, osuđen za ratne zločine (* [[1885]])

* [[14. 3.]] - [[Werner von Blomberg]], predratni glavnokomandujući nemačke vojske (* [[1878]])
* [[24. 3.]] - [[Aleksandar Aljehin]], ruski šahista i svetski šampion u šahu (* [[1892]]

=== April/Travanj &amp;ndash; Jun/Lipanj ===
* [[21. 4.]] - [[John Maynard Keynes]], britanski ekonomista (* [[1883]])

* [[1. 5.]] - [[Davorjanka Paunović]] Zdenka, nevenčana supruga Josipa Broza Tita (* [[1921]])
* 1. 5. - [[Grga Budislav Angjelinović]], političar, publicist (* [[1886]])
* [[16. 5.]] - [[Bruno Tesch]], pronalazač i proizvođač otrova ''Zyklon-B'' (* [[1890]])

* [[1. 6.]] - [[Ion Antonescu]], ratni vođa Rumunije (* [[1882]])
* [[9. 6.]] - [[Ananda Mahidol]], kralj Sijama (* [[1925]])
* [[10. 6.]] - [[Jack Johnson (bokser)]], bivši svetski prvak (* [[1878]])
* [[14. 6.]] - [[John Logie Baird]], pionir televizije (* [[1888]])
* [[16. 6.]] - [[Miloje Milojević]], kompozitor, muzikolog, pedagog (* [[1884]])
* [[20. 6.]] - [[Wanrong (carica)|Wanrong]], poslednja kineska carica (* [[1906]])

=== Jul/Srpanj &amp;ndash; Septembar/Rujan ===
* [[4. 7.]] - Čuvarke konc-logora Stutthof:
** [[Jenny-Wanda Barkmann]] (* ca. [[1922]])
** [[Elisabeth Becker]] (* [[1923]])
** [[Wanda Klaff]] (* [[1922]])
** [[Ewa Paradies]] (* [[1920]])
** [[Gerda Steinhoff]] (* [[1922]])
* [[8. 7.]] - [[Aleksandar Vasiljevič Aleksandrov]], kompozitor, osnivač ansambla (* [[1883]])
* [[13. 7.]] - [[Alfred Stieglitz]], fotograf (* [[1864]])
* [[17. 7.]] - Osuđeni na Beogradskom procesu:
** [[Dragoljub Mihailović]], komandant JVuO (* )
** [[Dragomir Jovanović]], šef beogradske policije (* [[1902]])
** [[Velibor Jonić]], Nedićev ministar prosvete (* [[1892]])
** [[Tanasije Dinić]], Nedićev ministar unutr. poslova (* [[1891]])
** [[Kosta Mušicki]], komandant Srpskog dobrovoljačkog korpusa (* [[1897]])
* [[20. 7.]] - [[Edmund Glaise-Horstenau]], njemački vojni izaslanik u NDH (* [[1882]])
* [[27. 7.]] - [[Gertrude Stein]], [[SAD|američka]] [[lezbejka|lezbejska]] spisateljica (* [[1874]])
* [[29. 7.]] - [[Milovan Kovačević]], arhitekt (* [[1905]])

* [[2. 8.]] - [[Andrej Vlasov]], sovjetski general u nemačkoj službi (* [[1901]])
* [[6. 8.]] - [[Veselin Čajkanović]], srpski klasični filolog, istoričar religije, akademik (* [[1881]])
* [[9. 8.]] - [[Léon Gaumont]], pionir filma (* [[1864]])
* [[13. 8.]] - [[H. G. Wells]], književnik (* [[1866]])

* [[4. 9.]] - [[Leon Rupnik]], slovenski kvisling (* [[1880]])

=== Oktobar/Listopad &amp;ndash; Decembar/Prosinac ===
* [[11. 10.]] - [[Ivan Hitrec]], hrvatski nogometaš (* [[1911]].)
* [[12. 10.]] - [[Joseph Stilwell]], američki general (* [[1883]])
* [[15. 10.]] - [[Hermann Göring]], njemački rajhsmaršal (* [[1893]])
* [[16. 10.]] - osuđeni u Nirnbergu:
** [[Hans Frank]], nacistički guverner Poljske (* [[1900]])
** [[Wilhelm Frick]], ministar unutr. poslova (* [[1877]])
** [[Alfred Jodl]], šef Visoke komande (* [[1890]])
** [[Ernst Kaltenbrunner]], general policije (* [[1903]])
** [[Wilhelm Keitel]], generalfeldmaršal (* [[1882]])
** [[Joachim von Ribbentrop]], ministar ino. poslova (* [[1893]])
** [[Alfred Rosenberg]], nacistički ideolog (* [[1893]])
** [[Fritz Sauckel]], opunomoćenik za radnu snagu (* [[1892]])
** [[Arthur Seyss-Inquart]], nacistički lider u Austriji (* [[1892]])
** [[Julius Streicher]], izdavač propagande (* [[1885]])

* [[14. 11.]] - [[Manuel de Falla]], kompozitor (* [[1876]])

* [[3. 12.]] - [[Mijo Kerošević]], narodni heroj (* [[1920]])

=== Kroz godinu ===
* [[Miroslav Filipović]] - &quot;fra Sotona&quot;, komandant Jasenovca (* [[1915]])

== Nobelove nagrade ==
* [[Nobelova nagrada za fiziku|'''Fizika''']]: [[Percy W. Bridgman]] (izum aparature za proizvodnju ekstremno visokog pritiska i za otkrića na polju fizike visokog pritiska)
* [[Nobelova nagrada za kemiju|'''Kemija''']]: [[James B. Sumner]] (otkriće da se enzimi mogu kristalizovati), [[John Howard Northrop]] i [[Wendell Meredith Stanley]] (preparacija enzima i virusnih proteina u čistom obliku)
* [[Nobelova nagrada za fiziologiju ili medicinu|'''Fiziologija i medicina''']]: [[Hermann Joseph Muller]] (otkriće proizvodnje mutacija putem iradijacije rendgenskim zracima)
* [[Nobelova nagrada za književnost|'''Književnost''']]: [[Hermann Hesse]] (nadahnuto pisanje koje, rastući u smelosti i pronicljivosti, oličava klasične humanitarne ideale i visoke kvalitete stila)
* [[Nobelova nagrada za mir|'''Mir''']]: [[Emily Greene Balch]] (zalaganje protiv rata i za razoružanje) i [[John Raleigh Mott]] (međunarodna verska bratstva i misionarstvo u korist mira)

== Reference ==
{{reference}}

== Literatura ==
* Milan Bajec, Ivan Dolničar (1981). ''Jugoslavija 1941-1981'', Beograd: Eksport pres.

[[Kategorija:1940-e]]
[[Kategorija:20. vijek|46]]
[[Kategorija:Godine]]</text>
      <sha1>e0nv229gpj6gl4focygaj7isbvb89zw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Lista stavova kršćanskih denominacija prema homoseksualnosti</title>
    <ns>0</ns>
    <id>28228</id>
    <revision>
      <id>41259846</id>
      <parentid>41072319</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T14:52:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>62.4.44.129</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16828" xml:space="preserve">Pitanje odnosa [[Homoseksualnost i hrišćanstvo|homoseksualnosti i hrišćanstva]] je predmet duge debate, koja još uvek traje unutar različitih hrišćanskih crkava. Treba imati na umu da unutar svake denominacije postoje članovi i članice čiji stavovi mogu da se razlikuju od zvaničnog stava crkve kojoj pripadaju.U Hricanstvu je to veliki grijeh.

== Tabela ==

{| class=wikitable
|- 
!Denominacija
!Prima LGBT osobe u članstvo
!Postavlja [[LGBT]] osobe za sveštenike i sveštenice
!Blagoslovi [[istopolna zajednica|istopolne zajednice]]
!Venčava istopolne parove
|- 
|'''[[Adventistička crkva]]'''
|[[Datoteka:Yes check.gif|15x15piksel|Ne]] Da
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
|'''[[Anglikanska crkva]]'''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|Zavisi
|Zavisi
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
|'''[[Baptistička crkva]]'''
|Zavisi 
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
|'''[[Crkva bratskog jedinstva]] (Češka crkva) '''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|Diskutuje se
|Diskutuje se
|Diskutuje se
|-
|'''[[Crkva Isusa Hrista svetaca poslednjeg dana|Mormoni]]'''
|Zavisi
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne 
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
|'''[[Crkva metropolitenske zajednice]]'''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|-
|'''[[Crkva ujedinjenja]]'''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
|'''[[Jehovini svedoci]]'''
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|- 
|'''[[Kvekeri]]'''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|Nema sveštenstvo
|Zavisi
|Zavisi
|-
|'''[[Luteranska crkva]]'''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|Uglavnom [[Lutheran World Federation|LWF]]=Da, ELCA, i neke druge LWF. &amp; druge (ILC, CELC, etc) =Ne
|[[Lutheran World Federation|LWF]]=Zavisi, ELCA, drugi (ILC, CELC, etc) =Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
|'''[[Metodistička crkva]]'''
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
| '''[[Nova apostolska crkva]] '''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
|'''[[Pentekostalna crkva]]'''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
|'''[[Pravoslavna crkva]]'''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
|'''[[Prezbiterijanska crkva]]'''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|Većina=Ne
|PCUSA i [[Church of Scotland]]=Da, [[United Reformed Church|URC]] i Kanada=Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
| '''[[Reformisane crkve]] '''
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
|'''[[Reformisana hrišćanska crkva u Severnoj Americi|Reformisana hrišćanska crkva]]'''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|Zavisi
|Zavisi
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
|'''[[Rimokatolička crkva]]'''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
|'''[[Starokatolička crkva]] '''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da u Holandiji, Nemačkoj, Austriji i Švajcarskoj
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
|'''[[Svedenborgijanska crkva]]'''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|New Church=Ne; Swedenborgian Church=Da
|New Church=Ne; Swedenborgian Church=Pravo sveštenika
|New Church=No; Swedenborgian Church=Pravo sveštenika
|-
|'''[[Ujedinjena crkva Australije]]'''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]]Da, prezbiterij može da odluči
|?
| [[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
|'''[[Ujedinjena crkva Hrista]] '''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|Genaralno Da, ali zavisi od kongregacije
|Generalno Da
|Generalno Da
|-
|'''[[Ujedinjena crkva Kanade]] '''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da, ali kongregacija može da odbije
|?
|Pravo sveštenika
|-
|'''[[Unitarni Univerzalisti]]'''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|-
|}

== Adventizam ==

[[Adventisti sedmog dana]] se protive istopolnoj seksualnoj praksi, verujući da seksaulni odnosi treba da se dešavaju jedino unutar bračne zajednice između muškarca i žene. Adventisti smataju da Biblija stalno ističe model heteromonogamije kao jedini ispravni model i svaka seksualna veza izvan ovog okvira se protivi Božjem originalnom planu.&lt;ref&gt;[http://www.adventisti.cg.yu/Tekstovi/Stavovi/homoseksualnost.RTF Adventistička izjava o stavu prema homoseksualnosti] – zvanična izjava prihvaćena na godišnjem zasedanju Izvršnog odbora Generalne konferencije 3. oktobra, 1999 na srpskohrvatskom jeziku.&lt;/ref&gt;.

== Anglikanska zajednica ==
[[Datoteka:Gene Robinson.jpg|200px|thumb|right|[[Gene Robinson]], prvi otvoreno necelibatski [[gej]] [[biskup]] u [[Američka episkopalna crkva|Američkoj episkopalnoj crkvi]].]]
[[Anglikanska zajednica]] ima veoma podeljen stav o pitanjima koje su u vezi sa istopolnim odnosima. Generalno, zajednice u Evropi, Severnoj Americi, Centralnoj Americi, Brazilu, Japanu, na Novom Zelandu i u Južnoj Africi smatraju da u Bibliji ne postoji osnova za osudu homoseksualnosti kao grešne. Druge zajednice, koje su većinom u Africi, gde živi veliki deo anglikanskih vernika i vernica, kao i na anglofonim Karibima, smatraju da je homoseksualnost greh i da u Bibliji postoji osnova za osudu homoseksualnosti. [[Crkva Engleske]], kao majka-crkva Anglikanske zajednice, trenutno smatrda da su istopolna partnerstva prihvatljiva među laicima, ali ne i među sveštenstvom, od koga se očekuje apstinencija.

== Baptisti ==

[[Južna baptistička konvencija]] (Southern Baptist Convention – SBC), koja je najveća [[baptizam|baptistička]] denominacija i najveća [[protestantizam|protestantska]] grupa u [[SAD]] smatra da je istopolno seksualno ponašanje grešno i to bez obzira da li se ovakvo ponašanje dešava unutar braka ili građanske zajednice. Opšte mišljenje je da [[gej]]evi i [[lezbejka|lezbejke]] mogu da izaberu svoju [[seksualna orijentacija|seksualnu orijentaciju]] i da mogu da je odbace u korist heteroseksaulnosti ili heteroseksualnog celibata&lt;ref&gt;[ http://www.sbc.net/aboutus/pssexuality.asp Stav SBC-a o homoseksualnosti&lt;/ref&gt;. Njihov stav prema gejevima i lezbejkama je da treba „voleti grešnike, mrzeti greh“, što bi značilo da ne treba da pokažu mržnju prema osobama, nego da osude njeno/njegovo ponašanje. 

Druge konzervativne baptističke denominacije i nezavisni baptisti imaju slične poglede i takođe zauzimaju stav „voli grešnike, mrzi greh“.

Crkve kao što je [[Westboro Baptist Church]], koju predvodi [[Fred Phelps]], poznata po svojoj otvorenoj mržnji prema LGBT osobama (takođe i prema muslimanima, Jevrejima, katolicima, Afro-Amerikancima, Kanađanima i Šveđanima) i istopolnom seksualnom ponašanju, jesu retke u baptističkoj zajednici. Za razliku od SBC-a Wesrboro Baptist Church smatra da je homoseksualnost neoprostiv greh. Ovakvi stavovi nailaze na osudu ostalih baptista. 

Postoji, takođe, nekoliko baptističkih crkava, kao što su [[Američke baptističke crkve u SAD]] i [[Cooperative Baptist Fellowship]] imaju liberalnije stavove. [[Association of Welcoming and Affirming Baptists]], grupa od pedesetak crkava u Americi, posvećena je punom uključivanju LGBT osoba. Ovo „puno uljučivanje“ može i ne mora da označava i odobravanje istopolnih seksualnih odnosa.

== Crkva bratskog jedinstva ==

[[Crkva bratskog jedinstva]] u [[Češka|Češkoj]] (Jednota bratrská) 1974. je objavila da su gejevi i lezbejke puni članovi i članice hrišćanske zajednice. Godine 2002. sinod severnih provincija stavio je moratorijum na sve rasprave o homoseksualnosti. Trenutno, pitanja [[istopolni brak|istopolnih brakova]] i postavljanja gejeva za sveštenike je nerešeno. 

== Crkva Isusa Hrista svetaca poslednjeg dana ==

[[Crkva Isusa Hrista svetaca poslednjeg dana]], odnosno Mormoni, smatraju da je istopolno seksualno ponašanje grešno jednako kao preljuba ili seksualni odnos pre braka. Mormoni smatraju da su istopolne želje takođe grešne i zahtevaju od svojih članova i članica da ne pothranjuju takva iskušenja. 

== Crkva metropolitenske zajednice ==
[[Datoteka:TroyPerry2006-09-17.JPG|right|200px|thumb|[[Troy Perry]] drži propoved 2006. u crkvi metropolitenske zajednice. U pozadini se vidi [[Zastava duginih boja]].]] 
[[Crkva metropolitenske zajednice]] je međunarodno udruženje [[hrišćanstvo|hrišćanskih]] [[kongregacija]] sa oko 300 kongregacija u 22 zemlje. Crkva ima poseban pristup [[gej]]evima, [[lezbejka]]ma, [[biseksualnost|biseksualnim]], [[transrodnost|transrodnim]] i [[transeksaulnost|transeksualnim]] osobama. Prihvatanje homoseksualnosti je važan deo njihove teologije. 

Crkva metropolitenske zajednice bila je ključni instrument u redefinisanju zakona o braku u [[Ontario|Ontariju]] (vidi: [[Istopolni brakovi u Ontariju]]).

== Crkva ujedinjenja ==

[[Crkva ujedinjenja]] smatra da je heteroseksualni brak božanski ideal za sve i da je svako seksualni odnos van braka, uključujući i homoseksualni, greh.

== Jehovini svedoci ==

[[Jehovini svedoci]] zastupaju konzervativne hrišćanske stavove. Homoseksaulnost smatraju [[grijeh|grehom]], kao i seks van braka (Rimljanima 1:24-32; 15:4; 1.Korinćanima 7:2-4). Jehovini svedoci koji se ne pridržavaju ovih merila, isključuju se iz zajednice.

== Kvekeri ==

Religiozno društvo prijatelja iliti [[Kvekeri]] su podeljeni po pitanju homoseksualnosti. Konzervativnije grupe kao ''Friends United Meeting'' i ''Friends Evangelical Church'' smatraju da je homoseksualnost greh, dok drugi prijatelji, kao ''Friends General Conference'' snažno podržavaju jednaka prava LGBT osoba.

== Luteranizam ==

[[Luteranska crkva]] u [[Nemačkoj]] ima jedinstven stav da su gejevi i lezbejke dobrodošli/e kao vernici i vernice i da je svako progon LGBT osoba neprihvatljiv. Većina Luteranskih crkava u Nemačkoj smatra da je homoseksualnost moralna i dozvoljava postavljenje za sveštenike. Veća podeljenost u crkvi postoji po pitanju blagoslovljenja istopolnih zajednica: u ruralnim parohijama (Baden, Saksonija) većina crkava ne odobrava blagosiljanje istopolnih zajednica, mada ima onih koje to čine, dok crkve u urbanim mestima (Hanover, Vestfalija, Brunsvik, Oldenburg, Berlin-Brandenburg, Bremen…) daju blagoslove.

Evangelistička luteranska crkva u Skandinaviji, koja je takođe članica [[Luteranska svetska federacija|Luteranske svetske federacije]] smatra da je homoseksualnost jednako moralna. U [[Švedska|Švedskoj]] crkva od 2006. godine dozvoljava blagosloveljenje istopolnih parova i dozvoljava postavljenje gejeva za sveštenike, a oktobra, 2009. godine donela je odluku da se mogu obavljati ceremonije venčanja istopolnih parova&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.advocate.com/article.aspx?id=100650|title=Swedish Church: Gay Marriage, Ja|publisher=[[The Advocate]]|date=22.10.2009.|accessdate=23.10.2009.}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.b92.net/info/vesti/index.php?yyyy=2009&amp;mm=10&amp;dd=22&amp;nav_category=78&amp;nav_id=388191|title=Švedska:Crkva odobrila gej venčanja|publisher=[[B92]]|date=22.10.2009.|accessdate=23.10.2009.}}&lt;/ref&gt;. [[Norveška]] crkva je podeljena i 6 od 11 biskupa smatra da je homoseksualnost moralna.
Evangelistička luteranska crkva Finske je podeljena po ovom pitanju, ali su mnogi njeni poznatiji biskupi izrazili podršku LGBT osobama. Takođe, neki teolozi iz crkve su podržali istopolne brakove.

== Metodistička crkva ==

[[Metodistička crkva Velike Britanije]] smatra da je homoseksualnost moralna i postavlja gej ne-celibate za sveštenike, ali je 2006. godine odbila da dozvoli blagosiljanje istopolnih zajednica&lt;ref&gt;[http://www.umc.org/site/c.gjJTJbMUIuE/b.1827285/k.B985/British_Methodists_reject_blessing_of_samesex_relationships.htm]&lt;/ref&gt;.

[[United Methodist Church]] smatra da su „homoseksualne osobe ne manje od heteroseksualnih osoba individue svete vrednosti…“ (Book of Discipline, 2004) i podržava svoje članove da budu u službi sa svim i za sve ljude. 

Crkva, međutim, smatra da je „homoseksualna praksa u neskladu sa hrišćanskim učenjem“ i da „samo-identifikovani aktivni homoseksualci“ ne mogu biti položeni za sveštenike i podržava stav da građanski zakon treba da definiše brak kao zajednicu između jednog muškarca i jedne žene. 

Stav United Methodist Church o homoseksualnosti dat je na zvaničnoj stranici crkve [http://archives.umc.org/interior.asp?ptid=1&amp;mid=1324 ovde].

== Nova apostolska crkva ==

[[Glavni apostol]] [[Wilhelm Leber]] saopštio je u intervjuu da crkva ne želi ljudima da govori kako da se ponašaju, ali da želi da upozori na određene opasnosti. Takođe je rekao da homoseksualnost nije greh prema stavu crkve. On smatra da je bolje živeti u monogamnoj istopolnoj vezi nego se promiskuitetno ponašati. Gejevi i lezbejke i [[transrodnost|transrodne osobe]], međutim, ne mogu da drže propovedi, budu sveštenici ili sveštenice, niti mogu da sklapaju brakove u crkvi.

== Pentakostalna crkva ==

[[Pentakostalna crkva]] smatra da je homoseksualnost greh i protivi se istopolnim zajednicama, gej sveštenicima i često [[ekskomunikacija|isključuje]] gejeve i lezbejke iz svog članstva. Mnoge Pentakostalne crkve smatraju da gejeve i lezbejke treba „izbaviti“ od njihovog greha i da ih treba navesti na to da žive heteroseksualni život kakav daje Biblija. Često podržavaju političare sa sličnim stavovima. 

== Pravoslavlje ==

Vidi: [[Pravoslavlje i homoseksualnost]]

== Prezbiterijanska crkva ==

[[Prezbiterijanska crkva u SAD]], najveća američka prezbiterijanska crkva, podeljena je po pitanju homoseksualnosti. Iako su gejevi i lezbejke dobrodošli kao članovi i članice crkve, politika crkve im zabranjuje da postaju sveštenici ili da dobijaju pozicije u crkvenim odborima. 

== Rimo-Katolička crkva ==

Vidi: [[Rimo-Katolička crkva i homoseksualnost]]

== Starokatolička crkva ==

[[Starokatolička crkva]] (ne mešati sa Rimokatoličkom) u [[Nemačka|Nemačkoj]], [[Švajcarska|Švajcarskoj]], [[Austrija|Austriji]] i [[Holandija|Holandiji]] smatraju da je homoseksualnost moralna, dozvoljavaju gej sveštenicima da budu u službi i blagoslove gej i lezbejske parove.

== Svedenborgijanska crkva ==

[[Generalna crkva Novog Jerusalima]] ne imenuje gejeve i lezbejke za sveštenike, ali [[Svedenborgijanska crkva Severne Amerike]] imenuje. Razlika postoji i po pitanju blagosiljanja istopolnih parova, što prva ne dozvoljava, dok druga ostavlja sveštenicima da samostalno donesu odluku. 
 
== Ujedinjena crkva Kanade ==

[[Ujedinjena crkva Kanade]], najveća protestantska zajednica u Kanadi, ima podržavajući stav prema gejevima i lezbejkama. Godine 1988. crkva je jasno istakla da su sve osobe bez obzira na seksualnu orijentaciju dobrodošle u članstvo crkve i da svi članovi crkve mogu da postanu sveštenici. Ovakva odluka nije bila praćena velikom debatom o ovom pitanju, tako da su neke kongregacije napustile crkvu neželeći da podrže ovakav njen stav.

Crkva je još 1977. godine započela sa lobiranjem federalne vlade da uključi seksualnu orijentaciju u anti-diskriminacione zakone, što je postignuto tek 1996. Ova crkva je, takođe, bila aktivna u kampanjama koje su dovele do priznavanja [[istopolni brak u Kanadi|istopolnih brakova u Kanadi]].

== Vidi dalje ==

* [[Homoseksualnost i hrišćanstvo]]
* [[Religija i homoseksualnost]]
* [[Blagosiljanje istopolnih zajednica u hrišćanskim crkvama]]
* [[LGBT hrišćani i hrišćanke]]

== Reference ==
{{reflist}}

= Vanjske veze =
* [http://www.b92.net/zivot/vesti.php?yyyy=2010&amp;mm=11&amp;nav_id=472680%20Gej%20sveštenici%20žive%20sa%20partnerima Gej sveštenici žive sa partnerima]

{{LGBT}}

{{LGBT i religija}}

[[Kategorija:LGBT i hrišćanstvo| 2]]
[[Kategorija:Seksualnost i religija]]
[[Kategorija:Kršćanske konfesije]]</text>
      <sha1>eum25kkcq940l54do8dfptsg5fi6yrt</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41259847</id>
      <parentid>41259846</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T14:53:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>62.4.44.129</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Tabela */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16817" xml:space="preserve">Pitanje odnosa [[Homoseksualnost i hrišćanstvo|homoseksualnosti i hrišćanstva]] je predmet duge debate, koja još uvek traje unutar različitih hrišćanskih crkava. Treba imati na umu da unutar svake denominacije postoje članovi i članice čiji stavovi mogu da se razlikuju od zvaničnog stava crkve kojoj pripadaju.U Hricanstvu je to veliki grijeh.

== Tabela ==

{| class=wikitable
|- 
!Denominacija
!Prima LGBT osobe u članstvo
!Postavlja [[LGBT]] osobe za sveštenike i sveštenice
!Blagoslovi [[istopolna zajednica|istopolne zajednice]]
!Venčava istopolne parove
|- 
|'''[[Adventistička crkva]]'''
|[[Datoteka:Ne check.gif|15x15piksel|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
|'''[[Anglikanska crkva]]'''
|[[Datoteka.svg|15px|Ne]] Ne
|Zavisi
|Zavisi
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
|'''[[Baptistička crkva]]'''
|Zavisi 
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
|'''[[Crkva bratskog jedinstva]] (Češka crkva) '''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|Diskutuje se
|Diskutuje se
|Diskutuje se
|-
|'''[[Crkva Isusa Hrista svetaca poslednjeg dana|Mormoni]]'''
|Zavisi
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne 
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
|'''[[Crkva metropolitenske zajednice]]'''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|-
|'''[[Crkva ujedinjenja]]'''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
|'''[[Jehovini svedoci]]'''
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|- 
|'''[[Kvekeri]]'''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|Nema sveštenstvo
|Zavisi
|Zavisi
|-
|'''[[Luteranska crkva]]'''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|Uglavnom [[Lutheran World Federation|LWF]]=Da, ELCA, i neke druge LWF. &amp; druge (ILC, CELC, etc) =Ne
|[[Lutheran World Federation|LWF]]=Zavisi, ELCA, drugi (ILC, CELC, etc) =Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
|'''[[Metodistička crkva]]'''
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
| '''[[Nova apostolska crkva]] '''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
|'''[[Pentekostalna crkva]]'''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
|'''[[Pravoslavna crkva]]'''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
|'''[[Prezbiterijanska crkva]]'''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|Većina=Ne
|PCUSA i [[Church of Scotland]]=Da, [[United Reformed Church|URC]] i Kanada=Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
| '''[[Reformisane crkve]] '''
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
|'''[[Reformisana hrišćanska crkva u Severnoj Americi|Reformisana hrišćanska crkva]]'''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|Zavisi
|Zavisi
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
|'''[[Rimokatolička crkva]]'''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
|'''[[Starokatolička crkva]] '''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da u Holandiji, Nemačkoj, Austriji i Švajcarskoj
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
|'''[[Svedenborgijanska crkva]]'''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|New Church=Ne; Swedenborgian Church=Da
|New Church=Ne; Swedenborgian Church=Pravo sveštenika
|New Church=No; Swedenborgian Church=Pravo sveštenika
|-
|'''[[Ujedinjena crkva Australije]]'''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]]Da, prezbiterij može da odluči
|?
| [[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
|'''[[Ujedinjena crkva Hrista]] '''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|Genaralno Da, ali zavisi od kongregacije
|Generalno Da
|Generalno Da
|-
|'''[[Ujedinjena crkva Kanade]] '''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da, ali kongregacija može da odbije
|?
|Pravo sveštenika
|-
|'''[[Unitarni Univerzalisti]]'''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|-
|}

== Adventizam ==

[[Adventisti sedmog dana]] se protive istopolnoj seksualnoj praksi, verujući da seksaulni odnosi treba da se dešavaju jedino unutar bračne zajednice između muškarca i žene. Adventisti smataju da Biblija stalno ističe model heteromonogamije kao jedini ispravni model i svaka seksualna veza izvan ovog okvira se protivi Božjem originalnom planu.&lt;ref&gt;[http://www.adventisti.cg.yu/Tekstovi/Stavovi/homoseksualnost.RTF Adventistička izjava o stavu prema homoseksualnosti] – zvanična izjava prihvaćena na godišnjem zasedanju Izvršnog odbora Generalne konferencije 3. oktobra, 1999 na srpskohrvatskom jeziku.&lt;/ref&gt;.

== Anglikanska zajednica ==
[[Datoteka:Gene Robinson.jpg|200px|thumb|right|[[Gene Robinson]], prvi otvoreno necelibatski [[gej]] [[biskup]] u [[Američka episkopalna crkva|Američkoj episkopalnoj crkvi]].]]
[[Anglikanska zajednica]] ima veoma podeljen stav o pitanjima koje su u vezi sa istopolnim odnosima. Generalno, zajednice u Evropi, Severnoj Americi, Centralnoj Americi, Brazilu, Japanu, na Novom Zelandu i u Južnoj Africi smatraju da u Bibliji ne postoji osnova za osudu homoseksualnosti kao grešne. Druge zajednice, koje su većinom u Africi, gde živi veliki deo anglikanskih vernika i vernica, kao i na anglofonim Karibima, smatraju da je homoseksualnost greh i da u Bibliji postoji osnova za osudu homoseksualnosti. [[Crkva Engleske]], kao majka-crkva Anglikanske zajednice, trenutno smatrda da su istopolna partnerstva prihvatljiva među laicima, ali ne i među sveštenstvom, od koga se očekuje apstinencija.

== Baptisti ==

[[Južna baptistička konvencija]] (Southern Baptist Convention – SBC), koja je najveća [[baptizam|baptistička]] denominacija i najveća [[protestantizam|protestantska]] grupa u [[SAD]] smatra da je istopolno seksualno ponašanje grešno i to bez obzira da li se ovakvo ponašanje dešava unutar braka ili građanske zajednice. Opšte mišljenje je da [[gej]]evi i [[lezbejka|lezbejke]] mogu da izaberu svoju [[seksualna orijentacija|seksualnu orijentaciju]] i da mogu da je odbace u korist heteroseksaulnosti ili heteroseksualnog celibata&lt;ref&gt;[ http://www.sbc.net/aboutus/pssexuality.asp Stav SBC-a o homoseksualnosti&lt;/ref&gt;. Njihov stav prema gejevima i lezbejkama je da treba „voleti grešnike, mrzeti greh“, što bi značilo da ne treba da pokažu mržnju prema osobama, nego da osude njeno/njegovo ponašanje. 

Druge konzervativne baptističke denominacije i nezavisni baptisti imaju slične poglede i takođe zauzimaju stav „voli grešnike, mrzi greh“.

Crkve kao što je [[Westboro Baptist Church]], koju predvodi [[Fred Phelps]], poznata po svojoj otvorenoj mržnji prema LGBT osobama (takođe i prema muslimanima, Jevrejima, katolicima, Afro-Amerikancima, Kanađanima i Šveđanima) i istopolnom seksualnom ponašanju, jesu retke u baptističkoj zajednici. Za razliku od SBC-a Wesrboro Baptist Church smatra da je homoseksualnost neoprostiv greh. Ovakvi stavovi nailaze na osudu ostalih baptista. 

Postoji, takođe, nekoliko baptističkih crkava, kao što su [[Američke baptističke crkve u SAD]] i [[Cooperative Baptist Fellowship]] imaju liberalnije stavove. [[Association of Welcoming and Affirming Baptists]], grupa od pedesetak crkava u Americi, posvećena je punom uključivanju LGBT osoba. Ovo „puno uljučivanje“ može i ne mora da označava i odobravanje istopolnih seksualnih odnosa.

== Crkva bratskog jedinstva ==

[[Crkva bratskog jedinstva]] u [[Češka|Češkoj]] (Jednota bratrská) 1974. je objavila da su gejevi i lezbejke puni članovi i članice hrišćanske zajednice. Godine 2002. sinod severnih provincija stavio je moratorijum na sve rasprave o homoseksualnosti. Trenutno, pitanja [[istopolni brak|istopolnih brakova]] i postavljanja gejeva za sveštenike je nerešeno. 

== Crkva Isusa Hrista svetaca poslednjeg dana ==

[[Crkva Isusa Hrista svetaca poslednjeg dana]], odnosno Mormoni, smatraju da je istopolno seksualno ponašanje grešno jednako kao preljuba ili seksualni odnos pre braka. Mormoni smatraju da su istopolne želje takođe grešne i zahtevaju od svojih članova i članica da ne pothranjuju takva iskušenja. 

== Crkva metropolitenske zajednice ==
[[Datoteka:TroyPerry2006-09-17.JPG|right|200px|thumb|[[Troy Perry]] drži propoved 2006. u crkvi metropolitenske zajednice. U pozadini se vidi [[Zastava duginih boja]].]] 
[[Crkva metropolitenske zajednice]] je međunarodno udruženje [[hrišćanstvo|hrišćanskih]] [[kongregacija]] sa oko 300 kongregacija u 22 zemlje. Crkva ima poseban pristup [[gej]]evima, [[lezbejka]]ma, [[biseksualnost|biseksualnim]], [[transrodnost|transrodnim]] i [[transeksaulnost|transeksualnim]] osobama. Prihvatanje homoseksualnosti je važan deo njihove teologije. 

Crkva metropolitenske zajednice bila je ključni instrument u redefinisanju zakona o braku u [[Ontario|Ontariju]] (vidi: [[Istopolni brakovi u Ontariju]]).

== Crkva ujedinjenja ==

[[Crkva ujedinjenja]] smatra da je heteroseksualni brak božanski ideal za sve i da je svako seksualni odnos van braka, uključujući i homoseksualni, greh.

== Jehovini svedoci ==

[[Jehovini svedoci]] zastupaju konzervativne hrišćanske stavove. Homoseksaulnost smatraju [[grijeh|grehom]], kao i seks van braka (Rimljanima 1:24-32; 15:4; 1.Korinćanima 7:2-4). Jehovini svedoci koji se ne pridržavaju ovih merila, isključuju se iz zajednice.

== Kvekeri ==

Religiozno društvo prijatelja iliti [[Kvekeri]] su podeljeni po pitanju homoseksualnosti. Konzervativnije grupe kao ''Friends United Meeting'' i ''Friends Evangelical Church'' smatraju da je homoseksualnost greh, dok drugi prijatelji, kao ''Friends General Conference'' snažno podržavaju jednaka prava LGBT osoba.

== Luteranizam ==

[[Luteranska crkva]] u [[Nemačkoj]] ima jedinstven stav da su gejevi i lezbejke dobrodošli/e kao vernici i vernice i da je svako progon LGBT osoba neprihvatljiv. Većina Luteranskih crkava u Nemačkoj smatra da je homoseksualnost moralna i dozvoljava postavljenje za sveštenike. Veća podeljenost u crkvi postoji po pitanju blagoslovljenja istopolnih zajednica: u ruralnim parohijama (Baden, Saksonija) većina crkava ne odobrava blagosiljanje istopolnih zajednica, mada ima onih koje to čine, dok crkve u urbanim mestima (Hanover, Vestfalija, Brunsvik, Oldenburg, Berlin-Brandenburg, Bremen…) daju blagoslove.

Evangelistička luteranska crkva u Skandinaviji, koja je takođe članica [[Luteranska svetska federacija|Luteranske svetske federacije]] smatra da je homoseksualnost jednako moralna. U [[Švedska|Švedskoj]] crkva od 2006. godine dozvoljava blagosloveljenje istopolnih parova i dozvoljava postavljenje gejeva za sveštenike, a oktobra, 2009. godine donela je odluku da se mogu obavljati ceremonije venčanja istopolnih parova&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.advocate.com/article.aspx?id=100650|title=Swedish Church: Gay Marriage, Ja|publisher=[[The Advocate]]|date=22.10.2009.|accessdate=23.10.2009.}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.b92.net/info/vesti/index.php?yyyy=2009&amp;mm=10&amp;dd=22&amp;nav_category=78&amp;nav_id=388191|title=Švedska:Crkva odobrila gej venčanja|publisher=[[B92]]|date=22.10.2009.|accessdate=23.10.2009.}}&lt;/ref&gt;. [[Norveška]] crkva je podeljena i 6 od 11 biskupa smatra da je homoseksualnost moralna.
Evangelistička luteranska crkva Finske je podeljena po ovom pitanju, ali su mnogi njeni poznatiji biskupi izrazili podršku LGBT osobama. Takođe, neki teolozi iz crkve su podržali istopolne brakove.

== Metodistička crkva ==

[[Metodistička crkva Velike Britanije]] smatra da je homoseksualnost moralna i postavlja gej ne-celibate za sveštenike, ali je 2006. godine odbila da dozvoli blagosiljanje istopolnih zajednica&lt;ref&gt;[http://www.umc.org/site/c.gjJTJbMUIuE/b.1827285/k.B985/British_Methodists_reject_blessing_of_samesex_relationships.htm]&lt;/ref&gt;.

[[United Methodist Church]] smatra da su „homoseksualne osobe ne manje od heteroseksualnih osoba individue svete vrednosti…“ (Book of Discipline, 2004) i podržava svoje članove da budu u službi sa svim i za sve ljude. 

Crkva, međutim, smatra da je „homoseksualna praksa u neskladu sa hrišćanskim učenjem“ i da „samo-identifikovani aktivni homoseksualci“ ne mogu biti položeni za sveštenike i podržava stav da građanski zakon treba da definiše brak kao zajednicu između jednog muškarca i jedne žene. 

Stav United Methodist Church o homoseksualnosti dat je na zvaničnoj stranici crkve [http://archives.umc.org/interior.asp?ptid=1&amp;mid=1324 ovde].

== Nova apostolska crkva ==

[[Glavni apostol]] [[Wilhelm Leber]] saopštio je u intervjuu da crkva ne želi ljudima da govori kako da se ponašaju, ali da želi da upozori na određene opasnosti. Takođe je rekao da homoseksualnost nije greh prema stavu crkve. On smatra da je bolje živeti u monogamnoj istopolnoj vezi nego se promiskuitetno ponašati. Gejevi i lezbejke i [[transrodnost|transrodne osobe]], međutim, ne mogu da drže propovedi, budu sveštenici ili sveštenice, niti mogu da sklapaju brakove u crkvi.

== Pentakostalna crkva ==

[[Pentakostalna crkva]] smatra da je homoseksualnost greh i protivi se istopolnim zajednicama, gej sveštenicima i često [[ekskomunikacija|isključuje]] gejeve i lezbejke iz svog članstva. Mnoge Pentakostalne crkve smatraju da gejeve i lezbejke treba „izbaviti“ od njihovog greha i da ih treba navesti na to da žive heteroseksualni život kakav daje Biblija. Često podržavaju političare sa sličnim stavovima. 

== Pravoslavlje ==

Vidi: [[Pravoslavlje i homoseksualnost]]

== Prezbiterijanska crkva ==

[[Prezbiterijanska crkva u SAD]], najveća američka prezbiterijanska crkva, podeljena je po pitanju homoseksualnosti. Iako su gejevi i lezbejke dobrodošli kao članovi i članice crkve, politika crkve im zabranjuje da postaju sveštenici ili da dobijaju pozicije u crkvenim odborima. 

== Rimo-Katolička crkva ==

Vidi: [[Rimo-Katolička crkva i homoseksualnost]]

== Starokatolička crkva ==

[[Starokatolička crkva]] (ne mešati sa Rimokatoličkom) u [[Nemačka|Nemačkoj]], [[Švajcarska|Švajcarskoj]], [[Austrija|Austriji]] i [[Holandija|Holandiji]] smatraju da je homoseksualnost moralna, dozvoljavaju gej sveštenicima da budu u službi i blagoslove gej i lezbejske parove.

== Svedenborgijanska crkva ==

[[Generalna crkva Novog Jerusalima]] ne imenuje gejeve i lezbejke za sveštenike, ali [[Svedenborgijanska crkva Severne Amerike]] imenuje. Razlika postoji i po pitanju blagosiljanja istopolnih parova, što prva ne dozvoljava, dok druga ostavlja sveštenicima da samostalno donesu odluku. 
 
== Ujedinjena crkva Kanade ==

[[Ujedinjena crkva Kanade]], najveća protestantska zajednica u Kanadi, ima podržavajući stav prema gejevima i lezbejkama. Godine 1988. crkva je jasno istakla da su sve osobe bez obzira na seksualnu orijentaciju dobrodošle u članstvo crkve i da svi članovi crkve mogu da postanu sveštenici. Ovakva odluka nije bila praćena velikom debatom o ovom pitanju, tako da su neke kongregacije napustile crkvu neželeći da podrže ovakav njen stav.

Crkva je još 1977. godine započela sa lobiranjem federalne vlade da uključi seksualnu orijentaciju u anti-diskriminacione zakone, što je postignuto tek 1996. Ova crkva je, takođe, bila aktivna u kampanjama koje su dovele do priznavanja [[istopolni brak u Kanadi|istopolnih brakova u Kanadi]].

== Vidi dalje ==

* [[Homoseksualnost i hrišćanstvo]]
* [[Religija i homoseksualnost]]
* [[Blagosiljanje istopolnih zajednica u hrišćanskim crkvama]]
* [[LGBT hrišćani i hrišćanke]]

== Reference ==
{{reflist}}

= Vanjske veze =
* [http://www.b92.net/zivot/vesti.php?yyyy=2010&amp;mm=11&amp;nav_id=472680%20Gej%20sveštenici%20žive%20sa%20partnerima Gej sveštenici žive sa partnerima]

{{LGBT}}

{{LGBT i religija}}

[[Kategorija:LGBT i hrišćanstvo| 2]]
[[Kategorija:Seksualnost i religija]]
[[Kategorija:Kršćanske konfesije]]</text>
      <sha1>4zon407w3l2393l2sbrc4nqg0kvk9lz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41259862</id>
      <parentid>41259847</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T18:48:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vipz</username>
        <id>151311</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Vraćene izmjene [[Special:Contributions/62.4.44.129|62.4.44.129]] ([[User talk:62.4.44.129|razgovor]]) na posljednju izmjenu korisnika [[User:Edgar Allan Poe|Edgar Allan Poe]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16795" xml:space="preserve">Pitanje odnosa [[Homoseksualnost i hrišćanstvo|homoseksualnosti i hrišćanstva]] je predmet duge debate, koja još uvek traje unutar različitih hrišćanskih crkava. Treba imati na umu da unutar svake denominacije postoje članovi i članice čiji stavovi mogu da se razlikuju od zvaničnog stava crkve kojoj pripadaju.

== Tabela ==

{| class=wikitable
|- 
!Denominacija
!Prima LGBT osobe u članstvo
!Postavlja [[LGBT]] osobe za sveštenike i sveštenice
!Blagoslovi [[istopolna zajednica|istopolne zajednice]]
!Venčava istopolne parove
|- 
|'''[[Adventistička crkva]]'''
|[[Datoteka:Yes check.gif|15x15piksel|Ne]] Da
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
|'''[[Anglikanska crkva]]'''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|Zavisi
|Zavisi
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
|'''[[Baptistička crkva]]'''
|Zavisi 
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
|'''[[Crkva bratskog jedinstva]] (Češka crkva) '''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|Diskutuje se
|Diskutuje se
|Diskutuje se
|-
|'''[[Crkva Isusa Hrista svetaca poslednjeg dana|Mormoni]]'''
|Zavisi
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne 
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
|'''[[Crkva metropolitenske zajednice]]'''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|-
|'''[[Crkva ujedinjenja]]'''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
|'''[[Jehovini svedoci]]'''
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|- 
|'''[[Kvekeri]]'''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|Nema sveštenstvo
|Zavisi
|Zavisi
|-
|'''[[Luteranska crkva]]'''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|Uglavnom [[Lutheran World Federation|LWF]]=Da, ELCA, i neke druge LWF. &amp; druge (ILC, CELC, etc) =Ne
|[[Lutheran World Federation|LWF]]=Zavisi, ELCA, drugi (ILC, CELC, etc) =Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
|'''[[Metodistička crkva]]'''
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
| '''[[Nova apostolska crkva]] '''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
|'''[[Pentekostalna crkva]]'''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
|'''[[Pravoslavna crkva]]'''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
|'''[[Prezbiterijanska crkva]]'''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|Većina=Ne
|PCUSA i [[Church of Scotland]]=Da, [[United Reformed Church|URC]] i Kanada=Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
| '''[[Reformisane crkve]] '''
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
|'''[[Reformisana hrišćanska crkva u Severnoj Americi|Reformisana hrišćanska crkva]]'''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|Zavisi
|Zavisi
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
|'''[[Rimokatolička crkva]]'''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
|'''[[Starokatolička crkva]] '''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da u Holandiji, Nemačkoj, Austriji i Švajcarskoj
|[[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
|'''[[Svedenborgijanska crkva]]'''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|New Church=Ne; Swedenborgian Church=Da
|New Church=Ne; Swedenborgian Church=Pravo sveštenika
|New Church=No; Swedenborgian Church=Pravo sveštenika
|-
|'''[[Ujedinjena crkva Australije]]'''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]]Da, prezbiterij može da odluči
|?
| [[Datoteka:X_mark.svg|15px|Ne]] Ne
|-
|'''[[Ujedinjena crkva Hrista]] '''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|Genaralno Da, ali zavisi od kongregacije
|Generalno Da
|Generalno Da
|-
|'''[[Ujedinjena crkva Kanade]] '''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da, ali kongregacija može da odbije
|?
|Pravo sveštenika
|-
|'''[[Unitarni Univerzalisti]]'''
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|[[Datoteka:Yes_check.svg|15px|Da]] Da
|-
|}

== Adventizam ==

[[Adventisti sedmog dana]] se protive istopolnoj seksualnoj praksi, verujući da seksaulni odnosi treba da se dešavaju jedino unutar bračne zajednice između muškarca i žene. Adventisti smataju da Biblija stalno ističe model heteromonogamije kao jedini ispravni model i svaka seksualna veza izvan ovog okvira se protivi Božjem originalnom planu.&lt;ref&gt;[http://www.adventisti.cg.yu/Tekstovi/Stavovi/homoseksualnost.RTF Adventistička izjava o stavu prema homoseksualnosti] – zvanična izjava prihvaćena na godišnjem zasedanju Izvršnog odbora Generalne konferencije 3. oktobra, 1999 na srpskohrvatskom jeziku.&lt;/ref&gt;.

== Anglikanska zajednica ==
[[Datoteka:Gene Robinson.jpg|200px|thumb|right|[[Gene Robinson]], prvi otvoreno necelibatski [[gej]] [[biskup]] u [[Američka episkopalna crkva|Američkoj episkopalnoj crkvi]].]]
[[Anglikanska zajednica]] ima veoma podeljen stav o pitanjima koje su u vezi sa istopolnim odnosima. Generalno, zajednice u Evropi, Severnoj Americi, Centralnoj Americi, Brazilu, Japanu, na Novom Zelandu i u Južnoj Africi smatraju da u Bibliji ne postoji osnova za osudu homoseksualnosti kao grešne. Druge zajednice, koje su većinom u Africi, gde živi veliki deo anglikanskih vernika i vernica, kao i na anglofonim Karibima, smatraju da je homoseksualnost greh i da u Bibliji postoji osnova za osudu homoseksualnosti. [[Crkva Engleske]], kao majka-crkva Anglikanske zajednice, trenutno smatrda da su istopolna partnerstva prihvatljiva među laicima, ali ne i među sveštenstvom, od koga se očekuje apstinencija.

== Baptisti ==

[[Južna baptistička konvencija]] (Southern Baptist Convention – SBC), koja je najveća [[baptizam|baptistička]] denominacija i najveća [[protestantizam|protestantska]] grupa u [[SAD]] smatra da je istopolno seksualno ponašanje grešno i to bez obzira da li se ovakvo ponašanje dešava unutar braka ili građanske zajednice. Opšte mišljenje je da [[gej]]evi i [[lezbejka|lezbejke]] mogu da izaberu svoju [[seksualna orijentacija|seksualnu orijentaciju]] i da mogu da je odbace u korist heteroseksaulnosti ili heteroseksualnog celibata&lt;ref&gt;[ http://www.sbc.net/aboutus/pssexuality.asp Stav SBC-a o homoseksualnosti&lt;/ref&gt;. Njihov stav prema gejevima i lezbejkama je da treba „voleti grešnike, mrzeti greh“, što bi značilo da ne treba da pokažu mržnju prema osobama, nego da osude njeno/njegovo ponašanje. 

Druge konzervativne baptističke denominacije i nezavisni baptisti imaju slične poglede i takođe zauzimaju stav „voli grešnike, mrzi greh“.

Crkve kao što je [[Westboro Baptist Church]], koju predvodi [[Fred Phelps]], poznata po svojoj otvorenoj mržnji prema LGBT osobama (takođe i prema muslimanima, Jevrejima, katolicima, Afro-Amerikancima, Kanađanima i Šveđanima) i istopolnom seksualnom ponašanju, jesu retke u baptističkoj zajednici. Za razliku od SBC-a Wesrboro Baptist Church smatra da je homoseksualnost neoprostiv greh. Ovakvi stavovi nailaze na osudu ostalih baptista. 

Postoji, takođe, nekoliko baptističkih crkava, kao što su [[Američke baptističke crkve u SAD]] i [[Cooperative Baptist Fellowship]] imaju liberalnije stavove. [[Association of Welcoming and Affirming Baptists]], grupa od pedesetak crkava u Americi, posvećena je punom uključivanju LGBT osoba. Ovo „puno uljučivanje“ može i ne mora da označava i odobravanje istopolnih seksualnih odnosa.

== Crkva bratskog jedinstva ==

[[Crkva bratskog jedinstva]] u [[Češka|Češkoj]] (Jednota bratrská) 1974. je objavila da su gejevi i lezbejke puni članovi i članice hrišćanske zajednice. Godine 2002. sinod severnih provincija stavio je moratorijum na sve rasprave o homoseksualnosti. Trenutno, pitanja [[istopolni brak|istopolnih brakova]] i postavljanja gejeva za sveštenike je nerešeno. 

== Crkva Isusa Hrista svetaca poslednjeg dana ==

[[Crkva Isusa Hrista svetaca poslednjeg dana]], odnosno Mormoni, smatraju da je istopolno seksualno ponašanje grešno jednako kao preljuba ili seksualni odnos pre braka. Mormoni smatraju da su istopolne želje takođe grešne i zahtevaju od svojih članova i članica da ne pothranjuju takva iskušenja. 

== Crkva metropolitenske zajednice ==
[[Datoteka:TroyPerry2006-09-17.JPG|right|200px|thumb|[[Troy Perry]] drži propoved 2006. u crkvi metropolitenske zajednice. U pozadini se vidi [[Zastava duginih boja]].]] 
[[Crkva metropolitenske zajednice]] je međunarodno udruženje [[hrišćanstvo|hrišćanskih]] [[kongregacija]] sa oko 300 kongregacija u 22 zemlje. Crkva ima poseban pristup [[gej]]evima, [[lezbejka]]ma, [[biseksualnost|biseksualnim]], [[transrodnost|transrodnim]] i [[transeksaulnost|transeksualnim]] osobama. Prihvatanje homoseksualnosti je važan deo njihove teologije. 

Crkva metropolitenske zajednice bila je ključni instrument u redefinisanju zakona o braku u [[Ontario|Ontariju]] (vidi: [[Istopolni brakovi u Ontariju]]).

== Crkva ujedinjenja ==

[[Crkva ujedinjenja]] smatra da je heteroseksualni brak božanski ideal za sve i da je svako seksualni odnos van braka, uključujući i homoseksualni, greh.

== Jehovini svedoci ==

[[Jehovini svedoci]] zastupaju konzervativne hrišćanske stavove. Homoseksaulnost smatraju [[grijeh|grehom]], kao i seks van braka (Rimljanima 1:24-32; 15:4; 1.Korinćanima 7:2-4). Jehovini svedoci koji se ne pridržavaju ovih merila, isključuju se iz zajednice.

== Kvekeri ==

Religiozno društvo prijatelja iliti [[Kvekeri]] su podeljeni po pitanju homoseksualnosti. Konzervativnije grupe kao ''Friends United Meeting'' i ''Friends Evangelical Church'' smatraju da je homoseksualnost greh, dok drugi prijatelji, kao ''Friends General Conference'' snažno podržavaju jednaka prava LGBT osoba.

== Luteranizam ==

[[Luteranska crkva]] u [[Nemačkoj]] ima jedinstven stav da su gejevi i lezbejke dobrodošli/e kao vernici i vernice i da je svako progon LGBT osoba neprihvatljiv. Većina Luteranskih crkava u Nemačkoj smatra da je homoseksualnost moralna i dozvoljava postavljenje za sveštenike. Veća podeljenost u crkvi postoji po pitanju blagoslovljenja istopolnih zajednica: u ruralnim parohijama (Baden, Saksonija) većina crkava ne odobrava blagosiljanje istopolnih zajednica, mada ima onih koje to čine, dok crkve u urbanim mestima (Hanover, Vestfalija, Brunsvik, Oldenburg, Berlin-Brandenburg, Bremen…) daju blagoslove.

Evangelistička luteranska crkva u Skandinaviji, koja je takođe članica [[Luteranska svetska federacija|Luteranske svetske federacije]] smatra da je homoseksualnost jednako moralna. U [[Švedska|Švedskoj]] crkva od 2006. godine dozvoljava blagosloveljenje istopolnih parova i dozvoljava postavljenje gejeva za sveštenike, a oktobra, 2009. godine donela je odluku da se mogu obavljati ceremonije venčanja istopolnih parova&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.advocate.com/article.aspx?id=100650|title=Swedish Church: Gay Marriage, Ja|publisher=[[The Advocate]]|date=22.10.2009.|accessdate=23.10.2009.}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.b92.net/info/vesti/index.php?yyyy=2009&amp;mm=10&amp;dd=22&amp;nav_category=78&amp;nav_id=388191|title=Švedska:Crkva odobrila gej venčanja|publisher=[[B92]]|date=22.10.2009.|accessdate=23.10.2009.}}&lt;/ref&gt;. [[Norveška]] crkva je podeljena i 6 od 11 biskupa smatra da je homoseksualnost moralna.
Evangelistička luteranska crkva Finske je podeljena po ovom pitanju, ali su mnogi njeni poznatiji biskupi izrazili podršku LGBT osobama. Takođe, neki teolozi iz crkve su podržali istopolne brakove.

== Metodistička crkva ==

[[Metodistička crkva Velike Britanije]] smatra da je homoseksualnost moralna i postavlja gej ne-celibate za sveštenike, ali je 2006. godine odbila da dozvoli blagosiljanje istopolnih zajednica&lt;ref&gt;[http://www.umc.org/site/c.gjJTJbMUIuE/b.1827285/k.B985/British_Methodists_reject_blessing_of_samesex_relationships.htm]&lt;/ref&gt;.

[[United Methodist Church]] smatra da su „homoseksualne osobe ne manje od heteroseksualnih osoba individue svete vrednosti…“ (Book of Discipline, 2004) i podržava svoje članove da budu u službi sa svim i za sve ljude. 

Crkva, međutim, smatra da je „homoseksualna praksa u neskladu sa hrišćanskim učenjem“ i da „samo-identifikovani aktivni homoseksualci“ ne mogu biti položeni za sveštenike i podržava stav da građanski zakon treba da definiše brak kao zajednicu između jednog muškarca i jedne žene. 

Stav United Methodist Church o homoseksualnosti dat je na zvaničnoj stranici crkve [http://archives.umc.org/interior.asp?ptid=1&amp;mid=1324 ovde].

== Nova apostolska crkva ==

[[Glavni apostol]] [[Wilhelm Leber]] saopštio je u intervjuu da crkva ne želi ljudima da govori kako da se ponašaju, ali da želi da upozori na određene opasnosti. Takođe je rekao da homoseksualnost nije greh prema stavu crkve. On smatra da je bolje živeti u monogamnoj istopolnoj vezi nego se promiskuitetno ponašati. Gejevi i lezbejke i [[transrodnost|transrodne osobe]], međutim, ne mogu da drže propovedi, budu sveštenici ili sveštenice, niti mogu da sklapaju brakove u crkvi.

== Pentakostalna crkva ==

[[Pentakostalna crkva]] smatra da je homoseksualnost greh i protivi se istopolnim zajednicama, gej sveštenicima i često [[ekskomunikacija|isključuje]] gejeve i lezbejke iz svog članstva. Mnoge Pentakostalne crkve smatraju da gejeve i lezbejke treba „izbaviti“ od njihovog greha i da ih treba navesti na to da žive heteroseksualni život kakav daje Biblija. Često podržavaju političare sa sličnim stavovima. 

== Pravoslavlje ==

Vidi: [[Pravoslavlje i homoseksualnost]]

== Prezbiterijanska crkva ==

[[Prezbiterijanska crkva u SAD]], najveća američka prezbiterijanska crkva, podeljena je po pitanju homoseksualnosti. Iako su gejevi i lezbejke dobrodošli kao članovi i članice crkve, politika crkve im zabranjuje da postaju sveštenici ili da dobijaju pozicije u crkvenim odborima. 

== Rimo-Katolička crkva ==

Vidi: [[Rimo-Katolička crkva i homoseksualnost]]

== Starokatolička crkva ==

[[Starokatolička crkva]] (ne mešati sa Rimokatoličkom) u [[Nemačka|Nemačkoj]], [[Švajcarska|Švajcarskoj]], [[Austrija|Austriji]] i [[Holandija|Holandiji]] smatraju da je homoseksualnost moralna, dozvoljavaju gej sveštenicima da budu u službi i blagoslove gej i lezbejske parove.

== Svedenborgijanska crkva ==

[[Generalna crkva Novog Jerusalima]] ne imenuje gejeve i lezbejke za sveštenike, ali [[Svedenborgijanska crkva Severne Amerike]] imenuje. Razlika postoji i po pitanju blagosiljanja istopolnih parova, što prva ne dozvoljava, dok druga ostavlja sveštenicima da samostalno donesu odluku. 
 
== Ujedinjena crkva Kanade ==

[[Ujedinjena crkva Kanade]], najveća protestantska zajednica u Kanadi, ima podržavajući stav prema gejevima i lezbejkama. Godine 1988. crkva je jasno istakla da su sve osobe bez obzira na seksualnu orijentaciju dobrodošle u članstvo crkve i da svi članovi crkve mogu da postanu sveštenici. Ovakva odluka nije bila praćena velikom debatom o ovom pitanju, tako da su neke kongregacije napustile crkvu neželeći da podrže ovakav njen stav.

Crkva je još 1977. godine započela sa lobiranjem federalne vlade da uključi seksualnu orijentaciju u anti-diskriminacione zakone, što je postignuto tek 1996. Ova crkva je, takođe, bila aktivna u kampanjama koje su dovele do priznavanja [[istopolni brak u Kanadi|istopolnih brakova u Kanadi]].

== Vidi dalje ==

* [[Homoseksualnost i hrišćanstvo]]
* [[Religija i homoseksualnost]]
* [[Blagosiljanje istopolnih zajednica u hrišćanskim crkvama]]
* [[LGBT hrišćani i hrišćanke]]

== Reference ==
{{reflist}}

= Vanjske veze =
* [http://www.b92.net/zivot/vesti.php?yyyy=2010&amp;mm=11&amp;nav_id=472680%20Gej%20sveštenici%20žive%20sa%20partnerima Gej sveštenici žive sa partnerima]

{{LGBT}}

{{LGBT i religija}}

[[Kategorija:LGBT i hrišćanstvo| 2]]
[[Kategorija:Seksualnost i religija]]
[[Kategorija:Kršćanske konfesije]]</text>
      <sha1>g6xaggkpofby8uuxx1391ri975utdag</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Eintracht Frankfurt</title>
    <ns>0</ns>
    <id>45245</id>
    <revision>
      <id>41259871</id>
      <parentid>41255256</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T20:28:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>-Lemmy-</username>
        <id>74464</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5008" xml:space="preserve">{{Nogometni klub |
  ime kluba = Eintracht Frankfurt|
  slika    = [[Datoteka:Eintracht Frankfurt Logo.svg‎|150px|Grb Eintracht]] |
  puno ime = Eintracht Frankfurt |
  nadimak = ''SGE'', ili ''Adler'' |
  godina osnivanja  = 1899. |
  igralište   = [[Deutsche Bank Park]]&lt;br /&gt;(prije::Waldstadion)&lt;br /&gt;[[Frankfurt na Majni]] |
  kapacitet stadiona = 51 500 |
  direktor = [[Datoteka:Flag of Germany.svg|20px|Nemačka]] [[Peter Fischer]] |
  trener  = [[Datoteka:Flag of Austria.svg|20px|Austrija]] [[Oliver Glasner]] |
  liga   = [[Bundesliga]] |
  sezona   = [[2021/22]]. |
  plasman = [[Bundesliga]], 11. |
| pattern_la1        = _frankfurt2223h
| pattern_b1         = _frankfurt2223h
| pattern_ra1        = _frankfurt2223h
| pattern_sh1        = 
| pattern_so1        = 
| leftarm1           = FFFFFF
| body1              = FFFFFF
| rightarm1          = FFFFFF
| shorts1            = 000000
| socks1             = 000000
| pattern_la2    = 
| pattern_b2     = _frankfurt2223a
| pattern_ra2    = 
| pattern_sh2    = 
| pattern_so2    = 
| leftarm2       = 000000
| body2          = 000000
| rightarm2      = 000000
| shorts2        = 000000
| socks2         = 000000
| pattern_la3    = 
| pattern_b3     = 
| pattern_ra3    = 
| pattern_sh3    = 
| pattern_so3    = 
| leftarm3       = 
| body3          = 
| rightarm3      = 
| shorts3        = 
| socks3         = 
}}

'''Eintracht Frankfurt''' je profesionalni [[fudbal]]ski klub iz [[Frankfurt na Majni]] u [[Hessen]]u u [[Nemačka]].

== Trenutni sastav ==
Ažurirano: 31. januar/siječanj 2022.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://spieledb.eintracht.de/spielerkader |title=Eintracht Frankfurt |website=eintracht.de |publisher=Eintracht Frankfurt |accessdate=31. 01. 2022.}}&lt;/ref&gt;

{{Fs start}}
{{Fs player|no= 1|nat=GER|pos=GK|name=[[Kevin Trapp]]}}
{{Fs player|no= 2|nat=FRA|pos=DF|name=[[Evan N'Dicka]]}}
{{Fs player|no= 3|nat=AUT|pos=MF|name=[[Stefan Ilsanker]]}}
{{Fs player|no= 6|nat=SUI|pos=MF|name=[[Kristijan Jakić]]}}
{{Fs player|no= 7|nat=AUS|pos=MF|name=[[Ajdin Hrustic]]}}
{{Fs player|no= 8|nat=SUI|pos=MF|name=[[Djibril Sow]]}}
{{Fs player|no= 9|nat=NED|pos=FW|name=[[Sam Lammers]]}}
{{Fs player|no=10|nat=SRB|pos=MF|name=[[Filip Kostić]]}}
{{Fs player|no=13|nat=AUT|pos=DF|name=[[Martin Hinteregger]]}}
{{Fs player|no=15|nat=JPN|pos=MF|name=[[Daichi Kamada]]}}
{{Fs player|no=17|nat=GER|pos=MF|name=[[Sebastian Rode]]|other=[[Kapiten (fudbal)|kapiten]]}}
{{Fs player|no=18|nat=FRA|pos=DF|name=[[Almamy Touré]]}}
{{Fs player|no=19|nat=GER|pos=FW|name=[[Rafael Santos Borré]]}}
{{Fs player|no=20|nat=JPN|pos=MF|name=[[Makoto Hasebe]]}}
{{Fs player|no=21|nat=GER|pos=FW|name=[[Ragnar Ache]]}}
{{Fs player|no=22|nat=USA|pos=DF|name=[[Timothy Chandler]]}}
{{fs mid}}
{{Fs player|no=23|nat=NOR|pos=MF|name=[[Jens Petter Hauge]]}}
{{Fs player|no=24|nat=GER|pos=DF|name=[[Danny da Costa]]}}
{{Fs player|no=25|nat=GER|pos=DF|name=[[Christopher Lenz]]}}
{{Fs player|no=27|nat=MAR|pos=MF|name=[[Aymen Barkok]]}}
{{Fs player|no=29|nat=DEN|pos=MF|name=[[Jesper Lindstrøm]]}}
{{Fs player|no=31|nat=GER|pos=GK|name=[[Jens Grahl]]}}
{{Fs player|no=32|nat=GER|pos=MF|name=[[Amin Younes]]}}
{{Fs player|no=35|nat=Brazil|pos=DF|name=[[Lucas Silva Melo|Tuta]]}}
{{Fs player|no=37|nat=GER|pos=DF|name=[[Erik Durm]]}}
{{Fs player|no=38|nat=ESP|pos=FW|name=Enrique Herrero}}
{{Fs player|no=39|nat=POR|pos=FW|name=[[Gonçalo Paciência]]}}
{{Fs player|no=40|nat=GER|pos=GK|name=[[Diant Ramaj]]}}
{{Fs player|no=46|nat=CYP|pos=MF|name=Antonio Foti}}
{{Fs player|no=47|nat=GER|pos=DF|name=Jan Schröder}}
{{Fs player|no=48|nat=GER|pos=FW|name=Gianluca Schäfer}}
&lt;!--
{{Fs player|no=|nat=TUR|pos=FW|name=[[Ali Akman]]}}
{{Fs player|no=|nat=GER|pos=FW|name=[[Faride Alidou]]}}
{{Fs player|no=|nat=POR|pos=DF|name=[[Aurélio Buta]]}}
{{Fs player|no=|nat=ESP|pos=FW|name=[[Nacho Ferri]]}}
{{Fs player|no=|nat=GER|pos=MF|name=[[Mehdi Loune]]}}
{{Fs player|no=|nat=FRA|pos=FW|name=[[Randal Kolo Muani]]}}
{{Fs player|no=|nat=CMR|pos=DF|name=[[Jérôme Onguéné]]}}
{{Fs player|no=|nat=GER|pos=DF|name=[[Fynn Otto]]}}
{{Fs player|no=|nat=SLO|pos=MF|name=[[Martin Pečar]]}}
{{Fs player|no=|nat=CRO|pos=DF|name=[[Hrvoje Smolčić]]}}
{{Fs player|no=|nat=GER|pos=MF|name=Marcel Wenig}}
On loan until July 2022
--&gt;
{{Fs end}}

== Poznati treneri ==

* {{ZD|NJE}} [[Karl-Heinz Feldkamp]]
* {{ZD|NJE}} [[Friedhelm Funkel]]
* {{ZD|AUT}} [[Adi Hütter]]
* {{ZD|HRV}} [[Niko Kovač]]
* {{ZD|NJE}} [[Felix Magath]]
* {{ZD|NJE}} [[Friedel Rausch]]
* {{ZD|SRB}} [[Dragoslav Stepanović]]
* {{ZD|NJE}} [[Paul Oßwald]]
* {{ZD|NJE}} [[Armin Veh]]
* {{ZD|NJE}} [[Dietrich Weise]]

== Vanjske veze ==
{{Commonscat|Eintracht Frankfurt}}
* [http://www.eintracht.de/ Eintracht Frankfurt Official Site]
* [http://www.sge4ever.de/ www.sge4ever.de]
* [http://www.eintracht-stats.de/ www.eintracht-stats.de]
* [http://www.eintracht-archiv.de/ www.eintracht-archiv.de]

{{Fußball-Bundesliga}}

[[Kategorija:Fudbalski ili nogometni klubovi u Njemačkoj]]
[[Kategorija:Sport u Njemačkoj]]</text>
      <sha1>tmsshaovx37b4w8dnf6hift2jhxiz5y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gorski vijenac</title>
    <ns>0</ns>
    <id>49702</id>
    <revision>
      <id>41259835</id>
      <parentid>41247464</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T12:38:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>188.2.9.43</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="27517" xml:space="preserve">[[Datoteka:Gorski Vijenac.jpg|thumb|250px|Naslovnica originalnog izdanja.]]
{{italictitle}}
'''Gorski vijenac''' (u prvom izdanju: '''Горскıй вıенацъ''') je pesnički [[epika|ep]] i [[drama]] koja se smatra vrhunskim djelom srpske književnosti epohe [[Romantizam|romantizma]]. Autor „Gorskog vijenca“ je [[Crna Gora|crnogorski]] [[episkopos|episkop]], vladar i pesnik [[Petar II Petrović Njegoš]]. 

Njegoš je ovo delo napisao narodnim jezikom u [[deseterac|desetercu]] u formi narodne epike. Delo je napisano [[1846]]. na [[Cetinje|Cetinju]], a štampano februara [[1847]]. u jermenskom manastiru u [[Beč]]u.

Gorski vijenac opisuje događaje iz crnogorskog ustanka s kraja [[17. vijek|XVII veka]], poznate kao „[[istraga poturica]]“, odnosno istrebljenje [[Muslimani (narod)|domaćih muslimana]].

== Istorijska pozadina ==
{{main|Istraga poturica}}
[[Petar II Petrović Njegoš|Njegoš]] opisuje zbivanja u [[Crna Gora|Crnoj Gori]] s kraja [[17. vijek|17. veka]] (noviji autori smatraju je u pitanju početak [[18. vijek]]a), poznata kao „[[istraga poturica]]“. Radi se o masovnim progonima [[muslimani|muslimana]] iz Crne Gore (tzv. &quot;poturica&quot;), potaknutim slabljenjem [[Otomansko Carstvo|Otomanskog carstva]] u [[Evropa|Evropi]], tokom [[Veliki turski rat|Velikog bečkog rata]] ([[1683]]-[[1699]]). Ohrabreni vojnim uspesima hrišćanskih zemalja, crnogorski [[pravoslavlje|pravoslavci]] su, predvođeni Njegoševim pretkom vladikom Danilom Ščepćevićem, nameravali da se oslobode od Turaka tako što bi domaće muslimane pokrstili ili ih istrebili.&lt;ref name=&quot;Ćorović&quot;&gt;[http://www.rastko.rs/rastko-bl/istorija/corovic/istorija/6_10_l.html Vladimir Ćorović, Oslobođenje Crne Gore]&lt;/ref&gt; Njegoš ovaj tragičan sukob predstavlja kao [[nužnost]] radi oslobođenja Crne Gore.:)

== Sadržaj ==
{{Otkrivanje radnje}}

Gorski vijenac se sastoji iz sledećih poglavlja&lt;ref name=&quot;Njegoš&quot;&gt;{{Cite web |title=Projekat Rastko: Gorski vijenac |url=http://www.rastko.org.rs/knjizevnost/njegos/gorski_vijenac.html |access-date=2010-05-22 |archivedate=2009-03-28 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090328191400/http://www.rastko.org.rs/knjizevnost/njegos/gorski_vijenac.html |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;: 

[[Datoteka:Karadjordje Belgrade.jpg|thumb|Spomenik [[Karađorđe|Karađorđu]].]]
* '''Posveta Prahu Oca Srbije''' (predgovor u stihu kojim se ovo delo, koje govori o oslobođenju Crne Gore od Turaka, posvećuje ubijenom [[Karađorđe|Karađorđu]], koji je započeo oslobođenje [[Srbija|Srbije]] od Turaka)
* '''Lica''' (nabrajaju se svi likovi koji se pojavljuju u Gorskom vijencu)
* '''Skupština uoči Trojičina dne na Lovćenu''' (skup crnogorskih glavešina na kojem pravoslavni [[danilo Ščepćević Njegoš|vladika Danilo]] donosi odluku o &quot;[[etničko čišćenje|čišćenju]]&quot; Crne Gore od [[muslimani|muslimana]]; on odlučuje da prvo pokuša da ubedi domaće muslimane da se dobrovoljno pokrste)
* '''Skupština o Malome Gospođinu Dne na Cetinju''' (sastanak sa predstavnicima muslimanima na kojem im uručuju [[ultimatum]] o povratku na &quot;[[srpska pravoslavna crkva|veru prađedovsku]]&quot;; muslimani pokušavaju da smire situaciju i izbegnu krvoproliće ali ne uspevaju)
* '''Badnje veče''' (tokom kojeg je izvedena koordinirana akcija protiv muslimana na [[Cetinje|Cetinju]] i okolnim mestima; na [[božić]]nje jutro glasnici dolaze i izveštavaju episkopa Danila o uspešno obavljenom &quot;čišćenju&quot;)
* '''Novo ljeto''' ([[Nova godina|novogodišnje]] jutro tokom kojeg stižu glasnici iz okolnih mesta - [[Dupilo]], [[Crmnica]], [[Rijeka Crnojevića]] - koji su ohrabreni pogibijom &quot;Turaka&quot; na Cetinju proterali muslimane iz svojih naselja)

=== Posveta ===
Ovo Njegoševo delo je posvećeno ''Prahu Oca Srbije'', odnosno ubijenom voždu [[Karađorđe|Karađorđu]], koji je započeo oslobođenje Srbije od Turaka:

::''Al' heroju topolskome, Karađorđu besmrtnome,''
::''sve prepone na put bjehu, k cilju dospje velikome:''
::''diže narod, krsti zemlju, a varvarske lance sruši,''
::''iz mrtvijeh Srba dozva, dunu život srpskoj duši.''

Njegoš radosno zaključuje da Srpkinje ponovo rađuju [[heroj]]e i da je došlo blagorodno vreme za Srpstvo. Posveta je pisana u [[Beč]]u na Novo ljeto [[1847]]. godine.

=== Lica ===
[[Datoteka:Danilo Ščepćević, The Mountain Wreath.jpg|thumb|[[Danilo Ščepćević Njegoš|Vladika Danilo]].]]
* '''[[Danilo Ščepćević Njegoš|Vladika Danilo]]''', pravoslavni [[episkopos|episkop]] Crne Gore. On je glavni lik u delu i predstavlja Njegoševu vladarsku i energičnu figuru. On poziva narod na zbor i proglašava rat protiv domaćih &quot;poturica&quot;.
* '''Iguman Stefan''', duge sede brade i kose, predstavlja filozofski glas Gorskog vijenca.
* '''[[Vuk Mandušić]]''', čuveni junak koji je veoma dobar sa oružjem. Njegov lik je zasnovan na istorijskoj ličnosti dalmatinskog uskoka.
* '''Vuk Mićunović''', vođa hajduka koji gone Turke.Njegov lik je zasnovan na istorijskoj licnosti.Jedan od najvecih Crnogorskih junaka.
* '''Knez Rogan''', seoski knez, ugledna starina od osamdeset ljeta.
* '''Serdar Radonja''', prekaljeni borac, ima oko pedeset godina.
* '''Vojvoda Batrić''', nepomirljiv prema turcima i poturcima.
* '''Vojvoda Draško''', gorštak koji se igrom slučaja obreo u Veneciji, gdje se način života i mišljenja veoma razlikuju od onog na koji je navikao. Njegovi utisci oslikavaju poglede crnogorskih gorštaka na zapadnu kulturu.
* '''Hadži-Ali Medović''', kadija, predstavnik muslimana.
* '''Skender-aga''', glas razuma koji pokušava da spreči predstojeće krvoproliće.
* '''Ferat Začir''', kavazbaša, turski zapovednik.
* '''[[Kotač|Kolo]]''' predstavlja [[Vox populi|glas naroda]]. Ima funkciju naratora koji daje relevantne istorijske podatke i iznosi zajedničke stavove.&lt;ref name=&quot;Goy&quot;&gt;[http://www.njegos.org/petrovics/sabre.pdf Edward Dennis Goy, The Sabre and the Song]&lt;/ref&gt;

I veliki broj sporednih likova koji odslikavaju prilike u ondašnjoj Crnoj Gori.

=== Skupština na Lovćenu ===
Skupština na [[Nacionalni park Lovćen|Lovćenu]] je održana uoči Trojičina dne. Trojičina dne, odnosno [[Sveta Trojica (praznik)|praznik svete Trojice]], je pokretni hrišćanski praznik koji se obeležava u [[nedjelja|nedelju]] 50 dana nakon [[Uskrs]]a&lt;ref&gt;[http://www.glas-javnosti.rs/clanak/drustvo/glas-javnosti-06-06-2009/sutra-sveta-trojica Sutra Sveta trojica]&lt;/ref&gt;, što znači da je sabor crnogorskih glavešina verovatno održan krajem [[maj]]a ili početkom [[jun]]a.

Na ovom saboru glavešine raspravljaju o tome kako početi «[[etničko čišćenje|čišćenje]]» zemlje od muslimana. Najpre se [[danilo Ščepćević Njegoš|episkop Danilo]] žali kako je «srpstvo ugašeno», a za to je kriv lažni «demonski mesija» ([[Muhamed]]) koji «lažne vjere pruža poslastice». Pravoslavni [[episkopos|episkop]] [[Srpska pravoslavna crkva|Srpske pravoslavne crkve]] je kivan na svoje sunarodnike jer tolerišu [[islam]] . 

Jedan od prisutnih junaka, Vuk Mićunović, ga tada upita hoće li krenuti u «čišćenje» muslimana ili ćemo samo kukati:

::''Da li ovo svetkovanje nije''
::''na komu si sabra Crnogorce''
::''da čistimo zemlju od nekrsti?''

On mu reče kako ima 500 momaka, koje mu stavlja na raspolaganje. Svi su spremni da se okušaju u tom poslu, odnosno da tamane domaće «turke» do smrti:

::''borbi našoj kraja biti neće''
::''do istrage turske ali naše...''

Nakon toga su iznijeli [[krst]]e s [[Nacionalni park Lovćen|Lovćena]] navrh Crkvine, gde su gledali [[munja|munje]] i zaključili da je to povoljno znamenje za predstojeće događaje.

=== Skupština na Cetinju ===
Skupština na [[Cetinje|Cetinju]] je održana o Malome Gospođinu Dne. [[Mala Gospa|Mala Gospojina]], je nepokretni hrišćanski praznik koji se slavi 21. septembra&lt;ref&gt;[http://www.blic.rs/Vesti/Drustvo/111623/Danas-je-Mala-Gospojina Danas je Mala Gospojina]&lt;/ref&gt; (odnosno [[8. 9.|8. septembra]] po tadašnjem starom kalendaru&lt;ref&gt;[http://www.pravoslavlje.net/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D0%B0_%D0%93%D0%BE%D1%81%D0%BF%D0%BE%D1%98%D0%B8%D0%BD%D0%B0 Мала Госпојина]&lt;/ref&gt;), što je datum ovog skupa.

Sabor počinje glasom narodnoga [[Kotač|Kola]], odnosno naratora, koji identifikuje dva glavna uzroka propasti [[dušanovo carstvo|srpskog carstva]]: zapostavljanje [[bog]]a i «velikaški» [[separatizam]], te propast države i „svekolikog srpstva“ tumači kao zasluženu božju kaznu. On, međutim, ostavlja nadu da nije sve izgubljeno. Sve što je valjalo od nekadašnjih junaka, a nisu ubijeni ili pokršteni, uteklo je «u ove planine». Stoga, svi oni su izabrani.&lt;ref&gt;&quot;Sve su naše glave izabrane!&quot;&lt;/ref&gt; Ali avaj, i pored njihovog junaštva, došla su takva vremena da se više ne ratuje, „gore su umučale“ i „ne razležu ratnijem klicima», što za njih nije željena situacija. Rđa se nahvatala na sjajno oružje jer muslimani zajednički žive sa hrišćanima:

[[Datoteka:Cetinje monastery.jpg|thumb|[[Cetinjski manastir]], sedište pravoslavnog vladike Danila.]]

::''Ujedno su ovce i kurjaci,''
::''združio se Turčin s Crnogorcem,''
::''odža riče na ravnom [[Cetinje|Cetinju]]!''

Narator ovde završava izlaganje, a jedan od crnogorskih vojvoda, Milija, povika:

::''Udri vraga, ne ostav mu traga''

Drugi vojvoda, Stanko, nastavi da potpiruje [[islamofobija|anti-muslimansko]] raspoloženje, nazivajući muslimane pogrdnim imenima: 

::''Što će [[satana|đavo]] u kršćenu zemlju?''
::''Što gojimo [[zmija|zmiju]] u njedrima?''
::''Kakva braća, ako Boga znate,''
::''kada gaze [[obraz]] crnogorski,''
::''kada javno na [[krst]] časni pljuju!''

U tom trenutku na gorski sabor stigoše i [[Ozrinići]], koji se pohvališe uspešnom pljačkom. Naime, njih dvadest-tridest su sa četom dočekali karvan od [[Nikšić]]a; Ubili su četrnaest nikšićkih muslimana, uzeli im sedamdeset konja i uhvatili dvije tri «robinje». Nakon toga su išli da se sastanu sa njima da im daju «roblje» na otkup, pa stoga su malo zadocnili. Na razmeni su se posvađali oko vjere, nakon čega je došlo do pucnjave u kojoj pogibe «šest našijeh, devet njihovijeh.» 

Konačno, dođoše i [[Martinovići]], koji žive najbliže a najviše su okasnili jer im, kako kažu, «Turci ženu ugrabiše». Naime, Mujo Alić je odveo Ružu Kasanovu. Ispostavlja se da su oni već neko vreme bili u vezu i da je ona dobrovoljno otišla s njim:

::''Evo ima više no godina''
::''otka nešto među sobom glave.''
::''Ali ko bi moga pomisliti''
::''da će uzet [[Srbi|Srpkinja]] Turčina?''

[[Datoteka:Crnogorci.jpg|thumb|[[Crnogorci]], stara grafika. U pozadini se vide [[minaret]]i.]]

Iz daljeg razgovora se saznaje da su Mujo i Ruža htjeli da se venčaju, ali su Martinovići stigli svatove i ubili ih - Muja Alića, njegovog brata i «nesrećnu nevjestu».&lt;ref name=&quot;Njegoš&quot;/&gt; Ubrzo potom vladika Danilo iziđe među okupljene. Mladi i energični Vuk Mićunović zatraži da ih više ne drži u neizvesnosti i prebaci mu da previše razmišlja o sudbini Turaka («a ja zebem od mnogo mišljenja»). Nakon dužeg razmišljanja, vladika prozbori:

::''Ne bojim se od vražjega kota,''
::''neka ga je ka na gori lista,''
::''no se bojim od [[zlo|zla]] domaćega.''

Nakon ovog zaključka, vladika nastavi razmatrati da napadnu «domaće Turke». Tu se nadoveza brat Rade da razreši njegovu neodlučnost:

::''Žališ nešto, a ne znaš što žališ;''
::''s Turcima ratiš, a Turke svojakaš,''
::...
::''Nego udri dokle mahat možeš,''
::''a ne žali ništa na svijetu!''
::''Sve je pošlo [[satana|đavoljijem]] tragom,''
::''zaudara zemlja [[Muhamed]]om.''

Svi muče. Noć je mjesečna; sjede oko vatri. Narator počinje:

::''Čašu meda jošt niko ne popi''
::''što je čašom žuči ne zagrči;''

naglašavajući [[drama]]tičnost situacije. Vladika Danilo ustaje i proglašava [[sveti rat]]:

::''Udri za [[krst]], za obraz junački,''
::''ko gođ paše svijetlo [[oružje]],''
::''ko gođ čuje srce u prsima!''
::''Hulitelje imena [[Hristos|Hristova]]''
::''da [[krštenje|krstimo]] vodom ali krvlju!''
::''Trijebimo gubu iz torine!''
::''Nek propoje pjesna od užasa,''
::''[[oltar]] pravi na kamen [[krv]]avi!''

Svi glavari skočiše na noge i podržaše s velikom grajom. Vladika Danilo apelova da pruže muslimanima šansu, da pozovu “glavare braće isturčene“ da se dobrovoljno preobrate. Oni ih pozvaše i na skup ubrzo dođoše “turske poglavice” i posjedaše s Crnogorcima. Hadži-Ali-Medović ([[kadiluk|kadija]]) naivno pretpostavi da su se skupili radi mirenja [[krvna osveta|krvne osvete]]:

::''Ja znam divno što smo okupljeni:''
::''da mirimo krvi međusobne.''
::''i krvnice puške objesimo!''

Međutim episkop otpoče govor o povratku izgubljenih sinova iz „nevjere“ na vjeru. Jedan od muslimana, Skender-Aga, mu razložno odgovori:

::''Goniš kamen badava uz goru.-''
::''Staro drvo slomi, ne ispravi.-''
::''I zvjerad su isto kao ljudi,''
::''rod svakoji svoju vjeru ima;''

Međutim, okupljeni Crnogorci počeše glasno da traže kavgu. Vojvoda Batrić povika da je dosta bilo okolišanja i zapreti:

::''No lomite [[minaret|munar]] i [[džamija|džamiju]],''
::''pa [[badnjak]]e srpske nalagajte''
::''i šarajte [[pisanica|uskrsova jaja]],''
::''časne dvoje [[post]]ah da postite;''
::''za ostalo kako vam je drago!''
::''Ne šćeste li poslušat Batrića,''
::''kunem vi se [[kosovski mit|vjerom Obilića]]''
::''i oružjem, mojijem uzdanjem,''
::''u krv će nam vjere zaplivati,-''
::''biće bolja koja ne potone!''

Tu nastade komešanje i velika graja. Kadija Mustaj reče:

::''Što zborite? Jeste li pri sebi?''
::''Trn u zdravu nogu zabadate!''

On pokuša da im objasni da muslimani neće napustiti „pravu vjeru“ i da su se Crnogorci “prećerano opjanili” Obilićem. Vuk Mićunović pozva na krvoproliće:

::''Krst i topuz neka se udare,''
::''kome prsne čelo, kuku njemu!''

Knez Janko ga podrža i odbrusi da neće više „slušat odže u Ćekliće“! Nadalje su crnogorski muslimani uglavnom istrajavali na [[mir]]u a vladičini ljudi na [[sukob]]u. Skender-aga odmerenim rečima pokuša da umiri narod, podsećajući na etničko bratstvo, zajednički život i zajedničke bitke:

::''Što je ovo braćo Crnogorci?''
::''Ko je ovaj plamen raspalio?''
::''Otkud dođe ta nesrećna misa''
::''o prevjeri našoj da se zbori?''
::''Nijesmo li braća i bez toga,''
::''u bojeve jesmo li zajedno?''
::''Zlo i dobro bratski dijelimo.''

Ferat Začir, kavazbaša, takođe pokuša da smiri situaciju:

::''Iako je zemlja pouzana,''
::''dvije vjere mogu se složiti,''
::''ka u sahan što se čorbe slažu.''
::''Mi živimo kao dosad bratski,''
::''pa [[ljubav|ljubovi]] više ne trebuje.''

Knez Janko im odgovori da od te ljubavi nema ništa. Prepirka se nastavi do u noć i oni polijegaše. Janko se obrati Roganu koji ležaše do njega:

::''Kako smrde ove poturice!''
::''Opažaš li ti štogod, Rogane?''

Knez Rogan mu odgovara:

::''Kad blizu njih sjedim u skupštinu,''
::''ja [[nos]] držim svagda u rukama;''
::''da ne držim, ja bih se izbljuvao.''
::''Pa sam s toga na kraj i uteka,''
::''e blizu njih ne bih osvanuo.''
::''Evo vidiš kako smo daleko,''
::''i opeta ona teška vonja''
::''od nekrsti ovde zaudara.''

Ujutro, &quot;Turci&quot; jedan za drugijem svi odoše, &quot;ljuto sjetni&quot;.&lt;ref name=&quot;Njegoš&quot;/&gt;

=== Badnje veče ===
Ovo poglavlje počinje prazničnom scenom u kojoj vladika Danila i iguman Stefan koji sjede kraj [[vatra|vatre]], a oko njih veseli đaci igraju i nalažu [[badnjak]]e. Oni slave [[badnje veče]] ([[24. 12.|24. decembar]]) i nazdravljaju, a iguman Stefan poje uz [[gusle]].

Sledeće jutro, nakon što su svršili [[božić]]nu [[liturgija|liturgiju]], iziđoše ispred crkve, a njihov razgovor ubrzo prekide pucnjava pušaka niz polje. Vladika Danilo izjaha i vide braću Martinoviće i Vuka Borilovića, sve krvave, kako dolaze sa pet-šest stotina naoružanih ljudi. Vojvoda Batrić čestita božić i izvesti vladiku o „veselim glasima“, da su sinoć poklali domaće muslimane, popalili im kuće i srušili [[džamija|džamiju]]:

[[Datoteka:NSRW Balkans19.jpg|thumb|[[Cetinje]], stara fotografija.]]

::''Koliko je ravnoga [[Cetinje|Cetinja]],''
::''ne uteče oka ni svjedoka,''
::''ni da kaže kako im je bilo,''
::''te pod sablju svoju ne metnusmo''
::''koji ni se ne kće pokrstiti;''
::''Koji li se pokloni Božiću,''
::''prekrsti se krstom hristijanskijem,''
::''uzesmo ga za svojega brata.''
::''Kuće turske ognjem izgorijesmo,''
::''da se ne zna ni stana ni traga''
::''od nevjerna domaćega vraga.''
::''Iz Cetinja u Đeklić pođosmo.''
::''[[Ćeklići|Ćeklićki]] se razbježaše Turci''
::''malo koga od njih posjekosmo''
::''ma njihove kuće popalismo;''
::''od mečeta i turske džamije''
::''napravismo prokletu gomilu,''
::''neka stoji za uklin narodu.''

Odgovara vladika Danilo:

::''Blago meni, moji sokolovi,''
::''blago meni, junačka svobodo!''
::''Jutros si mi divno voskresnula''
::''iz grobovah našijeh đedovah!''

Vladika siđe sa konja i izljubi svoje „junake“. Oni zajedno nastaviše niz polje „pjevajući i puškama veselje čineći“. Kada stigoše do crkve, iguman Stefan im reče da skinu kape kako bi učinili pomen dušama „vitezova našega naroda“, od Kosova do danas. Iguman Stefan zatim pomenu [[dušan Nemanjić|cara Dušana]], [[Miloš Obilić|Miloša Obilića]], [[devet Jugovića]] i „ostale naše vitezove“.

=== Novo ljeto ===
[[Datoteka:Rijeka Crnojevića.jpg|thumb|[[Rijeka Crnojevića]]]]
[[Datoteka:Besac castle 2.jpg|thumb|Ostaci tvrđave [[Besac]].]]

U narednim danima su nastavaljene akcije protiv muslimana. Za [[Nova godina|novu godinu]], dođe glasnik od [[Rijeka Crnojevića|Rijeke Crnojevića]] da izvesti episkopa o izvedenoj akciji u tom kraju. Ohrabreni &quot;turskom&quot; pogibijom na obližnjem Cetinju, oni su riječkim muslimanima uputili sledeći [[ultimatum]]:

::''Ko ne misli na [[Kuran|Koran]] pljunuti''
::''neka bježi glavom bez obzira!''

Riječki muslimani objesiše glasnike i pobegoše iz grada „u lađama put bijela [[Skadar|Skadra]]“, a Crnogorci uhvatiše i ubiše riječkog kadiju. Glasnik još dodade i to da su „serdar i glavari“ htjeli lično doći da sve potanko ispričaju svom episkopu, ali nemaše kada jer su zauzeti razaranjem grada [[Obodnik]]a i njegovih džamija, da im pazar &quot;ne smrdi nekršću&quot;.&lt;ref name=&quot;Njegoš&quot;/&gt; Glasnik poljubi vladiku u ruku, ostavi mu pismo, i ode. Vladika Danilo pozove đače i dade mu pismo da pročita naglas. Njime Nikola, seoski knez Dupila, izveštava vladiku da se Dupiljani poklaše sa domaćijem „Turcima“, da je pokolj trajao „dan i noć“ i da je [[crmnica (reka)|reka Crmnica]] bila puna Turaka. Dalje kaže da su Dupiljani takođe „grdno izginuli“, da je nestalo mesta na groblju oko crkve ali da je krajnji ishod zadovoljavajući:

::''Po [[Crmnička nahija|Crmnici]] Turke isjekosmo''
::''i grad [[Besac]] s zemljom izravnismo.''
::''sad ti nema u našu nahiju''
::''obilježja od turskoga uha''
::''do trupine ali razvaline.''

Vladika Danilo plače zbog crnogorskih žrtava, a iguman Stefan se smije zbog pobjede. Utom ulete Vuk Mandušić, sav namrčen, pocepan i krvav, sa slomljenom [[puška|puškom]] u rukama. On se bejaše veoma rastužio jer je tokom borbi izgubio omiljenu pušku te plačući moli vladiku da mu je negde odnese na popravku. Vladika se samo nasmeši i reče: 

::''Zdravo tvoja glava na ramena,''
::''ti ćeš pušku drugu nabaviti''
::''a u ruke Mandušića Vuka''
::''biće svaka [[puška]] ubojita!''

Vladika ustade i dade Mandušiću iz odaje svoje jedan dobar [[džeferdar]]. (kraj)

== Kontroverze ==
[[Datoteka:Njegosh vladika.jpg|thumb|[[Petar II Petrović Njegoš]], za života poznatiji kao vladika Rade.]]
{{citat|Izmeštanjem sukoba iz oblasti krvne osvete u kosmičku dvojnost dobra i zla, Njegoš postavlja slovenske muslimane u trajno stanje drugosti.&lt;ref&gt;[http://www.hartford-hwp.com/archives/62/387.html Slavic Muslims Portrayed as Christ-Killers in The Mountain Wreath]&lt;/ref&gt;|[[Michael Sells]]}}

Gorski vijenac se prvenstveno kritikuje stoga što glorifikuje tzv. „[[istraga poturica|istragu poturica]]“, odnosno pokolj [[muslimani (vjernici)|muslimanskog]] stanovništva stare Crne Gore početkom XVIII veka, izvršen za vreme vladike Danila Petrovića.&lt;ref&gt;[http://www.islambosna.ba/index.php/tekstovi-i-knjige/genocid/2265 Drugi genocid nad Bošnjacima I dio - &quot;Istraga poturica&quot;]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; Prema kritičarima, Gorski vijenac je delo koje slavi i opravdava zločine [[Etničko čišćenje|etničkog čišćenja]] i bratoubilačkog rata.&lt;ref&gt;Michael Sells: Common Era: Best New Writings on Religion (White Cloud Press, 1995)&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Esad Bajtal: Gor’ki vijenac |url=http://users.skynet.be/orbus/zbornik/gorki_vijenac.htm |access-date=2008-09-16 |archivedate=2008-01-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080116012409/http://users.skynet.be/orbus/zbornik/gorki_vijenac.htm |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; Ovo tumačenje je uglavnom prisutno među zapadnim i bosanskim autorima, a pojavilo se u kontekstu krvavih ratova koji su pratili [[raspad SFRJ|raspad Jugoslavije]]. Štaviše, neki bošnjački autori ovaj spis dovode u izravnu vezu sa [[bosanski genocid|genocidom u Bosni i Hercegovini]].&lt;ref&gt;[http://www.bosnjaci.net/prilog.php?pid=48410 Dr. Šemsudin H. Hadrović, GENERATOR GENOCIDA: GORSKI VIJENAC - ISTRAGA POTURICA]&lt;/ref&gt;

Njegoš u Gorskom vijencu muslimane, po pravilu, naziva sledećim imenima: &quot;poturice&quot;, &quot;guba&quot;, &quot;[[kuga]]&quot;, &quot;smrad&quot;, &quot;[[satana|đavo]]&quot;, &quot;vrag&quot;, &quot;nekrst&quot;, &quot;domaće [[zlo]]&quot; i slično.&lt;ref name=&quot;Njegoš&quot;/&gt; 
Kritičari izdvajaju više problematičnih mesta, usredsređujući se na [[islamofobija|anti-muslimanska osećanja]] koje ovaj ep raspaljuje.&lt;ref&gt;[http://www.orbus.be/zbornik/gorki_vijenac.htm dr Esad Bajtal, &quot;Gor'ki vijenac&quot; kroz prizmu postgenocidnog iskustva Sreberenice]&lt;/ref&gt;

U [[srbija]]nskim kritičkim krugovima Gorski vijenac se navodi kao drastičan primer &quot;totalne inverzije smisla Božićnog praznovanja koje bi celom svetu trebalo da donese mir Božiji&quot;, čime [[Srpska pravoslavna crkva]] radi ostvarenja [[političko delovanje Srpske pravoslavne crkve|svojih političkih ciljeva]] odustaje od samih [[hrišćanstvo|hrišćanskih]] vrednosti.&lt;ref&gt;[http://www.pescanik.info/content/view/625/161/ Žanrovske metamorfoze kosovskog zaveta]&lt;/ref&gt; Crnogorski pisac i političar [[Novak Kilibarda]] smatra da su Crnogorci inspirisani parolama iz &quot;Gorskog vijenca&quot; počinili zločine nad muslimanima u Crnoj Gori nakon Berlinskog kongresa [[1878]] i tokom [[balkanski ratovi|balkanskih ratova]] [[1912]]. godine, kao i [[pokolj u Šahovićima|pokolj muslimana Šahovića]] [[1924]]. godine.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Nema antiislamskijeg pisca od Njegoša! |url=http://www.el-ihlas.com/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=368:nema-antiislamskijeg-pisca-od-njegoa&amp;catid=132:vijesti&amp;Itemid=262 |access-date=2010-05-22 |archivedate=2010-05-28 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100528000439/http://www.el-ihlas.com/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=368:nema-antiislamskijeg-pisca-od-njegoa&amp;catid=132:vijesti&amp;Itemid=262 |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

[[2013]]. godine je Ministarstvo kulture Crne Gore, povodom dvjestogodišnjice Njegoševog rođenja, predložilo novi državni praznik – Crnogorski dan kulture, na Njegošev rođendan. Protiv toga se žestoko pobunila Bošnjačka stranka u Crnoj Gori sledećim saopštenjem: 
{{citiranje|“Ne ocjenjujući književnu dimenziju i značaj Njegoševog djela, smatramo krajnje neprimjerenim da se u građanskoj Crnoj Gori, državnim praznikom proglašava njegov rođendan, pogotovo ako se zna da su neke ideje tog djela, u svojoj bukvalnoj interpretaciji, bile idejni koncept i opravdanje izvođačima zločina i genocida nad islamskim stanovništvom i u 19. i u 20. vijeku, u Crnoj Gori i okruženju”.&lt;ref&gt;[http://www.e-novine.com/stav/95196-Jedan-narod-jedna-vjera-jedna-istraga.html Andrej Nikolaidis, Jedan narod, jedna vjera, jedna istraga]&lt;/ref&gt;}}

Prema crnogorskom autoru [[Andrej Nikolaidis|Andreju Nikolaidisu]], Gorski vijenac osim što je spjev o borbi za slobodu od turskog osvajača, on je također i spjev o “čišćenju” zajednice od pripadnika druge vjere, on je mit o stvaranju homogene, jednonacionalne i jednovjerske zajednice, koja će se “pročistiti” kroz krv i oganj.&lt;ref&gt;[http://www.e-novine.com/stav/95196-Jedan-narod-jedna-vjera-jedna-istraga.html Andrej Nikolaidis, Jedan narod, jedna vjera, jedna istraga]&lt;/ref&gt;

Na suđenju [[Radovan Karadžić|Radovanu Karadžiću]] optuženom za [[genocid]], tužiteljka haškog Tribunala Catrina Gustafsson opširno je citirala stihove &quot;Gorskog vijenca&quot; tokom ispitivanja svedoka odbrane Gojka Kličkovića koji je pomenuo da se Karadžić, tokom rata u BiH, često pozivao na taj spev. Tužilaštvo Tribunala je ocenilo da Njegoš u Gorskom vijencu &quot;slavi ubijanje Muslimana, uništavanje njihovih kuća i rušenje njihovih džamija&quot;.&lt;ref&gt;[http://www.nspm.rs/hronika/tuziteljka-haskog-tribunala-njegos-slavio-ubijanje-muslimana-u-gorskom-vijencu.html Тужитељка Хашког трибунала: Његош славио убијање Муслимана у „Горском вијенцу“]&lt;/ref&gt;,,Gorski vijenac&quot; ima 2819 stihova.

== Adaptacija ==
{{see|Gorski vijenac (film)}}

Godine [[2000. na filmu|2000.]] je u Crnoj Gori, tada još uvijek u okviru [[SRJ|SR Jugoslavije]] po motivima Njegoševog djela snimljen [[Gorski vijenac (film)|istoimeni]] igrani film u režiji [[Petar Božović|Petra Božovića]]. 

== Izvori ==
{{Izvori|2}}

== Vidi još ==
* [[Petar II Petrović Njegoš]]
* [[Istraga poturica]]
* [[Danilo Ščepćević Njegoš|Vladika Danilo]]

== Vanjske veze ==
{{commonscat|Gorski vijenac}}
* [http://www.rastko.org.rs/knjizevnost/njegos/gorski_vijenac.html Пројекат Растко: Горски вијенац] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090328191400/http://www.rastko.org.rs/knjizevnost/njegos/gorski_vijenac.html |date=2009-03-28 }}
* [http://www.njegos.org/gvijenac/index.htm Digitalni faksimil prvog izdanja]
* [http://www.pssmagazin.com/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=999:-njego-i-genocid-nad-bonjacima-&amp;catid=100:mirsad-sinanovi&amp;Itemid=506 Njegoš i genocid nad bošnjacima] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100615023927/http://www.pssmagazin.com/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=999:-njego-i-genocid-nad-bonjacima-&amp;catid=100:mirsad-sinanovi&amp;Itemid=506 |date=2010-06-15 }}
* [http://www.islambosna.ba/index.php/tekstovi-i-knjige/genocid/2265 Drugi genocid nad Bošnjacima I dio - &quot;Istraga poturica&quot;]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* [http://www.orbus.be/zbornik/gorki_vijenac.htm Dr Esad Bajtal, &quot;Gor'ki vijenac&quot; kroz prizmu postgenocidnog iskustva Sreberenice]
* {{en}} [http://www.njegos.org/petrovics/sabre.pdf Edward Dennis Goy, The Sabre and the Song] (kritički osvrt)
* {{en}} [https://pi.library.yorku.ca/ojs/index.php/soi/article/view/8038/7210 The Mountain Wreath: Poetry or a Blueprint for the Final Solution?]
* {{en}} [http://www.hartford-hwp.com/archives/62/387.html Slavic Muslims Portrayed as Christ-Killers in The Mountain Wreath]

[[Kategorija:Poeme 1847.]]
[[Kategorija:Epovi]]
[[Kategorija:Crnogorska književnost]]
[[Kategorija:Authority control 2]]</text>
      <sha1>kin5ifnhl6q11frblkkvwqwtcez0yzq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41259836</id>
      <parentid>41259835</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T12:41:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>188.2.9.43</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26231" xml:space="preserve">[[Datoteka:Gorski Vijenac.jpg|thumb|250px|Naslovnica originalnog izdanja.]]
{{italictitle}}
'''Gorski vijenac''' (u prvom izdanju: '''Горскıй вıенацъ''') je pesnički [[epika|ep]] i [[drama]] koja se smatra vrhunskim djelom srpske književnosti epohe [[Romantizam|romantizma]]. Autor „Gorskog vijenca“ je [[Crna Gora|crnogorski]] [[episkopos|episkop]], vladar i pesnik [[Petar II Petrović Njegoš]]. 

Njegoš je ovo delo napisao narodnim jezikom u [[deseterac|desetercu]] u formi narodne epike. Delo je napisano [[1846]]. na [[Cetinje|Cetinju]], a štampano februara [[1847]]. u jermenskom manastiru u [[Beč]]u.

Gorski vijenac opisuje događaje iz crnogorskog ustanka s kraja [[17. vijek|XVII veka]], poznate kao „[[istraga poturica]]“, odnosno istrebljenje [[Muslimani (narod)|domaćih muslimana]].

== Istorijska pozadina ==
{{main|Istraga poturica}}
[[Petar II Petrović Njegoš|Njegoš]] opisuje zbivanja u [[Crna Gora|Crnoj Gori]] s kraja [[17. vijek|17. veka]] (noviji autori smatraju je u pitanju početak [[18. vijek]]a), poznata kao „[[istraga poturica]]“. Radi se o masovnim progonima [[muslimani|muslimana]] iz Crne Gore (tzv. &quot;poturica&quot;), potaknutim slabljenjem [[Otomansko Carstvo|Otomanskog carstva]] u [[Evropa|Evropi]], tokom [[Veliki turski rat|Velikog bečkog rata]] ([[1683]]-[[1699]]). Ohrabreni vojnim uspesima hrišćanskih zemalja, crnogorski [[pravoslavlje|pravoslavci]] su, predvođeni Njegoševim pretkom vladikom Danilom Ščepćevićem, nameravali da se oslobode od Turaka tako što bi domaće muslimane pokrstili ili ih istrebili.&lt;ref name=&quot;Ćorović&quot;&gt;[http://www.rastko.rs/rastko-bl/istorija/corovic/istorija/6_10_l.html Vladimir Ćorović, Oslobođenje Crne Gore]&lt;/ref&gt; Njegoš ovaj tragičan sukob predstavlja kao [[nužnost]] radi oslobođenja Crne Gore.:)

== Sadržaj ==
{{Otkrivanje radnje}}

Gorski vijenac se sastoji iz sledećih poglavlja&lt;ref name=&quot;Njegoš&quot;&gt;{{Cite web |title=Projekat Rastko: Gorski vijenac |url=http://www.rastko.org.rs/knjizevnost/njegos/gorski_vijenac.html |access-date=2010-05-22 |archivedate=2009-03-28 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090328191400/http://www.rastko.org.rs/knjizevnost/njegos/gorski_vijenac.html |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;: 

[[Datoteka:Karadjordje Belgrade.jpg|thumb|Spomenik [[Karađorđe|Karađorđu]].]]
* '''Posveta Prahu Oca Srbije''' (predgovor u stihu kojim se ovo delo, koje govori o oslobođenju Crne Gore od Turaka, posvećuje ubijenom [[Karađorđe|Karađorđu]], koji je započeo oslobođenje [[Srbija|Srbije]] od Turaka)
* '''Lica''' (nabrajaju se svi likovi koji se pojavljuju u Gorskom vijencu)
* '''Skupština uoči Trojičina dne na Lovćenu''' (skup crnogorskih glavešina na kojem pravoslavni [[danilo Ščepćević Njegoš|vladika Danilo]] donosi odluku o &quot;[[etničko čišćenje|čišćenju]]&quot; Crne Gore od [[muslimani|muslimana]]; on odlučuje da prvo pokuša da ubedi domaće muslimane da se dobrovoljno pokrste)
* '''Skupština o Malome Gospođinu Dne na Cetinju''' (sastanak sa predstavnicima muslimanima na kojem im uručuju [[ultimatum]] o povratku na &quot;[[srpska pravoslavna crkva|veru prađedovsku]]&quot;; muslimani pokušavaju da smire situaciju i izbegnu krvoproliće ali ne uspevaju)
* '''Badnje veče''' (tokom kojeg je izvedena koordinirana akcija protiv muslimana na [[Cetinje|Cetinju]] i okolnim mestima; na [[božić]]nje jutro glasnici dolaze i izveštavaju episkopa Danila o uspešno obavljenom &quot;čišćenju&quot;)
* '''Novo ljeto''' ([[Nova godina|novogodišnje]] jutro tokom kojeg stižu glasnici iz okolnih mesta - [[Dupilo]], [[Crmnica]], [[Rijeka Crnojevića]] - koji su ohrabreni pogibijom &quot;Turaka&quot; na Cetinju proterali muslimane iz svojih naselja)

=== Posveta ===
Ovo Njegoševo delo je posvećeno ''Prahu Oca Srbije'', odnosno ubijenom voždu [[Karađorđe|Karađorđu]], koji je započeo oslobođenje Srbije od Turaka:

::''Al' heroju topolskome, Karađorđu besmrtnome,''
::''sve prepone na put bjehu, k cilju dospje velikome:''
::''diže narod, krsti zemlju, a varvarske lance sruši,''
::''iz mrtvijeh Srba dozva, dunu život srpskoj duši.''

Njegoš radosno zaključuje da Srpkinje ponovo rađuju [[heroj]]e i da je došlo blagorodno vreme za Srpstvo. Posveta je pisana u [[Beč]]u na Novo ljeto [[1847]]. godine.

=== Lica ===
[[Datoteka:Danilo Ščepćević, The Mountain Wreath.jpg|thumb|[[Danilo Ščepćević Njegoš|Vladika Danilo]].]]
* '''[[Danilo Ščepćević Njegoš|Vladika Danilo]]''', pravoslavni [[episkopos|episkop]] Crne Gore. On je glavni lik u delu i predstavlja Njegoševu vladarsku i energičnu figuru. On poziva narod na zbor i proglašava rat protiv domaćih &quot;poturica&quot;.
* '''Iguman Stefan''', duge sede brade i kose, predstavlja filozofski glas Gorskog vijenca.
* '''[[Vuk Mandušić]]''', čuveni junak koji je veoma dobar sa oružjem. Njegov lik je zasnovan na istorijskoj ličnosti dalmatinskog uskoka.
* '''Vuk Mićunović''', vođa hajduka koji gone Turke.Njegov lik je zasnovan na istorijskoj licnosti.Jedan od najvecih Crnogorskih junaka.
* '''Knez Rogan''', seoski knez, ugledna starina od osamdeset ljeta.
* '''Serdar Radonja''', prekaljeni borac, ima oko pedeset godina.
* '''Vojvoda Batrić''', nepomirljiv prema turcima i poturcima.
* '''Vojvoda Draško''', gorštak koji se igrom slučaja obreo u Veneciji, gdje se način života i mišljenja veoma razlikuju od onog na koji je navikao. Njegovi utisci oslikavaju poglede crnogorskih gorštaka na zapadnu kulturu.
* '''Hadži-Ali Medović''', kadija, predstavnik muslimana.
* '''Skender-aga''', glas razuma koji pokušava da spreči predstojeće krvoproliće.
* '''Ferat Začir''', kavazbaša, turski zapovednik.
* '''[[Kotač|Kolo]]''' predstavlja [[Vox populi|glas naroda]]. Ima funkciju naratora koji daje relevantne istorijske podatke i iznosi zajedničke stavove.&lt;ref name=&quot;Goy&quot;&gt;[http://www.njegos.org/petrovics/sabre.pdf Edward Dennis Goy, The Sabre and the Song]&lt;/ref&gt;

I veliki broj sporednih likova koji odslikavaju prilike u ondašnjoj Crnoj Gori.

=== Skupština na Lovćenu ===
Skupština na [[Nacionalni park Lovćen|Lovćenu]] je održana uoči Trojičina dne. Trojičina dne, odnosno [[Sveta Trojica (praznik)|praznik svete Trojice]], je pokretni hrišćanski praznik koji se obeležava u [[nedjelja|nedelju]] 50 dana nakon [[Uskrs]]a&lt;ref&gt;[http://www.glas-javnosti.rs/clanak/drustvo/glas-javnosti-06-06-2009/sutra-sveta-trojica Sutra Sveta trojica]&lt;/ref&gt;, što znači da je sabor crnogorskih glavešina verovatno održan krajem [[maj]]a ili početkom [[jun]]a.

Na ovom saboru glavešine raspravljaju o tome kako početi «[[etničko čišćenje|čišćenje]]» zemlje od muslimana. Najpre se [[danilo Ščepćević Njegoš|episkop Danilo]] žali kako je «srpstvo ugašeno», a za to je kriv lažni «demonski mesija» ([[Muhamed]]) koji «lažne vjere pruža poslastice». Pravoslavni [[episkopos|episkop]] [[Srpska pravoslavna crkva|Srpske pravoslavne crkve]] je kivan na svoje sunarodnike jer tolerišu [[islam]] . 

Jedan od prisutnih junaka, Vuk Mićunović, ga tada upita hoće li krenuti u «čišćenje» muslimana ili ćemo samo kukati:

::''Da li ovo svetkovanje nije''
::''na komu si sabra Crnogorce''
::''da čistimo zemlju od nekrsti?''

On mu reče kako ima 500 momaka, koje mu stavlja na raspolaganje. Svi su spremni da se okušaju u tom poslu, odnosno da tamane domaće «turke» do smrti:

::''borbi našoj kraja biti neće''
::''do istrage turske ali naše...''

Nakon toga su iznijeli [[krst]]e s [[Nacionalni park Lovćen|Lovćena]] navrh Crkvine, gde su gledali [[munja|munje]] i zaključili da je to povoljno znamenje za predstojeće događaje.

=== Skupština na Cetinju ===
Skupština na [[Cetinje|Cetinju]] je održana o Malome Gospođinu Dne. [[Mala Gospa|Mala Gospojina]], je nepokretni hrišćanski praznik koji se slavi 21. septembra&lt;ref&gt;[http://www.blic.rs/Vesti/Drustvo/111623/Danas-je-Mala-Gospojina Danas je Mala Gospojina]&lt;/ref&gt; (odnosno [[8. 9.|8. septembra]] po tadašnjem starom kalendaru&lt;ref&gt;[http://www.pravoslavlje.net/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D0%B0_%D0%93%D0%BE%D1%81%D0%BF%D0%BE%D1%98%D0%B8%D0%BD%D0%B0 Мала Госпојина]&lt;/ref&gt;), što je datum ovog skupa.

Sabor počinje glasom narodnoga [[Kotač|Kola]], odnosno naratora, koji identifikuje dva glavna uzroka propasti [[dušanovo carstvo|srpskog carstva]]: zapostavljanje [[bog]]a i «velikaški» [[separatizam]], te propast države i „svekolikog srpstva“ tumači kao zasluženu božju kaznu. On, međutim, ostavlja nadu da nije sve izgubljeno. Sve što je valjalo od nekadašnjih junaka, a nisu ubijeni ili pokršteni, uteklo je «u ove planine». Stoga, svi oni su izabrani.&lt;ref&gt;&quot;Sve su naše glave izabrane!&quot;&lt;/ref&gt; Ali avaj, i pored njihovog junaštva, došla su takva vremena da se više ne ratuje, „gore su umučale“ i „ne razležu ratnijem klicima», što za njih nije željena situacija. Rđa se nahvatala na sjajno oružje jer muslimani zajednički žive sa hrišćanima:

[[Datoteka:Cetinje monastery.jpg|thumb|[[Cetinjski manastir]], sedište pravoslavnog vladike Danila.]]

::''Ujedno su ovce i kurjaci,''
::''združio se Turčin s Crnogorcem,''
::''odža riče na ravnom [[Cetinje|Cetinju]]!''

Narator ovde završava izlaganje, a jedan od crnogorskih vojvoda, Milija, povika:

::''Udri vraga, ne ostav mu traga''

Drugi vojvoda, Stanko, nastavi da potpiruje [[islamofobija|anti-muslimansko]] raspoloženje, nazivajući muslimane pogrdnim imenima: 

::''Što će [[satana|đavo]] u kršćenu zemlju?''
::''Što gojimo [[zmija|zmiju]] u njedrima?''
::''Kakva braća, ako Boga znate,''
::''kada gaze [[obraz]] crnogorski,''
::''kada javno na [[krst]] časni pljuju!''

U tom trenutku na gorski sabor stigoše i [[Ozrinići]], koji se pohvališe uspešnom pljačkom. Naime, njih dvadest-tridest su sa četom dočekali karvan od [[Nikšić]]a; Ubili su četrnaest nikšićkih muslimana, uzeli im sedamdeset konja i uhvatili dvije tri «robinje». Nakon toga su išli da se sastanu sa njima da im daju «roblje» na otkup, pa stoga su malo zadocnili. Na razmeni su se posvađali oko vjere, nakon čega je došlo do pucnjave u kojoj pogibe «šest našijeh, devet njihovijeh.» 

Konačno, dođoše i [[Martinovići]], koji žive najbliže a najviše su okasnili jer im, kako kažu, «Turci ženu ugrabiše». Naime, Mujo Alić je odveo Ružu Kasanovu. Ispostavlja se da su oni već neko vreme bili u vezu i da je ona dobrovoljno otišla s njim:

::''Evo ima više no godina''
::''otka nešto među sobom glave.''
::''Ali ko bi moga pomisliti''
::''da će uzet [[Srbi|Srpkinja]] Turčina?''

[[Datoteka:Crnogorci.jpg|thumb|[[Crnogorci]], stara grafika. U pozadini se vide [[minaret]]i.]]

Iz daljeg razgovora se saznaje da su Mujo i Ruža htjeli da se venčaju, ali su Martinovići stigli svatove i ubili ih - Muja Alića, njegovog brata i «nesrećnu nevjestu».&lt;ref name=&quot;Njegoš&quot;/&gt; Ubrzo potom vladika Danilo iziđe među okupljene. Mladi i energični Vuk Mićunović zatraži da ih više ne drži u neizvesnosti i prebaci mu da previše razmišlja o sudbini Turaka («a ja zebem od mnogo mišljenja»). Nakon dužeg razmišljanja, vladika prozbori:

::''Ne bojim se od vražjega kota,''
::''neka ga je ka na gori lista,''
::''no se bojim od [[zlo|zla]] domaćega.''

Nakon ovog zaključka, vladika nastavi razmatrati da napadnu «domaće Turke». Tu se nadoveza brat Rade da razreši njegovu neodlučnost:

::''Žališ nešto, a ne znaš što žališ;''
::''s Turcima ratiš, a Turke svojakaš,''
::...
::''Nego udri dokle mahat možeš,''
::''a ne žali ništa na svijetu!''
::''Sve je pošlo [[satana|đavoljijem]] tragom,''
::''zaudara zemlja [[Muhamed]]om.''

Svi muče. Noć je mjesečna; sjede oko vatri. Narator počinje:

::''Čašu meda jošt niko ne popi''
::''što je čašom žuči ne zagrči;''

naglašavajući [[drama]]tičnost situacije. Vladika Danilo ustaje i proglašava [[sveti rat]]:

::''Udri za [[krst]], za obraz junački,''
::''ko gođ paše svijetlo [[oružje]],''
::''ko gođ čuje srce u prsima!''
::''Hulitelje imena [[Hristos|Hristova]]''
::''da [[krštenje|krstimo]] vodom ali krvlju!''
::''Trijebimo gubu iz torine!''
::''Nek propoje pjesna od užasa,''
::''[[oltar]] pravi na kamen [[krv]]avi!''

Svi glavari skočiše na noge i podržaše s velikom grajom. Vladika Danilo apelova da pruže muslimanima šansu, da pozovu “glavare braće isturčene“ da se dobrovoljno preobrate. Oni ih pozvaše i na skup ubrzo dođoše “turske poglavice” i posjedaše s Crnogorcima. Hadži-Ali-Medović ([[kadiluk|kadija]]) naivno pretpostavi da su se skupili radi mirenja [[krvna osveta|krvne osvete]]:

::''Ja znam divno što smo okupljeni:''
::''da mirimo krvi međusobne.''
::''i krvnice puške objesimo!''

Međutim episkop otpoče govor o povratku izgubljenih sinova iz „nevjere“ na vjeru. Jedan od muslimana, Skender-Aga, mu razložno odgovori:

::''Goniš kamen badava uz goru.-''
::''Staro drvo slomi, ne ispravi.-''
::''I zvjerad su isto kao ljudi,''
::''rod svakoji svoju vjeru ima;''

Međutim, okupljeni Crnogorci počeše glasno da traže kavgu. Vojvoda Batrić povika da je dosta bilo okolišanja i zapreti:

::''No lomite [[minaret|munar]] i [[džamija|džamiju]],''
::''pa [[badnjak]]e srpske nalagajte''
::''i šarajte [[pisanica|uskrsova jaja]],''
::''časne dvoje [[post]]ah da postite;''
::''za ostalo kako vam je drago!''
::''Ne šćeste li poslušat Batrića,''
::''kunem vi se [[kosovski mit|vjerom Obilića]]''
::''i oružjem, mojijem uzdanjem,''
::''u krv će nam vjere zaplivati,-''
::''biće bolja koja ne potone!''

Tu nastade komešanje i velika graja. Kadija Mustaj reče:

::''Što zborite? Jeste li pri sebi?''
::''Trn u zdravu nogu zabadate!''

On pokuša da im objasni da muslimani neće napustiti „pravu vjeru“ i da su se Crnogorci “prećerano opjanili” Obilićem. Vuk Mićunović pozva na krvoproliće:

::''Krst i topuz neka se udare,''
::''kome prsne čelo, kuku njemu!''

Knez Janko ga podrža i odbrusi da neće više „slušat odže u Ćekliće“! Nadalje su crnogorski muslimani uglavnom istrajavali na [[mir]]u a vladičini ljudi na [[sukob]]u. Skender-aga odmerenim rečima pokuša da umiri narod, podsećajući na etničko bratstvo, zajednički život i zajedničke bitke:

::''Što je ovo braćo Crnogorci?''
::''Ko je ovaj plamen raspalio?''
::''Otkud dođe ta nesrećna misa''
::''o prevjeri našoj da se zbori?''
::''Nijesmo li braća i bez toga,''
::''u bojeve jesmo li zajedno?''
::''Zlo i dobro bratski dijelimo.''

Ferat Začir, kavazbaša, takođe pokuša da smiri situaciju:

::''Iako je zemlja pouzana,''
::''dvije vjere mogu se složiti,''
::''ka u sahan što se čorbe slažu.''
::''Mi živimo kao dosad bratski,''
::''pa [[ljubav|ljubovi]] više ne trebuje.''

Knez Janko im odgovori da od te ljubavi nema ništa. Prepirka se nastavi do u noć i oni polijegaše. Janko se obrati Roganu koji ležaše do njega:

::''Kako smrde ove poturice!''
::''Opažaš li ti štogod, Rogane?''

Knez Rogan mu odgovara:

::''Kad blizu njih sjedim u skupštinu,''
::''ja [[nos]] držim svagda u rukama;''
::''da ne držim, ja bih se izbljuvao.''
::''Pa sam s toga na kraj i uteka,''
::''e blizu njih ne bih osvanuo.''
::''Evo vidiš kako smo daleko,''
::''i opeta ona teška vonja''
::''od nekrsti ovde zaudara.''

Ujutro, &quot;Turci&quot; jedan za drugijem svi odoše, &quot;ljuto sjetni&quot;.&lt;ref name=&quot;Njegoš&quot;/&gt;

=== Badnje veče ===
Ovo poglavlje počinje prazničnom scenom u kojoj vladika Danila i iguman Stefan koji sjede kraj [[vatra|vatre]], a oko njih veseli đaci igraju i nalažu [[badnjak]]e. Oni slave [[badnje veče]] ([[24. 12.|24. decembar]]) i nazdravljaju, a iguman Stefan poje uz [[gusle]].

Sledeće jutro, nakon što su svršili [[božić]]nu [[liturgija|liturgiju]], iziđoše ispred crkve, a njihov razgovor ubrzo prekide pucnjava pušaka niz polje. Vladika Danilo izjaha i vide braću Martinoviće i Vuka Borilovića, sve krvave, kako dolaze sa pet-šest stotina naoružanih ljudi. Vojvoda Batrić čestita božić i izvesti vladiku o „veselim glasima“, da su sinoć poklali domaće muslimane, popalili im kuće i srušili [[džamija|džamiju]]:

[[Datoteka:NSRW Balkans19.jpg|thumb|[[Cetinje]], stara fotografija.]]

::''Koliko je ravnoga [[Cetinje|Cetinja]],''
::''ne uteče oka ni svjedoka,''
::''ni da kaže kako im je bilo,''
::''te pod sablju svoju ne metnusmo''
::''koji ni se ne kće pokrstiti;''
::''Koji li se pokloni Božiću,''
::''prekrsti se krstom hristijanskijem,''
::''uzesmo ga za svojega brata.''
::''Kuće turske ognjem izgorijesmo,''
::''da se ne zna ni stana ni traga''
::''od nevjerna domaćega vraga.''
::''Iz Cetinja u Đeklić pođosmo.''
::''[[Ćeklići|Ćeklićki]] se razbježaše Turci''
::''malo koga od njih posjekosmo''
::''ma njihove kuće popalismo;''
::''od mečeta i turske džamije''
::''napravismo prokletu gomilu,''
::''neka stoji za uklin narodu.''

Odgovara vladika Danilo:

::''Blago meni, moji sokolovi,''
::''blago meni, junačka svobodo!''
::''Jutros si mi divno voskresnula''
::''iz grobovah našijeh đedovah!''

Vladika siđe sa konja i izljubi svoje „junake“. Oni zajedno nastaviše niz polje „pjevajući i puškama veselje čineći“. Kada stigoše do crkve, iguman Stefan im reče da skinu kape kako bi učinili pomen dušama „vitezova našega naroda“, od Kosova do danas. Iguman Stefan zatim pomenu [[dušan Nemanjić|cara Dušana]], [[Miloš Obilić|Miloša Obilića]], [[devet Jugovića]] i „ostale naše vitezove“.

=== Novo ljeto ===
[[Datoteka:Rijeka Crnojevića.jpg|thumb|[[Rijeka Crnojevića]]]]
[[Datoteka:Besac castle 2.jpg|thumb|Ostaci tvrđave [[Besac]].]]

U narednim danima su nastavaljene akcije protiv muslimana. Za [[Nova godina|novu godinu]], dođe glasnik od [[Rijeka Crnojevića|Rijeke Crnojevića]] da izvesti episkopa o izvedenoj akciji u tom kraju. Ohrabreni &quot;turskom&quot; pogibijom na obližnjem Cetinju, oni su riječkim muslimanima uputili sledeći [[ultimatum]]:

::''Ko ne misli na [[Kuran|Koran]] pljunuti''
::''neka bježi glavom bez obzira!''

Riječki muslimani objesiše glasnike i pobegoše iz grada „u lađama put bijela [[Skadar|Skadra]]“, a Crnogorci uhvatiše i ubiše riječkog kadiju. Glasnik još dodade i to da su „serdar i glavari“ htjeli lično doći da sve potanko ispričaju svom episkopu, ali nemaše kada jer su zauzeti razaranjem grada [[Obodnik]]a i njegovih džamija, da im pazar &quot;ne smrdi nekršću&quot;.&lt;ref name=&quot;Njegoš&quot;/&gt; Glasnik poljubi vladiku u ruku, ostavi mu pismo, i ode. Vladika Danilo pozove đače i dade mu pismo da pročita naglas. Njime Nikola, seoski knez Dupila, izveštava vladiku da se Dupiljani poklaše sa domaćijem „Turcima“, da je pokolj trajao „dan i noć“ i da je [[crmnica (reka)|reka Crmnica]] bila puna Turaka. Dalje kaže da su Dupiljani takođe „grdno izginuli“, da je nestalo mesta na groblju oko crkve ali da je krajnji ishod zadovoljavajući:

::''Po [[Crmnička nahija|Crmnici]] Turke isjekosmo''
::''i grad [[Besac]] s zemljom izravnismo.''
::''sad ti nema u našu nahiju''
::''obilježja od turskoga uha''
::''do trupine ali razvaline.''

Vladika Danilo plače zbog crnogorskih žrtava, a iguman Stefan se smije zbog pobjede. Utom ulete Vuk Mandušić, sav namrčen, pocepan i krvav, sa slomljenom [[puška|puškom]] u rukama. On se bejaše veoma rastužio jer je tokom borbi izgubio omiljenu pušku te plačući moli vladiku da mu je negde odnese na popravku. Vladika se samo nasmeši i reče: 

::''Zdravo tvoja glava na ramena,''
::''ti ćeš pušku drugu nabaviti''
::''a u ruke Mandušića Vuka''
::''biće svaka [[puška]] ubojita!''

Vladika ustade i dade Mandušiću iz odaje svoje jedan dobar [[džeferdar]]. (kraj)

== Kontroverze ==
[[Datoteka:Njegosh vladika.jpg|thumb|[[Petar II Petrović Njegoš]], za života poznatiji kao vladika Rade.]]
{{citat|Izmeštanjem sukoba iz oblasti krvne osvete u kosmičku dvojnost dobra i zla, Njegoš postavlja slovenske muslimane u trajno stanje drugosti.&lt;ref&gt;[http://www.hartford-hwp.com/archives/62/387.html Slavic Muslims Portrayed as Christ-Killers in The Mountain Wreath]&lt;/ref&gt;|[[Michael Sells]]}}

Gorski vijenac se prvenstveno kritikuje stoga što glorifikuje tzv. „[[istraga poturica|istragu poturica]]“, odnosno pokolj [[muslimani (vjernici)|muslimanskog]] stanovništva stare Crne Gore početkom XVIII veka, izvršen za vreme vladike Danila Petrovića.&lt;ref&gt;[http://www.islambosna.ba/index.php/tekstovi-i-knjige/genocid/2265 Drugi genocid nad Bošnjacima I dio - &quot;Istraga poturica&quot;]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; Prema kritičarima, Gorski vijenac je delo koje slavi i opravdava zločine [[Etničko čišćenje|etničkog čišćenja]] i bratoubilačkog rata.&lt;ref&gt;Michael Sells: Common Era: Best New Writings on Religion (White Cloud Press, 1995)&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Esad Bajtal: Gor’ki vijenac |url=http://users.skynet.be/orbus/zbornik/gorki_vijenac.htm |access-date=2008-09-16 |archivedate=2008-01-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080116012409/http://users.skynet.be/orbus/zbornik/gorki_vijenac.htm |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; Ovo tumačenje je uglavnom prisutno među zapadnim i bosanskim autorima, a pojavilo se u kontekstu krvavih ratova koji su pratili [[raspad SFRJ|raspad Jugoslavije]]. Štaviše, neki bošnjački autori ovaj spis dovode u izravnu vezu sa [[bosanski genocid|genocidom u Bosni i Hercegovini]].&lt;ref&gt;[http://www.bosnjaci.net/prilog.php?pid=48410 Dr. Šemsudin H. Hadrović, GENERATOR GENOCIDA: GORSKI VIJENAC - ISTRAGA POTURICA]&lt;/ref&gt;

Njegoš u Gorskom vijencu muslimane, po pravilu, naziva sledećim imenima: &quot;poturice&quot;, &quot;guba&quot;, &quot;[[kuga]]&quot;, &quot;smrad&quot;, &quot;[[satana|đavo]]&quot;, &quot;vrag&quot;, &quot;nekrst&quot;, &quot;domaće [[zlo]]&quot; i slično.&lt;ref name=&quot;Njegoš&quot;/&gt; 
Kritičari izdvajaju više problematičnih mesta, usredsređujući se na [[islamofobija|anti-muslimanska osećanja]] koje ovaj ep raspaljuje.&lt;ref&gt;[http://www.orbus.be/zbornik/gorki_vijenac.htm dr Esad Bajtal, &quot;Gor'ki vijenac&quot; kroz prizmu postgenocidnog iskustva Sreberenice]&lt;/ref&gt;


[[2013]]. godine je Ministarstvo kulture Crne Gore, povodom dvjestogodišnjice Njegoševog rođenja, predložilo novi državni praznik – Crnogorski dan kulture, na Njegošev rođendan. Protiv toga se žestoko pobunila Bošnjačka stranka u Crnoj Gori sledećim saopštenjem: 
{{citiranje|“Ne ocjenjujući književnu dimenziju i značaj Njegoševog djela, smatramo krajnje neprimjerenim da se u građanskoj Crnoj Gori, državnim praznikom proglašava njegov rođendan, pogotovo ako se zna da su neke ideje tog djela, u svojoj bukvalnoj interpretaciji, bile idejni koncept i opravdanje izvođačima zločina i genocida nad islamskim stanovništvom i u 19. i u 20. vijeku, u Crnoj Gori i okruženju”.&lt;ref&gt;[http://www.e-novine.com/stav/95196-Jedan-narod-jedna-vjera-jedna-istraga.html Andrej Nikolaidis, Jedan narod, jedna vjera, jedna istraga]&lt;/ref&gt;}}

Prema crnogorskom autoru [[Andrej Nikolaidis|Andreju Nikolaidisu]], Gorski vijenac osim što je spjev o borbi za slobodu od turskog osvajača, on je također i spjev o “čišćenju” zajednice od pripadnika druge vjere, on je mit o stvaranju homogene, jednonacionalne i jednovjerske zajednice, koja će se “pročistiti” kroz krv i oganj.&lt;ref&gt;[http://www.e-novine.com/stav/95196-Jedan-narod-jedna-vjera-jedna-istraga.html Andrej Nikolaidis, Jedan narod, jedna vjera, jedna istraga]&lt;/ref&gt;

Na suđenju [[Radovan Karadžić|Radovanu Karadžiću]] optuženom za [[genocid]], tužiteljka haškog Tribunala Catrina Gustafsson opširno je citirala stihove &quot;Gorskog vijenca&quot; tokom ispitivanja svedoka odbrane Gojka Kličkovića koji je pomenuo da se Karadžić, tokom rata u BiH, često pozivao na taj spev. Tužilaštvo Tribunala je ocenilo da Njegoš u Gorskom vijencu &quot;slavi ubijanje Muslimana, uništavanje njihovih kuća i rušenje njihovih džamija&quot;.&lt;ref&gt;[http://www.nspm.rs/hronika/tuziteljka-haskog-tribunala-njegos-slavio-ubijanje-muslimana-u-gorskom-vijencu.html Тужитељка Хашког трибунала: Његош славио убијање Муслимана у „Горском вијенцу“]&lt;/ref&gt;,,Gorski vijenac&quot; ima 2819 stihova.

== Adaptacija ==
{{see|Gorski vijenac (film)}}

Godine [[2000. na filmu|2000.]] je u Crnoj Gori, tada još uvijek u okviru [[SRJ|SR Jugoslavije]] po motivima Njegoševog djela snimljen [[Gorski vijenac (film)|istoimeni]] igrani film u režiji [[Petar Božović|Petra Božovića]]. 

== Izvori ==
{{Izvori|2}}

== Vidi još ==
* [[Petar II Petrović Njegoš]]
* [[Istraga poturica]]
* [[Danilo Ščepćević Njegoš|Vladika Danilo]]

== Vanjske veze ==
{{commonscat|Gorski vijenac}}
* [http://www.rastko.org.rs/knjizevnost/njegos/gorski_vijenac.html Пројекат Растко: Горски вијенац] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090328191400/http://www.rastko.org.rs/knjizevnost/njegos/gorski_vijenac.html |date=2009-03-28 }}
* [http://www.njegos.org/gvijenac/index.htm Digitalni faksimil prvog izdanja]
* [http://www.pssmagazin.com/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=999:-njego-i-genocid-nad-bonjacima-&amp;catid=100:mirsad-sinanovi&amp;Itemid=506 Njegoš i genocid nad bošnjacima] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100615023927/http://www.pssmagazin.com/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=999:-njego-i-genocid-nad-bonjacima-&amp;catid=100:mirsad-sinanovi&amp;Itemid=506 |date=2010-06-15 }}
* [http://www.islambosna.ba/index.php/tekstovi-i-knjige/genocid/2265 Drugi genocid nad Bošnjacima I dio - &quot;Istraga poturica&quot;]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* [http://www.orbus.be/zbornik/gorki_vijenac.htm Dr Esad Bajtal, &quot;Gor'ki vijenac&quot; kroz prizmu postgenocidnog iskustva Sreberenice]
* {{en}} [http://www.njegos.org/petrovics/sabre.pdf Edward Dennis Goy, The Sabre and the Song] (kritički osvrt)
* {{en}} [https://pi.library.yorku.ca/ojs/index.php/soi/article/view/8038/7210 The Mountain Wreath: Poetry or a Blueprint for the Final Solution?]
* {{en}} [http://www.hartford-hwp.com/archives/62/387.html Slavic Muslims Portrayed as Christ-Killers in The Mountain Wreath]

[[Kategorija:Poeme 1847.]]
[[Kategorija:Epovi]]
[[Kategorija:Crnogorska književnost]]
[[Kategorija:Authority control 2]]</text>
      <sha1>mkat19zauqnxqgi4bmue8tf82dx0jgy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41259844</id>
      <parentid>41259836</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T14:42:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Edgar Allan Poe</username>
        <id>29250</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Vraćene izmjene [[Special:Contributions/188.2.9.43|188.2.9.43]] ([[User talk:188.2.9.43|razgovor]]) na posljednju izmjenu korisnika [[User:Igor Windsor|Igor Windsor]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="27521" xml:space="preserve">[[Datoteka:Gorski Vijenac.jpg|thumb|250px|Naslovnica originalnog izdanja.]]
{{italictitle}}
'''Gorski vijenac''' (u prvom izdanju: '''Горскıй вıенацъ''') je pesnički [[epika|ep]] i [[drama]] koja se smatra vrhunskim djelom crnogorske književnosti epohe [[Romantizam|romantizma]]. Autor „Gorskog vijenca“ je [[Crna Gora|crnogorski]] [[episkopos|episkop]], vladar i pesnik [[Petar II Petrović Njegoš]]. 

Njegoš je ovo delo napisao narodnim jezikom u [[deseterac|desetercu]] u formi narodne epike. Delo je napisano [[1846]]. na [[Cetinje|Cetinju]], a štampano februara [[1847]]. u jermenskom manastiru u [[Beč]]u.

Gorski vijenac opisuje događaje iz crnogorskog ustanka s kraja [[17. vijek|XVII veka]], poznate kao „[[istraga poturica]]“, odnosno istrebljenje [[Muslimani (narod)|domaćih muslimana]].

== Istorijska pozadina ==
{{main|Istraga poturica}}
[[Petar II Petrović Njegoš|Njegoš]] opisuje zbivanja u [[Crna Gora|Crnoj Gori]] s kraja [[17. vijek|17. veka]] (noviji autori smatraju je u pitanju početak [[18. vijek]]a), poznata kao „[[istraga poturica]]“. Radi se o masovnim progonima [[muslimani|muslimana]] iz Crne Gore (tzv. &quot;poturica&quot;), potaknutim slabljenjem [[Otomansko Carstvo|Otomanskog carstva]] u [[Evropa|Evropi]], tokom [[Veliki turski rat|Velikog bečkog rata]] ([[1683]]-[[1699]]). Ohrabreni vojnim uspesima hrišćanskih zemalja, crnogorski [[pravoslavlje|pravoslavci]] su, predvođeni Njegoševim pretkom vladikom Danilom Ščepćevićem, nameravali da se oslobode od Turaka tako što bi domaće muslimane pokrstili ili ih istrebili.&lt;ref name=&quot;Ćorović&quot;&gt;[http://www.rastko.rs/rastko-bl/istorija/corovic/istorija/6_10_l.html Vladimir Ćorović, Oslobođenje Crne Gore]&lt;/ref&gt; Njegoš ovaj tragičan sukob predstavlja kao [[nužnost]] radi oslobođenja Crne Gore.:)

== Sadržaj ==
{{Otkrivanje radnje}}

Gorski vijenac se sastoji iz sledećih poglavlja&lt;ref name=&quot;Njegoš&quot;&gt;{{Cite web |title=Projekat Rastko: Gorski vijenac |url=http://www.rastko.org.rs/knjizevnost/njegos/gorski_vijenac.html |access-date=2010-05-22 |archivedate=2009-03-28 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090328191400/http://www.rastko.org.rs/knjizevnost/njegos/gorski_vijenac.html |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;: 

[[Datoteka:Karadjordje Belgrade.jpg|thumb|Spomenik [[Karađorđe|Karađorđu]].]]
* '''Posveta Prahu Oca Srbije''' (predgovor u stihu kojim se ovo delo, koje govori o oslobođenju Crne Gore od Turaka, posvećuje ubijenom [[Karađorđe|Karađorđu]], koji je započeo oslobođenje [[Srbija|Srbije]] od Turaka)
* '''Lica''' (nabrajaju se svi likovi koji se pojavljuju u Gorskom vijencu)
* '''Skupština uoči Trojičina dne na Lovćenu''' (skup crnogorskih glavešina na kojem pravoslavni [[danilo Ščepćević Njegoš|vladika Danilo]] donosi odluku o &quot;[[etničko čišćenje|čišćenju]]&quot; Crne Gore od [[muslimani|muslimana]]; on odlučuje da prvo pokuša da ubedi domaće muslimane da se dobrovoljno pokrste)
* '''Skupština o Malome Gospođinu Dne na Cetinju''' (sastanak sa predstavnicima muslimanima na kojem im uručuju [[ultimatum]] o povratku na &quot;[[srpska pravoslavna crkva|veru prađedovsku]]&quot;; muslimani pokušavaju da smire situaciju i izbegnu krvoproliće ali ne uspevaju)
* '''Badnje veče''' (tokom kojeg je izvedena koordinirana akcija protiv muslimana na [[Cetinje|Cetinju]] i okolnim mestima; na [[božić]]nje jutro glasnici dolaze i izveštavaju episkopa Danila o uspešno obavljenom &quot;čišćenju&quot;)
* '''Novo ljeto''' ([[Nova godina|novogodišnje]] jutro tokom kojeg stižu glasnici iz okolnih mesta - [[Dupilo]], [[Crmnica]], [[Rijeka Crnojevića]] - koji su ohrabreni pogibijom &quot;Turaka&quot; na Cetinju proterali muslimane iz svojih naselja)

=== Posveta ===
Ovo Njegoševo delo je posvećeno ''Prahu Oca Srbije'', odnosno ubijenom voždu [[Karađorđe|Karađorđu]], koji je započeo oslobođenje Srbije od Turaka:

::''Al' heroju topolskome, Karađorđu besmrtnome,''
::''sve prepone na put bjehu, k cilju dospje velikome:''
::''diže narod, krsti zemlju, a varvarske lance sruši,''
::''iz mrtvijeh Srba dozva, dunu život srpskoj duši.''

Njegoš radosno zaključuje da Srpkinje ponovo rađuju [[heroj]]e i da je došlo blagorodno vreme za Srpstvo. Posveta je pisana u [[Beč]]u na Novo ljeto [[1847]]. godine.

=== Lica ===
[[Datoteka:Danilo Ščepćević, The Mountain Wreath.jpg|thumb|[[Danilo Ščepćević Njegoš|Vladika Danilo]].]]
* '''[[Danilo Ščepćević Njegoš|Vladika Danilo]]''', pravoslavni [[episkopos|episkop]] Crne Gore. On je glavni lik u delu i predstavlja Njegoševu vladarsku i energičnu figuru. On poziva narod na zbor i proglašava rat protiv domaćih &quot;poturica&quot;.
* '''Iguman Stefan''', duge sede brade i kose, predstavlja filozofski glas Gorskog vijenca.
* '''[[Vuk Mandušić]]''', čuveni junak koji je veoma dobar sa oružjem. Njegov lik je zasnovan na istorijskoj ličnosti dalmatinskog uskoka.
* '''Vuk Mićunović''', vođa hajduka koji gone Turke.Njegov lik je zasnovan na istorijskoj licnosti.Jedan od najvecih Crnogorskih junaka.
* '''Knez Rogan''', seoski knez, ugledna starina od osamdeset ljeta.
* '''Serdar Radonja''', prekaljeni borac, ima oko pedeset godina.
* '''Vojvoda Batrić''', nepomirljiv prema turcima i poturcima.
* '''Vojvoda Draško''', gorštak koji se igrom slučaja obreo u Veneciji, gdje se način života i mišljenja veoma razlikuju od onog na koji je navikao. Njegovi utisci oslikavaju poglede crnogorskih gorštaka na zapadnu kulturu.
* '''Hadži-Ali Medović''', kadija, predstavnik muslimana.
* '''Skender-aga''', glas razuma koji pokušava da spreči predstojeće krvoproliće.
* '''Ferat Začir''', kavazbaša, turski zapovednik.
* '''[[Kotač|Kolo]]''' predstavlja [[Vox populi|glas naroda]]. Ima funkciju naratora koji daje relevantne istorijske podatke i iznosi zajedničke stavove.&lt;ref name=&quot;Goy&quot;&gt;[http://www.njegos.org/petrovics/sabre.pdf Edward Dennis Goy, The Sabre and the Song]&lt;/ref&gt;

I veliki broj sporednih likova koji odslikavaju prilike u ondašnjoj Crnoj Gori.

=== Skupština na Lovćenu ===
Skupština na [[Nacionalni park Lovćen|Lovćenu]] je održana uoči Trojičina dne. Trojičina dne, odnosno [[Sveta Trojica (praznik)|praznik svete Trojice]], je pokretni hrišćanski praznik koji se obeležava u [[nedjelja|nedelju]] 50 dana nakon [[Uskrs]]a&lt;ref&gt;[http://www.glas-javnosti.rs/clanak/drustvo/glas-javnosti-06-06-2009/sutra-sveta-trojica Sutra Sveta trojica]&lt;/ref&gt;, što znači da je sabor crnogorskih glavešina verovatno održan krajem [[maj]]a ili početkom [[jun]]a.

Na ovom saboru glavešine raspravljaju o tome kako početi «[[etničko čišćenje|čišćenje]]» zemlje od muslimana. Najpre se [[danilo Ščepćević Njegoš|episkop Danilo]] žali kako je «srpstvo ugašeno», a za to je kriv lažni «demonski mesija» ([[Muhamed]]) koji «lažne vjere pruža poslastice». Pravoslavni [[episkopos|episkop]] [[Srpska pravoslavna crkva|Srpske pravoslavne crkve]] je kivan na svoje sunarodnike jer tolerišu [[islam]] . 

Jedan od prisutnih junaka, Vuk Mićunović, ga tada upita hoće li krenuti u «čišćenje» muslimana ili ćemo samo kukati:

::''Da li ovo svetkovanje nije''
::''na komu si sabra Crnogorce''
::''da čistimo zemlju od nekrsti?''

On mu reče kako ima 500 momaka, koje mu stavlja na raspolaganje. Svi su spremni da se okušaju u tom poslu, odnosno da tamane domaće «turke» do smrti:

::''borbi našoj kraja biti neće''
::''do istrage turske ali naše...''

Nakon toga su iznijeli [[krst]]e s [[Nacionalni park Lovćen|Lovćena]] navrh Crkvine, gde su gledali [[munja|munje]] i zaključili da je to povoljno znamenje za predstojeće događaje.

=== Skupština na Cetinju ===
Skupština na [[Cetinje|Cetinju]] je održana o Malome Gospođinu Dne. [[Mala Gospa|Mala Gospojina]], je nepokretni hrišćanski praznik koji se slavi 21. septembra&lt;ref&gt;[http://www.blic.rs/Vesti/Drustvo/111623/Danas-je-Mala-Gospojina Danas je Mala Gospojina]&lt;/ref&gt; (odnosno [[8. 9.|8. septembra]] po tadašnjem starom kalendaru&lt;ref&gt;[http://www.pravoslavlje.net/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D0%B0_%D0%93%D0%BE%D1%81%D0%BF%D0%BE%D1%98%D0%B8%D0%BD%D0%B0 Мала Госпојина]&lt;/ref&gt;), što je datum ovog skupa.

Sabor počinje glasom narodnoga [[Kotač|Kola]], odnosno naratora, koji identifikuje dva glavna uzroka propasti [[dušanovo carstvo|srpskog carstva]]: zapostavljanje [[bog]]a i «velikaški» [[separatizam]], te propast države i „svekolikog srpstva“ tumači kao zasluženu božju kaznu. On, međutim, ostavlja nadu da nije sve izgubljeno. Sve što je valjalo od nekadašnjih junaka, a nisu ubijeni ili pokršteni, uteklo je «u ove planine». Stoga, svi oni su izabrani.&lt;ref&gt;&quot;Sve su naše glave izabrane!&quot;&lt;/ref&gt; Ali avaj, i pored njihovog junaštva, došla su takva vremena da se više ne ratuje, „gore su umučale“ i „ne razležu ratnijem klicima», što za njih nije željena situacija. Rđa se nahvatala na sjajno oružje jer muslimani zajednički žive sa hrišćanima:

[[Datoteka:Cetinje monastery.jpg|thumb|[[Cetinjski manastir]], sedište pravoslavnog vladike Danila.]]

::''Ujedno su ovce i kurjaci,''
::''združio se Turčin s Crnogorcem,''
::''odža riče na ravnom [[Cetinje|Cetinju]]!''

Narator ovde završava izlaganje, a jedan od crnogorskih vojvoda, Milija, povika:

::''Udri vraga, ne ostav mu traga''

Drugi vojvoda, Stanko, nastavi da potpiruje [[islamofobija|anti-muslimansko]] raspoloženje, nazivajući muslimane pogrdnim imenima: 

::''Što će [[satana|đavo]] u kršćenu zemlju?''
::''Što gojimo [[zmija|zmiju]] u njedrima?''
::''Kakva braća, ako Boga znate,''
::''kada gaze [[obraz]] crnogorski,''
::''kada javno na [[krst]] časni pljuju!''

U tom trenutku na gorski sabor stigoše i [[Ozrinići]], koji se pohvališe uspešnom pljačkom. Naime, njih dvadest-tridest su sa četom dočekali karvan od [[Nikšić]]a; Ubili su četrnaest nikšićkih muslimana, uzeli im sedamdeset konja i uhvatili dvije tri «robinje». Nakon toga su išli da se sastanu sa njima da im daju «roblje» na otkup, pa stoga su malo zadocnili. Na razmeni su se posvađali oko vjere, nakon čega je došlo do pucnjave u kojoj pogibe «šest našijeh, devet njihovijeh.» 

Konačno, dođoše i [[Martinovići]], koji žive najbliže a najviše su okasnili jer im, kako kažu, «Turci ženu ugrabiše». Naime, Mujo Alić je odveo Ružu Kasanovu. Ispostavlja se da su oni već neko vreme bili u vezu i da je ona dobrovoljno otišla s njim:

::''Evo ima više no godina''
::''otka nešto među sobom glave.''
::''Ali ko bi moga pomisliti''
::''da će uzet [[Srbi|Srpkinja]] Turčina?''

[[Datoteka:Crnogorci.jpg|thumb|[[Crnogorci]], stara grafika. U pozadini se vide [[minaret]]i.]]

Iz daljeg razgovora se saznaje da su Mujo i Ruža htjeli da se venčaju, ali su Martinovići stigli svatove i ubili ih - Muja Alića, njegovog brata i «nesrećnu nevjestu».&lt;ref name=&quot;Njegoš&quot;/&gt; Ubrzo potom vladika Danilo iziđe među okupljene. Mladi i energični Vuk Mićunović zatraži da ih više ne drži u neizvesnosti i prebaci mu da previše razmišlja o sudbini Turaka («a ja zebem od mnogo mišljenja»). Nakon dužeg razmišljanja, vladika prozbori:

::''Ne bojim se od vražjega kota,''
::''neka ga je ka na gori lista,''
::''no se bojim od [[zlo|zla]] domaćega.''

Nakon ovog zaključka, vladika nastavi razmatrati da napadnu «domaće Turke». Tu se nadoveza brat Rade da razreši njegovu neodlučnost:

::''Žališ nešto, a ne znaš što žališ;''
::''s Turcima ratiš, a Turke svojakaš,''
::...
::''Nego udri dokle mahat možeš,''
::''a ne žali ništa na svijetu!''
::''Sve je pošlo [[satana|đavoljijem]] tragom,''
::''zaudara zemlja [[Muhamed]]om.''

Svi muče. Noć je mjesečna; sjede oko vatri. Narator počinje:

::''Čašu meda jošt niko ne popi''
::''što je čašom žuči ne zagrči;''

naglašavajući [[drama]]tičnost situacije. Vladika Danilo ustaje i proglašava [[sveti rat]]:

::''Udri za [[krst]], za obraz junački,''
::''ko gođ paše svijetlo [[oružje]],''
::''ko gođ čuje srce u prsima!''
::''Hulitelje imena [[Hristos|Hristova]]''
::''da [[krštenje|krstimo]] vodom ali krvlju!''
::''Trijebimo gubu iz torine!''
::''Nek propoje pjesna od užasa,''
::''[[oltar]] pravi na kamen [[krv]]avi!''

Svi glavari skočiše na noge i podržaše s velikom grajom. Vladika Danilo apelova da pruže muslimanima šansu, da pozovu “glavare braće isturčene“ da se dobrovoljno preobrate. Oni ih pozvaše i na skup ubrzo dođoše “turske poglavice” i posjedaše s Crnogorcima. Hadži-Ali-Medović ([[kadiluk|kadija]]) naivno pretpostavi da su se skupili radi mirenja [[krvna osveta|krvne osvete]]:

::''Ja znam divno što smo okupljeni:''
::''da mirimo krvi međusobne.''
::''i krvnice puške objesimo!''

Međutim episkop otpoče govor o povratku izgubljenih sinova iz „nevjere“ na vjeru. Jedan od muslimana, Skender-Aga, mu razložno odgovori:

::''Goniš kamen badava uz goru.-''
::''Staro drvo slomi, ne ispravi.-''
::''I zvjerad su isto kao ljudi,''
::''rod svakoji svoju vjeru ima;''

Međutim, okupljeni Crnogorci počeše glasno da traže kavgu. Vojvoda Batrić povika da je dosta bilo okolišanja i zapreti:

::''No lomite [[minaret|munar]] i [[džamija|džamiju]],''
::''pa [[badnjak]]e srpske nalagajte''
::''i šarajte [[pisanica|uskrsova jaja]],''
::''časne dvoje [[post]]ah da postite;''
::''za ostalo kako vam je drago!''
::''Ne šćeste li poslušat Batrića,''
::''kunem vi se [[kosovski mit|vjerom Obilića]]''
::''i oružjem, mojijem uzdanjem,''
::''u krv će nam vjere zaplivati,-''
::''biće bolja koja ne potone!''

Tu nastade komešanje i velika graja. Kadija Mustaj reče:

::''Što zborite? Jeste li pri sebi?''
::''Trn u zdravu nogu zabadate!''

On pokuša da im objasni da muslimani neće napustiti „pravu vjeru“ i da su se Crnogorci “prećerano opjanili” Obilićem. Vuk Mićunović pozva na krvoproliće:

::''Krst i topuz neka se udare,''
::''kome prsne čelo, kuku njemu!''

Knez Janko ga podrža i odbrusi da neće više „slušat odže u Ćekliće“! Nadalje su crnogorski muslimani uglavnom istrajavali na [[mir]]u a vladičini ljudi na [[sukob]]u. Skender-aga odmerenim rečima pokuša da umiri narod, podsećajući na etničko bratstvo, zajednički život i zajedničke bitke:

::''Što je ovo braćo Crnogorci?''
::''Ko je ovaj plamen raspalio?''
::''Otkud dođe ta nesrećna misa''
::''o prevjeri našoj da se zbori?''
::''Nijesmo li braća i bez toga,''
::''u bojeve jesmo li zajedno?''
::''Zlo i dobro bratski dijelimo.''

Ferat Začir, kavazbaša, takođe pokuša da smiri situaciju:

::''Iako je zemlja pouzana,''
::''dvije vjere mogu se složiti,''
::''ka u sahan što se čorbe slažu.''
::''Mi živimo kao dosad bratski,''
::''pa [[ljubav|ljubovi]] više ne trebuje.''

Knez Janko im odgovori da od te ljubavi nema ništa. Prepirka se nastavi do u noć i oni polijegaše. Janko se obrati Roganu koji ležaše do njega:

::''Kako smrde ove poturice!''
::''Opažaš li ti štogod, Rogane?''

Knez Rogan mu odgovara:

::''Kad blizu njih sjedim u skupštinu,''
::''ja [[nos]] držim svagda u rukama;''
::''da ne držim, ja bih se izbljuvao.''
::''Pa sam s toga na kraj i uteka,''
::''e blizu njih ne bih osvanuo.''
::''Evo vidiš kako smo daleko,''
::''i opeta ona teška vonja''
::''od nekrsti ovde zaudara.''

Ujutro, &quot;Turci&quot; jedan za drugijem svi odoše, &quot;ljuto sjetni&quot;.&lt;ref name=&quot;Njegoš&quot;/&gt;

=== Badnje veče ===
Ovo poglavlje počinje prazničnom scenom u kojoj vladika Danila i iguman Stefan koji sjede kraj [[vatra|vatre]], a oko njih veseli đaci igraju i nalažu [[badnjak]]e. Oni slave [[badnje veče]] ([[24. 12.|24. decembar]]) i nazdravljaju, a iguman Stefan poje uz [[gusle]].

Sledeće jutro, nakon što su svršili [[božić]]nu [[liturgija|liturgiju]], iziđoše ispred crkve, a njihov razgovor ubrzo prekide pucnjava pušaka niz polje. Vladika Danilo izjaha i vide braću Martinoviće i Vuka Borilovića, sve krvave, kako dolaze sa pet-šest stotina naoružanih ljudi. Vojvoda Batrić čestita božić i izvesti vladiku o „veselim glasima“, da su sinoć poklali domaće muslimane, popalili im kuće i srušili [[džamija|džamiju]]:

[[Datoteka:NSRW Balkans19.jpg|thumb|[[Cetinje]], stara fotografija.]]

::''Koliko je ravnoga [[Cetinje|Cetinja]],''
::''ne uteče oka ni svjedoka,''
::''ni da kaže kako im je bilo,''
::''te pod sablju svoju ne metnusmo''
::''koji ni se ne kće pokrstiti;''
::''Koji li se pokloni Božiću,''
::''prekrsti se krstom hristijanskijem,''
::''uzesmo ga za svojega brata.''
::''Kuće turske ognjem izgorijesmo,''
::''da se ne zna ni stana ni traga''
::''od nevjerna domaćega vraga.''
::''Iz Cetinja u Đeklić pođosmo.''
::''[[Ćeklići|Ćeklićki]] se razbježaše Turci''
::''malo koga od njih posjekosmo''
::''ma njihove kuće popalismo;''
::''od mečeta i turske džamije''
::''napravismo prokletu gomilu,''
::''neka stoji za uklin narodu.''

Odgovara vladika Danilo:

::''Blago meni, moji sokolovi,''
::''blago meni, junačka svobodo!''
::''Jutros si mi divno voskresnula''
::''iz grobovah našijeh đedovah!''

Vladika siđe sa konja i izljubi svoje „junake“. Oni zajedno nastaviše niz polje „pjevajući i puškama veselje čineći“. Kada stigoše do crkve, iguman Stefan im reče da skinu kape kako bi učinili pomen dušama „vitezova našega naroda“, od Kosova do danas. Iguman Stefan zatim pomenu [[dušan Nemanjić|cara Dušana]], [[Miloš Obilić|Miloša Obilića]], [[devet Jugovića]] i „ostale naše vitezove“.

=== Novo ljeto ===
[[Datoteka:Rijeka Crnojevića.jpg|thumb|[[Rijeka Crnojevića]]]]
[[Datoteka:Besac castle 2.jpg|thumb|Ostaci tvrđave [[Besac]].]]

U narednim danima su nastavaljene akcije protiv muslimana. Za [[Nova godina|novu godinu]], dođe glasnik od [[Rijeka Crnojevića|Rijeke Crnojevića]] da izvesti episkopa o izvedenoj akciji u tom kraju. Ohrabreni &quot;turskom&quot; pogibijom na obližnjem Cetinju, oni su riječkim muslimanima uputili sledeći [[ultimatum]]:

::''Ko ne misli na [[Kuran|Koran]] pljunuti''
::''neka bježi glavom bez obzira!''

Riječki muslimani objesiše glasnike i pobegoše iz grada „u lađama put bijela [[Skadar|Skadra]]“, a Crnogorci uhvatiše i ubiše riječkog kadiju. Glasnik još dodade i to da su „serdar i glavari“ htjeli lično doći da sve potanko ispričaju svom episkopu, ali nemaše kada jer su zauzeti razaranjem grada [[Obodnik]]a i njegovih džamija, da im pazar &quot;ne smrdi nekršću&quot;.&lt;ref name=&quot;Njegoš&quot;/&gt; Glasnik poljubi vladiku u ruku, ostavi mu pismo, i ode. Vladika Danilo pozove đače i dade mu pismo da pročita naglas. Njime Nikola, seoski knez Dupila, izveštava vladiku da se Dupiljani poklaše sa domaćijem „Turcima“, da je pokolj trajao „dan i noć“ i da je [[crmnica (reka)|reka Crmnica]] bila puna Turaka. Dalje kaže da su Dupiljani takođe „grdno izginuli“, da je nestalo mesta na groblju oko crkve ali da je krajnji ishod zadovoljavajući:

::''Po [[Crmnička nahija|Crmnici]] Turke isjekosmo''
::''i grad [[Besac]] s zemljom izravnismo.''
::''sad ti nema u našu nahiju''
::''obilježja od turskoga uha''
::''do trupine ali razvaline.''

Vladika Danilo plače zbog crnogorskih žrtava, a iguman Stefan se smije zbog pobjede. Utom ulete Vuk Mandušić, sav namrčen, pocepan i krvav, sa slomljenom [[puška|puškom]] u rukama. On se bejaše veoma rastužio jer je tokom borbi izgubio omiljenu pušku te plačući moli vladiku da mu je negde odnese na popravku. Vladika se samo nasmeši i reče: 

::''Zdravo tvoja glava na ramena,''
::''ti ćeš pušku drugu nabaviti''
::''a u ruke Mandušića Vuka''
::''biće svaka [[puška]] ubojita!''

Vladika ustade i dade Mandušiću iz odaje svoje jedan dobar [[džeferdar]]. (kraj)

== Kontroverze ==
[[Datoteka:Njegosh vladika.jpg|thumb|[[Petar II Petrović Njegoš]], za života poznatiji kao vladika Rade.]]
{{citat|Izmeštanjem sukoba iz oblasti krvne osvete u kosmičku dvojnost dobra i zla, Njegoš postavlja slovenske muslimane u trajno stanje drugosti.&lt;ref&gt;[http://www.hartford-hwp.com/archives/62/387.html Slavic Muslims Portrayed as Christ-Killers in The Mountain Wreath]&lt;/ref&gt;|[[Michael Sells]]}}

Gorski vijenac se prvenstveno kritikuje stoga što glorifikuje tzv. „[[istraga poturica|istragu poturica]]“, odnosno pokolj [[muslimani (vjernici)|muslimanskog]] stanovništva stare Crne Gore početkom XVIII veka, izvršen za vreme vladike Danila Petrovića.&lt;ref&gt;[http://www.islambosna.ba/index.php/tekstovi-i-knjige/genocid/2265 Drugi genocid nad Bošnjacima I dio - &quot;Istraga poturica&quot;]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; Prema kritičarima, Gorski vijenac je delo koje slavi i opravdava zločine [[Etničko čišćenje|etničkog čišćenja]] i bratoubilačkog rata.&lt;ref&gt;Michael Sells: Common Era: Best New Writings on Religion (White Cloud Press, 1995)&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Esad Bajtal: Gor’ki vijenac |url=http://users.skynet.be/orbus/zbornik/gorki_vijenac.htm |access-date=2008-09-16 |archivedate=2008-01-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080116012409/http://users.skynet.be/orbus/zbornik/gorki_vijenac.htm |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; Ovo tumačenje je uglavnom prisutno među zapadnim i bosanskim autorima, a pojavilo se u kontekstu krvavih ratova koji su pratili [[raspad SFRJ|raspad Jugoslavije]]. Štaviše, neki bošnjački autori ovaj spis dovode u izravnu vezu sa [[bosanski genocid|genocidom u Bosni i Hercegovini]].&lt;ref&gt;[http://www.bosnjaci.net/prilog.php?pid=48410 Dr. Šemsudin H. Hadrović, GENERATOR GENOCIDA: GORSKI VIJENAC - ISTRAGA POTURICA]&lt;/ref&gt;

Njegoš u Gorskom vijencu muslimane, po pravilu, naziva sledećim imenima: &quot;poturice&quot;, &quot;guba&quot;, &quot;[[kuga]]&quot;, &quot;smrad&quot;, &quot;[[satana|đavo]]&quot;, &quot;vrag&quot;, &quot;nekrst&quot;, &quot;domaće [[zlo]]&quot; i slično.&lt;ref name=&quot;Njegoš&quot;/&gt; 
Kritičari izdvajaju više problematičnih mesta, usredsređujući se na [[islamofobija|anti-muslimanska osećanja]] koje ovaj ep raspaljuje.&lt;ref&gt;[http://www.orbus.be/zbornik/gorki_vijenac.htm dr Esad Bajtal, &quot;Gor'ki vijenac&quot; kroz prizmu postgenocidnog iskustva Sreberenice]&lt;/ref&gt;

U [[srbija]]nskim kritičkim krugovima Gorski vijenac se navodi kao drastičan primer &quot;totalne inverzije smisla Božićnog praznovanja koje bi celom svetu trebalo da donese mir Božiji&quot;, čime [[Srpska pravoslavna crkva]] radi ostvarenja [[političko delovanje Srpske pravoslavne crkve|svojih političkih ciljeva]] odustaje od samih [[hrišćanstvo|hrišćanskih]] vrednosti.&lt;ref&gt;[http://www.pescanik.info/content/view/625/161/ Žanrovske metamorfoze kosovskog zaveta]&lt;/ref&gt; Crnogorski pisac i političar [[Novak Kilibarda]] smatra da su Crnogorci inspirisani parolama iz &quot;Gorskog vijenca&quot; počinili zločine nad muslimanima u Crnoj Gori nakon Berlinskog kongresa [[1878]] i tokom [[balkanski ratovi|balkanskih ratova]] [[1912]]. godine, kao i [[pokolj u Šahovićima|pokolj muslimana Šahovića]] [[1924]]. godine.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Nema antiislamskijeg pisca od Njegoša! |url=http://www.el-ihlas.com/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=368:nema-antiislamskijeg-pisca-od-njegoa&amp;catid=132:vijesti&amp;Itemid=262 |access-date=2010-05-22 |archivedate=2010-05-28 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100528000439/http://www.el-ihlas.com/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=368:nema-antiislamskijeg-pisca-od-njegoa&amp;catid=132:vijesti&amp;Itemid=262 |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

[[2013]]. godine je Ministarstvo kulture Crne Gore, povodom dvjestogodišnjice Njegoševog rođenja, predložilo novi državni praznik – Crnogorski dan kulture, na Njegošev rođendan. Protiv toga se žestoko pobunila Bošnjačka stranka u Crnoj Gori sledećim saopštenjem: 
{{citiranje|“Ne ocjenjujući književnu dimenziju i značaj Njegoševog djela, smatramo krajnje neprimjerenim da se u građanskoj Crnoj Gori, državnim praznikom proglašava njegov rođendan, pogotovo ako se zna da su neke ideje tog djela, u svojoj bukvalnoj interpretaciji, bile idejni koncept i opravdanje izvođačima zločina i genocida nad islamskim stanovništvom i u 19. i u 20. vijeku, u Crnoj Gori i okruženju”.&lt;ref&gt;[http://www.e-novine.com/stav/95196-Jedan-narod-jedna-vjera-jedna-istraga.html Andrej Nikolaidis, Jedan narod, jedna vjera, jedna istraga]&lt;/ref&gt;}}

Prema crnogorskom autoru [[Andrej Nikolaidis|Andreju Nikolaidisu]], Gorski vijenac osim što je spjev o borbi za slobodu od turskog osvajača, on je također i spjev o “čišćenju” zajednice od pripadnika druge vjere, on je mit o stvaranju homogene, jednonacionalne i jednovjerske zajednice, koja će se “pročistiti” kroz krv i oganj.&lt;ref&gt;[http://www.e-novine.com/stav/95196-Jedan-narod-jedna-vjera-jedna-istraga.html Andrej Nikolaidis, Jedan narod, jedna vjera, jedna istraga]&lt;/ref&gt;

Na suđenju [[Radovan Karadžić|Radovanu Karadžiću]] optuženom za [[genocid]], tužiteljka haškog Tribunala Catrina Gustafsson opširno je citirala stihove &quot;Gorskog vijenca&quot; tokom ispitivanja svedoka odbrane Gojka Kličkovića koji je pomenuo da se Karadžić, tokom rata u BiH, često pozivao na taj spev. Tužilaštvo Tribunala je ocenilo da Njegoš u Gorskom vijencu &quot;slavi ubijanje Muslimana, uništavanje njihovih kuća i rušenje njihovih džamija&quot;.&lt;ref&gt;[http://www.nspm.rs/hronika/tuziteljka-haskog-tribunala-njegos-slavio-ubijanje-muslimana-u-gorskom-vijencu.html Тужитељка Хашког трибунала: Његош славио убијање Муслимана у „Горском вијенцу“]&lt;/ref&gt;,,Gorski vijenac&quot; ima 2819 stihova.

== Adaptacija ==
{{see|Gorski vijenac (film)}}

Godine [[2000. na filmu|2000.]] je u Crnoj Gori, tada još uvijek u okviru [[SRJ|SR Jugoslavije]] po motivima Njegoševog djela snimljen [[Gorski vijenac (film)|istoimeni]] igrani film u režiji [[Petar Božović|Petra Božovića]]. 

== Izvori ==
{{Izvori|2}}

== Vidi još ==
* [[Petar II Petrović Njegoš]]
* [[Istraga poturica]]
* [[Danilo Ščepćević Njegoš|Vladika Danilo]]

== Vanjske veze ==
{{commonscat|Gorski vijenac}}
* [http://www.rastko.org.rs/knjizevnost/njegos/gorski_vijenac.html Пројекат Растко: Горски вијенац] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090328191400/http://www.rastko.org.rs/knjizevnost/njegos/gorski_vijenac.html |date=2009-03-28 }}
* [http://www.njegos.org/gvijenac/index.htm Digitalni faksimil prvog izdanja]
* [http://www.pssmagazin.com/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=999:-njego-i-genocid-nad-bonjacima-&amp;catid=100:mirsad-sinanovi&amp;Itemid=506 Njegoš i genocid nad bošnjacima] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100615023927/http://www.pssmagazin.com/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=999:-njego-i-genocid-nad-bonjacima-&amp;catid=100:mirsad-sinanovi&amp;Itemid=506 |date=2010-06-15 }}
* [http://www.islambosna.ba/index.php/tekstovi-i-knjige/genocid/2265 Drugi genocid nad Bošnjacima I dio - &quot;Istraga poturica&quot;]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* [http://www.orbus.be/zbornik/gorki_vijenac.htm Dr Esad Bajtal, &quot;Gor'ki vijenac&quot; kroz prizmu postgenocidnog iskustva Sreberenice]
* {{en}} [http://www.njegos.org/petrovics/sabre.pdf Edward Dennis Goy, The Sabre and the Song] (kritički osvrt)
* {{en}} [https://pi.library.yorku.ca/ojs/index.php/soi/article/view/8038/7210 The Mountain Wreath: Poetry or a Blueprint for the Final Solution?]
* {{en}} [http://www.hartford-hwp.com/archives/62/387.html Slavic Muslims Portrayed as Christ-Killers in The Mountain Wreath]

[[Kategorija:Poeme 1847.]]
[[Kategorija:Epovi]]
[[Kategorija:Crnogorska književnost]]
[[Kategorija:Authority control 2]]</text>
      <sha1>542hraqsc4a3fv1yja6nrj3x1dfauog</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41259845</id>
      <parentid>41259844</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T14:43:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Edgar Allan Poe</username>
        <id>29250</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Zaštićena stranica &quot;[[Gorski vijenac]]&quot;: Intenzivno spamiranje ([Uredi=Blokiraj neregistrovane korisnike.] (neograničeno) [Premještanje=Blokiraj neregistrovane korisnike.] (neograničeno))</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="27521" xml:space="preserve">[[Datoteka:Gorski Vijenac.jpg|thumb|250px|Naslovnica originalnog izdanja.]]
{{italictitle}}
'''Gorski vijenac''' (u prvom izdanju: '''Горскıй вıенацъ''') je pesnički [[epika|ep]] i [[drama]] koja se smatra vrhunskim djelom crnogorske književnosti epohe [[Romantizam|romantizma]]. Autor „Gorskog vijenca“ je [[Crna Gora|crnogorski]] [[episkopos|episkop]], vladar i pesnik [[Petar II Petrović Njegoš]]. 

Njegoš je ovo delo napisao narodnim jezikom u [[deseterac|desetercu]] u formi narodne epike. Delo je napisano [[1846]]. na [[Cetinje|Cetinju]], a štampano februara [[1847]]. u jermenskom manastiru u [[Beč]]u.

Gorski vijenac opisuje događaje iz crnogorskog ustanka s kraja [[17. vijek|XVII veka]], poznate kao „[[istraga poturica]]“, odnosno istrebljenje [[Muslimani (narod)|domaćih muslimana]].

== Istorijska pozadina ==
{{main|Istraga poturica}}
[[Petar II Petrović Njegoš|Njegoš]] opisuje zbivanja u [[Crna Gora|Crnoj Gori]] s kraja [[17. vijek|17. veka]] (noviji autori smatraju je u pitanju početak [[18. vijek]]a), poznata kao „[[istraga poturica]]“. Radi se o masovnim progonima [[muslimani|muslimana]] iz Crne Gore (tzv. &quot;poturica&quot;), potaknutim slabljenjem [[Otomansko Carstvo|Otomanskog carstva]] u [[Evropa|Evropi]], tokom [[Veliki turski rat|Velikog bečkog rata]] ([[1683]]-[[1699]]). Ohrabreni vojnim uspesima hrišćanskih zemalja, crnogorski [[pravoslavlje|pravoslavci]] su, predvođeni Njegoševim pretkom vladikom Danilom Ščepćevićem, nameravali da se oslobode od Turaka tako što bi domaće muslimane pokrstili ili ih istrebili.&lt;ref name=&quot;Ćorović&quot;&gt;[http://www.rastko.rs/rastko-bl/istorija/corovic/istorija/6_10_l.html Vladimir Ćorović, Oslobođenje Crne Gore]&lt;/ref&gt; Njegoš ovaj tragičan sukob predstavlja kao [[nužnost]] radi oslobođenja Crne Gore.:)

== Sadržaj ==
{{Otkrivanje radnje}}

Gorski vijenac se sastoji iz sledećih poglavlja&lt;ref name=&quot;Njegoš&quot;&gt;{{Cite web |title=Projekat Rastko: Gorski vijenac |url=http://www.rastko.org.rs/knjizevnost/njegos/gorski_vijenac.html |access-date=2010-05-22 |archivedate=2009-03-28 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090328191400/http://www.rastko.org.rs/knjizevnost/njegos/gorski_vijenac.html |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;: 

[[Datoteka:Karadjordje Belgrade.jpg|thumb|Spomenik [[Karađorđe|Karađorđu]].]]
* '''Posveta Prahu Oca Srbije''' (predgovor u stihu kojim se ovo delo, koje govori o oslobođenju Crne Gore od Turaka, posvećuje ubijenom [[Karađorđe|Karađorđu]], koji je započeo oslobođenje [[Srbija|Srbije]] od Turaka)
* '''Lica''' (nabrajaju se svi likovi koji se pojavljuju u Gorskom vijencu)
* '''Skupština uoči Trojičina dne na Lovćenu''' (skup crnogorskih glavešina na kojem pravoslavni [[danilo Ščepćević Njegoš|vladika Danilo]] donosi odluku o &quot;[[etničko čišćenje|čišćenju]]&quot; Crne Gore od [[muslimani|muslimana]]; on odlučuje da prvo pokuša da ubedi domaće muslimane da se dobrovoljno pokrste)
* '''Skupština o Malome Gospođinu Dne na Cetinju''' (sastanak sa predstavnicima muslimanima na kojem im uručuju [[ultimatum]] o povratku na &quot;[[srpska pravoslavna crkva|veru prađedovsku]]&quot;; muslimani pokušavaju da smire situaciju i izbegnu krvoproliće ali ne uspevaju)
* '''Badnje veče''' (tokom kojeg je izvedena koordinirana akcija protiv muslimana na [[Cetinje|Cetinju]] i okolnim mestima; na [[božić]]nje jutro glasnici dolaze i izveštavaju episkopa Danila o uspešno obavljenom &quot;čišćenju&quot;)
* '''Novo ljeto''' ([[Nova godina|novogodišnje]] jutro tokom kojeg stižu glasnici iz okolnih mesta - [[Dupilo]], [[Crmnica]], [[Rijeka Crnojevića]] - koji su ohrabreni pogibijom &quot;Turaka&quot; na Cetinju proterali muslimane iz svojih naselja)

=== Posveta ===
Ovo Njegoševo delo je posvećeno ''Prahu Oca Srbije'', odnosno ubijenom voždu [[Karađorđe|Karađorđu]], koji je započeo oslobođenje Srbije od Turaka:

::''Al' heroju topolskome, Karađorđu besmrtnome,''
::''sve prepone na put bjehu, k cilju dospje velikome:''
::''diže narod, krsti zemlju, a varvarske lance sruši,''
::''iz mrtvijeh Srba dozva, dunu život srpskoj duši.''

Njegoš radosno zaključuje da Srpkinje ponovo rađuju [[heroj]]e i da je došlo blagorodno vreme za Srpstvo. Posveta je pisana u [[Beč]]u na Novo ljeto [[1847]]. godine.

=== Lica ===
[[Datoteka:Danilo Ščepćević, The Mountain Wreath.jpg|thumb|[[Danilo Ščepćević Njegoš|Vladika Danilo]].]]
* '''[[Danilo Ščepćević Njegoš|Vladika Danilo]]''', pravoslavni [[episkopos|episkop]] Crne Gore. On je glavni lik u delu i predstavlja Njegoševu vladarsku i energičnu figuru. On poziva narod na zbor i proglašava rat protiv domaćih &quot;poturica&quot;.
* '''Iguman Stefan''', duge sede brade i kose, predstavlja filozofski glas Gorskog vijenca.
* '''[[Vuk Mandušić]]''', čuveni junak koji je veoma dobar sa oružjem. Njegov lik je zasnovan na istorijskoj ličnosti dalmatinskog uskoka.
* '''Vuk Mićunović''', vođa hajduka koji gone Turke.Njegov lik je zasnovan na istorijskoj licnosti.Jedan od najvecih Crnogorskih junaka.
* '''Knez Rogan''', seoski knez, ugledna starina od osamdeset ljeta.
* '''Serdar Radonja''', prekaljeni borac, ima oko pedeset godina.
* '''Vojvoda Batrić''', nepomirljiv prema turcima i poturcima.
* '''Vojvoda Draško''', gorštak koji se igrom slučaja obreo u Veneciji, gdje se način života i mišljenja veoma razlikuju od onog na koji je navikao. Njegovi utisci oslikavaju poglede crnogorskih gorštaka na zapadnu kulturu.
* '''Hadži-Ali Medović''', kadija, predstavnik muslimana.
* '''Skender-aga''', glas razuma koji pokušava da spreči predstojeće krvoproliće.
* '''Ferat Začir''', kavazbaša, turski zapovednik.
* '''[[Kotač|Kolo]]''' predstavlja [[Vox populi|glas naroda]]. Ima funkciju naratora koji daje relevantne istorijske podatke i iznosi zajedničke stavove.&lt;ref name=&quot;Goy&quot;&gt;[http://www.njegos.org/petrovics/sabre.pdf Edward Dennis Goy, The Sabre and the Song]&lt;/ref&gt;

I veliki broj sporednih likova koji odslikavaju prilike u ondašnjoj Crnoj Gori.

=== Skupština na Lovćenu ===
Skupština na [[Nacionalni park Lovćen|Lovćenu]] je održana uoči Trojičina dne. Trojičina dne, odnosno [[Sveta Trojica (praznik)|praznik svete Trojice]], je pokretni hrišćanski praznik koji se obeležava u [[nedjelja|nedelju]] 50 dana nakon [[Uskrs]]a&lt;ref&gt;[http://www.glas-javnosti.rs/clanak/drustvo/glas-javnosti-06-06-2009/sutra-sveta-trojica Sutra Sveta trojica]&lt;/ref&gt;, što znači da je sabor crnogorskih glavešina verovatno održan krajem [[maj]]a ili početkom [[jun]]a.

Na ovom saboru glavešine raspravljaju o tome kako početi «[[etničko čišćenje|čišćenje]]» zemlje od muslimana. Najpre se [[danilo Ščepćević Njegoš|episkop Danilo]] žali kako je «srpstvo ugašeno», a za to je kriv lažni «demonski mesija» ([[Muhamed]]) koji «lažne vjere pruža poslastice». Pravoslavni [[episkopos|episkop]] [[Srpska pravoslavna crkva|Srpske pravoslavne crkve]] je kivan na svoje sunarodnike jer tolerišu [[islam]] . 

Jedan od prisutnih junaka, Vuk Mićunović, ga tada upita hoće li krenuti u «čišćenje» muslimana ili ćemo samo kukati:

::''Da li ovo svetkovanje nije''
::''na komu si sabra Crnogorce''
::''da čistimo zemlju od nekrsti?''

On mu reče kako ima 500 momaka, koje mu stavlja na raspolaganje. Svi su spremni da se okušaju u tom poslu, odnosno da tamane domaće «turke» do smrti:

::''borbi našoj kraja biti neće''
::''do istrage turske ali naše...''

Nakon toga su iznijeli [[krst]]e s [[Nacionalni park Lovćen|Lovćena]] navrh Crkvine, gde su gledali [[munja|munje]] i zaključili da je to povoljno znamenje za predstojeće događaje.

=== Skupština na Cetinju ===
Skupština na [[Cetinje|Cetinju]] je održana o Malome Gospođinu Dne. [[Mala Gospa|Mala Gospojina]], je nepokretni hrišćanski praznik koji se slavi 21. septembra&lt;ref&gt;[http://www.blic.rs/Vesti/Drustvo/111623/Danas-je-Mala-Gospojina Danas je Mala Gospojina]&lt;/ref&gt; (odnosno [[8. 9.|8. septembra]] po tadašnjem starom kalendaru&lt;ref&gt;[http://www.pravoslavlje.net/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D0%B0_%D0%93%D0%BE%D1%81%D0%BF%D0%BE%D1%98%D0%B8%D0%BD%D0%B0 Мала Госпојина]&lt;/ref&gt;), što je datum ovog skupa.

Sabor počinje glasom narodnoga [[Kotač|Kola]], odnosno naratora, koji identifikuje dva glavna uzroka propasti [[dušanovo carstvo|srpskog carstva]]: zapostavljanje [[bog]]a i «velikaški» [[separatizam]], te propast države i „svekolikog srpstva“ tumači kao zasluženu božju kaznu. On, međutim, ostavlja nadu da nije sve izgubljeno. Sve što je valjalo od nekadašnjih junaka, a nisu ubijeni ili pokršteni, uteklo je «u ove planine». Stoga, svi oni su izabrani.&lt;ref&gt;&quot;Sve su naše glave izabrane!&quot;&lt;/ref&gt; Ali avaj, i pored njihovog junaštva, došla su takva vremena da se više ne ratuje, „gore su umučale“ i „ne razležu ratnijem klicima», što za njih nije željena situacija. Rđa se nahvatala na sjajno oružje jer muslimani zajednički žive sa hrišćanima:

[[Datoteka:Cetinje monastery.jpg|thumb|[[Cetinjski manastir]], sedište pravoslavnog vladike Danila.]]

::''Ujedno su ovce i kurjaci,''
::''združio se Turčin s Crnogorcem,''
::''odža riče na ravnom [[Cetinje|Cetinju]]!''

Narator ovde završava izlaganje, a jedan od crnogorskih vojvoda, Milija, povika:

::''Udri vraga, ne ostav mu traga''

Drugi vojvoda, Stanko, nastavi da potpiruje [[islamofobija|anti-muslimansko]] raspoloženje, nazivajući muslimane pogrdnim imenima: 

::''Što će [[satana|đavo]] u kršćenu zemlju?''
::''Što gojimo [[zmija|zmiju]] u njedrima?''
::''Kakva braća, ako Boga znate,''
::''kada gaze [[obraz]] crnogorski,''
::''kada javno na [[krst]] časni pljuju!''

U tom trenutku na gorski sabor stigoše i [[Ozrinići]], koji se pohvališe uspešnom pljačkom. Naime, njih dvadest-tridest su sa četom dočekali karvan od [[Nikšić]]a; Ubili su četrnaest nikšićkih muslimana, uzeli im sedamdeset konja i uhvatili dvije tri «robinje». Nakon toga su išli da se sastanu sa njima da im daju «roblje» na otkup, pa stoga su malo zadocnili. Na razmeni su se posvađali oko vjere, nakon čega je došlo do pucnjave u kojoj pogibe «šest našijeh, devet njihovijeh.» 

Konačno, dođoše i [[Martinovići]], koji žive najbliže a najviše su okasnili jer im, kako kažu, «Turci ženu ugrabiše». Naime, Mujo Alić je odveo Ružu Kasanovu. Ispostavlja se da su oni već neko vreme bili u vezu i da je ona dobrovoljno otišla s njim:

::''Evo ima više no godina''
::''otka nešto među sobom glave.''
::''Ali ko bi moga pomisliti''
::''da će uzet [[Srbi|Srpkinja]] Turčina?''

[[Datoteka:Crnogorci.jpg|thumb|[[Crnogorci]], stara grafika. U pozadini se vide [[minaret]]i.]]

Iz daljeg razgovora se saznaje da su Mujo i Ruža htjeli da se venčaju, ali su Martinovići stigli svatove i ubili ih - Muja Alića, njegovog brata i «nesrećnu nevjestu».&lt;ref name=&quot;Njegoš&quot;/&gt; Ubrzo potom vladika Danilo iziđe među okupljene. Mladi i energični Vuk Mićunović zatraži da ih više ne drži u neizvesnosti i prebaci mu da previše razmišlja o sudbini Turaka («a ja zebem od mnogo mišljenja»). Nakon dužeg razmišljanja, vladika prozbori:

::''Ne bojim se od vražjega kota,''
::''neka ga je ka na gori lista,''
::''no se bojim od [[zlo|zla]] domaćega.''

Nakon ovog zaključka, vladika nastavi razmatrati da napadnu «domaće Turke». Tu se nadoveza brat Rade da razreši njegovu neodlučnost:

::''Žališ nešto, a ne znaš što žališ;''
::''s Turcima ratiš, a Turke svojakaš,''
::...
::''Nego udri dokle mahat možeš,''
::''a ne žali ništa na svijetu!''
::''Sve je pošlo [[satana|đavoljijem]] tragom,''
::''zaudara zemlja [[Muhamed]]om.''

Svi muče. Noć je mjesečna; sjede oko vatri. Narator počinje:

::''Čašu meda jošt niko ne popi''
::''što je čašom žuči ne zagrči;''

naglašavajući [[drama]]tičnost situacije. Vladika Danilo ustaje i proglašava [[sveti rat]]:

::''Udri za [[krst]], za obraz junački,''
::''ko gođ paše svijetlo [[oružje]],''
::''ko gođ čuje srce u prsima!''
::''Hulitelje imena [[Hristos|Hristova]]''
::''da [[krštenje|krstimo]] vodom ali krvlju!''
::''Trijebimo gubu iz torine!''
::''Nek propoje pjesna od užasa,''
::''[[oltar]] pravi na kamen [[krv]]avi!''

Svi glavari skočiše na noge i podržaše s velikom grajom. Vladika Danilo apelova da pruže muslimanima šansu, da pozovu “glavare braće isturčene“ da se dobrovoljno preobrate. Oni ih pozvaše i na skup ubrzo dođoše “turske poglavice” i posjedaše s Crnogorcima. Hadži-Ali-Medović ([[kadiluk|kadija]]) naivno pretpostavi da su se skupili radi mirenja [[krvna osveta|krvne osvete]]:

::''Ja znam divno što smo okupljeni:''
::''da mirimo krvi međusobne.''
::''i krvnice puške objesimo!''

Međutim episkop otpoče govor o povratku izgubljenih sinova iz „nevjere“ na vjeru. Jedan od muslimana, Skender-Aga, mu razložno odgovori:

::''Goniš kamen badava uz goru.-''
::''Staro drvo slomi, ne ispravi.-''
::''I zvjerad su isto kao ljudi,''
::''rod svakoji svoju vjeru ima;''

Međutim, okupljeni Crnogorci počeše glasno da traže kavgu. Vojvoda Batrić povika da je dosta bilo okolišanja i zapreti:

::''No lomite [[minaret|munar]] i [[džamija|džamiju]],''
::''pa [[badnjak]]e srpske nalagajte''
::''i šarajte [[pisanica|uskrsova jaja]],''
::''časne dvoje [[post]]ah da postite;''
::''za ostalo kako vam je drago!''
::''Ne šćeste li poslušat Batrića,''
::''kunem vi se [[kosovski mit|vjerom Obilića]]''
::''i oružjem, mojijem uzdanjem,''
::''u krv će nam vjere zaplivati,-''
::''biće bolja koja ne potone!''

Tu nastade komešanje i velika graja. Kadija Mustaj reče:

::''Što zborite? Jeste li pri sebi?''
::''Trn u zdravu nogu zabadate!''

On pokuša da im objasni da muslimani neće napustiti „pravu vjeru“ i da su se Crnogorci “prećerano opjanili” Obilićem. Vuk Mićunović pozva na krvoproliće:

::''Krst i topuz neka se udare,''
::''kome prsne čelo, kuku njemu!''

Knez Janko ga podrža i odbrusi da neće više „slušat odže u Ćekliće“! Nadalje su crnogorski muslimani uglavnom istrajavali na [[mir]]u a vladičini ljudi na [[sukob]]u. Skender-aga odmerenim rečima pokuša da umiri narod, podsećajući na etničko bratstvo, zajednički život i zajedničke bitke:

::''Što je ovo braćo Crnogorci?''
::''Ko je ovaj plamen raspalio?''
::''Otkud dođe ta nesrećna misa''
::''o prevjeri našoj da se zbori?''
::''Nijesmo li braća i bez toga,''
::''u bojeve jesmo li zajedno?''
::''Zlo i dobro bratski dijelimo.''

Ferat Začir, kavazbaša, takođe pokuša da smiri situaciju:

::''Iako je zemlja pouzana,''
::''dvije vjere mogu se složiti,''
::''ka u sahan što se čorbe slažu.''
::''Mi živimo kao dosad bratski,''
::''pa [[ljubav|ljubovi]] više ne trebuje.''

Knez Janko im odgovori da od te ljubavi nema ništa. Prepirka se nastavi do u noć i oni polijegaše. Janko se obrati Roganu koji ležaše do njega:

::''Kako smrde ove poturice!''
::''Opažaš li ti štogod, Rogane?''

Knez Rogan mu odgovara:

::''Kad blizu njih sjedim u skupštinu,''
::''ja [[nos]] držim svagda u rukama;''
::''da ne držim, ja bih se izbljuvao.''
::''Pa sam s toga na kraj i uteka,''
::''e blizu njih ne bih osvanuo.''
::''Evo vidiš kako smo daleko,''
::''i opeta ona teška vonja''
::''od nekrsti ovde zaudara.''

Ujutro, &quot;Turci&quot; jedan za drugijem svi odoše, &quot;ljuto sjetni&quot;.&lt;ref name=&quot;Njegoš&quot;/&gt;

=== Badnje veče ===
Ovo poglavlje počinje prazničnom scenom u kojoj vladika Danila i iguman Stefan koji sjede kraj [[vatra|vatre]], a oko njih veseli đaci igraju i nalažu [[badnjak]]e. Oni slave [[badnje veče]] ([[24. 12.|24. decembar]]) i nazdravljaju, a iguman Stefan poje uz [[gusle]].

Sledeće jutro, nakon što su svršili [[božić]]nu [[liturgija|liturgiju]], iziđoše ispred crkve, a njihov razgovor ubrzo prekide pucnjava pušaka niz polje. Vladika Danilo izjaha i vide braću Martinoviće i Vuka Borilovića, sve krvave, kako dolaze sa pet-šest stotina naoružanih ljudi. Vojvoda Batrić čestita božić i izvesti vladiku o „veselim glasima“, da su sinoć poklali domaće muslimane, popalili im kuće i srušili [[džamija|džamiju]]:

[[Datoteka:NSRW Balkans19.jpg|thumb|[[Cetinje]], stara fotografija.]]

::''Koliko je ravnoga [[Cetinje|Cetinja]],''
::''ne uteče oka ni svjedoka,''
::''ni da kaže kako im je bilo,''
::''te pod sablju svoju ne metnusmo''
::''koji ni se ne kće pokrstiti;''
::''Koji li se pokloni Božiću,''
::''prekrsti se krstom hristijanskijem,''
::''uzesmo ga za svojega brata.''
::''Kuće turske ognjem izgorijesmo,''
::''da se ne zna ni stana ni traga''
::''od nevjerna domaćega vraga.''
::''Iz Cetinja u Đeklić pođosmo.''
::''[[Ćeklići|Ćeklićki]] se razbježaše Turci''
::''malo koga od njih posjekosmo''
::''ma njihove kuće popalismo;''
::''od mečeta i turske džamije''
::''napravismo prokletu gomilu,''
::''neka stoji za uklin narodu.''

Odgovara vladika Danilo:

::''Blago meni, moji sokolovi,''
::''blago meni, junačka svobodo!''
::''Jutros si mi divno voskresnula''
::''iz grobovah našijeh đedovah!''

Vladika siđe sa konja i izljubi svoje „junake“. Oni zajedno nastaviše niz polje „pjevajući i puškama veselje čineći“. Kada stigoše do crkve, iguman Stefan im reče da skinu kape kako bi učinili pomen dušama „vitezova našega naroda“, od Kosova do danas. Iguman Stefan zatim pomenu [[dušan Nemanjić|cara Dušana]], [[Miloš Obilić|Miloša Obilića]], [[devet Jugovića]] i „ostale naše vitezove“.

=== Novo ljeto ===
[[Datoteka:Rijeka Crnojevića.jpg|thumb|[[Rijeka Crnojevića]]]]
[[Datoteka:Besac castle 2.jpg|thumb|Ostaci tvrđave [[Besac]].]]

U narednim danima su nastavaljene akcije protiv muslimana. Za [[Nova godina|novu godinu]], dođe glasnik od [[Rijeka Crnojevića|Rijeke Crnojevića]] da izvesti episkopa o izvedenoj akciji u tom kraju. Ohrabreni &quot;turskom&quot; pogibijom na obližnjem Cetinju, oni su riječkim muslimanima uputili sledeći [[ultimatum]]:

::''Ko ne misli na [[Kuran|Koran]] pljunuti''
::''neka bježi glavom bez obzira!''

Riječki muslimani objesiše glasnike i pobegoše iz grada „u lađama put bijela [[Skadar|Skadra]]“, a Crnogorci uhvatiše i ubiše riječkog kadiju. Glasnik još dodade i to da su „serdar i glavari“ htjeli lično doći da sve potanko ispričaju svom episkopu, ali nemaše kada jer su zauzeti razaranjem grada [[Obodnik]]a i njegovih džamija, da im pazar &quot;ne smrdi nekršću&quot;.&lt;ref name=&quot;Njegoš&quot;/&gt; Glasnik poljubi vladiku u ruku, ostavi mu pismo, i ode. Vladika Danilo pozove đače i dade mu pismo da pročita naglas. Njime Nikola, seoski knez Dupila, izveštava vladiku da se Dupiljani poklaše sa domaćijem „Turcima“, da je pokolj trajao „dan i noć“ i da je [[crmnica (reka)|reka Crmnica]] bila puna Turaka. Dalje kaže da su Dupiljani takođe „grdno izginuli“, da je nestalo mesta na groblju oko crkve ali da je krajnji ishod zadovoljavajući:

::''Po [[Crmnička nahija|Crmnici]] Turke isjekosmo''
::''i grad [[Besac]] s zemljom izravnismo.''
::''sad ti nema u našu nahiju''
::''obilježja od turskoga uha''
::''do trupine ali razvaline.''

Vladika Danilo plače zbog crnogorskih žrtava, a iguman Stefan se smije zbog pobjede. Utom ulete Vuk Mandušić, sav namrčen, pocepan i krvav, sa slomljenom [[puška|puškom]] u rukama. On se bejaše veoma rastužio jer je tokom borbi izgubio omiljenu pušku te plačući moli vladiku da mu je negde odnese na popravku. Vladika se samo nasmeši i reče: 

::''Zdravo tvoja glava na ramena,''
::''ti ćeš pušku drugu nabaviti''
::''a u ruke Mandušića Vuka''
::''biće svaka [[puška]] ubojita!''

Vladika ustade i dade Mandušiću iz odaje svoje jedan dobar [[džeferdar]]. (kraj)

== Kontroverze ==
[[Datoteka:Njegosh vladika.jpg|thumb|[[Petar II Petrović Njegoš]], za života poznatiji kao vladika Rade.]]
{{citat|Izmeštanjem sukoba iz oblasti krvne osvete u kosmičku dvojnost dobra i zla, Njegoš postavlja slovenske muslimane u trajno stanje drugosti.&lt;ref&gt;[http://www.hartford-hwp.com/archives/62/387.html Slavic Muslims Portrayed as Christ-Killers in The Mountain Wreath]&lt;/ref&gt;|[[Michael Sells]]}}

Gorski vijenac se prvenstveno kritikuje stoga što glorifikuje tzv. „[[istraga poturica|istragu poturica]]“, odnosno pokolj [[muslimani (vjernici)|muslimanskog]] stanovništva stare Crne Gore početkom XVIII veka, izvršen za vreme vladike Danila Petrovića.&lt;ref&gt;[http://www.islambosna.ba/index.php/tekstovi-i-knjige/genocid/2265 Drugi genocid nad Bošnjacima I dio - &quot;Istraga poturica&quot;]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; Prema kritičarima, Gorski vijenac je delo koje slavi i opravdava zločine [[Etničko čišćenje|etničkog čišćenja]] i bratoubilačkog rata.&lt;ref&gt;Michael Sells: Common Era: Best New Writings on Religion (White Cloud Press, 1995)&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Esad Bajtal: Gor’ki vijenac |url=http://users.skynet.be/orbus/zbornik/gorki_vijenac.htm |access-date=2008-09-16 |archivedate=2008-01-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080116012409/http://users.skynet.be/orbus/zbornik/gorki_vijenac.htm |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; Ovo tumačenje je uglavnom prisutno među zapadnim i bosanskim autorima, a pojavilo se u kontekstu krvavih ratova koji su pratili [[raspad SFRJ|raspad Jugoslavije]]. Štaviše, neki bošnjački autori ovaj spis dovode u izravnu vezu sa [[bosanski genocid|genocidom u Bosni i Hercegovini]].&lt;ref&gt;[http://www.bosnjaci.net/prilog.php?pid=48410 Dr. Šemsudin H. Hadrović, GENERATOR GENOCIDA: GORSKI VIJENAC - ISTRAGA POTURICA]&lt;/ref&gt;

Njegoš u Gorskom vijencu muslimane, po pravilu, naziva sledećim imenima: &quot;poturice&quot;, &quot;guba&quot;, &quot;[[kuga]]&quot;, &quot;smrad&quot;, &quot;[[satana|đavo]]&quot;, &quot;vrag&quot;, &quot;nekrst&quot;, &quot;domaće [[zlo]]&quot; i slično.&lt;ref name=&quot;Njegoš&quot;/&gt; 
Kritičari izdvajaju više problematičnih mesta, usredsređujući se na [[islamofobija|anti-muslimanska osećanja]] koje ovaj ep raspaljuje.&lt;ref&gt;[http://www.orbus.be/zbornik/gorki_vijenac.htm dr Esad Bajtal, &quot;Gor'ki vijenac&quot; kroz prizmu postgenocidnog iskustva Sreberenice]&lt;/ref&gt;

U [[srbija]]nskim kritičkim krugovima Gorski vijenac se navodi kao drastičan primer &quot;totalne inverzije smisla Božićnog praznovanja koje bi celom svetu trebalo da donese mir Božiji&quot;, čime [[Srpska pravoslavna crkva]] radi ostvarenja [[političko delovanje Srpske pravoslavne crkve|svojih političkih ciljeva]] odustaje od samih [[hrišćanstvo|hrišćanskih]] vrednosti.&lt;ref&gt;[http://www.pescanik.info/content/view/625/161/ Žanrovske metamorfoze kosovskog zaveta]&lt;/ref&gt; Crnogorski pisac i političar [[Novak Kilibarda]] smatra da su Crnogorci inspirisani parolama iz &quot;Gorskog vijenca&quot; počinili zločine nad muslimanima u Crnoj Gori nakon Berlinskog kongresa [[1878]] i tokom [[balkanski ratovi|balkanskih ratova]] [[1912]]. godine, kao i [[pokolj u Šahovićima|pokolj muslimana Šahovića]] [[1924]]. godine.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Nema antiislamskijeg pisca od Njegoša! |url=http://www.el-ihlas.com/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=368:nema-antiislamskijeg-pisca-od-njegoa&amp;catid=132:vijesti&amp;Itemid=262 |access-date=2010-05-22 |archivedate=2010-05-28 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100528000439/http://www.el-ihlas.com/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=368:nema-antiislamskijeg-pisca-od-njegoa&amp;catid=132:vijesti&amp;Itemid=262 |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

[[2013]]. godine je Ministarstvo kulture Crne Gore, povodom dvjestogodišnjice Njegoševog rođenja, predložilo novi državni praznik – Crnogorski dan kulture, na Njegošev rođendan. Protiv toga se žestoko pobunila Bošnjačka stranka u Crnoj Gori sledećim saopštenjem: 
{{citiranje|“Ne ocjenjujući književnu dimenziju i značaj Njegoševog djela, smatramo krajnje neprimjerenim da se u građanskoj Crnoj Gori, državnim praznikom proglašava njegov rođendan, pogotovo ako se zna da su neke ideje tog djela, u svojoj bukvalnoj interpretaciji, bile idejni koncept i opravdanje izvođačima zločina i genocida nad islamskim stanovništvom i u 19. i u 20. vijeku, u Crnoj Gori i okruženju”.&lt;ref&gt;[http://www.e-novine.com/stav/95196-Jedan-narod-jedna-vjera-jedna-istraga.html Andrej Nikolaidis, Jedan narod, jedna vjera, jedna istraga]&lt;/ref&gt;}}

Prema crnogorskom autoru [[Andrej Nikolaidis|Andreju Nikolaidisu]], Gorski vijenac osim što je spjev o borbi za slobodu od turskog osvajača, on je također i spjev o “čišćenju” zajednice od pripadnika druge vjere, on je mit o stvaranju homogene, jednonacionalne i jednovjerske zajednice, koja će se “pročistiti” kroz krv i oganj.&lt;ref&gt;[http://www.e-novine.com/stav/95196-Jedan-narod-jedna-vjera-jedna-istraga.html Andrej Nikolaidis, Jedan narod, jedna vjera, jedna istraga]&lt;/ref&gt;

Na suđenju [[Radovan Karadžić|Radovanu Karadžiću]] optuženom za [[genocid]], tužiteljka haškog Tribunala Catrina Gustafsson opširno je citirala stihove &quot;Gorskog vijenca&quot; tokom ispitivanja svedoka odbrane Gojka Kličkovića koji je pomenuo da se Karadžić, tokom rata u BiH, često pozivao na taj spev. Tužilaštvo Tribunala je ocenilo da Njegoš u Gorskom vijencu &quot;slavi ubijanje Muslimana, uništavanje njihovih kuća i rušenje njihovih džamija&quot;.&lt;ref&gt;[http://www.nspm.rs/hronika/tuziteljka-haskog-tribunala-njegos-slavio-ubijanje-muslimana-u-gorskom-vijencu.html Тужитељка Хашког трибунала: Његош славио убијање Муслимана у „Горском вијенцу“]&lt;/ref&gt;,,Gorski vijenac&quot; ima 2819 stihova.

== Adaptacija ==
{{see|Gorski vijenac (film)}}

Godine [[2000. na filmu|2000.]] je u Crnoj Gori, tada još uvijek u okviru [[SRJ|SR Jugoslavije]] po motivima Njegoševog djela snimljen [[Gorski vijenac (film)|istoimeni]] igrani film u režiji [[Petar Božović|Petra Božovića]]. 

== Izvori ==
{{Izvori|2}}

== Vidi još ==
* [[Petar II Petrović Njegoš]]
* [[Istraga poturica]]
* [[Danilo Ščepćević Njegoš|Vladika Danilo]]

== Vanjske veze ==
{{commonscat|Gorski vijenac}}
* [http://www.rastko.org.rs/knjizevnost/njegos/gorski_vijenac.html Пројекат Растко: Горски вијенац] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090328191400/http://www.rastko.org.rs/knjizevnost/njegos/gorski_vijenac.html |date=2009-03-28 }}
* [http://www.njegos.org/gvijenac/index.htm Digitalni faksimil prvog izdanja]
* [http://www.pssmagazin.com/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=999:-njego-i-genocid-nad-bonjacima-&amp;catid=100:mirsad-sinanovi&amp;Itemid=506 Njegoš i genocid nad bošnjacima] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100615023927/http://www.pssmagazin.com/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=999:-njego-i-genocid-nad-bonjacima-&amp;catid=100:mirsad-sinanovi&amp;Itemid=506 |date=2010-06-15 }}
* [http://www.islambosna.ba/index.php/tekstovi-i-knjige/genocid/2265 Drugi genocid nad Bošnjacima I dio - &quot;Istraga poturica&quot;]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* [http://www.orbus.be/zbornik/gorki_vijenac.htm Dr Esad Bajtal, &quot;Gor'ki vijenac&quot; kroz prizmu postgenocidnog iskustva Sreberenice]
* {{en}} [http://www.njegos.org/petrovics/sabre.pdf Edward Dennis Goy, The Sabre and the Song] (kritički osvrt)
* {{en}} [https://pi.library.yorku.ca/ojs/index.php/soi/article/view/8038/7210 The Mountain Wreath: Poetry or a Blueprint for the Final Solution?]
* {{en}} [http://www.hartford-hwp.com/archives/62/387.html Slavic Muslims Portrayed as Christ-Killers in The Mountain Wreath]

[[Kategorija:Poeme 1847.]]
[[Kategorija:Epovi]]
[[Kategorija:Crnogorska književnost]]
[[Kategorija:Authority control 2]]</text>
      <sha1>542hraqsc4a3fv1yja6nrj3x1dfauog</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Đakovačko-osječka nadbiskupija</title>
    <ns>0</ns>
    <id>52770</id>
    <revision>
      <id>41259848</id>
      <parentid>41259036</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T15:36:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>5.43.169.124</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4987" xml:space="preserve">{{Infookvir biskupija|
ime = Đakovačko-osječka nadbiskupija |
slika = |
latinski naziv = ''Archidioecesis Diacovensis-Osijekensis''  |
status = nadbiskupija |
datum uspostave = [[9. VII.]] [[1773.]] kao Bosanska i Srijemska biskupija |
datum uzdignuća = 18. VI. 2008. |
datum promjene statusa = [[9. VII,]] [[1773.]] &lt;br /&gt; spajanje Bosanske i Srijemske biskupije &lt;br /&gt;
18. VI. 2008. odjeljivanje Đakovačko-srijemske biskupije na [[Đakovačko-osječka nadbiskupija|Đakovačko-osječku nadbiskupiju]] i [[Srijemska biskupija|Srijemsku biskupiju]] |
pripadnost nadbiskupiji = nema |
obred = rimski |
države = [[Hrvatska]] |
broj katolika = oko 800.000|
površina = ? |
biskup = [[nadbiskup]] [[Marin Srakić]] |
podjedinice = [[Srijemska biskupija]]&lt;br /&gt;
[[Požeška biskupija]]&lt;br /&gt; |
službene stranice = http://djos.hr/ |
stanje od = [[18. VI.]] [[2008.]] |
}}

'''Đakovačko-osječka nadbiskupija''', do [[18. VI.]] [[2008.]] '''Đakovačka i Srijemska biskupija''' (punog imena '''Đakovačka ili Bosanska i Srijemska biskupija''') [[nadbiskupija]] u [[istočna Hrvatska|istočnoj Hrvatskoj]].

== Geografski smještaj ==
Uokviruju je rijeke [[Sava]], [[Drava]] i [[Dunav]], bez dijela koji pripada [[Vojvodina|Vojvodini]] i [[Srbija|Srbiji]]. Na zapadu, granica je crta koja ide od posavskih mjesta [[Šumeće|Šumeća]] i [[Slobodnica|Slobodnice]] (kod [[Slavonski Brod|Slavonskog Broda]]), mjestâ koja su uz Savu, do, uključivo, [[Viljevo|Viljeva]] (mjesto nedaleko od obale rijeke Drave i grada [[Donji Miholjac|Donjeg Miholjca]]). Područje hrvatske [[Baranja|Baranje]] također pripada ovoj nadbiskupiji.

Do [[18. VI]] [[2008.]] Đakovačkoj i Srijemskoj biskupiji pripradao je cijeli [[Srijem]], što znači i [[župa|župe]] izvan autonomne pokrajine [[Vojvodina|Vojvodine]]: [[Zemun]] i [[Novi Beograd]]. Grad [[Petrovaradin]] pripadao je ovoj biskupiji, za razliku od [[Novi Sad|Novog Sada]], koji pripada [[Subotička biskupija|Subotičkoj biskupiji]].

== Historija ==
Nastala je sjedinjenjem starih biskupija: [[Bosanska biskupija|Bosanske]] i [[Srijemska biskupija|Srijemske]]. To je učinjeno [[bula|bulom]] pape [[Klement XIV., papa|Klementa XIV.]] &quot;[[Universi orbis Ecclesiis]]&quot; od [[9. VII.]] [[1773.]], i otad je nosila ime Srijemska biskupija.

[[18. XI.]] [[1963.]] je promijenjeno ime, i nosi ime &quot;Đakovačka ili Bosanska i Srijemska biskupija&quot;, često skraćeno nazivana &quot;Đakovačka i Srijemska&quot; ili &quot;Đakovačko-srijemskom biskupijom&quot;.

[[18. VI.]] [[2008.]] odlukom [[Papa|pape]] [[Benedikt XVI.|Benedikta XVI.]] ponovno je uspostavljena [[Srijemska biskupija]],&lt;ref&gt;[http://www.suboticadanas.info/html/index.php?module=Pagesetter&amp;func=viewpub&amp;tid=3&amp;pid=2772 Radio-Subotica] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160308121226/http://www.suboticadanas.info/html/index.php?func=viewpub&amp;module=pagesetter&amp;pid=2772&amp;tid=3 |date=2016-03-08 }} Ponovno uspostavljena Srijemska biskupija, 19. VI.2008.&lt;/ref&gt;, a ostali dio Đakovačke i Srijemske biskupije podignut je na razinu nadbiskupije i preimenovan u Đakovačko-osječku nadbiskupiju. Nadbiskupija je ujedno i [[Metropolija]] đakovačko-osječka, a [[sufragan]]ske su mu biskupije [[Požeška biskupija|Požeška]] i [[Srijemska biskupija|Srijemska]].

== [[Dekanat]]i (16) ==
: Opširnije: [[Dekanati Đakovačko-osječke nadbiskupije]]
{{Multicol}}
* [[Baranjski dekanat]]
* [[Čepinski dekanat]]
* [[Donjomiholjački dekanat]]
* [[Drenovački dekanat]]
* [[Đakovački dekanat]]
* [[Garčinski dekanat]]
* [[Osječki istočni dekanat]]
* [[Osječki zapadni dekanat]]
{{Multicol-break}}
* [[Otočki dekanat]]
* [[Sibinjski dekanat]]
* [[Slavonskobrodski dekanat]]
* [[Valpovački dekanat]]
* [[Velikokopanički dekanat]]
* [[Vinkovački dekanat]]
* [[Vukovarski dekanat]]
* [[Županjski dekanat]]
{{Multicol-end}}

== Poznati svećenici ==
Poznati svećenici koji su djelovali u ovoj biskupiji, bilo po svom svećenićkom radu, bilo po drugim područjima ljudskog djelovanja (znanost, prosvjeta, politika...).

* [[Josip Juraj Strossmayer]], biskup, mecena
* [[Miroljub Ante Evetović]], narodni preporoditelj bačkih Hrvata
* [[Josip Gunčević]], profesor teologije, ubijen 1945.
* [[Emerik Gašić]], povjesničar
* [[Jeronim Andrić]], pisac prve knjige pastoralne teologije u Hrvata
* [[Pero Ivanišić Crnkovački]], crkveni glazbenik i skladatelj
* [[Stjepan Lovrić]], crkveni glazbenik i skladatelj
* [[Ilija Okrugić]], pjesnik
* [[Mitar Dragutinac]], pjesnik

== Bilješke ==
{{reflist}}

== Vidi još ==
* [https://djos.hr Popis đakovačko-osječkih nadbiskupa]
* [[Popis požeških biskupa]]
* [[Popis srijemskih biskupa]]

== Vanjske veze ==
{{Commonscat|Roman Catholic Archdiocese of Đakovo-Osijek}}
* [http://www.djos.hr Đakovačko-osječka nadbiskupija]

{{Baranjski leksikon}}
{{Normativna kontrola}}

[[Kategorija:Katolička upravna podjela Republike Hrvatske]]
[[Kategorija:Nadbiskupije]]
[[Kategorija:Đakovo]]
[[Kategorija:Religija u Osijeku|Nadbiskupija]]</text>
      <sha1>kixmxfp5fux2y9c92lw57jbv15vso5a</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41259849</id>
      <parentid>41259848</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T15:38:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>5.43.169.124</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5044" xml:space="preserve">{{Infookvir biskupija|
ime = Đakovačko-osječka nadbiskupija |
slika = |
latinski naziv = ''Archidioecesis Diacovensis-Osijekensis''  |
status = nadbiskupija |
datum uspostave = [[9. VII.]] [[1773.]] kao Bosanska i Srijemska biskupija |
datum uzdignuća = 18. VI. 2008. |
datum promjene statusa = [[9. VII,]] [[1773.]] &lt;br /&gt; spajanje Bosanske i Srijemske biskupije &lt;br /&gt;
18. VI. 2008. odjeljivanje Đakovačko-srijemske biskupije na [[Đakovačko-osječka nadbiskupija|Đakovačko-osječku nadbiskupiju]] i [[Srijemska biskupija|Srijemsku biskupiju]] |
pripadnost nadbiskupiji = nema |
obred = rimski |
države = [[Hrvatska]] |
broj katolika = oko 800.000|
površina = ? |
biskup = [[nadbiskup]] [[Marin Srakić]] |
podjedinice = [[Srijemska biskupija]]&lt;br /&gt;
[[Požeška biskupija]]&lt;br /&gt; |
službene stranice = http://djos.hr/ |
stanje od = [[18. VI.]] [[2008.]] |
}}

'''Đakovačko-osječka nadbiskupija''', do [[18. VI.]] [[2008.]] '''Đakovačka i Srijemska biskupija''' (punog imena '''Đakovačka ili Bosanska i Srijemska biskupija''') [[nadbiskupija]] u [[istočna Hrvatska|istočnoj Hrvatskoj]].

== Geografski smještaj ==
Uokviruju je rijeke [[Sava]], [[Drava]] i [[Dunav]], bez dijela koji pripada [[Vojvodina|Vojvodini]] i [[Srbija|Srbiji]]. Na zapadu, granica je crta koja ide od posavskih mjesta [[Šumeće|Šumeća]] i [[Slobodnica|Slobodnice]] (kod [[Slavonski Brod|Slavonskog Broda]]), mjestâ koja su uz Savu, do, uključivo, [[Viljevo|Viljeva]] (mjesto nedaleko od obale rijeke Drave i grada [[Donji Miholjac|Donjeg Miholjca]]). Područje hrvatske [[Baranja|Baranje]] također pripada ovoj nadbiskupiji.

Do [[18. VI]] [[2008.]] Đakovačkoj i Srijemskoj biskupiji pripradao je cijeli [[Srijem]], što znači i [[župa|župe]] izvan autonomne pokrajine [[Vojvodina|Vojvodine]]: [[Zemun]] i [[Novi Beograd]]. Grad [[Petrovaradin]] pripadao je ovoj biskupiji, za razliku od [[Novi Sad|Novog Sada]], koji pripada [[Subotička biskupija|Subotičkoj biskupiji]].

== Historija ==
Nastala je sjedinjenjem starih biskupija: [[Bosanska biskupija|Bosanske]] i [[Srijemska biskupija|Srijemske]]. To je učinjeno [[bula|bulom]] pape [[Klement XIV., papa|Klementa XIV.]] &quot;[[Universi orbis Ecclesiis]]&quot; od [[9. VII.]] [[1773.]], i otad je nosila ime Srijemska biskupija.

[[18. XI.]] [[1963.]] je promijenjeno ime, i nosi ime &quot;Đakovačka ili Bosanska i Srijemska biskupija&quot;, često skraćeno nazivana &quot;Đakovačka i Srijemska&quot; ili &quot;Đakovačko-srijemskom biskupijom&quot;.

[[18. VI.]] [[2008.]] odlukom [[Papa|pape]] [[Benedikt XVI.|Benedikta XVI.]] ponovno je uspostavljena [[Srijemska biskupija]],&lt;ref&gt;[http://www.suboticadanas.info/html/index.php?module=Pagesetter&amp;func=viewpub&amp;tid=3&amp;pid=2772 Radio-Subotica] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160308121226/http://www.suboticadanas.info/html/index.php?func=viewpub&amp;module=pagesetter&amp;pid=2772&amp;tid=3 |date=2016-03-08 }} Ponovno uspostavljena Srijemska biskupija, 19. VI.2008.&lt;/ref&gt;, a ostali dio Đakovačke i Srijemske biskupije podignut je na razinu nadbiskupije i preimenovan u Đakovačko-osječku nadbiskupiju. Nadbiskupija je ujedno i [[Metropolija]] đakovačko-osječka, a [[sufragan]]ske su mu biskupije [[Požeška biskupija|Požeška]] i [[Srijemska biskupija|Srijemska]].

== [[Dekanat]]i (16) ==
: Opširnije: [[Dekanati Đakovačko-osječke nadbiskupije]]
{{Multicol}}
* [[Baranjski dekanat]]
* [[Čepinski dekanat]]
* [[Donjomiholjački dekanat]]
* [[Drenovački dekanat]]
* [[Đakovački dekanat]]
* [[Garčinski dekanat]]
* [[Osječki istočni dekanat]]
* [[Osječki zapadni dekanat]]
{{Multicol-break}}
* [[Otočki dekanat]]
* [[Sibinjski dekanat]]
* [[Slavonskobrodski dekanat]]
* [[Valpovački dekanat]]
* [[Velikokopanički dekanat]]
* [[Vinkovački dekanat]]
* [[Vukovarski dekanat]]
* [[Županjski dekanat]]
{{Multicol-end}}

== Poznati svećenici ==
Poznati svećenici koji su djelovali u ovoj biskupiji, bilo po svom svećenićkom radu, bilo po drugim područjima ljudskog djelovanja (znanost, prosvjeta, politika...).

* [[Josip Juraj Strossmayer]], biskup, mecena
* [[Miroljub Ante Evetović]], narodni preporoditelj bačkih Hrvata
* [[Josip Gunčević]], profesor teologije, ubijen 1945.
* [[Emerik Gašić]], povjesničar
* [[Jeronim Andrić]], pisac prve knjige pastoralne teologije u Hrvata
* [[Pero Ivanišić Crnkovački]], crkveni glazbenik i skladatelj
* [[Stjepan Lovrić]], crkveni glazbenik i skladatelj
* [[Ilija Okrugić]], pjesnik
* [[Mitar Dragutinac]], pjesnik

== Bilješke ==
{{reflist}}

== Vidi još ==
* [https://djos.hr Popis đakovačko-osječkih nadbiskupa]
* [https://pozeška-biskupija.hr Popis požeških biskupa]
* [https://srijemska-biskupija.rs Popis srijemskih biskupa]

== Vanjske veze ==
{{Commonscat|Roman Catholic Archdiocese of Đakovo-Osijek}}
* [http://www.djos.hr Đakovačko-osječka nadbiskupija]

{{Baranjski leksikon}}
{{Normativna kontrola}}

[[Kategorija:Katolička upravna podjela Republike Hrvatske]]
[[Kategorija:Nadbiskupije]]
[[Kategorija:Đakovo]]
[[Kategorija:Religija u Osijeku|Nadbiskupija]]</text>
      <sha1>684086zywp3dqgbeqfvoj112qjokjpv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Portret</title>
    <ns>0</ns>
    <id>56324</id>
    <revision>
      <id>41259878</id>
      <parentid>1479523</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T06:08:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>192.71.166.25</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5794" xml:space="preserve">[[Datoteka:Fayum02.jpg|thumb|150px|Portret iz rimskog doba]]
[[Datoteka:VanGogh_1887_Selbstbildnis.jpg|thumb|150px|[[Autoportret]] [[Vinsent van Gog|Vinsenta van Goga]]]]
'''Portret''' ([[francuski jezik|francuski]] slika nečijeg lika, od [[latinski jezik|latinskog]] ''protrahere'' što znači izneti na videlo) označava u likovnoj umetnosti prikaz nekog određenog čoveka. Pored čisto spoljašnje sličnosti treba da se istaknu i [[psihologija|psihološke]] osobenosti onoga ko se portretiše. Funkcija portreta je da reprezentuje određenu osobu i da sačuva uspomenu na nju. Mnoga učenja i [[religija|religije]] (na primer [[islam]]) odbacuju portret upravo zato što za njega vezuju neke okultne osobine.&lt;ref&gt;[https://this-person-does-not-exist.com/en Lažni portret generator]&lt;/ref&gt; 

== Vrste portreta ==

Ne računajući vrstu umetnosti ( [[crtež]], [[ulje na platnu]], [[akvarel]]), stilski pravac (na primer [[barok]]) i vrstu materijala ( na primer portret u bronzi) razlikujemo sledeće vrste portreta:
* prema položaju glave delimo ih na [[profil]], [[poluprofil]], [[izgubljeni profil]] i [[anfas]]. 
* u zavisnosti od prikaza figure: slika glave ili poprsja, polufiguralni ili [[portret celih figura|celofiguralni portret]], portret do kolena, figura u ležećem, sedećem ili stojećem položaju, [[figura konjanika]] i [[akt]].
* prema broju portretisanih osoba razlikujemo [[pojedinačni portret|pojedinačni]], [[dvostrukki portret|dvostruki]] i [[grupni portret]].
* u zavisnost od povoda imamo na primer venčani, pogrebni ili [[ktitorski portret]].
* u zavisnosti od toga od koga potiče imamo [[autoportret]].
* u zavisnosti od formata slike ([[minijaturni portret]]i ili [[portret na medaljonu|portreti na medaljonu]])
* prema položaju u društvu predstavljenog odnosno predstavljenih (portret vladara, umetnika, naučnika, [[Slika streljačke družine|portret streljačke družine]]).

== Istorijski razvoj portreta ==

U [[Stari Egipat|starom Egiptu]] razvio se plastični portret sa finim psihološkim crtama postupno iz idealizovanih oblika drevnih orijentalnih portreta vladara ([[Amarna stil]]). U poznom [[Antička Grčka|antičko grčkom]] periodu i [[Helenizam|helenizmu]] razvio se izvesni naturalizam u prikazivanju fizionomije. U [[Stari Rim|Rimu]] je najpre bio zastupljen izrazito realistički stil-što je bilo uslovljeno kultom predaka i [[etrurci|etrurskim]] uticajem- dok nisu zatim sve više idealizovani pod uticajem vladarskih kultova [[Spisak rimskih careva|careva]]. Ovo je na kraju dovelo do potpunog osiromašenja umetničkog prikaza. Pod rimskom vladavinom u Egiptu su nastali [[Portreti mumija|portreti na mumijama]] što su bile prve samostalne portretske slike na drvetu. 

U [[Ranohrišćanska umetnost|ranohrišćanskoj]] i [[Srednjovekovna umetnost|srednjovekovnoj umetnosti]] izgubila se antička tradicija portretisanja jer ovozemaljski čovekov oblik nije smatran važnim i dostojnim prikazivanja. Kod srednjovekovnih portreta ( na primer na nadgrobnim pločama ili u slikanju minijatura) bili su dovoljni atributi ([[insignije]], [[grb]]ovi) za identifikaciju onoga ko je predstavljen. Inače, lik je prikazivan mlad i idealizovan. 

Prva promena ovog stava pokazala se u [[14. vek]]u na primer na portretskim bistama [[Radionica Parler|radionice Parler]] u [[Prag]]u ili na figurama ktitora na [[oltar]]skim kompozicijama. Tada su nastali i prvi [[autoportret]]i. Prvi autonomni dvostruki portret u punoj figuri naslikao je [[Jan van Ajk]] oko [[1425]]. godine (''[[venčana slika bračnog para Arnolfini]]''). U slikarstvu i umetnosti izrade medalja italijanske [[Rana renesansa|rane renesanse]] preovladalo je najpre klasični strogi portret profila (npr kod [[Pizanela|Pizanele]]). 

Početkom [[16. vek]]a dostigla je novovekovna umetnost portreta pod uticajem novog humanističkog gledanja na čoveka svoj prvi procvat i razvila je čitavu lepezu oblika. Značajni portretisti iz doba renesanse su [[Leonardo da Vinči]], [[Rafael]], [[Ticijan]] u [[Italija|Italiji]] a severno od [[Alpi|Alpa]] to su [[Albreht Direr]], [[Luka Kranah Stariji]], [[Antonis Mor]], [[Žan Klue|Žan]] i [[Fransoa Klue]]. Slikarstvo portreta malog formata koje se razvilo u Francuskoj u [[15. vek]]u steklo je internacionalan značaj zahvaljujući slikarima kao što su [[Hans Holbajn Mlađi]] a u epohi [[rokoko]]a uznapredovaće do omiljenog oblika slikanja portreta. 

U [[barok]]u je najpre bila vodeća umetnost portreta koja je dolazila iz [[Holandija|Holandije]] a u [[18. vek]]u je to bila portretska umetnost [[Engleska|Engleske]] ( [[Tomas Gejnsboro]], [[Džošua Rejndols]], [[Henri Rejbern]]). Slikarstvo portreta uspelo se na lestvici vrednosti do najznačajnijeg umetničkog zadatka-za šta je primer situacija u apsolutističkoj Francuskoj gde su na dvorovima kraljeva radili specijalisti za portrete. Pri tome je važnija od psihološkog izraza bila uzvišena reprezentativnost koja se stvarala uz pomoć patetične [[poza|poze]] i pompeznog drapiranja raskošnim tkaninama česti u okviru neke mitološke scene. 

Krajem [[19. vek]]a portretsko slikarstvo gubu svoj najistaknutiji značaj usled pojave [[fotografija|fotografije]] uprkos tome što se povremeno koriste nove tehnike ( [[Franc fon Lenbah]]). U [[20. vek]]u prvenstveno nemački slikari ekspresionizma omogućili su parcijalno oživljavanje ove umetničke vrste ([[Lovis Korint]], [[Oskar Kokoška]], [[Maks Bekman]]). Više se nisu tražili realistični ili idealizujući prikazi nego samo psihološko predstavljanje. U radu nekih umetnika kao što je [[Pablo Pikaso]] ovaj pristup vodio je do [[Apstraktno slikatrstvo|apstrakcije]].

== Izvori ==
{{izvori}}{{Commonscat|Portraits}}

[[Kategorija:Slikarstvo]]
[[Kategorija:Germanizmi]]
[[Kategorija:Galicizmi]]</text>
      <sha1>f3hrtuze7pt78pwn67z0pd4vtnjcigu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41259887</id>
      <parentid>41259878</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T10:30:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vipz</username>
        <id>151311</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Vraćene izmjene [[Special:Contributions/192.71.166.25|192.71.166.25]] ([[User talk:192.71.166.25|razgovor]]) na posljednju izmjenu korisnika [[User:Addbot|Addbot]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5691" xml:space="preserve">[[Datoteka:Fayum02.jpg|thumb|150px|Portret iz rimskog doba]]
[[Datoteka:VanGogh_1887_Selbstbildnis.jpg|thumb|150px|[[Autoportret]] [[Vinsent van Gog|Vinsenta van Goga]]]]
'''Portret''' ([[francuski jezik|francuski]] slika nečijeg lika, od [[latinski jezik|latinskog]] ''protrahere'' što znači izneti na videlo) označava u likovnoj umetnosti prikaz nekog određenog čoveka. Pored čisto spoljašnje sličnosti treba da se istaknu i [[psihologija|psihološke]] osobenosti onoga ko se portretiše. Funkcija portreta je da reprezentuje određenu osobu i da sačuva uspomenu na nju. Mnoga učenja i [[religija|religije]] (na primer [[islam]]) odbacuju portret upravo zato što za njega vezuju neke okultne osobine. 

== Vrste portreta ==

Ne računajući vrstu umetnosti ( [[crtež]], [[ulje na platnu]], [[akvarel]]), stilski pravac (na primer [[barok]]) i vrstu materijala ( na primer portret u bronzi) razlikujemo sledeće vrste portreta:
* prema položaju glave delimo ih na [[profil]], [[poluprofil]], [[izgubljeni profil]] i [[anfas]]. 
* u zavisnosti od prikaza figure: slika glave ili poprsja, polufiguralni ili [[portret celih figura|celofiguralni portret]], portret do kolena, figura u ležećem, sedećem ili stojećem položaju, [[figura konjanika]] i [[akt]].
* prema broju portretisanih osoba razlikujemo [[pojedinačni portret|pojedinačni]], [[dvostrukki portret|dvostruki]] i [[grupni portret]].
* u zavisnost od povoda imamo na primer venčani, pogrebni ili [[ktitorski portret]].
* u zavisnosti od toga od koga potiče imamo [[autoportret]].
* u zavisnosti od formata slike ([[minijaturni portret]]i ili [[portret na medaljonu|portreti na medaljonu]])
* prema položaju u društvu predstavljenog odnosno predstavljenih (portret vladara, umetnika, naučnika, [[Slika streljačke družine|portret streljačke družine]]).

== Istorijski razvoj portreta ==

U [[Stari Egipat|starom Egiptu]] razvio se plastični portret sa finim psihološkim crtama postupno iz idealizovanih oblika drevnih orijentalnih portreta vladara ([[Amarna stil]]). U poznom [[Antička Grčka|antičko grčkom]] periodu i [[Helenizam|helenizmu]] razvio se izvesni naturalizam u prikazivanju fizionomije. U [[Stari Rim|Rimu]] je najpre bio zastupljen izrazito realistički stil-što je bilo uslovljeno kultom predaka i [[etrurci|etrurskim]] uticajem- dok nisu zatim sve više idealizovani pod uticajem vladarskih kultova [[Spisak rimskih careva|careva]]. Ovo je na kraju dovelo do potpunog osiromašenja umetničkog prikaza. Pod rimskom vladavinom u Egiptu su nastali [[Portreti mumija|portreti na mumijama]] što su bile prve samostalne portretske slike na drvetu. 

U [[Ranohrišćanska umetnost|ranohrišćanskoj]] i [[Srednjovekovna umetnost|srednjovekovnoj umetnosti]] izgubila se antička tradicija portretisanja jer ovozemaljski čovekov oblik nije smatran važnim i dostojnim prikazivanja. Kod srednjovekovnih portreta ( na primer na nadgrobnim pločama ili u slikanju minijatura) bili su dovoljni atributi ([[insignije]], [[grb]]ovi) za identifikaciju onoga ko je predstavljen. Inače, lik je prikazivan mlad i idealizovan. 

Prva promena ovog stava pokazala se u [[14. vek]]u na primer na portretskim bistama [[Radionica Parler|radionice Parler]] u [[Prag]]u ili na figurama ktitora na [[oltar]]skim kompozicijama. Tada su nastali i prvi [[autoportret]]i. Prvi autonomni dvostruki portret u punoj figuri naslikao je [[Jan van Ajk]] oko [[1425]]. godine (''[[venčana slika bračnog para Arnolfini]]''). U slikarstvu i umetnosti izrade medalja italijanske [[Rana renesansa|rane renesanse]] preovladalo je najpre klasični strogi portret profila (npr kod [[Pizanela|Pizanele]]). 

Početkom [[16. vek]]a dostigla je novovekovna umetnost portreta pod uticajem novog humanističkog gledanja na čoveka svoj prvi procvat i razvila je čitavu lepezu oblika. Značajni portretisti iz doba renesanse su [[Leonardo da Vinči]], [[Rafael]], [[Ticijan]] u [[Italija|Italiji]] a severno od [[Alpi|Alpa]] to su [[Albreht Direr]], [[Luka Kranah Stariji]], [[Antonis Mor]], [[Žan Klue|Žan]] i [[Fransoa Klue]]. Slikarstvo portreta malog formata koje se razvilo u Francuskoj u [[15. vek]]u steklo je internacionalan značaj zahvaljujući slikarima kao što su [[Hans Holbajn Mlađi]] a u epohi [[rokoko]]a uznapredovaće do omiljenog oblika slikanja portreta. 

U [[barok]]u je najpre bila vodeća umetnost portreta koja je dolazila iz [[Holandija|Holandije]] a u [[18. vek]]u je to bila portretska umetnost [[Engleska|Engleske]] ( [[Tomas Gejnsboro]], [[Džošua Rejndols]], [[Henri Rejbern]]). Slikarstvo portreta uspelo se na lestvici vrednosti do najznačajnijeg umetničkog zadatka-za šta je primer situacija u apsolutističkoj Francuskoj gde su na dvorovima kraljeva radili specijalisti za portrete. Pri tome je važnija od psihološkog izraza bila uzvišena reprezentativnost koja se stvarala uz pomoć patetične [[poza|poze]] i pompeznog drapiranja raskošnim tkaninama česti u okviru neke mitološke scene. 

Krajem [[19. vek]]a portretsko slikarstvo gubu svoj najistaknutiji značaj usled pojave [[fotografija|fotografije]] uprkos tome što se povremeno koriste nove tehnike ( [[Franc fon Lenbah]]). U [[20. vek]]u prvenstveno nemački slikari ekspresionizma omogućili su parcijalno oživljavanje ove umetničke vrste ([[Lovis Korint]], [[Oskar Kokoška]], [[Maks Bekman]]). Više se nisu tražili realistični ili idealizujući prikazi nego samo psihološko predstavljanje. U radu nekih umetnika kao što je [[Pablo Pikaso]] ovaj pristup vodio je do [[Apstraktno slikatrstvo|apstrakcije]].
{{Commonscat|Portraits}}

[[Kategorija:Slikarstvo]]
[[Kategorija:Germanizmi]]
[[Kategorija:Galicizmi]]</text>
      <sha1>846oq1m7m7wkdboig4t2o03ongxavtl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Boro Vukmirović</title>
    <ns>0</ns>
    <id>124736</id>
    <revision>
      <id>41259885</id>
      <parentid>40873525</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T09:56:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Mnicic</username>
        <id>23643</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Poništena izmjena 40873524 [[Special:Contributions/Orijentolog|korisnika Orijentolog]] ([[User talk:Orijentolog|razgovor]])</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7866" xml:space="preserve">{{Heroj M
| slika = Boro Vukmirović Crni.jpg
| opis_slike=Boro Vukmirović
|didaskalija=BORO VUKMIROVIĆ
| datum_rođenja =[[1. avgust]] [[1912]].
| mesto_rođenja =[[Bracigovo]], kod [[Plovdiv]]a
| država_rođenja =&lt;br /&gt;{{zas|Bugarska}} [[Kraljevina Bugarska]]
| datum_smrti =[[10. april]] [[1943]]. ('''31''' god.)
| mesto_smrti =[[Landovica]], kod [[Prizren]]a
| država_smrti =&lt;br /&gt; [[Југославија]]
|profesija=radnik
|KPJ=[[1933]].
|rat=[[Narodnooslobodilačka borba naroda Jugoslavije|Narodnooslobodilačka borba]]
|NOB=član Glavnog štaba NOP &lt;br /&gt;odreda [[Kosovo i Metohija|Kosova i Metohije]] 
|narodni heroj=[[6. mart]]a [[1945]].
}}
'''Borko Boro Vukmirović Crni''' ([[1912]]–[[1943]]), radnik, jedan od organizatora [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|Narodnooslobodilačke borbe]] na [[Kosovo|Kosovu i Metohiji]] i [[narodni heroj Jugoslavije]].

U periodu [[SFRJ]] bio je jedan od simbola [[Srpsko-albansko prijateljstvo|Srpsko-albanskog prijateljstva]].

== Biografija ==
Rođen je [[1. 8.|1. avgusta]] [[1912]]. godine u mestu [[Bercigovo]], u [[Bugarska|Bugarskoj]]. Njegov otac Nikola, poreklom [[Crnogorci|Crnogorac]], bio je učesnik [[Ilindanski ustanak|Ilindanskog ustanka]], [[1903]]. godine. Posle sloma ustanka bio je u zatočeništvu u [[Turska|Turskoj]], a kasnije je otišao u [[Bugarska|Bugarsku]], gde se oženio Stojankom i dobio tri sina - Boru, Andru i Radeta. Godine [[1914]]. porodica se preselila u [[Peć (grad)|Peć]], gde je Bora završio osnovnu školu i šest razreda gimnazije. U to vreme [[Pećka gimnazija]] je imala samo šest razreda, a dalje školovanje je trebalo nastaviti u [[Prizren]]u za šta njegovi roditelji nisu imali mogućnosti, pa se posle završenog šestog razreda zaposlio kao radnik. Radio je u Peći i drugim mestima [[Kosovo|Kosova i Metohije]].

=== Partijski rad ===
Kao mladi radnik, pristupio je [[Radnički pokret|radničkom pokretu]]. Član [[Savez komunističke omladine Jugoslavije|Saveza komunističke omladine Jugoslavije]] (SKOJ) postao je [[1932]], a član [[Komunistička partija Jugoslavije|Komunističke partije Jugoslavije]] (KPJ) [[1933]]. godine. Već krajem [[1934]]. godine postao je sekretar Mesnog komitetu KPJ u Peći.

Zbog revolucionarne aktivnosti više puta je bio hapšen i proganjan od strane policije. Godine [[1935]]. je bio uhapšen i mučen u policijskom zatvoru u [[Peć (grad)|Peći]]. Potom je bio izveden pred [[Državni sud za zaštitu države]] u [[Beograd]]u, ali je zbog nedostatka dokaza bio oslobođen. Na Prvoj oblasnoj konferenciji KPJ za [[Kosovo|Kosovo i Metohiju]], početkom jula [[1937]]. godine, izabran je za organizacionog sekretara Oblasnog komiteta, a početkom avgusta [[1940]]. godine i za člana Pokrajinskog komiteta KPJ za Crnu Goru, Sandžak i Kosovo i Metohiju. Oktobra [[1940]]. godine, na prisustvovao je u [[Zagreb]]u [[Peta zemaljska konferencija KPJ|Petoj zemaljskoj konferenciji KPJ]], na kojoj je bio kandidat za člana [[Centralni komitet Saveza komunista Jugoslavije|Centralnog komiteta KPJ]]. Bio je organizator mnogih štrajkova, demonstracija i drugih akcija radničke klase u Peći i drugim mestima [[Kosovo|Kosova i Metohije]] - posebno velikih [[Antifašizam|antifašističkih]] demonstracija [[11. 5.|11. maja]] [[1940]]. i [[vojni puč 27. marta 1941.|martovskih demonstracija]] [[1941]]. godine u Peći.

=== Drugi svetski rat ===
Posle [[Aprilski rat|Aprilskog rata]] i okupacija [[Kraljevina Jugoslavija|Kraljevine Jugoslavije]], [[1941]]. godine, radio je na sređivanju partijskih organizacija i organizovanju [[Kosovo i Metohija u Narodnooslobodilačkoj borbi|oružane borbe na Kosovu i Metohiji]]. Najpre je bio član Vojnog komiteta, formiranog pri Oblasnom komitetu KPJ, a posle hapšenja [[Miladin Popović|Miladina Popovića]], preuzeo je funkciju sekretara Oblasnog komiteta KPJ za Kosovo i Metohiju. Po direktivi [[Centralni komitet Saveza komunista Jugoslavije|Centralnog komiteta KPJ]], uspostavio je je veze sa albanskim komunistima i pomogao im u radu na organizovanju [[Komunistička partija Albanije|Komunističke partije Albanije]] i [[Narodnooslobodilačka borba Albanije|Narodnooslobodilačke borbe]].

Oktobra [[1941]]. godine bio je imenovan za [[Politički komesar|političkog komesara]] [[Metohijskog partizanskog odreda]], a oktobra [[1942]]. godine za člana privremenog Glavnog štaba partizanskih odreda Kosova i Metohije. Tada je pokrenuo, i do smrti uređivao, list „Glas naroda“, organ Okružnog komiteta KPJ i [[Narodnooslobodilački pokret Jugoslavije|Narodnooslobodilačkog pokreta]] na Kosovu i Metohiji. Obilazio je partijske organizacije, držao savetovanja, radio na širenju [[Bratstvo i jedinstvo|bratstva i jedinstva]] između [[Srbi|Srba]] i [[Albanci|Albanaci]] i formiranju [[Partizanski odredi Jugoslavije|partizanskih odreda]].

[[Datoteka:Boro i ramiz.jpg|thumb|desno|Boro Vukmirović i [[Ramiz Sadiku]], narodni heroji Jugoslavije]]
Aprila [[1943]]. godine, zajedno sa [[Ramiz Sadiku|Ramizom Sadikuom]], boravio je u [[Đakovica|Đakovici]]. Pošto je u to vreme [[Svetozar Vukmanović|Svetozar Vukmanović Tempo]], član [[Centralni komitet Saveza komunista Jugoslavije|CK KPJ]] i [[Vrhovni štab NOVJ|Vrhovnog štaba NOV i POJ]], došao je u [[Prizren]], Boro i Ramiz su mu krenuli u susret. Na putu za Prizren, [[7. 4.|7. aprila]] [[1943]]. godine, kod sela [[Landovica|Landovice]] upali su u zasedu i u borbi sa italijanskim fašistima i [[balli Kombëtar|balistima]] ranjeni i uhvaćeni. Znajući da su visoki rukovodioci [[Narodnooslobodilački pokret Jugoslavije|Narodnooslobodilačkog pokreta]], neprijatelj je pokušao da mučenjem od njih izvuče podatke o drugim članovima pokreta. Pošto nisu hteli ništa da govore, odlučeno je da budu streljani. Streljani su zajedno [[10. 4.|10. aprila]] [[1943]]. godine, a na naredbu da se razdvoje, zagrlili su se još jače i kličući [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|Narodnooslobodilačkoj borbi]] otišli u smrt.

== Nasleđe ==
Ukazom [[Predsedništvo AVNOJ-a|Predsedništva]] [[Antifašističko vijeće narodnog oslobođenja Jugoslavije|Antifašističkog veća narodnog oslobođenja Jugoslavije]] (AVNOJ), [[6. 3.|6. marta]] [[1945]]. godine, zajedno sa [[Ramiz Sadiku|Ramizom Sadikuom]], među prvim borcima [[Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije|Narodnooslobodilačke vojske]], proglašen je za [[Narodni heroj Jugoslavije|narodnog heroja]].

U godinama posle [[Drugi svjetski rat|Drugog svetskog rata]], Boro i Ramiz ({{jez-alb|Boro dhe Ramiz}}) su predstvaljali simbol [[Bratstvo i jedinstvo|bratstva i jedinstva]] [[Srbi|srpskog]] i [[Albanci|albanskog]] naroda i Narodnooslobodilačke borbe na [[Kosovo|Kosovu i Metohiji]]. Njihova imena nosila su mnoge ulice i škole, kao i sportski centar u [[Priština|Prištini]]. Na mestu njihove pogibije, u selu Landovici, [[1963]]. godine podignut je spomenik u obliku obeliska sa mozaikom i spomen-česmom (autori: arhitekta M. Pecić, skulptor [[Svetomir Arsić-Basara|S. Arsić]] i slikar H. Ćatović). Pesnik [[Adem Gajtani]] posvetio im je pesmu „[[Srpsko-albansko prijateljstvo#Boro i Ramiz|Boro i Ramiz]]“.

== Vidi još ==
* [[Srpsko-albansko prijateljstvo]]

== Literatura ==
* '''[[Vojna enciklopedija]]''' (knjiga deseta). Beograd 1975. godina.
* '''[[Narodni heroji Jugoslavije (knjiga)|Narodni heroji Jugoslavije]]'''. „Mladost“, Beograd 1975. godina.
* Aleksandar Tadić „'''Majke heroja pričaju'''“. „Iskra“, Vinkovci 1985. godina.

{{Narodni heroji-rođeni van SFRJ}}
{{Normativna kontrola}}

{{Lifetime|1912|1943|Vukmirović, Boro}}
[[Kategorija:Jugoslavenski partizani]]
[[Kategorija:Jugoslavenski komunisti]]
[[Kategorija:Srpski komunisti]]
[[Kategorija:Politički komesari NOVJ]]
[[Kategorija:Narodni heroji Jugoslavije]]
[[Kategorija:Kosovo i Metohija u Narodnooslobodilačkoj borbi]]</text>
      <sha1>l51mgm8meqsbmwb2bo6aj9hicl2v7hc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41259886</id>
      <parentid>41259885</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T09:57:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Orijentolog</username>
        <id>9392</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Vraćene izmjene [[Special:Contributions/Mnicic|Mnicic]] ([[User talk:Mnicic|razgovor]]) na posljednju izmjenu korisnika [[User:Orijentolog|Orijentolog]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7880" xml:space="preserve">{{Heroj M
| slika = Boro Vukmirović Crni.jpg
| opis_slike=Boro Vukmirović
|didaskalija=BORO VUKMIROVIĆ
| datum_rođenja =[[1. avgust]] [[1912]].
| mesto_rođenja =[[Bracigovo]], kod [[Plovdiv]]a
| država_rođenja =&lt;br /&gt;{{zas|Bugarska}} [[Kraljevina Bugarska]]
| datum_smrti =[[10. april]] [[1943]]. ('''31''' god.)
| mesto_smrti =[[Landovica]], kod [[Prizren]]a
| država_smrti =&lt;br /&gt;{{zas|Albanija|1939}} [[Velika Albanija]]
|profesija=radnik
|KPJ=[[1933]].
|rat=[[Narodnooslobodilačka borba naroda Jugoslavije|Narodnooslobodilačka borba]]
|NOB=član Glavnog štaba NOP &lt;br /&gt;odreda [[Kosovo i Metohija|Kosova i Metohije]] 
|narodni heroj=[[6. mart]]a [[1945]].
}}
'''Borko Boro Vukmirović Crni''' ([[1912]]–[[1943]]), radnik, jedan od organizatora [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|Narodnooslobodilačke borbe]] na [[Kosovo|Kosovu i Metohiji]] i [[narodni heroj Jugoslavije]].

U periodu [[SFRJ]] bio je jedan od simbola [[Srpsko-albansko prijateljstvo|Srpsko-albanskog prijateljstva]].

== Biografija ==
Rođen je [[1. 8.|1. avgusta]] [[1912]]. godine u mestu [[Bercigovo]], u [[Bugarska|Bugarskoj]]. Njegov otac Nikola, poreklom [[Crnogorci|Crnogorac]], bio je učesnik [[Ilindanski ustanak|Ilindanskog ustanka]], [[1903]]. godine. Posle sloma ustanka bio je u zatočeništvu u [[Turska|Turskoj]], a kasnije je otišao u [[Bugarska|Bugarsku]], gde se oženio Stojankom i dobio tri sina - Boru, Andru i Radeta. Godine [[1914]]. porodica se preselila u [[Peć (grad)|Peć]], gde je Bora završio osnovnu školu i šest razreda gimnazije. U to vreme [[Pećka gimnazija]] je imala samo šest razreda, a dalje školovanje je trebalo nastaviti u [[Prizren]]u za šta njegovi roditelji nisu imali mogućnosti, pa se posle završenog šestog razreda zaposlio kao radnik. Radio je u Peći i drugim mestima [[Kosovo|Kosova i Metohije]].

=== Partijski rad ===
Kao mladi radnik, pristupio je [[Radnički pokret|radničkom pokretu]]. Član [[Savez komunističke omladine Jugoslavije|Saveza komunističke omladine Jugoslavije]] (SKOJ) postao je [[1932]], a član [[Komunistička partija Jugoslavije|Komunističke partije Jugoslavije]] (KPJ) [[1933]]. godine. Već krajem [[1934]]. godine postao je sekretar Mesnog komitetu KPJ u Peći.

Zbog revolucionarne aktivnosti više puta je bio hapšen i proganjan od strane policije. Godine [[1935]]. je bio uhapšen i mučen u policijskom zatvoru u [[Peć (grad)|Peći]]. Potom je bio izveden pred [[Državni sud za zaštitu države]] u [[Beograd]]u, ali je zbog nedostatka dokaza bio oslobođen. Na Prvoj oblasnoj konferenciji KPJ za [[Kosovo|Kosovo i Metohiju]], početkom jula [[1937]]. godine, izabran je za organizacionog sekretara Oblasnog komiteta, a početkom avgusta [[1940]]. godine i za člana Pokrajinskog komiteta KPJ za Crnu Goru, Sandžak i Kosovo i Metohiju. Oktobra [[1940]]. godine, na prisustvovao je u [[Zagreb]]u [[Peta zemaljska konferencija KPJ|Petoj zemaljskoj konferenciji KPJ]], na kojoj je bio kandidat za člana [[Centralni komitet Saveza komunista Jugoslavije|Centralnog komiteta KPJ]]. Bio je organizator mnogih štrajkova, demonstracija i drugih akcija radničke klase u Peći i drugim mestima [[Kosovo|Kosova i Metohije]] - posebno velikih [[Antifašizam|antifašističkih]] demonstracija [[11. 5.|11. maja]] [[1940]]. i [[vojni puč 27. marta 1941.|martovskih demonstracija]] [[1941]]. godine u Peći.

=== Drugi svetski rat ===
Posle [[Aprilski rat|Aprilskog rata]] i okupacija [[Kraljevina Jugoslavija|Kraljevine Jugoslavije]], [[1941]]. godine, radio je na sređivanju partijskih organizacija i organizovanju [[Kosovo i Metohija u Narodnooslobodilačkoj borbi|oružane borbe na Kosovu i Metohiji]]. Najpre je bio član Vojnog komiteta, formiranog pri Oblasnom komitetu KPJ, a posle hapšenja [[Miladin Popović|Miladina Popovića]], preuzeo je funkciju sekretara Oblasnog komiteta KPJ za Kosovo i Metohiju. Po direktivi [[Centralni komitet Saveza komunista Jugoslavije|Centralnog komiteta KPJ]], uspostavio je je veze sa albanskim komunistima i pomogao im u radu na organizovanju [[Komunistička partija Albanije|Komunističke partije Albanije]] i [[Narodnooslobodilačka borba Albanije|Narodnooslobodilačke borbe]].

Oktobra [[1941]]. godine bio je imenovan za [[Politički komesar|političkog komesara]] [[Metohijskog partizanskog odreda]], a oktobra [[1942]]. godine za člana privremenog Glavnog štaba partizanskih odreda Kosova i Metohije. Tada je pokrenuo, i do smrti uređivao, list „Glas naroda“, organ Okružnog komiteta KPJ i [[Narodnooslobodilački pokret Jugoslavije|Narodnooslobodilačkog pokreta]] na Kosovu i Metohiji. Obilazio je partijske organizacije, držao savetovanja, radio na širenju [[Bratstvo i jedinstvo|bratstva i jedinstva]] između [[Srbi|Srba]] i [[Albanci|Albanaci]] i formiranju [[Partizanski odredi Jugoslavije|partizanskih odreda]].

[[Datoteka:Boro i ramiz.jpg|thumb|desno|Boro Vukmirović i [[Ramiz Sadiku]], narodni heroji Jugoslavije]]
Aprila [[1943]]. godine, zajedno sa [[Ramiz Sadiku|Ramizom Sadikuom]], boravio je u [[Đakovica|Đakovici]]. Pošto je u to vreme [[Svetozar Vukmanović|Svetozar Vukmanović Tempo]], član [[Centralni komitet Saveza komunista Jugoslavije|CK KPJ]] i [[Vrhovni štab NOVJ|Vrhovnog štaba NOV i POJ]], došao je u [[Prizren]], Boro i Ramiz su mu krenuli u susret. Na putu za Prizren, [[7. 4.|7. aprila]] [[1943]]. godine, kod sela [[Landovica|Landovice]] upali su u zasedu i u borbi sa italijanskim fašistima i [[balli Kombëtar|balistima]] ranjeni i uhvaćeni. Znajući da su visoki rukovodioci [[Narodnooslobodilački pokret Jugoslavije|Narodnooslobodilačkog pokreta]], neprijatelj je pokušao da mučenjem od njih izvuče podatke o drugim članovima pokreta. Pošto nisu hteli ništa da govore, odlučeno je da budu streljani. Streljani su zajedno [[10. 4.|10. aprila]] [[1943]]. godine, a na naredbu da se razdvoje, zagrlili su se još jače i kličući [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|Narodnooslobodilačkoj borbi]] otišli u smrt.

== Nasleđe ==
Ukazom [[Predsedništvo AVNOJ-a|Predsedništva]] [[Antifašističko vijeće narodnog oslobođenja Jugoslavije|Antifašističkog veća narodnog oslobođenja Jugoslavije]] (AVNOJ), [[6. 3.|6. marta]] [[1945]]. godine, zajedno sa [[Ramiz Sadiku|Ramizom Sadikuom]], među prvim borcima [[Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije|Narodnooslobodilačke vojske]], proglašen je za [[Narodni heroj Jugoslavije|narodnog heroja]].

U godinama posle [[Drugi svjetski rat|Drugog svetskog rata]], Boro i Ramiz ({{jez-alb|Boro dhe Ramiz}}) su predstvaljali simbol [[Bratstvo i jedinstvo|bratstva i jedinstva]] [[Srbi|srpskog]] i [[Albanci|albanskog]] naroda i Narodnooslobodilačke borbe na [[Kosovo|Kosovu i Metohiji]]. Njihova imena nosila su mnoge ulice i škole, kao i sportski centar u [[Priština|Prištini]]. Na mestu njihove pogibije, u selu Landovici, [[1963]]. godine podignut je spomenik u obliku obeliska sa mozaikom i spomen-česmom (autori: arhitekta M. Pecić, skulptor [[Svetomir Arsić-Basara|S. Arsić]] i slikar H. Ćatović). Pesnik [[Adem Gajtani]] posvetio im je pesmu „[[Srpsko-albansko prijateljstvo#Boro i Ramiz|Boro i Ramiz]]“.

== Vidi još ==
* [[Srpsko-albansko prijateljstvo]]

== Literatura ==
* '''[[Vojna enciklopedija]]''' (knjiga deseta). Beograd 1975. godina.
* '''[[Narodni heroji Jugoslavije (knjiga)|Narodni heroji Jugoslavije]]'''. „Mladost“, Beograd 1975. godina.
* Aleksandar Tadić „'''Majke heroja pričaju'''“. „Iskra“, Vinkovci 1985. godina.

{{Narodni heroji-rođeni van SFRJ}}
{{Normativna kontrola}}

{{Lifetime|1912|1943|Vukmirović, Boro}}
[[Kategorija:Jugoslavenski partizani]]
[[Kategorija:Jugoslavenski komunisti]]
[[Kategorija:Srpski komunisti]]
[[Kategorija:Politički komesari NOVJ]]
[[Kategorija:Narodni heroji Jugoslavije]]
[[Kategorija:Kosovo i Metohija u Narodnooslobodilačkoj borbi]]</text>
      <sha1>qadgh4h59ba5tgz09zewr28xz1zcp9t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ian Somerhalder</title>
    <ns>0</ns>
    <id>156320</id>
    <revision>
      <id>41259841</id>
      <parentid>41258150</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T14:25:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>212.200.181.124</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1926" xml:space="preserve">{{bez izvora}}
{{Infokutija02 glumac
|ime             = Ian Somerhalder
|slika           = Ian Somerhalder by Gage Skidmore 5.jpg 
|opis = na konvenciji San Diego Comic-Con 2015. godine
|ime_po_rođenju       = Ian Joseph Somerhalder
|datum_rođenja         = {{bda|1978|12|8|df=y}}
|mjesto_rođenja  = {{SAD grad|Covington|Louisiana}}
|period     = [[1988]].-
|znamenite_uloge = Boone Carlyle u [[Lost]]&lt;br&gt;Damon Salvatore u [[Vampire Diaries (TV serija)|Vampire Diaries]]
|supružnik = {{marriage|[[Draga Hulala]]|2015||}} 
}}

'''Ian Joseph Somerhalder ''' ({{SAD grad|Covington|Louisiana}}, [[8. prosinca]] [[1978.]]), [[SAD|američki]] [[glumac]], [[producent]] i maneken. Najpoznatiji je po ulozi Boonea Carlylea u [[TV]] seriji &quot;[[Izgubljeni]]&quot; i Damona Salvatorea u [[TV]] seriji &quot;[[Dnevnik vampira (TV serija)|Vampirski dnevnici]]&quot;.

== Rani život ==
Somerhalder je rođen u Convingtonu, Louisiana, sin Edne i Roberta Somerhaldera. Engleskog je, francuskog i irskog podrijetla. Kao katolik, pohađao je [http://en.wikipedia.org/wiki/St._Paul%27s_School_%28Covington,_Louisiana%29 St. Paul's], privatnu katoličku školu u Covingtonu. Krenuo je s manekenskom karijerom u dobi od 10 do 13, a sa 17 se odlučio posvetiti glumi. 

=== Privatni život ===
U septembru 2011. Somerhalder je potvrdio da su on i kolegica sa seta Vampirski dnevnici, glumica [[Nina Dobrev]] u vezi. U maju 2013. je potvrđeno da je par raskinuo. 

Sredinom 2014. Somerhalder se počeo zabavljati sa glumicom [[Nikki Reed]]. Zaruke su potvrdili u februaru 2015. Par se vjenčao 26. aprila 2015. u Malibuu u Kaliforniji.

==Vanjske veze==
{{Commons category}}
* {{IMDb name|813812}}
* {{twitter|iansomerhalder}}

{{Tinejdžerski izbor za glumca u naučnofantastičnoj seriji}}
{{Tinejdžerski izbor za zlikovca u seriji}}

{{Lifetime|1978||Somerhalder, Ian}}

[[Kategorija:Američki filmski glumci]]
[[Kategorija:Američki televizijski glumci]]</text>
      <sha1>n3ce1butfjm1dht4dhfnfa7u4wu6mro</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Spisak poznatih Srba u Hrvatskoj</title>
    <ns>0</ns>
    <id>243296</id>
    <revision>
      <id>41259860</id>
      <parentid>41228417</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T18:12:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>95.168.120.36</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Muzika */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12635" xml:space="preserve">'''Spisak poznatih Srba u Hrvatskoj''' obuhvata spisak [[Srbi u Hrvatskoj|Srba u Hrvatskoj]] i [[Srbi|Srba]] koji su rođeni ili su značajniji deo radnog veka proveli na tlu [[Republika Hrvatska|današnje Hrvatske]] a svojem radu su ostvarili značajnije rezultate.

== Politika ==
=== Austrougarska ===
* [[Mojsije Baltić]]&lt;ref name=autogenerated1&gt;Dejan Medaković, Srbi u Zagrebu, Novi Sad, 2004&lt;/ref&gt;, ([[1804]] — [[1879]]) član banske vlade [[Josip Jelačić|Bana Josip Jelačić]], sekretar [[Ugarsko namjesničko vijeće|Namesničkog veća]], [[Vojna krajina|krajiški]] upravni oficir, i privredni stručnjak.
* [[Maksimilijan Prica]]&lt;ref name=autogenerated1/&gt;, ([[1823]] — [[1873]]) političar i pravnik, sekretar [[Josip Jelačić|Bana Josip Jelačić]], učestvovao je u izradi programa o savezu Hrvatske i [[Ugarska|Ugarske]].
* [[Svetozar Kušević]]&lt;ref name=autogenerated1/&gt;, ([[1823]] — [[1911]]) političar, sekretar [[Ugarsko namjesničko vijeće|Namesničkog veća]].
* [[Ognjeslav Utješenović Ostrožinski]], ([[1817]] — [[1890]]), političar, književnik, publicist.
* [[Ilija Guteša]]&lt;ref name=autogenerated1/&gt;, ([[1825]] — [[1894]]), političar, trgovac, narodni poslanik.
* [[Bogdan Medaković]], ([[1852]] — [[1923]]), političar, advokat, predsednik Hrvatskog sabora.
* [[Dušan Popović|Dr Dušan Popović]]&lt;ref name=autogenerated1/&gt; ([[1877]] — [[1958]]), advokat, političar, poslanik Hrvatskog sabora, važna karika Hrvatsko-srpske koalicije.
* [[Nikola Krestić]]&lt;ref name=autogenerated1/&gt;, ([[1824]] — [[1887]]), advokat, političar, prvi Srbin izabran za predsednika Hrvatskog sabora.

=== Kraljevina i SFR Jugoslavija ===
* [[Svetozar Pribićević]], najvažniji politički predstavnik srpskog naroda u [[Austrougarska|Austro-ugarskoj]]
* [[Srđan Budisavljević]],
* [[Jovanka Broz]], udovica [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|jugoslovenskog]] predsednika [[Josip Broz Tito|Josipa Broza Tita]].

=== Samostalna Hrvatska ===
* [[Srećko Bijelić]]&lt;ref&gt;http://www.izbori.hr/arhiva/pdf/1992/1992_2_2_Rezultati_Sabor_zastupnicki_dom_po_listama.pdf&lt;/ref&gt;, ([[1930]] — [[2004]]), političar&lt;ref&gt;[http://www.index.hr/vijesti/clanak/umro-srecko-bijelic-politicar-i-osnivac-hnsa/224293.aspx Umro Srećko Bijelić, političar i osnivač HNS-a - Vijesti.net - Index.hr&lt;!-- Bot generated title --&gt;]&lt;/ref&gt;, osnivač [[Hrvatska narodna stranka|Hrvatske narodne stranke]] i zastupnik [[Hrvatski sabor|Hrvatskog sabora]].
* [[Milan Đukić]]&lt;ref&gt;[http://www.sabor.hr/Default.aspx?sec=2056 Hrvatski sabor - Milan Đukić&lt;!-- Bot generated title --&gt;]&lt;/ref&gt;, ([[1947]] — [[2007]]), političar, osnivač [[Srpska narodna stranka (Hrvatska)|Srpske narodne stranke]] i potpredsednik [[Hrvatski sabor|Hrvatskog sabora]].
* [[Živko Juzbašić]]&lt;ref&gt;''Moj ured je bio zid plača'', [[Identitet]], br. 148, jul 2010.&lt;/ref&gt;, ([[1924]]), političar, ministar bez portfelja u 3. sastavu [[Vlada Republike Hrvatske|Vlade Republike Hrvatske]] i zastupnik [[Hrvatski sabor|Hrvatskog sabora]].
* [[Milorad Pupovac]], ([[1955]]), političar, predsednik [[Srpsko narodno vijeće|Srpskog narodnog vijeća]] i zastupnik [[Hrvatski sabor|Hrvatskog sabora]].
* [[Jovan Rašković]], ([[1929]] — [[1992]]), psihijatar, akademik, političar i osnivač [[Srpska demokratska sranka|Srpske demokratske stranke]] u Hrvatskoj.
* [[Slobodan Uzelac]], ([[1947]]), političar, potpredsednik [[Vlada Republike Hrvatske|Vlade Republike Hrvatske]] u kabinetima [[Ivo Sanader|Ive Sanadera]] i [[Jadranka Kosor|Jadranke Kosor]].
* [[Vojislav Stanimirović]], ([[1953]]), političar, osnivač i predsednik [[Samostalna demokratska srpska stranka|SDSS-a]] i zastupnik [[Hrvatski sabor|Hrvatskog sabora]].
* [[Milanka Opačić]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Hrvatski sabor - Milanka Opačić&lt;!-- Bot generated title --&gt; |url=http://www.sabor.hr/Default.aspx?sec=2083 |access-date=2013-09-22 |archivedate=2012-02-29 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120229140300/http://www.sabor.hr/Default.aspx?sec=2083 |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;, ([[1968]]), političarka, potpredsednica [[Socijaldemokratska partija Hrvatske|SDP-a]], potpredsednica Vlade i ministarka u [[Vlada Zorana Milanovića|Vladi Zorana Milanovića]] i zastupnica [[Hrvatski sabor|Hrvatskog sabora]].
* [[Zoran Jovanović]], političar, ministar obrazovanja u [[Vlada Zorana Milanovića|Vladi Zorana Milanovića]] i zastupnik [[Hrvatski sabor|Hrvatskog sabora]].
* [[Branko Grčić]], političar, potpredsednik Vlade i ministar u [[Vlada Zorana Milanovića|Vladi Zorana Milanovića]] i zastupnik [[Hrvatski sabor|Hrvatskog sabora]].
* [[Veljko Ostojić]], političar, ministar u [[Vlada Zorana Milanovića|Vladi Zorana Milanovića]].
*[[Biljana Borzan]], političarka, zastupnik u [[Europski parlament|Europskom parlamentu]]

=== Ostalo ===
* [[Medo Pucić]], književnik, naučnik i političar, [[Dubrovnik|dubrovački]] pesnik.
* [[Valtazar Bogišić]], istoričar prava, ministar Pravde Crne Gore, profesor, pravnik.
* [[Sanda Rašković - Ivić]], bivša ministarka u [[Vlada Republike Srbije|Vladi Srbije]].

== Crkva ==
* [[Josif Rajačić]], ([[1785]] — [[1861]]), karlovački mitropolit, srpski patrijarh i upravitelj [[Vojvodina|Srpske Vojvodine]].
* [[Gojko Stojčević]], ([[1914]] — [[2009]]), episkop raško-prizrenski, srpski patrijarh
* [[Jovan Pavlović]], ([[1936]]), mitropolit zagrebačko-ljubljanski i cele Italije.

== Nauka ==
=== Prirodne ===
* Nikola Tesla, (1856 - 1943)
*[[Jovan Karamata]], ([[1903]] — [[1967]]), matematičar.
* [[Milutin Milanković]], ([[1879]] — [[1958]]), inženjer, geofizičar, klimatolog i astronom, svetski poznat kao autor teorije poznate pod imenom [[Milankovićevi ciklusi]].
* [[Josif Pančić]], ([[1814]] — [[1888]]), botaničar i prvi predsednik [[Srpska akademija nauka i umetnosti|Srpske kraljevske akademije]].
* [[Nikola Hajdin]], ([[1923]]), akademik, doktor građevinskih nauka, aktuelni predsednik [[SANU]].
* [[Đuro Kurepa]], ([[1907]] — [[1993]]), matematičar, profesor univerziteta i akademik [[SANU]].
* [[Olga Carević]], ([[1925]]), biohemičarka, profesor univerziteta i akademik [[HAZU]].

=== Društvene ===
* [[Sava Mrkalj]], ([[1783]] — [[1833]]), filolog i reformator jezika.
* [[Milan Rešetar]], ([[1860]] — [[1942]]), slavist, lingvist, istoričar.
* [[Pero Budmani]], lingvist i filolog.
* [[Gajo Petrović]], ([[1927]] — [[1993]]) filozof, član Praksiks grupe i urednik istoimenog časopisa.
* [[Danilo Medaković]], ([[1819]] — [[1881]]), istoričar, publicista, štampar i izdavač.
* [[Gojko Nikoliš]], ([[1911]] — [[1995]]) istoričar, lekar, učesnik [[NOB]]-a, general-pukovnik [[JNA]], član [[SANU]] i [[narodni heroj Jugoslavije]].
* [[Livije Radivojević]]&lt;ref name=autogenerated1/&gt;, ([[1921]] — [[1903]]), sudija, predsednik suda Stola sedmorice u [[Zagreb]]u, počasni predsednik [[Srpska banka|Srpske banke]].
* [[Jovan Živković|Baron Jovan Živković Fruškogorski]]&lt;ref name=autogenerated1/&gt;, ([[1826]] — [[1902]]), advokat, većnik Stola sedmorice, prvi predsednik Uprave [[Srpska banka|Srpske banke]]
* [[Manojlo Grbić]], ([[1844]] — [[1899]]), profesor, pisac i istoričar.

== Privreda ==
* [[Vladimir Matijević]], ([[1854]] — [[1929]]) trgovac, osnivač [[Privrednik|Srpskog privrednog društva Privrednik]], [[Srpska banka|Srpske banke]] i Saveza zemljoradničkih zadruga.
* [[Isidor Dobrović]], ([[1841]] — [[1914]]), trgovac.
* [[Anastas Popović]], trgovac, bankar, predsednik Prve hrvatske štedionice.
* [[Nikola Ćuk]], ([[1860]] — [[1937]]), trgovac, bankar.
* [[Stevan Kalember]], ([[1862]] — [[1946]]), trgovac.

== Stvaralaštvo ==
=== Književnost ===
* [[Petar Preradović]], pesnik.
* [[Jovan Subotić]], pesnik, advokat i političar.
* [[Zaharije Orfelin]], pesnik, slikar, istoričar.
* [[Dejan Medaković]], književnik, istoričar umetnosti i akademik, bivši predsednik [[SANU]].
* [[Vladan Desnica]], književnik.
* [[Grigor Vitez]], pjesnik, dečji pisac, prevodilac.
* [[Simo Matavulj]], književnik.
* [[Pero Budmani]], književnik.
* [[Marko Car]], književnik.
* [[Jovan Sundečić]], književnik.
* [[Vojin Jelić]], književnik.
* [[Stanislava Taša Gavrilović]], književnica.
* [[Daliborka Kiš Juzbaša]], književnica.
* [[Dara Sekulić]], književnica.
* [[Simo Mraović]], književnik.
* [[Branko Radičević]], književnik.

=== Muzika ===
* [[Josif Runjanin]], kompozitor hrvatske himne ''[[Lijepa naša domovino]]''.
* [[Petar Konjović]], kompozitor
* [[Stevan Deskašev]], tenor
* [[Arsen Dedić]], muzičar i kantautor.
* [[Đorđe Novković]], kompozitor.
* [[Boris Novković]], pevač.
* [[Boško Beuk]], pevač, kompozitor i aranžer.
* [[Neda Ukraden]], pevačica, rođena u Imotskom.
* [[Đurđica Barlović]] rođena Miličević, nekadašnja pevačica u grupi [[Novi Fosili]].
* Momčilo Popadić, autor brojnih tekstova hrvatskih evergreena (npr. &quot;Oprosti mi, pape&quot;),
* Srđan Ćuk, rap izvođač, Tram 11

=== Film i pozorište ===
* [[Rade Šerbedžija]], glumac.
* [[Lucija Šerbedžija]], glumica.
* [[Bogdan Diklić]], glumac.
* [[Petar Kralj]], glumac.
* [[Slavko Štimac]], glumac.
* [[Pero Kvrgić]], glumac.
* [[Dejan Dubajić]], glumac.
* [[Đorđe Rapajić]](1952-2000),glumac,Nosonja iz &quot;Smogovaca&quot;,Pero iz &quot;Poštanskog sandučića&quot;
* Špiro Guberina, glumac

=== Slikarstvo i vajarstvo ===
* [[Sava Šumanović]], ([[1896]] — [[1942]]), slikar.
* [[Đorđe Petrović]], ([[1933]]), sikar.
* [[Vojin Bakić]], ([[1915]] — [[1992]]), vajar, autor spomenika [[Stjepan Stevo Filipović|Stjepanu Filipoviću]] u [[Valjevo|Valjevu]] i spomenika na [[Petrova gora|Petrovoj gori]].
* [[Stojan Aralica]], slikar
* [[Dušan Džamonja]], vajar
* [[Zlatko Prica]], slikar i grafičar
* [[Joakim Marković]], slikar iz 18. veka
* [[Nikola Mašić]], slikar

== Vojska ==
* [[Stojan Janković]], jedan od vođa srpskih [[Uskoci|uskoka]] u [[Ravni kotari|Ravnim kotarima]] u [[XVII vek]]u.
* [[Rade Končar]], jedan od vođa [[KPH]], i [[narodni heroj]]
* [[Jovo Stanisavljević Čaruga]], razbojnik (hajduk) iz [[Slavonija|Slavonije]] početkom [[20. vek]]a.
* [[Zdravko Ponoš]] ([[1962]]), general-potpukovnik [[Vojska Srbije|Vojske Srbije]] u penziji, bivši [[načelnik Generalštaba Vojske Srbije]].
* [[Svetozar Borojević]], feldmaršal general [[Austrougarska|austrougarske]], baron.

== Štampa ==
* [[Božidar Petranović]], osnivač Srpsko-Dalmatniskog magazina, prvog srpskog književnog i naučnog časopisa u [[Dalmacija|Dalmaciji]] ([[Zadar]]), u 19. veku.
* [[Pavle Aršinov]], urednik lista [[Privrednik (list)|Privrednik]]
* [[Pavle Jovanović (štampar)|Pavle „Paja“ Jovanović]], osnivač prve srpske štamparije u [[Zagreb]]u
* [[Dušan Rogić]], novinar, uređivao „Srpski zabavnik“ u Zagrebu

== Sport ==
* 
* [[Mihailo Merćep]], biciklist i letački pionir.
* [[Vladimir Beara]]&lt;ref&gt;[http://www.slobodnadalmacija.hr/Hrvatska/tabid/66/articleType/ArticleView/articleId/71912/Default.aspx DESET STVARI KOJE SU NAM PODARILI SRBI I CRNOGORCI Od struje do Jugoplastike, Beare i čojstva &gt; Slobodna Dalmacija &gt; Hrvatska&lt;!-- Bot generated title --&gt;]&lt;/ref&gt;, fudbaler i jugoslavenski reprezentativac.
* [[Predrag Stojaković]], košarkaš i jugoslavenski reprezentativac.
* [[Ivan Ergić]], fudbaler i jugoslavenski reprezentativac.
* [[Siniša Mihajlović]], fudbaler, jugoslavenski reprezentativac i srpski trener.
* [[Ljubomir Travica]], (1954), odbojkaš, jugoslavenski reprezentativac i srpski trener.
* [[Jasna Šekarić]], [[streljaštvo|streljašica]] i jugoslavenska i srpska reprezentativka.
* [[Vladimir Vujasinović]], vaterpolista i jugoslavenski i srpski reprezentativac.
* [[Kosta Perović]], košarkaš i srpski reprezentativac.
* [[Milan Mačvan]], košarkaš i srpski reprezentativac.
* [[Jelena Dokić]], teniserka i australijska reprezentativka.
* [[Igor Hinić]], (1975), vaterpolista i hrvatski reprezentativac.
* [[Dragan Travica]], (1986), odbojkaš i italijanski reprezentativac.
* [[Miloš Milošević]], plivač i hrvatski reprezentativac.&lt;!-- nikola plecas kosarkas
 --&gt;
* [[Dado Pršo|Miladin „Dado“ Pršo]], fudbaler i hrvatski reprezentativac.
* [[Dejan Jaković]], fudbaler i kanadski reprezentativac.
* [[Milan Rapaić]], fudbaler i hrvatski reprezentativac.
* [[Mario Todorović]], (1988), plivač i hrvatski reprezentativac.
* [[Mitar Mrkela]], fudbaler
* [[Boro Cvetković]], fudbaler

== Reference ==
{{reflist}}

== Vidi još ==
* [[Srbi u Hrvatskoj]]
* [[Srbi u Dalmaciji]]
* [[Srbi]]
* [[Spisak poznatih Srba]]

[[Kategorija:Srbi u Hrvatskoj|*]]
[[Kategorija:Spisak ljudi po nacionalnosti]]</text>
      <sha1>2jxz9ugba49hv6tceslageyosxwylcc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>2022</title>
    <ns>0</ns>
    <id>257492</id>
    <revision>
      <id>41259857</id>
      <parentid>41259740</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T16:25:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Alekol</username>
        <id>2231</id>
      </contributor>
      <comment>/* Jul/Juli/Srpanj */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="28260" xml:space="preserve">{{Godina nav|2022}}
{{Godina u drugim kalendarima|2022}}
Godina '''2022''' ('''[[Rimski brojevi|MMXXII]]''') je [[redovna godina koja počinje u subotu]].

== Događaji ==
=== Januar/Siječanj ===
* [[1. 1.]] - Na snazi je Regionalno sveobuhvatno ekonomsko partnerstvo 15 zemalja Azije i Pacifika, najveći trgovinski blok na svetu.
* [[4. 1.]] - Cijena plina skočila preko 30% u Europi (peterostruko u godinu dana); u plinovodu Yamal tok plina je obrnut već 15 dana.
* 4. 1. - Kosovo zabranjuje rudarenje kriptovaluta zbog nestašice struje.
* 4. 1. - Nagli porast broja registrovanih sa koronom u regionu.
* [[5. 1.]] - Protesti u [[Kazahstan]]u povodom poskupljenja goriva prerastaju u nerede. Vlada je podnela ostavku, kao i predsednik Saveta bezbednosti, bivši predsednik Nazarbajev - red se uspostavlja uz pomoć ruskih trupa.
* 5. 1. - Ministarstvo finansija SAD uvelo sankcije Miloradu Dodiku i banjalučkoj ATV zbog &quot;koruptivnih aktivnosti&quot; i pretnje stabilnosti i teritorijalnoj celovitosti BiH.
* 5. 1. - [[Novak Đoković]] stigao u Melbourne nakon što je, kontroverzno, dobio medicinsko izuzeće od obavezne vakcinisanosti - viza mu je poništena, što je oboreno na sudu 10-og, u međuvremenu je u pritvoru za imigrante.
* 5. 1. - Severna Koreja testirala hipersoničnu raketu - izvodi još šest različitih testova ovog meseca.
* [[6. 1.]] - Ruski vojnici došli u nedavno napuštenu francusku bazu u [[Timbuktu]]u.
* [[10. 1.]] - Američko-ruski razgovori u Ženevi: teme su ruske trupe na ukrajinskoj granici i ruski zahtevi NATO-u.
* [[11. 1.]] - Zaplijenjeno pola tone kokaina u tovaru banana namijenjenom crnogorskom trgovačkom lancu &quot;Voli&quot;.
* [[14. 1.]] - Odlukom ministra za imigraciju, Đokoviću je ponovo oduzeta australska viza - federalni sud odbija žalbu, deportovan je 16-og.
* [[15. 1.]] - Erupcija podvodnog vulkana Hunga Tonga - manji cunami i pepeo na [[Tonga|Tongi]].
* 16. 1. - Referendum o promeni Ustava Srbije, u delu o pravosuđu: 60,3% je &quot;za&quot;, izlaznost 30,1%. Deo opozicije tvrdi da je bilo prevara.
* [[19. 1.]] - Vladajuća koalicija &quot;Crno na bijelo&quot;, Građanskog pokreta URA i Saveza građana Civis, podnijela je Skupštini Crne Gore Inicijativu 31 poslanika, uključujući iz DPS, za izglasavanje nepovjerenja Vladi premijera Zdravka Krivokapića.
* [[20. 1.]] - Vlada Srbije povukla rudarske dozvole Rio Tintu.
* 20. 1. - Bitka u al-Hasaki na istoku Sirije: istovremeni napad Islamske Države na zatvor i pobuna zatvorenika - slede višednevne borbe sa kurdskim SDF, zatvor je uništen a 2 - 3 hiljade zatvorenika je pobeglo ili nestalo.
* [[21. 1.]] - Rusija traži povlačenje NATO trupa iz Bugarske i Rumunije, u okviru vraćanja na situaciju iz 1997.
* 21. 1. - MUP Srbije objavljuje da se sprema atentat na predsednika Vučića, od strane grupe Radoja Zvicera.
* [[24. 1.]] - Vojni udar u Burkini Faso - u zemlji je sigurnosna kriza od 2015. usled napada islamističkih militanata.
* [[27. 1.]] - SAD odbijaju ruski zahtev da Ukrajina ne bude nikada primljena u NATO.
* [[29. 1.]] - Talijanski predsjednik [[Sergio Mattarella]] je reizabran, pošto je umoljen da pristane na to radi stabilnosti.
* [[30. 1.]] - Završen ''Australian Open'': [[Rafael Nadal]] je osvojio rekordnu 21. titulu, mešovite dublove su dobili [[Kristina Mladenovic]] i [[Ivan Dodig]], [[Petra Marčinko]] među juniorkama.

=== Februar/Veljača ===
* [[2. 2.]] - Vrhunac omikronovog talasa u Srbiji: 7-dnevni prosek registrovanih slučajeva 19.288 (vrhunac hospitalizacija 14. 2., 7-dnevni prosek 4.513).
* [[3. 2.]] - Racija američkih specijalaca u Atmehu na severozapadu Sirije: lider ID Abu Ibrahim al-Qurayshi se digao u vazduh sa svojom porodicom.
* [[4. 2.]] - Izglasano nepovjerenje crnogorskoj vladi [[Zdravko Krivokapić|Zdravka Krivokapića]], glasovima &quot;Crno na bijelo&quot; i opozicije. Tri dana kasnije i predsjedniku Skupštine Aleksi Bečiću.
* 4. 2. - NATO zaključio &quot;aktivnost budnosti&quot; ''Neptune Strike 2022'' u Jadranu, u kojoj je učestvovao i nosač aviona '' USS Harry S. Truman''&lt;ref&gt;[https://sfn.nato.int/newsroom/news-archive/2022/nato-concludes-vigilance-activity-neptune-strike-2022 NATO Concludes Vigilance Activity Neptune Strike 2022]. sfn.nato.int Feb 5 2022&lt;/ref&gt; (u posjeti Splitu od 11-og).
* 4. 2. - Predstavljen izgled [[Hrvatska i euro|hrvatskih kovanica eura]], sporni prijedlog rješenja sa kunom ubrzo povučen.
* 4. 2. - Sastanak [[Xi Jinping|Xi]] - Putin u Pekingu: kritikuju &quot;negativan uticaj&quot; SAD u Evropi i Azijsko-pacifičkom regionu, Kina podržava Rusiju u ukrajinskoj krizi.
* [[4. 2.|4]] - [[20. 2.]] - Zimske olimpijske igre u Pekingu.
* [[5. 2.]] - [[Argentina]] pristupa kineskoj inicijativi [[Pojas i put]].
* [[6. 2.]] - Platinski jubilej, 70 godina vladavine britanske kraljice [[Elizabeta II|Elizabete II]].
* 6. 2. - ''Freedom Convoy'': proglašeno vanredno stanje u gradu [[Ottawa]], gde su kamioni i pešaci okupljeni od 29. 1., u protestu zbog obaveznog vakcinisanja, uz neprekidne sirene, izgrede i saobraćajni kolaps.
* 6 - 7. 2. - Ruska klizačica Kamila Valijeva (15) izvela četvorostruki skok, ali ceremonija dodele medalja je otkazana zbog nedozvoljene supstance.
* [[10. 2.]] - Započinju rusko-beloruske vojne vežbe u Belorusiji.
* [[15. 2.]] - Kiša od 258 mm izaziva klizišta u brazilskom gradu [[Petrópolis]], 217+ stradalih.
* [[17. 2.]] - Francuska i evropski saveznici najavljuju povlačenje trupa iz [[Mali]]ja.
* [[18. 2.]] - U [[Donjecka Narodna Republika|Donjeckoj]] i [[Luganska Narodna Republika|Luganskoj]] separatističkoj republici objavili evakuaciju civila u Rusiju, jer Ukrajina navodno planira ofanzivu. Prethodnih dana su pojačana granatiranja, danas se izveštava o eksplozijama automobila u Donjecku i gasovoda kod Luganska. Sutradan proglašavaju mobilizaciju.
* 18. 2. - Engleska i Vels pogođeni olujom Eunice, najjačom od 1987, pogađa i druge zemlje oko Severnog mora i Baltika.
* [[19. 2.]] - Uhićen ministar graditeljstva Darko Horvat.
* [[20. 2.]] - Velika brana etiopskog preporoda: elektrana je proizvela prvu struju.
* [[21. 2.]] - Putin objavio priznanje Donjecke i Luganske republike. Predviđeno je slanje ruske vojske kao mirovnjaka na te teritorije.
* [[23. 2.]] - Ukrajina je izglasala uvođenje vanrednog stanja, a lideri donbaskih republika su zatražili pomoć od Rusije u &quot;odbijanju agresije&quot;.
[[Datoteka:UK-MOD-Ukraine-2022-02-28.jpg|mini|250px|[[Ruska invazija na Ukrajinu 2022.|Ruska invazija na Ukrajinu]]: ruski prodori do kraja februara]]
* [[24. 2.]] - Rusija započela [[Ruska invazija na Ukrajinu 2022.|&quot;specijalnu vojnu operaciju&quot; za &quot;demilitarizaciju i denacifikaciju Ukrajine&quot;]]. Putin preti &quot;posledicama većim nego ikad u istoriji&quot; onima koji bi se umešali. Nakon udara po vojnoj infrastrukturi došlo je do prodora sa severa, severoistoka i juga. Zauzeto je [[Zmijsko ostrvo]] blizu ušća Dunava, nakon široko publikovanog prkosa ukrajinskog garnizona.
* [[25. 2.]] - Ruske trupe na severnoj periferiji Kijeva, vodi se borba za aerodrom Hostomel. Putin poziva ukrajinsku vojsku da zbaci &quot;narkomansku neonacističku&quot; vlast.
* [[27. 2.]] - Putin povisio gotovost strateških snaga zbog sankcija i &quot;pretećih izjava&quot; lidera NATO zemalja; EU će plaćati kupovinu i dostavu oružja Ukrajini, zatvoren je vazdušni prostor za ruske avione.
* [[28. 2.]] - Prvi pregovori na granici Ukrajine i Belorusije, raketni napad na Harkov, Turska zatvara Moreuze, u skladu sa Konvencijom iz Montreauxa.

=== Mart/Ožujak ===
* [[2. 3.]] - Ruske snage su zauzele [[Herson]] i okružile [[Mariupolj]], priznaju 498 mrtvih od početka invazije. Generalna skupština UN osudila rusku invaziju na Ukrajinu sa 141-im glasom za (uključujući Srbiju), pet protiv (Belorusija, S. Koreja, Eritreja i Sirija) i 35 uzdržanih. Niz zemalja je prijavio Međunarodnom krivičnom sudu zločine u Ukrajini. 
* [[4. 3.]] - Ruske snage su zauzele nuklearnu elektranu Zaporožje, kod Energodara; bilo je vatre u zgradi za obuku (najveća NE u Evropi, nominalni kapacitet 5.700 MW).
* [[7. 3.]] - Misija EUFOR Althea saopštila da je u BiH raspoređeno dodatnih 500 pripadnika.
* [[8. 3.]] - SAD i UK zabranjuju uvoz ruske nafte - cena barela je preko 120 dolara. Cena [[nikl]]a je udvostručena od početka rata, kao i cena prirodnog gasa; cena pšenice je veća oko 50%. UNHCR kaže da je Ukrajinu napustilo dva miliona ljudi.
* [[9. 3.]] - Bolnica za majku i dete u [[Mariupolj]]u teško oštećena u ruskom napadu - grad je granatiran više dana, što sprečava evakuaciju civila.
* 9. 3. - Na Korzici izbijaju neredi sedam dana pošto je nacionalista Yvan Colonna izboden u zatvoru (umire 21. 3.)
* 9. 3. - Konzervativac [[Yoon Suk-yeol]] izabran za predsednika Južne Koreje. 
* [[10. 3.]] - Dron iz pravca Ukrajine pao na zagrebački Jarun u 23 sata.
* [[11. 3.]] - [[Gabriel Boric]] je novi predsjednik [[Čile]]a.
* [[14. 3.]] - Raketni napad na bazu Javorov, zapadno od Lavova.
* 14. 3. - Iranska revolucionarna garda raketirala okolinu američkog konzulata u iračkom Irbilu, navodni izraelski centar, iz odmazde za udar u Siriji u kome su stradali njeni članovi.
* 14. 3. - Kineski južni grad Shenzhen je u lokdaunu, ograničen je pristup Šangaju, veliki porast i na severoistoku, mada su cifre relativno male. Ozbiljnija je situacija u Hong Kongu.
* [[15. 3.]] - Rusija objavila napuštanje [[Savjet Evrope|Savjeta Evrope]], pre nego što je ovo telo to izglasalo.
* [[16. 3.]] - Pogođeno pozorište u Mariupolju, u čijem skloništu se nalazio jedan broj ljudi.
* [[18. 3.]] - U Turskoj otvoren [[Most Çanakkale 1915]] ili Dardanelski most, kod mesta [[Lapseki]] - to je sa 2.023 m najduži [[viseći most]] na svetu.
* 18 - [[20. 3.]] - U Beogradu održano Svetsko prvenstvo u dvoranskoj atletici. [[Ivana Španović|Ivana Vuleta]] (ex Španović) osvojila zlato u skoku u dalj.
* [[19. 3.]] - Puštena u saobraćaj brza pruga Beograd - Novi Sad, deo pruge do Budimpešte.
* [[21. 3.]] - China Eastern Airlines Flight 5735: avion se srušio kod [[Wuzhou]]a - 132 mrtvih.
* [[22. 3.]] - Ukrajinske snage povratile Makarov kod Kijeva i potisnule ruske snage.
* [[24. 3.]] - Severna Koreja testirala do sada najveću interkontinentalnu raketu, Hwasong-17.
* 24. 3. - NATO objavljuje da će postaviti četiri nove borbene grupe, od 40.000 ljudi u Slovačkoj, Mađarskoj, Rumuniji i Bugarskoj.
* [[25. 3.]] - Rusko ministarstvo odbrane izjavljuje da će preneti fokus na Donbas.
* [[27. 3.]] - [[94. dodjela Oscara]]: najbolji film je ''[[CODA (film)|CODA]]'', uz još dve nagrade; &quot;[[Dina (2021.)|Dina]]&quot; 6 nagrada od 10 nominacija; ''[[The Power of the Dog (film)|The Power of the Dog]]'' jedna od 12; ''[[Belfast (film)|Belfast]]'' i ''[[West Side Story (2021)|West Side Story]]'' po jedna od 7. [[Will Smith]] ošamario [[Chris Rock|Chrisa Rocka]].
* [[29. 3.]] - U padu helikoptera misije MONUSCO u DR Kongu ima osam poginulih, uključujući potpukovnika Dejana Stanojevića iz Srbije.
* mart - Počeo toplotni talas u Indiji, mesec je najtopliji od 1900.

=== April/Travanj ===
* [[1. 4.]] - Nesreća u rudniku &quot;Soko&quot;, kod [[Sokobanjska Moravica|Sokobanje]], osam rudara stradalo u gušenju metanom.
* 1. 4. - Rusija od danas traži isplatu gasa rubljama za zemlje koje ne smatra prijateljskim.
* 1. 4. - Ukrajinske snage su povratile [[Buča|Buču]] kod Kijeva, narednih dana se izveštava o ubistvu stotina ljudi za vreme ruske okupacije.
* [[3. 4.]] - Predsednički i vanredni parlamentarni izbori u Srbiji i lokalni izbori. [[Aleksandar Vučić]] reizabran sa 58,54 % (+2,5 procentna poena u odnosu na 2017). [[Srpska napredna stranka|SNS]] 120 mandata (-68), Ujedinjena Srbija 38 (novi), SPS-JS 32 (=)... Izjednačeno u beogradskoj skupštini.
* 3. 4. - Izbori u Mađarskoj: [[Viktor Orbán|Orbánov]] [[Fidesz]] pojačao većinu za dva mandata.
* 3. 4. - Pakistanska ustavna kriza: po savetu premijera [[Imran Khan|Imrana Khana]] je raspušten parlament u kome se pripremao njegov opoziv - Ustavni sud to ocenjuje neustavnim i Khanu je izglasano nepoverenje 10-og.
* [[8. 4.]] - Železnička stanica u [[Kramatorsk]]u pogođena raketama - 50 mrtvih.
* 8. 4. - Počinju poplave u Južnoj Africi, naročito oko [[Durban]]a - preko 440 mrtvih.
* [[12. 4.]] - Visoki predstavnik Šmit suspendovao Zakon o nepokretnoj imovini Republike Srpske.
* [[14. 4.]] - Potonula krstarica &quot;Moskva&quot;, zastavni brod ruske Crnomorske flote.
* [[17. 4.]] - Uhapšena bivša predsednica Vrhovnog suda Crne Gore Vesna Medenica - sumnja na stvaranje kriminalne organizacije i protivzakonit uticaj.
* [[18. 4.]] - Ukrajina javlja da je počela ruska ofanziva u Donbasu. Ruske snage su većim delom zauzele Mariupolj, s izuzetkom kompleksa čeličane Azovstal.
* [[19. 4.]] - Objavljeno da je potpisan sigurnosni sporazum između Kine i [[Solomonski Otoci|Solomonskih Otoka]].
* [[20. 4.]] - Pet miliona izbeglica iz Ukrajine i 7,1 milion raseljenih, od 44 miliona stanovnika.
* [[22. 4.]] - Zemljotres uveče kod [[Berkovići|Berkovića]], jedna osoba poginula u [[Stolac|Stocu]].
[[Datoteka:Dritan Abazovic, December 2020.jpg|mini|120px|[[Dritan Abazović]]]]
* [[24. 4.]] - Predsednički izbori u Francuskoj: [[Emmanuel Macron|Macron]] dobija reizbor u drugom krugu, pobedom nad [[Marine Le Pen|Le Pen]] sa 58,5% glasova.
* 24. 4. - Izbori u Sloveniji: najviše mandata dobija zeleno-liberalni Pokret Svoboda biznismena [[Robert Golob|Roberta Goloba]].
* [[25. 4.]] - [[Elon Musk]] dogovorio kupovinu [[Twitter]]a za 44 milijarde dolara.
* 25 - 26. 4. - Eksplozije u otcepljenom moldavskom regionu [[Pridnjestrovlje]]: srušen radio predajnik, pucano na ministarstvo državne sigurnosti.
* [[27. 4.]] - [[Gazprom]] prekinuo isporuke gasa Poljskoj i Bugarskoj, zbog neplaćanja rubljama.
* [[28. 4.]] - [[Dritan Abazović]] je novi premijer Crne Gore.

=== Maj/Svibanj ===
* [[4. 5.]] - Federalna rezerva SAD diže kamatnu stopu za 0,5 procentna poena kako bi suzbila inflaciju.
* [[5. 5.]] - Lokalni izbori u UK: Konzervativci izgubili dosta mesta; [[Sinn Féin]] je najveća stranka u Severnoj Irskoj, ali unionisti imaju 37 mandata prema 36 za nacionaliste, od 90.
* [[6. 5.]] - Havanski hotel &quot;Saratoga&quot; teško oštećen u eksploziji gasa, 32 mrtvih.
* [[9. 5.]] - Masovni protesti na Šri Lanci zbog teške ekonomske situacije: ostavku daje premijer Mahinda Rajapaksa, inače brat predsednika.
* 9. 5. - Predsednički izbori na Filipinima: Ferdinand [[Bongbong Marcos]], sin [[Ferdinand Marcos|nekadašnjeg diktatora]], odnosi ubedljivu pobedu nad potpredsednicom Leni Robredo; za novu potpredsednicu je izabrana [[Sara Duterte]], kćerka [[Rodrigo Duterte|odlazećeg predsednika]].
* 9. 5. - Biden potpisao Zakon o najmu i zajmu za vojnu pomoć Ukrajini.
* [[11. 5.]] - Krah [[stablecoin]]a ''terra'': vrednost je pala na 35 američkih centi sa jednog dolara, pošto je novac povlačen brže od automatskog stabilizatora. Krah kriptovaluta do kraja juna obara vrednost tržišta sa tri na jedan bilion dolara.
* [[13. 5.]] - Umro predsednik [[Ujedinjeni Arapski Emirati|Ujedinjenih Arapskih Emirata]] i emir Abu Dhabija [[Khalifa bin Zayed Al Nahyan]], nasleđuje ga polubrat [[Mohamed bin Zayed Al Nahyan|Mohamed]] (faktički još od 2014).
* 13. 5. - Severna Koreja potvrdila prvu smrt od kovida, već kroz nekoliko dana se govori o milion ljudi sa &quot;groznicom&quot;.
* 10 - 14. 5. - Pesma Evrovizije u Torinu: pobedila je ukrajinska numera, a [[Konstrakta]] je peta.
* maj - Niz zemalja registruje slučajeve [[Majmunske boginje|majmunskih boginja]].
* 16. 5. - Bitka za Harkov: Ukrajina javlja da su njene trupe stigle do ruske granice (deset dana kasnije se izveštava o granatiranju grada).
* 16. 5. - Talas vrućine u Indiji: temperature u New Delhiju i do 49 stepeni. Indijska vlada je zabranila izvoz pšenice.
* 16 - 17. 5. - Nove lažne dojave o bombama u Srbiji: škole, studentski domovi, tržni centri, mostovi...
* [[17. 5.]] - Prekinut otpor u mariupoljskoj čeličani Azovstal, 264 ranjenih vojnika je evakuisano/zarobljeno (poslednja grupa 20-og, ukupno 2.439 boraca). Fokus borbi je na [[Severodonjeck]]u.
* [[18. 5.]] - Finska i Švedska aplicirale za članstvo u NATO, turski predsednik Erdoğan postavlja uslove.
* [[21. 5.]] - Izbori u Australiji: konzervativna koalicija [[Scott Morrison|Scotta Morrisona]] gubi većinu, novi premijer je laburist [[Anthony Albanese]].
* [[22. 5.]] - Sukob policije i Torcide na autocesti kod Zagreba, policija otvarala vatru.
* [[24. 5.]] - Srpska pravoslavna crkva priznaje autokefalnost [[Makedonska pravoslavna crkva – Ohridska arhiepiskopija|Makedonske pravoslavne crkve – Ohridske arhiepiskopije]], objavio patrijarh Porfirije na zajedničkoj liturgiji u Skoplju.
* 24. 5. - U školi u [[Uvalde, Texas]] ubijeno 19 đaka i dve učiteljice.
* [[29. 5.]] - Telefonski razgovor Vučić - Putin, dogovoreno snabdevanje gasom uz povoljnu cenu.
* [[31. 5.]] - EU dogovorila embargo na rusku naftu koja se prevozi morem, 2/3 uvoza.

=== Jun/Juni/Lipanj ===
* [[1. 6.]] - Europska komisija odobrila pristupanje Hrvatske eurozoni.
* 1. 6. - ''Depp v. Heard'': porota u Virdžiniji presudila da je [[Amber Heard]] defamirala [[Johnny Depp|Johnnyja Deppa]]
* [[6. 6.]] - Otkazana poseta ruskog ino. ministra Sergeja Lavrova Srbiji, pošto susedne zemlje nisu dozvolile prelet.
* [[10. 6.]] - Poseta kancelara [[Olaf Scholz|Olafa Scholza]] Beogradu, tokom balkanske turneje.
* [[13. 6.]] - Pad berzi širom sveta nakon veće od očekivane majske inflacije u SAD, pale su i kriptovalute a dolar jača (očekuje se povećanje kamatne stope).
* 13. 6. - Konflikt u Kivuu, na istoku DR Kongo: pokret M23 je zauzeo grad Bunagana, kongoanske vlasti optužuju [[Ruanda|Ruandu]] za podršku.
* [[14. 6.]] - Uništene skoro sve ploče na [[Partizansko groblje u Mostaru|Partizanskom groblju u Mostaru]].
* 14. 6. - [[Otok Hans]] između danskog Grenlanda i Kanade podijeljen napola, čime je završen &quot;Whisky rat&quot;.
* [[17. 6.]] - U Srbiji registrovan prvi slučaj &quot;majmunskih boginja&quot;.
* [[19. 6.]] - Parlamentarni izbori u Francuskoj, drugi krug: preds. Macron izgubio većinu.
* 19. 6. - [[Gustavo Petro]] je prvi levičar izabran za predsednika [[Kolumbija|Kolumbije]].
* [[22. 6.]] - Zemljotres u afganskoj provinciji Paktika sa velikim brojem žrtava.
* [[23. 6.]] - Ukrajina i Moldova dobijaju status kandidata za EU.
* [[24. 6.]] - ''Dobbs v. Jackson Women's Health Organization'': Vrhovni sud SAD presudio da ustav ne garantuje pravo na abortus i da savezne države mogu uvesti restrikcije - oborena presuda u ''[[Roe vs. Wade]]'' iz 1973.
* 24. 6. - Ukrajina povlači poslednje trupe iz [[Sjeverodonjeck]]a.
* 25. 6. - 5. 7. - [[Mediteranske igre]] u Oranu, Alžir
* 28 - 30. 6. - Samit NATO u Madridu: Švedska i Finska pozvane u članstvo, nakon sporazuma sa Turskom; usvojen novi strateški koncept.
* [[30. 6.]] - Ruske snage se povukle sa [[Zmijsko ostrvo|Zmijskog ostrva]].
* jun - jul - Toplinski val u regiji: u Kninu 28. 6. izmjereno 40,4 stupnjeva, lipanjski rekord.

=== Jul/Juli/Srpanj ===
* [[3. 7.]] - Ukrajinske snage se povukle iz [[Lisičansk]]a, tako da je cela [[Luganska oblast]] pod ruskom kontrolom - [[Luganska Narodna Republika|Luganska NR]]. 
* [[4. 7.]] - Izvanredno stanje zbog suše u pet sjevernih talijanskih regiona; rijeka [[Po]] je skoro presušila.
* [[5. 7.]] - Ministar financija [[Zdravko Marić]] podnio ostavku.
* 5. 7. - Protesti u Skoplju protiv francuskog predloga za rešenje makedonsko-bugarskog spora postaju nasilni, povređeno je 47 policajaca.
* [[7. 7.]] - Britanski premijer [[Boris Johnson]] podneo ostavku, nakon niza skandala koji su doveli do ostavke velikog broja članova vlade.
* [[8. 7.]] - Ubijen bivši japanski premijer [[Shinzō Abe]].
* 8. 7. - Denver Nuggetsi produžili ugovor sa [[Nikola Jokić|Nikolom Jokićem]] za 264 miliona dolara.
* [[9. 7.]] - Ekonomska kriza na Šri Lanci: gomila upala u predsedničku palatu i zapalila premijerovu kuću - obojica najavljuju ostavke.
[[Datoteka:Webb's First Deep Field.tif|mini|Webbovo prvo Duboko polje]]
* [[12. 7.]] - Objavljene prve slike dobijene sa [[Svemirski teleskop James Webb|svemirskog teleskopa James Webb]].
* 12. 7. - Dolar i euro oko pariteta: povećane kamate u SAD su potakle rast dolara, dok se u eurozoni očekuje recesija zbog energetske krize.
* [[13. 7.]] - Otvorena prva dionica prvog autoputa u Crnoj Gori: Smokovac kod Podgorice – Mateševo kod Kolašina, 41 km.
* 13. 7. - Veliki požar između Vodica i Šibenika, na preko 3.000 ha.
* [[16. 7.]] - Ukrajinski avion sa oružjem iz Srbije za Bangladeš pao kod Kavale u Grčkoj.
* [[17. 7.]] - Situacija sa nedopuštenom Vučićevom posetom Jasenovcu.
* [[19. 7.]] - Talas vrućine u zapadnoj Evropi: rekordnih 40 C u Engleskoj.
* 19. 7. - Počinju pristupni pregovori [[Pristupanje Albanije Europskoj uniji|Albanije]] i [[Pristupanje Sjeverne Makedonije Europskoj uniji|S. Makedonije]] sa [[Europska unija|EU]].
* [[21. 7.]] - Talijanski premijer [[Mario Draghi]] je podnio ostavku nakon što je izgubio potporu [[Pokret pet zvijezda|M5S]] u koaliciji. Državni dug zemlje iznosi preko 2.700 milijardi eura, preko 150% GDP
* 21. 7. - Europska centralna banka podiže kamatnu stopu za 0,5 procentna poena - kraj osam godina negativnih stopa, inflacija u eurozoni je 8,6%.

== Predviđeni događaji ==

* 15 - 24. 7. - Svetski šampionat u atletici u [[Eugene, Oregon]]
* 26. 7. - Promet na [[Pelješki most|Pelješkom mostu]].
* 15 - 21. 8. - Evropski šampionat u atletici u Minhenu
* 1 - 18. 9. - EuroBasket 2022 u Nemačkoj, Češkoj, Italiji i Gruziji.
* 5. 9. - Cijene u Hrvatskoj označene u kunama i eurima.
* 12 - 18. 9. - [[EuroPride]] u Beogradu
* [[2. 10.]] - Generalni izbori u Brazilu.
* oktobar? - Izbori u BiH.
* oktobar - Popis stanovništva u Srbiji.
* [[8. 11.]] - Sredomandatni izbori u SAD.
* novembar? - XX Nacionalni kongres [[KP Kine]].
* [[21. 11.]] - [[18. 12.]] - U Kataru se održava Svetsko prvenstvo u fudbalu.

=== Nepoznati datumi ===
* Popis stanovništva na Kosovu.
* Planirano gašenje nuklearne energije u Nemačkoj.
* Referendum o nezavisnosti [[Federalne Države Mikronezije|mikronezijske]] države [[Chuuk (savezna država)|Chuuk]]?

== Rođenja ==

== Smrti ==
{{glavni članak|:Kategorija:Umrli 2022.}}
=== Januar/Siječanj ===
* [[2. 1.]] - [[Richard Leakey]], kenijski antropolog, političar (* [[1944]])
* [[3. 1.]] - [[Vladan Živković]], glumac (* [[1941]])
* [[6. 1.]] - [[Peter Bogdanovich]], filmski režiser (* [[1939]])
* 6. 1. - [[Sidney Poitier]], glumac (* [[1927]])
* [[7. 1.]] - [[Anatolij Kvašnjin]], bivši ruski načelnik generalštaba (* [[1946]])
* [[9. 1.]] - [[Toshiki Kaifu]], bivši japanski premijer (* [[1931]])
* 9. 1. - [[Bob Saget]], glumac, komičar (* [[1956]])
* [[11. 1.]] – [[David Sassoli]], italijanski novinar i političar, predsjednik EP (* [[1956]].)
* [[12. 1.]] - [[Stjepan Lamza]], nogometaš (* [[1940]])
* 12. 1. - [[Ronnie Spector]], pjevačica ''The Ronettes'' (* [[1943]])
* &lt; 14. 1. - [[Petar Đorđević]], slikar (* [[1943]])
* [[14. 1.]] - [[Nikša Bareza]], dirigent (* [[1936]])
* [[15. 1.]] - [[Nino Cerruti]], modni kreator (* [[1930]])
* [[16. 1.]] - [[Ibrahim Boubacar Keïta]], bivši predsednik Malija (* [[1945]])
* [[19. 1.]] - [[Hardy Krüger]], glumac (* [[1928]])
* 19. 1. - [[Radovan Beli Marković]], književnik (* [[1947]])
* [[20. 1.]] - [[Meat Loaf]], pevač, glumac (* [[1947]])
* [[22. 1.]] - [[Aki Rahimovski]], pjevač &quot;Parnog valjka&quot; (* [[1955]])
* 22. 1. - [[Željko Mavrović (glumac)|Željko Mavrović]], glumac (* [[1947]])
* [[23. 1.]] - [[Lavrentije Trifunović]], episkop šabački (* [[1935]])
* [[24. 1.]] - [[Greta Ferušić]], bosanska arhitektica, preživjela Auschwitz (* [[1924]])
* [[25. 1.]] - [[Stevan K. Pavlović]], istoričar (* [[1933]])
* [[27. 1.]] - [[Nedjeljko Mihanović]], hrvatski književnik i političar, član suradnik HAZU (* [[1930]])
* 27. 1. - [[Svetozar Livada]], filozof, sociolog (* [[1928]])
* [[29. 1.]] - [[Srećko Lorger]], književnik, novinar (* [[1944]])
* 29. 1. - Ksenija Vučić, novinarka, prva supruga AV (* [[1968]])
* [[30. 1.]] - [[Zvonimir Šeparović]], hrvatski pravnik i političar (* [[1928]])
* [[31. 1.]] - [[Daniel Rukavina]], imunolog, član HAZU (* [[1937]])
* 31. 1. - Petar Tutavac, keksar &quot;Domaćice&quot; i &quot;Plazme&quot; (* [[1934]])

=== Februar/Veljača ===
* [[2. 2.]] - [[Monica Vitti]], glumica (* [[1931]])
* 2. 2. - [[Velja Pavlović]], novinar, TV voditelj na Studio B (* [[1953]])
* [[4. 2.]] - [[Vesna Malohodžić]], glumica (* [[1948]])
* [[5. 2.]] - [[Ana Došen-Dobud]], spisateljica, pedagoginja (* [[1920]])
* [[6. 2.]] - [[Predrag Vranešević]], član &quot;Laboratorije zvuka&quot; (* [[1946]])
* [[7. 2.]] - [[Douglas Trumbull]], režiser, supervizor specijalnih efekata (* [[1942]])
* [[8. 2.]] - [[Borivoj Dovniković]], filmski redatelj, animator (* [[1930]])
* 8. 2. - [[Luc Montagnier]], virolog, nobelovac (* [[1932]])
* [[9. 2.]] - [[Milan Vlajčić]], novinar, filmski kritičar (* [[1939]])
* 9. 2. - [[Snežana Pantić]], karatistkinja (* [[1978]])
* [[10. 2.]] - [[Eduard Kukan]], slovački diplomata, izaslanik za Balkan (* [[1939]])
* [[10. 2.]] - [[Luc Montagnier]], francuski virolog, dobitnik Nobelove nagrade za fiziologiju i medicinu (* 1932)
* [[12. 2.]] - [[Ivan Reitman]], filmski režiser (* [[1946]])
* 12. 2. - [[Stevan Tontić]], pesnik (* [[1946]])
* [[14. 2.]] - [[Bora Ivkov]], šahovski velemajstor (* [[1933]])
* [[18. 2.]] - [[Oliver Antić]], srpski pravnik i političar (* [[1950]])
* [[19. 2.]] - [[Gary Brooker]], frontmen Procol Haruma (* [[1945]])

=== Mart/Ožujak ===
* [[13. 3.]] - [[Igor Mandić]], književnik kritičar, novinar (* [[1939]])
* [[15. 3.]] - [[Nikola Štedul]], hrvatski emigrant (* [[1937]])
* [[21. 3.]] - [[Vesna Bosanac]], ratna ravnateljica vukovarske bolnice (* [[1949]])
* [[22. 3.]] - [[Milovan Vitezović]], književnik (* [[1944]])
* [[23. 3.]] - [[Madeleine Albright]], bivši državni sekretar SAD (* [[1937]])
* [[26. 3.]] - [[Milivoj Karakašević]], stonoteniser (* [[1948]])

=== April/Travanj ===

* [[2. 4.]] - [[Estelle Harris]], glumica (* [[1928]])
* 2. 4. - [[Mirjana Majurec]], glumica (* [[1952]])
* [[3. 4.]] - [[Snežana Nikšić]], glumica (* [[1943]])
* [[4. 4.]] - [[Petar Skansi]], košarkaš i trener (* [[1943]])
* [[5. 4.]] - [[Dejan Mijač]], pozorišni reditelj, akademik SANU (* [[1934]])
* [[6. 4.]] - [[Vladimir Žirinovski]], ruski političar (* [[1946]])
* [[7. 4.]] - [[Dušan Čkrebić]], društveno-politički radnik SR Srbije (* [[1927]])
* [[12. 4.]] - [[Zvonimir Janko]], matematičar, član HAZU (* [[1932]])
* [[13. 4.]] - [[Michel Bouquet]], glumac (* [[1925]])
* [[15. 4.]] - [[Liz Sheridan]], glumica (* [[1929]])
* [[19. 4.]] - [[Kane Tanaka]], japanska superstogodišnjakinja (* [[1903]])
* [[21. 4.]] - [[Mwai Kibaki]], bivši predsednik Kenije (* [[1931]])
* [[23. 4.]] - [[Orrin Hatch]], američki političar (* [[1934]])

=== Maj/Svibanj ===
* [[1. 5.]] - [[Ivica Osim]], fudbaler, trener (* [[1941]])
* [[2. 5.]] - [[Đuro Seder]], slikar, akademik HAZU (* [[1927]])
* [[3. 5.]] - [[Stanislav Šuškevič]], prvi predsednik Belorusije (* [[1934]])
* [[8. 5.]] - [[Fred Ward]], glumac (* [[1942]])
* [[10. 5.]] - [[Leonid Kravčuk]], prvi predsednik Ukrajine (* [[1934]])
* [[17. 5.]] - [[Vangelis]], kompozitor, muzičar (* [[1943]])
* 17. 5. - [[Igor Starović]], pevač &quot;Divljeg kestena&quot; (* [[1964]])
* [[26. 5.]] - [[Ray Liotta]], glumac (* [[1954]])
* [[27. 5.]] - [[Angelo Sodano]], bivši državni tajnik Vatikana i dekan kolegija kardinala (* [[1927]]))
* [[28. 5.]] - [[Bujar Nishani]], bivši predsednik Albanije (* [[1966]])

=== Jun/Juni/Lipanj ===
* [[9. 6.]] - [[Julee Cruise]], američka kantautorka (* [[1956]])
* [[12. 6.]] - [[Philip Baker Hall]], glumac (* [[1931]])
* [[17. 6.]] - [[Jean-Louis Trintignant]], glumac (* [[1930]])
* [[21. 6.]] - [[Dragan Tomić (političar)|Dragan Tomić]], bivši srpski političar (* [[1936]])
* [[26. 6.]] - [[Margaret Keane]], američka slikarka (* [[1927]])

=== Jul/Juli/Srpanj ===
* [[2. 7.]] - [[Peter Brook]], kazališni redatelj (* [[1925]])
* [[6. 7.]] - [[James Caan]], glumac (* [[1940]])

== Nobelove nagrade ==

=== Veze ===
[[Godišnji kalendar]]

== Reference ==
{{izvori}}

{{Commonscat}}

[[Kategorija:2022| ]]</text>
      <sha1>iroojsqoict4j3khcjnv5c14841u3ds</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Porodica Broz</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4032083</id>
    <revision>
      <id>41259838</id>
      <parentid>41247391</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T13:56:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>194.152.245.26</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Titova braća i sestre i njihovi potomci */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7639" xml:space="preserve">{| width=300 style=&quot;float: right; font-size: 90%; margin: 0 0 3em 2em; border: 1px solid #aaa; border-collapse: collapse;&quot;
|- 
| style=&quot;padding: 0.5em; background: #330099; font-size: 120%; color: #ffffff; text-align: center;&quot; | '''Porodica Broz'''&lt;br /&gt;&lt;span style=&quot;font-size: 85%; color: #ffffff&quot;&gt;&lt;/span&gt;
|-
| style=&quot;text-align: center; padding: 0.5em;&quot; | 
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot; bgcolor=&quot;#330099&quot;
|-
|
{| style=&quot;margin: 0 1em 0 1em; width: 100%;&quot;
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
| width=95 | '''Država(e)'''
| style=&quot;padding-left: 0.5em;&quot; | [[Austrijsko Carstvo]]&lt;br /&gt;[[Austro-Ugarska|Austro-Ugarska Monarhija]]&lt;br /&gt;[[Kraljevina Jugoslavija]]&lt;br /&gt;[[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|SFR Jugoslavija]]&lt;br&gt;[[Hrvatska]]&lt;br&gt;[[Slovenija]]&lt;br&gt;[[Savezna Republika Jugoslavija|SR Jugoslavija]]&lt;br&gt;[[Srbija i Crna Gora]]&lt;br&gt;[[Srbija]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
| width=95 | '''Zvanja'''
| style=&quot;padding-left: 0.5em;&quot; | 
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
| width=95 | '''Osnivač(i) porodice'''
| style=&quot;padding-left: 0.5em;&quot; | [[Franjo Broz|Franjo]] i [[Marija Broz]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''Poreklo'''
|style=&quot;padding-left: 0.5em;&quot; | [[Kumrovec]], Austrijsko Carstvo
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''Nacionalnost'''
|style=&quot;padding-left: 0.5em;&quot; | [[Hrvati|Hrvatska]]&lt;br /&gt;[[Jugoslaveni|Jugoslavenska]]&lt;br /&gt;[[Srbi|Srpska]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|}
|}

'''Porodica Broz''', porodica [[Maršal Jugoslavije|maršala]] [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|SFR Jugoslavije]] [[Josip Broz Tito|Josipa Broza Tita]]. Potiče iz [[Hrvatsko zagorje|Hrvatskog zagorja]], a današnji potomci žive u [[Beograd]]u i [[Zagreb]]u. Josip Broz Tito je iz pet brakova (tri zvanična) imao dvoje dece: sinove [[Žarko Broz|Žarka]] i [[Mišo Broz|Aleksandra Mišu]], i šestoro unučića: [[Josip Joška Broz|Josipa Jošku]], Zlaticu, Edvarda, [[Svetlana Broz|Svetlanu]], [[Saša Broz|Aleksandru Sašu]] i Andreja.

== Podrijetlo ==
Josip Broz Tito rođen je [[7. 5.]] [[1892|1892.]]&lt;nowiki/&gt;godine u [[Kumrovec|Kumrovcu]] u Hrvatskom zagorju. Njegovi roditelji [[Franjo Broz|Franjo]] ([[1860]]—[[1936]]) i [[Marija Broz]] ([[1864]]—[[1918]]), rođena Javeršek, imali su ukupno petnaestoro dece. Od tog broja njih osmoro je umrlo, dvoje na porođaju, a petoro u dobi od dve godine. Među rano preminulom decom bili su: Josipa ([[1881]]—[[1883]]), Anka ([[1887]]—[[1889]]), Marija (1889—[[1890]]), Jana (1890—[[1891]]), Antonija ([[1897]]—1897) i Franica ([[1903]]—1903), a među preživelom: Martin ([[1884]]—[[1964]]), Dragutin ([[1885]]—[[1932]]), Matilda ([[1896]]—[[1953]]), Vjekoslav ([[1898]]—[[1976]]), Stjepan ([[1893]]—1976), Tereza ([[1902]]—[[1984]]) i Josip, koji je rođen kao sedmo dete po redu.

Titov otac, Franjo bio je srednjeg imovinskog stanja, a od svog oca Martina nasledio je osam jutara zemlje. Upavši u dugove bio je prisiljen da polako prodaje zemlju i na kraju postane nadničar. To je bila uobičajena slika života seljaka toga vremena u Hrvatskom zagorju, koje je bilo agrarno prenaseljeno i ugroženo usponom privrede i potisnuto porezima. Kako su deca odrastala, tako su odlazila od kuće, sinovi u potrazi za poslom, a kćerke su se udavale. [[1912]]. godine, Titovi roditelji su se preselili u zaselak Kranjica, kod [[Kupinec]]a, gde je Titov otac radio kao lugar-čuvar na zemljištu jedne banke. Banka mu je sazidala malu drvenu kuću i dodelila mali plac. Posle smrti supruge Marije, koja je umrla [[14. 1.]] 1918. godine od upale pluća, Franjo je kuću koju je dobio od banke prodao kćerki Matildi i zetu Alojziju. Tada je prešao da živi kod jedne udovice, ali ju je kasnije napustio i vratio se u Kumrovec, gde je živeo kod sina Dragutina i snahe Antonije. Umro je [[16. 12.]] 1936. godine u bolnici u Zagrebu. Tada je sahranjen na zagrebačkom groblju [[Mirogoj]], a [[16. 7.]] [[1957|1957.]] godine njegovi posmrtni ostaci su ekshumirani i sahranjeni na groblju u Kupinecu, pored supruge Marije.

== Titova braća i sestre i njihovi potomci ==
 [[Martin Broz]] (1884—1964)
          * [[Marija Broz]] (1912-?)
          * [[Franjo Broz]] (1918-2009)
 [[Dragutin Broz]] (1885—1932)
          * [[Dragutin Broz]] (1910-1942)
          * [[Franjo Broz]] (1912-1945)
          * [[Josip Pepek Broz]] (1914-1942)
          * [[Stjepan Štefek Broz]] (1916-?)
 [[Stjepan Broz]] (1893—1976)
          * [[Ana Broz]] (?-)
          * [[Roza Broz]] (?-)
 [[Matilda Oslaković|Matilda Broz Oslaković]] (1896—1953)

          *  Štefica Broz Šuflaj (1918-2003)

          * Marjana Oslaković Javeršek
          * [[Josip Broz-Oslaković|Josip Oslaković-Broz]] (1927-2014)

          * Lidija Oslaković
          * [[Angela Lopin]] (1926-1999)

          * Vera Oslaković Lukež

          *Anica OslakovićBlažek
          
 [[Vjekoslav Broz]] (1898—1976)
          * [[Branko Broz]] (1926-1987)
                     * [[Lidija Broz]]
                     * [[Katarina Broz]]
          * [[Vlado Broz]] (1924-?)
 [[Terezija Ferjanić]] (1902—1984)
          * kćer

Pored rođene braće i sestara, Tito je bio u veoma dobrim odnosima sa porodicom svoje tetke Ane Kostanjšek (1873—1951), rođene sestre njegove majke Marije (''Tito je tetku posebno voleo jer je mnogo ličila na njegovu pokojnu majku''). Ona je živela u selu [[Trebče]], kod [[Podsreda|Podsrede]], i Tito je kod nje često navraćao, kako u predratnim, tako i u posleratnim godinama, sve do njene smrti 1951. godine. Takođe je bio u dobrim odnosima i s njenom ćerkom Anom Konstanjšek. Tito je bio u kontaktu i sa bratom od strica Martinom Brozom, koji je bio učitelj i živeo u Kumrovecu.

== Titove žene ==
* [[Pelagija Belousova]] (1904—1968)
* [[Lucija Bauer]] (1914—1937)
* [[Herta Has]] (1914—2010)
* [[Davorjanka Paunović]] (1921—1946)
* [[Jovanka Broz]] (1924—2013)

== Titovi  potomci ==
Iz svojih pet brakova,Tito je dobio petoro djece (dvoje je doživjelo odraslu dob), šestoro unuka, desetoro praunuka i jedna čukununuka.
 mrtvorođeno (1920-1920)
 [[Zlatica Broz]] (1921-1923)
 [[Hinko Broz]] (1922-1922)
 [[Žarko Broz]] (1924—1995)
         * [[Josip Joška Broz]](1947-)
                  * [[Nebojša Broz]](1972-)
                  * [[Viktor Broz]](1977-)
                             * [[Tamara Broz]](2007-)
         * [[Zlatica Broz]](1949-)
                  * [[Vukašin Žikelić]](1973-)
                  * [[Ivan Žikelić]](1976-)
         * [[Edvard Broz]](1951-)
                  * [[Kristina Broz]](?-)
                  * [[Žarko Broz]](1973-)
         * [[Svetlana Broz]](1955-)
                  * [[Ivan Golubović]](1978-)
                  * [[Sonja Golubović]](1982-)
 [[Mišo Broz|Aleksandar Mišo Broz]] (1941—)
         *  [[Saša Broz|Aleksandra Saša Broz]](1969-)
                  * [[Sara Zidarić]](2000-)
         * [[Andrej Broz]](1973-)
                  * [[Luka Broz]] (?-)

==Vidi još==
*[[Broz (rod)]]

== Literatura ==
* {{Citiranje knjige|last=Dedijer|first=Vladimir|title=Novi prilozi za biografiju Josipa Broza Tita (prvi i drugi tom)|year=1981|publisher=Mladost|location=Zagreb - Rijeka|isbn=|ref=harv}}
* {{Citiranje knjige|last=Dedijer|first=Vladimir|title=Novi prilozi za biografiju Josipa Broza Tita (treći tom)|year=1984|publisher=Mladost|location=Beograd|isbn=|ref=harv}}
* {{Citiranje knjige|last=Ripli|first=Džasper|title=Tito|year=1998|publisher=Mir|location=Novi Sad|isbn=|ref=harv}}

[[Kategorija:Porodica Broz| ]]
[[Kategorija:Jugoslavenske porodice|Broz]]
[[Kategorija:Austrougarske porodice|Broz]]</text>
      <sha1>r3h4mmth88znwtr7wi5wliquhizdnin</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41259839</id>
      <parentid>41259838</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T13:58:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>194.152.245.26</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7664" xml:space="preserve">{| width=300 style=&quot;float: right; font-size: 90%; margin: 0 0 3em 2em; border: 1px solid #aaa; border-collapse: collapse;&quot;
|- 
| style=&quot;padding: 0.5em; background: #330099; font-size: 120%; color: #ffffff; text-align: center;&quot; | '''Porodica Broz'''&lt;br /&gt;&lt;span style=&quot;font-size: 85%; color: #ffffff&quot;&gt;&lt;/span&gt;
|-
| style=&quot;text-align: center; padding: 0.5em;&quot; | 
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot; bgcolor=&quot;#330099&quot;
|-
|
{| style=&quot;margin: 0 1em 0 1em; width: 100%;&quot;
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
| width=95 | '''Država(e)'''
| style=&quot;padding-left: 0.5em;&quot; | [[Austrijsko Carstvo]]&lt;br /&gt;[[Austro-Ugarska|Austro-Ugarska Monarhija]]&lt;br /&gt;[[Kraljevina Jugoslavija]]&lt;br /&gt;[[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|SFR Jugoslavija]]&lt;br&gt;[[Hrvatska]]&lt;br&gt;[[Slovenija]]&lt;br&gt;[[Savezna Republika Jugoslavija|SR Jugoslavija]]&lt;br&gt;[[Srbija i Crna Gora]]&lt;br&gt;[[Srbija]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
| width=95 | '''Zvanja'''
| style=&quot;padding-left: 0.5em;&quot; | 
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
| width=95 | '''Osnivač(i) porodice'''
| style=&quot;padding-left: 0.5em;&quot; | [[Franjo Broz|Franjo]] i [[Marija Broz]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''Poreklo'''
|style=&quot;padding-left: 0.5em;&quot; | [[Kumrovec]], Austrijsko Carstvo
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''Nacionalnost'''
|style=&quot;padding-left: 0.5em;&quot; | [[Hrvati|Hrvatska]]&lt;br /&gt;[[Jugoslaveni|Jugoslavenska]]&lt;br /&gt;[[Srbi|Srpska]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|}
|}

'''Porodica Broz''', porodica [[Maršal Jugoslavije|maršala]] [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|SFR Jugoslavije]] [[Josip Broz Tito|Josipa Broza Tita]]. Potiče iz [[Hrvatsko zagorje|Hrvatskog zagorja]], a današnji potomci žive u [[Beograd]]u i [[Zagreb]]u. Josip Broz Tito je iz pet brakova (tri zvanična) imao dvoje dece: sinove [[Žarko Broz|Žarka]] i [[Mišo Broz|Aleksandra Mišu]], i šestoro unučića: [[Josip Joška Broz|Josipa Jošku]], Zlaticu, Edvarda, [[Svetlana Broz|Svetlanu]], [[Saša Broz|Aleksandru Sašu]] i Andreja.

== Podrijetlo ==
Josip Broz Tito rođen je [[7. 5.]] [[1892|1892.]]&lt;nowiki/&gt;godine u [[Kumrovec|Kumrovcu]] u Hrvatskom zagorju. Njegovi roditelji [[Franjo Broz|Franjo]] ([[1860]]—[[1936]]) i [[Marija Broz]] ([[1864]]—[[1918]]), rođena Javeršek, imali su ukupno petnaestoro dece. Od tog broja njih osmoro je umrlo, dvoje na porođaju, a petoro u dobi od dve godine. Među rano preminulom decom bili su: Josipa ([[1881]]—[[1883]]), Anka ([[1887]]—[[1889]]), Marija (1889—[[1890]]), Jana (1890—[[1891]]), Antonija ([[1897]]—1897) i Franica ([[1903]]—1903), a među preživelom: Martin ([[1884]]—[[1964]]), Dragutin ([[1885]]—[[1932]]), Matilda ([[1896]]—[[1953]]), Vjekoslav ([[1898]]—[[1976]]), Stjepan ([[1893]]—1976), Tereza ([[1902]]—[[1984]]) i Josip, koji je rođen kao sedmo dete po redu.

Titov otac, Franjo bio je srednjeg imovinskog stanja, a od svog oca Martina nasledio je osam jutara zemlje. Upavši u dugove bio je prisiljen da polako prodaje zemlju i na kraju postane nadničar. To je bila uobičajena slika života seljaka toga vremena u Hrvatskom zagorju, koje je bilo agrarno prenaseljeno i ugroženo usponom privrede i potisnuto porezima. Kako su deca odrastala, tako su odlazila od kuće, sinovi u potrazi za poslom, a kćerke su se udavale. [[1912]]. godine, Titovi roditelji su se preselili u zaselak Kranjica, kod [[Kupinec]]a, gde je Titov otac radio kao lugar-čuvar na zemljištu jedne banke. Banka mu je sazidala malu drvenu kuću i dodelila mali plac. Posle smrti supruge Marije, koja je umrla [[14. 1.]] 1918. godine od upale pluća, Franjo je kuću koju je dobio od banke prodao kćerki Matildi i zetu Alojziju. Tada je prešao da živi kod jedne udovice, ali ju je kasnije napustio i vratio se u Kumrovec, gde je živeo kod sina Dragutina i snahe Antonije. Umro je [[16. 12.]] 1936. godine u bolnici u Zagrebu. Tada je sahranjen na zagrebačkom groblju [[Mirogoj]], a [[16. 7.]] [[1957|1957.]] godine njegovi posmrtni ostaci su ekshumirani i sahranjeni na groblju u Kupinecu, pored supruge Marije.

== Titova braća i sestre i njihovi potomci ==
 [[Martin Broz]] (1884—1964)
          * [[Marija Broz]] (1912-?)
          * [[Franjo Broz]] (1918-2009)
 [[Dragutin Broz]] (1885—1932)
          * [[Dragutin Broz]] (1910-1942)
          * [[Franjo Broz]] (1912-1945)
          * [[Josip Pepek Broz]] (1914-1942)
          * [[Stjepan Štefek Broz]] (1916-?)
 [[Stjepan Broz]] (1893—1976)
          * [[Ana Broz]] (?-)
          * [[Roza Broz]] (?-)
 [[Matilda Oslaković|Matilda Broz Oslaković]] (1896—1953)

          *  Štefica Broz Šuflaj (1918-2003)

          * Marjana Oslaković Javeršek
          * [[Josip Broz-Oslaković|Josip Oslaković-Broz]] (1927-2014)

          * Lidija Oslaković
          * [[Angela Lopin|Angela Oslaković Lopin]] (1926-1999)

          * Vera Oslaković Lukež

          *Anica Oslaković Blažek
          
 [[Vjekoslav Broz]] (1898—1976)
          * [[Branko Broz]] (1926-1987)
                     * [[Lidija Broz]]
                     * [[Katarina Broz]]
          * [[Vlado Broz]] (1924-?)
 [[Terezija Ferjanić]] (1902—1984)
          * kćer

Pored rođene braće i sestara, Tito je bio u veoma dobrim odnosima sa porodicom svoje tetke Ane Kostanjšek (1873—1951), rođene sestre njegove majke Marije (''Tito je tetku posebno voleo jer je mnogo ličila na njegovu pokojnu majku''). Ona je živela u selu [[Trebče]], kod [[Podsreda|Podsrede]], i Tito je kod nje često navraćao, kako u predratnim, tako i u posleratnim godinama, sve do njene smrti 1951. godine. Takođe je bio u dobrim odnosima i s njenom ćerkom Anom Konstanjšek. Tito je bio u kontaktu i sa bratom od strica Martinom Brozom, koji je bio učitelj i živeo u Kumrovecu.

== Titove žene ==
* [[Pelagija Belousova]] (1904—1968)
* [[Lucija Bauer]] (1914—1937)
* [[Herta Has]] (1914—2010)
* [[Davorjanka Paunović]] (1921—1946)
* [[Jovanka Broz]] (1924—2013)

== Titovi  potomci ==
Iz svojih pet brakova,Tito je dobio petoro djece (dvoje je doživjelo odraslu dob), šestoro unuka, desetoro praunuka i jedna čukununuka.
 mrtvorođeno (1920-1920)
 [[Zlatica Broz]] (1921-1923)
 [[Hinko Broz]] (1922-1922)
 [[Žarko Broz]] (1924—1995)
         * [[Josip Joška Broz]](1947-)
                  * [[Nebojša Broz]](1972-)
                  * [[Viktor Broz]](1977-)
                             * [[Tamara Broz]](2007-)
         * [[Zlatica Broz]](1949-)
                  * [[Vukašin Žikelić]](1973-)
                  * [[Ivan Žikelić]](1976-)
         * [[Edvard Broz]](1951-)
                  * [[Kristina Broz]](?-)
                  * [[Žarko Broz]](1973-)
         * [[Svetlana Broz]](1955-)
                  * [[Ivan Golubović]](1978-)
                  * [[Sonja Golubović]](1982-)
 [[Mišo Broz|Aleksandar Mišo Broz]] (1941—)
         *  [[Saša Broz|Aleksandra Saša Broz]](1969-)
                  * [[Sara Zidarić]](2000-)
         * [[Andrej Broz]](1973-)
                  * [[Luka Broz]] (?-)

==Vidi još==
*[[Broz (rod)]]

== Literatura ==
* {{Citiranje knjige|last=Dedijer|first=Vladimir|title=Novi prilozi za biografiju Josipa Broza Tita (prvi i drugi tom)|year=1981|publisher=Mladost|location=Zagreb - Rijeka|isbn=|ref=harv}}
* {{Citiranje knjige|last=Dedijer|first=Vladimir|title=Novi prilozi za biografiju Josipa Broza Tita (treći tom)|year=1984|publisher=Mladost|location=Beograd|isbn=|ref=harv}}
* {{Citiranje knjige|last=Ripli|first=Džasper|title=Tito|year=1998|publisher=Mir|location=Novi Sad|isbn=|ref=harv}}

[[Kategorija:Porodica Broz| ]]
[[Kategorija:Jugoslavenske porodice|Broz]]
[[Kategorija:Austrougarske porodice|Broz]]</text>
      <sha1>j2bs4jyc3la955e8ck8wtm2bhskz6bj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41259840</id>
      <parentid>41259839</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T14:05:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>194.152.245.26</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7611" xml:space="preserve">{| width=300 style=&quot;float: right; font-size: 90%; margin: 0 0 3em 2em; border: 1px solid #aaa; border-collapse: collapse;&quot;
|- 
| style=&quot;padding: 0.5em; background: #330099; font-size: 120%; color: #ffffff; text-align: center;&quot; | '''Porodica Broz'''&lt;br /&gt;&lt;span style=&quot;font-size: 85%; color: #ffffff&quot;&gt;&lt;/span&gt;
|-
| style=&quot;text-align: center; padding: 0.5em;&quot; | 
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot; bgcolor=&quot;#330099&quot;
|-
|
{| style=&quot;margin: 0 1em 0 1em; width: 100%;&quot;
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
| width=95 | '''Država(e)'''
| style=&quot;padding-left: 0.5em;&quot; | [[Austrijsko Carstvo]]&lt;br /&gt;[[Austro-Ugarska|Austro-Ugarska Monarhija]]&lt;br /&gt;[[Kraljevina Jugoslavija]]&lt;br /&gt;[[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|SFR Jugoslavija]]&lt;br&gt;[[Hrvatska]]&lt;br&gt;[[Slovenija]]&lt;br&gt;[[Savezna Republika Jugoslavija|SR Jugoslavija]]&lt;br&gt;[[Srbija i Crna Gora]]&lt;br&gt;[[Srbija]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
| width=95 | '''Zvanja'''
| style=&quot;padding-left: 0.5em;&quot; | 
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
| width=95 | '''Osnivač(i) porodice'''
| style=&quot;padding-left: 0.5em;&quot; | [[Franjo Broz|Franjo]] i [[Marija Broz]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''Poreklo'''
|style=&quot;padding-left: 0.5em;&quot; | [[Kumrovec]], Austrijsko Carstvo
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''Nacionalnost'''
|style=&quot;padding-left: 0.5em;&quot; | [[Hrvati|Hrvatska]]&lt;br /&gt;[[Jugoslaveni|Jugoslavenska]]&lt;br /&gt;[[Srbi|Srpska]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|}
|}

'''Porodica Broz''', porodica [[Maršal Jugoslavije|maršala]] [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|SFR Jugoslavije]] [[Josip Broz Tito|Josipa Broza Tita]]. Potiče iz [[Hrvatsko zagorje|Hrvatskog zagorja]], a današnji potomci žive u [[Beograd]]u i [[Zagreb]]u. Josip Broz Tito je iz pet brakova (tri zvanična) imao dvoje dece: sinove [[Žarko Broz|Žarka]] i [[Mišo Broz|Aleksandra Mišu]], i šestoro unučića: [[Josip Joška Broz|Josipa Jošku]], Zlaticu, Edvarda, [[Svetlana Broz|Svetlanu]], [[Saša Broz|Aleksandru Sašu]] i Andreja.

== Podrijetlo ==
Josip Broz Tito rođen je [[7. 5.]] [[1892|1892.]]&lt;nowiki/&gt;godine u [[Kumrovec|Kumrovcu]] u Hrvatskom zagorju. Njegovi roditelji [[Franjo Broz|Franjo]] ([[1860]]—[[1936]]) i [[Marija Broz]] ([[1864]]—[[1918]]), rođena Javeršek, imali su ukupno petnaestoro dece. Od tog broja njih osmoro je umrlo, dvoje na porođaju, a petoro u dobi od dve godine. Među rano preminulom decom bili su: Josipa ([[1881]]—[[1883]]), Anka ([[1887]]—[[1889]]), Marija (1889—[[1890]]), Jana (1890—[[1891]]), Antonija ([[1897]]—1897) i Franica ([[1903]]—1903), a među preživelom: Martin ([[1884]]—[[1964]]), Dragutin ([[1885]]—[[1932]]), Matilda ([[1896]]—[[1953]]), Vjekoslav ([[1898]]—[[1976]]), Stjepan ([[1893]]—1976), Tereza ([[1902]]—[[1984]]) i Josip, koji je rođen kao sedmo dete po redu.

Titov otac, Franjo bio je srednjeg imovinskog stanja, a od svog oca Martina nasledio je osam jutara zemlje. Upavši u dugove bio je prisiljen da polako prodaje zemlju i na kraju postane nadničar. To je bila uobičajena slika života seljaka toga vremena u Hrvatskom zagorju, koje je bilo agrarno prenaseljeno i ugroženo usponom privrede i potisnuto porezima. Kako su deca odrastala, tako su odlazila od kuće, sinovi u potrazi za poslom, a kćerke su se udavale. [[1912]]. godine, Titovi roditelji su se preselili u zaselak Kranjica, kod [[Kupinec]]a, gde je Titov otac radio kao lugar-čuvar na zemljištu jedne banke. Banka mu je sazidala malu drvenu kuću i dodelila mali plac. Posle smrti supruge Marije, koja je umrla [[14. 1.]] 1918. godine od upale pluća, Franjo je kuću koju je dobio od banke prodao kćerki Matildi i zetu Alojziju. Tada je prešao da živi kod jedne udovice, ali ju je kasnije napustio i vratio se u Kumrovec, gde je živeo kod sina Dragutina i snahe Antonije. Umro je [[16. 12.]] 1936. godine u bolnici u Zagrebu. Tada je sahranjen na zagrebačkom groblju [[Mirogoj]], a [[16. 7.]] [[1957|1957.]] godine njegovi posmrtni ostaci su ekshumirani i sahranjeni na groblju u Kupinecu, pored supruge Marije.

== Titova braća i sestre i njihovi potomci ==
 [[Martin Broz]] (1884—1964)
          * [[Marija Broz]] (1912-?)
          * [[Franjo Broz]] (1918-2009)
 [[Dragutin Broz]] (1885—1932)
          * [[Dragutin Broz]] (1910-1942)
          * [[Franjo Broz]] (1912-1945)
          * [[Josip Pepek Broz]] (1914-1942)
          * [[Stjepan Štefek Broz]] (1916-?)
 [[Stjepan Broz]] (1893—1976)
          * [[Ana Broz]] (?-)
          * [[Roza Broz]] (?-)

 [[Terezija Ferjanić]] (1902—1984)

 
 [[Matilda Oslaković|Matilda Broz Oslaković]] (1896—1953)

  *  Štefica Broz Šuflaj (1918-2003)   * Marjana Oslaković Javeršek
          * [[Josip Broz-Oslaković|Josip Oslaković-Broz]] (1927-2014) * Lidija Oslaković
          * [[Angela Lopin|Angela Oslaković Lopin]] (1926-1999) * Vera Oslaković Luke  *Anica Oslaković Blažek
          
 [[Vjekoslav Broz]] (1898—1976)
          * [[Branko Broz]] (1926-1987)
                     * [[Lidija Broz]]
                     * [[Katarina Broz]]
          * [[Vlado Broz]] (1924-?)
 
         
Pored rođene braće i sestara, Tito je bio u veoma dobrim odnosima sa porodicom svoje tetke Ane Kostanjšek (1873—1951), rođene sestre njegove majke Marije (''Tito je tetku posebno voleo jer je mnogo ličila na njegovu pokojnu majku''). Ona je živela u selu [[Trebče]], kod [[Podsreda|Podsrede]], i Tito je kod nje često navraćao, kako u predratnim, tako i u posleratnim godinama, sve do njene smrti 1951. godine. Takođe je bio u dobrim odnosima i s njenom ćerkom Anom Konstanjšek. Tito je bio u kontaktu i sa bratom od strica Martinom Brozom, koji je bio učitelj i živeo u Kumrovecu.

== Titove žene ==
* [[Pelagija Belousova]] (1904—1968)
* [[Lucija Bauer]] (1914—1937)
* [[Herta Has]] (1914—2010)
* [[Davorjanka Paunović]] (1921—1946)
* [[Jovanka Broz]] (1924—2013)

== Titovi  potomci ==
Iz svojih pet brakova,Tito je dobio petoro djece (dvoje je doživjelo odraslu dob), šestoro unuka, desetoro praunuka i jedna čukununuka.
 mrtvorođeno (1920-1920)
 [[Zlatica Broz]] (1921-1923)
 [[Hinko Broz]] (1922-1922)
 [[Žarko Broz]] (1924—1995)
         * [[Josip Joška Broz]](1947-)
                  * [[Nebojša Broz]](1972-)
                  * [[Viktor Broz]](1977-)
                             * [[Tamara Broz]](2007-)
         * [[Zlatica Broz]](1949-)
                  * [[Vukašin Žikelić]](1973-)
                  * [[Ivan Žikelić]](1976-)
         * [[Edvard Broz]](1951-)
                  * [[Kristina Broz]](?-)
                  * [[Žarko Broz]](1973-)
         * [[Svetlana Broz]](1955-)
                  * [[Ivan Golubović]](1978-)
                  * [[Sonja Golubović]](1982-)
 [[Mišo Broz|Aleksandar Mišo Broz]] (1941—)
         *  [[Saša Broz|Aleksandra Saša Broz]](1969-)
                  * [[Sara Zidarić]](2000-)
         * [[Andrej Broz]](1973-)
                  * [[Luka Broz]] (?-)

==Vidi još==
*[[Broz (rod)]]

== Literatura ==
* {{Citiranje knjige|last=Dedijer|first=Vladimir|title=Novi prilozi za biografiju Josipa Broza Tita (prvi i drugi tom)|year=1981|publisher=Mladost|location=Zagreb - Rijeka|isbn=|ref=harv}}
* {{Citiranje knjige|last=Dedijer|first=Vladimir|title=Novi prilozi za biografiju Josipa Broza Tita (treći tom)|year=1984|publisher=Mladost|location=Beograd|isbn=|ref=harv}}
* {{Citiranje knjige|last=Ripli|first=Džasper|title=Tito|year=1998|publisher=Mir|location=Novi Sad|isbn=|ref=harv}}

[[Kategorija:Porodica Broz| ]]
[[Kategorija:Jugoslavenske porodice|Broz]]
[[Kategorija:Austrougarske porodice|Broz]]</text>
      <sha1>8adwjebyk4lvaeijp3jm8uc013ip1vj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41259866</id>
      <parentid>41259840</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T19:01:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vipz</username>
        <id>151311</id>
      </contributor>
      <comment>/* Titovi  potomci */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7438" xml:space="preserve">{| width=300 style=&quot;float: right; font-size: 90%; margin: 0 0 3em 2em; border: 1px solid #aaa; border-collapse: collapse;&quot;
|- 
| style=&quot;padding: 0.5em; background: #330099; font-size: 120%; color: #ffffff; text-align: center;&quot; | '''Porodica Broz'''&lt;br /&gt;&lt;span style=&quot;font-size: 85%; color: #ffffff&quot;&gt;&lt;/span&gt;
|-
| style=&quot;text-align: center; padding: 0.5em;&quot; | 
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot; bgcolor=&quot;#330099&quot;
|-
|
{| style=&quot;margin: 0 1em 0 1em; width: 100%;&quot;
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
| width=95 | '''Država(e)'''
| style=&quot;padding-left: 0.5em;&quot; | [[Austrijsko Carstvo]]&lt;br /&gt;[[Austro-Ugarska|Austro-Ugarska Monarhija]]&lt;br /&gt;[[Kraljevina Jugoslavija]]&lt;br /&gt;[[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|SFR Jugoslavija]]&lt;br&gt;[[Hrvatska]]&lt;br&gt;[[Slovenija]]&lt;br&gt;[[Savezna Republika Jugoslavija|SR Jugoslavija]]&lt;br&gt;[[Srbija i Crna Gora]]&lt;br&gt;[[Srbija]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
| width=95 | '''Zvanja'''
| style=&quot;padding-left: 0.5em;&quot; | 
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
| width=95 | '''Osnivač(i) porodice'''
| style=&quot;padding-left: 0.5em;&quot; | [[Franjo Broz|Franjo]] i [[Marija Broz]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''Poreklo'''
|style=&quot;padding-left: 0.5em;&quot; | [[Kumrovec]], Austrijsko Carstvo
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''Nacionalnost'''
|style=&quot;padding-left: 0.5em;&quot; | [[Hrvati|Hrvatska]]&lt;br /&gt;[[Jugoslaveni|Jugoslavenska]]&lt;br /&gt;[[Srbi|Srpska]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|}
|}

'''Porodica Broz''', porodica [[Maršal Jugoslavije|maršala]] [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|SFR Jugoslavije]] [[Josip Broz Tito|Josipa Broza Tita]]. Potiče iz [[Hrvatsko zagorje|Hrvatskog zagorja]], a današnji potomci žive u [[Beograd]]u i [[Zagreb]]u. Josip Broz Tito je iz pet brakova (tri zvanična) imao dvoje dece: sinove [[Žarko Broz|Žarka]] i [[Mišo Broz|Aleksandra Mišu]], i šestoro unučića: [[Josip Joška Broz|Josipa Jošku]], Zlaticu, Edvarda, [[Svetlana Broz|Svetlanu]], [[Saša Broz|Aleksandru Sašu]] i Andreja.

== Podrijetlo ==
Josip Broz Tito rođen je [[7. 5.]] [[1892|1892.]]&lt;nowiki/&gt;godine u [[Kumrovec|Kumrovcu]] u Hrvatskom zagorju. Njegovi roditelji [[Franjo Broz|Franjo]] ([[1860]]—[[1936]]) i [[Marija Broz]] ([[1864]]—[[1918]]), rođena Javeršek, imali su ukupno petnaestoro dece. Od tog broja njih osmoro je umrlo, dvoje na porođaju, a petoro u dobi od dve godine. Među rano preminulom decom bili su: Josipa ([[1881]]—[[1883]]), Anka ([[1887]]—[[1889]]), Marija (1889—[[1890]]), Jana (1890—[[1891]]), Antonija ([[1897]]—1897) i Franica ([[1903]]—1903), a među preživelom: Martin ([[1884]]—[[1964]]), Dragutin ([[1885]]—[[1932]]), Matilda ([[1896]]—[[1953]]), Vjekoslav ([[1898]]—[[1976]]), Stjepan ([[1893]]—1976), Tereza ([[1902]]—[[1984]]) i Josip, koji je rođen kao sedmo dete po redu.

Titov otac, Franjo bio je srednjeg imovinskog stanja, a od svog oca Martina nasledio je osam jutara zemlje. Upavši u dugove bio je prisiljen da polako prodaje zemlju i na kraju postane nadničar. To je bila uobičajena slika života seljaka toga vremena u Hrvatskom zagorju, koje je bilo agrarno prenaseljeno i ugroženo usponom privrede i potisnuto porezima. Kako su deca odrastala, tako su odlazila od kuće, sinovi u potrazi za poslom, a kćerke su se udavale. [[1912]]. godine, Titovi roditelji su se preselili u zaselak Kranjica, kod [[Kupinec]]a, gde je Titov otac radio kao lugar-čuvar na zemljištu jedne banke. Banka mu je sazidala malu drvenu kuću i dodelila mali plac. Posle smrti supruge Marije, koja je umrla [[14. 1.]] 1918. godine od upale pluća, Franjo je kuću koju je dobio od banke prodao kćerki Matildi i zetu Alojziju. Tada je prešao da živi kod jedne udovice, ali ju je kasnije napustio i vratio se u Kumrovec, gde je živeo kod sina Dragutina i snahe Antonije. Umro je [[16. 12.]] 1936. godine u bolnici u Zagrebu. Tada je sahranjen na zagrebačkom groblju [[Mirogoj]], a [[16. 7.]] [[1957|1957.]] godine njegovi posmrtni ostaci su ekshumirani i sahranjeni na groblju u Kupinecu, pored supruge Marije.

== Titova braća i sestre i njihovi potomci ==
 [[Martin Broz]] (1884—1964)
          * [[Marija Broz]] (1912-?)
          * [[Franjo Broz]] (1918-2009)
 [[Dragutin Broz]] (1885—1932)
          * [[Dragutin Broz]] (1910-1942)
          * [[Franjo Broz]] (1912-1945)
          * [[Josip Pepek Broz]] (1914-1942)
          * [[Stjepan Štefek Broz]] (1916-?)
 [[Stjepan Broz]] (1893—1976)
          * [[Ana Broz]] (?-)
          * [[Roza Broz]] (?-)

 [[Terezija Ferjanić]] (1902—1984)

 
 [[Matilda Oslaković|Matilda Broz Oslaković]] (1896—1953)

  *  Štefica Broz Šuflaj (1918-2003)   * Marjana Oslaković Javeršek
          * [[Josip Broz-Oslaković|Josip Oslaković-Broz]] (1927-2014) * Lidija Oslaković
          * [[Angela Lopin|Angela Oslaković Lopin]] (1926-1999) * Vera Oslaković Luke  *Anica Oslaković Blažek
          
 [[Vjekoslav Broz]] (1898—1976)
          * [[Branko Broz]] (1926-1987)
                     * [[Lidija Broz]]
                     * [[Katarina Broz]]
          * [[Vlado Broz]] (1924-?)
 
         
Pored rođene braće i sestara, Tito je bio u veoma dobrim odnosima sa porodicom svoje tetke Ane Kostanjšek (1873—1951), rođene sestre njegove majke Marije (''Tito je tetku posebno voleo jer je mnogo ličila na njegovu pokojnu majku''). Ona je živela u selu [[Trebče]], kod [[Podsreda|Podsrede]], i Tito je kod nje često navraćao, kako u predratnim, tako i u posleratnim godinama, sve do njene smrti 1951. godine. Takođe je bio u dobrim odnosima i s njenom ćerkom Anom Konstanjšek. Tito je bio u kontaktu i sa bratom od strica Martinom Brozom, koji je bio učitelj i živeo u Kumrovecu.

== Titove žene ==
* [[Pelagija Belousova]] (1904—1968)
* [[Lucija Bauer]] (1914—1937)
* [[Herta Has]] (1914—2010)
* [[Davorjanka Paunović]] (1921—1946)
* [[Jovanka Broz]] (1924—2013)

== Titovi  potomci ==
Iz svojih pet brakova,Tito je dobio petoro djece (dvoje je doživjelo odraslu dob), šestoro unuka, desetoro praunuka i jedna čukununuka.
* mrtvorođeno (1920–1920)
* [[Zlatica Broz]] (1921–1923)
* [[Hinko Broz]] (1922–1922)
* [[Žarko Broz]] (1924—1995)
** [[Josip Joška Broz]] (1947–)
*** [[Nebojša Broz]] (1972–)
*** [[Viktor Broz]] (1977–)
**** [[Tamara Broz]] (2007–)
** [[Zlatica Broz]] (1949–)
*** [[Vukašin Žikelić]] (1973–)
*** [[Ivan Žikelić]] (1976–)
** [[Edvard Broz]] (1951–)
*** [[Kristina Broz]] (?–)
*** [[Žarko Broz]] (1973–)
** [[Svetlana Broz]] (1955–)
*** [[Ivan Golubović]] (1978–)
*** [[Sonja Golubović]] (1982–)
* [[Mišo Broz|Aleksandar Mišo Broz]] (1941–)
**  [[Saša Broz|Aleksandra Saša Broz]] (1969–)
*** [[Sara Zidarić]] (2000–)
** [[Andrej Broz]] (1973–)
*** [[Luka Broz]] (?–)

==Vidi još==
*[[Broz (rod)]]

== Literatura ==
* {{Citiranje knjige|last=Dedijer|first=Vladimir|title=Novi prilozi za biografiju Josipa Broza Tita (prvi i drugi tom)|year=1981|publisher=Mladost|location=Zagreb - Rijeka|isbn=|ref=harv}}
* {{Citiranje knjige|last=Dedijer|first=Vladimir|title=Novi prilozi za biografiju Josipa Broza Tita (treći tom)|year=1984|publisher=Mladost|location=Beograd|isbn=|ref=harv}}
* {{Citiranje knjige|last=Ripli|first=Džasper|title=Tito|year=1998|publisher=Mir|location=Novi Sad|isbn=|ref=harv}}

[[Kategorija:Porodica Broz| ]]
[[Kategorija:Jugoslavenske porodice|Broz]]
[[Kategorija:Austrougarske porodice|Broz]]</text>
      <sha1>010ecjydfn7bf59o1l0lnn8gyjryiz7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41259867</id>
      <parentid>41259866</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T19:04:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vipz</username>
        <id>151311</id>
      </contributor>
      <comment>/* Titova braća i sestre i njihovi potomci */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7197" xml:space="preserve">{| width=300 style=&quot;float: right; font-size: 90%; margin: 0 0 3em 2em; border: 1px solid #aaa; border-collapse: collapse;&quot;
|- 
| style=&quot;padding: 0.5em; background: #330099; font-size: 120%; color: #ffffff; text-align: center;&quot; | '''Porodica Broz'''&lt;br /&gt;&lt;span style=&quot;font-size: 85%; color: #ffffff&quot;&gt;&lt;/span&gt;
|-
| style=&quot;text-align: center; padding: 0.5em;&quot; | 
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot; bgcolor=&quot;#330099&quot;
|-
|
{| style=&quot;margin: 0 1em 0 1em; width: 100%;&quot;
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
| width=95 | '''Država(e)'''
| style=&quot;padding-left: 0.5em;&quot; | [[Austrijsko Carstvo]]&lt;br /&gt;[[Austro-Ugarska|Austro-Ugarska Monarhija]]&lt;br /&gt;[[Kraljevina Jugoslavija]]&lt;br /&gt;[[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|SFR Jugoslavija]]&lt;br&gt;[[Hrvatska]]&lt;br&gt;[[Slovenija]]&lt;br&gt;[[Savezna Republika Jugoslavija|SR Jugoslavija]]&lt;br&gt;[[Srbija i Crna Gora]]&lt;br&gt;[[Srbija]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
| width=95 | '''Zvanja'''
| style=&quot;padding-left: 0.5em;&quot; | 
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
| width=95 | '''Osnivač(i) porodice'''
| style=&quot;padding-left: 0.5em;&quot; | [[Franjo Broz|Franjo]] i [[Marija Broz]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''Poreklo'''
|style=&quot;padding-left: 0.5em;&quot; | [[Kumrovec]], Austrijsko Carstvo
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|'''Nacionalnost'''
|style=&quot;padding-left: 0.5em;&quot; | [[Hrvati|Hrvatska]]&lt;br /&gt;[[Jugoslaveni|Jugoslavenska]]&lt;br /&gt;[[Srbi|Srpska]]
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|}
|}

'''Porodica Broz''', porodica [[Maršal Jugoslavije|maršala]] [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|SFR Jugoslavije]] [[Josip Broz Tito|Josipa Broza Tita]]. Potiče iz [[Hrvatsko zagorje|Hrvatskog zagorja]], a današnji potomci žive u [[Beograd]]u i [[Zagreb]]u. Josip Broz Tito je iz pet brakova (tri zvanična) imao dvoje dece: sinove [[Žarko Broz|Žarka]] i [[Mišo Broz|Aleksandra Mišu]], i šestoro unučića: [[Josip Joška Broz|Josipa Jošku]], Zlaticu, Edvarda, [[Svetlana Broz|Svetlanu]], [[Saša Broz|Aleksandru Sašu]] i Andreja.

== Podrijetlo ==
Josip Broz Tito rođen je [[7. 5.]] [[1892|1892.]]&lt;nowiki/&gt;godine u [[Kumrovec|Kumrovcu]] u Hrvatskom zagorju. Njegovi roditelji [[Franjo Broz|Franjo]] ([[1860]]—[[1936]]) i [[Marija Broz]] ([[1864]]—[[1918]]), rođena Javeršek, imali su ukupno petnaestoro dece. Od tog broja njih osmoro je umrlo, dvoje na porođaju, a petoro u dobi od dve godine. Među rano preminulom decom bili su: Josipa ([[1881]]—[[1883]]), Anka ([[1887]]—[[1889]]), Marija (1889—[[1890]]), Jana (1890—[[1891]]), Antonija ([[1897]]—1897) i Franica ([[1903]]—1903), a među preživelom: Martin ([[1884]]—[[1964]]), Dragutin ([[1885]]—[[1932]]), Matilda ([[1896]]—[[1953]]), Vjekoslav ([[1898]]—[[1976]]), Stjepan ([[1893]]—1976), Tereza ([[1902]]—[[1984]]) i Josip, koji je rođen kao sedmo dete po redu.

Titov otac, Franjo bio je srednjeg imovinskog stanja, a od svog oca Martina nasledio je osam jutara zemlje. Upavši u dugove bio je prisiljen da polako prodaje zemlju i na kraju postane nadničar. To je bila uobičajena slika života seljaka toga vremena u Hrvatskom zagorju, koje je bilo agrarno prenaseljeno i ugroženo usponom privrede i potisnuto porezima. Kako su deca odrastala, tako su odlazila od kuće, sinovi u potrazi za poslom, a kćerke su se udavale. [[1912]]. godine, Titovi roditelji su se preselili u zaselak Kranjica, kod [[Kupinec]]a, gde je Titov otac radio kao lugar-čuvar na zemljištu jedne banke. Banka mu je sazidala malu drvenu kuću i dodelila mali plac. Posle smrti supruge Marije, koja je umrla [[14. 1.]] 1918. godine od upale pluća, Franjo je kuću koju je dobio od banke prodao kćerki Matildi i zetu Alojziju. Tada je prešao da živi kod jedne udovice, ali ju je kasnije napustio i vratio se u Kumrovec, gde je živeo kod sina Dragutina i snahe Antonije. Umro je [[16. 12.]] 1936. godine u bolnici u Zagrebu. Tada je sahranjen na zagrebačkom groblju [[Mirogoj]], a [[16. 7.]] [[1957|1957.]] godine njegovi posmrtni ostaci su ekshumirani i sahranjeni na groblju u Kupinecu, pored supruge Marije.

== Titova braća i sestre i njihovi potomci ==
*[[Martin Broz]] (1884–1964)
** [[Marija Broz]] (1912–?)
** [[Franjo Broz]] (1918–2009)
* [[Dragutin Broz]] (1885–1932)
** [[Dragutin Broz]] (1910–1942)
** [[Franjo Broz]] (1912–1945)
** [[Josip Pepek Broz]] (1914–1942)
** [[Stjepan Štefek Broz]] (1916–?)
* [[Stjepan Broz]] (1893–1976)
** [[Ana Broz]] (?–)
** [[Roza Broz]] (?–)

* [[Terezija Ferjanić]] (1902–1984)

* [[Matilda Oslaković|Matilda Broz Oslaković]] (1896–1953)

* Štefica Broz Šuflaj (1918–2003)
** [[Josip Broz–Oslaković|Josip Oslaković–Broz]] (1927–2014)
** [[Angela Lopin|Angela Oslaković Lopin]] (1926–1999)

* [[Vjekoslav Broz]] (1898–1976)
** [[Branko Broz]] (1926–1987)
*** [[Lidija Broz]]
*** [[Katarina Broz]]
** [[Vlado Broz]] (1924–?)

Pored rođene braće i sestara, Tito je bio u veoma dobrim odnosima sa porodicom svoje tetke Ane Kostanjšek (1873–1951), rođene sestre njegove majke Marije (''Tito je tetku posebno voleo jer je mnogo ličila na njegovu pokojnu majku''). Ona je živela u selu [[Trebče]], kod [[Podsreda|Podsrede]], i Tito je kod nje često navraćao, kako u predratnim, tako i u posleratnim godinama, sve do njene smrti 1951. godine. Takođe je bio u dobrim odnosima i s njenom ćerkom Anom Konstanjšek. Tito je bio u kontaktu i sa bratom od strica Martinom Brozom, koji je bio učitelj i živeo u Kumrovecu.

== Titove žene ==
* [[Pelagija Belousova]] (1904—1968)
* [[Lucija Bauer]] (1914—1937)
* [[Herta Has]] (1914—2010)
* [[Davorjanka Paunović]] (1921—1946)
* [[Jovanka Broz]] (1924—2013)

== Titovi  potomci ==
Iz svojih pet brakova,Tito je dobio petoro djece (dvoje je doživjelo odraslu dob), šestoro unuka, desetoro praunuka i jedna čukununuka.
* mrtvorođeno (1920–1920)
* [[Zlatica Broz]] (1921–1923)
* [[Hinko Broz]] (1922–1922)
* [[Žarko Broz]] (1924—1995)
** [[Josip Joška Broz]] (1947–)
*** [[Nebojša Broz]] (1972–)
*** [[Viktor Broz]] (1977–)
**** [[Tamara Broz]] (2007–)
** [[Zlatica Broz]] (1949–)
*** [[Vukašin Žikelić]] (1973–)
*** [[Ivan Žikelić]] (1976–)
** [[Edvard Broz]] (1951–)
*** [[Kristina Broz]] (?–)
*** [[Žarko Broz]] (1973–)
** [[Svetlana Broz]] (1955–)
*** [[Ivan Golubović]] (1978–)
*** [[Sonja Golubović]] (1982–)
* [[Mišo Broz|Aleksandar Mišo Broz]] (1941–)
**  [[Saša Broz|Aleksandra Saša Broz]] (1969–)
*** [[Sara Zidarić]] (2000–)
** [[Andrej Broz]] (1973–)
*** [[Luka Broz]] (?–)

==Vidi još==
*[[Broz (rod)]]

== Literatura ==
* {{Citiranje knjige|last=Dedijer|first=Vladimir|title=Novi prilozi za biografiju Josipa Broza Tita (prvi i drugi tom)|year=1981|publisher=Mladost|location=Zagreb - Rijeka|isbn=|ref=harv}}
* {{Citiranje knjige|last=Dedijer|first=Vladimir|title=Novi prilozi za biografiju Josipa Broza Tita (treći tom)|year=1984|publisher=Mladost|location=Beograd|isbn=|ref=harv}}
* {{Citiranje knjige|last=Ripli|first=Džasper|title=Tito|year=1998|publisher=Mir|location=Novi Sad|isbn=|ref=harv}}

[[Kategorija:Porodica Broz| ]]
[[Kategorija:Jugoslavenske porodice|Broz]]
[[Kategorija:Austrougarske porodice|Broz]]</text>
      <sha1>m2l182alohk9r1yks2h09275kj5syqi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Streaming</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4537044</id>
    <revision>
      <id>41259876</id>
      <parentid>41250198</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T05:06:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>211.104.160.94</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3046" xml:space="preserve">'''Streaming''' (još poznat kao '''Streaming media''' ili '''Internet streaming''') je vrsta [[Multimedija|multimedijskog]] sadržaja, odnosno tehnologija u kojoj korisnik istovremeno prima podatke i reproducira ih, za razliku od klasničnih metoda preuzimanja gdje korisnik mora čekati da se preuzimanje završi kako bi izvršio reprodukciju. Glagolska imenica &quot;streaming&quot; se najčešće upotrebljava za označavanje ovog ''načina'' dostavljanja multimedijskog sadržaja, a ne na multimedijski sadržaj koji se konzumira kao što su internetska televizija, webcastovi ili internetski radio. Baš zato je streaming ekvivalentan klasničnom [[Radio|radijskom]] i [[Televizija|televizijskom]] načinu emitiranja.

Klient, odnosno korisnik, može početi sa reprodukcijom čak prije nego što se cijeli multimedijski sadržaj preuzeo. Najčešće korištenje streaming servisa je konzumiranje sadržaja uživo (mada se također može pružati [[video na zahtjev]]) putem internetskih servisa kao što su [[Netflix]], [[Spotify]] ili [[Apple Music]], gdje se sadržaj ne preuzima uživo dok se dešava, već iz kataloga postojećih multimedijskih sadržaja ali se i dalje koristi tehnologija streaminga za pružanje usluge.&lt;ref&gt;[https://netflix-codes.org/en Netflix kodovi kategorija za brzo pretraživanje]&lt;/ref&gt;

'''Live streaming''' je također korišten termin koji označava bilo koga, bilo da je privatni korisnik ili kompanija, koji koriste neku vrstu izvornog medija (kao što su video [[kamera]] ili softver za snimanje ekrana), koder za digitalizaciju sadržaja&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.axis.com/products/video/video_server/about_video_servers/videoencoder.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140410162035/http://www.axis.com/products/video/video_server/about_video_servers/videoencoder.htm|title=What is a video encoder?|archivedate=2014-04-10|work=axis.com|accessdate=2. 6. 2015|deadurl=no}}&lt;/ref&gt;, program koji podržava live streaming i dopuštava odabir izvornog medija (npr. OBS Brodcaster&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://obsproject.com/|title=Open Broadcaster Software|work=obsproject.com|accessdate=2. 6. 2015}}&lt;/ref&gt;) i stranicu ili mrežu koja dopuštava korisnicima emitiranje sadržaja (npr. za sadržaj koji isključivo ima veze sa igrama, može se koristiti servis Twitch.tv&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.twitch.tv/p/about|title=About - Twitch|work=Twitch|accessdate=2. 6. 2015}}&lt;/ref&gt; ili za live streaming uopćeno može se koristiti Ustream&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.ustream.tv/our-company|title=USTREAM - Broadcast Live Streaming Video, Watch Online Events, Chat Live, send a Tweet, follow on Facebook, record your Live Shows|work=Ustream|accessdate=2. 6. 2015|archivedate=2014-06-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140625075452/http://www.ustream.tv/our-company|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; servis).

==Također pogledajte==
* [[Spotify]]
* [[Netflix]]
* [[Apple Music]]
* [[Last.fm]]

==Reference==
{{reflist}}

{{platforme za digitalnu distribuciju videa}}

[[Kategorija:Internet]]
[[Kategorija:Mediji]]</text>
      <sha1>ozzsg3xgwbe4inw5fgffjxkbw00zo10</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41259877</id>
      <parentid>41259876</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T05:33:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vipz</username>
        <id>151311</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Vraćene izmjene [[Special:Contributions/211.104.160.94|211.104.160.94]] ([[User talk:211.104.160.94|razgovor]]) na posljednju izmjenu korisnika [[User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2956" xml:space="preserve">'''Streaming''' (još poznat kao '''Streaming media''' ili '''Internet streaming''') je vrsta [[Multimedija|multimedijskog]] sadržaja, odnosno tehnologija u kojoj korisnik istovremeno prima podatke i reproducira ih, za razliku od klasničnih metoda preuzimanja gdje korisnik mora čekati da se preuzimanje završi kako bi izvršio reprodukciju. Glagolska imenica &quot;streaming&quot; se najčešće upotrebljava za označavanje ovog ''načina'' dostavljanja multimedijskog sadržaja, a ne na multimedijski sadržaj koji se konzumira kao što su internetska televizija, webcastovi ili internetski radio. Baš zato je streaming ekvivalentan klasničnom [[Radio|radijskom]] i [[Televizija|televizijskom]] načinu emitiranja.

Klient, odnosno korisnik, može početi sa reprodukcijom čak prije nego što se cijeli multimedijski sadržaj preuzeo. Najčešće korištenje streaming servisa je konzumiranje sadržaja uživo (mada se također može pružati [[video na zahtjev]]) putem internetskih servisa kao što su [[Netflix]], [[Spotify]] ili [[Apple Music]], gdje se sadržaj ne preuzima uživo dok se dešava, već iz kataloga postojećih multimedijskih sadržaja ali se i dalje koristi tehnologija streaminga za pružanje usluge.

'''Live streaming''' je također korišten termin koji označava bilo koga, bilo da je privatni korisnik ili kompanija, koji koriste neku vrstu izvornog medija (kao što su video [[kamera]] ili softver za snimanje ekrana), koder za digitalizaciju sadržaja&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.axis.com/products/video/video_server/about_video_servers/videoencoder.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140410162035/http://www.axis.com/products/video/video_server/about_video_servers/videoencoder.htm|title=What is a video encoder?|archivedate=2014-04-10|work=axis.com|accessdate=2. 6. 2015|deadurl=no}}&lt;/ref&gt;, program koji podržava live streaming i dopuštava odabir izvornog medija (npr. OBS Brodcaster&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://obsproject.com/|title=Open Broadcaster Software|work=obsproject.com|accessdate=2. 6. 2015}}&lt;/ref&gt;) i stranicu ili mrežu koja dopuštava korisnicima emitiranje sadržaja (npr. za sadržaj koji isključivo ima veze sa igrama, može se koristiti servis Twitch.tv&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.twitch.tv/p/about|title=About - Twitch|work=Twitch|accessdate=2. 6. 2015}}&lt;/ref&gt; ili za live streaming uopćeno može se koristiti Ustream&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.ustream.tv/our-company|title=USTREAM - Broadcast Live Streaming Video, Watch Online Events, Chat Live, send a Tweet, follow on Facebook, record your Live Shows|work=Ustream|accessdate=2. 6. 2015|archivedate=2014-06-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140625075452/http://www.ustream.tv/our-company|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; servis).

==Također pogledajte==
* [[Spotify]]
* [[Netflix]]
* [[Apple Music]]
* [[Last.fm]]

==Reference==
{{reflist}}

{{platforme za digitalnu distribuciju videa}}

[[Kategorija:Internet]]
[[Kategorija:Mediji]]</text>
      <sha1>2pxebfkcslvn6sgnim0cinbk1ov7ymg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikipedia:Mjesec Azije/Učesnici</title>
    <ns>4</ns>
    <id>4544957</id>
    <revision>
      <id>41259834</id>
      <parentid>41259734</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T12:07:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Edgar Allan Poe</username>
        <id>29250</id>
      </contributor>
      <comment>/* Učesnici */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="488" xml:space="preserve">'''Molimo vas da pripazite na to da će se računati samo uređivanja izvršena od 1. novembra 2022. do 30. novembra 2022. (UTC).'''&lt;br /&gt;
Da biste se prijavili i pridružili Mjesecu Azije na Wikipediji, koristite ovaj format: &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;#~~~&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;. Možete se prijaviti u bilo koje vrijeme.

== Učesnici ==
#[[Korisnik:Vipz|Vipz]] ([[Razgovor sa korisnikom:Vipz|razgovor]])
#[[Korisnik:Edgar Allan Poe|Edgar Allan Poe]] ([[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|razgovor]])</text>
      <sha1>rxq254a37pvrwacymyppig83y4uboq7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Dee Snider</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4552504</id>
    <revision>
      <id>41259879</id>
      <parentid>40846216</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T07:36:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FMSky</username>
        <id>160067</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3137" xml:space="preserve">{{Glazbenik
| Ime                  = Dee Snider
| Img                  = 20140802-339-See-Rock Festival 2014-Twisted Sister-Daniel „Dee“ Snider.jpg
| Img_capt             = Dee Snider [[2014]]. godine
| Img_size             = 
| Landscape            = 
| Background           = solo_izvođač
| Rodno_ime            = Daniel Snider
| Pseudonim            = Dee Snider
| Rođenje              = [[15]]. [[mart]] [[1955]]
| Mjesto rođenja       = [[Astoria]], [[New York]], [[SAD]]
| Smrt                 = 
| Prebivalište         = 
| Instrument           = [[Vokal]], [[gitara]]
| Žanr                 = [[Glam metal]], [[heavy metal]], [[hard rock]]
| Zanimanje            = [[Pjevač]], [[tekstopisac]], [[glumac]], [[scenarist]] 
| Djelatno_razdoblje   = [[1974]]-danas
| Producentska_kuća    = 
| Angažman             = [[Twisted Sister]]
| URL                  = {{url|http://www.deesnider.com}}&lt;br /&gt;{{url|http://www.twistedsister.com}}
| nagrade              = 
| Značajni instrumenti = 
}}
'''Daniel &quot;Dee&quot; Snider''' (rođen [[15. 3.|15. marta]] [[1955]]. godine u [[New York|New Yorku]]) je [[Sjedinjene Američke Države|američki]] [[muzičar]]-[[tekstopisac]], [[radio-voditelj]] i [[Glumci|glumac]], najpoznatiji kao pjevač i tekstopisac [[glam metal]] benda [[Twisted Sister]]. Snider je bio rangiran #83  na popisu &quot;100 najvećih metal pjevača svih vremena&quot; od časopisa  ''[[Hit Parader&amp;usg=ALkJrhiDQ5av5BY7b-iZq8OyZl 391L8UA|Hit parader]].'' 

== Diskografija ==
{{glavni|Diskografija Twisted Sister}}

=== Studijski albumi ===
* [[Under the Blade]] (1982)
* ''[[You Can't Stop Rock 'n' Roll]]'' (1983)
* [[Stay Hungry (1984 album)]]
* [[Come Out and Play]] (1985)
* ''Love Is for Suckers'' (1987)
* ''Still Hungry'' (2004)

== Filmografija ==
* ''Pee-wee's Big Adventure'' (1985) – cameo nastup na vrhu napa pjevanja automobila &quot;Burn in Hell&quot;
* ''Private Parts'' (1997) – cameo nastup u otvaranju scene
* [[Strangeland]] (1998)
* ''Warning: Parental Advisory'' (2002)
* ''Van Helsing's Curse'' (2004)
* ''Kiss Loves You'' (2004)
* ''Metal: A Headbangers Journey'' (2005)
* ''The Celebrity Apprentice'' (2012)
* ''The Celebrity Apprentice'' (2013)
* ''The History of Future Folk'' (2012)

== Vanjske veze ==
{{Commonscat|Dee Snider}}
* {{official website|http://www.deesnider.com}}
* {{IMDb name|811124|Dee Snider}}
* [http://www.vh1.com/shows/dyn/meet_the_family/90881/episode.jhtml Meet the Snider Family on VH1]- Official VH1 Site
* [http://www.deesniderradio.com/ Dee Snider radio talk show]

{{Normativna kontrola}}
{{Lifetime|1955||Snider, Dee}}

[[Kategorija:Američki rock pjevači]]
[[Kategorija:Američki heavy metal muzičari]]
[[Kategorija:Američki rock gitaristi]]
[[Kategorija:Američki heavy metal gitaristi]]
[[Kategorija:Glam rock]]
[[Kategorija:Američki tekstopisci]]
[[Kategorija:Američki kantautori]]
[[Kategorija:Američki filmski glumci]]
[[Kategorija:Američki televizijski glumci]]
[[Kategorija:Američki radio-voditelji]]
[[Kategorija:Američki kompozitori]]
[[Kategorija:Kompozitori filmske muzike]]
[[Kategorija:Američki filmski scenaristi]]
[[Kategorija:Američki Jevreji]]</text>
      <sha1>661spv91v0ntmogv3k0dfksf42gjog3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>U Thant</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4573402</id>
    <revision>
      <id>41259872</id>
      <parentid>41042523</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T23:39:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Edgar Allan Poe</username>
        <id>29250</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>dodana kategorija [[:Kategorija:Umrli od raka|Umrli od raka]] pomoću gadgeta [[Wikipedia:Alati/Gadgeti/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10162" xml:space="preserve">{{Politički vođa
|ime=U Thant&lt;br&gt;{{nobold|{{my|သန့်}}}}
|datum rođenja=[[22. siječnja]] [[1909.]]
|mjesto rođenja={{flagicon|Mjanmar}} [[Pantanaw]], [[Mjanmar]]&lt;br&gt;{{small|(tada {{flagicon image|British Raj Red Ensign.svg}} [[Britanski Radž]])}}
|datum smrti=[[25. studenog]] [[1974.]]
|mjesto smrti={{nowrap|{{flagicon|SAD}} [[New York (grad)|New York]], [[New York (savezna država)|NY]], [[Sjedinjene Države]]}}
|malaslika=
|opis male slike=
|slika=U Thant (1963).jpg
|veličina=
|opis slike=
|podpredsjednik=
|podpremijer=
|zamjenik=
|stranka=
|potpis=U Thant Signature.svg
|supruga= [[Daw Thein Tin]]

|zanimanje=
|fusnote=

|položaj         = 3. [[Generalni sekretar Ujedinjenih naroda]]
|mandat_start    = [[30. studenog]] [[1961.]]
|mandat_kraj     = [[31. prosinca]] [[1971.]]
|podpredsjednik  = 
|podpremijer     = 
|zamjenik        = 
|premijer1       = 
|predsjednik1    = 
|prethodnik      = [[Dag Hammarskjöld]]
|nasljednik      = [[Kurt Waldheim]]

|čin2            = 
|mandat_start2   = 
|mandat_kraj2    = 
|podpredsjednik2 = 
|podpremijer2    = 
|zamjenik2       = 
|premijer2       = 
|predsjednik     =
|prethodnik2     = 
|nasljednik2     = 

|čin3            = 
|mandat_start3   = 
|mandat_kraj3    = 
|podpredsjednik3 = 
|podpremijer3    = 
|zamjenik3       = 
|premijer3       = 
|predsjednik3    = 
|prethodnik3     = 
|nasljednik3     = 

|čin4            = 
|mandat_start4   = 
|mandat_kraj4    = 
|podpredsjednik4 = 
|podpremijer4    = 
|zamjenik4       = 
|premijer4       = 
|predsjednik4    = 
|nasljednik4     = 
|prethodnik4     = 

|čin5            = 
|mandat_start5   = 
|mandat_kraj5    = 
|podpredsjednik5 = 
|podpremijer5    = 
|zamjenik5       = 
|premijer5       = 
|predsjednik5    = 
|prethodnik5     = 
|nasljednik5     =
|vjera=[[budizam]]
}}
'''U Thant'''&lt;ref&gt;Predmetak &quot;[[Burmanska imena|U]]&quot; je u [[Burmanski jezik|burmanskom jeziku]] počasna titula, koja bi se okvirno pogla prevesti kao &quot;gospodin&quot;. Prema burmanskoj konvenciji o imenima, njegovo jedino ime bilo je Thant. U rodnoj zemlji je znan i kao '''Pantanaw U Thant''', što je referenca na njegovo rodno mjesto.&lt;/ref&gt; ({{IPAc-en|ˌ|uː|_|ˈ|θ|ɑː|n|t}}; {{MYname|MY=သန့်|MLCTS=san.}}; {{IPA-my|θa̰ɴ}}; [[Pantanaw]], [[22. siječnja]] [[1909.]] – [[New York (grad)|New York]], [[New York (savezna država)|NY]], [[25. studenog]] [[1974.]]) je bio [[burma]]nski diplomat koji je od [[1961.]] do [[1971.]] godine obnašao dužnost trećeg [[Generalni sekretar Ujedinjenih naroda|Generalnog sekretara]] [[UN|Ujedinjenih naroda]]. U Thant je bio prvi neeuropski državljanin na toj poziciji i s mandatom od ukupno 3,684 dana (više od 10 godina) rekorder po vremenu provedenom na čelu te organizacije. 

Rodio se u [[Pantanaw]]u, tadašnja [[Britanska Burma]], u umjereno bogatoj obitelji. Njegov otac, Po Hnit, bio je školovan u [[Calcutta|Calcutti]] i bio je jedini stanovnik Thantova rodnog mjesta koji je tečno govorio [[engleski jezik]].{{Sfn|Bingham|1966|p=29}} Njegova velika zbirka djela [[Američka književnost|američke]] i [[Britanska književnost|britanske književnosti]] bila je zaslužna za Thantovu strast prema čitanju, zbog koje je u mladosti dobio nadimak &quot;Filozof&quot;.{{Sfn|Dorn|2007|p=144}} Nakon školovanja u lokalnoj srednjoj školi, Thant je upisao dvogodišnji učiteljski studij u [[Rangoon]]u, odustajući od četverogodišnjeg zbog prerane smrti svoga oca. U međuratnom je periodu bio ravnatelj u lokalnoj školi,{{Sfn|Bingham|1966|p=97}}{{Sfn|Lewis|2012}} a kada je tokom [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]] [[Japan]] okupirao [[Burma|Burmu]], Thant je jedno vrijeme bio na čelu Komiteta za reorganizaciju obrazovanja. Kako nije imao nikakvu stvarnu moć, Thant se vratio u rodni grad, a kada su okupacijske snage željele uvesti [[japanski]] kao obvezni jezik u Burmi, oštro se usprotivio te je surađivao s pokretom otpora.{{Sfn|Dorn|2007|p=145}}

Kada je Burma [[1948.]] godine stekla nezavisnost, a njegov prijatelj iz studentskih dana [[U Nu]] postao premijer, Thant je ušao u izvršnu vlast, gdje je držao nekoliko različitih funkcija. Isprva ravnatelj telekomunikacija, Thant je je vrijeme građanskog rata išao u samo žarište sukoba kako bi ispregovarao mirovni sporazum; u tome nije bio uspješan, što je rezultiralo napadom pobunjenika na njegovo rodno mjesto i spaljivanjem njegove rodne kuće. Kasnije je bio državni tajnik pri Ministarstvu informiranja, a od [[1951.]] do [[1957.]] i osobni tajnik premijera, za kojega je pisao govore, dogovarao mu posjete izvan zemlje i dočekivao strane izaslanike, a sudjelovao je i na brojnim međunarodnim konferencijama. U periodu iznimnih političkih turbulencija u svojoj zemlji, Thant je zagovarao umjerenu politiku, balansirajući između gorljivih nacionalista i britanskih lojalista, uživajući pritom veliko poštovanje svojih sunarodnjaka.{{Sfn|Dorn|2007|p=147}}

Kada je u rujnu [[1961.]] godine Generalni tajnik Ujedinjenih naroda, [[Dag Hammarskjöld]], poginuo u zrakoplovnoj nesreći prilikom leta za [[DR Kongo|Kongo]], organizacija je pristupila hitnim sastancima s ciljem imenovanja njegova nasljednika. Nakon što se [[Sjedinjene Države]] i [[Sovjetski Savez]] nisu mogli dogovoriti oko zajedničkog kandidata, a pregovori su došli do zastoja, manje zemlje i [[Pokret nesvrstanih]] su zajednički kandidirali Thanta za Hammarskjöldova nasljednika.{{Sfn|Lewis|2012}} Velike sile su se povukle i Thant je [[3. studenog]] [[1961.]] godine jednoglasno izabran za novog Generalnog sekretata. Tokom svog prvog mandata, U Thant je bio najzaslužniji za uspješne pregovore između američkog predsjednika [[John F. Kennedy|Johna Kennedyja]] i sovjetskog vođe [[Nikita Hruščov|Nikite Hruščova]] u jeku [[Kubanska raketna kriza|Kubanske raketne krize]] [[1962.]] godine, čime je izbjegnuta potencijalna katastrofa globalnih razmjera. U prosincu iste godine, Thant je naredio uspješnu vojnu Operaciju Grand Slam, kojom je zaključena [[Kongoanska kriza|secesionistička oružana pobuna]] u [[DR Kongo|Kongu]]. Za vrijeme drugog mandata, Thant je postao poznat kao jedan od najžešćih kritičara [[SAD|američkog]] djelovanja u [[Vijetnamski rat|Vijetnamskom ratu]], a nadzirao je i primanje nekolicine novih država iz [[Afrika|Afrike]] i [[Azija|Azije]] u [[Ujedinjeni narodi|Ujedinjene narode]]. Kroz tajne pregovore je pokušao dogoviriti mir između [[Washington, D.C.|Washingtona]] i [[Hanoi]]ja, ali tu je inicijativu odbila [[Lyndon B. Johnson|Johnsonova]] administracija. 

Dana [[23. siječnja]] [[1971.]], U Thant je objavio kako kategorički odbija mogućnost da se kandidira za treći mandat. Pregovori oko njegova nasljednika ponovo su upali u krizu, a razriješeni su tek kada je [[Kurt Waldheim]] potvrđen od strane velikih sila i kasnije izabran u prosincu iste godine. Nakon deset godina na čelu Ujedinjenih naroda, U Thant se umirovio, ostavši u dobrim odnosima sa svim velikim silama. Nastavio se baviti mirovnom politikom na međunarodnom nivou, živeći na velikom imanju u [[New York (grad)|New Yorku]].

Preminuo je [[25. studenog]] [[1974.]] godine u [[New York (grad)|New Yorku]] od posljedica [[rak pluća|raka pluća]]. Tada vladajuća [[vojna hunta]] u [[Burma|Burmi]] odbila mu je odati počast, djelomično zbog ljubomore čelnika [[Ne Win]]a na Thantov međunarodni ugled, a djelomično i zbog Thantove bliskosti sa svrgnutim demokratskim vođom, U Nuom. Takav tretman doveo je do [[U Thantova kriza|velikih demonstracija]] u [[Rangoon]]u, koje je vlada nasilno ugušila uz desetke mrtvih.  

==Reference==
{{reflist}}

==Literatura==
*{{cite book | title=U Thant: The Search for Peace | publisher=Knopf Publishing Group | author=[[June Bingham Birge]] | year=1966 | location=New York, United States | ref={{Sfnref|Bingham|1966}}}}
* {{cite journal | url=http://walterdorn.org/pub/144 | title=Unsung Mediator: U Thant and the Cuban Missile Crisis | author=[[Walter Dorn|A. Walter Dorn]] and Robert Pauk | journal=[[Diplomatic History (journal)|Diplomatic History]] |date=April 2009  | volume=33 | issue=2 | pages=261–291 | doi=10.1111/j.1467-7709.2008.00762.x | ref={{Sfnref|Dorn &amp; Pauk|2009}}}}
* {{cite book | title=Timing the De-escalation of International Conflicts | publisher=Syracuse University Press | author=Louis Kriesberg, Stuart J. Thorson | year=1991 | location=Syracuse, New York | isbn=0815625219 | ref={{Sfnref|Louis &amp; Stuart|1991}}}}
* {{cite journal | title=The closest brush: How a UN secretary-general averted doomsday | author=A. Walter Dorn and Robert Pauk | journal=[[Bulletin of the Atomic Scientists]] |date=November 2012  | volume=68 | issue=6 | pages=79–84 | doi=10.1177/0096340212464363 | ref={{Sfnref|Dorn &amp; Pauk|2012}}}}
* {{cite encyclopedia | title=U Thant | encyclopedia=Salem Press Biographical Encyclopedia:Research Starters | publisher=Salem Press | accessdate=22 May 2014 | author=Lewis, Terrance L. | year=2012 | ref={{Sfnref|Lewis|2012}}}}
* {{cite book |author=A. Walter Dorn|title=U Thant: Buddhism in Action, in Kille, Kent (ed.), The UN Secretary-General and Moral Authority: Ethics and Religion in International Leadership |publisher=Georgetown University Press | url=http://walterdorn.org/pdf/UThant-BuddhismInAction_Dorn_SG-MoralAuthority_2007.pdf | location=Washington, DC |year=2007 |isbn=978-1-58901-180-9 | ref={{Sfnref|Dorn|2007}}}}

== Vanjske veze ==
{{Commonscat|U Thant}}
* [http://www.un.org/av/photo/subjects/sg3.htm UN Photos of U Thant] from the United Nations website
* [http://www.un.org/Overview/SG/sg3bio.html Official U.N.S.G. biography] from the United Nations website

{{s-start}}
{{s-dip}}
{{s-bef |before={{flagicon|Švedska}} [[Dag Hammarskjöld]]}}
{{s-ttl |title=[[Generalni sekretar Ujedinjenih naroda]] |years=[[1961.]] – [[1971.]]}}
{{s-aft |after={{flagicon|Austrija}} [[Kurt Waldheim]]}}
{{end}}

{{Generalni sekretari Lige naroda i Ujedinjenih naroda}}
{{Osobe Hladnoga rata}}
{{Normativna kontrola}}

{{Životni vijek|1909|1974|Thant, U}}
[[Kategorija:Biografije, Mjanmar]]
[[Kategorija:Diplomati]]
[[Kategorija:Generalni sekretari Ujedinjenih naroda]]
[[Kategorija:Umrli od raka]]</text>
      <sha1>l80aum6og94mqhckfmuq0hgqwggoo96</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Oleksandr Zinčenko (fudbaler)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4668158</id>
    <revision>
      <id>41259850</id>
      <parentid>41062828</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T15:54:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Edgar Allan Poe</username>
        <id>29250</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9946" xml:space="preserve">{{Infokutija nogometaš
| imenogometaša             = Oleksandr Zinčenko&lt;br&gt;{{small|Олександр Володимирович Зінченко}}
| slika                     = [[File:Zinchenko 2018.jpg|220px]]
| punoime                   = Oleksandr Volodimirovič Zinčenko
| nadimak                   = 
| datumrođenja              = [[15. prosinca]] [[1996.]]
| rodnigrad                 = {{flagicon|UKR}} [[Radomišl]]
| rodnadržava               = [[Ukrajina]]
| datumsmrti                = 
| gradsmrti                 = 
| državasmrti               = 
| nacionalnost              = 
| državljanstvo             = {{flagicon|UKR}} [[Ukrajina|ukrajinsko]]
| visina                    = 1.75 m

| pozicija                  = ofenzivni vezni, krilo
| trenutniklub              = {{flagicon|ENG}} [[Arsenal F.C.|Arsenal]]
| brojnadresu               =

| datumimjestodebija        =
| omladinskegodine          = 
| omladinskipogoni          = 

| godine1                    = 2015 – 2016
| klubovi1                   = {{flagicon|RUS}} [[FK Ufa|Ufa]]
| nastupi(golovi)1           = 31 (2)
| godine2                    = 2016 – 2022
| klubovi2                   = {{flagicon|ENG}} [[Manchester City F.C.|Manchester City]]
| nastupi(golovi)2           = 76 (0)
| godine3                    = 2016 – 2017
| klubovi3                   = → {{flagicon|NIZ}} [[PSV Eindhoven|PSV]]
| nastupi(golovi)3           = 12 (0)
| godine4                    = 2022 –
| klubovi4                   = {{flagicon|ENG}} [[Arsenal F.C.|Arsenal]]
| nastupi(golovi)4           = 0 (0)
| godine5                    = 
| klubovi5                   = 
| nastupi(golovi)5           = 
| godine6                    = 
| klubovi6                   = 
| nastupi(golovi)6           = 
| godine7                    = 
| klubovi7                   = 
| nastupi(golovi)7           = 
| godine8                    = 
| klubovi8                   = 
| nastupi(golovi)8           = 
| godine9                    = 
| klubovi9                   = 
| nastupi(golovi)9           = 
| godine10                   = 
| klubovi10                  = 
| nastupi(golovi)10          = 
| godine11                   = 
| klubovi11                  = 
| nastupi(golovi)11          = 
| godine12                   = 
| klubovi12                  = 
| nastupi(golovi)12          = 
| godine13                   = 
| klubovi13                  = 
| nastupi(golovi)13          = 
| godine14                   = 
| klubovi14                  = 
| nastupi(golovi)14          = 
| godine15                   = 
| klubovi15                  = 
| nastupi(golovi)15          = 
| godine16                   = 
| klubovi16                  = 
| nastupi(golovi)16          = 
| godine17                   = 
| klubovi17                  = 
| nastupi(golovi)17          = 
| godine18                   = 
| klubovi18                  = 
| nastupi(golovi)18          = 
| godine19                   = 
| klubovi19                  = 
| nastupi(golovi)19          = 
| godine20                   = 
| klubovi20                  = 
| nastupi(golovi)20          = 
| godine21                   = 
| klubovi21                  = 
| nastupi(golovi)21          = 
| godine22                   = 
| klubovi22                  = 
| nastupi(golovi)22          = 
| godine23                   = 
| klubovi23                  = 
| nastupi(golovi)23          = 
| godine24                   = 
| klubovi24                  = 
| nastupi(golovi)24          = 
| godine25                   = 
| klubovi25                  = 
| nastupi(golovi)25          = 

| reprezentacija             =
| nacionalnegodine1          = 2015 –
| nacionalneekipe1           = {{NogRep|UKR}}
| nacionalninastupi(golovi)1 = 43 (7)
| nacionalnegodine2          = 
| nacionalneekipe2           = 
| nacionalninastupi(golovi)2 = 
| nacionalnegodine3          = 
| nacionalneekipe3           = 
| nacionalninastupi(golovi)3 = 
| nacionalnegodine4          = 
| nacionalneekipe4           = 
| nacionalninastupi(golovi)4 = 

| trenergodine               =
| trenerklubovi              =

| zadnjiuređaj               = 30.6.2021
| zadnjiuređajrep            = 
}}
'''Oleksandr Volodimirovič Zinčenko''' ([[ukrajinski]]: Олександр Володимирович Зінченко; [[Radomišl]], [[15. prosinca]] [[1996.]]), [[Ukrajina|ukrajinski]] [[nogomet]]aš koji trenutačno igra za [[Arsenal F.C.|Arsenal]]. Zinčenko igra također za [[Ukrajinska nogometna reprezentacija|ukrajinsku nogometnu reprezentaciju]].

== Klupska karijera ==
Juniorsku karijeru je započeo u Monolit Illichivetsu. U [[2009.]] godini je ga [[FK Šahtar Donjeck|Šahtar Donjeck]] potpisao. Bio je dio mlade momčadi Šahtar Donjecka u ''UEFA Youth League'' u 2013./14., gdje je zabio pogodak protiv svojih vršnjaka iz [[Manchester United F.C.|Manchester Uniteda]]. U srpnju [[2014.]] godine je napustio Šahtar Donjeck i počeo trenirati u ruskom [[FK Rubin Kazan|Rubin Kazanu]]. Početkom [[2015.]] godine je ipak potpisao za [[FK Ufa|Ufu]]. U srpnju iste godine je Zinčenko zabio svoj prvi gol za Ufu. Zinčenko postao je novi igrač [[Manchester City F.C.|Manchester Cityja]] nakon što je potpisao petogodišnji ugovor na Etihadu u srpnju [[2016.]] godine.&lt;ref&gt; {{eng oznaka}} {{citiranje www|url= http://www.bbc.com/sport/football/36705702|naslov= Man City: Oleksandr Zinchenko signs after Euro 2016 duty with Ukraine|rad= bbc.com|dan= 4. srpnja 2016.|preuzeto= 4. srpnja 2016.}} &lt;/ref&gt; U kolovozu [[2016.]] godine je Zinčenko otišao na posudbu u [[Nizozemska|nizozemski]] [[PSV Eindhoven|PSV]] do kraja sezone.&lt;ref&gt; {{eng oznaka}} {{citiranje www|url= http://www.espnfc.com/story/2937890/manchester-city-oleksandr-zinchenko-joins-psv-eindhoven-on-loan|naslov= Manchester City's Oleksandr Zinchenko joins PSV Eindhoven on loan|rad= espnfc.com|dan= 27. kolovoza 2016.|preuzeto= 30. kolovoza 2016.}} &lt;/ref&gt; Ukrajinac je debitirao za PSV kao zamjena protiv [[SC Heerenveen]]a u listopadu [[2016.]] godine.&lt;ref&gt;{{citiranje www|url= http://www.ed.nl/default/psv-loopt-weer-averij-op-in-heerenveen~af7dfb32/|naslov= PSV loopt weer averij op in Heerenveen|rad= ed.nl|dan= 25. listopada 2016.|preuzeto= 30. lipnja 2017.}} &lt;/ref&gt;

== Reprezentativna karijera ==
Za ukrajinsku nogometnu reprezentaciju je debitirao protiv [[Španjolska nogometna reprezentacija|Španjolske]] u [[2015.]] godini i tako postao treći najmlađi debitant u povijesti ukrajinske reprezentacije.&lt;ref&gt; {{eng oznaka}} {{citiranje www|url= https://donetskway.wordpress.com/2015/10/16/the-curious-case-of-oleksandr-zinchenko/|naslov= The curious case of Oleksandr Zinchenko|rad= donetskway.com|dan= 16. kolovoza 2015.|preuzeto= 1. lipnja 2016.}} &lt;/ref&gt; U prijateljskoj utakmici protiv [[Rumunjska nogometna reprezentacija|Rumunjske]] [[28. svibnja]] [[2016.]] je Zinčenko zabio svoj prvi gol za Ukrajinu. Ujedno je i oborio rekord [[Andrij Ševčenko|Andrija Ševčenka]] star 20 godina, koji je zabio gol protiv [[Turska nogometna reprezentacija|Turske]] u svibnju [[1996.]] sa 19 godina i 214 dana. Sa golom na [[Stadio Olimpico di Torino]] je veznjak postao najmlađi strijelac u povijesti ukrajinske reprezentacije sa 19 godina i 165 dana.&lt;ref&gt; {{eng oznaka}} {{citiranje www|url= http://www.goal.com/euro2016/en/article/shevchenkos-ukraine-record-broken-by/1sj0mtlcjwe691fgx8t9zaht2h|naslov= Shevchenko’s 20-year Ukraine record broken by Oleksandr Zinchenko|rad= goal.com|dan= 29. svibnja 2016.|preuzeto= 1. lipnja 2016.}} &lt;/ref&gt;&lt;ref&gt; {{eng oznaka}} {{citiranje www|url= http://www.dailymail.co.uk/sport/football/article-3615710/Ukraine-4-3-Romania-Teenager-Oleksandr-Zinchenko-breaks-Andriy-Shevchenko-s-record.html|naslov= Ukraine 4-3 Romania: Oleksandr Zinchenko breaks Andriy Shevchenko's record|rad= dailymail.co.uk|dan= 30. svibnja 2016.|preuzeto= 1. lipnja 2016.}} &lt;/ref&gt; Ukrajinski nogometni izbornik objavio je u svibnju [[2016.]] popis za nastup na [[Europsko prvenstvo u nogometu - Francuska 2016.|Europskom prvenstvu u Francuskoj]], na kojem se nalazi Zinčenko.&lt;ref&gt; {{eng oznaka}} {{citiranje www|url= http://www.bbc.com/sport/football/36417368|naslov= Euro 2016: Full squads for every country|rad= bbc.com|dan= 8. lipnja 2016.|preuzeto= 15. lipnja 2016.}} &lt;/ref&gt;&lt;ref&gt; {{eng oznaka}} {{citiranje www|url= http://www.uefa.com/uefaeuro/news/newsid=2370014.html?rss=2370014+Ukraine's+Fomenko+puts+faith+in+Zinchenko|naslov= Ukraine's Fomenko puts faith in Zinchenko|rad= uefa.com|dan= 31. svibnja 2016.|preuzeto= 1. lipnja 2016.}} &lt;/ref&gt; Igrao je u [[Europsko prvenstvo u nogometu - Francuska 2016.#Skupina C|prvoj utakmici na Europskom prvenstvu]] od 73. minute protiv [[Njemačka nogometna reprezentacija|Njemačke]], koju je Ukrajina izgubila sa 2:0.&lt;ref&gt; {{citiranje www|url= http://sport.hrt.hr/339049/euro-2016-njemacka-ukrajina|naslov= Njemačka uz dosta muke svladala Ukrajinu|rad= hrt.hr|dan= 12. lipnja 2016.|preuzeto= 15. lipnja 2016.}} &lt;/ref&gt; Ukrajina se s [[Europsko prvenstvo u nogometu - Francuska 2016.#Skupina C|porazom]] od [[Poljska nogometna reprezentacija|Poljske]] oprostila od Europskog prvenstva u Francuskoj.&lt;ref&gt; {{slv oznaka}} {{citiranje www|url= http://4d.rtvslo.si/arhiv/evropsko-prvenstvo-v-nogometu-2016-uefa-euro-2016/174412699|naslov= Blaszcykowski edini strelec na tekmi Poljska – Ukrajina|rad= 4d.rtvslo.si|dan= 21. lipnja 2016.|preuzeto= 4. srpnja 2016.}} &lt;/ref&gt; Zinčenko je igrao u svim utakmicama na Europskom prvenstvu.

== Reference ==
{{reference}}

== Vanjske veze ==
{{commons category}}
*[https://alexzinchenko.com/landing Official website]
*{{Soccerbase}}

{{Sastav Ukrajina 2016 EP}}
{{Sastav Ukrajina 2020 EP}}
{{Authority control}}
{{Životni vijek|1996||Zinčenko, Oleksandr}}

[[Kategorija:Ukrajinski fudbaleri ili nogometaši]]
[[Kategorija:Fudbaleri ili nogometaši Manchester Cityja]]
[[Kategorija:Fudbaleri ili nogometaši PSV Eindhovena]]
[[Kategorija:Fudbaleri ili nogometaši Arsenala]]</text>
      <sha1>2z2mgms7vw1tznvl9ak9cju9uesask8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Legalizovani četnici</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4669505</id>
    <revision>
      <id>41259852</id>
      <parentid>41259826</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T15:57:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>87.116.162.19</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Progon i hvatanje partizana i njihovih simpatizera */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42916" xml:space="preserve">:''Ovaj članak se odnosi na oružane formacije u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]] koje su nastale legalizovanjem nekadašnjih pripadnika četničkih odreda [[Jugoslovenska vojska u otadžbini|JVuO]] kod marionetske [[Vlada narodnog spasa Milana Nedića|Nedićeve vlade u Srbiji]] u okupiranoj Kraljevini [[Drugi svjetski rat u Jugoslaviji|Jugoslaviji tokom drugog svetskog rata]]. Za ostale četničke formacije i širi kontekst v. [[Četnici]]''
{{Infookvir vojna postrojba
|naziv= Legalizovani četnici
|slika= [[File:Legalizovani četnici u Srbiji 1942.jpg|250px]]
|opis slike= Legalizovani četnici u Srbiji 1942.
|osnovana datum= novembar i decembar 1941.
|ukinuta datum= mart 1943.
|period= 
|država= {{flagicon|Kraljevina Jugoslavija}} [[Drugi svjetski rat u Jugoslaviji|Kraljevina Jugoslavija pod okupacijom Sila Osovine]]
|odanost= {{flagicon image|Flag of the Government of National Salvation 2.png}} [[Nedićeva Srbija]]
|grana= [[Srpska državna straža]]
|vrsta=
|uloga=
|specijalizacija=
|veličina= 20 odreda
|zapovjedna struktura=
|vojarna oznaka=
|sjedište=
|nadimak=
|zaštitnik=
|geslo=
|boje=
|marš=
|maskota=
|obljetnica=
|oprema=
|oprema oznaka=
|bitke= Proterivanje [[partizan]]a iz Srbije u decembru 1941.
|bitke oznaka=
|odlikovanja=
|raspuštena= mart 1943.
|zapovjednik= 
|istaknuti zapovjednici= [[Predrag Raković]] &lt;br&gt; [[Miloje Mojsilović]] &lt;br&gt; [[Miloš Glišić]] &lt;br&gt; [[Manojlo Korać]] &lt;br&gt;[[Božidar Ćosović]] &lt;br&gt; [[Mašan Đurović]] &lt;br&gt; Mirko Tomašević &lt;br&gt; Todor Dobrić
|simbol raspoznavanja=
|simbol raspoznavanja oznaka=
|simbol raspoznavanja 2=
|simbol raspoznavanja 2 oznaka=
|simbol raspoznavanja 3=
|simbol raspoznavanja 3 oznaka=
|simbol raspoznavanja 4=
|simbol raspoznavanja 4 oznaka=
|zrakoplov lovac=
|zrakoplov bombarder=
|zrakoplov ostali=
|zrakoplov borbeni=
|zrakoplov helikopter=
|zrakoplov presretač=
|zrakoplov izviđački=
|zrakoplov patrolni=
|zrakoplov školski=
|zrakoplov transportni=
}}
'''Legalizovani četnici''' je naziv oružanih formacija u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]] koje su nastale legalizovanjem nekadašnjih pripadnika četničkih odreda - [[Jugoslovenska vojska u otadžbini|Jugoslovenske vojske u otadžbini]] (JVuO) kod marionetske [[Vlada narodnog spasa Milana Nedića|Nedićeve vlade u Srbiji]] u okupiranoj Kraljevini [[Drugi svjetski rat u Jugoslaviji|Jugoslaviji tokom drugog svetskog rata]]. Formiranje ovih formacija je počelo u novembru i decembru 1941. godine, a poslednja dva odreda legalizovanih četnika su raspuštena u martu 1943.

Kada je došlo do konačnog sloma ustanka u Srbiji, u dva talasa, prvom tokom novembra i decembra 1941. i drugom početkom 1942. godine, najveći broj pripadnika četničkih jedinica, tj. JVuO (ukupno oko 20 četničkih odreda) legalizovao se kod Vlade Nacionalnog Spasa Milana Nedića, formalno u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]]. Na taj način je deo JVuO uspešno izbegao uništenje tokom ofanzive nemačkih trupa na ustanike za razliku od komunističkih formacija (partizana) koje su bile razbijene i proterane iz Srbije. Legalizacija je imala pozitivne strane u tome što je doprinela da se sačuva ljudstvo i naoružanje dela ustanika, ali je imala i negativne posledice u opadanju borbenog duha i discipline i potpunog odbijanja naređenja dobijenih od strane JVuO za koju su praktično postali neupotrebljivi.

Nakon sloma ustanka došlo je do odmazde za događaje u ustanku koja je u najvećoj meri bila usmerena na partizane i njihove simpatizere. U njihovim surovim progonima su u decembru 1941. aktivno učešće uzeli i odredi legalizovanih četnika koji su hvatali na terenu pripadnike komunističkih formacija i najčešće ih predavali Nemcima koji su ih streljali. Partizanska propaganda je uporno zanemarivala činjenicu da su u pitanju bili legalizovani četnici i neprestano krivila četnike Draže Mihailovića za stradanje partizana i njihovih simpatizera u Srbiji u decembru 1941. Tokom 1942. legalizovani četnici su se sukobljavali i sa ljotićevcima i sa četnicima Draže Mihailovića.

Legalizovani četnici su na osnovu početnih izveštaja o kolaboracionizmu inicijalno bili kritikovani od strane saveznika, ali su kritike uskoro bile potisnute posle izveštaja o aktivnostima ovih jedinica usmerenih protiv formacija sila osovine i ljotićevaca. Britanci su u suštini smatrali &quot;legalizaciju&quot; uspešnom obmanom.

== Legalizacija kod Vlade Nacionalnog Spasa u Srbiji ==
=== Prvi talas legalizacije u novembru i decembru 1941. ===
{{citiranje|U početku još u decembru  [1941. godine] video sam jasno ovo: Ljotićevci naslanjajući se na Nemce imaju za cilj da najpre sa nama sarađuju dok se unište komunisti, pa posle pomoću Nemaca da likvidiraju i našu organizaciju i naše odrede. Uništenje komunista bilo je potrebno i meni i Nemcima i Ljotićevcima, te smo se u ovom poslu složili i postali »saveznici«.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_209.htm Извештај Раковића Михаиловићу од децембра 1942, - [[Зборник докумената и података о народноослободилачком рату југословенских народа]], том XIV (четнички документи), књига 1, Војноиздавачки завод, Београд] {{Wayback|url=http://www.znaci.net/00001/4_14_1_209.htm |date=20120307190850 }}, Приступљено 24. 4. 2013.&lt;/ref&gt;|Izvještaj [[Predrag Raković|Predraga Rakovića]] [[Dragoljub Mihailović|Draži Mihailoviću]] iz decembra 1942.}}

{{citiranje|Ovom akcijom je [[Milan Nedić|Nedić]] uspeo da spase sve Mihailovićeve četničke odrede na terenu gde je imala da otpočne velika nemačka vojna akcija i koji su se ovako bili pretvorili u pomoćne trupe srpske vlade. Nedić je smatrao da je potrebno da ostane na terenu živa srpska nacionalna snaga, bez obzira da li su to njegove stvarne pristalice ili pripadnici pokreta otpora Mihailovića. Za pretsednika vlade su to sve bili Srbi koji se bore za opstanak srpskog naroda.&lt;ref&gt;Станислав Краков, Генерал Милан Недић, Књига прва: На оштрици ножа, Минхен, Штампарија Искра, 1963, стр. 281&lt;/ref&gt;| [[Stanislav Krakov]] o legalizaciji Mihailovićevih četnika}}

Nakon sloma ustanka u Srbiji krajem 1941. dolazi do legalizacije najvećeg dela jedinica četnika pod komandom Draže Mihailovića koja je bila sprovođena u dva talasa. Prvi talas je bio u periodu novembar/decembar 1941. kada su sljedeće četničke jedinice prihvatile legalizaciju kod srpske marionetske vlade:
* Ljubićki odred pod komandom [[Predrag Raković|Rakovića]]
*Požeški odred pod komandom [[Miloš Glišić|Glišića]] i [[Vučko Ignjatović|Ignjatovića]]
*Užičko-požeški odred pod komandom Manojla Koraća
*Crnogorski odred pod komandom Nikole Mladenovića
*Odredi pod komandom Vojislava Pantelića u Loznici, odred kapetana Radovana Stojanovića, odred [[Živojin Lazović|Živana Lazovića]] u beogradskom okrugu, odred kapetana Borivoja Rajkovića u [[Kosjerić]]u, [[Nikola Kalabić|Nikole Kalabića]] i drugi&lt;ref&gt;{{harv|Borković|1979a|p=270}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Petranović|1992|p=271}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=122}}&lt;/ref&gt;

Prvi talas legalizacije snaga pod Mihailovićevom komandom uslijedio je nakon sastanka održanog na [[Ravna gora|Ravnoj gori]], 30. novembra 1941. godine, kome su, pored samog Mihailovića, prisustvovali komandanti odredâ, uglavnom onih sa područja [[Zapadna Srbija|zapadne Srbije]]. Činjenica da zapisnik sa samog sastanka nije pronađen i gotovo je izvjesno da nije ni vođen, upućuje na zaključak da je Mihailović instrukciju, tj. naredbu o legalizaciji svojim komandantima prenio usmenim putem. Za sastanak se naknadno saznalo iz sekundarnih izvora, tj. iz svjedočenja prisutnih oficira ili iz depeša upućenih Mihailoviću. Tako je [[Miloš Glišić]] (major vojske Kraljevine Jugoslavije,
načelnik štaba Požeškog četničkog odreda, kao ratni zločinac
osuđen na smrt), na suđenju u vezi sa sastankom četničkih
komandanata od 30. novembra, izjavio sljedeće: &quot;Na Ravnoj gori
sa Dražom je održano savetovanje komandanata odreda. Na ovom savetovanju
Draža je naredio da se stupa u vezu sa Nedićevim odredima,
radi popravljanja situacije. Rekao je da odredi i dalje ostaju pod njegovom
komandom i da je ovo samo privremeno rešenje.&quot;&lt;ref&gt;Izdajnik i ratni zločinac Draža Mihailović pred sudom, Stenografske
beleške, Beograd, 1946, str. 68&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Borković|1979a|p=267}}&lt;/ref&gt; Takođe, iz opširnog pisma koje je decembra 1942. kapetan Raković poslao Mihailoviću, može se zaključiti da je sastanak održan krajem novembra 1941.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981, str. 766-767&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=61}}&lt;/ref&gt;

Legalizovani Mihailovićevi četnički odredi postali su dio Nedićevih pomoćnih trupa, sa statusom sličnim onom [[Četnici Koste Pećanca|četničkih odreda Koste Pećanca]], koji su se krajem avgusta 1941. 
pridružili snagama Nedićeve vlade. Jednom naredbom generala Badera, datiranom 10. aprila 
1942, svi odredi [[Srpski dobrovoljački korpus|dobrovoljaca]], kao i svi Pećančevi i legalizirani Mihailovićevi četnici stavljeni su 
pod komandu njemačkih posadnih divizija na raznim područjima. Dati su im specijalni 
brojevi (D-1 do D-19 dobrovoljačkim jedinicama, C-20 do C-38 »samostalnim četnicima«, tj. 
legaliziranim Mihailovićevim četnicima i C-39 do C-101 četničkim odredima Koste Pećanca) 
i njihovu je aktivnost trebalo strogo kontrolirati: dodijeljena su im posebna područja s kojih ne smiju pokrenuti bez njemačkog naređenja; sve operacije ovih jedinica, još uvijek pod 
Nedićevom komandom, trebalo je unaprijed prijaviti njemačkim oblasnim ili okružnim komandama na čijem su području stacionirane; svi ti odredi moraju prilikom operacija imati 
njemačkog oficira za vezu; svi zahtjevi za municiju, koji su Nijemcima stizali preko 
srpske vlade, trebalo je od tada podnositi izravno njemačkoj oblasnoj ili okružnoj komandi kod koje 
je odred lociran.&lt;ref&gt;{{harv|Tomasevich|1979|p=183-184}}&lt;/ref&gt; 

Major [[Manojlo Korać]], bivši Pećančev oficir, inače zapovjednik jedne od četničkih kolona za [[Napad četnika na Užičku republiku|napad na partizanske snage u Užicu]], 31. oktobra 1941, nakon legalizacije je postao okružni načelnik u Užicu, a istovremeno je bio komandant Grupe užičko-požeških odreda. U toj, po karakteru i suštini, kvislinškoj formaciji, proljeća 1942. će boraviti i sam Draža Mihailović, kada je odlučio da napusti Srbiju, da bi se uputio za [[Crna Gora|Crnu Goru]], gdje će se, pod zaštitom [[Pavle Đurišić|Pavla Đurišića]], nalaziti sve do maja 1943. Britanski kapetan [[Bil Hadson]], koga je Mihailović &quot;''ostavio na cedilu''&quot; prilikom [[Operacija Mihailović|njemačkog udara na Ravnu goru]], javlja svojoj centrali u [[Kairo|Kairu]] da &quot;''kada je Mihailović krenuo u Crnu Goru rano iduće godine, njegov štab je mogao da nastavi put bez velike teškoće, legalizujući se kao deo Požeškog korpusa''.&quot;&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/1, str. 55&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=124}}&lt;/ref&gt;

Pored navedenih četničkih odreda, legalizovao se i odred pod komandom majora [[Ljubomir Jovanović Patak|Ljube Jovanovića Patka]], kasnijeg komandanta Timočkog korpusa. Jovanović je postao komandant Srpske državne straže u [[Zaječar]]u, gdje su, kao legalni, raspoređeni brojni Mihailovićevi oficiri. Među njima su bili kapetan Vladimir Komarčević (kasnije komandant Kolubarskog korpusa), zatim [[Neško Nedić]], budući komandant Valjevskog korpusa, te poručnik Miloš Radosavljević. Poručnik Toma Aleksić je raspoređen na službu u [[Zlot (Bor)|Zlot]], kapetan Mirić u [[Žagubica|Žagubicu]], dok je kapetan Toma Obradović dobio raspored u [[Knjaževac]]. U [[Valjevo|Valjevu]] su na službi u vojnim formacijama Nedićevog režima bili major Ljubomir Vojteh, komandant Valjevskog četničkog odreda i kapetan Selimir Popović.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/1, str. 232&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=124-125}}&lt;/ref&gt;

Krajem 1941. [[Božidar Ćosović]] je legalizovao njegov ''Javorski četnički odred'' koji je bio preimenovan u ''Javorski samostalni četnički odred'' kodnog naziva C-37.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=374}}&lt;/ref&gt; Pošto Ćosović nije izvršavao naređenja nadležne njemačke komande, njegov je odred rasformiran jula 1942. godine, ali je Ćosović zadržao oružje, postao ponovo ilegalan i imao brojne oružane sukobe sa okupatorskim snagama, kao i sa [[Muslimanska milicija Sandžaka|Sandžačkom muslimanskom milicijom.]] Ponašanje pripadnika odreda pod Ćosovićevom komandom je bilo ispod svake kritike, obzirom da je lokalno stanovništvo bilo pljačkano, premlaćivano i ubijano. U nemilosti su  bili čak i oficiri [[Srpska državna straža|SDS]]-a delegirani u njegovu štabu.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=375}}&lt;/ref&gt; Vrhovna komanda JVuO će Ćosovića (kao i Mašana Đurovića, ali i mnoge druge), zbog progona Mihailovićevih četnika za račun okupatora, samovolje i brojnih drugih prestupa, staviti pod [[Crne trojke|slovo &quot;Z&quot;]] i sredinom 1943. godine će obojica biti likvidirani od strane ravnogorskih četnika. Božidar Ćosović-Javorski je, barem zvanično, pripadao odredima generala Mihailovića znatno duže od Mašana Đurovića.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=1040-1041}}&lt;/ref&gt;

Jeličko-moravički četnički odred kojim je komandovao Miloje Mojsilović se legalizovao 9. novembra 1941. i od tada nad ovim odredom Draža Mihailović nije imao komandu, a okupaciona vlast je preko svoje štampe navodila ovaj odred kao prvi primer propasti vojske pod Mihailovićevom organizacijom.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=413}}

Kroz legalizaciju dijela četničkih odreda kod Nedićeve vlade, Mihailovićev pokret je uspješno izbjegao uništenje tokom njemačke ofanzive protiv ustanika, za razliku od komunističkih snaga koje su bile potpuno razbijene i uništene ili protjerane iz Srbije.&lt;ref&gt;{{harv|Dear|Foot|1995|p=1299}}: &quot;By partially 'legalizing' itself with the Nedic regime, it had managed to escape destruction in the German offensive which chased the Partisans out of Serbia&quot;&lt;/ref&gt; S jedne strane, Nedić je 
dobijao nove snage za borbu protiv pripadnika narodnooslobodilačkog 
pokreta, a s druge strane, Mihailović je spasavao svoje odrede od uništenja u jeku zime, 
progona i nemačkih represalija. Udruženim snagama mogli su zavesti 
četničku strahovladu i iskorenjivanje zaostalih grupa partizana, pojedinaca i njihovih simpatizera i jataka.&lt;ref&gt;{{harv|Petranović|1992|p=271}}&lt;/ref&gt; U proljeće 1942. sjedište JVuO i njihove glavne aktivnosti su bili prenijeti u Crnu Goru i Bosnu, dok je u Srbiji ostalo oko 20 legalizovanih četničkih odreda u službi Nedićeve vlade.&lt;ref&gt;{{cite book|title=Tokovi revolucije|url=https://books.google.com/books?id=BhjjAAAAMAAJ|year=1986|publisher=Institut za istoriju radničkog pokreta Srbije|page=294|quote=У пролеће 1942. седиште четничке организације и деловања пребачено је у Црну Гору и Босну. У Србији је остало око 20 легализованих четничких одреда у служби Недићеве владе.}}&lt;/ref&gt; Pored legalizovanih četnika, na terenu su i dalje postojali i ilegalni četnički odredi pod komandom [[Dragoslav Račić|Račića]], [[Dragutin Keserović|Keserovića]], [[Velimir Piletić|Piletića]] i drugih a koje su Nemci progonili.&lt;ref&gt;{{harv|Petranović|1997|p=231}}: &quot;... илегални четнички одреди које су Немци прогонили (Рачића, Кесеровића, Пилетића и других).&quot;&lt;/ref&gt;

=== Drugi talas legalizacije početkom 1942. ===
[[Datoteka:Smotra četnika.jpg|minijatura|Nemački okupator za vreme vršenja smotre legalnih četnika u Srbiji.]]
Tokom drugog talasa legalizacije koji se desio početkom 1942. marionetska vlada u Srbiji je čak osnivala nove četničke odrede kao već legalizovane, kao ''Ribnički odred'' u Valjevskom kraju.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=121}}&lt;/ref&gt;

Najveći broj četničkih odreda legalizovanih u drugom talasu je prvo bio ilegalan i pod komandom Draže Mihailovića, a zatim legalizovan.

''Požeški četnički odred'' pod komandom majora [[Miloš Glišić|Miloša Glišića]] je bio preimenovan u ''Sandžački vojni četnički odred'' kada je bio legalizovan kod Vlade nacionalnog spasa.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=XXV}}: &quot;...  Додајмо и да се легализовани четнички одред мајора Глишића, при влади Mилана Недића, такође звао „Санџачки војни четнички одред“ &quot;&lt;/ref&gt;  

Ilegalni ''Suvoplaninski četnički odred'' pod komandom Mašana Đurovića sa 520 vojnika je bio legalizovan i preimenovan u ''Ibarski četnički odred'' kodnog naziva C-54 i bio je sastavljen od nekoliko bataljona čije je sedište bilo prvo u [[Raška (grad)|Raškoj]], a zatim u [[Јошаничка Бања|Jošaničkoj Banji]].&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|pp=260, 371}}&lt;/ref&gt; Broj vojnika koji su pripadali ovom odredu je narastao na više od 1.200 vojnika i oficira do početka 1942.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=371}}&lt;/ref&gt; Tokom februara i marta 1942. godine, Draža Mihailović je sa Đurovićem vodio veoma žustru prepisku.&lt;ref&gt;https://www.rastko.rs/istorija/delo/13229&lt;/ref&gt; Pri štabu vojvode Đurovića u Raškoj, angažovan je bio i artiljerijski poručnik (kasnije kapetan) Dragor Pavlović, komandant Deževske brigade JVuO, koji se u Ibarskom četničkom odredu legalizovao krajem 1941.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=380}}&lt;/ref&gt; Đurović je, 1. juna 1942. godine, uhvatio britanskog kapetana Kristija Lorensa (Christie Lawrence), četničkog poručnika Dimitrija Cvetkovića i još nekolicinu četnika, odveo ih za [[Beograd]], te predao Njemcima.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, 
XIV, knj. 1, str. 438&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=274}}&lt;/ref&gt; Do avgusta 1942, Njemci su u potpunosti ustrojili Ibarski četnički odred, koji je tada brojao tačno 1000 ljudi - 90 oficira i 910 podoficira i boraca. Njemački bezbjedonosni organi bilježe da Đurović pod svojom komandom ima &quot;''najveću naoružanu jedinicu u srpskom prostoru''&quot;, tj. u [[Područje Vojnog zapovednika Srbije|okupiranoj Srbiji]].&lt;ref&gt;Istorijski arhiv Beograda, BDS, Đ-334, Mašan Đurović, 41–42.&lt;/ref&gt; Odred je pokrivao prostor studeničkog, deževskog i kosovskomitrovačkog sreza.

''Golijsko-Sjenički četnički odred'' pod komandom poručnika Mirka Tomaševića je bio legalizovan i pripojen Ibarskom četničkom odredu kao njegov Peti bataljon.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=371}}&lt;/ref&gt; 

Takođe, legalizovan je bio i ''Kolašinski četnički odred'' pod komandom vojvode Todora Dobrića, sastavljen od izbeglica iz [[Ibarski Kolašin|Ibarskog Kolašina]].&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=374}}&lt;/ref&gt;

Iz izvještaja kvislinške administracije može se nazrijeti obim legalizacije četničkih odreda. Naime, žandarmerijski major [[Milan Kalabić]], načelnik Okruga kragujevačkog 14. februara 1942, navodi da se u oružanim odredima Vlade narodnog spasa na području Šumadije „''nalazi poglavito ono ljudstvo koje je bilo ili naklonjeno pukovniku Mihailoviću, ili je aktivno učestvovalo u njegovim odredima. Naročito je velik broj oficira. Postoje i čitavi odredi koji su kompletni prešli iz organizacije Draže Mihailovića u Srpsku oružanu silu''“. Ističe se kako Mihailovićevi četnici imaju ličnu mržnju protiv partizana, te da &quot;''stupaju u borbu protiv komunista sa naročitom strašću''&quot;.&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta (knjiga I), Beograd 1999., str. 213-215&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.yuhistorija.com/serbian/drugi_sr_txt01c4.html&lt;/ref&gt;

Uvidom u još jedan dopis upućen iz načelstva kragujevačkog okruga (ovoga puta iz juna 1942. godine), postaje jasno do kog stupnja su ravnogorski četnici, nakon legalizacije, bili integrisani u [[Kolaboracija|kolaboracionističke]] oružane formacije. Naime, u dokumentu se navode podaci o štabu koji je bio smješten u manastiru Voljavči, a koji je oformio Nikola Kalabić sa nekolicinom oficira iz [[Šumadija|Šumadije]]: &quot;''U jednoj kolibi nalazi se radio-stanica; tu se nalaze oficiri - major Palošević, kapetan Dušan Smiljanić, kapetan Marko Muzikravić, potporučnik Živadin Pavlović i Nikola Kalabić. Sa sobom imaju oko 30 vojnika koji vrše kurirsku službu, brinu se za bezbednost i nabavku namirnica; na dan 14. juna održan je u pomenutoj kolibi sastanak, konferencija delegata iz svih okolnih odreda Srpske državne straže (SDS) koji su uglavnom bili ranije u sastavu odmetničkog odreda D. Mihailovića''&quot;.&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta (knjiga I), Beograd 1999., str. 220&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Томанић|2017|p=112}}&lt;/ref&gt;

Legalizovani četnici su formalno bili u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]] sve do decembra 1942.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{harv|Seton-Watson|1961|p=126}}:&quot;...and operated with the title of 'legal Chetniks' until December 1942, when they were formally incorporated into Nedic's own armed forces.&quot;&lt;/ref&gt; Naredbom generala [[Paul Bader|Paula Badera]], nemačkog opunomoćenog komandanta u Srbiji, izdatom 10. aprila 1942. legalizovani četnici su stavljeni pod komandu nemačkih posadnih divizija na pojedinim područjima, a prilikom svake operacije su bili u obavezi da imaju nemačke oficire za vezu dok su municiju dobijali direktno od Nemaca, a ne od Nedića.&lt;ref&gt;Србија у кризи, Михајло Марковић, Пешић и Синови, 2010, str. 250&lt;/ref&gt; Konačno, u Baderovoj izjavi od 7. decembra 1942. se navodi: &quot;''Oko 10.000 četnika se borilo na našoj strani''&quot;.&lt;ref&gt;Arhiv VII, NAW-N-T-312, r. 468, s. 8057753-56&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=126}}&lt;/ref&gt;

=== Legalizacija partizana ===
Izvestan broj partizana je po slomu ustanka takođe bio legalizovan u odredima Milana Nedića, a najviše u odredima Dimitrija Ljotića zbog čega će se kasnije dodatno rasplamsati građanski rat.&lt;ref&gt;[https://www.cacakmuzej.org.rs/files/nmcacak_zbornik_35.pdf ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА], ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt; Pojedini pripadnici partizanskih jedinica su se stavili i u direktnu službu Nemaca sa kojima su učestvovali u akcijama otkrivanja ilegalnih četnika Draže Mihailovića.&lt;ref&gt;[https://www.cacakmuzej.org.rs/files/nmcacak_zbornik_35.pdf ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА], ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt; Broj četnika i civila koji su na ovaj način izgubili život nije nikada konačno utvrđen. Samo u Takovu je aktivnostima ove grupe Nemcima predato 300 i u smrt oterano preko 300 pristalica Draže Mihailovića.&lt;ref&gt;[https://www.cacakmuzej.org.rs/files/nmcacak_zbornik_35.pdf ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА], ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt; 

=== Borbeno angažovanje legalizovanih četnika ===
==== Progon i hvatanje partizana i njihovih simpatizera ====
{{Main|Zločini četnika nad partizanima u Srbiji 1941.}}
[[File:Legalni četnici sprovode Stevana Borotu i Josipa Majera na pogubljenje.jpg|thumb|desno|200px|Legalizovani četnici [[Budimir Bosiljčić|Budimira Bosiljčića]] sprovode [[Stevan Borota|Stevana Borotu]] i [[Josif Majer|Josifa Majera]] na pogubljenje]]
Legalizovani četnici su tokom decembra 1941. surovo progonili partizanske formacije iz Srbije.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=13}} Legalizovani četnici su zarobili [[Momčilo Mole Radosavljević|Momčila Radosavljevića]], prvog komandanta Čačanskog partizanskog odreda i [[Ratko Mitrović|Ratka Mitrovića]], političkog komesara tog odreda i predali su ih okupatorima koji su ih streljali, dok su Radoslava Azanjca, sekretara okružnog komiteta [[SKOJ]]-a za [[Čačak]], legalizovani četnici zarobili i streljali.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|pp=34, 55, 67}} Miroljuba Matijevića koji je takođe bio sekretar OK SKOJ-a za Čačak su legalizovani četnici zarobili i predali Nemcima koji su ga streljali u [[Banjički logor|logoru na Banjici]].{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=70}} Legalizovani četnici su zarobili i Milana Batu Jankovića, istaknutog čačanskog komunistu koji je bio predsednik Odbora za borbu protiv pete kolone u Čačku 1941. godine, da bi ga zatim usmrtili.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=156}} Legalizovani četnici su predali okupatorima 449 zarobljenih partizana i njihovih pristalica iz čačanskog kraja, koje su ovi nakon toga likvidirali.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=436}}&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/38_26.htm Радисав С. Недовић, Пантелија М. Васовић, Затамњена истина, Чачак, 2006.], стр. 124-151.&lt;/ref&gt;

Legalizovani četnici Požeškog četničkog odreda pod komandom Manojla Koraća su 18. i 19. decembra 1941. godine uhvatili 30 poimenice poznatih boraca Ariljskog bataljona i predali ih Nemcima, koji su zarobljenike streljali u Užicu 28. decembra iste godine.&lt;ref&gt;Arhiv Jugoslavije, DK, 110, f. 411, s. 691-922&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=66}}&lt;/ref&gt; Žandarmerijski major (unaprijeđen u čin potpukovnika u januaru 1942&lt;ref Stambolija, Nebojša (2019). Srpska državna straža 1942-1944. Doktorska disertacija. Beograd: Filozofski fakultet Univerziteta u Beogradu, str. 60.&lt;/ref&gt;) Korać, čovjek od Mihailovićevog povjerenja, čiju će komandu priznavati sve do hapšenja od strane Gestapoa u decembru 1942. godine, istovremeno je bio i Pećančev okružni vojvoda. U izvještaju koji je uputio Nedićevoj vladi 23. novembra iste godine, sumira svoje rezultate iz prethodnih deset mjeseci, otkako je na čelu okruga Užičkog: &quot;''Od kada sam 5. januara 1942. godine Pećančevim dekretom postavljen za okružnog komandanta četničkih odreda uhapšeno je 1195 političkih krivaca, od toga streljano 92, predato Nemcima radi streljanja u Beogradu 50 lica, upućeno u koncentracioni logor u Beogradu 414 lica''.&quot;&lt;ref&gt;http://istorijanisa.wikidot.com/rame-uz-rame-sa-nemackim-oruzanim-odredima&lt;/ref&gt; U rukopisu Koraćevih sjećanja iz rata pod nazivom &quot;''Između Draže i Nedića''&quot; objavljenom 2015. godine, fenomenu legalizacije četničkih odreda posvećena je posebna pažnja.&lt;ref&gt;https://www.pogledi.rs/pretplata-na-knjigu-potpukovnik-manojlo-korac-izmedju-draze-i%E2%80%88nedica.html&lt;/ref&gt;

Četnici vojvode Budimira Bosiljčića, koji je priznavao komandu [[Kosta Pećanac|Koste Pećanca]], uhvatili su krajem 1941. i početkom 1942. godine veći broj partizana u Tamnavi i predali ih Nemcima. Poznata su imena 19 partizana, stanovnika tamnavskih sela, koji su ubijeni u nemačkim logorima u [[Norveška|Norveškoj]], koje su uhvatili Bosiljčićevi četnici. Najveći broj (5) bili su stanovnici [[Banjani (Ub)|Banjana]], sela u kome je živeo Bosiljčić. Bosiljčićevi četnici su marta 1943. u selu Brgulama kod [[Ub]]a uhvatili šestočlanu [[Jevreji|jevrejsku]] porodicu koja je pobegla iz Beograda kako bi izbegla odvođenje u logor. Uhapšeni Jevreji su predati Nemcima. Bosiljčić je 1943. pristupio JVuO i imenovan je za oficira pri štabu Valjevskog korpusa.&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=66}}&lt;/ref&gt;

Legalizovani četnici na području [[Kraljevo|Kraljeva]], [[Ушће (Краљево)|Ušća]] i [[Raška (grad)|Raške]] početkom decembra 1941. započeli su hvatanje boraca [[Kraljevački partizanski odred|Kraljevačkog]] i Kopaoničkog partizanskog odreda. Zarobljeni partizani su predavani Pećančevom vojvodi Mašanu Đuroviću koji je organizovao dva sprovođenja zarobljenika i njihovu predaju Nemcima u [[Niš]]u. Prva grupa brojala je 24 zarobljenika i sprovedena je 15. decembra, dok je druga grupa brojala 48 zarobljenika i sprovedena je 19. decembra. Zarobljeni partizani postali su zatočenici nemačkog [[Logor Crveni krst|logora na Crvenom krstu]] u Nišu. Većina je stradala tokom 1942. godine, dok je manji deo uspeo da preživi proboj iz logora 12. februara 1942.&lt;ref&gt;Miroslav M. Milovanović, Nemački koncentracioni logor na Crvenom krstu u Nišu i streljanja na Bubnju, Beograd-Niš, 1983, str. 102-103&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=66-67}}&lt;/ref&gt;

Sve u svemu, od kraja novembra 1941. do proljeća 1942, širom zapadne, sjeverozapadne i [[Centralna Srbija|centralne Srbije]], legalizovani ravnogorski četnici su učestvovali, samostalno ili u saradnji sa četničkim odredima i grupama koje su prethodnih mjeseci prihvatile ingerenciju kvislinške vlade, u pravom lovu na partizane, kao i na njihove pomagače i simpatizere. Na ovaj način uhvaćeno je nekoliko hiljada ljudi. Ubrzo po zarobljavanju, četnici su strijeljali više stotina partizana, dok su većinu predali njemačkom okupatoru.&lt;ref&gt;http://www.yuhistorija.com/serbian/drugi_sr_txt01c4.html&lt;/ref&gt;

==== Sukobi sa ljotićevcima ====
Ubrzo po legalizaciji započeli su sukobi između ilegalnih četnika sa legalizovanim četnicima i ljotićevcima. Krajem maja 1942. u blizini Čačka, [[Predrag Raković]] je organizovao napad na Budimira Nikića i njegovu pratnju, kojom prilikom je Nikić ranjen, dok su četvorica njegovih saradnika ubijeni.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=167}}&lt;/ref&gt; Krajem juna 1942. još jedan pripadnik ljotićevaca, sveštenik Dragutin Bulić je bio napadnut i ubijen od strane četnika pod Rakovićevom komandom na pijaci u Čačku.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=167}}&lt;/ref&gt;

U isto vrijeme, u [[Gornji Milanovac|Gornjem Milanovcu]] se desio sličan događaj. Poslije odlaska majora [[Milan Kalabić|Milana Kalabića]] (koji je bio dio ilegalne strukture JVuO, ali istovremeno i načelnik okruga, tj. pod ingerencijom Nedićeve vlade; otac [[Nikola Kalabić|Nikole Kalabića]]) sa oko 200 ljudi pod svojom komandom u [[Požarevac]], u grad je došao kapetan Rajko Terzić. Počev od aprila 1942, Terzić je hapsio pripadnike i simpatizere ilegalnih četnika i prosljeđivao ih Njemcima koji su ih ubijali ili slali u koncentracione logore u Njemačkoj. Ilegalni četnici su se ubrzo osvetili i ubili Terzića u njegovoj kancelariji.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=167}}&lt;/ref&gt; Prema nekim nepotvrđenim navodima, Terzić će posthumno od strane Njemaca biti odlikovan ordenom &quot;Gvozdenog krsta&quot;.

== Raspuštanje ==
Nemačke vojne i obaveštajne strukture su uspele da shvate suštinu procesa legalizacije dok je [[Abwehr]] uključio proces legalizacije u njegovu analizu situacije u Srbiji objavljenu u decembru 1941. Već 20. decembra 1941. u Abwehru shvataju i primećuju da ostaci poraženih Mihailovićevih četničkih grupacija pokušavaju da se pridruže Pećančevim četnicima pa zato insistiraju da &quot;sve Mihailovićeve pristalice treba tretirati kao pobunjenike i nikako drugačije&quot;.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=122}}&lt;/ref&gt;

Nemački general August Majsner je bio sumnjičav prema legalizovanim četnicima još od kada je došao u Srbiju početkom 1942. Mnogi legalizovani četnički odredi su se u suštini ponašali kao ilegalni četnici, a neki su čak i pripojili sebi novoosnovane legalne četničke odrede.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=192}}&lt;/ref&gt; Pošto su Nemci očekivali da bi Saveznici mogli da organizuju invaziju svojih trupa na jugoslovensku obalu Jadranskog mora, odlučili su da u drugoj polovini 1942. godine razoružaju legalizovane četnike, kako one Mihailovićeve, tako i Pećančeve.&lt;ref&gt;{{harv|Đuković|1982|p=54}}: &quot;Кад су у другој половини 1942. године разоружани четници Косте Пећанца и легализовани четници Драже Михаиловића, ...&quot;&lt;/ref&gt;

Zbog toga su njemačke okupacione vlasti organizovale njihovo razoružavanje, zarobljavanje ili ponovno naoružavanje drugačijim oružjem. Ponovno naoružavanje je bilo organizovano tako da su Nemci oduzimali četnicima njihovo oružje koje je koristilo standardnu municiju i zamenjivali ga oružjem sa nestandardnom municijom koja kada se potroši jedino može da se nabavi od Nemaca. Neke četničke jedinice su bile jednostavno razoružane i raspuštene, a neke razoružane i odvedene u [[Logor Staro sajmište|koncentracioni logor na Starom Sajmištu]] ili u [[Koncentracioni logor Mauthauzen|Mathauzuen]].&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=193}}&lt;/ref&gt;

Posljednja dva legalizovana četnička odreda (Pećančev kojim je komandovao Mašan Đurović i Mihailovićev pod komandom potpukovnika Momčila Matića) bila su raspuštena sredinom marta 1943. godine.&lt;ref&gt;{{harv|Tomasevich|1979|p=184}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Kazimirović|1995|p=994}}: &quot;Последња два легализована Михаиловићева одреда распуштена су у марту 1943. године.&quot;&lt;/ref&gt; Ukupno je oko 12.000 legaliziranih Pećančevih i Mihailovićevih četnika bilo raspušteno, mnogo njihovih oficira uhapšeno, te poslano u zarobljeničke logore u Njemačkoj.

== Tumačenja ==
Posleratna propaganda je uporno isticala da su za stradanje partizana u decembru 1941. krivi četnici Draže Mihailovića, uprkos činjenici da odgovornost leži na komandantima i jedinicama koje su se legalizovale kod Milana Nedića, ili grupe koje su bile nezavisne od Mihailovića poput one pod komandom Bože Javorca.&lt;ref&gt;ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА, ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt;

[[Stanislav Krakov]] u emigraciji piše: „Nedić je po svaku cenu hteo da spase Mihailovićeve odrede u Zapadnoj Srbiji od uništenja prilikom nemačke ofanzive. Već i ranije, on je bio u kontaktu 
s većinom baš tih četničkih komandanata u Zapadnoj Srbiji, jer ih je snabdevao oružjem 
i municijom u njihovoj borbi protiv komunista, te je tu vrlo brzo i efikasno bio postignut 
sporazum između Nedićevih i Mihailovićevih oficira. Svi četnički odredi na ugroženom 
terenu imali su da se u roku od nekoliko dana pre početka nemačke akcije «legalizuju», tj. 
da se stave Nediću na raspoloženje, stvarno ili fiktivno, te da se vode kao njegove jedinice; 
da budu snabdevene njegovim objavama i da, isto kao i ljudstvo oružanih odreda, odnosno 
dobrovoljci, primaju sve potrebe u municiji, hrani i novcu od predsednika srpske vlade.“&lt;ref&gt;{{harv|Краков|1963|p=280}}&lt;/ref&gt; 

U početku su izveštaji o kolaboracionizmu &quot;legalizovanih&quot; četnika izazvali kritike koje su ubrzo potisnute posle aktivnosti ovih jedinica usmerenih protiv formacija [[Sile Osovine|sila Osovine]] i dobrovoljaca [[Dimitrije Ljotić|Dimitrija Ljotića]].&lt;ref&gt;{{harv|Đuretić|1993|p=304}}: &quot;The reports about the collaborationism in Serbia were through the &quot;legalized&quot; units (with Nedic) received, at the beginning, with criticism, to be soon suppressed by the anti-fascist &quot;assertion&quot; of these forces fighting against Ljotic's volunteers.&quot;&lt;/ref&gt; Na suđenju, Mihailović je isticao da je odobrio legalizaciju nekih četničkih jedinica kao najbolji način da se infiltriraju u snage Sila osovine.&lt;ref&gt;{{harv|Heilbrunn|1956|p=117}}: &quot;.. Mihailovitch pointed out that he approved of legalization as the best means for infiltration&quot;&lt;/ref&gt; Britanci su u suštini smatrali &quot;legalizaciju&quot; uspešnom obmanom.&lt;ref&gt;{{harv|Wheeler|1980|p=282}}: &quot;As is apparent from the admiring tone of Hudson's despatch, he - and the British in general - tended to regard &quot;legalization&quot; as a good ruse.&quot;&lt;/ref&gt;

U septembru 1942. [[Zaharije Ostojić]] referiše Mihailoviću i obrazlaže pozitivne i negativne posledice legalizacije ističući da je sa jedne strane legalizacijom spašeno ljudstvo i oružje, ali sa druge strane je do značajnog opadanja borbenog duha i discipline legalizovanih jedinica koje uopšte ne izvršavaju naređenja organa JVuO za koju su &quot;potpuno izgubljeni&quot;.&lt;ref&gt;Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu naroda Jugoslavija, Vojnoistorijski institut, 1981, str 601&lt;/ref&gt; Naime, prema Ostojićevim navodima, došlo je do toga da je &quot;''borbeni duh opao, disciplina takođe. Plate su donele kocku i pijančenja, starešinama su se osladili Nedićevi činovi''&quot;, a nisu bili retki ni &quot;''prijateljstva ni lumperaj sa okupatorom''.&quot;&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta (knjiga I), Beograd 1999., str. 222.&lt;/ref&gt;

== Reference ==

{{Reflist|30em}}

== Izvori ==

{{refbegin|3}}
* {{cite book|ref=harv|last=Dimitrijević|first=Bojan B.|title= Vojska Nedićeve Srbije oružane snage srpske vlade 1941-1945|edition=3.|url=https://issuu.com/novo-videlo/docs/nedic_-_copy |year=2020|publisher=Službeni glasnik|isbn=978-86-519-1811-0}}
* {{cite book|ref=harv|last=Давидовић|first=Горан|editor=Драган Драшковић|others=Радомир Ристић|title=Kraljevo oktobra 1941. - zbornik radova|year=2003|publisher=Народни Музеј Краљево, Историјски Архив Краљево|chapter=Чачани на опсади Краљева октобра 1941}}
* {{cite book|ref=harv|last=Jončić|first=Koča|title=Narodni ustanak i borbe za Kraljevo 1941. godine: zbornik radova naučnog skupa|url=https://books.google.com/books?id=aUsrAAAAMAAJ|year=1985|publisher=Narodna knj.}}
* {{cite book|ref=harv|last=Seton-Watson|first=Hugh|title=The East European Revolution|url=https://books.google.com/books?id=ConiAAAAMAAJ|year=1961|publisher=Praeger}}
* {{cite book|ref=harv|last=Heilbrunn|first=Otto|title=The Soviet secret services|url=https://books.google.com/books?id=6xc-AQAAIAAJ|year=1956|publisher=Frederick A. Praeger}} 
* {{cite book|ref=harv|last=Wheeler|first=Mark C.|title=Britain and the war for Yugoslavia, 1940-1943|url=https://books.google.com/books?id=3aB4AAAAIAAJ|year=1980|publisher=East European Monographs &amp;#91;sic&amp;#93;|isbn=978-0-914710-57-8}}
* {{cite book|ref=harv|last1=Dear|first1=Ian|last2=Foot|first2=Michael Richard Daniell|title=The Oxford companion to World War II|url=https://books.google.com/books?id=nj0OAQAAMAAJ|year=1995|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-866225-9}}
* {{cite book|ref=harv|last=Đuretić|first=Veselin|title=Demolition of Serbs in the 20th Century: Background of the Currentdram in Dismembered Yogoslavia|url=https://books.google.com/books?id=uI1pAAAAMAAJ|year=1993|publisher=Great Lakes Graphics}}
* {{cite book|ref=harv|last=Краков|first=Станислав|title=Генерал Милан Недић, Књига прва: На оштрици ножа|url=https://issuu.com/novo-videlo/docs/stanislav-krakov-general-milan-nedi
|year=1963|publisher=Штампарија Искра|location=Минхен|id=}}
* {{Cite book| ref=harv| last=Borković| first = Milan|authorlink = Милан Борковић| title = Kontrarevolucija u Srbiji. Kvislinška uprava u Srbiji 1941—1944 (knjiga 1)|year=1979a| url = http://znaci.net/00001/154.htm| publisher = | location = Beograd|id=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Đuković|first=Isidor|title=Prva šumadijska brigada|url=https://books.google.com/books?id=4Nd5AAAAIAAJ|year=1982|publisher=Narodna knjiga}}
*  {{Cite book| ref=harv| last=Petranović| first = Branko|authorlink = Бранко Петрановић| title = Srbija u Drugom svetskom ratu 1939—1945|year=1992| url = http://znaci.net/00001/92.htm| publisher = Vojnoizdavački i novinski centar| location = Beograd|id=}}
* {{cite book | ref=harv |last=Petranović |first=Branko |author-link= |date=1997 |title= Istoričar i njegova epoha |location= |publisher=Универзитет Црне Горе |isbn=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Kazimirović|first=Vasa|title=Srbija i Jugoslavija: 1914-1945|url=https://books.google.com/books?id=onlpAAAAMAAJ|year=1995|publisher=Prizma}}
* {{cite book|ref=harv|last=Живковић|first=Милутин Д.|title=Санџак 1941–1943|url=|year=2017|publisher=Филозофски Факултет, Универзитет у Београду|isbn=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Radanović|first=Milan|title=Kazna i zločin: Snage kolaboracije u Srbiji|year=2015|url= https://www.academia.edu/45434289/KAZNA_i_ZLO%C4%8CIN_Snage_kolaboracije_u_Srbiji_Drugo_dopunjeno_izdanje|publisher=Rosa Luxemburg Stiftung|location=Beograd|isbn=978-86-88745-15-4}}
* {{cite book|ref=harv|last=Tomasevich|first=Jozo|title=Četnici u Drugom svjetskom ratu 1941-1945|url=https://books.google.rs/books/about/%C4%8Cetnici_u_drugom_svjetskom_ratu_1941_19.html?id=GvUCAAAAMAAJ&amp;redir_esc=y|year=1979|publisher=Sveučilišna naklada Liber|location=Zagreb|isbn=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Stupar|first=Dušan|title=Draža - Istina o četnicima, Ravnogorsko četništvo 1941–1945|url=|year=2015|publisher=Vukotić media|isbn=}}
* {{cite journal|last=Томанић|first=Борис|date=2017.|title=Горска гарда Њ. в. краља Петра Другог у орашачком срезу. Формација, борбе, злочини|url=http://www.isi.mod.gov.rs/multimedia/dodaci/vig_1_2017_1554881807.pdf |journal=Војноисторијски гласник|publisher=Институт за стратегијска истраживања - Одељење за војну историју Министарства одбране Републике Србије|volume=1|pages=112}}
* {{cite book|ref=harv|last1=Давидовић|first1=Горан|last2=Тимотијевић|first2= Милош |author-link= |date= 2006 |title= ОСВЕТЉАВАЊЕ ИСТИНЕ ДОКУМЕНТА ЗА ПОЛИТИЧКУ И ВОЈНУ ИСТОРИЈУ ЧАЧКА 1938-1941 КЊИГА ПРВА |url=https://arhivcacak.org.rs/wp-content/uploads/doc/osvetljavanje-istine.pdf |location=Чачак-Краљево |publisher=Народни музеј Чачак, Историјски архив Чачак, Народни музеј Краљево |page= |isbn=}}
{{refend}}

{{DEFAULTSORT:Legalizovani cetnici}}
[[Kategorija:Četnici| ]]
[[Kategorija:Historija Jugoslavije]]
[[Kategorija:Istorija Srbije]]</text>
      <sha1>b3us71xa5rcw1ug9zaycswlnqf61dmu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41259854</id>
      <parentid>41259852</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T16:07:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>87.116.162.19</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Progon i hvatanje partizana i njihovih simpatizera */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42872" xml:space="preserve">:''Ovaj članak se odnosi na oružane formacije u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]] koje su nastale legalizovanjem nekadašnjih pripadnika četničkih odreda [[Jugoslovenska vojska u otadžbini|JVuO]] kod marionetske [[Vlada narodnog spasa Milana Nedića|Nedićeve vlade u Srbiji]] u okupiranoj Kraljevini [[Drugi svjetski rat u Jugoslaviji|Jugoslaviji tokom drugog svetskog rata]]. Za ostale četničke formacije i širi kontekst v. [[Četnici]]''
{{Infookvir vojna postrojba
|naziv= Legalizovani četnici
|slika= [[File:Legalizovani četnici u Srbiji 1942.jpg|250px]]
|opis slike= Legalizovani četnici u Srbiji 1942.
|osnovana datum= novembar i decembar 1941.
|ukinuta datum= mart 1943.
|period= 
|država= {{flagicon|Kraljevina Jugoslavija}} [[Drugi svjetski rat u Jugoslaviji|Kraljevina Jugoslavija pod okupacijom Sila Osovine]]
|odanost= {{flagicon image|Flag of the Government of National Salvation 2.png}} [[Nedićeva Srbija]]
|grana= [[Srpska državna straža]]
|vrsta=
|uloga=
|specijalizacija=
|veličina= 20 odreda
|zapovjedna struktura=
|vojarna oznaka=
|sjedište=
|nadimak=
|zaštitnik=
|geslo=
|boje=
|marš=
|maskota=
|obljetnica=
|oprema=
|oprema oznaka=
|bitke= Proterivanje [[partizan]]a iz Srbije u decembru 1941.
|bitke oznaka=
|odlikovanja=
|raspuštena= mart 1943.
|zapovjednik= 
|istaknuti zapovjednici= [[Predrag Raković]] &lt;br&gt; [[Miloje Mojsilović]] &lt;br&gt; [[Miloš Glišić]] &lt;br&gt; [[Manojlo Korać]] &lt;br&gt;[[Božidar Ćosović]] &lt;br&gt; [[Mašan Đurović]] &lt;br&gt; Mirko Tomašević &lt;br&gt; Todor Dobrić
|simbol raspoznavanja=
|simbol raspoznavanja oznaka=
|simbol raspoznavanja 2=
|simbol raspoznavanja 2 oznaka=
|simbol raspoznavanja 3=
|simbol raspoznavanja 3 oznaka=
|simbol raspoznavanja 4=
|simbol raspoznavanja 4 oznaka=
|zrakoplov lovac=
|zrakoplov bombarder=
|zrakoplov ostali=
|zrakoplov borbeni=
|zrakoplov helikopter=
|zrakoplov presretač=
|zrakoplov izviđački=
|zrakoplov patrolni=
|zrakoplov školski=
|zrakoplov transportni=
}}
'''Legalizovani četnici''' je naziv oružanih formacija u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]] koje su nastale legalizovanjem nekadašnjih pripadnika četničkih odreda - [[Jugoslovenska vojska u otadžbini|Jugoslovenske vojske u otadžbini]] (JVuO) kod marionetske [[Vlada narodnog spasa Milana Nedića|Nedićeve vlade u Srbiji]] u okupiranoj Kraljevini [[Drugi svjetski rat u Jugoslaviji|Jugoslaviji tokom drugog svetskog rata]]. Formiranje ovih formacija je počelo u novembru i decembru 1941. godine, a poslednja dva odreda legalizovanih četnika su raspuštena u martu 1943.

Kada je došlo do konačnog sloma ustanka u Srbiji, u dva talasa, prvom tokom novembra i decembra 1941. i drugom početkom 1942. godine, najveći broj pripadnika četničkih jedinica, tj. JVuO (ukupno oko 20 četničkih odreda) legalizovao se kod Vlade Nacionalnog Spasa Milana Nedića, formalno u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]]. Na taj način je deo JVuO uspešno izbegao uništenje tokom ofanzive nemačkih trupa na ustanike za razliku od komunističkih formacija (partizana) koje su bile razbijene i proterane iz Srbije. Legalizacija je imala pozitivne strane u tome što je doprinela da se sačuva ljudstvo i naoružanje dela ustanika, ali je imala i negativne posledice u opadanju borbenog duha i discipline i potpunog odbijanja naređenja dobijenih od strane JVuO za koju su praktično postali neupotrebljivi.

Nakon sloma ustanka došlo je do odmazde za događaje u ustanku koja je u najvećoj meri bila usmerena na partizane i njihove simpatizere. U njihovim surovim progonima su u decembru 1941. aktivno učešće uzeli i odredi legalizovanih četnika koji su hvatali na terenu pripadnike komunističkih formacija i najčešće ih predavali Nemcima koji su ih streljali. Partizanska propaganda je uporno zanemarivala činjenicu da su u pitanju bili legalizovani četnici i neprestano krivila četnike Draže Mihailovića za stradanje partizana i njihovih simpatizera u Srbiji u decembru 1941. Tokom 1942. legalizovani četnici su se sukobljavali i sa ljotićevcima i sa četnicima Draže Mihailovića.

Legalizovani četnici su na osnovu početnih izveštaja o kolaboracionizmu inicijalno bili kritikovani od strane saveznika, ali su kritike uskoro bile potisnute posle izveštaja o aktivnostima ovih jedinica usmerenih protiv formacija sila osovine i ljotićevaca. Britanci su u suštini smatrali &quot;legalizaciju&quot; uspešnom obmanom.

== Legalizacija kod Vlade Nacionalnog Spasa u Srbiji ==
=== Prvi talas legalizacije u novembru i decembru 1941. ===
{{citiranje|U početku još u decembru  [1941. godine] video sam jasno ovo: Ljotićevci naslanjajući se na Nemce imaju za cilj da najpre sa nama sarađuju dok se unište komunisti, pa posle pomoću Nemaca da likvidiraju i našu organizaciju i naše odrede. Uništenje komunista bilo je potrebno i meni i Nemcima i Ljotićevcima, te smo se u ovom poslu složili i postali »saveznici«.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_209.htm Извештај Раковића Михаиловићу од децембра 1942, - [[Зборник докумената и података о народноослободилачком рату југословенских народа]], том XIV (четнички документи), књига 1, Војноиздавачки завод, Београд] {{Wayback|url=http://www.znaci.net/00001/4_14_1_209.htm |date=20120307190850 }}, Приступљено 24. 4. 2013.&lt;/ref&gt;|Izvještaj [[Predrag Raković|Predraga Rakovića]] [[Dragoljub Mihailović|Draži Mihailoviću]] iz decembra 1942.}}

{{citiranje|Ovom akcijom je [[Milan Nedić|Nedić]] uspeo da spase sve Mihailovićeve četničke odrede na terenu gde je imala da otpočne velika nemačka vojna akcija i koji su se ovako bili pretvorili u pomoćne trupe srpske vlade. Nedić je smatrao da je potrebno da ostane na terenu živa srpska nacionalna snaga, bez obzira da li su to njegove stvarne pristalice ili pripadnici pokreta otpora Mihailovića. Za pretsednika vlade su to sve bili Srbi koji se bore za opstanak srpskog naroda.&lt;ref&gt;Станислав Краков, Генерал Милан Недић, Књига прва: На оштрици ножа, Минхен, Штампарија Искра, 1963, стр. 281&lt;/ref&gt;| [[Stanislav Krakov]] o legalizaciji Mihailovićevih četnika}}

Nakon sloma ustanka u Srbiji krajem 1941. dolazi do legalizacije najvećeg dela jedinica četnika pod komandom Draže Mihailovića koja je bila sprovođena u dva talasa. Prvi talas je bio u periodu novembar/decembar 1941. kada su sljedeće četničke jedinice prihvatile legalizaciju kod srpske marionetske vlade:
* Ljubićki odred pod komandom [[Predrag Raković|Rakovića]]
*Požeški odred pod komandom [[Miloš Glišić|Glišića]] i [[Vučko Ignjatović|Ignjatovića]]
*Užičko-požeški odred pod komandom Manojla Koraća
*Crnogorski odred pod komandom Nikole Mladenovića
*Odredi pod komandom Vojislava Pantelića u Loznici, odred kapetana Radovana Stojanovića, odred [[Živojin Lazović|Živana Lazovića]] u beogradskom okrugu, odred kapetana Borivoja Rajkovića u [[Kosjerić]]u, [[Nikola Kalabić|Nikole Kalabića]] i drugi&lt;ref&gt;{{harv|Borković|1979a|p=270}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Petranović|1992|p=271}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=122}}&lt;/ref&gt;

Prvi talas legalizacije snaga pod Mihailovićevom komandom uslijedio je nakon sastanka održanog na [[Ravna gora|Ravnoj gori]], 30. novembra 1941. godine, kome su, pored samog Mihailovića, prisustvovali komandanti odredâ, uglavnom onih sa područja [[Zapadna Srbija|zapadne Srbije]]. Činjenica da zapisnik sa samog sastanka nije pronađen i gotovo je izvjesno da nije ni vođen, upućuje na zaključak da je Mihailović instrukciju, tj. naredbu o legalizaciji svojim komandantima prenio usmenim putem. Za sastanak se naknadno saznalo iz sekundarnih izvora, tj. iz svjedočenja prisutnih oficira ili iz depeša upućenih Mihailoviću. Tako je [[Miloš Glišić]] (major vojske Kraljevine Jugoslavije,
načelnik štaba Požeškog četničkog odreda, kao ratni zločinac
osuđen na smrt), na suđenju u vezi sa sastankom četničkih
komandanata od 30. novembra, izjavio sljedeće: &quot;Na Ravnoj gori
sa Dražom je održano savetovanje komandanata odreda. Na ovom savetovanju
Draža je naredio da se stupa u vezu sa Nedićevim odredima,
radi popravljanja situacije. Rekao je da odredi i dalje ostaju pod njegovom
komandom i da je ovo samo privremeno rešenje.&quot;&lt;ref&gt;Izdajnik i ratni zločinac Draža Mihailović pred sudom, Stenografske
beleške, Beograd, 1946, str. 68&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Borković|1979a|p=267}}&lt;/ref&gt; Takođe, iz opširnog pisma koje je decembra 1942. kapetan Raković poslao Mihailoviću, može se zaključiti da je sastanak održan krajem novembra 1941.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981, str. 766-767&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=61}}&lt;/ref&gt;

Legalizovani Mihailovićevi četnički odredi postali su dio Nedićevih pomoćnih trupa, sa statusom sličnim onom [[Četnici Koste Pećanca|četničkih odreda Koste Pećanca]], koji su se krajem avgusta 1941. 
pridružili snagama Nedićeve vlade. Jednom naredbom generala Badera, datiranom 10. aprila 
1942, svi odredi [[Srpski dobrovoljački korpus|dobrovoljaca]], kao i svi Pećančevi i legalizirani Mihailovićevi četnici stavljeni su 
pod komandu njemačkih posadnih divizija na raznim područjima. Dati su im specijalni 
brojevi (D-1 do D-19 dobrovoljačkim jedinicama, C-20 do C-38 »samostalnim četnicima«, tj. 
legaliziranim Mihailovićevim četnicima i C-39 do C-101 četničkim odredima Koste Pećanca) 
i njihovu je aktivnost trebalo strogo kontrolirati: dodijeljena su im posebna područja s kojih ne smiju pokrenuti bez njemačkog naređenja; sve operacije ovih jedinica, još uvijek pod 
Nedićevom komandom, trebalo je unaprijed prijaviti njemačkim oblasnim ili okružnim komandama na čijem su području stacionirane; svi ti odredi moraju prilikom operacija imati 
njemačkog oficira za vezu; svi zahtjevi za municiju, koji su Nijemcima stizali preko 
srpske vlade, trebalo je od tada podnositi izravno njemačkoj oblasnoj ili okružnoj komandi kod koje 
je odred lociran.&lt;ref&gt;{{harv|Tomasevich|1979|p=183-184}}&lt;/ref&gt; 

Major [[Manojlo Korać]], bivši Pećančev oficir, inače zapovjednik jedne od četničkih kolona za [[Napad četnika na Užičku republiku|napad na partizanske snage u Užicu]], 31. oktobra 1941, nakon legalizacije je postao okružni načelnik u Užicu, a istovremeno je bio komandant Grupe užičko-požeških odreda. U toj, po karakteru i suštini, kvislinškoj formaciji, proljeća 1942. će boraviti i sam Draža Mihailović, kada je odlučio da napusti Srbiju, da bi se uputio za [[Crna Gora|Crnu Goru]], gdje će se, pod zaštitom [[Pavle Đurišić|Pavla Đurišića]], nalaziti sve do maja 1943. Britanski kapetan [[Bil Hadson]], koga je Mihailović &quot;''ostavio na cedilu''&quot; prilikom [[Operacija Mihailović|njemačkog udara na Ravnu goru]], javlja svojoj centrali u [[Kairo|Kairu]] da &quot;''kada je Mihailović krenuo u Crnu Goru rano iduće godine, njegov štab je mogao da nastavi put bez velike teškoće, legalizujući se kao deo Požeškog korpusa''.&quot;&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/1, str. 55&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=124}}&lt;/ref&gt;

Pored navedenih četničkih odreda, legalizovao se i odred pod komandom majora [[Ljubomir Jovanović Patak|Ljube Jovanovića Patka]], kasnijeg komandanta Timočkog korpusa. Jovanović je postao komandant Srpske državne straže u [[Zaječar]]u, gdje su, kao legalni, raspoređeni brojni Mihailovićevi oficiri. Među njima su bili kapetan Vladimir Komarčević (kasnije komandant Kolubarskog korpusa), zatim [[Neško Nedić]], budući komandant Valjevskog korpusa, te poručnik Miloš Radosavljević. Poručnik Toma Aleksić je raspoređen na službu u [[Zlot (Bor)|Zlot]], kapetan Mirić u [[Žagubica|Žagubicu]], dok je kapetan Toma Obradović dobio raspored u [[Knjaževac]]. U [[Valjevo|Valjevu]] su na službi u vojnim formacijama Nedićevog režima bili major Ljubomir Vojteh, komandant Valjevskog četničkog odreda i kapetan Selimir Popović.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/1, str. 232&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=124-125}}&lt;/ref&gt;

Krajem 1941. [[Božidar Ćosović]] je legalizovao njegov ''Javorski četnički odred'' koji je bio preimenovan u ''Javorski samostalni četnički odred'' kodnog naziva C-37.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=374}}&lt;/ref&gt; Pošto Ćosović nije izvršavao naređenja nadležne njemačke komande, njegov je odred rasformiran jula 1942. godine, ali je Ćosović zadržao oružje, postao ponovo ilegalan i imao brojne oružane sukobe sa okupatorskim snagama, kao i sa [[Muslimanska milicija Sandžaka|Sandžačkom muslimanskom milicijom.]] Ponašanje pripadnika odreda pod Ćosovićevom komandom je bilo ispod svake kritike, obzirom da je lokalno stanovništvo bilo pljačkano, premlaćivano i ubijano. U nemilosti su  bili čak i oficiri [[Srpska državna straža|SDS]]-a delegirani u njegovu štabu.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=375}}&lt;/ref&gt; Vrhovna komanda JVuO će Ćosovića (kao i Mašana Đurovića, ali i mnoge druge), zbog progona Mihailovićevih četnika za račun okupatora, samovolje i brojnih drugih prestupa, staviti pod [[Crne trojke|slovo &quot;Z&quot;]] i sredinom 1943. godine će obojica biti likvidirani od strane ravnogorskih četnika. Božidar Ćosović-Javorski je, barem zvanično, pripadao odredima generala Mihailovića znatno duže od Mašana Đurovića.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=1040-1041}}&lt;/ref&gt;

Jeličko-moravički četnički odred kojim je komandovao Miloje Mojsilović se legalizovao 9. novembra 1941. i od tada nad ovim odredom Draža Mihailović nije imao komandu, a okupaciona vlast je preko svoje štampe navodila ovaj odred kao prvi primer propasti vojske pod Mihailovićevom organizacijom.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=413}}

Kroz legalizaciju dijela četničkih odreda kod Nedićeve vlade, Mihailovićev pokret je uspješno izbjegao uništenje tokom njemačke ofanzive protiv ustanika, za razliku od komunističkih snaga koje su bile potpuno razbijene i uništene ili protjerane iz Srbije.&lt;ref&gt;{{harv|Dear|Foot|1995|p=1299}}: &quot;By partially 'legalizing' itself with the Nedic regime, it had managed to escape destruction in the German offensive which chased the Partisans out of Serbia&quot;&lt;/ref&gt; S jedne strane, Nedić je 
dobijao nove snage za borbu protiv pripadnika narodnooslobodilačkog 
pokreta, a s druge strane, Mihailović je spasavao svoje odrede od uništenja u jeku zime, 
progona i nemačkih represalija. Udruženim snagama mogli su zavesti 
četničku strahovladu i iskorenjivanje zaostalih grupa partizana, pojedinaca i njihovih simpatizera i jataka.&lt;ref&gt;{{harv|Petranović|1992|p=271}}&lt;/ref&gt; U proljeće 1942. sjedište JVuO i njihove glavne aktivnosti su bili prenijeti u Crnu Goru i Bosnu, dok je u Srbiji ostalo oko 20 legalizovanih četničkih odreda u službi Nedićeve vlade.&lt;ref&gt;{{cite book|title=Tokovi revolucije|url=https://books.google.com/books?id=BhjjAAAAMAAJ|year=1986|publisher=Institut za istoriju radničkog pokreta Srbije|page=294|quote=У пролеће 1942. седиште четничке организације и деловања пребачено је у Црну Гору и Босну. У Србији је остало око 20 легализованих четничких одреда у служби Недићеве владе.}}&lt;/ref&gt; Pored legalizovanih četnika, na terenu su i dalje postojali i ilegalni četnički odredi pod komandom [[Dragoslav Račić|Račića]], [[Dragutin Keserović|Keserovića]], [[Velimir Piletić|Piletića]] i drugih a koje su Nemci progonili.&lt;ref&gt;{{harv|Petranović|1997|p=231}}: &quot;... илегални четнички одреди које су Немци прогонили (Рачића, Кесеровића, Пилетића и других).&quot;&lt;/ref&gt;

=== Drugi talas legalizacije početkom 1942. ===
[[Datoteka:Smotra četnika.jpg|minijatura|Nemački okupator za vreme vršenja smotre legalnih četnika u Srbiji.]]
Tokom drugog talasa legalizacije koji se desio početkom 1942. marionetska vlada u Srbiji je čak osnivala nove četničke odrede kao već legalizovane, kao ''Ribnički odred'' u Valjevskom kraju.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=121}}&lt;/ref&gt;

Najveći broj četničkih odreda legalizovanih u drugom talasu je prvo bio ilegalan i pod komandom Draže Mihailovića, a zatim legalizovan.

''Požeški četnički odred'' pod komandom majora [[Miloš Glišić|Miloša Glišića]] je bio preimenovan u ''Sandžački vojni četnički odred'' kada je bio legalizovan kod Vlade nacionalnog spasa.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=XXV}}: &quot;...  Додајмо и да се легализовани четнички одред мајора Глишића, при влади Mилана Недића, такође звао „Санџачки војни четнички одред“ &quot;&lt;/ref&gt;  

Ilegalni ''Suvoplaninski četnički odred'' pod komandom Mašana Đurovića sa 520 vojnika je bio legalizovan i preimenovan u ''Ibarski četnički odred'' kodnog naziva C-54 i bio je sastavljen od nekoliko bataljona čije je sedište bilo prvo u [[Raška (grad)|Raškoj]], a zatim u [[Јошаничка Бања|Jošaničkoj Banji]].&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|pp=260, 371}}&lt;/ref&gt; Broj vojnika koji su pripadali ovom odredu je narastao na više od 1.200 vojnika i oficira do početka 1942.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=371}}&lt;/ref&gt; Tokom februara i marta 1942. godine, Draža Mihailović je sa Đurovićem vodio veoma žustru prepisku.&lt;ref&gt;https://www.rastko.rs/istorija/delo/13229&lt;/ref&gt; Pri štabu vojvode Đurovića u Raškoj, angažovan je bio i artiljerijski poručnik (kasnije kapetan) Dragor Pavlović, komandant Deževske brigade JVuO, koji se u Ibarskom četničkom odredu legalizovao krajem 1941.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=380}}&lt;/ref&gt; Đurović je, 1. juna 1942. godine, uhvatio britanskog kapetana Kristija Lorensa (Christie Lawrence), četničkog poručnika Dimitrija Cvetkovića i još nekolicinu četnika, odveo ih za [[Beograd]], te predao Njemcima.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, 
XIV, knj. 1, str. 438&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=274}}&lt;/ref&gt; Do avgusta 1942, Njemci su u potpunosti ustrojili Ibarski četnički odred, koji je tada brojao tačno 1000 ljudi - 90 oficira i 910 podoficira i boraca. Njemački bezbjedonosni organi bilježe da Đurović pod svojom komandom ima &quot;''najveću naoružanu jedinicu u srpskom prostoru''&quot;, tj. u [[Područje Vojnog zapovednika Srbije|okupiranoj Srbiji]].&lt;ref&gt;Istorijski arhiv Beograda, BDS, Đ-334, Mašan Đurović, 41–42.&lt;/ref&gt; Odred je pokrivao prostor studeničkog, deževskog i kosovskomitrovačkog sreza.

''Golijsko-Sjenički četnički odred'' pod komandom poručnika Mirka Tomaševića je bio legalizovan i pripojen Ibarskom četničkom odredu kao njegov Peti bataljon.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=371}}&lt;/ref&gt; 

Takođe, legalizovan je bio i ''Kolašinski četnički odred'' pod komandom vojvode Todora Dobrića, sastavljen od izbeglica iz [[Ibarski Kolašin|Ibarskog Kolašina]].&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=374}}&lt;/ref&gt;

Iz izvještaja kvislinške administracije može se nazrijeti obim legalizacije četničkih odreda. Naime, žandarmerijski major [[Milan Kalabić]], načelnik Okruga kragujevačkog 14. februara 1942, navodi da se u oružanim odredima Vlade narodnog spasa na području Šumadije „''nalazi poglavito ono ljudstvo koje je bilo ili naklonjeno pukovniku Mihailoviću, ili je aktivno učestvovalo u njegovim odredima. Naročito je velik broj oficira. Postoje i čitavi odredi koji su kompletni prešli iz organizacije Draže Mihailovića u Srpsku oružanu silu''“. Ističe se kako Mihailovićevi četnici imaju ličnu mržnju protiv partizana, te da &quot;''stupaju u borbu protiv komunista sa naročitom strašću''&quot;.&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta (knjiga I), Beograd 1999., str. 213-215&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.yuhistorija.com/serbian/drugi_sr_txt01c4.html&lt;/ref&gt;

Uvidom u još jedan dopis upućen iz načelstva kragujevačkog okruga (ovoga puta iz juna 1942. godine), postaje jasno do kog stupnja su ravnogorski četnici, nakon legalizacije, bili integrisani u [[Kolaboracija|kolaboracionističke]] oružane formacije. Naime, u dokumentu se navode podaci o štabu koji je bio smješten u manastiru Voljavči, a koji je oformio Nikola Kalabić sa nekolicinom oficira iz [[Šumadija|Šumadije]]: &quot;''U jednoj kolibi nalazi se radio-stanica; tu se nalaze oficiri - major Palošević, kapetan Dušan Smiljanić, kapetan Marko Muzikravić, potporučnik Živadin Pavlović i Nikola Kalabić. Sa sobom imaju oko 30 vojnika koji vrše kurirsku službu, brinu se za bezbednost i nabavku namirnica; na dan 14. juna održan je u pomenutoj kolibi sastanak, konferencija delegata iz svih okolnih odreda Srpske državne straže (SDS) koji su uglavnom bili ranije u sastavu odmetničkog odreda D. Mihailovića''&quot;.&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta (knjiga I), Beograd 1999., str. 220&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Томанић|2017|p=112}}&lt;/ref&gt;

Legalizovani četnici su formalno bili u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]] sve do decembra 1942.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{harv|Seton-Watson|1961|p=126}}:&quot;...and operated with the title of 'legal Chetniks' until December 1942, when they were formally incorporated into Nedic's own armed forces.&quot;&lt;/ref&gt; Naredbom generala [[Paul Bader|Paula Badera]], nemačkog opunomoćenog komandanta u Srbiji, izdatom 10. aprila 1942. legalizovani četnici su stavljeni pod komandu nemačkih posadnih divizija na pojedinim područjima, a prilikom svake operacije su bili u obavezi da imaju nemačke oficire za vezu dok su municiju dobijali direktno od Nemaca, a ne od Nedića.&lt;ref&gt;Србија у кризи, Михајло Марковић, Пешић и Синови, 2010, str. 250&lt;/ref&gt; Konačno, u Baderovoj izjavi od 7. decembra 1942. se navodi: &quot;''Oko 10.000 četnika se borilo na našoj strani''&quot;.&lt;ref&gt;Arhiv VII, NAW-N-T-312, r. 468, s. 8057753-56&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=126}}&lt;/ref&gt;

=== Legalizacija partizana ===
Izvestan broj partizana je po slomu ustanka takođe bio legalizovan u odredima Milana Nedića, a najviše u odredima Dimitrija Ljotića zbog čega će se kasnije dodatno rasplamsati građanski rat.&lt;ref&gt;[https://www.cacakmuzej.org.rs/files/nmcacak_zbornik_35.pdf ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА], ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt; Pojedini pripadnici partizanskih jedinica su se stavili i u direktnu službu Nemaca sa kojima su učestvovali u akcijama otkrivanja ilegalnih četnika Draže Mihailovića.&lt;ref&gt;[https://www.cacakmuzej.org.rs/files/nmcacak_zbornik_35.pdf ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА], ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt; Broj četnika i civila koji su na ovaj način izgubili život nije nikada konačno utvrđen. Samo u Takovu je aktivnostima ove grupe Nemcima predato 300 i u smrt oterano preko 300 pristalica Draže Mihailovića.&lt;ref&gt;[https://www.cacakmuzej.org.rs/files/nmcacak_zbornik_35.pdf ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА], ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt; 

=== Borbeno angažovanje legalizovanih četnika ===
==== Progon i hvatanje partizana i njihovih simpatizera ====
{{Main|Zločini četnika nad partizanima u Srbiji 1941.}}
[[File:Legalni četnici sprovode Stevana Borotu i Josipa Majera na pogubljenje.jpg|thumb|desno|200px|Legalizovani četnici [[Budimir Bosiljčić|Budimira Bosiljčića]] sprovode [[Stevan Borota|Stevana Borotu]] i [[Josif Majer|Josifa Majera]] na pogubljenje]]
Legalizovani četnici su tokom decembra 1941. surovo progonili partizanske formacije iz Srbije.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=13}} Legalizovani četnici su zarobili [[Momčilo Mole Radosavljević|Momčila Radosavljevića]], prvog komandanta Čačanskog partizanskog odreda i [[Ratko Mitrović|Ratka Mitrovića]], političkog komesara tog odreda i predali su ih okupatorima koji su ih streljali, dok su Radoslava Azanjca, sekretara okružnog komiteta [[SKOJ]]-a za [[Čačak]], legalizovani četnici zarobili i streljali.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|pp=34, 55, 67}} Miroljuba Matijevića koji je takođe bio sekretar OK SKOJ-a za Čačak su legalizovani četnici zarobili i predali Nemcima koji su ga streljali u [[Banjički logor|logoru na Banjici]].{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=70}} Legalizovani četnici su zarobili i Milana Batu Jankovića, istaknutog čačanskog komunistu koji je bio predsednik Odbora za borbu protiv pete kolone u Čačku 1941. godine, da bi ga zatim usmrtili.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=156}} Legalizovani četnici su predali okupatorima 449 zarobljenih partizana i njihovih pristalica iz čačanskog kraja, koje su ovi nakon toga likvidirali.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=436}}&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/38_26.htm Радисав С. Недовић, Пантелија М. Васовић, Затамњена истина, Чачак, 2006.], стр. 124-151.&lt;/ref&gt;

Legalizovani četnici Požeškog četničkog odreda pod komandom Manojla Koraća su 18. i 19. decembra 1941. godine uhvatili 30 poimenice poznatih boraca Ariljskog bataljona i predali ih Nemcima, koji su zarobljenike streljali u Užicu 28. decembra iste godine.&lt;ref&gt;Arhiv Jugoslavije, DK, 110, f. 411, s. 691-922&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=66}}&lt;/ref&gt; Žandarmerijski major (unaprijeđen u čin potpukovnika u januaru 1942) Korać, čovjek od Mihailovićevog povjerenja, čiju će komandu priznavati sve do hapšenja od strane Gestapoa u decembru 1942. godine,&lt;ref&gt;Sima Begović, Logor 
Banjica 1941-1944, knjiga II, Institut za savremenu istoriju, Beograd, 1989, str. 8&lt;/ref&gt; istovremeno je bio i Pećančev okružni vojvoda. U izvještaju koji je uputio Nedićevoj vladi 23. novembra iste godine, sumira svoje rezultate iz prethodnih deset mjeseci, otkako je na čelu okruga Užičkog: &quot;''Od kada sam 5. januara 1942. godine Pećančevim dekretom postavljen za okružnog komandanta četničkih odreda uhapšeno je 1195 političkih krivaca, od toga streljano 92, predato Nemcima radi streljanja u Beogradu 50 lica, upućeno u koncentracioni logor u Beogradu 414 lica''.&quot;&lt;ref&gt;http://istorijanisa.wikidot.com/rame-uz-rame-sa-nemackim-oruzanim-odredima&lt;/ref&gt; U rukopisu Koraćevih sjećanja iz rata pod nazivom &quot;''Između Draže i Nedića''&quot; objavljenom 2015. godine, fenomenu legalizacije četničkih odreda posvećena je posebna pažnja.&lt;ref&gt;https://www.pogledi.rs/pretplata-na-knjigu-potpukovnik-manojlo-korac-izmedju-draze-i%E2%80%88nedica.html&lt;/ref&gt;

Četnici vojvode Budimira Bosiljčića, koji je priznavao komandu [[Kosta Pećanac|Koste Pećanca]], uhvatili su krajem 1941. i početkom 1942. godine veći broj partizana u Tamnavi i predali ih Nemcima. Poznata su imena 19 partizana, stanovnika tamnavskih sela, koji su ubijeni u nemačkim logorima u [[Norveška|Norveškoj]], koje su uhvatili Bosiljčićevi četnici. Najveći broj (5) bili su stanovnici [[Banjani (Ub)|Banjana]], sela u kome je živeo Bosiljčić. Bosiljčićevi četnici su marta 1943. u selu Brgulama kod [[Ub]]a uhvatili šestočlanu [[Jevreji|jevrejsku]] porodicu koja je pobegla iz Beograda kako bi izbegla odvođenje u logor. Uhapšeni Jevreji su predati Nemcima. Bosiljčić je 1943. pristupio JVuO i imenovan je za oficira pri štabu Valjevskog korpusa.&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=66}}&lt;/ref&gt;

Legalizovani četnici na području [[Kraljevo|Kraljeva]], [[Ушће (Краљево)|Ušća]] i [[Raška (grad)|Raške]] početkom decembra 1941. započeli su hvatanje boraca [[Kraljevački partizanski odred|Kraljevačkog]] i Kopaoničkog partizanskog odreda. Zarobljeni partizani su predavani Pećančevom vojvodi Mašanu Đuroviću koji je organizovao dva sprovođenja zarobljenika i njihovu predaju Nemcima u [[Niš]]u. Prva grupa brojala je 24 zarobljenika i sprovedena je 15. decembra, dok je druga grupa brojala 48 zarobljenika i sprovedena je 19. decembra. Zarobljeni partizani postali su zatočenici nemačkog [[Logor Crveni krst|logora na Crvenom krstu]] u Nišu. Većina je stradala tokom 1942. godine, dok je manji deo uspeo da preživi proboj iz logora 12. februara 1942.&lt;ref&gt;Miroslav M. Milovanović, Nemački koncentracioni logor na Crvenom krstu u Nišu i streljanja na Bubnju, Beograd-Niš, 1983, str. 102-103&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=66-67}}&lt;/ref&gt;

Sve u svemu, od kraja novembra 1941. do proljeća 1942, širom zapadne, sjeverozapadne i [[Centralna Srbija|centralne Srbije]], legalizovani ravnogorski četnici su učestvovali, samostalno ili u saradnji sa četničkim odredima i grupama koje su prethodnih mjeseci prihvatile ingerenciju kvislinške vlade, u pravom lovu na partizane, kao i na njihove pomagače i simpatizere. Na ovaj način uhvaćeno je nekoliko hiljada ljudi. Ubrzo po zarobljavanju, četnici su strijeljali više stotina partizana, dok su većinu predali njemačkom okupatoru.&lt;ref&gt;http://www.yuhistorija.com/serbian/drugi_sr_txt01c4.html&lt;/ref&gt;

==== Sukobi sa ljotićevcima ====
Ubrzo po legalizaciji započeli su sukobi između ilegalnih četnika sa legalizovanim četnicima i ljotićevcima. Krajem maja 1942. u blizini Čačka, [[Predrag Raković]] je organizovao napad na Budimira Nikića i njegovu pratnju, kojom prilikom je Nikić ranjen, dok su četvorica njegovih saradnika ubijeni.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=167}}&lt;/ref&gt; Krajem juna 1942. još jedan pripadnik ljotićevaca, sveštenik Dragutin Bulić je bio napadnut i ubijen od strane četnika pod Rakovićevom komandom na pijaci u Čačku.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=167}}&lt;/ref&gt;

U isto vrijeme, u [[Gornji Milanovac|Gornjem Milanovcu]] se desio sličan događaj. Poslije odlaska majora [[Milan Kalabić|Milana Kalabića]] (koji je bio dio ilegalne strukture JVuO, ali istovremeno i načelnik okruga, tj. pod ingerencijom Nedićeve vlade; otac [[Nikola Kalabić|Nikole Kalabića]]) sa oko 200 ljudi pod svojom komandom u [[Požarevac]], u grad je došao kapetan Rajko Terzić. Počev od aprila 1942, Terzić je hapsio pripadnike i simpatizere ilegalnih četnika i prosljeđivao ih Njemcima koji su ih ubijali ili slali u koncentracione logore u Njemačkoj. Ilegalni četnici su se ubrzo osvetili i ubili Terzića u njegovoj kancelariji.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=167}}&lt;/ref&gt; Prema nekim nepotvrđenim navodima, Terzić će posthumno od strane Njemaca biti odlikovan ordenom &quot;Gvozdenog krsta&quot;.

== Raspuštanje ==
Nemačke vojne i obaveštajne strukture su uspele da shvate suštinu procesa legalizacije dok je [[Abwehr]] uključio proces legalizacije u njegovu analizu situacije u Srbiji objavljenu u decembru 1941. Već 20. decembra 1941. u Abwehru shvataju i primećuju da ostaci poraženih Mihailovićevih četničkih grupacija pokušavaju da se pridruže Pećančevim četnicima pa zato insistiraju da &quot;sve Mihailovićeve pristalice treba tretirati kao pobunjenike i nikako drugačije&quot;.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=122}}&lt;/ref&gt;

Nemački general August Majsner je bio sumnjičav prema legalizovanim četnicima još od kada je došao u Srbiju početkom 1942. Mnogi legalizovani četnički odredi su se u suštini ponašali kao ilegalni četnici, a neki su čak i pripojili sebi novoosnovane legalne četničke odrede.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=192}}&lt;/ref&gt; Pošto su Nemci očekivali da bi Saveznici mogli da organizuju invaziju svojih trupa na jugoslovensku obalu Jadranskog mora, odlučili su da u drugoj polovini 1942. godine razoružaju legalizovane četnike, kako one Mihailovićeve, tako i Pećančeve.&lt;ref&gt;{{harv|Đuković|1982|p=54}}: &quot;Кад су у другој половини 1942. године разоружани четници Косте Пећанца и легализовани четници Драже Михаиловића, ...&quot;&lt;/ref&gt;

Zbog toga su njemačke okupacione vlasti organizovale njihovo razoružavanje, zarobljavanje ili ponovno naoružavanje drugačijim oružjem. Ponovno naoružavanje je bilo organizovano tako da su Nemci oduzimali četnicima njihovo oružje koje je koristilo standardnu municiju i zamenjivali ga oružjem sa nestandardnom municijom koja kada se potroši jedino može da se nabavi od Nemaca. Neke četničke jedinice su bile jednostavno razoružane i raspuštene, a neke razoružane i odvedene u [[Logor Staro sajmište|koncentracioni logor na Starom Sajmištu]] ili u [[Koncentracioni logor Mauthauzen|Mathauzuen]].&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=193}}&lt;/ref&gt;

Posljednja dva legalizovana četnička odreda (Pećančev kojim je komandovao Mašan Đurović i Mihailovićev pod komandom potpukovnika Momčila Matića) bila su raspuštena sredinom marta 1943. godine.&lt;ref&gt;{{harv|Tomasevich|1979|p=184}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Kazimirović|1995|p=994}}: &quot;Последња два легализована Михаиловићева одреда распуштена су у марту 1943. године.&quot;&lt;/ref&gt; Ukupno je oko 12.000 legaliziranih Pećančevih i Mihailovićevih četnika bilo raspušteno, mnogo njihovih oficira uhapšeno, te poslano u zarobljeničke logore u Njemačkoj.

== Tumačenja ==
Posleratna propaganda je uporno isticala da su za stradanje partizana u decembru 1941. krivi četnici Draže Mihailovića, uprkos činjenici da odgovornost leži na komandantima i jedinicama koje su se legalizovale kod Milana Nedića, ili grupe koje su bile nezavisne od Mihailovića poput one pod komandom Bože Javorca.&lt;ref&gt;ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА, ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt;

[[Stanislav Krakov]] u emigraciji piše: „Nedić je po svaku cenu hteo da spase Mihailovićeve odrede u Zapadnoj Srbiji od uništenja prilikom nemačke ofanzive. Već i ranije, on je bio u kontaktu 
s većinom baš tih četničkih komandanata u Zapadnoj Srbiji, jer ih je snabdevao oružjem 
i municijom u njihovoj borbi protiv komunista, te je tu vrlo brzo i efikasno bio postignut 
sporazum između Nedićevih i Mihailovićevih oficira. Svi četnički odredi na ugroženom 
terenu imali su da se u roku od nekoliko dana pre početka nemačke akcije «legalizuju», tj. 
da se stave Nediću na raspoloženje, stvarno ili fiktivno, te da se vode kao njegove jedinice; 
da budu snabdevene njegovim objavama i da, isto kao i ljudstvo oružanih odreda, odnosno 
dobrovoljci, primaju sve potrebe u municiji, hrani i novcu od predsednika srpske vlade.“&lt;ref&gt;{{harv|Краков|1963|p=280}}&lt;/ref&gt; 

U početku su izveštaji o kolaboracionizmu &quot;legalizovanih&quot; četnika izazvali kritike koje su ubrzo potisnute posle aktivnosti ovih jedinica usmerenih protiv formacija [[Sile Osovine|sila Osovine]] i dobrovoljaca [[Dimitrije Ljotić|Dimitrija Ljotića]].&lt;ref&gt;{{harv|Đuretić|1993|p=304}}: &quot;The reports about the collaborationism in Serbia were through the &quot;legalized&quot; units (with Nedic) received, at the beginning, with criticism, to be soon suppressed by the anti-fascist &quot;assertion&quot; of these forces fighting against Ljotic's volunteers.&quot;&lt;/ref&gt; Na suđenju, Mihailović je isticao da je odobrio legalizaciju nekih četničkih jedinica kao najbolji način da se infiltriraju u snage Sila osovine.&lt;ref&gt;{{harv|Heilbrunn|1956|p=117}}: &quot;.. Mihailovitch pointed out that he approved of legalization as the best means for infiltration&quot;&lt;/ref&gt; Britanci su u suštini smatrali &quot;legalizaciju&quot; uspešnom obmanom.&lt;ref&gt;{{harv|Wheeler|1980|p=282}}: &quot;As is apparent from the admiring tone of Hudson's despatch, he - and the British in general - tended to regard &quot;legalization&quot; as a good ruse.&quot;&lt;/ref&gt;

U septembru 1942. [[Zaharije Ostojić]] referiše Mihailoviću i obrazlaže pozitivne i negativne posledice legalizacije ističući da je sa jedne strane legalizacijom spašeno ljudstvo i oružje, ali sa druge strane je do značajnog opadanja borbenog duha i discipline legalizovanih jedinica koje uopšte ne izvršavaju naređenja organa JVuO za koju su &quot;potpuno izgubljeni&quot;.&lt;ref&gt;Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu naroda Jugoslavija, Vojnoistorijski institut, 1981, str 601&lt;/ref&gt; Naime, prema Ostojićevim navodima, došlo je do toga da je &quot;''borbeni duh opao, disciplina takođe. Plate su donele kocku i pijančenja, starešinama su se osladili Nedićevi činovi''&quot;, a nisu bili retki ni &quot;''prijateljstva ni lumperaj sa okupatorom''.&quot;&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta (knjiga I), Beograd 1999., str. 222.&lt;/ref&gt;

== Reference ==

{{Reflist|30em}}

== Izvori ==

{{refbegin|3}}
* {{cite book|ref=harv|last=Dimitrijević|first=Bojan B.|title= Vojska Nedićeve Srbije oružane snage srpske vlade 1941-1945|edition=3.|url=https://issuu.com/novo-videlo/docs/nedic_-_copy |year=2020|publisher=Službeni glasnik|isbn=978-86-519-1811-0}}
* {{cite book|ref=harv|last=Давидовић|first=Горан|editor=Драган Драшковић|others=Радомир Ристић|title=Kraljevo oktobra 1941. - zbornik radova|year=2003|publisher=Народни Музеј Краљево, Историјски Архив Краљево|chapter=Чачани на опсади Краљева октобра 1941}}
* {{cite book|ref=harv|last=Jončić|first=Koča|title=Narodni ustanak i borbe za Kraljevo 1941. godine: zbornik radova naučnog skupa|url=https://books.google.com/books?id=aUsrAAAAMAAJ|year=1985|publisher=Narodna knj.}}
* {{cite book|ref=harv|last=Seton-Watson|first=Hugh|title=The East European Revolution|url=https://books.google.com/books?id=ConiAAAAMAAJ|year=1961|publisher=Praeger}}
* {{cite book|ref=harv|last=Heilbrunn|first=Otto|title=The Soviet secret services|url=https://books.google.com/books?id=6xc-AQAAIAAJ|year=1956|publisher=Frederick A. Praeger}} 
* {{cite book|ref=harv|last=Wheeler|first=Mark C.|title=Britain and the war for Yugoslavia, 1940-1943|url=https://books.google.com/books?id=3aB4AAAAIAAJ|year=1980|publisher=East European Monographs &amp;#91;sic&amp;#93;|isbn=978-0-914710-57-8}}
* {{cite book|ref=harv|last1=Dear|first1=Ian|last2=Foot|first2=Michael Richard Daniell|title=The Oxford companion to World War II|url=https://books.google.com/books?id=nj0OAQAAMAAJ|year=1995|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-866225-9}}
* {{cite book|ref=harv|last=Đuretić|first=Veselin|title=Demolition of Serbs in the 20th Century: Background of the Currentdram in Dismembered Yogoslavia|url=https://books.google.com/books?id=uI1pAAAAMAAJ|year=1993|publisher=Great Lakes Graphics}}
* {{cite book|ref=harv|last=Краков|first=Станислав|title=Генерал Милан Недић, Књига прва: На оштрици ножа|url=https://issuu.com/novo-videlo/docs/stanislav-krakov-general-milan-nedi
|year=1963|publisher=Штампарија Искра|location=Минхен|id=}}
* {{Cite book| ref=harv| last=Borković| first = Milan|authorlink = Милан Борковић| title = Kontrarevolucija u Srbiji. Kvislinška uprava u Srbiji 1941—1944 (knjiga 1)|year=1979a| url = http://znaci.net/00001/154.htm| publisher = | location = Beograd|id=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Đuković|first=Isidor|title=Prva šumadijska brigada|url=https://books.google.com/books?id=4Nd5AAAAIAAJ|year=1982|publisher=Narodna knjiga}}
*  {{Cite book| ref=harv| last=Petranović| first = Branko|authorlink = Бранко Петрановић| title = Srbija u Drugom svetskom ratu 1939—1945|year=1992| url = http://znaci.net/00001/92.htm| publisher = Vojnoizdavački i novinski centar| location = Beograd|id=}}
* {{cite book | ref=harv |last=Petranović |first=Branko |author-link= |date=1997 |title= Istoričar i njegova epoha |location= |publisher=Универзитет Црне Горе |isbn=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Kazimirović|first=Vasa|title=Srbija i Jugoslavija: 1914-1945|url=https://books.google.com/books?id=onlpAAAAMAAJ|year=1995|publisher=Prizma}}
* {{cite book|ref=harv|last=Живковић|first=Милутин Д.|title=Санџак 1941–1943|url=|year=2017|publisher=Филозофски Факултет, Универзитет у Београду|isbn=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Radanović|first=Milan|title=Kazna i zločin: Snage kolaboracije u Srbiji|year=2015|url= https://www.academia.edu/45434289/KAZNA_i_ZLO%C4%8CIN_Snage_kolaboracije_u_Srbiji_Drugo_dopunjeno_izdanje|publisher=Rosa Luxemburg Stiftung|location=Beograd|isbn=978-86-88745-15-4}}
* {{cite book|ref=harv|last=Tomasevich|first=Jozo|title=Četnici u Drugom svjetskom ratu 1941-1945|url=https://books.google.rs/books/about/%C4%8Cetnici_u_drugom_svjetskom_ratu_1941_19.html?id=GvUCAAAAMAAJ&amp;redir_esc=y|year=1979|publisher=Sveučilišna naklada Liber|location=Zagreb|isbn=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Stupar|first=Dušan|title=Draža - Istina o četnicima, Ravnogorsko četništvo 1941–1945|url=|year=2015|publisher=Vukotić media|isbn=}}
* {{cite journal|last=Томанић|first=Борис|date=2017.|title=Горска гарда Њ. в. краља Петра Другог у орашачком срезу. Формација, борбе, злочини|url=http://www.isi.mod.gov.rs/multimedia/dodaci/vig_1_2017_1554881807.pdf |journal=Војноисторијски гласник|publisher=Институт за стратегијска истраживања - Одељење за војну историју Министарства одбране Републике Србије|volume=1|pages=112}}
* {{cite book|ref=harv|last1=Давидовић|first1=Горан|last2=Тимотијевић|first2= Милош |author-link= |date= 2006 |title= ОСВЕТЉАВАЊЕ ИСТИНЕ ДОКУМЕНТА ЗА ПОЛИТИЧКУ И ВОЈНУ ИСТОРИЈУ ЧАЧКА 1938-1941 КЊИГА ПРВА |url=https://arhivcacak.org.rs/wp-content/uploads/doc/osvetljavanje-istine.pdf |location=Чачак-Краљево |publisher=Народни музеј Чачак, Историјски архив Чачак, Народни музеј Краљево |page= |isbn=}}
{{refend}}

{{DEFAULTSORT:Legalizovani cetnici}}
[[Kategorija:Četnici| ]]
[[Kategorija:Historija Jugoslavije]]
[[Kategorija:Istorija Srbije]]</text>
      <sha1>ni0scojp85bt3jbkec0rzuw8nwrqk6h</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41259855</id>
      <parentid>41259854</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T16:12:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>87.116.162.19</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42872" xml:space="preserve">:''Ovaj članak se odnosi na oružane formacije u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]] koje su nastale legalizovanjem nekadašnjih pripadnika četničkih odreda [[Jugoslovenska vojska u otadžbini|JVuO]] kod marionetske [[Vlada narodnog spasa Milana Nedića|Nedićeve vlade u Srbiji]] u okupiranoj Kraljevini [[Drugi svjetski rat u Jugoslaviji|Jugoslaviji tokom drugog svetskog rata]]. Za ostale četničke formacije i širi kontekst v. [[Četnici]]''
{{Infookvir vojna postrojba
|naziv= Legalizovani četnici
|slika= [[File:Legalizovani četnici u Srbiji 1942.jpg|250px]]
|opis slike= Legalizovani četnici u Srbiji 1942.
|osnovana datum= novembar i decembar 1941.
|ukinuta datum= mart 1943.
|period= 
|država= {{flagicon|Kraljevina Jugoslavija}} [[Drugi svjetski rat u Jugoslaviji|Kraljevina Jugoslavija pod okupacijom Sila Osovine]]
|odanost= {{flagicon image|Flag of the Government of National Salvation 2.png}} [[Nedićeva Srbija]]
|grana= [[Srpska državna straža]]
|vrsta=
|uloga=
|specijalizacija=
|veličina= 20 odreda
|zapovjedna struktura=
|vojarna oznaka=
|sjedište=
|nadimak=
|zaštitnik=
|geslo=
|boje=
|marš=
|maskota=
|obljetnica=
|oprema=
|oprema oznaka=
|bitke= Proterivanje [[partizan]]a iz Srbije u decembru 1941.
|bitke oznaka=
|odlikovanja=
|raspuštena= mart 1943.
|zapovjednik= 
|istaknuti zapovjednici= [[Predrag Raković]] &lt;br&gt; [[Miloje Mojsilović]] &lt;br&gt; [[Miloš Glišić]] &lt;br&gt; [[Manojlo Korać]] &lt;br&gt;[[Božidar Ćosović]] &lt;br&gt; [[Mašan Đurović]] &lt;br&gt; Mirko Tomašević &lt;br&gt; Todor Dobrić
|simbol raspoznavanja=
|simbol raspoznavanja oznaka=
|simbol raspoznavanja 2=
|simbol raspoznavanja 2 oznaka=
|simbol raspoznavanja 3=
|simbol raspoznavanja 3 oznaka=
|simbol raspoznavanja 4=
|simbol raspoznavanja 4 oznaka=
|zrakoplov lovac=
|zrakoplov bombarder=
|zrakoplov ostali=
|zrakoplov borbeni=
|zrakoplov helikopter=
|zrakoplov presretač=
|zrakoplov izviđački=
|zrakoplov patrolni=
|zrakoplov školski=
|zrakoplov transportni=
}}
'''Legalizovani četnici''' je naziv oružanih formacija u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]] koje su nastale legalizovanjem nekadašnjih pripadnika četničkih odreda - [[Jugoslovenska vojska u otadžbini|Jugoslovenske vojske u otadžbini]] (JVuO) kod marionetske [[Vlada narodnog spasa Milana Nedića|Nedićeve vlade u Srbiji]] u okupiranoj Kraljevini [[Drugi svjetski rat u Jugoslaviji|Jugoslaviji tokom drugog svetskog rata]]. Formiranje ovih formacija je počelo u novembru i decembru 1941. godine, a poslednja dva odreda legalizovanih četnika su raspuštena u martu 1943.

Kada je došlo do konačnog sloma ustanka u Srbiji, u dva talasa, prvom tokom novembra i decembra 1941. i drugom početkom 1942. godine, najveći broj pripadnika četničkih jedinica, tj. JVuO (ukupno oko 20 četničkih odreda) legalizovao se kod Vlade Nacionalnog Spasa Milana Nedića, formalno u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]]. Na taj način je deo JVuO uspešno izbegao uništenje tokom ofanzive nemačkih trupa na ustanike za razliku od komunističkih formacija (partizana) koje su bile razbijene i proterane iz Srbije. Legalizacija je imala pozitivne strane u tome što je doprinela da se sačuva ljudstvo i naoružanje dela ustanika, ali je imala i negativne posledice u opadanju borbenog duha i discipline i potpunog odbijanja naređenja dobijenih od strane JVuO za koju su praktično postali neupotrebljivi.

Nakon sloma ustanka došlo je do odmazde za događaje u ustanku koja je u najvećoj meri bila usmerena na partizane i njihove simpatizere. U njihovim surovim progonima su u decembru 1941. aktivno učešće uzeli i odredi legalizovanih četnika koji su hvatali na terenu pripadnike komunističkih formacija i najčešće ih predavali Nemcima koji su ih streljali. Partizanska propaganda je uporno zanemarivala činjenicu da su u pitanju bili legalizovani četnici i neprestano krivila četnike Draže Mihailovića za stradanje partizana i njihovih simpatizera u Srbiji u decembru 1941. Tokom 1942. legalizovani četnici su se sukobljavali i sa ljotićevcima i sa četnicima Draže Mihailovića.

Legalizovani četnici su na osnovu početnih izveštaja o kolaboracionizmu inicijalno bili kritikovani od strane saveznika, ali su kritike uskoro bile potisnute posle izveštaja o aktivnostima ovih jedinica usmerenih protiv formacija sila osovine i ljotićevaca. Britanci su u suštini smatrali &quot;legalizaciju&quot; uspešnom obmanom.

== Legalizacija kod Vlade Nacionalnog Spasa u Srbiji ==
=== Prvi talas legalizacije u novembru i decembru 1941. ===
{{citiranje|U početku još u decembru  [1941. godine] video sam jasno ovo: Ljotićevci naslanjajući se na Nemce imaju za cilj da najpre sa nama sarađuju dok se unište komunisti, pa posle pomoću Nemaca da likvidiraju i našu organizaciju i naše odrede. Uništenje komunista bilo je potrebno i meni i Nemcima i Ljotićevcima, te smo se u ovom poslu složili i postali »saveznici«.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_209.htm Извештај Раковића Михаиловићу од децембра 1942, - [[Зборник докумената и података о народноослободилачком рату југословенских народа]], том XIV (четнички документи), књига 1, Војноиздавачки завод, Београд] {{Wayback|url=http://www.znaci.net/00001/4_14_1_209.htm |date=20120307190850 }}, Приступљено 24. 4. 2013.&lt;/ref&gt;|Izvještaj [[Predrag Raković|Predraga Rakovića]] [[Dragoljub Mihailović|Draži Mihailoviću]] iz decembra 1942.}}

{{citiranje|Ovom akcijom je [[Milan Nedić|Nedić]] uspeo da spase sve Mihailovićeve četničke odrede na terenu gde je imala da otpočne velika nemačka vojna akcija i koji su se ovako bili pretvorili u pomoćne trupe srpske vlade. Nedić je smatrao da je potrebno da ostane na terenu živa srpska nacionalna snaga, bez obzira da li su to njegove stvarne pristalice ili pripadnici pokreta otpora Mihailovića. Za pretsednika vlade su to sve bili Srbi koji se bore za opstanak srpskog naroda.&lt;ref&gt;Станислав Краков, Генерал Милан Недић, Књига прва: На оштрици ножа, Минхен, Штампарија Искра, 1963, стр. 281&lt;/ref&gt;| [[Stanislav Krakov]] o legalizaciji Mihailovićevih četnika}}

Nakon sloma ustanka u Srbiji krajem 1941. dolazi do legalizacije najvećeg dela jedinica četnika pod komandom Draže Mihailovića koja je bila sprovođena u dva talasa. Prvi talas je bio u periodu novembar/decembar 1941. kada su sljedeće četničke jedinice prihvatile legalizaciju kod srpske marionetske vlade:
* Ljubićki odred pod komandom [[Predrag Raković|Rakovića]]
*Požeški odred pod komandom [[Miloš Glišić|Glišića]] i [[Vučko Ignjatović|Ignjatovića]]
*Užičko-požeški odred pod komandom Manojla Koraća
*Crnogorski odred pod komandom Nikole Mladenovića
*Odredi pod komandom Vojislava Pantelića u Loznici, odred kapetana Radovana Stojanovića, odred [[Živojin Lazović|Živana Lazovića]] u beogradskom okrugu, odred kapetana Borivoja Rajkovića u [[Kosjerić]]u, [[Nikola Kalabić|Nikole Kalabića]] i drugi&lt;ref&gt;{{harv|Borković|1979a|p=270}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Petranović|1992|p=271}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=122}}&lt;/ref&gt;

Prvi talas legalizacije snaga pod Mihailovićevom komandom uslijedio je nakon sastanka održanog na [[Ravna gora|Ravnoj gori]], 30. novembra 1941. godine, kome su, pored samog Mihailovića, prisustvovali komandanti odredâ, uglavnom onih sa područja [[Zapadna Srbija|zapadne Srbije]]. Činjenica da zapisnik sa samog sastanka nije pronađen i gotovo je izvjesno da nije ni vođen, upućuje na zaključak da je Mihailović instrukciju, tj. naredbu o legalizaciji svojim komandantima prenio usmenim putem. Za sastanak se naknadno saznalo iz sekundarnih izvora, tj. iz svjedočenja prisutnih oficira ili iz depeša upućenih Mihailoviću. Tako je [[Miloš Glišić]] (major vojske Kraljevine Jugoslavije,
načelnik štaba Požeškog četničkog odreda, kao ratni zločinac
osuđen na smrt), na suđenju u vezi sa sastankom četničkih
komandanata od 30. novembra, izjavio sljedeće: &quot;Na Ravnoj gori
sa Dražom je održano savetovanje komandanata odreda. Na ovom savetovanju
Draža je naredio da se stupa u vezu sa Nedićevim odredima,
radi popravljanja situacije. Rekao je da odredi i dalje ostaju pod njegovom
komandom i da je ovo samo privremeno rešenje.&quot;&lt;ref&gt;Izdajnik i ratni zločinac Draža Mihailović pred sudom, Stenografske
beleške, Beograd, 1946, str. 68&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Borković|1979a|p=267}}&lt;/ref&gt; Takođe, iz opširnog pisma koje je decembra 1942. kapetan Raković poslao Mihailoviću, može se zaključiti da je sastanak održan krajem novembra 1941.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981, str. 766-767&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=61}}&lt;/ref&gt;

Legalizovani Mihailovićevi četnički odredi postali su dio Nedićevih pomoćnih trupa, sa statusom sličnim onom [[Četnici Koste Pećanca|četničkih odreda Koste Pećanca]], koji su se krajem avgusta 1941. 
pridružili snagama Nedićeve vlade. Jednom naredbom generala Badera, datiranom 10. aprila 
1942, svi odredi [[Srpski dobrovoljački korpus|dobrovoljaca]], kao i svi Pećančevi i legalizirani Mihailovićevi četnici stavljeni su 
pod komandu njemačkih posadnih divizija na raznim područjima. Dati su im specijalni 
brojevi (D-1 do D-19 dobrovoljačkim jedinicama, C-20 do C-38 »samostalnim četnicima«, tj. 
legaliziranim Mihailovićevim četnicima i C-39 do C-101 četničkim odredima Koste Pećanca) 
i njihovu je aktivnost trebalo strogo kontrolirati: dodijeljena su im posebna područja s kojih ne smiju pokrenuti bez njemačkog naređenja; sve operacije ovih jedinica, još uvijek pod 
Nedićevom komandom, trebalo je unaprijed prijaviti njemačkim oblasnim ili okružnim komandama na čijem su području stacionirane; svi ti odredi moraju prilikom operacija imati 
njemačkog oficira za vezu; svi zahtjevi za municiju, koji su Nijemcima stizali preko 
srpske vlade, trebalo je od tada podnositi izravno njemačkoj oblasnoj ili okružnoj komandi kod koje 
je odred lociran.&lt;ref&gt;{{harv|Tomasevich|1979|p=183-184}}&lt;/ref&gt; 

Major [[Manojlo Korać]], bivši Pećančev oficir, inače zapovjednik jedne od četničkih kolona za [[Napad četnika na Užičku republiku|napad na partizanske snage u Užicu]], 31. oktobra 1941, nakon legalizacije je postao okružni načelnik u Užicu, a istovremeno je bio komandant Grupe užičko-požeških odreda. U toj, po karakteru i suštini, kvislinškoj formaciji, proljeća 1942. će boraviti i sam Draža Mihailović, kada je odlučio da napusti Srbiju, da bi se uputio za [[Crna Gora|Crnu Goru]], gdje će se, pod zaštitom [[Pavle Đurišić|Pavla Đurišića]], nalaziti sve do maja 1943. Britanski kapetan [[Bil Hadson]], koga je Mihailović &quot;''ostavio na cedilu''&quot; prilikom [[Operacija Mihailović|njemačkog udara na Ravnu goru]], javlja svojoj centrali u [[Kairo|Kairu]] da &quot;''kada je Mihailović krenuo u Crnu Goru rano iduće godine, njegov štab je mogao da nastavi put bez velike teškoće, legalizujući se kao deo Požeškog korpusa''.&quot;&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/1, str. 55&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=124}}&lt;/ref&gt;

Pored navedenih četničkih odreda, legalizovao se i odred pod komandom majora [[Ljubomir Jovanović Patak|Ljube Jovanovića Patka]], kasnijeg komandanta Timočkog korpusa. Jovanović je postao komandant Srpske državne straže u [[Zaječar]]u, gdje su, kao legalni, raspoređeni brojni Mihailovićevi oficiri. Među njima su bili kapetan Vladimir Komarčević (kasnije komandant Kolubarskog korpusa), zatim [[Neško Nedić]], budući komandant Valjevskog korpusa, te poručnik Miloš Radosavljević. Poručnik Toma Aleksić je raspoređen na službu u [[Zlot (Bor)|Zlot]], kapetan Mirić u [[Žagubica|Žagubicu]], dok je kapetan Toma Obradović dobio raspored u [[Knjaževac]]. U [[Valjevo|Valjevu]] su na službi u vojnim formacijama Nedićevog režima bili major Ljubomir Vojteh, komandant Valjevskog četničkog odreda i kapetan Selimir Popović.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/1, str. 232&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=124-125}}&lt;/ref&gt;

Krajem 1941. [[Božidar Ćosović]] je legalizovao njegov ''Javorski četnički odred'' koji je bio preimenovan u ''Javorski samostalni četnički odred'' kodnog naziva C-37.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=374}}&lt;/ref&gt; Pošto Ćosović nije izvršavao naređenja nadležne njemačke komande, njegov je odred rasformiran jula 1942. godine, ali je Ćosović zadržao oružje, postao ponovo ilegalan i imao brojne oružane sukobe sa okupatorskim snagama, kao i sa [[Muslimanska milicija Sandžaka|Sandžačkom muslimanskom milicijom.]] Ponašanje pripadnika odreda pod Ćosovićevom komandom je bilo ispod svake kritike, obzirom da je lokalno stanovništvo bilo pljačkano, premlaćivano i ubijano. U nemilosti su  bili čak i oficiri [[Srpska državna straža|SDS]]-a delegirani u njegovu štabu.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=375}}&lt;/ref&gt; Vrhovna komanda JVuO će Ćosovića (kao i Mašana Đurovića, ali i mnoge druge), zbog progona Mihailovićevih četnika za račun okupatora, samovolje i brojnih drugih prestupa, staviti pod [[Crne trojke|slovo &quot;Z&quot;]] i sredinom 1943. godine će obojica biti likvidirani od strane ravnogorskih četnika. Božidar Ćosović-Javorski je, barem zvanično, pripadao odredima generala Mihailovića znatno duže od Mašana Đurovića.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=1040-1041}}&lt;/ref&gt;

Jeličko-moravički četnički odred kojim je komandovao Miloje Mojsilović se legalizovao 9. novembra 1941. i od tada nad ovim odredom Draža Mihailović nije imao komandu, a okupaciona vlast je preko svoje štampe navodila ovaj odred kao prvi primer propasti vojske pod Mihailovićevom organizacijom.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=413}}

Kroz legalizaciju dijela četničkih odreda kod Nedićeve vlade, Mihailovićev pokret je uspješno izbjegao uništenje tokom njemačke ofanzive protiv ustanika, za razliku od komunističkih snaga koje su bile potpuno razbijene i uništene ili protjerane iz Srbije.&lt;ref&gt;{{harv|Dear|Foot|1995|p=1299}}: &quot;By partially 'legalizing' itself with the Nedic regime, it had managed to escape destruction in the German offensive which chased the Partisans out of Serbia&quot;&lt;/ref&gt; S jedne strane, Nedić je 
dobijao nove snage za borbu protiv pripadnika narodnooslobodilačkog 
pokreta, a s druge strane, Mihailović je spasavao svoje odrede od uništenja u jeku zime, 
progona i nemačkih represalija. Udruženim snagama mogli su zavesti 
četničku strahovladu i iskorenjivanje zaostalih grupa partizana, pojedinaca i njihovih simpatizera i jataka.&lt;ref&gt;{{harv|Petranović|1992|p=271}}&lt;/ref&gt; U proljeće 1942. sjedište JVuO i njihove glavne aktivnosti su bili prenijeti u Crnu Goru i Bosnu, dok je u Srbiji ostalo oko 20 legalizovanih četničkih odreda u službi Nedićeve vlade.&lt;ref&gt;{{cite book|title=Tokovi revolucije|url=https://books.google.com/books?id=BhjjAAAAMAAJ|year=1986|publisher=Institut za istoriju radničkog pokreta Srbije|page=294|quote=У пролеће 1942. седиште четничке организације и деловања пребачено је у Црну Гору и Босну. У Србији је остало око 20 легализованих четничких одреда у служби Недићеве владе.}}&lt;/ref&gt; Pored legalizovanih četnika, na terenu su i dalje postojali i ilegalni četnički odredi pod komandom [[Dragoslav Račić|Račića]], [[Dragutin Keserović|Keserovića]], [[Velimir Piletić|Piletića]] i drugih a koje su Nemci progonili.&lt;ref&gt;{{harv|Petranović|1997|p=231}}: &quot;... илегални четнички одреди које су Немци прогонили (Рачића, Кесеровића, Пилетића и других).&quot;&lt;/ref&gt;

=== Drugi talas legalizacije početkom 1942. ===
[[Datoteka:Smotra četnika.jpg|minijatura|Nemački okupator za vreme vršenja smotre legalnih četnika u Srbiji.]]
Tokom drugog talasa legalizacije koji se desio početkom 1942. marionetska vlada u Srbiji je čak osnivala nove četničke odrede kao već legalizovane, kao ''Ribnički odred'' u Valjevskom kraju.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=121}}&lt;/ref&gt;

Najveći broj četničkih odreda legalizovanih u drugom talasu je prvo bio ilegalan i pod komandom Draže Mihailovića, a zatim legalizovan.

''Požeški četnički odred'' pod komandom majora [[Miloš Glišić|Miloša Glišića]] je bio preimenovan u ''Sandžački vojni četnički odred'' kada je bio legalizovan kod Vlade nacionalnog spasa.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=XXV}}: &quot;...  Додајмо и да се легализовани четнички одред мајора Глишића, при влади Mилана Недића, такође звао „Санџачки војни четнички одред“ &quot;&lt;/ref&gt;  

Ilegalni ''Suvoplaninski četnički odred'' pod komandom Mašana Đurovića sa 520 vojnika je bio legalizovan i preimenovan u ''Ibarski četnički odred'' kodnog naziva C-54 i bio je sastavljen od nekoliko bataljona čije je sedište bilo prvo u [[Raška (grad)|Raškoj]], a zatim u [[Јошаничка Бања|Jošaničkoj Banji]].&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|pp=260, 371}}&lt;/ref&gt; Broj vojnika koji su pripadali ovom odredu je narastao na više od 1.200 vojnika i oficira do početka 1942.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=371}}&lt;/ref&gt; Tokom februara i marta 1942. godine, Draža Mihailović je sa Đurovićem vodio veoma žustru prepisku.&lt;ref&gt;https://www.rastko.rs/istorija/delo/13229&lt;/ref&gt; Pri štabu vojvode Đurovića u Raškoj, angažovan je bio i artiljerijski poručnik (kasnije kapetan) Dragor Pavlović, komandant Deževske brigade JVuO, koji se u Ibarskom četničkom odredu legalizovao krajem 1941.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=380}}&lt;/ref&gt; Đurović je, 1. juna 1942. godine, uhvatio britanskog kapetana Kristija Lorensa (Christie Lawrence), četničkog poručnika Dimitrija Cvetkovića i još nekolicinu četnika, odveo ih za [[Beograd]], te predao Njemcima.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, 
XIV, knj. 1, str. 438&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=274}}&lt;/ref&gt; Do avgusta 1942, Njemci su u potpunosti ustrojili Ibarski četnički odred, koji je tada brojao tačno 1000 ljudi - 90 oficira i 910 podoficira i boraca. Njemački bezbjedonosni organi bilježe da Đurović pod svojom komandom ima &quot;''najveću naoružanu jedinicu u srpskom prostoru''&quot;, tj. u [[Područje Vojnog zapovednika Srbije|okupiranoj Srbiji]].&lt;ref&gt;Istorijski arhiv Beograda, BDS, Đ-334, Mašan Đurović, 41–42.&lt;/ref&gt; Odred je pokrivao prostor studeničkog, deževskog i kosovskomitrovačkog sreza.

''Golijsko-Sjenički četnički odred'' pod komandom poručnika Mirka Tomaševića je bio legalizovan i pripojen Ibarskom četničkom odredu kao njegov Peti bataljon.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=371}}&lt;/ref&gt; 

Takođe, legalizovan je bio i ''Kolašinski četnički odred'' pod komandom vojvode Todora Dobrića, sastavljen od izbeglica iz [[Ibarski Kolašin|Ibarskog Kolašina]].&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=374}}&lt;/ref&gt;

Iz izvještaja kvislinške administracije može se nazrijeti obim legalizacije četničkih odreda. Naime, žandarmerijski major [[Milan Kalabić]], načelnik Okruga kragujevačkog 14. februara 1942, navodi da se u oružanim odredima Vlade narodnog spasa na području Šumadije „''nalazi poglavito ono ljudstvo koje je bilo ili naklonjeno pukovniku Mihailoviću, ili je aktivno učestvovalo u njegovim odredima. Naročito je velik broj oficira. Postoje i čitavi odredi koji su kompletni prešli iz organizacije Draže Mihailovića u Srpsku oružanu silu''“. Ističe se kako Mihailovićevi četnici imaju ličnu mržnju protiv partizana, te da &quot;''stupaju u borbu protiv komunista sa naročitom strašću''&quot;.&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta (knjiga I), Beograd 1999., str. 213-215&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.yuhistorija.com/serbian/drugi_sr_txt01c4.html&lt;/ref&gt;

Uvidom u još jedan dopis upućen iz načelstva kragujevačkog okruga (ovoga puta iz juna 1942. godine), postaje jasno do kog stupnja su ravnogorski četnici, nakon legalizacije, bili integrisani u [[Kolaboracija|kolaboracionističke]] oružane formacije. Naime, u dokumentu se navode podaci o štabu koji je bio smješten u manastiru Voljavči, a koji je oformio Nikola Kalabić sa nekolicinom oficira iz [[Šumadija|Šumadije]]: &quot;''U jednoj kolibi nalazi se radio-stanica; tu se nalaze oficiri - major Palošević, kapetan Dušan Smiljanić, kapetan Marko Muzikravić, potporučnik Živadin Pavlović i Nikola Kalabić. Sa sobom imaju oko 30 vojnika koji vrše kurirsku službu, brinu se za bezbednost i nabavku namirnica; na dan 14. juna održan je u pomenutoj kolibi sastanak, konferencija delegata iz svih okolnih odreda Srpske državne straže (SDS) koji su uglavnom bili ranije u sastavu odmetničkog odreda D. Mihailovića''&quot;.&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta (knjiga I), Beograd 1999., str. 220&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Томанић|2017|p=112}}&lt;/ref&gt;

Legalizovani četnici su formalno bili u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]] sve do decembra 1942.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{harv|Seton-Watson|1961|p=126}}:&quot;...and operated with the title of 'legal Chetniks' until December 1942, when they were formally incorporated into Nedic's own armed forces.&quot;&lt;/ref&gt; Naredbom generala [[Paul Bader|Paula Badera]], nemačkog opunomoćenog komandanta u Srbiji, izdatom 10. aprila 1942. legalizovani četnici su stavljeni pod komandu nemačkih posadnih divizija na pojedinim područjima, a prilikom svake operacije su bili u obavezi da imaju nemačke oficire za vezu dok su municiju dobijali direktno od Nemaca, a ne od Nedića.&lt;ref&gt;Србија у кризи, Михајло Марковић, Пешић и Синови, 2010, str. 250&lt;/ref&gt; Konačno, u Baderovoj izjavi od 7. decembra 1942. se navodi: &quot;''Oko 10.000 četnika se borilo na našoj strani''&quot;.&lt;ref&gt;Arhiv VII, NAW-N-T-312, r. 468, s. 8057753-56&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=126}}&lt;/ref&gt;

=== Legalizacija partizana ===
Izvestan broj partizana je po slomu ustanka takođe bio legalizovan u odredima Milana Nedića, a najviše u odredima Dimitrija Ljotića zbog čega će se kasnije dodatno rasplamsati građanski rat.&lt;ref&gt;[https://www.cacakmuzej.org.rs/files/nmcacak_zbornik_35.pdf ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА], ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt; Pojedini pripadnici partizanskih jedinica su se stavili i u direktnu službu Nemaca sa kojima su učestvovali u akcijama otkrivanja ilegalnih četnika Draže Mihailovića.&lt;ref&gt;[https://www.cacakmuzej.org.rs/files/nmcacak_zbornik_35.pdf ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА], ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt; Broj četnika i civila koji su na ovaj način izgubili život nije nikada konačno utvrđen. Samo u Takovu je aktivnostima ove grupe Nemcima predato 300 i u smrt oterano preko 300 pristalica Draže Mihailovića.&lt;ref&gt;[https://www.cacakmuzej.org.rs/files/nmcacak_zbornik_35.pdf ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА], ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt; 

=== Borbeno angažovanje legalizovanih četnika ===
==== Progon i hvatanje partizana i njihovih simpatizera ====
{{Main|Zločini četnika nad partizanima u Srbiji 1941.}}
[[File:Legalni četnici sprovode Stevana Borotu i Josipa Majera na pogubljenje.jpg|thumb|desno|200px|Legalizovani četnici [[Budimir Bosiljčić|Budimira Bosiljčića]] sprovode [[Stevan Borota|Stevana Borotu]] i [[Josif Majer|Josifa Majera]] na pogubljenje]]
Legalizovani četnici su tokom decembra 1941. surovo progonili partizanske formacije iz Srbije.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=13}} Legalizovani četnici su zarobili [[Momčilo Mole Radosavljević|Momčila Radosavljevića]], prvog komandanta Čačanskog partizanskog odreda i [[Ratko Mitrović|Ratka Mitrovića]], političkog komesara tog odreda i predali su ih okupatorima koji su ih streljali, dok su Radoslava Azanjca, sekretara okružnog komiteta [[SKOJ]]-a za [[Čačak]], legalizovani četnici zarobili i streljali.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|pp=34, 55, 67}} Miroljuba Matijevića koji je takođe bio sekretar OK SKOJ-a za Čačak su legalizovani četnici zarobili i predali Nemcima koji su ga streljali u [[Banjički logor|logoru na Banjici]].{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=70}} Legalizovani četnici su zarobili i Milana Batu Jankovića, istaknutog čačanskog komunistu koji je bio predsednik Odbora za borbu protiv pete kolone u Čačku 1941. godine, da bi ga zatim usmrtili.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=156}} Legalizovani četnici su predali okupatorima 449 zarobljenih partizana i njihovih pristalica iz čačanskog kraja, koje su ovi nakon toga likvidirali.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=436}}&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/38_26.htm Радисав С. Недовић, Пантелија М. Васовић, Затамњена истина, Чачак, 2006.], стр. 124-151.&lt;/ref&gt;

Legalizovani četnici Požeškog četničkog odreda pod komandom Manojla Koraća su 18. i 19. decembra 1941. godine uhvatili 30 poimenice poznatih boraca Ariljskog bataljona i predali ih Nemcima, koji su zarobljenike streljali u Užicu 28. decembra iste godine.&lt;ref&gt;Arhiv Jugoslavije, DK, 110, f. 411, s. 691-922&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=66}}&lt;/ref&gt; Žandarmerijski major (unaprijeđen u čin potpukovnika u januaru 1942) Korać, čovjek od Mihailovićevog povjerenja, čiju će komandu priznavati sve do hapšenja od strane Gestapoa u decembru 1942. godine,&lt;ref&gt;Sima Begović, Logor 
Banjica 1941-1944, knjiga II, Institut za savremenu istoriju, Beograd, 1989, str. 8&lt;/ref&gt; istovremeno je bio i Pećančev okružni vojvoda. U izvještaju koji je uputio Nedićevoj vladi 23. novembra iste godine, sumira svoje rezultate iz prethodnih deset mjeseci, otkako je na čelu okruga Užičkog: &quot;''Od kada sam 5. januara 1942. godine Pećančevim dekretom postavljen za okružnog komandanta četničkih odreda uhapšeno je 1195 političkih krivaca, od toga streljano 92, predato Nemcima radi streljanja u Beogradu 50 lica, upućeno u koncentracioni logor u Beogradu 414 lica''.&quot;&lt;ref&gt;http://istorijanisa.wikidot.com/rame-uz-rame-sa-nemackim-oruzanim-odredima&lt;/ref&gt; U rukopisu Koraćevih sjećanja iz rata objavljenom 2015. godine pod nazivom &quot;''Između Draže i Nedića''&quot;, fenomenu legalizacije četničkih odreda posvećena je posebna pažnja.&lt;ref&gt;https://www.pogledi.rs/pretplata-na-knjigu-potpukovnik-manojlo-korac-izmedju-draze-i%E2%80%88nedica.html&lt;/ref&gt;

Četnici vojvode Budimira Bosiljčića, koji je priznavao komandu [[Kosta Pećanac|Koste Pećanca]], uhvatili su krajem 1941. i početkom 1942. godine veći broj partizana u Tamnavi i predali ih Nemcima. Poznata su imena 19 partizana, stanovnika tamnavskih sela, koji su ubijeni u nemačkim logorima u [[Norveška|Norveškoj]], koje su uhvatili Bosiljčićevi četnici. Najveći broj (5) bili su stanovnici [[Banjani (Ub)|Banjana]], sela u kome je živeo Bosiljčić. Bosiljčićevi četnici su marta 1943. u selu Brgulama kod [[Ub]]a uhvatili šestočlanu [[Jevreji|jevrejsku]] porodicu koja je pobegla iz Beograda kako bi izbegla odvođenje u logor. Uhapšeni Jevreji su predati Nemcima. Bosiljčić je 1943. pristupio JVuO i imenovan je za oficira pri štabu Valjevskog korpusa.&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=66}}&lt;/ref&gt;

Legalizovani četnici na području [[Kraljevo|Kraljeva]], [[Ушће (Краљево)|Ušća]] i [[Raška (grad)|Raške]] početkom decembra 1941. započeli su hvatanje boraca [[Kraljevački partizanski odred|Kraljevačkog]] i Kopaoničkog partizanskog odreda. Zarobljeni partizani su predavani Pećančevom vojvodi Mašanu Đuroviću koji je organizovao dva sprovođenja zarobljenika i njihovu predaju Nemcima u [[Niš]]u. Prva grupa brojala je 24 zarobljenika i sprovedena je 15. decembra, dok je druga grupa brojala 48 zarobljenika i sprovedena je 19. decembra. Zarobljeni partizani postali su zatočenici nemačkog [[Logor Crveni krst|logora na Crvenom krstu]] u Nišu. Većina je stradala tokom 1942. godine, dok je manji deo uspeo da preživi proboj iz logora 12. februara 1942.&lt;ref&gt;Miroslav M. Milovanović, Nemački koncentracioni logor na Crvenom krstu u Nišu i streljanja na Bubnju, Beograd-Niš, 1983, str. 102-103&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=66-67}}&lt;/ref&gt;

Sve u svemu, od kraja novembra 1941. do proljeća 1942, širom zapadne, sjeverozapadne i [[Centralna Srbija|centralne Srbije]], legalizovani ravnogorski četnici su učestvovali, samostalno ili u saradnji sa četničkim odredima i grupama koje su prethodnih mjeseci prihvatile ingerenciju kvislinške vlade, u pravom lovu na partizane, kao i na njihove pomagače i simpatizere. Na ovaj način uhvaćeno je nekoliko hiljada ljudi. Ubrzo po zarobljavanju, četnici su strijeljali više stotina partizana, dok su većinu predali njemačkom okupatoru.&lt;ref&gt;http://www.yuhistorija.com/serbian/drugi_sr_txt01c4.html&lt;/ref&gt;

==== Sukobi sa ljotićevcima ====
Ubrzo po legalizaciji započeli su sukobi između ilegalnih četnika sa legalizovanim četnicima i ljotićevcima. Krajem maja 1942. u blizini Čačka, [[Predrag Raković]] je organizovao napad na Budimira Nikića i njegovu pratnju, kojom prilikom je Nikić ranjen, dok su četvorica njegovih saradnika ubijeni.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=167}}&lt;/ref&gt; Krajem juna 1942. još jedan pripadnik ljotićevaca, sveštenik Dragutin Bulić je bio napadnut i ubijen od strane četnika pod Rakovićevom komandom na pijaci u Čačku.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=167}}&lt;/ref&gt;

U isto vrijeme, u [[Gornji Milanovac|Gornjem Milanovcu]] se desio sličan događaj. Poslije odlaska majora [[Milan Kalabić|Milana Kalabića]] (koji je bio dio ilegalne strukture JVuO, ali istovremeno i načelnik okruga, tj. pod ingerencijom Nedićeve vlade; otac [[Nikola Kalabić|Nikole Kalabića]]) sa oko 200 ljudi pod svojom komandom u [[Požarevac]], u grad je došao kapetan Rajko Terzić. Počev od aprila 1942, Terzić je hapsio pripadnike i simpatizere ilegalnih četnika i prosljeđivao ih Njemcima koji su ih ubijali ili slali u koncentracione logore u Njemačkoj. Ilegalni četnici su se ubrzo osvetili i ubili Terzića u njegovoj kancelariji.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=167}}&lt;/ref&gt; Prema nekim nepotvrđenim navodima, Terzić će posthumno od strane Njemaca biti odlikovan ordenom &quot;Gvozdenog krsta&quot;.

== Raspuštanje ==
Nemačke vojne i obaveštajne strukture su uspele da shvate suštinu procesa legalizacije dok je [[Abwehr]] uključio proces legalizacije u njegovu analizu situacije u Srbiji objavljenu u decembru 1941. Već 20. decembra 1941. u Abwehru shvataju i primećuju da ostaci poraženih Mihailovićevih četničkih grupacija pokušavaju da se pridruže Pećančevim četnicima pa zato insistiraju da &quot;sve Mihailovićeve pristalice treba tretirati kao pobunjenike i nikako drugačije&quot;.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=122}}&lt;/ref&gt;

Nemački general August Majsner je bio sumnjičav prema legalizovanim četnicima još od kada je došao u Srbiju početkom 1942. Mnogi legalizovani četnički odredi su se u suštini ponašali kao ilegalni četnici, a neki su čak i pripojili sebi novoosnovane legalne četničke odrede.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=192}}&lt;/ref&gt; Pošto su Nemci očekivali da bi Saveznici mogli da organizuju invaziju svojih trupa na jugoslovensku obalu Jadranskog mora, odlučili su da u drugoj polovini 1942. godine razoružaju legalizovane četnike, kako one Mihailovićeve, tako i Pećančeve.&lt;ref&gt;{{harv|Đuković|1982|p=54}}: &quot;Кад су у другој половини 1942. године разоружани четници Косте Пећанца и легализовани четници Драже Михаиловића, ...&quot;&lt;/ref&gt;

Zbog toga su njemačke okupacione vlasti organizovale njihovo razoružavanje, zarobljavanje ili ponovno naoružavanje drugačijim oružjem. Ponovno naoružavanje je bilo organizovano tako da su Nemci oduzimali četnicima njihovo oružje koje je koristilo standardnu municiju i zamenjivali ga oružjem sa nestandardnom municijom koja kada se potroši jedino može da se nabavi od Nemaca. Neke četničke jedinice su bile jednostavno razoružane i raspuštene, a neke razoružane i odvedene u [[Logor Staro sajmište|koncentracioni logor na Starom Sajmištu]] ili u [[Koncentracioni logor Mauthauzen|Mathauzuen]].&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=193}}&lt;/ref&gt;

Posljednja dva legalizovana četnička odreda (Pećančev kojim je komandovao Mašan Đurović i Mihailovićev pod komandom potpukovnika Momčila Matića) bila su raspuštena sredinom marta 1943. godine.&lt;ref&gt;{{harv|Tomasevich|1979|p=184}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Kazimirović|1995|p=994}}: &quot;Последња два легализована Михаиловићева одреда распуштена су у марту 1943. године.&quot;&lt;/ref&gt; Ukupno je oko 12.000 legaliziranih Pećančevih i Mihailovićevih četnika bilo raspušteno, mnogo njihovih oficira uhapšeno, te poslano u zarobljeničke logore u Njemačkoj.

== Tumačenja ==
Posleratna propaganda je uporno isticala da su za stradanje partizana u decembru 1941. krivi četnici Draže Mihailovića, uprkos činjenici da odgovornost leži na komandantima i jedinicama koje su se legalizovale kod Milana Nedića, ili grupe koje su bile nezavisne od Mihailovića poput one pod komandom Bože Javorca.&lt;ref&gt;ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА, ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt;

[[Stanislav Krakov]] u emigraciji piše: „Nedić je po svaku cenu hteo da spase Mihailovićeve odrede u Zapadnoj Srbiji od uništenja prilikom nemačke ofanzive. Već i ranije, on je bio u kontaktu 
s većinom baš tih četničkih komandanata u Zapadnoj Srbiji, jer ih je snabdevao oružjem 
i municijom u njihovoj borbi protiv komunista, te je tu vrlo brzo i efikasno bio postignut 
sporazum između Nedićevih i Mihailovićevih oficira. Svi četnički odredi na ugroženom 
terenu imali su da se u roku od nekoliko dana pre početka nemačke akcije «legalizuju», tj. 
da se stave Nediću na raspoloženje, stvarno ili fiktivno, te da se vode kao njegove jedinice; 
da budu snabdevene njegovim objavama i da, isto kao i ljudstvo oružanih odreda, odnosno 
dobrovoljci, primaju sve potrebe u municiji, hrani i novcu od predsednika srpske vlade.“&lt;ref&gt;{{harv|Краков|1963|p=280}}&lt;/ref&gt; 

U početku su izveštaji o kolaboracionizmu &quot;legalizovanih&quot; četnika izazvali kritike koje su ubrzo potisnute posle aktivnosti ovih jedinica usmerenih protiv formacija [[Sile Osovine|sila Osovine]] i dobrovoljaca [[Dimitrije Ljotić|Dimitrija Ljotića]].&lt;ref&gt;{{harv|Đuretić|1993|p=304}}: &quot;The reports about the collaborationism in Serbia were through the &quot;legalized&quot; units (with Nedic) received, at the beginning, with criticism, to be soon suppressed by the anti-fascist &quot;assertion&quot; of these forces fighting against Ljotic's volunteers.&quot;&lt;/ref&gt; Na suđenju, Mihailović je isticao da je odobrio legalizaciju nekih četničkih jedinica kao najbolji način da se infiltriraju u snage Sila osovine.&lt;ref&gt;{{harv|Heilbrunn|1956|p=117}}: &quot;.. Mihailovitch pointed out that he approved of legalization as the best means for infiltration&quot;&lt;/ref&gt; Britanci su u suštini smatrali &quot;legalizaciju&quot; uspešnom obmanom.&lt;ref&gt;{{harv|Wheeler|1980|p=282}}: &quot;As is apparent from the admiring tone of Hudson's despatch, he - and the British in general - tended to regard &quot;legalization&quot; as a good ruse.&quot;&lt;/ref&gt;

U septembru 1942. [[Zaharije Ostojić]] referiše Mihailoviću i obrazlaže pozitivne i negativne posledice legalizacije ističući da je sa jedne strane legalizacijom spašeno ljudstvo i oružje, ali sa druge strane je do značajnog opadanja borbenog duha i discipline legalizovanih jedinica koje uopšte ne izvršavaju naređenja organa JVuO za koju su &quot;potpuno izgubljeni&quot;.&lt;ref&gt;Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu naroda Jugoslavija, Vojnoistorijski institut, 1981, str 601&lt;/ref&gt; Naime, prema Ostojićevim navodima, došlo je do toga da je &quot;''borbeni duh opao, disciplina takođe. Plate su donele kocku i pijančenja, starešinama su se osladili Nedićevi činovi''&quot;, a nisu bili retki ni &quot;''prijateljstva ni lumperaj sa okupatorom''.&quot;&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta (knjiga I), Beograd 1999., str. 222.&lt;/ref&gt;

== Reference ==

{{Reflist|30em}}

== Izvori ==

{{refbegin|3}}
* {{cite book|ref=harv|last=Dimitrijević|first=Bojan B.|title= Vojska Nedićeve Srbije oružane snage srpske vlade 1941-1945|edition=3.|url=https://issuu.com/novo-videlo/docs/nedic_-_copy |year=2020|publisher=Službeni glasnik|isbn=978-86-519-1811-0}}
* {{cite book|ref=harv|last=Давидовић|first=Горан|editor=Драган Драшковић|others=Радомир Ристић|title=Kraljevo oktobra 1941. - zbornik radova|year=2003|publisher=Народни Музеј Краљево, Историјски Архив Краљево|chapter=Чачани на опсади Краљева октобра 1941}}
* {{cite book|ref=harv|last=Jončić|first=Koča|title=Narodni ustanak i borbe za Kraljevo 1941. godine: zbornik radova naučnog skupa|url=https://books.google.com/books?id=aUsrAAAAMAAJ|year=1985|publisher=Narodna knj.}}
* {{cite book|ref=harv|last=Seton-Watson|first=Hugh|title=The East European Revolution|url=https://books.google.com/books?id=ConiAAAAMAAJ|year=1961|publisher=Praeger}}
* {{cite book|ref=harv|last=Heilbrunn|first=Otto|title=The Soviet secret services|url=https://books.google.com/books?id=6xc-AQAAIAAJ|year=1956|publisher=Frederick A. Praeger}} 
* {{cite book|ref=harv|last=Wheeler|first=Mark C.|title=Britain and the war for Yugoslavia, 1940-1943|url=https://books.google.com/books?id=3aB4AAAAIAAJ|year=1980|publisher=East European Monographs &amp;#91;sic&amp;#93;|isbn=978-0-914710-57-8}}
* {{cite book|ref=harv|last1=Dear|first1=Ian|last2=Foot|first2=Michael Richard Daniell|title=The Oxford companion to World War II|url=https://books.google.com/books?id=nj0OAQAAMAAJ|year=1995|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-866225-9}}
* {{cite book|ref=harv|last=Đuretić|first=Veselin|title=Demolition of Serbs in the 20th Century: Background of the Currentdram in Dismembered Yogoslavia|url=https://books.google.com/books?id=uI1pAAAAMAAJ|year=1993|publisher=Great Lakes Graphics}}
* {{cite book|ref=harv|last=Краков|first=Станислав|title=Генерал Милан Недић, Књига прва: На оштрици ножа|url=https://issuu.com/novo-videlo/docs/stanislav-krakov-general-milan-nedi
|year=1963|publisher=Штампарија Искра|location=Минхен|id=}}
* {{Cite book| ref=harv| last=Borković| first = Milan|authorlink = Милан Борковић| title = Kontrarevolucija u Srbiji. Kvislinška uprava u Srbiji 1941—1944 (knjiga 1)|year=1979a| url = http://znaci.net/00001/154.htm| publisher = | location = Beograd|id=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Đuković|first=Isidor|title=Prva šumadijska brigada|url=https://books.google.com/books?id=4Nd5AAAAIAAJ|year=1982|publisher=Narodna knjiga}}
*  {{Cite book| ref=harv| last=Petranović| first = Branko|authorlink = Бранко Петрановић| title = Srbija u Drugom svetskom ratu 1939—1945|year=1992| url = http://znaci.net/00001/92.htm| publisher = Vojnoizdavački i novinski centar| location = Beograd|id=}}
* {{cite book | ref=harv |last=Petranović |first=Branko |author-link= |date=1997 |title= Istoričar i njegova epoha |location= |publisher=Универзитет Црне Горе |isbn=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Kazimirović|first=Vasa|title=Srbija i Jugoslavija: 1914-1945|url=https://books.google.com/books?id=onlpAAAAMAAJ|year=1995|publisher=Prizma}}
* {{cite book|ref=harv|last=Живковић|first=Милутин Д.|title=Санџак 1941–1943|url=|year=2017|publisher=Филозофски Факултет, Универзитет у Београду|isbn=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Radanović|first=Milan|title=Kazna i zločin: Snage kolaboracije u Srbiji|year=2015|url= https://www.academia.edu/45434289/KAZNA_i_ZLO%C4%8CIN_Snage_kolaboracije_u_Srbiji_Drugo_dopunjeno_izdanje|publisher=Rosa Luxemburg Stiftung|location=Beograd|isbn=978-86-88745-15-4}}
* {{cite book|ref=harv|last=Tomasevich|first=Jozo|title=Četnici u Drugom svjetskom ratu 1941-1945|url=https://books.google.rs/books/about/%C4%8Cetnici_u_drugom_svjetskom_ratu_1941_19.html?id=GvUCAAAAMAAJ&amp;redir_esc=y|year=1979|publisher=Sveučilišna naklada Liber|location=Zagreb|isbn=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Stupar|first=Dušan|title=Draža - Istina o četnicima, Ravnogorsko četništvo 1941–1945|url=|year=2015|publisher=Vukotić media|isbn=}}
* {{cite journal|last=Томанић|first=Борис|date=2017.|title=Горска гарда Њ. в. краља Петра Другог у орашачком срезу. Формација, борбе, злочини|url=http://www.isi.mod.gov.rs/multimedia/dodaci/vig_1_2017_1554881807.pdf |journal=Војноисторијски гласник|publisher=Институт за стратегијска истраживања - Одељење за војну историју Министарства одбране Републике Србије|volume=1|pages=112}}
* {{cite book|ref=harv|last1=Давидовић|first1=Горан|last2=Тимотијевић|first2= Милош |author-link= |date= 2006 |title= ОСВЕТЉАВАЊЕ ИСТИНЕ ДОКУМЕНТА ЗА ПОЛИТИЧКУ И ВОЈНУ ИСТОРИЈУ ЧАЧКА 1938-1941 КЊИГА ПРВА |url=https://arhivcacak.org.rs/wp-content/uploads/doc/osvetljavanje-istine.pdf |location=Чачак-Краљево |publisher=Народни музеј Чачак, Историјски архив Чачак, Народни музеј Краљево |page= |isbn=}}
{{refend}}

{{DEFAULTSORT:Legalizovani cetnici}}
[[Kategorija:Četnici| ]]
[[Kategorija:Historija Jugoslavije]]
[[Kategorija:Istorija Srbije]]</text>
      <sha1>sezcdrbv6z9i6u11rcm76mp0q6ogl1c</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41259856</id>
      <parentid>41259855</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T16:25:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>87.116.162.19</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42873" xml:space="preserve">:''Ovaj članak se odnosi na oružane formacije u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]] koje su nastale legalizovanjem nekadašnjih pripadnika četničkih odreda [[Jugoslovenska vojska u otadžbini|JVuO]] kod marionetske [[Vlada narodnog spasa Milana Nedića|Nedićeve vlade u Srbiji]] u okupiranoj Kraljevini [[Drugi svjetski rat u Jugoslaviji|Jugoslaviji tokom drugog svetskog rata]]. Za ostale četničke formacije i širi kontekst v. [[Četnici]]''
{{Infookvir vojna postrojba
|naziv= Legalizovani četnici
|slika= [[File:Legalizovani četnici u Srbiji 1942.jpg|250px]]
|opis slike= Legalizovani četnici u Srbiji 1942.
|osnovana datum= novembar i decembar 1941.
|ukinuta datum= mart 1943.
|period= 
|država= {{flagicon|Kraljevina Jugoslavija}} [[Drugi svjetski rat u Jugoslaviji|Kraljevina Jugoslavija pod okupacijom Sila Osovine]]
|odanost= {{flagicon image|Flag of the Government of National Salvation 2.png}} [[Nedićeva Srbija]]
|grana= [[Srpska državna straža]]
|vrsta=
|uloga=
|specijalizacija=
|veličina= 20 odreda
|zapovjedna struktura=
|vojarna oznaka=
|sjedište=
|nadimak=
|zaštitnik=
|geslo=
|boje=
|marš=
|maskota=
|obljetnica=
|oprema=
|oprema oznaka=
|bitke= Proterivanje [[partizan]]a iz Srbije u decembru 1941.
|bitke oznaka=
|odlikovanja=
|raspuštena= mart 1943.
|zapovjednik= 
|istaknuti zapovjednici= [[Predrag Raković]] &lt;br&gt; [[Miloje Mojsilović]] &lt;br&gt; [[Miloš Glišić]] &lt;br&gt; [[Manojlo Korać]] &lt;br&gt;[[Božidar Ćosović]] &lt;br&gt; [[Mašan Đurović]] &lt;br&gt; Mirko Tomašević &lt;br&gt; Todor Dobrić
|simbol raspoznavanja=
|simbol raspoznavanja oznaka=
|simbol raspoznavanja 2=
|simbol raspoznavanja 2 oznaka=
|simbol raspoznavanja 3=
|simbol raspoznavanja 3 oznaka=
|simbol raspoznavanja 4=
|simbol raspoznavanja 4 oznaka=
|zrakoplov lovac=
|zrakoplov bombarder=
|zrakoplov ostali=
|zrakoplov borbeni=
|zrakoplov helikopter=
|zrakoplov presretač=
|zrakoplov izviđački=
|zrakoplov patrolni=
|zrakoplov školski=
|zrakoplov transportni=
}}
'''Legalizovani četnici''' je naziv oružanih formacija u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]] koje su nastale legalizovanjem nekadašnjih pripadnika četničkih odreda - [[Jugoslovenska vojska u otadžbini|Jugoslovenske vojske u otadžbini]] (JVuO) kod marionetske [[Vlada narodnog spasa Milana Nedića|Nedićeve vlade u Srbiji]] u okupiranoj Kraljevini [[Drugi svjetski rat u Jugoslaviji|Jugoslaviji tokom drugog svetskog rata]]. Formiranje ovih formacija je počelo u novembru i decembru 1941. godine, a poslednja dva odreda legalizovanih četnika su raspuštena u martu 1943.

Kada je došlo do konačnog sloma ustanka u Srbiji, u dva talasa, prvom tokom novembra i decembra 1941. i drugom početkom 1942. godine, najveći broj pripadnika četničkih jedinica, tj. JVuO (ukupno oko 20 četničkih odreda) legalizovao se kod Vlade Nacionalnog Spasa Milana Nedića, formalno u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]]. Na taj način je deo JVuO uspešno izbegao uništenje tokom ofanzive nemačkih trupa na ustanike za razliku od komunističkih formacija (partizana) koje su bile razbijene i proterane iz Srbije. Legalizacija je imala pozitivne strane u tome što je doprinela da se sačuva ljudstvo i naoružanje dela ustanika, ali je imala i negativne posledice u opadanju borbenog duha i discipline i potpunog odbijanja naređenja dobijenih od strane JVuO za koju su praktično postali neupotrebljivi.

Nakon sloma ustanka došlo je do odmazde za događaje u ustanku koja je u najvećoj meri bila usmerena na partizane i njihove simpatizere. U njihovim surovim progonima su u decembru 1941. aktivno učešće uzeli i odredi legalizovanih četnika koji su hvatali na terenu pripadnike komunističkih formacija i najčešće ih predavali Nemcima koji su ih streljali. Partizanska propaganda je uporno zanemarivala činjenicu da su u pitanju bili legalizovani četnici i neprestano krivila četnike Draže Mihailovića za stradanje partizana i njihovih simpatizera u Srbiji u decembru 1941. Tokom 1942. legalizovani četnici su se sukobljavali i sa ljotićevcima i sa četnicima Draže Mihailovića.

Legalizovani četnici su na osnovu početnih izveštaja o kolaboracionizmu inicijalno bili kritikovani od strane saveznika, ali su kritike uskoro bile potisnute posle izveštaja o aktivnostima ovih jedinica usmerenih protiv formacija sila osovine i ljotićevaca. Britanci su u suštini smatrali &quot;legalizaciju&quot; uspešnom obmanom.

== Legalizacija kod Vlade Nacionalnog Spasa u Srbiji ==
=== Prvi talas legalizacije u novembru i decembru 1941. ===
{{citiranje|U početku još u decembru  [1941. godine] video sam jasno ovo: Ljotićevci naslanjajući se na Nemce imaju za cilj da najpre sa nama sarađuju dok se unište komunisti, pa posle pomoću Nemaca da likvidiraju i našu organizaciju i naše odrede. Uništenje komunista bilo je potrebno i meni i Nemcima i Ljotićevcima, te smo se u ovom poslu složili i postali »saveznici«.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_209.htm Извештај Раковића Михаиловићу од децембра 1942, - [[Зборник докумената и података о народноослободилачком рату југословенских народа]], том XIV (четнички документи), књига 1, Војноиздавачки завод, Београд] {{Wayback|url=http://www.znaci.net/00001/4_14_1_209.htm |date=20120307190850 }}, Приступљено 24. 4. 2013.&lt;/ref&gt;|Izvještaj [[Predrag Raković|Predraga Rakovića]] [[Dragoljub Mihailović|Draži Mihailoviću]] iz decembra 1942.}}

{{citiranje|Ovom akcijom je [[Milan Nedić|Nedić]] uspeo da spase sve Mihailovićeve četničke odrede na terenu gde je imala da otpočne velika nemačka vojna akcija i koji su se ovako bili pretvorili u pomoćne trupe srpske vlade. Nedić je smatrao da je potrebno da ostane na terenu živa srpska nacionalna snaga, bez obzira da li su to njegove stvarne pristalice ili pripadnici pokreta otpora Mihailovića. Za pretsednika vlade su to sve bili Srbi koji se bore za opstanak srpskog naroda.&lt;ref&gt;Станислав Краков, Генерал Милан Недић, Књига прва: На оштрици ножа, Минхен, Штампарија Искра, 1963, стр. 281&lt;/ref&gt;| [[Stanislav Krakov]] o legalizaciji Mihailovićevih četnika}}

Nakon sloma ustanka u Srbiji krajem 1941. dolazi do legalizacije najvećeg dela jedinica četnika pod komandom Draže Mihailovića koja je bila sprovođena u dva talasa. Prvi talas je bio u periodu novembar/decembar 1941. kada su sljedeće četničke jedinice prihvatile legalizaciju kod srpske marionetske vlade:
* Ljubićki odred pod komandom [[Predrag Raković|Rakovića]]
*Požeški odred pod komandom [[Miloš Glišić|Glišića]] i [[Vučko Ignjatović|Ignjatovića]]
*Užičko-požeški odred pod komandom Manojla Koraća
*Crnogorski odred pod komandom Nikole Mladenovića
*Odredi pod komandom Vojislava Pantelića u Loznici, odred kapetana Radovana Stojanovića, odred [[Živojin Lazović|Živana Lazovića]] u beogradskom okrugu, odred kapetana Borivoja Rajkovića u [[Kosjerić]]u, [[Nikola Kalabić|Nikole Kalabića]] i drugi&lt;ref&gt;{{harv|Borković|1979a|p=270}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Petranović|1992|p=271}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=122}}&lt;/ref&gt;

Prvi talas legalizacije snaga pod Mihailovićevom komandom uslijedio je nakon sastanka održanog na [[Ravna gora|Ravnoj gori]], 30. novembra 1941. godine, kome su, pored samog Mihailovića, prisustvovali komandanti odredâ, uglavnom onih sa područja [[Zapadna Srbija|zapadne Srbije]]. Činjenica da zapisnik sa samog sastanka nije pronađen i gotovo je izvjesno da nije ni vođen, upućuje na zaključak da je Mihailović instrukciju, tj. naredbu o legalizaciji svojim komandantima prenio usmenim putem. Za sastanak se naknadno saznalo iz sekundarnih izvora, tj. iz svjedočenja prisutnih oficira ili iz depeša upućenih Mihailoviću. Tako je [[Miloš Glišić]] (major vojske Kraljevine Jugoslavije,
načelnik štaba Požeškog četničkog odreda, kao ratni zločinac
osuđen na smrt), na suđenju u vezi sa sastankom četničkih
komandanata od 30. novembra, izjavio sljedeće: &quot;Na Ravnoj gori
sa Dražom je održano savetovanje komandanata odreda. Na ovom savetovanju
Draža je naredio da se stupa u vezu sa Nedićevim odredima,
radi popravljanja situacije. Rekao je da odredi i dalje ostaju pod njegovom
komandom i da je ovo samo privremeno rešenje.&quot;&lt;ref&gt;Izdajnik i ratni zločinac Draža Mihailović pred sudom, Stenografske
beleške, Beograd, 1946, str. 68&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Borković|1979a|p=267}}&lt;/ref&gt; Takođe, iz opširnog pisma koje je decembra 1942. kapetan Raković poslao Mihailoviću, može se zaključiti da je sastanak održan krajem novembra 1941.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981, str. 766-767&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=61}}&lt;/ref&gt;

Legalizovani Mihailovićevi četnički odredi postali su dio Nedićevih pomoćnih trupa, sa statusom sličnim onom [[Četnici Koste Pećanca|četničkih odreda Koste Pećanca]], koji su se krajem avgusta 1941. 
pridružili snagama Nedićeve vlade. Jednom naredbom generala Badera, datiranom 10. aprila 
1942, svi odredi [[Srpski dobrovoljački korpus|dobrovoljaca]], kao i svi Pećančevi i legalizirani Mihailovićevi četnici stavljeni su 
pod komandu njemačkih posadnih divizija na raznim područjima. Dati su im specijalni 
brojevi (D-1 do D-19 dobrovoljačkim jedinicama, C-20 do C-38 »samostalnim četnicima«, tj. 
legaliziranim Mihailovićevim četnicima i C-39 do C-101 četničkim odredima Koste Pećanca) 
i njihovu je aktivnost trebalo strogo kontrolirati: dodijeljena su im posebna područja s kojih ne smiju pokrenuti bez njemačkog naređenja; sve operacije ovih jedinica, još uvijek pod 
Nedićevom komandom, trebalo je unaprijed prijaviti njemačkim oblasnim ili okružnim komandama na čijem su području stacionirane; svi ti odredi moraju prilikom operacija imati 
njemačkog oficira za vezu; svi zahtjevi za municiju, koji su Nijemcima stizali preko 
srpske vlade, trebalo je od tada podnositi izravno njemačkoj oblasnoj ili okružnoj komandi kod koje 
je odred lociran.&lt;ref&gt;{{harv|Tomasevich|1979|p=183-184}}&lt;/ref&gt; 

Major [[Manojlo Korać]], bivši Pećančev oficir, inače zapovjednik jedne od četničkih kolona za [[Napad četnika na Užičku republiku|napad na partizanske snage u Užicu]], 31. oktobra 1941, nakon legalizacije je postao okružni načelnik u Užicu, a istovremeno je bio komandant Grupe užičko-požeških odreda. U toj, po karakteru i suštini, kvislinškoj formaciji, proljeća 1942. će boraviti i sam Draža Mihailović, kada je odlučio da napusti Srbiju, da bi se uputio za [[Crna Gora|Crnu Goru]], gdje će se, pod zaštitom [[Pavle Đurišić|Pavla Đurišića]], nalaziti sve do maja 1943. Britanski kapetan [[Bil Hadson]], koga je Mihailović &quot;''ostavio na cedilu''&quot; prilikom [[Operacija Mihailović|njemačkog udara na Ravnu goru]], javlja svojoj centrali u [[Kairo|Kairu]] da &quot;''kada je Mihailović krenuo u Crnu Goru rano iduće godine, njegov štab je mogao da nastavi put bez velike teškoće, legalizujući se kao deo Požeškog korpusa''.&quot;&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/1, str. 55&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=124}}&lt;/ref&gt;

Pored navedenih četničkih odreda, legalizovao se i odred pod komandom majora [[Ljubomir Jovanović Patak|Ljube Jovanovića Patka]], kasnijeg komandanta Timočkog korpusa. Jovanović je postao komandant Srpske državne straže u [[Zaječar]]u, gdje su, kao legalni, raspoređeni brojni Mihailovićevi oficiri. Među njima su bili kapetan Vladimir Komarčević (kasnije komandant Kolubarskog korpusa), zatim [[Neško Nedić]], budući komandant Valjevskog korpusa, te poručnik Miloš Radosavljević. Poručnik Toma Aleksić je raspoređen na službu u [[Zlot (Bor)|Zlot]], kapetan Mirić u [[Žagubica|Žagubicu]], dok je kapetan Toma Obradović dobio raspored u [[Knjaževac]]. U [[Valjevo|Valjevu]] su na službi u vojnim formacijama Nedićevog režima bili major Ljubomir Vojteh, komandant Valjevskog četničkog odreda i kapetan Selimir Popović.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/1, str. 232&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=124-125}}&lt;/ref&gt;

Krajem 1941. [[Božidar Ćosović]] je legalizovao njegov ''Javorski četnički odred'' koji je bio preimenovan u ''Javorski samostalni četnički odred'' kodnog naziva C-37.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=374}}&lt;/ref&gt; Pošto Ćosović nije izvršavao naređenja nadležne njemačke komande, njegov je odred rasformiran jula 1942. godine, ali je Ćosović zadržao oružje, postao ponovo ilegalan i imao brojne oružane sukobe sa okupatorskim snagama, kao i sa [[Muslimanska milicija Sandžaka|Sandžačkom muslimanskom milicijom.]] Ponašanje pripadnika odreda pod Ćosovićevom komandom je bilo ispod svake kritike, obzirom da je lokalno stanovništvo bilo pljačkano, premlaćivano i ubijano. U nemilosti su  bili čak i oficiri [[Srpska državna straža|SDS]]-a delegirani u njegovu štabu.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=375}}&lt;/ref&gt; Vrhovna komanda JVuO će Ćosovića (kao i Mašana Đurovića, ali i mnoge druge), zbog progona Mihailovićevih četnika za račun okupatora, samovolje i brojnih drugih prestupa, staviti pod [[Crne trojke|slovo &quot;Z&quot;]] i sredinom 1943. godine će obojica biti likvidirani od strane ravnogorskih četnika. Božidar Ćosović-Javorski je, barem zvanično, pripadao odredima generala Mihailovića znatno duže od Mašana Đurovića.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=1040-1041}}&lt;/ref&gt;

Jeličko-moravički četnički odred kojim je komandovao Miloje Mojsilović se legalizovao 9. novembra 1941. i od tada nad ovim odredom Draža Mihailović nije imao komandu, a okupaciona vlast je preko svoje štampe navodila ovaj odred kao prvi primer propasti vojske pod Mihailovićevom organizacijom.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=413}}

Kroz legalizaciju dijela četničkih odreda kod Nedićeve vlade, Mihailovićev pokret je uspješno izbjegao uništenje tokom njemačke ofanzive protiv ustanika, za razliku od komunističkih snaga koje su bile potpuno razbijene i uništene ili protjerane iz Srbije.&lt;ref&gt;{{harv|Dear|Foot|1995|p=1299}}: &quot;By partially 'legalizing' itself with the Nedic regime, it had managed to escape destruction in the German offensive which chased the Partisans out of Serbia&quot;&lt;/ref&gt; S jedne strane, Nedić je 
dobijao nove snage za borbu protiv pripadnika narodnooslobodilačkog 
pokreta, a s druge strane, Mihailović je spasavao svoje odrede od uništenja u jeku zime, 
progona i nemačkih represalija. Udruženim snagama mogli su zavesti 
četničku strahovladu i iskorenjivanje zaostalih grupa partizana, pojedinaca i njihovih simpatizera i jataka.&lt;ref&gt;{{harv|Petranović|1992|p=271}}&lt;/ref&gt; U proljeće 1942. sjedište JVuO i njihove glavne aktivnosti su bili prenijeti u Crnu Goru i Bosnu, dok je u Srbiji ostalo oko 20 legalizovanih četničkih odreda u službi Nedićeve vlade.&lt;ref&gt;{{cite book|title=Tokovi revolucije|url=https://books.google.com/books?id=BhjjAAAAMAAJ|year=1986|publisher=Institut za istoriju radničkog pokreta Srbije|page=294|quote=У пролеће 1942. седиште четничке организације и деловања пребачено је у Црну Гору и Босну. У Србији је остало око 20 легализованих четничких одреда у служби Недићеве владе.}}&lt;/ref&gt; Pored legalizovanih četnika, na terenu su i dalje postojali i ilegalni četnički odredi pod komandom [[Dragoslav Račić|Račića]], [[Dragutin Keserović|Keserovića]], [[Velimir Piletić|Piletića]] i drugih a koje su Nemci progonili.&lt;ref&gt;{{harv|Petranović|1997|p=231}}: &quot;... илегални четнички одреди које су Немци прогонили (Рачића, Кесеровића, Пилетића и других).&quot;&lt;/ref&gt;

=== Drugi talas legalizacije početkom 1942. ===
[[Datoteka:Smotra četnika.jpg|minijatura|Nemački okupator za vreme vršenja smotre legalnih četnika u Srbiji.]]
Tokom drugog talasa legalizacije koji se desio početkom 1942. marionetska vlada u Srbiji je čak osnivala nove četničke odrede kao već legalizovane, kao ''Ribnički odred'' u Valjevskom kraju.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=121}}&lt;/ref&gt;

Najveći broj četničkih odreda legalizovanih u drugom talasu je prvo bio ilegalan i pod komandom Draže Mihailovića, a zatim legalizovan.

''Požeški četnički odred'' pod komandom majora [[Miloš Glišić|Miloša Glišića]] je bio preimenovan u ''Sandžački vojni četnički odred'' kada je bio legalizovan kod Vlade nacionalnog spasa.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=XXV}}: &quot;...  Додајмо и да се легализовани четнички одред мајора Глишића, при влади Mилана Недића, такође звао „Санџачки војни четнички одред“ &quot;&lt;/ref&gt;  

Ilegalni ''Suvoplaninski četnički odred'' pod komandom Mašana Đurovića sa 520 vojnika je bio legalizovan i preimenovan u ''Ibarski četnički odred'' kodnog naziva C-54 i bio je sastavljen od nekoliko bataljona čije je sedište bilo prvo u [[Raška (grad)|Raškoj]], a zatim u [[Јошаничка Бања|Jošaničkoj Banji]].&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|pp=260, 371}}&lt;/ref&gt; Broj vojnika koji su pripadali ovom odredu je narastao na više od 1.200 vojnika i oficira do početka 1942.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=371}}&lt;/ref&gt; Tokom februara i marta 1942. godine, Draža Mihailović je sa Đurovićem vodio veoma žustru prepisku.&lt;ref&gt;https://www.rastko.rs/istorija/delo/13229&lt;/ref&gt; Pri štabu vojvode Đurovića u Raškoj, angažovan je bio i artiljerijski poručnik (kasnije kapetan) Dragor Pavlović, komandant Deževske brigade JVuO, koji se u Ibarskom četničkom odredu legalizovao krajem 1941.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=380}}&lt;/ref&gt; Đurović je, 1. juna 1942. godine, uhvatio britanskog kapetana Kristija Lorensa (Christie Lawrence), četničkog poručnika Dimitrija Cvetkovića i još nekolicinu četnika, odveo ih za [[Beograd]], te predao Njemcima.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, 
XIV, knj. 1, str. 438&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=274}}&lt;/ref&gt; Do avgusta 1942, Njemci su u potpunosti ustrojili Ibarski četnički odred, koji je tada brojao tačno 1000 ljudi - 90 oficira i 910 podoficira i boraca. Njemački bezbjedonosni organi bilježe da Đurović pod svojom komandom ima &quot;''najveću naoružanu jedinicu u srpskom prostoru''&quot;, tj. u [[Područje Vojnog zapovednika Srbije|okupiranoj Srbiji]].&lt;ref&gt;Istorijski arhiv Beograda, BDS, Đ-334, Mašan Đurović, 41–42.&lt;/ref&gt; Odred je pokrivao prostor studeničkog, deževskog i kosovskomitrovačkog sreza.

''Golijsko-Sjenički četnički odred'' pod komandom poručnika Mirka Tomaševića je bio legalizovan i pripojen Ibarskom četničkom odredu kao njegov Peti bataljon.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=371}}&lt;/ref&gt; 

Takođe, legalizovan je bio i ''Kolašinski četnički odred'' pod komandom vojvode Todora Dobrića, sastavljen od izbeglica iz [[Ibarski Kolašin|Ibarskog Kolašina]].&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=374}}&lt;/ref&gt;

Iz izvještaja kvislinške administracije može se nazrijeti obim legalizacije četničkih odreda. Naime, žandarmerijski major [[Milan Kalabić]], načelnik Okruga kragujevačkog 14. februara 1942, navodi da se u oružanim odredima Vlade narodnog spasa na području Šumadije „''nalazi poglavito ono ljudstvo koje je bilo ili naklonjeno pukovniku Mihailoviću, ili je aktivno učestvovalo u njegovim odredima. Naročito je velik broj oficira. Postoje i čitavi odredi koji su kompletni prešli iz organizacije Draže Mihailovića u Srpsku oružanu silu''“. Ističe se kako Mihailovićevi četnici imaju ličnu mržnju protiv partizana, te da &quot;''stupaju u borbu protiv komunista sa naročitom strašću''&quot;.&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta (knjiga I), Beograd 1999., str. 213-215&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.yuhistorija.com/serbian/drugi_sr_txt01c4.html&lt;/ref&gt;

Uvidom u još jedan dopis upućen iz načelstva kragujevačkog okruga (ovoga puta iz juna 1942. godine), postaje jasno do kog stupnja su ravnogorski četnici, nakon legalizacije, bili integrisani u [[Kolaboracija|kolaboracionističke]] oružane formacije. Naime, u dokumentu se navode podaci o štabu koji je bio smješten u manastiru Voljavči, a koji je oformio Nikola Kalabić sa nekolicinom oficira iz [[Šumadija|Šumadije]]: &quot;''U jednoj kolibi nalazi se radio-stanica; tu se nalaze oficiri - major Palošević, kapetan Dušan Smiljanić, kapetan Marko Muzikravić, potporučnik Živadin Pavlović i Nikola Kalabić. Sa sobom imaju oko 30 vojnika koji vrše kurirsku službu, brinu se za bezbednost i nabavku namirnica; na dan 14. juna održan je u pomenutoj kolibi sastanak, konferencija delegata iz svih okolnih odreda Srpske državne straže (SDS) koji su uglavnom bili ranije u sastavu odmetničkog odreda D. Mihailovića''&quot;.&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta (knjiga I), Beograd 1999., str. 220&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Томанић|2017|p=112}}&lt;/ref&gt;

Legalizovani četnici su formalno bili u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]] sve do decembra 1942.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{harv|Seton-Watson|1961|p=126}}:&quot;...and operated with the title of 'legal Chetniks' until December 1942, when they were formally incorporated into Nedic's own armed forces.&quot;&lt;/ref&gt; Naredbom generala [[Paul Bader|Paula Badera]], nemačkog opunomoćenog komandanta u Srbiji, izdatom 10. aprila 1942. legalizovani četnici su stavljeni pod komandu nemačkih posadnih divizija na pojedinim područjima, a prilikom svake operacije su bili u obavezi da imaju nemačke oficire za vezu dok su municiju dobijali direktno od Nemaca, a ne od Nedića.&lt;ref&gt;Србија у кризи, Михајло Марковић, Пешић и Синови, 2010, str. 250&lt;/ref&gt; Konačno, u Baderovoj izjavi od 7. decembra 1942. se navodi: &quot;''Oko 10.000 četnika se borilo na našoj strani''&quot;.&lt;ref&gt;Arhiv VII, NAW-N-T-312, r. 468, s. 8057753-56&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=126}}&lt;/ref&gt;

=== Legalizacija partizana ===
Izvestan broj partizana je po slomu ustanka takođe bio legalizovan u odredima Milana Nedića, a najviše u odredima Dimitrija Ljotića zbog čega će se kasnije dodatno rasplamsati građanski rat.&lt;ref&gt;[https://www.cacakmuzej.org.rs/files/nmcacak_zbornik_35.pdf ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА], ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt; Pojedini pripadnici partizanskih jedinica su se stavili i u direktnu službu Nemaca sa kojima su učestvovali u akcijama otkrivanja ilegalnih četnika Draže Mihailovića.&lt;ref&gt;[https://www.cacakmuzej.org.rs/files/nmcacak_zbornik_35.pdf ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА], ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt; Broj četnika i civila koji su na ovaj način izgubili život nije nikada konačno utvrđen. Samo u Takovu je aktivnostima ove grupe Nemcima predato 300 i u smrt oterano preko 300 pristalica Draže Mihailovića.&lt;ref&gt;[https://www.cacakmuzej.org.rs/files/nmcacak_zbornik_35.pdf ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА], ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt; 

=== Borbeno angažovanje legalizovanih četnika ===
==== Progon i hvatanje partizana i njihovih simpatizera ====
{{Main|Zločini četnika nad partizanima u Srbiji 1941.}}
[[File:Legalni četnici sprovode Stevana Borotu i Josipa Majera na pogubljenje.jpg|thumb|desno|200px|Legalizovani četnici [[Budimir Bosiljčić|Budimira Bosiljčića]] sprovode [[Stevan Borota|Stevana Borotu]] i [[Josif Majer|Josifa Majera]] na pogubljenje]]
Legalizovani četnici su tokom decembra 1941. surovo progonili partizanske formacije iz Srbije.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=13}} Legalizovani četnici su zarobili [[Momčilo Mole Radosavljević|Momčila Radosavljevića]], prvog komandanta Čačanskog partizanskog odreda i [[Ratko Mitrović|Ratka Mitrovića]], političkog komesara tog odreda i predali su ih okupatorima koji su ih streljali, dok su Radoslava Azanjca, sekretara okružnog komiteta [[SKOJ]]-a za [[Čačak]], legalizovani četnici zarobili i streljali.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|pp=34, 55, 67}} Miroljuba Matijevića koji je takođe bio sekretar OK SKOJ-a za Čačak su legalizovani četnici zarobili i predali Nemcima koji su ga streljali u [[Banjički logor|logoru na Banjici]].{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=70}} Legalizovani četnici su zarobili i Milana Batu Jankovića, istaknutog čačanskog komunistu koji je bio predsednik Odbora za borbu protiv pete kolone u Čačku 1941. godine, da bi ga zatim usmrtili.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=156}} Legalizovani četnici su predali okupatorima 449 zarobljenih partizana i njihovih pristalica iz čačanskog kraja, koje su ovi nakon toga likvidirali.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=436}}&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/38_26.htm Радисав С. Недовић, Пантелија М. Васовић, Затамњена истина, Чачак, 2006.], стр. 124-151.&lt;/ref&gt;

Legalizovani četnici Požeškog četničkog odreda pod komandom Manojla Koraća su 18. i 19. decembra 1941. godine uhvatili 30 poimenice poznatih boraca Ariljskog bataljona i predali ih Nemcima, koji su zarobljenike streljali u Užicu 28. decembra iste godine.&lt;ref&gt;Arhiv Jugoslavije, DK, 110, f. 411, s. 691-922&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=66}}&lt;/ref&gt; Žandarmerijski major (unaprijeđen u čin potpukovnika u januaru 1942) Korać, čovjek od Mihailovićevog povjerenja, čiju će komandu priznavati sve do hapšenja od strane Gestapoa u decembru 1942. godine,&lt;ref&gt;Sima Begović, Logor 
Banjica 1941-1944, knjiga II, Institut za savremenu istoriju, Beograd, 1989, str. 8&lt;/ref&gt; istovremeno je bio i Pećančev okružni vojvoda. U izvještaju koji je uputio Nedićevoj vladi 23. novembra iste godine, sumira svoje rezultate iz prethodnih deset mjeseci, otkako je na čelu okruga Užičkog: &quot;''Od kada sam 5. januara 1942. godine Pećančevim dekretom postavljen za okružnog komandanta četničkih odreda uhapšeno je 1195 političkih krivaca, od toga streljano 92, predato Nemcima radi streljanja u Beogradu 50 lica, upućeno u koncentracioni logor u Beogradu 414 lica''.&quot;&lt;ref&gt;http://istorijanisa.wikidot.com/rame-uz-rame-sa-nemackim-oruzanim-odredima&lt;/ref&gt; U rukopisu Koraćevih sjećanja iz rata, objavljenom 2015. godine pod nazivom &quot;''Između Draže i Nedića''&quot;, fenomenu legalizacije četničkih odreda posvećena je posebna pažnja.&lt;ref&gt;https://www.pogledi.rs/pretplata-na-knjigu-potpukovnik-manojlo-korac-izmedju-draze-i%E2%80%88nedica.html&lt;/ref&gt;

Četnici vojvode Budimira Bosiljčića, koji je priznavao komandu [[Kosta Pećanac|Koste Pećanca]], uhvatili su krajem 1941. i početkom 1942. godine veći broj partizana u Tamnavi i predali ih Nemcima. Poznata su imena 19 partizana, stanovnika tamnavskih sela, koji su ubijeni u nemačkim logorima u [[Norveška|Norveškoj]], koje su uhvatili Bosiljčićevi četnici. Najveći broj (5) bili su stanovnici [[Banjani (Ub)|Banjana]], sela u kome je živeo Bosiljčić. Bosiljčićevi četnici su marta 1943. u selu Brgulama kod [[Ub]]a uhvatili šestočlanu [[Jevreji|jevrejsku]] porodicu koja je pobegla iz Beograda kako bi izbegla odvođenje u logor. Uhapšeni Jevreji su predati Nemcima. Bosiljčić je 1943. pristupio JVuO i imenovan je za oficira pri štabu Valjevskog korpusa.&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=66}}&lt;/ref&gt;

Legalizovani četnici na području [[Kraljevo|Kraljeva]], [[Ушће (Краљево)|Ušća]] i [[Raška (grad)|Raške]] početkom decembra 1941. započeli su hvatanje boraca [[Kraljevački partizanski odred|Kraljevačkog]] i Kopaoničkog partizanskog odreda. Zarobljeni partizani su predavani Pećančevom vojvodi Mašanu Đuroviću koji je organizovao dva sprovođenja zarobljenika i njihovu predaju Nemcima u [[Niš]]u. Prva grupa brojala je 24 zarobljenika i sprovedena je 15. decembra, dok je druga grupa brojala 48 zarobljenika i sprovedena je 19. decembra. Zarobljeni partizani postali su zatočenici nemačkog [[Logor Crveni krst|logora na Crvenom krstu]] u Nišu. Većina je stradala tokom 1942. godine, dok je manji deo uspeo da preživi proboj iz logora 12. februara 1942.&lt;ref&gt;Miroslav M. Milovanović, Nemački koncentracioni logor na Crvenom krstu u Nišu i streljanja na Bubnju, Beograd-Niš, 1983, str. 102-103&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=66-67}}&lt;/ref&gt;

Sve u svemu, od kraja novembra 1941. do proljeća 1942, širom zapadne, sjeverozapadne i [[Centralna Srbija|centralne Srbije]], legalizovani ravnogorski četnici su učestvovali, samostalno ili u saradnji sa četničkim odredima i grupama koje su prethodnih mjeseci prihvatile ingerenciju kvislinške vlade, u pravom lovu na partizane, kao i na njihove pomagače i simpatizere. Na ovaj način uhvaćeno je nekoliko hiljada ljudi. Ubrzo po zarobljavanju, četnici su strijeljali više stotina partizana, dok su većinu predali njemačkom okupatoru.&lt;ref&gt;http://www.yuhistorija.com/serbian/drugi_sr_txt01c4.html&lt;/ref&gt;

==== Sukobi sa ljotićevcima ====
Ubrzo po legalizaciji započeli su sukobi između ilegalnih četnika sa legalizovanim četnicima i ljotićevcima. Krajem maja 1942. u blizini Čačka, [[Predrag Raković]] je organizovao napad na Budimira Nikića i njegovu pratnju, kojom prilikom je Nikić ranjen, dok su četvorica njegovih saradnika ubijeni.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=167}}&lt;/ref&gt; Krajem juna 1942. još jedan pripadnik ljotićevaca, sveštenik Dragutin Bulić je bio napadnut i ubijen od strane četnika pod Rakovićevom komandom na pijaci u Čačku.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=167}}&lt;/ref&gt;

U isto vrijeme, u [[Gornji Milanovac|Gornjem Milanovcu]] se desio sličan događaj. Poslije odlaska majora [[Milan Kalabić|Milana Kalabića]] (koji je bio dio ilegalne strukture JVuO, ali istovremeno i načelnik okruga, tj. pod ingerencijom Nedićeve vlade; otac [[Nikola Kalabić|Nikole Kalabića]]) sa oko 200 ljudi pod svojom komandom u [[Požarevac]], u grad je došao kapetan Rajko Terzić. Počev od aprila 1942, Terzić je hapsio pripadnike i simpatizere ilegalnih četnika i prosljeđivao ih Njemcima koji su ih ubijali ili slali u koncentracione logore u Njemačkoj. Ilegalni četnici su se ubrzo osvetili i ubili Terzića u njegovoj kancelariji.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=167}}&lt;/ref&gt; Prema nekim nepotvrđenim navodima, Terzić će posthumno od strane Njemaca biti odlikovan ordenom &quot;Gvozdenog krsta&quot;.

== Raspuštanje ==
Nemačke vojne i obaveštajne strukture su uspele da shvate suštinu procesa legalizacije dok je [[Abwehr]] uključio proces legalizacije u njegovu analizu situacije u Srbiji objavljenu u decembru 1941. Već 20. decembra 1941. u Abwehru shvataju i primećuju da ostaci poraženih Mihailovićevih četničkih grupacija pokušavaju da se pridruže Pećančevim četnicima pa zato insistiraju da &quot;sve Mihailovićeve pristalice treba tretirati kao pobunjenike i nikako drugačije&quot;.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=122}}&lt;/ref&gt;

Nemački general August Majsner je bio sumnjičav prema legalizovanim četnicima još od kada je došao u Srbiju početkom 1942. Mnogi legalizovani četnički odredi su se u suštini ponašali kao ilegalni četnici, a neki su čak i pripojili sebi novoosnovane legalne četničke odrede.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=192}}&lt;/ref&gt; Pošto su Nemci očekivali da bi Saveznici mogli da organizuju invaziju svojih trupa na jugoslovensku obalu Jadranskog mora, odlučili su da u drugoj polovini 1942. godine razoružaju legalizovane četnike, kako one Mihailovićeve, tako i Pećančeve.&lt;ref&gt;{{harv|Đuković|1982|p=54}}: &quot;Кад су у другој половини 1942. године разоружани четници Косте Пећанца и легализовани четници Драже Михаиловића, ...&quot;&lt;/ref&gt;

Zbog toga su njemačke okupacione vlasti organizovale njihovo razoružavanje, zarobljavanje ili ponovno naoružavanje drugačijim oružjem. Ponovno naoružavanje je bilo organizovano tako da su Nemci oduzimali četnicima njihovo oružje koje je koristilo standardnu municiju i zamenjivali ga oružjem sa nestandardnom municijom koja kada se potroši jedino može da se nabavi od Nemaca. Neke četničke jedinice su bile jednostavno razoružane i raspuštene, a neke razoružane i odvedene u [[Logor Staro sajmište|koncentracioni logor na Starom Sajmištu]] ili u [[Koncentracioni logor Mauthauzen|Mathauzuen]].&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=193}}&lt;/ref&gt;

Posljednja dva legalizovana četnička odreda (Pećančev kojim je komandovao Mašan Đurović i Mihailovićev pod komandom potpukovnika Momčila Matića) bila su raspuštena sredinom marta 1943. godine.&lt;ref&gt;{{harv|Tomasevich|1979|p=184}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Kazimirović|1995|p=994}}: &quot;Последња два легализована Михаиловићева одреда распуштена су у марту 1943. године.&quot;&lt;/ref&gt; Ukupno je oko 12.000 legaliziranih Pećančevih i Mihailovićevih četnika bilo raspušteno, mnogo njihovih oficira uhapšeno, te poslano u zarobljeničke logore u Njemačkoj.

== Tumačenja ==
Posleratna propaganda je uporno isticala da su za stradanje partizana u decembru 1941. krivi četnici Draže Mihailovića, uprkos činjenici da odgovornost leži na komandantima i jedinicama koje su se legalizovale kod Milana Nedića, ili grupe koje su bile nezavisne od Mihailovića poput one pod komandom Bože Javorca.&lt;ref&gt;ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА, ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt;

[[Stanislav Krakov]] u emigraciji piše: „Nedić je po svaku cenu hteo da spase Mihailovićeve odrede u Zapadnoj Srbiji od uništenja prilikom nemačke ofanzive. Već i ranije, on je bio u kontaktu 
s većinom baš tih četničkih komandanata u Zapadnoj Srbiji, jer ih je snabdevao oružjem 
i municijom u njihovoj borbi protiv komunista, te je tu vrlo brzo i efikasno bio postignut 
sporazum između Nedićevih i Mihailovićevih oficira. Svi četnički odredi na ugroženom 
terenu imali su da se u roku od nekoliko dana pre početka nemačke akcije «legalizuju», tj. 
da se stave Nediću na raspoloženje, stvarno ili fiktivno, te da se vode kao njegove jedinice; 
da budu snabdevene njegovim objavama i da, isto kao i ljudstvo oružanih odreda, odnosno 
dobrovoljci, primaju sve potrebe u municiji, hrani i novcu od predsednika srpske vlade.“&lt;ref&gt;{{harv|Краков|1963|p=280}}&lt;/ref&gt; 

U početku su izveštaji o kolaboracionizmu &quot;legalizovanih&quot; četnika izazvali kritike koje su ubrzo potisnute posle aktivnosti ovih jedinica usmerenih protiv formacija [[Sile Osovine|sila Osovine]] i dobrovoljaca [[Dimitrije Ljotić|Dimitrija Ljotića]].&lt;ref&gt;{{harv|Đuretić|1993|p=304}}: &quot;The reports about the collaborationism in Serbia were through the &quot;legalized&quot; units (with Nedic) received, at the beginning, with criticism, to be soon suppressed by the anti-fascist &quot;assertion&quot; of these forces fighting against Ljotic's volunteers.&quot;&lt;/ref&gt; Na suđenju, Mihailović je isticao da je odobrio legalizaciju nekih četničkih jedinica kao najbolji način da se infiltriraju u snage Sila osovine.&lt;ref&gt;{{harv|Heilbrunn|1956|p=117}}: &quot;.. Mihailovitch pointed out that he approved of legalization as the best means for infiltration&quot;&lt;/ref&gt; Britanci su u suštini smatrali &quot;legalizaciju&quot; uspešnom obmanom.&lt;ref&gt;{{harv|Wheeler|1980|p=282}}: &quot;As is apparent from the admiring tone of Hudson's despatch, he - and the British in general - tended to regard &quot;legalization&quot; as a good ruse.&quot;&lt;/ref&gt;

U septembru 1942. [[Zaharije Ostojić]] referiše Mihailoviću i obrazlaže pozitivne i negativne posledice legalizacije ističući da je sa jedne strane legalizacijom spašeno ljudstvo i oružje, ali sa druge strane je do značajnog opadanja borbenog duha i discipline legalizovanih jedinica koje uopšte ne izvršavaju naređenja organa JVuO za koju su &quot;potpuno izgubljeni&quot;.&lt;ref&gt;Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu naroda Jugoslavija, Vojnoistorijski institut, 1981, str 601&lt;/ref&gt; Naime, prema Ostojićevim navodima, došlo je do toga da je &quot;''borbeni duh opao, disciplina takođe. Plate su donele kocku i pijančenja, starešinama su se osladili Nedićevi činovi''&quot;, a nisu bili retki ni &quot;''prijateljstva ni lumperaj sa okupatorom''.&quot;&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta (knjiga I), Beograd 1999., str. 222.&lt;/ref&gt;

== Reference ==

{{Reflist|30em}}

== Izvori ==

{{refbegin|3}}
* {{cite book|ref=harv|last=Dimitrijević|first=Bojan B.|title= Vojska Nedićeve Srbije oružane snage srpske vlade 1941-1945|edition=3.|url=https://issuu.com/novo-videlo/docs/nedic_-_copy |year=2020|publisher=Službeni glasnik|isbn=978-86-519-1811-0}}
* {{cite book|ref=harv|last=Давидовић|first=Горан|editor=Драган Драшковић|others=Радомир Ристић|title=Kraljevo oktobra 1941. - zbornik radova|year=2003|publisher=Народни Музеј Краљево, Историјски Архив Краљево|chapter=Чачани на опсади Краљева октобра 1941}}
* {{cite book|ref=harv|last=Jončić|first=Koča|title=Narodni ustanak i borbe za Kraljevo 1941. godine: zbornik radova naučnog skupa|url=https://books.google.com/books?id=aUsrAAAAMAAJ|year=1985|publisher=Narodna knj.}}
* {{cite book|ref=harv|last=Seton-Watson|first=Hugh|title=The East European Revolution|url=https://books.google.com/books?id=ConiAAAAMAAJ|year=1961|publisher=Praeger}}
* {{cite book|ref=harv|last=Heilbrunn|first=Otto|title=The Soviet secret services|url=https://books.google.com/books?id=6xc-AQAAIAAJ|year=1956|publisher=Frederick A. Praeger}} 
* {{cite book|ref=harv|last=Wheeler|first=Mark C.|title=Britain and the war for Yugoslavia, 1940-1943|url=https://books.google.com/books?id=3aB4AAAAIAAJ|year=1980|publisher=East European Monographs &amp;#91;sic&amp;#93;|isbn=978-0-914710-57-8}}
* {{cite book|ref=harv|last1=Dear|first1=Ian|last2=Foot|first2=Michael Richard Daniell|title=The Oxford companion to World War II|url=https://books.google.com/books?id=nj0OAQAAMAAJ|year=1995|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-866225-9}}
* {{cite book|ref=harv|last=Đuretić|first=Veselin|title=Demolition of Serbs in the 20th Century: Background of the Currentdram in Dismembered Yogoslavia|url=https://books.google.com/books?id=uI1pAAAAMAAJ|year=1993|publisher=Great Lakes Graphics}}
* {{cite book|ref=harv|last=Краков|first=Станислав|title=Генерал Милан Недић, Књига прва: На оштрици ножа|url=https://issuu.com/novo-videlo/docs/stanislav-krakov-general-milan-nedi
|year=1963|publisher=Штампарија Искра|location=Минхен|id=}}
* {{Cite book| ref=harv| last=Borković| first = Milan|authorlink = Милан Борковић| title = Kontrarevolucija u Srbiji. Kvislinška uprava u Srbiji 1941—1944 (knjiga 1)|year=1979a| url = http://znaci.net/00001/154.htm| publisher = | location = Beograd|id=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Đuković|first=Isidor|title=Prva šumadijska brigada|url=https://books.google.com/books?id=4Nd5AAAAIAAJ|year=1982|publisher=Narodna knjiga}}
*  {{Cite book| ref=harv| last=Petranović| first = Branko|authorlink = Бранко Петрановић| title = Srbija u Drugom svetskom ratu 1939—1945|year=1992| url = http://znaci.net/00001/92.htm| publisher = Vojnoizdavački i novinski centar| location = Beograd|id=}}
* {{cite book | ref=harv |last=Petranović |first=Branko |author-link= |date=1997 |title= Istoričar i njegova epoha |location= |publisher=Универзитет Црне Горе |isbn=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Kazimirović|first=Vasa|title=Srbija i Jugoslavija: 1914-1945|url=https://books.google.com/books?id=onlpAAAAMAAJ|year=1995|publisher=Prizma}}
* {{cite book|ref=harv|last=Живковић|first=Милутин Д.|title=Санџак 1941–1943|url=|year=2017|publisher=Филозофски Факултет, Универзитет у Београду|isbn=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Radanović|first=Milan|title=Kazna i zločin: Snage kolaboracije u Srbiji|year=2015|url= https://www.academia.edu/45434289/KAZNA_i_ZLO%C4%8CIN_Snage_kolaboracije_u_Srbiji_Drugo_dopunjeno_izdanje|publisher=Rosa Luxemburg Stiftung|location=Beograd|isbn=978-86-88745-15-4}}
* {{cite book|ref=harv|last=Tomasevich|first=Jozo|title=Četnici u Drugom svjetskom ratu 1941-1945|url=https://books.google.rs/books/about/%C4%8Cetnici_u_drugom_svjetskom_ratu_1941_19.html?id=GvUCAAAAMAAJ&amp;redir_esc=y|year=1979|publisher=Sveučilišna naklada Liber|location=Zagreb|isbn=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Stupar|first=Dušan|title=Draža - Istina o četnicima, Ravnogorsko četništvo 1941–1945|url=|year=2015|publisher=Vukotić media|isbn=}}
* {{cite journal|last=Томанић|first=Борис|date=2017.|title=Горска гарда Њ. в. краља Петра Другог у орашачком срезу. Формација, борбе, злочини|url=http://www.isi.mod.gov.rs/multimedia/dodaci/vig_1_2017_1554881807.pdf |journal=Војноисторијски гласник|publisher=Институт за стратегијска истраживања - Одељење за војну историју Министарства одбране Републике Србије|volume=1|pages=112}}
* {{cite book|ref=harv|last1=Давидовић|first1=Горан|last2=Тимотијевић|first2= Милош |author-link= |date= 2006 |title= ОСВЕТЉАВАЊЕ ИСТИНЕ ДОКУМЕНТА ЗА ПОЛИТИЧКУ И ВОЈНУ ИСТОРИЈУ ЧАЧКА 1938-1941 КЊИГА ПРВА |url=https://arhivcacak.org.rs/wp-content/uploads/doc/osvetljavanje-istine.pdf |location=Чачак-Краљево |publisher=Народни музеј Чачак, Историјски архив Чачак, Народни музеј Краљево |page= |isbn=}}
{{refend}}

{{DEFAULTSORT:Legalizovani cetnici}}
[[Kategorija:Četnici| ]]
[[Kategorija:Historija Jugoslavije]]
[[Kategorija:Istorija Srbije]]</text>
      <sha1>cwihfe8py94gtctngf26e6nn61b35fc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41259880</id>
      <parentid>41259856</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T07:55:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>87.116.162.128</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42878" xml:space="preserve">:''Ovaj članak se odnosi na oružane formacije u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]] koje su nastale legalizovanjem nekadašnjih pripadnika četničkih odreda [[Jugoslovenska vojska u otadžbini|JVuO]] kod marionetske [[Vlada narodnog spasa Milana Nedića|Nedićeve vlade u Srbiji]] u okupiranoj Kraljevini [[Drugi svjetski rat u Jugoslaviji|Jugoslaviji tokom drugog svetskog rata]]. Za ostale četničke formacije i širi kontekst v. [[Četnici]]''
{{Infookvir vojna postrojba
|naziv= Legalizovani četnici
|slika= [[File:Legalizovani četnici u Srbiji 1942.jpg|250px]]
|opis slike= Legalizovani četnici u Srbiji 1942.
|osnovana datum= novembar i decembar 1941.
|ukinuta datum= mart 1943.
|period= 
|država= {{flagicon|Kraljevina Jugoslavija}} [[Drugi svjetski rat u Jugoslaviji|Kraljevina Jugoslavija pod okupacijom Sila Osovine]]
|odanost= {{flagicon image|Flag of the Government of National Salvation 2.png}} [[Nedićeva Srbija]]
|grana= [[Srpska državna straža]]
|vrsta=
|uloga=
|specijalizacija=
|veličina= 20 odreda
|zapovjedna struktura=
|vojarna oznaka=
|sjedište=
|nadimak=
|zaštitnik=
|geslo=
|boje=
|marš=
|maskota=
|obljetnica=
|oprema=
|oprema oznaka=
|bitke= Proterivanje [[partizan]]a iz Srbije u decembru 1941.
|bitke oznaka=
|odlikovanja=
|raspuštena= mart 1943.
|zapovjednik= 
|istaknuti zapovjednici= [[Predrag Raković]] &lt;br&gt; [[Miloje Mojsilović]] &lt;br&gt; [[Miloš Glišić]] &lt;br&gt; [[Manojlo Korać]] &lt;br&gt;[[Božidar Ćosović]] &lt;br&gt; [[Mašan Đurović]] &lt;br&gt; Mirko Tomašević &lt;br&gt; Todor Dobrić
|simbol raspoznavanja=
|simbol raspoznavanja oznaka=
|simbol raspoznavanja 2=
|simbol raspoznavanja 2 oznaka=
|simbol raspoznavanja 3=
|simbol raspoznavanja 3 oznaka=
|simbol raspoznavanja 4=
|simbol raspoznavanja 4 oznaka=
|zrakoplov lovac=
|zrakoplov bombarder=
|zrakoplov ostali=
|zrakoplov borbeni=
|zrakoplov helikopter=
|zrakoplov presretač=
|zrakoplov izviđački=
|zrakoplov patrolni=
|zrakoplov školski=
|zrakoplov transportni=
}}
'''Legalizovani četnici''' je naziv oružanih formacija u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]] koje su nastale legalizovanjem nekadašnjih pripadnika četničkih odreda - [[Jugoslovenska vojska u otadžbini|Jugoslovenske vojske u otadžbini]] (JVuO) kod marionetske [[Vlada narodnog spasa Milana Nedića|Nedićeve vlade u Srbiji]] u okupiranoj Kraljevini [[Drugi svjetski rat u Jugoslaviji|Jugoslaviji tokom drugog svetskog rata]]. Formiranje ovih formacija je počelo u novembru i decembru 1941. godine, a poslednja dva odreda legalizovanih četnika su raspuštena u martu 1943.

Kada je došlo do konačnog sloma ustanka u Srbiji, u dva talasa, prvom tokom novembra i decembra 1941. i drugom početkom 1942. godine, najveći broj pripadnika četničkih jedinica, tj. JVuO (ukupno oko 20 četničkih odreda) legalizovao se kod Vlade Nacionalnog Spasa Milana Nedića, formalno u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]]. Na taj način je deo JVuO uspešno izbegao uništenje tokom ofanzive nemačkih trupa na ustanike za razliku od komunističkih formacija (partizana) koje su bile razbijene i proterane iz Srbije. Legalizacija je imala pozitivne strane u tome što je doprinela da se sačuva ljudstvo i naoružanje dela ustanika, ali je imala i negativne posledice u opadanju borbenog duha i discipline i potpunog odbijanja naređenja dobijenih od strane JVuO za koju su praktično postali neupotrebljivi.

Nakon sloma ustanka došlo je do odmazde za događaje u ustanku koja je u najvećoj meri bila usmerena na partizane i njihove simpatizere. U njihovim surovim progonima su u decembru 1941. aktivno učešće uzeli i odredi legalizovanih četnika koji su hvatali na terenu pripadnike komunističkih formacija i najčešće ih predavali Nemcima koji su ih streljali. Partizanska propaganda je uporno zanemarivala činjenicu da su u pitanju bili legalizovani četnici i neprestano krivila četnike Draže Mihailovića za stradanje partizana i njihovih simpatizera u Srbiji u decembru 1941. Tokom 1942. legalizovani četnici su se sukobljavali i sa ljotićevcima i sa četnicima Draže Mihailovića.

Legalizovani četnici su na osnovu početnih izveštaja o kolaboracionizmu inicijalno bili kritikovani od strane saveznika, ali su kritike uskoro bile potisnute posle izveštaja o aktivnostima ovih jedinica usmerenih protiv formacija sila osovine i ljotićevaca. Britanci su u suštini smatrali &quot;legalizaciju&quot; uspešnom obmanom.

== Legalizacija kod Vlade Nacionalnog Spasa u Srbiji ==
=== Prvi talas legalizacije u novembru i decembru 1941. ===
{{citiranje|U početku još u decembru  [1941. godine] video sam jasno ovo: Ljotićevci naslanjajući se na Nemce imaju za cilj da najpre sa nama sarađuju dok se unište komunisti, pa posle pomoću Nemaca da likvidiraju i našu organizaciju i naše odrede. Uništenje komunista bilo je potrebno i meni i Nemcima i Ljotićevcima, te smo se u ovom poslu složili i postali »saveznici«.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_209.htm Извештај Раковића Михаиловићу од децембра 1942, - [[Зборник докумената и података о народноослободилачком рату југословенских народа]], том XIV (четнички документи), књига 1, Војноиздавачки завод, Београд] {{Wayback|url=http://www.znaci.net/00001/4_14_1_209.htm |date=20120307190850 }}, Приступљено 24. 4. 2013.&lt;/ref&gt;|Izvještaj [[Predrag Raković|Predraga Rakovića]] [[Dragoljub Mihailović|Draži Mihailoviću]] iz decembra 1942.}}

{{citiranje|Ovom akcijom je [[Milan Nedić|Nedić]] uspeo da spase sve Mihailovićeve četničke odrede na terenu gde je imala da otpočne velika nemačka vojna akcija i koji su se ovako bili pretvorili u pomoćne trupe srpske vlade. Nedić je smatrao da je potrebno da ostane na terenu živa srpska nacionalna snaga, bez obzira da li su to njegove stvarne pristalice ili pripadnici pokreta otpora Mihailovića. Za pretsednika vlade su to sve bili Srbi koji se bore za opstanak srpskog naroda.&lt;ref&gt;Станислав Краков, Генерал Милан Недић, Књига прва: На оштрици ножа, Минхен, Штампарија Искра, 1963, стр. 281&lt;/ref&gt;| [[Stanislav Krakov]] o legalizaciji Mihailovićevih četnika}}

Nakon sloma ustanka u Srbiji krajem 1941. dolazi do legalizacije najvećeg dela jedinica četnika pod komandom Draže Mihailovića koja je bila sprovođena u dva talasa. Prvi talas je bio u periodu novembar/decembar 1941. kada su sljedeće četničke jedinice prihvatile legalizaciju kod srpske marionetske vlade:
* Ljubićki odred pod komandom [[Predrag Raković|Rakovića]]
*Požeški odred pod komandom [[Miloš Glišić|Glišića]] i [[Vučko Ignjatović|Ignjatovića]]
*Užičko-požeški odred pod komandom Manojla Koraća
*Crnogorski odred pod komandom Nikole Mladenovića
*Odredi pod komandom Vojislava Pantelića u Loznici, odred kapetana Radovana Stojanovića, odred [[Živojin Lazović|Živana Lazovića]] u beogradskom okrugu, odred kapetana Borivoja Rajkovića u [[Kosjerić]]u, [[Nikola Kalabić|Nikole Kalabića]] i drugi&lt;ref&gt;{{harv|Borković|1979a|p=270}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Petranović|1992|p=271}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=122}}&lt;/ref&gt;

Prvi talas legalizacije snaga pod Mihailovićevom komandom uslijedio je nakon sastanka održanog na [[Ravna gora|Ravnoj gori]], 30. novembra 1941. godine, kome su, pored samog Mihailovića, prisustvovali komandanti odredâ, uglavnom onih sa područja [[Zapadna Srbija|zapadne Srbije]]. Činjenica da zapisnik sa samog sastanka nije pronađen i gotovo je izvjesno da nije ni vođen, upućuje na zaključak da je Mihailović instrukciju, tj. naredbu o legalizaciji svojim komandantima prenio usmenim putem. Za sastanak se naknadno saznalo iz sekundarnih izvora, tj. iz svjedočenja prisutnih oficira ili iz depeša upućenih Mihailoviću. Tako je [[Miloš Glišić]] (major vojske Kraljevine Jugoslavije,
načelnik štaba Požeškog četničkog odreda, kao ratni zločinac
osuđen na smrt), na suđenju u vezi sa sastankom četničkih
komandanata od 30. novembra, izjavio sljedeće: &quot;Na Ravnoj gori
sa Dražom je održano savetovanje komandanata odreda. Na ovom savetovanju
Draža je naredio da se stupa u vezu sa Nedićevim odredima,
radi popravljanja situacije. Rekao je da odredi i dalje ostaju pod njegovom
komandom i da je ovo samo privremeno rešenje.&quot;&lt;ref&gt;Izdajnik i ratni zločinac Draža Mihailović pred sudom, Stenografske
beleške, Beograd, 1946, str. 68&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Borković|1979a|p=267}}&lt;/ref&gt; Takođe, iz opširnog pisma koje je decembra 1942. kapetan Raković poslao Mihailoviću, može se zaključiti da je sastanak održan krajem novembra 1941.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981, str. 766-767&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=61}}&lt;/ref&gt;

Legalizovani Mihailovićevi četnički odredi postali su dio Nedićevih pomoćnih trupa, sa statusom sličnim onom [[Četnici Koste Pećanca|četničkih odreda Koste Pećanca]], koji su se krajem avgusta 1941. 
pridružili snagama Nedićeve vlade. Jednom naredbom generala Badera, datiranom 10. aprila 
1942, svi odredi [[Srpski dobrovoljački korpus|dobrovoljaca]], kao i svi Pećančevi i legalizirani Mihailovićevi četnici stavljeni su 
pod komandu njemačkih posadnih divizija na raznim područjima. Dati su im specijalni 
brojevi (D-1 do D-19 dobrovoljačkim jedinicama, C-20 do C-38 »samostalnim četnicima«, tj. 
legaliziranim Mihailovićevim četnicima i C-39 do C-101 četničkim odredima Koste Pećanca) 
i njihovu je aktivnost trebalo strogo kontrolirati: dodijeljena su im posebna područja s kojih ne smiju pokrenuti bez njemačkog naređenja; sve operacije ovih jedinica, još uvijek pod 
Nedićevom komandom, trebalo je unaprijed prijaviti njemačkim oblasnim ili okružnim komandama na čijem su području stacionirane; svi ti odredi moraju prilikom operacija imati 
njemačkog oficira za vezu; svi zahtjevi za municiju, koji su Nijemcima stizali preko 
srpske vlade, trebalo je od tada podnositi izravno njemačkoj oblasnoj ili okružnoj komandi kod koje 
je odred lociran.&lt;ref&gt;{{harv|Tomasevich|1979|p=183-184}}&lt;/ref&gt; 

Major [[Manojlo Korać]], bivši Pećančev oficir, inače zapovjednik jedne od četničkih kolona za [[Napad četnika na Užičku republiku|napad na partizanske snage u Užicu]], 31. oktobra 1941, nakon legalizacije je postao okružni načelnik u Užicu, a istovremeno je bio komandant Grupe užičko-požeških odreda. U toj, po karakteru i suštini, kvislinškoj formaciji, proljeća 1942. će boraviti i sam Draža Mihailović, kada je odlučio da napusti Srbiju, da bi se uputio za [[Crna Gora|Crnu Goru]], gdje će se, pod zaštitom [[Pavle Đurišić|Pavla Đurišića]], nalaziti sve do maja 1943. Britanski kapetan [[Bil Hadson]], koga je Mihailović &quot;''ostavio na cedilu''&quot; prilikom [[Operacija Mihailović|njemačkog udara na Ravnu goru]], javlja svojoj centrali u [[Kairo|Kairu]] da &quot;''kada je Mihailović krenuo u Crnu Goru rano iduće godine, njegov štab je mogao da nastavi put bez velike teškoće, legalizujući se kao deo Požeškog korpusa''.&quot;&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/1, str. 55&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=124}}&lt;/ref&gt;

Pored navedenih četničkih odreda, legalizovao se i odred pod komandom majora [[Ljubomir Jovanović Patak|Ljube Jovanovića Patka]], kasnijeg komandanta Timočkog korpusa. Jovanović je postao komandant Srpske državne straže u [[Zaječar]]u, gdje su, kao legalni, raspoređeni brojni Mihailovićevi oficiri. Među njima su bili kapetan Vladimir Komarčević (kasnije komandant Kolubarskog korpusa), zatim [[Neško Nedić]], budući komandant Valjevskog korpusa, te poručnik Miloš Radosavljević. Poručnik Toma Aleksić je raspoređen na službu u [[Zlot (Bor)|Zlot]], kapetan Mirić u [[Žagubica|Žagubicu]], dok je kapetan Toma Obradović dobio raspored u [[Knjaževac]]. U [[Valjevo|Valjevu]] su na službi u vojnim formacijama Nedićevog režima bili major Ljubomir Vojteh, komandant Valjevskog četničkog odreda i kapetan Selimir Popović.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/1, str. 232&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=124-125}}&lt;/ref&gt;

Krajem 1941. [[Božidar Ćosović]] je legalizovao njegov ''Javorski četnički odred'' koji je bio preimenovan u ''Javorski samostalni četnički odred'' kodnog naziva C-37.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=374}}&lt;/ref&gt; Pošto Ćosović nije izvršavao naređenja nadležne njemačke komande, njegov je odred rasformiran jula 1942. godine, ali je Ćosović zadržao oružje, postao ponovo ilegalan i imao brojne oružane sukobe sa okupatorskim snagama, kao i sa [[Muslimanska milicija Sandžaka|Sandžačkom muslimanskom milicijom.]] Ponašanje pripadnika odreda pod Ćosovićevom komandom je bilo ispod svake kritike, obzirom da je lokalno stanovništvo bilo pljačkano, premlaćivano i ubijano. U nemilosti su  bili čak i oficiri [[Srpska državna straža|SDS]]-a delegirani u njegovu štabu.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=375}}&lt;/ref&gt; Vrhovna komanda JVuO će Ćosovića (kao i Mašana Đurovića, ali i mnoge druge), zbog progona Mihailovićevih četnika za račun okupatora, samovolje i brojnih drugih prestupa, staviti pod [[Crne trojke|slovo &quot;Z&quot;]] i sredinom 1943. godine će obojica biti likvidirani od strane ravnogorskih četnika. Božidar Ćosović-Javorski je, barem zvanično, pripadao odredima generala Mihailovića znatno duže od Mašana Đurovića.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=1040-1041}}&lt;/ref&gt;

Jeličko-moravički četnički odred kojim je komandovao Miloje Mojsilović se legalizovao 9. novembra 1941. i od tada nad ovim odredom Draža Mihailović nije imao komandu, a okupaciona vlast je preko svoje štampe navodila ovaj odred kao prvi primer propasti vojske pod Mihailovićevom organizacijom.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=413}}

Kroz legalizaciju dijela četničkih odreda kod Nedićeve vlade, Mihailovićev pokret je uspješno izbjegao uništenje tokom njemačke ofanzive protiv ustanika, za razliku od komunističkih snaga koje su bile potpuno razbijene i uništene ili protjerane iz Srbije.&lt;ref&gt;{{harv|Dear|Foot|1995|p=1299}}: &quot;By partially 'legalizing' itself with the Nedic regime, it had managed to escape destruction in the German offensive which chased the Partisans out of Serbia&quot;&lt;/ref&gt; S jedne strane, Nedić je 
dobijao nove snage za borbu protiv pripadnika narodnooslobodilačkog 
pokreta, a s druge strane, Mihailović je spasavao svoje odrede od uništenja u jeku zime, 
progona i nemačkih represalija. Udruženim snagama mogli su zavesti 
četničku strahovladu i iskorenjivanje zaostalih grupa partizana, pojedinaca i njihovih simpatizera i jataka.&lt;ref&gt;{{harv|Petranović|1992|p=271}}&lt;/ref&gt; U proljeće 1942. sjedište JVuO i njihove glavne aktivnosti su bili prenijeti u Crnu Goru i Bosnu, dok je u Srbiji ostalo oko 20 legalizovanih četničkih odreda u službi Nedićeve vlade.&lt;ref&gt;{{cite book|title=Tokovi revolucije|url=https://books.google.com/books?id=BhjjAAAAMAAJ|year=1986|publisher=Institut za istoriju radničkog pokreta Srbije|page=294|quote=У пролеће 1942. седиште четничке организације и деловања пребачено је у Црну Гору и Босну. У Србији је остало око 20 легализованих четничких одреда у служби Недићеве владе.}}&lt;/ref&gt; Pored legalizovanih četnika, na terenu su i dalje postojali i ilegalni četnički odredi pod komandom [[Dragoslav Račić|Račića]], [[Dragutin Keserović|Keserovića]], [[Velimir Piletić|Piletića]] i drugih a koje su Nemci progonili.&lt;ref&gt;{{harv|Petranović|1997|p=231}}: &quot;... илегални четнички одреди које су Немци прогонили (Рачића, Кесеровића, Пилетића и других).&quot;&lt;/ref&gt;

=== Drugi talas legalizacije početkom 1942. ===
[[Datoteka:Smotra četnika.jpg|minijatura|Nemački okupator za vreme vršenja smotre legalnih četnika u Srbiji.]]
Tokom drugog talasa legalizacije koji se desio početkom 1942. marionetska vlada u Srbiji je čak osnivala nove četničke odrede kao već legalizovane, kao ''Ribnički odred'' u Valjevskom kraju.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=121}}&lt;/ref&gt;

Najveći broj četničkih odreda legalizovanih u drugom talasu je prvo bio ilegalan i pod komandom Draže Mihailovića, a zatim legalizovan.

''Požeški četnički odred'' pod komandom majora [[Miloš Glišić|Miloša Glišića]] je bio preimenovan u ''Sandžački vojni četnički odred'' kada je bio legalizovan kod Vlade nacionalnog spasa.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=XXV}}: &quot;...  Додајмо и да се легализовани четнички одред мајора Глишића, при влади Mилана Недића, такође звао „Санџачки војни четнички одред“ &quot;&lt;/ref&gt;  

Ilegalni ''Suvoplaninski četnički odred'' pod komandom Mašana Đurovića sa 520 vojnika je bio legalizovan i preimenovan u ''Ibarski četnički odred'' kodnog naziva C-54 i bio je sastavljen od nekoliko bataljona čije je sedište bilo prvo u [[Raška (grad)|Raškoj]], a zatim u [[Јошаничка Бања|Jošaničkoj Banji]].&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|pp=260, 371}}&lt;/ref&gt; Broj vojnika koji su pripadali ovom odredu je narastao na više od 1.200 vojnika i oficira do početka 1942.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=371}}&lt;/ref&gt; Tokom februara i marta 1942. godine, Draža Mihailović je sa Đurovićem vodio veoma žustru prepisku.&lt;ref&gt;https://www.rastko.rs/istorija/delo/13229&lt;/ref&gt; Pri štabu vojvode Đurovića u Raškoj, angažovan je bio i artiljerijski poručnik (kasnije kapetan) Dragor Pavlović, komandant Deževske brigade JVuO, koji se u Ibarskom četničkom odredu legalizovao krajem 1941.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=380}}&lt;/ref&gt; Đurović je, 1. juna 1942. godine, uhvatio britanskog kapetana Kristija Lorensa (Christie Lawrence), četničkog poručnika Dimitrija Cvetkovića i još nekolicinu četnika, odveo ih za [[Beograd]], te predao Njemcima.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, 
XIV, knj. 1, str. 438&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=274}}&lt;/ref&gt; Do avgusta 1942, Njemci su u potpunosti ustrojili Ibarski četnički odred, koji je tada brojao tačno 1000 ljudi - 90 oficira i 910 podoficira i boraca. Njemački bezbjedonosni organi bilježe da Đurović pod svojom komandom ima &quot;''najveću naoružanu jedinicu u srpskom prostoru''&quot;, tj. u [[Područje Vojnog zapovednika Srbije|okupiranoj Srbiji]].&lt;ref&gt;Istorijski arhiv Beograda, BDS, Đ-334, Mašan Đurović, 41–42.&lt;/ref&gt; Odred je pokrivao prostor studeničkog, deževskog i kosovskomitrovačkog sreza.

''Golijsko-Sjenički četnički odred'' pod komandom poručnika Mirka Tomaševića je bio legalizovan i pripojen Ibarskom četničkom odredu kao njegov Peti bataljon.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=371}}&lt;/ref&gt; 

Takođe, legalizovan je bio i ''Kolašinski četnički odred'' pod komandom vojvode Todora Dobrića, sastavljen od izbeglica iz [[Ibarski Kolašin|Ibarskog Kolašina]].&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=374}}&lt;/ref&gt;

Iz izvještaja kvislinške administracije može se nazrijeti obim legalizacije četničkih odreda. Naime, žandarmerijski major [[Milan Kalabić]], načelnik Okruga kragujevačkog 14. februara 1942, navodi da se u oružanim odredima Vlade narodnog spasa na području Šumadije „''nalazi poglavito ono ljudstvo koje je bilo ili naklonjeno pukovniku Mihailoviću, ili je aktivno učestvovalo u njegovim odredima. Naročito je velik broj oficira. Postoje i čitavi odredi koji su kompletni prešli iz organizacije Draže Mihailovića u Srpsku oružanu silu''“. Ističe se kako Mihailovićevi četnici imaju ličnu mržnju protiv partizana, te da &quot;''stupaju u borbu protiv komunista sa naročitom strašću''&quot;.&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta (knjiga I), Beograd 1999., str. 213-215&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.yuhistorija.com/serbian/drugi_sr_txt01c4.html&lt;/ref&gt;

Uvidom u još jedan dopis upućen iz načelstva kragujevačkog okruga (ovoga puta iz juna 1942. godine), postaje jasno do kog stupnja su ravnogorski četnici, nakon legalizacije, bili integrisani u [[Kolaboracija|kolaboracionističke]] oružane formacije. Naime, u dokumentu se navode podaci o štabu koji je bio smješten u manastiru Voljavči, a koji je oformio Nikola Kalabić sa nekolicinom oficira iz [[Šumadija|Šumadije]]: &quot;''U jednoj kolibi nalazi se radio-stanica; tu se nalaze oficiri - major Palošević, kapetan Dušan Smiljanić, kapetan Marko Muzikravić, potporučnik Živadin Pavlović i Nikola Kalabić. Sa sobom imaju oko 30 vojnika koji vrše kurirsku službu, brinu se za bezbednost i nabavku namirnica; na dan 14. juna održan je u pomenutoj kolibi sastanak, konferencija delegata iz svih okolnih odreda Srpske državne straže (SDS) koji su uglavnom bili ranije u sastavu odmetničkog odreda D. Mihailovića''&quot;.&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta (knjiga I), Beograd 1999., str. 220&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Томанић|2017|p=112}}&lt;/ref&gt;

Legalizovani četnici su formalno bili u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]] sve do decembra 1942.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{harv|Seton-Watson|1961|p=126}}:&quot;...and operated with the title of 'legal Chetniks' until December 1942, when they were formally incorporated into Nedic's own armed forces.&quot;&lt;/ref&gt; Naredbom generala [[Paul Bader|Paula Badera]], nemačkog opunomoćenog komandanta u Srbiji, izdatom 10. aprila 1942. legalizovani četnici su stavljeni pod komandu nemačkih posadnih divizija na pojedinim područjima, a prilikom svake operacije su bili u obavezi da imaju nemačke oficire za vezu dok su municiju dobijali direktno od Nemaca, a ne od Nedića.&lt;ref&gt;Србија у кризи, Михајло Марковић, Пешић и Синови, 2010, str. 250&lt;/ref&gt; Konačno, u Baderovoj izjavi od 7. decembra 1942. se navodi: &quot;''Oko 10.000 četnika se borilo na našoj strani''&quot;.&lt;ref&gt;Arhiv VII, NAW-N-T-312, r. 468, s. 8057753-56&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=126}}&lt;/ref&gt;

=== Legalizacija partizana ===
Izvestan broj partizana je po slomu ustanka takođe bio legalizovan u odredima Milana Nedića, a najviše u odredima Dimitrija Ljotića zbog čega će se kasnije dodatno rasplamsati građanski rat.&lt;ref&gt;[https://www.cacakmuzej.org.rs/files/nmcacak_zbornik_35.pdf ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА], ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt; Pojedini pripadnici partizanskih jedinica su se stavili i u direktnu službu Nemaca sa kojima su učestvovali u akcijama otkrivanja ilegalnih četnika Draže Mihailovića.&lt;ref&gt;[https://www.cacakmuzej.org.rs/files/nmcacak_zbornik_35.pdf ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА], ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt; Broj četnika i civila koji su na ovaj način izgubili život nije nikada konačno utvrđen. Samo u Takovu je aktivnostima ove grupe Nemcima predato 300 i u smrt oterano preko 300 pristalica Draže Mihailovića.&lt;ref&gt;[https://www.cacakmuzej.org.rs/files/nmcacak_zbornik_35.pdf ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА], ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt; 

=== Borbeno angažovanje legalizovanih četnika ===
==== Progon i hvatanje partizana i njihovih simpatizera ====
{{Main|Zločini četnika nad partizanima u Srbiji 1941.}}
[[File:Legalni četnici sprovode Stevana Borotu i Josipa Majera na pogubljenje.jpg|thumb|desno|200px|Legalizovani četnici [[Budimir Bosiljčić|Budimira Bosiljčića]] sprovode [[Stevan Borota|Stevana Borotu]] i [[Josif Majer|Josifa Majera]] na pogubljenje]]
Legalizovani četnici su tokom decembra 1941. surovo progonili partizanske formacije iz Srbije.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=13}} Legalizovani četnici su zarobili [[Momčilo Mole Radosavljević|Momčila Radosavljevića]], prvog komandanta Čačanskog partizanskog odreda i [[Ratko Mitrović|Ratka Mitrovića]], političkog komesara tog odreda i predali su ih okupatorima koji su ih streljali, dok su Radoslava Azanjca, sekretara okružnog komiteta [[SKOJ]]-a za [[Čačak]], legalizovani četnici zarobili i streljali.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|pp=34, 55, 67}} Miroljuba Matijevića koji je takođe bio sekretar OK SKOJ-a za Čačak su legalizovani četnici zarobili i predali Nemcima koji su ga streljali u [[Banjički logor|logoru na Banjici]].{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=70}} Legalizovani četnici su zarobili i Milana Batu Jankovića, istaknutog čačanskog komunistu koji je bio predsednik Odbora za borbu protiv pete kolone u Čačku 1941. godine, da bi ga zatim usmrtili.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=156}} Legalizovani četnici su predali okupatorima 449 zarobljenih partizana i njihovih pristalica iz čačanskog kraja, koje su ovi nakon toga likvidirali.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=436}}&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/38_26.htm Радисав С. Недовић, Пантелија М. Васовић, Затамњена истина, Чачак, 2006.], стр. 124-151.&lt;/ref&gt;

Legalizovani četnici Požeškog četničkog odreda pod komandom Manojla Koraća su 18. i 19. decembra 1941. godine uhvatili 30 poimenice poznatih boraca Ariljskog bataljona i predali ih Nemcima, koji su zarobljenike streljali u Užicu 28. decembra iste godine.&lt;ref&gt;Arhiv Jugoslavije, DK, 110, f. 411, s. 691-922&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=66}}&lt;/ref&gt; Žandarmerijski major (unaprijeđen u čin potpukovnika u januaru 1942) Manojlo Korać, čovjek od Mihailovićevog povjerenja, čiju će komandu priznavati sve do hapšenja od strane Gestapoa u decembru 1942. godine,&lt;ref&gt;Sima Begović, Logor 
Banjica 1941-1944, knjiga II, Institut za savremenu istoriju, Beograd, 1989, str. 8&lt;/ref&gt; istovremeno je bio i Pećančev okružni vojvoda. U izvještaju koji je uputio Nedićevoj vladi 23. novembra iste godine, Korać daje bilans svojih aktivnosti iz prethodnih deset mjeseci, otkako je na čelu okruga Užičkog: &quot;''Od kada sam 5. januara 1942. godine Pećančevim dekretom postavljen za okružnog komandanta četničkih odreda uhapšeno je 1195 političkih krivaca, od toga streljano 92, predato Nemcima radi streljanja u Beogradu 50 lica, upućeno u koncentracioni logor u Beogradu 414 lica''.&quot;&lt;ref&gt;http://istorijanisa.wikidot.com/rame-uz-rame-sa-nemackim-oruzanim-odredima&lt;/ref&gt; U memoarskom spisu objavljenom 2015. godine pod nazivom &quot;''Između Draže i Nedića''&quot;, Korać je fenomenu legalizacije četničkih odreda posvetio posebnu pažnju.&lt;ref&gt;https://www.pogledi.rs/pretplata-na-knjigu-potpukovnik-manojlo-korac-izmedju-draze-i%E2%80%88nedica.html&lt;/ref&gt;

Četnici vojvode Budimira Bosiljčića, koji je priznavao komandu [[Kosta Pećanac|Koste Pećanca]], uhvatili su krajem 1941. i početkom 1942. godine veći broj partizana u Tamnavi i predali ih Nemcima. Poznata su imena 19 partizana, stanovnika tamnavskih sela, koji su ubijeni u nemačkim logorima u [[Norveška|Norveškoj]], koje su uhvatili Bosiljčićevi četnici. Najveći broj (5) bili su stanovnici [[Banjani (Ub)|Banjana]], sela u kome je živeo Bosiljčić. Bosiljčićevi četnici su marta 1943. u selu Brgulama kod [[Ub]]a uhvatili šestočlanu [[Jevreji|jevrejsku]] porodicu koja je pobegla iz Beograda kako bi izbegla odvođenje u logor. Uhapšeni Jevreji su predati Nemcima. Bosiljčić je 1943. pristupio JVuO i imenovan je za oficira pri štabu Valjevskog korpusa.&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=66}}&lt;/ref&gt;

Legalizovani četnici na području [[Kraljevo|Kraljeva]], [[Ушће (Краљево)|Ušća]] i [[Raška (grad)|Raške]] početkom decembra 1941. započeli su hvatanje boraca [[Kraljevački partizanski odred|Kraljevačkog]] i Kopaoničkog partizanskog odreda. Zarobljeni partizani su predavani Pećančevom vojvodi Mašanu Đuroviću koji je organizovao dva sprovođenja zarobljenika i njihovu predaju Nemcima u [[Niš]]u. Prva grupa brojala je 24 zarobljenika i sprovedena je 15. decembra, dok je druga grupa brojala 48 zarobljenika i sprovedena je 19. decembra. Zarobljeni partizani postali su zatočenici nemačkog [[Logor Crveni krst|logora na Crvenom krstu]] u Nišu. Većina je stradala tokom 1942. godine, dok je manji deo uspeo da preživi proboj iz logora 12. februara 1942.&lt;ref&gt;Miroslav M. Milovanović, Nemački koncentracioni logor na Crvenom krstu u Nišu i streljanja na Bubnju, Beograd-Niš, 1983, str. 102-103&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=66-67}}&lt;/ref&gt;

Sve u svemu, od kraja novembra 1941. do proljeća 1942, širom zapadne, sjeverozapadne i [[Centralna Srbija|centralne Srbije]], legalizovani ravnogorski četnici su učestvovali, samostalno ili u saradnji sa četničkim odredima i grupama koje su prethodnih mjeseci prihvatile ingerenciju kvislinške vlade, u pravom lovu na partizane, kao i na njihove pomagače i simpatizere. Na ovaj način uhvaćeno je nekoliko hiljada ljudi. Ubrzo po zarobljavanju, četnici su strijeljali više stotina partizana, dok su većinu predali njemačkom okupatoru.&lt;ref&gt;http://www.yuhistorija.com/serbian/drugi_sr_txt01c4.html&lt;/ref&gt;

==== Sukobi sa ljotićevcima ====
Ubrzo po legalizaciji započeli su sukobi između ilegalnih četnika sa legalizovanim četnicima i ljotićevcima. Krajem maja 1942. u blizini Čačka, [[Predrag Raković]] je organizovao napad na Budimira Nikića i njegovu pratnju, kojom prilikom je Nikić ranjen, dok su četvorica njegovih saradnika ubijeni.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=167}}&lt;/ref&gt; Krajem juna 1942. još jedan pripadnik ljotićevaca, sveštenik Dragutin Bulić je bio napadnut i ubijen od strane četnika pod Rakovićevom komandom na pijaci u Čačku.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=167}}&lt;/ref&gt;

U isto vrijeme, u [[Gornji Milanovac|Gornjem Milanovcu]] se desio sličan događaj. Poslije odlaska majora [[Milan Kalabić|Milana Kalabića]] (koji je bio dio ilegalne strukture JVuO, ali istovremeno i načelnik okruga, tj. pod ingerencijom Nedićeve vlade; otac [[Nikola Kalabić|Nikole Kalabića]]) sa oko 200 ljudi pod svojom komandom u [[Požarevac]], u grad je došao kapetan Rajko Terzić. Počev od aprila 1942, Terzić je hapsio pripadnike i simpatizere ilegalnih četnika i prosljeđivao ih Njemcima koji su ih ubijali ili slali u koncentracione logore u Njemačkoj. Ilegalni četnici su se ubrzo osvetili i ubili Terzića u njegovoj kancelariji.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=167}}&lt;/ref&gt; Prema nekim nepotvrđenim navodima, Terzić će posthumno od strane Njemaca biti odlikovan ordenom &quot;Gvozdenog krsta&quot;.

== Raspuštanje ==
Nemačke vojne i obaveštajne strukture su uspele da shvate suštinu procesa legalizacije dok je [[Abwehr]] uključio proces legalizacije u njegovu analizu situacije u Srbiji objavljenu u decembru 1941. Već 20. decembra 1941. u Abwehru shvataju i primećuju da ostaci poraženih Mihailovićevih četničkih grupacija pokušavaju da se pridruže Pećančevim četnicima pa zato insistiraju da &quot;sve Mihailovićeve pristalice treba tretirati kao pobunjenike i nikako drugačije&quot;.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=122}}&lt;/ref&gt;

Nemački general August Majsner je bio sumnjičav prema legalizovanim četnicima još od kada je došao u Srbiju početkom 1942. Mnogi legalizovani četnički odredi su se u suštini ponašali kao ilegalni četnici, a neki su čak i pripojili sebi novoosnovane legalne četničke odrede.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=192}}&lt;/ref&gt; Pošto su Nemci očekivali da bi Saveznici mogli da organizuju invaziju svojih trupa na jugoslovensku obalu Jadranskog mora, odlučili su da u drugoj polovini 1942. godine razoružaju legalizovane četnike, kako one Mihailovićeve, tako i Pećančeve.&lt;ref&gt;{{harv|Đuković|1982|p=54}}: &quot;Кад су у другој половини 1942. године разоружани четници Косте Пећанца и легализовани четници Драже Михаиловића, ...&quot;&lt;/ref&gt;

Zbog toga su njemačke okupacione vlasti organizovale njihovo razoružavanje, zarobljavanje ili ponovno naoružavanje drugačijim oružjem. Ponovno naoružavanje je bilo organizovano tako da su Nemci oduzimali četnicima njihovo oružje koje je koristilo standardnu municiju i zamenjivali ga oružjem sa nestandardnom municijom koja kada se potroši jedino može da se nabavi od Nemaca. Neke četničke jedinice su bile jednostavno razoružane i raspuštene, a neke razoružane i odvedene u [[Logor Staro sajmište|koncentracioni logor na Starom Sajmištu]] ili u [[Koncentracioni logor Mauthauzen|Mathauzuen]].&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=193}}&lt;/ref&gt;

Posljednja dva legalizovana četnička odreda (Pećančev kojim je komandovao Mašan Đurović i Mihailovićev pod komandom potpukovnika Momčila Matića) bila su raspuštena sredinom marta 1943. godine.&lt;ref&gt;{{harv|Tomasevich|1979|p=184}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Kazimirović|1995|p=994}}: &quot;Последња два легализована Михаиловићева одреда распуштена су у марту 1943. године.&quot;&lt;/ref&gt; Ukupno je oko 12.000 legaliziranih Pećančevih i Mihailovićevih četnika bilo raspušteno, mnogo njihovih oficira uhapšeno, te poslano u zarobljeničke logore u Njemačkoj.

== Tumačenja ==
Posleratna propaganda je uporno isticala da su za stradanje partizana u decembru 1941. krivi četnici Draže Mihailovića, uprkos činjenici da odgovornost leži na komandantima i jedinicama koje su se legalizovale kod Milana Nedića, ili grupe koje su bile nezavisne od Mihailovića poput one pod komandom Bože Javorca.&lt;ref&gt;ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА, ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt;

[[Stanislav Krakov]] u emigraciji piše: „Nedić je po svaku cenu hteo da spase Mihailovićeve odrede u Zapadnoj Srbiji od uništenja prilikom nemačke ofanzive. Već i ranije, on je bio u kontaktu 
s većinom baš tih četničkih komandanata u Zapadnoj Srbiji, jer ih je snabdevao oružjem 
i municijom u njihovoj borbi protiv komunista, te je tu vrlo brzo i efikasno bio postignut 
sporazum između Nedićevih i Mihailovićevih oficira. Svi četnički odredi na ugroženom 
terenu imali su da se u roku od nekoliko dana pre početka nemačke akcije «legalizuju», tj. 
da se stave Nediću na raspoloženje, stvarno ili fiktivno, te da se vode kao njegove jedinice; 
da budu snabdevene njegovim objavama i da, isto kao i ljudstvo oružanih odreda, odnosno 
dobrovoljci, primaju sve potrebe u municiji, hrani i novcu od predsednika srpske vlade.“&lt;ref&gt;{{harv|Краков|1963|p=280}}&lt;/ref&gt; 

U početku su izveštaji o kolaboracionizmu &quot;legalizovanih&quot; četnika izazvali kritike koje su ubrzo potisnute posle aktivnosti ovih jedinica usmerenih protiv formacija [[Sile Osovine|sila Osovine]] i dobrovoljaca [[Dimitrije Ljotić|Dimitrija Ljotića]].&lt;ref&gt;{{harv|Đuretić|1993|p=304}}: &quot;The reports about the collaborationism in Serbia were through the &quot;legalized&quot; units (with Nedic) received, at the beginning, with criticism, to be soon suppressed by the anti-fascist &quot;assertion&quot; of these forces fighting against Ljotic's volunteers.&quot;&lt;/ref&gt; Na suđenju, Mihailović je isticao da je odobrio legalizaciju nekih četničkih jedinica kao najbolji način da se infiltriraju u snage Sila osovine.&lt;ref&gt;{{harv|Heilbrunn|1956|p=117}}: &quot;.. Mihailovitch pointed out that he approved of legalization as the best means for infiltration&quot;&lt;/ref&gt; Britanci su u suštini smatrali &quot;legalizaciju&quot; uspešnom obmanom.&lt;ref&gt;{{harv|Wheeler|1980|p=282}}: &quot;As is apparent from the admiring tone of Hudson's despatch, he - and the British in general - tended to regard &quot;legalization&quot; as a good ruse.&quot;&lt;/ref&gt;

U septembru 1942. [[Zaharije Ostojić]] referiše Mihailoviću i obrazlaže pozitivne i negativne posledice legalizacije ističući da je sa jedne strane legalizacijom spašeno ljudstvo i oružje, ali sa druge strane je do značajnog opadanja borbenog duha i discipline legalizovanih jedinica koje uopšte ne izvršavaju naređenja organa JVuO za koju su &quot;potpuno izgubljeni&quot;.&lt;ref&gt;Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu naroda Jugoslavija, Vojnoistorijski institut, 1981, str 601&lt;/ref&gt; Naime, prema Ostojićevim navodima, došlo je do toga da je &quot;''borbeni duh opao, disciplina takođe. Plate su donele kocku i pijančenja, starešinama su se osladili Nedićevi činovi''&quot;, a nisu bili retki ni &quot;''prijateljstva ni lumperaj sa okupatorom''.&quot;&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta (knjiga I), Beograd 1999., str. 222.&lt;/ref&gt;

== Reference ==

{{Reflist|30em}}

== Izvori ==

{{refbegin|3}}
* {{cite book|ref=harv|last=Dimitrijević|first=Bojan B.|title= Vojska Nedićeve Srbije oružane snage srpske vlade 1941-1945|edition=3.|url=https://issuu.com/novo-videlo/docs/nedic_-_copy |year=2020|publisher=Službeni glasnik|isbn=978-86-519-1811-0}}
* {{cite book|ref=harv|last=Давидовић|first=Горан|editor=Драган Драшковић|others=Радомир Ристић|title=Kraljevo oktobra 1941. - zbornik radova|year=2003|publisher=Народни Музеј Краљево, Историјски Архив Краљево|chapter=Чачани на опсади Краљева октобра 1941}}
* {{cite book|ref=harv|last=Jončić|first=Koča|title=Narodni ustanak i borbe za Kraljevo 1941. godine: zbornik radova naučnog skupa|url=https://books.google.com/books?id=aUsrAAAAMAAJ|year=1985|publisher=Narodna knj.}}
* {{cite book|ref=harv|last=Seton-Watson|first=Hugh|title=The East European Revolution|url=https://books.google.com/books?id=ConiAAAAMAAJ|year=1961|publisher=Praeger}}
* {{cite book|ref=harv|last=Heilbrunn|first=Otto|title=The Soviet secret services|url=https://books.google.com/books?id=6xc-AQAAIAAJ|year=1956|publisher=Frederick A. Praeger}} 
* {{cite book|ref=harv|last=Wheeler|first=Mark C.|title=Britain and the war for Yugoslavia, 1940-1943|url=https://books.google.com/books?id=3aB4AAAAIAAJ|year=1980|publisher=East European Monographs &amp;#91;sic&amp;#93;|isbn=978-0-914710-57-8}}
* {{cite book|ref=harv|last1=Dear|first1=Ian|last2=Foot|first2=Michael Richard Daniell|title=The Oxford companion to World War II|url=https://books.google.com/books?id=nj0OAQAAMAAJ|year=1995|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-866225-9}}
* {{cite book|ref=harv|last=Đuretić|first=Veselin|title=Demolition of Serbs in the 20th Century: Background of the Currentdram in Dismembered Yogoslavia|url=https://books.google.com/books?id=uI1pAAAAMAAJ|year=1993|publisher=Great Lakes Graphics}}
* {{cite book|ref=harv|last=Краков|first=Станислав|title=Генерал Милан Недић, Књига прва: На оштрици ножа|url=https://issuu.com/novo-videlo/docs/stanislav-krakov-general-milan-nedi
|year=1963|publisher=Штампарија Искра|location=Минхен|id=}}
* {{Cite book| ref=harv| last=Borković| first = Milan|authorlink = Милан Борковић| title = Kontrarevolucija u Srbiji. Kvislinška uprava u Srbiji 1941—1944 (knjiga 1)|year=1979a| url = http://znaci.net/00001/154.htm| publisher = | location = Beograd|id=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Đuković|first=Isidor|title=Prva šumadijska brigada|url=https://books.google.com/books?id=4Nd5AAAAIAAJ|year=1982|publisher=Narodna knjiga}}
*  {{Cite book| ref=harv| last=Petranović| first = Branko|authorlink = Бранко Петрановић| title = Srbija u Drugom svetskom ratu 1939—1945|year=1992| url = http://znaci.net/00001/92.htm| publisher = Vojnoizdavački i novinski centar| location = Beograd|id=}}
* {{cite book | ref=harv |last=Petranović |first=Branko |author-link= |date=1997 |title= Istoričar i njegova epoha |location= |publisher=Универзитет Црне Горе |isbn=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Kazimirović|first=Vasa|title=Srbija i Jugoslavija: 1914-1945|url=https://books.google.com/books?id=onlpAAAAMAAJ|year=1995|publisher=Prizma}}
* {{cite book|ref=harv|last=Живковић|first=Милутин Д.|title=Санџак 1941–1943|url=|year=2017|publisher=Филозофски Факултет, Универзитет у Београду|isbn=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Radanović|first=Milan|title=Kazna i zločin: Snage kolaboracije u Srbiji|year=2015|url= https://www.academia.edu/45434289/KAZNA_i_ZLO%C4%8CIN_Snage_kolaboracije_u_Srbiji_Drugo_dopunjeno_izdanje|publisher=Rosa Luxemburg Stiftung|location=Beograd|isbn=978-86-88745-15-4}}
* {{cite book|ref=harv|last=Tomasevich|first=Jozo|title=Četnici u Drugom svjetskom ratu 1941-1945|url=https://books.google.rs/books/about/%C4%8Cetnici_u_drugom_svjetskom_ratu_1941_19.html?id=GvUCAAAAMAAJ&amp;redir_esc=y|year=1979|publisher=Sveučilišna naklada Liber|location=Zagreb|isbn=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Stupar|first=Dušan|title=Draža - Istina o četnicima, Ravnogorsko četništvo 1941–1945|url=|year=2015|publisher=Vukotić media|isbn=}}
* {{cite journal|last=Томанић|first=Борис|date=2017.|title=Горска гарда Њ. в. краља Петра Другог у орашачком срезу. Формација, борбе, злочини|url=http://www.isi.mod.gov.rs/multimedia/dodaci/vig_1_2017_1554881807.pdf |journal=Војноисторијски гласник|publisher=Институт за стратегијска истраживања - Одељење за војну историју Министарства одбране Републике Србије|volume=1|pages=112}}
* {{cite book|ref=harv|last1=Давидовић|first1=Горан|last2=Тимотијевић|first2= Милош |author-link= |date= 2006 |title= ОСВЕТЉАВАЊЕ ИСТИНЕ ДОКУМЕНТА ЗА ПОЛИТИЧКУ И ВОЈНУ ИСТОРИЈУ ЧАЧКА 1938-1941 КЊИГА ПРВА |url=https://arhivcacak.org.rs/wp-content/uploads/doc/osvetljavanje-istine.pdf |location=Чачак-Краљево |publisher=Народни музеј Чачак, Историјски архив Чачак, Народни музеј Краљево |page= |isbn=}}
{{refend}}

{{DEFAULTSORT:Legalizovani cetnici}}
[[Kategorija:Četnici| ]]
[[Kategorija:Historija Jugoslavije]]
[[Kategorija:Istorija Srbije]]</text>
      <sha1>kpl46f3mai05rutb2236bfrqux6pot4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41259881</id>
      <parentid>41259880</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T07:57:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>87.116.162.128</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42879" xml:space="preserve">:''Ovaj članak se odnosi na oružane formacije u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]] koje su nastale legalizovanjem nekadašnjih pripadnika četničkih odreda [[Jugoslovenska vojska u otadžbini|JVuO]] kod marionetske [[Vlada narodnog spasa Milana Nedića|Nedićeve vlade u Srbiji]] u okupiranoj Kraljevini [[Drugi svjetski rat u Jugoslaviji|Jugoslaviji tokom drugog svetskog rata]]. Za ostale četničke formacije i širi kontekst v. [[Četnici]]''
{{Infookvir vojna postrojba
|naziv= Legalizovani četnici
|slika= [[File:Legalizovani četnici u Srbiji 1942.jpg|250px]]
|opis slike= Legalizovani četnici u Srbiji 1942.
|osnovana datum= novembar i decembar 1941.
|ukinuta datum= mart 1943.
|period= 
|država= {{flagicon|Kraljevina Jugoslavija}} [[Drugi svjetski rat u Jugoslaviji|Kraljevina Jugoslavija pod okupacijom Sila Osovine]]
|odanost= {{flagicon image|Flag of the Government of National Salvation 2.png}} [[Nedićeva Srbija]]
|grana= [[Srpska državna straža]]
|vrsta=
|uloga=
|specijalizacija=
|veličina= 20 odreda
|zapovjedna struktura=
|vojarna oznaka=
|sjedište=
|nadimak=
|zaštitnik=
|geslo=
|boje=
|marš=
|maskota=
|obljetnica=
|oprema=
|oprema oznaka=
|bitke= Proterivanje [[partizan]]a iz Srbije u decembru 1941.
|bitke oznaka=
|odlikovanja=
|raspuštena= mart 1943.
|zapovjednik= 
|istaknuti zapovjednici= [[Predrag Raković]] &lt;br&gt; [[Miloje Mojsilović]] &lt;br&gt; [[Miloš Glišić]] &lt;br&gt; [[Manojlo Korać]] &lt;br&gt;[[Božidar Ćosović]] &lt;br&gt; [[Mašan Đurović]] &lt;br&gt; Mirko Tomašević &lt;br&gt; Todor Dobrić
|simbol raspoznavanja=
|simbol raspoznavanja oznaka=
|simbol raspoznavanja 2=
|simbol raspoznavanja 2 oznaka=
|simbol raspoznavanja 3=
|simbol raspoznavanja 3 oznaka=
|simbol raspoznavanja 4=
|simbol raspoznavanja 4 oznaka=
|zrakoplov lovac=
|zrakoplov bombarder=
|zrakoplov ostali=
|zrakoplov borbeni=
|zrakoplov helikopter=
|zrakoplov presretač=
|zrakoplov izviđački=
|zrakoplov patrolni=
|zrakoplov školski=
|zrakoplov transportni=
}}
'''Legalizovani četnici''' je naziv oružanih formacija u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]] koje su nastale legalizovanjem nekadašnjih pripadnika četničkih odreda - [[Jugoslovenska vojska u otadžbini|Jugoslovenske vojske u otadžbini]] (JVuO) kod marionetske [[Vlada narodnog spasa Milana Nedića|Nedićeve vlade u Srbiji]] u okupiranoj Kraljevini [[Drugi svjetski rat u Jugoslaviji|Jugoslaviji tokom drugog svetskog rata]]. Formiranje ovih formacija je počelo u novembru i decembru 1941. godine, a poslednja dva odreda legalizovanih četnika su raspuštena u martu 1943.

Kada je došlo do konačnog sloma ustanka u Srbiji, u dva talasa, prvom tokom novembra i decembra 1941. i drugom početkom 1942. godine, najveći broj pripadnika četničkih jedinica, tj. JVuO (ukupno oko 20 četničkih odreda) legalizovao se kod Vlade Nacionalnog Spasa Milana Nedića, formalno u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]]. Na taj način je deo JVuO uspešno izbegao uništenje tokom ofanzive nemačkih trupa na ustanike za razliku od komunističkih formacija (partizana) koje su bile razbijene i proterane iz Srbije. Legalizacija je imala pozitivne strane u tome što je doprinela da se sačuva ljudstvo i naoružanje dela ustanika, ali je imala i negativne posledice u opadanju borbenog duha i discipline i potpunog odbijanja naređenja dobijenih od strane JVuO za koju su praktično postali neupotrebljivi.

Nakon sloma ustanka došlo je do odmazde za događaje u ustanku koja je u najvećoj meri bila usmerena na partizane i njihove simpatizere. U njihovim surovim progonima su u decembru 1941. aktivno učešće uzeli i odredi legalizovanih četnika koji su hvatali na terenu pripadnike komunističkih formacija i najčešće ih predavali Nemcima koji su ih streljali. Partizanska propaganda je uporno zanemarivala činjenicu da su u pitanju bili legalizovani četnici i neprestano krivila četnike Draže Mihailovića za stradanje partizana i njihovih simpatizera u Srbiji u decembru 1941. Tokom 1942. legalizovani četnici su se sukobljavali i sa ljotićevcima i sa četnicima Draže Mihailovića.

Legalizovani četnici su na osnovu početnih izveštaja o kolaboracionizmu inicijalno bili kritikovani od strane saveznika, ali su kritike uskoro bile potisnute posle izveštaja o aktivnostima ovih jedinica usmerenih protiv formacija sila osovine i ljotićevaca. Britanci su u suštini smatrali &quot;legalizaciju&quot; uspešnom obmanom.

== Legalizacija kod Vlade Nacionalnog Spasa u Srbiji ==
=== Prvi talas legalizacije u novembru i decembru 1941. ===
{{citiranje|U početku još u decembru  [1941. godine] video sam jasno ovo: Ljotićevci naslanjajući se na Nemce imaju za cilj da najpre sa nama sarađuju dok se unište komunisti, pa posle pomoću Nemaca da likvidiraju i našu organizaciju i naše odrede. Uništenje komunista bilo je potrebno i meni i Nemcima i Ljotićevcima, te smo se u ovom poslu složili i postali »saveznici«.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_209.htm Извештај Раковића Михаиловићу од децембра 1942, - [[Зборник докумената и података о народноослободилачком рату југословенских народа]], том XIV (четнички документи), књига 1, Војноиздавачки завод, Београд] {{Wayback|url=http://www.znaci.net/00001/4_14_1_209.htm |date=20120307190850 }}, Приступљено 24. 4. 2013.&lt;/ref&gt;|Izvještaj [[Predrag Raković|Predraga Rakovića]] [[Dragoljub Mihailović|Draži Mihailoviću]] iz decembra 1942.}}

{{citiranje|Ovom akcijom je [[Milan Nedić|Nedić]] uspeo da spase sve Mihailovićeve četničke odrede na terenu gde je imala da otpočne velika nemačka vojna akcija i koji su se ovako bili pretvorili u pomoćne trupe srpske vlade. Nedić je smatrao da je potrebno da ostane na terenu živa srpska nacionalna snaga, bez obzira da li su to njegove stvarne pristalice ili pripadnici pokreta otpora Mihailovića. Za pretsednika vlade su to sve bili Srbi koji se bore za opstanak srpskog naroda.&lt;ref&gt;Станислав Краков, Генерал Милан Недић, Књига прва: На оштрици ножа, Минхен, Штампарија Искра, 1963, стр. 281&lt;/ref&gt;| [[Stanislav Krakov]] o legalizaciji Mihailovićevih četnika}}

Nakon sloma ustanka u Srbiji krajem 1941. dolazi do legalizacije najvećeg dela jedinica četnika pod komandom Draže Mihailovića koja je bila sprovođena u dva talasa. Prvi talas je bio u periodu novembar/decembar 1941. kada su sljedeće četničke jedinice prihvatile legalizaciju kod srpske marionetske vlade:
* Ljubićki odred pod komandom [[Predrag Raković|Rakovića]]
*Požeški odred pod komandom [[Miloš Glišić|Glišića]] i [[Vučko Ignjatović|Ignjatovića]]
*Užičko-požeški odred pod komandom Manojla Koraća
*Crnogorski odred pod komandom Nikole Mladenovića
*Odredi pod komandom Vojislava Pantelića u Loznici, odred kapetana Radovana Stojanovića, odred [[Živojin Lazović|Živana Lazovića]] u beogradskom okrugu, odred kapetana Borivoja Rajkovića u [[Kosjerić]]u, [[Nikola Kalabić|Nikole Kalabića]] i drugi&lt;ref&gt;{{harv|Borković|1979a|p=270}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Petranović|1992|p=271}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=122}}&lt;/ref&gt;

Prvi talas legalizacije snaga pod Mihailovićevom komandom uslijedio je nakon sastanka održanog na [[Ravna gora|Ravnoj gori]], 30. novembra 1941. godine, kome su, pored samog Mihailovića, prisustvovali komandanti odredâ, uglavnom onih sa područja [[Zapadna Srbija|zapadne Srbije]]. Činjenica da zapisnik sa samog sastanka nije pronađen i gotovo je izvjesno da nije ni vođen, upućuje na zaključak da je Mihailović instrukciju, tj. naredbu o legalizaciji svojim komandantima prenio usmenim putem. Za sastanak se naknadno saznalo iz sekundarnih izvora, tj. iz svjedočenja prisutnih oficira ili iz depeša upućenih Mihailoviću. Tako je [[Miloš Glišić]] (major vojske Kraljevine Jugoslavije,
načelnik štaba Požeškog četničkog odreda, kao ratni zločinac
osuđen na smrt), na suđenju u vezi sa sastankom četničkih
komandanata od 30. novembra, izjavio sljedeće: &quot;Na Ravnoj gori
sa Dražom je održano savetovanje komandanata odreda. Na ovom savetovanju
Draža je naredio da se stupa u vezu sa Nedićevim odredima,
radi popravljanja situacije. Rekao je da odredi i dalje ostaju pod njegovom
komandom i da je ovo samo privremeno rešenje.&quot;&lt;ref&gt;Izdajnik i ratni zločinac Draža Mihailović pred sudom, Stenografske
beleške, Beograd, 1946, str. 68&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Borković|1979a|p=267}}&lt;/ref&gt; Takođe, iz opširnog pisma koje je decembra 1942. kapetan Raković poslao Mihailoviću, može se zaključiti da je sastanak održan krajem novembra 1941.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981, str. 766-767&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=61}}&lt;/ref&gt;

Legalizovani Mihailovićevi četnički odredi postali su dio Nedićevih pomoćnih trupa, sa statusom sličnim onom [[Četnici Koste Pećanca|četničkih odreda Koste Pećanca]], koji su se krajem avgusta 1941. 
pridružili snagama Nedićeve vlade. Jednom naredbom generala Badera, datiranom 10. aprila 
1942, svi odredi [[Srpski dobrovoljački korpus|dobrovoljaca]], kao i svi Pećančevi i legalizirani Mihailovićevi četnici stavljeni su 
pod komandu njemačkih posadnih divizija na raznim područjima. Dati su im specijalni 
brojevi (D-1 do D-19 dobrovoljačkim jedinicama, C-20 do C-38 »samostalnim četnicima«, tj. 
legaliziranim Mihailovićevim četnicima i C-39 do C-101 četničkim odredima Koste Pećanca) 
i njihovu je aktivnost trebalo strogo kontrolirati: dodijeljena su im posebna područja s kojih ne smiju pokrenuti bez njemačkog naređenja; sve operacije ovih jedinica, još uvijek pod 
Nedićevom komandom, trebalo je unaprijed prijaviti njemačkim oblasnim ili okružnim komandama na čijem su području stacionirane; svi ti odredi moraju prilikom operacija imati 
njemačkog oficira za vezu; svi zahtjevi za municiju, koji su Nijemcima stizali preko 
srpske vlade, trebalo je od tada podnositi izravno njemačkoj oblasnoj ili okružnoj komandi kod koje 
je odred lociran.&lt;ref&gt;{{harv|Tomasevich|1979|p=183-184}}&lt;/ref&gt; 

Major [[Manojlo Korać]], bivši Pećančev oficir, inače zapovjednik jedne od četničkih kolona za [[Napad četnika na Užičku republiku|napad na partizanske snage u Užicu]], 31. oktobra 1941, nakon legalizacije je postao okružni načelnik u Užicu, a istovremeno je bio komandant Grupe užičko-požeških odreda. U toj, po karakteru i suštini, kvislinškoj formaciji, proljeća 1942. će boraviti i sam Draža Mihailović, kada je odlučio da napusti Srbiju, da bi se uputio za [[Crna Gora|Crnu Goru]], gdje će se, pod zaštitom [[Pavle Đurišić|Pavla Đurišića]], nalaziti sve do maja 1943. Britanski kapetan [[Bil Hadson]], koga je Mihailović &quot;''ostavio na cedilu''&quot; prilikom [[Operacija Mihailović|njemačkog udara na Ravnu goru]], javlja svojoj centrali u [[Kairo|Kairu]] da &quot;''kada je Mihailović krenuo u Crnu Goru rano iduće godine, njegov štab je mogao da nastavi put bez velike teškoće, legalizujući se kao deo Požeškog korpusa''.&quot;&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/1, str. 55&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=124}}&lt;/ref&gt;

Pored navedenih četničkih odreda, legalizovao se i odred pod komandom majora [[Ljubomir Jovanović Patak|Ljube Jovanovića Patka]], kasnijeg komandanta Timočkog korpusa. Jovanović je postao komandant Srpske državne straže u [[Zaječar]]u, gdje su, kao legalni, raspoređeni brojni Mihailovićevi oficiri. Među njima su bili kapetan Vladimir Komarčević (kasnije komandant Kolubarskog korpusa), zatim [[Neško Nedić]], budući komandant Valjevskog korpusa, te poručnik Miloš Radosavljević. Poručnik Toma Aleksić je raspoređen na službu u [[Zlot (Bor)|Zlot]], kapetan Mirić u [[Žagubica|Žagubicu]], dok je kapetan Toma Obradović dobio raspored u [[Knjaževac]]. U [[Valjevo|Valjevu]] su na službi u vojnim formacijama Nedićevog režima bili major Ljubomir Vojteh, komandant Valjevskog četničkog odreda i kapetan Selimir Popović.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/1, str. 232&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=124-125}}&lt;/ref&gt;

Krajem 1941. [[Božidar Ćosović]] je legalizovao njegov ''Javorski četnički odred'' koji je bio preimenovan u ''Javorski samostalni četnički odred'' kodnog naziva C-37.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=374}}&lt;/ref&gt; Pošto Ćosović nije izvršavao naređenja nadležne njemačke komande, njegov je odred rasformiran jula 1942. godine, ali je Ćosović zadržao oružje, postao ponovo ilegalan i imao brojne oružane sukobe sa okupatorskim snagama, kao i sa [[Muslimanska milicija Sandžaka|Sandžačkom muslimanskom milicijom.]] Ponašanje pripadnika odreda pod Ćosovićevom komandom je bilo ispod svake kritike, obzirom da je lokalno stanovništvo bilo pljačkano, premlaćivano i ubijano. U nemilosti su  bili čak i oficiri [[Srpska državna straža|SDS]]-a delegirani u njegovu štabu.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=375}}&lt;/ref&gt; Vrhovna komanda JVuO će Ćosovića (kao i Mašana Đurovića, ali i mnoge druge), zbog progona Mihailovićevih četnika za račun okupatora, samovolje i brojnih drugih prestupa, staviti pod [[Crne trojke|slovo &quot;Z&quot;]] i sredinom 1943. godine će obojica biti likvidirani od strane ravnogorskih četnika. Božidar Ćosović-Javorski je, barem zvanično, pripadao odredima generala Mihailovića znatno duže od Mašana Đurovića.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=1040-1041}}&lt;/ref&gt;

Jeličko-moravički četnički odred kojim je komandovao Miloje Mojsilović se legalizovao 9. novembra 1941. i od tada nad ovim odredom Draža Mihailović nije imao komandu, a okupaciona vlast je preko svoje štampe navodila ovaj odred kao prvi primer propasti vojske pod Mihailovićevom organizacijom.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=413}}

Kroz legalizaciju dijela četničkih odreda kod Nedićeve vlade, Mihailovićev pokret je uspješno izbjegao uništenje tokom njemačke ofanzive protiv ustanika, za razliku od komunističkih snaga koje su bile potpuno razbijene i uništene ili protjerane iz Srbije.&lt;ref&gt;{{harv|Dear|Foot|1995|p=1299}}: &quot;By partially 'legalizing' itself with the Nedic regime, it had managed to escape destruction in the German offensive which chased the Partisans out of Serbia&quot;&lt;/ref&gt; S jedne strane, Nedić je 
dobijao nove snage za borbu protiv pripadnika narodnooslobodilačkog 
pokreta, a s druge strane, Mihailović je spasavao svoje odrede od uništenja u jeku zime, 
progona i nemačkih represalija. Udruženim snagama mogli su zavesti 
četničku strahovladu i iskorenjivanje zaostalih grupa partizana, pojedinaca i njihovih simpatizera i jataka.&lt;ref&gt;{{harv|Petranović|1992|p=271}}&lt;/ref&gt; U proljeće 1942. sjedište JVuO i njihove glavne aktivnosti su bili prenijeti u Crnu Goru i Bosnu, dok je u Srbiji ostalo oko 20 legalizovanih četničkih odreda u službi Nedićeve vlade.&lt;ref&gt;{{cite book|title=Tokovi revolucije|url=https://books.google.com/books?id=BhjjAAAAMAAJ|year=1986|publisher=Institut za istoriju radničkog pokreta Srbije|page=294|quote=У пролеће 1942. седиште четничке организације и деловања пребачено је у Црну Гору и Босну. У Србији је остало око 20 легализованих четничких одреда у служби Недићеве владе.}}&lt;/ref&gt; Pored legalizovanih četnika, na terenu su i dalje postojali i ilegalni četnički odredi pod komandom [[Dragoslav Račić|Račića]], [[Dragutin Keserović|Keserovića]], [[Velimir Piletić|Piletića]] i drugih a koje su Nemci progonili.&lt;ref&gt;{{harv|Petranović|1997|p=231}}: &quot;... илегални четнички одреди које су Немци прогонили (Рачића, Кесеровића, Пилетића и других).&quot;&lt;/ref&gt;

=== Drugi talas legalizacije početkom 1942. ===
[[Datoteka:Smotra četnika.jpg|minijatura|Nemački okupator za vreme vršenja smotre legalnih četnika u Srbiji.]]
Tokom drugog talasa legalizacije koji se desio početkom 1942. marionetska vlada u Srbiji je čak osnivala nove četničke odrede kao već legalizovane, kao ''Ribnički odred'' u Valjevskom kraju.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=121}}&lt;/ref&gt;

Najveći broj četničkih odreda legalizovanih u drugom talasu je prvo bio ilegalan i pod komandom Draže Mihailovića, a zatim legalizovan.

''Požeški četnički odred'' pod komandom majora [[Miloš Glišić|Miloša Glišića]] je bio preimenovan u ''Sandžački vojni četnički odred'' kada je bio legalizovan kod Vlade nacionalnog spasa.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=XXV}}: &quot;...  Додајмо и да се легализовани четнички одред мајора Глишића, при влади Mилана Недића, такође звао „Санџачки војни четнички одред“ &quot;&lt;/ref&gt;  

Ilegalni ''Suvoplaninski četnički odred'' pod komandom Mašana Đurovića sa 520 vojnika je bio legalizovan i preimenovan u ''Ibarski četnički odred'' kodnog naziva C-54 i bio je sastavljen od nekoliko bataljona čije je sedište bilo prvo u [[Raška (grad)|Raškoj]], a zatim u [[Јошаничка Бања|Jošaničkoj Banji]].&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|pp=260, 371}}&lt;/ref&gt; Broj vojnika koji su pripadali ovom odredu je narastao na više od 1.200 vojnika i oficira do početka 1942.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=371}}&lt;/ref&gt; Tokom februara i marta 1942. godine, Draža Mihailović je sa Đurovićem vodio veoma žustru prepisku.&lt;ref&gt;https://www.rastko.rs/istorija/delo/13229&lt;/ref&gt; Pri štabu vojvode Đurovića u Raškoj, angažovan je bio i artiljerijski poručnik (kasnije kapetan) Dragor Pavlović, komandant Deževske brigade JVuO, koji se u Ibarskom četničkom odredu legalizovao krajem 1941.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=380}}&lt;/ref&gt; Đurović je, 1. juna 1942. godine, uhvatio britanskog kapetana Kristija Lorensa (Christie Lawrence), četničkog poručnika Dimitrija Cvetkovića i još nekolicinu četnika, odveo ih za [[Beograd]], te predao Njemcima.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, 
XIV, knj. 1, str. 438&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=274}}&lt;/ref&gt; Do avgusta 1942, Njemci su u potpunosti ustrojili Ibarski četnički odred, koji je tada brojao tačno 1000 ljudi - 90 oficira i 910 podoficira i boraca. Njemački bezbjedonosni organi bilježe da Đurović pod svojom komandom ima &quot;''najveću naoružanu jedinicu u srpskom prostoru''&quot;, tj. u [[Područje Vojnog zapovednika Srbije|okupiranoj Srbiji]].&lt;ref&gt;Istorijski arhiv Beograda, BDS, Đ-334, Mašan Đurović, 41–42.&lt;/ref&gt; Odred je pokrivao prostor studeničkog, deževskog i kosovskomitrovačkog sreza.

''Golijsko-Sjenički četnički odred'' pod komandom poručnika Mirka Tomaševića je bio legalizovan i pripojen Ibarskom četničkom odredu kao njegov Peti bataljon.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=371}}&lt;/ref&gt; 

Takođe, legalizovan je bio i ''Kolašinski četnički odred'' pod komandom vojvode Todora Dobrića, sastavljen od izbeglica iz [[Ibarski Kolašin|Ibarskog Kolašina]].&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=374}}&lt;/ref&gt;

Iz izvještaja kvislinške administracije može se nazrijeti obim legalizacije četničkih odreda. Naime, žandarmerijski major [[Milan Kalabić]], načelnik Okruga kragujevačkog 14. februara 1942, navodi da se u oružanim odredima Vlade narodnog spasa na području Šumadije „''nalazi poglavito ono ljudstvo koje je bilo ili naklonjeno pukovniku Mihailoviću, ili je aktivno učestvovalo u njegovim odredima. Naročito je velik broj oficira. Postoje i čitavi odredi koji su kompletni prešli iz organizacije Draže Mihailovića u Srpsku oružanu silu''“. Ističe se kako Mihailovićevi četnici imaju ličnu mržnju protiv partizana, te da &quot;''stupaju u borbu protiv komunista sa naročitom strašću''&quot;.&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta (knjiga I), Beograd 1999., str. 213-215&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.yuhistorija.com/serbian/drugi_sr_txt01c4.html&lt;/ref&gt;

Uvidom u još jedan dopis upućen iz načelstva kragujevačkog okruga (ovoga puta iz juna 1942. godine), postaje jasno do kog stupnja su ravnogorski četnici, nakon legalizacije, bili integrisani u [[Kolaboracija|kolaboracionističke]] oružane formacije. Naime, u dokumentu se navode podaci o štabu koji je bio smješten u manastiru Voljavči, a koji je oformio Nikola Kalabić sa nekolicinom oficira iz [[Šumadija|Šumadije]]: &quot;''U jednoj kolibi nalazi se radio-stanica; tu se nalaze oficiri - major Palošević, kapetan Dušan Smiljanić, kapetan Marko Muzikravić, potporučnik Živadin Pavlović i Nikola Kalabić. Sa sobom imaju oko 30 vojnika koji vrše kurirsku službu, brinu se za bezbednost i nabavku namirnica; na dan 14. juna održan je u pomenutoj kolibi sastanak, konferencija delegata iz svih okolnih odreda Srpske državne straže (SDS) koji su uglavnom bili ranije u sastavu odmetničkog odreda D. Mihailovića''&quot;.&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta (knjiga I), Beograd 1999., str. 220&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Томанић|2017|p=112}}&lt;/ref&gt;

Legalizovani četnici su formalno bili u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]] sve do decembra 1942.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{harv|Seton-Watson|1961|p=126}}:&quot;...and operated with the title of 'legal Chetniks' until December 1942, when they were formally incorporated into Nedic's own armed forces.&quot;&lt;/ref&gt; Naredbom generala [[Paul Bader|Paula Badera]], nemačkog opunomoćenog komandanta u Srbiji, izdatom 10. aprila 1942. legalizovani četnici su stavljeni pod komandu nemačkih posadnih divizija na pojedinim područjima, a prilikom svake operacije su bili u obavezi da imaju nemačke oficire za vezu dok su municiju dobijali direktno od Nemaca, a ne od Nedića.&lt;ref&gt;Србија у кризи, Михајло Марковић, Пешић и Синови, 2010, str. 250&lt;/ref&gt; Konačno, u Baderovoj izjavi od 7. decembra 1942. se navodi: &quot;''Oko 10.000 četnika se borilo na našoj strani''&quot;.&lt;ref&gt;Arhiv VII, NAW-N-T-312, r. 468, s. 8057753-56&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=126}}&lt;/ref&gt;

=== Legalizacija partizana ===
Izvestan broj partizana je po slomu ustanka takođe bio legalizovan u odredima Milana Nedića, a najviše u odredima Dimitrija Ljotića zbog čega će se kasnije dodatno rasplamsati građanski rat.&lt;ref&gt;[https://www.cacakmuzej.org.rs/files/nmcacak_zbornik_35.pdf ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА], ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt; Pojedini pripadnici partizanskih jedinica su se stavili i u direktnu službu Nemaca sa kojima su učestvovali u akcijama otkrivanja ilegalnih četnika Draže Mihailovića.&lt;ref&gt;[https://www.cacakmuzej.org.rs/files/nmcacak_zbornik_35.pdf ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА], ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt; Broj četnika i civila koji su na ovaj način izgubili život nije nikada konačno utvrđen. Samo u Takovu je aktivnostima ove grupe Nemcima predato 300 i u smrt oterano preko 300 pristalica Draže Mihailovića.&lt;ref&gt;[https://www.cacakmuzej.org.rs/files/nmcacak_zbornik_35.pdf ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА], ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt; 

=== Borbeno angažovanje legalizovanih četnika ===
==== Progon i hvatanje partizana i njihovih simpatizera ====
{{Main|Zločini četnika nad partizanima u Srbiji 1941.}}
[[File:Legalni četnici sprovode Stevana Borotu i Josipa Majera na pogubljenje.jpg|thumb|desno|200px|Legalizovani četnici [[Budimir Bosiljčić|Budimira Bosiljčića]] sprovode [[Stevan Borota|Stevana Borotu]] i [[Josif Majer|Josifa Majera]] na pogubljenje]]
Legalizovani četnici su tokom decembra 1941. surovo progonili partizanske formacije iz Srbije.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=13}} Legalizovani četnici su zarobili [[Momčilo Mole Radosavljević|Momčila Radosavljevića]], prvog komandanta Čačanskog partizanskog odreda i [[Ratko Mitrović|Ratka Mitrovića]], političkog komesara tog odreda i predali su ih okupatorima koji su ih streljali, dok su Radoslava Azanjca, sekretara okružnog komiteta [[SKOJ]]-a za [[Čačak]], legalizovani četnici zarobili i streljali.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|pp=34, 55, 67}} Miroljuba Matijevića koji je takođe bio sekretar OK SKOJ-a za Čačak su legalizovani četnici zarobili i predali Nemcima koji su ga streljali u [[Banjički logor|logoru na Banjici]].{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=70}} Legalizovani četnici su zarobili i Milana Batu Jankovića, istaknutog čačanskog komunistu koji je bio predsednik Odbora za borbu protiv pete kolone u Čačku 1941. godine, da bi ga zatim usmrtili.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=156}} Legalizovani četnici su predali okupatorima 449 zarobljenih partizana i njihovih pristalica iz čačanskog kraja, koje su ovi nakon toga likvidirali.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=436}}&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/38_26.htm Радисав С. Недовић, Пантелија М. Васовић, Затамњена истина, Чачак, 2006.], стр. 124-151.&lt;/ref&gt;

Legalizovani četnici Požeškog četničkog odreda pod komandom Manojla Koraća su 18. i 19. decembra 1941. godine uhvatili 30 poimenice poznatih boraca Ariljskog bataljona i predali ih Nemcima, koji su zarobljenike streljali u Užicu 28. decembra iste godine.&lt;ref&gt;Arhiv Jugoslavije, DK, 110, f. 411, s. 691-922&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=66}}&lt;/ref&gt; Žandarmerijski major (u januaru 1942. unaprijeđen u čin potpukovnika) Manojlo Korać, čovjek od Mihailovićevog povjerenja, čiju će komandu priznavati sve do hapšenja od strane Gestapoa u decembru 1942. godine,&lt;ref&gt;Sima Begović, Logor 
Banjica 1941-1944, knjiga II, Institut za savremenu istoriju, Beograd, 1989, str. 8&lt;/ref&gt; istovremeno je bio i Pećančev okružni vojvoda. U izvještaju koji je uputio Nedićevoj vladi 23. novembra iste godine, Korać daje bilans svojih aktivnosti iz prethodnih deset mjeseci, otkako je na čelu okruga Užičkog: &quot;''Od kada sam 5. januara 1942. godine Pećančevim dekretom postavljen za okružnog komandanta četničkih odreda uhapšeno je 1195 političkih krivaca, od toga streljano 92, predato Nemcima radi streljanja u Beogradu 50 lica, upućeno u koncentracioni logor u Beogradu 414 lica''.&quot;&lt;ref&gt;http://istorijanisa.wikidot.com/rame-uz-rame-sa-nemackim-oruzanim-odredima&lt;/ref&gt; U memoarskom spisu objavljenom 2015. godine pod nazivom &quot;''Između Draže i Nedića''&quot;, Korać je fenomenu legalizacije četničkih odreda posvetio posebnu pažnju.&lt;ref&gt;https://www.pogledi.rs/pretplata-na-knjigu-potpukovnik-manojlo-korac-izmedju-draze-i%E2%80%88nedica.html&lt;/ref&gt;

Četnici vojvode Budimira Bosiljčića, koji je priznavao komandu [[Kosta Pećanac|Koste Pećanca]], uhvatili su krajem 1941. i početkom 1942. godine veći broj partizana u Tamnavi i predali ih Nemcima. Poznata su imena 19 partizana, stanovnika tamnavskih sela, koji su ubijeni u nemačkim logorima u [[Norveška|Norveškoj]], koje su uhvatili Bosiljčićevi četnici. Najveći broj (5) bili su stanovnici [[Banjani (Ub)|Banjana]], sela u kome je živeo Bosiljčić. Bosiljčićevi četnici su marta 1943. u selu Brgulama kod [[Ub]]a uhvatili šestočlanu [[Jevreji|jevrejsku]] porodicu koja je pobegla iz Beograda kako bi izbegla odvođenje u logor. Uhapšeni Jevreji su predati Nemcima. Bosiljčić je 1943. pristupio JVuO i imenovan je za oficira pri štabu Valjevskog korpusa.&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=66}}&lt;/ref&gt;

Legalizovani četnici na području [[Kraljevo|Kraljeva]], [[Ушће (Краљево)|Ušća]] i [[Raška (grad)|Raške]] početkom decembra 1941. započeli su hvatanje boraca [[Kraljevački partizanski odred|Kraljevačkog]] i Kopaoničkog partizanskog odreda. Zarobljeni partizani su predavani Pećančevom vojvodi Mašanu Đuroviću koji je organizovao dva sprovođenja zarobljenika i njihovu predaju Nemcima u [[Niš]]u. Prva grupa brojala je 24 zarobljenika i sprovedena je 15. decembra, dok je druga grupa brojala 48 zarobljenika i sprovedena je 19. decembra. Zarobljeni partizani postali su zatočenici nemačkog [[Logor Crveni krst|logora na Crvenom krstu]] u Nišu. Većina je stradala tokom 1942. godine, dok je manji deo uspeo da preživi proboj iz logora 12. februara 1942.&lt;ref&gt;Miroslav M. Milovanović, Nemački koncentracioni logor na Crvenom krstu u Nišu i streljanja na Bubnju, Beograd-Niš, 1983, str. 102-103&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=66-67}}&lt;/ref&gt;

Sve u svemu, od kraja novembra 1941. do proljeća 1942, širom zapadne, sjeverozapadne i [[Centralna Srbija|centralne Srbije]], legalizovani ravnogorski četnici su učestvovali, samostalno ili u saradnji sa četničkim odredima i grupama koje su prethodnih mjeseci prihvatile ingerenciju kvislinške vlade, u pravom lovu na partizane, kao i na njihove pomagače i simpatizere. Na ovaj način uhvaćeno je nekoliko hiljada ljudi. Ubrzo po zarobljavanju, četnici su strijeljali više stotina partizana, dok su većinu predali njemačkom okupatoru.&lt;ref&gt;http://www.yuhistorija.com/serbian/drugi_sr_txt01c4.html&lt;/ref&gt;

==== Sukobi sa ljotićevcima ====
Ubrzo po legalizaciji započeli su sukobi između ilegalnih četnika sa legalizovanim četnicima i ljotićevcima. Krajem maja 1942. u blizini Čačka, [[Predrag Raković]] je organizovao napad na Budimira Nikića i njegovu pratnju, kojom prilikom je Nikić ranjen, dok su četvorica njegovih saradnika ubijeni.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=167}}&lt;/ref&gt; Krajem juna 1942. još jedan pripadnik ljotićevaca, sveštenik Dragutin Bulić je bio napadnut i ubijen od strane četnika pod Rakovićevom komandom na pijaci u Čačku.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=167}}&lt;/ref&gt;

U isto vrijeme, u [[Gornji Milanovac|Gornjem Milanovcu]] se desio sličan događaj. Poslije odlaska majora [[Milan Kalabić|Milana Kalabića]] (koji je bio dio ilegalne strukture JVuO, ali istovremeno i načelnik okruga, tj. pod ingerencijom Nedićeve vlade; otac [[Nikola Kalabić|Nikole Kalabića]]) sa oko 200 ljudi pod svojom komandom u [[Požarevac]], u grad je došao kapetan Rajko Terzić. Počev od aprila 1942, Terzić je hapsio pripadnike i simpatizere ilegalnih četnika i prosljeđivao ih Njemcima koji su ih ubijali ili slali u koncentracione logore u Njemačkoj. Ilegalni četnici su se ubrzo osvetili i ubili Terzića u njegovoj kancelariji.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=167}}&lt;/ref&gt; Prema nekim nepotvrđenim navodima, Terzić će posthumno od strane Njemaca biti odlikovan ordenom &quot;Gvozdenog krsta&quot;.

== Raspuštanje ==
Nemačke vojne i obaveštajne strukture su uspele da shvate suštinu procesa legalizacije dok je [[Abwehr]] uključio proces legalizacije u njegovu analizu situacije u Srbiji objavljenu u decembru 1941. Već 20. decembra 1941. u Abwehru shvataju i primećuju da ostaci poraženih Mihailovićevih četničkih grupacija pokušavaju da se pridruže Pećančevim četnicima pa zato insistiraju da &quot;sve Mihailovićeve pristalice treba tretirati kao pobunjenike i nikako drugačije&quot;.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=122}}&lt;/ref&gt;

Nemački general August Majsner je bio sumnjičav prema legalizovanim četnicima još od kada je došao u Srbiju početkom 1942. Mnogi legalizovani četnički odredi su se u suštini ponašali kao ilegalni četnici, a neki su čak i pripojili sebi novoosnovane legalne četničke odrede.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=192}}&lt;/ref&gt; Pošto su Nemci očekivali da bi Saveznici mogli da organizuju invaziju svojih trupa na jugoslovensku obalu Jadranskog mora, odlučili su da u drugoj polovini 1942. godine razoružaju legalizovane četnike, kako one Mihailovićeve, tako i Pećančeve.&lt;ref&gt;{{harv|Đuković|1982|p=54}}: &quot;Кад су у другој половини 1942. године разоружани четници Косте Пећанца и легализовани четници Драже Михаиловића, ...&quot;&lt;/ref&gt;

Zbog toga su njemačke okupacione vlasti organizovale njihovo razoružavanje, zarobljavanje ili ponovno naoružavanje drugačijim oružjem. Ponovno naoružavanje je bilo organizovano tako da su Nemci oduzimali četnicima njihovo oružje koje je koristilo standardnu municiju i zamenjivali ga oružjem sa nestandardnom municijom koja kada se potroši jedino može da se nabavi od Nemaca. Neke četničke jedinice su bile jednostavno razoružane i raspuštene, a neke razoružane i odvedene u [[Logor Staro sajmište|koncentracioni logor na Starom Sajmištu]] ili u [[Koncentracioni logor Mauthauzen|Mathauzuen]].&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=193}}&lt;/ref&gt;

Posljednja dva legalizovana četnička odreda (Pećančev kojim je komandovao Mašan Đurović i Mihailovićev pod komandom potpukovnika Momčila Matića) bila su raspuštena sredinom marta 1943. godine.&lt;ref&gt;{{harv|Tomasevich|1979|p=184}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Kazimirović|1995|p=994}}: &quot;Последња два легализована Михаиловићева одреда распуштена су у марту 1943. године.&quot;&lt;/ref&gt; Ukupno je oko 12.000 legaliziranih Pećančevih i Mihailovićevih četnika bilo raspušteno, mnogo njihovih oficira uhapšeno, te poslano u zarobljeničke logore u Njemačkoj.

== Tumačenja ==
Posleratna propaganda je uporno isticala da su za stradanje partizana u decembru 1941. krivi četnici Draže Mihailovića, uprkos činjenici da odgovornost leži na komandantima i jedinicama koje su se legalizovale kod Milana Nedića, ili grupe koje su bile nezavisne od Mihailovića poput one pod komandom Bože Javorca.&lt;ref&gt;ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА, ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt;

[[Stanislav Krakov]] u emigraciji piše: „Nedić je po svaku cenu hteo da spase Mihailovićeve odrede u Zapadnoj Srbiji od uništenja prilikom nemačke ofanzive. Već i ranije, on je bio u kontaktu 
s većinom baš tih četničkih komandanata u Zapadnoj Srbiji, jer ih je snabdevao oružjem 
i municijom u njihovoj borbi protiv komunista, te je tu vrlo brzo i efikasno bio postignut 
sporazum između Nedićevih i Mihailovićevih oficira. Svi četnički odredi na ugroženom 
terenu imali su da se u roku od nekoliko dana pre početka nemačke akcije «legalizuju», tj. 
da se stave Nediću na raspoloženje, stvarno ili fiktivno, te da se vode kao njegove jedinice; 
da budu snabdevene njegovim objavama i da, isto kao i ljudstvo oružanih odreda, odnosno 
dobrovoljci, primaju sve potrebe u municiji, hrani i novcu od predsednika srpske vlade.“&lt;ref&gt;{{harv|Краков|1963|p=280}}&lt;/ref&gt; 

U početku su izveštaji o kolaboracionizmu &quot;legalizovanih&quot; četnika izazvali kritike koje su ubrzo potisnute posle aktivnosti ovih jedinica usmerenih protiv formacija [[Sile Osovine|sila Osovine]] i dobrovoljaca [[Dimitrije Ljotić|Dimitrija Ljotića]].&lt;ref&gt;{{harv|Đuretić|1993|p=304}}: &quot;The reports about the collaborationism in Serbia were through the &quot;legalized&quot; units (with Nedic) received, at the beginning, with criticism, to be soon suppressed by the anti-fascist &quot;assertion&quot; of these forces fighting against Ljotic's volunteers.&quot;&lt;/ref&gt; Na suđenju, Mihailović je isticao da je odobrio legalizaciju nekih četničkih jedinica kao najbolji način da se infiltriraju u snage Sila osovine.&lt;ref&gt;{{harv|Heilbrunn|1956|p=117}}: &quot;.. Mihailovitch pointed out that he approved of legalization as the best means for infiltration&quot;&lt;/ref&gt; Britanci su u suštini smatrali &quot;legalizaciju&quot; uspešnom obmanom.&lt;ref&gt;{{harv|Wheeler|1980|p=282}}: &quot;As is apparent from the admiring tone of Hudson's despatch, he - and the British in general - tended to regard &quot;legalization&quot; as a good ruse.&quot;&lt;/ref&gt;

U septembru 1942. [[Zaharije Ostojić]] referiše Mihailoviću i obrazlaže pozitivne i negativne posledice legalizacije ističući da je sa jedne strane legalizacijom spašeno ljudstvo i oružje, ali sa druge strane je do značajnog opadanja borbenog duha i discipline legalizovanih jedinica koje uopšte ne izvršavaju naređenja organa JVuO za koju su &quot;potpuno izgubljeni&quot;.&lt;ref&gt;Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu naroda Jugoslavija, Vojnoistorijski institut, 1981, str 601&lt;/ref&gt; Naime, prema Ostojićevim navodima, došlo je do toga da je &quot;''borbeni duh opao, disciplina takođe. Plate su donele kocku i pijančenja, starešinama su se osladili Nedićevi činovi''&quot;, a nisu bili retki ni &quot;''prijateljstva ni lumperaj sa okupatorom''.&quot;&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta (knjiga I), Beograd 1999., str. 222.&lt;/ref&gt;

== Reference ==

{{Reflist|30em}}

== Izvori ==

{{refbegin|3}}
* {{cite book|ref=harv|last=Dimitrijević|first=Bojan B.|title= Vojska Nedićeve Srbije oružane snage srpske vlade 1941-1945|edition=3.|url=https://issuu.com/novo-videlo/docs/nedic_-_copy |year=2020|publisher=Službeni glasnik|isbn=978-86-519-1811-0}}
* {{cite book|ref=harv|last=Давидовић|first=Горан|editor=Драган Драшковић|others=Радомир Ристић|title=Kraljevo oktobra 1941. - zbornik radova|year=2003|publisher=Народни Музеј Краљево, Историјски Архив Краљево|chapter=Чачани на опсади Краљева октобра 1941}}
* {{cite book|ref=harv|last=Jončić|first=Koča|title=Narodni ustanak i borbe za Kraljevo 1941. godine: zbornik radova naučnog skupa|url=https://books.google.com/books?id=aUsrAAAAMAAJ|year=1985|publisher=Narodna knj.}}
* {{cite book|ref=harv|last=Seton-Watson|first=Hugh|title=The East European Revolution|url=https://books.google.com/books?id=ConiAAAAMAAJ|year=1961|publisher=Praeger}}
* {{cite book|ref=harv|last=Heilbrunn|first=Otto|title=The Soviet secret services|url=https://books.google.com/books?id=6xc-AQAAIAAJ|year=1956|publisher=Frederick A. Praeger}} 
* {{cite book|ref=harv|last=Wheeler|first=Mark C.|title=Britain and the war for Yugoslavia, 1940-1943|url=https://books.google.com/books?id=3aB4AAAAIAAJ|year=1980|publisher=East European Monographs &amp;#91;sic&amp;#93;|isbn=978-0-914710-57-8}}
* {{cite book|ref=harv|last1=Dear|first1=Ian|last2=Foot|first2=Michael Richard Daniell|title=The Oxford companion to World War II|url=https://books.google.com/books?id=nj0OAQAAMAAJ|year=1995|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-866225-9}}
* {{cite book|ref=harv|last=Đuretić|first=Veselin|title=Demolition of Serbs in the 20th Century: Background of the Currentdram in Dismembered Yogoslavia|url=https://books.google.com/books?id=uI1pAAAAMAAJ|year=1993|publisher=Great Lakes Graphics}}
* {{cite book|ref=harv|last=Краков|first=Станислав|title=Генерал Милан Недић, Књига прва: На оштрици ножа|url=https://issuu.com/novo-videlo/docs/stanislav-krakov-general-milan-nedi
|year=1963|publisher=Штампарија Искра|location=Минхен|id=}}
* {{Cite book| ref=harv| last=Borković| first = Milan|authorlink = Милан Борковић| title = Kontrarevolucija u Srbiji. Kvislinška uprava u Srbiji 1941—1944 (knjiga 1)|year=1979a| url = http://znaci.net/00001/154.htm| publisher = | location = Beograd|id=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Đuković|first=Isidor|title=Prva šumadijska brigada|url=https://books.google.com/books?id=4Nd5AAAAIAAJ|year=1982|publisher=Narodna knjiga}}
*  {{Cite book| ref=harv| last=Petranović| first = Branko|authorlink = Бранко Петрановић| title = Srbija u Drugom svetskom ratu 1939—1945|year=1992| url = http://znaci.net/00001/92.htm| publisher = Vojnoizdavački i novinski centar| location = Beograd|id=}}
* {{cite book | ref=harv |last=Petranović |first=Branko |author-link= |date=1997 |title= Istoričar i njegova epoha |location= |publisher=Универзитет Црне Горе |isbn=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Kazimirović|first=Vasa|title=Srbija i Jugoslavija: 1914-1945|url=https://books.google.com/books?id=onlpAAAAMAAJ|year=1995|publisher=Prizma}}
* {{cite book|ref=harv|last=Живковић|first=Милутин Д.|title=Санџак 1941–1943|url=|year=2017|publisher=Филозофски Факултет, Универзитет у Београду|isbn=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Radanović|first=Milan|title=Kazna i zločin: Snage kolaboracije u Srbiji|year=2015|url= https://www.academia.edu/45434289/KAZNA_i_ZLO%C4%8CIN_Snage_kolaboracije_u_Srbiji_Drugo_dopunjeno_izdanje|publisher=Rosa Luxemburg Stiftung|location=Beograd|isbn=978-86-88745-15-4}}
* {{cite book|ref=harv|last=Tomasevich|first=Jozo|title=Četnici u Drugom svjetskom ratu 1941-1945|url=https://books.google.rs/books/about/%C4%8Cetnici_u_drugom_svjetskom_ratu_1941_19.html?id=GvUCAAAAMAAJ&amp;redir_esc=y|year=1979|publisher=Sveučilišna naklada Liber|location=Zagreb|isbn=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Stupar|first=Dušan|title=Draža - Istina o četnicima, Ravnogorsko četništvo 1941–1945|url=|year=2015|publisher=Vukotić media|isbn=}}
* {{cite journal|last=Томанић|first=Борис|date=2017.|title=Горска гарда Њ. в. краља Петра Другог у орашачком срезу. Формација, борбе, злочини|url=http://www.isi.mod.gov.rs/multimedia/dodaci/vig_1_2017_1554881807.pdf |journal=Војноисторијски гласник|publisher=Институт за стратегијска истраживања - Одељење за војну историју Министарства одбране Републике Србије|volume=1|pages=112}}
* {{cite book|ref=harv|last1=Давидовић|first1=Горан|last2=Тимотијевић|first2= Милош |author-link= |date= 2006 |title= ОСВЕТЉАВАЊЕ ИСТИНЕ ДОКУМЕНТА ЗА ПОЛИТИЧКУ И ВОЈНУ ИСТОРИЈУ ЧАЧКА 1938-1941 КЊИГА ПРВА |url=https://arhivcacak.org.rs/wp-content/uploads/doc/osvetljavanje-istine.pdf |location=Чачак-Краљево |publisher=Народни музеј Чачак, Историјски архив Чачак, Народни музеј Краљево |page= |isbn=}}
{{refend}}

{{DEFAULTSORT:Legalizovani cetnici}}
[[Kategorija:Četnici| ]]
[[Kategorija:Historija Jugoslavije]]
[[Kategorija:Istorija Srbije]]</text>
      <sha1>ai3cdoiu4naq7esdoc6ph21ijgrkaz4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41259882</id>
      <parentid>41259881</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T08:01:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>87.116.162.128</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42883" xml:space="preserve">:''Ovaj članak se odnosi na oružane formacije u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]] koje su nastale legalizovanjem nekadašnjih pripadnika četničkih odreda [[Jugoslovenska vojska u otadžbini|JVuO]] kod marionetske [[Vlada narodnog spasa Milana Nedića|Nedićeve vlade u Srbiji]] u okupiranoj Kraljevini [[Drugi svjetski rat u Jugoslaviji|Jugoslaviji tokom drugog svetskog rata]]. Za ostale četničke formacije i širi kontekst v. [[Četnici]]''
{{Infookvir vojna postrojba
|naziv= Legalizovani četnici
|slika= [[File:Legalizovani četnici u Srbiji 1942.jpg|250px]]
|opis slike= Legalizovani četnici u Srbiji 1942.
|osnovana datum= novembar i decembar 1941.
|ukinuta datum= mart 1943.
|period= 
|država= {{flagicon|Kraljevina Jugoslavija}} [[Drugi svjetski rat u Jugoslaviji|Kraljevina Jugoslavija pod okupacijom Sila Osovine]]
|odanost= {{flagicon image|Flag of the Government of National Salvation 2.png}} [[Nedićeva Srbija]]
|grana= [[Srpska državna straža]]
|vrsta=
|uloga=
|specijalizacija=
|veličina= 20 odreda
|zapovjedna struktura=
|vojarna oznaka=
|sjedište=
|nadimak=
|zaštitnik=
|geslo=
|boje=
|marš=
|maskota=
|obljetnica=
|oprema=
|oprema oznaka=
|bitke= Proterivanje [[partizan]]a iz Srbije u decembru 1941.
|bitke oznaka=
|odlikovanja=
|raspuštena= mart 1943.
|zapovjednik= 
|istaknuti zapovjednici= [[Predrag Raković]] &lt;br&gt; [[Miloje Mojsilović]] &lt;br&gt; [[Miloš Glišić]] &lt;br&gt; [[Manojlo Korać]] &lt;br&gt;[[Božidar Ćosović]] &lt;br&gt; [[Mašan Đurović]] &lt;br&gt; Mirko Tomašević &lt;br&gt; Todor Dobrić
|simbol raspoznavanja=
|simbol raspoznavanja oznaka=
|simbol raspoznavanja 2=
|simbol raspoznavanja 2 oznaka=
|simbol raspoznavanja 3=
|simbol raspoznavanja 3 oznaka=
|simbol raspoznavanja 4=
|simbol raspoznavanja 4 oznaka=
|zrakoplov lovac=
|zrakoplov bombarder=
|zrakoplov ostali=
|zrakoplov borbeni=
|zrakoplov helikopter=
|zrakoplov presretač=
|zrakoplov izviđački=
|zrakoplov patrolni=
|zrakoplov školski=
|zrakoplov transportni=
}}
'''Legalizovani četnici''' je naziv oružanih formacija u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]] koje su nastale legalizovanjem nekadašnjih pripadnika četničkih odreda - [[Jugoslovenska vojska u otadžbini|Jugoslovenske vojske u otadžbini]] (JVuO) kod marionetske [[Vlada narodnog spasa Milana Nedića|Nedićeve vlade u Srbiji]] u okupiranoj Kraljevini [[Drugi svjetski rat u Jugoslaviji|Jugoslaviji tokom drugog svetskog rata]]. Formiranje ovih formacija je počelo u novembru i decembru 1941. godine, a poslednja dva odreda legalizovanih četnika su raspuštena u martu 1943.

Kada je došlo do konačnog sloma ustanka u Srbiji, u dva talasa, prvom tokom novembra i decembra 1941. i drugom početkom 1942. godine, najveći broj pripadnika četničkih jedinica, tj. JVuO (ukupno oko 20 četničkih odreda) legalizovao se kod Vlade Nacionalnog Spasa Milana Nedića, formalno u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]]. Na taj način je deo JVuO uspešno izbegao uništenje tokom ofanzive nemačkih trupa na ustanike za razliku od komunističkih formacija (partizana) koje su bile razbijene i proterane iz Srbije. Legalizacija je imala pozitivne strane u tome što je doprinela da se sačuva ljudstvo i naoružanje dela ustanika, ali je imala i negativne posledice u opadanju borbenog duha i discipline i potpunog odbijanja naređenja dobijenih od strane JVuO za koju su praktično postali neupotrebljivi.

Nakon sloma ustanka došlo je do odmazde za događaje u ustanku koja je u najvećoj meri bila usmerena na partizane i njihove simpatizere. U njihovim surovim progonima su u decembru 1941. aktivno učešće uzeli i odredi legalizovanih četnika koji su hvatali na terenu pripadnike komunističkih formacija i najčešće ih predavali Nemcima koji su ih streljali. Partizanska propaganda je uporno zanemarivala činjenicu da su u pitanju bili legalizovani četnici i neprestano krivila četnike Draže Mihailovića za stradanje partizana i njihovih simpatizera u Srbiji u decembru 1941. Tokom 1942. legalizovani četnici su se sukobljavali i sa ljotićevcima i sa četnicima Draže Mihailovića.

Legalizovani četnici su na osnovu početnih izveštaja o kolaboracionizmu inicijalno bili kritikovani od strane saveznika, ali su kritike uskoro bile potisnute posle izveštaja o aktivnostima ovih jedinica usmerenih protiv formacija sila osovine i ljotićevaca. Britanci su u suštini smatrali &quot;legalizaciju&quot; uspešnom obmanom.

== Legalizacija kod Vlade Nacionalnog Spasa u Srbiji ==
=== Prvi talas legalizacije u novembru i decembru 1941. ===
{{citiranje|U početku još u decembru  [1941. godine] video sam jasno ovo: Ljotićevci naslanjajući se na Nemce imaju za cilj da najpre sa nama sarađuju dok se unište komunisti, pa posle pomoću Nemaca da likvidiraju i našu organizaciju i naše odrede. Uništenje komunista bilo je potrebno i meni i Nemcima i Ljotićevcima, te smo se u ovom poslu složili i postali »saveznici«.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_209.htm Извештај Раковића Михаиловићу од децембра 1942, - [[Зборник докумената и података о народноослободилачком рату југословенских народа]], том XIV (четнички документи), књига 1, Војноиздавачки завод, Београд] {{Wayback|url=http://www.znaci.net/00001/4_14_1_209.htm |date=20120307190850 }}, Приступљено 24. 4. 2013.&lt;/ref&gt;|Izvještaj [[Predrag Raković|Predraga Rakovića]] [[Dragoljub Mihailović|Draži Mihailoviću]] iz decembra 1942.}}

{{citiranje|Ovom akcijom je [[Milan Nedić|Nedić]] uspeo da spase sve Mihailovićeve četničke odrede na terenu gde je imala da otpočne velika nemačka vojna akcija i koji su se ovako bili pretvorili u pomoćne trupe srpske vlade. Nedić je smatrao da je potrebno da ostane na terenu živa srpska nacionalna snaga, bez obzira da li su to njegove stvarne pristalice ili pripadnici pokreta otpora Mihailovića. Za pretsednika vlade su to sve bili Srbi koji se bore za opstanak srpskog naroda.&lt;ref&gt;Станислав Краков, Генерал Милан Недић, Књига прва: На оштрици ножа, Минхен, Штампарија Искра, 1963, стр. 281&lt;/ref&gt;| [[Stanislav Krakov]] o legalizaciji Mihailovićevih četnika}}

Nakon sloma ustanka u Srbiji krajem 1941. dolazi do legalizacije najvećeg dela jedinica četnika pod komandom Draže Mihailovića koja je bila sprovođena u dva talasa. Prvi talas je bio u periodu novembar/decembar 1941. kada su sljedeće četničke jedinice prihvatile legalizaciju kod srpske marionetske vlade:
* Ljubićki odred pod komandom [[Predrag Raković|Rakovića]]
*Požeški odred pod komandom [[Miloš Glišić|Glišića]] i [[Vučko Ignjatović|Ignjatovića]]
*Užičko-požeški odred pod komandom Manojla Koraća
*Crnogorski odred pod komandom Nikole Mladenovića
*Odredi pod komandom Vojislava Pantelića u Loznici, odred kapetana Radovana Stojanovića, odred [[Živojin Lazović|Živana Lazovića]] u beogradskom okrugu, odred kapetana Borivoja Rajkovića u [[Kosjerić]]u, [[Nikola Kalabić|Nikole Kalabića]] i drugi&lt;ref&gt;{{harv|Borković|1979a|p=270}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Petranović|1992|p=271}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=122}}&lt;/ref&gt;

Prvi talas legalizacije snaga pod Mihailovićevom komandom uslijedio je nakon sastanka održanog na [[Ravna gora|Ravnoj gori]], 30. novembra 1941. godine, kome su, pored samog Mihailovića, prisustvovali komandanti odredâ, uglavnom onih sa područja [[Zapadna Srbija|zapadne Srbije]]. Činjenica da zapisnik sa samog sastanka nije pronađen i gotovo je izvjesno da nije ni vođen, upućuje na zaključak da je Mihailović instrukciju, tj. naredbu o legalizaciji svojim komandantima prenio usmenim putem. Za sastanak se naknadno saznalo iz sekundarnih izvora, tj. iz svjedočenja prisutnih oficira ili iz depeša upućenih Mihailoviću. Tako je [[Miloš Glišić]] (major vojske Kraljevine Jugoslavije,
načelnik štaba Požeškog četničkog odreda, kao ratni zločinac
osuđen na smrt), na suđenju u vezi sa sastankom četničkih
komandanata od 30. novembra, izjavio sljedeće: &quot;Na Ravnoj gori
sa Dražom je održano savetovanje komandanata odreda. Na ovom savetovanju
Draža je naredio da se stupa u vezu sa Nedićevim odredima,
radi popravljanja situacije. Rekao je da odredi i dalje ostaju pod njegovom
komandom i da je ovo samo privremeno rešenje.&quot;&lt;ref&gt;Izdajnik i ratni zločinac Draža Mihailović pred sudom, Stenografske
beleške, Beograd, 1946, str. 68&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Borković|1979a|p=267}}&lt;/ref&gt; Takođe, iz opširnog pisma koje je decembra 1942. kapetan Raković poslao Mihailoviću, može se zaključiti da je sastanak održan krajem novembra 1941.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981, str. 766-767&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=61}}&lt;/ref&gt;

Legalizovani Mihailovićevi četnički odredi postali su dio Nedićevih pomoćnih trupa, sa statusom sličnim onom [[Četnici Koste Pećanca|četničkih odreda Koste Pećanca]], koji su se krajem avgusta 1941. 
pridružili snagama Nedićeve vlade. Jednom naredbom generala Badera, datiranom 10. aprila 
1942, svi odredi [[Srpski dobrovoljački korpus|dobrovoljaca]], kao i svi Pećančevi i legalizirani Mihailovićevi četnici stavljeni su 
pod komandu njemačkih posadnih divizija na raznim područjima. Dati su im specijalni 
brojevi (D-1 do D-19 dobrovoljačkim jedinicama, C-20 do C-38 »samostalnim četnicima«, tj. 
legaliziranim Mihailovićevim četnicima i C-39 do C-101 četničkim odredima Koste Pećanca) 
i njihovu je aktivnost trebalo strogo kontrolirati: dodijeljena su im posebna područja s kojih ne smiju pokrenuti bez njemačkog naređenja; sve operacije ovih jedinica, još uvijek pod 
Nedićevom komandom, trebalo je unaprijed prijaviti njemačkim oblasnim ili okružnim komandama na čijem su području stacionirane; svi ti odredi moraju prilikom operacija imati 
njemačkog oficira za vezu; svi zahtjevi za municiju, koji su Nijemcima stizali preko 
srpske vlade, trebalo je od tada podnositi izravno njemačkoj oblasnoj ili okružnoj komandi kod koje 
je odred lociran.&lt;ref&gt;{{harv|Tomasevich|1979|p=183-184}}&lt;/ref&gt; 

Major [[Manojlo Korać]], bivši Pećančev oficir, inače zapovjednik jedne od četničkih kolona za [[Napad četnika na Užičku republiku|napad na partizanske snage u Užicu]], 31. oktobra 1941, nakon legalizacije je postao okružni načelnik u Užicu, a istovremeno je bio komandant Grupe užičko-požeških odreda. U toj, po karakteru i suštini, kvislinškoj formaciji, proljeća 1942. će boraviti i sam Draža Mihailović, kada je odlučio da napusti Srbiju, da bi se uputio za [[Crna Gora|Crnu Goru]], gdje će se, pod zaštitom [[Pavle Đurišić|Pavla Đurišića]], nalaziti sve do maja 1943. Britanski kapetan [[Bil Hadson]], koga je Mihailović &quot;''ostavio na cedilu''&quot; prilikom [[Operacija Mihailović|njemačkog udara na Ravnu goru]], javlja svojoj centrali u [[Kairo|Kairu]] da &quot;''kada je Mihailović krenuo u Crnu Goru rano iduće godine, njegov štab je mogao da nastavi put bez velike teškoće, legalizujući se kao deo Požeškog korpusa''.&quot;&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/1, str. 55&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=124}}&lt;/ref&gt;

Pored navedenih četničkih odreda, legalizovao se i odred pod komandom majora [[Ljubomir Jovanović Patak|Ljube Jovanovića Patka]], kasnijeg komandanta Timočkog korpusa. Jovanović je postao komandant Srpske državne straže u [[Zaječar]]u, gdje su, kao legalni, raspoređeni brojni Mihailovićevi oficiri. Među njima su bili kapetan Vladimir Komarčević (kasnije komandant Kolubarskog korpusa), zatim [[Neško Nedić]], budući komandant Valjevskog korpusa, te poručnik Miloš Radosavljević. Poručnik Toma Aleksić je raspoređen na službu u [[Zlot (Bor)|Zlot]], kapetan Mirić u [[Žagubica|Žagubicu]], dok je kapetan Toma Obradović dobio raspored u [[Knjaževac]]. U [[Valjevo|Valjevu]] su na službi u vojnim formacijama Nedićevog režima bili major Ljubomir Vojteh, komandant Valjevskog četničkog odreda i kapetan Selimir Popović.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/1, str. 232&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=124-125}}&lt;/ref&gt;

Krajem 1941. [[Božidar Ćosović]] je legalizovao njegov ''Javorski četnički odred'' koji je bio preimenovan u ''Javorski samostalni četnički odred'' kodnog naziva C-37.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=374}}&lt;/ref&gt; Pošto Ćosović nije izvršavao naređenja nadležne njemačke komande, njegov je odred rasformiran jula 1942. godine, ali je Ćosović zadržao oružje, postao ponovo ilegalan i imao brojne oružane sukobe sa okupatorskim snagama, kao i sa [[Muslimanska milicija Sandžaka|Sandžačkom muslimanskom milicijom.]] Ponašanje pripadnika odreda pod Ćosovićevom komandom je bilo ispod svake kritike, obzirom da je lokalno stanovništvo bilo pljačkano, premlaćivano i ubijano. U nemilosti su  bili čak i oficiri [[Srpska državna straža|SDS]]-a delegirani u njegovu štabu.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=375}}&lt;/ref&gt; Vrhovna komanda JVuO će Ćosovića (kao i Mašana Đurovića, ali i mnoge druge), zbog progona Mihailovićevih četnika za račun okupatora, samovolje i brojnih drugih prestupa, staviti pod [[Crne trojke|slovo &quot;Z&quot;]] i sredinom 1943. godine će obojica biti likvidirani od strane ravnogorskih četnika. Božidar Ćosović-Javorski je, barem zvanično, pripadao odredima generala Mihailovića znatno duže od Mašana Đurovića.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=1040-1041}}&lt;/ref&gt;

Jeličko-moravički četnički odred kojim je komandovao Miloje Mojsilović se legalizovao 9. novembra 1941. i od tada nad ovim odredom Draža Mihailović nije imao komandu, a okupaciona vlast je preko svoje štampe navodila ovaj odred kao prvi primer propasti vojske pod Mihailovićevom organizacijom.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=413}}

Kroz legalizaciju dijela četničkih odreda kod Nedićeve vlade, Mihailovićev pokret je uspješno izbjegao uništenje tokom njemačke ofanzive protiv ustanika, za razliku od komunističkih snaga koje su bile potpuno razbijene i uništene ili protjerane iz Srbije.&lt;ref&gt;{{harv|Dear|Foot|1995|p=1299}}: &quot;By partially 'legalizing' itself with the Nedic regime, it had managed to escape destruction in the German offensive which chased the Partisans out of Serbia&quot;&lt;/ref&gt; S jedne strane, Nedić je 
dobijao nove snage za borbu protiv pripadnika narodnooslobodilačkog 
pokreta, a s druge strane, Mihailović je spasavao svoje odrede od uništenja u jeku zime, 
progona i nemačkih represalija. Udruženim snagama mogli su zavesti 
četničku strahovladu i iskorenjivanje zaostalih grupa partizana, pojedinaca i njihovih simpatizera i jataka.&lt;ref&gt;{{harv|Petranović|1992|p=271}}&lt;/ref&gt; U proljeće 1942. sjedište JVuO i njihove glavne aktivnosti su bili prenijeti u Crnu Goru i Bosnu, dok je u Srbiji ostalo oko 20 legalizovanih četničkih odreda u službi Nedićeve vlade.&lt;ref&gt;{{cite book|title=Tokovi revolucije|url=https://books.google.com/books?id=BhjjAAAAMAAJ|year=1986|publisher=Institut za istoriju radničkog pokreta Srbije|page=294|quote=У пролеће 1942. седиште четничке организације и деловања пребачено је у Црну Гору и Босну. У Србији је остало око 20 легализованих четничких одреда у служби Недићеве владе.}}&lt;/ref&gt; Pored legalizovanih četnika, na terenu su i dalje postojali i ilegalni četnički odredi pod komandom [[Dragoslav Račić|Račića]], [[Dragutin Keserović|Keserovića]], [[Velimir Piletić|Piletića]] i drugih a koje su Nemci progonili.&lt;ref&gt;{{harv|Petranović|1997|p=231}}: &quot;... илегални четнички одреди које су Немци прогонили (Рачића, Кесеровића, Пилетића и других).&quot;&lt;/ref&gt;

=== Drugi talas legalizacije početkom 1942. ===
[[Datoteka:Smotra četnika.jpg|minijatura|Nemački okupator za vreme vršenja smotre legalnih četnika u Srbiji.]]
Tokom drugog talasa legalizacije koji se desio početkom 1942. marionetska vlada u Srbiji je čak osnivala nove četničke odrede kao već legalizovane, kao ''Ribnički odred'' u Valjevskom kraju.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=121}}&lt;/ref&gt;

Najveći broj četničkih odreda legalizovanih u drugom talasu je prvo bio ilegalan i pod komandom Draže Mihailovića, a zatim legalizovan.

''Požeški četnički odred'' pod komandom majora [[Miloš Glišić|Miloša Glišića]] je bio preimenovan u ''Sandžački vojni četnički odred'' kada je bio legalizovan kod Vlade nacionalnog spasa.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=XXV}}: &quot;...  Додајмо и да се легализовани четнички одред мајора Глишића, при влади Mилана Недића, такође звао „Санџачки војни четнички одред“ &quot;&lt;/ref&gt;  

Ilegalni ''Suvoplaninski četnički odred'' pod komandom Mašana Đurovića sa 520 vojnika je bio legalizovan i preimenovan u ''Ibarski četnički odred'' kodnog naziva C-54 i bio je sastavljen od nekoliko bataljona čije je sedište bilo prvo u [[Raška (grad)|Raškoj]], a zatim u [[Јошаничка Бања|Jošaničkoj Banji]].&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|pp=260, 371}}&lt;/ref&gt; Broj vojnika koji su pripadali ovom odredu je narastao na više od 1.200 vojnika i oficira do početka 1942.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=371}}&lt;/ref&gt; Tokom februara i marta 1942. godine, Draža Mihailović je sa Đurovićem vodio veoma žustru prepisku.&lt;ref&gt;https://www.rastko.rs/istorija/delo/13229&lt;/ref&gt; Pri štabu vojvode Đurovića u Raškoj, angažovan je bio i artiljerijski poručnik (kasnije kapetan) Dragor Pavlović, komandant Deževske brigade JVuO, koji se u Ibarskom četničkom odredu legalizovao krajem 1941.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=380}}&lt;/ref&gt; Đurović je, 1. juna 1942. godine, uhvatio britanskog kapetana Kristija Lorensa (Christie Lawrence), četničkog poručnika Dimitrija Cvetkovića i još nekolicinu četnika, odveo ih za [[Beograd]], te predao Njemcima.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, 
XIV, knj. 1, str. 438&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=274}}&lt;/ref&gt; Do avgusta 1942, Njemci su u potpunosti ustrojili Ibarski četnički odred, koji je tada brojao tačno 1000 ljudi - 90 oficira i 910 podoficira i boraca. Njemački bezbjedonosni organi bilježe da Đurović pod svojom komandom ima &quot;''najveću naoružanu jedinicu u srpskom prostoru''&quot;, tj. u [[Područje Vojnog zapovednika Srbije|okupiranoj Srbiji]].&lt;ref&gt;Istorijski arhiv Beograda, BDS, Đ-334, Mašan Đurović, 41–42.&lt;/ref&gt; Odred je pokrivao prostor studeničkog, deževskog i kosovskomitrovačkog sreza.

''Golijsko-Sjenički četnički odred'' pod komandom poručnika Mirka Tomaševića je bio legalizovan i pripojen Ibarskom četničkom odredu kao njegov Peti bataljon.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=371}}&lt;/ref&gt; 

Takođe, legalizovan je bio i ''Kolašinski četnički odred'' pod komandom vojvode Todora Dobrića, sastavljen od izbeglica iz [[Ibarski Kolašin|Ibarskog Kolašina]].&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=374}}&lt;/ref&gt;

Iz izvještaja kvislinške administracije može se nazrijeti obim legalizacije četničkih odreda. Naime, žandarmerijski major [[Milan Kalabić]], načelnik Okruga kragujevačkog 14. februara 1942, navodi da se u oružanim odredima Vlade narodnog spasa na području Šumadije „''nalazi poglavito ono ljudstvo koje je bilo ili naklonjeno pukovniku Mihailoviću, ili je aktivno učestvovalo u njegovim odredima. Naročito je velik broj oficira. Postoje i čitavi odredi koji su kompletni prešli iz organizacije Draže Mihailovića u Srpsku oružanu silu''“. Ističe se kako Mihailovićevi četnici imaju ličnu mržnju protiv partizana, te da &quot;''stupaju u borbu protiv komunista sa naročitom strašću''&quot;.&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta (knjiga I), Beograd 1999., str. 213-215&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.yuhistorija.com/serbian/drugi_sr_txt01c4.html&lt;/ref&gt;

Uvidom u još jedan dopis upućen iz načelstva kragujevačkog okruga (ovoga puta iz juna 1942. godine), postaje jasno do kog stupnja su ravnogorski četnici, nakon legalizacije, bili integrisani u [[Kolaboracija|kolaboracionističke]] oružane formacije. Naime, u dokumentu se navode podaci o štabu koji je bio smješten u manastiru Voljavči, a koji je oformio Nikola Kalabić sa nekolicinom oficira iz [[Šumadija|Šumadije]]: &quot;''U jednoj kolibi nalazi se radio-stanica; tu se nalaze oficiri - major Palošević, kapetan Dušan Smiljanić, kapetan Marko Muzikravić, potporučnik Živadin Pavlović i Nikola Kalabić. Sa sobom imaju oko 30 vojnika koji vrše kurirsku službu, brinu se za bezbednost i nabavku namirnica; na dan 14. juna održan je u pomenutoj kolibi sastanak, konferencija delegata iz svih okolnih odreda Srpske državne straže (SDS) koji su uglavnom bili ranije u sastavu odmetničkog odreda D. Mihailovića''&quot;.&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta (knjiga I), Beograd 1999., str. 220&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Томанић|2017|p=112}}&lt;/ref&gt;

Legalizovani četnici su formalno bili u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]] sve do decembra 1942.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{harv|Seton-Watson|1961|p=126}}:&quot;...and operated with the title of 'legal Chetniks' until December 1942, when they were formally incorporated into Nedic's own armed forces.&quot;&lt;/ref&gt; Naredbom generala [[Paul Bader|Paula Badera]], nemačkog opunomoćenog komandanta u Srbiji, izdatom 10. aprila 1942. legalizovani četnici su stavljeni pod komandu nemačkih posadnih divizija na pojedinim područjima, a prilikom svake operacije su bili u obavezi da imaju nemačke oficire za vezu dok su municiju dobijali direktno od Nemaca, a ne od Nedića.&lt;ref&gt;Србија у кризи, Михајло Марковић, Пешић и Синови, 2010, str. 250&lt;/ref&gt; Konačno, u Baderovoj izjavi od 7. decembra 1942. se navodi: &quot;''Oko 10.000 četnika se borilo na našoj strani''&quot;.&lt;ref&gt;Arhiv VII, NAW-N-T-312, r. 468, s. 8057753-56&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=126}}&lt;/ref&gt;

=== Legalizacija partizana ===
Izvestan broj partizana je po slomu ustanka takođe bio legalizovan u odredima Milana Nedića, a najviše u odredima Dimitrija Ljotića zbog čega će se kasnije dodatno rasplamsati građanski rat.&lt;ref&gt;[https://www.cacakmuzej.org.rs/files/nmcacak_zbornik_35.pdf ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА], ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt; Pojedini pripadnici partizanskih jedinica su se stavili i u direktnu službu Nemaca sa kojima su učestvovali u akcijama otkrivanja ilegalnih četnika Draže Mihailovića.&lt;ref&gt;[https://www.cacakmuzej.org.rs/files/nmcacak_zbornik_35.pdf ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА], ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt; Broj četnika i civila koji su na ovaj način izgubili život nije nikada konačno utvrđen. Samo u Takovu je aktivnostima ove grupe Nemcima predato 300 i u smrt oterano preko 300 pristalica Draže Mihailovića.&lt;ref&gt;[https://www.cacakmuzej.org.rs/files/nmcacak_zbornik_35.pdf ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА], ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt; 

=== Borbeno angažovanje legalizovanih četnika ===
==== Progon i hvatanje partizana i njihovih simpatizera ====
{{Main|Zločini četnika nad partizanima u Srbiji 1941.}}
[[File:Legalni četnici sprovode Stevana Borotu i Josipa Majera na pogubljenje.jpg|thumb|desno|200px|Legalizovani četnici [[Budimir Bosiljčić|Budimira Bosiljčića]] sprovode [[Stevan Borota|Stevana Borotu]] i [[Josif Majer|Josifa Majera]] na pogubljenje]]
Legalizovani četnici su tokom decembra 1941. surovo progonili partizanske formacije iz Srbije.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=13}} Legalizovani četnici su zarobili [[Momčilo Mole Radosavljević|Momčila Radosavljevića]], prvog komandanta Čačanskog partizanskog odreda i [[Ratko Mitrović|Ratka Mitrovića]], političkog komesara tog odreda i predali su ih okupatorima koji su ih streljali, dok su Radoslava Azanjca, sekretara okružnog komiteta [[SKOJ]]-a za [[Čačak]], legalizovani četnici zarobili i streljali.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|pp=34, 55, 67}} Miroljuba Matijevića koji je takođe bio sekretar OK SKOJ-a za Čačak su legalizovani četnici zarobili i predali Nemcima koji su ga streljali u [[Banjički logor|logoru na Banjici]].{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=70}} Legalizovani četnici su zarobili i Milana Batu Jankovića, istaknutog čačanskog komunistu koji je bio predsednik Odbora za borbu protiv pete kolone u Čačku 1941. godine, da bi ga zatim usmrtili.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=156}} Legalizovani četnici su predali okupatorima 449 zarobljenih partizana i njihovih pristalica iz čačanskog kraja, koje su ovi nakon toga likvidirali.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=436}}&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/38_26.htm Радисав С. Недовић, Пантелија М. Васовић, Затамњена истина, Чачак, 2006.], стр. 124-151.&lt;/ref&gt;

Legalizovani četnici Požeškog četničkog odreda pod komandom Manojla Koraća su 18. i 19. decembra 1941. godine uhvatili 30 poimenice poznatih boraca Ariljskog bataljona i predali ih Nemcima, koji su zarobljenike streljali u Užicu 28. decembra iste godine.&lt;ref&gt;Arhiv Jugoslavije, DK, 110, f. 411, s. 691-922&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=66}}&lt;/ref&gt; Žandarmerijski major (u januaru 1942. unaprijeđen u čin potpukovnika) Manojlo Korać, čovjek od Mihailovićevog povjerenja, čiju će komandu priznavati sve do hapšenja od strane [[Gestapo]]a u decembru 1942. godine,&lt;ref&gt;Sima Begović, Logor 
Banjica 1941-1944, knjiga II, Institut za savremenu istoriju, Beograd, 1989, str. 8&lt;/ref&gt; istovremeno je bio i Pećančev okružni vojvoda. U izvještaju koji je uputio Nedićevoj vladi 23. novembra iste godine, Korać daje bilans svojih aktivnosti iz prethodnih deset mjeseci, otkako je na čelu okruga Užičkog: &quot;''Od kada sam 5. januara 1942. godine Pećančevim dekretom postavljen za okružnog komandanta četničkih odreda uhapšeno je 1195 političkih krivaca, od toga streljano 92, predato Nemcima radi streljanja u Beogradu 50 lica, upućeno u koncentracioni logor u Beogradu 414 lica''.&quot;&lt;ref&gt;http://istorijanisa.wikidot.com/rame-uz-rame-sa-nemackim-oruzanim-odredima&lt;/ref&gt; U memoarskom spisu objavljenom 2015. godine pod nazivom &quot;''Između Draže i Nedića''&quot;, Korać je fenomenu legalizacije četničkih odreda posvetio posebnu pažnju.&lt;ref&gt;https://www.pogledi.rs/pretplata-na-knjigu-potpukovnik-manojlo-korac-izmedju-draze-i%E2%80%88nedica.html&lt;/ref&gt;

Četnici vojvode Budimira Bosiljčića, koji je priznavao komandu [[Kosta Pećanac|Koste Pećanca]], uhvatili su krajem 1941. i početkom 1942. godine veći broj partizana u Tamnavi i predali ih Nemcima. Poznata su imena 19 partizana, stanovnika tamnavskih sela, koji su ubijeni u nemačkim logorima u [[Norveška|Norveškoj]], koje su uhvatili Bosiljčićevi četnici. Najveći broj (5) bili su stanovnici [[Banjani (Ub)|Banjana]], sela u kome je živeo Bosiljčić. Bosiljčićevi četnici su marta 1943. u selu Brgulama kod [[Ub]]a uhvatili šestočlanu [[Jevreji|jevrejsku]] porodicu koja je pobegla iz Beograda kako bi izbegla odvođenje u logor. Uhapšeni Jevreji su predati Nemcima. Bosiljčić je 1943. pristupio JVuO i imenovan je za oficira pri štabu Valjevskog korpusa.&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=66}}&lt;/ref&gt;

Legalizovani četnici na području [[Kraljevo|Kraljeva]], [[Ушће (Краљево)|Ušća]] i [[Raška (grad)|Raške]] početkom decembra 1941. započeli su hvatanje boraca [[Kraljevački partizanski odred|Kraljevačkog]] i Kopaoničkog partizanskog odreda. Zarobljeni partizani su predavani Pećančevom vojvodi Mašanu Đuroviću koji je organizovao dva sprovođenja zarobljenika i njihovu predaju Nemcima u [[Niš]]u. Prva grupa brojala je 24 zarobljenika i sprovedena je 15. decembra, dok je druga grupa brojala 48 zarobljenika i sprovedena je 19. decembra. Zarobljeni partizani postali su zatočenici nemačkog [[Logor Crveni krst|logora na Crvenom krstu]] u Nišu. Većina je stradala tokom 1942. godine, dok je manji deo uspeo da preživi proboj iz logora 12. februara 1942.&lt;ref&gt;Miroslav M. Milovanović, Nemački koncentracioni logor na Crvenom krstu u Nišu i streljanja na Bubnju, Beograd-Niš, 1983, str. 102-103&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=66-67}}&lt;/ref&gt;

Sve u svemu, od kraja novembra 1941. do proljeća 1942, širom zapadne, sjeverozapadne i [[Centralna Srbija|centralne Srbije]], legalizovani ravnogorski četnici su učestvovali, samostalno ili u saradnji sa četničkim odredima i grupama koje su prethodnih mjeseci prihvatile ingerenciju kvislinške vlade, u pravom lovu na partizane, kao i na njihove pomagače i simpatizere. Na ovaj način uhvaćeno je nekoliko hiljada ljudi. Ubrzo po zarobljavanju, četnici su strijeljali više stotina partizana, dok su većinu predali njemačkom okupatoru.&lt;ref&gt;http://www.yuhistorija.com/serbian/drugi_sr_txt01c4.html&lt;/ref&gt;

==== Sukobi sa ljotićevcima ====
Ubrzo po legalizaciji započeli su sukobi između ilegalnih četnika sa legalizovanim četnicima i ljotićevcima. Krajem maja 1942. u blizini Čačka, [[Predrag Raković]] je organizovao napad na Budimira Nikića i njegovu pratnju, kojom prilikom je Nikić ranjen, dok su četvorica njegovih saradnika ubijeni.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=167}}&lt;/ref&gt; Krajem juna 1942. još jedan pripadnik ljotićevaca, sveštenik Dragutin Bulić je bio napadnut i ubijen od strane četnika pod Rakovićevom komandom na pijaci u Čačku.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=167}}&lt;/ref&gt;

U isto vrijeme, u [[Gornji Milanovac|Gornjem Milanovcu]] se desio sličan događaj. Poslije odlaska majora [[Milan Kalabić|Milana Kalabića]] (koji je bio dio ilegalne strukture JVuO, ali istovremeno i načelnik okruga, tj. pod ingerencijom Nedićeve vlade; otac [[Nikola Kalabić|Nikole Kalabića]]) sa oko 200 ljudi pod svojom komandom u [[Požarevac]], u grad je došao kapetan Rajko Terzić. Počev od aprila 1942, Terzić je hapsio pripadnike i simpatizere ilegalnih četnika i prosljeđivao ih Njemcima koji su ih ubijali ili slali u koncentracione logore u Njemačkoj. Ilegalni četnici su se ubrzo osvetili i ubili Terzića u njegovoj kancelariji.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=167}}&lt;/ref&gt; Prema nekim nepotvrđenim navodima, Terzić će posthumno od strane Njemaca biti odlikovan ordenom &quot;Gvozdenog krsta&quot;.

== Raspuštanje ==
Nemačke vojne i obaveštajne strukture su uspele da shvate suštinu procesa legalizacije dok je [[Abwehr]] uključio proces legalizacije u njegovu analizu situacije u Srbiji objavljenu u decembru 1941. Već 20. decembra 1941. u Abwehru shvataju i primećuju da ostaci poraženih Mihailovićevih četničkih grupacija pokušavaju da se pridruže Pećančevim četnicima pa zato insistiraju da &quot;sve Mihailovićeve pristalice treba tretirati kao pobunjenike i nikako drugačije&quot;.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=122}}&lt;/ref&gt;

Nemački general August Majsner je bio sumnjičav prema legalizovanim četnicima još od kada je došao u Srbiju početkom 1942. Mnogi legalizovani četnički odredi su se u suštini ponašali kao ilegalni četnici, a neki su čak i pripojili sebi novoosnovane legalne četničke odrede.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=192}}&lt;/ref&gt; Pošto su Nemci očekivali da bi Saveznici mogli da organizuju invaziju svojih trupa na jugoslovensku obalu Jadranskog mora, odlučili su da u drugoj polovini 1942. godine razoružaju legalizovane četnike, kako one Mihailovićeve, tako i Pećančeve.&lt;ref&gt;{{harv|Đuković|1982|p=54}}: &quot;Кад су у другој половини 1942. године разоружани четници Косте Пећанца и легализовани четници Драже Михаиловића, ...&quot;&lt;/ref&gt;

Zbog toga su njemačke okupacione vlasti organizovale njihovo razoružavanje, zarobljavanje ili ponovno naoružavanje drugačijim oružjem. Ponovno naoružavanje je bilo organizovano tako da su Nemci oduzimali četnicima njihovo oružje koje je koristilo standardnu municiju i zamenjivali ga oružjem sa nestandardnom municijom koja kada se potroši jedino može da se nabavi od Nemaca. Neke četničke jedinice su bile jednostavno razoružane i raspuštene, a neke razoružane i odvedene u [[Logor Staro sajmište|koncentracioni logor na Starom Sajmištu]] ili u [[Koncentracioni logor Mauthauzen|Mathauzuen]].&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=193}}&lt;/ref&gt;

Posljednja dva legalizovana četnička odreda (Pećančev kojim je komandovao Mašan Đurović i Mihailovićev pod komandom potpukovnika Momčila Matića) bila su raspuštena sredinom marta 1943. godine.&lt;ref&gt;{{harv|Tomasevich|1979|p=184}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Kazimirović|1995|p=994}}: &quot;Последња два легализована Михаиловићева одреда распуштена су у марту 1943. године.&quot;&lt;/ref&gt; Ukupno je oko 12.000 legaliziranih Pećančevih i Mihailovićevih četnika bilo raspušteno, mnogo njihovih oficira uhapšeno, te poslano u zarobljeničke logore u Njemačkoj.

== Tumačenja ==
Posleratna propaganda je uporno isticala da su za stradanje partizana u decembru 1941. krivi četnici Draže Mihailovića, uprkos činjenici da odgovornost leži na komandantima i jedinicama koje su se legalizovale kod Milana Nedića, ili grupe koje su bile nezavisne od Mihailovića poput one pod komandom Bože Javorca.&lt;ref&gt;ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА, ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt;

[[Stanislav Krakov]] u emigraciji piše: „Nedić je po svaku cenu hteo da spase Mihailovićeve odrede u Zapadnoj Srbiji od uništenja prilikom nemačke ofanzive. Već i ranije, on je bio u kontaktu 
s većinom baš tih četničkih komandanata u Zapadnoj Srbiji, jer ih je snabdevao oružjem 
i municijom u njihovoj borbi protiv komunista, te je tu vrlo brzo i efikasno bio postignut 
sporazum između Nedićevih i Mihailovićevih oficira. Svi četnički odredi na ugroženom 
terenu imali su da se u roku od nekoliko dana pre početka nemačke akcije «legalizuju», tj. 
da se stave Nediću na raspoloženje, stvarno ili fiktivno, te da se vode kao njegove jedinice; 
da budu snabdevene njegovim objavama i da, isto kao i ljudstvo oružanih odreda, odnosno 
dobrovoljci, primaju sve potrebe u municiji, hrani i novcu od predsednika srpske vlade.“&lt;ref&gt;{{harv|Краков|1963|p=280}}&lt;/ref&gt; 

U početku su izveštaji o kolaboracionizmu &quot;legalizovanih&quot; četnika izazvali kritike koje su ubrzo potisnute posle aktivnosti ovih jedinica usmerenih protiv formacija [[Sile Osovine|sila Osovine]] i dobrovoljaca [[Dimitrije Ljotić|Dimitrija Ljotića]].&lt;ref&gt;{{harv|Đuretić|1993|p=304}}: &quot;The reports about the collaborationism in Serbia were through the &quot;legalized&quot; units (with Nedic) received, at the beginning, with criticism, to be soon suppressed by the anti-fascist &quot;assertion&quot; of these forces fighting against Ljotic's volunteers.&quot;&lt;/ref&gt; Na suđenju, Mihailović je isticao da je odobrio legalizaciju nekih četničkih jedinica kao najbolji način da se infiltriraju u snage Sila osovine.&lt;ref&gt;{{harv|Heilbrunn|1956|p=117}}: &quot;.. Mihailovitch pointed out that he approved of legalization as the best means for infiltration&quot;&lt;/ref&gt; Britanci su u suštini smatrali &quot;legalizaciju&quot; uspešnom obmanom.&lt;ref&gt;{{harv|Wheeler|1980|p=282}}: &quot;As is apparent from the admiring tone of Hudson's despatch, he - and the British in general - tended to regard &quot;legalization&quot; as a good ruse.&quot;&lt;/ref&gt;

U septembru 1942. [[Zaharije Ostojić]] referiše Mihailoviću i obrazlaže pozitivne i negativne posledice legalizacije ističući da je sa jedne strane legalizacijom spašeno ljudstvo i oružje, ali sa druge strane je do značajnog opadanja borbenog duha i discipline legalizovanih jedinica koje uopšte ne izvršavaju naređenja organa JVuO za koju su &quot;potpuno izgubljeni&quot;.&lt;ref&gt;Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu naroda Jugoslavija, Vojnoistorijski institut, 1981, str 601&lt;/ref&gt; Naime, prema Ostojićevim navodima, došlo je do toga da je &quot;''borbeni duh opao, disciplina takođe. Plate su donele kocku i pijančenja, starešinama su se osladili Nedićevi činovi''&quot;, a nisu bili retki ni &quot;''prijateljstva ni lumperaj sa okupatorom''.&quot;&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta (knjiga I), Beograd 1999., str. 222.&lt;/ref&gt;

== Reference ==

{{Reflist|30em}}

== Izvori ==

{{refbegin|3}}
* {{cite book|ref=harv|last=Dimitrijević|first=Bojan B.|title= Vojska Nedićeve Srbije oružane snage srpske vlade 1941-1945|edition=3.|url=https://issuu.com/novo-videlo/docs/nedic_-_copy |year=2020|publisher=Službeni glasnik|isbn=978-86-519-1811-0}}
* {{cite book|ref=harv|last=Давидовић|first=Горан|editor=Драган Драшковић|others=Радомир Ристић|title=Kraljevo oktobra 1941. - zbornik radova|year=2003|publisher=Народни Музеј Краљево, Историјски Архив Краљево|chapter=Чачани на опсади Краљева октобра 1941}}
* {{cite book|ref=harv|last=Jončić|first=Koča|title=Narodni ustanak i borbe za Kraljevo 1941. godine: zbornik radova naučnog skupa|url=https://books.google.com/books?id=aUsrAAAAMAAJ|year=1985|publisher=Narodna knj.}}
* {{cite book|ref=harv|last=Seton-Watson|first=Hugh|title=The East European Revolution|url=https://books.google.com/books?id=ConiAAAAMAAJ|year=1961|publisher=Praeger}}
* {{cite book|ref=harv|last=Heilbrunn|first=Otto|title=The Soviet secret services|url=https://books.google.com/books?id=6xc-AQAAIAAJ|year=1956|publisher=Frederick A. Praeger}} 
* {{cite book|ref=harv|last=Wheeler|first=Mark C.|title=Britain and the war for Yugoslavia, 1940-1943|url=https://books.google.com/books?id=3aB4AAAAIAAJ|year=1980|publisher=East European Monographs &amp;#91;sic&amp;#93;|isbn=978-0-914710-57-8}}
* {{cite book|ref=harv|last1=Dear|first1=Ian|last2=Foot|first2=Michael Richard Daniell|title=The Oxford companion to World War II|url=https://books.google.com/books?id=nj0OAQAAMAAJ|year=1995|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-866225-9}}
* {{cite book|ref=harv|last=Đuretić|first=Veselin|title=Demolition of Serbs in the 20th Century: Background of the Currentdram in Dismembered Yogoslavia|url=https://books.google.com/books?id=uI1pAAAAMAAJ|year=1993|publisher=Great Lakes Graphics}}
* {{cite book|ref=harv|last=Краков|first=Станислав|title=Генерал Милан Недић, Књига прва: На оштрици ножа|url=https://issuu.com/novo-videlo/docs/stanislav-krakov-general-milan-nedi
|year=1963|publisher=Штампарија Искра|location=Минхен|id=}}
* {{Cite book| ref=harv| last=Borković| first = Milan|authorlink = Милан Борковић| title = Kontrarevolucija u Srbiji. Kvislinška uprava u Srbiji 1941—1944 (knjiga 1)|year=1979a| url = http://znaci.net/00001/154.htm| publisher = | location = Beograd|id=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Đuković|first=Isidor|title=Prva šumadijska brigada|url=https://books.google.com/books?id=4Nd5AAAAIAAJ|year=1982|publisher=Narodna knjiga}}
*  {{Cite book| ref=harv| last=Petranović| first = Branko|authorlink = Бранко Петрановић| title = Srbija u Drugom svetskom ratu 1939—1945|year=1992| url = http://znaci.net/00001/92.htm| publisher = Vojnoizdavački i novinski centar| location = Beograd|id=}}
* {{cite book | ref=harv |last=Petranović |first=Branko |author-link= |date=1997 |title= Istoričar i njegova epoha |location= |publisher=Универзитет Црне Горе |isbn=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Kazimirović|first=Vasa|title=Srbija i Jugoslavija: 1914-1945|url=https://books.google.com/books?id=onlpAAAAMAAJ|year=1995|publisher=Prizma}}
* {{cite book|ref=harv|last=Живковић|first=Милутин Д.|title=Санџак 1941–1943|url=|year=2017|publisher=Филозофски Факултет, Универзитет у Београду|isbn=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Radanović|first=Milan|title=Kazna i zločin: Snage kolaboracije u Srbiji|year=2015|url= https://www.academia.edu/45434289/KAZNA_i_ZLO%C4%8CIN_Snage_kolaboracije_u_Srbiji_Drugo_dopunjeno_izdanje|publisher=Rosa Luxemburg Stiftung|location=Beograd|isbn=978-86-88745-15-4}}
* {{cite book|ref=harv|last=Tomasevich|first=Jozo|title=Četnici u Drugom svjetskom ratu 1941-1945|url=https://books.google.rs/books/about/%C4%8Cetnici_u_drugom_svjetskom_ratu_1941_19.html?id=GvUCAAAAMAAJ&amp;redir_esc=y|year=1979|publisher=Sveučilišna naklada Liber|location=Zagreb|isbn=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Stupar|first=Dušan|title=Draža - Istina o četnicima, Ravnogorsko četništvo 1941–1945|url=|year=2015|publisher=Vukotić media|isbn=}}
* {{cite journal|last=Томанић|first=Борис|date=2017.|title=Горска гарда Њ. в. краља Петра Другог у орашачком срезу. Формација, борбе, злочини|url=http://www.isi.mod.gov.rs/multimedia/dodaci/vig_1_2017_1554881807.pdf |journal=Војноисторијски гласник|publisher=Институт за стратегијска истраживања - Одељење за војну историју Министарства одбране Републике Србије|volume=1|pages=112}}
* {{cite book|ref=harv|last1=Давидовић|first1=Горан|last2=Тимотијевић|first2= Милош |author-link= |date= 2006 |title= ОСВЕТЉАВАЊЕ ИСТИНЕ ДОКУМЕНТА ЗА ПОЛИТИЧКУ И ВОЈНУ ИСТОРИЈУ ЧАЧКА 1938-1941 КЊИГА ПРВА |url=https://arhivcacak.org.rs/wp-content/uploads/doc/osvetljavanje-istine.pdf |location=Чачак-Краљево |publisher=Народни музеј Чачак, Историјски архив Чачак, Народни музеј Краљево |page= |isbn=}}
{{refend}}

{{DEFAULTSORT:Legalizovani cetnici}}
[[Kategorija:Četnici| ]]
[[Kategorija:Historija Jugoslavije]]
[[Kategorija:Istorija Srbije]]</text>
      <sha1>23hmscs4pl41wh7zdqjwo6v1dcddx95</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41259883</id>
      <parentid>41259882</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T08:03:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>87.116.162.128</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Raspuštanje */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42882" xml:space="preserve">:''Ovaj članak se odnosi na oružane formacije u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]] koje su nastale legalizovanjem nekadašnjih pripadnika četničkih odreda [[Jugoslovenska vojska u otadžbini|JVuO]] kod marionetske [[Vlada narodnog spasa Milana Nedića|Nedićeve vlade u Srbiji]] u okupiranoj Kraljevini [[Drugi svjetski rat u Jugoslaviji|Jugoslaviji tokom drugog svetskog rata]]. Za ostale četničke formacije i širi kontekst v. [[Četnici]]''
{{Infookvir vojna postrojba
|naziv= Legalizovani četnici
|slika= [[File:Legalizovani četnici u Srbiji 1942.jpg|250px]]
|opis slike= Legalizovani četnici u Srbiji 1942.
|osnovana datum= novembar i decembar 1941.
|ukinuta datum= mart 1943.
|period= 
|država= {{flagicon|Kraljevina Jugoslavija}} [[Drugi svjetski rat u Jugoslaviji|Kraljevina Jugoslavija pod okupacijom Sila Osovine]]
|odanost= {{flagicon image|Flag of the Government of National Salvation 2.png}} [[Nedićeva Srbija]]
|grana= [[Srpska državna straža]]
|vrsta=
|uloga=
|specijalizacija=
|veličina= 20 odreda
|zapovjedna struktura=
|vojarna oznaka=
|sjedište=
|nadimak=
|zaštitnik=
|geslo=
|boje=
|marš=
|maskota=
|obljetnica=
|oprema=
|oprema oznaka=
|bitke= Proterivanje [[partizan]]a iz Srbije u decembru 1941.
|bitke oznaka=
|odlikovanja=
|raspuštena= mart 1943.
|zapovjednik= 
|istaknuti zapovjednici= [[Predrag Raković]] &lt;br&gt; [[Miloje Mojsilović]] &lt;br&gt; [[Miloš Glišić]] &lt;br&gt; [[Manojlo Korać]] &lt;br&gt;[[Božidar Ćosović]] &lt;br&gt; [[Mašan Đurović]] &lt;br&gt; Mirko Tomašević &lt;br&gt; Todor Dobrić
|simbol raspoznavanja=
|simbol raspoznavanja oznaka=
|simbol raspoznavanja 2=
|simbol raspoznavanja 2 oznaka=
|simbol raspoznavanja 3=
|simbol raspoznavanja 3 oznaka=
|simbol raspoznavanja 4=
|simbol raspoznavanja 4 oznaka=
|zrakoplov lovac=
|zrakoplov bombarder=
|zrakoplov ostali=
|zrakoplov borbeni=
|zrakoplov helikopter=
|zrakoplov presretač=
|zrakoplov izviđački=
|zrakoplov patrolni=
|zrakoplov školski=
|zrakoplov transportni=
}}
'''Legalizovani četnici''' je naziv oružanih formacija u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]] koje su nastale legalizovanjem nekadašnjih pripadnika četničkih odreda - [[Jugoslovenska vojska u otadžbini|Jugoslovenske vojske u otadžbini]] (JVuO) kod marionetske [[Vlada narodnog spasa Milana Nedića|Nedićeve vlade u Srbiji]] u okupiranoj Kraljevini [[Drugi svjetski rat u Jugoslaviji|Jugoslaviji tokom drugog svetskog rata]]. Formiranje ovih formacija je počelo u novembru i decembru 1941. godine, a poslednja dva odreda legalizovanih četnika su raspuštena u martu 1943.

Kada je došlo do konačnog sloma ustanka u Srbiji, u dva talasa, prvom tokom novembra i decembra 1941. i drugom početkom 1942. godine, najveći broj pripadnika četničkih jedinica, tj. JVuO (ukupno oko 20 četničkih odreda) legalizovao se kod Vlade Nacionalnog Spasa Milana Nedića, formalno u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]]. Na taj način je deo JVuO uspešno izbegao uništenje tokom ofanzive nemačkih trupa na ustanike za razliku od komunističkih formacija (partizana) koje su bile razbijene i proterane iz Srbije. Legalizacija je imala pozitivne strane u tome što je doprinela da se sačuva ljudstvo i naoružanje dela ustanika, ali je imala i negativne posledice u opadanju borbenog duha i discipline i potpunog odbijanja naređenja dobijenih od strane JVuO za koju su praktično postali neupotrebljivi.

Nakon sloma ustanka došlo je do odmazde za događaje u ustanku koja je u najvećoj meri bila usmerena na partizane i njihove simpatizere. U njihovim surovim progonima su u decembru 1941. aktivno učešće uzeli i odredi legalizovanih četnika koji su hvatali na terenu pripadnike komunističkih formacija i najčešće ih predavali Nemcima koji su ih streljali. Partizanska propaganda je uporno zanemarivala činjenicu da su u pitanju bili legalizovani četnici i neprestano krivila četnike Draže Mihailovića za stradanje partizana i njihovih simpatizera u Srbiji u decembru 1941. Tokom 1942. legalizovani četnici su se sukobljavali i sa ljotićevcima i sa četnicima Draže Mihailovića.

Legalizovani četnici su na osnovu početnih izveštaja o kolaboracionizmu inicijalno bili kritikovani od strane saveznika, ali su kritike uskoro bile potisnute posle izveštaja o aktivnostima ovih jedinica usmerenih protiv formacija sila osovine i ljotićevaca. Britanci su u suštini smatrali &quot;legalizaciju&quot; uspešnom obmanom.

== Legalizacija kod Vlade Nacionalnog Spasa u Srbiji ==
=== Prvi talas legalizacije u novembru i decembru 1941. ===
{{citiranje|U početku još u decembru  [1941. godine] video sam jasno ovo: Ljotićevci naslanjajući se na Nemce imaju za cilj da najpre sa nama sarađuju dok se unište komunisti, pa posle pomoću Nemaca da likvidiraju i našu organizaciju i naše odrede. Uništenje komunista bilo je potrebno i meni i Nemcima i Ljotićevcima, te smo se u ovom poslu složili i postali »saveznici«.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_209.htm Извештај Раковића Михаиловићу од децембра 1942, - [[Зборник докумената и података о народноослободилачком рату југословенских народа]], том XIV (четнички документи), књига 1, Војноиздавачки завод, Београд] {{Wayback|url=http://www.znaci.net/00001/4_14_1_209.htm |date=20120307190850 }}, Приступљено 24. 4. 2013.&lt;/ref&gt;|Izvještaj [[Predrag Raković|Predraga Rakovića]] [[Dragoljub Mihailović|Draži Mihailoviću]] iz decembra 1942.}}

{{citiranje|Ovom akcijom je [[Milan Nedić|Nedić]] uspeo da spase sve Mihailovićeve četničke odrede na terenu gde je imala da otpočne velika nemačka vojna akcija i koji su se ovako bili pretvorili u pomoćne trupe srpske vlade. Nedić je smatrao da je potrebno da ostane na terenu živa srpska nacionalna snaga, bez obzira da li su to njegove stvarne pristalice ili pripadnici pokreta otpora Mihailovića. Za pretsednika vlade su to sve bili Srbi koji se bore za opstanak srpskog naroda.&lt;ref&gt;Станислав Краков, Генерал Милан Недић, Књига прва: На оштрици ножа, Минхен, Штампарија Искра, 1963, стр. 281&lt;/ref&gt;| [[Stanislav Krakov]] o legalizaciji Mihailovićevih četnika}}

Nakon sloma ustanka u Srbiji krajem 1941. dolazi do legalizacije najvećeg dela jedinica četnika pod komandom Draže Mihailovića koja je bila sprovođena u dva talasa. Prvi talas je bio u periodu novembar/decembar 1941. kada su sljedeće četničke jedinice prihvatile legalizaciju kod srpske marionetske vlade:
* Ljubićki odred pod komandom [[Predrag Raković|Rakovića]]
*Požeški odred pod komandom [[Miloš Glišić|Glišića]] i [[Vučko Ignjatović|Ignjatovića]]
*Užičko-požeški odred pod komandom Manojla Koraća
*Crnogorski odred pod komandom Nikole Mladenovića
*Odredi pod komandom Vojislava Pantelića u Loznici, odred kapetana Radovana Stojanovića, odred [[Živojin Lazović|Živana Lazovića]] u beogradskom okrugu, odred kapetana Borivoja Rajkovića u [[Kosjerić]]u, [[Nikola Kalabić|Nikole Kalabića]] i drugi&lt;ref&gt;{{harv|Borković|1979a|p=270}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Petranović|1992|p=271}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=122}}&lt;/ref&gt;

Prvi talas legalizacije snaga pod Mihailovićevom komandom uslijedio je nakon sastanka održanog na [[Ravna gora|Ravnoj gori]], 30. novembra 1941. godine, kome su, pored samog Mihailovića, prisustvovali komandanti odredâ, uglavnom onih sa područja [[Zapadna Srbija|zapadne Srbije]]. Činjenica da zapisnik sa samog sastanka nije pronađen i gotovo je izvjesno da nije ni vođen, upućuje na zaključak da je Mihailović instrukciju, tj. naredbu o legalizaciji svojim komandantima prenio usmenim putem. Za sastanak se naknadno saznalo iz sekundarnih izvora, tj. iz svjedočenja prisutnih oficira ili iz depeša upućenih Mihailoviću. Tako je [[Miloš Glišić]] (major vojske Kraljevine Jugoslavije,
načelnik štaba Požeškog četničkog odreda, kao ratni zločinac
osuđen na smrt), na suđenju u vezi sa sastankom četničkih
komandanata od 30. novembra, izjavio sljedeće: &quot;Na Ravnoj gori
sa Dražom je održano savetovanje komandanata odreda. Na ovom savetovanju
Draža je naredio da se stupa u vezu sa Nedićevim odredima,
radi popravljanja situacije. Rekao je da odredi i dalje ostaju pod njegovom
komandom i da je ovo samo privremeno rešenje.&quot;&lt;ref&gt;Izdajnik i ratni zločinac Draža Mihailović pred sudom, Stenografske
beleške, Beograd, 1946, str. 68&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Borković|1979a|p=267}}&lt;/ref&gt; Takođe, iz opširnog pisma koje je decembra 1942. kapetan Raković poslao Mihailoviću, može se zaključiti da je sastanak održan krajem novembra 1941.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981, str. 766-767&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=61}}&lt;/ref&gt;

Legalizovani Mihailovićevi četnički odredi postali su dio Nedićevih pomoćnih trupa, sa statusom sličnim onom [[Četnici Koste Pećanca|četničkih odreda Koste Pećanca]], koji su se krajem avgusta 1941. 
pridružili snagama Nedićeve vlade. Jednom naredbom generala Badera, datiranom 10. aprila 
1942, svi odredi [[Srpski dobrovoljački korpus|dobrovoljaca]], kao i svi Pećančevi i legalizirani Mihailovićevi četnici stavljeni su 
pod komandu njemačkih posadnih divizija na raznim područjima. Dati su im specijalni 
brojevi (D-1 do D-19 dobrovoljačkim jedinicama, C-20 do C-38 »samostalnim četnicima«, tj. 
legaliziranim Mihailovićevim četnicima i C-39 do C-101 četničkim odredima Koste Pećanca) 
i njihovu je aktivnost trebalo strogo kontrolirati: dodijeljena su im posebna područja s kojih ne smiju pokrenuti bez njemačkog naređenja; sve operacije ovih jedinica, još uvijek pod 
Nedićevom komandom, trebalo je unaprijed prijaviti njemačkim oblasnim ili okružnim komandama na čijem su području stacionirane; svi ti odredi moraju prilikom operacija imati 
njemačkog oficira za vezu; svi zahtjevi za municiju, koji su Nijemcima stizali preko 
srpske vlade, trebalo je od tada podnositi izravno njemačkoj oblasnoj ili okružnoj komandi kod koje 
je odred lociran.&lt;ref&gt;{{harv|Tomasevich|1979|p=183-184}}&lt;/ref&gt; 

Major [[Manojlo Korać]], bivši Pećančev oficir, inače zapovjednik jedne od četničkih kolona za [[Napad četnika na Užičku republiku|napad na partizanske snage u Užicu]], 31. oktobra 1941, nakon legalizacije je postao okružni načelnik u Užicu, a istovremeno je bio komandant Grupe užičko-požeških odreda. U toj, po karakteru i suštini, kvislinškoj formaciji, proljeća 1942. će boraviti i sam Draža Mihailović, kada je odlučio da napusti Srbiju, da bi se uputio za [[Crna Gora|Crnu Goru]], gdje će se, pod zaštitom [[Pavle Đurišić|Pavla Đurišića]], nalaziti sve do maja 1943. Britanski kapetan [[Bil Hadson]], koga je Mihailović &quot;''ostavio na cedilu''&quot; prilikom [[Operacija Mihailović|njemačkog udara na Ravnu goru]], javlja svojoj centrali u [[Kairo|Kairu]] da &quot;''kada je Mihailović krenuo u Crnu Goru rano iduće godine, njegov štab je mogao da nastavi put bez velike teškoće, legalizujući se kao deo Požeškog korpusa''.&quot;&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/1, str. 55&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=124}}&lt;/ref&gt;

Pored navedenih četničkih odreda, legalizovao se i odred pod komandom majora [[Ljubomir Jovanović Patak|Ljube Jovanovića Patka]], kasnijeg komandanta Timočkog korpusa. Jovanović je postao komandant Srpske državne straže u [[Zaječar]]u, gdje su, kao legalni, raspoređeni brojni Mihailovićevi oficiri. Među njima su bili kapetan Vladimir Komarčević (kasnije komandant Kolubarskog korpusa), zatim [[Neško Nedić]], budući komandant Valjevskog korpusa, te poručnik Miloš Radosavljević. Poručnik Toma Aleksić je raspoređen na službu u [[Zlot (Bor)|Zlot]], kapetan Mirić u [[Žagubica|Žagubicu]], dok je kapetan Toma Obradović dobio raspored u [[Knjaževac]]. U [[Valjevo|Valjevu]] su na službi u vojnim formacijama Nedićevog režima bili major Ljubomir Vojteh, komandant Valjevskog četničkog odreda i kapetan Selimir Popović.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/1, str. 232&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=124-125}}&lt;/ref&gt;

Krajem 1941. [[Božidar Ćosović]] je legalizovao njegov ''Javorski četnički odred'' koji je bio preimenovan u ''Javorski samostalni četnički odred'' kodnog naziva C-37.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=374}}&lt;/ref&gt; Pošto Ćosović nije izvršavao naređenja nadležne njemačke komande, njegov je odred rasformiran jula 1942. godine, ali je Ćosović zadržao oružje, postao ponovo ilegalan i imao brojne oružane sukobe sa okupatorskim snagama, kao i sa [[Muslimanska milicija Sandžaka|Sandžačkom muslimanskom milicijom.]] Ponašanje pripadnika odreda pod Ćosovićevom komandom je bilo ispod svake kritike, obzirom da je lokalno stanovništvo bilo pljačkano, premlaćivano i ubijano. U nemilosti su  bili čak i oficiri [[Srpska državna straža|SDS]]-a delegirani u njegovu štabu.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=375}}&lt;/ref&gt; Vrhovna komanda JVuO će Ćosovića (kao i Mašana Đurovića, ali i mnoge druge), zbog progona Mihailovićevih četnika za račun okupatora, samovolje i brojnih drugih prestupa, staviti pod [[Crne trojke|slovo &quot;Z&quot;]] i sredinom 1943. godine će obojica biti likvidirani od strane ravnogorskih četnika. Božidar Ćosović-Javorski je, barem zvanično, pripadao odredima generala Mihailovića znatno duže od Mašana Đurovića.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=1040-1041}}&lt;/ref&gt;

Jeličko-moravički četnički odred kojim je komandovao Miloje Mojsilović se legalizovao 9. novembra 1941. i od tada nad ovim odredom Draža Mihailović nije imao komandu, a okupaciona vlast je preko svoje štampe navodila ovaj odred kao prvi primer propasti vojske pod Mihailovićevom organizacijom.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=413}}

Kroz legalizaciju dijela četničkih odreda kod Nedićeve vlade, Mihailovićev pokret je uspješno izbjegao uništenje tokom njemačke ofanzive protiv ustanika, za razliku od komunističkih snaga koje su bile potpuno razbijene i uništene ili protjerane iz Srbije.&lt;ref&gt;{{harv|Dear|Foot|1995|p=1299}}: &quot;By partially 'legalizing' itself with the Nedic regime, it had managed to escape destruction in the German offensive which chased the Partisans out of Serbia&quot;&lt;/ref&gt; S jedne strane, Nedić je 
dobijao nove snage za borbu protiv pripadnika narodnooslobodilačkog 
pokreta, a s druge strane, Mihailović je spasavao svoje odrede od uništenja u jeku zime, 
progona i nemačkih represalija. Udruženim snagama mogli su zavesti 
četničku strahovladu i iskorenjivanje zaostalih grupa partizana, pojedinaca i njihovih simpatizera i jataka.&lt;ref&gt;{{harv|Petranović|1992|p=271}}&lt;/ref&gt; U proljeće 1942. sjedište JVuO i njihove glavne aktivnosti su bili prenijeti u Crnu Goru i Bosnu, dok je u Srbiji ostalo oko 20 legalizovanih četničkih odreda u službi Nedićeve vlade.&lt;ref&gt;{{cite book|title=Tokovi revolucije|url=https://books.google.com/books?id=BhjjAAAAMAAJ|year=1986|publisher=Institut za istoriju radničkog pokreta Srbije|page=294|quote=У пролеће 1942. седиште четничке организације и деловања пребачено је у Црну Гору и Босну. У Србији је остало око 20 легализованих четничких одреда у служби Недићеве владе.}}&lt;/ref&gt; Pored legalizovanih četnika, na terenu su i dalje postojali i ilegalni četnički odredi pod komandom [[Dragoslav Račić|Račića]], [[Dragutin Keserović|Keserovića]], [[Velimir Piletić|Piletića]] i drugih a koje su Nemci progonili.&lt;ref&gt;{{harv|Petranović|1997|p=231}}: &quot;... илегални четнички одреди које су Немци прогонили (Рачића, Кесеровића, Пилетића и других).&quot;&lt;/ref&gt;

=== Drugi talas legalizacije početkom 1942. ===
[[Datoteka:Smotra četnika.jpg|minijatura|Nemački okupator za vreme vršenja smotre legalnih četnika u Srbiji.]]
Tokom drugog talasa legalizacije koji se desio početkom 1942. marionetska vlada u Srbiji je čak osnivala nove četničke odrede kao već legalizovane, kao ''Ribnički odred'' u Valjevskom kraju.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=121}}&lt;/ref&gt;

Najveći broj četničkih odreda legalizovanih u drugom talasu je prvo bio ilegalan i pod komandom Draže Mihailovića, a zatim legalizovan.

''Požeški četnički odred'' pod komandom majora [[Miloš Glišić|Miloša Glišića]] je bio preimenovan u ''Sandžački vojni četnički odred'' kada je bio legalizovan kod Vlade nacionalnog spasa.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=XXV}}: &quot;...  Додајмо и да се легализовани четнички одред мајора Глишића, при влади Mилана Недића, такође звао „Санџачки војни четнички одред“ &quot;&lt;/ref&gt;  

Ilegalni ''Suvoplaninski četnički odred'' pod komandom Mašana Đurovića sa 520 vojnika je bio legalizovan i preimenovan u ''Ibarski četnički odred'' kodnog naziva C-54 i bio je sastavljen od nekoliko bataljona čije je sedište bilo prvo u [[Raška (grad)|Raškoj]], a zatim u [[Јошаничка Бања|Jošaničkoj Banji]].&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|pp=260, 371}}&lt;/ref&gt; Broj vojnika koji su pripadali ovom odredu je narastao na više od 1.200 vojnika i oficira do početka 1942.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=371}}&lt;/ref&gt; Tokom februara i marta 1942. godine, Draža Mihailović je sa Đurovićem vodio veoma žustru prepisku.&lt;ref&gt;https://www.rastko.rs/istorija/delo/13229&lt;/ref&gt; Pri štabu vojvode Đurovića u Raškoj, angažovan je bio i artiljerijski poručnik (kasnije kapetan) Dragor Pavlović, komandant Deževske brigade JVuO, koji se u Ibarskom četničkom odredu legalizovao krajem 1941.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=380}}&lt;/ref&gt; Đurović je, 1. juna 1942. godine, uhvatio britanskog kapetana Kristija Lorensa (Christie Lawrence), četničkog poručnika Dimitrija Cvetkovića i još nekolicinu četnika, odveo ih za [[Beograd]], te predao Njemcima.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, 
XIV, knj. 1, str. 438&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=274}}&lt;/ref&gt; Do avgusta 1942, Njemci su u potpunosti ustrojili Ibarski četnički odred, koji je tada brojao tačno 1000 ljudi - 90 oficira i 910 podoficira i boraca. Njemački bezbjedonosni organi bilježe da Đurović pod svojom komandom ima &quot;''najveću naoružanu jedinicu u srpskom prostoru''&quot;, tj. u [[Područje Vojnog zapovednika Srbije|okupiranoj Srbiji]].&lt;ref&gt;Istorijski arhiv Beograda, BDS, Đ-334, Mašan Đurović, 41–42.&lt;/ref&gt; Odred je pokrivao prostor studeničkog, deževskog i kosovskomitrovačkog sreza.

''Golijsko-Sjenički četnički odred'' pod komandom poručnika Mirka Tomaševića je bio legalizovan i pripojen Ibarskom četničkom odredu kao njegov Peti bataljon.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=371}}&lt;/ref&gt; 

Takođe, legalizovan je bio i ''Kolašinski četnički odred'' pod komandom vojvode Todora Dobrića, sastavljen od izbeglica iz [[Ibarski Kolašin|Ibarskog Kolašina]].&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=374}}&lt;/ref&gt;

Iz izvještaja kvislinške administracije može se nazrijeti obim legalizacije četničkih odreda. Naime, žandarmerijski major [[Milan Kalabić]], načelnik Okruga kragujevačkog 14. februara 1942, navodi da se u oružanim odredima Vlade narodnog spasa na području Šumadije „''nalazi poglavito ono ljudstvo koje je bilo ili naklonjeno pukovniku Mihailoviću, ili je aktivno učestvovalo u njegovim odredima. Naročito je velik broj oficira. Postoje i čitavi odredi koji su kompletni prešli iz organizacije Draže Mihailovića u Srpsku oružanu silu''“. Ističe se kako Mihailovićevi četnici imaju ličnu mržnju protiv partizana, te da &quot;''stupaju u borbu protiv komunista sa naročitom strašću''&quot;.&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta (knjiga I), Beograd 1999., str. 213-215&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.yuhistorija.com/serbian/drugi_sr_txt01c4.html&lt;/ref&gt;

Uvidom u još jedan dopis upućen iz načelstva kragujevačkog okruga (ovoga puta iz juna 1942. godine), postaje jasno do kog stupnja su ravnogorski četnici, nakon legalizacije, bili integrisani u [[Kolaboracija|kolaboracionističke]] oružane formacije. Naime, u dokumentu se navode podaci o štabu koji je bio smješten u manastiru Voljavči, a koji je oformio Nikola Kalabić sa nekolicinom oficira iz [[Šumadija|Šumadije]]: &quot;''U jednoj kolibi nalazi se radio-stanica; tu se nalaze oficiri - major Palošević, kapetan Dušan Smiljanić, kapetan Marko Muzikravić, potporučnik Živadin Pavlović i Nikola Kalabić. Sa sobom imaju oko 30 vojnika koji vrše kurirsku službu, brinu se za bezbednost i nabavku namirnica; na dan 14. juna održan je u pomenutoj kolibi sastanak, konferencija delegata iz svih okolnih odreda Srpske državne straže (SDS) koji su uglavnom bili ranije u sastavu odmetničkog odreda D. Mihailovića''&quot;.&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta (knjiga I), Beograd 1999., str. 220&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Томанић|2017|p=112}}&lt;/ref&gt;

Legalizovani četnici su formalno bili u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]] sve do decembra 1942.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{harv|Seton-Watson|1961|p=126}}:&quot;...and operated with the title of 'legal Chetniks' until December 1942, when they were formally incorporated into Nedic's own armed forces.&quot;&lt;/ref&gt; Naredbom generala [[Paul Bader|Paula Badera]], nemačkog opunomoćenog komandanta u Srbiji, izdatom 10. aprila 1942. legalizovani četnici su stavljeni pod komandu nemačkih posadnih divizija na pojedinim područjima, a prilikom svake operacije su bili u obavezi da imaju nemačke oficire za vezu dok su municiju dobijali direktno od Nemaca, a ne od Nedića.&lt;ref&gt;Србија у кризи, Михајло Марковић, Пешић и Синови, 2010, str. 250&lt;/ref&gt; Konačno, u Baderovoj izjavi od 7. decembra 1942. se navodi: &quot;''Oko 10.000 četnika se borilo na našoj strani''&quot;.&lt;ref&gt;Arhiv VII, NAW-N-T-312, r. 468, s. 8057753-56&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=126}}&lt;/ref&gt;

=== Legalizacija partizana ===
Izvestan broj partizana je po slomu ustanka takođe bio legalizovan u odredima Milana Nedića, a najviše u odredima Dimitrija Ljotića zbog čega će se kasnije dodatno rasplamsati građanski rat.&lt;ref&gt;[https://www.cacakmuzej.org.rs/files/nmcacak_zbornik_35.pdf ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА], ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt; Pojedini pripadnici partizanskih jedinica su se stavili i u direktnu službu Nemaca sa kojima su učestvovali u akcijama otkrivanja ilegalnih četnika Draže Mihailovića.&lt;ref&gt;[https://www.cacakmuzej.org.rs/files/nmcacak_zbornik_35.pdf ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА], ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt; Broj četnika i civila koji su na ovaj način izgubili život nije nikada konačno utvrđen. Samo u Takovu je aktivnostima ove grupe Nemcima predato 300 i u smrt oterano preko 300 pristalica Draže Mihailovića.&lt;ref&gt;[https://www.cacakmuzej.org.rs/files/nmcacak_zbornik_35.pdf ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА], ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt; 

=== Borbeno angažovanje legalizovanih četnika ===
==== Progon i hvatanje partizana i njihovih simpatizera ====
{{Main|Zločini četnika nad partizanima u Srbiji 1941.}}
[[File:Legalni četnici sprovode Stevana Borotu i Josipa Majera na pogubljenje.jpg|thumb|desno|200px|Legalizovani četnici [[Budimir Bosiljčić|Budimira Bosiljčića]] sprovode [[Stevan Borota|Stevana Borotu]] i [[Josif Majer|Josifa Majera]] na pogubljenje]]
Legalizovani četnici su tokom decembra 1941. surovo progonili partizanske formacije iz Srbije.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=13}} Legalizovani četnici su zarobili [[Momčilo Mole Radosavljević|Momčila Radosavljevića]], prvog komandanta Čačanskog partizanskog odreda i [[Ratko Mitrović|Ratka Mitrovića]], političkog komesara tog odreda i predali su ih okupatorima koji su ih streljali, dok su Radoslava Azanjca, sekretara okružnog komiteta [[SKOJ]]-a za [[Čačak]], legalizovani četnici zarobili i streljali.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|pp=34, 55, 67}} Miroljuba Matijevića koji je takođe bio sekretar OK SKOJ-a za Čačak su legalizovani četnici zarobili i predali Nemcima koji su ga streljali u [[Banjički logor|logoru na Banjici]].{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=70}} Legalizovani četnici su zarobili i Milana Batu Jankovića, istaknutog čačanskog komunistu koji je bio predsednik Odbora za borbu protiv pete kolone u Čačku 1941. godine, da bi ga zatim usmrtili.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=156}} Legalizovani četnici su predali okupatorima 449 zarobljenih partizana i njihovih pristalica iz čačanskog kraja, koje su ovi nakon toga likvidirali.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=436}}&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/38_26.htm Радисав С. Недовић, Пантелија М. Васовић, Затамњена истина, Чачак, 2006.], стр. 124-151.&lt;/ref&gt;

Legalizovani četnici Požeškog četničkog odreda pod komandom Manojla Koraća su 18. i 19. decembra 1941. godine uhvatili 30 poimenice poznatih boraca Ariljskog bataljona i predali ih Nemcima, koji su zarobljenike streljali u Užicu 28. decembra iste godine.&lt;ref&gt;Arhiv Jugoslavije, DK, 110, f. 411, s. 691-922&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=66}}&lt;/ref&gt; Žandarmerijski major (u januaru 1942. unaprijeđen u čin potpukovnika) Manojlo Korać, čovjek od Mihailovićevog povjerenja, čiju će komandu priznavati sve do hapšenja od strane [[Gestapo]]a u decembru 1942. godine,&lt;ref&gt;Sima Begović, Logor 
Banjica 1941-1944, knjiga II, Institut za savremenu istoriju, Beograd, 1989, str. 8&lt;/ref&gt; istovremeno je bio i Pećančev okružni vojvoda. U izvještaju koji je uputio Nedićevoj vladi 23. novembra iste godine, Korać daje bilans svojih aktivnosti iz prethodnih deset mjeseci, otkako je na čelu okruga Užičkog: &quot;''Od kada sam 5. januara 1942. godine Pećančevim dekretom postavljen za okružnog komandanta četničkih odreda uhapšeno je 1195 političkih krivaca, od toga streljano 92, predato Nemcima radi streljanja u Beogradu 50 lica, upućeno u koncentracioni logor u Beogradu 414 lica''.&quot;&lt;ref&gt;http://istorijanisa.wikidot.com/rame-uz-rame-sa-nemackim-oruzanim-odredima&lt;/ref&gt; U memoarskom spisu objavljenom 2015. godine pod nazivom &quot;''Između Draže i Nedića''&quot;, Korać je fenomenu legalizacije četničkih odreda posvetio posebnu pažnju.&lt;ref&gt;https://www.pogledi.rs/pretplata-na-knjigu-potpukovnik-manojlo-korac-izmedju-draze-i%E2%80%88nedica.html&lt;/ref&gt;

Četnici vojvode Budimira Bosiljčića, koji je priznavao komandu [[Kosta Pećanac|Koste Pećanca]], uhvatili su krajem 1941. i početkom 1942. godine veći broj partizana u Tamnavi i predali ih Nemcima. Poznata su imena 19 partizana, stanovnika tamnavskih sela, koji su ubijeni u nemačkim logorima u [[Norveška|Norveškoj]], koje su uhvatili Bosiljčićevi četnici. Najveći broj (5) bili su stanovnici [[Banjani (Ub)|Banjana]], sela u kome je živeo Bosiljčić. Bosiljčićevi četnici su marta 1943. u selu Brgulama kod [[Ub]]a uhvatili šestočlanu [[Jevreji|jevrejsku]] porodicu koja je pobegla iz Beograda kako bi izbegla odvođenje u logor. Uhapšeni Jevreji su predati Nemcima. Bosiljčić je 1943. pristupio JVuO i imenovan je za oficira pri štabu Valjevskog korpusa.&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=66}}&lt;/ref&gt;

Legalizovani četnici na području [[Kraljevo|Kraljeva]], [[Ушће (Краљево)|Ušća]] i [[Raška (grad)|Raške]] početkom decembra 1941. započeli su hvatanje boraca [[Kraljevački partizanski odred|Kraljevačkog]] i Kopaoničkog partizanskog odreda. Zarobljeni partizani su predavani Pećančevom vojvodi Mašanu Đuroviću koji je organizovao dva sprovođenja zarobljenika i njihovu predaju Nemcima u [[Niš]]u. Prva grupa brojala je 24 zarobljenika i sprovedena je 15. decembra, dok je druga grupa brojala 48 zarobljenika i sprovedena je 19. decembra. Zarobljeni partizani postali su zatočenici nemačkog [[Logor Crveni krst|logora na Crvenom krstu]] u Nišu. Većina je stradala tokom 1942. godine, dok je manji deo uspeo da preživi proboj iz logora 12. februara 1942.&lt;ref&gt;Miroslav M. Milovanović, Nemački koncentracioni logor na Crvenom krstu u Nišu i streljanja na Bubnju, Beograd-Niš, 1983, str. 102-103&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=66-67}}&lt;/ref&gt;

Sve u svemu, od kraja novembra 1941. do proljeća 1942, širom zapadne, sjeverozapadne i [[Centralna Srbija|centralne Srbije]], legalizovani ravnogorski četnici su učestvovali, samostalno ili u saradnji sa četničkim odredima i grupama koje su prethodnih mjeseci prihvatile ingerenciju kvislinške vlade, u pravom lovu na partizane, kao i na njihove pomagače i simpatizere. Na ovaj način uhvaćeno je nekoliko hiljada ljudi. Ubrzo po zarobljavanju, četnici su strijeljali više stotina partizana, dok su većinu predali njemačkom okupatoru.&lt;ref&gt;http://www.yuhistorija.com/serbian/drugi_sr_txt01c4.html&lt;/ref&gt;

==== Sukobi sa ljotićevcima ====
Ubrzo po legalizaciji započeli su sukobi između ilegalnih četnika sa legalizovanim četnicima i ljotićevcima. Krajem maja 1942. u blizini Čačka, [[Predrag Raković]] je organizovao napad na Budimira Nikića i njegovu pratnju, kojom prilikom je Nikić ranjen, dok su četvorica njegovih saradnika ubijeni.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=167}}&lt;/ref&gt; Krajem juna 1942. još jedan pripadnik ljotićevaca, sveštenik Dragutin Bulić je bio napadnut i ubijen od strane četnika pod Rakovićevom komandom na pijaci u Čačku.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=167}}&lt;/ref&gt;

U isto vrijeme, u [[Gornji Milanovac|Gornjem Milanovcu]] se desio sličan događaj. Poslije odlaska majora [[Milan Kalabić|Milana Kalabića]] (koji je bio dio ilegalne strukture JVuO, ali istovremeno i načelnik okruga, tj. pod ingerencijom Nedićeve vlade; otac [[Nikola Kalabić|Nikole Kalabića]]) sa oko 200 ljudi pod svojom komandom u [[Požarevac]], u grad je došao kapetan Rajko Terzić. Počev od aprila 1942, Terzić je hapsio pripadnike i simpatizere ilegalnih četnika i prosljeđivao ih Njemcima koji su ih ubijali ili slali u koncentracione logore u Njemačkoj. Ilegalni četnici su se ubrzo osvetili i ubili Terzića u njegovoj kancelariji.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=167}}&lt;/ref&gt; Prema nekim nepotvrđenim navodima, Terzić će posthumno od strane Njemaca biti odlikovan ordenom &quot;Gvozdenog krsta&quot;.

== Raspuštanje ==
Nemačke vojne i obaveštajne strukture su uspele da shvate suštinu procesa legalizacije dok je [[Abwehr]] uključio proces legalizacije u njegovu analizu situacije u Srbiji objavljenu u decembru 1941. Već 20. decembra 1941. u Abwehru shvataju i primećuju da ostaci poraženih Mihailovićevih četničkih grupacija pokušavaju da se pridruže Pećančevim četnicima pa zato insistiraju da &quot;sve Mihailovićeve pristalice treba tretirati kao pobunjenike i nikako drugačije&quot;.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=122}}&lt;/ref&gt;

Nemački general August Majsner je bio sumnjičav prema legalizovanim četnicima još od kada je došao u Srbiju početkom 1942. Mnogi legalizovani četnički odredi su se u suštini ponašali kao ilegalni četnici, a neki su čak i pripojili sebi novoosnovane legalne četničke odrede.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=192}}&lt;/ref&gt; Pošto su Nemci očekivali da bi Saveznici mogli da organizuju invaziju svojih trupa na jugoslovensku obalu Jadranskog mora, odlučili su da u drugoj polovini 1942. godine razoružaju legalizovane četnike, kako one Mihailovićeve, tako i Pećančeve.&lt;ref&gt;{{harv|Đuković|1982|p=54}}: &quot;Кад су у другој половини 1942. године разоружани четници Косте Пећанца и легализовани четници Драже Михаиловића, ...&quot;&lt;/ref&gt;

Zbog toga su nemačke okupacione vlasti organizovale njihovo razoružavanje, zarobljavanje ili ponovno naoružavanje drugačijim oružjem. Ponovno naoružavanje je bilo organizovano tako da su Nemci oduzimali četnicima njihovo oružje koje je koristilo standardnu municiju i zamenjivali ga oružjem sa nestandardnom municijom koja kada se potroši jedino može da se nabavi od Nemaca. Neke četničke jedinice su bile jednostavno razoružane i raspuštene, a neke razoružane i odvedene u [[Logor Staro sajmište|koncentracioni logor na Starom Sajmištu]] ili u [[Koncentracioni logor Mauthauzen|Mathauzuen]].&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=193}}&lt;/ref&gt;

Posljednja dva legalizovana četnička odreda (Pećančev kojim je komandovao Mašan Đurović i Mihailovićev pod komandom potpukovnika Momčila Matića) bila su raspuštena sredinom marta 1943. godine.&lt;ref&gt;{{harv|Tomasevich|1979|p=184}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Kazimirović|1995|p=994}}: &quot;Последња два легализована Михаиловићева одреда распуштена су у марту 1943. године.&quot;&lt;/ref&gt; Ukupno je oko 12.000 legaliziranih Pećančevih i Mihailovićevih četnika bilo raspušteno, mnogo njihovih oficira uhapšeno, te poslano u zarobljeničke logore u Njemačkoj.

== Tumačenja ==
Posleratna propaganda je uporno isticala da su za stradanje partizana u decembru 1941. krivi četnici Draže Mihailovića, uprkos činjenici da odgovornost leži na komandantima i jedinicama koje su se legalizovale kod Milana Nedića, ili grupe koje su bile nezavisne od Mihailovića poput one pod komandom Bože Javorca.&lt;ref&gt;ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА, ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt;

[[Stanislav Krakov]] u emigraciji piše: „Nedić je po svaku cenu hteo da spase Mihailovićeve odrede u Zapadnoj Srbiji od uništenja prilikom nemačke ofanzive. Već i ranije, on je bio u kontaktu 
s većinom baš tih četničkih komandanata u Zapadnoj Srbiji, jer ih je snabdevao oružjem 
i municijom u njihovoj borbi protiv komunista, te je tu vrlo brzo i efikasno bio postignut 
sporazum između Nedićevih i Mihailovićevih oficira. Svi četnički odredi na ugroženom 
terenu imali su da se u roku od nekoliko dana pre početka nemačke akcije «legalizuju», tj. 
da se stave Nediću na raspoloženje, stvarno ili fiktivno, te da se vode kao njegove jedinice; 
da budu snabdevene njegovim objavama i da, isto kao i ljudstvo oružanih odreda, odnosno 
dobrovoljci, primaju sve potrebe u municiji, hrani i novcu od predsednika srpske vlade.“&lt;ref&gt;{{harv|Краков|1963|p=280}}&lt;/ref&gt; 

U početku su izveštaji o kolaboracionizmu &quot;legalizovanih&quot; četnika izazvali kritike koje su ubrzo potisnute posle aktivnosti ovih jedinica usmerenih protiv formacija [[Sile Osovine|sila Osovine]] i dobrovoljaca [[Dimitrije Ljotić|Dimitrija Ljotića]].&lt;ref&gt;{{harv|Đuretić|1993|p=304}}: &quot;The reports about the collaborationism in Serbia were through the &quot;legalized&quot; units (with Nedic) received, at the beginning, with criticism, to be soon suppressed by the anti-fascist &quot;assertion&quot; of these forces fighting against Ljotic's volunteers.&quot;&lt;/ref&gt; Na suđenju, Mihailović je isticao da je odobrio legalizaciju nekih četničkih jedinica kao najbolji način da se infiltriraju u snage Sila osovine.&lt;ref&gt;{{harv|Heilbrunn|1956|p=117}}: &quot;.. Mihailovitch pointed out that he approved of legalization as the best means for infiltration&quot;&lt;/ref&gt; Britanci su u suštini smatrali &quot;legalizaciju&quot; uspešnom obmanom.&lt;ref&gt;{{harv|Wheeler|1980|p=282}}: &quot;As is apparent from the admiring tone of Hudson's despatch, he - and the British in general - tended to regard &quot;legalization&quot; as a good ruse.&quot;&lt;/ref&gt;

U septembru 1942. [[Zaharije Ostojić]] referiše Mihailoviću i obrazlaže pozitivne i negativne posledice legalizacije ističući da je sa jedne strane legalizacijom spašeno ljudstvo i oružje, ali sa druge strane je do značajnog opadanja borbenog duha i discipline legalizovanih jedinica koje uopšte ne izvršavaju naređenja organa JVuO za koju su &quot;potpuno izgubljeni&quot;.&lt;ref&gt;Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu naroda Jugoslavija, Vojnoistorijski institut, 1981, str 601&lt;/ref&gt; Naime, prema Ostojićevim navodima, došlo je do toga da je &quot;''borbeni duh opao, disciplina takođe. Plate su donele kocku i pijančenja, starešinama su se osladili Nedićevi činovi''&quot;, a nisu bili retki ni &quot;''prijateljstva ni lumperaj sa okupatorom''.&quot;&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta (knjiga I), Beograd 1999., str. 222.&lt;/ref&gt;

== Reference ==

{{Reflist|30em}}

== Izvori ==

{{refbegin|3}}
* {{cite book|ref=harv|last=Dimitrijević|first=Bojan B.|title= Vojska Nedićeve Srbije oružane snage srpske vlade 1941-1945|edition=3.|url=https://issuu.com/novo-videlo/docs/nedic_-_copy |year=2020|publisher=Službeni glasnik|isbn=978-86-519-1811-0}}
* {{cite book|ref=harv|last=Давидовић|first=Горан|editor=Драган Драшковић|others=Радомир Ристић|title=Kraljevo oktobra 1941. - zbornik radova|year=2003|publisher=Народни Музеј Краљево, Историјски Архив Краљево|chapter=Чачани на опсади Краљева октобра 1941}}
* {{cite book|ref=harv|last=Jončić|first=Koča|title=Narodni ustanak i borbe za Kraljevo 1941. godine: zbornik radova naučnog skupa|url=https://books.google.com/books?id=aUsrAAAAMAAJ|year=1985|publisher=Narodna knj.}}
* {{cite book|ref=harv|last=Seton-Watson|first=Hugh|title=The East European Revolution|url=https://books.google.com/books?id=ConiAAAAMAAJ|year=1961|publisher=Praeger}}
* {{cite book|ref=harv|last=Heilbrunn|first=Otto|title=The Soviet secret services|url=https://books.google.com/books?id=6xc-AQAAIAAJ|year=1956|publisher=Frederick A. Praeger}} 
* {{cite book|ref=harv|last=Wheeler|first=Mark C.|title=Britain and the war for Yugoslavia, 1940-1943|url=https://books.google.com/books?id=3aB4AAAAIAAJ|year=1980|publisher=East European Monographs &amp;#91;sic&amp;#93;|isbn=978-0-914710-57-8}}
* {{cite book|ref=harv|last1=Dear|first1=Ian|last2=Foot|first2=Michael Richard Daniell|title=The Oxford companion to World War II|url=https://books.google.com/books?id=nj0OAQAAMAAJ|year=1995|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-866225-9}}
* {{cite book|ref=harv|last=Đuretić|first=Veselin|title=Demolition of Serbs in the 20th Century: Background of the Currentdram in Dismembered Yogoslavia|url=https://books.google.com/books?id=uI1pAAAAMAAJ|year=1993|publisher=Great Lakes Graphics}}
* {{cite book|ref=harv|last=Краков|first=Станислав|title=Генерал Милан Недић, Књига прва: На оштрици ножа|url=https://issuu.com/novo-videlo/docs/stanislav-krakov-general-milan-nedi
|year=1963|publisher=Штампарија Искра|location=Минхен|id=}}
* {{Cite book| ref=harv| last=Borković| first = Milan|authorlink = Милан Борковић| title = Kontrarevolucija u Srbiji. Kvislinška uprava u Srbiji 1941—1944 (knjiga 1)|year=1979a| url = http://znaci.net/00001/154.htm| publisher = | location = Beograd|id=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Đuković|first=Isidor|title=Prva šumadijska brigada|url=https://books.google.com/books?id=4Nd5AAAAIAAJ|year=1982|publisher=Narodna knjiga}}
*  {{Cite book| ref=harv| last=Petranović| first = Branko|authorlink = Бранко Петрановић| title = Srbija u Drugom svetskom ratu 1939—1945|year=1992| url = http://znaci.net/00001/92.htm| publisher = Vojnoizdavački i novinski centar| location = Beograd|id=}}
* {{cite book | ref=harv |last=Petranović |first=Branko |author-link= |date=1997 |title= Istoričar i njegova epoha |location= |publisher=Универзитет Црне Горе |isbn=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Kazimirović|first=Vasa|title=Srbija i Jugoslavija: 1914-1945|url=https://books.google.com/books?id=onlpAAAAMAAJ|year=1995|publisher=Prizma}}
* {{cite book|ref=harv|last=Живковић|first=Милутин Д.|title=Санџак 1941–1943|url=|year=2017|publisher=Филозофски Факултет, Универзитет у Београду|isbn=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Radanović|first=Milan|title=Kazna i zločin: Snage kolaboracije u Srbiji|year=2015|url= https://www.academia.edu/45434289/KAZNA_i_ZLO%C4%8CIN_Snage_kolaboracije_u_Srbiji_Drugo_dopunjeno_izdanje|publisher=Rosa Luxemburg Stiftung|location=Beograd|isbn=978-86-88745-15-4}}
* {{cite book|ref=harv|last=Tomasevich|first=Jozo|title=Četnici u Drugom svjetskom ratu 1941-1945|url=https://books.google.rs/books/about/%C4%8Cetnici_u_drugom_svjetskom_ratu_1941_19.html?id=GvUCAAAAMAAJ&amp;redir_esc=y|year=1979|publisher=Sveučilišna naklada Liber|location=Zagreb|isbn=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Stupar|first=Dušan|title=Draža - Istina o četnicima, Ravnogorsko četništvo 1941–1945|url=|year=2015|publisher=Vukotić media|isbn=}}
* {{cite journal|last=Томанић|first=Борис|date=2017.|title=Горска гарда Њ. в. краља Петра Другог у орашачком срезу. Формација, борбе, злочини|url=http://www.isi.mod.gov.rs/multimedia/dodaci/vig_1_2017_1554881807.pdf |journal=Војноисторијски гласник|publisher=Институт за стратегијска истраживања - Одељење за војну историју Министарства одбране Републике Србије|volume=1|pages=112}}
* {{cite book|ref=harv|last1=Давидовић|first1=Горан|last2=Тимотијевић|first2= Милош |author-link= |date= 2006 |title= ОСВЕТЉАВАЊЕ ИСТИНЕ ДОКУМЕНТА ЗА ПОЛИТИЧКУ И ВОЈНУ ИСТОРИЈУ ЧАЧКА 1938-1941 КЊИГА ПРВА |url=https://arhivcacak.org.rs/wp-content/uploads/doc/osvetljavanje-istine.pdf |location=Чачак-Краљево |publisher=Народни музеј Чачак, Историјски архив Чачак, Народни музеј Краљево |page= |isbn=}}
{{refend}}

{{DEFAULTSORT:Legalizovani cetnici}}
[[Kategorija:Četnici| ]]
[[Kategorija:Historija Jugoslavije]]
[[Kategorija:Istorija Srbije]]</text>
      <sha1>bqznxxl6m1ac4ithyeof6y0l96h5gak</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Raspjevana revolucija</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4673153</id>
    <revision>
      <id>41259851</id>
      <parentid>41259702</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T15:56:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Edgar Allan Poe</username>
        <id>29250</id>
      </contributor>
      <comment>/* Značajne protestne pjesme */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6302" xml:space="preserve">[[File:Öised laulupeod 88 (65).jpg|thumb|320px|Spontani prosvjedi pjesmom tokom [[Laulupidu|Estonskog festivala pjesme]] [[1988.]] godine bili su početak Raspjevane revolucije, koja je po tim događajima i dobila svoje ime.]]
'''Raspjevana revolucija''' ([[estonski]]: ''laulev revolutsioon''; [[latvijski]]: ''dziesmotā revolūcija''; [[litvanski]]: ''dainuojanti revoliucija'') je uobičajeni naziv za događaje koji su doveli do obnove suvereniteta [[Estonija|Estonije]], [[Latvija|Latvije]] i [[Litva|Litve]], triju [[Baltičke države|baltičkih država]] pod sovjetskom kontrolom, usred [[Raspad Sovjetskog Saveza|raspada Sovjetskog Saveza]].&lt;ref&gt;*{{cite book | last=Thomson | first=Clare | title=The Singing Revolution: A Political Journey through the Baltic States | location=London  | publisher=Joseph | year=1992 | isbn=0-7181-3459-1 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal | last=Ginkel | first=John |date=September 2002 | title=Identity Construction in Latvia's &quot;Singing Revolution&quot;: Why inter-ethnic conflict failed to occur | journal=Nationalities Papers | volume=30| issue=3| pages=403–433 | doi=10.1080/0090599022000011697| s2cid=154588618 }}&lt;/ref&gt; Sam termin skovao je estonski aktivist i umjetnik [[Heinz Valk]] u novinskom članku objavljenom tjedan dana nakon spontanih masovnih demonstracija pjevanjem koje su u [[10. lipnja|10.]] i [[11. lipnja]] [[1988.]] godine održane na [[Pjevačko polje (Tallinn)|Pjevačkom polju]], mjestu održavanja [[Laulupidu|Estonskog festivala pjesme]].&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=nI73PdnqQlcC|title=Between Utopia and Disillusionment: A Narrative of the Political Transformation in Eastern Europe|first=Henri|last=Vogt|date=1 January 2005|publisher=Berghahn Books| isbn=9781571818959 |access-date=1 January 2022|via=Google Books}}&lt;/ref&gt; Nedugo nakon ovih događaja, sve su tri republike proglasile i dobile priznanje svoje nezavisnosti od Sovjetskog Saveza.

== Pozadina ==

== Estonija ==

== Latvija ==

== Litva ==

== Značajne protestne pjesme ==
* &quot;[[Baltik se budi!]]&quot; ({{lang-lt|Bunda jau Baltija}}, {{lang-lv|Atmostas Baltija}}, {{lang-et|Ärgake, Baltimaad}}) ([[Estonija]]/[[Latvija]]/[[Litva]])
* &quot;Brīvību Baltijai&quot;&lt;ref name=&quot;uzd&quot;/&gt; ([[Latvija]]) (sh. &quot;Sloboda za Baltik&quot;)
* &quot;Dzimtā valoda&quot;&lt;ref name=&quot;uzd&quot;/&gt; ([[Latvija]]) (sh. &quot;Materinji jezik&quot;)
* ''[[Lāčplēsis (rock opera)|Lāčplēsis]]'' ([[Latvija]]) (sh. &quot;Ubojica medvjeda&quot;)
* &quot;Manai Tautai&quot;&lt;ref name=&quot;uzd&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.uzdevumi.lv/ExerciseRun/RunExercise?exerciseId=62c3eab0-edcb-4ed4-bcb2-5b8950581565&amp;parentType=VirtualSchool&amp;parentId=4193|title=Latvijas neatkarības atjaunošana|language=lv|access-date=29 March 2013|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130522204140/http://www.uzdevumi.lv/ExerciseRun/RunExercise?exerciseId=62c3eab0-edcb-4ed4-bcb2-5b8950581565&amp;parentType=VirtualSchool&amp;parentId=4193|archive-date=22 May 2013}}&lt;/ref&gt; ([[Latvija]]) (sh. &quot;Mojoj naciji&quot;)
* &quot;Gaismas pils&quot;&lt;ref name=&quot;Kudiņš&quot;&gt;{{cite journal |last=Kudiņš |first=Jānis |year=2019 |title= Phenomenon of the Baltic singing revolution in 1987-1991: Three Latvian songs as historical symbols of non-violent resistance |url=http://www.doiserbia.nb.rs/img/doi/1450-9814/2019/1450-98141926027K.pdf |journal=Muzikologija |issue=26 |pages=27–39 |access-date=November 18, 2020 |doi=10.2298/MUZ1926027K|doi-access=free }}&lt;/ref&gt; ([[Latvija]]) (sh. &quot;Dvorac svjetlosti&quot;)
* &quot;Pūt, Vējiņi!&quot;&lt;ref name=&quot;Kudiņš&quot;/&gt; – latvijska verzija [[Livonci|livonske]] vjenčane narodne pjesme (&quot;Pūgõ tūļ&quot;), a koja se često koristila kao neslužbena zamjena za [[Dievs, svētī Latviju!|državnu himnu]] za vrijeme sovjetskog doba. ([[Latvija]]) (sh. &quot;Pušite, vjetrovi!&quot;)
* &quot;[[Saule, Pērkons, Daugava]]&quot;&lt;ref name=&quot;Kudiņš&quot;/&gt; ([[Latvija]]) (sh. &quot;Sunce, grom, [[Daugava]]&quot;)
* &quot;Ei ole üksi ükski maa&quot;&lt;ref name=&quot;uzd&quot;/&gt; ([[Estonija]]) (sh. &quot;Nijedna zemlja nije sama&quot;)
* &quot;[[Eestlane olen ja eestlaseks jään]]&quot;&lt;ref name=&quot;uzd&quot;/&gt; ([[Estonija]]) (sh. &quot;Ja sam Estonac i ostat ću Estonac&quot;)
* &quot;Isamaa ilu hoieldes&quot;&lt;ref name=&quot;uzd&quot;/&gt; ([[Estonija]]) (sh. &quot;Ljepota domovine&quot;)
* &quot;Sind surmani&quot;&lt;ref name=&quot;uzd&quot;/&gt; ([[Estonija]])
* &quot;Mingem üles mägedele&quot;&lt;ref name=&quot;uzd&quot;/&gt; ([[Estonija]]) (sh. &quot;Idemo u planine&quot;)
* Laisvė (canonical perf. Eurika Masytė) ([[Litva]]) (sh. &quot;Sloboda&quot;)
* Palaimink Dieve mus ([[Litva]]) (sh. &quot;Bog nas blagoslovio&quot;)
* Dėl Tos Dainos ([[Litva]]) (sh. &quot;Za tu pjesmu&quot;)
* Pabudome ir kelkimės ([[Litva]]) (sh. &quot;Probudili smo se, sada ustanimo&quot;)
* Kokia nuostabi, Lietuva esi (originalni izv. Kipras Mašanauskas) ([[Litva]]) (sh. &quot;Kako si čudesna, Litvo&quot;)
* Šaukiu aš tautą (originalni izv. Vytautas Kernagis) ([[Litva]]) (sh. &quot;Pozivam naciju&quot;)
* Tėvyne dainų ir artojų (originalni izv. Rondo) ([[Litva]]) (sh. &quot;Domovine pjesme i sinova zemlje&quot;)
* Mano mylimoji / per pasaulio sniegą ... (originalni izv. Gintarė Jautakaitė) ([[Litva]]) (sh. &quot;Moja voljena / Kroz svjetski snijeg&quot;)
* Broli, neverk! ([[Litva]]) (sh. &quot;Brate, ne plači&quot;)

== Vidi i ==
* [[Baltički put]]
* [[Raspad Sovjetskog Saveza]]

== Reference ==
{{reflist}}

== Vanjske veze ==
{{Commons category}}
* [http://lietuviu-bendruomene.org/lithuania.html A Lithuanian history, including information about Bloody Sunday]
* [http://www.tallinn-life.com/tallinn/estonian-singing-revolution  Tallinn-Life: ''A Brief Guide to the Estonian Singing Revolution'']
* [https://web.archive.org/web/20111114094618/http://www.okupatsioon.ee/en/lists/47-aadu-jogisoo Aadu Jogiaas: Disturbing soviet transmissions in August 1991] Museum of Occupations
* [http://www.singingrevolution.com ''The Singing Revolution'', US documentary film of the Estonian Singing Revolution]
* [http://nvdatabase.swarthmore.edu/content/estonians-campaign-independence-singing-revolution-1987-1991 General information about The Singing Revolution]
* [http://www.artsci.washington.edu/newsletter/Dec13/Baltics.asp Washington Newsletter - When Songs Trumped Rifles]
* [https://www.youtube.com/watch?v=15lKhXhKljc  Singing Revolution Cantata performance at UIC pavilion, Chicago, IL, Summer, 2015]

{{Hladni rat}}
{{Authority control}}

[[Kategorija:Hladni rat]]
[[Kategorija:SSSR]]
[[Kategorija:1988]]
[[Kategorija:Historija Estonije]]
[[Kategorija:Historija Latvije]]
[[Kategorija:Historija Litvanije]]</text>
      <sha1>49upbn7x26usi4bbez85fmuuytxelbr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Razgovor o šablonu:Događaji</title>
    <ns>11</ns>
    <id>4673159</id>
    <revision>
      <id>41259853</id>
      <parentid>41259806</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T16:04:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Alekol</username>
        <id>2231</id>
      </contributor>
      <comment>/* Zašto se događaji ne dodavaju sa datumom? */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="946" xml:space="preserve">== Zašto se događaji ne dodavaju sa datumom? ==

Ako nema protivljenja mislim da bi bilo dobro početi dodavati datume događajima da se zna kada su se dogodili... No bilo bi dobro i dodati novijih vijesti, kojih imamo na popisu [[2022]]. godine. Zapravo mislim da bi sinkroniranje ovog šablona sa člancima o godinama bilo još bolje od zasebnog arhiviranja, ipak oba dokumentiraju događaje, a jedan od njih (članak o godini) je puno češće ažuriran. -[[Korisnik:Vipz|Vipz]] ([[Razgovor sa korisnikom:Vipz|razgovor]]) 05:12, 21 juli 2022 (CEST)

@[[Korisnik:Alekol|Alekol]]: pingujem te jer si glavni operator naših članaka o godinama! Da li bi ti bilo previše posla ažurirati oba mjesta o aktualnim događajima? -[[Korisnik:Vipz|Vipz]] ([[Razgovor sa korisnikom:Vipz|razgovor]]) 05:47, 21 juli 2022 (CEST)
: Ne isključujem ništa. --[[Korisnik:Alekol|Alekol]] ([[Razgovor sa korisnikom:Alekol|razgovor]]) 18:04, 21 juli 2022 (CEST)</text>
      <sha1>juvfcftrrblfsmi6aoogaizx5grynm0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Červenjica</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4673163</id>
    <revision>
      <id>41259864</id>
      <timestamp>2022-07-21T18:56:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Akul59</username>
        <id>131397</id>
      </contributor>
      <comment>Nova stranica</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1438" xml:space="preserve">{{Naseljeno mesto u Slovačkoj
|mesto              = Červenjica
|originalni_naziv   = Červenica
|slika              = Slovakia Celovce 1.JPG
|opis_slike         =
|kraj               = [[Prešovski kraj|Prešovski]]
|okrug              = [[Okrug Prešov|Prešov]]
|populacija         = 1033&lt;ref name=&quot;populacija&quot; /&gt;
|nadm visina        = 578
|poštanski_kod      = 082 07
|pozivni_broj       = (+421) 51
|registarska_oznaka = PO
|gšir               = 48.887
|gduž               = 21.4506
|popis              = 1.1.2021
}}
'''Červenjica''' ({{jez-svk|Červenica}}) je naseljeno mjesto u [[okrug Prešov|okrugu Prešov]], u [[Prešovski kraj|Prešovskom kraju]], [[Slovačka|Slovačka Republika]].

== Stanovništvo ==
Prema podacima o broju stanovnika iz 2021. godine naselje je imalo 1033 stanovnika.&lt;ref name=&quot;populacija&quot; /&gt;

== Reference ==
{{reflist|refs=
&lt;ref name=&quot;populacija&quot;&gt;{{Cite web |url=https://www.scitanie.sk/obyvatelia/zakladne-vysledky/pocet-obyvatelov/OK/SK0417/OB |title=Obyvatelia - Základné výsledky |language=sk |date= |website=www.scitanie.sk |publisher= Statistički zavod Republike Slovačke|access-date=2022-07-12}}&lt;/ref&gt;
}}

== Spoljašnje veze ==
* {{Commons category-inline|Červenica}}
* {{Zvanični veb-sajt}}
* [http://www.e-obce.sk/ Krajevi i okruzi u Slovačkoj] {{sk}}

{{klica-selo-Slovačka}}
{{Okrug Prešov}}
{{Normativna kontrola}}

[[Kategorija:Okrug Prešov]]
[[Kategorija:Prešovski kraj]]</text>
      <sha1>msvlsv20ezmk2nlfkwmw2b8v7jlp2lo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41259865</id>
      <parentid>41259864</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T18:59:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Akul59</username>
        <id>131397</id>
      </contributor>
      <comment>slika</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1440" xml:space="preserve">{{Naseljeno mesto u Slovačkoj
|mesto              = Červenjica
|originalni_naziv   = Červenica
|slika              = Slovakia Cervenica 2.JPG
|opis_slike         =
|kraj               = [[Prešovski kraj|Prešovski]]
|okrug              = [[Okrug Prešov|Prešov]]
|populacija         = 1033&lt;ref name=&quot;populacija&quot; /&gt;
|nadm visina        = 578
|poštanski_kod      = 082 07
|pozivni_broj       = (+421) 51
|registarska_oznaka = PO
|gšir               = 48.887
|gduž               = 21.4506
|popis              = 1.1.2021
}}
'''Červenjica''' ({{jez-svk|Červenica}}) je naseljeno mjesto u [[okrug Prešov|okrugu Prešov]], u [[Prešovski kraj|Prešovskom kraju]], [[Slovačka|Slovačka Republika]].

== Stanovništvo ==
Prema podacima o broju stanovnika iz 2021. godine naselje je imalo 1033 stanovnika.&lt;ref name=&quot;populacija&quot; /&gt;

== Reference ==
{{reflist|refs=
&lt;ref name=&quot;populacija&quot;&gt;{{Cite web |url=https://www.scitanie.sk/obyvatelia/zakladne-vysledky/pocet-obyvatelov/OK/SK0417/OB |title=Obyvatelia - Základné výsledky |language=sk |date= |website=www.scitanie.sk |publisher= Statistički zavod Republike Slovačke|access-date=2022-07-12}}&lt;/ref&gt;
}}

== Spoljašnje veze ==
* {{Commons category-inline|Červenica}}
* {{Zvanični veb-sajt}}
* [http://www.e-obce.sk/ Krajevi i okruzi u Slovačkoj] {{sk}}

{{klica-selo-Slovačka}}
{{Okrug Prešov}}
{{Normativna kontrola}}

[[Kategorija:Okrug Prešov]]
[[Kategorija:Prešovski kraj]]</text>
      <sha1>evj838ittolzrm3r300njcur4si2pns</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>János Hunyadi</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4673166</id>
    <redirect title="Janoš Hunjadi" />
    <revision>
      <id>41259888</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:58:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Edgar Allan Poe</username>
        <id>29250</id>
      </contributor>
      <comment>Preusmjereno na [[Janoš Hunjadi]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="30" xml:space="preserve">#PREUSMJERI [[Janoš Hunjadi]]</text>
      <sha1>ldq3kkrk2tldiqmi93k13rm0o1chlaf</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>