Antička Grčka

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="sh">
  <siteinfo>
    <sitename>Wikipedia</sitename>
    <dbname>shwiki</dbname>
    <base>https://sh.wikipedia.org/wiki/Glavna_stranica</base>
    <generator>MediaWiki 1.39.0-wmf.21</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Mediji</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Posebno</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Razgovor</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Korisnik</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Razgovor sa korisnikom</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Wikipedia</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Razgovor o Wikipedia</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Datoteka</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Razgovor o datoteci</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">Mediawiki razgovor</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Šablon</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Razgovor o šablonu</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Pomoć</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Razgovor o pomoći</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Kategorija</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Razgovor o kategoriji</namespace>
      <namespace key="100" case="first-letter">Portal</namespace>
      <namespace key="101" case="first-letter">Razgovor o portalu</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Modul</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Razgovor o modulu</namespace>
      <namespace key="2300" case="first-letter">Spravica</namespace>
      <namespace key="2301" case="first-letter">Razgovor o spravici</namespace>
      <namespace key="2302" case="case-sensitive">Definicija spravice</namespace>
      <namespace key="2303" case="case-sensitive">Razgovor o definiciji spravice</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Antička Grčka</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1933</id>
    <revision>
      <id>41260050</id>
      <parentid>41250121</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T09:55:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2409:4061:2D83:4B4C:76E:1710:78C2:F1</ip>
      </contributor>
      <comment>Yes</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="45348" xml:space="preserve">{{Historija Grčke}}
'''Antička Grčka''' (često nazivana i kao '''stara''' ili '''drevna Grčka''') je naziv koji se koristi za opisivanje sveta u kojem se govorilo [[Grčki jezik|grčkim jezikom]] u antičkim vremenima.&lt;ref name=&quot;Thomas1988&quot;&gt;{{cite book|author=Carol G. Thomas|title=Paths from ancient Greece|url=http://books.google.com/books?id=NAwVAAAAIAAJ&amp;pg=PA27|accessdate=12 June 2011|year=1988 |publisher=BRILL|isbn=978-90-04-08846-7|pages=27–50}}&lt;/ref&gt; Taj naziv se ne odnosi samo na područje današnje [[Grčka|grčke države]], nego i na područja naseljena [[Antički Grci|Grcima]] u antičkim vremenima: [[Kipar]], [[Egejsko more|egejska]] obala [[Turska]] (tada poznata kao [[Jonija]]), [[Sicilija]] i južna [[Italija]] (poznata kao [[Velika Grčka]]), te razbacana naselja na obalama današnje [[Albanija|Albanije]], [[Bugarska|Bugarske]], [[Egipat|Egipta]], [[Francuska|Francuske]], [[Hrvatska|Hrvatske]], [[Libija|Libije]], [[Španija|Španije]] i [[Ukrajina|Ukrajine]].

Ne postoje određeni ili opšte prihvaćeni datumi početka i kraja razdoblja antičke Grčke. U uobičajenoj upotrebi to se razdoblje odnosi na cijelu grčku istoriju prije osnivanja [[Rimsko Carstvo|Rimskog Carstva]], međutim istoričari taj termin koriste preciznije. Tako neki autori u taj period uključuju i razdoblja [[Minojska civilizacija|minojske]] i [[Mikenska Grčka|mikenske civilizacije]] (od oko [[1600. pne.|1600.]] pre n.e. do oko [[1100. pne.|1100.]] godine pne.), dok drugi to osporavaju smatrajući da su te [[civilizacija|civilizacije]], iako s grčkog govornog područja, dosta različite od kasnijih grčkih kultura, pa bi se trebale odvojeno svrstavati.

Prema tradiciji razdoblje antičke Grčke počinje prvim [[Olimpijske igre|Olimpijskim igrama]] [[776. pne.|776.]] pre n.e., ali većina današnjih istoričara proširuju taj termin do oko [[1000. pne.|1000.]] pre n.e. Tradicionalni datum kraja razdoblja antičke Grčke smatra se smrt [[Aleksandar Veliki|Aleksandra Velikog]] [[323. pne.|323.]] pre n.e., a razdoblje koje slijedi naziva se [[Helenistička Grčka|helenističkim]] dobom.

Ovi su datumi dogovoreni među istoričrima dok neki autori smatraju civilizaciju antičke Grčke neprekinutim razdobljem koje je trajalo sve do dolaska [[Hrišćanstvo|Hrišćanstva]] u [[3. vek]]u poslije Hrista.

Antičku Grčku neki istoričari smatraju temeljom kulture [[Zapadnoevropska kultura|zapadnoevropske civilizacije]]. Grčka kultura je izvršila snažan uticaj na Rimsko Carstvo, koje je prenijelo njen oblik po mnogim dijelovima [[Evropa|Evrope]]. Civilizacija antičke Grčke je neizmjerno uticala na jezik, politiku, obrazovanje, filozofiju, umjetnost i arhitekturu modernog svijeta, posebno tokom [[Renesansa|renesanse]] u zapadnoj Evropi i ponovo tokom procvata [[Klasicizam|neoklasicizma]] tokom [[18. vek|18.]] i [[19. vek]]a u Evropi i objema [[Amerike|Amerika]]ma.&lt;ref&gt;Bruce Thornton, ''Greek Ways: How the Greeks Created Western Civilization'', Encounter Books, 2002&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Richard Tarnas, ''[http://books.google.com/books?id=0n2C299jeOMC&amp;lpg=PA25&amp;pg=PP1#v=onepage&amp;f=false The Passion of the Western Mind]'' (New York: Ballantine Books, 1991).&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Colin Hynson, ''[http://books.google.com/books?id=hmweq2TyxvsC&amp;lpg=PT5&amp;pg=PT5#v=onepage&amp;f=false Ancient Greece]'' (Milwaukee: World Almanac Library, 2006), 4.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Carol G. Thomas, ''[http://books.google.com/books?id=NAwVAAAAIAAJ&amp;lpg=PA1&amp;pg=PA1#v=onepage&amp;f=false Paths from Ancient Greece]'' (Leiden, Netherlands: E. J. Brill, 1988).&lt;/ref&gt;

== Grčko poreklo ==
[[Datoteka:Mycenae lion gate dsc06382.jpg|thumb|levo|200px|Lavlja vrata]]
Vjeruje se da su se Grci, krećući se prema jugu, doselili na grčko poluostrvo u nekoliko talasa pred kraj [[30. vek pne.|tri hiljade godine pre nove ere]], a poslednja je bila [[navala Dorana]]. Razdoblje od [[16. vek pne.|1600]]. do oko [[11. vek pne.|1100]]. je doba [[Mikenska Grčka|mikenske Grčke]], a poznato je po vladavini [[Kralj Agamemnon|kralja Agamemnona]] i ratovima protiv [[Troja|Troje]] kao što je prikazano u [[Homer]]ovim epovima. Razdoblje od 1100. godine do [[8. vek]]a pre Hrista naziva se &quot;[[Mračno doba Grčke|mračnim dobom]]&quot; jer iz tog razdoblja nema nikakvih zapisa, a arheološki dokazi su oskudni. Istorija antičke Grčke se završava vladavinom [[Aleksandar Veliki|Aleksandra Velikog]] koji je umro [[323. pne.]] Slijedeći događaji čine doba [[Helenistička Grčka|helenističke Grčke]].

Pri korišćenju izvora iz istorije antičke Grčke potrebna je velika opreznost. Grčki istoričari i politički pisci čija su djela preživjela, a među kojima su posebno ugledni [[Herodot]], [[Sokrat]], [[Ksenofon]], [[Demosten]], [[Platon]], [[Aristotel]] bili su uglavnom Atinjani ili njeni simpatizeri, a svi su bili politički konzervativci. Stoga znamo daleko više o istoriji i politici Atine od bilo kojeg drugog grada i njegove istorije. Štaviše, ovi su se pisci usredsredili gotovo samo na cijelokupnu političku, vojnu i diplomatsku istoriju, a zanemarili su ekonomsku i socijalnu. Sva se istorija antičke Grčke mora boriti s tim pristrasnostima u svojim izvorima.

== Wasim Akhter ==
Grčka je u 8. veku pre Hrista počela izlaziti iz mračnog doba koje je slijedilo nakon propasti mikenske civilizacije. Pismenost se izgubila i mikensko pismo je zaboravljeno, pa su Grci prilagodili [[Fenikija|feničansko]] [[pismo (znakovi)|pismo]] grčkome i od oko [[8. vek pne.|8. veka]] počinju se pojavljivati pisani zapisi. Grčka je bila podijeljena na mnogo malih samoupravljajućih zajednica čiji je oblik uzrokovan grčkom geografijom gdje su sva ostrva, doline i nizije odsječeni od susjeda morem ili planinskim lancem.

Dok se Grčka ekonomski oporavljala, njeno se stanovništvo povećalo više nego što je bilo obradive zemlje. Zbog toga su Grci od oko [[750. pne.]] započeli širenje koje je potrajalo 250 godina naseljavajući kolonije u svim pravcima. Na istoku su prvo kolonizovali [[Egejsko more|egejsku]] obalu [[Mala Azija|Malu Aziju]], a onda [[Kipar]] i obale [[Trakija|Trakije]], [[Mramorno more]] i južna obala [[Crno more|Crnog mora]]. Grčka je kolonizovala sve do dalekog sjeveroistoka [[Ukrajina|Ukrajine]]. Na zapadu su naseljene obale [[Albanija|Albanije]], [[Hrvatska|Hrvatske]], [[Sicilija|Sicilije]] i južne [[Italija|Italije]], a onda i južna obala [[Francuska|Francuske]], [[Korzika]] pa čak i sjeveroistočna [[Španija]]. Grčke kolonije su također osnovane u [[Egipat|Egiptu]] i [[Libija|Libiji]]. Današnji gradovi [[Sirakuza]], [[Napulj]], [[Marselj]] i [[Istanbul]] u svom početak su bili grčke kolonije Syracusa, Neapolis, Massilia i Byzantium.

Do [[6. vek pne.]] '''Helada''' (kako Grci zovu svoju zemlju) je postala kulturno i jezičko područje mnogo veće od geografskog područja Grčke. Grčki gradovi nisu politički nadzirali kolonije koje su osnivali, ali su često ostajali povezani s njima u religiji i trgovini. Grci su se i u otad�bini i u inostranstvu organizovalii u nezavisne zajednice, pa je grad (''polis'') bio osnovni oblik grčke vladavine.
[[Datoteka:Athens Acropolis.jpg|left|thumb|360px|[[Akropolja, Atina|Akropolja]], u ruševinama, još je uvijek u centru moderne [[Atina|Atine]]. Ona je bila najveće arhitektonsko delo 5. veka u Grčkoj.]]

== Socijalni i politički sukobi ==
Grčki su gradovi u početku bili monarhije, iako su mnogi gradovi bili jako mali pa naziv &quot;kralj&quot; za njihove vladare lako može zavarati zbog današnjeg značenja te riječi. U unutrašnjosti zemlje, uvijek blizu obradivih površina, mali sloj zemljoposjednika je imao moć. Oni su oblikovali ratničku [[Aristokratija|aristokratiju]] boreći se često u malim međugradskim ratovima oko zemlje. Međutim uspon trgovačkog sloja (koji se pojavio uvođenjem [[Kovani novac|kovanog novca]] oko [[680. pne.|680]].) započinje klasni sukob u većim gradovima. Od [[650. pne.|650]]. pa nadalje, aristokratije su zbačene i zamijenjene narodnim vođama nazvanim [[Tiranin|tiranima]] (''τγρρανοι''), riječ koja nije imala današnje značenje za okrutne diktatore.

Do 6. veka pojavilo se nekoliko dominantnih gradova u grčkim poslovima. To su bili gradovi [[Atina]], [[Sparta]], [[Korint]] i [[Teba (Grčka)|Teba]]. Svaki od njih je stavio okolna seoska područja i manje gradove pod svoju upravu, a Atina i Korint su pak postali glavna pomorska i trgovačka sila.

U Sparti se [[aristokratija]] održala na vlasti, a [[Likurg]]ov ustav (oko [[650. pne.|650]].) koji je dodatno učvrstio njenu snagu, dao je Sparti trajni militaristički režim pod dualnom monarhijom. Sparta je dominirala nad ostalim gradovima na [[Peloponez]]u, pa je stvorila savez s Korintom i Tebom.

Suprotno, u Atini je monarhija zabranjena [[683. pne.|683]]., a [[Solon]]ove reforme uvele su poluustavni sastav aristokratske vladavine. Aristokrate je zamijenila tiranija [[Pizistrat]]a i njegovih sinova, koji su grad učinili velikom pomorskom i trgovačkom silom. Kad su Pizistratidi zbačeni, [[Klisten]] je utemeljio prvu svjetsku [[Atinska demokratija|demokratiju]] ([[500. pne.|500]].) čiju vlast je imalo vijeće svih muških građana.

== Grčko-persijski ratovi ==
Glavni članak: [[Grčko-persijski ratovi]]

U [[Jonija|Joniji]] (današnja egejska obala [[Turska|Turske]]) grčki gradovi, koji su uključivali velika središta poput [[Milet]]a i [[Halikarnas]]a, nisu mogli održati svoju nezavisnost i došli su pod vlast [[Persijsko Carstvo|Persijskog Carstva]] sredinom 6. veka. Grci su [[499. pne.|499]]. podigli [[Jonski ustanak]], pa su im Atina i neke Grčke oblasti pristigle u pomoć.

Persijski Veliki vladar, [[Darije prvi]], ugušio je [[490. pne.|490]]. pobunu jonskih gradova, poslavši flotu da kazni Grke. Persijanci su se iskrcali na [[Atika|Atici]], ali ih je grčka vojska pod vodstvom atinskog vojskovođe [[Miltijad]]a porazila u [[Maratonska bitka|Maratonskoj bitci]]. Posmrtni grob atinskih poginulih boraca još se uvijek može vidjeti na Maratonskom polju.

Deset godina kasnije Darijev naslednik [[Kserks prvi]] poslao je kopnom znatno veću silu. Spartanski kralj [[Leonida]] zaustavio ga je kod [[Termopile|Termopila]]. Leonida je poražen, a Kserks je nastavio napredovanje prema Atici gdje je osvojio i spalio Atinu. Atinjani su predhodno napustili grad sklonivši se na ostrvo Salamini i pod vodstvom [[Temistoklo|Temistokla]] su porazili persijsku mornaricu u [[bitka kod Salamine|bitci kod Salamine]]. Godinu dana kasnije Grci su pod vodstvom Spartanca [[Pauzanije|Pauzanija]] porazili persijsku vojsku kod [[bitka kod Plateje|Plateje]].

Atenska se mornarica tada okrenula goneći Persijance sa [[Egejsko more|Egejskog mora]] i [[478. pne.|478]]. Atinjani su zauzeli [[Vizantium]]. Dok su napredovali stvorili su [[Delski savez]] u kojem su bile sve ostrvske i neke kontinentalne države. Savez je nazvan po svetom ostrvu [[Del]]u na kojem se čuvala zajednička riznica. Spartanci, iako su odigrali važnu ulogu u ratu, povukli su se nakon toga u izolaciju dopuštajući Atinjanima da uspostave pomorsku i trgovačku silu kojoj nije bilo ravne.

== Prevlast Atine ==
[[Datoteka:Perikles altes Museum.jpg|thumb|200px|Periklo]]

Grčko-persijski ratovi su najavili vek atinske prevlasti u grčkim poslovima. Atina je bila neizazvan gospodar mora i takođe vodeća trgovačka sila, iako je Korint ostao njen ozbiljni protivnik. Vodeći državnik tog perioda bio je [[Periklo]] koji je iskoristio porez koji su plaćali članovi Delskog saveza za izgradnju [[Partenon]]a i ostalih velikih spomenika klasične Atine. Do sredine 5. veka Savez je preimenovan u [[Atinsko Carstvo]], simbolizujući prijenos zajedničke riznice s Dela na Partenon [[454. pne.|454]].

Bogatstvo Atine je privlačilo mnoge talentovane ljude iz svih dijelova Grčke, te je stvorilo bogati besposleni sloj koji su postali zaštitnici umjetnosti. Atinska država je podupirala i nauku i umjetnost, a naročito arhitekturu. Atina je postala centar grčke književnosti, filozofije (vidi [[grčka filozofija|grčku filozofiju]]) i umjetnosti (vidi [[grčko pozorište]]). Neka od najvećih imena zapadnoevropske kulturne i intelektualne istorije živjela su u Atini tokom toga perioda: dramatičari [[Eshil]], [[Aristofan]], [[Euripid]] i [[Sofoklo]], filozofi [[Aristotel]], [[Platon]] i [[Sokrat]], povjesničari [[Herodot]], [[Tukidid]] i [[Ksenofon]], pjesnici [[Simonid]] i kipar [[Fidija]]. Grad je postao, po Periklovim riječima, &quot;škola Helade&quot;.

Ostale grčke države u početku su prihvatile atinsko vodstvo u nastavku rata protiv Persijanaca, ali nakon pada konzervativnog političara [[Kimon]]a [[461. pne.|461]]., Atina je postala sve izraženije imperijalistička sila. Nakon grčke pobjede u [[bitka kod Eurimedonta|bitci kod Eurimedonta]] [[466. pne.|466]]., Persijanci više nisu bili prijetnja, pa su neke države, poput [[Naksos]]a, pokušali istupiti iz saveza, ali su bili prisiljeni da se pokore. Nove atinske vođe, [[Perikle]] i [[Efijalt]], pustili su da se odnosi između Atine i Sparte pogoršaju, pa je [[458. pne.|458]]. izbio rat. Nakon nekoliko godina beskrajnog rata potpisan je 30-godišnji mir između Delskog i [[Peloponeski savez|Peloponeskog saveza]] (Sparta i njeni saveznici). To se podudarilo sa pomorskom bitkom kod [[Bitka kod Salamine (na Kipru)|Salamine]] na [[Kipar|Kipru]], zadnjom bitkom između Grka i Persijanaca, a nakon koje je zaključen [[Kalijin mir]] ([[450. pne.|450]].) između Grka i Persijanaca.

== Peloponeski rat ==
Glavni Članak [[Peloponeski rat]]
[[Datoteka:Alcibiades.jpg|thumb|200ph|Alkibijad]]

[[431. pne.|431]]. ponovo je izbio rat između Atine i Sparte i njenih saveznika. Povod ratu bio je spor između Korinta i jedne od njegovih kolonija, [[Korkira|Korkire]], u kojem je Atina posredovala. Pravi uzrok bilo je rastuće nezadovoljstvo Sparte i njenih saveznika zbog atinske prevlasti u grčkim poslovima. Rat je trajao 27 godina, dijelom zbog Atine koja je kao pomorska sila imala prevlast na moru i Sparte koja je kao najjača kopnena sila pobjeđivala na kopnu.

Spartanska početna strategija bila je invazija [[Atika|Atike]], ali su se Atinjani sklonili iza svojih čvrstih zidina. Tokom opsade u gradu je izbila [[kuga]] koja je uzrokovala velike gubitke, a od koje je stradao i sam Perikle. U isto vrijeme atinska mornarica je iskrcala vojsku na Peloponez, te je pobjedila u bitkama kod [[bitka kod Naupakta|Naupakta]] ([[429. pne.|429]].) i [[bitka kod Pila|Pila]] ([[425. pne.|425]].). Takav način ratovanja nijednoj strani nije uspio donijeti odlučujuću pobjedu, pa je nakon nekoliko godina beskonačnog ratovanja umjereni atinski vođa [[Nikija]] zaključio [[Nikijin mir]] ([[421. pne.|421]].).

Neprijateljstvo između Sparte i atinskog saveznika [[Arg]]a je ipak dovelo do nastavka borbe [[418. pne.|418]]. Sparta je porazila združene vojske Atine i njenih saveznika kod [[bitka kod Mantineje (418. pne.)|Mantineje]]. Nastavak borbe donijelo je radikalnu stranku, koju je vodio [[Alkibijad]], ponovo na vlasti u Atini. [[415. pne.|415]]. Alkibijad je uvjerio Atinsko vijeće da pokrene glavni pohod protiv [[Sirakuza|Sirakuze]], peloponeskog saveznika na [[Sicilija|Siciliji]]. Pohod je bio potpuni promašaj i ekspedicijska sila je izgubljena. Nikija je zarobljen, a Alkibijad je otišao u progonstvo. To je bila prekretnica u ratovanju.

Sparta je tada sagradila mornaricu da izazove atensku pomorsku silu, te je pronašla odličnog vojskovođu [[Lisandar|Lisandra]] koji je iskoristio prvi strateški potez zauzevši [[Dardaneli|Helespont]], izvor atinskog uvoznog žita. Pod prijetnjom gladi, Atinjani su poslali svoju zadnju mornaricu da se suoči s Lisandrom koji ih je odlučno porazio kod [[bitka kod Egospotama|Egospotama]] ([[405. pne.|405]].). Gubitak vlastite mornarice zaprijetila je Atini propašću. Zato je [[404. pne.|404]]. Atina zatražila mir, a Sparta je to uslovljavala očekivano teškom pogodbom: Atina je izgubila vlastite zidine, mornaricu i sve prekomorske posjede. Uz spartansku pomoć antidemokratska stranka je zavladala u Atini.

== Prevlast Sparte i Tebe ==
[[Datoteka:Griechenland 371-362.jpg|left|thumb|350px|[[371. pne.]]-[[362. pne.]]]]
Kraj Peloponeskog rata učinio je Spartu gospodarom cijele Grčke, ali uski vidokrug spartanskih elitnih ratnika nije ih prilagodio toj ulozi. U nekoliko godina demokratska stranka je povratila vlast u Atini i ostalim gradovima. [[395. pne.|395]]. spartanske vođe su oduzele službu Lisandru, pa je Sparta izgubila pomorsku nadmoć. [[387. pne.|387]]. Sparta je sablaznila grčko mišljenje zaključivši sporazum s Persijom kojim su Persijanci okružili grčke gradove u Joniji i na Kipru, tako izvrgavajući sto godina grčkih pobjeda nad Persijom. Sparta je tada pokušala oslabiti moć njene bivše saveznice Tebe, što je dovelo do rata u kojem je Teba sklopila savezništvo sa starim neprijateljem, Atinom. Tebanski vojskovođe [[Epaminonda]] i [[Pelopida]] izvojevali su odlučujuću pobjedu u bitci kod [[bitka kod Leuktre|Leuktre]] ([[371. pne.|371]].).

Posljedica te pobjede bio je kraj spartanske i uspostavljanje tebske nadmoći. Takođe je i Atina obnovila velik djeo svoje prijašnje snage. Prevlast Tebe bila je kratkog vijeka. Epaminondinom smrti kod [[bitka kod Mantineje (362. pne.)|Mantineje]] ([[362. pne.|362]].) grad je izgubio svog najvećeg vođu, a njegovi naslednici učinili su veliku grešku započevši neuspješni desetogodišnji rat s [[Fokida|Fokidom]]. [[346. pne.|346]]. Tebanci su pozvali [[Filip drugi Makedonski|Filipa drugog Makedonskog]] da im pomogne protiv Fokiđana, te su tako po prvi put uvukli [[Makedonska dinastija|Makedonce]] u grčke poslove.

== Uspon Makedonaca ==
[[Datoteka:Demosthenes.jpg|thumb|200px|Demosten - protivnik Filipu]]

Kraljevstvo [[Makedonska dinastija|Makedonaca]] stvoreno je u 7. veku. Neki Grci su smatrali [[Makedonci|Makedonce]] [[Varvari|varvarima]], ali bez obzira na njihovo etničko porijeklo, oni su od 5. veka govorili grčkim jezikom i bili dijelom grčke kulture. Makedonci su imali neznatnu ulogu u grčkoj politici prije početka 4. veka, te je Filip drugi, preduzimljiv čovjek koji se školovao u Tebi, htjeo imati veću ulogu. Naročito je htjeo biti prihvaćen za novog grčkog vođu u vraćanju slobode grčkim gradovima u Aziji koji su bili pod persijskom vlašću. Zauzevši grčke gradove [[Amfipol]], [[Methoni (Pierija)|Metonu]] i [[Potidea|Potideju]], stekao je upravu nad makedonskim rudnicima zlata i srebra. To mu je dalo izvore da ostvari svoje namjere.

Filip je uspostavio makedonsku prevlast nad [[Tesalija (oblast)|Tesalijom]] ([[352. pne.|352]].) i [[Trakija|Trakijom]], a do [[348. pne.|348]]. je nadzirao sve sjevernije od [[Termopile|Termopila]]. Koristio je svoje veliko bogatstvo da potkupi grčke političare i stvori &quot;makedonsku stranku&quot; u svakom grčkom gradu. Njegova intervencija u ratu između Tebe i Fokide donijelo mu je prepoznatljivost grčkog vođe i dalo mu je mogućnost da postane vodeća sila u grčkim poslovima. Ali bez obzira što je njegovo iskreno divljenj bilo prema Atini, atinski je vođa [[Demosten]] u svojim slavnim govorima ([[filipike|filipikama]]) podsticao grčke gradove da se odupru njegovoj moći.

[[339. pne.|339]]. Teba, Atina, Sparta i ostale grčke države stvorile su savezništvo da se odupru Filipu i da ga izbace iz grčkih gradova koje je zauzeo na sjeveru. Međutim Filip je napao prvi, napredujući po Grčkoj gdje je kod [[Heronea|Heroneje]] porazio združene grčke gradove [[338. pne.|338]]. Taj događaj tradicionalno označava kraj ere grčkih gradova-država kao samostalnih političkih jedinica iako su Atina i ostali gradovi preživjeli kao samostalne države sve do [[Rimska republika|rimskih]] vremena.

Filip je pokušao pobjediti Atinu dodvoravanjem i darovima, ali nije uspeo. Organizovao je gradove u [[Korintski savez]] i proglasio da će voditi napad na Persiju kako bi oslobodio grčke gradove i osvetio persijske invazije u prethodnom veku. Prije nego što je to mogao učiniti ubijen je [[336. pne.|336]].

== Osvajanja Aleksandra Velikoga ==
Filipa je naslijedio 20-godišnji sin [[Aleksandar Veliki|Aleksandar]] koji je odmah nastavio sprovoditi očeve planove. Otputovao je u Korint gdje su ga okupljeni grčki gradovi priznali za vođu Grka. Nakon toga krenuo je na sjever da skupi vojsku. Vojska kojom je napao Persijsko Carstvo je uglavnom bila sastavljena od Makedonaca, ali su se također prijavili i mnogi zanesenjaci iz grčkih gradova. Dok je Aleksandar ratovao u Trakiji, čuo je da su se grčki gradovi pobunili. Pojurio je ponovo na jug, osvojio i razorio Tebu do temelja kao upozorenje svim grčkim gradovima ako bi se pokušali oduprijeti njegovoj snazi.

[[334. pne.|334]]. Aleksandar je krenuo u Aziju gdje je porazio Persijance na rijeci [[bitka na Graniku|Granik]]. Time je stekao kontrolu nad jonskom obalom, te je napravio pobjedničku povorku kroz oslobođene grčke gradove. Nakon što je dogovorio poslove u [[Anatolija|Anatoliji]] nastavio je napredovanje južno kroz [[Kilikija|Kilikiju]] do [[Sirija|Sirije]] gdje je porazio [[Darije treći|Darija trećeg]] kod [[bitka kod Isa|Isa]] ([[333. pne.|333]].). Onda je nastavio kroz [[Fenikija|Fenikiju]] do [[Egipat|Egipta]] kojeg je osvojio bez ikakvog otpora. Egipćani su ga dočekali kao osloboditelja od persijskog ugnjetavanja. 

Darije je sada bio spreman da sklopi mir, gde bi se Aleksandar pobjednički vratio kući, ali Aleksandar je odlučio da osvoji Persiju i postavi sebe za vladara čitavog svijeta. Napredovao je sjeveroistočno kroz Siriju i [[Mesopotamija|Mesopotamiju]], te je opet porazio Darija kod [[bitka kod Gaugamele|Gaugamele]] ([[331. pne.|331]].). Darije je krenuo u bijeg, ali su ga ubili vlastiti vojnici. Aleksandar se proglasio gospodarom Persijskog Carstva, zauzevši [[Suza|Suzu]] i [[Perzepol]] bez otpora.

U međuvremenu grčki gradovi su pokušavali obnoviti napore da se oslobode makedonske moći. Kod [[bitka kod Megalopola|Megalopola]] [[331. pne.|331]]., Aleksandrov regent [[Antipater]] porazio je Spartance koji su odbili da se pridruže Korintskom savezu i priznaju makedonsku prevlast.

Aleksandar se žurio napredujući kroz današnji [[Avganistan]] i [[Pakistan]] do doline rijeke [[Ind]] i [[326. pne.|326]]. je dosšao do [[Punjab (regija)|Punjaba]]. Mogao je lako napredovati sve do [[Ganges]]a i [[Bengal]]a ali je njegova vojska odbila ići dalje uvjerena da su na kraju svijeta. Aleksandar se nerado vratio nazad. Umro je od groznice u [[Vavilon]]u [[323. pne.|323]].

Aleksandrovo Carstvo se raspalo ubrzo nakon njegove smrti, ali njegova osvajanja zauvijek su promijenila grčki svijet. Hiljadu Grka su putovale s njim ili za njim da se nasele u novim grčkim gradovima koje je osnovao dok je napredovao. Najvažniji grad bila je [[Aleksandrija]] u [[Egipat|Egiptu]]. Kraljevstva u kojima se govorilo grčkim jezikom osnovana su u Egiptu, Siriji, Iranu i Baktriji. Započelo je [[Helenistička Grčka|helenističko]] doba.

== Politika i društvo ==

=== Politička struktura ===

[[Datoteka:Herodotus Massimo Inv124478.jpg|mini|200px|Herodot, rimska kopija]]

Antička Grčka se sastojala od nekoliko stotina manje-više nezavisnih (u zavisnosti od pojedinog perioda u kojem su se sklapali i rušili savezi, potpadalo pod vlast stranih ali i domaćih osvajača i sl.) gradova-država, tzv. ''polisa''. Ovakva struktura činila je Grčku veoma različitom od drugih zajednica tadašnjeg vremena koje bile ili plemenske zajednice ili kraljevstva čija se vladavina prostirala često velikim područjima. Uprkos velikim udaljenostima i geografskim preprekama čak i između relativnog bliskih gradova, stari Grci su osjećali da pripadaju jednom narodu; imali su zajedničku religiju, jednake kulturne osnove i govorili istim jezikom. 

S druge strane, oni su bili svjesni i svog plemenskog porijekla, [[Herodot]] je veoma dobro kategorisao grčke polise prema plemenima. Iako su postojali i takvi odnosi, čini se da oni nisu igrali značajniju ulogu u grčkoj politici. Nezavisnost polisa je bila odlučno branjena a ujedinjenje je bila tema koja se rijetko razmatrala. Čak i kada se nekoliko polisa udružilo u odbranu Grčke prilikom druge invazije Perzijanaca, veliki dio njih je ostao neutralan, a nakon Perzijskog poraza, ponovo su se vratili međusobnim sukobima&lt;ref&gt;Holland, T. Persian Fire, Abacus, ISBN 978-0-349-11717-1 &lt;/ref&gt;.

Dakle, osnovne posebnosti političkog sistema antičke Grčke bila je fragmentiranost koja nije bila posebno uslovljena plemenskim porijeklom i fokus na urbana središta u tim, inače malim, gradovima-državama. Dodatne dokaze ovakve strukture čine i kolonije koje su, doduše, ostajale u &quot;prisnom&quot; odnosu sa gradovima iz kojih su kolonizatori otišli ali su ipak bile i potpuno nezavisni od njih. Naravno, manji polisi su mogli biti pod dominacijom svojim većih i moćnijih susjeda ali osvajanja ili direktna vladavina jednog polisa nad drugim je bila rijetka. Umjesto toga, polisi su se udruživali u saveze ili lige čije je članstvo bilo veoma promjenljivo po broju i trajanju. Tokom klasičnog perioda broj liga je postao manji a one same veće i to pod dominacijom jednog od tri najznačajnija grada; Atine, Tebe ili Sparte. 

=== Vlada i zakon ===

U pocetku su mnogi grčki polisi bili mala kraljevstva na čijem čelu je bio gradski zvaničnik u ceremonijalnoj ulozi kralja - bazileusa, npr. ''archon basileus'' u Aitni&lt;ref&gt;Holland T. Persian Fire, p94 ISBN 978-0-349-11717-1 &lt;/ref&gt;. Već u arhajskom periodu većina su postali aristokratske oligarhije. Prelazak vlasti s jednog čovjeka na veću grupi bio je postepen i vjerovatno trajao nekoliko stotina godina (oko X-VII vijeka p. n. e.). Aristokratske grupe su se često sukobljavale oko pojedinačnih interesa i povremeno držale vlast. Tada su se pojavljivali i tzv. tirani koji su vladali po vlastitom nahođenju.

Atina je &quot;zapala&quot; u tiraniju u drugoj polovini VI vijeka p. n. e. Kada je tiranija okončana Atinjani su osnovali prvu demokratiju na svijetu kao rješenje kojim su spriječili aristokratiju da ponovo osvoji vlast. Nakon Solonove reforme početkom V vijeka p. n. e., svi osim najsiromašnijih građana su se mogli obratiti skupštini ili kandidovati za službenu poziciju. Sa uspostavom demokratije, skupština je postala ''de jure'' mehanizam vlasti sa podjednakim pravima svih građana u vlasti. Ipak, stranci i robovi (imati u vidu da je antička Grčka i dalje bila robovlasnička)nisu imali politička prava. Po uzoru na Atinu, i ostali polisi su uspostavili svoje demokratije sa određenim posebnostima i izuzecima. Najočitiji primjer posebnosti i izuzetaka je bila Sparta kojom su vladali monarsi po nasljednom pravu.

=== Struktura društva ===

[[Datoteka:Sparta territory.jpg|mini|200px|Teritorija antičke Sparte]]

Građani su bili samo oni slobodni ljudi rođeni u Grčkoj koji su posjedovali zemlju i kao takvi su uživali puna prava i zaštitu polisa i zakona kasnije je Perikle uveo izuzetke od uslova da se mora biti rođen u Grčkoj). U većini polisa, za razliku od antičkog Rima, društveni status nije značio i posebna prava. Pojedine porodice su kontrolirale religiozne funkcije ali im to uglavnom nije davalo veću moć u vlasti. U Atini je stanovništvo bilo podijeljeno u četiri klase, prema bogatstvu. Prelazak u višu klasu je bio moguć ako se imalo više novca. U Sparti su svi muškarci bili jednaki nakon što bi dobili potrebno obrazovanje. Spartanski kraljevi imali su ulogu i vojnih i religioznih vođa i dolazili su iz dvije različite porodice. Robovi nisu imali, status, moć ili politička prava ali su mogli zasnivati porodice i posjed. Robovi u Sparti se gotovo nikada nisu bunili jer su imali previše brojno i različito porijeklo i bili previše &quot;raštrkani&quot; da mi se mogli organizovati. 

Većina porodica, čak i one najsiromašnije, držala je robove kao sluge u domaćinstvima i radnu snagu. Ipak, vlasnici robova nisu imali pravo tući ili ubiti roba. Često su im obećavali slobodu kao poticaj za bolji rad. Za razliku od Rima, oslobođeni robovi nisu mogli postati građani. 

I polisi su, prema zakonu, posjedovali robove. Ti &quot;javni&quot; robovi su uživali nešto više sloboda od onih čiji su vlasnici bile porodice, živjeli su samostalno i obavljali različite specijalizovane poslove. U Atini, na primjer, javni robovi su bili obučeni da prepoznaju krivotvoreni novac ili su služili u hramovima. 

U Sparti su postojali posebni robovi - ''heloti''. Oni su bili ratni zarobljenici u vlasništvu države i dodijeljeni porodicama kod kojih su morali ostati, brinuti se o hrani i kućnim poslovima dok su se spartanske žene posvećivale odgoju djece a muškarci uvježbavanju ratnničkih vještina. Prema ovim robovima postupalo se grubo pa su ponekad pokušavali bizati bune.

=== Obrazovanje ===

Tokom većeg dijela antičke grčke [[historija|historije]], [[obrazovanje]] je bio privatno, osim u Sparti. Samo bogate porodice su mogle priuštiti nastavnike. Dječaci su učeni čitati, pisati i citirati dijelove [[književnost|književnih djela]]. Učili su i [[pjevanje]] i [[sviranje]] te trenirani kao atlete ili obučavani kao ratnici. Ovo obrazovanje nisu sticali radi kvalifikovanja za neki posao već da bi stekli pravo da budu punopravni građani. I djevojčice su učile čitati, pisati i jednostavan račun potreban za vođenje domaćinstva. Nakon djetinjstva gotovo nikada nisu dobijale dodatno obrazovanje. 

Sa sedam godina života dječaci su odlazili u školu, ili vojnu kasarnu aku su živjeli u Sparti. Nastava se sastojala od [[aritmetika|aritmetike]], [[muzika|muzičkog]] i [[sport]]skog programa. 

O dječacima iz bogatih porodica koji su išli u privatne škole brinuli su se ''pedagozi'' - ''paidagogos'', kućni robovi koju su bili odabrani posebno za to i bili pratioci tim dječacima. Nastava se održavala u kućama nastavnika u kojima su dječaci učeni navedenim predmetima. Od dvanaeste godine dječaci su vježbali [[hrvanje]], trčanje i [[bacanje diska]] i [[bacanje koplja]]. A Atini su stariji dječaci učeni i prefinjenijim disciplinama poput kulture, nauke, muzike i umjetnosti. Obrazovanje se završavalo sa 18 godina nakon čega je slijedila vojna obuka u trajanju od 1-2 godine&lt;ref&gt;Angus Konstam: &quot;Historical Atlas of Ancient Greece&quot;, pp. 94-95. Thalamus publishing, UK, 2003, ISBN 1-904668-16-X&lt;/ref&gt;.

Veoma bitan dio obrazovanja za bogate dječake predstvaljalo je učenje pod okriljem mentora. Učenik je sticao znanja prateći političke govore svog mentora u ''agori'', pomažući mu u obavljanju javnih poslova, vježbajući sa njim u ''gimnaziji'' i prisustvujući ''simpozijumima''. Najbogatiji mladići su nastavljali svoje obrazovanje kod najučenijih Grka, naročito na [[Akademija|Akademiji]].
[[Datoteka:Gradski muzej Makarska - amfore.2.jpg|mini|180px|Amfore - antički sudovi za čuvanje i transport vina, ulja, žitarica i dr.]]
=== Ekonomija ===

Na vrhuncu svoje ekonomske moći, u V i IV stoljeći p. n. e. antička Grčka nije imala premca u tadašnjem svijetu. Prema nekim historičarima ekonomije, Grčka je imala jednu od najnaprednijih ekonomija prije pojave industrije. Navodno je prosječna dnevna plata grčkog radnika bila, u protivvrijednosti izraženoj u žitu, oko 12 kg pšenice. To je bilo više od tri puta od onog što je dobijao npr. egipatski radnik u rimsko doba&lt;ref&gt;W. Schieder, &quot;Real slave prices and the relative cost of slave labor in the Greco-Roman world&quot;, ''Ancient Society'', vol. 35, 2005.&lt;/ref&gt;.

== Kultura ==

=== Filozofija ===

Filozofija u staroj Grčkoj zasnivala se na '''razumu''' i '''preispitivanju'''. Grčka filozofija ([[Sokrat]], [[Platon]], [[Aristotel]]) je imala mnogostruk uticaj na razvoj moderne filozofske misli i nauke općenito &quot;u zapadnom svijetu&quot;. Postoji jasna neprekinuta veza grčkih uticaja na savremenu sekularnu nauku koja vodi od antičkih grčkih i helenističkih filozofa preko srednjovjekovne arapsko-islamske filozofije i nauka, evropske [[Renesansa|Renesanse]] i [[Prosvjetiteljstvo|Doba prosvjetiteljstva]]. 

Razum i preispitivanje kao temelje, sredstva i metode promišljanja svijeta i čovjeka nisu &quot;izmislili&quot; Grci. Mnogi teoretičari civilizacije već dugo se bave istraživanjima kojima pokušavaju odrediti razlike između grčke žudnje za znanjem i sličnih žudnji starijih civilizacija poput staroegipatske i babilonske.

=== Literatura ===

U društvu antičke Grčke [[literatura]] je zauzimala veoma značajno mjesto. Nije neopravdano smatrati da književna tradicija u kulturama zapadnih zemalja počinje sa [[Homer]]ovim epovima [[Ilijada]] i [[Odiseja]] u kojima je autor vješto opisao i živo predočio [[rat]] i mir, čast i sram, ljubav i mržnju. 

[[Eshil]], [[tragedija|tragičar]], je dao temelje u kategoriji [[drama|drame]] uvođenjem dijaloga i interakcije između likova. Eshilova trilogija ''Orestija'' smatra se njegovim najznačajnijim djelom. [[Sofokle|Sofoklu]] se daju zasluge za uvođenje ironije u spektar književnih tehnika, posebno u djelu ''Kralj Edip''. [[Euripid]] je koristio drame kako bi kritikovao društvene norme i običaje, njegova ''Medeja'' i nakon više od 2.000 godina ostaje aktuelna. [[Aristofan]], komediograf, oblikovao je [[komedija|komediju]] kao umjetničku formu i jednako je vrijedan svojoj suprotnosti - Eshilu. Najpoznatija djela su mu ''Lizistrat'' i ''Žabe''. 

[[Filozofija]] je našla svoje mjesto u književnosti u formi [[Platon]]ovih dijaloga, kojima je zapravo predstavio [[Sokrat]]ova pitanja i odgovore u pisanom obliku. Slijedeći u nizu je [[Aristotel]], koji je napisao na desetine radova na temu mnogih [[nauka|naučnih]] disciplina. Njegov poseban doprinos književnosti je ''Poetika'', u kojoj je objasnio svoje razumijevanje drame i time vjerovatno postavio temelje književnoj kritici.

=== Nauka i tehnologija ===


Matematičari antičke grčke su dali značajan doprinos razvoju [[matematika|matematike]], postavili osnove [[geometrija|geometrije]], matematičkog dokazivanja, teoriji brojeva, matematičkoj analizi, primijenjoj matematici i zamalo se približili integralnom računu. Otkrića '''Pitagore''', '''Euklida''' i '''Arhimeda''' i danas se izučavaju u škkolama. 

Grci su razvili i [[astronomija|astronomiju]] do veoma sofisticiranog nivoa, a smatrali su je dijelom matematike. Već u IV vijeku p. n. e. predstavili su prvi trodimenzionalni model kojim su objasnili prividno kretanje planeta. U III vijeku p. n. e. predložili su heliocentrični sistem&lt;ref&gt;Pedersen, ''Early Physics and Astronomy'', pp. 55-6&lt;/ref&gt;. [[Eratosten]], je procijenio obim zemljine kugle sa velikom preciznošću&lt;ref&gt;Pedersen, ''Early Physics and Astronomy'', pp. 45-7&lt;/ref&gt;. 

Antički Grci su i na polju [[medicina|medicine]] dali značajan doprinos. Posebno se isticao [[Hipokrat]] koji se smatra ocem medicine&lt;ref&gt;[http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18392218 Useful known and unknown views of the father of modern medicine, Hippocrates and his teacher Democritus.], U.S. National Library of Medicine&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://encarta.msn.com/encyclopedia_761576397/Hippocrates.html Hippocrates] {{Webarchive|url=https://www.webcitation.org/5kwKKh4qP?url=http://encarta.msn.com/encyclopedia_761576397/Hippocrates.html |date=2009-10-31 }}, Microsoft Encarta Online Encyclopedia 2006. Microsoft Corporation.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Citation|last = Strong|first = W.F.|last2 = Cook|first2 = John A.|title = Reviving the Dead Greek Guys|journal = Global Media Journal, Indian Edition|date = July 2007|id = ISSN: 1550-7521|url = http://www.manipal.edu/gmj/issues/jul07/strong.php|access-date = 2014-08-23|archivedate = 2007-12-07|archiveurl = https://web.archive.org/web/20071207172813/http://www.manipal.edu/gmj/issues/jul07/strong.php|deadurl = yes}}&lt;/ref&gt; zbog velikog doprinosa na tom polju i ustanovljenja škole medicine. Danas medicinsko osoblje polaže tzv. [[Hipokratova zakletva|Hipokratovu zakletvu]].

=== Umjetnost i arhitektura ===

[[Datoteka:Doríforo-comparação.jpg|mini|250px|Doriforos, usporedba mramorne i bronzane verzije.]]
[[Datoteka:Discobolo 4.jpg|mini|250px|Diskobolos, uočiti umjetnikov napor ka vjernosti prikaza ljudskog tijela.]]
[[Datoteka:Artemis Temple Pan 2 touched.jpg|mini|250px|Ostaci Artemidinog hrama.]]
[[Datoteka:Athen Erechtheum BW 2017-10-09 13-47-38.jpg|mini|250px|Ostaci Erehtejona]]
[[Datoteka:Temple of apollo.JPG|mini|250px|Apolonov hram u Delfima]]

[[Umjetnost]] antičke Grčke imala je ogroman uticaj na [[kultura|kulture]] mnogih zemalja, naročito na polju [[skulptura|skulpture]] i [[arhitektura|arhitekture]]. Umjetnost starog [[Rim]]a se temeljila na grčkoj; izrađeni su mnogi umjetnički objekti po uzoru na grčke, zahvaljujući takvim rimskim [[umjetničko djelo|umjetninama]], koji su često bili &quot;samo&quot; kopije, danas je poznat dio opusa grčkih umjetnika. Osvajanja Aleksandra Velikog na Istoku započela su viševjekovnu kulturnu razmjenu kojom su grčki uticaji doprli i do [[Japan]]a, preko [[Indija|Indije]] i [[Budizam|budizma]]. Grčki [[humanizam]] i [[estetika]] te visoki tehnički standardi u umjetnosti inspirirali su generacije evropskih umjetnika. 

Stvaralački duh grčke umjetnosti može se pratiti kroz nekoliko perioda: arhajski period, prijelazno doba, klasični period, period IV vijeka i helenizam.

Grčka arhitektura skoro isključivo je vezana za izgradnju [[hram]]ova. Postojala su dva osnovna stila: dorski i jonski. Njihov uticaj na rimsku arhitekturu bio je veliki, a kasnije i na [[renesansa|renesansu]] i klasicizam. Najstariji hramovi bili se sa građeni su od drveta i [[ćerpič]]a, s vremenom je i [[kamen]] bio djelimično korišten. Kasnije su hramovi u potpunosti bili izgrađeni od [[mramor]]a.

Od značajnijih građevina treba pomenuti atensku [[Akropola|Akropolu]] na kojoj se posebno ističu [[Partenon]], [[Erehteon]], hram boginje [[Nika|Nike]], i [[Propileji]]. Umjetnik [[Fidija]], autor kipa [[Zeus]]a u [[Olimpija|Olimpiji]], jednog od [[Sedam svjetskih čuda|svjetskih čuda]] starog svijeta, je na Partenonu uradio bogati ''friz'', i kipove ''Atena Parthenos'' i ''Atena Promahos''.

U antičkoj grčkoj skulpturi treba uočiti razvijanje umjetničkih veština i estetskog izraza preko oblika ''kora'', odjevenih ženskih skulptura i nagih muških kipova - ''kurosa'' koji su ''ukočeni'', poput egipatskih likova. S vremenom grčki kipari idu ka drugačijim i složenijim kompozicijama i nastoje skladnije i vjernije prikazati oblike ljudskog tijela, tipičan primjer je '''Moskoforos''', sa tzv. arhajskih osmijehom.

Jedan od najvećih umjetnika bio je kipar [[Miron]]. Pripisuje mu veliki broj kipova izrađenih u [[bronza|bronzi]]. Sa sigurnošću se njegovim djelom, između ostalog, može smatrati ''Diskobolos''. Originali ovih djela nisu sačuvani, ali postoje mnoge kopije.

Fidijin savremenik bio je [[Poliklet]]. Bio je kipar i radio prvenstveno u bronzi. Prvi je postavio principe idealnih proporcija ljudskog tijela. Njegova poznata djela su: ''Doriforos'' (Nosač koplja), ''Diadumenos'' (Mladić koji veže vrpcu), ''Heraklo'' i ''Amazonka''.

U IV vijeku p. n. e. u Grčkoj je djelovao veliki je broj značajnih kipara: [[Skopas]], [[Praksitel]], [[Leohares]], [[Lizip]] i drugi. Skopas se istakao kao veliki kipar i kao arhitekta. O njegovim djelima svjedoče replike, kopije i tekstovi antičke literature; ''Menada'', ''Heraklo'', ''Afrodita'', alegorijska grupa ''Eros'' (Ljubav), ''Pathos'' (Žudnja), ''Himeros'' (Čežnja) i dr. Sa Leoharesom, Brijaksisom i Timotijem radio je skulpure koje su ukrašavale [[Mauzolej u Halikarnasu]]. Učestvovao je i u obnovi [[Artemidin hram u Efesu|Artemidinog hrama]] u Efesu. I Mauzolej u Halikarnasu i Artemidin hram u Efesu ubrajali su se u svjetska čuda starog svijeta.
                                                      
Nažalost, starogrčko [[slikarstvo]] nije sačuvano. O njemu možemo suditi na osnovu pisanih izvora i slika na vazama a za uvid u nestale originale grčkog slikarstva mogu poslužiti njihove kopije pronađene u iskopinama [[Herkulanum]]a i [[Pompeji|Pompeja]].

== Religija starih Grka ==

Iako je obožavanje boga neba [[Zeus]]a počelo već u II milenijumu p. n. e., grčka [[religija]] u užem smislu riječi formirala se oko 750. godine p. n. e. i trajala oko hiljadu godina, šireći uticaj po mediteranskom svijetu, a i dalje. Grci su imali mnogo bogova kojima su pripisivali moć nad raznim prirodnim ili društvenim silama (npr. [[Posejdon]] morem, [[Demetra]] žetvom, [[Hera]] brakom). Na različitim mjestima poštovana su različita božanstva, ali su [[Homer]]ovi epovi doprinijeli da se stvori jedinstvena religija, u kojoj se za glavne bogove vjerovalo da žive na planini [[Olimp]] pod vlašću Zeusa. Grci su poštovali i razne bogove iz prirode: [[Pan (bog)|Pana]], [[Nimfe]], [[Najade]], [[Erinije]], [[Nereide]] i [[satir]]e, pored [[Furija]] i Suđaja. Klanjali se i herojima iz prošlosti, kao što su [[Heraklo]] i [[Asklepije]]. Od velike važnosti je bilo žrtvovanje životinja, obično u hramu na oltaru boga. Druge kultne aktivnosti obuhvatale su molitve, povorke, atletska takmičenja i proricanja, posebno kroz proročišta i ptice. Od velikih religijskih festivala izdvajaju se Dionizijske igre u Atini, svetkovina Zeusa na zapadnom Peloponezu koja je obuhvatala i [[Olimpijske igre]].

Smrt je smatrana dostojna prezira. Mrtvi su obitavali u [[Had]]ovom kraljevstvu, a samo su heroji uživali u [[Elizij]]u. Veliki griješnici trpjeli su muke u [[Tartar (pakao)|Tartaru]]. Mistične religije su se pojavile da zadovolje potrebu za ličnim vođstvom, spasenjem i besmrtnošću. Grčka religija postepeno je nestajala s širenjem hrišćanstva.

=== Starogrčka mitologija ===

Grčka [[mitologija]] predstavlja usmena i pismena predanja starih Grka o njihovim bogovima, herojima, prirodi i historiji. Za grčke mitove i legende danas se prvenstveno zna iz grčke [[književnost]]i, uključujući i klasična dela kao što su Homerova [[Ilijada]] i [[Odiseja]], [[Hesiod]]ovi &quot;Poslovi i dani&quot; i &quot;Teogonija&quot;, [[Ovidije]]ve &quot;Metarmofoze&quot; i drame [[Eshil]]a, [[Sofokle|Sofokla]] i [[Euripid]]a. Mitovi se bave stvaranjem bogova i svijeta, borbom za prevlast među bogovima i pobjedu Zeusa, ljubavne veze i svađe među bogovima i posljedice njihovih pustolovina i moći na svijet smrtnika, uključujući njihovu povezanost sa prirodnim pojavama kao što su grmljavina ili godišnja doba i njihovu vezu sa kultnim mjestima i ritualima. U najveće grčke mitove i legende spadaju priče o [[Trojanski rat|Trojanskom ratu]], lutanjima [[Odisej]]a, [[Jason]]ovoj potrazi za zlatnim runom, Herakleovim podvizima, [[Tezej]]evim avanturama i [[Edip]]ovoj tragediji.

=== Proročišta ===

Proricanje je navodna vještina pronalaženja skrivenih značenja događaja i predskazivanja budućnosti. Proricanje se sreće u svim društvima, antičkim i modernim, mada im se metode razlikuju. U antičkoj Grčkoj i Rimu postojala su mnoga proročišta. Najslavnije je bilo [[Apolon]]ovo proročište u [[Delfi]]ma, gde je medijum preko 50 godina bila žena zvana [[Pitija]]. Nakon kupanja u Kastilijanom izvoru, ona je silazila u podzemnu prostoriju, sjedala na sveti tronožac i onda žvakala lišće lovora, koji je bio posvećen Apolonu. Ostala proročišta, uključujući ona u [[Klaros]]u (Apolonovo), Olimpiji (Zevsovo) i [[Epidaurus]]u (Asklepijevo) konsultovana su na najrazličitije načine; na primjer, najstarije od svih proročišta, Zevsovo u Dodoni, govorilo je šaputanjem lista svetog hrasta. U nekim hramovima molilac bi spavao u svetom gaju i dobijao odgovor u snu.

== Reference ==
{{Reflist|2}}

== Literatura ==
* {{Cite book|author=Charles Freeman|title=Egypt, Greece and Rome|publisher=Oxford University Press|year=1996}}
* {{Cite book|author=Paul MacKendrick |title=The Greek Stones Speak: The Story of Archaeology in Greek Lands|publisher=St. Martin's Press|year=1962}}
* Thomas Wardle (1835). [http://books.google.com/books?id=AktXAAAAYAAJ The history of ancient Greece, its colonies and conquests from the earliest accounts till division of the Macedonian Empire in the East].
* Goodrich, S. G. (1849). [http://books.google.com/books?id=cxPPAAAAMAAJ A pictorial history of Greece]: Ancient and modern. New York: Huntington &amp; Savage

== Vanjske veze ==
{{Commons category|Ancient Greece}}
*[http://www.civilization.ca/cmc/exhibitions/civil/greece/gr0000e.shtml The Canadian Museum of Civilization—Greece Secrets of the Past]
*[http://www.ancientgreece.co.uk Ancient Greece] website from the [[British Museum]]
*[http://eh.net/encyclopedia/article/engen.greece Economic history of ancient Greece]
*[http://www.fleur-de-coin.com/currency/drachma-history The Greek currency history]
*[http://www.limenoscope.ntua.gr/index.cgi?lan=en Limenoscope] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110511090038/http://www.limenoscope.ntua.gr/index.cgi?lan=en |date=2011-05-11 }}, an ancient Greek ports database
*[http://www.whitman.edu/theatre/theatretour/home.htm The Ancient Theatre Archive], Greek and Roman theatre architecture
*[http://people.hsc.edu/drjclassics/lectures/history/history.shtm Illustrated Greek History], Dr. Janice Siegel, Department of Classics, Hampden-Sydney College, Virginia

[[Kategorija:Antička Grčka| ]]</text>
      <sha1>9e2rzwlki7w6ua7itvy1dsi55rb1ag7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260052</id>
      <parentid>41260050</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T10:42:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vipz</username>
        <id>151311</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Vraćene izmjene [[Special:Contributions/2409:4061:2D83:4B4C:76E:1710:78C2:F1|2409:4061:2D83:4B4C:76E:1710:78C2:F1]] ([[User talk:2409:4061:2D83:4B4C:76E:1710:78C2:F1|razgovor]]) na posljednju izmjenu korisnika [[User:Vipz|Vipz]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="45348" xml:space="preserve">{{Historija Grčke}}
'''Antička Grčka''' (često nazivana i kao '''stara''' ili '''drevna Grčka''') je naziv koji se koristi za opisivanje sveta u kojem se govorilo [[Grčki jezik|grčkim jezikom]] u antičkim vremenima.&lt;ref name=&quot;Thomas1988&quot;&gt;{{cite book|author=Carol G. Thomas|title=Paths from ancient Greece|url=http://books.google.com/books?id=NAwVAAAAIAAJ&amp;pg=PA27|accessdate=12 June 2011|year=1988 |publisher=BRILL|isbn=978-90-04-08846-7|pages=27–50}}&lt;/ref&gt; Taj naziv se ne odnosi samo na područje današnje [[Grčka|grčke države]], nego i na područja naseljena [[Antički Grci|Grcima]] u antičkim vremenima: [[Kipar]], [[Egejsko more|egejska]] obala [[Turska]] (tada poznata kao [[Jonija]]), [[Sicilija]] i južna [[Italija]] (poznata kao [[Velika Grčka]]), te razbacana naselja na obalama današnje [[Albanija|Albanije]], [[Bugarska|Bugarske]], [[Egipat|Egipta]], [[Francuska|Francuske]], [[Hrvatska|Hrvatske]], [[Libija|Libije]], [[Španija|Španije]] i [[Ukrajina|Ukrajine]].

Ne postoje određeni ili opšte prihvaćeni datumi početka i kraja razdoblja antičke Grčke. U uobičajenoj upotrebi to se razdoblje odnosi na cijelu grčku istoriju prije osnivanja [[Rimsko Carstvo|Rimskog Carstva]], međutim istoričari taj termin koriste preciznije. Tako neki autori u taj period uključuju i razdoblja [[Minojska civilizacija|minojske]] i [[Mikenska Grčka|mikenske civilizacije]] (od oko [[1600. pne.|1600.]] pre n.e. do oko [[1100. pne.|1100.]] godine pne.), dok drugi to osporavaju smatrajući da su te [[civilizacija|civilizacije]], iako s grčkog govornog područja, dosta različite od kasnijih grčkih kultura, pa bi se trebale odvojeno svrstavati.

Prema tradiciji razdoblje antičke Grčke počinje prvim [[Olimpijske igre|Olimpijskim igrama]] [[776. pne.|776.]] pre n.e., ali većina današnjih istoričara proširuju taj termin do oko [[1000. pne.|1000.]] pre n.e. Tradicionalni datum kraja razdoblja antičke Grčke smatra se smrt [[Aleksandar Veliki|Aleksandra Velikog]] [[323. pne.|323.]] pre n.e., a razdoblje koje slijedi naziva se [[Helenistička Grčka|helenističkim]] dobom.

Ovi su datumi dogovoreni među istoričrima dok neki autori smatraju civilizaciju antičke Grčke neprekinutim razdobljem koje je trajalo sve do dolaska [[Hrišćanstvo|Hrišćanstva]] u [[3. vek]]u poslije Hrista.

Antičku Grčku neki istoričari smatraju temeljom kulture [[Zapadnoevropska kultura|zapadnoevropske civilizacije]]. Grčka kultura je izvršila snažan uticaj na Rimsko Carstvo, koje je prenijelo njen oblik po mnogim dijelovima [[Evropa|Evrope]]. Civilizacija antičke Grčke je neizmjerno uticala na jezik, politiku, obrazovanje, filozofiju, umjetnost i arhitekturu modernog svijeta, posebno tokom [[Renesansa|renesanse]] u zapadnoj Evropi i ponovo tokom procvata [[Klasicizam|neoklasicizma]] tokom [[18. vek|18.]] i [[19. vek]]a u Evropi i objema [[Amerike|Amerika]]ma.&lt;ref&gt;Bruce Thornton, ''Greek Ways: How the Greeks Created Western Civilization'', Encounter Books, 2002&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Richard Tarnas, ''[http://books.google.com/books?id=0n2C299jeOMC&amp;lpg=PA25&amp;pg=PP1#v=onepage&amp;f=false The Passion of the Western Mind]'' (New York: Ballantine Books, 1991).&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Colin Hynson, ''[http://books.google.com/books?id=hmweq2TyxvsC&amp;lpg=PT5&amp;pg=PT5#v=onepage&amp;f=false Ancient Greece]'' (Milwaukee: World Almanac Library, 2006), 4.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Carol G. Thomas, ''[http://books.google.com/books?id=NAwVAAAAIAAJ&amp;lpg=PA1&amp;pg=PA1#v=onepage&amp;f=false Paths from Ancient Greece]'' (Leiden, Netherlands: E. J. Brill, 1988).&lt;/ref&gt;

== Grčko poreklo ==
[[Datoteka:Mycenae lion gate dsc06382.jpg|thumb|levo|200px|Lavlja vrata]]
Vjeruje se da su se Grci, krećući se prema jugu, doselili na grčko poluostrvo u nekoliko talasa pred kraj [[30. vek pne.|tri hiljade godine pre nove ere]], a poslednja je bila [[navala Dorana]]. Razdoblje od [[16. vek pne.|1600]]. do oko [[11. vek pne.|1100]]. je doba [[Mikenska Grčka|mikenske Grčke]], a poznato je po vladavini [[Kralj Agamemnon|kralja Agamemnona]] i ratovima protiv [[Troja|Troje]] kao što je prikazano u [[Homer]]ovim epovima. Razdoblje od 1100. godine do [[8. vek]]a pre Hrista naziva se &quot;[[Mračno doba Grčke|mračnim dobom]]&quot; jer iz tog razdoblja nema nikakvih zapisa, a arheološki dokazi su oskudni. Istorija antičke Grčke se završava vladavinom [[Aleksandar Veliki|Aleksandra Velikog]] koji je umro [[323. pne.]] Slijedeći događaji čine doba [[Helenistička Grčka|helenističke Grčke]].

Pri korišćenju izvora iz istorije antičke Grčke potrebna je velika opreznost. Grčki istoričari i politički pisci čija su djela preživjela, a među kojima su posebno ugledni [[Herodot]], [[Sokrat]], [[Ksenofon]], [[Demosten]], [[Platon]], [[Aristotel]] bili su uglavnom Atinjani ili njeni simpatizeri, a svi su bili politički konzervativci. Stoga znamo daleko više o istoriji i politici Atine od bilo kojeg drugog grada i njegove istorije. Štaviše, ovi su se pisci usredsredili gotovo samo na cijelokupnu političku, vojnu i diplomatsku istoriju, a zanemarili su ekonomsku i socijalnu. Sva se istorija antičke Grčke mora boriti s tim pristrasnostima u svojim izvorima.

== Uspon Grčke ==
Grčka je u 8. veku pre Hrista počela izlaziti iz mračnog doba koje je slijedilo nakon propasti mikenske civilizacije. Pismenost se izgubila i mikensko pismo je zaboravljeno, pa su Grci prilagodili [[Fenikija|feničansko]] [[pismo (znakovi)|pismo]] grčkome i od oko [[8. vek pne.|8. veka]] počinju se pojavljivati pisani zapisi. Grčka je bila podijeljena na mnogo malih samoupravljajućih zajednica čiji je oblik uzrokovan grčkom geografijom gdje su sva ostrva, doline i nizije odsječeni od susjeda morem ili planinskim lancem.

Dok se Grčka ekonomski oporavljala, njeno se stanovništvo povećalo više nego što je bilo obradive zemlje. Zbog toga su Grci od oko [[750. pne.]] započeli širenje koje je potrajalo 250 godina naseljavajući kolonije u svim pravcima. Na istoku su prvo kolonizovali [[Egejsko more|egejsku]] obalu [[Mala Azija|Malu Aziju]], a onda [[Kipar]] i obale [[Trakija|Trakije]], [[Mramorno more]] i južna obala [[Crno more|Crnog mora]]. Grčka je kolonizovala sve do dalekog sjeveroistoka [[Ukrajina|Ukrajine]]. Na zapadu su naseljene obale [[Albanija|Albanije]], [[Hrvatska|Hrvatske]], [[Sicilija|Sicilije]] i južne [[Italija|Italije]], a onda i južna obala [[Francuska|Francuske]], [[Korzika]] pa čak i sjeveroistočna [[Španija]]. Grčke kolonije su također osnovane u [[Egipat|Egiptu]] i [[Libija|Libiji]]. Današnji gradovi [[Sirakuza]], [[Napulj]], [[Marselj]] i [[Istanbul]] u svom početak su bili grčke kolonije Syracusa, Neapolis, Massilia i Byzantium.

Do [[6. vek pne.]] '''Helada''' (kako Grci zovu svoju zemlju) je postala kulturno i jezičko područje mnogo veće od geografskog područja Grčke. Grčki gradovi nisu politički nadzirali kolonije koje su osnivali, ali su često ostajali povezani s njima u religiji i trgovini. Grci su se i u otad�bini i u inostranstvu organizovalii u nezavisne zajednice, pa je grad (''polis'') bio osnovni oblik grčke vladavine.
[[Datoteka:Athens Acropolis.jpg|left|thumb|360px|[[Akropolja, Atina|Akropolja]], u ruševinama, još je uvijek u centru moderne [[Atina|Atine]]. Ona je bila najveće arhitektonsko delo 5. veka u Grčkoj.]]

== Socijalni i politički sukobi ==
Grčki su gradovi u početku bili monarhije, iako su mnogi gradovi bili jako mali pa naziv &quot;kralj&quot; za njihove vladare lako može zavarati zbog današnjeg značenja te riječi. U unutrašnjosti zemlje, uvijek blizu obradivih površina, mali sloj zemljoposjednika je imao moć. Oni su oblikovali ratničku [[Aristokratija|aristokratiju]] boreći se često u malim međugradskim ratovima oko zemlje. Međutim uspon trgovačkog sloja (koji se pojavio uvođenjem [[Kovani novac|kovanog novca]] oko [[680. pne.|680]].) započinje klasni sukob u većim gradovima. Od [[650. pne.|650]]. pa nadalje, aristokratije su zbačene i zamijenjene narodnim vođama nazvanim [[Tiranin|tiranima]] (''τγρρανοι''), riječ koja nije imala današnje značenje za okrutne diktatore.

Do 6. veka pojavilo se nekoliko dominantnih gradova u grčkim poslovima. To su bili gradovi [[Atina]], [[Sparta]], [[Korint]] i [[Teba (Grčka)|Teba]]. Svaki od njih je stavio okolna seoska područja i manje gradove pod svoju upravu, a Atina i Korint su pak postali glavna pomorska i trgovačka sila.

U Sparti se [[aristokratija]] održala na vlasti, a [[Likurg]]ov ustav (oko [[650. pne.|650]].) koji je dodatno učvrstio njenu snagu, dao je Sparti trajni militaristički režim pod dualnom monarhijom. Sparta je dominirala nad ostalim gradovima na [[Peloponez]]u, pa je stvorila savez s Korintom i Tebom.

Suprotno, u Atini je monarhija zabranjena [[683. pne.|683]]., a [[Solon]]ove reforme uvele su poluustavni sastav aristokratske vladavine. Aristokrate je zamijenila tiranija [[Pizistrat]]a i njegovih sinova, koji su grad učinili velikom pomorskom i trgovačkom silom. Kad su Pizistratidi zbačeni, [[Klisten]] je utemeljio prvu svjetsku [[Atinska demokratija|demokratiju]] ([[500. pne.|500]].) čiju vlast je imalo vijeće svih muških građana.

== Grčko-persijski ratovi ==
Glavni članak: [[Grčko-persijski ratovi]]

U [[Jonija|Joniji]] (današnja egejska obala [[Turska|Turske]]) grčki gradovi, koji su uključivali velika središta poput [[Milet]]a i [[Halikarnas]]a, nisu mogli održati svoju nezavisnost i došli su pod vlast [[Persijsko Carstvo|Persijskog Carstva]] sredinom 6. veka. Grci su [[499. pne.|499]]. podigli [[Jonski ustanak]], pa su im Atina i neke Grčke oblasti pristigle u pomoć.

Persijski Veliki vladar, [[Darije prvi]], ugušio je [[490. pne.|490]]. pobunu jonskih gradova, poslavši flotu da kazni Grke. Persijanci su se iskrcali na [[Atika|Atici]], ali ih je grčka vojska pod vodstvom atinskog vojskovođe [[Miltijad]]a porazila u [[Maratonska bitka|Maratonskoj bitci]]. Posmrtni grob atinskih poginulih boraca još se uvijek može vidjeti na Maratonskom polju.

Deset godina kasnije Darijev naslednik [[Kserks prvi]] poslao je kopnom znatno veću silu. Spartanski kralj [[Leonida]] zaustavio ga je kod [[Termopile|Termopila]]. Leonida je poražen, a Kserks je nastavio napredovanje prema Atici gdje je osvojio i spalio Atinu. Atinjani su predhodno napustili grad sklonivši se na ostrvo Salamini i pod vodstvom [[Temistoklo|Temistokla]] su porazili persijsku mornaricu u [[bitka kod Salamine|bitci kod Salamine]]. Godinu dana kasnije Grci su pod vodstvom Spartanca [[Pauzanije|Pauzanija]] porazili persijsku vojsku kod [[bitka kod Plateje|Plateje]].

Atenska se mornarica tada okrenula goneći Persijance sa [[Egejsko more|Egejskog mora]] i [[478. pne.|478]]. Atinjani su zauzeli [[Vizantium]]. Dok su napredovali stvorili su [[Delski savez]] u kojem su bile sve ostrvske i neke kontinentalne države. Savez je nazvan po svetom ostrvu [[Del]]u na kojem se čuvala zajednička riznica. Spartanci, iako su odigrali važnu ulogu u ratu, povukli su se nakon toga u izolaciju dopuštajući Atinjanima da uspostave pomorsku i trgovačku silu kojoj nije bilo ravne.

== Prevlast Atine ==
[[Datoteka:Perikles altes Museum.jpg|thumb|200px|Periklo]]

Grčko-persijski ratovi su najavili vek atinske prevlasti u grčkim poslovima. Atina je bila neizazvan gospodar mora i takođe vodeća trgovačka sila, iako je Korint ostao njen ozbiljni protivnik. Vodeći državnik tog perioda bio je [[Periklo]] koji je iskoristio porez koji su plaćali članovi Delskog saveza za izgradnju [[Partenon]]a i ostalih velikih spomenika klasične Atine. Do sredine 5. veka Savez je preimenovan u [[Atinsko Carstvo]], simbolizujući prijenos zajedničke riznice s Dela na Partenon [[454. pne.|454]].

Bogatstvo Atine je privlačilo mnoge talentovane ljude iz svih dijelova Grčke, te je stvorilo bogati besposleni sloj koji su postali zaštitnici umjetnosti. Atinska država je podupirala i nauku i umjetnost, a naročito arhitekturu. Atina je postala centar grčke književnosti, filozofije (vidi [[grčka filozofija|grčku filozofiju]]) i umjetnosti (vidi [[grčko pozorište]]). Neka od najvećih imena zapadnoevropske kulturne i intelektualne istorije živjela su u Atini tokom toga perioda: dramatičari [[Eshil]], [[Aristofan]], [[Euripid]] i [[Sofoklo]], filozofi [[Aristotel]], [[Platon]] i [[Sokrat]], povjesničari [[Herodot]], [[Tukidid]] i [[Ksenofon]], pjesnici [[Simonid]] i kipar [[Fidija]]. Grad je postao, po Periklovim riječima, &quot;škola Helade&quot;.

Ostale grčke države u početku su prihvatile atinsko vodstvo u nastavku rata protiv Persijanaca, ali nakon pada konzervativnog političara [[Kimon]]a [[461. pne.|461]]., Atina je postala sve izraženije imperijalistička sila. Nakon grčke pobjede u [[bitka kod Eurimedonta|bitci kod Eurimedonta]] [[466. pne.|466]]., Persijanci više nisu bili prijetnja, pa su neke države, poput [[Naksos]]a, pokušali istupiti iz saveza, ali su bili prisiljeni da se pokore. Nove atinske vođe, [[Perikle]] i [[Efijalt]], pustili su da se odnosi između Atine i Sparte pogoršaju, pa je [[458. pne.|458]]. izbio rat. Nakon nekoliko godina beskrajnog rata potpisan je 30-godišnji mir između Delskog i [[Peloponeski savez|Peloponeskog saveza]] (Sparta i njeni saveznici). To se podudarilo sa pomorskom bitkom kod [[Bitka kod Salamine (na Kipru)|Salamine]] na [[Kipar|Kipru]], zadnjom bitkom između Grka i Persijanaca, a nakon koje je zaključen [[Kalijin mir]] ([[450. pne.|450]].) između Grka i Persijanaca.

== Peloponeski rat ==
Glavni Članak [[Peloponeski rat]]
[[Datoteka:Alcibiades.jpg|thumb|200ph|Alkibijad]]

[[431. pne.|431]]. ponovo je izbio rat između Atine i Sparte i njenih saveznika. Povod ratu bio je spor između Korinta i jedne od njegovih kolonija, [[Korkira|Korkire]], u kojem je Atina posredovala. Pravi uzrok bilo je rastuće nezadovoljstvo Sparte i njenih saveznika zbog atinske prevlasti u grčkim poslovima. Rat je trajao 27 godina, dijelom zbog Atine koja je kao pomorska sila imala prevlast na moru i Sparte koja je kao najjača kopnena sila pobjeđivala na kopnu.

Spartanska početna strategija bila je invazija [[Atika|Atike]], ali su se Atinjani sklonili iza svojih čvrstih zidina. Tokom opsade u gradu je izbila [[kuga]] koja je uzrokovala velike gubitke, a od koje je stradao i sam Perikle. U isto vrijeme atinska mornarica je iskrcala vojsku na Peloponez, te je pobjedila u bitkama kod [[bitka kod Naupakta|Naupakta]] ([[429. pne.|429]].) i [[bitka kod Pila|Pila]] ([[425. pne.|425]].). Takav način ratovanja nijednoj strani nije uspio donijeti odlučujuću pobjedu, pa je nakon nekoliko godina beskonačnog ratovanja umjereni atinski vođa [[Nikija]] zaključio [[Nikijin mir]] ([[421. pne.|421]].).

Neprijateljstvo između Sparte i atinskog saveznika [[Arg]]a je ipak dovelo do nastavka borbe [[418. pne.|418]]. Sparta je porazila združene vojske Atine i njenih saveznika kod [[bitka kod Mantineje (418. pne.)|Mantineje]]. Nastavak borbe donijelo je radikalnu stranku, koju je vodio [[Alkibijad]], ponovo na vlasti u Atini. [[415. pne.|415]]. Alkibijad je uvjerio Atinsko vijeće da pokrene glavni pohod protiv [[Sirakuza|Sirakuze]], peloponeskog saveznika na [[Sicilija|Siciliji]]. Pohod je bio potpuni promašaj i ekspedicijska sila je izgubljena. Nikija je zarobljen, a Alkibijad je otišao u progonstvo. To je bila prekretnica u ratovanju.

Sparta je tada sagradila mornaricu da izazove atensku pomorsku silu, te je pronašla odličnog vojskovođu [[Lisandar|Lisandra]] koji je iskoristio prvi strateški potez zauzevši [[Dardaneli|Helespont]], izvor atinskog uvoznog žita. Pod prijetnjom gladi, Atinjani su poslali svoju zadnju mornaricu da se suoči s Lisandrom koji ih je odlučno porazio kod [[bitka kod Egospotama|Egospotama]] ([[405. pne.|405]].). Gubitak vlastite mornarice zaprijetila je Atini propašću. Zato je [[404. pne.|404]]. Atina zatražila mir, a Sparta je to uslovljavala očekivano teškom pogodbom: Atina je izgubila vlastite zidine, mornaricu i sve prekomorske posjede. Uz spartansku pomoć antidemokratska stranka je zavladala u Atini.

== Prevlast Sparte i Tebe ==
[[Datoteka:Griechenland 371-362.jpg|left|thumb|350px|[[371. pne.]]-[[362. pne.]]]]
Kraj Peloponeskog rata učinio je Spartu gospodarom cijele Grčke, ali uski vidokrug spartanskih elitnih ratnika nije ih prilagodio toj ulozi. U nekoliko godina demokratska stranka je povratila vlast u Atini i ostalim gradovima. [[395. pne.|395]]. spartanske vođe su oduzele službu Lisandru, pa je Sparta izgubila pomorsku nadmoć. [[387. pne.|387]]. Sparta je sablaznila grčko mišljenje zaključivši sporazum s Persijom kojim su Persijanci okružili grčke gradove u Joniji i na Kipru, tako izvrgavajući sto godina grčkih pobjeda nad Persijom. Sparta je tada pokušala oslabiti moć njene bivše saveznice Tebe, što je dovelo do rata u kojem je Teba sklopila savezništvo sa starim neprijateljem, Atinom. Tebanski vojskovođe [[Epaminonda]] i [[Pelopida]] izvojevali su odlučujuću pobjedu u bitci kod [[bitka kod Leuktre|Leuktre]] ([[371. pne.|371]].).

Posljedica te pobjede bio je kraj spartanske i uspostavljanje tebske nadmoći. Takođe je i Atina obnovila velik djeo svoje prijašnje snage. Prevlast Tebe bila je kratkog vijeka. Epaminondinom smrti kod [[bitka kod Mantineje (362. pne.)|Mantineje]] ([[362. pne.|362]].) grad je izgubio svog najvećeg vođu, a njegovi naslednici učinili su veliku grešku započevši neuspješni desetogodišnji rat s [[Fokida|Fokidom]]. [[346. pne.|346]]. Tebanci su pozvali [[Filip drugi Makedonski|Filipa drugog Makedonskog]] da im pomogne protiv Fokiđana, te su tako po prvi put uvukli [[Makedonska dinastija|Makedonce]] u grčke poslove.

== Uspon Makedonaca ==
[[Datoteka:Demosthenes.jpg|thumb|200px|Demosten - protivnik Filipu]]

Kraljevstvo [[Makedonska dinastija|Makedonaca]] stvoreno je u 7. veku. Neki Grci su smatrali [[Makedonci|Makedonce]] [[Varvari|varvarima]], ali bez obzira na njihovo etničko porijeklo, oni su od 5. veka govorili grčkim jezikom i bili dijelom grčke kulture. Makedonci su imali neznatnu ulogu u grčkoj politici prije početka 4. veka, te je Filip drugi, preduzimljiv čovjek koji se školovao u Tebi, htjeo imati veću ulogu. Naročito je htjeo biti prihvaćen za novog grčkog vođu u vraćanju slobode grčkim gradovima u Aziji koji su bili pod persijskom vlašću. Zauzevši grčke gradove [[Amfipol]], [[Methoni (Pierija)|Metonu]] i [[Potidea|Potideju]], stekao je upravu nad makedonskim rudnicima zlata i srebra. To mu je dalo izvore da ostvari svoje namjere.

Filip je uspostavio makedonsku prevlast nad [[Tesalija (oblast)|Tesalijom]] ([[352. pne.|352]].) i [[Trakija|Trakijom]], a do [[348. pne.|348]]. je nadzirao sve sjevernije od [[Termopile|Termopila]]. Koristio je svoje veliko bogatstvo da potkupi grčke političare i stvori &quot;makedonsku stranku&quot; u svakom grčkom gradu. Njegova intervencija u ratu između Tebe i Fokide donijelo mu je prepoznatljivost grčkog vođe i dalo mu je mogućnost da postane vodeća sila u grčkim poslovima. Ali bez obzira što je njegovo iskreno divljenj bilo prema Atini, atinski je vođa [[Demosten]] u svojim slavnim govorima ([[filipike|filipikama]]) podsticao grčke gradove da se odupru njegovoj moći.

[[339. pne.|339]]. Teba, Atina, Sparta i ostale grčke države stvorile su savezništvo da se odupru Filipu i da ga izbace iz grčkih gradova koje je zauzeo na sjeveru. Međutim Filip je napao prvi, napredujući po Grčkoj gdje je kod [[Heronea|Heroneje]] porazio združene grčke gradove [[338. pne.|338]]. Taj događaj tradicionalno označava kraj ere grčkih gradova-država kao samostalnih političkih jedinica iako su Atina i ostali gradovi preživjeli kao samostalne države sve do [[Rimska republika|rimskih]] vremena.

Filip je pokušao pobjediti Atinu dodvoravanjem i darovima, ali nije uspeo. Organizovao je gradove u [[Korintski savez]] i proglasio da će voditi napad na Persiju kako bi oslobodio grčke gradove i osvetio persijske invazije u prethodnom veku. Prije nego što je to mogao učiniti ubijen je [[336. pne.|336]].

== Osvajanja Aleksandra Velikoga ==
Filipa je naslijedio 20-godišnji sin [[Aleksandar Veliki|Aleksandar]] koji je odmah nastavio sprovoditi očeve planove. Otputovao je u Korint gdje su ga okupljeni grčki gradovi priznali za vođu Grka. Nakon toga krenuo je na sjever da skupi vojsku. Vojska kojom je napao Persijsko Carstvo je uglavnom bila sastavljena od Makedonaca, ali su se također prijavili i mnogi zanesenjaci iz grčkih gradova. Dok je Aleksandar ratovao u Trakiji, čuo je da su se grčki gradovi pobunili. Pojurio je ponovo na jug, osvojio i razorio Tebu do temelja kao upozorenje svim grčkim gradovima ako bi se pokušali oduprijeti njegovoj snazi.

[[334. pne.|334]]. Aleksandar je krenuo u Aziju gdje je porazio Persijance na rijeci [[bitka na Graniku|Granik]]. Time je stekao kontrolu nad jonskom obalom, te je napravio pobjedničku povorku kroz oslobođene grčke gradove. Nakon što je dogovorio poslove u [[Anatolija|Anatoliji]] nastavio je napredovanje južno kroz [[Kilikija|Kilikiju]] do [[Sirija|Sirije]] gdje je porazio [[Darije treći|Darija trećeg]] kod [[bitka kod Isa|Isa]] ([[333. pne.|333]].). Onda je nastavio kroz [[Fenikija|Fenikiju]] do [[Egipat|Egipta]] kojeg je osvojio bez ikakvog otpora. Egipćani su ga dočekali kao osloboditelja od persijskog ugnjetavanja. 

Darije je sada bio spreman da sklopi mir, gde bi se Aleksandar pobjednički vratio kući, ali Aleksandar je odlučio da osvoji Persiju i postavi sebe za vladara čitavog svijeta. Napredovao je sjeveroistočno kroz Siriju i [[Mesopotamija|Mesopotamiju]], te je opet porazio Darija kod [[bitka kod Gaugamele|Gaugamele]] ([[331. pne.|331]].). Darije je krenuo u bijeg, ali su ga ubili vlastiti vojnici. Aleksandar se proglasio gospodarom Persijskog Carstva, zauzevši [[Suza|Suzu]] i [[Perzepol]] bez otpora.

U međuvremenu grčki gradovi su pokušavali obnoviti napore da se oslobode makedonske moći. Kod [[bitka kod Megalopola|Megalopola]] [[331. pne.|331]]., Aleksandrov regent [[Antipater]] porazio je Spartance koji su odbili da se pridruže Korintskom savezu i priznaju makedonsku prevlast.

Aleksandar se žurio napredujući kroz današnji [[Avganistan]] i [[Pakistan]] do doline rijeke [[Ind]] i [[326. pne.|326]]. je dosšao do [[Punjab (regija)|Punjaba]]. Mogao je lako napredovati sve do [[Ganges]]a i [[Bengal]]a ali je njegova vojska odbila ići dalje uvjerena da su na kraju svijeta. Aleksandar se nerado vratio nazad. Umro je od groznice u [[Vavilon]]u [[323. pne.|323]].

Aleksandrovo Carstvo se raspalo ubrzo nakon njegove smrti, ali njegova osvajanja zauvijek su promijenila grčki svijet. Hiljadu Grka su putovale s njim ili za njim da se nasele u novim grčkim gradovima koje je osnovao dok je napredovao. Najvažniji grad bila je [[Aleksandrija]] u [[Egipat|Egiptu]]. Kraljevstva u kojima se govorilo grčkim jezikom osnovana su u Egiptu, Siriji, Iranu i Baktriji. Započelo je [[Helenistička Grčka|helenističko]] doba.

== Politika i društvo ==

=== Politička struktura ===

[[Datoteka:Herodotus Massimo Inv124478.jpg|mini|200px|Herodot, rimska kopija]]

Antička Grčka se sastojala od nekoliko stotina manje-više nezavisnih (u zavisnosti od pojedinog perioda u kojem su se sklapali i rušili savezi, potpadalo pod vlast stranih ali i domaćih osvajača i sl.) gradova-država, tzv. ''polisa''. Ovakva struktura činila je Grčku veoma različitom od drugih zajednica tadašnjeg vremena koje bile ili plemenske zajednice ili kraljevstva čija se vladavina prostirala često velikim područjima. Uprkos velikim udaljenostima i geografskim preprekama čak i između relativnog bliskih gradova, stari Grci su osjećali da pripadaju jednom narodu; imali su zajedničku religiju, jednake kulturne osnove i govorili istim jezikom. 

S druge strane, oni su bili svjesni i svog plemenskog porijekla, [[Herodot]] je veoma dobro kategorisao grčke polise prema plemenima. Iako su postojali i takvi odnosi, čini se da oni nisu igrali značajniju ulogu u grčkoj politici. Nezavisnost polisa je bila odlučno branjena a ujedinjenje je bila tema koja se rijetko razmatrala. Čak i kada se nekoliko polisa udružilo u odbranu Grčke prilikom druge invazije Perzijanaca, veliki dio njih je ostao neutralan, a nakon Perzijskog poraza, ponovo su se vratili međusobnim sukobima&lt;ref&gt;Holland, T. Persian Fire, Abacus, ISBN 978-0-349-11717-1 &lt;/ref&gt;.

Dakle, osnovne posebnosti političkog sistema antičke Grčke bila je fragmentiranost koja nije bila posebno uslovljena plemenskim porijeklom i fokus na urbana središta u tim, inače malim, gradovima-državama. Dodatne dokaze ovakve strukture čine i kolonije koje su, doduše, ostajale u &quot;prisnom&quot; odnosu sa gradovima iz kojih su kolonizatori otišli ali su ipak bile i potpuno nezavisni od njih. Naravno, manji polisi su mogli biti pod dominacijom svojim većih i moćnijih susjeda ali osvajanja ili direktna vladavina jednog polisa nad drugim je bila rijetka. Umjesto toga, polisi su se udruživali u saveze ili lige čije je članstvo bilo veoma promjenljivo po broju i trajanju. Tokom klasičnog perioda broj liga je postao manji a one same veće i to pod dominacijom jednog od tri najznačajnija grada; Atine, Tebe ili Sparte. 

=== Vlada i zakon ===

U pocetku su mnogi grčki polisi bili mala kraljevstva na čijem čelu je bio gradski zvaničnik u ceremonijalnoj ulozi kralja - bazileusa, npr. ''archon basileus'' u Aitni&lt;ref&gt;Holland T. Persian Fire, p94 ISBN 978-0-349-11717-1 &lt;/ref&gt;. Već u arhajskom periodu većina su postali aristokratske oligarhije. Prelazak vlasti s jednog čovjeka na veću grupi bio je postepen i vjerovatno trajao nekoliko stotina godina (oko X-VII vijeka p. n. e.). Aristokratske grupe su se često sukobljavale oko pojedinačnih interesa i povremeno držale vlast. Tada su se pojavljivali i tzv. tirani koji su vladali po vlastitom nahođenju.

Atina je &quot;zapala&quot; u tiraniju u drugoj polovini VI vijeka p. n. e. Kada je tiranija okončana Atinjani su osnovali prvu demokratiju na svijetu kao rješenje kojim su spriječili aristokratiju da ponovo osvoji vlast. Nakon Solonove reforme početkom V vijeka p. n. e., svi osim najsiromašnijih građana su se mogli obratiti skupštini ili kandidovati za službenu poziciju. Sa uspostavom demokratije, skupština je postala ''de jure'' mehanizam vlasti sa podjednakim pravima svih građana u vlasti. Ipak, stranci i robovi (imati u vidu da je antička Grčka i dalje bila robovlasnička)nisu imali politička prava. Po uzoru na Atinu, i ostali polisi su uspostavili svoje demokratije sa određenim posebnostima i izuzecima. Najočitiji primjer posebnosti i izuzetaka je bila Sparta kojom su vladali monarsi po nasljednom pravu.

=== Struktura društva ===

[[Datoteka:Sparta territory.jpg|mini|200px|Teritorija antičke Sparte]]

Građani su bili samo oni slobodni ljudi rođeni u Grčkoj koji su posjedovali zemlju i kao takvi su uživali puna prava i zaštitu polisa i zakona kasnije je Perikle uveo izuzetke od uslova da se mora biti rođen u Grčkoj). U većini polisa, za razliku od antičkog Rima, društveni status nije značio i posebna prava. Pojedine porodice su kontrolirale religiozne funkcije ali im to uglavnom nije davalo veću moć u vlasti. U Atini je stanovništvo bilo podijeljeno u četiri klase, prema bogatstvu. Prelazak u višu klasu je bio moguć ako se imalo više novca. U Sparti su svi muškarci bili jednaki nakon što bi dobili potrebno obrazovanje. Spartanski kraljevi imali su ulogu i vojnih i religioznih vođa i dolazili su iz dvije različite porodice. Robovi nisu imali, status, moć ili politička prava ali su mogli zasnivati porodice i posjed. Robovi u Sparti se gotovo nikada nisu bunili jer su imali previše brojno i različito porijeklo i bili previše &quot;raštrkani&quot; da mi se mogli organizovati. 

Većina porodica, čak i one najsiromašnije, držala je robove kao sluge u domaćinstvima i radnu snagu. Ipak, vlasnici robova nisu imali pravo tući ili ubiti roba. Često su im obećavali slobodu kao poticaj za bolji rad. Za razliku od Rima, oslobođeni robovi nisu mogli postati građani. 

I polisi su, prema zakonu, posjedovali robove. Ti &quot;javni&quot; robovi su uživali nešto više sloboda od onih čiji su vlasnici bile porodice, živjeli su samostalno i obavljali različite specijalizovane poslove. U Atini, na primjer, javni robovi su bili obučeni da prepoznaju krivotvoreni novac ili su služili u hramovima. 

U Sparti su postojali posebni robovi - ''heloti''. Oni su bili ratni zarobljenici u vlasništvu države i dodijeljeni porodicama kod kojih su morali ostati, brinuti se o hrani i kućnim poslovima dok su se spartanske žene posvećivale odgoju djece a muškarci uvježbavanju ratnničkih vještina. Prema ovim robovima postupalo se grubo pa su ponekad pokušavali bizati bune.

=== Obrazovanje ===

Tokom većeg dijela antičke grčke [[historija|historije]], [[obrazovanje]] je bio privatno, osim u Sparti. Samo bogate porodice su mogle priuštiti nastavnike. Dječaci su učeni čitati, pisati i citirati dijelove [[književnost|književnih djela]]. Učili su i [[pjevanje]] i [[sviranje]] te trenirani kao atlete ili obučavani kao ratnici. Ovo obrazovanje nisu sticali radi kvalifikovanja za neki posao već da bi stekli pravo da budu punopravni građani. I djevojčice su učile čitati, pisati i jednostavan račun potreban za vođenje domaćinstva. Nakon djetinjstva gotovo nikada nisu dobijale dodatno obrazovanje. 

Sa sedam godina života dječaci su odlazili u školu, ili vojnu kasarnu aku su živjeli u Sparti. Nastava se sastojala od [[aritmetika|aritmetike]], [[muzika|muzičkog]] i [[sport]]skog programa. 

O dječacima iz bogatih porodica koji su išli u privatne škole brinuli su se ''pedagozi'' - ''paidagogos'', kućni robovi koju su bili odabrani posebno za to i bili pratioci tim dječacima. Nastava se održavala u kućama nastavnika u kojima su dječaci učeni navedenim predmetima. Od dvanaeste godine dječaci su vježbali [[hrvanje]], trčanje i [[bacanje diska]] i [[bacanje koplja]]. A Atini su stariji dječaci učeni i prefinjenijim disciplinama poput kulture, nauke, muzike i umjetnosti. Obrazovanje se završavalo sa 18 godina nakon čega je slijedila vojna obuka u trajanju od 1-2 godine&lt;ref&gt;Angus Konstam: &quot;Historical Atlas of Ancient Greece&quot;, pp. 94-95. Thalamus publishing, UK, 2003, ISBN 1-904668-16-X&lt;/ref&gt;.

Veoma bitan dio obrazovanja za bogate dječake predstvaljalo je učenje pod okriljem mentora. Učenik je sticao znanja prateći političke govore svog mentora u ''agori'', pomažući mu u obavljanju javnih poslova, vježbajući sa njim u ''gimnaziji'' i prisustvujući ''simpozijumima''. Najbogatiji mladići su nastavljali svoje obrazovanje kod najučenijih Grka, naročito na [[Akademija|Akademiji]].
[[Datoteka:Gradski muzej Makarska - amfore.2.jpg|mini|180px|Amfore - antički sudovi za čuvanje i transport vina, ulja, žitarica i dr.]]
=== Ekonomija ===

Na vrhuncu svoje ekonomske moći, u V i IV stoljeći p. n. e. antička Grčka nije imala premca u tadašnjem svijetu. Prema nekim historičarima ekonomije, Grčka je imala jednu od najnaprednijih ekonomija prije pojave industrije. Navodno je prosječna dnevna plata grčkog radnika bila, u protivvrijednosti izraženoj u žitu, oko 12 kg pšenice. To je bilo više od tri puta od onog što je dobijao npr. egipatski radnik u rimsko doba&lt;ref&gt;W. Schieder, &quot;Real slave prices and the relative cost of slave labor in the Greco-Roman world&quot;, ''Ancient Society'', vol. 35, 2005.&lt;/ref&gt;.

== Kultura ==

=== Filozofija ===

Filozofija u staroj Grčkoj zasnivala se na '''razumu''' i '''preispitivanju'''. Grčka filozofija ([[Sokrat]], [[Platon]], [[Aristotel]]) je imala mnogostruk uticaj na razvoj moderne filozofske misli i nauke općenito &quot;u zapadnom svijetu&quot;. Postoji jasna neprekinuta veza grčkih uticaja na savremenu sekularnu nauku koja vodi od antičkih grčkih i helenističkih filozofa preko srednjovjekovne arapsko-islamske filozofije i nauka, evropske [[Renesansa|Renesanse]] i [[Prosvjetiteljstvo|Doba prosvjetiteljstva]]. 

Razum i preispitivanje kao temelje, sredstva i metode promišljanja svijeta i čovjeka nisu &quot;izmislili&quot; Grci. Mnogi teoretičari civilizacije već dugo se bave istraživanjima kojima pokušavaju odrediti razlike između grčke žudnje za znanjem i sličnih žudnji starijih civilizacija poput staroegipatske i babilonske.

=== Literatura ===

U društvu antičke Grčke [[literatura]] je zauzimala veoma značajno mjesto. Nije neopravdano smatrati da književna tradicija u kulturama zapadnih zemalja počinje sa [[Homer]]ovim epovima [[Ilijada]] i [[Odiseja]] u kojima je autor vješto opisao i živo predočio [[rat]] i mir, čast i sram, ljubav i mržnju. 

[[Eshil]], [[tragedija|tragičar]], je dao temelje u kategoriji [[drama|drame]] uvođenjem dijaloga i interakcije između likova. Eshilova trilogija ''Orestija'' smatra se njegovim najznačajnijim djelom. [[Sofokle|Sofoklu]] se daju zasluge za uvođenje ironije u spektar književnih tehnika, posebno u djelu ''Kralj Edip''. [[Euripid]] je koristio drame kako bi kritikovao društvene norme i običaje, njegova ''Medeja'' i nakon više od 2.000 godina ostaje aktuelna. [[Aristofan]], komediograf, oblikovao je [[komedija|komediju]] kao umjetničku formu i jednako je vrijedan svojoj suprotnosti - Eshilu. Najpoznatija djela su mu ''Lizistrat'' i ''Žabe''. 

[[Filozofija]] je našla svoje mjesto u književnosti u formi [[Platon]]ovih dijaloga, kojima je zapravo predstavio [[Sokrat]]ova pitanja i odgovore u pisanom obliku. Slijedeći u nizu je [[Aristotel]], koji je napisao na desetine radova na temu mnogih [[nauka|naučnih]] disciplina. Njegov poseban doprinos književnosti je ''Poetika'', u kojoj je objasnio svoje razumijevanje drame i time vjerovatno postavio temelje književnoj kritici.

=== Nauka i tehnologija ===


Matematičari antičke grčke su dali značajan doprinos razvoju [[matematika|matematike]], postavili osnove [[geometrija|geometrije]], matematičkog dokazivanja, teoriji brojeva, matematičkoj analizi, primijenjoj matematici i zamalo se približili integralnom računu. Otkrića '''Pitagore''', '''Euklida''' i '''Arhimeda''' i danas se izučavaju u škkolama. 

Grci su razvili i [[astronomija|astronomiju]] do veoma sofisticiranog nivoa, a smatrali su je dijelom matematike. Već u IV vijeku p. n. e. predstavili su prvi trodimenzionalni model kojim su objasnili prividno kretanje planeta. U III vijeku p. n. e. predložili su heliocentrični sistem&lt;ref&gt;Pedersen, ''Early Physics and Astronomy'', pp. 55-6&lt;/ref&gt;. [[Eratosten]], je procijenio obim zemljine kugle sa velikom preciznošću&lt;ref&gt;Pedersen, ''Early Physics and Astronomy'', pp. 45-7&lt;/ref&gt;. 

Antički Grci su i na polju [[medicina|medicine]] dali značajan doprinos. Posebno se isticao [[Hipokrat]] koji se smatra ocem medicine&lt;ref&gt;[http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18392218 Useful known and unknown views of the father of modern medicine, Hippocrates and his teacher Democritus.], U.S. National Library of Medicine&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://encarta.msn.com/encyclopedia_761576397/Hippocrates.html Hippocrates] {{Webarchive|url=https://www.webcitation.org/5kwKKh4qP?url=http://encarta.msn.com/encyclopedia_761576397/Hippocrates.html |date=2009-10-31 }}, Microsoft Encarta Online Encyclopedia 2006. Microsoft Corporation.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Citation|last = Strong|first = W.F.|last2 = Cook|first2 = John A.|title = Reviving the Dead Greek Guys|journal = Global Media Journal, Indian Edition|date = July 2007|id = ISSN: 1550-7521|url = http://www.manipal.edu/gmj/issues/jul07/strong.php|access-date = 2014-08-23|archivedate = 2007-12-07|archiveurl = https://web.archive.org/web/20071207172813/http://www.manipal.edu/gmj/issues/jul07/strong.php|deadurl = yes}}&lt;/ref&gt; zbog velikog doprinosa na tom polju i ustanovljenja škole medicine. Danas medicinsko osoblje polaže tzv. [[Hipokratova zakletva|Hipokratovu zakletvu]].

=== Umjetnost i arhitektura ===

[[Datoteka:Doríforo-comparação.jpg|mini|250px|Doriforos, usporedba mramorne i bronzane verzije.]]
[[Datoteka:Discobolo 4.jpg|mini|250px|Diskobolos, uočiti umjetnikov napor ka vjernosti prikaza ljudskog tijela.]]
[[Datoteka:Artemis Temple Pan 2 touched.jpg|mini|250px|Ostaci Artemidinog hrama.]]
[[Datoteka:Athen Erechtheum BW 2017-10-09 13-47-38.jpg|mini|250px|Ostaci Erehtejona]]
[[Datoteka:Temple of apollo.JPG|mini|250px|Apolonov hram u Delfima]]

[[Umjetnost]] antičke Grčke imala je ogroman uticaj na [[kultura|kulture]] mnogih zemalja, naročito na polju [[skulptura|skulpture]] i [[arhitektura|arhitekture]]. Umjetnost starog [[Rim]]a se temeljila na grčkoj; izrađeni su mnogi umjetnički objekti po uzoru na grčke, zahvaljujući takvim rimskim [[umjetničko djelo|umjetninama]], koji su često bili &quot;samo&quot; kopije, danas je poznat dio opusa grčkih umjetnika. Osvajanja Aleksandra Velikog na Istoku započela su viševjekovnu kulturnu razmjenu kojom su grčki uticaji doprli i do [[Japan]]a, preko [[Indija|Indije]] i [[Budizam|budizma]]. Grčki [[humanizam]] i [[estetika]] te visoki tehnički standardi u umjetnosti inspirirali su generacije evropskih umjetnika. 

Stvaralački duh grčke umjetnosti može se pratiti kroz nekoliko perioda: arhajski period, prijelazno doba, klasični period, period IV vijeka i helenizam.

Grčka arhitektura skoro isključivo je vezana za izgradnju [[hram]]ova. Postojala su dva osnovna stila: dorski i jonski. Njihov uticaj na rimsku arhitekturu bio je veliki, a kasnije i na [[renesansa|renesansu]] i klasicizam. Najstariji hramovi bili se sa građeni su od drveta i [[ćerpič]]a, s vremenom je i [[kamen]] bio djelimično korišten. Kasnije su hramovi u potpunosti bili izgrađeni od [[mramor]]a.

Od značajnijih građevina treba pomenuti atensku [[Akropola|Akropolu]] na kojoj se posebno ističu [[Partenon]], [[Erehteon]], hram boginje [[Nika|Nike]], i [[Propileji]]. Umjetnik [[Fidija]], autor kipa [[Zeus]]a u [[Olimpija|Olimpiji]], jednog od [[Sedam svjetskih čuda|svjetskih čuda]] starog svijeta, je na Partenonu uradio bogati ''friz'', i kipove ''Atena Parthenos'' i ''Atena Promahos''.

U antičkoj grčkoj skulpturi treba uočiti razvijanje umjetničkih veština i estetskog izraza preko oblika ''kora'', odjevenih ženskih skulptura i nagih muških kipova - ''kurosa'' koji su ''ukočeni'', poput egipatskih likova. S vremenom grčki kipari idu ka drugačijim i složenijim kompozicijama i nastoje skladnije i vjernije prikazati oblike ljudskog tijela, tipičan primjer je '''Moskoforos''', sa tzv. arhajskih osmijehom.

Jedan od najvećih umjetnika bio je kipar [[Miron]]. Pripisuje mu veliki broj kipova izrađenih u [[bronza|bronzi]]. Sa sigurnošću se njegovim djelom, između ostalog, može smatrati ''Diskobolos''. Originali ovih djela nisu sačuvani, ali postoje mnoge kopije.

Fidijin savremenik bio je [[Poliklet]]. Bio je kipar i radio prvenstveno u bronzi. Prvi je postavio principe idealnih proporcija ljudskog tijela. Njegova poznata djela su: ''Doriforos'' (Nosač koplja), ''Diadumenos'' (Mladić koji veže vrpcu), ''Heraklo'' i ''Amazonka''.

U IV vijeku p. n. e. u Grčkoj je djelovao veliki je broj značajnih kipara: [[Skopas]], [[Praksitel]], [[Leohares]], [[Lizip]] i drugi. Skopas se istakao kao veliki kipar i kao arhitekta. O njegovim djelima svjedoče replike, kopije i tekstovi antičke literature; ''Menada'', ''Heraklo'', ''Afrodita'', alegorijska grupa ''Eros'' (Ljubav), ''Pathos'' (Žudnja), ''Himeros'' (Čežnja) i dr. Sa Leoharesom, Brijaksisom i Timotijem radio je skulpure koje su ukrašavale [[Mauzolej u Halikarnasu]]. Učestvovao je i u obnovi [[Artemidin hram u Efesu|Artemidinog hrama]] u Efesu. I Mauzolej u Halikarnasu i Artemidin hram u Efesu ubrajali su se u svjetska čuda starog svijeta.
                                                      
Nažalost, starogrčko [[slikarstvo]] nije sačuvano. O njemu možemo suditi na osnovu pisanih izvora i slika na vazama a za uvid u nestale originale grčkog slikarstva mogu poslužiti njihove kopije pronađene u iskopinama [[Herkulanum]]a i [[Pompeji|Pompeja]].

== Religija starih Grka ==

Iako je obožavanje boga neba [[Zeus]]a počelo već u II milenijumu p. n. e., grčka [[religija]] u užem smislu riječi formirala se oko 750. godine p. n. e. i trajala oko hiljadu godina, šireći uticaj po mediteranskom svijetu, a i dalje. Grci su imali mnogo bogova kojima su pripisivali moć nad raznim prirodnim ili društvenim silama (npr. [[Posejdon]] morem, [[Demetra]] žetvom, [[Hera]] brakom). Na različitim mjestima poštovana su različita božanstva, ali su [[Homer]]ovi epovi doprinijeli da se stvori jedinstvena religija, u kojoj se za glavne bogove vjerovalo da žive na planini [[Olimp]] pod vlašću Zeusa. Grci su poštovali i razne bogove iz prirode: [[Pan (bog)|Pana]], [[Nimfe]], [[Najade]], [[Erinije]], [[Nereide]] i [[satir]]e, pored [[Furija]] i Suđaja. Klanjali se i herojima iz prošlosti, kao što su [[Heraklo]] i [[Asklepije]]. Od velike važnosti je bilo žrtvovanje životinja, obično u hramu na oltaru boga. Druge kultne aktivnosti obuhvatale su molitve, povorke, atletska takmičenja i proricanja, posebno kroz proročišta i ptice. Od velikih religijskih festivala izdvajaju se Dionizijske igre u Atini, svetkovina Zeusa na zapadnom Peloponezu koja je obuhvatala i [[Olimpijske igre]].

Smrt je smatrana dostojna prezira. Mrtvi su obitavali u [[Had]]ovom kraljevstvu, a samo su heroji uživali u [[Elizij]]u. Veliki griješnici trpjeli su muke u [[Tartar (pakao)|Tartaru]]. Mistične religije su se pojavile da zadovolje potrebu za ličnim vođstvom, spasenjem i besmrtnošću. Grčka religija postepeno je nestajala s širenjem hrišćanstva.

=== Starogrčka mitologija ===

Grčka [[mitologija]] predstavlja usmena i pismena predanja starih Grka o njihovim bogovima, herojima, prirodi i historiji. Za grčke mitove i legende danas se prvenstveno zna iz grčke [[književnost]]i, uključujući i klasična dela kao što su Homerova [[Ilijada]] i [[Odiseja]], [[Hesiod]]ovi &quot;Poslovi i dani&quot; i &quot;Teogonija&quot;, [[Ovidije]]ve &quot;Metarmofoze&quot; i drame [[Eshil]]a, [[Sofokle|Sofokla]] i [[Euripid]]a. Mitovi se bave stvaranjem bogova i svijeta, borbom za prevlast među bogovima i pobjedu Zeusa, ljubavne veze i svađe među bogovima i posljedice njihovih pustolovina i moći na svijet smrtnika, uključujući njihovu povezanost sa prirodnim pojavama kao što su grmljavina ili godišnja doba i njihovu vezu sa kultnim mjestima i ritualima. U najveće grčke mitove i legende spadaju priče o [[Trojanski rat|Trojanskom ratu]], lutanjima [[Odisej]]a, [[Jason]]ovoj potrazi za zlatnim runom, Herakleovim podvizima, [[Tezej]]evim avanturama i [[Edip]]ovoj tragediji.

=== Proročišta ===

Proricanje je navodna vještina pronalaženja skrivenih značenja događaja i predskazivanja budućnosti. Proricanje se sreće u svim društvima, antičkim i modernim, mada im se metode razlikuju. U antičkoj Grčkoj i Rimu postojala su mnoga proročišta. Najslavnije je bilo [[Apolon]]ovo proročište u [[Delfi]]ma, gde je medijum preko 50 godina bila žena zvana [[Pitija]]. Nakon kupanja u Kastilijanom izvoru, ona je silazila u podzemnu prostoriju, sjedala na sveti tronožac i onda žvakala lišće lovora, koji je bio posvećen Apolonu. Ostala proročišta, uključujući ona u [[Klaros]]u (Apolonovo), Olimpiji (Zevsovo) i [[Epidaurus]]u (Asklepijevo) konsultovana su na najrazličitije načine; na primjer, najstarije od svih proročišta, Zevsovo u Dodoni, govorilo je šaputanjem lista svetog hrasta. U nekim hramovima molilac bi spavao u svetom gaju i dobijao odgovor u snu.

== Reference ==
{{Reflist|2}}

== Literatura ==
* {{Cite book|author=Charles Freeman|title=Egypt, Greece and Rome|publisher=Oxford University Press|year=1996}}
* {{Cite book|author=Paul MacKendrick |title=The Greek Stones Speak: The Story of Archaeology in Greek Lands|publisher=St. Martin's Press|year=1962}}
* Thomas Wardle (1835). [http://books.google.com/books?id=AktXAAAAYAAJ The history of ancient Greece, its colonies and conquests from the earliest accounts till division of the Macedonian Empire in the East].
* Goodrich, S. G. (1849). [http://books.google.com/books?id=cxPPAAAAMAAJ A pictorial history of Greece]: Ancient and modern. New York: Huntington &amp; Savage

== Vanjske veze ==
{{Commons category|Ancient Greece}}
*[http://www.civilization.ca/cmc/exhibitions/civil/greece/gr0000e.shtml The Canadian Museum of Civilization—Greece Secrets of the Past]
*[http://www.ancientgreece.co.uk Ancient Greece] website from the [[British Museum]]
*[http://eh.net/encyclopedia/article/engen.greece Economic history of ancient Greece]
*[http://www.fleur-de-coin.com/currency/drachma-history The Greek currency history]
*[http://www.limenoscope.ntua.gr/index.cgi?lan=en Limenoscope] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110511090038/http://www.limenoscope.ntua.gr/index.cgi?lan=en |date=2011-05-11 }}, an ancient Greek ports database
*[http://www.whitman.edu/theatre/theatretour/home.htm The Ancient Theatre Archive], Greek and Roman theatre architecture
*[http://people.hsc.edu/drjclassics/lectures/history/history.shtm Illustrated Greek History], Dr. Janice Siegel, Department of Classics, Hampden-Sydney College, Virginia

[[Kategorija:Antička Grčka| ]]</text>
      <sha1>ngd0i4dvwdpqu6sgcpqugt3l80rnbia</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kraljevo</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2263</id>
    <revision>
      <id>41259987</id>
      <parentid>41043745</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T12:43:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>178.149.59.201</ip>
      </contributor>
      <comment>Još jedno ime u rubrici Poznati Kraljevčani</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="38199" xml:space="preserve">{{Drugo značenje2|Kraljevo}}
{{Grad u Srbiji
| naziv = Kraljevo
|Ime genitiv=Kraljeva
| slika = Spomenik na centralnom gradskom trgu u Kraljevu.JPG
| opis_slike = [[Spomenik srpskom vojniku u Kraljevu]]
| grb = Coat of arms of Kraljevo.jpg
| opis_grba =
| gradska_zastava = FLAG Kraljevo.gif
| geslo = ''Nama dobro, a nikome zlo''
| opis_zastave = Zastava Kraljevoa
| Zvanično=[[Kraljevo]]
| stara_imena = Karanovac (1560–1882)&lt;br /&gt;Rankovićevo (1949–55)
| površina = 1.530
| stanovništvo = 63.030
| aglomeracija = 124.554
| gustina = 
|opis gustine=šira zona/opština
| nadmorska_visina = 192
| prvi pomen = 
| dan_grada = 
|Slava=
|Pobratimi=
| pokrajina = [[Centralna Srbija]]
| okrug = [[Raški okrug]]
|Opština=[[Kraljevo]]
|Opštine=
|sst=43
|smi=43
|sse=
|ist=20
|imi=41
|ise=
| gšir = 43.716667
| gduž = 20.683333
| registarska_oznaka = KV
| pozivni_broj = 036
| poštanski_kod = 36000
| poštanski_kod = 
| adresa = 
| telefon = 
| faks = 
| veb-strana = [http://www.kraljevo.org www.kraljevo.org]
| elektronska_pošta = 
| gradonačelnik = Tomislav Iliić
| stranka = 
|Stranke=
|Formirana vlast=
|Izbori=
}}
'''Kraljevo''' je grad u [[Srbija|Srbiji]] u [[Raški okrug|Raškom okrugu]].

Kraljevo se nalazi na trima rekama: [[Ibar]], [[Zapadna Morava]] i [[Ribnica]]. Gradsko područje Kraljeva čini naselje Kraljevo i još sledeća naselja: Tavnik, [[Adrani]], [[Čibukovac]], [[Grdica]], [[Jarčujak]], [[Konarevo]], [[Mataruge (Kraljevo)|Mataruge]], [[Mataruška Banja]], [[Metikoš]], [[Ratina]], [[Ribnica]], [[Vitanovac (Kraljevo)|Vitanovac]], [[Vrba]], [[Zaklopača (Kraljevo)|Zaklopača]] i [[Manastir Žiča|Žiča]].

[[Grb Kraljeva|Gradski grb]] se sastoji od sedam kruna, što simbolizuje krunisanje sedam kraljeva u Manastiru [[Manastir Žiča|Žiča]], koji se nalazi na 5 km od centra grada. Kraljevo je administrativni, privredni, sportski i kulturni centar uže [[Srbija|Srbije]]. Takođe i raskrsnica važnih magistralnih pravaca.

== Geografija ==
Prema popisu iz [[Popis stanovništva 1991. u SFRJ|1991.]] bilo je 57.926 stanovnika, a prema popisu iz [[Popis stanovništva 2011. u Srbiji|2011.]] bilo 63.030 stanovnika, dok šire opštinsko područje ima 124.554. Nalazi se u centralnom delu Srbije, na ušću [[Ibar|Ibra]] u [[Južna Morava|Moravu]], u kotlini između pitomih [[Šumadija|šumadijskih]] i surovijih [[Stari Vlah|starovlaških]] i [[Kopaonik|kopaoničkih]] planinskih masiva, na nadmorskoj visini od prosečnih 206 metara.

Geografsku osobenost Kraljeva upotpunjuju i delovi rečnih tokova Ibra i Zapadne Morave sa pritokama. Kraljevački deo Zapane Morave ima blage padine ispresecane potocima i rečicama, koje su u višim delovima obrasle [[listopadna šuma|listopadnom šumom]], a u nižim su zasađeni [[voćnjak (Loznica)|voćnjaci]] i [[vinograd]]i. Pored same reke prostiru se vodoplavne, plodne ravnice pogodne za gajenje poljoprivrednoh kultura. Najveća pritoka Zapadne Morave je reka [[Gruža]]. Reka Ibar se odlikuje bukovima i [[vodopad|slapovima]], velikim brojem pritoka i bogatim ribljim fondom. Atraktivnost Ibarske klisure, čije su padine strme, često ogoljene i rasečene sporednim potočnim i rečnim [[klisura]]ma, ogleda se, pre svega, u krivudavom toku reke. Najveće desne pritoke Ibra su [[Gvozdačka reka]] i [[Maglasica]], a sa leve u Ibar utiču [[Studenica (reka)|Studenica]], [[Dubočica (reka)|Dubočica]], [[Pivnica]] i [[Lopatnica]]. Sve su bistre planinske reke, prozirno zelenkaste boje, pune brzaka i manjih vodopada. Par kilometara pre Kraljeva, Ibar izlazi iz klisure i postepeno se smiruje, sve do ušća u Moravu. Treba pomenuti i planine koje se nalaze u okolini Kraljeva: [[Goč]] (1.216 m), [[Stolovi]] (1.375 m), [[Troglav (Srbija)|Troglav]] (1.177 m), [[Čemerno (planina)|Čemerno]] (1.579 m), [[Radočelo]] (1.643 m) i druge. Obrasle su šumom (na nizim nadnorskim visinama [[bukva]], [[jela]], [[lipa]], [[jasen]], a na višim [[četinari]]) a obiluju pašnjacima i raznovrsnim planinskim biljem.

=== Klima ===
Klima u Kraljevu je umereno kontinentalna, tako da se klimatski faktori menjaju u zavisnosti od godišnjeg doba. Ovakva klima a i geografski položaj uslovljava i insolaciju - u letnjem periodu prosečno 8,5 sunčanih sati dnevno, a godišnji prosek je 5,5. Srednja godišnja temperatura u samom gradu je 11 °C, leti oko 22 °C, a zimi oko 0 °C (najveća letnja, zabeležena [[22. jul]]a [[1939]], bila je 44,3 °C, a najniža zimska, [[13. februar]]a [[1935]]. godine -25,4 °C). Jak [[vetar]] ([[košava]]) je odlika pozne jeseni, zime i ranog proleća a u ostalo doba godine duvaju blaži zapadni i severozapadni vetrovi.
{{Klima_grada
|Grad_genitiv=Kraljeva
|Izvor=[http://www.weatherbase.com/weather/weather.php3?s=67331&amp;refer=&amp;units=metric Weatherbase]
| Jan_sr=        | Jan_sr_pad=62
| Feb_sr=2          | Feb_sr_pad=55
| Mar_sr=7          | Mar_sr_pad=57
| Apr_sr=11         | Apr_sr_pad=72
| Maj_sr=16         | Maj_sr_pad=103
| Jun_sr=19         | Jun_sr_pad=103
| Jul_sr=21         | Jul_sr_pad=95
| Avg_sr=21         | Avg_sr_pad=77
| Sep_sr=17         | Sep_sr_pad=82
| Okt_sr=12         | Okt_sr_pad=76
| Nov_sr=5          | Nov_sr_pad=80
| Dec_sr=1          | Dec_sr_pad=69
| God_sr=        | God_sr_pad=
| Jan_sr_min=-3     | Jan_sr_maks=3
| Feb_sr_min=-1     | Feb_sr_maks=6
| Mar_sr_min=2      | Mar_sr_maks=11
| Apr_sr_min=6      | Apr_sr_maks=16
| Maj_sr_min=11     | Maj_sr_maks=21
| Jun_sr_min=13     | Jun_sr_maks=23
| Jul_sr_min=15     | Jul_sr_maks=26
| Avg_sr_min=15     | Avg_sr_maks=26
| Sep_sr_min=11     | Sep_sr_maks=23
| Okt_sr_min=7      | Okt_sr_maks=17
| Nov_sr_min=1      | Nov_sr_maks=8
| Dec_sr_min=-1     | Dec_sr_maks=4
| God_sr_min=   | God_sr_maks=
| Jan_a_maks=   | Jan_a_min=
| Feb_a_maks=   | Feb_a_min=
| Mar_a_maks=   | Mar_a_min=
| Apr_a_maks=   | Apr_a_min=
| Maj_a_maks=   | Maj_a_min=
| Jun_a_maks=   | Jun_a_min=
| Jul_a_maks=   | Jul_a_min=
| Avg_a_maks=   | Avg_a_min=
| Sep_a_maks=   | Sep_a_min=
| Okt_a_maks=   | Okt_a_min=
| Nov_a_maks=   | Nov_a_min=
| Dec_a_maks=   | Dec_a_min=
| God_a_maks=   | God_a_min=
|}}

== Istorija ==
{{Glavni članak|Istorija Kraljeva}}

Daleka istorija okoline Kraljeva, ali i geografski položaj i pojedinačna arheološka otkrića ukazuju na postojanje naseobine i 2000 godina pre nove ere. Na osnovu dosadašnjih istraživanja najstariji tragovi materijalne kulture potiču sa [[neolit]]skih lokaliteta Divlje polje u Ratini i Lađarište u selu [[Vrnjci]].

Moguće je da je [[antička Grčka|grčki uticaj]] stigao do ovih krajeva još u 4. veku pre nove ere, što pokazuju grčki šlem, zlatni i ćilibarski nakit, keramičko posuđe pronađeni na čuvenim arheološkim nalazištima sa šireg područja [[Ibar|Ibra]] i [[Zapadna Morava|Zapadne Morave]].

Smatra se da je Ibarska dolina, kao prirodna saobraćajnica, dovela i [[Rimsko carstvo]]. Stvaranjem rimskih provincija na Balkanu teritorija današnjeg grada i okoline postaje granična zona između [[Gornja Mezija|Gornje Mezije]] i [[Dalmacija (rimska provincija)|Dalmacije]]. Ovi krajevi bili značajni za Rimljan zbog rudnog bogatstva i postojanja geotermalnih izvora. Iz antičkog perioda potiče i votivna ara posvećena [[Jupiter]]u, pronađena u gornjem Lašcu, kao i ciglarska peć otkrivena u Čibukovcu.

=== Srednji vek ===
[[Datoteka:Mag tri.jpg|thumb|left|200px|Srednjovekovni grad [[Maglič]] 20 km južno od Kraljeva]] 
[[Datoteka:Žiča Monastery, overview. Near Kraljevo, Serbia.jpg|thumb|desno|200px|Manastir Žiča]]
Prema nekim pretpostavkama, donji Ibar je „prvobitna srpska oblast“, najstarije jezgro privrednog, društvenog i političkog života kod Srba. Srpska država [[Raška]] nastala je u 11. veku, a malobrojni podaci govore da je oblast Kraljeva u najaktivnijem delu srpske države. O tome svedoče i brojni manastiri: [[manastir Studenica|Studenica]] ([[1188]]) - zadužbina i mauzolej [[Stefan Nemanja|Stefana Nemanje]]; [[Manastir Žiča|Žiča]] - od [[1219]]. godine sedište srpske autokefalne arhiepiskopije i mesto krunisanja srpskih kraljeva; zatim [[manastir Ljubostinja|Ljubostinja]], [[manastir Gradac|Gradac]], [[Manastir Stara Pavlica|Stara Pavlica]] i srednjovekovni grad [[Maglič]].

Selo Rudo Polje, iz kog je nastalo Kraljevo, osnovano je u drugoj polovini 14. veka. Ovaj kraj pao je pod tursku vlast konačnim padom [[Srpska despotovina|Srpske despotovine]] [[1458]]-[[1459|59]]. godine.

=== Turska vladavina ===
Tokom turske vladavine naselje Rudo Polje je postalo poznato pod imenom Karanovac. Brži razvoj Karanovca otpočeo je u doba [[Habzburška monarhija|austrijske]] okupacije severne Srbije od [[1718]]. do 1739. godine. [[Požarevački mir|Požarevačkim mirom]] 1718. godine ustanovljena je granica na Zapadnoj Moravi između Austrije i Turske. Karanovac postaje važno pogranično naselje i stečište odbeglih Turaka iz Čačka, Kragujevca i drugih naselja koja su pripadala Austriji.

Preko ove palanke odvijala se trgovina karavanskim saobraćajem. U Karanovcu se nalazio karavan-seraj, koji je izgoreo u austro-turskom ratu 1737-1739. godine kada je i samo naselje porušeno i popaljeno. Sem toga, u Karanovcu je pored zemljoradnje bilo razvijeno i zanatstvo. Tako je ova palanka 40-tih godina 18. veka postala jedno od najvećih turskih naselja u ovom delu Srbije.

=== Moderno doba ===
Srpski [[Prvi srpski ustanak|ustanici]] su 1805. osvojili Karanovac i spalili ga. Društveno-ekonomski život Karanovca u vreme ustaničkih godina bio je živ. Na ruševinama stare turske varoši izrastao je novi srpski Karanovac, koji postaje živo trgovačko i zanatsko mesto, značajna vojna baza, saobraćajni čvor i administrativno-sudski centar nahije. Posle paljenja i rušenja Karanovca 1805. godine proterano je muslimansko stanovništo. Počeli su da pristužu Srbi zanatlije i trgovci koji su zamenili Muslimane.

Karanovac je do 1819. bio sedište požeške nahije. Karanovac postaje 1838. godine sedište istoimene opštine i sreza u sastavu Čačanskog okruga. Značaj Karanovca je porastao premeštanjem Okružnog načelstva i Okružnog suda iz [[Čačak|Čačka]] 1853. godine, a 1854. godine u njega je preseljeno i sedište episkopa žičkog, gde se i danas nalazi. Karanovac nije dugo ostao sedište okruga jer su okružna načelstva već 1859. godine vraćena u [[Čačak|Čačak]].

Tokom [[Drugi svetski rat|Drugog svetskog rata]] Kraljevo je poprište borbi. Tokom [[Ustanak u Srbiji 1941.|ustanka 1941.]] snage četnika i partizana zajednički su [[Napad na Kraljevo 1941.|napadali nemački garnizon u Kraljevu]]. U oktobru je nemačka vojska izvršila [[Masakr u Kraljevu 1941.|masovno streljanje talaca]]. Tokom jeseni [[1944]]. Kraljevo sa okolinom bilo je poprište šestonedeljnih borbi između sovjetsko-jugoslovenskih snaga s jedne, i nemačke [[Armijska grupa E|Armijske grupe E]] s druge strane, poznatih pod nazivom [[Kraljevački mostobran]]. Oslobođeno je [[29. novembar|29. novembra]] [[1944]].

Kraljevo i okolinu je [[3. novembar|3. novembra]] [[2010]]. pogodio [[zemljotres u Kraljevu 2010.|zemljotres]] u kojem su poginule dve osobe, a povređeno je više 100.

== Demografija ==
U naselju Kraljevo živi 45870 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 38,8 godina (37,9 kod muškaraca i 39,7 kod žena). U naselju ima 19360 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,97.

Ovo naselje je velikim delom naseljeno [[Srbi]]ma (prema popisu iz [[2002]]. godine).

{|  style=&quot;width:50%; background:none;&quot;
|-
|  style=&quot;width:50%; vertical-align:top; border:1px solid gray;&quot;|
&lt;!-- =============================================================================================
                                       POČETAK GRAFIKA
===============================================================================================--&gt;
&lt;center&gt;
:''Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka''
{|  
|-
| style=&quot;padding: 0;&quot; | 

&lt;timeline&gt;
ImageSize  = width:250 height:200
PlotArea   = left:40 right:10 top:10 bottom:20
TimeAxis   = orientation:horizontal
AlignBars  = justify
Colors = 
  id:gray1 value:gray(0.9)

DateFormat = yyyy
Period     = from:1940 till:2010
ScaleMajor = unit:year increment:10 start:1940

PlotData = 
  bar:69511 color:gray1 width:1
  from:start till:end
  bar:46340 color:gray1
  from:start till:end
  bar:23170 color:gray1
  from:start till:end
  bar:0 color:gray1

LineData = 
  layer:front
  points:(62,47)(77,57) color:blue  width:2 
  points:(77,57)(100,70) color:blue  width:2
  points:(100,70)(128,88) color:blue  width:2
  points:(128,88)(157,148) color:blue  width:2
  points:(157,148)(185,161) color:blue  width:2
  points:(185,161)(217,160) color:blue  width:2

&lt;/timeline&gt;
|}
&lt;/center&gt;
&lt;!-- =============================================================================================
                                       KRAJ GRAFIKA
===============================================================================================--&gt;
| style=&quot;width:50%;&quot;|
{{Popis
|izvor=&lt;ref&gt;{{Stat Knjiga 9}}&lt;/ref&gt;
|p1948=11200
|p1953=15152
|p1961=20490
|p1971=27839
|p1981=52485
|p1991=57926
|p1991n=56831
|p2002s=59424
|p2002=57411
}}
|
{{Grafikon postoci
|izvor=&lt;ref&gt;{{Stat Knjiga 1}}&lt;/ref&gt;
|širina=300px
|naslov=Etnički sastav prema popisu iz [[Popis stanovništva 2002. u Srbiji|2002.]]
|pozadina=#ddd
|pozicija=left
|šipke=
{{Vrsta sa postotkom|[[Srbi]]|yellow|54429|94.80}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Romi]]|blue|860|1.49}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Crnogorci]]|red|713|1.24}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Makedonci]]|green|193|0.33}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Jugosloveni]]|orange|179|0.31}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Hrvati]]|cyan|149|0.25}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Muslimani]]|magenta|49|0.08}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Bugari]]|black|47|0.08}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Mađari]]|gray|30|0.05}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Slovenci]]|pink|27|0.04}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Albanci]]|navy|21|0.03}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Goranci]]|silver|14|0.02}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Nemci]]|purple|8|0.01}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Rusi]]|yellow|7|0.01}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Rumuni]]|blue|6|0.01}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Slovaci]]|red|5|0.00}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Ukrajinci]]|green|4|0.00}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Panonski Rusini|Rusini]]|orange|4|0.00}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Bošnjaci]]|cyan|4|0.00}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Česi]]|magenta|2|0.00}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Bunjevci]]|black|2|0.00}}
{{Vrsta sa postotkom|nepoznato|gray|400|0.69}}
}}

{{Grafikon piramida
|izvor=&lt;ref&gt;{{Stat Knjiga 2}}&lt;/ref&gt;
|širina=300px
|naslov=
|pozadina=#eee
|levo2=m
|desno2=ž
|šipke levo desno=
{{Vrsta levo desno|?|gray|201|6.26|6.61|212}}
{{Vrsta levo desno|80+|gray|254|7.92|12.22|392}}
{{Vrsta levo desno|75-79|gray|642|20.01|26.13|838}}
{{Vrsta levo desno|70-74|gray|1128|35.17|40.59|1302}}
{{Vrsta levo desno|65-69|gray|1571|48.98|55.90|1793}}
{{Vrsta levo desno|60-64|gray|1576|49.14|55.28|1773}}
{{Vrsta levo desno|55-59|gray|1330|41.47|48.36|1551}}
{{Vrsta levo desno|50-54|gray|2149|67.00|73.96|2372}}
{{Vrsta levo desno|45-49|gray|2353|73.37|83.34|2673}}
{{Vrsta levo desno|40-44|gray|1922|59.93|68.81|2207}}
{{Vrsta levo desno|35-39|gray|1735|54.10|59.96|1923}}
{{Vrsta levo desno|30-34|gray|1825|56.90|60.80|1950}}
{{Vrsta levo desno|25-29|gray|2093|65.26|66.26|2125}}
{{Vrsta levo desno|20-24|gray|2119|66.07|68.72|2204}}
{{Vrsta levo desno|15-19|gray|1978|61.67|60.21|1931}}
{{Vrsta levo desno|10-14|gray|1729|53.91|51.13|1640}}
{{Vrsta levo desno|5-9|gray|1618|50.45|46.95|1506}}
{{Vrsta levo desno|0-4|gray|1458|45.46|41.72|1338}}
|prosekm=37.9
|prosekž=39.7
}}

{{DomaćinstvaNaseljaSrbija|4260|4946|6611|9160|16993|18585|19360|3414|4586|4093|4909|1558|595|145|29|14|17|2.97}}

{{BrakNaseljaSrbija|22876|6720|14467|881|656|152|25246|5503|14720|3424|1464|135}}

{{ZanimanjaNaseljaSrbija|10635|166|-|12|2967|259|789|1466|269|1276|8754|103|-|2|2240|126|241|1600|345|405|19389|269|-|14|5207|385|1030|3066|614|1681|128|221|1569|356|446|377|3|4|327|189|204|614|750|1459|301|6|-|169|317|425|2183|1106|1905|678|9|4|496}}

== Privreda ==
Pored uloge opštinskog i administrativnog centra, grad Kraljevo ima i ulogu ekonomskog trgovinskog i industrijskog centra jugozapadne Srbije, centra gde su koncentrisani skoro svi privrdni kapaciteti. Grad Kraljevo spada u grupu privredno razvijenih gradova u Republici Srbiji. Privredna aktivnost se odvija u 11 sektora ali najveći uticaj na privredna kretanja imaju preduzeća iz trgovine i prerađivačke industrije. Zahvaljujući dobrom geografsko-saobraćajnom položaju, grad Kraljevo je trgovinski centar Raškog okruga. Takođe, blizina aerodroma „Morava“ u Lađevcima koji će se od proleća 2012.godini koristiti za kargo i civilni saobraćaj od velike je važnosti za grad Kraljevo zbog pospešivanja izvoza posebno poljoprivrednih proizvoda, ali i doprinosa razvoju turizma. Osnovne karakteristike privredne strukture Krljeva čine:

1. Prirodni uslovi, plodno zemljište i rudna nalazišta, uslovili su da dominantne privredne grane u Kraljevu budu poljopriprivreda, metaloprerađivačka i vatrostalna industrija, drvna industrija, građevinarstvo i trgovina.
2. Privreda grada Kraljeva raspolaže sa 74% vrednosti imovine i 72% kapitala Raškog okruga.
3. Prema podacima Agencije za privredne registre u Kraljevu posluje 1.128 privrednih društava i 533 preduzetnika.
4. Najveći uticaj na privredna kretanja na teritoriji grada Kraljeva ostvaruju delatnosti trgovine i prerađivačke industrije. To su ujedno i sektori u kojima posluje najveći broj preduzeća na teritoriji grada Kraljeva. U oblasti trgovine aktivno je 410 preduzeća ili 36,35%, a u oblasti prerađivačke industrije 277 preduzeća ili 24,56%.

=== Turizam ===
[[Datoteka:Vrnjacka Banja 22.JPG|thumb|desno|200px|centralni deo vrnjačkog parka sa Termomineralnim kupatilom.]] 
[[Datoteka:Mataruska_banja_hotel.jpg|left|thumb|Hotel u Mataruškoj Banji]] U okolini Kraljeva ima mnogo banjskih lečilišta: [[Vrnjačka Banja|Vrnjačka]], [[Mataruška Banja|Mataruška]], [[Bogutovačka Banja|Bogutovačka]] i [[Sirčanska Banja]].

Tokom cele godine se održavaju turističko-kulturne manifestacije, Kraljevačko kulturno leto, pasuljijada, razni sajmovi, koncerti, a najveća je i najpoznatija manifestacija [[Veseli Spust|Veseli spust]] niz Ibar od Magliča do Kraljeva.

U neposrednoj blizini Kraljea nalazi se [[Manastir Žiča|Žiča]] ([[13. vek|XIII]] vek), jedan od najznačajnijih i najreprezentativnijih srpski srednjovekovnih manastira. [[manastir Studenica|Manastir Studenica]], koga je osnovao [[Stefan Nemanja|Stefan Nemanja]] [[1190]]., još jedan od bisera srpskog srednjovekovnog graditeljstva i jedan od najvećih i najbogatijih manastira [[Srpska pravoslavna crkva|Srpske pravoslavne crkve]] koji se nalazi na teritoriji Kraljeva. Od [[1986]]. godine se nalazi na listi [[svetske kulturne baštine]] i pod zaštitom je [[Unesko|UNESCO]]-a.

=== Saobraćaj ===
[[Datoteka:Ulica Miloša Velikog u Kraljevu.JPG|thumb|desno|120px|Ulica Miloša Velikog]]
Zahvaljujući svom povoljnom geografskom položaju, Kraljevo je postao i velika saobračajna raskrsnica [[Srbija|Srbije]]. Kroz grad prolaze značajne drumske saobracajnice.

[[Ibarska magistrala]] je put koji sledi prirodni tok reke Ibar, prolazi kroz Kraljevo i, preko [[Gornji Milanovac|Gornjeg Milanovca]] i [[Ljig]]a spaja severne delove Srbije sa Kosovom i Metohijom i Crnom Gorom. Tokom reke Morave prolazi put koji se pruža pravcem istok - zapad zemlje, pa se njime iz Republike Srpske i Crne Gore, preko Kraljeva, najbrže putuje do [[Kragujevac|Kragujevca]], [[Kruševac|Kruševca]] i dalje do [[Niš]]a i granice sa [[Bugarska|Bugarskom]].

Železnički saobraćaj je važan faktor privrednog razvoja jednog kraja, jer je to najjeftiniji vid transporta robe za potrebe industrije i trgovine, i ljudi. Kraljevo je na raskrsnici magistralnog pravca [[Požega]] - [[Stalać]], koji povezuje pruge [[Beograd]] - [[Bar (Crna Gora)|Bar]] i Beograd - Niš, sa pravcem Beograd - [[Lapovo]] - Kragujevac - [[Kosovo Polje]] i dalje preko [[Republika Makedonija|Makedonije]] za [[Solun]].

Vojni [[aerodrom Morava|aerodrom Kraljevo-Lađevci]] bi uskoro trebalo da postane i civilni aerodrom čime bi Kraljevo dobilo i vezu sa svetom. 05. oktobra 2011. na kraljevački [[aerodrom Morava|aerodrom Morava]] sleteo je prvi civilni avion, čime je ovaj, ranije isključivo [[vojni aerodrom]], počeo da funkcioniše kao mešovita vojno – civilna vazdušna luka.
Među putnicima na tridesetominutnom letu iz Beograda bili su predsednik Srbije [[Boris Tadić]], ministar odbrane [[Dragan Šutanovac]] i ministar ekonomije i razvoja [[Nebojša Ćirić]].
Prema planu, od proleća 2012. Godine aerodrom će biti otvoren za redovan saobraćaj manjih aviona do 100 putnika.
Ukupna vrednost investicije je 32 miliona evra.
Civilni i vojni deo aerodroma biće infrastrukturno odvojeni. U prvoj fazi prilagođavanja vojnog aerodroma za civilni saobraćaj biće izgrađena pristanišna zgrada, kontrolni toranj, tehnoekonomski blok i izvedeni na uređenju piste.
U narednoj fazi rekonstrukcije, planiranoj za [[2012]]. godinu, ovaj aerodrom će biti vazdušna luka za velike letilice i sletanje pod svim vremenskim uslovima. Biće to, posle beogradskog i niškog, treći aerodrom u Srbiji sa međunarodnim karakteristikama.

== Kultura ==
[[Datoteka:CrkvaKV.JPG|thumb|left|150px|Pravoslavna crkva u starom delu grada]] U Kraljevu i okolini ima mnogo kulturno-istorijskih spomenika: Gospodar-Vasin konak (trenutno u posedu SPC), manastiri [[Manastir Žiča|Žiča]] i [[manastir Studenica|Studenica]] i srednjovekovni grad [[Maglič]].

[[Narodna biblioteka „Stefan Prvovenčani“]] je osnovana [[1945]]. godine. Preteča današlje ustanove je [[Čitaonica Karanovačka]] osnovana [[1868]]. godine. Knjižni Fond biblioteke čini 200.000 jedinica, fond periodike 176 naslova časopisa i 26 naslova novina. Biblioteka poseduje elektronski katalog svog celokupnog fonda. Od [[1971]]. godine biblioteka objavljuje časopis za književnost, kulturu i umetnost „Povelja“. Biblioteka ima razvijenu kulturno - obrazovnu delatnost, organizuje književne večeri, promocije, predavanja, izložbe i programe za decu, a takođe se bavi i izdavačkom delatnošću. Biblioteka je i organizator najznačajnije manifestacije u kulturi Kraljeva, [[Žičkog duhovnog sabora - Preobraženje]], na kojoj se dodeljuje prestižna književna nagrada [[Žička hrisovulja (nagrada)|Žička hrisovulja]].
[[Datoteka:Narodni muzej u Kraljevu.JPG|thumb|desno|150px|Kraljevački Narodni muzej]]
[[Narodni muzej (Kraljevo)|Narodni muzej]] u Kraljevu, osnovan [[1950]]. godine, bavi se zaštitom kulturnih dobara, istraživačkim i naučnim radom. Vredni i reprezentativni predmeti smešteni su u okviru istorijske, etnološke, arheološke i umetničke zbirke. U muzejskoj galeriji, pored reprezentativnih izložbi održavaju se i koncerti klasične muzike.

Organizovanu zaštitu arhivske građe sprovodi Istorijski arhiv, koji ima oko 280 fondova i pet zbirki. Ova ustanova poseduje bogatu biblioteku, koja omogućava uspešniji rad kako radnicima Arhiva tako i onima koji u naučno-istraživačkom radu koriste arhivsku građu.

[[Kraljevačko pozorište]] je osnovano [[1949]]. godine kao profesionalno pozorište pod nazivom Narodno pozorište Kraljevo. Tokom godina postojanja nekoliko puta je menjan status ove ustanove od profesionalnog, preko amaterskog da bi od [[1996]]. godine ponovo dobilo status profesionalnog pod nazivom [[Kraljevačko pozorište]].

[[Zavod za zaštitu spomenika kulture u Kraljevu]] je jedan od najvećih u Republici Srbiji. Njegove osnovne delatnosti su zaštita kao i restauracija kulturno - istorijskih spomenika, naučno - istraživački rad i prezentacije kulturnog nasleđa, za čije je sprovođenje nadležan u čak 26 opština Republike.

Svoj doprinos u negovanju i razvijanju kulture daju i Kulturno prosvertna zajednica, Književni klub „Kraljevo“, Udruženje likovnih umetnika „Vladislav Maržik“, Kulturni centar „Ribnica“, Multimedijalni centar „Kvart“ i drugi.

== Obrazovanje ==
Veoma brz i dinamičan razvoj grada omogućio je da Kraljevo izraste u jedan od najvećih školskih centara ovog dela Srbije.
Predškolsko obrazovanje organizuje Predškolska ustanova „Olga Jovičić Rita“. Predškolaska ustanova ima 11 objekata celodnevnog boravka, devet u gradu, jedan u Mataruškoj Banji i jedan u Ušću.
Na teritoriji grada Kraljeva osnovno obrazovanje je organizovano u 21 školi, a srednjoškolsko 10 škola. Najstarija srednja škola na teritoriji grada je [[Poljoprivredno - hemijska škola „Dr. Đorđe Radić“]], ujedno i najstarija poljoprivredna škola u Srbiji (osnovana [[1882]]. godine). [[Kraljevačka gimnazija]] je osnovana [[1909]]. godine, [[Šumarska škola]] [[1899]]. Mašinsko - tehnička škola [[1934]]. Ostale kraljevačke srednje škole su otvorene su posle Drugog svetskog rata. To su Medicinska škola, [[Elektro - saobraćajna šklola]], [[Ekonomsko - trgovinska škola]], [[Muzička škola „Stevan Mokranjeac“]], [[Umetnička škola]], Osnovna i srednja škola za decu ometenu u razvoju &quot; Ivo Lola Ribar“.
Najstarija visokoškolska ustanova u Kraljevu, i jedina sa sedištem u gradu, je [[Mašinski fakultet]], osnovan [[1976]]. godine. Ostale visokoškolske ustanove su zastupljene po principu naučnih centara izvan matičnog sedišta. To su [[Fakultet za trgovinu bankarstvo „Janićije i Danica Karić“]] ([[Alfa univerzitet]], [[Beograd]]; bivši [[Alfa univerzitet|Univerzitet Braća Karić]]) i [[Beogradska poslovna škola]].

=== Sport ===
Kraljevo je grad duge sportske tradicije. Uspešan rad više sportskih klubova, organizacija i asocijacija čine značajan segment ukupnog društvenog života. Uspesi kraljevačkih sportista pobuđuju pažnju, ne samo domaće, već i svetske javnosti. Početak organizovanih aktivnosti najuspešnijih sportskih klubova Kraljeva vezan je za period posle Drugog svetskog rata. Tako je [[1954]]. godine osnovan, danas najuspešniji sportski kolektiv, [[OK Ribnica|odbojkaški klub Ribnica]]. Kraljevo je jedan od retkih gradova gde je [[odbojka]] sport broj jedan, a Ribnica je posle prvih koraka na evropskoj sceni [[1979]]. godine, danas jedini kraljevački prvoligaš koji se takmičio u Kupu Evropske odbojkaške konfederacije. [[Fudbal]] je najpopularniji i najmasovniji sport kojim se u Kraljevu organizovano bavi oko hiljadu [[Fudbal|fudbalera]] u pedesetak klubova koje se takmiče u više liga. Najuspesniji fudbalski klub, [[FK Sloga Kraljevo|Sloga]], posle više sezona provedenih u Srpskoj ligi, uspešno predstavlja grad i u saveznom rangu takmičenja, Drugoj ligi. Uspesi kraljevačke [[košarka|košarke]] vezuju se za klubove [[KK Sloga|Sloga]] i [[KK Mašinac|Mašinac]]. [[Sreten Dragojlović]], [[Dragan Todorić]], [[Ljubodrag Simonović]] i [[Vlade Divac]] samo su neka od poznatih košarkaških imena koja su ponikla u hali kraj Ibra. [[1998]]. godine se navršava pedeset godina postojanja Sloge koja se nekoliko godina takmičila u Prvoj saveznoj ligi bivše Jugoslavije, tada najjačem evropskom nacionalnom šampionatu. Momentalno, Sloga igra u Prvoj ligi. Košarkaski klub Mašinac je za vrlo kratak vremenski period prošao put od osnivanja do Prve lige.

Od 1984. godine do danas popularni „Studenti“ su bili najuspešniji u Regionalnoj, Drugoj Srpskoj, Jedinstvenoj Srpskoj i Drugoj ligi, da bi dve godine bili članovi Prve lige. Pored ovih, najpopularnijih sportova, u gradu egzistira i veliki broj drugih sportskih kolektiva koji ne samo da ne zaostaju, već su neki od njih po uspešnosti u samom vrhu sporta Srbije i Jugoslavije. Tako karate klub „Sloga“ već godinama u Kraljevo donosi medalje sa takmičenja širom sveta. To je stabilan prvoligaš u kome trenira i nekoliko reprezentativaca Srbije, a posebnu pažnju zaslužuje [[Ivan Matić]], svetski šampion i jedan od najboljih karatista u zemlji. Slično je i sa [[džudo]] klubom „Mašinac“. članica ovog kluba, [[Marija Dragović]] postala je svetska prvakinja u sambou na nedavno održanom Prvenstvu sveta u [[Novi Sad|Novom Sadu]]. Svojim radom ističu se i članovi [[kajak]] kluba „Ibar“ koji su nedavno proslavili 50-to godišnjicu uspešnog rada. Kajakaš „Ibra“, [[Goran Jovanović]] najuspešniji je sportista Kraljeva za [[1997]]. godinu. Solidne rezultate beleže i [[kik-boks|kik bokseri]] „Kraljeva“, jednog od najperspektivnijih klubova u zemlji, a boje grada uspešno brane i [[šah]]ovski klub „Sloga“, rukometni klub „Metalac“, kuglaski klub „Ibar“, atletski klub „Metalac“, biciklistički klub „Metalac“, [http://www.escbounty.org.yu klub ekstremnih sportova „Baunti“], [[boks]]erski klub „Metalac“, smučarski klub „Goc“, auto-moto klub „Nagrada Kraljeva“, stonoteniski klub „Metalac“, aero-klub „Mihajlo Petrović“, [[paraglajding]] klub „Eol“ ... Teniski klub „Kraljevo&quot;je zabeležio dobre rezultate...

== Gradovi pobratimi ==
* {{flagicon|FRA}} '''[[Sent Fua le Lion]]''', [[Francuska]] 
* {{flagicon|NJE}} '''[[Zendenhorst]]''', [[Nemačka]]
* {{flagicon|NJE}} '''[[Alen (Varendorf)|Alen]]''', [[Nemačka]]
* {{flagicon|POLJ}} '''[[Zelena Gora]]''', [[Poljska]]
* {{flagicon|Slovenija}} '''[[Maribor]]''', [[Slovenija]]
* {{flagicon|Izrael}} '''[[Lod (grad)|Lod]]''', [[Izrael]]

== Poznati Kraljevčani ==
[[Datoteka:Nenad Krstić.jpg|thumb|desno|100px|[[Nenad Krstić]], srpski [[košarka|košarkaš]]]]
* [[Predrag Živković Tozovac]], pevač i kompozitor.
* [[Leposava Mušović - &quot;Lepa Lukić&quot;]], pevačica rođena u Miločaju pored Kraljeva.
* [[Novica Negovanović]], pevač rođen u Adranima pored Kraljeva.
* [[Ljubodrag Simonović Duci]], košarkaški reprezentativac
* [[Goran Petrović]], pisac.
* [[Jovan Petrović Kursula]], vojvoda, poznat kao najveći srpski megdandžija u Prvom srpskom ustanku, sahranjen u selu Cvetke.
* [[Irena Jovanović Pucarević]], voditeljka(Beograde, dobar dan) i urednik emisije na televiziji Studio B.
* [[Marko Nikolić]], glumac rođen u Kraljevu.
* [[Lidija Vukićević]], glumica
* [[Nebojša Dugalić]], glumac
* [[Dragi Petrović]], novinar i osnivač &quot;Večernjih novosti&quot;
* [[Goran Maslar]], novinar, autor i urednik emisije „Koridori”
* [[Milan Petrović]], istoričar, autor i urednik emisija „Osma Vrata” i „Dodatni čas”
* [[Goran Vesić]], političar (osnovnu školu i gimnaziju završio u Kraljevu)
* [[Miša Dugalić]], novinar
* [[Aleksandar Srećković]], glumac
* [[Laza Ristovski]], rok muzičar (početak školovanja i početak karijere u Kraljevu).
* [[Dragi i Žika Jelić]], rok muzičari
* [[Slobodan Stojanović Kepa]], rok muzičar
* [[Petar Luković]], novinar
* [[Vesna Zmijanac]], pevačica
* [[Snežana Đurišić]], pevačica
* [[Miša Mijatović]], kompozitor
* [[Vučić Đoković]] , atletičar
* [[Zoran Pavićević]] , poznati padobranac
* [[Rade Đurđevac]] , atletski radnik
* [[Mihajlo Vuković]] , košarkaški trener
* [[Dragoljub Kočović]] , karatista i politički radnik
* [[Gordana &quot;Goca&quot; Božinovska - Šijan]], pevačica
* [[Aleksandar Aca Sofronijević]], muzičar
* [[Dragan Todorić]], košarkaš Sloge i Partizana, kasnije dugogodišnji direktor kluba KK Partizan
* [[Aleksandar Trifunović (fudbaler)|Aleksandar Trifunović]], fudbaler Sloge i Partizana.
* [[Aleksandar Luković]], fudbalski reprezentativac i bivši fudbaler Crvene zvezde
* [[Dragan Mladenović (fudbaler)|Dragan Mladenović]], bivši fudbaler Crvene zvezde i reprezentacije
* [[Nenad Kovačević]], bivši fudbaler Crvene zvezde
* [[Ivan i Milan Dudić]], bivši fudbaleri Crvene zvezde
* [[Vladimir Bogdanović]], fudbaler Crvene zvezde
* [[Dejan Lekić]], fudbaler Crvene zvezde
* [[Ljubiša Milojević]], fudbaler Sloge i [[FK Crvena zvezda|Crvene zvezde]].
* [[Dejan Brđović]], srpski odbojkaš i reprezentativac Jugoslavije
* [[Nikola Kovačević (odbojkaš)|Nikola Kovačević]], odbojkaški reprezentativac
* [[Uroš Kovačević (odbojkaš)|Uroš Kovačević]], odbojkaški reprezentativac
* [[Vlado Petković]], odbojkaški reprezentativac
* [[Nenad Krstić]], srpski košarkaš
* [[Radivoje Stefanović]], rok muzičar
* [[Vlado Dašić]], poznati košarkaš Sloge
* [[Vojislav &quot;Voja&quot; Blagojević]], novinar
* [[Savatije Božić]], kraljevački prota
* [[Peđa Nerić]], modni kreator
* [[Gordana Dančetović]], novinarka i manekenka
* [[Mira Trailović]], reditelj
* [[Dragana Varagić]], glumica
* [[Kosta Cukić]], ministar finansija u Vladi kneza Mihaila
* [[Dragoslav Račić]], artiljerijski kapetan prve klase jugoslovenske vojske u Kraljevini Jugoslaviji i komandant Cersko-majevičke grupe korpusa Jugoslovenske vojske u otadžbini tokom Drugog svetskog rata
* [[Tomislav Čolović]], je bio srpski pevač narodne muzike.
* [[Nikola Peković]], poznati svirač harmonike
* [[Branislav &quot;Bane&quot; Mojićević]], pevač zvezda granda
* [[Srećko Lisinac (odbojkaš)|Srećko Lisinac]], odbojkaški reprezentativac
* [[Goran Nikolić]], atletski radnik
* [[Snežana Špica]], novinarka
* [[Đorđe Gudžulić]], košarkaški radnik 
* [[Slavoljub &quot;Slavko&quot; Panović]], predsednik Srpske Narodne Odbrane u Americi
* [[Milovan &quot;Kimi&quot; Bogojević]], košarkaški trener
* [https://www.facebook.com/bojanotasevickv/ Bojan Otašević], umetnik
* Dragan Bajović, novinar
;Učesnici olimpijskih igara iz Kraljeva
* [[Sreten Dragojlović]] (1938) — košarka, SFRJ, LOI Rim 1960.
* [[Miodrag Todosijević]] (1941—1982) — atletika, LOI Meksiko siti 1968.
* [[Radoš Čubrić]] (1934) — biciklizama, SFRJ, LOI Minhen 1972.
* [[Ljubodrag Simonović]] (1949) — košarka, SFRJ, LOI Minhen 1972.
* [[Biljana Petrović - Bojović]] (1961) — atletika, SFRJ, LOI Seul 1988.
* [[Radiša Čubrić]] (1962) — biciklizam, Nezavisni olimpijski učesnici, LOI Barselona 1992.
* [[Dejan Brđović]] (1966) — odbojka, SR Jugoslavija, LOI Atlanta 1996.
* [[Nenad Krstić]] (1983) — košarka, Srbija i Crna Gora, LOI Atina 2004.
* [[Nikola Kovačević (odbojkaš)|Nikola Kovačević]] (1983) — odbojka, Srbija, LOI 2008. Peking i LOI 2012. London
* [[Vlado Petković]] (1983) — odbojka, Srbija, LOI 2008. Peking i LOI 2012. London
* [[Uroš Kovačević]] (1993) — odbojka, Srbija, LOI 2012. London

== Galerija ==
&lt;gallery&gt;
Datoteka:TrgJovanaSaricaKV.JPG|Trg Jovana Sarića
Datoteka:Terasa.JPG ‎|Pogled sa Kraljevačke terase
Datoteka:KV2011.JPG‎ |Pešačka zona i hotel ''Turist''
Datoteka:KVCrkva.JPG |Crkva ''Svete Trojice''
Datoteka:Kraljevo, kostel.jpg |Crkva ''Svete Trojice''
|[[Manastir Studenica]]
Datoteka:Manastir Studenica 1.jpg |[[Manastir Studenica]]
Datoteka:Manastir Studenica 2.jpg |[[Manastir Studenica]]
Datoteka:Studenica raspece.jpg |[[Manastir Studenica]]
Datoteka:Monasterio de Zica.jpg |[[Manastir Žiča]]
Datoteka:Mag pan.jpg |Tvrđava Maglič
Datoteka:Monasterio de Zica, cerca de Kraljebo, Serbia.jpg |[[Manastir Žiča]]
Datoteka:Kraljevo, památník.jpg |[[Spomenik srpskom vojniku u Kraljevu]]
Datoteka:Selo1.png |SOS dečje selo Beranovac
Datoteka:Ibar River in Mataruška Banja.jpg|Obala Ibra u [[Mataruška Banja|Mataruškoj Banji]]
Datoteka:PogGoc.jpg|Jezero na [[Goč]]u
&lt;/gallery&gt;
== Naseljena mesta ==
=== Gradska naselja ===
{|
|- valign=top
|
* [[Adrani]]
* [[Šumarice (Kraljevo)|Šumarice]]
* [[Vitanovac]]
* [[Vrba (Kraljevo)|Vrba]]
* [[Grdica]]
* [[Žiča (naselje)|Žiča]]
* [[Zaklopača]]
|
* [[Zelengora (Kraljevo)|Zelengora]]
* [[Jarčujak]]
* [[Konarevo]]
* [[Кованлук (Краљево)|Kovanluk]]
* [[Mataruge]]
* [[Mataruška Banja]]
* [[Metikoš]]
|
* [[Ratina]]
* [[Ribnica (Kraljevo)|Ribnica]]
* [[Stara Čaršija (Kraljevo)|Stara Čaršija]]
* [[Higijenski zavod (Kraljevo)|Higijenski zavod]]
* [[Centar (Kraljevo)|Centar]]
* [[Čibukovac]]
|}

=== Prigradska naselja ===
{|
|- valign=top
|
* [[Bapsko Polje]]
* [[Bare (Kraljevo)|Bare]]
* [[Bzovik (Kraljevo)|Bzovik]]
* [[Bogutovac]]
* [[Bojanići]]
* [[Borovo (Kraljevo)|Borovo]]
* [[Brezna (Kraljevo)|Brezna]]
* [[Brezova (Kraljevo)|Brezova]]
* [[Bresnik (Kraljevo)|Bresnik]]
* [[Bukovica (Kraljevo)|Bukovica]]
* [[Vitkovac (Kraljevo)|Vitkovac]]
|
* [[Vrdila]]
* [[Vrh (Kraljevo)|Vrh]]
* [[Gledić]]
* [[Godačica]]
* [[Gokčanica]]
* [[Dedevci]]
* [[Dolac]]
* [[Dragosinjci]]
* [[Dražiniće]]
* [[Drakčići]]
* [[Drlupa]]
|
* [[Đakovo (Kraljevo)|Đakovo]]
* [[Zakuta]]
* [[Zamčanje]]
* [[Zasad]]
* [[Kamenica (Kraljevo)|Kamenica]]
* [[Kamenjani]]
* [[Kovači]]
* [[Lađevci (Kraljevo)|Lađevci]]
* [[Lazac]]
* [[Leševo]]
|
* [[Lozno]]
* [[Lopatnica]]
* [[Maglič]]
* [[Međurečje (Kraljevo)|Međurečje]]
* [[Meljanica]]
* [[Milavčići]]
* [[Milakovac]]
* [[Miliće]]
* [[Miločaj]]
* [[Mlanča]]
* [[Mrsać]]
|
* [[Musina Reka]]
* [[Obrva (Kraljevo)|Obrva]]
* [[Oplanići]]
* [[Orlja Glava]]
* [[Pekčanica]]
* [[Petropolje]]
* [[Pečenog]]
* [[Plana (Kraljevo)|Plana]]
* [[Polumir]]
* [[Popvići (Kraljevo)|Popovići]]
* [[Predole]]
|
* [[Progorelica]]
* [[Ravanica (Kraljevo)|Ravanica]]
* [[Reka (Kraljevo)|Reka]]
* [[Roćevići]]
* [[Rudno]]
* [[Rudnjak]]
* [[Savovo]]
* [[Samaila]]
* [[Sibnica]]
* [[Sirča]]
* [[Stanča]]
|
* [[Stubal (Kraljevo)|Stubal]]
* [[Tavnik]]
* [[Tadenje]]
* [[Tepeče]]
* [[Tolišnica]]
* [[Trgovište (Kraljevo)|Trgovište]]
* [[Ušće (Kraljevo)|Ušće]]
* [[Cvetke]]
* [[Cerje]]
* [[Čukojevac]]
|}

== Reference ==
{{reflist}}

== Vanjske veze ==
{{Commonscat|Kraljevo}}
{{Portal|Srbija}}
* [http://www.fallingrain.com/world/RI/00/Kraljevo.html Mape, aerodromi i vremenska situacija lokacija (Fallingrain)]
* [http://wikimapia.org/maps?ll=43.722166,20.687&amp;spn=0.3,0.3 Satelitska mapa (Wikimapia)]
* [http://www.mapquest.com/maps/map.adp?latlongtype=decimal&amp;latitude=43.722166&amp;longitude=20.687&amp;zoom=8 Plan naselja na mapi (Mapquest)]
* [http://www.kraljevo.com kraljevo.com]
* [http://www.kraljevo.org kraljevo.org]
* [http://nmkv.rs/ Narodni muzej Kraljevo]
* [http://www.kraljevo.biz/ Kraljevo Online]
* [http://www.tvbest.rs/ Best Televizija]
* [http://www.kraljevackenovosti.com/ Kraljevački novosti]

{{Normativna kontrola}}

[[Kategorija:Kraljevo| ]]
[[Kategorija:Gradovi u Srbiji]]
[[Kategorija:Raški upravni okrug]]</text>
      <sha1>8nd3jjkmap7uuliew0ouhlqvzgjt5tt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>1946</title>
    <ns>0</ns>
    <id>14319</id>
    <revision>
      <id>41260004</id>
      <parentid>41259868</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T20:53:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Alekol</username>
        <id>2231</id>
      </contributor>
      <comment>/* Događaji */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="68827" xml:space="preserve">{{godina nav}}
{{Godina u drugim kalendarima|1946}}
__NOTOC__
Godina '''1946''' ('''[[Rimski brojevi|MCMXLVI]]''') bila je [[redovna godina koja počinje u utorak]].

== Događaji ==
=== Januar/Siječanj ===
* [[1. 1.]] - Japanski car [[Hirohito, car Shōwa|Hirohito]] objavljuje reskriptom da nije božanskog porekla i da Japanci nisu viša rasa (ili je to zapadno tumačenje dokumenta).
* [[2. 1.]] - U nemogućnosti da nastavi svoju vladu nad [[Albanija|Albanijom]] posle [[Drugi svetski rat|Drugog svetskog rata]], [[Zog od Albanije|Kralj Zog]] je abdicirao, ali je zadržavo svoje pravo na [[Kralj Albanije|tron]].
* [[3. 1.]] - [[Monnetov plan]]: u Francuskoj osnovana Generalna planska komisija na čelu sa [[Jean Monnet|Jeanom Monnetom]] za poticaj ekonomskom oporavku.
* [[4. 1.]] - [[Regalije Svetog rimskog carstva]] vraćene u Beč.
* [[7. 1.]] - Zapadne sile su priznale [[Austrija|Austriju]] u granicama iz [[1937]].
* [[10. 1.]] - [[Projekat Diana]] - [[radar]]ski zraci odbijeni od [[Mesec]]a nazad na Zemlju, čime je izmerena njihova razdaljina i dokazana mogućnost komunikacije u svemiru.
* 10. 1. - U Londonu održano prvo zasedanje [[Generalna skupština Ujedinjenih naroda|Generalne skupštine Ujedinjenih naroda]], sa predstavnicima 51 nacije. Za prvog predsednika izabran [[Paul-Henri Spaak]] (u oktobru prelaze u Njujork).
[[Datoteka:State Emblem of the People's Republic of Albania.svg|mini|80px|left|Amblem NR Albanije]]
* [[11. 1.]] - Ustavotvorna skupština u [[Tirana|Tirani]] je proglasila [[Narodna Republika Albanija|Narodnu Republiku Albaniju]] (Socijalistička Republika 1976-92), lider je [[Enver Hoxha]], do smrti 1985.
* 11. 1. - Vojni udar na [[Haiti]]ju, nakon štrajkova i nemira: mulatski predsednik [[Élie Lescot]] beži iz zemlje, vlast uzima Vojno izvršno veće ([[Franck Lavaud|Lavaud]], [[Dumarsais Estimé|Estimé]], [[Paul Magloire|Magloire]]).
* [[12. 1.]] - Sovjeti u Bugarskoj ne uspevaju da ubede [[Nikola Petkov|Nikolu Petkova]] i Kostu Lulčeva da se vrate u vladu [[Otadžbinski front (Bugarska)|Otadžbinskog fronta]].
* [[13. 1.]] - [[Kineski građanski rat]]: postignut sporazum o primirju, ali rat se nastavlja u junu.
* [[15. 1.]] - Austrijski alpinisti [[Heinrich Harrer]] i [[Peter Aufschnaiter]] stigli u [[Lhasa|Lhasu]] - Harrer će napisati knjigu &quot;[[Sedam godina na Tibetu]]&quot;.
* januar - Talas štrajkova u SAD: rad je obustavljalo 174.000 radnika u električnoj industriji, 93.000 u mesnoj, 750.000 u čeličanama. [[Taft-Hartleyjev zakon]] će dogodine ograničiti moć sindikata.
* januar - Indijski provincijski izbori su polarizovani između [[Indijski nacionalni kongres|Indijskog nacionalnog kongresa]] i [[Muslimanska liga|Muslimanske lige]], koja je potvrđena kao zastupnik muslimana Britanske Indije (rezultati verifikovani u martu).
[[Datoteka:UNITED NATIONS - SECURITY COUNCIL - NARA - 515905.jpg|mini|Prvi [[Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija]]]]
* [[17. 1.]] - U Londonu održano prvo zasedanje [[Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija|Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija]] - prvim pitanjem se bavi dva dana kasnije, iranskim protestom zbog odužene sovjetske okupacije iranskog Azerbejdžana.
* [[19. 1.]] - Prvi let raketnog eksperimentalnog aviona [[Bell X-1]].
* [[20. 1.]] - Na [[Majevica|Majevici]] likvidiran četnički vojvoda [[Radivoje Kerović]].
* [[20. 1.]] - [[Charles de Gaulle]] daje ostavku na čelu [[Privremena vlada Francuske Republike|Privremene vlade Francuske republike]], nadajući se da će se uskoro vratiti s većom moći - na scenu se vraća tek 1958, biće prvi predsednik [[Peta Francuska Republika|Pete republike]] 1959-69, a u međuvremenu se smenjuju 24 administracije Privremene vlade i [[Četvrta Francuska Republika|Četvrte republike]].
* [[22. 1.]] - [[Iranska kriza 1946.|Iranska kriza]]: u [[kurdi|kurdskom]] delu [[Iran]]a proglašena autonomna [[Mahabadska Republika]] (neće doživeti kraj godine).
* [[22. 1.]] - [[Karpatska Rutenija]], pod sovjetskom okupacijom od 1944, i zvanično postaje deo SSSR - [[Zakarpatska oblast]] [[Ukrajinska Sovjetska Socijalistička Republika|Ukrajinske SSR]].
* [[24. 1.]] - Prvom rezolucijom Generalne skupštine UN, koju su inicirale [[SAD]], [[Velika Britanija]] i [[Kanada]], osnovana je Komisija za atomsku energiju UN (aktivna do 1949, raspuštena 1952).
* [[25. 1.]] - Počinje [[proterivanje Nemaca iz Čehoslovačke]]: do oktobra odlazi preko dva miliona.
* [[29. 1.]] - Osnovana Centralna obaveštajna grupa (od [[1947]]. [[CIA]]).
* [[31. 1.]] - [[Datoteka:Coat of Arms of SFR Yugoslavia - 1943-1963.svg|35px|Grb FNRJ]] Ustavotvorna skupština je donela [[Ustav Federativne Narodne Republike Jugoslavije|Ustav]] [[Federativna Narodna Republika Jugoslavija|Federativne Narodne Republike Jugoslavije]] - po uzoru na [[Ustav Sovjetskog Saveza]], ojačana vlada na račun skupštine. 
** Kao vrhovni organ državne vlasti je označena [[Narodna skupština FNRJ]], koja ima [[Savezno vijeće SFRJ|Savezno veće]] i [[Veće naroda]], bira sebi [[Prezidijum Narodne skupštine FNRJ|Prezidijum]] (predsednik [[Ivan Ribar]]), imenuje i razrešava [[Vlada FNRJ|Vladu FNRJ]].
** Ustav je značajno izmenjen [[Ustavni zakon 1953.|Ustavnim zakonom 1953.]]
* 31. 1. - U Mađarskoj je statutom ukinuta monarhija i uvedena republika - ustav [[Narodna Republika Mađarska|narodne republike]] je donesen 1949, nakon komunističkog preuzimanja vlasti (→ [[taktika salame]]). 
* 31. 1. - [[Eurico Gaspar Dutra]] je novi predsednik Brazila (do 1951) - time [[Vargasova era]] smenjena [[Druga Brazilska Republika|Četvrtom republikom]] (do [[Državni udar u Brazilu 1964.|vojnog udara]] 1964).

=== Februar/Veljača ===
[[Datoteka:Tito and Ivan Ribar in 1943.jpg|mini|[[Ivan Ribar]] i Tito 1943 - sada predsednik prezidijuma skupštine i predsednik vlade]]
* [[1. 2.]] - [[Josip Broz Tito]] prvi predsednik novoformirane Vlade FNRJ.
* 1. 2. - [[Zoltán Tildy]], iz Sitnoposedničke stranke, prvi je predsednik mađarske republike (do 1948), premijer je od 4-og [[Ferenc Nagy]] iz iste stranke (do 1947).
* 1. 2. - Tajni sporazum SSSR i Sirije o vojnoj pomoći.
[[Datoteka:Trygve Lie.png|mini|left|[[Trygve Lie]]]]
* [[2. 2.]] - Norvežanin [[Trygve Lie]] postaje prvi [[Generalni sekretar Ujedinjenih naroda]] (do 1952).
* 2. 2. - Od južnog [[Sahalin]]a i [[Kurilski otoci|Kurilskih otoka]], uzetih prošle godine od Japana, osnovana Južnosahalinska oblast - dogodine deo šire [[Sahalinska oblast|Sahalinske oblasti]] [[Ruska Sovjetska Federativna Socijalistička Republika|Ruske SFSR]].
* [[3. 2.]] - [[Guzenkova afera]]: novinar Drew Pearson objavljuje vest o prebegu sovjetskog šifranta prošlog septembra u Kanadi, sa dokazima o špijunskoj mreži u toj zemlji, SAD i UK - kanadska vlada nekoliko dana kasnije osniva istražnu komisiju.
* 3. 2. - Incident u [[Tonghua]]: neuspela pobuna japanskih zarobljenika koje su držali kineski komunisti, u dosluhu sa Kuomintangom, praćena je masakrom.
* [[4.2.|4]] - [[5. 2.]] - Američka i britanska vlada priznale [[Kraljevina Rumunija|rumunsku]] vladu, kojom dominiraju komunisti.
* [[5. 2.]] - Na snazi je ugovor o poljsko-sovjetskoj granici od prošlog avgusta (još dve izmene 1948. i '51.).
* 5. 2. - Američka firma TWA otvara prvu redovnu transatlantsku avionsku liniju, New York City - Paris, avionom [[Lockheed Constellation]].
* [[7. 2.]] - Incident u Beogradu, američki narednik Charles Nicoloff ubio sovjetskog vojnika Ivana Ivanovića Vasiljenka, navodno u samoodbrani (oslobođen u decembru pred vojnim sudom u Napulju)&lt;ref&gt;T. Jakovina, Američki komunistički saveznik, p. 203&lt;/ref&gt;.
* ca. 7. 2. - Zakon o ovlašćenju Vladi FNRJ za donošenje uredaba po pitanjima iz narodne privrede (jačanje državne intervencije u privredu).
* [[8. 2.]] - [[Kim Il-sung]] postaje predsednik Privremenog narodnog komiteta za sever Koreje, uz podršku sovjetskih okupacionih vlasti (gen. [[Terentij Štikov]]). Uskoro se sprovodi redistribucija zemlje, nacionalizacija teške industrije i neke socijalne mere.
* [[9. 2.]] - Staljinov govor u Boljšom teatru: kapitalistički razvoj čini ratove neizbežnim (shvaćeno kao pretnja Zapadu), najavljuje nove petogodišnje planove i napore.
* [[12. 2.]] - [[Pokret za građanska prava (SAD)]]: crni veteran Isaac Woodard je prebijen i oslepljen u Južnoj Karolini - šerif koji je to učinio je oslobođen.
* 13. 2. - [[Datoteka:Flag of SR Bosnia and Herzegovina.svg|30px]] Federalna Država Bosna i Hercegovina postaje [[Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina|Narodna Republika Bosna i Hercegovina]].
* [[14. 2.]] - Memorandum vlade FNRJ o &quot;antijugoslovenskom stavu&quot; poljske emigrantske armije ([[Andersova armija]]).
[[Datoteka:Classic shot of the ENIAC.jpg|mini|[[ENIAC]]]]
* 14. 2. - Javnosti predstavljen [[ENIAC]], prvi programabilni računar opšte svrhe.
* 14. 2. - Laburistička vlada nacionalizovala [[Banka Engleske|Banku Engleske]] - sledi principe [[Kejnzijanizam|kejnzijanizanske]] ekonomike, niske kamate i podrška agregatnoj potražnji.
* [[16. 2.]] - Poleteo [[Sikorsky H-5|Sikorsky S-51]], prvi komercijalni helikopter.
* 16. 2. - Osnovan francuski [[Saarski protektorat]], odvojen od ostatka Nemačke pod savezničkom okupacijom (priključen Zapadnoj Nemačkoj 1957).
* [[18. 2.]] - U [[Bombaj]]u izbija pobuna u Kraljevskoj indijskoj mornarici, zbog loše hrane - proširila se lukama cele Britanske Indije, do gušenja 24-og stradalo je više od 200 ljudi.
* 18. 2. - &quot;Velika konzistorija&quot;: papa [[Pio XII]] proizveo je 32 kardinala, među kojima je i [[József Mindszenty]] iz Mađarske.
* [[19. 2.]] - [[Datoteka:Flag of Serbia (1946–1992).svg|border|30px]] Federalna Država Srbija postaje [[Narodna Republika Srbija]].
* [[20. 2.]] - Eksplozija u rudniku uglja u Bergkamenu na severu Rura, poginulo 405 rudara.
* [[22. 2.]] - Uticajni &quot;[[Dugi telegram]]&quot; službenika američke ambasade u Moskvi [[George F. Kennan|Georga F. Kennana]] o načinu na koji [[SSSR]] posmatra svet (sovjetski ambasador u Washingtonu Nikolaj Novikov će u septembru poslati &quot;Novikovljev telegram&quot; o viđenju američkih planova).
* [[24. 2.]] - [[Juan Peron]] izabran za predsednika [[argentina|Argentine]] (preuzima u junu pa do 1955. i opet 1973-74). Njegova partija dobija većinu u parlamentu. Deklarisani ciljevi su socijalna pravda i ekonomska nezavisnost.
* [[26. 2.]] - [[Datoteka:Flag of the Socialist Republic of Croatia.svg|30px]] Federalna Država Hrvatska postaje [[Narodna Republika Hrvatska]].
* 26. 2. - Početak opažanja &quot;[[Fantomska raketa|fantomskih raketa]]&quot; iznad Skandinavije, što se nastavlja u ostatku godine.
* [[28. 2.]] - Prvi broj francuskog sportskog lista ''[[L'Équipe]]''.
* 28. 2. - Franko-kineski sporazum o povlačenju kineskih vojnika sa severa Vijetnama (dovršeno u junu) i kraju francuskih koncesija u Kini. [[Hồ Chí Minh]] telegramom poziva Trumana da podrži nezavisnost Vijetnama.
* februar-avgust - Povrede jugoslovenskog vazdušnog prostora iznad Slovenije, od strane američkih i britanskih aviona.

=== Mart/Ožujak ===
[[Datoteka:Iran oil concession.png|mini|Naftne koncesije/sfere uticaja SSSR i UK u Iranu]]
* [[2. 3.]] - [[Anglo-sovjetska invazija na Iran|Britanske trupe]] se povlače iz Irana, Sovjeti to zasada odbijaju.
* [[4. 3.]] - [[Carl Gustaf Emil Mannerheim]] se povlači sa čela Finske, nasleđuje ga premijer [[Juho Kusti Paasikivi]] (do 1956) - sledi politiku demokratije i neutralnosti i dobrih odnosa sa SSSR (→ [[finlandizacija]]).
* [[5. 3.]] - [[Winston Churchill|Čerčilov]] govor u [[Fulton, Missouri|Fultonu, Misuri]], o &quot;[[Gvozdena zavesa|Gvozdenoj zavesi]]&quot;.
* [[6. 3.]] - Kinezi sprečili francusko iskrcavanje u Haiphongu na severu Vijetnama (Tonkinu). Kasnije tokom dana Ho Chi Minh potpisao provizorni sporazum, Ho–Sainteny, o slobodnoj &quot;Republici Vijetnam&quot; u okviru [[Francuska unija|Francuske unije]] i francuskim trupama u Tonkinu.
* [[7. 3.]] - [[Iranska kriza 1946.|Iranska kriza]]: pet dana nakon isteka roka, SAD zahtevaju od Sovjeta da se povuku iz Irana.
* [[8. 3.]] - [[Bell 47]] je prvi helikopter odobren za civilnu upotrebu u SAD.
* [[9. 3.]] - U gomili na stadionu Burnden Park u [[Bolton]]u stradala 33 navijača. Utakmica je nastavljena posle pauze.
* [[10. 3.]] - Lavovski sabor: [[Ukrajinska grkokatolička crkva]] se pod pritiskom vlasti priključuje [[Ruska pravoslavna crkva|Ruskoj pravoslavnoj]] (legalizovana 1989).
* 10. 3. - Dijamantski jubilej, 60 godina, [[Aga Khan III|Age Khana III]], lidera [[nizariti|nizaritskih]] ismailitskih šiitskih muslimana - njegova težina je u Bombaju odmerena u dijamantima, za socijalne svrhe.
* [[11. 3.]] - Uhapšen bivši komandant Auschwitza [[Rudolf Höss]] (pogubljen u aprilu 1947).
* [[13. 3.]] - [[Draža Mihailović]] uhvaćen u okolini [[Višegrad]]a.
* [[15. 3.]] - Britanski premijer [[Clement Attlee]] objavljuje nameru dati nezavisnost [[Britanska Indija|Indiji]], čim se dogovore oko ustava.
* mart -  Sovjetsko-iranski naftni sporazum je povoljan za Sovjete, ali iranski Medžlis je sledeće godine odbio ratifikaciju.
* [[17. 3.]] - [[18. dodjela Oscara]]: najbolji film je ''[[The Lost Weekend]]'', ukupno četiri nagrade.
* [[18. 3.]] - Ugovor o prijateljstvu i uzajamnoj pomoći između Poljske i Jugoslavije.
* 18. 3. - Vrhovni sovjet SSSR usvojio zakon o Četvrtoj petoletki - obnova i razvitak zemlje.
* [[19. 3.]] - [[Francuska Gvajana]], [[Gvadalupa]], [[Martinik]] i [[Reunion]] su postali [[prekomorski departman]]i [[Francuska|Francuske]].
* 19. 3. - Oboleli [[Mihail Kalinjin]] se povlači s položaja titularnog šefa države SSSR, nasleđuje ga [[Nikolaj Švernik]] (do 1953).
* [[20. 3.]] - Najgora železnička nesreća u istoriji Brazila: 185 mrtvih kod Arakažua na istoku, nakon iskliznuća iz šina.
* 20. 3. - [[Internacija Japanskih Amerikanaca]]: zatvoren je poslednji od deset logora, Tule Lake na severu Kalifornije.
* [[22. 3.]] - Londonski ugovor: [[Transjordan]], deo [[Britanski mandat nad Palestinom|Britanskog Mandata Palestine]], postati će Hašemitska Kraljevina Transjordan, nezavisna sa britanskim bazama.
* [[23. 3.]] - &quot;Bandung more vatre&quot;: indonežanske snage se nakon ultimatuma povlače iz južnog dela [[Bandung]]a sa stotinama hiljada civila i pale sve za sobom (na severu Bandunga su Britanci, koji predaju grad Holanđanima 17. 4.).
* [[24. 3.]] - Na Cetinju osnovano Udruženje likovnih umjetnika Crne Gore.
* 24. 3. - U New Delhi stiže tzv. Kabinetska misija: želi nepodeljenu nezavisnu Indiju sa trospratnom strukturom, ali između Indijskog nacionalnog kongresa i Muslimanske lige vlada nepoverenje.
* 24. 3. - Umro šahovski prvak [[Aleksandr Aljehin]] - interregnum traje do 1948. i [[Mihail Botvinik|Botvinikove]] pobede na specijalnom turniru.
* [[25. 3.]] - Otvoren londonski aerodrom [[Heathrow]], jedan od najvećih na svetu.
* 25. 3. - Radio Moskva izjavljuje da će se sovjetske trupe povući iz Irana.
* [[30. 3.]] - Nota vlade SAD vladi FNRJ povodom hvatanja Draže Mihailovića - podsećanje da je &quot;vodio snage otpora&quot;, oficiri za vezu i spaseni avijatičari bi mogli svedočiti u procesu (vlada FNRJ odbija notu).
* [[31. 3.]] - Priv izbori u Grčkoj od 1936: [[Komunistička partija Grčke|KP Grčke]] bojkotuje, navodeći [[Beli teror (Grčka)|Beli teror]]. Uspeh desnih partija, premijer će postati [[Konstantinos Caldaris]]. Noć pred izbore, komunistička grupa je napala policijsku stanicu u selu Litohoro, čime se obnavlja [[Grčki građanski rat]] (do [[1949]]), u kojem FNR Jugoslavija daje najveću podršku grčkim komunistima.

=== April/Travanj ===
[[Datoteka:Pruga Samac-Sarajevo.jpg|mini|Pruge Brčko-Banovići i Šamac-Sarajevo (1947)]]
* [[1. 4.]] - [[Omladinske radne akcije|Omladinskom radnom akcijom]] (ORA) počela izgradnja željezničke[[Pruga Brčko–Banovići|pruge Brčko-Banovići]].
* 1. 4. - Raspuštena britanska kolonija ''[[Straits Settlements]]'': Penang i Malacca zajedno sa Malajskim državama čine [[Malajska unija|Malajsku uniju]] (Federacija Malaja 1948-63, prošireno u [[Malezija|Maleziju]]); [[Singapur]] je zasebna kolonija (deo Malezije 1963-65, zatim nezavisan).
* 1. 4. - Operacija Road's End: Amerikanci uništili 24 zarobljene japanske podmornice.
* 1. 4. - Zemljotres pored Aleutskih ostrva, cunami je smrtonosan i na Havajima.
* 1. 4. - [[Sarov]] je izabran za lokaciju proizvodnje sovjetskog nuklearnog oružja, Arzamas-16.
* [[3. 4.]] - Titov ekspoze o vanjskoj politici u Saveznoj skupštini, izvještava o &quot;prelijetanju savezničkih vojnih i drugih aviona&quot; iznad Jugoslavije.
* [[4. 4.]] - [[Iranska kriza 1946.|Iranska kriza]]: Rezolucija 3 Saveta bezbednosti UN: Sovjeti se pozivaju da njihove trupe što pre napuste Iran.
* ca. 4. 4. - FNRJ: Zakon o opštoj državnoj kontroli (nadzire državne organe i njima potčinjene ustanove i preduzeća).
* [[5. 4.]] - Američki brod ''[[USS Missouri (BB-63)|USS Missouri]]'' stigao pred Istanbul s ostacima preminulog turskog ambasadora (SSSR protestuje); četiri dana kasnije stiže u [[Pirej]].
* 5. 4. - Sovjetske trupe napustile dansko ostrvo [[Bornholm]].
* [[8. 4.]] - Osnovana je firma ''[[Électricité de France]]'' (EDF), nakon nacionalizacije oko 1.700 firmi iz energetske branše (privatizovana 2004. uz većinski vladin udeo, renacionalizacija najavljena 2022).
* [[10. 4.]] - Prvi višestranački izbori u Japanu od 1937. i prvi sa ženskim glasanjem - najviše mandata dobila Liberalna partija, ali njenom lideru [[Ichirō Hatoyama|Ichirō Hatoyami]] nije dozvoljeno da povede vladu.
* [[11. 4.]] - Na inicijativu [[ Félix Houphouët-Boigny| Félixa Houphouët-Boignyja]], poslanika iz Obale Slonovače, francuska skupština ukida prinudni rad u kolonijama.
* [[13. 4.]] - Vlada FNRJ priznala [[Španska republikanska vlada u izbeglištvu|Špansku republikansku vladu u izbeglištvu]].
* 13. 4. - Zakon Marthe Richard ukida [[bordel]]e u Francuskoj.
* [[16. 4.]] - Prvo lansiranje rakete [[V-2]] u SAD, na poligonu [[White Sands, New Mexico|White Sands]] u Novom Meksiku.
* [[17. 4.]] - Poslednji francuski vojnici napuštaju Siriju (slavi se kao Dan evakuacije).
* 17. 4. - Osnovana Narodna tehnika Jugoslavije.
* [[18. 4.]] - Vlada SAD uspostavila diplomatske odnose sa FNRJ.
* 18. 4. - Zvanično raspušteno [[Društvo naroda]]. Raspušten je i [[Stalni sud međunarodne pravde]], zamenjuje ga [[Međunarodni sud pravde]].
* [[20. 4.]] - Objavljen Izveštaj Anglo-američkog istražnog komiteta o problemima evropskog jevrejstva i Palestine: preporučuje se prijem 100.000 Jevreja žrtava nacifašističkog progona. Kada britanska vlada, s nedovoljnim finansijskim i vojnim sredstvima, to odbije, naći će se na udaru jevrejskih napada.
* [[21. 4.]] - Prva prijateljska fudbalska utakmica Crvene Zvezde i Partizana.
* 21. 4. - Osnovana [[Socijalistička partija jedinstva Nemačke]] (SED), spajanjem komunističke i socijaldemokratske partije u ruskoj zoni - vladajuća partija [[Istočna Njemačka|Istočne Njemačke]] do 1989.
[[Datoteka:Vespa Bachetta 125cc 1948.jpg|mini|Jedna rana [[vespa]]]]
* [[23. 4.]] - Italijanska firma [[Piaggio]] je patentirala motocikl-[[skuter]] pod nazivom [[Vespa]].
* 23. 4. - Film ''[[The Outlaw]]'' iz 1943. je redistribuiran, istakla se [[Jane Russell]].
* [[24. 4.]] - Prvi letovi dva sovjetska mlaznjaka, [[MiG-9]] i [[Jak-15]].
* ca. 26. 4. - Sovjeti se povlače sa severoistoka Kine, komunisti preuzimaju [[Harbin]], [[Qiqihar]], [[Changchun]].
* [[29. 4.]] - Počinje [[Tokijski proces]] japanskim ratnim zločincima.
* ca. 29. 4. - FNRJ: Uredba o otkupu žitarica u ekonomskoj 1946/1947 godini (obavezni ili prinudni otkup) - cilj je snabdevanje gradova, vojske i nove industrije; nerealne procene i ideološki pristup dovode do nezadovoljstva i ekscesa na selu.
* april - Tadao Kashio u Japanu osnovao firmu, budući [[Casio]]; prvi veći proizvod: prsten-držač za cigaretu.

=== Maj/Svibanj ===
* [[1. 5.]] - Čuvar ambasade SAD William Wedge službenim džipom pod uticajem alkohola usmrtio oficira JA (u septembru osuđen na osam godina)&lt;ref&gt;Jakovina, p. 207&lt;/ref&gt;.
* [[2. 5.]] - Prikazan film ''[[The Postman Always Rings Twice (film, 1946)|The Postman Always Rings Twice]]''.
* [[3. 5.]] - [[Tokijski proces]]: Međunarodni vojni tribunal za Daleki istok počinje suđenje (do 1948).
* [[5. 5.]] - Predlog francuskog ustava, usvojen prošlog meseca, odbijen je na referendumu sa 52,8% glasova - slede novi izbori za Konstituantu 2. juna i novi nacrt u septembru.
* 5. 5. - Konzervativac [[Mariano Ospina Pérez]] je izabran za predsednika [[Kolumbija|Kolumbije]] (do 1950), zahvaljujući podeli među liberalima - vrhunac izvoza kafe, gradnja infrastrukture i socijalne mere, ali i porast političkih sukoba, naročito od 1948. (''[[Bogotazo]]'', ''[[La Violencia]]'').
* [[7. 5.]] - Kompanija [[Sony]] je osnovana kao Tokijski telekomunikacioni inženjering, sa 20 zaposlenih.
* 7. 5. - [[Viktor Abakumov]] je novi ministar državne bezbednosti SSSR umesto [[Vsevolod Merkulov|Vsevoloda Merkulova]] (do 1951) - Staljin želi suziti [[Lavrentij Berija|Berijin]] uticaj u ministarstvima sile, krajem prošle godine ovog je na čelu ministarstva unutrašnjih poslova zamenio [[Sergej Kruglov]] (do 1956, s pauzom 1953).
[[Datoteka:Umberto II, 1944.jpg|mini|[[Umberto II]], &quot;majski kralj&quot;]]
* [[9. 5.]] - Italijanski kralj [[Vitorio Emanuele III]] abdicirao u korist sina, [[Umberto II|Umberta II]] - referendum o uređenju je za manje od mesec dana.
* 9. 5. - Prva utakmica fudbalske reprezentacije nove Jugoslavije: Čehoslovačka - Jugoslavija 0:2 u Pragu&lt;ref name=&quot;BajecDolničar1981-99&quot;&gt;Milan Bajec, Ivan Dolničar, 1981, str. 99&lt;/ref&gt;.
* 9. 5. - Njujorška[[NBC]]-ijeva stanica WNBT prikazuje ''[[Hour Glass (TV serija)|Hour Glass]]'', prvi redovni TV varijete šou - od novembra u mreži sa stanicama u Filadelfiji i Skenektadiju.
* [[10. 5.]] - Na poligonu White Sands u Novom Meksiku lansirana prva raketa [[V-2]].
* [[11.5.|11]] - [[15. 5.]] - Treći kongres [[Ujedinjeni savez antifašističke omladine Jugoslavije|USAOJ]] u Zagrebu, ime promenjeno u Narodna omladina Jugoslavije, predsednik [[Ratko Dugonjić]].
* [[13. 5.]] - Ministar naoružanja [[Dmitrij Ustinov]] je zadužen za sovjetski raketni program.
* [[15. 5.]] - [[Incident u Krfskom kanalu]] (1. deo): sa albanske obale otvorena vatra na britanske brodove ''HMS Orion'' i ''HMS Superb''.
* 15. 5. - [[Sicilija]] dobija autonomiju u Italiji (zastupnici nezavisnosti će dobiti samo 8,8% na izborima).
* [[16. 5.]] - Jack Mullin je u San Franciscu pokazao nemački uređaj ''[[Magnetofon|Magnetophon]]''. Prezentaciji prisustvuju inženjeri firme [[Ampex]], koja će, počevši od Modela 200 (1948), biti lider tehnologije audio traka.
* maj - Počelo povlačenje sovjetskih trupa iz Irana.
* [[18. 5.]] - Potpisan ugovor o predaji Sarawaka iz uprave &quot;Belog radže&quot; Charlesa Vynera Brookea u režim britanske krunske kolonije, nakon što je predlog izglasan sa 19:16 - Brooke nije imao naslednika ni finansijskih sredstava.
* [[20. 5.]] - Britanski Donji dom glasao za nacionalizaciju industrije uglja.
* [[22. 5.]] - [[Shigeru Yoshida]] je novi japanski premijer (do 1947. i 1948-54).
* [[23. 5.]] - Kineski nacionalisti oduzeli [[Changchun]] komunistima (do 1948).
* 23. 5. - Štrajk železničara u SAD - dogovor postignut dva dana kasnije pod pretnjom vojne intervencije.
* [[21. 5.]] - U FNRJ donesen Opšti zakon o narodnim odborima.
* [[25. 5.]] - {{flagicon|Jordan}} Okončanjem [[Britanski mandat za Palestinu|Britanskog mandata]] (mada zvanično 17. juna), nastaje nezavisna Hašemitska Kraljevina Transjordan (od [[1948]]. [[Jordan]]). Emir [[Abdulah I Jordanski]] postaje kralj (do ubistva 1951).
* [[26. 5.]] - Izbori u [[Čehoslovačka|Čehoslovačkoj]]: komunisti dobili relativnu većinu od 38% glasova u celoj zemlji; Slovački Demokrati dobili 62% u poluautonomnoj Slovačkoj. Komunistički lider [[Klement Gottwald]] postaje premijer početkom jula (do 1948, zatim predsednik do smrti 1953).
* [[28. 5.]] - Blum–Byrnesov sporazum: SAD oprašta ratne dugove Francuskoj i daje kredit u zamenu za otvaranje filmskog tržišta (filmska industrija u Francuskoj je najvažnija posle železnice).
* [[28. 5.]] - [[10. 6.]] - Tito u poseti SSSR-u.
* [[29. 5.]] - Osnovan [[Minski traktorski zavod]], jedna od najvećih tvornica traktora na svijetu (gusenični traktor od 1950, točkaš od 1953).
* [[31. 5.]] - U Novosibirsku osnovan Projektantski zavod [[Antonov]] (premešten u Kijev 1952).
* 31. 5. - Varto–Hınıski zemljotres na istoku Turske, između 800 i 1.300 žrtava.

=== Jun/Juni/Lipanj ===
* [[1. 6.]] - Pogubljen [[Ion Antonescu]], ratni vođa Rumunije.
* 1. 6. - [[Datoteka:Flag of Republic of Cochinchina.svg|30px|Zastava AR Košinkina]] Francuzi priznaju južni kraj Vijetnama za Autononomnu Republiku Košinkina, protivno sporazumu sa Ho Ši Minom - osnova [[Južni Vijetnam|Južniog Vijetnama]] (1955-75).
* [[2. 6.]] - [[Italijanski ustavni referendum 1946.|Referendum]] o monarhiji u Italiji: 54,3% za [[Republika Italija|Republiku Italiju]] (na jugu većina za monarhiju). Izabrana je i Ustavotvorna skupština, prvi put su glasale žene. [[Alcide De Gasperi|De Gasperijevi]] demokršćani dobijaju 207 mandata, [[Pietro Nenni|Nennijevi]] socijalisti 115, [[Palmiro Togliatti|Togliattijevi]] komunisti 104...
* 2. 6. - Izbori za novu Konstituantu u Francuskoj: Popularni narodni pokret (demokršćani) preuzimaju relativnu većinu od komunista: 166 prema 153 mandata.
* ca. 3. 6. - FNRJ: Zakon o opštedržavnom privrednom planu i državnim organima za planiranje (planske komisije na svim nivoima; &quot;najviši izraz administrativne intervencije države&quot;).
* [[4. 6.]] - Peron započinje predsednički mandat.
* [[6. 6.]] - U Njujorku osnovana Košarkaška asocijacija Amerike (BAA) - Nacionalna košarkaška asocijacija NBA nastaje 1949. spajanjem sa Nacionalnom košarkaškom ligom.
[[Datoteka:Juan Peron con banda de presidente.jpg|mini|[[Juan Perón]] je predsednik Argentine]]
* [[7. 6.]] - [[BBC]] nastavlja televizijski program prekinut 1939.
* [[8. 6.]] - Potpisani sporazumi o ekonomskoj saradnji FNRJ i SSSR, do februara će biti osnovana zajednička preduzeća JUSTA i JUSPAD (civilna avijacija odn. dunavsko parobrodarstvo).
* 8. 6. - Velika proslava pobede u Londonu, od saveznika nisu došli SSSR, Jugoslavija i Poljska.
* [[9. 6.]] - Ukinute vojne komisije pri partijskim rukovodstvima - centralizacija poslova narodne odbrane, Vojni savet pri CK KPJ, na čelu sa Titom.
* 9. 6. - Tajlandski kralj [[Ananda Mahidol]] /Ananta Mahidon/ Rama VIII je pronađen ustreljen u krevetu. Nasleđuje ga brat [[Bhumibol Adulyadej]], /Pumipon Adun'jadet/ Rama IX (do [[2016]], krunisan 1950).
[[Datoteka:Draža Mihailović i Dragi Jovanović.jpg|mini|[[Beogradski proces]]: [[Dragoljub Mihailović|Draža Mihailović]] i [[Dragi Jovanović]]]]
* [[10. 6.]] - [[Beogradski proces]]: počelo suđenje [[Draža Mihailović|Draži Mihailoviću]] pred Vojnim većem Vrhovnog suda [[FNRJ]], kao i još 23-ici, 10 u odsustvu, od kojih će ukupno 11 biti osuđeno na smrt.
* 10. 6. - Proglašena Republika Italija, Umberto II zauvek napušta zemlju tri dana kasnije.
* jun - Baruchov plan predlaže međunarodnu organizaciju za regulaciju nuklearne energije: SSSR odbija, odn. predlaže svoj plan nuklearnog razoružanja.
* jun - U američkoj zoni Nemačke osnovana Gehlenova organizacija, na čelu sa nacističkim obaveštajcem [[Reinhard Gehlen|Reinhardom Gehlenom]] - prethodnica [[Savezna obavještajna služba|Savezne obavještajne službe]] (1956).
* jun - Jedinice feldžandarmerije koje su održavale red u zapadnim zonama, poslednje su nemačke jedinice koje su položile oružje.
* 16/[[17. 6.]] - &quot;Noć mostova&quot;: jevrejska Haganah uništila devet od ciljanih 11 mostova, veza Mandatne Palestine sa susednim teritorijama, uz to je izvedeno oko 50 diverzionih akcija.
* [[17. 6.]] - Osnovana &quot;Jugoslovenska knjiga&quot;.
* [[25. 6.]] - Gen. Lucius Clay obustavlja demontažu industrije u američkoj zoni Nemačke, dok se ne utvrdi hoće li zemlja biti ekonomska jedinica.
* [[26. 6.]] - [[Kineski građanski rat]] se nastavlja punom snagom nakon primirja, nacionalisti pokreću kampanju protiv komunista.
* [[27. 6.]] - Donesen je Zakon o kanadskom državljanstvu, kojom je ono od 1. januara odvojeno od britanskog.
* [[28. 6.]] - Drugi kontrolni sporazum u Austriji: smanjena dominacija saveznika nad vlastima. Procenjuje se da su Sovjeti za godinu dana poslali na istok industrijsku opremu vrednu pola milijarde dolara.
* [[29. 6.]] - Britanci pokrenuli Operaciju Agatha u Palestini: uhapšeno 2.700 Jevreja.
* [[30. 6.]] - U [[Poljska|Poljskoj]] referendum o ukidanju Senata, distribuciji zemlje, nacionalizaciji industrije i novim granicama.

=== Jul/Juli/Srpanj ===
[[Datoteka:Able nuclear test at Bikini atoll 1946.jpg|mini|Proba na Bikiniju]]
* [[1. 7.]] - Američka [[Operacija Crossroads]], test Able na pacifičkom [[atol Bikini|atolu Bikini]]: prva mirnodopska atomska proba i prva detonacija atomske bombe od Japana prošlog avgusta. Isprobavan je efekat na flotu brodova.
* 1. 7. - [[Sarawak]] postaje britanska krunska kolonija (deo Malezije od 1963).
* [[3. 7.]] - [[Enver Hodža]] završio posetu Beogradu.
* [[4. 7.]] - {{flag|Filipini}} postižu samostalnost nakon 47 godina vladavine [[SAD]] i 381 godinu zapadne vlasti.
* 4. 7. - [[Pogrom u Kielcu]]: u poljskom mestu [[Kielce]] ubijeno 42 Jevreja povratnika iz konc-logora, nakon antisemitskih kleveta - Jevreji nakon ovoga masovno napuštaju Poljsku.
* [[5. 7.]] - U Parizu predstavljen [[bikini]], kreacija [[Louis Réard|Louisa Réarda]]. Pre oko mesec dana, [[Jacques Heim]] je predstavio ''atome'', dvodelni kupaći kostim oskudniji nego '30-tih, ali suzdržaniji od Reardovog, tako da će se u početku bolje prodavati.
* [[6. 7.]] - Neredi u Trstu zbog odluke o &quot;internacionalizaciji&quot; grada.
* [[7. 7.]] - Komunistička direktiva u Kini pokreće 18 meseci konfiskacije imovine zemljoposednika - mnogi su ubijeni.
* [[9. 7.]] - Ugovor o prijateljstvu i uzajamnoj pomoći između Albanije i Jugoslavije.
* [[10. 7.]] - Nehru izjavljuje da provincije ne trebaju biti obavezne pridruživati se grupama i da Indijski nacionalni kongres nije obavezan planom Kabinetske misije - nakon ovoga i Muslimanska liga odustaje od plana 29. 7..
* [[14. 7.]] - Objavljena &quot;Zdravoramska knjiga o negovanju bebe i deteta&quot; [[Benjamin Spock|Benjamina Spocka]].
* [[15. 7.]] - Anglo-američki zajam: SAD daju 3,75 milijardi dolara zajma Ujedinjenom Kraljevstvu, i Kanada 1,19 milijardi, s kamatom od 2% - uslov konvertibilnosti sterlinga će izazvati problem sledeće godine (otplaćeno 2006).
* [[17. 7.]] - Streljan [[Draža Mihailović]].
* [[18. 7.]] - CK KPJ preko sindikata organizuje demonstracije protiv [[Francisko Franko|Franka]], povodom 10-godišnjice njegovog puča u Španiji (potežu se i pitanja Trsta i Julijske krajine, kritika Zapada).
* [[19. 7.]] - Jugoslavija izgubila od švedskog domaćina u finalu evropske zone [[Davis Cup]]-a sa 3:2 (za Jugoslaviju igrali [[Dragutin Mitić]] i [[Josip Palada]]).
* [[21. 7.]] - Prvi višestranački izbori u Turskoj, ali neslobodni, sa javnim glasanjem i tajnim brojanjem: velika većina za [[Republikanska narodna stranka|DžHP]].
* 21. 7. - Vrhunac nereda u La Pazu: ne znajući da je predsednik gen. [[Gualberto Villarroel]] podneo ostavku, gomila upada u predsedničku palatu, ubija ga i veša na banderu.
* 21. 7. - Prvi put da mlaznjak sleti na nosač aviona, Phantom PH na USS Franklin D. Roosevelt.
* [[22. 7.]] - Militantni [[cionizam|cionisti]] iz [[Irgun]]a podmetnuli bombu u jerusalimski hotel &quot;King David&quot;, sedište britanskih vlasti u Palestinskom mandatu - 91 žrtva, od čega 28 Britanaca, 41 Arapa i 17 Jevreja.
* [[25. 7.]] - [[Dean Martin]] i [[Jerry Lewis]] prvi put nastupili kao tim (partnerstvo traje do 1956).
* 25. 7. - Test Baker na Bikiniju: podmorska nuklearna eksplozija.
* [[29. 7.]] - U [[Pariz]]u počela mirovna konferencija zemalja-pobednica u [[Drugi svetski rat|Drugom svetskom ratu]]. [[Pariški mirovni ugovor (1947)|Mirovni ugovori]], usaglašeni tokom zasedanja konferencije do [[16. oktobar|16. oktobra]], potpisani [[10. februar]]a [[1947]].
* [[31. 7.]] - Objavljen Morrison–Gradyjev plan ili Plan provincijske autonomije: samoupravne arapske i jevrejske provincije pod britanskim nadzorom, Jerusalim i Negev direktno pod Britancima - svi ga odbijaju.

* leto - Velika suša dovodi do loše žetve u SSSR i gladi sa vrhuncem sledećeg proleća - broj mrtvih se procenjuje od nekoliko stotina hiljada do dva miliona.

=== Avgust/August/Kolovoz ===
* [[1. 8.]] - Vraćena [[mađarska forinta]], umesto [[Penge|pengova]], čime je okončana hiperinflacija u toj zemlji. Jedna forinta je zamenila 4×10&lt;sup&gt;29&lt;/sup&gt; pengova (prošlog meseca je izdata novčanica od 100.000.000.000.000.000 pengova).
* 1. 8. - Osnovan ''[[Scandinavian Airlines System]]'', konzorcij avio-kompanija Danske, Norveške i Švedske.
* [[7. 8.]] - [[Kriza turskih moreuza]]: SSSR traži preispitivanje režima u Moreuzima i sazivanje nove konferencije - napetost traje do oktobra. Sovjeti imaju i pretenzije na teritorije na severoistoku Turske, koje su nekada pripadale carskoj Rusiji.
* [[8. 8.]] - Prvi let šestomotornog elisnog bombardera [[Convair B-36]] Peacemaker - glavni prenosnik nuklearnog oružja 1948-55.
* [[9. 8.]] - Kod [[Kranj]]a prisilno spušten američki avion C-47 koji je navodno zalutao usled oluje (povrede vazdušnog prostora traju od februara).
* 9. 8. - Rezolucija X plenuma bugarskih komunista o makedonskom pitanju - za ujedinjenje [[Makedonci|Makedonaca]] oko [[SR Makedonija|NR Makedonije]], na osnovu ugovora o savezu Bugarske i Jugoslavije.
* 9. 8. - U Lujzijani pronađeno telo linčovanog crnog veterana Johna Cecila Jonesa - slučaj će dobiti nacionalnu pažnju, Truman u decembru osniva Komitet o građanskim pravima.
* [[10. 8.]] - U beogradskom [[Žarkovo|Žarkovu]] osnovan [[Vazduhoplovnotehnički institut]].
* [[12. 8.]]. - [[UK|Britanska]] je vlada naredila zaustavljanje useljavanja u [[Palestina|Palestinu]], a preostale [[Židovi|Židove]] koji su željeli imigrirati internirala je na [[Cipar]].
* [[14. 8.]] - Dekret orgbiroa CK SKP(b) &quot;O časopisima 'Zvezda' i 'Lenjingrad'&quot; je početak &quot;[[Ždanovizam|Ždanovizma]]&quot; u sovjetskoj kulturi.
* [[15. 8.]] - Prikazan [[Alfred Hitchcock|Hitchcockov]] film ''[[Notorious (film, 1946)|Notorious]]''.
* 15. 8. - Redovan program američke TV mreže [[DuMont Television Network|DuMont]] sa dve stanice, u Njujorku i Vašingtonu (mreža ugašena 1956).
* [[16. 8.]] - &quot;Dan direktne akcije&quot; u [[Kalkuta|Kalkuti]], početak &quot;Sedmice dugih noževa&quot; u kojoj je poginulo nekoliko hiljada muslimana i hinduista u međusobnim obračunima, nakon što je [[Muhamed Ali Džina]] pozvao na generalni štrajk u podršku osnivanju Pakistana.
* 16. 8. - [[Dumarsais Estimé]] je novi predsednik Haitija (do 1950)
* [[18. 8.]] - [[Eksplozija na Vergaroli]] u [[Pula|Puli]], pod savezničkom vojnom administracijom, oko 70 mrtvih.
* [[19. 8.]] - Kod [[Bled]]a oboren američki transportni avion C-47, pet mrtvih (ovaj i avion od 9. 8. spustili/oborili jugoslovenski lovci Jak-3, letači na godišnjicu 1950. dobili spomenik na Arlingtonu).
* [[20. 8.]] - Zvanično raspuštanje [[Wehrmacht]]a - na zapadu će biti osnovan [[Bundeswehr]] (1955), na istoku Nacionalna narodna armija (1956-90).
* [[23. 8.]] - U britanskoj zoni Nemačke je osnovana [[Sjeverna Rajna-Vestfalija]], od pruske provincije Vestfalije i severnog dela pruske Rajnske provincije, čemu je dogodine dodata [[Slobodna Država Lippe]]. Pruska provincija [[Schleswig-Holstein]] postaje posebna zemlja. Provincija Hanover postaje država, ali samo do novembra.
* 23. 8. - Prikazan film ''[[The Big Sleep (film, 1946)|The Big Sleep]]'' sa [[Humphrey Bogart|Bogartom]] i [[Lauren Bacall|Bacall]].
* [[24. 8.]] - Norma Jean Baker je potpisala ugovor sa 20th Century-Foxom pod novim imenom - [[Marilyn Monroe]] (ipak, prva značajnija uloga je tek u MGM-ovoj &quot;Džungli na asfaltu&quot; 1950).
* 24. 8. - Komunistički lider Juan Feleo je otet i ubijen na Filipinima - dolazi do [[Hukbalahapska pobuna|Hukbalahapske pobune]] na ostrvu Luzon (do 1954).
* ca. [[26. 8.]] - Poslanik FNRJ Izidor Cankar napušta Grčku.
* [[27. 8.]]. - [[Francuski protektorat Laos]]: zaključen je sporazum kojim je Laos postao kraljevina u okviru Francuske unije (nezavisan 1953).
* [[30. 8.]] - Protestna nota vlade FNRJ povodom preletanja američkih aviona.
* 30. 8. - Završen [[Rupnikov proces]] u Ljubljani: [[Leon Rupnik]] i još dvojica na smrt; tri zatvorske kazne, biskup [[Gregorij Rožman]] i političar [[Miha Krek]] u odsustvu.
* 30. 8. - U francuskoj zoni Njemačke osnovana država [[Porajnje-Falačka]].
* [[31. 8.]] - Francuske trupe napuštaju Liban, čime se okončava [[Mandat za Siriju i Liban]].

=== Septembar/Rujan ===
* [[1. 9.]] - Plebiscit u Grčkoj, 68,4% za povratak kralja - podsticaj građanskom ratu.
* [[2. 9.]] - Postavljena je privremena vlada Indije, na čelu je [[Jawaharlal Nehru]] kao potpredsednik izvršnog veća (muslimani ipak ulaze u oktobru).
* [[3. 9.]] - Predsednik Truman je tajnom direktivom odobrio [[Operacija Spajalica|operaciju Spajalica]] i proširio je na još 1000 osoba.
* 3 - 7. 9. - Četiri avionske nesreće u pet dana, kod Kopenhagena (Air France, 22 mrtvih), Pariza (Air France, 20), Elka u Nevadi (Trans-Luxury Airlines, 21 od 22) i kod Bathursta u Gambiji (British South American Airways, 23 od 24).
* [[4. 9.]] - Izbija muslimansko-hinduističko ulično nasilje u Bombaju.
* [[5. 9.]] - [[Sporazum De Gasperi-Gruber]]: [[Južni Tirol]] ostaje u Italiji, s autonomijom. 
* [[6. 9.]] - Državni sekretar [[James F. Byrnes]] održao govor u [[Stuttgart]]u &quot;Reformulacija politike o Nemačkoj&quot;, nazvan i &quot;Govor nade&quot;: odbačen [[Morgenthauov plan]], Nemačka će biti rekonstruisana, naizgled dovedena u pitanje nova granica sa Poljskom.
* [[10. 9.]] - Sestra Anjezë Gonxhe Bojaxhiu, još uvek jugoslovenska državljanka, doživela nadahnuće u Indiji da se posveti siromašnima - [[Majka Tereza]] će osnovati [[Misionarke milosrđa]] 1950.
* [[13. 9.]] - &quot;Bierutovi dekreti&quot;: osobe nemačke nacionalnosti su isključene iz poljske narodne zajednice.
[[Datoteka:Coat of arms of Bulgaria (1948–1968).svg|mini|100px|Amblem NR Bugarske, 1948-67]]
* [[15. 9.]] - Na osnovu plebiscita od pre sedam dana, proglašena je [[Narodna Republika Bugarska]].
* [[18. 9.]] - Uhapšen nadbiskup Stepinac.
* 18. 9. - [[Farska ostrva]] proglasila nezavisnost od Danske nakon tesnog rezultata na referendumu, ali kralj Kristijan X dva dana kasnije poništava odluku (dobiće samoupravu 1948).
* 18. 9. - Brazil je dobio peti ustav: za razliku od [[Getúlio Vargas|Vargasovog]], sužena je moć predsednika (traje do 1967).
* [[20. 9.]] - [[5. 10.]] - Ponovo pokrenut [[Kanski filmski festival 1946.|Kanski filmski festival]] (prvi je trebao biti održan u septembru 1939, Zlatna palma uvedena 1955).
* [[23. 9.]] - Løgting, skupština [[Farski otoci|Farskih otoka]] glasa 12:11 za neovisnost, na osnovu plebiscita od 15. 9. - ali danski kralj ga raspušta sutradan. Otoci dobivaju široku autonomiju 1948.
* [[24. 9.]] - Predsednik Truman dobio tajni Clifford-Elseyjev izveštaj: odnosi i sporazumi sa SSSR i kako ih Sovjeti krše - preporučeno &quot;obuzdavanje i ograničavanje&quot; njihovog uticaja (→ ''[[Containment]]'').
* [[25. 9.]] - Bugarski ministar odbrane [[Damjan Velčev]] iz stranke &quot;[[Zveno]]&quot; smenjen pod sumnjom da je imao veze sa Dražom Mihailovićem&lt;ref&gt;Return to Diversity, A Political History of East Central Europe Since World War II - Joseph Rothschild &amp; Nancy M. Wingfield, p. 116&lt;/ref&gt;.
* [[26. 9.]] - Zatvorena američka čitaonica u Beogradu - opet otvorena u decembru ali uz ograničen opseg informacija.
* 26. 9. - Grčki kralj [[Đorđe II Grčki|Đorđe II]] se vratio u zemlju.
* [[28. 9.]] - Mirovna konferencija u Parizu: odluka o stvaranju [[Slobodna Teritorija Trsta|Slobodne Teritorije Trsta]] (ili 10. 10.?).
* 28. 9. - Grčki kralj [[Jorgos II od Grčke|Đorđe II]] se vratio u zemlju (umire pola godine kasnije).
* [[29. 9.]] - Prva utakmica fudbalske reprezentacije Jugoslavije u zemlji: Jugoslavija - Čehoslovačka 4:2 na nedovršenom stadionu JNA u Beogradu&lt;ref name=&quot;BajecDolničar1981-99&quot;/&gt;.
* [[29. 9.]] - [[29. 10.]] - U Beogradu održana izložba &quot;Slikarstvo i vajarstvo naroda Jugoslavije XIX i XX veka&quot;, kasnije i u Zagrebu i Ljubljani, kao i u istočnim zemljama do 1948.&lt;ref&gt;Milan Bajec, Ivan Dolničar, 1981. 114&lt;/ref&gt;.

=== Oktobar/Listopad ===
* [[1. 10.]] - [[Nürnberški proces]]: izrečene su kazne - 12 smrtnih, jedna u odsustvu, sedam zatvorskih, trojica oslobođena.
* 1. 10. - U [[UK]] osnovana [[Mensa International]].
* [[2. 10.]] - ''[[Faraway Hill]]'' je prva [[sapunica]] na TV mreži u SAD, na [[DuMont Television Network|DuMontu]].
* [[3. 10.]] - DC-4 udario u brdo na Njufaundlendu - sa 39 mrtvih, najgora avionska nesreća do tada.
* 5/[[6. 10.]] - 11 tačaka u Negevu: Jevreji postavljaju kampove na severu Negeva, koji bi po Morrison–Gradyjevom planu pripao arapskoj provinciji.
* [[6. 10.]] - Umro švedski premijer [[Per Albin Hansson]], naslediće ga [[Tage Erlander]] (do 1969).
* [[7. 10.]] - Japanski parlament je usvojio novi [[ustav Japana|ustav]] - na snazi od sledeće godine.
* [[10. 10.]] - Na međunarodnoj konferenciji o mirovnom sporazumu sa Italijom u Parizu dogovoreno stvaranje [[Slobodni Teritorij Trsta|Slobodnog Teritorija Trsta]] (ugovor potpisan [[1947]]).
* 10. 10. - Na jugoistoku današnjeg Bangladeša počinju Noakhaliski neredi, progon hinduista. Gandhi će boraviti u  regionu od novembra do marta.
* [[11. 10.]] - Nadbiskup [[Alojzije Stepinac]] osuđen na 16 godina zatvora za veleizdaju i ratne zločine; na robiju osuđen i Ivan Šalić, a Erih Lisak na smrt (presuda Stepincu poništena 2016).
* [[12. 10.]] - Industrijalizacija Brazila: u [[Volta Redonda|Volta Redondi]] otvorena ''Companhia Siderúrgica Nacional'', prva čeličana u Južnoj Americi (privatizovana 1993).
* [[14. 10.]] - Osnovana [[Međunarodna organizacija za standardizaciju]] - ISO.
* 14. 10. - Vatikan ekskomunicirao jugoslovenske zvaničnike povezane sa Stepinčevom osudom - nisu navedena imena, pretpostavlja se da je usmereno protiv Tita.
* [[15. 10.]] - [[Hermann Göring]] preduhitrio pogubljenje, otrovavši se.
* 15. 10. - Posljednji sastanak Mirovne konferencije u Parizu, koji FNRJ bojkotuje.
* 15. 10. - Osnovano Narodno pozorište &quot;Toša Jovanović&quot; u [[Zrenjanin]]u.
* [[16. 10.]] - Rano ujutru obešena desetorica osuđenih na smrt u [[Nürnberški proces|Nürnberškom procesu]], Göring se ubio prethodne večeri.
* 16. 10. - ''[[RMS Queen Elizabeth]]'' je konačno zaplovio kao luksuzni putnički brod, pošto je prevozio trupe tokom rata (plovi do 1969).
* [[20. 10.]] - Izbori za državne skupštine u sovjetskoj nemačkoj zoni, najviše mandata dobija Socijalistička partija jedinstva.
* 20. 10. - Ukinuta [[Rajnska pokrajina]] Pruske (dogodine i Pruska).
* [[21. 10.]] - U Bamaku osnovana antikolonijalna partija Afričko demokratsko okupljanje, na čelu sa [[Félix Houphouët-Boigny|Félixom Houphouët-Boignyjem]].
* [[22. 10.]] - Incident u Krfskom kanalu (2. deo): britanski brodovi ''Saumarez'' i ''Volage'' naleteli na mine, poginula 44 mornara (za polaganje mina osumnjičeni Jugosloveni).
* 22. 10. - Operacija Osoaviahim: Sovjeti su prebacili preko 2.200 nemačkih eksperata u SSSR
* [[24. 10.]] - Prva fotografija Zemlje iz svemira je snimljena sa rakete V-2 No. 13 lansirane iz [[White Sands, New Mexico|White Sands]].
* 24. 10. - Počinju Biharski neredi u Indiji: hinduisti ciljaju muslimane do 11. 11., što je odgovor na Noakhaliske nerede na jugoistoku današnjeg Bangladeša.
* [[27. 10.]] - Nakon što je ranije tokom meseca prihvaćen na plebiscitu od 53% glasača, donesen je novi [[Ustav Francuske (1946)|Ustav Francuske]] koji definira [[Četvrta Francuska Republika|Četvrtu republiku]] (zamenjen 1958).
* [[28. 10.]] - [[Grčki građanski rat]]: [[Komunistička partija Grčke|KP Grčke]] osnovala Generalnu partizansku komandu na čelu sa [[Markos Vafiadis|Markosom Vafiadisom]], od decembra pod nazivom [[Demokratska armija Grčke]].
* [[29. 10.]] - [[Lucky Luciano]], koji je prošlog februara proteran iz SAD u Italiju, tajno stiže na Kubu.
* [[31. 10.]] - Indonežanski nacionalisti uvode [[Indonezijska rupija|rupiju]] (inače se koristi holandsko-indijski gulden).

=== Novembar/Studeni ===
* [[1. 11.]] - Utakmica Toronto Huskies - New York Knickerbockers, prva je Košarkaške asocijacije Amerike, kasnije NBA.
* 1. 11. - [[Karol Vojtila]] (26) zaređen je za svećenika u Krakówu.
* 1. 11. - Zvanični datum osnivanja [[Donja Saksonija|Donje Saksonije]] u britanskoj zoni Nemačke: Državi Hanover su priključeni Braunschweig, Oldenburg i Schaumburg-Lippe.
* [[3. 11.]] - [[Gabriel González Videla]] je novi predsednik Čilea (do 1952); ubrzo raskida sa komunističkim saveznicima, čiju partiju zabranjuje 1948.
* [[4. 11.]] - Na snazi je povelja kojom je osnovan [[UNESCO]] - prva generalna konferencija je otvorena kasnije tokom meseca, za prvog direktora će biti izabran [[Julian Huxley]].
* [[5. 11.]] - Izbori za Kongres SAD: Republikanci preuzimaju većinu u oba doma, zbog nepopularnosti predsednika Trumana. Među novim kongresmenima su [[Richard Nixon]], [[John F. Kennedy]] (Dom) i [[Joseph McCarthy]] (Senat). Demokrati će za dve godine povratiti većine.
* [[6. 11.]] - Apel masovnim organizacijama u Jugoslaviji za prikupljanje pomoći Albaniji, koju su krajem oktobra pogodile velike poplave.
* [[7. 11.]] - Nakon 190 dana završena prva savezna radna akcija omladine na gradnji željezničke pruge [[Brčko-Banovići]], duge 190 km. U akciji učestvovalo oko 70.000 osoba iz cijele zemlje i 2.000 iz inostranstva.
* [[9. 11.]] - Sarajevska opera započela svoju umjetničku djelatnost svečanom premijerom &quot;[[Prodana nevjesta]]&quot; [[Bedrich Smetana|Bedricha Smetane]].
* [[10. 11.]] - Izbori za Ustavotvorni sabor NR Hrvatske.
* 10. 11. - Prvi izbori za skupštinu francuske četvrte republike: komunisti dobijaju relativnu većinu.
* 10. 11. - Zemljotres u peruanskom regionu Ancash odnosi procenjenih 1.400 žrtava.
* [[12. 11.]] - U [[Indonezija|Indoneziji]] primirje između nacionalista i holandske armije.
* 12. 11. - Prikazan Disneyjev film ''[[Song of the South]]''.
* 12-[[13. 11.]] - Incident u Krfskom kanalu (3. deo): Britanci čiste mine u albanskim teritorijalnim vodama.
[[Datoteka:Serbia, Belgrade, Pančevo bridge, 11.05.2011.jpg|mini|220px|[[Pančevački most]]]]
* [[14. 11.]] - [[Patrijarh srpski Gavrilo]] se vratio u zemlju.
* [[15. 11.]] - Sporazum iz Linggadjatija: Holanđani priznaju faktičku indonežansku kontrolu Jave, Sumatre i Madure, predviđeno stvaranje federacije sa ostatkom ostrvlja.
* novembar - Beduini pronašli prve [[Svici sa Mrtvog mora|Svitke sa Mrtvog mora]]
* [[16. 11.]] - Reforma [[japansko pismo|japanskog pisma]]: ''Tōyō kanji'' je nedefinitivan spisak od 1.850 zvaničnih [[kanji]]ja, umesto 6.000 tradicionalnih.
* [[17. 11.]] - Franko-tajski sporazum: Tajland je vratio Francuzima teritorije date nakon rata 1940-41, u zamenu za deblokadu prijema u UN.
* [[17. 11.|17]] - [[19. 11.]] - U Beogradu održan Prvi kongres Saveza književnika Jugoslavije - u znaku [[socrealizam|socrealizma]], ali uz uzimanje u obzir domaće tradicije (uvodni referat [[Radovan Zogović]]). Za predsednika Saveza izabran [[Ivo Andrić]], potpredsednici [[Oton Župančič]], [[Miroslav Krleža]], [[Isidora Sekulić]], [[Ra­dovan Zogović]], [[Isak Samokovlija]] i [[Blažo Koneski]], sekretar [[Čedomir Minderović]]&lt;ref&gt;Milan Bajec, Ivan Dolničar, 1981, str. 96&lt;/ref&gt;.
* [[19. 11.]] - Izbori u Rumuniji - zvanično, Nacionalni demokratski front (komunisti i ostali) uzima 348 od 414 mesta.
* 19. 11. - Prve nove [[Države članice Ujedinjenih naroda|članice UN]] od osnivanja: [[Kraljevina Afganistan|Afganistan]], Island i Švedska (Tajland u decembru).
* [[20. 11.]] - Francuski patrolni čamac zarobio kinesku džunku koja je krijumčarila benzin u luci Haiphong. Gerila Viet Minha zarobila čamac i posadu - Francuzi uputili ultimatum.
* [[21. 11.]] - U Njujorku prikazan film ''[[The Best Years of Our Lives]]'', kritički i komercijalni uspeh.
* [[23. 11.]] - [[Georgi Dimitrov]] preuzima bugarsku vladu od [[Kimon Georgijev|Kimona Georgijeva]] (do smrti 1949).
* 23. 11. - [[Prvi indokineski rat]] počinje francuskim bombardovanjem [[vijetnam]]ske luke [[Hai Phong]], pri čemu ginu hiljade ljudi.
* [[19. 11.]]. - [[Afganistan]], [[Island]] i [[Švedska]] pristupaju [[UN|Ujedinjenim Narodima]].
* [[23. 11.]] - Nakon isteka ultimatuma za povlačenje Viet Minha, Francuzi bombarduju Haiphong - ginu hiljade ljudi.
* [[29. 11.]] - Krenuo drumski saobraćaj na obnovljenom [[Pančevački most|Pančevačkom mostu]] u Beogradu (prvi voz prošao [[7. 11.]]).
* 29. 11. - Čelnik [[Estonska Sovjetska Socijalistička Republika|Estonske SSR]] Johannes Vares izvršio samoubistvo u svojoj rezidenciji.
* novembar - mart - Gladna zima u Nemačkoj, najjača u regionu Severnog mora u 20. stoleću.

=== Decembar/Prosinac ===
* [[1. 12.]] - [[Miguel Alemán Valdés]] je predsednik Meksika nakon [[Manuel Ávila Camacho|M. A. Camacha]] (do 1952), prvi civil od 1920. Sprovodi program supstitucije uvoza i gradnje infrastrukture (→ [[Meksičko čudo]]), ali raste i korupcija i [[ortački kapitalizam]].
* [[2. 12.]] - Osnovana [[Međunarodna komisija za lov na kitove]].
* [[3. 12.]] - [[Mijo Kerošević]], kasnije proglašen za narodnog heroja, poginuo kod Bijeljine u poteri za četničkim odmetnicima.
* [[4. 12.]] - Usvojen novi bugarski ustav.
* [[5. 12.]] - U FNRJ donesen Zakon o nacionalizaciji privatnih privrednih preduzeća, i to saveznog i republičkog značaja (mnoga su već pod sekvestrom), celokupno bankarstvo, spoljna trgovina i unutrašnja trgovina na veliko, kao i sva preduzeća saobraćaja i sredstava za vezu.
* [[8. 12.]] - Sveslovenski kongres u Beogradu.
* [[9. 12.]] - Okupila se Ustavotvorna skupština Indije, nema predstavnika Muslimanske lige.
* [[10. 12.]] - Rezolucija 12 Saveta bezbednosti UN, u vezi Grčkog pitanja: predstavnici Grčke i Jugoslavije će biti pozvani da učestvuju u diskusiji, bez prava glasanja; Albanija i Bugarska su pozvane da daju izjave.
* [[11. 12.]] - Generalna skupština [[Ujedinjene nacije|Ujedinjenih nacija]] osnovala [[UNICEF]], Međunarodni fond Ujedinjenih nacija za pomoć deci u zemljama razorenim ratom.
* [[12. 12.]] - Rezolucijom Generalne skupštine, UN prekidaju odnose sa [[Francisco Franco|Frankovom]] Španijom (zabrana ukinuta 1950).
[[Datoteka:Republic of mahabad and iranian azerbaijan 1945 1946.png|mini|200px|Kraj kurdske i azerske secesije u Iranu]]
* 12. 12. - Iranske snage ušle u Tabriz, što znači pad secesionističke &quot;[[Autonomna Republika Azerbejdžan|Azerbejdžanske narodne vlade]]&quot;.
* [[14. 12.]] - Generalna skupština UN određuje osnivanje [[Starateljski savjet Ujedinjenih naroda|Starateljskog savjeta Ujedinjenih naroda]], za teritorije koje su ranije bile mandati Društva naroda.
* [[15. 12.]] - Iranske snage ušle u [[Mahabad]], čime je pala [[Republika Mahabad|istoimena kurdska republika]].
* [[16. 12.]] - [[Léon Blum]] je na čelu poslednje privremene francuske vlade - tzv. &quot;silvestrovska vlada&quot;, traje do sledećeg meseca.
* 16. 12. - Osnovana modna kuća ''[[Dior]]'', sledećeg februara predstavljaju prvu kolekciju, nazvanu ''New Look''.
* [[19. 12.]] - [[Prvi indokineski rat]] počinje Bitkom za Hanoj: sukob francuskih i Viet Minhovih snaga u Hanoju, Francuzi će staviti grad pod svoju punu kontrolu za dva meseca. SAD podržavaju Francuze protiv komunista u Viet Minhu.
* 19. 12. - [[Grčki građanski rat]]: [[Rezolucija 15 Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija|Rezolucija 15 SB UN]]: ustanovljena Istražna komisija koja će ispitivati povrede grčke granice prema Albaniji, Jugoslaviji i Bugarskoj (Grčka optužuje Jugoslaviju za &quot;agresiju&quot; i pomaganje &quot;revolucionarnih bandi&quot;).
* 19. 12. - Britanski premijer Attlee izjavio spremnost za ponudu nezavisnosti Burme.
* [[20. 12.]] - Počinje [[Havanska konferencija]] američkih mafijaških bosova. [[Lucky Luciano]] je potvrdio svoje prvenstvo, izneo plan trgovine drogom u SAD, odlučivano je o likvidaciji [[Bugsy Siegel|Bugsyja Siegela]].
* 20. 12. - Prikazan film '[[It's a Wonderful Life]]'' - komercijalno je slabo prošao, postaje božićni klasik od polovine '70-tih.
* [[21. 12.]] - Nankaiski zemljotres praćen cunamijem u Japanu, najmanje 1.362 mrtvih.
* [[25. 12.]] - U Moskvi proradio nuklearni reaktor [[F-1 (reaktor)|F-1]], prvi u Evropi koji je postigao samoodrživu [[lančana reakcija|lančanu reakciju]].
* [[26. 12.]] - Otvoren [[Flamingo Las Vegas]], prvi luksuzni kazino i hotel u tom gradu - [[Bugsy Siegel]] ga je gradio mafijaškim pozajmicama po četvorostruko većoj ceni od predviđene (ubijen je sledećeg juna).
* [[31. 12.]] - [[Datoteka:Flag of Serbia (1947–1992); Flag of Montenegro (1946–1993).svg|border|30px]] Federalna Država Crna Gora donošenjem ustava postaje [[Narodna Republika Crna Gora]].
* 31. 12. - Predsednik [[SAD]] [[Hari Truman]] formalno proglasio kraj [[Drugi svetski rat|Drugog svetskog rata]] (''Proclamation 2714'').

=== Datum nepoznat ===
* [[Kineski građanski rat]] eskalira.
* Osnovano elektrotehničko odeljenje na [[Beogradski univerzitet|Univerzitetu]] u Beogradu.
* Osnovan [[Sarajevski balet]].
* Članice [[Arapska liga|Arapske lige]] potpisuju [[Kulturni sporazum]].
* Okončana američka okupacija [[Island]]a.
* Jugoslavija ekipni prvak Balkana u [[šah]]u.
* [[Milovan Zoričić]] iz Zagreba jedan od sudija [[Međunarodni sud pravde|Međunarodnog suda pravde]].

== 1946. u temama ==
* Rukovodstvo [[FNRJ]]:
** Predsednik Prezidijuma Narodne Skupštine: [[Ivan Ribar]]
** Predsednik Vlade: [[Josip Broz Tito]] (takođe i Generalni sekretar [[KPJ]])
** Predsednik Narodne skupštine: [[Vladimir Simić]]

* [[Popis jugoslavenskih filmova|Domaći film]]: &quot;[[U planinama Jugoslavije]]&quot; (sovjetska koprodukcija) (→ [[:Kategorija:Filmovi 1946.]]).

* [[Spisak država po datumu državnosti|Nove države]]:
{|
| 
| [[Datoteka:Flag of Jordan.svg|thumb|120px|[[Jordan|Transjordan]]]]
| [[Datoteka:Flag of the Philippines.svg|thumb|120px|[[Filipini]]]]
|}

== Rođenja ==
{{glavni članak|:Kategorija:Rođeni 1946.}}
=== Januar/Siječanj ===
* [[5. 1.]] - [[Diane Keaton]], glumica
* [[6. 1.]] - [[Syd Barrett]], rok-muzičar iz ''Pink Floyd''-a († [[2006]])
* [[13. 1.]] - [[Sonja Jauković]], glumica
* [[15. 1.]] - [[Dragomir Zupanc]], TV reditelj
* [[16. 1.]] - [[Kabir Bedi]], glumac
* [[19. 1.]] - [[Dolly Parton]], country-muzičarka
* [[20. 1.]] - [[David Lynch]], filmski režiser
* [[22. 1.]] - [[Malcolm McLaren]], muzičar († [[2010]])
* [[23. 1.]] - [[Zvonko Bušić]], radikalni emigrant († [[2013]])
* [[24. 1.]] - [[Goran Milić]], novinar
* 24. 1. - [[Michael Ontkean]], glumac
* [[27. 1.]] - [[Andrija Hebrang (sin)|Andrija Hebrang]], hrvatski političar i liječnik
* [[30. 1.]] - [[Dick Cheney]], potpredsednik SAD

=== Februar/Veljača ===
* [[3. 2.]] - [[Žarko Potočnjak]], hrvatski glumac († [[2021]])
* [[4. 2.]] - [[Usnija Redžepova]], narodna pevačica († [[2015]])
* [[5. 2.]] - [[Charlotte Rampling]], britanska glumica
* [[10. 2.]] - [[Velimir Kljaić]], hrvatski rukometni trener († [[2010]])
* [[21. 2.]] - [[Alan Rickman]], britanski glumac († [[2016]])
* [[24. 2.]] - Slobodan Petrović - [[Petar Slaj]], baletski koreograf († [[2013]])
* 24. 2. - [[Ratomir Dujković]], golman i fudbalski trener
* [[28. 2.]] - [[Robin Cook]], britanski političar († [[2005]])

=== Mart/Ožujak ===
* [[1. 3.]] - [[Ljubiša Veličković]], gen-puk., komandant RV i PVO VJ († [[1999]])
* [[3. 3.]] - [[Ejup Ganić]], bh. političar
* [[6. 3.]] - [[David Gilmour]], rok-muzičar iz ''Pink Floyd''
* [[8. 3.]] - [[Jasna Diklić]], bosanskohercegovačka pozorišna i filmska glumica
* [[11. 3.]] - [[Jurij Bajec]], ekonomista
* [[12. 3.]] - [[Liza Minnelli]], američka glumica i pjevačica
* [[19. 3.]] - [[Bigas Luna]], režiser († [[2013]])
* [[21. 3.]] ('44 ili '46) - [[Timothy Dalton]], glumac
* [[31. 3.]] - [[Hašim Kučuk Hoki]], pevač narodne muzike († [[2002]])
* 31. 3. - Leposava [[Lokica Stefanović]], arhitekta, balerina, baletski pedagog

=== April/Travanj ===
* [[3. 4.]] - [[Branislav Milićević]], Branko Kockica
* [[6. 4.]] - [[Ivan Bekjarev]], srpski glumac († [[2020]])
* [[7. 4.]] - [[Dimitrij Rupel]], slovenački političar
* [[10. 4.]] - [[Vladimir Janković]] (Vlada Džet), rok-muzičar, novinar Beograda 202
* 10. 4. - [[Nebojša Pavković]], general, načelnik generalštaba Vojske Jugoslavije
* [[13. 4.]] - [[Josif Tatić]], glumac († [[2013]])
* [[25. 4.]] - [[Vladimir Žirinovski]], ruski političar († [[2022]])
* 25. 4. - [[Strobe Talbott]], američki novinar i diplomata
* [[30. 4.]] - [[Carl XVI Gustaf]], kralj Švedske

=== Maj/Svibanj ===
* [[2. 5.]] - [[David Suchet]], britanski glumac
* [[8. 5.]] - [[Borislav Stjepanović]], bosanskohercegovački glumac i režiser
* [[9. 5.]] - [[Candice Bergen]], glumica
* [[10. 5.]] - [[Marko Nicović]], advokat, funkcioner SUP
* 10. 5. - [[Dušan Petričić]], grafičar, ilustrator
* [[11. 5.]] - [[Zoran Simjanović]], srpski kompozitor († [[2021]])
* [[19. 5.]] - [[Michele Placido]], glumac
* [[20. 5.]] - [[Cher]], pevačica, glumica
* [[21. 5.]] - [[Boba Stefanović]], pevač, kompozitor († [[2015]])
* [[22. 5.]] - [[Hrvoje Horvat]], hrvatski rukometaš
* [[22. 5.]] - [[Petar Božović]], glumac
* 22. 5. - [[George Best]], sjevernoirski fudbaler († [[2005]])
* [[24. 5.]] - [[Tansu Çiller]], premijerka Turske
* [[25. 5.]] - [[Miroslav Tuđman]], znanstvenik i političar († [[2021]])
* [[26. 5.]] - [[Miroslav Maksimović (pesnik)|Miroslav Maksimović]], književnik, urednik BIGZ-a
* [[27. 5.]] - [[Predrag Vranešević]], član &quot;Laboratorije zvuka&quot; († [[2022]])
* [[30. 5.]] - [[Dragan Džajić]], srpski fudbaler

=== Jun/Juni/Lipanj ===
* [[5. 6.]] - [[Branko Baletić]], filmski reditelj i scenarista
* [[6. 6.]] - [[Živko Kolega]], hrvatski političar
* [[10. 6.]] - [[Antun Tudić]], hrvatski glumac
* [[14. 6.]] - [[Donald Trump]], biznismen, predsednik SAD 
* [[15. 6.]] - [[Demis Rusos]], pevač († [[2015]])
* [[18. 6.]] - [[Fabio Capello]], fudbaler, trener
* [[20. 6.]] - [[Xanana Gusmão]], prvi predsednik Istočnog Timora
* [[23. 6.]] - [[Gojko Šantić]], glumac
* [[24. 6.]] - [[Velimir Milošević]], pjesnik za djecu
* [[27. 6.]] - [[Miroljub Lešo]], glumac († [[2019]])
* [[28. 6.]] - [[Slobodan Inić]], sociolog († [[2000]])

=== Jul/Juli/Srpanj ===
* [[1. 7.]] - [[Slobodan Santrač]], fudbaler, trener († [[2016]])
* [[6. 7.]] - [[George W. Bush]], predsjednik SAD
* 6. 7. - [[Peter Singer]], australski filozof bioetičar
* 6. 7. - [[Sylvester Stallone]], američki glumac
* [[9. 7.]] - [[Radomir Putnik (pisac)]]
* [[15. 7.]] - [[Predrag Vitas]], novinar TV Beograd († [[1998]])
* [[19. 7.]] - [[Ilie Năstase]], teniser
* [[22. 7.]] - [[Mireille Mathieu]], pevačica
* 22. 7. - [[Danny Glover]], glumac
* [[25. 7.]] - [[Ljupka Dimitrovska]], pevačica († [[2016]])
* [[27. 7.]] - [[Rade Šerbedžija]], filmski, televizijski i pozorišni glumac, pjesnik i muzičar

=== Avgust/August/Kolovoz ===
* [[3. 8.]] - [[Jack Straw]], britanski političar
* [[4. 8.]] - [[Vladimir Bebić]], hrvatski političar († [[2009]])
* [[8. 8.]] - [[Dragutin Šurbek]], stonoteniser († [[2018]])
* [[10. 8.]] - [[Daša Drndić]], književnica († [[2018]])
* 10. 8. - [[Rifet Bahtijaragić]], bosanskohercegovački književnik
* [[11. 8.]] - [[Milan Gutović]] - Lane, glumac († [[2021]])
* 11. 8. - [[Radomir Marković]], načelnik SDB Srbije
* [[15. 8.]] - [[Tony Robinson]], glumac, TV voditelj
* [[16. 8.]] - [[Pavao Pavličić]], hrvatski književnik i romanopisac
* 16. 8. - [[Kaqusha Jashari]], kosovska političarka
* [[19. 8.]] - [[Bill Clinton]], američki predsjednik
* [[20. 8.]] - [[Connie Chung]], novinarka
* [[23. 8.]] - [[Keith Moon]], bubnjar ''The Who'' († [[1978]])
* [[24. 8.]] - [[Goran Marković]], pozorišni i filmski reditelj
* [[25. 8.]] - [[Branko Cvejić]], glumac, upravnik JDP
* [[26. 8.]] - [[Mark Snow]], kompozitor
* [[29. 8.]] - [[Bob Beamon]], atletičar
* [[30. 8]] - [[Peggy Lipton]], glumica († [[2019]])

=== Septembar/Rujan ===
* [[5. 9.]] - [[Freddie Mercury]], britanski pjevač ([[Queen]]), († [[1991]])
* [[8. 9.]] - [[Beriz Belkić]], bh. političar
* [[15. 9.]] - [[Tommy Lee Jones]], glumac
* 15. 9. - [[Oliver Stone]], filmski režiser, producent
* [[23. 9.]] - [[Davorin Popović]], muzičar († [[2001]])
* [[29. 9.]] - [[Nataša Kandić]], aktivistkinja za ljudska prava

=== Oktobar/Listopad ===
* [[4. 10.]]- [[Suzan Sarandon]], američka filmska glumica.
* [[8. 10.]] - [[Hanan Ashrawi]], palestinska političarka
* [[19. 10.]] - [[Philip Pullman]], književnik 
* [[20. 10.]] - [[Elfride Jelinek]], dobitnica Nobelove nagrade za književnost.
* 20. 10. - [[Marko Nikolić]], srpski glumac († [[2019]])
* [[26. 10.]] - [[Holly Woodlawn]], američka glumica
* 26. 10. - [[Tanja Kragujević]], književnica
* [[27. 10.]] - [[Ivan Reitman]], filmski režiser, producent († [[2022]])

=== Novembar/Studeni ===
* [[4. 11.]] - [[Robert Mapplethorpe]], fotograf († [[1989]])
* [[6. 11.]] - [[Sally Field]], glumica, režiser
* [[8. 11.]] - [[Guus Hiddink]], fudbaler, trener
* 8. 11. - [[Stanislav Karasi]], fudbaler
* [[11. 11.]] - [[Dimitrije Boarov]], ekonomski novinar
* [[16. 11.]] - [[Terrence McKenna]], američki pisac i filozof
* 16. 11. - [[Slobodan Šijan]], filmski i TV reditelj, scenarista itd.
* [[20. 11.]] - [[Patrijarh ruski Kiril]]
* [[24. 11.]] - [[Ted Bundy]], serijski ubica († [[1989]])
* [[27. 11.]] - [[Jakša Fiamengo]], pjesnik i tekstopisac († [[2018]])
* [[29. 11.]] - [[Vuk Drašković]], književnik, novinar, predsednik [[SPO]]
* [[30. 11.]] - [[Marina Abramović]], slikarka, multimedijalna i konceptualna umetnica

=== Decembar/Studeni ===
* [[1. 12.]] - [[Kemal Kurspahić]], novinar († [[2021]])
* 1. 12. - [[Mladen Naletilić]] Tuta, komandant u HVO, osuđenik za ratne zločine († [[2021]])
* [[2. 12.]] - [[Gianni Versace]], italijanski modni kreator († [[1997]])
* [[5. 12.]] - [[José Carreras]], tenor
* [[8. 12.]] - [[Jacques Bourboulon]], fotograf
* [[9. 12.]] - [[Sonia Gandhi]], indijska političarka
* [[10. 12.]] - [[Fadil Redžić]], bosanskohercegovački muzičar
* [[12. 12.]] - [[Emerson Fittipaldi]], auto-trkač
* [[13. 12.]] - [[Jovica Aćin]], književnik i prevodilac
* [[14. 12.]] - [[Patty Duke]], glumica († [[2016]])
* [[15. 12.]] - [[Miroslav Josić Višnjić]], srpski književnik († [[2015]])
* [[17. 12.]] - [[Aljoša Vučković]], glumac
* 17. 12. - [[Ljiljana Lašić]], glumica
* [[18. 12.]] - [[Steven Spielberg]], američki redatelj
* [[23. 12.]] - [[John Sullivan]], scenarista &quot;Mućki&quot; († [[2011]])
* [[29. 12.]] - [[Slobodan Kovačević|Slobodan &quot;Boda&quot; Kovačević]], bosanskohercegovački gitarista
* [[30. 12.]] - [[Berti Vogts]], fudbaler, trener
* [[31. 12.]] - [[Diane von Fürstenberg]], modni kreator

=== Kroz godinu ===
* [[Mirko Pejanović]], bh. političar

== Smrti ==
{{glavni članak|:Kategorija:Umrli 1946.}}
=== Januar/Siječanj &amp;ndash; Mart/Ožujak ===
* [[6. 1.]] - [[Dion Fortune]], velška okultistkinja (* [[1890]])
* [[13. 1.]] - [[Radoje Dakić]], narodni heroj (* [[1911]])
* [[19. 1.]] (zvanično) - [[Nikola Kalabić]], četnički komandant (* [[1906]])
* [[20. 1.]] - [[Radivoje Kerović]], četnički vojvoda (* 1913)
* [[29. 1.]] - [[Harry Hopkins]], savetnik predsednika FD Roosevelta (* [[1890]])
* [[31. 1.]] - [[Ivo Protulipac]], katolički aktivist, doktor i odvjetnik (* [[1899]])

* [[4. 2.]] - [[Milan Nedić]], general, predsednik kvislinške srpske vlade (* [[1878]])
* [[23. 2.]] - [[Tomoyuki Yamashita]], japanski general, osuđen za ratne zločine (* [[1885]])

* [[14. 3.]] - [[Werner von Blomberg]], predratni glavnokomandujući nemačke vojske (* [[1878]])
* [[24. 3.]] - [[Aleksandar Aljehin]], ruski šahista i svetski šampion u šahu (* [[1892]]

=== April/Travanj &amp;ndash; Jun/Lipanj ===
* [[21. 4.]] - [[John Maynard Keynes]], britanski ekonomista (* [[1883]])

* [[1. 5.]] - [[Davorjanka Paunović]] Zdenka, nevenčana supruga Josipa Broza Tita (* [[1921]])
* 1. 5. - [[Grga Budislav Angjelinović]], političar, publicist (* [[1886]])
* [[16. 5.]] - [[Bruno Tesch]], pronalazač i proizvođač otrova ''Zyklon-B'' (* [[1890]])

* [[1. 6.]] - [[Ion Antonescu]], ratni vođa Rumunije (* [[1882]])
* [[9. 6.]] - [[Ananda Mahidol]], kralj Sijama (* [[1925]])
* [[10. 6.]] - [[Jack Johnson (bokser)]], bivši svetski prvak (* [[1878]])
* [[14. 6.]] - [[John Logie Baird]], pionir televizije (* [[1888]])
* [[16. 6.]] - [[Miloje Milojević]], kompozitor, muzikolog, pedagog (* [[1884]])
* [[20. 6.]] - [[Wanrong (carica)|Wanrong]], poslednja kineska carica (* [[1906]])

=== Jul/Srpanj &amp;ndash; Septembar/Rujan ===
* [[4. 7.]] - Čuvarke konc-logora Stutthof:
** [[Jenny-Wanda Barkmann]] (* ca. [[1922]])
** [[Elisabeth Becker]] (* [[1923]])
** [[Wanda Klaff]] (* [[1922]])
** [[Ewa Paradies]] (* [[1920]])
** [[Gerda Steinhoff]] (* [[1922]])
* [[8. 7.]] - [[Aleksandar Vasiljevič Aleksandrov]], kompozitor, osnivač ansambla (* [[1883]])
* [[13. 7.]] - [[Alfred Stieglitz]], fotograf (* [[1864]])
* [[17. 7.]] - Osuđeni na Beogradskom procesu:
** [[Dragoljub Mihailović]], komandant JVuO (* )
** [[Dragomir Jovanović]], šef beogradske policije (* [[1902]])
** [[Velibor Jonić]], Nedićev ministar prosvete (* [[1892]])
** [[Tanasije Dinić]], Nedićev ministar unutr. poslova (* [[1891]])
** [[Kosta Mušicki]], komandant Srpskog dobrovoljačkog korpusa (* [[1897]])
* [[20. 7.]] - [[Edmund Glaise-Horstenau]], njemački vojni izaslanik u NDH (* [[1882]])
* [[27. 7.]] - [[Gertrude Stein]], [[SAD|američka]] [[lezbejka|lezbejska]] spisateljica (* [[1874]])
* [[29. 7.]] - [[Milovan Kovačević]], arhitekt (* [[1905]])

* [[2. 8.]] - [[Andrej Vlasov]], sovjetski general u nemačkoj službi (* [[1901]])
* [[6. 8.]] - [[Veselin Čajkanović]], srpski klasični filolog, istoričar religije, akademik (* [[1881]])
* [[9. 8.]] - [[Léon Gaumont]], pionir filma (* [[1864]])
* [[13. 8.]] - [[H. G. Wells]], književnik (* [[1866]])

* [[4. 9.]] - [[Leon Rupnik]], slovenski kvisling (* [[1880]])

=== Oktobar/Listopad &amp;ndash; Decembar/Prosinac ===
* [[11. 10.]] - [[Ivan Hitrec]], hrvatski nogometaš (* [[1911]].)
* [[12. 10.]] - [[Joseph Stilwell]], američki general (* [[1883]])
* [[15. 10.]] - [[Hermann Göring]], njemački rajhsmaršal (* [[1893]])
* [[16. 10.]] - osuđeni u Nirnbergu:
** [[Hans Frank]], nacistički guverner Poljske (* [[1900]])
** [[Wilhelm Frick]], ministar unutr. poslova (* [[1877]])
** [[Alfred Jodl]], šef Visoke komande (* [[1890]])
** [[Ernst Kaltenbrunner]], general policije (* [[1903]])
** [[Wilhelm Keitel]], generalfeldmaršal (* [[1882]])
** [[Joachim von Ribbentrop]], ministar ino. poslova (* [[1893]])
** [[Alfred Rosenberg]], nacistički ideolog (* [[1893]])
** [[Fritz Sauckel]], opunomoćenik za radnu snagu (* [[1892]])
** [[Arthur Seyss-Inquart]], nacistički lider u Austriji (* [[1892]])
** [[Julius Streicher]], izdavač propagande (* [[1885]])

* [[14. 11.]] - [[Manuel de Falla]], kompozitor (* [[1876]])

* [[3. 12.]] - [[Mijo Kerošević]], narodni heroj (* [[1920]])

=== Kroz godinu ===
* [[Miroslav Filipović]] - &quot;fra Sotona&quot;, komandant Jasenovca (* [[1915]])

== Nobelove nagrade ==
* [[Nobelova nagrada za fiziku|'''Fizika''']]: [[Percy W. Bridgman]] (izum aparature za proizvodnju ekstremno visokog pritiska i za otkrića na polju fizike visokog pritiska)
* [[Nobelova nagrada za kemiju|'''Kemija''']]: [[James B. Sumner]] (otkriće da se enzimi mogu kristalizovati), [[John Howard Northrop]] i [[Wendell Meredith Stanley]] (preparacija enzima i virusnih proteina u čistom obliku)
* [[Nobelova nagrada za fiziologiju ili medicinu|'''Fiziologija i medicina''']]: [[Hermann Joseph Muller]] (otkriće proizvodnje mutacija putem iradijacije rendgenskim zracima)
* [[Nobelova nagrada za književnost|'''Književnost''']]: [[Hermann Hesse]] (nadahnuto pisanje koje, rastući u smelosti i pronicljivosti, oličava klasične humanitarne ideale i visoke kvalitete stila)
* [[Nobelova nagrada za mir|'''Mir''']]: [[Emily Greene Balch]] (zalaganje protiv rata i za razoružanje) i [[John Raleigh Mott]] (međunarodna verska bratstva i misionarstvo u korist mira)

== Reference ==
{{reference}}

== Literatura ==
* Milan Bajec, Ivan Dolničar (1981). ''Jugoslavija 1941-1981'', Beograd: Eksport pres.

[[Kategorija:1940-e]]
[[Kategorija:20. vijek|46]]
[[Kategorija:Godine]]</text>
      <sha1>ooamds9xw49wwzgrj8ymtuiqpae05yo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Celuloza</title>
    <ns>0</ns>
    <id>33095</id>
    <revision>
      <id>41260021</id>
      <parentid>41110043</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T23:40:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>77.243.19.84</ip>
      </contributor>
      <comment>Skrenuo pažnju da ih ne vidi policajac spasio sam mnoge mlade živote</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3803" xml:space="preserve">{{Chembox-lat
| verifiedrevid = 311613557
| Reference = &lt;ref&gt;{{Cite journal | first1 = Yoshiharu | last1 = Nishiyama | first2 = Paul | last2 = Langan | first3 = Henri | last3 = Chanzy | title = Crystal Structure and Hydrogen-Bonding System in Cellulose Iβ from Synchrotron X-ray and Neutron Fiber Diffraction | journal = J. Am. Chem. Soc | year = 2002 | volume = 124 | issue = 31 | pages=9074-82 | doi = 10.1021/ja0257319 | pmid = 12149011 | author2 = Langan | author3 = Chanzy}}.&lt;/ref&gt;
| ImageFile = Cellulose Sessel.svg
| ImageSize = 260px
| ImageName = Cellulose, a linear polymer of D-glucose units (two are shown) linked by β(1→4)-glycosidic bonds.
| ImageFile1 = Cellulose-Ibeta-from-xtal-2002-3D-balls.png
| ImageSize1 = 260px
| ImageName1 = Three-dimensional structure of cellulose.
| IUPACName = 
| OtherNames = 
| Section1 = {{Chembox Identifiers-lat
|  Abbreviations = 
|   CASNo = 9004-34-6
|   CASNo_Ref = {{cascite}}
|   EC-number = 232-674-9
|   RTECS = 
|   MeSHName =Cellulose
}}
| Section2 = {{Chembox Properties-lat
|   Formula = (C&lt;sub&gt;6&lt;/sub&gt;H&lt;sub&gt;10&lt;/sub&gt;O&lt;sub&gt;5&lt;/sub&gt;)&lt;sub&gt;''n''&lt;/sub&gt;
|   MolarMass = 
|   Appearance = beli prah
|   Density = 1.5 g/cm&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt;
|   Solubility = nije rastvoran
|   MeltingPt = razlaže se
}}
| Section7 = {{Chembox Hazards-lat
|   ExternalMSDS = 
|   EUIndex = ako te vidi pandur
|   Autoignition = 
}}
| Section8 = {{Chembox Related-lat
|   OtherCpds = [[Skrob]]
}}
}} 
'''Celuloza''' je prirodni makromolekul koji nastaje [[fotosinteza|fotosintezom]].&lt;ref name=&quot;Lehninger&quot;&gt;{{Lehninger4th}}&lt;/ref&gt; Sastoji se od [[Kiselinski anhidrid|anhidrida]] [[glukoza|glukoze]] [[empirijska formula|empirijske formule]] (C&lt;sub&gt;6&lt;/sub&gt;H&lt;sub&gt;10&lt;/sub&gt;O&lt;sub&gt;5&lt;/sub&gt;)&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;
. Celuloza pripada grupi [[polisaharidi|polisaharida]] koji predstavljaju do 80 % suve materije biljnog sveta, a među kojima je celuloza najznačajnija. 

Potpunom [[hidroliza|hidrolizom]] celuloze dobija se D – glukoza
:(C&lt;sub&gt;6&lt;/sub&gt;H&lt;sub&gt;10&lt;/sub&gt;O&lt;sub&gt;5&lt;/sub&gt;)&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt; +nH&lt;sub&gt;2&lt;/sub&gt;O = nC&lt;sub&gt;6&lt;/sub&gt;H&lt;sub&gt;12&lt;/sub&gt;O&lt;sub&gt;6&lt;/sub&gt;

Osnovu celuoloze čine ustvari, dva [[Kiselinski anhidrid|anhidrida]] D – glukoze, koji su vezani glukozidnom vezom i čine molekul celobioze. Ispitivanjem se došlo do zaključka da je celuloza [[polisaharidi|polisaharid]] izgrađen od velikog broja molekula D – glukoze, povezanih glukozidnom vezom.

Celuloza u dodiru sa [[voda|vodom]] bubri, utoliko više ukoliko je više amfornih područja u vlaknu. Od količine apsorbovane vode zavise mehaničke osobine celuloze, tj. veće bubrenje smanjuje mehaničku otpornost. Organski rastvarači izazivaju slabije bubrenje od vode.&lt;ref name=&quot;CRC&quot;&gt;{{RubberBible87th}}&lt;/ref&gt;

Polarni rastvarači ([[kloroform|hloroform]]) pokazuju veću moć penetracije u vlakna celuloze, od nepolarnih rastvarača ([[ugljendisulfid]]). Sposobnost upijanja vlakna pojačana je posle tretiranja sa 20 % natrijum hidroksida.

== Reference ==
{{reflist|2}}

== Spoljašnje veze ==
{{Portal-lat|Hemija}}
{{Commonscat|Cellulose}}
* [http://www.cermav.cnrs.fr/glyco3d/lessons/cellulose/index.html Structure and morphology of cellulose] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090426122947/http://www.cermav.cnrs.fr/glyco3d/lessons/cellulose/index.html |date=2009-04-26 }} by Serge Pérez and William Mackie, CERMAV-CNRS
* [http://www.lsbu.ac.uk/water/hycel.html Cellulose], by Martin Chaplin, London South Bank University
* [http://msa.ars.usda.gov/la/srrc/fb/ca.html Clear description of a cellulose assay method] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050426105859/http://msa.ars.usda.gov/la/srrc/fb/ca.html |date=2005-04-26 }} at the Cotton Fiber Biosciences unit of the USDA.

{{Ugljeni hidrati-lat}}

[[Kategorija:Celuloza]]
[[Kategorija:Biljni proizvodi]]
[[Kategorija:Proizvodnja papira]]</text>
      <sha1>qiqj7h5ufcfc5zlu3hbpuhktf95sk0c</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260024</id>
      <parentid>41260021</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T00:14:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Edgar Allan Poe</username>
        <id>29250</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Vraćene izmjene [[Special:Contributions/77.243.19.84|77.243.19.84]] ([[User talk:77.243.19.84|razgovor]]) na posljednju izmjenu korisnika [[User:InternetArchiveBot|InternetArchiveBot]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3798" xml:space="preserve">{{Chembox-lat
| verifiedrevid = 311613557
| Reference = &lt;ref&gt;{{Cite journal | first1 = Yoshiharu | last1 = Nishiyama | first2 = Paul | last2 = Langan | first3 = Henri | last3 = Chanzy | title = Crystal Structure and Hydrogen-Bonding System in Cellulose Iβ from Synchrotron X-ray and Neutron Fiber Diffraction | journal = J. Am. Chem. Soc | year = 2002 | volume = 124 | issue = 31 | pages=9074-82 | doi = 10.1021/ja0257319 | pmid = 12149011 | author2 = Langan | author3 = Chanzy}}.&lt;/ref&gt;
| ImageFile = Cellulose Sessel.svg
| ImageSize = 260px
| ImageName = Cellulose, a linear polymer of D-glucose units (two are shown) linked by β(1→4)-glycosidic bonds.
| ImageFile1 = Cellulose-Ibeta-from-xtal-2002-3D-balls.png
| ImageSize1 = 260px
| ImageName1 = Three-dimensional structure of cellulose.
| IUPACName = 
| OtherNames = 
| Section1 = {{Chembox Identifiers-lat
|  Abbreviations = 
|   CASNo = 9004-34-6
|   CASNo_Ref = {{cascite}}
|   EC-number = 232-674-9
|   RTECS = 
|   MeSHName =Cellulose
}}
| Section2 = {{Chembox Properties-lat
|   Formula = (C&lt;sub&gt;6&lt;/sub&gt;H&lt;sub&gt;10&lt;/sub&gt;O&lt;sub&gt;5&lt;/sub&gt;)&lt;sub&gt;''n''&lt;/sub&gt;
|   MolarMass = 
|   Appearance = beli prah
|   Density = 1.5 g/cm&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt;
|   Solubility = nije rastvoran
|   MeltingPt = razlaže se
}}
| Section7 = {{Chembox Hazards-lat
|   ExternalMSDS = 
|   EUIndex = nije listiran
|   Autoignition = 
}}
| Section8 = {{Chembox Related-lat
|   OtherCpds = [[Skrob]]
}}
}} 
'''Celuloza''' je prirodni makromolekul koji nastaje [[fotosinteza|fotosintezom]].&lt;ref name=&quot;Lehninger&quot;&gt;{{Lehninger4th}}&lt;/ref&gt; Sastoji se od [[Kiselinski anhidrid|anhidrida]] [[glukoza|glukoze]] [[empirijska formula|empirijske formule]] (C&lt;sub&gt;6&lt;/sub&gt;H&lt;sub&gt;10&lt;/sub&gt;O&lt;sub&gt;5&lt;/sub&gt;)&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;
. Celuloza pripada grupi [[polisaharidi|polisaharida]] koji predstavljaju do 80 % suve materije biljnog sveta, a među kojima je celuloza najznačajnija. 

Potpunom [[hidroliza|hidrolizom]] celuloze dobija se D – glukoza
:(C&lt;sub&gt;6&lt;/sub&gt;H&lt;sub&gt;10&lt;/sub&gt;O&lt;sub&gt;5&lt;/sub&gt;)&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt; +nH&lt;sub&gt;2&lt;/sub&gt;O = nC&lt;sub&gt;6&lt;/sub&gt;H&lt;sub&gt;12&lt;/sub&gt;O&lt;sub&gt;6&lt;/sub&gt;

Osnovu celuoloze čine ustvari, dva [[Kiselinski anhidrid|anhidrida]] D – glukoze, koji su vezani glukozidnom vezom i čine molekul celobioze. Ispitivanjem se došlo do zaključka da je celuloza [[polisaharidi|polisaharid]] izgrađen od velikog broja molekula D – glukoze, povezanih glukozidnom vezom.

Celuloza u dodiru sa [[voda|vodom]] bubri, utoliko više ukoliko je više amfornih područja u vlaknu. Od količine apsorbovane vode zavise mehaničke osobine celuloze, tj. veće bubrenje smanjuje mehaničku otpornost. Organski rastvarači izazivaju slabije bubrenje od vode.&lt;ref name=&quot;CRC&quot;&gt;{{RubberBible87th}}&lt;/ref&gt;

Polarni rastvarači ([[kloroform|hloroform]]) pokazuju veću moć penetracije u vlakna celuloze, od nepolarnih rastvarača ([[ugljendisulfid]]). Sposobnost upijanja vlakna pojačana je posle tretiranja sa 20 % natrijum hidroksida.

== Reference ==
{{reflist|2}}

== Spoljašnje veze ==
{{Portal-lat|Hemija}}
{{Commonscat|Cellulose}}
* [http://www.cermav.cnrs.fr/glyco3d/lessons/cellulose/index.html Structure and morphology of cellulose] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090426122947/http://www.cermav.cnrs.fr/glyco3d/lessons/cellulose/index.html |date=2009-04-26 }} by Serge Pérez and William Mackie, CERMAV-CNRS
* [http://www.lsbu.ac.uk/water/hycel.html Cellulose], by Martin Chaplin, London South Bank University
* [http://msa.ars.usda.gov/la/srrc/fb/ca.html Clear description of a cellulose assay method] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050426105859/http://msa.ars.usda.gov/la/srrc/fb/ca.html |date=2005-04-26 }} at the Cotton Fiber Biosciences unit of the USDA.

{{Ugljeni hidrati-lat}}

[[Kategorija:Celuloza]]
[[Kategorija:Biljni proizvodi]]
[[Kategorija:Proizvodnja papira]]</text>
      <sha1>c0entrp6l7t1aemxlnlt7gwje19km39</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Logaritam</title>
    <ns>0</ns>
    <id>127098</id>
    <revision>
      <id>41259996</id>
      <parentid>41245396</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T15:23:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>109.94.100.17</ip>
      </contributor>
      <comment>Very</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10844" xml:space="preserve">[[Datoteka:Logarithms.png|thumb|315px|Logaritmi različitih osnova: crveni je za osnovu ''e'', zeleni za osnovu 10, a ljubičasti za osnovu 1.7. Logaritmi svih osnova prolaze kroz tačku (1,0).]]

U [[matematika|matematici]] '''logaritam''' je [[funkcija]] koja određuje [[eksponent]] u jednačini ''b''&lt;sup&gt;''n''&lt;/sup&gt; = ''x i'' moguce je dokazivanje velicine svoga penisa. Logaritam je inverzna funkcija u odnosu na eksponencijalnu. Obično se piše kao log&lt;sub&gt;''b''&lt;/sub&gt; ''x'' = ''n''. Primer:
: &lt;math&gt;\!\, 3^4 = 81 \Leftrightarrow \log_3 81 = 4 &lt;/math&gt;

Logaritam je jedna od tri vrlo srodne funkcije. Ukoliko imamo ''b''&lt;sup&gt;''n''&lt;/sup&gt; = ''x'', ''b'' može da se odredi korenovanjem, ''n'' logaritmovanjem, a ''x'' [[eksponencijalna funkcija|eksponencijalnom funkcijom]].

'''Negativni logaritam''' se piše kao ''n'' = &amp;minus;log&lt;sub&gt;''b''&lt;/sub&gt; ''x''; primer njegove upotrebe je u hemiji gde predstavlja [[koncentracija|koncentraciju]] [[vodik|vodonika]] (pH vrednost).

'''Antilogaritam''' se koristi da označi funkciju inverznu logaritmu (eksponencijalna funkcija, odnosno stepenovanje). Piše se kao antilog&lt;sub&gt;''b''&lt;/sub&gt;(''n'') i znači isto što i ''b''&lt;sup&gt;''n''&lt;/sup&gt;.

'''Dvostruki logaritam''' je inverzna funkcija dvostruke eksponencijalne funkcije. '''Super logaritam''' ili '''hiper logaritam''' je inverzna funkcija super eksponencijalne funkcije. Super logaritam za ''x'' raste sporije i od dvostrukog logaritma za veliko ''x''.

'''Diskretni logaritam''' se pominje u teoriji konačnih grupa. Veruje se da je za neke konačne grupe diskretni logaritam veoma teško izračunati, dok je diskretne eksponencijale veoma lako izračunati. Ova asimetrija ima primene u [[kriptografija|kriptografiji]].

== Logaritamska i eksponencijalna funkcija: inverzne funkcije ==
Za svaku osnovu (''b'' u ''b''&lt;sup&gt;''n''&lt;/sup&gt;), postoji jedna logaritamska i jedna eksponencijalna funkcija; one su [[inverzna funkcija|inverzne funkcije]]. Za ''b''&lt;sup&gt;''n''&lt;/sup&gt; = ''x'':
* Eksponencijalna funkcija određuje ''x'' za dato ''n''. Da bi se našlo ''x'', treba ''b'' pomnožiti samim sobom ''n'' puta.
* Logaritamska funkcija određuje ''n'' za dato ''x''. ''n'' je onaj broj puta koliko treba podeliti ''x'' sa ''b'' da bi se dostiglo 1.

== Upotreba logaritamske funkcije ==
Funkcija log&lt;sub&gt;''b''&lt;/sub&gt;(''x'') je definisana kada je ''x'' pozitivni realni broj i ''b'' pozitivni realni broj različit od 1. Pogledati [[logaritamske jednačine]] za nekoliko pravila u vezi logaritamske funkcije. Logaritamska funkcija može biti definisana i za [[kompleksan broj|kompleksne]] argumente. Ovo je objašnjeno na strani [[prirodni logaritam|prirodnog logaritma]].

Za [[ceo broj|cele brojeve]] ''b'' i ''x'', broj log&lt;sub&gt;''b''&lt;/sub&gt;(''x'') je [[iracionalni broj|iracionalan]] (tj. ne može se izraziti kao razlomak dva cela broja) ako ''b'' ili ''x'' ima prost faktor koji drugi nema (tj. ako im je najveći zajednički delilac 1, a i ''b'' i ''x'' su veći od 1). U nekim slučajevima, ovu činjenicu je veoma lako dokazati. Na primer: ako je log&lt;sub&gt;2&lt;/sub&gt;3 racionalan broj, tada bismo imali log&lt;sub&gt;2&lt;/sub&gt;3 = ''n''/''m'' za neka dva pozitivna cela broja ''n'' i ''m'', iz čega bi važilo 2&lt;sup&gt;''n''&lt;/sup&gt; = 3&lt;sup&gt;''m''&lt;/sup&gt;. Međutim, poslednja jednačina je nemoguća jer je 2&lt;sup&gt;''n''&lt;/sup&gt; paran broj, a 3&lt;sup&gt;''m''&lt;/sup&gt; neparan broj.

=== Nespecificirana osnova ===
* Matematičari generalno razumeju ili &quot;ln(''x'')&quot; ili &quot;log(''x'')&quot; da znači log&lt;sub&gt;e&lt;/sub&gt;(''x''), tj. prirodni logaritam, a pišu &quot;log&lt;sub&gt;10&lt;/sub&gt;(''x'')&quot; samo ako je u pitanju dekadni logaritam.
* Inženjeri, biolozi i još neki pišu samo &quot;ln(''x'')&quot; ili (ređe) &quot;log&lt;sub&gt;e&lt;/sub&gt;(''x'')&quot; kada se misli na prirodni logaritam broja ''x'', a koriste &quot;log(''x'')&quot; da označe log&lt;sub&gt;10&lt;/sub&gt;(''x'') ili, u računarstvu, binarni logaritam log&lt;sub&gt;2&lt;/sub&gt;(''x'').
* Ponekad se Log(''x'') (sa velikim slovom ''L'') koristi da označi log&lt;sub&gt;10&lt;/sub&gt;(''x'') od strane ljudi koji koriste log(''x'') (sa malim slovom ''l'') da označe log&lt;sub&gt;''e''&lt;/sub&gt;(''x'').
* U većini [[programski jezik|programskih jezika]] uključujući i C programski jezik, C++, Pascal, Fortran i BASIC programski jezik, &quot;log&quot; ili &quot;LOG&quot; označava prirodni logaritam.

=== Promena osnove ===
Iako postoji nekoliko korisnih jednačina, najvažnija za upotrebu kalkulatora je naći logaritam sa osnovom različitom u odnosu na onu ugrađenu u sam kalkulator (obično su ugrađene log&lt;sub&gt;''e''&lt;/sub&gt; i log&lt;sub&gt;10&lt;/sub&gt;). Da bismo našli logaritam sa osnovom ''b'' koristeći neku drugu osnovu ''k'':
: &lt;math&gt; \log_b(x) = \frac{\log_k(x)}{\log_k(b)} &lt;/math&gt;

{| align=&quot;center&quot; cellpadding=&quot;3&quot; style=&quot;border:1px solid&quot;
|+ '''Dokaz jednačine za promenu osnove'''
| &lt;math&gt;b^{\log_b(x)} = x\!\,&lt;/math&gt; || po definiciji
|-
| &lt;math&gt;\log_k\left(b^{\log_b(x)} \right) = \log_k(x)&lt;/math&gt; || logaritmujemo obe strane
|-
| &lt;math&gt;\log_b(x)\, \log_k(b) = \log_k(x)&lt;/math&gt; || uprostimo levu stranu jednakosti
|-
| &lt;math&gt;\log_b(x) = \frac{\log_k(x)}{\log_k(b)}\,\!&lt;/math&gt; || podelimo sa log&lt;sub&gt;''k''&lt;/sub&gt;(''b'')
|}

Sve ovo ukazuje da su sve logaritamske fukcije (bez obzira na osnovu) slične jedna drugoj.

== Upotrebe logaritamske funkcije ==
Logaritmi su korisni u rešavanju jednačina gde je nepoznat eksponent. Logaritmi imaju prost izvod, tako da se često koriste kao rešenja integrala. Dalje, veliki broj jedinica u nauci se izražava preko logaritama drugih jedinica; pogledati [[logaritamska skala|logaritamsku skalu]] za objašnjenje i listu jedinica.

=== Lakše računice ===
Logaritmi prebacuju fokus sa običnih brojeva na eksponente. Dokle god se ista osnova koristi, ovime su neke operacije olakšane:
{| style=&quot;border:1px solid&quot; align=&quot;center&quot;
|- align=&quot;center&quot;
! Operacije sa brojevima !! Operacije sa eksponentima !! Logaritamski identitet
|- align=&quot;center&quot;
| &lt;math&gt; \!\, a b &lt;/math&gt; || &lt;math&gt; \!\, A + B &lt;/math&gt; || &lt;math&gt; \!\, \log(a b) = \log(a) + \log(b) &lt;/math&gt;
|- align=&quot;center&quot;
| &lt;math&gt; \!\, a / b &lt;/math&gt; || &lt;math&gt; \!\, A - B &lt;/math&gt; || &lt;math&gt; \!\, \log(a / b) = \log(a) - \log(b) &lt;/math&gt;
|- align=&quot;center&quot;
| &lt;math&gt; \!\, a ^ b &lt;/math&gt; || &lt;math&gt; \!\, A b &lt;/math&gt; || &lt;math&gt; \!\, \log(a ^ b) = b \log(a) &lt;/math&gt;
|- align=&quot;center&quot;
| &lt;math&gt; \!\, \sqrt[b]{a} &lt;/math&gt; || &lt;math&gt; \!\, A / b &lt;/math&gt; || &lt;math&gt; \!\, \log(\sqrt[b]{a}) = \log(a) / b &lt;/math&gt;
|}
Pre upotrebe elektronskih kalkulatora, ovo je činilo teške operacije sa dva broja lakšim. Jednostavno bi našli logaritam oba broja (za množenje i deljenje) ili samo prvog broja (za korenovanje ili gde je jedan broj već eksponent) u logaritamskoj tablici i izvršili prostiju operaciju nad njima.

=== Matematička analiza ===
Za izračunavanje izvoda logaritamske funkcije, koristi se sledeća formula
: &lt;math&gt;\frac{d}{dx} \log_b(x) = \frac{1}{x \ln(b)} = \frac{\log_b(e)}{x}&lt;/math&gt;
gde je ''ln'' prirodni logaritam, tj. sa osnovom ''e''. Puštajući da ''b'' = ''e'':
: &lt;math&gt;\frac{d}{dx} \ln(x) = \frac{1}{x}, \qquad \int \frac{1}{x} \,dx = \ln(x) + C&lt;/math&gt;

Može se videti da sledeća formula daje integral logaritamske funkcije
: &lt;math&gt;\int \log_b(x) \,dx = x \log_b(x) - \frac{x}{\ln(b)} + C = x \log_b \left(\frac{x}{e}\right) + C&lt;/math&gt;

== Istorija ==
[[Jost Birgi]], švajcarski proizvođač satova je prvi primetio logaritme. Metod prirodnog logaritma je prvi predložio [[1614]] [[Džon Neper]] u svojoj knjizi ''Mirifici Logarithmorum Canonis Descriptio''. Ovaj metod je doprineo u napretku nauke, a posebno astronomije čineći neke teške računice mogućim. Sve do upotrebe računara u nauci, ovaj metod je korišćen u svim granama praktične matematike. Pored svoje upotrebe u računicama, logaritmi su popunili važno mesto u višoj, teoretskoj matematici.

U početku, Neper je logaritme zvao &quot;veštačkim brojevima&quot;, a antilogaritme &quot;prirodnim brojevima&quot;. Kasnije, Neper je formirao reč ''logaritam'', zvučnu kovanicu koja je trebala da označi odnos: &amp;lambda;o&amp;gamma;o&amp;sigmaf; (''logos'') i &amp;alpha;&amp;rho;&amp;iota;&amp;theta;&amp;mu;o&amp;sigmaf; (''arithmos'') što predstavlja broj. Termin antilogaritam je uveden pred kraj 17. veka i, iako se nikada nije preterano koristio u matematici, postojao je u tablicama dok nije izašao iz upotrebe.

=== Logaritamske tablice ===
Pre računara i kalkulatora, upotreba logaritama je značila upotrebu logaritamskih tablica koje su morale biti ručno pravljene. Logaritmi sa osnovom 10 su bili najzgodniji kada upotreba elektronskih sredstava nije bila dostupna.

Bridžs je [[1617]]. godine objavio prvu tablicu logaritama sa osnovom 10 svih celih brojeva do 1000 sa tačnošću do osam decimalnih mesta. Nastavio je [[1624]]. u delu ''Arithmetica Logarithmica'' sa tablicom koja je sadržala logaritme svih celih brojeva od 1 do 20.000 i od 90.000 do 100.000 sa tačnošću od četrnaest decimalnih mesta, kao i uvod u kome su teorija i upotreba logaritama u potpunosti razvijeni. Interval od 20.000 do 90.000 je popunio [[Adrijan Vlaku|Adrijan Vlaku (Adrian Vlacq)]], [[holandija|holandski]] računar, ali u njegovoj tablici, koja se pojavila [[1628]], logaritmi su dati na samo deset decimala.

Kalet je [[1795]]. dao logaritme od 100.000 do 108.000 sa tačnošću do osme decimale. Jedina bitna ekstenzija Vlakuove tablice je dao Sang [[1871]]. čija je tablica imala logaritme svih brojeva do 200.000 na sedam decimala.

Brigs i Vlaku su takođe objavili originalne tablice logaritama [[trigonometrijske funkcije|trigonometrijskih funkcija]].

Pored pomenutih tablica, velika kolekcija pod imenom ''Tables du Cadastre'' je konstruisana pod vođstvom Pronija, sa originalnim računicama, pod patronatom [[francuska|francuske]] republičke vlasti oko 1700. godine. Ovaj rad, koji je sadržao logaritme svih brojeva do 100.000 na devetnaest decimala i brojeva od 100.000 do 200.000 na dvadeset četiri decimale postoji samo u rukopisu u pariskoj observatoriji.

Današnjim studentima koji imaju mogućnost korišćenja računara i elektronskih kalkulatora, rad koji je uložen u ove tablice je samo mali indikator velike važnosti logaritama.

== Algoritam ==
Da bi se izračunao log&lt;sub&gt;''b''&lt;/sub&gt;(''x'') ukoliko su ''b'' i ''x'' [[racionalni broj]]evi i ''x'' &amp;ge; ''b'' &amp;gt; 1:

Neka je ''n&lt;sub&gt;0&lt;/sub&gt;'' najveći [[ceo broj]] takav da je ''b''&lt;sup&gt;''n&lt;sub&gt;0&lt;/sub&gt;''&lt;/sup&gt; &amp;le; ''x'' ili,
: &lt;math&gt; n_0 = \lfloor \log_b(x) \rfloor &lt;/math&gt;
onda
: &lt;math&gt; \log_b(x) = n_0 + \frac{1}{\log_{x / b^{n_0}}(b)} &lt;/math&gt; 

Ovaj [[algoritam]] rekurzivno primenjen daje [[verižni razlomak]]
: &lt;math&gt; \log_b(x) = n_0 + \frac{1}{n_1 + \frac{1}{n_2 + \frac{1}{n_3 + \cdots}}}. &lt;/math&gt;

Dati logaritam je za uglavnom [[iracionalni broj|iracionalan]] za većinu ulaznih promenljivih.

== Vidi još ==
* [[Logaritamske jednačine]]
* [[Logaritamska skala]]
{{Commonscat|Logarithm}}

[[Kategorija:Matematičke teorije]]
[[Kategorija:Teorija brojeva]]
[[Kategorija:Logaritmi]]</text>
      <sha1>7jm0s9jplcw9v73fd10xlsyrujojd5f</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260044</id>
      <parentid>41259996</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T08:50:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vipz</username>
        <id>151311</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Vraćene izmjene [[Special:Contributions/109.94.100.17|109.94.100.17]] ([[User talk:109.94.100.17|razgovor]]) na posljednju izmjenu korisnika [[User:Vipz|Vipz]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10798" xml:space="preserve">[[Datoteka:Logarithms.png|thumb|315px|Logaritmi različitih osnova: crveni je za osnovu ''e'', zeleni za osnovu 10, a ljubičasti za osnovu 1.7. Logaritmi svih osnova prolaze kroz tačku (1,0).]]

U [[matematika|matematici]] '''logaritam''' je [[funkcija]] koja određuje [[eksponent]] u jednačini ''b''&lt;sup&gt;''n''&lt;/sup&gt; = ''x''. Logaritam je inverzna funkcija u odnosu na eksponencijalnu. Obično se piše kao log&lt;sub&gt;''b''&lt;/sub&gt; ''x'' = ''n''. Primer:
: &lt;math&gt;\!\, 3^4 = 81 \Leftrightarrow \log_3 81 = 4 &lt;/math&gt;

Logaritam je jedna od tri vrlo srodne funkcije. Ukoliko imamo ''b''&lt;sup&gt;''n''&lt;/sup&gt; = ''x'', ''b'' može da se odredi korenovanjem, ''n'' logaritmovanjem, a ''x'' [[eksponencijalna funkcija|eksponencijalnom funkcijom]].

'''Negativni logaritam''' se piše kao ''n'' = &amp;minus;log&lt;sub&gt;''b''&lt;/sub&gt; ''x''; primer njegove upotrebe je u hemiji gde predstavlja [[koncentracija|koncentraciju]] [[vodik|vodonika]] (pH vrednost).

'''Antilogaritam''' se koristi da označi funkciju inverznu logaritmu (eksponencijalna funkcija, odnosno stepenovanje). Piše se kao antilog&lt;sub&gt;''b''&lt;/sub&gt;(''n'') i znači isto što i ''b''&lt;sup&gt;''n''&lt;/sup&gt;.

'''Dvostruki logaritam''' je inverzna funkcija dvostruke eksponencijalne funkcije. '''Super logaritam''' ili '''hiper logaritam''' je inverzna funkcija super eksponencijalne funkcije. Super logaritam za ''x'' raste sporije i od dvostrukog logaritma za veliko ''x''.

'''Diskretni logaritam''' se pominje u teoriji konačnih grupa. Veruje se da je za neke konačne grupe diskretni logaritam veoma teško izračunati, dok je diskretne eksponencijale veoma lako izračunati. Ova asimetrija ima primene u [[kriptografija|kriptografiji]].

== Logaritamska i eksponencijalna funkcija: inverzne funkcije ==
Za svaku osnovu (''b'' u ''b''&lt;sup&gt;''n''&lt;/sup&gt;), postoji jedna logaritamska i jedna eksponencijalna funkcija; one su [[inverzna funkcija|inverzne funkcije]]. Za ''b''&lt;sup&gt;''n''&lt;/sup&gt; = ''x'':
* Eksponencijalna funkcija određuje ''x'' za dato ''n''. Da bi se našlo ''x'', treba ''b'' pomnožiti samim sobom ''n'' puta.
* Logaritamska funkcija određuje ''n'' za dato ''x''. ''n'' je onaj broj puta koliko treba podeliti ''x'' sa ''b'' da bi se dostiglo 1.

== Upotreba logaritamske funkcije ==
Funkcija log&lt;sub&gt;''b''&lt;/sub&gt;(''x'') je definisana kada je ''x'' pozitivni realni broj i ''b'' pozitivni realni broj različit od 1. Pogledati [[logaritamske jednačine]] za nekoliko pravila u vezi logaritamske funkcije. Logaritamska funkcija može biti definisana i za [[kompleksan broj|kompleksne]] argumente. Ovo je objašnjeno na strani [[prirodni logaritam|prirodnog logaritma]].

Za [[ceo broj|cele brojeve]] ''b'' i ''x'', broj log&lt;sub&gt;''b''&lt;/sub&gt;(''x'') je [[iracionalni broj|iracionalan]] (tj. ne može se izraziti kao razlomak dva cela broja) ako ''b'' ili ''x'' ima prost faktor koji drugi nema (tj. ako im je najveći zajednički delilac 1, a i ''b'' i ''x'' su veći od 1). U nekim slučajevima, ovu činjenicu je veoma lako dokazati. Na primer: ako je log&lt;sub&gt;2&lt;/sub&gt;3 racionalan broj, tada bismo imali log&lt;sub&gt;2&lt;/sub&gt;3 = ''n''/''m'' za neka dva pozitivna cela broja ''n'' i ''m'', iz čega bi važilo 2&lt;sup&gt;''n''&lt;/sup&gt; = 3&lt;sup&gt;''m''&lt;/sup&gt;. Međutim, poslednja jednačina je nemoguća jer je 2&lt;sup&gt;''n''&lt;/sup&gt; paran broj, a 3&lt;sup&gt;''m''&lt;/sup&gt; neparan broj.

=== Nespecificirana osnova ===
* Matematičari generalno razumeju ili &quot;ln(''x'')&quot; ili &quot;log(''x'')&quot; da znači log&lt;sub&gt;e&lt;/sub&gt;(''x''), tj. prirodni logaritam, a pišu &quot;log&lt;sub&gt;10&lt;/sub&gt;(''x'')&quot; samo ako je u pitanju dekadni logaritam.
* Inženjeri, biolozi i još neki pišu samo &quot;ln(''x'')&quot; ili (ređe) &quot;log&lt;sub&gt;e&lt;/sub&gt;(''x'')&quot; kada se misli na prirodni logaritam broja ''x'', a koriste &quot;log(''x'')&quot; da označe log&lt;sub&gt;10&lt;/sub&gt;(''x'') ili, u računarstvu, binarni logaritam log&lt;sub&gt;2&lt;/sub&gt;(''x'').
* Ponekad se Log(''x'') (sa velikim slovom ''L'') koristi da označi log&lt;sub&gt;10&lt;/sub&gt;(''x'') od strane ljudi koji koriste log(''x'') (sa malim slovom ''l'') da označe log&lt;sub&gt;''e''&lt;/sub&gt;(''x'').
* U većini [[programski jezik|programskih jezika]] uključujući i C programski jezik, C++, Pascal, Fortran i BASIC programski jezik, &quot;log&quot; ili &quot;LOG&quot; označava prirodni logaritam.

=== Promena osnove ===
Iako postoji nekoliko korisnih jednačina, najvažnija za upotrebu kalkulatora je naći logaritam sa osnovom različitom u odnosu na onu ugrađenu u sam kalkulator (obično su ugrađene log&lt;sub&gt;''e''&lt;/sub&gt; i log&lt;sub&gt;10&lt;/sub&gt;). Da bismo našli logaritam sa osnovom ''b'' koristeći neku drugu osnovu ''k'':
: &lt;math&gt; \log_b(x) = \frac{\log_k(x)}{\log_k(b)} &lt;/math&gt;

{| align=&quot;center&quot; cellpadding=&quot;3&quot; style=&quot;border:1px solid&quot;
|+ '''Dokaz jednačine za promenu osnove'''
| &lt;math&gt;b^{\log_b(x)} = x\!\,&lt;/math&gt; || po definiciji
|-
| &lt;math&gt;\log_k\left(b^{\log_b(x)} \right) = \log_k(x)&lt;/math&gt; || logaritmujemo obe strane
|-
| &lt;math&gt;\log_b(x)\, \log_k(b) = \log_k(x)&lt;/math&gt; || uprostimo levu stranu jednakosti
|-
| &lt;math&gt;\log_b(x) = \frac{\log_k(x)}{\log_k(b)}\,\!&lt;/math&gt; || podelimo sa log&lt;sub&gt;''k''&lt;/sub&gt;(''b'')
|}

Sve ovo ukazuje da su sve logaritamske fukcije (bez obzira na osnovu) slične jedna drugoj.

== Upotrebe logaritamske funkcije ==
Logaritmi su korisni u rešavanju jednačina gde je nepoznat eksponent. Logaritmi imaju prost izvod, tako da se često koriste kao rešenja integrala. Dalje, veliki broj jedinica u nauci se izražava preko logaritama drugih jedinica; pogledati [[logaritamska skala|logaritamsku skalu]] za objašnjenje i listu jedinica.

=== Lakše računice ===
Logaritmi prebacuju fokus sa običnih brojeva na eksponente. Dokle god se ista osnova koristi, ovime su neke operacije olakšane:
{| style=&quot;border:1px solid&quot; align=&quot;center&quot;
|- align=&quot;center&quot;
! Operacije sa brojevima !! Operacije sa eksponentima !! Logaritamski identitet
|- align=&quot;center&quot;
| &lt;math&gt; \!\, a b &lt;/math&gt; || &lt;math&gt; \!\, A + B &lt;/math&gt; || &lt;math&gt; \!\, \log(a b) = \log(a) + \log(b) &lt;/math&gt;
|- align=&quot;center&quot;
| &lt;math&gt; \!\, a / b &lt;/math&gt; || &lt;math&gt; \!\, A - B &lt;/math&gt; || &lt;math&gt; \!\, \log(a / b) = \log(a) - \log(b) &lt;/math&gt;
|- align=&quot;center&quot;
| &lt;math&gt; \!\, a ^ b &lt;/math&gt; || &lt;math&gt; \!\, A b &lt;/math&gt; || &lt;math&gt; \!\, \log(a ^ b) = b \log(a) &lt;/math&gt;
|- align=&quot;center&quot;
| &lt;math&gt; \!\, \sqrt[b]{a} &lt;/math&gt; || &lt;math&gt; \!\, A / b &lt;/math&gt; || &lt;math&gt; \!\, \log(\sqrt[b]{a}) = \log(a) / b &lt;/math&gt;
|}
Pre upotrebe elektronskih kalkulatora, ovo je činilo teške operacije sa dva broja lakšim. Jednostavno bi našli logaritam oba broja (za množenje i deljenje) ili samo prvog broja (za korenovanje ili gde je jedan broj već eksponent) u logaritamskoj tablici i izvršili prostiju operaciju nad njima.

=== Matematička analiza ===
Za izračunavanje izvoda logaritamske funkcije, koristi se sledeća formula
: &lt;math&gt;\frac{d}{dx} \log_b(x) = \frac{1}{x \ln(b)} = \frac{\log_b(e)}{x}&lt;/math&gt;
gde je ''ln'' prirodni logaritam, tj. sa osnovom ''e''. Puštajući da ''b'' = ''e'':
: &lt;math&gt;\frac{d}{dx} \ln(x) = \frac{1}{x}, \qquad \int \frac{1}{x} \,dx = \ln(x) + C&lt;/math&gt;

Može se videti da sledeća formula daje integral logaritamske funkcije
: &lt;math&gt;\int \log_b(x) \,dx = x \log_b(x) - \frac{x}{\ln(b)} + C = x \log_b \left(\frac{x}{e}\right) + C&lt;/math&gt;

== Istorija ==
[[Jost Birgi]], švajcarski proizvođač satova je prvi primetio logaritme. Metod prirodnog logaritma je prvi predložio [[1614]] [[Džon Neper]] u svojoj knjizi ''Mirifici Logarithmorum Canonis Descriptio''. Ovaj metod je doprineo u napretku nauke, a posebno astronomije čineći neke teške računice mogućim. Sve do upotrebe računara u nauci, ovaj metod je korišćen u svim granama praktične matematike. Pored svoje upotrebe u računicama, logaritmi su popunili važno mesto u višoj, teoretskoj matematici.

U početku, Neper je logaritme zvao &quot;veštačkim brojevima&quot;, a antilogaritme &quot;prirodnim brojevima&quot;. Kasnije, Neper je formirao reč ''logaritam'', zvučnu kovanicu koja je trebala da označi odnos: &amp;lambda;o&amp;gamma;o&amp;sigmaf; (''logos'') i &amp;alpha;&amp;rho;&amp;iota;&amp;theta;&amp;mu;o&amp;sigmaf; (''arithmos'') što predstavlja broj. Termin antilogaritam je uveden pred kraj 17. veka i, iako se nikada nije preterano koristio u matematici, postojao je u tablicama dok nije izašao iz upotrebe.

=== Logaritamske tablice ===
Pre računara i kalkulatora, upotreba logaritama je značila upotrebu logaritamskih tablica koje su morale biti ručno pravljene. Logaritmi sa osnovom 10 su bili najzgodniji kada upotreba elektronskih sredstava nije bila dostupna.

Bridžs je [[1617]]. godine objavio prvu tablicu logaritama sa osnovom 10 svih celih brojeva do 1000 sa tačnošću do osam decimalnih mesta. Nastavio je [[1624]]. u delu ''Arithmetica Logarithmica'' sa tablicom koja je sadržala logaritme svih celih brojeva od 1 do 20.000 i od 90.000 do 100.000 sa tačnošću od četrnaest decimalnih mesta, kao i uvod u kome su teorija i upotreba logaritama u potpunosti razvijeni. Interval od 20.000 do 90.000 je popunio [[Adrijan Vlaku|Adrijan Vlaku (Adrian Vlacq)]], [[holandija|holandski]] računar, ali u njegovoj tablici, koja se pojavila [[1628]], logaritmi su dati na samo deset decimala.

Kalet je [[1795]]. dao logaritme od 100.000 do 108.000 sa tačnošću do osme decimale. Jedina bitna ekstenzija Vlakuove tablice je dao Sang [[1871]]. čija je tablica imala logaritme svih brojeva do 200.000 na sedam decimala.

Brigs i Vlaku su takođe objavili originalne tablice logaritama [[trigonometrijske funkcije|trigonometrijskih funkcija]].

Pored pomenutih tablica, velika kolekcija pod imenom ''Tables du Cadastre'' je konstruisana pod vođstvom Pronija, sa originalnim računicama, pod patronatom [[francuska|francuske]] republičke vlasti oko 1700. godine. Ovaj rad, koji je sadržao logaritme svih brojeva do 100.000 na devetnaest decimala i brojeva od 100.000 do 200.000 na dvadeset četiri decimale postoji samo u rukopisu u pariskoj observatoriji.

Današnjim studentima koji imaju mogućnost korišćenja računara i elektronskih kalkulatora, rad koji je uložen u ove tablice je samo mali indikator velike važnosti logaritama.

== Algoritam ==
Da bi se izračunao log&lt;sub&gt;''b''&lt;/sub&gt;(''x'') ukoliko su ''b'' i ''x'' [[racionalni broj]]evi i ''x'' &amp;ge; ''b'' &amp;gt; 1:

Neka je ''n&lt;sub&gt;0&lt;/sub&gt;'' najveći [[ceo broj]] takav da je ''b''&lt;sup&gt;''n&lt;sub&gt;0&lt;/sub&gt;''&lt;/sup&gt; &amp;le; ''x'' ili,
: &lt;math&gt; n_0 = \lfloor \log_b(x) \rfloor &lt;/math&gt;
onda
: &lt;math&gt; \log_b(x) = n_0 + \frac{1}{\log_{x / b^{n_0}}(b)} &lt;/math&gt; 

Ovaj [[algoritam]] rekurzivno primenjen daje [[verižni razlomak]]
: &lt;math&gt; \log_b(x) = n_0 + \frac{1}{n_1 + \frac{1}{n_2 + \frac{1}{n_3 + \cdots}}}. &lt;/math&gt;

Dati logaritam je za uglavnom [[iracionalni broj|iracionalan]] za većinu ulaznih promenljivih.

== Vidi još ==
* [[Logaritamske jednačine]]
* [[Logaritamska skala]]
{{Commonscat|Logarithm}}

[[Kategorija:Matematičke teorije]]
[[Kategorija:Teorija brojeva]]
[[Kategorija:Logaritmi]]</text>
      <sha1>b8xxzjogs8s35ehdi1oel7irfo7gqf4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Marin Barišić</title>
    <ns>0</ns>
    <id>143374</id>
    <revision>
      <id>41259998</id>
      <parentid>41258314</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T18:33:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>89.201.222.141</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2344" xml:space="preserve">{{Infookvir biskup|
|ime_biskupa = Marin Barišić
|datum_rođenja=24. Ožujka 1947.|mjesto_rođenja=Vidonje|zaređen_za_svećenika=1972.|titula=SPLITSKO MALARSKI NADBISKUP U MIRU 

SPALATENIS-MAKARENISS ARHEPISCOPUS EMERITUS}}
Mons. '''Marin Barišić''' ([[Vidonje]], Hrvatska, [[24. 3.|24. ožujka]] [[1947|1947.]]&lt;ref&gt;[http://www.hbk.hr/novi/hbk/main.php?IDdiocesan=4 HBK]&lt;/ref&gt;), [[Hrvatska|hrvatski]] [[katoličanstvo|rimokatolički]] [[nadbiskup]] i [[metropolit]] [[splitsko-makarska nadbiskupija|splitsko-makarski]] u miru.

Srednju školu je pohađao u [[Dubrovnik]]u i [[Split]]u. Studij teologije započeo je u Splitu, a nastavio u [[Rim]]u na Papinskom lateranskom sveučilištu gdje je diplomirao. Nakon diplome iz teologije upisao je poslijediplomski studij na istom sveučilištu, a dovršio ga je doktoratom iz biblijske teologije na [[Biblijski institut|Biblijskom institutu]] Papinskoga sveučilišta [[Gregorijana]] u Rimu. 

Za svećenika je zaređen [[14. 7.|14. srpnja]] 1974. u Vidonjama. Vrativši se sa studija, od 1978. do 1979. obavljao je službu prefekta u [[Nadbiskupsko sjemenište u Splitu|Nadbiskupskom sjemeništu]] u Splitu. Od 1979. do 1993. bio je župnik župe Pohođenja BDM Špinut u Splitu. 

Od 1981. uz župničku službu bio je i profesor na [[Katoličko-bogoslovni fakultet u Splitu|Teologiji]] u Splitu gdje je predavao [[biblija|svetopisamske]] predmete. Za pomoćnoga biskupa Splitsko-makarske nadbiskupije imenovan je [[3. 8.|3. kolovoza]] 1993., a zaređen je [[17. 10.|17. listopada]] iste godine. Sveti otac [[Ivan Pavao II.]] imenovao ga je splitsko-makarskim nadbiskupom [[21. 6.|21. lipnja]] 2000. godine, a svečanost ustoličenja slavljena je [[26. 8.|26. kolovoza]] 2000. u splitskoj konkatedrali sv. Petra. Umirovljen je 13. svibnja 2022. 

Službe u [[Hrvatska biskupska konferencija|HBK]]:
* potpredsjednik HBK 
* član Stalnoga vijeća HBK 
* predsjednik Vijeća HBK za nauk vjere; 
* predsjednik Biskupske komisije HBK za dijalog sa SPC 
* predsjednik Hrvatskoga papinskog biblijskog djela

== Izvori ==
{{reflist}}

{{Šablon:(Nad)biskupi salonitanski, splitski, makarski i splitsko-makarski}}

{{Lifetime|1947||Barišić, Marin}}

[[Kategorija:Hrvatski biskupi]]
[[Kategorija:Biografije, Metković]]
[[Kategorija:Splitsko-makarska nadbiskupija]]
[[Kategorija:Authority control]]</text>
      <sha1>45h4nla8olcuys3bby8sgdu63gsqdth</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260064</id>
      <parentid>41259998</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T11:58:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vipz</username>
        <id>151311</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Vraćene izmjene [[Special:Contributions/89.201.222.141|89.201.222.141]] ([[User talk:89.201.222.141|razgovor]]) na posljednju izmjenu korisnika [[User:Vipz|Vipz]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2170" xml:space="preserve">{{Infookvir biskup|
|ime_biskupa = Marin Barišić
}}
Mons. '''Marin Barišić''' ([[Vidonje]], Hrvatska, [[24. 3.|24. ožujka]] [[1947|1947.]]&lt;ref&gt;[http://www.hbk.hr/novi/hbk/main.php?IDdiocesan=4 HBK]&lt;/ref&gt;), [[Hrvatska|hrvatski]] [[katoličanstvo|rimokatolički]] [[nadbiskup]] i [[metropolit]] [[splitsko-makarska nadbiskupija|splitsko-makarski]] u miru.

Srednju školu je pohađao u [[Dubrovnik]]u i [[Split]]u. Studij teologije započeo je u Splitu, a nastavio u [[Rim]]u na Papinskom lateranskom sveučilištu gdje je diplomirao. Nakon diplome iz teologije upisao je poslijediplomski studij na istom sveučilištu, a dovršio ga je doktoratom iz biblijske teologije na [[Biblijski institut|Biblijskom institutu]] Papinskoga sveučilišta [[Gregorijana]] u Rimu. 

Za svećenika je zaređen [[14. 7.|14. srpnja]] 1974. u Vidonjama. Vrativši se sa studija, od 1978. do 1979. obavljao je službu prefekta u [[Nadbiskupsko sjemenište u Splitu|Nadbiskupskom sjemeništu]] u Splitu. Od 1979. do 1993. bio je župnik župe Pohođenja BDM Špinut u Splitu. 

Od 1981. uz župničku službu bio je i profesor na [[Katoličko-bogoslovni fakultet u Splitu|Teologiji]] u Splitu gdje je predavao [[biblija|svetopisamske]] predmete. Za pomoćnoga biskupa Splitsko-makarske nadbiskupije imenovan je [[3. 8.|3. kolovoza]] 1993., a zaređen je [[17. 10.|17. listopada]] iste godine. Sveti otac [[Ivan Pavao II.]] imenovao ga je splitsko-makarskim nadbiskupom [[21. 6.|21. lipnja]] 2000. godine, a svečanost ustoličenja slavljena je [[26. 8.|26. kolovoza]] 2000. u splitskoj konkatedrali sv. Petra. Umirovljen je 13. svibnja 2022. 

Službe u [[Hrvatska biskupska konferencija|HBK]]:
* potpredsjednik HBK 
* član Stalnoga vijeća HBK 
* predsjednik Vijeća HBK za nauk vjere; 
* predsjednik Biskupske komisije HBK za dijalog sa SPC 
* predsjednik Hrvatskoga papinskog biblijskog djela

== Izvori ==
{{reflist}}

{{Šablon:(Nad)biskupi salonitanski, splitski, makarski i splitsko-makarski}}

{{Lifetime|1947||Barišić, Marin}}

[[Kategorija:Hrvatski biskupi]]
[[Kategorija:Biografije, Metković]]
[[Kategorija:Splitsko-makarska nadbiskupija]]
[[Kategorija:Authority control]]</text>
      <sha1>p1j4agq2r49t9281wwv0yzk51cls3qt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Nadbiskup</title>
    <ns>0</ns>
    <id>158822</id>
    <revision>
      <id>41260000</id>
      <parentid>20191780</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T18:45:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>89.201.222.141</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2591" xml:space="preserve">'''Nadbiskup''' ({{Jez-grč|αρχεπίσκοπος}}, od {{Jez-grč|arché}} — ''prvi'' + {{Jez-grč|episkopos}} — ''nadzornik'') je [[episkopos|biskupski]] čin u [[Katolička crkva|Rimokatoličkoj crkvi]].

U [[Pravoslavna crkva|Pravoslavnoj crkvi]] postoji čin [[arhiepiskop]]a.

== Jurisdikcija ==

Nadbiskup se nalazi na čelu [[Nadbiskupija|nadbiskupije]]. [[Dijeceza|Biskupija]] se naziva nadbiskupijom kad je riječ o središtu jedne crkvene pokrajine — [[Metropolija|metropolije]] — ili kad je riječ o istorijskoj [[dijeceza|biskupiji]]. Nadbiskup na čelu [[Metropolija|metropolije]] je ujedno i [[metropolit]]. Iz istorijskih razloga postoji i izuzetak od pravila da je [[metropolit]] uvijek nadbiskup, naime rimski biskup — [[papa]] — nije nadbiskup, iako je [[metropolit]]. Nadbiskup se od [[episkopos|biskupa]] razlikuje čašću, ali ne i svetim redom: razlika između njih nije sakramentalna, nego funkcionalna. Zato [[episkopos|biskup]], kada postaje nadbiskup, ne mora primiti novi sakrament.

== Vrste ==

U [[Katolička crkva|Rimokatoličkoj crkvi]] postoje i nadbiskupi koji nisu [[metropolit]]i. Tri su vrste takvih nadbiskupa:

* titularni nadbiskupi — nadbiskupi ugašenih [[nadbiskupija]] čiji naslov nose. Takvi nadbiskupi često djeluju u [[Rimska kurija|Rimskoj kuriji]] ili kao [[nuncij]]i;
* nadbiskupi u [[dijeceza|biskupijama]] koje nose naziv [[Nadbiskupija|nadbiskupije]], premda nisu sjedište [[Metropolija|metropolije]]. Npr. nadbiskup [[Strasbourg|Strazbura]] je je neposredno podređen [[Papa|papi]], a nadbiskup [[Avignon|Avinjona]] je sufragan marsejskog nadbiskupa. U [[Hrvatska|Hrvatskoj]] je u takvom položaju [[Zadarska nadbiskupija]] koja je neposredno podređena [[Papa|papi]];
* biskupi koji dobiju titulu nadbiskupa ''-{ad personam}-'', a da njihova [[dijeceza|biskupija]] ne postane [[Nadbiskupija|nadbiskupijom]]. U tom slučaju, titula nadbiskupa ostaje vezana za osobu, kao počasna titula.

== Nadbiskupi ==

Neki od današnjih nadbiskupa na prostoru bivše [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|SFRJ]]:

* Nadbiskup beogradski [[Stanislav Hočevar]];
* Nadbiskup sarajevski [[Vinko Puljić]];
* Nadbiskup zagrebački [[Josip Bozanić]];
* Nadbiskup splitsko-makarski [[Marin Barašić]];
* Nadbiskup riječki [[Ivan Devčić]];
* Nadbiskup đakovačko-osječki [[Đuro Hranić]].
* Nadbiskup zadarski [[Želimir Puljić]].

== Veze ==

* [[Episkopos|Biskup]]
* [[Metropolit]]

[[Kategorija:Katoličanstvo]]
[[Kategorija:Grecizmi]]
[[Kategorija:Religijske ličnosti]]
[[Kategorija:Religijska zanimanja]]</text>
      <sha1>4kq6ng00jysok2j8mczjq5l2pz286cb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260062</id>
      <parentid>41260000</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T11:57:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vipz</username>
        <id>151311</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Vraćene izmjene [[Special:Contributions/89.201.222.141|89.201.222.141]] ([[User talk:89.201.222.141|razgovor]]) na posljednju izmjenu korisnika [[User:Edgar Allan Poe|Edgar Allan Poe]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2591" xml:space="preserve">'''Nadbiskup''' ({{Jez-grč|αρχεπίσκοπος}}, od {{Jez-grč|arché}} — ''prvi'' + {{Jez-grč|episkopos}} — ''nadzornik'') je [[episkopos|biskupski]] čin u [[Katolička crkva|Rimokatoličkoj crkvi]].

U [[Pravoslavna crkva|Pravoslavnoj crkvi]] postoji čin [[arhiepiskop]]a.

== Jurisdikcija ==

Nadbiskup se nalazi na čelu [[Nadbiskupija|nadbiskupije]]. [[Dijeceza|Biskupija]] se naziva nadbiskupijom kad je riječ o središtu jedne crkvene pokrajine — [[Metropolija|metropolije]] — ili kad je riječ o istorijskoj [[dijeceza|biskupiji]]. Nadbiskup na čelu [[Metropolija|metropolije]] je ujedno i [[metropolit]]. Iz istorijskih razloga postoji i izuzetak od pravila da je [[metropolit]] uvijek nadbiskup, naime rimski biskup — [[papa]] — nije nadbiskup, iako je [[metropolit]]. Nadbiskup se od [[episkopos|biskupa]] razlikuje čašću, ali ne i svetim redom: razlika između njih nije sakramentalna, nego funkcionalna. Zato [[episkopos|biskup]], kada postaje nadbiskup, ne mora primiti novi sakrament.

== Vrste ==

U [[Katolička crkva|Rimokatoličkoj crkvi]] postoje i nadbiskupi koji nisu [[metropolit]]i. Tri su vrste takvih nadbiskupa:

* titularni nadbiskupi — nadbiskupi ugašenih [[nadbiskupija]] čiji naslov nose. Takvi nadbiskupi često djeluju u [[Rimska kurija|Rimskoj kuriji]] ili kao [[nuncij]]i;
* nadbiskupi u [[dijeceza|biskupijama]] koje nose naziv [[Nadbiskupija|nadbiskupije]], premda nisu sjedište [[Metropolija|metropolije]]. Npr. nadbiskup [[Strasbourg|Strazbura]] je je neposredno podređen [[Papa|papi]], a nadbiskup [[Avignon|Avinjona]] je sufragan marsejskog nadbiskupa. U [[Hrvatska|Hrvatskoj]] je u takvom položaju [[Zadarska nadbiskupija]] koja je neposredno podređena [[Papa|papi]];
* biskupi koji dobiju titulu nadbiskupa ''-{ad personam}-'', a da njihova [[dijeceza|biskupija]] ne postane [[Nadbiskupija|nadbiskupijom]]. U tom slučaju, titula nadbiskupa ostaje vezana za osobu, kao počasna titula.

== Nadbiskupi ==

Neki od današnjih nadbiskupa na prostoru bivše [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|SFRJ]]:

* Nadbiskup beogradski [[Stanislav Hočevar]];
* Nadbiskup sarajevski [[Vinko Puljić]];
* Nadbiskup zagrebački [[Josip Bozanić]];
* Nadbiskup splitsko-makarski [[Marin Barašić]];
* Nadbiskup riječki [[Ivan Devčić]];
* Nadbiskup đakovačko-osječki [[Marin Srakić]].
* Nadbiskup zadarski [[Želimir Puljić]].

== Veze ==

* [[Episkopos|Biskup]]
* [[Metropolit]]

[[Kategorija:Katoličanstvo]]
[[Kategorija:Grecizmi]]
[[Kategorija:Religijske ličnosti]]
[[Kategorija:Religijska zanimanja]]</text>
      <sha1>kdgukkf6af5cfsxdywt7xwwltbotgl7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Jovan Ćulibrk</title>
    <ns>0</ns>
    <id>172132</id>
    <revision>
      <id>41260002</id>
      <parentid>41028270</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T18:51:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>89.201.222.141</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5238" xml:space="preserve">{{Infokutija kršćanski vođa
  |ime= Jovan
 |titula= episkop slavonski
 |datum_rođenja = {{bda|1947|7|24|df=y}}
 |mjesto_rođenja = [[Zenica]], [[SR BiH]], [[SFRJ]]
 |početak = od 2014
 |crkva = [[Srpska pravoslavna crkva]]
}}

'''Jovan''' (svjetovno ''Neven'' ''Ćulibrk''; [[Zenica]], [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|SFRJ]], [[24.7.|24. jul]] [[1947]]) je slavonski episkop Srpske Pravoslavne Crkve.

== Životopis ==

Rođen je [[1965]]. godine u [[Zenica|Zenici]]. Studirao je književnost u [[Banja Luka|Banjoj Luci]], a [[1991]]. godine na Filozofskom fakultetu u [[Zagreb]]u je diplomirao južnoslovenske jezike i književnost. Teologiju je učio u [[Beograd]]u, diplomirao je na Duhovnoj akademiji u Srbinju. Zamonašio se [[1993]]. godine u [[Cetinjski manastir|Cetinjskom manastiru]], od kada predaje slavenski i srpski jezik i književnost u Bogosloviji Svetog Petra Cetinjskog.

Raniji protosinđel Jovan je i urednik u časopisu ''„Svetigora“'' i Radiju Svetigore, a angažuje se i kao urednik za liturgičku književnost u projektu srpske kulture na internet-portalu ''„Rastko“''. Za rad ''„Crno sunce i oko njega krug“'' dobio je [[1991]]. nagradu [[Matica srpska|Matice srpske]], a [[2004]]. u [[Jeruzalem|Jerusalimu]] je dobio nagradu ''„Golda Meir“''.

Tokom osamdesetih godina prošlog vijeka pratio je alternativne umjetničke pokrete na liniji [[Skoplje]]—[[Niš]]—[[Zagreb]]—[[Ljubljana]] i svakako je jedan od najzanimljivijih tumača srpske nacionalne i globalne pop kulture. Zanimljivo je da je protosinđel Jovan osmislio i vodio muzički projekat, čiji je epilog svojevrsna zbirka pjesama na stihove vladike Nikolaja u rok aranžmanu — ''„Pesme iznad Istoka i Zapada“''.

U [[Manastir Pećka patrijaršija|Pećkoj patrijaršiji]] boravio je od juna [[1999]], poslije izlaska [[Vojska Jugoslavije|Vojske Jugoslavije]] sa [[Kosovo|Kosova i Metohije]], i starao se o prestonici Srpske Crkve, ostacima naroda i metohijskim svetinjama.

Episkop lipljanski Jovan, bivši [[protosinđel]], a sada patrijarhov vikar, često boravi u [[Jeruzalem|Jerusalimu]] gdje predstavlja [[Odbor za Jasenovac]]. Tamo je takođe magistrirao na istoriografiji holokausta u Jugoslaviji, a trenutno radi na doktoratu vezanom za manje poznate aspekte antifašističke borbe u Jugoslaviji.

Jovan (Ćulibrk) izuzetno je zanimljiva, obrazovana ličnost. Poznat je i kao padobranac u mantiji. Podoficir je i rezervista čuvene 63. padobranske brigade iz [[Niš]]a, a do sada je uknjižio 140 skokova.

== Episkop ==

Za [[Episkop lipljanski|episkopa lipljanskog]], patrijarhovog vikara, imenovan je na redovnom majskom zasjedanju [[Sveti arhijerejski sabor|Svetog arhijerejskog sabora]] koje je trajalo od [[16. 5.|16]]. do [[27. 5.|27. maja]] [[2011]]. godine. On predstavlja i zastupa [[Patrijarh srpski|patrijarha srpskog]] u [[manastir Pećka patrijaršija|Pećkoj patrijaršiji]] i pred međunarodnom zajednicom na [[Kosovo|Kosovu i Metohiji]]. Od [[4. 10.|4. oktobra]] [[2011]]. episkop lipljanski se nalazi na čelu Kancelarije Odbora za Kosovo i Metohiju Svetog arhijerejskog sabora u Pećkoj patrijaršiji, a ujedno je i sekretar Odbora.

On je i dalje koordinator Odbora Srpske pravoslavne crkve za Jasenovac i predstavnik u [[Jeruzalem|Jerusalimu]]. Sveti arhijerejski Sinod Srpske pravoslavne Crkve izabrao ga je 2014. za episkopa pakračko-slavonskog a ustoličio ga je patrijarh srpski Irinej 14. septembra 2014. u Pakracu.

== Vidi još ==

* [[Episkop lipljanski]]

== Izvori ==

* [http://www.spc.rs/sr/protosindjel_jovan_padobranac_u_mantiji Protosinđel Jovan: Padobranac u mantiji]
* [http://www.jadovno.com/intervjui-reportaze/articles/protosindjel-jovan-culibrk-nema-veceg-blaga-ni-srece-od-svoga-bliznjega.html Protosinđel Jovan Ćulibrk: Nema većeg blaga ni sreće od svoga bližnjega]
* [http://rtrs.tv/vijesti/vijest.php?id=42271 RTRS: Konferencija o ustaškim logorima Jadovno i Gospić]
* [http://www.jadovno.com/dokumenti/articles/prva-medjunarodna-konferencija-o-jadovnu-1941-cir2.html Udruženje &quot;Jadovno 1941.&quot; - Prva međunarodna konferencija o kompleksu ustaških logora Jadovno – Gospić 1941., Banja Luka, 24–25. juni 2011.]
* [http://www.spc.rs/sr/osnovana_kancelarija_odbora_za_kosovo_metohiju_u_petshkoj_patrijarshiji Osnovana Kancelarija Odbora za Kosovo i Metohiju u Pećkoj Patrijaršiji]

== Spoljašnje veze ==
* [http://spc.rs/sr/zhivotopis_protosindjela_jovana_tshulibrka_narechenog_za_vikarnog_episkopa_lipljanskog Biografija Jovana Ćulibrka („SPC“, 31. avgust 2011)]
* [http://www.jadovno.com/video-clips/articles/konferencija-jadovno-banjaluka-video.html Protosinđel Jovan Ćulibrk: Obraćanje na konferenciji za novinare povodom osnivanja Udruženja građana &quot;Jadovno 1941.&quot;- Banja Luka, 12. januar 2010.]
* [http://rtrs.tv/av/player.php?id=16067&amp;x=1 Radio-televizija Republike Srpske: Intervju: Jovan Ćulibrk, 16. 12. 2011.]
* [http://www.novosti.rs/vesti/naslovna/aktuelno.293.html:385618-Pecka-patrijarsija-Imamo-dokaze-o-golgoti Pećka patrijaršija: Imamo dokaze o golgoti („Večernje novosti“, 24. jun 2012)]


{{Lifetime|1965||Ćulibrk, Jovan}}

[[Kategorija:Biografije, Zenica]]
[[Kategorija:Episkopi slavonski]]</text>
      <sha1>qg7b9cujbauq5u5sx62tbnus8ym4hbs</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260046</id>
      <parentid>41260002</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T08:52:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vipz</username>
        <id>151311</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Poništena izmjena 41260002 [[Special:Contributions/89.201.222.141|korisnika 89.201.222.141]] ([[User talk:89.201.222.141|razgovor]]) čemu ova izmjena? vandalizam?</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5241" xml:space="preserve">{{Infokutija kršćanski vođa
  |ime= Jovan
 |titula= episkop slavonski
 |datum_rođenja = {{bda|1965|4|16|df=y}}
 |mjesto_rođenja = [[Zenica]], [[SR BiH]], [[SFRJ]]
 |početak = od 2014
 |crkva = [[Srpska pravoslavna crkva]]
}}

'''Jovan''' (svjetovno ''Neven'' ''Ćulibrk''; [[Zenica]], [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|SFRJ]], [[16. 4.|16. april]] [[1965]]) je slavonski episkop Srpske Pravoslavne Crkve.

== Životopis ==

Rođen je [[1965]]. godine u [[Zenica|Zenici]]. Studirao je književnost u [[Banja Luka|Banjoj Luci]], a [[1991]]. godine na Filozofskom fakultetu u [[Zagreb]]u je diplomirao južnoslovenske jezike i književnost. Teologiju je učio u [[Beograd]]u, diplomirao je na Duhovnoj akademiji u Srbinju. Zamonašio se [[1993]]. godine u [[Cetinjski manastir|Cetinjskom manastiru]], od kada predaje slavenski i srpski jezik i književnost u Bogosloviji Svetog Petra Cetinjskog.

Raniji protosinđel Jovan je i urednik u časopisu ''„Svetigora“'' i Radiju Svetigore, a angažuje se i kao urednik za liturgičku književnost u projektu srpske kulture na internet-portalu ''„Rastko“''. Za rad ''„Crno sunce i oko njega krug“'' dobio je [[1991]]. nagradu [[Matica srpska|Matice srpske]], a [[2004]]. u [[Jeruzalem|Jerusalimu]] je dobio nagradu ''„Golda Meir“''.

Tokom osamdesetih godina prošlog vijeka pratio je alternativne umjetničke pokrete na liniji [[Skoplje]]—[[Niš]]—[[Zagreb]]—[[Ljubljana]] i svakako je jedan od najzanimljivijih tumača srpske nacionalne i globalne pop kulture. Zanimljivo je da je protosinđel Jovan osmislio i vodio muzički projekat, čiji je epilog svojevrsna zbirka pjesama na stihove vladike Nikolaja u rok aranžmanu — ''„Pesme iznad Istoka i Zapada“''.

U [[Manastir Pećka patrijaršija|Pećkoj patrijaršiji]] boravio je od juna [[1999]], poslije izlaska [[Vojska Jugoslavije|Vojske Jugoslavije]] sa [[Kosovo|Kosova i Metohije]], i starao se o prestonici Srpske Crkve, ostacima naroda i metohijskim svetinjama.

Episkop lipljanski Jovan, bivši [[protosinđel]], a sada patrijarhov vikar, često boravi u [[Jeruzalem|Jerusalimu]] gdje predstavlja [[Odbor za Jasenovac]]. Tamo je takođe magistrirao na istoriografiji holokausta u Jugoslaviji, a trenutno radi na doktoratu vezanom za manje poznate aspekte antifašističke borbe u Jugoslaviji.

Jovan (Ćulibrk) izuzetno je zanimljiva, obrazovana ličnost. Poznat je i kao padobranac u mantiji. Podoficir je i rezervista čuvene 63. padobranske brigade iz [[Niš]]a, a do sada je uknjižio 140 skokova.

== Episkop ==

Za [[Episkop lipljanski|episkopa lipljanskog]], patrijarhovog vikara, imenovan je na redovnom majskom zasjedanju [[Sveti arhijerejski sabor|Svetog arhijerejskog sabora]] koje je trajalo od [[16. 5.|16]]. do [[27. 5.|27. maja]] [[2011]]. godine. On predstavlja i zastupa [[Patrijarh srpski|patrijarha srpskog]] u [[manastir Pećka patrijaršija|Pećkoj patrijaršiji]] i pred međunarodnom zajednicom na [[Kosovo|Kosovu i Metohiji]]. Od [[4. 10.|4. oktobra]] [[2011]]. episkop lipljanski se nalazi na čelu Kancelarije Odbora za Kosovo i Metohiju Svetog arhijerejskog sabora u Pećkoj patrijaršiji, a ujedno je i sekretar Odbora.

On je i dalje koordinator Odbora Srpske pravoslavne crkve za Jasenovac i predstavnik u [[Jeruzalem|Jerusalimu]]. Sveti arhijerejski Sinod Srpske pravoslavne Crkve izabrao ga je 2014. za episkopa pakračko-slavonskog a ustoličio ga je patrijarh srpski Irinej 14. septembra 2014. u Pakracu.

== Vidi još ==

* [[Episkop lipljanski]]

== Izvori ==

* [http://www.spc.rs/sr/protosindjel_jovan_padobranac_u_mantiji Protosinđel Jovan: Padobranac u mantiji]
* [http://www.jadovno.com/intervjui-reportaze/articles/protosindjel-jovan-culibrk-nema-veceg-blaga-ni-srece-od-svoga-bliznjega.html Protosinđel Jovan Ćulibrk: Nema većeg blaga ni sreće od svoga bližnjega]
* [http://rtrs.tv/vijesti/vijest.php?id=42271 RTRS: Konferencija o ustaškim logorima Jadovno i Gospić]
* [http://www.jadovno.com/dokumenti/articles/prva-medjunarodna-konferencija-o-jadovnu-1941-cir2.html Udruženje &quot;Jadovno 1941.&quot; - Prva međunarodna konferencija o kompleksu ustaških logora Jadovno – Gospić 1941., Banja Luka, 24–25. juni 2011.]
* [http://www.spc.rs/sr/osnovana_kancelarija_odbora_za_kosovo_metohiju_u_petshkoj_patrijarshiji Osnovana Kancelarija Odbora za Kosovo i Metohiju u Pećkoj Patrijaršiji]

== Spoljašnje veze ==
* [http://spc.rs/sr/zhivotopis_protosindjela_jovana_tshulibrka_narechenog_za_vikarnog_episkopa_lipljanskog Biografija Jovana Ćulibrka („SPC“, 31. avgust 2011)]
* [http://www.jadovno.com/video-clips/articles/konferencija-jadovno-banjaluka-video.html Protosinđel Jovan Ćulibrk: Obraćanje na konferenciji za novinare povodom osnivanja Udruženja građana &quot;Jadovno 1941.&quot;- Banja Luka, 12. januar 2010.]
* [http://rtrs.tv/av/player.php?id=16067&amp;x=1 Radio-televizija Republike Srpske: Intervju: Jovan Ćulibrk, 16. 12. 2011.]
* [http://www.novosti.rs/vesti/naslovna/aktuelno.293.html:385618-Pecka-patrijarsija-Imamo-dokaze-o-golgoti Pećka patrijaršija: Imamo dokaze o golgoti („Večernje novosti“, 24. jun 2012)]


{{Lifetime|1965||Ćulibrk, Jovan}}

[[Kategorija:Biografije, Zenica]]
[[Kategorija:Episkopi slavonski]]</text>
      <sha1>8wccd44inooim556yy47orkvfnkrprf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260047</id>
      <parentid>41260046</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T08:55:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vipz</username>
        <id>151311</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5445" xml:space="preserve">{{Infokutija kršćanski vođa
 |ime= Jovan
 |titula=episkop slavonski
 |slika=Епископ Иоанн (Чулибрк) служит в соборном храме Иоанна-Владимира в Баре (crop).jpg
 |širina_slike=200px
 |opis=Episkop Jovan 2019. godine
 |datum_rođenja = {{bda|1965|4|16|df=y}}
 |mjesto_rođenja = [[Zenica]], [[SR BiH]], [[SFRJ]]
 |početak = od 2014
 |crkva = [[Srpska pravoslavna crkva]]
}}

'''Jovan''' (svjetovno ''Neven'' ''Ćulibrk''; [[Zenica]], [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|SFRJ]], [[16. 4.|16. april]] [[1965]]) je slavonski episkop Srpske Pravoslavne Crkve.

== Životopis ==

Rođen je [[1965]]. godine u [[Zenica|Zenici]]. Studirao je književnost u [[Banja Luka|Banjoj Luci]], a [[1991]]. godine na Filozofskom fakultetu u [[Zagreb]]u je diplomirao južnoslovenske jezike i književnost. Teologiju je učio u [[Beograd]]u, diplomirao je na Duhovnoj akademiji u Srbinju. Zamonašio se [[1993]]. godine u [[Cetinjski manastir|Cetinjskom manastiru]], od kada predaje slavenski i srpski jezik i književnost u Bogosloviji Svetog Petra Cetinjskog.

Raniji protosinđel Jovan je i urednik u časopisu ''„Svetigora“'' i Radiju Svetigore, a angažuje se i kao urednik za liturgičku književnost u projektu srpske kulture na internet-portalu ''„Rastko“''. Za rad ''„Crno sunce i oko njega krug“'' dobio je [[1991]]. nagradu [[Matica srpska|Matice srpske]], a [[2004]]. u [[Jeruzalem|Jerusalimu]] je dobio nagradu ''„Golda Meir“''.

Tokom osamdesetih godina prošlog vijeka pratio je alternativne umjetničke pokrete na liniji [[Skoplje]]—[[Niš]]—[[Zagreb]]—[[Ljubljana]] i svakako je jedan od najzanimljivijih tumača srpske nacionalne i globalne pop kulture. Zanimljivo je da je protosinđel Jovan osmislio i vodio muzički projekat, čiji je epilog svojevrsna zbirka pjesama na stihove vladike Nikolaja u rok aranžmanu — ''„Pesme iznad Istoka i Zapada“''.

U [[Manastir Pećka patrijaršija|Pećkoj patrijaršiji]] boravio je od juna [[1999]], poslije izlaska [[Vojska Jugoslavije|Vojske Jugoslavije]] sa [[Kosovo|Kosova i Metohije]], i starao se o prestonici Srpske Crkve, ostacima naroda i metohijskim svetinjama.

Episkop lipljanski Jovan, bivši [[protosinđel]], a sada patrijarhov vikar, često boravi u [[Jeruzalem|Jerusalimu]] gdje predstavlja [[Odbor za Jasenovac]]. Tamo je takođe magistrirao na istoriografiji holokausta u Jugoslaviji, a trenutno radi na doktoratu vezanom za manje poznate aspekte antifašističke borbe u Jugoslaviji.

Jovan (Ćulibrk) izuzetno je zanimljiva, obrazovana ličnost. Poznat je i kao padobranac u mantiji. Podoficir je i rezervista čuvene 63. padobranske brigade iz [[Niš]]a, a do sada je uknjižio 140 skokova.

== Episkop ==

Za [[Episkop lipljanski|episkopa lipljanskog]], patrijarhovog vikara, imenovan je na redovnom majskom zasjedanju [[Sveti arhijerejski sabor|Svetog arhijerejskog sabora]] koje je trajalo od [[16. 5.|16]]. do [[27. 5.|27. maja]] [[2011]]. godine. On predstavlja i zastupa [[Patrijarh srpski|patrijarha srpskog]] u [[manastir Pećka patrijaršija|Pećkoj patrijaršiji]] i pred međunarodnom zajednicom na [[Kosovo|Kosovu i Metohiji]]. Od [[4. 10.|4. oktobra]] [[2011]]. episkop lipljanski se nalazi na čelu Kancelarije Odbora za Kosovo i Metohiju Svetog arhijerejskog sabora u Pećkoj patrijaršiji, a ujedno je i sekretar Odbora.

On je i dalje koordinator Odbora Srpske pravoslavne crkve za Jasenovac i predstavnik u [[Jeruzalem|Jerusalimu]]. Sveti arhijerejski Sinod Srpske pravoslavne Crkve izabrao ga je 2014. za episkopa pakračko-slavonskog a ustoličio ga je patrijarh srpski Irinej 14. septembra 2014. u Pakracu.

== Vidi još ==

* [[Episkop lipljanski]]

== Izvori ==

* [http://www.spc.rs/sr/protosindjel_jovan_padobranac_u_mantiji Protosinđel Jovan: Padobranac u mantiji]
* [http://www.jadovno.com/intervjui-reportaze/articles/protosindjel-jovan-culibrk-nema-veceg-blaga-ni-srece-od-svoga-bliznjega.html Protosinđel Jovan Ćulibrk: Nema većeg blaga ni sreće od svoga bližnjega]
* [http://rtrs.tv/vijesti/vijest.php?id=42271 RTRS: Konferencija o ustaškim logorima Jadovno i Gospić]
* [http://www.jadovno.com/dokumenti/articles/prva-medjunarodna-konferencija-o-jadovnu-1941-cir2.html Udruženje &quot;Jadovno 1941.&quot; - Prva međunarodna konferencija o kompleksu ustaških logora Jadovno – Gospić 1941., Banja Luka, 24–25. juni 2011.]
* [http://www.spc.rs/sr/osnovana_kancelarija_odbora_za_kosovo_metohiju_u_petshkoj_patrijarshiji Osnovana Kancelarija Odbora za Kosovo i Metohiju u Pećkoj Patrijaršiji]

== Spoljašnje veze ==
* [http://spc.rs/sr/zhivotopis_protosindjela_jovana_tshulibrka_narechenog_za_vikarnog_episkopa_lipljanskog Biografija Jovana Ćulibrka („SPC“, 31. avgust 2011)]
* [http://www.jadovno.com/video-clips/articles/konferencija-jadovno-banjaluka-video.html Protosinđel Jovan Ćulibrk: Obraćanje na konferenciji za novinare povodom osnivanja Udruženja građana &quot;Jadovno 1941.&quot;- Banja Luka, 12. januar 2010.]
* [http://rtrs.tv/av/player.php?id=16067&amp;x=1 Radio-televizija Republike Srpske: Intervju: Jovan Ćulibrk, 16. 12. 2011.]
* [http://www.novosti.rs/vesti/naslovna/aktuelno.293.html:385618-Pecka-patrijarsija-Imamo-dokaze-o-golgoti Pećka patrijaršija: Imamo dokaze o golgoti („Večernje novosti“, 24. jun 2012)]


{{Lifetime|1965||Ćulibrk, Jovan}}

[[Kategorija:Biografije, Zenica]]
[[Kategorija:Episkopi slavonski]]</text>
      <sha1>s9yx4oce0c0eqvofn24l8rqc1fosmtm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260056</id>
      <parentid>41260047</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T11:48:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>89.201.222.141</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5554" xml:space="preserve">{{Infokutija kršćanski vođa
 |ime= Jovan
 |titula=EPISKOP ĐAKOVAČKO KUZMIČKI U MIRU
 |slika=Епископ Иоанн (Чулибрк) служит в соборном храме Иоанна-Владимира в Баре (crop).jpg
 |širina_slike=200px
 |opis=Episkop Jovan 2019. godine
 |datum_rođenja = {{bda|1932.|3|31|df=y}}
 |mjesto_rođenja = [[Zenica]], [[SR BiH]], [[SFRJ]]
 |početak = 1981.
 |crkva = [[Srpska pravoslavna crkva]]
|kraj=2009.|prethodnik=[[Jefrem Milutinović]]|nasljednik=[[Kiro Stojanov]]}}

'''Jovan''' (svjetovno ''Neven'' ''Ćulibrk''; [[Zenica]], [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|SFRJ]], [[31.3.|31. mart]] [[1932.|1932]]) je umirovljeni slavonski episkop Srpske Pravoslavne Crkve.

== Životopis ==

Rođen je [[1965]]. godine u [[Zenica|Zenici]]. Studirao je književnost u [[Banja Luka|Banjoj Luci]], a [[1991]]. godine na Filozofskom fakultetu u [[Zagreb]]u je diplomirao južnoslovenske jezike i književnost. Teologiju je učio u [[Beograd]]u, diplomirao je na Duhovnoj akademiji u Srbinju. Zamonašio se [[1993]]. godine u [[Cetinjski manastir|Cetinjskom manastiru]], od kada predaje slavenski i srpski jezik i književnost u Bogosloviji Svetog Petra Cetinjskog.

Raniji protosinđel Jovan je i urednik u časopisu ''„Svetigora“'' i Radiju Svetigore, a angažuje se i kao urednik za liturgičku književnost u projektu srpske kulture na internet-portalu ''„Rastko“''. Za rad ''„Crno sunce i oko njega krug“'' dobio je [[1991]]. nagradu [[Matica srpska|Matice srpske]], a [[2004]]. u [[Jeruzalem|Jerusalimu]] je dobio nagradu ''„Golda Meir“''.

Tokom osamdesetih godina prošlog vijeka pratio je alternativne umjetničke pokrete na liniji [[Skoplje]]—[[Niš]]—[[Zagreb]]—[[Ljubljana]] i svakako je jedan od najzanimljivijih tumača srpske nacionalne i globalne pop kulture. Zanimljivo je da je protosinđel Jovan osmislio i vodio muzički projekat, čiji je epilog svojevrsna zbirka pjesama na stihove vladike Nikolaja u rok aranžmanu — ''„Pesme iznad Istoka i Zapada“''.

U [[Manastir Pećka patrijaršija|Pećkoj patrijaršiji]] boravio je od juna [[1999]], poslije izlaska [[Vojska Jugoslavije|Vojske Jugoslavije]] sa [[Kosovo|Kosova i Metohije]], i starao se o prestonici Srpske Crkve, ostacima naroda i metohijskim svetinjama.

Episkop lipljanski Jovan, bivši [[protosinđel]], a sada patrijarhov vikar, često boravi u [[Jeruzalem|Jerusalimu]] gdje predstavlja [[Odbor za Jasenovac]]. Tamo je takođe magistrirao na istoriografiji holokausta u Jugoslaviji, a trenutno radi na doktoratu vezanom za manje poznate aspekte antifašističke borbe u Jugoslaviji.

Jovan (Ćulibrk) izuzetno je zanimljiva, obrazovana ličnost. Poznat je i kao padobranac u mantiji. Podoficir je i rezervista čuvene 63. padobranske brigade iz [[Niš]]a, a do sada je uknjižio 140 skokova.

== Episkop ==

Za [[Episkop lipljanski|episkopa lipljanskog]], patrijarhovog vikara, imenovan je na redovnom majskom zasjedanju [[Sveti arhijerejski sabor|Svetog arhijerejskog sabora]] koje je trajalo od [[16. 5.|16]]. do [[27. 5.|27. maja]] [[2011]]. godine. On predstavlja i zastupa [[Patrijarh srpski|patrijarha srpskog]] u [[manastir Pećka patrijaršija|Pećkoj patrijaršiji]] i pred međunarodnom zajednicom na [[Kosovo|Kosovu i Metohiji]]. Od [[4. 10.|4. oktobra]] [[2011]]. episkop lipljanski se nalazi na čelu Kancelarije Odbora za Kosovo i Metohiju Svetog arhijerejskog sabora u Pećkoj patrijaršiji, a ujedno je i sekretar Odbora.

On je i dalje koordinator Odbora Srpske pravoslavne crkve za Jasenovac i predstavnik u [[Jeruzalem|Jerusalimu]]. Sveti arhijerejski Sinod Srpske pravoslavne Crkve izabrao ga je 2014. za episkopa pakračko-slavonskog a ustoličio ga je patrijarh srpski Irinej 14. septembra 2014. u Pakracu.

== Vidi još ==

* [[Episkop lipljanski]]

== Izvori ==

* [http://www.spc.rs/sr/protosindjel_jovan_padobranac_u_mantiji Protosinđel Jovan: Padobranac u mantiji]
* [http://www.jadovno.com/intervjui-reportaze/articles/protosindjel-jovan-culibrk-nema-veceg-blaga-ni-srece-od-svoga-bliznjega.html Protosinđel Jovan Ćulibrk: Nema većeg blaga ni sreće od svoga bližnjega]
* [http://rtrs.tv/vijesti/vijest.php?id=42271 RTRS: Konferencija o ustaškim logorima Jadovno i Gospić]
* [http://www.jadovno.com/dokumenti/articles/prva-medjunarodna-konferencija-o-jadovnu-1941-cir2.html Udruženje &quot;Jadovno 1941.&quot; - Prva međunarodna konferencija o kompleksu ustaških logora Jadovno – Gospić 1941., Banja Luka, 24–25. juni 2011.]
* [http://www.spc.rs/sr/osnovana_kancelarija_odbora_za_kosovo_metohiju_u_petshkoj_patrijarshiji Osnovana Kancelarija Odbora za Kosovo i Metohiju u Pećkoj Patrijaršiji]

== Spoljašnje veze ==
* [http://spc.rs/sr/zhivotopis_protosindjela_jovana_tshulibrka_narechenog_za_vikarnog_episkopa_lipljanskog Biografija Jovana Ćulibrka („SPC“, 31. avgust 2011)]
* [http://www.jadovno.com/video-clips/articles/konferencija-jadovno-banjaluka-video.html Protosinđel Jovan Ćulibrk: Obraćanje na konferenciji za novinare povodom osnivanja Udruženja građana &quot;Jadovno 1941.&quot;- Banja Luka, 12. januar 2010.]
* [http://rtrs.tv/av/player.php?id=16067&amp;x=1 Radio-televizija Republike Srpske: Intervju: Jovan Ćulibrk, 16. 12. 2011.]
* [http://www.novosti.rs/vesti/naslovna/aktuelno.293.html:385618-Pecka-patrijarsija-Imamo-dokaze-o-golgoti Pećka patrijaršija: Imamo dokaze o golgoti („Večernje novosti“, 24. jun 2012)]


{{Lifetime|1965||Ćulibrk, Jovan}}

[[Kategorija:Biografije, Zenica]]
[[Kategorija:Episkopi slavonski]]</text>
      <sha1>qfylu1llnypxfq8w8enjsxybl0qlw14</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260058</id>
      <parentid>41260056</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T11:55:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vipz</username>
        <id>151311</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Vraćene izmjene [[Special:Contributions/89.201.222.141|89.201.222.141]] ([[User talk:89.201.222.141|razgovor]]) na posljednju izmjenu korisnika [[User:Vipz|Vipz]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5445" xml:space="preserve">{{Infokutija kršćanski vođa
 |ime= Jovan
 |titula=episkop slavonski
 |slika=Епископ Иоанн (Чулибрк) служит в соборном храме Иоанна-Владимира в Баре (crop).jpg
 |širina_slike=200px
 |opis=Episkop Jovan 2019. godine
 |datum_rođenja = {{bda|1965|4|16|df=y}}
 |mjesto_rođenja = [[Zenica]], [[SR BiH]], [[SFRJ]]
 |početak = od 2014
 |crkva = [[Srpska pravoslavna crkva]]
}}

'''Jovan''' (svjetovno ''Neven'' ''Ćulibrk''; [[Zenica]], [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|SFRJ]], [[16. 4.|16. april]] [[1965]]) je slavonski episkop Srpske Pravoslavne Crkve.

== Životopis ==

Rođen je [[1965]]. godine u [[Zenica|Zenici]]. Studirao je književnost u [[Banja Luka|Banjoj Luci]], a [[1991]]. godine na Filozofskom fakultetu u [[Zagreb]]u je diplomirao južnoslovenske jezike i književnost. Teologiju je učio u [[Beograd]]u, diplomirao je na Duhovnoj akademiji u Srbinju. Zamonašio se [[1993]]. godine u [[Cetinjski manastir|Cetinjskom manastiru]], od kada predaje slavenski i srpski jezik i književnost u Bogosloviji Svetog Petra Cetinjskog.

Raniji protosinđel Jovan je i urednik u časopisu ''„Svetigora“'' i Radiju Svetigore, a angažuje se i kao urednik za liturgičku književnost u projektu srpske kulture na internet-portalu ''„Rastko“''. Za rad ''„Crno sunce i oko njega krug“'' dobio je [[1991]]. nagradu [[Matica srpska|Matice srpske]], a [[2004]]. u [[Jeruzalem|Jerusalimu]] je dobio nagradu ''„Golda Meir“''.

Tokom osamdesetih godina prošlog vijeka pratio je alternativne umjetničke pokrete na liniji [[Skoplje]]—[[Niš]]—[[Zagreb]]—[[Ljubljana]] i svakako je jedan od najzanimljivijih tumača srpske nacionalne i globalne pop kulture. Zanimljivo je da je protosinđel Jovan osmislio i vodio muzički projekat, čiji je epilog svojevrsna zbirka pjesama na stihove vladike Nikolaja u rok aranžmanu — ''„Pesme iznad Istoka i Zapada“''.

U [[Manastir Pećka patrijaršija|Pećkoj patrijaršiji]] boravio je od juna [[1999]], poslije izlaska [[Vojska Jugoslavije|Vojske Jugoslavije]] sa [[Kosovo|Kosova i Metohije]], i starao se o prestonici Srpske Crkve, ostacima naroda i metohijskim svetinjama.

Episkop lipljanski Jovan, bivši [[protosinđel]], a sada patrijarhov vikar, često boravi u [[Jeruzalem|Jerusalimu]] gdje predstavlja [[Odbor za Jasenovac]]. Tamo je takođe magistrirao na istoriografiji holokausta u Jugoslaviji, a trenutno radi na doktoratu vezanom za manje poznate aspekte antifašističke borbe u Jugoslaviji.

Jovan (Ćulibrk) izuzetno je zanimljiva, obrazovana ličnost. Poznat je i kao padobranac u mantiji. Podoficir je i rezervista čuvene 63. padobranske brigade iz [[Niš]]a, a do sada je uknjižio 140 skokova.

== Episkop ==

Za [[Episkop lipljanski|episkopa lipljanskog]], patrijarhovog vikara, imenovan je na redovnom majskom zasjedanju [[Sveti arhijerejski sabor|Svetog arhijerejskog sabora]] koje je trajalo od [[16. 5.|16]]. do [[27. 5.|27. maja]] [[2011]]. godine. On predstavlja i zastupa [[Patrijarh srpski|patrijarha srpskog]] u [[manastir Pećka patrijaršija|Pećkoj patrijaršiji]] i pred međunarodnom zajednicom na [[Kosovo|Kosovu i Metohiji]]. Od [[4. 10.|4. oktobra]] [[2011]]. episkop lipljanski se nalazi na čelu Kancelarije Odbora za Kosovo i Metohiju Svetog arhijerejskog sabora u Pećkoj patrijaršiji, a ujedno je i sekretar Odbora.

On je i dalje koordinator Odbora Srpske pravoslavne crkve za Jasenovac i predstavnik u [[Jeruzalem|Jerusalimu]]. Sveti arhijerejski Sinod Srpske pravoslavne Crkve izabrao ga je 2014. za episkopa pakračko-slavonskog a ustoličio ga je patrijarh srpski Irinej 14. septembra 2014. u Pakracu.

== Vidi još ==

* [[Episkop lipljanski]]

== Izvori ==

* [http://www.spc.rs/sr/protosindjel_jovan_padobranac_u_mantiji Protosinđel Jovan: Padobranac u mantiji]
* [http://www.jadovno.com/intervjui-reportaze/articles/protosindjel-jovan-culibrk-nema-veceg-blaga-ni-srece-od-svoga-bliznjega.html Protosinđel Jovan Ćulibrk: Nema većeg blaga ni sreće od svoga bližnjega]
* [http://rtrs.tv/vijesti/vijest.php?id=42271 RTRS: Konferencija o ustaškim logorima Jadovno i Gospić]
* [http://www.jadovno.com/dokumenti/articles/prva-medjunarodna-konferencija-o-jadovnu-1941-cir2.html Udruženje &quot;Jadovno 1941.&quot; - Prva međunarodna konferencija o kompleksu ustaških logora Jadovno – Gospić 1941., Banja Luka, 24–25. juni 2011.]
* [http://www.spc.rs/sr/osnovana_kancelarija_odbora_za_kosovo_metohiju_u_petshkoj_patrijarshiji Osnovana Kancelarija Odbora za Kosovo i Metohiju u Pećkoj Patrijaršiji]

== Spoljašnje veze ==
* [http://spc.rs/sr/zhivotopis_protosindjela_jovana_tshulibrka_narechenog_za_vikarnog_episkopa_lipljanskog Biografija Jovana Ćulibrka („SPC“, 31. avgust 2011)]
* [http://www.jadovno.com/video-clips/articles/konferencija-jadovno-banjaluka-video.html Protosinđel Jovan Ćulibrk: Obraćanje na konferenciji za novinare povodom osnivanja Udruženja građana &quot;Jadovno 1941.&quot;- Banja Luka, 12. januar 2010.]
* [http://rtrs.tv/av/player.php?id=16067&amp;x=1 Radio-televizija Republike Srpske: Intervju: Jovan Ćulibrk, 16. 12. 2011.]
* [http://www.novosti.rs/vesti/naslovna/aktuelno.293.html:385618-Pecka-patrijarsija-Imamo-dokaze-o-golgoti Pećka patrijaršija: Imamo dokaze o golgoti („Večernje novosti“, 24. jun 2012)]


{{Lifetime|1965||Ćulibrk, Jovan}}

[[Kategorija:Biografije, Zenica]]
[[Kategorija:Episkopi slavonski]]</text>
      <sha1>s9yx4oce0c0eqvofn24l8rqc1fosmtm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260059</id>
      <parentid>41260058</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T11:55:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>89.201.222.141</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Životopis */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5445" xml:space="preserve">{{Infokutija kršćanski vođa
 |ime= Jovan
 |titula=episkop slavonski
 |slika=Епископ Иоанн (Чулибрк) служит в соборном храме Иоанна-Владимира в Баре (crop).jpg
 |širina_slike=200px
 |opis=Episkop Jovan 2019. godine
 |datum_rođenja = {{bda|1965|4|16|df=y}}
 |mjesto_rođenja = [[Zenica]], [[SR BiH]], [[SFRJ]]
 |početak = od 2014
 |crkva = [[Srpska pravoslavna crkva]]
}}

'''Jovan''' (svjetovno ''Neven'' ''Ćulibrk''; [[Zenica]], [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|SFRJ]], [[16. 4.|16. april]] [[1965]]) je slavonski episkop Srpske Pravoslavne Crkve.

== Životopis ==

Rođen je [[1932]]. godine u [[Zenica|Zenici]]. Studirao je književnost u [[Banja Luka|Banjoj Luci]], a [[1950]]. godine na Filozofskom fakultetu u [[Zagreb]]u je diplomirao južnoslovenske jezike i književnost. Teologiju je učio u [[Beograd]]u, diplomirao je na Duhovnoj akademiji u Srbinju. Zamonašio se [[1953]]. godine u [[Cetinjski manastir|Cetinjskom manastiru]], od kada predaje slavenski i srpski jezik i književnost u Bogosloviji Svetog Petra Cetinjskog.

Raniji protosinđel Jovan je i urednik u časopisu ''„Svetigora“'' i Radiju Svetigore, a angažuje se i kao urednik za liturgičku književnost u projektu srpske kulture na internet-portalu ''„Rastko“''. Za rad ''„Crno sunce i oko njega krug“'' dobio je [[1970]]. nagradu [[Matica srpska|Matice srpske]], a [[1990]]. u [[Jeruzalem|Jerusalimu]] je dobio nagradu ''„Golda Meir“''.

Tokom osamdesetih godina prošlog vijeka pratio je alternativne umjetničke pokrete na liniji [[Skoplje]]—[[Niš]]—[[Zagreb]]—[[Ljubljana]] i svakako je jedan od najzanimljivijih tumača srpske nacionalne i globalne pop kulture. Zanimljivo je da je protosinđel Jovan osmislio i vodio muzički projekat, čiji je epilog svojevrsna zbirka pjesama na stihove vladike Nikolaja u rok aranžmanu — ''„Pesme iznad Istoka i Zapada“''.

U [[Manastir Pećka patrijaršija|Pećkoj patrijaršiji]] boravio je od juna [[1999]], poslije izlaska [[Vojska Jugoslavije|Vojske Jugoslavije]] sa [[Kosovo|Kosova i Metohije]], i starao se o prestonici Srpske Crkve, ostacima naroda i metohijskim svetinjama.

Episkop lipljanski Jovan, bivši [[protosinđel]], a sada patrijarhov vikar, često boravi u [[Jeruzalem|Jerusalimu]] gdje predstavlja [[Odbor za Jasenovac]]. Tamo je takođe magistrirao na istoriografiji holokausta u Jugoslaviji, a trenutno radi na doktoratu vezanom za manje poznate aspekte antifašističke borbe u Jugoslaviji.

Jovan (Ćulibrk) izuzetno je zanimljiva, obrazovana ličnost. Poznat je i kao padobranac u mantiji. Podoficir je i rezervista čuvene 63. padobranske brigade iz [[Niš]]a, a do sada je uknjižio 140 skokova.

== Episkop ==

Za [[Episkop lipljanski|episkopa lipljanskog]], patrijarhovog vikara, imenovan je na redovnom majskom zasjedanju [[Sveti arhijerejski sabor|Svetog arhijerejskog sabora]] koje je trajalo od [[16. 5.|16]]. do [[27. 5.|27. maja]] [[2011]]. godine. On predstavlja i zastupa [[Patrijarh srpski|patrijarha srpskog]] u [[manastir Pećka patrijaršija|Pećkoj patrijaršiji]] i pred međunarodnom zajednicom na [[Kosovo|Kosovu i Metohiji]]. Od [[4. 10.|4. oktobra]] [[2011]]. episkop lipljanski se nalazi na čelu Kancelarije Odbora za Kosovo i Metohiju Svetog arhijerejskog sabora u Pećkoj patrijaršiji, a ujedno je i sekretar Odbora.

On je i dalje koordinator Odbora Srpske pravoslavne crkve za Jasenovac i predstavnik u [[Jeruzalem|Jerusalimu]]. Sveti arhijerejski Sinod Srpske pravoslavne Crkve izabrao ga je 2014. za episkopa pakračko-slavonskog a ustoličio ga je patrijarh srpski Irinej 14. septembra 2014. u Pakracu.

== Vidi još ==

* [[Episkop lipljanski]]

== Izvori ==

* [http://www.spc.rs/sr/protosindjel_jovan_padobranac_u_mantiji Protosinđel Jovan: Padobranac u mantiji]
* [http://www.jadovno.com/intervjui-reportaze/articles/protosindjel-jovan-culibrk-nema-veceg-blaga-ni-srece-od-svoga-bliznjega.html Protosinđel Jovan Ćulibrk: Nema većeg blaga ni sreće od svoga bližnjega]
* [http://rtrs.tv/vijesti/vijest.php?id=42271 RTRS: Konferencija o ustaškim logorima Jadovno i Gospić]
* [http://www.jadovno.com/dokumenti/articles/prva-medjunarodna-konferencija-o-jadovnu-1941-cir2.html Udruženje &quot;Jadovno 1941.&quot; - Prva međunarodna konferencija o kompleksu ustaških logora Jadovno – Gospić 1941., Banja Luka, 24–25. juni 2011.]
* [http://www.spc.rs/sr/osnovana_kancelarija_odbora_za_kosovo_metohiju_u_petshkoj_patrijarshiji Osnovana Kancelarija Odbora za Kosovo i Metohiju u Pećkoj Patrijaršiji]

== Spoljašnje veze ==
* [http://spc.rs/sr/zhivotopis_protosindjela_jovana_tshulibrka_narechenog_za_vikarnog_episkopa_lipljanskog Biografija Jovana Ćulibrka („SPC“, 31. avgust 2011)]
* [http://www.jadovno.com/video-clips/articles/konferencija-jadovno-banjaluka-video.html Protosinđel Jovan Ćulibrk: Obraćanje na konferenciji za novinare povodom osnivanja Udruženja građana &quot;Jadovno 1941.&quot;- Banja Luka, 12. januar 2010.]
* [http://rtrs.tv/av/player.php?id=16067&amp;x=1 Radio-televizija Republike Srpske: Intervju: Jovan Ćulibrk, 16. 12. 2011.]
* [http://www.novosti.rs/vesti/naslovna/aktuelno.293.html:385618-Pecka-patrijarsija-Imamo-dokaze-o-golgoti Pećka patrijaršija: Imamo dokaze o golgoti („Večernje novosti“, 24. jun 2012)]


{{Lifetime|1965||Ćulibrk, Jovan}}

[[Kategorija:Biografije, Zenica]]
[[Kategorija:Episkopi slavonski]]</text>
      <sha1>3qu1f7jifc0w5waxp517gnkav3ivkun</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260063</id>
      <parentid>41260059</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T11:57:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vipz</username>
        <id>151311</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Vraćene izmjene [[Special:Contributions/89.201.222.141|89.201.222.141]] ([[User talk:89.201.222.141|razgovor]]) na posljednju izmjenu korisnika [[User:Vipz|Vipz]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5445" xml:space="preserve">{{Infokutija kršćanski vođa
 |ime= Jovan
 |titula=episkop slavonski
 |slika=Епископ Иоанн (Чулибрк) служит в соборном храме Иоанна-Владимира в Баре (crop).jpg
 |širina_slike=200px
 |opis=Episkop Jovan 2019. godine
 |datum_rođenja = {{bda|1965|4|16|df=y}}
 |mjesto_rođenja = [[Zenica]], [[SR BiH]], [[SFRJ]]
 |početak = od 2014
 |crkva = [[Srpska pravoslavna crkva]]
}}

'''Jovan''' (svjetovno ''Neven'' ''Ćulibrk''; [[Zenica]], [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|SFRJ]], [[16. 4.|16. april]] [[1965]]) je slavonski episkop Srpske Pravoslavne Crkve.

== Životopis ==

Rođen je [[1965]]. godine u [[Zenica|Zenici]]. Studirao je književnost u [[Banja Luka|Banjoj Luci]], a [[1991]]. godine na Filozofskom fakultetu u [[Zagreb]]u je diplomirao južnoslovenske jezike i književnost. Teologiju je učio u [[Beograd]]u, diplomirao je na Duhovnoj akademiji u Srbinju. Zamonašio se [[1993]]. godine u [[Cetinjski manastir|Cetinjskom manastiru]], od kada predaje slavenski i srpski jezik i književnost u Bogosloviji Svetog Petra Cetinjskog.

Raniji protosinđel Jovan je i urednik u časopisu ''„Svetigora“'' i Radiju Svetigore, a angažuje se i kao urednik za liturgičku književnost u projektu srpske kulture na internet-portalu ''„Rastko“''. Za rad ''„Crno sunce i oko njega krug“'' dobio je [[1991]]. nagradu [[Matica srpska|Matice srpske]], a [[2004]]. u [[Jeruzalem|Jerusalimu]] je dobio nagradu ''„Golda Meir“''.

Tokom osamdesetih godina prošlog vijeka pratio je alternativne umjetničke pokrete na liniji [[Skoplje]]—[[Niš]]—[[Zagreb]]—[[Ljubljana]] i svakako je jedan od najzanimljivijih tumača srpske nacionalne i globalne pop kulture. Zanimljivo je da je protosinđel Jovan osmislio i vodio muzički projekat, čiji je epilog svojevrsna zbirka pjesama na stihove vladike Nikolaja u rok aranžmanu — ''„Pesme iznad Istoka i Zapada“''.

U [[Manastir Pećka patrijaršija|Pećkoj patrijaršiji]] boravio je od juna [[1999]], poslije izlaska [[Vojska Jugoslavije|Vojske Jugoslavije]] sa [[Kosovo|Kosova i Metohije]], i starao se o prestonici Srpske Crkve, ostacima naroda i metohijskim svetinjama.

Episkop lipljanski Jovan, bivši [[protosinđel]], a sada patrijarhov vikar, često boravi u [[Jeruzalem|Jerusalimu]] gdje predstavlja [[Odbor za Jasenovac]]. Tamo je takođe magistrirao na istoriografiji holokausta u Jugoslaviji, a trenutno radi na doktoratu vezanom za manje poznate aspekte antifašističke borbe u Jugoslaviji.

Jovan (Ćulibrk) izuzetno je zanimljiva, obrazovana ličnost. Poznat je i kao padobranac u mantiji. Podoficir je i rezervista čuvene 63. padobranske brigade iz [[Niš]]a, a do sada je uknjižio 140 skokova.

== Episkop ==

Za [[Episkop lipljanski|episkopa lipljanskog]], patrijarhovog vikara, imenovan je na redovnom majskom zasjedanju [[Sveti arhijerejski sabor|Svetog arhijerejskog sabora]] koje je trajalo od [[16. 5.|16]]. do [[27. 5.|27. maja]] [[2011]]. godine. On predstavlja i zastupa [[Patrijarh srpski|patrijarha srpskog]] u [[manastir Pećka patrijaršija|Pećkoj patrijaršiji]] i pred međunarodnom zajednicom na [[Kosovo|Kosovu i Metohiji]]. Od [[4. 10.|4. oktobra]] [[2011]]. episkop lipljanski se nalazi na čelu Kancelarije Odbora za Kosovo i Metohiju Svetog arhijerejskog sabora u Pećkoj patrijaršiji, a ujedno je i sekretar Odbora.

On je i dalje koordinator Odbora Srpske pravoslavne crkve za Jasenovac i predstavnik u [[Jeruzalem|Jerusalimu]]. Sveti arhijerejski Sinod Srpske pravoslavne Crkve izabrao ga je 2014. za episkopa pakračko-slavonskog a ustoličio ga je patrijarh srpski Irinej 14. septembra 2014. u Pakracu.

== Vidi još ==

* [[Episkop lipljanski]]

== Izvori ==

* [http://www.spc.rs/sr/protosindjel_jovan_padobranac_u_mantiji Protosinđel Jovan: Padobranac u mantiji]
* [http://www.jadovno.com/intervjui-reportaze/articles/protosindjel-jovan-culibrk-nema-veceg-blaga-ni-srece-od-svoga-bliznjega.html Protosinđel Jovan Ćulibrk: Nema većeg blaga ni sreće od svoga bližnjega]
* [http://rtrs.tv/vijesti/vijest.php?id=42271 RTRS: Konferencija o ustaškim logorima Jadovno i Gospić]
* [http://www.jadovno.com/dokumenti/articles/prva-medjunarodna-konferencija-o-jadovnu-1941-cir2.html Udruženje &quot;Jadovno 1941.&quot; - Prva međunarodna konferencija o kompleksu ustaških logora Jadovno – Gospić 1941., Banja Luka, 24–25. juni 2011.]
* [http://www.spc.rs/sr/osnovana_kancelarija_odbora_za_kosovo_metohiju_u_petshkoj_patrijarshiji Osnovana Kancelarija Odbora za Kosovo i Metohiju u Pećkoj Patrijaršiji]

== Spoljašnje veze ==
* [http://spc.rs/sr/zhivotopis_protosindjela_jovana_tshulibrka_narechenog_za_vikarnog_episkopa_lipljanskog Biografija Jovana Ćulibrka („SPC“, 31. avgust 2011)]
* [http://www.jadovno.com/video-clips/articles/konferencija-jadovno-banjaluka-video.html Protosinđel Jovan Ćulibrk: Obraćanje na konferenciji za novinare povodom osnivanja Udruženja građana &quot;Jadovno 1941.&quot;- Banja Luka, 12. januar 2010.]
* [http://rtrs.tv/av/player.php?id=16067&amp;x=1 Radio-televizija Republike Srpske: Intervju: Jovan Ćulibrk, 16. 12. 2011.]
* [http://www.novosti.rs/vesti/naslovna/aktuelno.293.html:385618-Pecka-patrijarsija-Imamo-dokaze-o-golgoti Pećka patrijaršija: Imamo dokaze o golgoti („Večernje novosti“, 24. jun 2012)]


{{Lifetime|1965||Ćulibrk, Jovan}}

[[Kategorija:Biografije, Zenica]]
[[Kategorija:Episkopi slavonski]]</text>
      <sha1>s9yx4oce0c0eqvofn24l8rqc1fosmtm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kitagawa Utamaro</title>
    <ns>0</ns>
    <id>174038</id>
    <revision>
      <id>41260037</id>
      <parentid>1803209</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T06:13:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artanisen</username>
        <id>133853</id>
      </contributor>
      <comment>/* Odabrana djela */ Maple Leaves Koyo and Shamisen by Kitagawa Utamaro c1803.png</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1972" xml:space="preserve">{{Infokutija umjetnik
|ime        = Utamaro Kitagawa
|pokret           = [[Ukiyo-e]] 
|slika             =Ase o fuku onna2.jpg
|širina_slike              = 200px
|opis              = ''Žena briše znoj'', drvorez iz [[1798.]]
|datum_rođenja      = [[1753.]]&lt;br /&gt;[[Kawagoē]], [[Japan]]
|datum_smrti             = [[31. listopada]] [[1806.]]&lt;br /&gt;[[Tokyo]]
|polje            = [[slikarstvo]] - [[grafika]]
|praksa       = [[Tokyo]]
|uticaj_na       = [[Secesija]], [[Vincent van Gogh]], itd.
|uticaj_od= [[Ukiyo-e]] škola, i dr.
|djela  = ''[[Deset polje ženske fizionomije]]''
}}
'''Utamaro Kitagawa (喜多川 歌麿)''' ili '''Outamaro''', rođen kao '''Kitagawa Ichitarō''' ([[Kawagoē]], [[1753.]] - [[Tokyo]], [[31. listopada]] [[1806.]]) bio je jedan od najslavnijih japanskih slikara i grafičara [[Ukiyo-e]] stila.

Živio je i djelovao u Edu (danas Tokyo) gdje se smatrao klasikom japanskih višebojnih [[drvorez]]a u kojima je izrađivao [[žanr-scene]] iz gradskog života, ženske [[portret]]e (pretežito [[kurtizana]]), erotske prizore i miniciozno izvedene serije insekata, školjaka i ptica.

Utjecao je na [[Vincent van Gogh|Vincenta van Gogha]] i [[Secesija|secesijsku]] [[ornament]]iku.

== Odabrana djela ==

&lt;gallery&gt;
Datoteka:Maple Leaves Koyo and Shamisen by Kitagawa Utamaro c1803.png|&lt;center&gt;''Cvijeće Eda: Djevojka pjeva Semisenu'', [[drvorez]], [[1800.]]&lt;center&gt;
Datoteka:Kitagawa Utamaro - Upon My Oath.jpg|&lt;center&gt;''Na moju zakletvu'', drvorez iz [[1802.]], 38.4 × 25.4 cm, Tokyo Fuji muzej umjetnosti.&lt;center&gt;
Datoteka:Utamaro Yama-uba and Kintaro (with a Wine Cup).jpg|&lt;center&gt;''Yama-uba i Kintaro Sakazuki'', drvorez.&lt;center&gt;
&lt;/gallery&gt;

== Vanjske poveznice ==
{{Commonscat}}
* [http://www.artcyclopedia.com/artists/utamaro_kitagawa.html Kitagawa Utamaro Online]
* [http://www.artelino.com/articles/utamaro.asp Utamaro na artelino (engl.)]

{{Lifetime|1753|1806|Utamaro}}

[[Kategorija:Japanski slikari]]
[[Kategorija:Grafičari]]</text>
      <sha1>7ehs0t7qljcj2w56nc7yjnsfx4himmm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Jefrem Milutinović</title>
    <ns>0</ns>
    <id>175882</id>
    <revision>
      <id>41260057</id>
      <parentid>41258125</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T11:54:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>89.201.222.141</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5278" xml:space="preserve">{{Arhijerej
 | Arhijerej = Jefrem
 | Slika = 
 | Pomjesna crkva = [[Srpska pravoslavna crkva]]
 | Arhiepiskopija = 
 | Mitropolija = 
 | Eparhija = [[Đakovačka eparhija|Đakovačko-kuzmička eparhija]]
 | Arhijerejski čin = [[Episkopos|Episkop]]
 | Titula = ''Episkop banjalučki''
 | Način obraćanja = Njegova sve-svetost
 | Država = [[Bosna i Hercegovina]]
 | Sjedište = [[Banja Luka]], [[Republika Srpska]]
 | Godine službe = od [[1960]]. do 1980.
 | Prethodnik =[[Sveti Sava|Irinej]]
 | Nasljednik =[[Jovan Ćulibrk|Jovan]]
 | Svetovno ime = Mile Milutinović
 | Datum rođenja = [[15. 4.|15. april]] [[1944]].
 | Mjesto rođenja = [[Busnovi (Prijedor)|Busnovi]] kod [[Prijedor]]a
 | Država rođenja = [[Jugoslavija]]
 | Datum smrti = 2  listopada 1982..
 | Mjesto smrti = Đakovo
 | Država smrti = Hrvatska
 | Napomena = 
}}
'''Jefrem''' (svetovno ''Mile Milutinović''; [[Busnovi (Prijedor)|Busnovi]], [[15. 4.|15. aprila]] [[1921.]]. - [[Đakovo]] 2. Listopada 1982..) bio je [[Đakovačka eparhija|vladika đakovačko-Kuzmički u miru]] filozof.

== Biografija ==
Episkop banjalučki Jefrem (Milutinović) rođen je u selu [[Busnovi (Prijedor)|Busnovi]] kod [[Prijedor]]a, [[15. 4.|15. aprila]] [[1944]]. godine. Osnovnu školu i gimnaziju završio je u mjestu rođenja i u [[Sanski Most|Sanskom Mostu]]. Zamonašio se u [[manastir Liplje|manastiru Liplje]] [[9. 7.|9. jula]] [[1967]]. godine i iste godine je upisan u [[bogoslovija|bogosloviju]] u [[manastir Krka|manastiru Krki]] koju je završio sa odličnim uspehom [[1971]]. godine. U čin [[jerođakon]]a rukopoložio ga je Episkop Banjalučki Andrej [[14. 1.|14. januara]] [[1968]]. godine u Sabornom hramu u [[Banja Luka|Banjoj Luci]], a na Duhove [[14. 6.|14. juna]] [[1970]]. godine u čin jeromonaha.

Po završetku bogoslovije upućen je na dalje školovanje u [[Moskva|Moskovsku]] duhovnu akademiju, koju završava sa odličnim uspjehom [[1975]]. godine, sa zvanjem kandidata bogoslovlja za rad Učenje [[Vasilije iz Cezareje|Svetog Vasilija Velikog]] o monaštvu. [[Sveti arhijerejski sinod|Sveti arhijerejski sinod SPC]], je te godine sinđela Jefrema postavio za suplenta Bogoslovije [[Sveta tri jerarha]] u manastiru Krki. Pored ove dužnosti, u bogosloviji je obavljao i dužnost glavnog vaspitača.

== Episkopstvo ==
Episkop Jefrem je zatekao mnogo povoljniju situaciju u Eparhiji nego njegovi prethodnici, episkopi Vasilije i Andrej. Već je bilo mnogo urađeno na obnovi Eparhije, a i političke prilike su bile znatno povoljnije i one su značajno iskorištene. Međutim, potom dolazi do rušenja zajedničke države i izbijanja građanskog rata, ponovo sa teškim posljedicama po srpski narod i [[Srpska pravoslavna crkva|Srpsku pravoslavnu crkvu]]. U isto vrijeme srpski narod doživljava i duhovni preporod, i Crkva sve više zauzima mjesto u narodnom životu.

Većinu vremena i truda u svojih dvadeset i šest godina arhijerejskog rada episkop Jefrem uložio na obnovu onoga što je uništeno u [[Drugi svjetski rat|Drugom svjetskom ratu]]. Plan [[Ante Pavelić|Pavelićeve]] [[Nezavisna Država Hrvatska|NDH]] bio je da [[Banja Luka]] postane njen glavni grad i zato je velikom većinom pravoslavna, srpska i buntovna [[Bosanska Krajina]] bila na glavnom udaru hrvatskih [[ustaše|ustaša]] i njemačkih [[nacionalsocijalizam|nacista]]. Na teritoriji Banjalučke Eparhije nalazi se stratište i grobnica koncentracionog logora [[Jasenovac]] - Donja Gradina, kao i niz drugih stratišta - “Groblje mozgova” kod hrama Svetog Marka u [[Draksenić]]u te Drakulić su samo najpoznatija među njima.

Za vrijeme episkopa Jefrema, kanonizovan je [[Sveštenomučenik Platon Banjalučki]] (Jovanović).

== Hram Hrista Spasitelja ==
Episkop Jefrem je uložio ogroman trud u obnovu svoje eparhije. Među najznačajnijim je obnova katedralnog hrama u Banjoj Luci. Crkva, koju su srušili hrvatski fašisti 1941. godine, i čiju obnovu [[komunizam|komunisti]] nisu dopuštali do [[1991]]. godine, je sada izgrađena. Prva Sveta liturgija je služena u septembru [[2004]]. godine.

== Priznanja ==
* [[Orden Republike Srpske]] (2012)&lt;ref name=&quot;Srpska obilježila 20 godina postojanja, Dan i krsnu slavu Svetog Stefana&quot;&gt;{{cite web |url=http://rtrs.tv/vijesti/vijest.php?id=53399 |title=Srpska obilježila 20 godina postojanja, Dan i krsnu slavu Svetog Stefana |author= |authorlink= |coauthors= |date=10. 1. 2012. |format= |work= |publisher=Radio-televizija Republike Srpske |pages= |language=sr |archiveurl= |archivedate= |quote= |accessdate=10. 1. 2012. }}&lt;/ref&gt;

{{niz|
pre=[[Patrijarh srpski Irinej|Irinej Gavrilović]]|
spisak= vikarni [[episkop moravički]]&lt;br /&gt;[[1978]]—[[1980]].|
posle=[[Sava Andrić]]|
pre2=[[Andrej Frušić]]|
spisak2=[[Eparhija banjalučka|episkop banjalučki]]&lt;br /&gt;od [[1980]].|
posle2= -
}}

== Izvori ==
{{izvori}}

== Spoljašnje veze ==
* [http://www.spcportal.org/index.php?pg=1281&amp;lang=srl Jefrem Milutinović — biografija]{{Dead link|date=October 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* [http://orthodoxwiki.org/Jefrem_%28Milutinovic%29_of_Banja_Luka Jefrem Milutinović (orthodoxwiki)]

{{Commonscat|Jefrem Milutinović}}

{{Lifetime|1944||Milutinović, Jefrem}}

[[Kategorija:Biografije, Prijedor]]
[[Kategorija:Episkopi banjalučki]]</text>
      <sha1>bgdodc7z6n02hbdme961o7e2h6l0203</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260060</id>
      <parentid>41260057</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T11:57:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vipz</username>
        <id>151311</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>rv vandalizmi</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5098" xml:space="preserve">{{Arhijerej
 | Arhijerej = Jefrem
 | Slika = 
 | Pomjesna crkva = [[Srpska pravoslavna crkva]]
 | Arhiepiskopija = 
 | Mitropolija = 
 | Eparhija = [[Eparhija banjalučka]]
 | Arhijerejski čin = [[Episkopos|Episkop]]
 | Titula = ''Episkop banjalučki''
 | Način obraćanja = Njegovo preosveštenstvo
 | Država = [[Bosna i Hercegovina]]
 | Sjedište = [[Banja Luka]], [[Republika Srpska]]
 | Godine službe = od [[1980]].
 | Prethodnik =
 | Nasljednik =
 | Svetovno ime = Mile Milutinović
 | Datum rođenja = [[15. 4.|15. april]] [[1944]].
 | Mjesto rođenja = [[Busnovi (Prijedor)|Busnovi]] kod [[Prijedor]]a
 | Država rođenja = [[Jugoslavija]]
 | Datum smrti = 
 | Mjesto smrti =
 | Država smrti = 
 | Napomena = 
}}
'''Jefrem''' (svetovno ''Mile Milutinović''; [[Busnovi (Prijedor)|Busnovi]], [[15. 4.|15. aprila]] [[1944]]) je [[Eparhija banjalučka|episkop banjalučki]].

== Biografija ==
Episkop banjalučki Jefrem (Milutinović) rođen je u selu [[Busnovi (Prijedor)|Busnovi]] kod [[Prijedor]]a, [[15. 4.|15. aprila]] [[1944]]. godine. Osnovnu školu i gimnaziju završio je u mjestu rođenja i u [[Sanski Most|Sanskom Mostu]]. Zamonašio se u [[manastir Liplje|manastiru Liplje]] [[9. 7.|9. jula]] [[1967]]. godine i iste godine je upisan u [[bogoslovija|bogosloviju]] u [[manastir Krka|manastiru Krki]] koju je završio sa odličnim uspehom [[1971]]. godine. U čin [[jerođakon]]a rukopoložio ga je Episkop Banjalučki Andrej [[14. 1.|14. januara]] [[1968]]. godine u Sabornom hramu u [[Banja Luka|Banjoj Luci]], a na Duhove [[14. 6.|14. juna]] [[1970]]. godine u čin jeromonaha.

Po završetku bogoslovije upućen je na dalje školovanje u [[Moskva|Moskovsku]] duhovnu akademiju, koju završava sa odličnim uspjehom [[1975]]. godine, sa zvanjem kandidata bogoslovlja za rad Učenje [[Vasilije iz Cezareje|Svetog Vasilija Velikog]] o monaštvu. [[Sveti arhijerejski sinod|Sveti arhijerejski sinod SPC]], je te godine sinđela Jefrema postavio za suplenta Bogoslovije [[Sveta tri jerarha]] u manastiru Krki. Pored ove dužnosti, u bogosloviji je obavljao i dužnost glavnog vaspitača.

== Episkopstvo ==
Episkop Jefrem je zatekao mnogo povoljniju situaciju u Eparhiji nego njegovi prethodnici, episkopi Vasilije i Andrej. Već je bilo mnogo urađeno na obnovi Eparhije, a i političke prilike su bile znatno povoljnije i one su značajno iskorištene. Međutim, potom dolazi do rušenja zajedničke države i izbijanja građanskog rata, ponovo sa teškim posljedicama po srpski narod i [[Srpska pravoslavna crkva|Srpsku pravoslavnu crkvu]]. U isto vrijeme srpski narod doživljava i duhovni preporod, i Crkva sve više zauzima mjesto u narodnom životu.

Većinu vremena i truda u svojih dvadeset i šest godina arhijerejskog rada episkop Jefrem uložio na obnovu onoga što je uništeno u [[Drugi svjetski rat|Drugom svjetskom ratu]]. Plan [[Ante Pavelić|Pavelićeve]] [[Nezavisna Država Hrvatska|NDH]] bio je da [[Banja Luka]] postane njen glavni grad i zato je velikom većinom pravoslavna, srpska i buntovna [[Bosanska Krajina]] bila na glavnom udaru hrvatskih [[ustaše|ustaša]] i njemačkih [[nacionalsocijalizam|nacista]]. Na teritoriji Banjalučke Eparhije nalazi se stratište i grobnica koncentracionog logora [[Jasenovac]] - Donja Gradina, kao i niz drugih stratišta - “Groblje mozgova” kod hrama Svetog Marka u [[Draksenić]]u te Drakulić su samo najpoznatija među njima.

Za vrijeme episkopa Jefrema, kanonizovan je [[Sveštenomučenik Platon Banjalučki]] (Jovanović).

== Hram Hrista Spasitelja ==
Episkop Jefrem je uložio ogroman trud u obnovu svoje eparhije. Među najznačajnijim je obnova katedralnog hrama u Banjoj Luci. Crkva, koju su srušili hrvatski fašisti 1941. godine, i čiju obnovu [[komunizam|komunisti]] nisu dopuštali do [[1991]]. godine, je sada izgrađena. Prva Sveta liturgija je služena u septembru [[2004]]. godine.

== Priznanja ==
* [[Orden Republike Srpske]] (2012)&lt;ref name=&quot;Srpska obilježila 20 godina postojanja, Dan i krsnu slavu Svetog Stefana&quot;&gt;{{cite web |url=http://rtrs.tv/vijesti/vijest.php?id=53399 |title=Srpska obilježila 20 godina postojanja, Dan i krsnu slavu Svetog Stefana |author= |authorlink= |coauthors= |date=10. 1. 2012. |format= |work= |publisher=Radio-televizija Republike Srpske |pages= |language=sr |archiveurl= |archivedate= |quote= |accessdate=10. 1. 2012. }}&lt;/ref&gt;

{{niz|
pre=[[Patrijarh srpski Irinej|Irinej Gavrilović]]|
spisak= vikarni [[episkop moravički]]&lt;br /&gt;[[1978]]—[[1980]].|
posle=[[Sava Andrić]]|
pre2=[[Andrej Frušić]]|
spisak2=[[Eparhija banjalučka|episkop banjalučki]]&lt;br /&gt;od [[1980]].|
posle2= -
}}

== Izvori ==
{{izvori}}

== Spoljašnje veze ==
* [http://www.spcportal.org/index.php?pg=1281&amp;lang=srl Jefrem Milutinović — biografija]{{Dead link|date=October 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* [http://orthodoxwiki.org/Jefrem_%28Milutinovic%29_of_Banja_Luka Jefrem Milutinović (orthodoxwiki)]

{{Commonscat|Jefrem Milutinović}}

{{Lifetime|1944||Milutinović, Jefrem}}

[[Kategorija:Biografije, Prijedor]]
[[Kategorija:Episkopi banjalučki]]</text>
      <sha1>g8cixf449zmxzl5p5nvmjshko53f8wr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Marin Srakić</title>
    <ns>0</ns>
    <id>185588</id>
    <revision>
      <id>41259999</id>
      <parentid>41259832</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T18:34:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>89.201.222.141</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4212" xml:space="preserve">{{Infookvir kardinal
| ime_kardinala  = Marin Srakić
| slika          = MarinSrakic.jpg
| slika_širina   = 200px
| slika_opis     = Nadbiskup Marin Srakić prigodom proglašenja [[Bjelovarsko-križevačka biskupija|Bjelovarsko-križevačke biskupije]]
| datum_rođenja  = [[6. 7.|6. srpnja]] [[1937]].
| mjesto_rođenja = [[Ivanovci (Valpovo)|Ivanovci]]
| datum_smrti    = 
| mjesto_smrti   = 
| zaređen_za_svećenika = [[6. 3.|6. ožujka]] [[1960]].
| zaređen_za_biskupa = [[24.3.|24. ožujka]] [[1990.]]
| nadbiskup      = [[18.6.|18. lipnja]] [[2008.]]
| kardinal       = [[21.10|21. listopada]] [[2003.]]
| titula         = [[nadbiskup]] [[Đakovačko-osječka nadbiskupija|đakovačko-osječki u miru]]
| služba         =
| počasti_u_njegovo_ime =
}}
[[Kardinal|Kard.]] '''Marin Srakić''' ([[Ivanovci (Valpovo)|Ivanovci]], [[6. 7.|6. srpnja]] [[1937]]) &lt;ref&gt;[http://www.hbk.hr/?type=diocesan&amp;ID=20 HBK: Mons. Marin Srakić]&lt;/ref&gt;, [[nadbiskup]] [[Đakovačko-osječka nadbiskupija|đakovačko-osječki u miru]].

== Školovanje ==
Pohađao je Nadbiskupsku klasičnu gimnaziju na [[Šalata|Šalati]] u [[Zagreb]]u, a [[ispit zrelosti]] položio na [[licej]]u Visoke bogoslovne škole u [[Đakovo|Đakovu]]. Studij [[teologija|teologije]] upisao je na Visokoj bogoslovnoj školi u Đakovu i nastavio na [[Katolički bogoslovni fakultet u Zagrebu|Katoličkom bogoslovnom fakultetu u Zagrebu]], gdje je i diplomirao. Nakon poslijediplomskoga studija postigao je [[licencijat]] iz teologije na Katoličkom bogoslovnom fakultetu u Zagrebu, a na Papinskom lateranskom sveučilištu u [[Rim]]u postigao je [[doktorat]] iz [[moralna teologija|moralne teologije]]. 

== Svećeničke i nastavničke službe ==
Za [[svećenik]]a je zaređen 6. ožujka 1960. godine. Vršio je sljedeće službe:
* od 1960. do 1961. bio je duhovni pomoćnik u [[Slavonski Brod|Slavonskom Brodu]];
* od 1961. do 1965. upravitelj župe [[Podravski Podgajci]];
* od 1965. do 1967. te od 1970. do 1973. [[odgojitelj]] u Bogoslovnom sjemeništu u [[Đakovo|Đakovu]];
* od 1977. do 1989. [[rektor]] Bogoslovnoga sjemeništa u Đakovu;
* od 1966. do 1967. te od 1970. do 1999. [[profesor]] moralne teologije na Visokoj bogoslovnoj školi u Đakovu, kasnije Teologiji u Đakovu, područnoga studija Katoličkoga bogoslovnog fakulteta Sveučilišta u Zagrebu. 

== Biskupska služba ==
Sveti otac [[Ivan Pavao II.]] imenovao ga je pomoćnim biskupom Đakovačke i srijemske biskupije 2. veljače 1990. godine. Za biskupa je zaređen 24. ožujka iste godine. Obavljao je službu generalnoga [[vikar]]a i [[prepošt]]a Stolnoga kaptola đakovačkog i srijemskog. Imenovan je [[biskup koadjuktor|biskupom koadjutorom]] Biskupije đakovačke i srijemske 10. veljače 1996. godine, a službu đakovačkoga i srijemskoga biskupa preuzeo je 6. veljače 1997. godine. 

Na zasjedanju Hrvatske biskupske konferencije (HBK) u [[Gospić]]u 18. listopada 2007. godine izabran je za predsjednika HBK. 2008. papa Benedikt XVI. uzdigao je tadašnju biskupiju Đakovačku i srijemsku ili Bosansku u rang nadbiskupije i metropolitanskog sjedišta, a Marin Srakić je imenovan nadbiskupom i metropolitom. Papa Franjo prihvatio je njegovo odreknuće od službe dana 18. travnja 2013. zbog navršene kanonske dobi te je novim nadbiskupom/metropolitom imenovan mons. dr. Đuro Hranić dotadašnji nadbiskup koadjutor.

== Službe u [[Hrvatska biskupska konferencija|HBK]] ==
* predsjednik HBK 
* predsjednik Stalnoga vijeća HBK 
* predsjednik Pravne komisije HBK 
* predsjednik Vijeća HBK za sjemeništa i duhovna zvanja

== Izvori ==
{{izvori}}

{{Normativna kontrola}}

{{Lifetime|1937||Srakić, Marin}}
[[Kategorija:Hrvatski nadbiskupi]]
[[Kategorija:Hrvatski biskupi]]
[[Kategorija:Hrvatski katolički svećenici]]
[[Kategorija:Biografije, Valpovo]]
[[Katolička crkva|Titule u Katoličkoj crkvi]]
{{Redoslijed 
|gl_članak_funkcija = [[Đakovačko-osiječka nadbiskupija]] 1997.-2013.
|prethodnik=[[Ćiril Kos]]|nasljednik=[[Đuro Hranić]]}}

{{Redoslijed
|prethodnik = [[Josip Bozanić|Josip Bozanić 1997.-2002.]]
|gl_članak_funkcija = predsjednik HBK 2002.-2007. i 2007.-2012.
|naslijednik = [[Želimir Puljić|Želimir Puljić 2012.-trenutno]]
}}</text>
      <sha1>8lkoxa7uf9hg580yktm0dzp2hlc4ime</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260045</id>
      <parentid>41259999</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T08:51:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vipz</username>
        <id>151311</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4182" xml:space="preserve">{{Infookvir kardinal
| ime_kardinala  = Marin Srakić
| slika          = MarinSrakic.jpg
| slika_širina   = 200px
| slika_opis     = Nadbiskup Marin Srakić prigodom proglašenja [[Bjelovarsko-križevačka biskupija|Bjelovarsko-križevačke biskupije]]
| datum_rođenja  = [[6. srpnja]] [[1937]].
| mjesto_rođenja = [[Ivanovci (Valpovo)|Ivanovci]]
| datum_smrti    = 
| mjesto_smrti   = 
| zaređen_za_svećenika = [[6. ožujka]] [[1960]].
| zaređen_za_biskupa = [[24. ožujka]] [[1990.]]
| nadbiskup      = [[18. lipnja]] [[2008.]]
| kardinal       = [[21. listopada]] [[2003.]]
| titula         = [[nadbiskup]] [[Đakovačko-osječka nadbiskupija|đakovačko-osječki u miru]]
| služba         =
| počasti_u_njegovo_ime =
}}
[[Kardinal|Kard.]] '''Marin Srakić''' ([[Ivanovci (Valpovo)|Ivanovci]], [[6. 7.|6. srpnja]] [[1937]]) &lt;ref&gt;[http://www.hbk.hr/?type=diocesan&amp;ID=20 HBK: Mons. Marin Srakić]&lt;/ref&gt;, [[nadbiskup]] [[Đakovačko-osječka nadbiskupija|đakovačko-osječki u miru]].

== Školovanje ==
Pohađao je Nadbiskupsku klasičnu gimnaziju na [[Šalata|Šalati]] u [[Zagreb]]u, a [[ispit zrelosti]] položio na [[licej]]u Visoke bogoslovne škole u [[Đakovo|Đakovu]]. Studij [[teologija|teologije]] upisao je na Visokoj bogoslovnoj školi u Đakovu i nastavio na [[Katolički bogoslovni fakultet u Zagrebu|Katoličkom bogoslovnom fakultetu u Zagrebu]], gdje je i diplomirao. Nakon poslijediplomskoga studija postigao je [[licencijat]] iz teologije na Katoličkom bogoslovnom fakultetu u Zagrebu, a na Papinskom lateranskom sveučilištu u [[Rim]]u postigao je [[doktorat]] iz [[moralna teologija|moralne teologije]]. 

== Svećeničke i nastavničke službe ==
Za [[svećenik]]a je zaređen 6. ožujka 1960. godine. Vršio je sljedeće službe:
* od 1960. do 1961. bio je duhovni pomoćnik u [[Slavonski Brod|Slavonskom Brodu]];
* od 1961. do 1965. upravitelj župe [[Podravski Podgajci]];
* od 1965. do 1967. te od 1970. do 1973. [[odgojitelj]] u Bogoslovnom sjemeništu u [[Đakovo|Đakovu]];
* od 1977. do 1989. [[rektor]] Bogoslovnoga sjemeništa u Đakovu;
* od 1966. do 1967. te od 1970. do 1999. [[profesor]] moralne teologije na Visokoj bogoslovnoj školi u Đakovu, kasnije Teologiji u Đakovu, područnoga studija Katoličkoga bogoslovnog fakulteta Sveučilišta u Zagrebu. 

== Biskupska služba ==
Sveti otac [[Ivan Pavao II.]] imenovao ga je pomoćnim biskupom Đakovačke i srijemske biskupije 2. veljače 1990. godine. Za biskupa je zaređen 24. ožujka iste godine. Obavljao je službu generalnoga [[vikar]]a i [[prepošt]]a Stolnoga kaptola đakovačkog i srijemskog. Imenovan je [[biskup koadjuktor|biskupom koadjutorom]] Biskupije đakovačke i srijemske 10. veljače 1996. godine, a službu đakovačkoga i srijemskoga biskupa preuzeo je 6. veljače 1997. godine. 

Na zasjedanju Hrvatske biskupske konferencije (HBK) u [[Gospić]]u 18. listopada 2007. godine izabran je za predsjednika HBK. 2008. papa Benedikt XVI. uzdigao je tadašnju biskupiju Đakovačku i srijemsku ili Bosansku u rang nadbiskupije i metropolitanskog sjedišta, a Marin Srakić je imenovan nadbiskupom i metropolitom. Papa Franjo prihvatio je njegovo odreknuće od službe dana 18. travnja 2013. zbog navršene kanonske dobi te je novim nadbiskupom/metropolitom imenovan mons. dr. Đuro Hranić dotadašnji nadbiskup koadjutor.

== Službe u [[Hrvatska biskupska konferencija|HBK]] ==
* predsjednik HBK 
* predsjednik Stalnoga vijeća HBK 
* predsjednik Pravne komisije HBK 
* predsjednik Vijeća HBK za sjemeništa i duhovna zvanja

== Izvori ==
{{izvori}}

{{Normativna kontrola}}

{{Lifetime|1937||Srakić, Marin}}
[[Kategorija:Hrvatski nadbiskupi]]
[[Kategorija:Hrvatski biskupi]]
[[Kategorija:Hrvatski katolički svećenici]]
[[Kategorija:Biografije, Valpovo]]
[[Katolička crkva|Titule u Katoličkoj crkvi]]
{{Redoslijed 
|gl_članak_funkcija = [[Đakovačko-osiječka nadbiskupija]] 1997.-2013.
|prethodnik=[[Ćiril Kos]]|nasljednik=[[Đuro Hranić]]}}

{{Redoslijed
|prethodnik = [[Josip Bozanić|Josip Bozanić 1997.-2002.]]
|gl_članak_funkcija = predsjednik HBK 2002.-2007. i 2007.-2012.
|naslijednik = [[Želimir Puljić|Želimir Puljić 2012.-trenutno]]
}}</text>
      <sha1>9wms29xeppbsi2tsgfnh60ir4vp5yqp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Treća crnogorska liga</title>
    <ns>0</ns>
    <id>214820</id>
    <revision>
      <id>41260054</id>
      <parentid>41178554</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T10:58:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>49.130.129.68</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4353" xml:space="preserve">{{Fudbalska liga (SR)
| ime                    = Treća liga Crne Gore
| slika                  = FSCG.gif
| slika_širina           = 150px
| slika_opis             = Logo Fudbalskog saveza Crne Gore
| sport                  = [[Fudbal]]
| konfederacija          = [[UEFA]]
| država                 = {{flagcountry|CG}}
| republika              = 
| pokrajina              = 
| regija                 = 
| oblast                 = 
| osnovana               = [[2006]].
| ugašena                = 
| rang                   = 3
| viši_rang              = [[Druga liga Crne Gore u fudbalu|Druga liga Crne Gore]]
| niži_rang              = 
| broj_timova            = Tri grupe
| domaći_kup             = 
| međunarodna_takmičenja  = 
| najviše_titula         = 
| trenutni_šampion       = 
| vebsajt                = [http://srednjaregija.me/ Srednja regija] [http://juznaregija.me/ Južna regija] [http://fscg.me/ FSCG]
| sezona                 = [[Treća liga Crne Gore u fudbalu 2022/23.|2022/23.]]
}}

'''Treća liga Crne Gore u fudbalu''' je treći stepen [[fudbal]]skog takmičenja u [[Crna Gora|Crnoj Gori]]. Prvoplasirane ekipe iz svakog regiona kvalifikuju se za baraž u kojem najbolja dva kluba obezbeđuju plasman u [[Druga liga Crne Gore u fudbalu|Drugu ligu Crne Gore]].

== Sjeverni region 2015-16 ==

{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align: center;&quot;
|-
!width=&quot;175&quot;| Tabela
!width=&quot;20&quot;| Bod.
|- bgcolor=&quot;#ccffcc&quot;
|align=left| [[FK Pljevlja]]
|'''10'''
|- bgcolor=&quot;#cccccc&quot;
|align=left| [[FK Petnjica]]
|'''9'''
|- bgcolor=&quot;#cccccc&quot;
|align=left| [[FK Polimije]]
|'''7'''
|- bgcolor=&quot;#cccccc&quot;
|align=left| [[FK Komovi]]
|'''6'''
|- bgcolor=&quot;#cccccc&quot;
|align=left| [[FK Fair Play]]
|'''6'''
|- bgcolor=&quot;#cccccc&quot;
|align=left| [[FK Sjeverna Zvijezda]]
|'''3'''
|- bgcolor=&quot;#cccccc&quot;
|align=left| [[FK Napredak]]
|'''3'''
|- bgcolor=&quot;#cccccc&quot;
|align=left| [[FK Gusinje]]
|'''3'''
|}
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align: center;&quot;
|-
|- bgcolor=&quot;#ccffcc&quot;
|align=left| [[Baraž za drugu fudbalsku crnogorsku ligu]]
|}

== Centralni region 2015-16 ==

{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align: center;&quot;
|-
!width=&quot;175&quot;| Tabela
!width=&quot;20&quot;| Uta.
!width=&quot;20&quot;| Pob.
!width=&quot;20&quot;| Izj.
!width=&quot;20&quot;| Por.
!width=&quot;20&quot;| DG.
!width=&quot;20&quot;| PrG.
!width=&quot;20&quot;| GR
!width=&quot;20&quot;| Bod.
|- bgcolor=&quot;#cccccc&quot;
|align=left| [[FK Čelik Nikšić]]
|7||7||0||0||37||4||33||'''21'''
|- bgcolor=&quot;#ccffcc&quot;
|align=left| [[FK Zora]]
|7||5||1||1||19||6||13||'''16'''
|- bgcolor=&quot;#cccccc&quot;
|align=left| [[FK Gorštak]]
|7||3||2||2||17||16||1||'''11'''
|- bgcolor=&quot;#cccccc&quot;
|align=left| [[OFK Mladost Lješkopolje]]
|7||2||3||2||11||11||0||'''9'''
|- bgcolor=&quot;#cccccc&quot;
|align=left| [[FK Crvena Stijena]]
|7||2||1||4||11||15||-4||'''7'''
|- bgcolor=&quot;#cccccc&quot;
|align=left| [[FK Zabjelo(-3)]]
|7||1||1||5||10||21||-11||'''1'''
|- bgcolor=&quot;#cccccc&quot;
|align=left| [[FK Ribnica]]
|6||0||0||6||6||38||-32||'''0'''
|}
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align: center;&quot;
|-
|- bgcolor=&quot;#ccffcc&quot;
|align=left| [[Baraž za drugu fudbalsku crnogorsku ligu]]
|}
NAPOMENA:FK Čelik Nikšić ima zabranu napredovanja u viši rang zbog kazne fudbalskog saveza Crne Gore.

== Južni region 2015-16==

{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align: center;&quot;
|-
!width=&quot;175&quot;| Tabela
!width=&quot;20&quot;| Uta.
!width=&quot;20&quot;| Pob.
!width=&quot;20&quot;| Izj.
!width=&quot;20&quot;| Por.
!width=&quot;20&quot;| DG.
!width=&quot;20&quot;| PrG.
!width=&quot;20&quot;| GR
!width=&quot;20&quot;| Bod.
|- bgcolor=&quot;#ccffcc&quot;
|align=left| [[FK Otrant-Olympic Ulcinj]]
||4||3||1||0||18||2||16||'''10'''
|- bgcolor=&quot;#cccccc&quot;
|align=left| [[FK Arsenal Tivat]]
|4||3||1||0||10||2||8||'''10'''
|- bgcolor=&quot;#cccccc&quot;
|align=left| [[FK Sloga Radovići]]
||3||1||1||1||5||5||0||'''4'''
|- bgcolor=&quot;#cccccc&quot;
|align=left| [[FK Hajduk Bar]]
|3||1||0||2||7||12||-5||'''3'''
|- bgcolor=&quot;#cccccc&quot;
|align=left| [[FK Sloga Stari Bar]]
|3||0||1||2||3||10||-7||'''1'''
|- bgcolor=&quot;#cccccc&quot;
|align=left| [[FK Mogren Budva]]
|3||0||0||3||5||17||-12||'''0'''

|}
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align: center;&quot;
|-
|- bgcolor=&quot;#ccffcc&quot;
|align=left| [[Baraž za drugu fudbalsku crnogorsku ligu]]
|}

== Spoljašnje veze i reference ==
* [http://www.fscg.co.me Fudbalski savez Crne Gore - Zvanični sajt] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140831150929/http://www.fscg.co.me/ |date=2014-08-31 }}

[[Kategorija:Nacionalne fudbalske ili nogometne lige]]
[[Kategorija:Fudbal ili nogomet u Crnoj Gori]]</text>
      <sha1>aol63zf7vl53v999v9llkjg37btmn2c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Premijer Japana</title>
    <ns>0</ns>
    <id>225489</id>
    <revision>
      <id>41260025</id>
      <parentid>41238382</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T00:20:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>Bot: Menjam datoteku/fajl Fumio_Kishida_20211004.jpg sa Fumio_Kishida_20211005.jpg.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5527" xml:space="preserve">{{Infobox Politička funkcija
|funkcija                = Premijer
|entitet                 = Japana
|izvorno_ime             = 内閣総理大臣
|zastava                 = 
|zastava_veličina        = 
|zastava_border          = 
|zastava_opis            = 
|simbol                  = Emblem of the Prime Minister of Japan.svg
|simbol_veličina         = 150px
|simbol_opis             = Službeni simbol premijera Japana
|odjel                   = 
|odgovara                = 
|slika                   = Fumio Kishida 20211005.jpg
|slika_veličina          = 220px
|alt                     = 
|inkumbent               = [[Fumio Kishida]]
|inkumbent_od            = [[4. listopada]] [[2021.]]
|titula                  = [[Njegova Ekselencija]]
|sjedište                = ''[[Kantei]]''
|predlagatelj            = 
|predlagatelj_funkcija   = 
|imenuje                 = [[Car Japana|Car]]
|imenuje_funkcija        = 
|mandat                  = Četiri godine ili manje&lt;br /&gt;&lt;small&gt;(Kabinet će podnijeti osvaku ''en masse'' nakon općih izbora za Predstavnički dom. Njihov mandat traje četiri godine i može biti prekinut ranije. Nema ograničenja po pitanju broja mandata koje jedan premijer može odslužiti. Prema konvenciji, premijer je predjednik pobjedničke stranke.)&lt;/small&gt;
|inauguracijski          = 
|formiranje              = [[22. prosinca]] [[1885.]]
|prvi                    = [[Itō Hirobumi]]
|posljednji              = 
|ukinuta                 = 
|sukcesija               = 
|zamjenik                = 
|plaća                   = 
|odanost                 = 
|činovi                  = 
|web                     = [http://www.kantei.go.jp/foreign/index-e.html www.kantei.go.jp]
}}
{{nihongo|'''Premijer Japana'''|内閣総理大臣|Naikaku-sōri-daijin}} je [[Premijer|predsjednik Vlade]] [[Japan]]a. Premijera imenuje [[Car Japana|Car]], na prijedlog [[Kokkai|Parlamenta]]. Premijer je i sam, uvijek, član parlamenta, a da bi ostao na funkciji mora uživati povjerenje u [[Shūgiin|Predstavničkom domu]]. On je vođa Kabineta te imenuje i razrješuje dužnosti ministre u Vladi. Zanimljivo je kako je doslovni prijevod titule s Japanskog '''Ministar za opsežno upravljanje Kabinetom''', odnosno '''Ministar koji predsjeda Kabinetom'''. 

Funkcija je stvorena [[22. prosinca]] [[1885.]], četiri godine prije stupanja na snagu [[Meijiev ustav|Meijijevog ustava]], a prvi obnašatelj dužnosti bio je [[Itō Hirobumi]]. Funkcija je u suvremenom obliku stvorena stupanjem na snagu [[Ustav Japana|aktualnog Ustava]], [[1947.]] godine. 

Od [[4. listopada]] [[2021.]], aktualni premijer Japana je [[Fumio Kishida]].

== Kvalifikacije ==

Da bi netko uopće mogao postati premijer Japana, mora zadovoljavati sljedeće kriterije:

* Mora biti član jednog od dva doma nacionalnog parlamenta. Ova odredba automatski uključuje i sljedeće zahtjeve: minimalna dob od 25 godina, kao i [[Japanci|japanska nacionalnost]]. 
* Potencijalni premijer ne smije biti član vojnih jedinica. Ova odredba, kao kandidate, isključuje sve članove [[Oružane snage Japana|Oružanih snaga Japana]] kao i sve bivše članove [[Carska japanska vojska|Carske vojske]] i [[Carska japanska mornarica|mornarice]], uz koje su usko povezane [[militarizam|militarističke]] ideje. Ipak, neki bivši dužnosnici iz razdoblja [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]] ipak mogu biti izabrani za premijera, čemu je najbolji primjer [[Yasuhiro Nakasone]]. 

== Uloga ==

=== Ustavne uloge ===

* Uživa pravo i obvezu &quot;kontrole i nadzora&quot; nad cijelom egzekutivom.&lt;ref&gt;Članak 5. [[Ustav Japana|Ustava Japana]]&lt;/ref&gt; 
* U ime Vlade (Kabineta), Parlamentu predstavlja prijedloge zakona.&lt;ref name=&quot;ReferenceA&quot;&gt;Članak 72. [[Ustav Japana|Ustava Japana]]&lt;/ref&gt;
* Stavlja potpis na zakone i Vladine uredbe (zajedno s ostalim članovima Kabineta).&lt;ref&gt;Članak 74. [[Ustav Japana|Ustava Japana]]&lt;/ref&gt; 
* Imenuje sve ministre u Vladi, uz pravo razrješenja dužnosti u bilo kojem trenutku.&lt;ref&gt;Članak 68. [[Ustav Japana|Ustava Japana]]&lt;/ref&gt; 
* Može izdati dozvolu za pokretanje postupka protiv nekog člana Kabineta.&lt;ref&gt;Članak 75. [[Ustav Japana|Ustava Japana]]&lt;/ref&gt; 
* Nacionalnom parlamentu prezentira izvještaje o unutrašnjoj i vanjskoj politici.&lt;ref name=&quot;ReferenceA&quot;/&gt;
* Odgovara nacionalnom Parlamentu u slučaju upita i zahtjeva za objašnjenjem.&lt;ref&gt;Članak 63. [[Ustav Japana|Ustava Japana]]&lt;/ref&gt; 

=== Zakonske uloge ===

* Predsjeda sjednicama Kabineta.&lt;ref&gt;Zakon o Vladi, čl. 4.&lt;/ref&gt;
* Vrhovni zapovjednik [[Oružane snage Japana|Oružanih snaga Japana]].&lt;ref&gt;Zakon o Oružanim snagama iz 1954. godine&lt;/ref&gt;
* Ukoliko dokaže osnovu, može poništiti sudski nalog usmjeren prema upravnom aktu.&lt;ref&gt;Zakon o upravnom postupku, čl. 27.&lt;/ref&gt;

== Simboli ==

&lt;center&gt;&lt;gallery&gt;
File:Standard of the Prime Minister of Japan.svg|Zastava premijera
File:Emblem of the Prime Minister of Japan.svg|[[Simbol vlade Japana|Simbol premijera]]
File:Go-shichi no kiri crest 2.svg|Grb premijera
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;

== Popis premijera Japana ==
{{glavni|Lista premijera Japana}}
== Reference ==
{{reflist}}

== Vanjske poveznice ==
{{Commonscat|Prime ministers of Japan}}
* [http://www.kantei.go.jp/foreign/index-e.html Prime Minister of Japan and His Cabinet] Official website
* [http://www.geocities.co.jp/WallStreet-Bull/6515/rekidaiNaikaku.htm List of Japanese cabinets 1885 to 1989]　{{jp icon}}

{{Premijeri Japana}}

[[Kategorija:Premijeri Japana| *]]
[[Kategorija:Politika Japana]]
[[Kategorija:Premijeri po državama|Japan]]</text>
      <sha1>9qlejxqkl22mb7j1i7mc8sn9cagplej</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ljubomir Jovanović Patak</title>
    <ns>0</ns>
    <id>231716</id>
    <revision>
      <id>41260028</id>
      <parentid>41251090</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T05:11:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>87.116.161.149</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Drugi svetski rat */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7962" xml:space="preserve">{{drugo značenje2|Ljubomir Jovanović}}

'''Ljubomir Ljuba Jovanović - Patak''' je bio četnički potpukovnik, komandant [[Timočki korpus JVUO|Timočkog korpusa]] [[JVuO]].&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_67.htm&lt;/ref&gt; 

Pobegao je iz zemlje [[1945]]. godine.

&lt;!---
== Prvi svetski rat ==
{{main|Solunski proces}}
[[1915]]. godine Ljuba Jovanović - Patak, ministra unutrašnjih dela, sa srpskom vladom i vojskom se povukao na solunski front. [[1916]]. godine tamo se angažovao na prikupljanju optužbi i svedoka koji će biti iskorišćeni na [[Solunski proces|solunskom procesu]] protiv „[[Crna ruka|Crne ruke]]”.&lt;ref name=&quot;Bjelica&quot;&gt;[http://www.akademediasrbija.com/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=5748:2012-06-15-16-14-07&amp;catid=42:xfiles&amp;Itemid=61 “ЦРНА РУКА”ОРГАНИЗАЦИЈА „УЈЕДИЊЕЊЕ ИЛИ СМРТ!”]&lt;/ref&gt; Ministar unutrašnjih dela Ljuba Jovanović je 12. decembra 1916. poslao ministru vojnom Božidaru Terziću jedan akt, tzv. Prezidijal, u kome ga obaveštava da je na osnovu nekih zaplenjenih dokumenata saznao da je pukovnik [[Dragutin Dimitrijević]] sa svojim istomišljenicima planirao prevrat i ubistvo Nikole Pašića.&lt;ref name=&quot;Bjelica&quot;/&gt; Smatra se da je Ljuba Jovanović jedan od „najzaslužnijih“ za proces u Solunu, i da je celu „solunsku aferu“ hteo da iskoristi za čišćenje vojske „od mnogih oficira koji su bili zazorni Radikalnoj stranci“.&lt;ref&gt;[http://www.novosti.rs/dodatni_sadrzaj/clanci.119.html:458056-Metak-i-bez-presude Metak i bez presude!]&lt;/ref&gt;
--&gt;

== Drugi svetski rat ==

Bio je major vojske Kraljevine Jugoslavije. Od kraja [[1942]]. do marta 1945. bio je komandant Timočkog korpusa [[JVO]]. Prije toga, tokom 1942. godine, u sklopu [[Legalizovani četnici|legalizacije Mihailovićevih odreda]] i integrisanja u formacije pod komandom [[Vlada narodnog spasa|Nedićeve vlade]], Jovanović je obavljao dužnost komandanta [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]] u [[Zaječar|Zaječaru]].

Početkom 1943. godine, Jovanović piše svom podređenom oficiru:
{{citat|Dragi Brano, ovih dana pripremam jednu veliku akciju protiv Mošinaca оd Zaječara pa u pravcu Niša, gde god ih nađem. Јоš jednom za našu predstojeću akciju. Тi sam valjda znaš da je ona neophodnа јer partizani se moraju definitivno i u korenu uništiti ako želimo da u datom momentu radimo po predviđenim planovima. Partizane sada treba potpuno uništiti - dvanaesti je čas!&lt;ref&gt;https://www.rastko.rs/istorija/delo/13229&lt;/ref&gt;|Pismo komandanta Timočkog korpusa [[Ljubomir Jovanović Patak|Ljube Jovanovića]] majoru Branimiru Petroviću 14. januara 1943.}}

19. novembra 1943. potpisani su na snagu prvi [[Ugovori o saradnji četnika i Vermahta]], koji su četnicima nametali obavezu &quot;da prekinu sve veze sa silama koje se nalaze u ratu sa Nemačkom i da izruče štabove za vezu tih sila koji se nalaze kod njih&quot;.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_12_3_166.htm&lt;/ref&gt; 30. novembra 1943. godine general Mihailović naređuje Ljubi Patku, komandantu Timočkog korpusa, da protera britanskog majora Erika Grinvuda koji hoće da vrši akcije protiv Nemaca bez njegovog dopuštenja:

{{citat|Kod vas je tamo engleski major Grinvud sa telegrafistom. To je posledica prosjačenja materijala. Nije došao da vas pomogne u materijalu već da uništi naša sela za neku sitnu sabotažu. Naređujem da Grinvuda sa celom pratnjom najurite kao kučku po mom naređenju jer je pošao na teren bez mog odobrenja. Ponavljam najurite ga kao kučku i izvestite.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_3_42.htm&lt;/ref&gt;|Depeša generala Mihailovića Ljubi Patku od 30. novembra 1943.}}

[[Datoteka:Zone odgovornosti četnika, prema sporazumu sa Nemcima.png|thumb|Zone odgovornosti četničkih komandanata u okupiranoj Srbiji, prema sporazumu sa Nemcima 1943. [[Jevrem Simić]] i [[Nikola Kalabić]] (roze), [[Vojislav Lukačević]] (plavo), [[Ljuba Jovanović Patak]] (zeleno) i [[Mihailo Čačić]] (sivo).]]
 
U svom izvještaju Draži Mihailoviću od 16. juna 1944. godine, komandant Timočkog korpusa JVuO piše o strijeljanjima dezertera i četnika koje su partizani zarobili i pustili na slobodu: 
{{citat|Streljao sam 75 vojnika radi toga što su se predali partizanima. Iste su partizani razoružali i pustili namerno da podrivaju naše redove i šire defetizam. Izvršen broj streljanja za napuštanje položaja u borbi. Smatram da ovako mora postupiti svaki komandant naših jedinica, jer se samo na taj način može rešiti sličnih namera partizana.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/3, Beograd, 1983, str. 719.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://www.noviplamen.net/glavna/kako-su-dzelati-postali-zrtve/&lt;/ref&gt;|[[Ljubomir Jovanović Patak]]}}

=== Bitka za Srbiju ===
{{main|Bitka za Srbiju}}

Zaječar su 7. septembra 1944. napadale i istog dana oslobodile 7, 9. i 14. brigade [[23. srpska divizija NOVJ|23. srpske divizije NOVJ]]. Borbu protiv njih vodili su Nemci, [[ljotićevci]] i [[četnici]].&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_67.htm&lt;/ref&gt;

14. brigada 23. divizije NOVJ je noću zauzela selo Nikoličevo. U ovom selu nalazili su se delovi Borske brigade i Ljuba »Patak«. Potpukovnik »Patak« sa izvesnim brojem ljudstva uspeo je da se izvuče, a 30 vojnika iz navedene brigade zarobili su partizani.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_67.htm&lt;/ref&gt;

=== Povlačenje u Bosnu ===
{{main|Povlačenje kolaboracionista sa Nemcima}}
Nakon poraza od partizana u Srbiji, Ljubomir Jovanović se pridružio četničkom povlačenju u Bosnu. 11. decembra 1944. je sa [[Siniša Ocokoljić|Ocokoljićem]] na levom krilu napadao partizanske položaje radi zauzimanja [[Devetak (Lukavac)|Devetaka]]. 13. decembra se žali na Ocokoljića, koji je pod njegovom komandom, zbog pljačke i neizvršavanja naređenja.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_156.htm&lt;/ref&gt; 

Krajem januara 1945. godine, Timočki korpus kojim je komandovao Ljuba Jovanović, zvani „Patak&quot; imao je 600 ljudi u Bosni.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/277_5.pdf&lt;/ref&gt;

[[15. februar]]a 1945. Ljuba Patak je išao u Gračanicu radi dobavljanja municije od Nemaca.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_156.htm &quot;Patak danas otišao u Gračanicu zbog municije.&quot; i &quot;Patak mi je javio da javim Vama, da je otišao na poziv broja 11 u Gračanicu radi municije.&quot;&lt;/ref&gt;

Posle pregovora sa Ljotićevom delegacijom [[15. mart]]a general [[Dragoljub Mihailović]] je prihvatio Ljotićev plan o ujedinjenju svih kvislinga u [[Operativna zona Jadransko primorje|Operativnoj zoni Jadran]] pod svojom komandom, pa je uputio u Sloveniju svoje oficire generala Miodraga Damjanovića, Sinišu Ocokoljića i Ljubu Jovanovića (tzv. istaknuti deo Vrhovnog štaba) radi preuzimanja komande.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/60_1_5.pdf&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Saslušanje&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/60_1_6.pdf Miodrag Zečević: DOKUMENTA SA SUĐENjA DRAŽI MIHAILOVIĆU, Beograd 2001: Saslušanje optuženih]&lt;/ref&gt;

=== Mihailovićev sud o Ljubi Jovanoviću ===

General Dragoljub Mihailović je, kada su se neki njegovi ljudi žalili na Patka 1945. godine, o njemu rekao sledeće: 

{{citat|Pukovnik Ljuba Jovanović za mene ima vrlo velike kvalifikacije, naročito moralne. Prema tome Vaši protesti su čisto parničenje. Ja sam već zabranio da sa time bavite.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_192.htm&lt;/ref&gt;|[[Dragoljub Mihailović]]}}

== Posleratni period ==

Pukovnik Ljubomir Jovanović “Patak“ je nakon rata emigrirao u Francusku.&lt;ref&gt;http://www.pogledi.rs/formacija-jugoslovenske-vojske-krajem-1943-godine/&lt;/ref&gt;

== Izvori ==
{{Izvori|2}}

== Vidi još ==
* [[Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu]]

== Vanjske veze ==
* [http://www.znaci.net/00001/4_14_3_187.htm IZVEŠTAJ KOMANDANTA TIMOČKOG KORPUSA OD POLOVINE JUNA 1944. DRAŽI MIHAILOVIĆU O BORBAMA PROTIV JEDINICA NOVJ KOD RADMIROVCA, BUKOVIKA I VRELA]

[[Kategorija:Četnici]]
[[Kategorija:Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu]]</text>
      <sha1>i3ij2xsq1oa5qzowadfdr2v18h43pvw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260029</id>
      <parentid>41260028</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T05:23:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>87.116.166.27</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8552" xml:space="preserve">{{drugo značenje2|Ljubomir Jovanović}}

'''Ljubomir Ljuba Jovanović - Patak''' je bio četnički potpukovnik, komandant [[Timočki korpus JVUO|Timočkog korpusa]] [[JVuO]].&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_67.htm&lt;/ref&gt; 

Pobegao je iz zemlje [[1945]]. godine.

&lt;!---
== Prvi svetski rat ==
{{main|Solunski proces}}
[[1915]]. godine Ljuba Jovanović - Patak, ministra unutrašnjih dela, sa srpskom vladom i vojskom se povukao na solunski front. [[1916]]. godine tamo se angažovao na prikupljanju optužbi i svedoka koji će biti iskorišćeni na [[Solunski proces|solunskom procesu]] protiv „[[Crna ruka|Crne ruke]]”.&lt;ref name=&quot;Bjelica&quot;&gt;[http://www.akademediasrbija.com/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=5748:2012-06-15-16-14-07&amp;catid=42:xfiles&amp;Itemid=61 “ЦРНА РУКА”ОРГАНИЗАЦИЈА „УЈЕДИЊЕЊЕ ИЛИ СМРТ!”]&lt;/ref&gt; Ministar unutrašnjih dela Ljuba Jovanović je 12. decembra 1916. poslao ministru vojnom Božidaru Terziću jedan akt, tzv. Prezidijal, u kome ga obaveštava da je na osnovu nekih zaplenjenih dokumenata saznao da je pukovnik [[Dragutin Dimitrijević]] sa svojim istomišljenicima planirao prevrat i ubistvo Nikole Pašića.&lt;ref name=&quot;Bjelica&quot;/&gt; Smatra se da je Ljuba Jovanović jedan od „najzaslužnijih“ za proces u Solunu, i da je celu „solunsku aferu“ hteo da iskoristi za čišćenje vojske „od mnogih oficira koji su bili zazorni Radikalnoj stranci“.&lt;ref&gt;[http://www.novosti.rs/dodatni_sadrzaj/clanci.119.html:458056-Metak-i-bez-presude Metak i bez presude!]&lt;/ref&gt;
--&gt;

== Drugi svetski rat ==

Bio je major vojske Kraljevine Jugoslavije. Od kraja [[1942]]. do marta 1945. bio je komandant Timočkog korpusa [[JVO]]. Prije toga, tokom 1942. godine, u sklopu [[Legalizovani četnici|legalizacije Mihailovićevih odreda]] i integrisanja u formacije pod komandom [[Vlada narodnog spasa|Nedićeve vlade]], Jovanović je obavljao dužnost komandanta [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]] u [[Zaječar|Zaječaru]].

Početkom 1943. godine, Jovanović piše svom podređenom oficiru o akciji koju priprema protiv [[Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije|partizana]]:
{{citat|Dragi Brano, ovih dana pripremam jednu veliku akciju protiv Mošinaca оd [[Zaječar]]a pa u pravcu [[Niš]]a, gde god ih nađem... Ti nam možeš pomoći jer raspoložeš sa dosta oružja u [[Soko Banja|Banjskom]] srezu. Koliko ja znam, tamo ima preko 2000 pušaka i oko 60 mitraljeza. Digni ih sve, mobiliši, pa da krenemo ka [[Knjaževac|Knjaževcu]] i Nišu... Jako se radujem da si lepo organizovao intelektualce, štampariju i propagandni odbor. Potrebno je da mi stalno šalješ tvoje letke i listove a ja ću tebi svoj propagandni materijal tako da izvršimo kontrolu i nivelaciju naše propagande na jednoj liniji... Јоš jednom za našu predstojeću akciju. Тi sam valjda znaš da je ona neophodnа јer partizani se moraju definitivno i u korenu uništiti ako želimo da u datom momentu radimo po predviđenim planovima. Partizane sada treba potpuno uništiti - dvanaesti je čas!&lt;ref&gt;https://www.rastko.rs/istorija/delo/13229&lt;/ref&gt;|Pismo komandanta Timočkog korpusa [[Ljubomir Jovanović Patak|Ljube Jovanovića]] majoru Branimiru Petroviću 14. januara 1943.}}

19. novembra 1943. potpisani su na snagu prvi [[Ugovori o saradnji četnika i Vermahta]], koji su četnicima nametali obavezu &quot;da prekinu sve veze sa silama koje se nalaze u ratu sa Nemačkom i da izruče štabove za vezu tih sila koji se nalaze kod njih&quot;.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_12_3_166.htm&lt;/ref&gt; 30. novembra 1943. godine general Mihailović naređuje Ljubi Patku, komandantu Timočkog korpusa, da protera britanskog majora Erika Grinvuda koji hoće da vrši akcije protiv Nemaca bez njegovog dopuštenja:

{{citat|Kod vas je tamo engleski major Grinvud sa telegrafistom. To je posledica prosjačenja materijala. Nije došao da vas pomogne u materijalu već da uništi naša sela za neku sitnu sabotažu. Naređujem da Grinvuda sa celom pratnjom najurite kao kučku po mom naređenju jer je pošao na teren bez mog odobrenja. Ponavljam najurite ga kao kučku i izvestite.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_3_42.htm&lt;/ref&gt;|Depeša generala Mihailovića Ljubi Patku od 30. novembra 1943.}}

[[Datoteka:Zone odgovornosti četnika, prema sporazumu sa Nemcima.png|thumb|Zone odgovornosti četničkih komandanata u okupiranoj Srbiji, prema sporazumu sa Nemcima 1943. [[Jevrem Simić]] i [[Nikola Kalabić]] (roze), [[Vojislav Lukačević]] (plavo), [[Ljuba Jovanović Patak]] (zeleno) i [[Mihailo Čačić]] (sivo).]]
 
U svom izvještaju Draži Mihailoviću od 16. juna 1944. godine, komandant Timočkog korpusa JVuO piše o strijeljanjima dezertera i četnika koje su partizani zarobili i pustili na slobodu: 
{{citat|Streljao sam 75 vojnika radi toga što su se predali partizanima. Iste su partizani razoružali i pustili namerno da podrivaju naše redove i šire defetizam. Izvršen broj streljanja za napuštanje položaja u borbi. Smatram da ovako mora postupiti svaki komandant naših jedinica, jer se samo na taj način može rešiti sličnih namera partizana.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/3, Beograd, 1983, str. 719.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://www.noviplamen.net/glavna/kako-su-dzelati-postali-zrtve/&lt;/ref&gt;|[[Ljubomir Jovanović Patak]]}}

=== Bitka za Srbiju ===
{{main|Bitka za Srbiju}}

Zaječar su 7. septembra 1944. napadale i istog dana oslobodile 7, 9. i 14. brigade [[23. srpska divizija NOVJ|23. srpske divizije NOVJ]]. Borbu protiv njih vodili su Nemci, [[ljotićevci]] i [[četnici]].&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_67.htm&lt;/ref&gt;

14. brigada 23. divizije NOVJ je noću zauzela selo Nikoličevo. U ovom selu nalazili su se delovi Borske brigade i Ljuba »Patak«. Potpukovnik »Patak« sa izvesnim brojem ljudstva uspeo je da se izvuče, a 30 vojnika iz navedene brigade zarobili su partizani.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_67.htm&lt;/ref&gt;

=== Povlačenje u Bosnu ===
{{main|Povlačenje kolaboracionista sa Nemcima}}
Nakon poraza od partizana u Srbiji, Ljubomir Jovanović se pridružio četničkom povlačenju u Bosnu. 11. decembra 1944. je sa [[Siniša Ocokoljić|Ocokoljićem]] na levom krilu napadao partizanske položaje radi zauzimanja [[Devetak (Lukavac)|Devetaka]]. 13. decembra se žali na Ocokoljića, koji je pod njegovom komandom, zbog pljačke i neizvršavanja naređenja.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_156.htm&lt;/ref&gt; 

Krajem januara 1945. godine, Timočki korpus kojim je komandovao Ljuba Jovanović, zvani „Patak&quot; imao je 600 ljudi u Bosni.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/277_5.pdf&lt;/ref&gt;

[[15. februar]]a 1945. Ljuba Patak je išao u Gračanicu radi dobavljanja municije od Nemaca.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_156.htm &quot;Patak danas otišao u Gračanicu zbog municije.&quot; i &quot;Patak mi je javio da javim Vama, da je otišao na poziv broja 11 u Gračanicu radi municije.&quot;&lt;/ref&gt;

Posle pregovora sa Ljotićevom delegacijom [[15. mart]]a general [[Dragoljub Mihailović]] je prihvatio Ljotićev plan o ujedinjenju svih kvislinga u [[Operativna zona Jadransko primorje|Operativnoj zoni Jadran]] pod svojom komandom, pa je uputio u Sloveniju svoje oficire generala Miodraga Damjanovića, Sinišu Ocokoljića i Ljubu Jovanovića (tzv. istaknuti deo Vrhovnog štaba) radi preuzimanja komande.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/60_1_5.pdf&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Saslušanje&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/60_1_6.pdf Miodrag Zečević: DOKUMENTA SA SUĐENjA DRAŽI MIHAILOVIĆU, Beograd 2001: Saslušanje optuženih]&lt;/ref&gt;

=== Mihailovićev sud o Ljubi Jovanoviću ===

General Dragoljub Mihailović je, kada su se neki njegovi ljudi žalili na Patka 1945. godine, o njemu rekao sledeće: 

{{citat|Pukovnik Ljuba Jovanović za mene ima vrlo velike kvalifikacije, naročito moralne. Prema tome Vaši protesti su čisto parničenje. Ja sam već zabranio da sa time bavite.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_192.htm&lt;/ref&gt;|[[Dragoljub Mihailović]]}}

== Posleratni period ==

Pukovnik Ljubomir Jovanović “Patak“ je nakon rata emigrirao u Francusku.&lt;ref&gt;http://www.pogledi.rs/formacija-jugoslovenske-vojske-krajem-1943-godine/&lt;/ref&gt;

== Izvori ==
{{Izvori|2}}

== Vidi još ==
* [[Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu]]

== Vanjske veze ==
* [http://www.znaci.net/00001/4_14_3_187.htm IZVEŠTAJ KOMANDANTA TIMOČKOG KORPUSA OD POLOVINE JUNA 1944. DRAŽI MIHAILOVIĆU O BORBAMA PROTIV JEDINICA NOVJ KOD RADMIROVCA, BUKOVIKA I VRELA]

[[Kategorija:Četnici]]
[[Kategorija:Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu]]</text>
      <sha1>nxf07q1jtszyhw85gjxvs5gfigoo6fj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260030</id>
      <parentid>41260029</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T05:23:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>87.116.166.27</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8551" xml:space="preserve">{{drugo značenje2|Ljubomir Jovanović}}

'''Ljubomir Ljuba Jovanović - Patak''' je bio četnički potpukovnik, komandant [[Timočki korpus JVUO|Timočkog korpusa]] [[JVuO]].&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_67.htm&lt;/ref&gt; 

Pobegao je iz zemlje [[1945]]. godine.

&lt;!---
== Prvi svetski rat ==
{{main|Solunski proces}}
[[1915]]. godine Ljuba Jovanović - Patak, ministra unutrašnjih dela, sa srpskom vladom i vojskom se povukao na solunski front. [[1916]]. godine tamo se angažovao na prikupljanju optužbi i svedoka koji će biti iskorišćeni na [[Solunski proces|solunskom procesu]] protiv „[[Crna ruka|Crne ruke]]”.&lt;ref name=&quot;Bjelica&quot;&gt;[http://www.akademediasrbija.com/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=5748:2012-06-15-16-14-07&amp;catid=42:xfiles&amp;Itemid=61 “ЦРНА РУКА”ОРГАНИЗАЦИЈА „УЈЕДИЊЕЊЕ ИЛИ СМРТ!”]&lt;/ref&gt; Ministar unutrašnjih dela Ljuba Jovanović je 12. decembra 1916. poslao ministru vojnom Božidaru Terziću jedan akt, tzv. Prezidijal, u kome ga obaveštava da je na osnovu nekih zaplenjenih dokumenata saznao da je pukovnik [[Dragutin Dimitrijević]] sa svojim istomišljenicima planirao prevrat i ubistvo Nikole Pašića.&lt;ref name=&quot;Bjelica&quot;/&gt; Smatra se da je Ljuba Jovanović jedan od „najzaslužnijih“ za proces u Solunu, i da je celu „solunsku aferu“ hteo da iskoristi za čišćenje vojske „od mnogih oficira koji su bili zazorni Radikalnoj stranci“.&lt;ref&gt;[http://www.novosti.rs/dodatni_sadrzaj/clanci.119.html:458056-Metak-i-bez-presude Metak i bez presude!]&lt;/ref&gt;
--&gt;

== Drugi svetski rat ==

Bio je major vojske Kraljevine Jugoslavije. Od kraja [[1942]]. do marta 1945. bio je komandant Timočkog korpusa [[JVO]]. Prije toga, tokom 1942. godine, u sklopu [[Legalizovani četnici|legalizacije Mihailovićevih odreda]] i integrisanja u formacije pod komandom [[Vlada narodnog spasa|Nedićeve vlade]], Jovanović je obavljao dužnost komandanta [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]] u [[Zaječar|Zaječaru]].

Početkom 1943. godine, Jovanović piše svom podređenom oficiru o akciji koju priprema protiv [[Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije|partizana]]:
{{citat|Dragi Brano, ovih dana pripremam jednu veliku akciju protiv Mošinaca оd [[Zaječar]]a pa u pravcu [[Niš]]a, gde god ih nađem... Ti nam možeš pomoći jer raspoložeš sa dosta oružja u [[Sokobanja|Banjskom]] srezu. Koliko ja znam, tamo ima preko 2000 pušaka i oko 60 mitraljeza. Digni ih sve, mobiliši, pa da krenemo ka [[Knjaževac|Knjaževcu]] i Nišu... Jako se radujem da si lepo organizovao intelektualce, štampariju i propagandni odbor. Potrebno je da mi stalno šalješ tvoje letke i listove a ja ću tebi svoj propagandni materijal tako da izvršimo kontrolu i nivelaciju naše propagande na jednoj liniji... Јоš jednom za našu predstojeću akciju. Тi sam valjda znaš da je ona neophodnа јer partizani se moraju definitivno i u korenu uništiti ako želimo da u datom momentu radimo po predviđenim planovima. Partizane sada treba potpuno uništiti - dvanaesti je čas!&lt;ref&gt;https://www.rastko.rs/istorija/delo/13229&lt;/ref&gt;|Pismo komandanta Timočkog korpusa [[Ljubomir Jovanović Patak|Ljube Jovanovića]] majoru Branimiru Petroviću 14. januara 1943.}}

19. novembra 1943. potpisani su na snagu prvi [[Ugovori o saradnji četnika i Vermahta]], koji su četnicima nametali obavezu &quot;da prekinu sve veze sa silama koje se nalaze u ratu sa Nemačkom i da izruče štabove za vezu tih sila koji se nalaze kod njih&quot;.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_12_3_166.htm&lt;/ref&gt; 30. novembra 1943. godine general Mihailović naređuje Ljubi Patku, komandantu Timočkog korpusa, da protera britanskog majora Erika Grinvuda koji hoće da vrši akcije protiv Nemaca bez njegovog dopuštenja:

{{citat|Kod vas je tamo engleski major Grinvud sa telegrafistom. To je posledica prosjačenja materijala. Nije došao da vas pomogne u materijalu već da uništi naša sela za neku sitnu sabotažu. Naređujem da Grinvuda sa celom pratnjom najurite kao kučku po mom naređenju jer je pošao na teren bez mog odobrenja. Ponavljam najurite ga kao kučku i izvestite.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_3_42.htm&lt;/ref&gt;|Depeša generala Mihailovića Ljubi Patku od 30. novembra 1943.}}

[[Datoteka:Zone odgovornosti četnika, prema sporazumu sa Nemcima.png|thumb|Zone odgovornosti četničkih komandanata u okupiranoj Srbiji, prema sporazumu sa Nemcima 1943. [[Jevrem Simić]] i [[Nikola Kalabić]] (roze), [[Vojislav Lukačević]] (plavo), [[Ljuba Jovanović Patak]] (zeleno) i [[Mihailo Čačić]] (sivo).]]
 
U svom izvještaju Draži Mihailoviću od 16. juna 1944. godine, komandant Timočkog korpusa JVuO piše o strijeljanjima dezertera i četnika koje su partizani zarobili i pustili na slobodu: 
{{citat|Streljao sam 75 vojnika radi toga što su se predali partizanima. Iste su partizani razoružali i pustili namerno da podrivaju naše redove i šire defetizam. Izvršen broj streljanja za napuštanje položaja u borbi. Smatram da ovako mora postupiti svaki komandant naših jedinica, jer se samo na taj način može rešiti sličnih namera partizana.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/3, Beograd, 1983, str. 719.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://www.noviplamen.net/glavna/kako-su-dzelati-postali-zrtve/&lt;/ref&gt;|[[Ljubomir Jovanović Patak]]}}

=== Bitka za Srbiju ===
{{main|Bitka za Srbiju}}

Zaječar su 7. septembra 1944. napadale i istog dana oslobodile 7, 9. i 14. brigade [[23. srpska divizija NOVJ|23. srpske divizije NOVJ]]. Borbu protiv njih vodili su Nemci, [[ljotićevci]] i [[četnici]].&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_67.htm&lt;/ref&gt;

14. brigada 23. divizije NOVJ je noću zauzela selo Nikoličevo. U ovom selu nalazili su se delovi Borske brigade i Ljuba »Patak«. Potpukovnik »Patak« sa izvesnim brojem ljudstva uspeo je da se izvuče, a 30 vojnika iz navedene brigade zarobili su partizani.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_67.htm&lt;/ref&gt;

=== Povlačenje u Bosnu ===
{{main|Povlačenje kolaboracionista sa Nemcima}}
Nakon poraza od partizana u Srbiji, Ljubomir Jovanović se pridružio četničkom povlačenju u Bosnu. 11. decembra 1944. je sa [[Siniša Ocokoljić|Ocokoljićem]] na levom krilu napadao partizanske položaje radi zauzimanja [[Devetak (Lukavac)|Devetaka]]. 13. decembra se žali na Ocokoljića, koji je pod njegovom komandom, zbog pljačke i neizvršavanja naređenja.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_156.htm&lt;/ref&gt; 

Krajem januara 1945. godine, Timočki korpus kojim je komandovao Ljuba Jovanović, zvani „Patak&quot; imao je 600 ljudi u Bosni.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/277_5.pdf&lt;/ref&gt;

[[15. februar]]a 1945. Ljuba Patak je išao u Gračanicu radi dobavljanja municije od Nemaca.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_156.htm &quot;Patak danas otišao u Gračanicu zbog municije.&quot; i &quot;Patak mi je javio da javim Vama, da je otišao na poziv broja 11 u Gračanicu radi municije.&quot;&lt;/ref&gt;

Posle pregovora sa Ljotićevom delegacijom [[15. mart]]a general [[Dragoljub Mihailović]] je prihvatio Ljotićev plan o ujedinjenju svih kvislinga u [[Operativna zona Jadransko primorje|Operativnoj zoni Jadran]] pod svojom komandom, pa je uputio u Sloveniju svoje oficire generala Miodraga Damjanovića, Sinišu Ocokoljića i Ljubu Jovanovića (tzv. istaknuti deo Vrhovnog štaba) radi preuzimanja komande.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/60_1_5.pdf&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Saslušanje&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/60_1_6.pdf Miodrag Zečević: DOKUMENTA SA SUĐENjA DRAŽI MIHAILOVIĆU, Beograd 2001: Saslušanje optuženih]&lt;/ref&gt;

=== Mihailovićev sud o Ljubi Jovanoviću ===

General Dragoljub Mihailović je, kada su se neki njegovi ljudi žalili na Patka 1945. godine, o njemu rekao sledeće: 

{{citat|Pukovnik Ljuba Jovanović za mene ima vrlo velike kvalifikacije, naročito moralne. Prema tome Vaši protesti su čisto parničenje. Ja sam već zabranio da sa time bavite.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_192.htm&lt;/ref&gt;|[[Dragoljub Mihailović]]}}

== Posleratni period ==

Pukovnik Ljubomir Jovanović “Patak“ je nakon rata emigrirao u Francusku.&lt;ref&gt;http://www.pogledi.rs/formacija-jugoslovenske-vojske-krajem-1943-godine/&lt;/ref&gt;

== Izvori ==
{{Izvori|2}}

== Vidi još ==
* [[Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu]]

== Vanjske veze ==
* [http://www.znaci.net/00001/4_14_3_187.htm IZVEŠTAJ KOMANDANTA TIMOČKOG KORPUSA OD POLOVINE JUNA 1944. DRAŽI MIHAILOVIĆU O BORBAMA PROTIV JEDINICA NOVJ KOD RADMIROVCA, BUKOVIKA I VRELA]

[[Kategorija:Četnici]]
[[Kategorija:Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu]]</text>
      <sha1>8kjf2dmz32vx65qarujns9733548hia</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260031</id>
      <parentid>41260030</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T05:33:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>87.116.164.125</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Povlačenje u Bosnu */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8552" xml:space="preserve">{{drugo značenje2|Ljubomir Jovanović}}

'''Ljubomir Ljuba Jovanović - Patak''' je bio četnički potpukovnik, komandant [[Timočki korpus JVUO|Timočkog korpusa]] [[JVuO]].&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_67.htm&lt;/ref&gt; 

Pobegao je iz zemlje [[1945]]. godine.

&lt;!---
== Prvi svetski rat ==
{{main|Solunski proces}}
[[1915]]. godine Ljuba Jovanović - Patak, ministra unutrašnjih dela, sa srpskom vladom i vojskom se povukao na solunski front. [[1916]]. godine tamo se angažovao na prikupljanju optužbi i svedoka koji će biti iskorišćeni na [[Solunski proces|solunskom procesu]] protiv „[[Crna ruka|Crne ruke]]”.&lt;ref name=&quot;Bjelica&quot;&gt;[http://www.akademediasrbija.com/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=5748:2012-06-15-16-14-07&amp;catid=42:xfiles&amp;Itemid=61 “ЦРНА РУКА”ОРГАНИЗАЦИЈА „УЈЕДИЊЕЊЕ ИЛИ СМРТ!”]&lt;/ref&gt; Ministar unutrašnjih dela Ljuba Jovanović je 12. decembra 1916. poslao ministru vojnom Božidaru Terziću jedan akt, tzv. Prezidijal, u kome ga obaveštava da je na osnovu nekih zaplenjenih dokumenata saznao da je pukovnik [[Dragutin Dimitrijević]] sa svojim istomišljenicima planirao prevrat i ubistvo Nikole Pašića.&lt;ref name=&quot;Bjelica&quot;/&gt; Smatra se da je Ljuba Jovanović jedan od „najzaslužnijih“ za proces u Solunu, i da je celu „solunsku aferu“ hteo da iskoristi za čišćenje vojske „od mnogih oficira koji su bili zazorni Radikalnoj stranci“.&lt;ref&gt;[http://www.novosti.rs/dodatni_sadrzaj/clanci.119.html:458056-Metak-i-bez-presude Metak i bez presude!]&lt;/ref&gt;
--&gt;

== Drugi svetski rat ==

Bio je major vojske Kraljevine Jugoslavije. Od kraja [[1942]]. do marta 1945. bio je komandant Timočkog korpusa [[JVO]]. Prije toga, tokom 1942. godine, u sklopu [[Legalizovani četnici|legalizacije Mihailovićevih odreda]] i integrisanja u formacije pod komandom [[Vlada narodnog spasa|Nedićeve vlade]], Jovanović je obavljao dužnost komandanta [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]] u [[Zaječar|Zaječaru]].

Početkom 1943. godine, Jovanović piše svom podređenom oficiru o akciji koju priprema protiv [[Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije|partizana]]:
{{citat|Dragi Brano, ovih dana pripremam jednu veliku akciju protiv Mošinaca оd [[Zaječar]]a pa u pravcu [[Niš]]a, gde god ih nađem... Ti nam možeš pomoći jer raspoložeš sa dosta oružja u [[Sokobanja|Banjskom]] srezu. Koliko ja znam, tamo ima preko 2000 pušaka i oko 60 mitraljeza. Digni ih sve, mobiliši, pa da krenemo ka [[Knjaževac|Knjaževcu]] i Nišu... Jako se radujem da si lepo organizovao intelektualce, štampariju i propagandni odbor. Potrebno je da mi stalno šalješ tvoje letke i listove a ja ću tebi svoj propagandni materijal tako da izvršimo kontrolu i nivelaciju naše propagande na jednoj liniji... Јоš jednom za našu predstojeću akciju. Тi sam valjda znaš da je ona neophodnа јer partizani se moraju definitivno i u korenu uništiti ako želimo da u datom momentu radimo po predviđenim planovima. Partizane sada treba potpuno uništiti - dvanaesti je čas!&lt;ref&gt;https://www.rastko.rs/istorija/delo/13229&lt;/ref&gt;|Pismo komandanta Timočkog korpusa [[Ljubomir Jovanović Patak|Ljube Jovanovića]] majoru Branimiru Petroviću 14. januara 1943.}}

19. novembra 1943. potpisani su na snagu prvi [[Ugovori o saradnji četnika i Vermahta]], koji su četnicima nametali obavezu &quot;da prekinu sve veze sa silama koje se nalaze u ratu sa Nemačkom i da izruče štabove za vezu tih sila koji se nalaze kod njih&quot;.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_12_3_166.htm&lt;/ref&gt; 30. novembra 1943. godine general Mihailović naređuje Ljubi Patku, komandantu Timočkog korpusa, da protera britanskog majora Erika Grinvuda koji hoće da vrši akcije protiv Nemaca bez njegovog dopuštenja:

{{citat|Kod vas je tamo engleski major Grinvud sa telegrafistom. To je posledica prosjačenja materijala. Nije došao da vas pomogne u materijalu već da uništi naša sela za neku sitnu sabotažu. Naređujem da Grinvuda sa celom pratnjom najurite kao kučku po mom naređenju jer je pošao na teren bez mog odobrenja. Ponavljam najurite ga kao kučku i izvestite.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_3_42.htm&lt;/ref&gt;|Depeša generala Mihailovića Ljubi Patku od 30. novembra 1943.}}

[[Datoteka:Zone odgovornosti četnika, prema sporazumu sa Nemcima.png|thumb|Zone odgovornosti četničkih komandanata u okupiranoj Srbiji, prema sporazumu sa Nemcima 1943. [[Jevrem Simić]] i [[Nikola Kalabić]] (roze), [[Vojislav Lukačević]] (plavo), [[Ljuba Jovanović Patak]] (zeleno) i [[Mihailo Čačić]] (sivo).]]
 
U svom izvještaju Draži Mihailoviću od 16. juna 1944. godine, komandant Timočkog korpusa JVuO piše o strijeljanjima dezertera i četnika koje su partizani zarobili i pustili na slobodu: 
{{citat|Streljao sam 75 vojnika radi toga što su se predali partizanima. Iste su partizani razoružali i pustili namerno da podrivaju naše redove i šire defetizam. Izvršen broj streljanja za napuštanje položaja u borbi. Smatram da ovako mora postupiti svaki komandant naših jedinica, jer se samo na taj način može rešiti sličnih namera partizana.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/3, Beograd, 1983, str. 719.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://www.noviplamen.net/glavna/kako-su-dzelati-postali-zrtve/&lt;/ref&gt;|[[Ljubomir Jovanović Patak]]}}

=== Bitka za Srbiju ===
{{main|Bitka za Srbiju}}

Zaječar su 7. septembra 1944. napadale i istog dana oslobodile 7, 9. i 14. brigade [[23. srpska divizija NOVJ|23. srpske divizije NOVJ]]. Borbu protiv njih vodili su Nemci, [[ljotićevci]] i [[četnici]].&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_67.htm&lt;/ref&gt;

14. brigada 23. divizije NOVJ je noću zauzela selo Nikoličevo. U ovom selu nalazili su se delovi Borske brigade i Ljuba »Patak«. Potpukovnik »Patak« sa izvesnim brojem ljudstva uspeo je da se izvuče, a 30 vojnika iz navedene brigade zarobili su partizani.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_67.htm&lt;/ref&gt;

=== Povlačenje u Bosnu ===
{{main|Povlačenje kolaboracionista sa Nemcima}}
Nakon poraza od partizana u Srbiji, Ljubomir Jovanović se pridružio četničkom povlačenju u Bosnu. 11. decembra 1944. je sa [[Siniša Ocokoljić|Ocokoljićem]] na levom krilu napadao partizanske položaje radi zauzimanja [[Devetak (Lukavac)|Devetaka]]. 13. decembra se žali na Ocokoljića, koji je pod njegovom komandom, zbog pljačke i neizvršavanja naređenja.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_156.htm&lt;/ref&gt; 

Krajem januara 1945. godine, Timočki korpus kojim je komandovao Ljuba Jovanović, zvani „Patak&quot; imao je 600 ljudi u Bosni.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/277_5.pdf&lt;/ref&gt;

[[15. februar]]a 1945. Ljuba Patak je išao u Gračanicu radi dobavljanja municije od Nemaca.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_156.htm &quot;Patak danas otišao u Gračanicu zbog municije.&quot; i &quot;Patak mi je javio da javim Vama, da je otišao na poziv broja 11 u Gračanicu radi municije.&quot;&lt;/ref&gt;

Posle pregovora sa Ljotićevom delegacijom [[15. mart]]a, general [[Dragoljub Mihailović]] je prihvatio Ljotićev plan o ujedinjenju svih kvislinga u [[Operativna zona Jadransko primorje|Operativnoj zoni Jadran]] pod svojom komandom, pa je uputio u Sloveniju svoje oficire generala Miodraga Damjanovića, Sinišu Ocokoljića i Ljubu Jovanovića (tzv. istaknuti deo Vrhovnog štaba) radi preuzimanja komande.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/60_1_5.pdf&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Saslušanje&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/60_1_6.pdf Miodrag Zečević: DOKUMENTA SA SUĐENjA DRAŽI MIHAILOVIĆU, Beograd 2001: Saslušanje optuženih]&lt;/ref&gt;

=== Mihailovićev sud o Ljubi Jovanoviću ===

General Dragoljub Mihailović je, kada su se neki njegovi ljudi žalili na Patka 1945. godine, o njemu rekao sledeće: 

{{citat|Pukovnik Ljuba Jovanović za mene ima vrlo velike kvalifikacije, naročito moralne. Prema tome Vaši protesti su čisto parničenje. Ja sam već zabranio da sa time bavite.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_192.htm&lt;/ref&gt;|[[Dragoljub Mihailović]]}}

== Posleratni period ==

Pukovnik Ljubomir Jovanović “Patak“ je nakon rata emigrirao u Francusku.&lt;ref&gt;http://www.pogledi.rs/formacija-jugoslovenske-vojske-krajem-1943-godine/&lt;/ref&gt;

== Izvori ==
{{Izvori|2}}

== Vidi još ==
* [[Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu]]

== Vanjske veze ==
* [http://www.znaci.net/00001/4_14_3_187.htm IZVEŠTAJ KOMANDANTA TIMOČKOG KORPUSA OD POLOVINE JUNA 1944. DRAŽI MIHAILOVIĆU O BORBAMA PROTIV JEDINICA NOVJ KOD RADMIROVCA, BUKOVIKA I VRELA]

[[Kategorija:Četnici]]
[[Kategorija:Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu]]</text>
      <sha1>8iu4yfqt95o088v1re2dggn6fxo8jbd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260032</id>
      <parentid>41260031</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T05:35:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>87.116.164.125</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8548" xml:space="preserve">{{drugo značenje2|Ljubomir Jovanović}}

'''Ljubomir Ljuba Jovanović - Patak''' je bio četnički potpukovnik, komandant [[Timočki korpus JVUO|Timočkog korpusa]] [[JVuO]].&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_67.htm&lt;/ref&gt; 

Pobegao je iz zemlje [[1945]]. godine.

&lt;!---
== Prvi svetski rat ==
{{main|Solunski proces}}
[[1915]]. godine Ljuba Jovanović - Patak, ministra unutrašnjih dela, sa srpskom vladom i vojskom se povukao na solunski front. [[1916]]. godine tamo se angažovao na prikupljanju optužbi i svedoka koji će biti iskorišćeni na [[Solunski proces|solunskom procesu]] protiv „[[Crna ruka|Crne ruke]]”.&lt;ref name=&quot;Bjelica&quot;&gt;[http://www.akademediasrbija.com/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=5748:2012-06-15-16-14-07&amp;catid=42:xfiles&amp;Itemid=61 “ЦРНА РУКА”ОРГАНИЗАЦИЈА „УЈЕДИЊЕЊЕ ИЛИ СМРТ!”]&lt;/ref&gt; Ministar unutrašnjih dela Ljuba Jovanović je 12. decembra 1916. poslao ministru vojnom Božidaru Terziću jedan akt, tzv. Prezidijal, u kome ga obaveštava da je na osnovu nekih zaplenjenih dokumenata saznao da je pukovnik [[Dragutin Dimitrijević]] sa svojim istomišljenicima planirao prevrat i ubistvo Nikole Pašića.&lt;ref name=&quot;Bjelica&quot;/&gt; Smatra se da je Ljuba Jovanović jedan od „najzaslužnijih“ za proces u Solunu, i da je celu „solunsku aferu“ hteo da iskoristi za čišćenje vojske „od mnogih oficira koji su bili zazorni Radikalnoj stranci“.&lt;ref&gt;[http://www.novosti.rs/dodatni_sadrzaj/clanci.119.html:458056-Metak-i-bez-presude Metak i bez presude!]&lt;/ref&gt;
--&gt;

== Drugi svetski rat ==

Bio je major vojske Kraljevine Jugoslavije. Od kraja [[1942]]. do marta 1945. bio je komandant Timočkog korpusa [[JVO]]. Prije toga, tokom 1942. godine, u sklopu [[Legalizovani četnici|legalizacije Mihailovićevih odreda]] i integrisanja u formacije pod komandom [[Vlada narodnog spasa|Nedićeve vlade]], Jovanović je obavljao dužnost komandanta [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]] u [[Zaječar|Zaječaru]].

Početkom 1943. godine, Jovanović piše svom podređenom oficiru o akciji koju priprema protiv [[Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije|partizana]]:
{{citat|Dragi Brano, ovih dana pripremam jednu veliku akciju protiv Mošinaca оd Zaječara pa u pravcu [[Niš]]a, gde god ih nađem... Ti nam možeš pomoći jer raspoložeš sa dosta oružja u [[Sokobanja|Banjskom]] srezu. Koliko ja znam, tamo ima preko 2000 pušaka i oko 60 mitraljeza. Digni ih sve, mobiliši, pa da krenemo ka [[Knjaževac|Knjaževcu]] i Nišu... Jako se radujem da si lepo organizovao intelektualce, štampariju i propagandni odbor. Potrebno je da mi stalno šalješ tvoje letke i listove a ja ću tebi svoj propagandni materijal tako da izvršimo kontrolu i nivelaciju naše propagande na jednoj liniji... Јоš jednom za našu predstojeću akciju. Тi sam valjda znaš da je ona neophodnа јer partizani se moraju definitivno i u korenu uništiti ako želimo da u datom momentu radimo po predviđenim planovima. Partizane sada treba potpuno uništiti - dvanaesti je čas!&lt;ref&gt;https://www.rastko.rs/istorija/delo/13229&lt;/ref&gt;|Pismo komandanta Timočkog korpusa [[Ljubomir Jovanović Patak|Ljube Jovanovića]] majoru Branimiru Petroviću 14. januara 1943.}}

19. novembra 1943. potpisani su na snagu prvi [[Ugovori o saradnji četnika i Vermahta]], koji su četnicima nametali obavezu &quot;da prekinu sve veze sa silama koje se nalaze u ratu sa Nemačkom i da izruče štabove za vezu tih sila koji se nalaze kod njih&quot;.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_12_3_166.htm&lt;/ref&gt; 30. novembra 1943. godine general Mihailović naređuje Ljubi Patku, komandantu Timočkog korpusa, da protera britanskog majora Erika Grinvuda koji hoće da vrši akcije protiv Nemaca bez njegovog dopuštenja:

{{citat|Kod vas je tamo engleski major Grinvud sa telegrafistom. To je posledica prosjačenja materijala. Nije došao da vas pomogne u materijalu već da uništi naša sela za neku sitnu sabotažu. Naređujem da Grinvuda sa celom pratnjom najurite kao kučku po mom naređenju jer je pošao na teren bez mog odobrenja. Ponavljam najurite ga kao kučku i izvestite.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_3_42.htm&lt;/ref&gt;|Depeša generala Mihailovića Ljubi Patku od 30. novembra 1943.}}

[[Datoteka:Zone odgovornosti četnika, prema sporazumu sa Nemcima.png|thumb|Zone odgovornosti četničkih komandanata u okupiranoj Srbiji, prema sporazumu sa Nemcima 1943. [[Jevrem Simić]] i [[Nikola Kalabić]] (roze), [[Vojislav Lukačević]] (plavo), [[Ljuba Jovanović Patak]] (zeleno) i [[Mihailo Čačić]] (sivo).]]
 
U svom izvještaju Draži Mihailoviću od 16. juna 1944. godine, komandant Timočkog korpusa JVuO piše o strijeljanjima dezertera i četnika koje su partizani zarobili i pustili na slobodu: 
{{citat|Streljao sam 75 vojnika radi toga što su se predali partizanima. Iste su partizani razoružali i pustili namerno da podrivaju naše redove i šire defetizam. Izvršen broj streljanja za napuštanje položaja u borbi. Smatram da ovako mora postupiti svaki komandant naših jedinica, jer se samo na taj način može rešiti sličnih namera partizana.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/3, Beograd, 1983, str. 719.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://www.noviplamen.net/glavna/kako-su-dzelati-postali-zrtve/&lt;/ref&gt;|[[Ljubomir Jovanović Patak]]}}

=== Bitka za Srbiju ===
{{main|Bitka za Srbiju}}

Zaječar su 7. septembra 1944. napadale i istog dana oslobodile 7, 9. i 14. brigade [[23. srpska divizija NOVJ|23. srpske divizije NOVJ]]. Borbu protiv njih vodili su Nemci, [[ljotićevci]] i [[četnici]].&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_67.htm&lt;/ref&gt;

14. brigada 23. divizije NOVJ je noću zauzela selo Nikoličevo. U ovom selu nalazili su se delovi Borske brigade i Ljuba »Patak«. Potpukovnik »Patak« sa izvesnim brojem ljudstva uspeo je da se izvuče, a 30 vojnika iz navedene brigade zarobili su partizani.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_67.htm&lt;/ref&gt;

=== Povlačenje u Bosnu ===
{{main|Povlačenje kolaboracionista sa Nemcima}}
Nakon poraza od partizana u Srbiji, Ljubomir Jovanović se pridružio četničkom povlačenju u Bosnu. 11. decembra 1944. je sa [[Siniša Ocokoljić|Ocokoljićem]] na levom krilu napadao partizanske položaje radi zauzimanja [[Devetak (Lukavac)|Devetaka]]. 13. decembra se žali na Ocokoljića, koji je pod njegovom komandom, zbog pljačke i neizvršavanja naređenja.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_156.htm&lt;/ref&gt; 

Krajem januara 1945. godine, Timočki korpus kojim je komandovao Ljuba Jovanović, zvani „Patak&quot; imao je 600 ljudi u Bosni.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/277_5.pdf&lt;/ref&gt;

[[15. februar]]a 1945. Ljuba Patak je išao u Gračanicu radi dobavljanja municije od Nemaca.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_156.htm &quot;Patak danas otišao u Gračanicu zbog municije.&quot; i &quot;Patak mi je javio da javim Vama, da je otišao na poziv broja 11 u Gračanicu radi municije.&quot;&lt;/ref&gt;

Posle pregovora sa Ljotićevom delegacijom [[15. mart]]a, general [[Dragoljub Mihailović]] je prihvatio Ljotićev plan o ujedinjenju svih kvislinga u [[Operativna zona Jadransko primorje|Operativnoj zoni Jadran]] pod svojom komandom, pa je uputio u Sloveniju svoje oficire generala Miodraga Damjanovića, Sinišu Ocokoljića i Ljubu Jovanovića (tzv. istaknuti deo Vrhovnog štaba) radi preuzimanja komande.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/60_1_5.pdf&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Saslušanje&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/60_1_6.pdf Miodrag Zečević: DOKUMENTA SA SUĐENjA DRAŽI MIHAILOVIĆU, Beograd 2001: Saslušanje optuženih]&lt;/ref&gt;

=== Mihailovićev sud o Ljubi Jovanoviću ===

General Dragoljub Mihailović je, kada su se neki njegovi ljudi žalili na Patka 1945. godine, o njemu rekao sledeće: 

{{citat|Pukovnik Ljuba Jovanović za mene ima vrlo velike kvalifikacije, naročito moralne. Prema tome Vaši protesti su čisto parničenje. Ja sam već zabranio da sa time bavite.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_192.htm&lt;/ref&gt;|[[Dragoljub Mihailović]]}}

== Posleratni period ==

Pukovnik Ljubomir Jovanović “Patak“ je nakon rata emigrirao u Francusku.&lt;ref&gt;http://www.pogledi.rs/formacija-jugoslovenske-vojske-krajem-1943-godine/&lt;/ref&gt;

== Izvori ==
{{Izvori|2}}

== Vidi još ==
* [[Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu]]

== Vanjske veze ==
* [http://www.znaci.net/00001/4_14_3_187.htm IZVEŠTAJ KOMANDANTA TIMOČKOG KORPUSA OD POLOVINE JUNA 1944. DRAŽI MIHAILOVIĆU O BORBAMA PROTIV JEDINICA NOVJ KOD RADMIROVCA, BUKOVIKA I VRELA]

[[Kategorija:Četnici]]
[[Kategorija:Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu]]</text>
      <sha1>cnh8jqcmlw528jn49dxr7qcxpni3qfx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260033</id>
      <parentid>41260032</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T05:40:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>87.116.164.125</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8587" xml:space="preserve">{{drugo značenje2|Ljubomir Jovanović}}

'''Ljubomir Ljuba Jovanović - Patak''' je bio četnički potpukovnik, komandant [[Timočki korpus JVUO|Timočkog korpusa]] [[JVuO]].&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_67.htm&lt;/ref&gt; 

Pobegao je iz zemlje [[1945]]. godine.

&lt;!---
== Prvi svetski rat ==
{{main|Solunski proces}}
[[1915]]. godine Ljuba Jovanović - Patak, ministra unutrašnjih dela, sa srpskom vladom i vojskom se povukao na solunski front. [[1916]]. godine tamo se angažovao na prikupljanju optužbi i svedoka koji će biti iskorišćeni na [[Solunski proces|solunskom procesu]] protiv „[[Crna ruka|Crne ruke]]”.&lt;ref name=&quot;Bjelica&quot;&gt;[http://www.akademediasrbija.com/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=5748:2012-06-15-16-14-07&amp;catid=42:xfiles&amp;Itemid=61 “ЦРНА РУКА”ОРГАНИЗАЦИЈА „УЈЕДИЊЕЊЕ ИЛИ СМРТ!”]&lt;/ref&gt; Ministar unutrašnjih dela Ljuba Jovanović je 12. decembra 1916. poslao ministru vojnom Božidaru Terziću jedan akt, tzv. Prezidijal, u kome ga obaveštava da je na osnovu nekih zaplenjenih dokumenata saznao da je pukovnik [[Dragutin Dimitrijević]] sa svojim istomišljenicima planirao prevrat i ubistvo Nikole Pašića.&lt;ref name=&quot;Bjelica&quot;/&gt; Smatra se da je Ljuba Jovanović jedan od „najzaslužnijih“ za proces u Solunu, i da je celu „solunsku aferu“ hteo da iskoristi za čišćenje vojske „od mnogih oficira koji su bili zazorni Radikalnoj stranci“.&lt;ref&gt;[http://www.novosti.rs/dodatni_sadrzaj/clanci.119.html:458056-Metak-i-bez-presude Metak i bez presude!]&lt;/ref&gt;
--&gt;

== Drugi svetski rat ==

Bio je major vojske Kraljevine Jugoslavije. Od kraja [[1942]]. do marta 1945. bio je komandant Timočkog korpusa [[JVO]]. Prije toga, tokom 1942. godine, u sklopu [[Legalizovani četnici|legalizacije Mihailovićevih odreda]] i integrisanja u formacije pod komandom [[Vlada narodnog spasa|Nedićeve vlade]], Jovanović je obavljao dužnost komandanta [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]] u [[Zaječar|Zaječaru]].

Početkom 1943. godine, Jovanović piše jednom Mihailovićevom oficiru o akciji koju priprema protiv [[Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije|partizana]]:
{{citat|Dragi Brano, ovih dana pripremam jednu veliku akciju protiv Mošinaca оd Zaječara pa u pravcu [[Niš]]a, gde god ih nađem... Ti nam možeš pomoći jer raspoložeš sa dosta oružja u [[Sokobanja|Banjskom]] srezu. Koliko ja znam, tamo ima preko 2000 pušaka i oko 60 mitraljeza. Digni ih sve, mobiliši, pa da krenemo ka [[Knjaževac|Knjaževcu]] i Nišu... Jako se radujem da si lepo organizovao intelektualce, štampariju i propagandni odbor. Potrebno je da mi stalno šalješ tvoje letke i listove a ja ću tebi svoj propagandni materijal tako da izvršimo kontrolu i nivelaciju naše propagande na jednoj liniji... Јоš jednom za našu predstojeću akciju. Тi sam valjda znaš da je ona neophodnа јer partizani se moraju definitivno i u korenu uništiti ako želimo da u datom momentu radimo po predviđenim planovima. Partizane sada treba potpuno uništiti - dvanaesti je čas!&lt;ref&gt;https://www.rastko.rs/istorija/delo/13229&lt;/ref&gt;|Pismo komandanta Timočkog korpusa [[Ljubomir Jovanović Patak|Ljube Jovanovića]] majoru Branimiru Petroviću 14. januara 1943.}}

19. novembra 1943. potpisani su na snagu prvi [[Ugovori o saradnji četnika i Vermahta]], koji su četnicima nametali obavezu &quot;da prekinu sve veze sa silama koje se nalaze u ratu sa Nemačkom i da izruče štabove za vezu tih sila koji se nalaze kod njih&quot;.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_12_3_166.htm&lt;/ref&gt; 30. novembra 1943. godine [Dragoljub Draža Mihailović|[general Mihailović]] naređuje Ljubi Patku, komandantu Timočkog korpusa, da protera britanskog majora Erika Grinvuda koji hoće da vrši akcije protiv Nemaca bez njegovog dopuštenja:

{{citat|Kod vas je tamo engleski major Grinvud sa telegrafistom. To je posledica prosjačenja materijala. Nije došao da vas pomogne u materijalu već da uništi naša sela za neku sitnu sabotažu. Naređujem da Grinvuda sa celom pratnjom najurite kao kučku po mom naređenju jer je pošao na teren bez mog odobrenja. Ponavljam najurite ga kao kučku i izvestite.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_3_42.htm&lt;/ref&gt;|Depeša generala Mihailovića Ljubi Patku od 30. novembra 1943.}}

[[Datoteka:Zone odgovornosti četnika, prema sporazumu sa Nemcima.png|thumb|Zone odgovornosti četničkih komandanata u okupiranoj Srbiji, prema sporazumu sa Nemcima 1943. [[Jevrem Simić]] i [[Nikola Kalabić]] (roze), [[Vojislav Lukačević]] (plavo), [[Ljuba Jovanović Patak]] (zeleno) i [[Mihailo Čačić]] (sivo).]]
 
U svom izvještaju Draži Mihailoviću od 16. juna 1944. godine, komandant Timočkog korpusa JVuO piše o strijeljanjima dezertera i četnika koje su partizani zarobili i pustili na slobodu: 
{{citat|Streljao sam 75 vojnika radi toga što su se predali partizanima. Iste su partizani razoružali i pustili namerno da podrivaju naše redove i šire defetizam. Izvršen broj streljanja za napuštanje položaja u borbi. Smatram da ovako mora postupiti svaki komandant naših jedinica, jer se samo na taj način može rešiti sličnih namera partizana.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/3, Beograd, 1983, str. 719.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://www.noviplamen.net/glavna/kako-su-dzelati-postali-zrtve/&lt;/ref&gt;|[[Ljubomir Jovanović Patak]]}}

=== Bitka za Srbiju ===
{{main|Bitka za Srbiju}}

Zaječar su 7. septembra 1944. napadale i istog dana oslobodile 7, 9. i 14. brigade [[23. srpska divizija NOVJ|23. srpske divizije NOVJ]]. Borbu protiv njih vodili su Nemci, [[ljotićevci]] i [[četnici]].&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_67.htm&lt;/ref&gt;

14. brigada 23. divizije NOVJ je noću zauzela selo Nikoličevo. U ovom selu nalazili su se delovi Borske brigade i Ljuba »Patak«. Potpukovnik »Patak« sa izvesnim brojem ljudstva uspeo je da se izvuče, a 30 vojnika iz navedene brigade zarobili su partizani.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_67.htm&lt;/ref&gt;

=== Povlačenje u Bosnu ===
{{main|Povlačenje kolaboracionista sa Nemcima}}
Nakon poraza od partizana u Srbiji, Ljubomir Jovanović se pridružio četničkom povlačenju u Bosnu. 11. decembra 1944. je sa [[Siniša Ocokoljić|Ocokoljićem]] na levom krilu napadao partizanske položaje radi zauzimanja [[Devetak (Lukavac)|Devetaka]]. 13. decembra se žali na Ocokoljića, koji je pod njegovom komandom, zbog pljačke i neizvršavanja naređenja.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_156.htm&lt;/ref&gt; 

Krajem januara 1945. godine, Timočki korpus kojim je komandovao Ljuba Jovanović, zvani „Patak&quot; imao je 600 ljudi u Bosni.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/277_5.pdf&lt;/ref&gt;

[[15. februar]]a 1945. Ljuba Patak je išao u Gračanicu radi dobavljanja municije od Nemaca.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_156.htm &quot;Patak danas otišao u Gračanicu zbog municije.&quot; i &quot;Patak mi je javio da javim Vama, da je otišao na poziv broja 11 u Gračanicu radi municije.&quot;&lt;/ref&gt;

Posle pregovora sa Ljotićevom delegacijom [[15. mart]]a, general [[Dragoljub Mihailović]] je prihvatio Ljotićev plan o ujedinjenju svih kvislinga u [[Operativna zona Jadransko primorje|Operativnoj zoni Jadran]] pod svojom komandom, pa je uputio u Sloveniju svoje oficire generala Miodraga Damjanovića, Sinišu Ocokoljića i Ljubu Jovanovića (tzv. istaknuti deo Vrhovnog štaba) radi preuzimanja komande.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/60_1_5.pdf&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Saslušanje&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/60_1_6.pdf Miodrag Zečević: DOKUMENTA SA SUĐENjA DRAŽI MIHAILOVIĆU, Beograd 2001: Saslušanje optuženih]&lt;/ref&gt;

=== Mihailovićev sud o Ljubi Jovanoviću ===

General Dragoljub Mihailović je, kada su se neki njegovi ljudi žalili na Patka 1945. godine, o njemu rekao sledeće: 

{{citat|Pukovnik Ljuba Jovanović za mene ima vrlo velike kvalifikacije, naročito moralne. Prema tome Vaši protesti su čisto parničenje. Ja sam već zabranio da sa time bavite.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_192.htm&lt;/ref&gt;|[[Dragoljub Mihailović]]}}

== Posleratni period ==

Pukovnik Ljubomir Jovanović “Patak“ je nakon rata emigrirao u Francusku.&lt;ref&gt;http://www.pogledi.rs/formacija-jugoslovenske-vojske-krajem-1943-godine/&lt;/ref&gt;

== Izvori ==
{{Izvori|2}}

== Vidi još ==
* [[Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu]]

== Vanjske veze ==
* [http://www.znaci.net/00001/4_14_3_187.htm IZVEŠTAJ KOMANDANTA TIMOČKOG KORPUSA OD POLOVINE JUNA 1944. DRAŽI MIHAILOVIĆU O BORBAMA PROTIV JEDINICA NOVJ KOD RADMIROVCA, BUKOVIKA I VRELA]

[[Kategorija:Četnici]]
[[Kategorija:Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu]]</text>
      <sha1>5rf1ivfha34x0m0bopef2u2udgobuso</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260034</id>
      <parentid>41260033</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T05:40:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>87.116.164.125</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8587" xml:space="preserve">{{drugo značenje2|Ljubomir Jovanović}}

'''Ljubomir Ljuba Jovanović - Patak''' je bio četnički potpukovnik, komandant [[Timočki korpus JVUO|Timočkog korpusa]] [[JVuO]].&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_67.htm&lt;/ref&gt; 

Pobegao je iz zemlje [[1945]]. godine.

&lt;!---
== Prvi svetski rat ==
{{main|Solunski proces}}
[[1915]]. godine Ljuba Jovanović - Patak, ministra unutrašnjih dela, sa srpskom vladom i vojskom se povukao na solunski front. [[1916]]. godine tamo se angažovao na prikupljanju optužbi i svedoka koji će biti iskorišćeni na [[Solunski proces|solunskom procesu]] protiv „[[Crna ruka|Crne ruke]]”.&lt;ref name=&quot;Bjelica&quot;&gt;[http://www.akademediasrbija.com/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=5748:2012-06-15-16-14-07&amp;catid=42:xfiles&amp;Itemid=61 “ЦРНА РУКА”ОРГАНИЗАЦИЈА „УЈЕДИЊЕЊЕ ИЛИ СМРТ!”]&lt;/ref&gt; Ministar unutrašnjih dela Ljuba Jovanović je 12. decembra 1916. poslao ministru vojnom Božidaru Terziću jedan akt, tzv. Prezidijal, u kome ga obaveštava da je na osnovu nekih zaplenjenih dokumenata saznao da je pukovnik [[Dragutin Dimitrijević]] sa svojim istomišljenicima planirao prevrat i ubistvo Nikole Pašića.&lt;ref name=&quot;Bjelica&quot;/&gt; Smatra se da je Ljuba Jovanović jedan od „najzaslužnijih“ za proces u Solunu, i da je celu „solunsku aferu“ hteo da iskoristi za čišćenje vojske „od mnogih oficira koji su bili zazorni Radikalnoj stranci“.&lt;ref&gt;[http://www.novosti.rs/dodatni_sadrzaj/clanci.119.html:458056-Metak-i-bez-presude Metak i bez presude!]&lt;/ref&gt;
--&gt;

== Drugi svetski rat ==

Bio je major vojske Kraljevine Jugoslavije. Od kraja [[1942]]. do marta 1945. bio je komandant Timočkog korpusa [[JVO]]. Prije toga, tokom 1942. godine, u sklopu [[Legalizovani četnici|legalizacije Mihailovićevih odreda]] i integrisanja u formacije pod komandom [[Vlada narodnog spasa|Nedićeve vlade]], Jovanović je obavljao dužnost komandanta [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]] u [[Zaječar|Zaječaru]].

Početkom 1943. godine, Jovanović piše jednom Mihailovićevom oficiru o akciji koju priprema protiv [[Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije|partizana]]:
{{citat|Dragi Brano, ovih dana pripremam jednu veliku akciju protiv Mošinaca оd Zaječara pa u pravcu [[Niš]]a, gde god ih nađem... Ti nam možeš pomoći jer raspoložeš sa dosta oružja u [[Sokobanja|Banjskom]] srezu. Koliko ja znam, tamo ima preko 2000 pušaka i oko 60 mitraljeza. Digni ih sve, mobiliši, pa da krenemo ka [[Knjaževac|Knjaževcu]] i Nišu... Jako se radujem da si lepo organizovao intelektualce, štampariju i propagandni odbor. Potrebno je da mi stalno šalješ tvoje letke i listove a ja ću tebi svoj propagandni materijal tako da izvršimo kontrolu i nivelaciju naše propagande na jednoj liniji... Јоš jednom za našu predstojeću akciju. Тi sam valjda znaš da je ona neophodnа јer partizani se moraju definitivno i u korenu uništiti ako želimo da u datom momentu radimo po predviđenim planovima. Partizane sada treba potpuno uništiti - dvanaesti je čas!&lt;ref&gt;https://www.rastko.rs/istorija/delo/13229&lt;/ref&gt;|Pismo komandanta Timočkog korpusa [[Ljubomir Jovanović Patak|Ljube Jovanovića]] majoru Branimiru Petroviću 14. januara 1943.}}

19. novembra 1943. potpisani su na snagu prvi [[Ugovori o saradnji četnika i Vermahta]], koji su četnicima nametali obavezu &quot;da prekinu sve veze sa silama koje se nalaze u ratu sa Nemačkom i da izruče štabove za vezu tih sila koji se nalaze kod njih&quot;.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_12_3_166.htm&lt;/ref&gt; 30. novembra 1943. godine [[Dragoljub Draža Mihailović|general Mihailović]] naređuje Ljubi Patku, komandantu Timočkog korpusa, da protera britanskog majora Erika Grinvuda koji hoće da vrši akcije protiv Nemaca bez njegovog dopuštenja:

{{citat|Kod vas je tamo engleski major Grinvud sa telegrafistom. To je posledica prosjačenja materijala. Nije došao da vas pomogne u materijalu već da uništi naša sela za neku sitnu sabotažu. Naređujem da Grinvuda sa celom pratnjom najurite kao kučku po mom naređenju jer je pošao na teren bez mog odobrenja. Ponavljam najurite ga kao kučku i izvestite.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_3_42.htm&lt;/ref&gt;|Depeša generala Mihailovića Ljubi Patku od 30. novembra 1943.}}

[[Datoteka:Zone odgovornosti četnika, prema sporazumu sa Nemcima.png|thumb|Zone odgovornosti četničkih komandanata u okupiranoj Srbiji, prema sporazumu sa Nemcima 1943. [[Jevrem Simić]] i [[Nikola Kalabić]] (roze), [[Vojislav Lukačević]] (plavo), [[Ljuba Jovanović Patak]] (zeleno) i [[Mihailo Čačić]] (sivo).]]
 
U svom izvještaju Draži Mihailoviću od 16. juna 1944. godine, komandant Timočkog korpusa JVuO piše o strijeljanjima dezertera i četnika koje su partizani zarobili i pustili na slobodu: 
{{citat|Streljao sam 75 vojnika radi toga što su se predali partizanima. Iste su partizani razoružali i pustili namerno da podrivaju naše redove i šire defetizam. Izvršen broj streljanja za napuštanje položaja u borbi. Smatram da ovako mora postupiti svaki komandant naših jedinica, jer se samo na taj način može rešiti sličnih namera partizana.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/3, Beograd, 1983, str. 719.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://www.noviplamen.net/glavna/kako-su-dzelati-postali-zrtve/&lt;/ref&gt;|[[Ljubomir Jovanović Patak]]}}

=== Bitka za Srbiju ===
{{main|Bitka za Srbiju}}

Zaječar su 7. septembra 1944. napadale i istog dana oslobodile 7, 9. i 14. brigade [[23. srpska divizija NOVJ|23. srpske divizije NOVJ]]. Borbu protiv njih vodili su Nemci, [[ljotićevci]] i [[četnici]].&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_67.htm&lt;/ref&gt;

14. brigada 23. divizije NOVJ je noću zauzela selo Nikoličevo. U ovom selu nalazili su se delovi Borske brigade i Ljuba »Patak«. Potpukovnik »Patak« sa izvesnim brojem ljudstva uspeo je da se izvuče, a 30 vojnika iz navedene brigade zarobili su partizani.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_67.htm&lt;/ref&gt;

=== Povlačenje u Bosnu ===
{{main|Povlačenje kolaboracionista sa Nemcima}}
Nakon poraza od partizana u Srbiji, Ljubomir Jovanović se pridružio četničkom povlačenju u Bosnu. 11. decembra 1944. je sa [[Siniša Ocokoljić|Ocokoljićem]] na levom krilu napadao partizanske položaje radi zauzimanja [[Devetak (Lukavac)|Devetaka]]. 13. decembra se žali na Ocokoljića, koji je pod njegovom komandom, zbog pljačke i neizvršavanja naređenja.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_156.htm&lt;/ref&gt; 

Krajem januara 1945. godine, Timočki korpus kojim je komandovao Ljuba Jovanović, zvani „Patak&quot; imao je 600 ljudi u Bosni.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/277_5.pdf&lt;/ref&gt;

[[15. februar]]a 1945. Ljuba Patak je išao u Gračanicu radi dobavljanja municije od Nemaca.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_156.htm &quot;Patak danas otišao u Gračanicu zbog municije.&quot; i &quot;Patak mi je javio da javim Vama, da je otišao na poziv broja 11 u Gračanicu radi municije.&quot;&lt;/ref&gt;

Posle pregovora sa Ljotićevom delegacijom [[15. mart]]a, general [[Dragoljub Mihailović]] je prihvatio Ljotićev plan o ujedinjenju svih kvislinga u [[Operativna zona Jadransko primorje|Operativnoj zoni Jadran]] pod svojom komandom, pa je uputio u Sloveniju svoje oficire generala Miodraga Damjanovića, Sinišu Ocokoljića i Ljubu Jovanovića (tzv. istaknuti deo Vrhovnog štaba) radi preuzimanja komande.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/60_1_5.pdf&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Saslušanje&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/60_1_6.pdf Miodrag Zečević: DOKUMENTA SA SUĐENjA DRAŽI MIHAILOVIĆU, Beograd 2001: Saslušanje optuženih]&lt;/ref&gt;

=== Mihailovićev sud o Ljubi Jovanoviću ===

General Dragoljub Mihailović je, kada su se neki njegovi ljudi žalili na Patka 1945. godine, o njemu rekao sledeće: 

{{citat|Pukovnik Ljuba Jovanović za mene ima vrlo velike kvalifikacije, naročito moralne. Prema tome Vaši protesti su čisto parničenje. Ja sam već zabranio da sa time bavite.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_192.htm&lt;/ref&gt;|[[Dragoljub Mihailović]]}}

== Posleratni period ==

Pukovnik Ljubomir Jovanović “Patak“ je nakon rata emigrirao u Francusku.&lt;ref&gt;http://www.pogledi.rs/formacija-jugoslovenske-vojske-krajem-1943-godine/&lt;/ref&gt;

== Izvori ==
{{Izvori|2}}

== Vidi još ==
* [[Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu]]

== Vanjske veze ==
* [http://www.znaci.net/00001/4_14_3_187.htm IZVEŠTAJ KOMANDANTA TIMOČKOG KORPUSA OD POLOVINE JUNA 1944. DRAŽI MIHAILOVIĆU O BORBAMA PROTIV JEDINICA NOVJ KOD RADMIROVCA, BUKOVIKA I VRELA]

[[Kategorija:Četnici]]
[[Kategorija:Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu]]</text>
      <sha1>8f8naiwamzd9xksen9xqkfkx6uc43rj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260035</id>
      <parentid>41260034</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T05:41:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>87.116.164.125</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8583" xml:space="preserve">{{drugo značenje2|Ljubomir Jovanović}}

'''Ljubomir Ljuba Jovanović - Patak''' je bio četnički potpukovnik, komandant [[Timočki korpus JVUO|Timočkog korpusa]] [[JVuO]].&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_67.htm&lt;/ref&gt; 

Pobegao je iz zemlje [[1945]]. godine.

&lt;!---
== Prvi svetski rat ==
{{main|Solunski proces}}
[[1915]]. godine Ljuba Jovanović - Patak, ministra unutrašnjih dela, sa srpskom vladom i vojskom se povukao na solunski front. [[1916]]. godine tamo se angažovao na prikupljanju optužbi i svedoka koji će biti iskorišćeni na [[Solunski proces|solunskom procesu]] protiv „[[Crna ruka|Crne ruke]]”.&lt;ref name=&quot;Bjelica&quot;&gt;[http://www.akademediasrbija.com/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=5748:2012-06-15-16-14-07&amp;catid=42:xfiles&amp;Itemid=61 “ЦРНА РУКА”ОРГАНИЗАЦИЈА „УЈЕДИЊЕЊЕ ИЛИ СМРТ!”]&lt;/ref&gt; Ministar unutrašnjih dela Ljuba Jovanović je 12. decembra 1916. poslao ministru vojnom Božidaru Terziću jedan akt, tzv. Prezidijal, u kome ga obaveštava da je na osnovu nekih zaplenjenih dokumenata saznao da je pukovnik [[Dragutin Dimitrijević]] sa svojim istomišljenicima planirao prevrat i ubistvo Nikole Pašića.&lt;ref name=&quot;Bjelica&quot;/&gt; Smatra se da je Ljuba Jovanović jedan od „najzaslužnijih“ za proces u Solunu, i da je celu „solunsku aferu“ hteo da iskoristi za čišćenje vojske „od mnogih oficira koji su bili zazorni Radikalnoj stranci“.&lt;ref&gt;[http://www.novosti.rs/dodatni_sadrzaj/clanci.119.html:458056-Metak-i-bez-presude Metak i bez presude!]&lt;/ref&gt;
--&gt;

== Drugi svetski rat ==

Bio je major vojske Kraljevine Jugoslavije. Od kraja [[1942]]. do marta 1945. bio je komandant Timočkog korpusa [[JVO]]. Prije toga, tokom 1942. godine, u sklopu [[Legalizovani četnici|legalizacije Mihailovićevih odreda]] i integrisanja u formacije pod komandom [[Vlada narodnog spasa|Nedićeve vlade]], Jovanović je obavljao dužnost komandanta [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]] u [[Zaječar|Zaječaru]].

Početkom 1943. godine, Jovanović piše jednom Mihailovićevom oficiru o akciji koju priprema protiv [[Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije|partizana]]:
{{citat|Dragi Brano, ovih dana pripremam jednu veliku akciju protiv Mošinaca оd Zaječara pa u pravcu [[Niš]]a, gde god ih nađem... Ti nam možeš pomoći jer raspoložeš sa dosta oružja u [[Sokobanja|Banjskom]] srezu. Koliko ja znam, tamo ima preko 2000 pušaka i oko 60 mitraljeza. Digni ih sve, mobiliši, pa da krenemo ka [[Knjaževac|Knjaževcu]] i Nišu... Jako se radujem da si lepo organizovao intelektualce, štampariju i propagandni odbor. Potrebno je da mi stalno šalješ tvoje letke i listove a ja ću tebi svoj propagandni materijal tako da izvršimo kontrolu i nivelaciju naše propagande na jednoj liniji... Јоš jednom za našu predstojeću akciju. Тi sam valjda znaš da je ona neophodnа јer partizani se moraju definitivno i u korenu uništiti ako želimo da u datom momentu radimo po predviđenim planovima. Partizane sada treba potpuno uništiti - dvanaesti je čas!&lt;ref&gt;https://www.rastko.rs/istorija/delo/13229&lt;/ref&gt;|Pismo komandanta Timočkog korpusa [[Ljubomir Jovanović Patak|Ljube Jovanovića]] majoru Branimiru Petroviću 14. januara 1943.}}

19. novembra 1943. potpisani su na snagu prvi [[Ugovori o saradnji četnika i Vermahta]], koji su četnicima nametali obavezu &quot;da prekinu sve veze sa silama koje se nalaze u ratu sa Nemačkom i da izruče štabove za vezu tih sila koji se nalaze kod njih&quot;.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_12_3_166.htm&lt;/ref&gt; 30. novembra 1943. godine [[Dragoljub Draža Mihailović|general Mihailović]] naređuje Ljubi Patku, komandantu Timočkog korpusa, da protera britanskog majora Erika Grinvuda koji hoće da vrši akcije protiv Nemaca bez njegovog dopuštenja:

{{citat|Kod vas je tamo engleski major Grinvud sa telegrafistom. To je posledica prosjačenja materijala. Nije došao da vas pomogne u materijalu već da uništi naša sela za neku sitnu sabotažu. Naređujem da Grinvuda sa celom pratnjom najurite kao kučku po mom naređenju jer je pošao na teren bez mog odobrenja. Ponavljam najurite ga kao kučku i izvestite.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_3_42.htm&lt;/ref&gt;|Depeša generala Mihailovića Ljubi Patku od 30. novembra 1943.}}

[[Datoteka:Zone odgovornosti četnika, prema sporazumu sa Nemcima.png|thumb|Zone odgovornosti četničkih komandanata u okupiranoj Srbiji, prema sporazumu sa Nemcima 1943. [[Jevrem Simić]] i [[Nikola Kalabić]] (roze), [[Vojislav Lukačević]] (plavo), [[Ljuba Jovanović Patak]] (zeleno) i [[Mihailo Čačić]] (sivo).]]
 
U svom izvještaju Draži Mihailoviću od 16. juna 1944. godine, komandant Timočkog korpusa JVuO piše o strijeljanjima dezertera i četnika koje su partizani zarobili i pustili na slobodu: 
{{citat|Streljao sam 75 vojnika radi toga što su se predali partizanima. Iste su partizani razoružali i pustili namerno da podrivaju naše redove i šire defetizam. Izvršen broj streljanja za napuštanje položaja u borbi. Smatram da ovako mora postupiti svaki komandant naših jedinica, jer se samo na taj način može rešiti sličnih namera partizana.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/3, Beograd, 1983, str. 719.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://www.noviplamen.net/glavna/kako-su-dzelati-postali-zrtve/&lt;/ref&gt;|[[Ljubomir Jovanović Patak]]}}

=== Bitka za Srbiju ===
{{main|Bitka za Srbiju}}

Zaječar su 7. septembra 1944. napadale i istog dana oslobodile 7, 9. i 14. brigade [[23. srpska divizija NOVJ|23. srpske divizije NOVJ]]. Borbu protiv njih vodili su Nemci, [[ljotićevci]] i [[četnici]].&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_67.htm&lt;/ref&gt;

14. brigada 23. divizije NOVJ je noću zauzela selo Nikoličevo. U ovom selu nalazili su se delovi Borske brigade i Ljuba »Patak«. Potpukovnik »Patak« sa izvesnim brojem ljudstva uspeo je da se izvuče, a 30 vojnika iz navedene brigade zarobili su partizani.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_67.htm&lt;/ref&gt;

=== Povlačenje u Bosnu ===
{{main|Povlačenje kolaboracionista sa Nemcima}}
Nakon poraza od partizana u Srbiji, Ljubomir Jovanović se pridružio četničkom povlačenju u Bosnu. 11. decembra 1944. je sa [[Siniša Ocokoljić|Ocokoljićem]] na levom krilu napadao partizanske položaje radi zauzimanja [[Devetak (Lukavac)|Devetaka]]. 13. decembra se žali na Ocokoljića, koji je pod njegovom komandom, zbog pljačke i neizvršavanja naređenja.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_156.htm&lt;/ref&gt; 

Krajem januara 1945. godine, Timočki korpus kojim je komandovao Ljuba Jovanović, zvani „Patak&quot; imao je 600 ljudi u Bosni.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/277_5.pdf&lt;/ref&gt;

[[15. februar]]a 1945. Ljuba Patak je išao u Gračanicu radi dobavljanja municije od Nemaca.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_156.htm &quot;Patak danas otišao u Gračanicu zbog municije.&quot; i &quot;Patak mi je javio da javim Vama, da je otišao na poziv broja 11 u Gračanicu radi municije.&quot;&lt;/ref&gt;

Posle pregovora sa Ljotićevom delegacijom [[15. mart]]a, general Dragoljub Mihailović je prihvatio Ljotićev plan o ujedinjenju svih kvislinga u [[Operativna zona Jadransko primorje|Operativnoj zoni Jadran]] pod svojom komandom, pa je uputio u Sloveniju svoje oficire generala Miodraga Damjanovića, Sinišu Ocokoljića i Ljubu Jovanovića (tzv. istaknuti deo Vrhovnog štaba) radi preuzimanja komande.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/60_1_5.pdf&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Saslušanje&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/60_1_6.pdf Miodrag Zečević: DOKUMENTA SA SUĐENjA DRAŽI MIHAILOVIĆU, Beograd 2001: Saslušanje optuženih]&lt;/ref&gt;

=== Mihailovićev sud o Ljubi Jovanoviću ===

General Dragoljub Mihailović je, kada su se neki njegovi ljudi žalili na Patka 1945. godine, o njemu rekao sledeće: 

{{citat|Pukovnik Ljuba Jovanović za mene ima vrlo velike kvalifikacije, naročito moralne. Prema tome Vaši protesti su čisto parničenje. Ja sam već zabranio da sa time bavite.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_192.htm&lt;/ref&gt;|[[Dragoljub Mihailović]]}}

== Posleratni period ==

Pukovnik Ljubomir Jovanović “Patak“ je nakon rata emigrirao u Francusku.&lt;ref&gt;http://www.pogledi.rs/formacija-jugoslovenske-vojske-krajem-1943-godine/&lt;/ref&gt;

== Izvori ==
{{Izvori|2}}

== Vidi još ==
* [[Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu]]

== Vanjske veze ==
* [http://www.znaci.net/00001/4_14_3_187.htm IZVEŠTAJ KOMANDANTA TIMOČKOG KORPUSA OD POLOVINE JUNA 1944. DRAŽI MIHAILOVIĆU O BORBAMA PROTIV JEDINICA NOVJ KOD RADMIROVCA, BUKOVIKA I VRELA]

[[Kategorija:Četnici]]
[[Kategorija:Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu]]</text>
      <sha1>f2ewyufxsh734qdtc9ug8jf81jfro3n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Arsenije Plamenac</title>
    <ns>0</ns>
    <id>236658</id>
    <revision>
      <id>41259997</id>
      <parentid>40862268</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T18:11:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>77.222.27.55</ip>
      </contributor>
      <comment>Tačni podaci</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2157" xml:space="preserve">{{Verski poglavar
| ime                 = Arsenije Plamenac 
| slika               = 
| širina_slike        = 250p
| opis_slike          = 
| puno_ime            = 
| datum_rođenja        = 
| mesto_rođenja        = 
| država_rođenja       = 
| datum_smrti         = [[1784]].
| mesto_smrti         = 
| država_smrti        = 
| sahranjen            = 
| zvanje               = 
| godine              = 
| redosled            = 
| prethodnik          = 
| naslednik           = 
| zvanje1              = 
| godine1             = 
| redosled1           = 
| prethodnik1         = 
| naslednik1          = 
}}
'''Arsenije Plamenac''' je bio [[mitropolit]] cetinjski sa sedištem na [[Cetinje|Cetinju]], i vladao je kao mitropolit [[Crna Gora|Crne Gore]] od [[1781]]. do [[1784]]. godine, za vrijeme Šćepana Malog.

Njegov prethodnik [[Sava Petrović Njegoš]] favorizuje ga od [[1766]]. kao naslednika, kao vikarnog episkopa, pouzdanog saradnika, a posebno nakon smrti njegovog brata [[Vasilije Petrović Njegoš|Vasilija Petrovića Njegoša]] u Petrogradu. Dio crnogorske vlastele je bio za imenovanje [[Petar I Petrović Njegoš|Petra I Petrovića Njegoša]] za mitropolita Crne Gore. Nakon smrti vladike Save, imenovanje Arsenija Plamenca za mitropolita [[1781]]. godine uzrokovalo je podelu u crnogorskoj vlasteli.

Arsenije nije bio naročito popularan među vlastelom u Crnoj Gori. Živeo je prilično povučeno i bavio se uglavnom crkvenim poslovima. Posebno su protiv njega bili crnogorski plemići koji su se borili za proširenje uticaja [[Venecija|Venecije]] u Crnoj Gori i smanjenje [[Rusija|ruskog]] uticaja.

Umro je [[1784]]. godine. Nasledio ga je [[Petar I Petrović Njegoš]] na tronu cetinjske mitropolije.

== Literatura ==
* Pravoslavlje u Crnoj Gori, Mitropolija crnogorsko-primorska, 2006.

{{niz|
pre=[[Vasilije Petrović]]|
spisak=[[mitropolija crnogorsko-primorska|mitropolit crnogorsko-primorski]]&lt;br /&gt;[[1781]] — [[1784]].|
posle=[[Petar I Petrović Njegoš]]|
}}

{{Crnogorski vladari}}
{{Poglavari SPC}}

{{DEFAULTSORT:Plamenac, Arsenije}}

[[Kategorija:Umrli 1784.]]
[[Kategorija:Mitropoliti Srpske pravoslavne crkve]]</text>
      <sha1>idtngn61qjulxj38cvfna3c0kkcqyqc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Lista mjesta svjetske baštine u Australiji i Oceaniji</title>
    <ns>0</ns>
    <id>250919</id>
    <revision>
      <id>41260020</id>
      <parentid>41245268</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T23:39:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>Bot: Menjam datoteku/fajl Uluru_Australia(1).jpg sa Sunset_at_Uluru_on_July_30,_2005.jpg.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4858" xml:space="preserve">[[Datoteka:GreatBarrierReef-EO.JPG|mini|275px|&lt;center&gt;[[Veliki koraljni greben]],satelitska fotografija]]
Ovo je [[UNESCO]]-ov '''popis mjesta [[Svjetska baština|Svjetske baštine]]''' u [[Australija|Australiji]] i [[Oceanija|Oceaniji]]. Mjesta koja su obilježena zvjezdicom (*) se također nalaze na [[popis ugroženih mjesta svjetske baštine|popisu ugroženih mjesta svjetske baštine]].
== A ==
=== [[Australija]] (19) ===
[[Datoteka:Sunset at Uluru on July 30, 2005.jpg|mini|&lt;center&gt;[[Nacionalni park Uluru Kata Tjuta]]]]
* 1981. – [[Veliki koraljni greben]]
* 1981. – [[Nacionalni park Kakadu]]
* 1981. – [[Jezerska područja Willandra]]
* 1982. – [[Nacionalni parkovi zapadne Tasmanije]] &lt;small&gt;([[Nacionalni park Cradle Mountain Lake St-Clair]], [[Nacionalni park Walls of Jerusalem]])&lt;/small&gt;
* 1982. – Otočna grupa [[otok Lord Howe|Lord Howe]]
* 1987. – [[Nacionalni park Uluru Kata Tjuta]] &lt;small&gt;([[Uluru]] (Ayers Rock))&lt;/small&gt;
* 1987. – [[Australska kišna šuma Gondwana]]
* 1988. – [[Vlažni tropi Queenslanda]]
* 1991. – [[Shark Bay]] u zapadnoj Australiji
* 1992. – [[Fraserov otok]]
* 1994. – Australska nalazišta [[fosil]]a u [[Riversleigh]] i [[Naracoorte]]
* 1997. – [[Otok Heard i otočje McDonald‎]]
* 1997. – [[Macquarie Island]]
* 2000. – [[Blue Mountains]]
* 2003. – [[Nacionalni park Purnululu]]
* 2004. – [[Kraljevska izložbena galerija]] i [[Carltonovi vrtovi]] u [[Melbourne]]u
* 2007. - [[Sydneyska opera]]
* 2010. - [[Australski kažnjenički lokaliteti]]
* 2011. - [[Ningaloo obala]]
{{Svjetska baština u Australiji}}

== C ==
[[Datoteka:Ahu Tongariki.jpg|mini|&lt;center&gt;[[Moai]] ([[Uskršnji otok]])]]
=== Čile (1) ===

* 1995. – Nacionalni park [[Rapa Nui]] (Uskršnji otoci)
Za druga čileanska zaštićena mjesta vidi [[Popis mjesta svjetske baštine u Americi]]

== F ==
=== [[Fidži]] (1) ===
* 2013. - Povijesni lučki grad [[Levuka]]

=== [[Francuska]] (1) ===
* 2008. - [[Novokaledonski koraljni greben]]

Za druga francuska zaštićena mjesta vidi [[Popis mjesta svjetske baštine u Europi]]
{{Svjetska baština u Francuskoj}}

== K ==
=== [[Datoteka:Flag_of_Kiribati.svg|20px|]] [[Kiribati]] (1) ===
* 2010. - [[Otočje Phoenix]]

[[Datoteka:Castle Bravo Blast.jpg|mini|&lt;center&gt;Eksplozija prve H-bombe na atolu Bikini 1954. god.]]

== M ==

=== [[Datoteka:Flag_of_the_Marshall_Islands.svg|20px|]] [[Maršalovi Otoci]] (1) ===

* 2010. – Područje nuklearnih testova na [[Bikini (atol)|atolu Bikini]]

== N ==

=== {{flagcountry|NZL}} (3) ===

* 1990. – Nacionalni parkovi područja [[Te Wahipounamu]] na jugozapadu Novog Zelanda&lt;small&gt; (sastoji se od nacionalnih parkova [[Mount Cook]], [[Tai Poutini]], [[Mount Aspiring]] i [[Fiordland]])&lt;/small&gt;
* 1990. – [[Nacionalni park Tongariro]]
* 1998. – [[Novozelandski subantarktički otoci]] ([[Snares]], [[Bounty (otočje)|Bounty]], [[Antipodes]], [[Auckland (otočje)|Auckland]] i [[Campbell]])
{{Svjetska baština Novog Zelanda}}
[[Datoteka:Aoraki_Mount_Cook,_Mount_Tasman_and_Fox_Glacier.jpg|mini|&lt;center&gt;[[Mount Cook]] iznad ledenjaka Fox u NP [[Westland Tai Poutini]] ([[Te Wahipounamu]])]]

== P ==

=== [[Papua Nova Gvineja]] (1) ===
* 2008. - Rana svjedočanstva zemljoradnje na [[Arheološko nalazište Kuk|arheološkom nalazištu Kuku]]

=== [[Datoteka:Flag of Palau.svg|20px|]] [[Palau]] (1) ===
* 2012. - [[Otočje Chelbacheb]], zaštićeno područje južne lagune

== S ==
[[Datoteka:Midway_Atoll_aerial_photo_2008.JPG|mini|&lt;center&gt;[[Atol Midway]] je na krajnjem zapadu područja [[Papahānaumokuākea]]]]
=== {{flag|Sjedinjene Države}} (2) ===
* 1987. - [[Nacionalni park Havajski vulkani]]
* 2010. – Pomorski nacionalni spomenik [[Papahānaumokuākea]]

=== Solomonski Otoci (1) ===
* 1998. – Istočni [[Rennell]], istočni dio atola oko najvećeg otočnog jezera na svijetu

== U ==

=== {{flagcountry|UK}} (1) ===
* 1988. – [[Hendersonov otok]] ([[Pitcairnovo otočje]] Južnog mora)
Za druga zaštićena mjesta Ujedinjenog Kraljevstva vidjeti [[Popis mjesta svjetske baštine u Americi]] i [[Popis mjesta svjetske baštine u Europi]].
{{Svjetska baština u Ujedinjenom Kraljevstvu}}

[[Datoteka:Fele%27s_Cave.jpg|mini|&lt;center&gt;[[Roi Mata|Grobnica Roija Mate]]]]
== V ==

=== [[Vanuatu]] (1) ===
* 2008. - [[Roi Mata|Područje Roija Mate]], moćnog melanezijskog poglavice iz 13. st.

== Povezano ==
* [[Popis mjesta svjetske baštine u Americi]]
* [[Popis mjesta svjetske baštine u Aziji]]
* [[Popis mjesta svjetske baštine u Africi]]
* [[Popis mjesta svjetske baštine u Europi]]

== Vanjske veze ==
* [http://whc.unesco.org/pg.cfm?cid=31&amp;l=en&amp;&amp;&amp;mode=table&amp;order=region UNESCO Svjetska baština] - službene stranice

[[Kategorija:Svjetska baština u Australiji i Oceaniji| ]]
[[Kategorija:Geografske liste|Svjetska baština u Australiji i Oceaniji]]
[[Kategorija:Popisi svjetske baštine]]</text>
      <sha1>7gtsdpnuqve6asli7brh8nxi4solwo0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>2022</title>
    <ns>0</ns>
    <id>257492</id>
    <revision>
      <id>41260042</id>
      <parentid>41259908</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T07:52:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Alekol</username>
        <id>2231</id>
      </contributor>
      <comment>/* Predviđeni događaji */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="28330" xml:space="preserve">{{Godina nav|2022}}
{{Godina u drugim kalendarima|2022}}
Godina '''2022''' ('''[[Rimski brojevi|MMXXII]]''') je [[redovna godina koja počinje u subotu]].

== Događaji ==
=== Januar/Siječanj ===
* [[1. 1.]] - Na snazi je Regionalno sveobuhvatno ekonomsko partnerstvo 15 zemalja Azije i Pacifika, najveći trgovinski blok na svetu.
* [[4. 1.]] - Cijena plina skočila preko 30% u Europi (peterostruko u godinu dana); u plinovodu Yamal tok plina je obrnut već 15 dana.
* 4. 1. - Kosovo zabranjuje rudarenje kriptovaluta zbog nestašice struje.
* 4. 1. - Nagli porast broja registrovanih sa koronom u regionu.
* [[5. 1.]] - Protesti u [[Kazahstan]]u povodom poskupljenja goriva prerastaju u nerede. Vlada je podnela ostavku, kao i predsednik Saveta bezbednosti, bivši predsednik Nazarbajev - red se uspostavlja uz pomoć ruskih trupa.
* 5. 1. - Ministarstvo finansija SAD uvelo sankcije Miloradu Dodiku i banjalučkoj ATV zbog &quot;koruptivnih aktivnosti&quot; i pretnje stabilnosti i teritorijalnoj celovitosti BiH.
* 5. 1. - [[Novak Đoković]] stigao u Melbourne nakon što je, kontroverzno, dobio medicinsko izuzeće od obavezne vakcinisanosti - viza mu je poništena, što je oboreno na sudu 10-og, u međuvremenu je u pritvoru za imigrante.
* 5. 1. - Severna Koreja testirala hipersoničnu raketu - izvodi još šest različitih testova ovog meseca.
* [[6. 1.]] - Ruski vojnici došli u nedavno napuštenu francusku bazu u [[Timbuktu]]u.
* [[10. 1.]] - Američko-ruski razgovori u Ženevi: teme su ruske trupe na ukrajinskoj granici i ruski zahtevi NATO-u.
* [[11. 1.]] - Zaplijenjeno pola tone kokaina u tovaru banana namijenjenom crnogorskom trgovačkom lancu &quot;Voli&quot;.
* [[14. 1.]] - Odlukom ministra za imigraciju, Đokoviću je ponovo oduzeta australska viza - federalni sud odbija žalbu, deportovan je 16-og.
* [[15. 1.]] - Erupcija podvodnog vulkana Hunga Tonga - manji cunami i pepeo na [[Tonga|Tongi]].
* 16. 1. - Referendum o promeni Ustava Srbije, u delu o pravosuđu: 60,3% je &quot;za&quot;, izlaznost 30,1%. Deo opozicije tvrdi da je bilo prevara.
* [[19. 1.]] - Vladajuća koalicija &quot;Crno na bijelo&quot;, Građanskog pokreta URA i Saveza građana Civis, podnijela je Skupštini Crne Gore Inicijativu 31 poslanika, uključujući iz DPS, za izglasavanje nepovjerenja Vladi premijera Zdravka Krivokapića.
* [[20. 1.]] - Vlada Srbije povukla rudarske dozvole Rio Tintu.
* 20. 1. - Bitka u al-Hasaki na istoku Sirije: istovremeni napad Islamske Države na zatvor i pobuna zatvorenika - slede višednevne borbe sa kurdskim SDF, zatvor je uništen a 2 - 3 hiljade zatvorenika je pobeglo ili nestalo.
* [[21. 1.]] - Rusija traži povlačenje NATO trupa iz Bugarske i Rumunije, u okviru vraćanja na situaciju iz 1997.
* 21. 1. - MUP Srbije objavljuje da se sprema atentat na predsednika Vučića, od strane grupe Radoja Zvicera.
* [[24. 1.]] - Vojni udar u Burkini Faso - u zemlji je sigurnosna kriza od 2015. usled napada islamističkih militanata.
* [[27. 1.]] - SAD odbijaju ruski zahtev da Ukrajina ne bude nikada primljena u NATO.
* [[29. 1.]] - Talijanski predsjednik [[Sergio Mattarella]] je reizabran, pošto je umoljen da pristane na to radi stabilnosti.
* [[30. 1.]] - Završen ''Australian Open'': [[Rafael Nadal]] je osvojio rekordnu 21. titulu, mešovite dublove su dobili [[Kristina Mladenovic]] i [[Ivan Dodig]], [[Petra Marčinko]] među juniorkama.

=== Februar/Veljača ===
* [[2. 2.]] - Vrhunac omikronovog talasa u Srbiji: 7-dnevni prosek registrovanih slučajeva 19.288 (vrhunac hospitalizacija 14. 2., 7-dnevni prosek 4.513).
* [[3. 2.]] - Racija američkih specijalaca u Atmehu na severozapadu Sirije: lider ID Abu Ibrahim al-Qurayshi se digao u vazduh sa svojom porodicom.
* [[4. 2.]] - Izglasano nepovjerenje crnogorskoj vladi [[Zdravko Krivokapić|Zdravka Krivokapića]], glasovima &quot;Crno na bijelo&quot; i opozicije. Tri dana kasnije i predsjedniku Skupštine Aleksi Bečiću.
* 4. 2. - NATO zaključio &quot;aktivnost budnosti&quot; ''Neptune Strike 2022'' u Jadranu, u kojoj je učestvovao i nosač aviona '' USS Harry S. Truman''&lt;ref&gt;[https://sfn.nato.int/newsroom/news-archive/2022/nato-concludes-vigilance-activity-neptune-strike-2022 NATO Concludes Vigilance Activity Neptune Strike 2022]. sfn.nato.int Feb 5 2022&lt;/ref&gt; (u posjeti Splitu od 11-og).
* 4. 2. - Predstavljen izgled [[Hrvatska i euro|hrvatskih kovanica eura]], sporni prijedlog rješenja sa kunom ubrzo povučen.
* 4. 2. - Sastanak [[Xi Jinping|Xi]] - Putin u Pekingu: kritikuju &quot;negativan uticaj&quot; SAD u Evropi i Azijsko-pacifičkom regionu, Kina podržava Rusiju u ukrajinskoj krizi.
* [[4. 2.|4]] - [[20. 2.]] - Zimske olimpijske igre u Pekingu.
* [[5. 2.]] - [[Argentina]] pristupa kineskoj inicijativi [[Pojas i put]].
* [[6. 2.]] - Platinski jubilej, 70 godina vladavine britanske kraljice [[Elizabeta II|Elizabete II]].
* 6. 2. - ''Freedom Convoy'': proglašeno vanredno stanje u gradu [[Ottawa]], gde su kamioni i pešaci okupljeni od 29. 1., u protestu zbog obaveznog vakcinisanja, uz neprekidne sirene, izgrede i saobraćajni kolaps.
* 6 - 7. 2. - Ruska klizačica Kamila Valijeva (15) izvela četvorostruki skok, ali ceremonija dodele medalja je otkazana zbog nedozvoljene supstance.
* [[10. 2.]] - Započinju rusko-beloruske vojne vežbe u Belorusiji.
* [[15. 2.]] - Kiša od 258 mm izaziva klizišta u brazilskom gradu [[Petrópolis]], 217+ stradalih.
* [[17. 2.]] - Francuska i evropski saveznici najavljuju povlačenje trupa iz [[Mali]]ja.
* [[18. 2.]] - U [[Donjecka Narodna Republika|Donjeckoj]] i [[Luganska Narodna Republika|Luganskoj]] separatističkoj republici objavili evakuaciju civila u Rusiju, jer Ukrajina navodno planira ofanzivu. Prethodnih dana su pojačana granatiranja, danas se izveštava o eksplozijama automobila u Donjecku i gasovoda kod Luganska. Sutradan proglašavaju mobilizaciju.
* 18. 2. - Engleska i Vels pogođeni olujom Eunice, najjačom od 1987, pogađa i druge zemlje oko Severnog mora i Baltika.
* [[19. 2.]] - Uhićen ministar graditeljstva Darko Horvat.
* [[20. 2.]] - Velika brana etiopskog preporoda: elektrana je proizvela prvu struju.
* [[21. 2.]] - Putin objavio priznanje Donjecke i Luganske republike. Predviđeno je slanje ruske vojske kao mirovnjaka na te teritorije.
* [[23. 2.]] - Ukrajina je izglasala uvođenje vanrednog stanja, a lideri donbaskih republika su zatražili pomoć od Rusije u &quot;odbijanju agresije&quot;.
[[Datoteka:UK-MOD-Ukraine-2022-02-28.jpg|mini|250px|[[Ruska invazija na Ukrajinu 2022.|Ruska invazija na Ukrajinu]]: ruski prodori do kraja februara]]
* [[24. 2.]] - Rusija započela [[Ruska invazija na Ukrajinu 2022.|&quot;specijalnu vojnu operaciju&quot; za &quot;demilitarizaciju i denacifikaciju Ukrajine&quot;]]. Putin preti &quot;posledicama većim nego ikad u istoriji&quot; onima koji bi se umešali. Nakon udara po vojnoj infrastrukturi došlo je do prodora sa severa, severoistoka i juga. Zauzeto je [[Zmijsko ostrvo]] blizu ušća Dunava, nakon široko publikovanog prkosa ukrajinskog garnizona.
* [[25. 2.]] - Ruske trupe na severnoj periferiji Kijeva, vodi se borba za aerodrom Hostomel. Putin poziva ukrajinsku vojsku da zbaci &quot;narkomansku neonacističku&quot; vlast.
* [[27. 2.]] - Putin povisio gotovost strateških snaga zbog sankcija i &quot;pretećih izjava&quot; lidera NATO zemalja; EU će plaćati kupovinu i dostavu oružja Ukrajini, zatvoren je vazdušni prostor za ruske avione.
* [[28. 2.]] - Prvi pregovori na granici Ukrajine i Belorusije, raketni napad na Harkov, Turska zatvara Moreuze, u skladu sa Konvencijom iz Montreauxa.

=== Mart/Ožujak ===
* [[2. 3.]] - Ruske snage su zauzele [[Herson]] i okružile [[Mariupolj]], priznaju 498 mrtvih od početka invazije. Generalna skupština UN osudila rusku invaziju na Ukrajinu sa 141-im glasom za (uključujući Srbiju), pet protiv (Belorusija, S. Koreja, Eritreja i Sirija) i 35 uzdržanih. Niz zemalja je prijavio Međunarodnom krivičnom sudu zločine u Ukrajini. 
* [[4. 3.]] - Ruske snage su zauzele nuklearnu elektranu Zaporožje, kod Energodara; bilo je vatre u zgradi za obuku (najveća NE u Evropi, nominalni kapacitet 5.700 MW).
* [[7. 3.]] - Misija EUFOR Althea saopštila da je u BiH raspoređeno dodatnih 500 pripadnika.
* [[8. 3.]] - SAD i UK zabranjuju uvoz ruske nafte - cena barela je preko 120 dolara. Cena [[nikl]]a je udvostručena od početka rata, kao i cena prirodnog gasa; cena pšenice je veća oko 50%. UNHCR kaže da je Ukrajinu napustilo dva miliona ljudi.
* [[9. 3.]] - Bolnica za majku i dete u [[Mariupolj]]u teško oštećena u ruskom napadu - grad je granatiran više dana, što sprečava evakuaciju civila.
* 9. 3. - Na Korzici izbijaju neredi sedam dana pošto je nacionalista Yvan Colonna izboden u zatvoru (umire 21. 3.)
* 9. 3. - Konzervativac [[Yoon Suk-yeol]] izabran za predsednika Južne Koreje. 
* [[10. 3.]] - Dron iz pravca Ukrajine pao na zagrebački Jarun u 23 sata.
* [[11. 3.]] - [[Gabriel Boric]] je novi predsjednik [[Čile]]a.
* [[14. 3.]] - Raketni napad na bazu Javorov, zapadno od Lavova.
* 14. 3. - Iranska revolucionarna garda raketirala okolinu američkog konzulata u iračkom Irbilu, navodni izraelski centar, iz odmazde za udar u Siriji u kome su stradali njeni članovi.
* 14. 3. - Kineski južni grad Shenzhen je u lokdaunu, ograničen je pristup Šangaju, veliki porast i na severoistoku, mada su cifre relativno male. Ozbiljnija je situacija u Hong Kongu.
* [[15. 3.]] - Rusija objavila napuštanje [[Savjet Evrope|Savjeta Evrope]], pre nego što je ovo telo to izglasalo.
* [[16. 3.]] - Pogođeno pozorište u Mariupolju, u čijem skloništu se nalazio jedan broj ljudi.
* [[18. 3.]] - U Turskoj otvoren [[Most Çanakkale 1915]] ili Dardanelski most, kod mesta [[Lapseki]] - to je sa 2.023 m najduži [[viseći most]] na svetu.
* 18 - [[20. 3.]] - U Beogradu održano Svetsko prvenstvo u dvoranskoj atletici. [[Ivana Španović|Ivana Vuleta]] (ex Španović) osvojila zlato u skoku u dalj.
* [[19. 3.]] - Puštena u saobraćaj brza pruga Beograd - Novi Sad, deo pruge do Budimpešte.
* [[21. 3.]] - China Eastern Airlines Flight 5735: avion se srušio kod [[Wuzhou]]a - 132 mrtvih.
* [[22. 3.]] - Ukrajinske snage povratile Makarov kod Kijeva i potisnule ruske snage.
* [[24. 3.]] - Severna Koreja testirala do sada najveću interkontinentalnu raketu, Hwasong-17.
* 24. 3. - NATO objavljuje da će postaviti četiri nove borbene grupe, od 40.000 ljudi u Slovačkoj, Mađarskoj, Rumuniji i Bugarskoj.
* [[25. 3.]] - Rusko ministarstvo odbrane izjavljuje da će preneti fokus na Donbas.
* [[27. 3.]] - [[94. dodjela Oscara]]: najbolji film je ''[[CODA (film)|CODA]]'', uz još dve nagrade; &quot;[[Dina (2021.)|Dina]]&quot; 6 nagrada od 10 nominacija; ''[[The Power of the Dog (film)|The Power of the Dog]]'' jedna od 12; ''[[Belfast (film)|Belfast]]'' i ''[[West Side Story (2021)|West Side Story]]'' po jedna od 7. [[Will Smith]] ošamario [[Chris Rock|Chrisa Rocka]].
* [[29. 3.]] - U padu helikoptera misije MONUSCO u DR Kongu ima osam poginulih, uključujući potpukovnika Dejana Stanojevića iz Srbije.
* mart - Počeo toplotni talas u Indiji, mesec je najtopliji od 1900.

=== April/Travanj ===
* [[1. 4.]] - Nesreća u rudniku &quot;Soko&quot;, kod [[Sokobanjska Moravica|Sokobanje]], osam rudara stradalo u gušenju metanom.
* 1. 4. - Rusija od danas traži isplatu gasa rubljama za zemlje koje ne smatra prijateljskim.
* 1. 4. - Ukrajinske snage su povratile [[Buča|Buču]] kod Kijeva, narednih dana se izveštava o ubistvu stotina ljudi za vreme ruske okupacije.
* [[3. 4.]] - Predsednički i vanredni parlamentarni izbori u Srbiji i lokalni izbori. [[Aleksandar Vučić]] reizabran sa 58,54 % (+2,5 procentna poena u odnosu na 2017). [[Srpska napredna stranka|SNS]] 120 mandata (-68), Ujedinjena Srbija 38 (novi), SPS-JS 32 (=)... Izjednačeno u beogradskoj skupštini.
* 3. 4. - Izbori u Mađarskoj: [[Viktor Orbán|Orbánov]] [[Fidesz]] pojačao većinu za dva mandata.
* 3. 4. - Pakistanska ustavna kriza: po savetu premijera [[Imran Khan|Imrana Khana]] je raspušten parlament u kome se pripremao njegov opoziv - Ustavni sud to ocenjuje neustavnim i Khanu je izglasano nepoverenje 10-og.
* [[8. 4.]] - Železnička stanica u [[Kramatorsk]]u pogođena raketama - 50 mrtvih.
* 8. 4. - Počinju poplave u Južnoj Africi, naročito oko [[Durban]]a - preko 440 mrtvih.
* [[12. 4.]] - Visoki predstavnik Šmit suspendovao Zakon o nepokretnoj imovini Republike Srpske.
* [[14. 4.]] - Potonula krstarica &quot;Moskva&quot;, zastavni brod ruske Crnomorske flote.
* [[17. 4.]] - Uhapšena bivša predsednica Vrhovnog suda Crne Gore Vesna Medenica - sumnja na stvaranje kriminalne organizacije i protivzakonit uticaj.
* [[18. 4.]] - Ukrajina javlja da je počela ruska ofanziva u Donbasu. Ruske snage su većim delom zauzele Mariupolj, s izuzetkom kompleksa čeličane Azovstal.
* [[19. 4.]] - Objavljeno da je potpisan sigurnosni sporazum između Kine i [[Solomonski Otoci|Solomonskih Otoka]].
* [[20. 4.]] - Pet miliona izbeglica iz Ukrajine i 7,1 milion raseljenih, od 44 miliona stanovnika.
* [[22. 4.]] - Zemljotres uveče kod [[Berkovići|Berkovića]], jedna osoba poginula u [[Stolac|Stocu]].
[[Datoteka:Dritan Abazovic, December 2020.jpg|mini|120px|[[Dritan Abazović]]]]
* [[24. 4.]] - Predsednički izbori u Francuskoj: [[Emmanuel Macron|Macron]] dobija reizbor u drugom krugu, pobedom nad [[Marine Le Pen|Le Pen]] sa 58,5% glasova.
* 24. 4. - Izbori u Sloveniji: najviše mandata dobija zeleno-liberalni Pokret Svoboda biznismena [[Robert Golob|Roberta Goloba]].
* [[25. 4.]] - [[Elon Musk]] dogovorio kupovinu [[Twitter]]a za 44 milijarde dolara.
* 25 - 26. 4. - Eksplozije u otcepljenom moldavskom regionu [[Pridnjestrovlje]]: srušen radio predajnik, pucano na ministarstvo državne sigurnosti.
* [[27. 4.]] - [[Gazprom]] prekinuo isporuke gasa Poljskoj i Bugarskoj, zbog neplaćanja rubljama.
* [[28. 4.]] - [[Dritan Abazović]] je novi premijer Crne Gore.

=== Maj/Svibanj ===
* [[4. 5.]] - Federalna rezerva SAD diže kamatnu stopu za 0,5 procentna poena kako bi suzbila inflaciju.
* [[5. 5.]] - Lokalni izbori u UK: Konzervativci izgubili dosta mesta; [[Sinn Féin]] je najveća stranka u Severnoj Irskoj, ali unionisti imaju 37 mandata prema 36 za nacionaliste, od 90.
* [[6. 5.]] - Havanski hotel &quot;Saratoga&quot; teško oštećen u eksploziji gasa, 32 mrtvih.
* [[9. 5.]] - Masovni protesti na Šri Lanci zbog teške ekonomske situacije: ostavku daje premijer Mahinda Rajapaksa, inače brat predsednika.
* 9. 5. - Predsednički izbori na Filipinima: Ferdinand [[Bongbong Marcos]], sin [[Ferdinand Marcos|nekadašnjeg diktatora]], odnosi ubedljivu pobedu nad potpredsednicom Leni Robredo; za novu potpredsednicu je izabrana [[Sara Duterte]], kćerka [[Rodrigo Duterte|odlazećeg predsednika]].
* 9. 5. - Biden potpisao Zakon o najmu i zajmu za vojnu pomoć Ukrajini.
* [[11. 5.]] - Krah [[stablecoin]]a ''terra'': vrednost je pala na 35 američkih centi sa jednog dolara, pošto je novac povlačen brže od automatskog stabilizatora. Krah kriptovaluta do kraja juna obara vrednost tržišta sa tri na jedan bilion dolara.
* [[13. 5.]] - Umro predsednik [[Ujedinjeni Arapski Emirati|Ujedinjenih Arapskih Emirata]] i emir Abu Dhabija [[Khalifa bin Zayed Al Nahyan]], nasleđuje ga polubrat [[Mohamed bin Zayed Al Nahyan|Mohamed]] (faktički još od 2014).
* 13. 5. - Severna Koreja potvrdila prvu smrt od kovida, već kroz nekoliko dana se govori o milion ljudi sa &quot;groznicom&quot;.
* 10 - 14. 5. - Pesma Evrovizije u Torinu: pobedila je ukrajinska numera, a [[Konstrakta]] je peta.
* maj - Niz zemalja registruje slučajeve [[Majmunske boginje|majmunskih boginja]].
* 16. 5. - Bitka za Harkov: Ukrajina javlja da su njene trupe stigle do ruske granice (deset dana kasnije se izveštava o granatiranju grada).
* 16. 5. - Talas vrućine u Indiji: temperature u New Delhiju i do 49 stepeni. Indijska vlada je zabranila izvoz pšenice.
* 16 - 17. 5. - Nove lažne dojave o bombama u Srbiji: škole, studentski domovi, tržni centri, mostovi...
* [[17. 5.]] - Prekinut otpor u mariupoljskoj čeličani Azovstal, 264 ranjenih vojnika je evakuisano/zarobljeno (poslednja grupa 20-og, ukupno 2.439 boraca). Fokus borbi je na [[Severodonjeck]]u.
* [[18. 5.]] - Finska i Švedska aplicirale za članstvo u NATO, turski predsednik Erdoğan postavlja uslove.
* [[21. 5.]] - Izbori u Australiji: konzervativna koalicija [[Scott Morrison|Scotta Morrisona]] gubi većinu, novi premijer je laburist [[Anthony Albanese]].
* [[22. 5.]] - Sukob policije i Torcide na autocesti kod Zagreba, policija otvarala vatru.
* [[24. 5.]] - Srpska pravoslavna crkva priznaje autokefalnost [[Makedonska pravoslavna crkva – Ohridska arhiepiskopija|Makedonske pravoslavne crkve – Ohridske arhiepiskopije]], objavio patrijarh Porfirije na zajedničkoj liturgiji u Skoplju.
* 24. 5. - U školi u [[Uvalde, Texas]] ubijeno 19 đaka i dve učiteljice.
* [[29. 5.]] - Telefonski razgovor Vučić - Putin, dogovoreno snabdevanje gasom uz povoljnu cenu.
* [[31. 5.]] - EU dogovorila embargo na rusku naftu koja se prevozi morem, 2/3 uvoza.

=== Jun/Juni/Lipanj ===
* [[1. 6.]] - Europska komisija odobrila pristupanje Hrvatske eurozoni.
* 1. 6. - ''Depp v. Heard'': porota u Virdžiniji presudila da je [[Amber Heard]] defamirala [[Johnny Depp|Johnnyja Deppa]]
* [[6. 6.]] - Otkazana poseta ruskog ino. ministra Sergeja Lavrova Srbiji, pošto susedne zemlje nisu dozvolile prelet.
* [[10. 6.]] - Poseta kancelara [[Olaf Scholz|Olafa Scholza]] Beogradu, tokom balkanske turneje.
* [[13. 6.]] - Pad berzi širom sveta nakon veće od očekivane majske inflacije u SAD, pale su i kriptovalute a dolar jača (očekuje se povećanje kamatne stope).
* 13. 6. - Konflikt u Kivuu, na istoku DR Kongo: pokret M23 je zauzeo grad Bunagana, kongoanske vlasti optužuju [[Ruanda|Ruandu]] za podršku.
* [[14. 6.]] - Uništene skoro sve ploče na [[Partizansko groblje u Mostaru|Partizanskom groblju u Mostaru]].
* 14. 6. - [[Otok Hans]] između danskog Grenlanda i Kanade podijeljen napola, čime je završen &quot;Whisky rat&quot;.
* [[17. 6.]] - U Srbiji registrovan prvi slučaj &quot;majmunskih boginja&quot;.
* [[19. 6.]] - Parlamentarni izbori u Francuskoj, drugi krug: preds. Macron izgubio većinu.
* 19. 6. - [[Gustavo Petro]] je prvi levičar izabran za predsednika [[Kolumbija|Kolumbije]].
* [[22. 6.]] - Zemljotres u afganskoj provinciji Paktika sa velikim brojem žrtava.
* [[23. 6.]] - Ukrajina i Moldova dobijaju status kandidata za EU.
* [[24. 6.]] - ''Dobbs v. Jackson Women's Health Organization'': Vrhovni sud SAD presudio da ustav ne garantuje pravo na abortus i da savezne države mogu uvesti restrikcije - oborena presuda u ''[[Roe vs. Wade]]'' iz 1973.
* 24. 6. - Ukrajina povlači poslednje trupe iz [[Sjeverodonjeck]]a.
* 25. 6. - 5. 7. - [[Mediteranske igre]] u Oranu, Alžir
* 28 - 30. 6. - Samit NATO u Madridu: Švedska i Finska pozvane u članstvo, nakon sporazuma sa Turskom; usvojen novi strateški koncept.
* [[30. 6.]] - Ruske snage se povukle sa [[Zmijsko ostrvo|Zmijskog ostrva]].
* jun - jul - Toplinski val u regiji: u Kninu 28. 6. izmjereno 40,4 stupnjeva, lipanjski rekord.

=== Jul/Juli/Srpanj ===
* [[3. 7.]] - Ukrajinske snage se povukle iz [[Lisičansk]]a, tako da je cela [[Luganska oblast]] pod ruskom kontrolom - [[Luganska Narodna Republika|Luganska NR]]. 
* [[4. 7.]] - Izvanredno stanje zbog suše u pet sjevernih talijanskih regiona; rijeka [[Po]] je skoro presušila.
* [[5. 7.]] - Ministar financija [[Zdravko Marić]] podnio ostavku.
* 5. 7. - Protesti u Skoplju protiv francuskog predloga za rešenje makedonsko-bugarskog spora postaju nasilni, povređeno je 47 policajaca.
* [[7. 7.]] - Britanski premijer [[Boris Johnson]] podneo ostavku, nakon niza skandala koji su doveli do ostavke velikog broja članova vlade.
* [[8. 7.]] - Ubijen bivši japanski premijer [[Shinzō Abe]].
* 8. 7. - Denver Nuggetsi produžili ugovor sa [[Nikola Jokić|Nikolom Jokićem]] za 264 miliona dolara.
* [[9. 7.]] - Ekonomska kriza na Šri Lanci: gomila upala u predsedničku palatu i zapalila premijerovu kuću - obojica najavljuju ostavke.
[[Datoteka:Webb's First Deep Field.tif|mini|Webbovo Prvo duboko polje]]
* [[12. 7.]] - Objavljene prve slike dobijene sa [[Svemirski teleskop James Webb|svemirskog teleskopa James Webb]].
* 12. 7. - Dolar i euro oko pariteta: povećane kamate u SAD su potakle rast dolara, dok se u eurozoni očekuje recesija zbog energetske krize.
* [[13. 7.]] - Otvorena prva dionica prvog autoputa u Crnoj Gori: Smokovac kod Podgorice – Mateševo kod Kolašina, 41 km.
* 13. 7. - Veliki požar između Vodica i Šibenika, na preko 3.000 ha.
* [[16. 7.]] - Ukrajinski avion sa oružjem iz Srbije za Bangladeš pao kod Kavale u Grčkoj.
* [[17. 7.]] - Situacija sa nedopuštenom Vučićevom posetom Jasenovcu.
* [[19. 7.]] - Talas vrućine u zapadnoj Evropi: rekordnih 40 C u Engleskoj.
* 19. 7. - Počinju pristupni pregovori [[Pristupanje Albanije Europskoj uniji|Albanije]] i [[Pristupanje Sjeverne Makedonije Europskoj uniji|S. Makedonije]] sa [[Europska unija|EU]].
* [[21. 7.]] - Talijanski premijer [[Mario Draghi]] je podnio ostavku nakon što je izgubio potporu [[Pokret pet zvijezda|M5S]] u koaliciji. Državni dug zemlje iznosi preko 2.700 milijardi eura, preko 150% GDP
* 21. 7. - Europska centralna banka podiže kamatnu stopu za 0,5 procentna poena - kraj osam godina negativnih stopa, inflacija u eurozoni je 8,6%.
* [[22. 7.]] - U Istanbulu potpisan ukrajinsko-ruski sporazum o izvozu žita preko Crnog mora.

== Predviđeni događaji ==

* 26. 7. - Promet na [[Pelješki most|Pelješkom mostu]].
* 15 - 21. 8. - Evropski šampionat u atletici u Minhenu
* 1 - 18. 9. - EuroBasket 2022 u Nemačkoj, Češkoj, Italiji i Gruziji.
* 5. 9. - Cijene u Hrvatskoj označene u kunama i eurima.
* 12 - 18. 9. - [[EuroPride]] u Beogradu
* [[25. 9.]] - Vanredni izbori u Italiji.
* [[2. 10.]] - Generalni izbori u Brazilu.
* oktobar? - Izbori u BiH.
* oktobar - Popis stanovništva u Srbiji.
* [[8. 11.]] - Sredomandatni izbori u SAD.
* novembar? - XX Nacionalni kongres [[KP Kine]].
* [[21. 11.]] - [[18. 12.]] - U Kataru se održava Svetsko prvenstvo u fudbalu.

=== Nepoznati datumi ===
* Popis stanovništva na Kosovu.
* Planirano gašenje nuklearne energije u Nemačkoj.
* Referendum o nezavisnosti [[Federalne Države Mikronezije|mikronezijske]] države [[Chuuk (savezna država)|Chuuk]]?

== Rođenja ==

== Smrti ==
{{glavni članak|:Kategorija:Umrli 2022.}}
=== Januar/Siječanj ===
* [[2. 1.]] - [[Richard Leakey]], kenijski antropolog, političar (* [[1944]])
* [[3. 1.]] - [[Vladan Živković]], glumac (* [[1941]])
* [[6. 1.]] - [[Peter Bogdanovich]], filmski režiser (* [[1939]])
* 6. 1. - [[Sidney Poitier]], glumac (* [[1927]])
* [[7. 1.]] - [[Anatolij Kvašnjin]], bivši ruski načelnik generalštaba (* [[1946]])
* [[9. 1.]] - [[Toshiki Kaifu]], bivši japanski premijer (* [[1931]])
* 9. 1. - [[Bob Saget]], glumac, komičar (* [[1956]])
* [[11. 1.]] – [[David Sassoli]], italijanski novinar i političar, predsjednik EP (* [[1956]].)
* [[12. 1.]] - [[Stjepan Lamza]], nogometaš (* [[1940]])
* 12. 1. - [[Ronnie Spector]], pjevačica ''The Ronettes'' (* [[1943]])
* &lt; 14. 1. - [[Petar Đorđević]], slikar (* [[1943]])
* [[14. 1.]] - [[Nikša Bareza]], dirigent (* [[1936]])
* [[15. 1.]] - [[Nino Cerruti]], modni kreator (* [[1930]])
* [[16. 1.]] - [[Ibrahim Boubacar Keïta]], bivši predsednik Malija (* [[1945]])
* [[19. 1.]] - [[Hardy Krüger]], glumac (* [[1928]])
* 19. 1. - [[Radovan Beli Marković]], književnik (* [[1947]])
* [[20. 1.]] - [[Meat Loaf]], pevač, glumac (* [[1947]])
* [[22. 1.]] - [[Aki Rahimovski]], pjevač &quot;Parnog valjka&quot; (* [[1955]])
* 22. 1. - [[Željko Mavrović (glumac)|Željko Mavrović]], glumac (* [[1947]])
* [[23. 1.]] - [[Lavrentije Trifunović]], episkop šabački (* [[1935]])
* [[24. 1.]] - [[Greta Ferušić]], bosanska arhitektica, preživjela Auschwitz (* [[1924]])
* [[25. 1.]] - [[Stevan K. Pavlović]], istoričar (* [[1933]])
* [[27. 1.]] - [[Nedjeljko Mihanović]], hrvatski književnik i političar, član suradnik HAZU (* [[1930]])
* 27. 1. - [[Svetozar Livada]], filozof, sociolog (* [[1928]])
* [[29. 1.]] - [[Srećko Lorger]], književnik, novinar (* [[1944]])
* 29. 1. - Ksenija Vučić, novinarka, prva supruga AV (* [[1968]])
* [[30. 1.]] - [[Zvonimir Šeparović]], hrvatski pravnik i političar (* [[1928]])
* [[31. 1.]] - [[Daniel Rukavina]], imunolog, član HAZU (* [[1937]])
* 31. 1. - Petar Tutavac, keksar &quot;Domaćice&quot; i &quot;Plazme&quot; (* [[1934]])

=== Februar/Veljača ===
* [[2. 2.]] - [[Monica Vitti]], glumica (* [[1931]])
* 2. 2. - [[Velja Pavlović]], novinar, TV voditelj na Studio B (* [[1953]])
* [[4. 2.]] - [[Vesna Malohodžić]], glumica (* [[1948]])
* [[5. 2.]] - [[Ana Došen-Dobud]], spisateljica, pedagoginja (* [[1920]])
* [[6. 2.]] - [[Predrag Vranešević]], član &quot;Laboratorije zvuka&quot; (* [[1946]])
* [[7. 2.]] - [[Douglas Trumbull]], režiser, supervizor specijalnih efekata (* [[1942]])
* [[8. 2.]] - [[Borivoj Dovniković]], filmski redatelj, animator (* [[1930]])
* 8. 2. - [[Luc Montagnier]], virolog, nobelovac (* [[1932]])
* [[9. 2.]] - [[Milan Vlajčić]], novinar, filmski kritičar (* [[1939]])
* 9. 2. - [[Snežana Pantić]], karatistkinja (* [[1978]])
* [[10. 2.]] - [[Eduard Kukan]], slovački diplomata, izaslanik za Balkan (* [[1939]])
* [[10. 2.]] - [[Luc Montagnier]], francuski virolog, dobitnik Nobelove nagrade za fiziologiju i medicinu (* 1932)
* [[12. 2.]] - [[Ivan Reitman]], filmski režiser (* [[1946]])
* 12. 2. - [[Stevan Tontić]], pesnik (* [[1946]])
* [[14. 2.]] - [[Bora Ivkov]], šahovski velemajstor (* [[1933]])
* [[18. 2.]] - [[Oliver Antić]], srpski pravnik i političar (* [[1950]])
* [[19. 2.]] - [[Gary Brooker]], frontmen Procol Haruma (* [[1945]])

=== Mart/Ožujak ===
* [[13. 3.]] - [[Igor Mandić]], književnik kritičar, novinar (* [[1939]])
* [[15. 3.]] - [[Nikola Štedul]], hrvatski emigrant (* [[1937]])
* [[21. 3.]] - [[Vesna Bosanac]], ratna ravnateljica vukovarske bolnice (* [[1949]])
* [[22. 3.]] - [[Milovan Vitezović]], književnik (* [[1944]])
* [[23. 3.]] - [[Madeleine Albright]], bivši državni sekretar SAD (* [[1937]])
* [[26. 3.]] - [[Milivoj Karakašević]], stonoteniser (* [[1948]])

=== April/Travanj ===

* [[2. 4.]] - [[Estelle Harris]], glumica (* [[1928]])
* 2. 4. - [[Mirjana Majurec]], glumica (* [[1952]])
* [[3. 4.]] - [[Snežana Nikšić]], glumica (* [[1943]])
* [[4. 4.]] - [[Petar Skansi]], košarkaš i trener (* [[1943]])
* [[5. 4.]] - [[Dejan Mijač]], pozorišni reditelj, akademik SANU (* [[1934]])
* [[6. 4.]] - [[Vladimir Žirinovski]], ruski političar (* [[1946]])
* [[7. 4.]] - [[Dušan Čkrebić]], društveno-politički radnik SR Srbije (* [[1927]])
* [[12. 4.]] - [[Zvonimir Janko]], matematičar, član HAZU (* [[1932]])
* [[13. 4.]] - [[Michel Bouquet]], glumac (* [[1925]])
* [[15. 4.]] - [[Liz Sheridan]], glumica (* [[1929]])
* [[19. 4.]] - [[Kane Tanaka]], japanska superstogodišnjakinja (* [[1903]])
* [[21. 4.]] - [[Mwai Kibaki]], bivši predsednik Kenije (* [[1931]])
* [[23. 4.]] - [[Orrin Hatch]], američki političar (* [[1934]])

=== Maj/Svibanj ===
* [[1. 5.]] - [[Ivica Osim]], fudbaler, trener (* [[1941]])
* [[2. 5.]] - [[Đuro Seder]], slikar, akademik HAZU (* [[1927]])
* [[3. 5.]] - [[Stanislav Šuškevič]], prvi predsednik Belorusije (* [[1934]])
* [[8. 5.]] - [[Fred Ward]], glumac (* [[1942]])
* [[10. 5.]] - [[Leonid Kravčuk]], prvi predsednik Ukrajine (* [[1934]])
* [[17. 5.]] - [[Vangelis]], kompozitor, muzičar (* [[1943]])
* 17. 5. - [[Igor Starović]], pevač &quot;Divljeg kestena&quot; (* [[1964]])
* [[26. 5.]] - [[Ray Liotta]], glumac (* [[1954]])
* [[27. 5.]] - [[Angelo Sodano]], bivši državni tajnik Vatikana i dekan kolegija kardinala (* [[1927]]))
* [[28. 5.]] - [[Bujar Nishani]], bivši predsednik Albanije (* [[1966]])

=== Jun/Juni/Lipanj ===
* [[9. 6.]] - [[Julee Cruise]], američka kantautorka (* [[1956]])
* [[12. 6.]] - [[Philip Baker Hall]], glumac (* [[1931]])
* [[17. 6.]] - [[Jean-Louis Trintignant]], glumac (* [[1930]])
* [[21. 6.]] - [[Dragan Tomić (političar)|Dragan Tomić]], bivši srpski političar (* [[1936]])
* [[26. 6.]] - [[Margaret Keane]], američka slikarka (* [[1927]])

=== Jul/Juli/Srpanj ===
* [[2. 7.]] - [[Peter Brook]], kazališni redatelj (* [[1925]])
* [[6. 7.]] - [[James Caan]], glumac (* [[1940]])

== Nobelove nagrade ==

=== Veze ===
[[Godišnji kalendar]]

== Reference ==
{{izvori}}

{{Commonscat}}

[[Kategorija:2022| ]]</text>
      <sha1>ln5d33nvvz2iozonishukzjmib7drml</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260043</id>
      <parentid>41260042</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T08:11:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Alekol</username>
        <id>2231</id>
      </contributor>
      <comment>/* Jul/Juli/Srpanj */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="28662" xml:space="preserve">{{Godina nav|2022}}
{{Godina u drugim kalendarima|2022}}
Godina '''2022''' ('''[[Rimski brojevi|MMXXII]]''') je [[redovna godina koja počinje u subotu]].

== Događaji ==
=== Januar/Siječanj ===
* [[1. 1.]] - Na snazi je Regionalno sveobuhvatno ekonomsko partnerstvo 15 zemalja Azije i Pacifika, najveći trgovinski blok na svetu.
* [[4. 1.]] - Cijena plina skočila preko 30% u Europi (peterostruko u godinu dana); u plinovodu Yamal tok plina je obrnut već 15 dana.
* 4. 1. - Kosovo zabranjuje rudarenje kriptovaluta zbog nestašice struje.
* 4. 1. - Nagli porast broja registrovanih sa koronom u regionu.
* [[5. 1.]] - Protesti u [[Kazahstan]]u povodom poskupljenja goriva prerastaju u nerede. Vlada je podnela ostavku, kao i predsednik Saveta bezbednosti, bivši predsednik Nazarbajev - red se uspostavlja uz pomoć ruskih trupa.
* 5. 1. - Ministarstvo finansija SAD uvelo sankcije Miloradu Dodiku i banjalučkoj ATV zbog &quot;koruptivnih aktivnosti&quot; i pretnje stabilnosti i teritorijalnoj celovitosti BiH.
* 5. 1. - [[Novak Đoković]] stigao u Melbourne nakon što je, kontroverzno, dobio medicinsko izuzeće od obavezne vakcinisanosti - viza mu je poništena, što je oboreno na sudu 10-og, u međuvremenu je u pritvoru za imigrante.
* 5. 1. - Severna Koreja testirala hipersoničnu raketu - izvodi još šest različitih testova ovog meseca.
* [[6. 1.]] - Ruski vojnici došli u nedavno napuštenu francusku bazu u [[Timbuktu]]u.
* [[10. 1.]] - Američko-ruski razgovori u Ženevi: teme su ruske trupe na ukrajinskoj granici i ruski zahtevi NATO-u.
* [[11. 1.]] - Zaplijenjeno pola tone kokaina u tovaru banana namijenjenom crnogorskom trgovačkom lancu &quot;Voli&quot;.
* [[14. 1.]] - Odlukom ministra za imigraciju, Đokoviću je ponovo oduzeta australska viza - federalni sud odbija žalbu, deportovan je 16-og.
* [[15. 1.]] - Erupcija podvodnog vulkana Hunga Tonga - manji cunami i pepeo na [[Tonga|Tongi]].
* 16. 1. - Referendum o promeni Ustava Srbije, u delu o pravosuđu: 60,3% je &quot;za&quot;, izlaznost 30,1%. Deo opozicije tvrdi da je bilo prevara.
* [[19. 1.]] - Vladajuća koalicija &quot;Crno na bijelo&quot;, Građanskog pokreta URA i Saveza građana Civis, podnijela je Skupštini Crne Gore Inicijativu 31 poslanika, uključujući iz DPS, za izglasavanje nepovjerenja Vladi premijera Zdravka Krivokapića.
* [[20. 1.]] - Vlada Srbije povukla rudarske dozvole Rio Tintu.
* 20. 1. - Bitka u al-Hasaki na istoku Sirije: istovremeni napad Islamske Države na zatvor i pobuna zatvorenika - slede višednevne borbe sa kurdskim SDF, zatvor je uništen a 2 - 3 hiljade zatvorenika je pobeglo ili nestalo.
* [[21. 1.]] - Rusija traži povlačenje NATO trupa iz Bugarske i Rumunije, u okviru vraćanja na situaciju iz 1997.
* 21. 1. - MUP Srbije objavljuje da se sprema atentat na predsednika Vučića, od strane grupe Radoja Zvicera.
* [[24. 1.]] - Vojni udar u Burkini Faso - u zemlji je sigurnosna kriza od 2015. usled napada islamističkih militanata.
* [[27. 1.]] - SAD odbijaju ruski zahtev da Ukrajina ne bude nikada primljena u NATO.
* [[29. 1.]] - Talijanski predsjednik [[Sergio Mattarella]] je reizabran, pošto je umoljen da pristane na to radi stabilnosti.
* [[30. 1.]] - Završen ''Australian Open'': [[Rafael Nadal]] je osvojio rekordnu 21. titulu, mešovite dublove su dobili [[Kristina Mladenovic]] i [[Ivan Dodig]], [[Petra Marčinko]] među juniorkama.

=== Februar/Veljača ===
* [[2. 2.]] - Vrhunac omikronovog talasa u Srbiji: 7-dnevni prosek registrovanih slučajeva 19.288 (vrhunac hospitalizacija 14. 2., 7-dnevni prosek 4.513).
* [[3. 2.]] - Racija američkih specijalaca u Atmehu na severozapadu Sirije: lider ID Abu Ibrahim al-Qurayshi se digao u vazduh sa svojom porodicom.
* [[4. 2.]] - Izglasano nepovjerenje crnogorskoj vladi [[Zdravko Krivokapić|Zdravka Krivokapića]], glasovima &quot;Crno na bijelo&quot; i opozicije. Tri dana kasnije i predsjedniku Skupštine Aleksi Bečiću.
* 4. 2. - NATO zaključio &quot;aktivnost budnosti&quot; ''Neptune Strike 2022'' u Jadranu, u kojoj je učestvovao i nosač aviona '' USS Harry S. Truman''&lt;ref&gt;[https://sfn.nato.int/newsroom/news-archive/2022/nato-concludes-vigilance-activity-neptune-strike-2022 NATO Concludes Vigilance Activity Neptune Strike 2022]. sfn.nato.int Feb 5 2022&lt;/ref&gt; (u posjeti Splitu od 11-og).
* 4. 2. - Predstavljen izgled [[Hrvatska i euro|hrvatskih kovanica eura]], sporni prijedlog rješenja sa kunom ubrzo povučen.
* 4. 2. - Sastanak [[Xi Jinping|Xi]] - Putin u Pekingu: kritikuju &quot;negativan uticaj&quot; SAD u Evropi i Azijsko-pacifičkom regionu, Kina podržava Rusiju u ukrajinskoj krizi.
* [[4. 2.|4]] - [[20. 2.]] - Zimske olimpijske igre u Pekingu.
* [[5. 2.]] - [[Argentina]] pristupa kineskoj inicijativi [[Pojas i put]].
* [[6. 2.]] - Platinski jubilej, 70 godina vladavine britanske kraljice [[Elizabeta II|Elizabete II]].
* 6. 2. - ''Freedom Convoy'': proglašeno vanredno stanje u gradu [[Ottawa]], gde su kamioni i pešaci okupljeni od 29. 1., u protestu zbog obaveznog vakcinisanja, uz neprekidne sirene, izgrede i saobraćajni kolaps.
* 6 - 7. 2. - Ruska klizačica Kamila Valijeva (15) izvela četvorostruki skok, ali ceremonija dodele medalja je otkazana zbog nedozvoljene supstance.
* [[10. 2.]] - Započinju rusko-beloruske vojne vežbe u Belorusiji.
* [[15. 2.]] - Kiša od 258 mm izaziva klizišta u brazilskom gradu [[Petrópolis]], 217+ stradalih.
* [[17. 2.]] - Francuska i evropski saveznici najavljuju povlačenje trupa iz [[Mali]]ja.
* [[18. 2.]] - U [[Donjecka Narodna Republika|Donjeckoj]] i [[Luganska Narodna Republika|Luganskoj]] separatističkoj republici objavili evakuaciju civila u Rusiju, jer Ukrajina navodno planira ofanzivu. Prethodnih dana su pojačana granatiranja, danas se izveštava o eksplozijama automobila u Donjecku i gasovoda kod Luganska. Sutradan proglašavaju mobilizaciju.
* 18. 2. - Engleska i Vels pogođeni olujom Eunice, najjačom od 1987, pogađa i druge zemlje oko Severnog mora i Baltika.
* [[19. 2.]] - Uhićen ministar graditeljstva Darko Horvat.
* [[20. 2.]] - Velika brana etiopskog preporoda: elektrana je proizvela prvu struju.
* [[21. 2.]] - Putin objavio priznanje Donjecke i Luganske republike. Predviđeno je slanje ruske vojske kao mirovnjaka na te teritorije.
* [[23. 2.]] - Ukrajina je izglasala uvođenje vanrednog stanja, a lideri donbaskih republika su zatražili pomoć od Rusije u &quot;odbijanju agresije&quot;.
[[Datoteka:UK-MOD-Ukraine-2022-02-28.jpg|mini|250px|[[Ruska invazija na Ukrajinu 2022.|Ruska invazija na Ukrajinu]]: ruski prodori do kraja februara]]
* [[24. 2.]] - Rusija započela [[Ruska invazija na Ukrajinu 2022.|&quot;specijalnu vojnu operaciju&quot; za &quot;demilitarizaciju i denacifikaciju Ukrajine&quot;]]. Putin preti &quot;posledicama većim nego ikad u istoriji&quot; onima koji bi se umešali. Nakon udara po vojnoj infrastrukturi došlo je do prodora sa severa, severoistoka i juga. Zauzeto je [[Zmijsko ostrvo]] blizu ušća Dunava, nakon široko publikovanog prkosa ukrajinskog garnizona.
* [[25. 2.]] - Ruske trupe na severnoj periferiji Kijeva, vodi se borba za aerodrom Hostomel. Putin poziva ukrajinsku vojsku da zbaci &quot;narkomansku neonacističku&quot; vlast.
* [[27. 2.]] - Putin povisio gotovost strateških snaga zbog sankcija i &quot;pretećih izjava&quot; lidera NATO zemalja; EU će plaćati kupovinu i dostavu oružja Ukrajini, zatvoren je vazdušni prostor za ruske avione.
* [[28. 2.]] - Prvi pregovori na granici Ukrajine i Belorusije, raketni napad na Harkov, Turska zatvara Moreuze, u skladu sa Konvencijom iz Montreauxa.

=== Mart/Ožujak ===
* [[2. 3.]] - Ruske snage su zauzele [[Herson]] i okružile [[Mariupolj]], priznaju 498 mrtvih od početka invazije. Generalna skupština UN osudila rusku invaziju na Ukrajinu sa 141-im glasom za (uključujući Srbiju), pet protiv (Belorusija, S. Koreja, Eritreja i Sirija) i 35 uzdržanih. Niz zemalja je prijavio Međunarodnom krivičnom sudu zločine u Ukrajini. 
* [[4. 3.]] - Ruske snage su zauzele nuklearnu elektranu Zaporožje, kod Energodara; bilo je vatre u zgradi za obuku (najveća NE u Evropi, nominalni kapacitet 5.700 MW).
* [[7. 3.]] - Misija EUFOR Althea saopštila da je u BiH raspoređeno dodatnih 500 pripadnika.
* [[8. 3.]] - SAD i UK zabranjuju uvoz ruske nafte - cena barela je preko 120 dolara. Cena [[nikl]]a je udvostručena od početka rata, kao i cena prirodnog gasa; cena pšenice je veća oko 50%. UNHCR kaže da je Ukrajinu napustilo dva miliona ljudi.
* [[9. 3.]] - Bolnica za majku i dete u [[Mariupolj]]u teško oštećena u ruskom napadu - grad je granatiran više dana, što sprečava evakuaciju civila.
* 9. 3. - Na Korzici izbijaju neredi sedam dana pošto je nacionalista Yvan Colonna izboden u zatvoru (umire 21. 3.)
* 9. 3. - Konzervativac [[Yoon Suk-yeol]] izabran za predsednika Južne Koreje. 
* [[10. 3.]] - Dron iz pravca Ukrajine pao na zagrebački Jarun u 23 sata.
* [[11. 3.]] - [[Gabriel Boric]] je novi predsjednik [[Čile]]a.
* [[14. 3.]] - Raketni napad na bazu Javorov, zapadno od Lavova.
* 14. 3. - Iranska revolucionarna garda raketirala okolinu američkog konzulata u iračkom Irbilu, navodni izraelski centar, iz odmazde za udar u Siriji u kome su stradali njeni članovi.
* 14. 3. - Kineski južni grad Shenzhen je u lokdaunu, ograničen je pristup Šangaju, veliki porast i na severoistoku, mada su cifre relativno male. Ozbiljnija je situacija u Hong Kongu.
* [[15. 3.]] - Rusija objavila napuštanje [[Savjet Evrope|Savjeta Evrope]], pre nego što je ovo telo to izglasalo.
* [[16. 3.]] - Pogođeno pozorište u Mariupolju, u čijem skloništu se nalazio jedan broj ljudi.
* [[18. 3.]] - U Turskoj otvoren [[Most Çanakkale 1915]] ili Dardanelski most, kod mesta [[Lapseki]] - to je sa 2.023 m najduži [[viseći most]] na svetu.
* 18 - [[20. 3.]] - U Beogradu održano Svetsko prvenstvo u dvoranskoj atletici. [[Ivana Španović|Ivana Vuleta]] (ex Španović) osvojila zlato u skoku u dalj.
* [[19. 3.]] - Puštena u saobraćaj brza pruga Beograd - Novi Sad, deo pruge do Budimpešte.
* [[21. 3.]] - China Eastern Airlines Flight 5735: avion se srušio kod [[Wuzhou]]a - 132 mrtvih.
* [[22. 3.]] - Ukrajinske snage povratile Makarov kod Kijeva i potisnule ruske snage.
* [[24. 3.]] - Severna Koreja testirala do sada najveću interkontinentalnu raketu, Hwasong-17.
* 24. 3. - NATO objavljuje da će postaviti četiri nove borbene grupe, od 40.000 ljudi u Slovačkoj, Mađarskoj, Rumuniji i Bugarskoj.
* [[25. 3.]] - Rusko ministarstvo odbrane izjavljuje da će preneti fokus na Donbas.
* [[27. 3.]] - [[94. dodjela Oscara]]: najbolji film je ''[[CODA (film)|CODA]]'', uz još dve nagrade; &quot;[[Dina (2021.)|Dina]]&quot; 6 nagrada od 10 nominacija; ''[[The Power of the Dog (film)|The Power of the Dog]]'' jedna od 12; ''[[Belfast (film)|Belfast]]'' i ''[[West Side Story (2021)|West Side Story]]'' po jedna od 7. [[Will Smith]] ošamario [[Chris Rock|Chrisa Rocka]].
* [[29. 3.]] - U padu helikoptera misije MONUSCO u DR Kongu ima osam poginulih, uključujući potpukovnika Dejana Stanojevića iz Srbije.
* mart - Počeo toplotni talas u Indiji, mesec je najtopliji od 1900.

=== April/Travanj ===
* [[1. 4.]] - Nesreća u rudniku &quot;Soko&quot;, kod [[Sokobanjska Moravica|Sokobanje]], osam rudara stradalo u gušenju metanom.
* 1. 4. - Rusija od danas traži isplatu gasa rubljama za zemlje koje ne smatra prijateljskim.
* 1. 4. - Ukrajinske snage su povratile [[Buča|Buču]] kod Kijeva, narednih dana se izveštava o ubistvu stotina ljudi za vreme ruske okupacije.
* [[3. 4.]] - Predsednički i vanredni parlamentarni izbori u Srbiji i lokalni izbori. [[Aleksandar Vučić]] reizabran sa 58,54 % (+2,5 procentna poena u odnosu na 2017). [[Srpska napredna stranka|SNS]] 120 mandata (-68), Ujedinjena Srbija 38 (novi), SPS-JS 32 (=)... Izjednačeno u beogradskoj skupštini.
* 3. 4. - Izbori u Mađarskoj: [[Viktor Orbán|Orbánov]] [[Fidesz]] pojačao većinu za dva mandata.
* 3. 4. - Pakistanska ustavna kriza: po savetu premijera [[Imran Khan|Imrana Khana]] je raspušten parlament u kome se pripremao njegov opoziv - Ustavni sud to ocenjuje neustavnim i Khanu je izglasano nepoverenje 10-og.
* [[8. 4.]] - Železnička stanica u [[Kramatorsk]]u pogođena raketama - 50 mrtvih.
* 8. 4. - Počinju poplave u Južnoj Africi, naročito oko [[Durban]]a - preko 440 mrtvih.
* [[12. 4.]] - Visoki predstavnik Šmit suspendovao Zakon o nepokretnoj imovini Republike Srpske.
* [[14. 4.]] - Potonula krstarica &quot;Moskva&quot;, zastavni brod ruske Crnomorske flote.
* [[17. 4.]] - Uhapšena bivša predsednica Vrhovnog suda Crne Gore Vesna Medenica - sumnja na stvaranje kriminalne organizacije i protivzakonit uticaj.
* [[18. 4.]] - Ukrajina javlja da je počela ruska ofanziva u Donbasu. Ruske snage su većim delom zauzele Mariupolj, s izuzetkom kompleksa čeličane Azovstal.
* [[19. 4.]] - Objavljeno da je potpisan sigurnosni sporazum između Kine i [[Solomonski Otoci|Solomonskih Otoka]].
* [[20. 4.]] - Pet miliona izbeglica iz Ukrajine i 7,1 milion raseljenih, od 44 miliona stanovnika.
* [[22. 4.]] - Zemljotres uveče kod [[Berkovići|Berkovića]], jedna osoba poginula u [[Stolac|Stocu]].
[[Datoteka:Dritan Abazovic, December 2020.jpg|mini|120px|[[Dritan Abazović]]]]
* [[24. 4.]] - Predsednički izbori u Francuskoj: [[Emmanuel Macron|Macron]] dobija reizbor u drugom krugu, pobedom nad [[Marine Le Pen|Le Pen]] sa 58,5% glasova.
* 24. 4. - Izbori u Sloveniji: najviše mandata dobija zeleno-liberalni Pokret Svoboda biznismena [[Robert Golob|Roberta Goloba]].
* [[25. 4.]] - [[Elon Musk]] dogovorio kupovinu [[Twitter]]a za 44 milijarde dolara.
* 25 - 26. 4. - Eksplozije u otcepljenom moldavskom regionu [[Pridnjestrovlje]]: srušen radio predajnik, pucano na ministarstvo državne sigurnosti.
* [[27. 4.]] - [[Gazprom]] prekinuo isporuke gasa Poljskoj i Bugarskoj, zbog neplaćanja rubljama.
* [[28. 4.]] - [[Dritan Abazović]] je novi premijer Crne Gore.

=== Maj/Svibanj ===
* [[4. 5.]] - Federalna rezerva SAD diže kamatnu stopu za 0,5 procentna poena kako bi suzbila inflaciju.
* [[5. 5.]] - Lokalni izbori u UK: Konzervativci izgubili dosta mesta; [[Sinn Féin]] je najveća stranka u Severnoj Irskoj, ali unionisti imaju 37 mandata prema 36 za nacionaliste, od 90.
* [[6. 5.]] - Havanski hotel &quot;Saratoga&quot; teško oštećen u eksploziji gasa, 32 mrtvih.
* [[9. 5.]] - Masovni protesti na Šri Lanci zbog teške ekonomske situacije: ostavku daje premijer Mahinda Rajapaksa, inače brat predsednika.
* 9. 5. - Predsednički izbori na Filipinima: Ferdinand [[Bongbong Marcos]], sin [[Ferdinand Marcos|nekadašnjeg diktatora]], odnosi ubedljivu pobedu nad potpredsednicom Leni Robredo; za novu potpredsednicu je izabrana [[Sara Duterte]], kćerka [[Rodrigo Duterte|odlazećeg predsednika]].
* 9. 5. - Biden potpisao Zakon o najmu i zajmu za vojnu pomoć Ukrajini.
* [[11. 5.]] - Krah [[stablecoin]]a ''terra'': vrednost je pala na 35 američkih centi sa jednog dolara, pošto je novac povlačen brže od automatskog stabilizatora. Krah kriptovaluta do kraja juna obara vrednost tržišta sa tri na jedan bilion dolara.
* [[13. 5.]] - Umro predsednik [[Ujedinjeni Arapski Emirati|Ujedinjenih Arapskih Emirata]] i emir Abu Dhabija [[Khalifa bin Zayed Al Nahyan]], nasleđuje ga polubrat [[Mohamed bin Zayed Al Nahyan|Mohamed]] (faktički još od 2014).
* 13. 5. - Severna Koreja potvrdila prvu smrt od kovida, već kroz nekoliko dana se govori o milion ljudi sa &quot;groznicom&quot;.
* 10 - 14. 5. - Pesma Evrovizije u Torinu: pobedila je ukrajinska numera, a [[Konstrakta]] je peta.
* maj - Niz zemalja registruje slučajeve [[Majmunske boginje|majmunskih boginja]].
* 16. 5. - Bitka za Harkov: Ukrajina javlja da su njene trupe stigle do ruske granice (deset dana kasnije se izveštava o granatiranju grada).
* 16. 5. - Talas vrućine u Indiji: temperature u New Delhiju i do 49 stepeni. Indijska vlada je zabranila izvoz pšenice.
* 16 - 17. 5. - Nove lažne dojave o bombama u Srbiji: škole, studentski domovi, tržni centri, mostovi...
* [[17. 5.]] - Prekinut otpor u mariupoljskoj čeličani Azovstal, 264 ranjenih vojnika je evakuisano/zarobljeno (poslednja grupa 20-og, ukupno 2.439 boraca). Fokus borbi je na [[Severodonjeck]]u.
* [[18. 5.]] - Finska i Švedska aplicirale za članstvo u NATO, turski predsednik Erdoğan postavlja uslove.
* [[21. 5.]] - Izbori u Australiji: konzervativna koalicija [[Scott Morrison|Scotta Morrisona]] gubi većinu, novi premijer je laburist [[Anthony Albanese]].
* [[22. 5.]] - Sukob policije i Torcide na autocesti kod Zagreba, policija otvarala vatru.
* [[24. 5.]] - Srpska pravoslavna crkva priznaje autokefalnost [[Makedonska pravoslavna crkva – Ohridska arhiepiskopija|Makedonske pravoslavne crkve – Ohridske arhiepiskopije]], objavio patrijarh Porfirije na zajedničkoj liturgiji u Skoplju.
* 24. 5. - U školi u [[Uvalde, Texas]] ubijeno 19 đaka i dve učiteljice.
* [[29. 5.]] - Telefonski razgovor Vučić - Putin, dogovoreno snabdevanje gasom uz povoljnu cenu.
* [[31. 5.]] - EU dogovorila embargo na rusku naftu koja se prevozi morem, 2/3 uvoza.

=== Jun/Juni/Lipanj ===
* [[1. 6.]] - Europska komisija odobrila pristupanje Hrvatske eurozoni.
* 1. 6. - ''Depp v. Heard'': porota u Virdžiniji presudila da je [[Amber Heard]] defamirala [[Johnny Depp|Johnnyja Deppa]]
* [[6. 6.]] - Otkazana poseta ruskog ino. ministra Sergeja Lavrova Srbiji, pošto susedne zemlje nisu dozvolile prelet.
* [[10. 6.]] - Poseta kancelara [[Olaf Scholz|Olafa Scholza]] Beogradu, tokom balkanske turneje.
* [[13. 6.]] - Pad berzi širom sveta nakon veće od očekivane majske inflacije u SAD, pale su i kriptovalute a dolar jača (očekuje se povećanje kamatne stope).
* 13. 6. - Konflikt u Kivuu, na istoku DR Kongo: pokret M23 je zauzeo grad Bunagana, kongoanske vlasti optužuju [[Ruanda|Ruandu]] za podršku.
* [[14. 6.]] - Uništene skoro sve ploče na [[Partizansko groblje u Mostaru|Partizanskom groblju u Mostaru]].
* 14. 6. - [[Otok Hans]] između danskog Grenlanda i Kanade podijeljen napola, čime je završen &quot;Whisky rat&quot;.
* [[17. 6.]] - U Srbiji registrovan prvi slučaj &quot;majmunskih boginja&quot;.
* [[19. 6.]] - Parlamentarni izbori u Francuskoj, drugi krug: preds. Macron izgubio većinu.
* 19. 6. - [[Gustavo Petro]] je prvi levičar izabran za predsednika [[Kolumbija|Kolumbije]].
* [[22. 6.]] - Zemljotres u afganskoj provinciji Paktika sa velikim brojem žrtava.
* [[23. 6.]] - Ukrajina i Moldova dobijaju status kandidata za EU.
* [[24. 6.]] - ''Dobbs v. Jackson Women's Health Organization'': Vrhovni sud SAD presudio da ustav ne garantuje pravo na abortus i da savezne države mogu uvesti restrikcije - oborena presuda u ''[[Roe vs. Wade]]'' iz 1973.
* 24. 6. - Ukrajina povlači poslednje trupe iz [[Sjeverodonjeck]]a.
* 25. 6. - 5. 7. - [[Mediteranske igre]] u Oranu, Alžir
* 28 - 30. 6. - Samit NATO u Madridu: Švedska i Finska pozvane u članstvo, nakon sporazuma sa Turskom; usvojen novi strateški koncept.
* [[30. 6.]] - Ruske snage se povukle sa [[Zmijsko ostrvo|Zmijskog ostrva]].
* jun - jul - Toplinski val u regiji: u Kninu 28. 6. izmjereno 40,4 stupnjeva, lipanjski rekord.

=== Jul/Juli/Srpanj ===
* [[3. 7.]] - Ukrajinske snage se povukle iz [[Lisičansk]]a, tako da je cela [[Luganska oblast]] pod ruskom kontrolom - [[Luganska Narodna Republika|Luganska NR]]. 
* [[4. 7.]] - Izvanredno stanje zbog suše u pet sjevernih talijanskih regiona; rijeka [[Po]] je skoro presušila.
* [[5. 7.]] - Ministar financija [[Zdravko Marić]] podnio ostavku.
* 5. 7. - Protesti u Skoplju protiv francuskog predloga za rešenje makedonsko-bugarskog spora postaju nasilni, povređeno je 47 policajaca.
* [[7. 7.]] - Britanski premijer [[Boris Johnson]] podneo ostavku, nakon niza skandala koji su doveli do ostavke velikog broja članova vlade.
* [[8. 7.]] - Ubijen bivši japanski premijer [[Shinzō Abe]].
* 8. 7. - Denver Nuggetsi produžili ugovor sa [[Nikola Jokić|Nikolom Jokićem]] za 264 miliona dolara.
* [[9. 7.]] - Ekonomska kriza na Šri Lanci: gomila upala u predsedničku palatu i zapalila premijerovu kuću - obojica najavljuju ostavke.
[[Datoteka:Webb's First Deep Field.tif|mini|Webbovo Prvo duboko polje]]
* [[12. 7.]] - Objavljene prve slike dobijene sa [[Svemirski teleskop James Webb|svemirskog teleskopa James Webb]].
* 12. 7. - Dolar i euro oko pariteta: povećane kamate u SAD su potakle rast dolara, dok se u eurozoni očekuje recesija zbog energetske krize.
* [[13. 7.]] - Otvorena prva dionica prvog autoputa u Crnoj Gori: Smokovac kod Podgorice – Mateševo kod Kolašina, 41 km.
* 13. 7. - Veliki požar između Vodica i Šibenika, na preko 3.000 ha.
* 15 - 24. 7. - Svetski šampionat u atletici u [[Eugene, Oregon]]. [[Sandra Perković]] osvojila srebro.
* [[16. 7.]] - Ukrajinski avion sa oružjem iz Srbije za Bangladeš pao kod Kavale u Grčkoj.
* [[17. 7.]] - Situacija sa nedopuštenom Vučićevom posetom Jasenovcu.
* [[19. 7.]] - Talas vrućine u zapadnoj Evropi: rekordnih 40 C u Engleskoj.
** Požari u južnoj Evropi, u gašenju na slovenskom Krasu učestvuju i ekipe iz susednih zemalja, npr. hrvatski kanader.
* 19. 7. - Počinju pristupni pregovori [[Pristupanje Albanije Europskoj uniji|Albanije]] i [[Pristupanje Sjeverne Makedonije Europskoj uniji|S. Makedonije]] sa [[Europska unija|EU]].
* [[21. 7.]] - Talijanski premijer [[Mario Draghi]] je podnio ostavku nakon što je u koaliciji izgubio potporu [[Pokret pet zvijezda|M5S]], kao i [[Severna liga (Italija)|Lige]] i [[Naprijed Italija|Forza Italia]] (izvanredni izbori u rujnu). Državni dug zemlje iznosi preko 2.700 milijardi eura, preko 150% GDP
* 21. 7. - Europska centralna banka podiže kamatnu stopu za 0,5 procentna poena - kraj osam godina negativnih stopa, inflacija u eurozoni je 8,6%.
* [[22. 7.]] - U Istanbulu potpisan ukrajinsko-ruski sporazum o izvozu žita preko Crnog mora.

== Predviđeni događaji ==

* 26. 7. - Promet na [[Pelješki most|Pelješkom mostu]].
* 15 - 21. 8. - Evropski šampionat u atletici u Minhenu
* 1 - 18. 9. - EuroBasket 2022 u Nemačkoj, Češkoj, Italiji i Gruziji.
* 5. 9. - Cijene u Hrvatskoj označene u kunama i eurima.
* 12 - 18. 9. - [[EuroPride]] u Beogradu
* [[25. 9.]] - Vanredni izbori u Italiji.
* [[2. 10.]] - Generalni izbori u Brazilu.
* oktobar? - Izbori u BiH.
* oktobar - Popis stanovništva u Srbiji.
* [[8. 11.]] - Sredomandatni izbori u SAD.
* novembar? - XX Nacionalni kongres [[KP Kine]].
* [[21. 11.]] - [[18. 12.]] - U Kataru se održava Svetsko prvenstvo u fudbalu.

=== Nepoznati datumi ===
* Popis stanovništva na Kosovu.
* Planirano gašenje nuklearne energije u Nemačkoj.
* Referendum o nezavisnosti [[Federalne Države Mikronezije|mikronezijske]] države [[Chuuk (savezna država)|Chuuk]]?

== Rođenja ==

== Smrti ==
{{glavni članak|:Kategorija:Umrli 2022.}}
=== Januar/Siječanj ===
* [[2. 1.]] - [[Richard Leakey]], kenijski antropolog, političar (* [[1944]])
* [[3. 1.]] - [[Vladan Živković]], glumac (* [[1941]])
* [[6. 1.]] - [[Peter Bogdanovich]], filmski režiser (* [[1939]])
* 6. 1. - [[Sidney Poitier]], glumac (* [[1927]])
* [[7. 1.]] - [[Anatolij Kvašnjin]], bivši ruski načelnik generalštaba (* [[1946]])
* [[9. 1.]] - [[Toshiki Kaifu]], bivši japanski premijer (* [[1931]])
* 9. 1. - [[Bob Saget]], glumac, komičar (* [[1956]])
* [[11. 1.]] – [[David Sassoli]], italijanski novinar i političar, predsjednik EP (* [[1956]].)
* [[12. 1.]] - [[Stjepan Lamza]], nogometaš (* [[1940]])
* 12. 1. - [[Ronnie Spector]], pjevačica ''The Ronettes'' (* [[1943]])
* &lt; 14. 1. - [[Petar Đorđević]], slikar (* [[1943]])
* [[14. 1.]] - [[Nikša Bareza]], dirigent (* [[1936]])
* [[15. 1.]] - [[Nino Cerruti]], modni kreator (* [[1930]])
* [[16. 1.]] - [[Ibrahim Boubacar Keïta]], bivši predsednik Malija (* [[1945]])
* [[19. 1.]] - [[Hardy Krüger]], glumac (* [[1928]])
* 19. 1. - [[Radovan Beli Marković]], književnik (* [[1947]])
* [[20. 1.]] - [[Meat Loaf]], pevač, glumac (* [[1947]])
* [[22. 1.]] - [[Aki Rahimovski]], pjevač &quot;Parnog valjka&quot; (* [[1955]])
* 22. 1. - [[Željko Mavrović (glumac)|Željko Mavrović]], glumac (* [[1947]])
* [[23. 1.]] - [[Lavrentije Trifunović]], episkop šabački (* [[1935]])
* [[24. 1.]] - [[Greta Ferušić]], bosanska arhitektica, preživjela Auschwitz (* [[1924]])
* [[25. 1.]] - [[Stevan K. Pavlović]], istoričar (* [[1933]])
* [[27. 1.]] - [[Nedjeljko Mihanović]], hrvatski književnik i političar, član suradnik HAZU (* [[1930]])
* 27. 1. - [[Svetozar Livada]], filozof, sociolog (* [[1928]])
* [[29. 1.]] - [[Srećko Lorger]], književnik, novinar (* [[1944]])
* 29. 1. - Ksenija Vučić, novinarka, prva supruga AV (* [[1968]])
* [[30. 1.]] - [[Zvonimir Šeparović]], hrvatski pravnik i političar (* [[1928]])
* [[31. 1.]] - [[Daniel Rukavina]], imunolog, član HAZU (* [[1937]])
* 31. 1. - Petar Tutavac, keksar &quot;Domaćice&quot; i &quot;Plazme&quot; (* [[1934]])

=== Februar/Veljača ===
* [[2. 2.]] - [[Monica Vitti]], glumica (* [[1931]])
* 2. 2. - [[Velja Pavlović]], novinar, TV voditelj na Studio B (* [[1953]])
* [[4. 2.]] - [[Vesna Malohodžić]], glumica (* [[1948]])
* [[5. 2.]] - [[Ana Došen-Dobud]], spisateljica, pedagoginja (* [[1920]])
* [[6. 2.]] - [[Predrag Vranešević]], član &quot;Laboratorije zvuka&quot; (* [[1946]])
* [[7. 2.]] - [[Douglas Trumbull]], režiser, supervizor specijalnih efekata (* [[1942]])
* [[8. 2.]] - [[Borivoj Dovniković]], filmski redatelj, animator (* [[1930]])
* 8. 2. - [[Luc Montagnier]], virolog, nobelovac (* [[1932]])
* [[9. 2.]] - [[Milan Vlajčić]], novinar, filmski kritičar (* [[1939]])
* 9. 2. - [[Snežana Pantić]], karatistkinja (* [[1978]])
* [[10. 2.]] - [[Eduard Kukan]], slovački diplomata, izaslanik za Balkan (* [[1939]])
* [[10. 2.]] - [[Luc Montagnier]], francuski virolog, dobitnik Nobelove nagrade za fiziologiju i medicinu (* 1932)
* [[12. 2.]] - [[Ivan Reitman]], filmski režiser (* [[1946]])
* 12. 2. - [[Stevan Tontić]], pesnik (* [[1946]])
* [[14. 2.]] - [[Bora Ivkov]], šahovski velemajstor (* [[1933]])
* [[18. 2.]] - [[Oliver Antić]], srpski pravnik i političar (* [[1950]])
* [[19. 2.]] - [[Gary Brooker]], frontmen Procol Haruma (* [[1945]])

=== Mart/Ožujak ===
* [[13. 3.]] - [[Igor Mandić]], književnik kritičar, novinar (* [[1939]])
* [[15. 3.]] - [[Nikola Štedul]], hrvatski emigrant (* [[1937]])
* [[21. 3.]] - [[Vesna Bosanac]], ratna ravnateljica vukovarske bolnice (* [[1949]])
* [[22. 3.]] - [[Milovan Vitezović]], književnik (* [[1944]])
* [[23. 3.]] - [[Madeleine Albright]], bivši državni sekretar SAD (* [[1937]])
* [[26. 3.]] - [[Milivoj Karakašević]], stonoteniser (* [[1948]])

=== April/Travanj ===

* [[2. 4.]] - [[Estelle Harris]], glumica (* [[1928]])
* 2. 4. - [[Mirjana Majurec]], glumica (* [[1952]])
* [[3. 4.]] - [[Snežana Nikšić]], glumica (* [[1943]])
* [[4. 4.]] - [[Petar Skansi]], košarkaš i trener (* [[1943]])
* [[5. 4.]] - [[Dejan Mijač]], pozorišni reditelj, akademik SANU (* [[1934]])
* [[6. 4.]] - [[Vladimir Žirinovski]], ruski političar (* [[1946]])
* [[7. 4.]] - [[Dušan Čkrebić]], društveno-politički radnik SR Srbije (* [[1927]])
* [[12. 4.]] - [[Zvonimir Janko]], matematičar, član HAZU (* [[1932]])
* [[13. 4.]] - [[Michel Bouquet]], glumac (* [[1925]])
* [[15. 4.]] - [[Liz Sheridan]], glumica (* [[1929]])
* [[19. 4.]] - [[Kane Tanaka]], japanska superstogodišnjakinja (* [[1903]])
* [[21. 4.]] - [[Mwai Kibaki]], bivši predsednik Kenije (* [[1931]])
* [[23. 4.]] - [[Orrin Hatch]], američki političar (* [[1934]])

=== Maj/Svibanj ===
* [[1. 5.]] - [[Ivica Osim]], fudbaler, trener (* [[1941]])
* [[2. 5.]] - [[Đuro Seder]], slikar, akademik HAZU (* [[1927]])
* [[3. 5.]] - [[Stanislav Šuškevič]], prvi predsednik Belorusije (* [[1934]])
* [[8. 5.]] - [[Fred Ward]], glumac (* [[1942]])
* [[10. 5.]] - [[Leonid Kravčuk]], prvi predsednik Ukrajine (* [[1934]])
* [[17. 5.]] - [[Vangelis]], kompozitor, muzičar (* [[1943]])
* 17. 5. - [[Igor Starović]], pevač &quot;Divljeg kestena&quot; (* [[1964]])
* [[26. 5.]] - [[Ray Liotta]], glumac (* [[1954]])
* [[27. 5.]] - [[Angelo Sodano]], bivši državni tajnik Vatikana i dekan kolegija kardinala (* [[1927]]))
* [[28. 5.]] - [[Bujar Nishani]], bivši predsednik Albanije (* [[1966]])

=== Jun/Juni/Lipanj ===
* [[9. 6.]] - [[Julee Cruise]], američka kantautorka (* [[1956]])
* [[12. 6.]] - [[Philip Baker Hall]], glumac (* [[1931]])
* [[17. 6.]] - [[Jean-Louis Trintignant]], glumac (* [[1930]])
* [[21. 6.]] - [[Dragan Tomić (političar)|Dragan Tomić]], bivši srpski političar (* [[1936]])
* [[26. 6.]] - [[Margaret Keane]], američka slikarka (* [[1927]])

=== Jul/Juli/Srpanj ===
* [[2. 7.]] - [[Peter Brook]], kazališni redatelj (* [[1925]])
* [[6. 7.]] - [[James Caan]], glumac (* [[1940]])

== Nobelove nagrade ==

=== Veze ===
[[Godišnji kalendar]]

== Reference ==
{{izvori}}

{{Commonscat}}

[[Kategorija:2022| ]]</text>
      <sha1>i6qw6xa75dp47i16etdu0s8jojezotx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>(C9)-CP 47,497</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1233360</id>
    <revision>
      <id>41259991</id>
      <parentid>33583707</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T13:14:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Innerstream</username>
        <id>161472</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3493" xml:space="preserve">{{Drugbox-lat
| IUPAC_name        = 
| image             = (C9)-CP_47,497_Structure.svg
| width             = 
| alt               = 
| image2            = 
| width2            = 
| alt2              = 
| imagename         = 
| drug_name         = (C9)-CP 47,497
| caption           = 

&lt;!-- Clinical data --&gt;
| tradename         = 
| Drugs.com         = {{drugs.com-lat|monograph|(C9)-CP 47,497}}
| MedlinePlus       = 
| licence_EU        = 
| licence_US        = 
| DailyMedID        = 
| pregnancy_AU      = 
| pregnancy_US      = 
| pregnancy_category= 
| legal_AU          = 
| legal_CA          = 
| legal_UK          = 
| legal_US          = 
| legal_status      = 
| dependency_liability = 
| routes_of_administration =  

&lt;!-- Pharmacokinetic data --&gt;
| bioavailability   = 
| protein_bound     = 
| metabolism        = 
| elimination_half-life =  
| excretion         =  

&lt;!-- Identifiers --&gt;
| CAS_number_Ref = {{cascite|correct|}}
| CAS_number        = 132296-12-9
| CAS_supplemental  = 
| ATCvet            = 
| ATC_prefix        = None
| ATC_suffix        = 
| ATC_supplemental  = 
| PubChem           = 12788255
| PubChemSubstance  = 
| IUPHAR_ligand     = 
| DrugBank_Ref      = {{drugbankcite|correct|drugbank}}
| DrugBank          = 
| ChemSpiderID_Ref  = {{chemspidercite|correct|chemspider}}
| ChemSpiderID      = 
| UNII_Ref          = {{fdacite|correct|FDA}}
| UNII              = 
| KEGG_Ref          = {{keggcite|correct|kegg}}
| KEGG              = 
| ChEBI_Ref         = {{ebicite|correct|EBI}}
| ChEBI             = 
| ChEMBL_Ref        = {{ebicite|correct|EBI}}
| ChEMBL            = 
| synonyms          = 

&lt;!-- Chemical data --&gt;
|C=23 |H=38 |O=2 
| molecular_weight  = 346,547
| smiles            = CCCCCCCCC(C)(C)c1ccc([C@H]2CCC[C@@H](O)C2)c(O)c1
| StdInChI          = 1S/C23H38O2/c1-4-5-6-7-8-9-15-23(2,3)19-13-14-21(22(25)17-19)18-11-10-12-20(24)16-18/h13-14,17-18,20,24-25H,4-12,15-16H2,1-3H3/t18-,20+/m0/s1
| StdInChIKey_Ref   = {{stdinchicite|correct|chemspider}}
| StdInChI_comment  = 
| StdInChIKey       = BIGNODGYJZJTBM-AZUAARDMSA-N
| StdStdInChI_Ref   = {{stdinchicite|correct|chemspider}}
| density           = 
| melting_point     = 
| melting_high      = 
| melting_notes     = 
| boiling_point     = 
| boiling_notes     = 
| solubility        = 
| specific_rotation = 
| sec_combustion    = 
}}
'''(C9)-CP 47,497''' je [[organsko jedinjenje]], koje sadrži 23 [[atom]]a [[ugljenik]]a i ima [[Molekulska masa|molekulsku masu]] od 346,547 [[Jedinica atomske mase|''Da'']].
		
== Osobine ==

{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Osobina !! Vrednost
|-
| [[Vodonična veza|Broj akceptora vodonika]] || 2
|-
| [[Vodonična veza|Broj donora vodonika]] || 2
|-
| [[Geometrija molekula|Broj rotacionih veza]] || 9
|-
| [[Particioni koeficijent]]&lt;ref&gt;{{cite doi/10.1021/jp980230o|noedit}}&lt;/ref&gt; (''ALogP'') || 7,1
|-
| [[Rastvorljivost]]&lt;ref&gt;{{cite pmid|11749573|noedit}}&lt;/ref&gt; (''logS'', log(''mol/L'')) || -7,9
|-
| [[Polarna površina molekula|Polarna površina]]&lt;ref&gt;{{cite pmid|11020286|noedit}}&lt;/ref&gt; (''PSA'', [[Angstrem (jedinica)|''Å''&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;]]) || 40,5 
|}

== Reference ==
{{reflist|2}}

== Literatura ==
{{refbegin}}
* {{GoodmanGilman10th}}
* {{FoyePrinciplesMedChem6th}}
{{refend}}
== Spoljašnje veze ==
{{Portal-lat|Medicina|Hemija}}
{{Commonscat-lat|(C9)-CP 47,497}}
* [http://www.drugbank.ca/drugs/ (C9)-CP 47,497]

[[Kategorija:Fenoli]]
[[Kategorija:Sekundarni alkoholi]]
[[Kategorija:Kanabinoidi]]
[[Kategorija:Dizajnirane droge]]</text>
      <sha1>tixi7vat7up6kq8z90fi132ukaycqs9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Farinomalein</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1268642</id>
    <revision>
      <id>41259988</id>
      <parentid>33632735</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T13:07:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Innerstream</username>
        <id>161472</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4822" xml:space="preserve">{{Chembox-lat
|  Watchedfields = 
|  verifiedrevid = 
|  Name = Farinomalein
|  ImageFile = Farinomalein.svg
|   ImageSize = 
|   ImageAlt = 
|   ImageCaption = 
|  ImageFile1 = 
|   ImageSize1 = 
|   ImageAlt1 = 
|   ImageCaption1 = 
|  ImageFile2 = 
|   ImageSize2 = 
|   ImageAlt2 = 
|   ImageCaption2 = 
|  ImageFile3 = 
|   ImageSize3 = 
|   ImageAlt3 = 
|   ImageCaption3 = 
|  ImageFile4 = 
|   ImageSize4 = 
|   ImageAlt4 = 
|   ImageCaption4 = 
|  ImageFileL1 = 
|   ImageFileL1_Ref = {{chemboximage|correct|}}
|   ImageSizeL1 = 
|   ImageAltL1 = 
|   ImageCaptionL1 = 
|  ImageFileR1 = 
|   ImageFileR1_Ref = {{chemboximage|correct|}}
|   ImageSizeR1 = 
|   ImageAltR1 = 
|   ImageCaptionR1 = 
|  ImageFileL2 = 
|   ImageFileL2_Ref = {{chemboximage|correct|}}
|   ImageSizeL2 = 
|   ImageAltL2 = 
|   ImageCaptionL2 = 
|  ImageFileR2 = 
|   ImageFileR2_Ref = {{chemboximage|correct|}}
|   ImageSizeR2 = 
|   ImageAltR2 = 
|   ImageCaptionR2 = 
|  IUPACName = 
|  IUPACName_hidden = yes
|  SystematicName = 
|  OtherNames = 
| Section1 = {{Chembox Identifiers-lat
|  Abbreviations = 
|  CASNo = 1175521-35-3
|  CASNo_Comment = 
|  CASNo_Ref = {{cascite|correct|CAS}}
|  CASNos = 
|  CASOther = 
|  PubChem = 44254797
|  PubChem_Ref = {{Pubchemcite|correct|Pubchem}}
|  PubChem_Comment = 
|  PubChem5 = 
|  PubChem5_Comment = 
|  PubChemOther = 
|  ChemSpiderID = 24674945
|  ChemSpiderID_Ref = {{chemspidercite|correct|chemspider}}
|  ChemSpiderID_Comment = 
|  ChemSpiderID5 = 
|  ChemSpiderIDOther = 
|  EINECS = 
|  EC-number = 
|  EINECSCASNO = 
|  UNNumber = 
|  UNII = 
|  UNII_Ref = {{fdacite|correct|FDA}}
|  DrugBank = 
|  KEGG = 
|  KEGG_Ref = {{keggcite|correct|kegg}}
|  MeSHName = 
|  ChEBI = 718704
|  ChEBI_Ref = {{ebicite|correct|EBI}}
|  ChEMBL = 
|  ChEMBL_Ref = {{ebicite|correct|EBI}}
|  RTECS = 
|  ATCvet = 
|  ATCCode_prefix = 
|  ATCCode_suffix = 
|  ATC_Supplemental = 
|  SMILES = CC(C)C1=CC(=O)N(CCC(=O)O)C1=O
|  InChI = 
|  StdInChI = 1S/C10H13NO4/c1-6(2)7-5-8(12)11(10(7)15)4-3-9(13)14/h5-6H,3-4H2,1-2H3,(H,13,14)
|  StdInChI_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}}
|  StdInChIKey = UWAZSQUZHSRNTR-UHFFFAOYSA-N 
|  StdInChIKey_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}}
|  Beilstein = 
|  Gmelin = 
|  3DMet = 
  }}
| Section2 = {{Chembox Properties-lat
|C=10 |H=13 |N=1 |O=4 
|  MolarMass = 211,215
|  Appearance = 
|  Density = 
|  MeltingPt = 
|  Melting_notes = 
|  BoilingPt = 
|  Boiling_notes = 
|  LogP = 
|  VaporPressure = 
|  HenryConstant = 
|  AtmosphericOHRateConstant = 
|  pKa = 
|  pKb = 
|  Solubility = 
|  SolubleOther = 
|  Solvent = 
|  Sheet Resistance = 
|  Methacrylate Equiv Wt = 
|  Bulk Conductivity = 
  }}
| Section3 = {{Chembox Structure-lat
|  CrystalStruct = 
|  Coordination = 
|  MolShape = 
  }}
| Section4 = {{Chembox Thermochemistry-lat
|  DeltaHc = 
|  DeltaHf = 
|  Entropy = 
|  HeatCapacity = 
  }}
| Section5 = {{Chembox Pharmacology-lat
|  AdminRoutes =  
|  Bioavail = 
|  Metabolism = 
|  HalfLife =  
|  ProteinBound = 
|  Excretion =  
|  Legal_status = 
|  Legal_US = 
|  Legal_UK = 
|  Legal_AU = 
|  Legal_CA = 
|  PregCat = 
|  PregCat_AU = 
|  PregCat_US = 
  }}
| Section6 = {{Chembox Explosive-lat
|  ShockSens = 
|  FrictionSens = 
|  ExplosiveV = 
|  REFactor = 
  }}
| Section7 = {{Chembox Hazards-lat
|  ExternalMSDS = 
|  EUClass = 
|  EUIndex = 
|  MainHazards = 
|  NFPA-H = 
|  NFPA-F = 
|  NFPA-R = 
|  NFPA-O = 
|  RPhrases = 
|  SPhrases = 
|  RSPhrases = 
|  FlashPt = 
|  Autoignition = 
|  ExploLimits = 
|  LD50 = 
|  PEL = 
  }}
| Section8 = {{Chembox Related-lat
|  OtherAnions = 
|  OtherCations = 
|  OtherFunctn = 
|  Function = 
|  OtherCpds = 
  }}
}}

'''Farinomalein''' je [[organsko jedinjenje]], koje sadrži 10 [[atom]]a [[ugljenik]]a i ima [[Molekulska masa|molekulsku masu]] od 211,215 [[Jedinica atomske mase|''Da'']].
		
== Osobine ==

{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Osobina !! Vrednost
|-
| [[Vodonična veza|Broj akceptora vodonika]] || 4
|-
| [[Vodonična veza|Broj donora vodonika]] || 1
|-
| [[Geometrija molekula|Broj rotacionih veza]] || 4
|-
| [[Particioni koeficijent]]&lt;ref&gt;{{cite doi/10.1021/jp980230o|noedit}}&lt;/ref&gt; (''ALogP'') || 0,7
|-
| [[Rastvorljivost]]&lt;ref&gt;{{cite pmid|11749573|noedit}}&lt;/ref&gt; (''logS'', log(''mol/L'')) || -1,5
|-
| [[Polarna površina molekula|Polarna površina]]&lt;ref&gt;{{cite pmid|11020286|noedit}}&lt;/ref&gt; (''PSA'', [[Ангстрем (јединица)|''Å''&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;]]) || 74,7 
|}

== Reference ==
{{reflist|2}}

== Literatura ==
{{refbegin}}
* {{Clayden1st}}
* {{March6th}}
* {{Katritzky2nd}}
{{refend}}

== Spoljašnje veze ==
{{Portal-lat|Hemija}}
{{Commonscat-lat|Farinomalein}}
* {{PubChemInCheKey|UWAZSQUZHSRNTR-UHFFFAOYSA-N|Farinomalein}}

[[Kategorija:Karboksilne kiseline]]
[[Kategorija:Acetamidi]]
[[Kategorija:Imidi]]
[[Kategorija:Maleimidi]]</text>
      <sha1>7avryhto1rzwdl9dvuzwuffc9xgzom1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Šablon:Nezavisni gradovi i opštine u okrugu Šaumburg</title>
    <ns>10</ns>
    <id>1358682</id>
    <revision>
      <id>41260023</id>
      <parentid>4747920</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T00:13:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>Bot: Menjam datoteku/fajl Wappen_Landkreis_Schaumburg.svg sa DEU_Landkreis_Schaumburg_COA.svg.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1215" xml:space="preserve">{{Navbox
|name = Nezavisni gradovi i opštine u okrugu Šaumburg
|title = Nezavisni gradovi i opštine u okrugu [[Okrug Šaumburg|Šaumburg]]
|image= [[Datoteka:DEU Landkreis Schaumburg COA.svg|40px|levo|Grb okruga Šaumburg]]
|state = &lt;includeonly&gt;{{{state|collapsed}}}&lt;/includeonly&gt;

| group1 = 
|  list1 = [[Anzen (NJemačka)]]{{*}} [[Apelern]]{{*}} [[Auetal]]{{*}} [[Auhagen]]{{*}} [[Bad Ajlzen]]{{*}} [[Bad Nendorf]]{{*}} [[Bekedorf]]{{*}} [[Bikeburg]]{{*}} [[Velpinghauzen]]{{*}} [[Vidensal]]{{*}} [[Zahsenhagen]]{{*}} [[Zegebruh]]{{*}} [[Zutfeld]]{{*}} [[Lauenau]]{{*}} [[Lauenhagen]]{{*}} [[Lidersfeld]]{{*}} [[Lindhorst]]{{*}} [[Luhden]]{{*}} [[Merbek]]{{*}} [[Mesenkamp]]{{*}} [[Nidernveren]]{{*}} [[Ninštet (Donja Saksonija)]]{{*}} [[Nordzel]]{{*}} [[Obernkirhen]]{{*}} [[Pole (Šaumburg)]]{{*}} [[Polhagen]]{{*}} [[Rinteln]]{{*}} [[Rodenberg]]{{*}} [[Hagenburg]]{{*}} [[Haste]]{{*}} [[Helpsen]]{{*}} [[Hesen (Donja Saksonija)]]{{*}} [[Hespe]]{{*}} [[Hilsede]]{{*}} [[Hojersen]]{{*}} [[Honhorst]]{{*}} [[Štadtagen]]

}}&lt;includeonly&gt;
[[Kategorija:Opštine u okrugu Šaumburg]][[Kategorija:Opštine u Donjoj Saksoniji]]
&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
[[Kategorija:Šabloni za okruge u Nemačkoj]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>9o2kymya9c4ee08ox6t1klczahwgjx9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Neufraunhofen</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1362439</id>
    <revision>
      <id>41260039</id>
      <parentid>31934047</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T06:44:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gliwi</username>
        <id>135182</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>([[c:GR|GR]])  [[File:Wappen von Neufraunhofen.png]] → [[File:DEU Neufraunhofen COA.svg]] PNG → SVG</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3188" xml:space="preserve">{{Grad u Nemačkoj
 | naziv               = Nojfraunhofen
 | izvorni_naziv       = ''Neufraunhofen''
 | slika               = Bayern-Landshut-Neufraunhofen fields Haberthal Unterschweibach from south IMG 9008.JPG
 | opis_slike          = 
 | gradska_zastava     = 
 | grb                 = DEU Neufraunhofen COA.svg
 | država              = [[Njemačka]]
 | pokrajina           = [[Bavarska]]
 | lokacija            = 
 | osnivanje           = 
 | stanovništvo        = 1.102&lt;ref&gt;Broj stanovnika po [http://web.archive.org/web/20100919050210/http://www.destatis.de/jetspeed/portal/cms/Sites/destatis/Internet/DE/Content/Statistiken/Regionales/Gemeindeverzeichnis/Administrativ/AdministrativeUebersicht,templateId=renderPrint.psml njem. Saveznom zavodu za statistiku]. [http://web.archive.org/web/20100827050647/http://www.destatis.de/jetspeed/portal/cms/Sites/destatis/Internet/DE/Content/Statistiken/Regionales/Gemeindeverzeichnis/Administrativ/Archiv/GV2000VJ/2Q__30062010__Auszug,property=file.xls Stanje] 30. 6. 2010.&lt;/ref&gt;
 | gustina             = 61
 | aglomeracija        = 
 | površina            = 17,9
 | gšir                = 48.4
 | gduž                = 12.21667
 | nadmorska_visina    = 495
 | registarska_oznaka  = LA
 | pozivni_broj        = 08742
 | poštanski_kod       = 84181
 | dan_grada           = 
 | veb-strana          = [http://www.neufraunhofen.de www.neufraunhofen.de]
 | gradonačelnik       = ''Bernhard Gerauer''
 | stranka             = CSU/Freie Wählerschaft
 | ije                 = da
 }}

'''Nojfraunhofen''' ({{jez-nem|Neufraunhofen}}) je opština u [[Njemačka|njemačkoj]] saveznoj državi [[Bavarska]]. Jedno je od 35 opštinskih središta okruga [[Okrug Landshut|Landshut]]. Prema procjeni iz 2010. u opštini je živjelo 1.102 stanovnika. Posjeduje regionalnu šifru (''AGS'') 9274154.

== Geografski i demografski podaci ==
[[Datoteka:Neufraunhofen in LA.svg|mini|levo|250px|Položaj opštine u okrugu Landshut]]
Nojfraunhofen se nalazi u saveznoj državi [[Bavarska]] u okrugu Landshut. Opština se nalazi na nadmorskoj visini od 495 metara. Površina opštine iznosi 17,9&amp;nbsp;km². U samom mjestu je, prema procjeni iz 2010. godine, živjelo 1.102 stanovnika. Prosječna gustina stanovništva iznosi 61 stanovnika/km².

== Reference ==
{{reflist}}

== Literatura ==
{{refbegin|2}}
* {{BergerGeographischeNamenInDeutschland}}
* {{FulbrookConciseHistoryOfGermany}}
* {{ShawUrbanHistoricalGeography}}
* {{HomeGermany}}
* {{HammDemographicChange}}
* {{BerghahnModernGermany}}
* {{KleinerAtlas}}
* {{GrosserAtlas}}
{{refend}}

== Vidi još ==
{{refbegin|2}}
* [[Njemačka]]
* [[Njemačke pokrajine]]
* [[Popis gradova u Njemačkoj]]
* [[Nemački jezik]]
* [[Nemci]]
* [[Institucije Savezne Republike Nemačke]]
{{refend}}

== Vanjske veze ==
{{portal|Nemačka}}
{{Commonscat|Neufraunhofen}}

* [http://www.neufraunhofen.de Zvanični sajt opštine] {{de}}
* [http://www.destatis.de/ Nem. Savezni zavod za statistiku] {{de}}
* [http://www.staedtetag.de Stalna konferencija gradova i opština] {{de}}
* [http://www.kommon.de/ KommOn] - Informacioni sistem gradova, opština i okruga. {{de}}

{{Nezavisni gradovi i opštine u okrugu Landshut}}</text>
      <sha1>mulsqn2jhrdd61xkk0jew8dtkb8g82p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Obersüßbach</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1362487</id>
    <revision>
      <id>41260041</id>
      <parentid>31934210</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T07:20:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gliwi</username>
        <id>135182</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>([[c:GR|GR]])  [[File:Wappen von Obersüßbach.png]] → [[File:DEU Obersüßbach COA.svg]] PNG → SVG</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3077" xml:space="preserve">{{Grad u Nemačkoj
 | naziv               = Oberzisbah
 | izvorni_naziv       = ''Obersüßbach''
 | slika               = 
 | opis_slike          = 
 | gradska_zastava     = 
 | grb                 = DEU Obersüßbach COA.svg
 | država              = [[Njemačka]]
 | pokrajina           = [[Bavarska]]
 | lokacija            = 
 | osnivanje           = 
 | stanovništvo        = 1.729&lt;ref&gt;Broj stanovnika po [http://web.archive.org/web/20100919050210/http://www.destatis.de/jetspeed/portal/cms/Sites/destatis/Internet/DE/Content/Statistiken/Regionales/Gemeindeverzeichnis/Administrativ/AdministrativeUebersicht,templateId=renderPrint.psml njem. Saveznom zavodu za statistiku]. [http://web.archive.org/web/20100827050647/http://www.destatis.de/jetspeed/portal/cms/Sites/destatis/Internet/DE/Content/Statistiken/Regionales/Gemeindeverzeichnis/Administrativ/Archiv/GV2000VJ/2Q__30062010__Auszug,property=file.xls Stanje] 30. 6. 2010.&lt;/ref&gt;
 | gustina             = 73
 | aglomeracija        = 
 | površina            = 23,6
 | gšir                = 48.6
 | gduž                = 11.93333
 | nadmorska_visina    = 472
 | registarska_oznaka  = LA
 | pozivni_broj        = 08708,08754,08766
 | poštanski_kod       = 84101
 | dan_grada           = 
 | veb-strana          = [http://www.obersuessbach.de www.obersuessbach.de]
 | gradonačelnik       = ''Alfons Satzl''
 | stranka             = 
 | ije                 = da
 }}

'''Oberzisbah''' ({{jez-nem|Obersüßbach}}) je opština u [[Njemačka|njemačkoj]] saveznoj državi [[Bavarska]]. Jedno je od 35 opštinskih središta okruga [[Okrug Landshut|Landshut]]. Prema procjeni iz 2010. u opštini je živjelo 1.729 stanovnika. Posjeduje regionalnu šifru (''AGS'') 9274165.

== Geografski i demografski podaci ==
[[Datoteka:Obersüßbach in LA.svg|mini|levo|250px|Položaj opštine u okrugu Landshut]]
Oberzisbah se nalazi u saveznoj državi [[Bavarska]] u okrugu Landshut. Opština se nalazi na nadmorskoj visini od 472 metra. Površina opštine iznosi 23,6&amp;nbsp;km². U samom mjestu je, prema procjeni iz 2010. godine, živjelo 1.729 stanovnika. Prosječna gustina stanovništva iznosi 73 stanovnika/km².

== Reference ==
{{reflist}}

== Literatura ==
{{refbegin|2}}
* {{BergerGeographischeNamenInDeutschland}}
* {{FulbrookConciseHistoryOfGermany}}
* {{ShawUrbanHistoricalGeography}}
* {{HomeGermany}}
* {{HammDemographicChange}}
* {{BerghahnModernGermany}}
* {{KleinerAtlas}}
* {{GrosserAtlas}}
{{refend}}

== Vidi još ==
{{refbegin|2}}
* [[Njemačka]]
* [[Njemačke pokrajine]]
* [[Popis gradova u Njemačkoj]]
* [[Nemački jezik]]
* [[Nemci]]
* [[Institucije Savezne Republike Nemačke]]
{{refend}}

== Vanjske veze ==
{{portal|Nemačka}}
{{Commonscat|Obersüßbach}}

* [http://www.obersuessbach.de Zvanični sajt opštine] {{de}}
* [http://www.destatis.de/ Nem. Savezni zavod za statistiku] {{de}}
* [http://www.staedtetag.de Stalna konferencija gradova i opština] {{de}}
* [http://www.kommon.de/ KommOn] - Informacioni sistem gradova, opština i okruga. {{de}}

{{Nezavisni gradovi i opštine u okrugu Landshut}}</text>
      <sha1>4n6mnwe912ovo2qx8hwztdm4fp9q6jq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Rumbach</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1366882</id>
    <revision>
      <id>41260038</id>
      <parentid>40760069</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T06:39:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gliwi</username>
        <id>135182</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>([[c:GR|GR]])  [[File:Wappen Rumbach.png]] → [[File:DEU Rumbach COA.svg]] PNG → SVG</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3194" xml:space="preserve">{{Grad u Nemačkoj
 | naziv               = Rumbah
 | izvorni_naziv       = ''Rumbach''
 | slika               = 
 | opis_slike          = 
 | gradska_zastava     = 
 | grb                 = DEU Rumbach COA.svg
 | država              = [[Njemačka]]
 | pokrajina           = [[Rajna-Palatinat]]
 | lokacija            = 
 | osnivanje           = 
 | stanovništvo        = 472&lt;ref&gt;Broj stanovnika po [http://web.archive.org/web/20100919050210/http://www.destatis.de/jetspeed/portal/cms/Sites/destatis/Internet/DE/Content/Statistiken/Regionales/Gemeindeverzeichnis/Administrativ/AdministrativeUebersicht,templateId=renderPrint.psml njem. Saveznom zavodu za statistiku]. [http://web.archive.org/web/20100827050647/http://www.destatis.de/jetspeed/portal/cms/Sites/destatis/Internet/DE/Content/Statistiken/Regionales/Gemeindeverzeichnis/Administrativ/Archiv/GV2000VJ/2Q__30062010__Auszug,property=file.xls Stanje] 30. 6. 2010.&lt;/ref&gt;
 | gustina             = 32
 | aglomeracija        = 
 | površina            = 14,8
 | gšir                = 49.09583
 | gduž                = 7.78722
 | nadmorska_visina    = 233
 | registarska_oznaka  = PS
 | pozivni_broj        = 06394
 | poštanski_kod       = 76891
 | dan_grada           = 
 | veb-strana          = [http://www.rumbach-pfalz.de/ www.rumbach-pfalz.de]
 | gradonačelnik       = ''Ralf Weber''
 | stranka             = [[Freie Wähler|FWG]]
 | ije                 = da
 }}

'''Rumbah''' ({{jez-nem|Rumbach}}) je opština u [[Njemačka|njemačkoj]] saveznoj državi [[Rajna-Palatinat]]. 
[[File:Rumbach-Christuskirche-02-gje.jpg|thumb|upright=1.0|left|]]
Jedno je od 84 opštinska središta okruga [[Okrug Jugozapadni Palatinat|Jugozapadni Palatinat]]. Prema procjeni iz 2010. u opštini je živjelo 472 stanovnika. Posjeduje regionalnu šifru (''AGS'') 7340039.

== Geografski i demografski podaci ==
[[Datoteka:Rumbach in PS.svg|mini|levo|250px|Položaj opštine u okrugu Jugozapadni Palatinat]]
Rumbah se nalazi u saveznoj državi [[Rajna-Palatinat]] u okrugu Jugozapadni Palatinat. Opština se nalazi na nadmorskoj visini od 233 metra. Površina opštine iznosi 14,8&amp;nbsp;km². U samom mjestu je, prema procjeni iz 2010. godine, živjelo 472 stanovnika. Prosječna gustina stanovništva iznosi 32 stanovnika/km².

== Reference ==
{{reflist}}

== Literatura ==
{{refbegin|2}}
* {{BergerGeographischeNamenInDeutschland}}
* {{FulbrookConciseHistoryOfGermany}}
* {{ShawUrbanHistoricalGeography}}
* {{HomeGermany}}
* {{HammDemographicChange}}
* {{BerghahnModernGermany}}
* {{KleinerAtlas}}
* {{GrosserAtlas}}
{{refend}}

== Vidi još ==
{{refbegin|2}}
* [[Njemačka]]
* [[Njemačke pokrajine]]
* [[Popis gradova u Njemačkoj]]
* [[Nemački jezik]]
* [[Nemci]]
* [[Institucije Savezne Republike Nemačke]]
{{refend}}

== Vanjske veze ==
{{Portal Nemačka}}
{{Commonscat|Rumbach}}

* [http://www.rumbach-pfalz.de/ Zvanični sajt opštine] {{de}}
* [http://www.destatis.de/ Nem. Savezni zavod za statistiku] {{de}}
* [http://www.staedtetag.de Stalna konferencija gradova i opština] {{de}}
* [http://www.kommon.de/ KommOn] - Informacioni sistem gradova, opština i okruga. {{de}}

{{Nezavisni gradovi i opštine u okrugu Jugozapadni Palatinat}}</text>
      <sha1>efs1ww98co2zl08ze6da7a131ogq3rr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Schindhard</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1367247</id>
    <revision>
      <id>41260040</id>
      <parentid>40787031</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T07:17:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gliwi</username>
        <id>135182</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>([[c:GR|GR]])  [[File:Wappen Schindhard.png]] → [[File:DEU Schindhard COA.svg]] PNG → SVG</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3661" xml:space="preserve">{{Grad u Nemačkoj
 | naziv               = Šindhard
 | izvorni_naziv       = ''Schindhard''
 | slika               = 
 | opis_slike          = 
 | gradska_zastava     = 
 | grb                 = DEU Schindhard COA.svg
 | država              = [[Njemačka]]
 | pokrajina           = [[Rajna-Palatinat]]
 | lokacija            = 
 | osnivanje           = 
 | stanovništvo        = 599&lt;ref&gt;Broj stanovnika po [http://web.archive.org/web/20100919050210/http://www.destatis.de/jetspeed/portal/cms/Sites/destatis/Internet/DE/Content/Statistiken/Regionales/Gemeindeverzeichnis/Administrativ/AdministrativeUebersicht,templateId=renderPrint.psml njem. Saveznom zavodu za statistiku]. [http://web.archive.org/web/20100827050647/http://www.destatis.de/jetspeed/portal/cms/Sites/destatis/Internet/DE/Content/Statistiken/Regionales/Gemeindeverzeichnis/Administrativ/Archiv/GV2000VJ/2Q__30062010__Auszug,property=file.xls Stanje] 30. 6. 2010.&lt;/ref&gt;
 | gustina             = 137
 | aglomeracija        = 
 | površina            = 4,4
 | gšir                = 49.14189
 | gduž                = 7.82059
 | nadmorska_visina    = 214
 | registarska_oznaka  = PS
 | pozivni_broj        = 06391
 | poštanski_kod       = 66996
 | dan_grada           = 
 | veb-strana          = 
 | gradonačelnik       = ''Joachim Burkhart''
 | stranka             = SPD
 | ije                 = da
 }}
[[File:Schindhard-Schulstrasse 1-06-gje.jpg|thumb|upright=1.4|left|]]
'''Šindhard''' ({{jez-nem|Schindhard}}) je opština u [[Njemačka|njemačkoj]] saveznoj državi [[Rajna-Palatinat]]. Jedno je od 84 opštinska središta okruga [[Okrug Jugozapadni Palatinat|Jugozapadni Palatinat]]. Prema procjeni iz 2010. u opštini je živjelo 599 stanovnika. Posjeduje regionalnu šifru (''AGS'') 7340043.

== Geografski i demografski podaci ==
[[Datoteka:Schindhard in PS.svg|mini|levo|250px|Položaj opštine u okrugu Jugozapadni Palatinat]]
Šindhard se nalazi u saveznoj državi [[Rajna-Palatinat]] u okrugu Jugozapadni Palatinat. Opština se nalazi na nadmorskoj visini od 214 metara. Površina opštine iznosi 4,4&amp;nbsp;km². U samom mjestu je, prema procjeni iz 2010. godine, živjelo 599 stanovnika. Prosječna gustina stanovništva iznosi 137 stanovnika/km².

== Međunarodna saradnja ==
&lt;div style=&quot;width:30%&quot;&gt;
{{partnerstvo_gradova_zaglavlje}}
{{partnerstvo_gradova_red|[[Belmont de la Loire]]|[[Francuska]]|partnerstvo|[[1973]]}}
{{partnerstvo_gradova_podnožje|Izvor&lt;ref&gt;[http://www.rgre.de/rgre-partnerschaften/?dt_orgname=Schindhard&amp;dt_plz=&amp;dt_einwohnerzahl_min=&amp;dt_einwohnerzahl_max=&amp;dt_bundesland=&amp;aus_orgname=&amp;aus_plz=&amp;aus_land=&amp;aus_kontinent=&amp;partner_seit_von=&amp;partner_seit_bis=&amp;partner_form=&amp;submit=Suche Savjet opština i regiona Evrope - Pregled međuopštinske saradnje], Pristupljeno 30. 6. 2010.&lt;/ref&gt;}}
&lt;/div&gt;

== Reference ==
{{reflist}}

== Literatura ==
{{refbegin|2}}
* {{BergerGeographischeNamenInDeutschland}}
* {{FulbrookConciseHistoryOfGermany}}
* {{ShawUrbanHistoricalGeography}}
* {{HomeGermany}}
* {{HammDemographicChange}}
* {{BerghahnModernGermany}}
* {{KleinerAtlas}}
* {{GrosserAtlas}}
{{refend}}

== Vidi još ==
{{refbegin|2}}
* [[Njemačka]]
* [[Njemačke pokrajine]]
* [[Popis gradova u Njemačkoj]]
* [[Nemački jezik]]
* [[Nemci]]
* [[Institucije Savezne Republike Nemačke]]
{{refend}}

== Vanjske veze ==
{{Portal Nemačka}}
{{Commonscat|Schindhard}}

* [http://www.destatis.de/ Nem. Savezni zavod za statistiku] {{de}}
* [http://www.staedtetag.de Stalna konferencija gradova i opština] {{de}}
* [http://www.kommon.de/ KommOn] - Informacioni sistem gradova, opština i okruga. {{de}}

{{Nezavisni gradovi i opštine u okrugu Jugozapadni Palatinat}}</text>
      <sha1>joaugvhocoi2rphq3q44xunomyz6vqz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sultanija Hatidže</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1413897</id>
    <revision>
      <id>41259989</id>
      <parentid>41251632</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T13:08:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vipz</username>
        <id>151311</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3311" xml:space="preserve">{{Vladar
| ime = Hatidže
| datum_rođenja = [[1496]]
| mesto_rođenja = [[Istanbul]]
| država_rođenja = [[Osmansko carstvo]]
| datum_smrti = [[1538]]
| mesto_smrti = [[Istanbul]]
| država_smrti = [[Osmansko carstvo]]
| dinastija = [[Osmanlije]]
| otac = [[Selim I]]
| funkcija = [[Spisak sultanija Osmanskog carstva|sultanija Osmanskog carstva]]
| majka = [[Sultanija Ajše Hafsa|Ajše Hafsa]]
| supružnik = [[Ibrahim-paša Pargalija|Ibrahim-paša]]
| deca = [[Hanim sultanija]]&lt;br&gt;[[Fulani sultanija]]
| grb =
| opis_grba =
}}
'''Sultanija Hatidže''' ({{jez-tur|Hatice Sultan}}) je rođena 1496. godine a umrla je 1538. godine. Bila je ćerka Turskog [[sultan]]a [[Selim I|Selima I]] sa njegovom prvom suprugom [[sultanija Ajše Hafse|sultanijom Ajše Hafse]], sestra je [[sultan]]a Sulejmana I Veličanstvenog, sultanije Šah, sultanije Bejhan, sultanije Fatme,a tetka [[sultan]]a Selima II. Ime je dobila po prvoj Poslanikovoj ženi.

== Biografija ==
Godine [[1518]]. ona je udata za Iskender Pašu, ali ubrzo posle njihovog venčanja je umro i Hatidže se vratila da živi sa majkom. Kada je [[1520]]. godine posle smrti svog oca Sultan Sulejman nasledio presto ona se zajedno sa Majkom Sultanijom Ajše Hafsom preselila u [[Istanbul]] u Palatu Topkapi. Godine 1524. Hatidže se udaje ze Velikog Vezira [[Ibrahim Pašu]]. Venčanje je bilo veoma bujno trajalo je 15. dana i za njegove pripreme potrošeno je mnogo novca. Ovo je izazvalo ogorčenje među janičarima i navelo ih na pobunu Sultan Sulejman je mladencima dodelio ogromnu Palatu u Istanbulu. Hatidže je Ibrahimu rodila troje dece ali je prvo dete umrlo nakon rođenja. 1536. Ibrahim Paša je bio pogubljen po naredbi Sultana Sulejmana.

== Porodica ==
Hatidžin prvi sin bio je Mehmet ali je ubrzo umro. Postoje informacije da su Hatidže i Ibrahim kasnije dobili još dve ćerke Sultaniju Hanim i Sultaniju Fulani. Telo sultanije Hanim leži u grobnici sultanije Hurem.

== Smrt ==
Sultanija Hatidže je svog muža nadživela za dve godine umrla je 1538. godini. Uzrok smrti i mesto sahrane nisu poznati. Najverovatnije ona počiva pored majke i oca u grobnici džamije Selima Javuza II. Veruje se da ju je sultan tada udao, i da je popila otrov, zabeleženo je da je bila u beloj haljini. U ruci je držala prsten koji joj je dao [[Ibrahim-paša Pargalija]].

== Zanimljivosti ==
Za nju kruže glasine da je bila najlepša sultanija posle sultanije Mihrimah. U mladosti je bila povučena, često je viđana kako bere ruže u vrtu. Bila je visoka i pomršava. Posle smrti svog muža počela je da se bavi „crnom magijom“. Za njegovu smrt okrivila je [[Hurem sultanija|Hurem sultaniju]]. I na nju je bacala crnu magiju. Kada je Hurem to saznala pronalazi Hatidže i isprebija je kao osvetu. Hatidže se požalila sultanu, koji joj nije poverovao. Hurem sultanija je rekla da je Hatidže sama sebi napravila rane kako bi joj se osvetila.

== &quot;Veličanstveno stoleće&quot; ==
Popularna hit serija govori o životu na dvoru sultana Sulejmana Veličanstvenog. Ulogu sultanije Hatidže glumi Selma Ergeč. U seriji je predstavljeno da ima ćerku i sina blizance to jest, sultaniju Huridžihan i princa (sultanzade) Osman, ali to nema uporišta u istoriji.

{{Lifetime|1496|1538|Hatidže Sultanija}}
[[Kategorija:Biografije, Osmansko Carstvo]]</text>
      <sha1>sfgmsboveuspu93rppfetc8qbqjyk37</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41259992</id>
      <parentid>41259989</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T13:27:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Edgar Allan Poe</username>
        <id>29250</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Edgar Allan Poe je premjestio stranicu [[Hatidže Sultanija]] na [[Sultanija Hatidže]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3311" xml:space="preserve">{{Vladar
| ime = Hatidže
| datum_rođenja = [[1496]]
| mesto_rođenja = [[Istanbul]]
| država_rođenja = [[Osmansko carstvo]]
| datum_smrti = [[1538]]
| mesto_smrti = [[Istanbul]]
| država_smrti = [[Osmansko carstvo]]
| dinastija = [[Osmanlije]]
| otac = [[Selim I]]
| funkcija = [[Spisak sultanija Osmanskog carstva|sultanija Osmanskog carstva]]
| majka = [[Sultanija Ajše Hafsa|Ajše Hafsa]]
| supružnik = [[Ibrahim-paša Pargalija|Ibrahim-paša]]
| deca = [[Hanim sultanija]]&lt;br&gt;[[Fulani sultanija]]
| grb =
| opis_grba =
}}
'''Sultanija Hatidže''' ({{jez-tur|Hatice Sultan}}) je rođena 1496. godine a umrla je 1538. godine. Bila je ćerka Turskog [[sultan]]a [[Selim I|Selima I]] sa njegovom prvom suprugom [[sultanija Ajše Hafse|sultanijom Ajše Hafse]], sestra je [[sultan]]a Sulejmana I Veličanstvenog, sultanije Šah, sultanije Bejhan, sultanije Fatme,a tetka [[sultan]]a Selima II. Ime je dobila po prvoj Poslanikovoj ženi.

== Biografija ==
Godine [[1518]]. ona je udata za Iskender Pašu, ali ubrzo posle njihovog venčanja je umro i Hatidže se vratila da živi sa majkom. Kada je [[1520]]. godine posle smrti svog oca Sultan Sulejman nasledio presto ona se zajedno sa Majkom Sultanijom Ajše Hafsom preselila u [[Istanbul]] u Palatu Topkapi. Godine 1524. Hatidže se udaje ze Velikog Vezira [[Ibrahim Pašu]]. Venčanje je bilo veoma bujno trajalo je 15. dana i za njegove pripreme potrošeno je mnogo novca. Ovo je izazvalo ogorčenje među janičarima i navelo ih na pobunu Sultan Sulejman je mladencima dodelio ogromnu Palatu u Istanbulu. Hatidže je Ibrahimu rodila troje dece ali je prvo dete umrlo nakon rođenja. 1536. Ibrahim Paša je bio pogubljen po naredbi Sultana Sulejmana.

== Porodica ==
Hatidžin prvi sin bio je Mehmet ali je ubrzo umro. Postoje informacije da su Hatidže i Ibrahim kasnije dobili još dve ćerke Sultaniju Hanim i Sultaniju Fulani. Telo sultanije Hanim leži u grobnici sultanije Hurem.

== Smrt ==
Sultanija Hatidže je svog muža nadživela za dve godine umrla je 1538. godini. Uzrok smrti i mesto sahrane nisu poznati. Najverovatnije ona počiva pored majke i oca u grobnici džamije Selima Javuza II. Veruje se da ju je sultan tada udao, i da je popila otrov, zabeleženo je da je bila u beloj haljini. U ruci je držala prsten koji joj je dao [[Ibrahim-paša Pargalija]].

== Zanimljivosti ==
Za nju kruže glasine da je bila najlepša sultanija posle sultanije Mihrimah. U mladosti je bila povučena, često je viđana kako bere ruže u vrtu. Bila je visoka i pomršava. Posle smrti svog muža počela je da se bavi „crnom magijom“. Za njegovu smrt okrivila je [[Hurem sultanija|Hurem sultaniju]]. I na nju je bacala crnu magiju. Kada je Hurem to saznala pronalazi Hatidže i isprebija je kao osvetu. Hatidže se požalila sultanu, koji joj nije poverovao. Hurem sultanija je rekla da je Hatidže sama sebi napravila rane kako bi joj se osvetila.

== &quot;Veličanstveno stoleće&quot; ==
Popularna hit serija govori o životu na dvoru sultana Sulejmana Veličanstvenog. Ulogu sultanije Hatidže glumi Selma Ergeč. U seriji je predstavljeno da ima ćerku i sina blizance to jest, sultaniju Huridžihan i princa (sultanzade) Osman, ali to nema uporišta u istoriji.

{{Lifetime|1496|1538|Hatidže Sultanija}}
[[Kategorija:Biografije, Osmansko Carstvo]]</text>
      <sha1>sfgmsboveuspu93rppfetc8qbqjyk37</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Velika nagrada Francuske</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1568881</id>
    <revision>
      <id>41259994</id>
      <parentid>41258493</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T14:56:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>93.136.107.141</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6762" xml:space="preserve">{{Infookvir F1 utrka 
| naziv_VN             = Velika nagrada Francuske
| slika                = Circuit Paul Ricard 2020 layout map.svg
| naziv_staze          = Circuit Paul Ricard
| broj_krugova         = 53
| dužina_kruga         = 5.842
| dužina_utrke         = 309.626
| rekord_kruga         = 1:28.319
| godina_rekord        = 2019.
| vozač_rekord         = Lewis Hamilton
| konstruktor_rekord   = Mercedes
| rekord_kruga_u       = 1:32.740
| godina_rekord_u      = 2019.
| vozač_rekord_u       = Sebastian Vettel
| konstruktor_rekord_u = Ferrari
}}
'''Velika nagrada Francuske''' utrka je [[Formula 1|Formule 1]].
== Pobjednici ==
=== Po godinama ===
{|class=&quot;wikitable plainrowheaders&quot; style=&quot;background:#fff; font-size:86%; line-height:15px; border:grey solid 1px; border-collapse:collapse;&quot;
|-
! Godina
! Vozač
! Bolid
! Lokacija
|-
! 1950.
| [[Juan Manuel Fangio]]
| Alfa Romeo
| Reims
|-
! 1951.
| [[Luigi Fagioli]] &lt;br&gt; [[Juan Manuel Fangio]]
| Alfa Romeo
| Reims
|-
! 1952.
| [[Alberto Ascari]]
| Ferrari
| Rouen-les-Essarts
|-
! 1953.
| [[Mike Hawthorn]]
| Ferrari
| Reims
|-
! 1954.
| [[Juan Manuel Fangio]]
| Mercedes
| Reims
|-bgcolor=&quot;#DDDDDD&quot;
! 1955.
| colspan=&quot;3&quot;| ''Nije održana''
|-
! 1956.
| [[Peter Collins]]
| Ferrari
| Reims
|-
! 1957.
| [[Juan Manuel Fangio]]
| Maserati
| Rouen-les-Essarts
|-
! 1958.
| [[Mike Hawthorn]]
| Ferrari
| Reims
|-
! 1959.
| [[Tony Brooks]]
| Ferrari
| Reims
|-
! 1960.
| [[Jack Brabham]]
| Cooper-Climax
| Reims
|-
! 1961.
| [[Giancarlo Baghetti]]
| Ferrari
| Reims
|-
! 1962.
| [[Dan Gurney]]
| Porsche
| Rouen-les-Essarts
|-
! 1963.
| [[Jim Clark]]
| Lotus-Climax
| Reims
|-
! 1964.
| [[Dan Gurney]]
| Brabham-Climax
| Rouen-les-Essarts
|-
! 1965.
| [[Jim Clark]]
| Lotus-Climax
| Clermont-Ferrand
|-
! 1966.
| [[Jack Brabham]]
| Brabham-Repco
| Reims
|-
! 1967.
| [[Jack Brabham]]
| Brabham-Repco
| Le Mans
|-
! 1968.
| [[Jacky Ickx]]
| Ferrari
| Rouen-les-Essarts
|-
! 1969.
| [[Jackie Stewart]]
| Matra-Ford
| Clermont-Ferrand
|-
! 1970.
| [[Jochen Rindt]]
| Lotus-Ford
| Clermont-Ferrand
|-
! 1971.
| [[Jackie Stewart]]
| Tyrrell-Ford
| Le Castellet
|-
! 1972.
| [[Jackie Stewart]]
| Tyrrell-Ford
| Clermont-Ferrand
|-
! 1973.
| [[Ronnie Peterson]]
| Lotus-Ford
| Le Castellet
|-
! 1974.
| [[Ronnie Peterson]]
| Lotus-Ford
| Dijon-Prenois
|-
! 1975.
| [[Niki Lauda]]
| Ferrari
| Le Castellet
|-
! 1976.
| [[James Hunt]]
| McLaren-Ford
| Le Castellet
|-
! 1977.
| [[Mario Andretti]]
| Lotus-Ford
| Dijon-Prenois
|-
! 1978.
| [[Mario Andretti]]
| Lotus-Ford
| Le Castellet
|-
! 1979.
| [[Jean-Pierre Jabouille]]
| Renault
| Dijon-Prenois
|-
! 1980.
| [[Alan Jones]]
| Williams-Ford
| Le Castellet
|-
! 1981.
| [[Alain Prost]]
| Renault
| Dijon-Prenois
|-
! 1982.
| [[René Arnoux]]
| Renault
| Le Castellet
|-
! 1983.
| [[Alain Prost]]
| Renault
| Le Castellet
|-
! 1984.
| [[Niki Lauda]]
| McLaren-TAG
| Dijon-Prenois
|-
! 1985.
| [[Nelson Piquet]]
| Brabham-BMW
| Le Castellet
|-
! 1986.
| [[Nigel Mansell]]
| Williams-Honda
| Le Castellet
|-
! 1987.
| [[Nigel Mansell]]
| Williams-Honda
| Le Castellet
|-
! 1988.
| [[Alain Prost]]
| McLaren-Honda
| Le Castellet
|-
! 1989.
| [[Alain Prost]]
| McLaren-Honda
| Le Castellet
|-
! 1990.
| [[Alain Prost]]
| Ferrari
| Le Castellet
|-
! 1991.
| [[Nigel Mansell]]
| Williams-Renault
| Magny-Cours
|-
! 1992.
| [[Nigel Mansell]]
| Williams-Renault
| Magny-Cours
|-
! 1993.
| [[Alain Prost]]
| Williams-Renault
| Magny-Cours
|-
! 1994.
| [[Michael Schumacher]]
| Benetton-Ford
| Magny-Cours
|-
! 1995.
| [[Michael Schumacher]]
| Benetton-Renault
| Magny-Cours
|-
! 1996.
| [[Damon Hill]]
| Williams-Renault
| Magny-Cours
|-
! 1997.
| [[Michael Schumacher]]
| Ferrari
| Magny-Cours
|-
! 1998.
| [[Michael Schumacher]]
| Ferrari
| Magny-Cours
|-
! 1999.
| [[Heinz-Harald Frentzen]]
| Jordan-Mugen Honda
| Magny-Cours
|-
! 2000.
| [[David Coulthard]]
| McLaren-Mercedes
| Magny-Cours
|-
! 2001.
| [[Michael Schumacher]]
| Ferrari
| Magny-Cours
|-
! 2002.
| [[Michael Schumacher]]
| Ferrari
| Magny-Cours
|-
! 2003.
| [[Ralf Schumacher]]
| Williams-BMW
| Magny-Cours
|-
! 2004.
| [[Michael Schumacher]]
| Ferrari
| Magny-Cours
|-
! 2005.
| [[Fernando Alonso]]
| Renault
| Magny-Cours
|-
! 2006.
| [[Michael Schumacher]]
| Ferrari
| Magny-Cours
|-
! 2007.
| [[Kimi Räikkönen]]
| Ferrari
| Magny-Cours
|-
! 2008.
| [[Felipe Massa]]
| Ferrari
| Magny-Cours
|-bgcolor=&quot;#DDDDDD&quot;
! 2009.&lt;br/&gt;-&lt;br/&gt;2017.
| colspan=&quot;3&quot;| ''Nije održana''
|-
! 2018.
| [[Lewis Hamilton]]
| Mercedes
| Le Castellet
|-
! 2019.
| [[Lewis Hamilton]]
| Mercedes
| Le Castellet
|-bgcolor=&quot;#DDDDDD&quot;
! 2020.
| colspan=&quot;3&quot;| ''Nije održana''
|-
! 2021.
| [[Max Verstappen]]
| Red Bull-Honda
| Le Castellet
|-
! 2022.
| [[Max Verstappen]]
| Red Bull 
| Le Castellet
|}

== Višestruki pobjednici ==
{{col-begin}}
{{col-break}}
=== Vozači ===
{|class=&quot;wikitable plainrowheaders&quot; style=&quot;background:#fff; font-size:86%; line-height:15px; border:grey solid 1px; border-collapse:collapse;&quot;
|-
! Pobjede
! Vozač
! Pobjednička godina
|-
! 8
| [[Michael Schumacher]]
| 1994., 1995., 1997., 1998., 2001., 2002., 2004., 2006.
|-
! 6
| [[Alain Prost]]
| 1981., 1983., 1988., 1989., 1990., 1993.
|-
! rowspan=&quot;2&quot;| 4
| [[Juan Manuel Fangio]]
| 1950., 1951., 1954., 1957.
|-
| [[Nigel Mansell]]
| 1986., 1987., 1991., 1992.
|-
! rowspan=&quot;2&quot;| 3
| [[Jack Brabham]]
| 1960., 1966., 1967.
|-
| [[Jackie Stewart]]
| 1969., 1971., 1972.
|-
! rowspan=&quot;7&quot;| 2
| [[Dan Gurney]]
| 1962., 1964.
|-
| [[Jim Clark]]
| 1963., 1965.
|-
| [[Ronnie Peterson]]
| 1973., 1974.
|-
| [[Niki Lauda]]
| 1975., 1984.
|-
| [[Mario Andretti]]
| 1977., 1978.
|-
| [[Lewis Hamilton]]
| 2018., 2019.
|-
| [[Max Verstappen]]
| 2021., 2022.
|}
{{col-break}}
=== Konstruktori ===
{|class=&quot;wikitable plainrowheaders&quot; style=&quot;background:#fff; font-size:86%; line-height:15px; border:grey solid 1px; border-collapse:collapse;&quot;
|-
! Pobjede
! Konstruktor
! Pobjednička godina
|- 
! 17
| Ferrari
| 1952., 1953., 1956., 1958., 1959., 1961., 1968., 1975., 1990., 1997., &lt;br&gt; 1998., 2001., 2002., 2004., 2006., 2007., 2008.
|-
! 8
| Williams
| 1980., 1986., 1987., 1991., 1992., 1993., 1996., 2003.
|-
! 7
| Lotus
| 1963., 1965., 1970., 1973., 1974., 1977., 1978.
|-
! rowspan=&quot;2&quot;| 5
| McLaren
| 1976., 1984., 1988., 1989., 2000.
|-
| Renault
| 1979., 1981., 1982., 1983., 2005.
|-
! 4
| Brabham
| 1964., 1966., 1967., 1985.
|-
! 3
| Mercedes
| 1954., 2018., 2019.
|-
! rowspan=&quot;4&quot;| 2
| Alfa Romeo
| 1950., 1951.
|-
| Tyrrell
| 1971., 1972.
|-
| Benetton
| 1994., 1995.
|-
| Red Bull
| 2021., 2022.
|}
{{col-end}}
{{Commonscat|French Grand Prix}}
{{Utrke Formule 1}}
{{Normativna kontrola}}

[[Kategorija:Nastanci 1950.]]
[[Kategorija:Velike nagrade F1|Francuska]]
[[Kategorija:Sport u Francuskoj]]
[[Kategorija:Departman Var u Francuskoj]]</text>
      <sha1>fvcwqtj2nvohvky9ilrvv3ywbd3z2bl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Macerino, Terni</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2319515</id>
    <revision>
      <id>41260003</id>
      <parentid>41145670</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T19:26:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>LigaDue</username>
        <id>34119</id>
      </contributor>
      <comment>slika</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2494" xml:space="preserve">{{Naselje u Italiji
| naziv               = Macerino
| izvorni_naziv       =
| država              = {{flag|Italija}} [[Italija]]
| regija              = [[Umbria]]
| okrug               = [[Terni (provincija)|Terni]]
| slika               = MacerinoAcquasparta2.jpg
| opis_slike          = 
| grb                 = 
| gradska_zastava     = 
| osnivanje           = 
| stanovništvo        = 7
| godina_stanovništvo = 2011
| aglomeracija        = 
| godina_aglomeracija = 
| gustina             = 
| površina            = 
| vremenska_zona      = 
| poštanski_kod       = 
| pozivni_broj        = 
| registarska_oznaka  = 
| ostalo1l            = 
| ostalo1             = 
| veb-strana          = 
| gradonačelnik       = 
| stranka             = 
| gšir                = 42.6729
| gduž                = 12.60357
| nadmorska_visina    = 639
| geonameid           = 3174373
}}

'''Macerino''' je naselje u [[Italija|Italiji]] u provinciji [[Terni (provincija)|Terni]], u regiji [[Umbria]].

Prema proceni iz [[2011]]. u naselju je živelo 7 stanovnika.&lt;ref name=&quot;GeoNames&quot;&gt;{{GeoNames}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Istat&quot;&gt;{{Istat}}&lt;/ref&gt; Naselje se nalazi na [[Nadmorska visina|nadmorskoj visini]] od 639 m.

== Vidi još ==
* [[Italijanski jezik]]
* [[Italijani]]

== Reference ==
{{reflist}}

== Literatura ==
{{refbegin|2}}
* {{MoliternoEncyclopediaOfContemporaryItalianCulture}}
* {{ArmieroNatureAndHistoryInModernItaly}}
* {{GuicciardiniHistoryOfItaly}}
* {{DomenicoRegionsOfItaly}}
* {{AveryNewCenturyItalianRenaissanceEncyclopedia}}
* {{CoppaDictionaryOfModernItalianHistory}}
{{refend}}

== Vanjske veze ==
{{Commonscat|Macerino}}
{{Wikiatlas|Italy}}
* [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/it.html by the CIA Factbook] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170709111211/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/it.html |date=2017-07-09 }}
* [http://www.trenitalia.it/en/index.html Italian Railways]
* [http://www.parks.it/Eindex.html Italian National and Regional Parks]
* [http://eudocs.lib.byu.edu/index.php/History_of_Italy:_Primary_Documents History of Italy: Primary Documents]
* [http://www.fastionline.org/ List and maps of archaeological sites in Italy]
* [http://vlib.iue.it/hist-italy/Index.html WWW-VL: History: Italy] at IUE

{{Italijanska provincija Terni}}
{{Spisak provincija u Italiji}}
{{Naselje-Italija-začetak}}

[[Kategorija:Naselja u provinciji Terni]]
[[Kategorija:Wikiprojekat geografija/Naselja u Italiji]]</text>
      <sha1>65wg2mr0tldnx9g83hieblv5q0iekes</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Vinska mušica</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4546635</id>
    <revision>
      <id>41260005</id>
      <parentid>41182384</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T20:58:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>Bot: Menjam datoteku/fajl EyeColors.jpg sa Fruit_Fly_Eye_Colors.jpg.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11023" xml:space="preserve">{{Taksokvir
| boja = pink
| naziv = Vinska mušica
| slika = Drosophila melanogaster - side (aka).jpg
| slika_širina = 250px
| slika_opis = Vinska mušica
| regnum = [[Životinje|Animalia]]
| phylum = [[Člankonošci|Arthropoda]]
| classis = [[Kukci|Insecta]]
| ordo = [[Dvokrilci|Diptera]]
| subordo = 
| familia = [[Drosophilidae]]
| genus = ''[[Drosophilla]]''
| species = '''''D. melanogaster'''''
| dvoimeno = ''Drosophila melanogaster''
| dvoimeno_autorstvo = [[Johann Wilhelm Meigen|Meigen]], 1830.
| karta_raspon = 
| karta_raspon_širina =
| karta_raspon_opis = 
}}
'''Vinska mušica''' ({{jez-lat|Drosophila melanogaster}}) je je [[insekt]] reda [[Diptera|dvokrilaca]] (''Diptera''), porodice ''Drosophilidae''.&lt;ref&gt;Jones E., Hartl D. L. (1998): Genetics: principles and analysis. Jones and Bartlett Publishers. Boston, ISBN 0-7637-0489-X.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Hadžiselimović R. (1972): Eksperimentalno ukrštanje sojeva vinske mušice (Drosophila melanogaster). 1. Šta treba znati i imati za organizovanje eksperimentalnog ukrštanja dva soja vinske mušice. Biološki list, 20 (7): 108-111.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Hadžiselimović R. (1972): 2. Eksperimentalno dihibridno ukrštanje dva soja vinske mušice. Biološki list, 20 (8): 122-125.&lt;/ref&gt;

== Opis ==
Voćna mušica je  neugledni, sitni dvokrilni insekt, koji obično živi na trulećem voću, povrću i ostalim podlogama u kojima se odvijaju procesi alkoholnog vrenja. Hrani se živim ćelijama kvasca. U prirodnim populacijama, tijelo joj je žućkasto do svijetlosmeđe, a oči ciglaste. Duga je 3-5 mm. Za samo petnaestak dana, na sobnoj temperaturi,  odvija se proces potpune [[metamorfoza|metamorfoze]]: [[jaje]] – [[larva]] – [[lutka (insekt)|lutka]] – odrasla [[jedinka]]. 

Osim obične, postoji i mnogo drugih vrsta voćnih mušica, ali vinska je daleko najpoznatija, jer se često, kao modelni organizam,  koristi u  laboratorijskim istraživanjima, od [[molekulska genetika|molekulske]] do [[evolucijska genetika|evolucijske genetike]]. 

Među 8.500 jedinki koje su svojevremeno prikupljene iz buradi sa komom ili džibrom za proizvodnju [[vino|vina]] i [[rakija|rakije]], u 16  naseljenih mjesta širom [[BiH|Bosne i Hercegovine]], registrirano šest vrsta roda ''Drosophila'': ''D. melanogaster'', ''D. busckii'', ''D. funebris'', ''D. hydei'', ''D. immigrans'' i ''D. simulans''.&lt;ref&gt;Kekić V., Hadžiselimović R., Šmit  Ž. (1985): Faunističko-ekološka istraživanja voćnih mušica (Drosophila) ljudskih naselja u Bosni i Hercegovini (Jugoslavija). Glasnik Zemaljskog muzeja Bosne i Hercegovine, 24: 137-151.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Hadžiselimović R., Maslić E., Pavlović B. (1971): Varijabilnost veličine tijela Drosophila melanogaster u prirodnim populacijama Bosne i Hercegovine. Genetika, 3 (1): 157-166.&lt;/ref&gt;

== Razviće ==
Na temperaturi od 20&lt;sup&gt;0&lt;/sup&gt;C, od polaganja jaja do izlijetanja odraslih prođe oko 15 dana, a na 25&lt;sup&gt;0&lt;/sup&gt;C, svega 10 dana. Na temperaturama od 5-6&lt;sup&gt;0&lt;/sup&gt;C samo stupanja [[larva|larve]] traje oko 60 dana, a na 0&lt;sup&gt;0&lt;/sup&gt;C – proces razvića se zaustavlja. Temperature više od optimalnih, međutim, djeluju na sposobnost razmnožavanja. Tako već na 33&lt;sup&gt;0&lt;/sup&gt;C mužjaci gube plodnost.

'''[[Jaje|Jaja]]''' ženka polaže već nakod dva sata iza oplodnje. Svaka ženka prosječno dnevno položi 50-70 bijelih jaja, maksimalno 500 tokom prvih 10 dana. Kasnije broj dnevno položenih jaja opada, tako da u toku života (najviše 35-40 dana) ženka ih položi do 1.000 komada.
Jaja su mala (duga do 5 mm), ovalna, sa dva filamenta. U vrijeme polaganja razviće je već u toku.

'''[[Larva]]''' je u početku bijela, a kasnije požuti. Izražena joj je regionalna segmentiranost na glavu (jedan segment), grudi (tri segmenta) i abdimen (8 segmenata). Larva raste, presvlači se tri puta, a pred zakukuljenje doseže dužinu do 5 mm.

'''[[Lutka (insekt)|Lutka]]''' ('''[[kukuljica]]'''), u početku je žuta, a kasnije dobija smeđu nijansu. Dosegne dužinu do 3-5 mm, a njena silueta podsjeća na sovu ušaru. 

'''Odrasle jedinke''' (adulti ili imaga) imaju sve odlike dvokrilaca i dužinu do 5 mm.

*'''Glavne [[spol|međuspolne]] [[morfologija|morfološke]] razlike'''&lt;br&gt;
{| border=1 cellpadding=4 cellspacing=0 class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;align: left; margin: 0.5em 0 0 0; border-style: solid; border: 1px solid #999; border-right-width: 2px; border-bottom-width: 2px; border-collapse: collapse; font-size: 100%;&quot;
|- 
| style=&quot;background:#ddffdd;&quot; align=&quot;center&quot; | '''[[Ženka]]'''
| colspan=1 style=&quot;background:#ddffdd;&quot; align=&quot;center&quot; | '''[[Mužjak]]'''
|-
| colspan=2 align=&quot;center&quot; |[[Datoteka:Biology_Illustration_Animals_Insects_Drosophila_melanogaster.svg|mini|center|500px|&lt;center&gt;'''Vinska mušica''': [[ženka]] (lijevo) i [[mužjak]] (desno)]]
|-
|
*Veća od mužjaka,
*Ima zašiljen zadak, sa naizmjeničnim svijetlim i tamnim pojasevima,
*Nema češlja na prvom paru nogu, 
*Spoljno genitalno polje sa legalicom;
|
*Manji od ženke,
*Posljedni tamni pojasevi zatka spojeni u tamno polje
*Na prvom paru nogu ima češalj za prihvatanje pri kopulaciji,
*Kopulatorni organ između dva genitalna nabora
|-
|}

&lt;gallery&gt;
Datoteka:Genoma Drosophila melanogaster.png|Idiogram [[hromosomska garnitura|hromosomske garniture]]  ''D. melanogaster''
Datoteka:Fruit Fly Eye Colors.jpg|'''[[Divlji tip]]''' i mutanti ''D. melanogaster'':&lt;br /&gt;U smjeru kazaljke na satu: smeđe oči sa crnim tijelom, cinober oči, sepija oči, vermilion oči, bijele oči i divlji tip,  sa cigrasto-crvenim očima i žutim tijelom
Datoteka:Fruit flies.jpg|Parenje vinske mušice: &lt;br&gt;Povećavanjem slike, kod mužjaka uočiti češalj za prihvatanje na prednjem paru nogu
Datoteka:Drosophila egg.png|[[Jaje]] ''D. melanogaster''
Datoteka:Drosophila 2nd instar larva.jpg|[[Larva]] ''D. melanogaster''
&lt;/gallery&gt;

== Modelni organizam ==
[[Datoteka:Polyten chromosome.jpg|mini|desno|200px|Politeni hromosomi]]
[[Drozofila]] je jedna od prvih laboratorijskih [[životinja]], koja ispunjava sva poželjna svojstva modelnih organizama:
*generacijsko vrijeme, tj. period od polaganja jaja do [[spol]]ne zrelosti, na sobnoj temperaturi od oko 22&lt;sup&gt;0&lt;/sup&gt; '''C''', traje oko 14 dana, u poređenju sa čovjekom kod kojeg prosječno efektivno generacijsko vrijeme traje oko 20 godina, iako realnu spolnu zrelost dostiže mnogo ranije. 

Svaka [[ženka]]  vinske mušice, u povoljnim uvjetima,  može proizvesti par hiljada potomaka. Postoje proračini da bi potomstvo jednog para vinske mušice, ukoliko bi preživjele sve jedinke, svih sukcesivnih genetacija, tokom jedne kalendarske odine, pokrilo površinju [[Zemlja|zemaljske]] kugle.

Podobnost eksperimentalnog uzgoja  vinske mušice je i u:
*lakom održavanju u laboratorijskim uvjetima, i 
*jednostavnom razlikovanju mužjaka i ženki.  [[Mužjak]] ima crno  polje na leđnoj strani završetka zatka (koji je zaobljen), dok ženka na istoj poziciji ima uske tamne pojase i jače razvijen zadak, sa zašiljenim krajem. 
*Pored toga, svi predstavnici roda ''Drosophila'', u [[ploidija|diploidnoj]] [[hromosomska garnitura|hromosomskoj garnituri]] Imaju po  osam [[hromosom]]a (2n = 8). 

U [[Pljuvačna žlijezda|pjuvačnim žlijezdama]] vinske mušice nalaze se neobičajeno veliki tzv. džinovski ili politeni,  [[hromosom]]i. Nakon specifičnog bojenja, dobro su vidljivi pod svjetlosnim [[mikroskop]]om, a naziru se čak i pod običnom [[lupa|lupom]]. Zbog toga je voćna mušica gotovo idealna za [[genetika|genetička]] istraživanja, osobito za proučavanje [[mutacija]] i [[interakcija gena|interakcije gena]]. Danas postoji na hiljade prirodnih i laboratorijskik [[mutant (genetika)|mutanata]] vinskih mušica. Naprimjer, mutirana vinska mušica, umjesto normalnih krila,  može imati samo patrljke (vestigijalna krila) ili nesimetrična, umjesto normalnih krila, tamno tijelo umjesto žuto-smeđeg, i bijele [[oči]], ciglaste cinober, „kardinal“ ili smeđe,  umjesto crveno-ciglastih očiju. 

Charles W. Woodworth se smatra  prvim uzgajivačem vinske mušice za potrebe naučnih istraživanja. Time se ozbiljnije počeo baviti [[Thomas Hunt Morgan]] [[1910]]. godine, a nakon toga praktično cijeli istraživački vijek proveo istražujući različite aspekte genetike ovog dvokrilca. Za vrijeme boravka na ''University of  Columbia'', Morgan je uspio pokazati kako se [[gen]]i prenose na [[hromosom]]ima i da su oni mehanička osnova [[genetika|nasljeđivanja]]. Time je postavio osnove za razvoj moderne genetike, za koje je [[1933]]. dobio  [[Nobelova nagrada za fiziologiju ili medicinu|Nobelovu nagradu za fiziologiju i medicinu]].

== Reference ==
{{reference}}

== Povezano ==
* [[Insekt]]
* [[Dvokrilac (insekt)|Dvokrilac]]

== Vanjske veze ==
* [http://ceolas.org/VL/fly/intro.html A quick and simple introduction to ''Drosophila melanogaster'']
* [http://flybase.net/ FlyBase — A Database of Drosophila Genes &amp; Genomes]
* [http://www.ncbi.nlm.nih.gov/mapview/map_search.cgi?taxid=7227 NCBI page on ''Drosophila melanogaster'']
* [http://www.ceolas.org/VL/fly/ The WWW Virtual Library: ''Drosophila'']
* [http://www.fruitfly.org/ The Berkeley ''Drosophila'' Genome Project]
* [http://flymove.uni-muenster.de/ FlyMove]
* [http://genetics-gsa.org/conferences/drosophila_conference.shtml Annual Drosophila Research Conference] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141207034318/http://www.genetics-gsa.org/conferences/drosophila_conference.shtml |date=2014-12-07 }}
* [http://www.sdbonline.org/fly/aimain/1aahome.htm The Interactive Fly — A guide to ''Drosophila'' genes and their roles in development]
* [http://www.flynome.com/index.html ''Drosophila'' Nomenclature — naming of genes]
* [http://lancaster.unl.edu/pest/resources/FruitFlyTrap.shtml Make Your Own Fruit Fly Trap]
* [http://www.youtube.com/watch?v=Lb6TJzTLg_E Drosophila Development]
* [http://ohioline.osu.edu/hyg-fact/2000/2109.html Illustrates a simple to make non-toxic Vinegar fly trap]
* [http://www.cshprotocols.org/cgi/content/full/2007/20/pdb.prot4847 Measurement of Courtship Behavior in Drosophila melanogaster]
* [http://www.cshprotocols.org/cgi/content/full/2007/6/pdb.ip35 Maintenance of a Drosophila Laboratory: General Procedures]
* [http://www.cshprotocols.org/cgi/content/full/2006/21/pdb.prot4519 Transcript In Situ Hybridization of Whole-Mount Embryos for Phenotype Analysis of RNAi-Treated Drosophila]
* [http://www.cshprotocols.org/cgi/content/full/2008/3/pdb.prot4918 Injection of dsRNA into Drosophila Embryos for RNA Interference (RNAi)]
* View the [http://www.ensembl.org/Drosophila_melanogaster/Info/Index/ fruitfly genome] on Ensembl
* [http://www.flyfacility.ls.manchester.ac.uk/forthepublic/ Manchester Fly Facility - for the public] from the University of Manchester
;Ostali projekti
{{WProjekti
|commons      = Drosophila melanogaster
|commonssh    = Vinska mušica
|commonscat   = Drosophila melanogaster
|commonscatsh = Vinska mušica
|wikivrste    = Drosophila melanogaster
|wikivrstesh  = Vinska mušica
}}

[[Kategorija:Diptera]]</text>
      <sha1>mhnja3y22whz8et0hj4etbnudo2mx3x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mutant (genetika)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4577830</id>
    <revision>
      <id>41260006</id>
      <parentid>41155005</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T20:59:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>Bot: Menjam datoteku/fajl EyeColors.jpg sa Fruit_Fly_Eye_Colors.jpg.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3729" xml:space="preserve">[[Datoteka:Fruit Fly Eye Colors.jpg|thumb|right|[[Divlji tip]] i mutanti ''D. melanogaster'':&lt;br&gt;U smjeru kazaljke na satu: smeđe oči sa crnim tijelom, cinober oči, sepija oči, vermilion oči, bijele oči i '''[[divlji tip]]''' sa žutim tijelom]]
[[Datoteka:Physcomitrella knockout mutants.JPG|thumb|250px|[[Divlji tip]] mahovinne ''Physcomitrella patens'' i ''knockout'' transformirana mahovina':  Odstupanja fenotipova su posljedica  genskih transformacija. &lt;br&gt;Gornji red: odgovara skali od  1 mm.&lt;br&gt;Donji red: skala iznosi 0,5 mm.&lt;br&gt;'''A''' – haploidni divlji tip mahovine, u potpunosti prekriven  lisnatim gametoforama.&lt;br&gt;'''B-D''' – različiti mutanti]]
'''Mutant''', u [[biologija|biologiji]], a specijalno [[genetika|genetici]], je nova genetička [[osobina]] [[organizam|organizma]] ili nekoliko novih genetičkih karaktera  koji su rezultat [[mutacija]]. Za pojavu mutanta ponekad je dovoljna promjena samo jednog para [[nukleotid]]a u sekvenci  [[DNK]] nekog  [[gen]]a,  [[hromosom]]a, ali se dešavaju i  promjene cijelog [[genom]]a.&lt;ref&gt;Ibrulj S., Haverić S., Haverić A. (2008): Citogenetičke metode – Primjena u medicini . Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo,ISBN 978-9958-9344-5-2.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Hadžiselimović R. (2005): Bioantropologija – Biodiverzitet recentnog čovjeka. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo, ISBN 9958-9344-2-6.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Bajrović K, Jevrić-Čaušević A., Hadžiselimović R., Ed. (2005): Uvod u genetičko inženjerstvo i biotehnologiju. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo, ISBN 9958-9344-1-8.&lt;/ref&gt;
 
Prirodna pojava genetičke mutacije je sastavni  dio procesa [[evolucija|evolucije]]. Studija mutanata je sastavni dio biologije i razumijevanje da mutacija u genu može  uspostaviti  njegovu normalnu  ali novu varijantu  funkcije za održavanje [[homeostaza|homeostaze]].&lt;ref&gt;http://www.pnas.org/content/68/9/2112.abstract Clock Mutants of ''Drosophila melanogaster''&lt;/ref&gt;

== Etimologija==
Iako nisu sve  mutacije imaju uočljive  [[fenotip]]ske efekte, zajednički korištenje riječi &quot;mutant&quot; je općenito  pežorativni termin koji se koristi samo za primjetne mutacije. Naučna upotreba je šira, a odnosi se na svaki organizam razlikuje od  [[divlji tip|divljeg tipa]]. 
 
Mutante ne treba miješati sa organizmima koji su  rođeni sa razvojnim  abnormalnostima, koje su uzrokovane greškama u [[morfogeneza|morfogenezi]]. U razvojnim  abnormalnostima [[DNK]] organizma je nepromijenjena, a abnormalnosti ne se ne mogu prenijeti na potomstvo. [[Sijamski blizanci]] su rezultat razvojnih abnormalnosti.

[[Hemija|Hemikalije]] i [[fizika|fizički]] agensi koji uzrokuju razvojne anomalije nazivaju se [[teratogen]]i. Oni  mogu izazvati mutacije, ali njihov utjecaj na razvoj se na njih ne odno.  Agensi koji izazivaju mutacije se zovu [[mutagen]] i. Većina mutagena se također smatra [[kancerogen]]ima.
==Reference==
{{reference}}
==Također pogledajte==
*[[Mutacija]]
*[[Genska mutacija]]
*[[Hromosom]]
*[[Genom]]
[[Kategorija:Genetika]]
[[Kategorija:Klasična genetika]]
==Vanjski linkovi==
* [http://learn.genetics.utah.edu/units/disorders/mutations The University of Utah - odgovori na osnovna pitanja o mutacijama] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150608111755/http://learn.genetics.utah.edu/units/disorders/mutations/ |date=2015-06-08 }} stranica na [[Engleski jezik|engleskom]]
* [http://www.brooklyn.cuny.edu/bc/ahp/BioInfo/MUT/Mut.Definition.html Info o mutacijama] stranica na [[Engleski jezik|engleskom]]
* [http://www.evolutiondeceit.com/bosanski/evolucije04_1.php Mutacija vs. evolucija] stranica na [[Bosanski jezik|bosanskom]]</text>
      <sha1>m2epr4ivhrfzf0chpizay6z8c5cx1sq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Divlji tip</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4579320</id>
    <revision>
      <id>41260007</id>
      <parentid>40691441</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T21:00:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>Bot: Menjam datoteku/fajl EyeColors.jpg sa Fruit_Fly_Eye_Colors.jpg.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3424" xml:space="preserve">[[Image:Inside a wild-type banana.jpg|thumb|300px|Divlji tip banane ima brojne, velike i tvrde sjemenke.]]
[[File:Fruit Fly Eye Colors.jpg|thumb|right|Divlji tip i mutanti ''D. melanogaster'':&lt;br&gt;U smjeru kazaljke na satu: smeđe oči sa crnim tijelom, cinober oči, sepija oči, vermilion oči, bijele oči i '''divlji tip''' sa žutim tijelom]]

'''Divlji tip''' (široko prihvaćena engleska skraćenica '''wt''') je oznaka koja se odnosi na [[fenotip]] izvornog oblika vrste, kakav se javlja u prirodi. Originalno,  divlji tip je bio definiran kao produkt&lt;ref&gt;http://www.bio.miami.edu/dana/dox/wildtype.html standard.&lt;/ref&gt; &quot;normalnog&quot; [[alel]]a na datom lokusu, za razliku onog koji proizvode nestandardni – [[mutant (genetika)|mutantni]] aleli. &quot;Mutantni” aleli mogu varirati u širokom rasponu, čak i ponovo dobiti divlji tip ukoliko se dogodi povratna [[mutacija]] u datoj  [[populacija|populaciji]]. Nastavak u konstrukciji [[genska mapa|genetičkih mapa]] postaje kreativniji ako se prepoznaju oblici interakcije mutantnih, sa ostalim alelnim varijantama posmatranog lokusa i njihov uticaj na [[fenotip]]sko ispoljavanje.&lt;ref&gt;Hadžiselimović R. (2005): Bioantropologija – Biodiverzitet recentnog čovjeka. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo, ISBN 9958-9344-2-6.&lt;/ref&gt;

Procjenjuje se  da je većina ili su svi lokusi postojećih  gena u raznim oblicima alela, koji se razlikuju, po frekvenciji, u cijelom geografskom opsegu jedne vrste i da  jedinstven divlji tip ne postoji. Općenito, međutim, najčešći alel – tj. onaj sa najvećom frekvencijom gena – je onaj koji se smatra divljim  tipom.&lt;ref&gt;Jones  E.,  Hartl  D.  L.  (1998): Genetics: principles and analysis. Jones and Bartlett Publishers. Boston, ISBN 0-7637-0489-X.&lt;/ref&gt;

Koncept divljeg tipa je koristan u istraživanjima nekih eksperimentalnih (model) organizama, kao što su voćne mušice '' [[Drosophila melanogaster]] '', u kojoj su poznati standardi  [[fenotip]]ova za funkcije i strukture kao što su [[boja očiju]] ili oblik krila oblika , pri čemu se zna da su posljedic posebnih [[gen]]skij  [[mutacija]] koji proizvode prepoznatljive fenotipove, kao što su &quot;marelica&quot; &quot;bar oči&quot; ili &quot;degenerirana krila&quot;. Aleli divljeg tipa se označavaju i sa &quot;&lt;sup&gt;'''+'''&lt;/sup&gt;&quot; oznakom u potenciji, na primjer  '''''B'''''&lt;sup&gt;+&lt;/sup&gt; i '''''Vg'''''&lt;sup&gt;+&lt;/sup&gt;, za okrugle oči i krila u punoj veličini. Shodno tome, [[recesivnost|recesivni]] mutantni aleli se označavaju sa '''''b''''' i '''''vg''''' ili  '''''B'''''&lt;sup&gt;-&lt;/sup&gt; i '''''Vg'''''&lt;sup&gt;-&lt;/sup&gt;.&lt;ref&gt;Hadžiselimović R. (1972): Eksperimentalno ukrštanje sojeva vinske mušice (Drosophila melanogaster). 1. Šta treba znati i imati za organizovanje eksperimentalnog ukrštanja dva soja vinske mušice.  Biološki list, 20 (7): 108-111.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Hadžiselimović R. (1972): 2. Eksperimentalno dihibridno ukrštanje dva soja vinske mušice. Biološki list, 20 (8): 122-125.&lt;/ref&gt;

Manipulacije gena  za ove osobine su dovele do današnjeg razumijevanja o tome kako geni djeluju i kako osobine mutiraju  unutar populacije. Istraživanje koje uključuje manipulaciju alela divljeg (izvornog) tipa ima primjenu u mnogim poljima, uključujući i borbu protiv  [[bolest]]i i komercijalnu proizvodnju hrane.

==Literatura==
{{reference}}
==Vidi još==
*[[Gen]]
*[[Mutacija]]
*[[Mutant (genetika)|Mutant]]

[[Kategorija:Klasična genetika]]</text>
      <sha1>9gwtxicvqjdg3jrg59snv9axdhzlkgt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Šablon:Lista potpisnika Deklaracije o zajedničkom jeziku</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4619817</id>
    <revision>
      <id>41259982</id>
      <parentid>41247331</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T12:04:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Argo</username>
        <id>40546</id>
      </contributor>
      <comment>aktualiziranje</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8583" xml:space="preserve">{{Navbox
|name = Lista potpisnika Deklaracije o zajedničkom jeziku
|title = Potpisnici [[Deklaracija o zajedničkom jeziku|Deklaracije o zajedničkom jeziku]]
|state    = collapsed
|listclass = hlist
|image = [[File:Collecting signatures for the Declaration on the Common Language.jpg|100px]]
|group1= [[Lingvist]]i
|list1 = 
*Anders Ahlqvist
*Ronelle Alexander
*Nadira Aljović
*Bojan Anđelković
*[[Boban Arsenijević]]
*John Frederick Bailyn
*[[Josip Baotić|Josip Baotić]]
*Ranka Bijeljac-Babić
*[[Ranko Bugarski]]
*Costas Canakis
*Vesna Bulatović
*Daniel Bunčić
*[[Noam Chomsky]]
*Dragana Cvetanović
*Luna Filipović
*Ádám Galac
*[[Greville G Corbett|Greville Corbett]]
*Oliver Czulo
*Natalia Długosz
*Ljiljana Dolamic
*[[Nicholas Evans (linguist)|Nicholas Evans]]
*Rajka Glušica
*Radmila Gorup
*[[Senahid Halilović|Senahid Halilović]]
*Camiel Hamans
*Dejan Ivković
*Jagoda Jurić-Kappel
*Dunja Jutronić 
*Mirjana Jocić
*Dejan Karavesović
*Jana Kenda
*[[Ivan Klajn]]
*[[Snježana Kordić]]
*Svetlana Kurteš
*[[Igor Kusin]]
*Zineta Lagumdžija
*Igor Lakić
*Gordana Lalić-Krstin
*Mia Mader Skender
*Alisa Mahmutović
*Olga Mišeska Tomić
*Vladimir Miličić
*Spiros Moschonas
*Joachim Mugdan
*Zoran Nikolovski
*[[Miloš Okuka|Miloš Okuka]]
*Tatjana Paunović
*[[Dušan-Vladislav Pažđerski]]
*Mira Peter
*Tanja Petrović
*Enisa Pliska
*Milena Podolšak
*Luka Raičković
*Katarina Rasulić
*Marija Runić
*[[Svenka Savić]]
*Marko Simonović
*Ljiljana Subotić
*[[Danko Sipka|Danko Šipka]]
*Dušanka Točanac
*Neda Todorović
*Aleksandar Trklja
*[[Peter Trudgill|Peter Trudgill]]
*Mladen Uhlik
*Hanka Vajzović
*Vera Vasić
*Elvira Veselinović
*Đorđe Vidanović
*Ana Ždrale
*Jelena Živojinović
|group2= [[Pisac|Pisci]] i&lt;br/&gt;[[Znanost o književnosti|književni&lt;br/&gt;povjesničari]]
|list2 =
*Sava Anđelović
*[[Vladimir Arsenijević]]
*[[Vladislav Bajac|Vladislav Bajac]]
*Ivica Baković
*Ljiljana Banjanin
*[[Svetislav Basara]]
*Tatjana Đurišić-Bečanović
*Nikola Bertolino
*Anna Bodrova 
*[[Ivana Bodrožić]]
*[[Marica Bodrožić|Marica Bodrožić]]
*Tomislav Bogdan
*[[Balša Brković|Balša Brković]]
*Đurđica Čilić Škeljo
*[[Bora Ćosić]]
*[[Filip David]]
*Marko Dejanović
*[[Daša Drndić]]
*[[Ferida Duraković|Ferida Duraković]]
*Vladislava Gordić Petković
*[[Tatjana Gromača|Tatjana Gromača]]
*Sinan Gudžević
*[[Nihad Hasanović]]
*Jonel Hedjan
*[[Maja Herman Sekulić|Maja Herman Sekulić]]
*[[Oto Horvat|Oto Horvat]]
*Aleksandar Hut Kono
*[[Nedžad Ibrahimović|Nedžad Ibrahimović]]
*[[Saša Ilić (pisac)|Saša Ilić]]
*[[Ivan Ivanji]]
*[[Željko Ivanković]]
*[[Damir Karakaš|Damir Karakaš]]
*[[Enver Kazaz]]
*Marija Kleut
*[[Goran Kljajić]]
*Maša Kolanović
*Dinko Kreho
*Višnja Krstić
*[[Asmir Kujović]]
*[[Pero Kvesić|Pero Kvesić]]
*Slađan Lipovec
*Tomislav Longinović
*Neva Lukić
*Željko Milanović
*Mirjana Miočinović
*Marija Mitrović
*Elvedin Nezirović
*[[Aleksandar Novaković]]
*[[Teofil Pančić]]
*[[Jurica Pavičić|Jurica Pavičić]]
*Marko Pogačar
*[[Edo Popović|Edo Popović]]
*[[Milan Rakovac]]
*Nenad Rizvanović
*[[Vedrana Rudan|Vedrana Rudan]]
*[[Ivana Sajko]]
*[[Olja Savičević|Olja Savičević Ivančević]]
*[[Hedina Sijerčić]]
*[[Roman Simić|Roman Simić]]
*[[Mima Simić|Mima Simić]]
*[[Biljana Srbljanović]]
*[[Srđan Srdić]]
*[[Jasna Šamić|Jasna Šamić]]
*[[Faruk Šehić|Faruk Šehić]]
*[[Slobodan Šnajder]]
*Ljiljana Šop
*Davor Špišić 
*[[Igor Štiks|Igor Štiks]]
*[[Srđan V. Tešin|Srđan V. Tešin]]
*[[Dejan Tiago Stanković]]
*Davor Špišić
*Dinko Telećan
*[[Ante Tomić]]
*[[Dubravka Ugrešić]]
*Radenko Vadanjel
*[[Nenad Veličković]]
*[[Dragan Velikić]]
*[[Bogusław Zieliński]]
*[[Zdravko Zima|Zdravko Zima]]
*[[Alojzija Zupan Sosič|Alojzija Zupan Sosič]]
*Miodrag Zupanc
|group3= [[Novinari]]
|list3 =
*Nikola Bajto
*Željko Bodrožić
*Marinko Čulić
*Velimir Ćurgus
*[[Boris Dežulović]]
*Zlatko Dizdarević
*[[Rade Dragojević]]
*Heni Erceg
*Toni Gabrić
*[[Štefica Galić]]
*Dinko Gruhonjić
*[[Viktor Ivančić]]
*[[Tomislav Jakić|Tomislav Jakić]]
*Duška Jurišić
*Mirko Klarin
*Vesela Laloš
*Gordana Logar
*Ante Lešaja
*[[Predrag Lucić]]
*[[Svetlana Lukić]]
*[[Vesna Mališić|Vesna Mališić]]
*Vladimir Matijanić
*Sergej Novosel Vučković
*Petar Panjkota
*Boris Pavelić
*[[Drago Pilsel|Drago Pilsel]]
*Boris Postnikov
*Srećko Pulig
*[[Borka Rudić]]
*Dževad Sabljaković
*[[Nedim Sejdinović]]
*[[Vildana Selimbegović]]
*Grujica Spasović
*Hari Štajner
*Mira Šuvar
*Marko Tomaš
*Ladislav Tomičić
*Nela Vlašić
*Marijan Vogrinec
*[[Nikola Vučić]]
|group4= [[Pravnik|Pravnici]],&lt;br/&gt;[[Sociologija|sociolozi]] i&lt;br/&gt;[[Politologija|politolozi]]
|list4 =
*[[Dritan Abazović]]
*Esad Bajtal
*Antonija Čuvalo
*[[Nerzuk Ćurak|Nerzuk Ćurak]]
*[[Zdravko Grebo|Zdravko Grebo]]
*Božidar Jakšić
*[[Dejan Jović|Dejan Jović]]
*Danica Juričić Spasović
*Aleksej Kišjuhas
*[[Željko Komšić]]
*Zlatan Krajina
*[[Todor Kuljić|Todor Kuljić]]
*Aneta Lalić
*[[Sinisa Malesevic|Siniša Malešević]]
*Aleksandar Maršavelski
*Snježana Milivojević
*Jelica Minić
*[[Rastko Močnik|Rastko Močnik]]
*Vukašin Pavlović
*Vuk Perišić
*[[Vesna Pešić]]
*Tanja Petovar
*Helena Popović
*Dušan Reljić
*Melita Richter
*[[Nikola Visković (pravnik)|Nikola Visković]]
|group5= [[Filozofi]],&lt;br/&gt;[[Antropologija|antropolozi]] i&lt;br/&gt;[[Kulturna teorija|kulturolozi]]
|list5 =
*[[Nadežda Čačinovič|Nadežda Čačinovič]]
*[[Ivan Čolović]]
*[[Milena Dragićević Šešić|Milena Dragićević Šešić]]
*Robert Hayden
*Darja Hoenigman
*[[Srećko Horvat|Srećko Horvat]]
*[[Rada Iveković|Rada Iveković]]
*[[Hrvoje Jurić|Hrvoje Jurić]]
*[[Dragoljub Mićunović]]
*Nina Mihaljinac
*[[Asim Mujkić|Asim Mujkić]]
*[[Svetlana Slapšak|Svetlana Slapšak]]
*[[Viktorija Šimon Vuletić|Viktorija Šimon Vuletić]]
*Nebojša Zelić
|group6= [[Povjesničar]]i
|list6 =
*Milica Bakić Hayden
*[[Florian Bieber|Florian Bieber]]
*[[Dejan Đokić]]
*[[Dževad Juzbašić|Dževad Juzbašić]]
*Olga Manojlović Pintar
*Reinhard Markner
*[[Dragan Markovina]]
*[[Dubravka Stojanović]]
*Irina Subotić
*Ljubinka Trgovčević
*Hrvoje Volner
*Radina Vučetić
|group7= Iz drugih&lt;br/&gt;[[struka]]
|list7 =
*[[Arheologija|arheologinja]] Anemari Bugarski Mesdjian
*[[Psihologija|psiholog]] Renko Đapić
*[[Teatarska zanimanja|teatrologinja]] Ljubica Anđelković Džambić
*[[teolog]] Drago Bojić
*[[inženjer]] i potpredsjednik [[Federacija BiH|Federacije BiH]] [[Milan Dunović]]
*[[arhitekt]] Živojin Kara-Pešić
*[[matematičar]] Zoran Lučić
*inž. [[elektrotehnika|elektrotehnike]] [[Srbijanka Turajlić]]
*inženjer Saša Zelenika
|group8= [[Glumci]] i&lt;br/&gt;[[redatelj]]i
|list8 =
*[[Izudin Bajrović|Izudin Bajrović]]
*[[Janko Baljak]]
*[[Snježana Banović]]
*[[Lana Barić]]
*Boris Barukčić
*[[Milena Minja Bogavac|Milena Bogavac]]
*[[Ermin Bravo|Ermin Bravo]]
*[[Nikša Butijer]]
*[[Dejan Čavić]]
*[[Goran Dević]]
*[[Jasna Diklić]]
*[[Varja Đukić|Varja Đukić]]
*[[Stevan Filipović|Stevan Filipović]]
*[[Igor Galo]]
*[[Rajko Grlić]]
*Nermin Hamzagić
*[[Zvonimir Jurić|Zvonimir Jurić]]
*[[Mirjana Karanović]]
*[[Srđan Karanović]]
*Haid Kurić
*[[Goran Marković]]
*[[Damir Markovina|Damir Markovina]]
*[[Vili Matula]]
*[[Dino Mustafić|Dino Mustafić]]
*Zlatko Paković
*[[Borka Pavićević]]
*Katarina Pejović
*[[Marija Perović]]
*Ines Pletikos
*[[Iso Porović]]
*Matija Radeljak
*Selma Spahić
*[[Feđa Stojanović]]
*[[Ognjen Sviličić]]
*[[Rade Šerbedžija]]
*[[Tatjana Šojić]]
*[[Radmila Tomović|Radmila Tomović]]
*[[Dragana Varagić]]
*Željka Udovičić Peština
*[[Lenka Udovicki|Lenka Udovički]]
*[[Pjer Žalica]]
*[[Jasmila Žbanić]]
|group9= [[Umjetnik|Umjetnici]]
|list9 =
*[[Tatiana Bezjak|Tatjana Bezjak]]
*[[Nemanja Cvijanović]]
*[[Ella Dvornik]]
*[[Igor Grubić]]
*Igor Jurinić
*Tonći Kožul
*[[Denis Krašković|Denis Krašković]]
*Dejan Kršić
*Vahida Ramujkić
*[[Vladimir Veličković|Vladimir Veličković]]
*[[Aleksandar Zograf|Aleksandar Zograf]]
*[[Isidora Žebeljan]]
|group10= [[Mirotvorci|Mirovni&lt;br/&gt;aktivisti]]
|list10 =
*Sandra Benčić
*Alen Budaj
*[[Edvin Kanka Ćudić]]
*Mirjana Mikić Zeitoun
*[[Nela Pamuković]]
*Sanja Sarnavka
*[[Vesna Teršelič]]
*[[Staša Zajović]]
}}&lt;noinclude&gt;
{{collapsible option}}
[[Kategorija:Srpskohrvatski šabloni]]
[[Kategorija:Bosanskohercegovački šabloni]]
[[Kategorija:Crnogorski šabloni]]
[[Kategorija:Hrvatski šabloni]]
[[Kategorija:Srpski šabloni]]
[[Kategorija:Jezični šabloni]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>szdlh8e8w8c58hnrua0ttlqidik680l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Riverdale (serija)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4641055</id>
    <revision>
      <id>41260027</id>
      <parentid>41259463</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T01:04:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Stephan1000000</username>
        <id>137538</id>
      </contributor>
      <comment>| epizode</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20599" xml:space="preserve">{{Televizijska emisija
| ime = Riverdejl
| originalno ime = ''Riverdale''
| slika = Riverdale logo.png
| opis_slike = Zvanični [[logo]] serije
| naslov = 
| ime2 = 
| žanr = [[Drama (žanr)|drama]]
| format = [[televizijska serija]]
| izdavač = 
| tvorac = Roberto Aguire-Sakasa
| scenarista = 
| režija = 
| kreativni_direktor = 
| uloge = [[Keneti Džejms Ficdžerald]]&lt;br /&gt;[[Lili Rajnhart]]&lt;br /&gt;[[Kamila Mendes]]&lt;br /&gt;[[Kol Spraus]]&lt;br /&gt;[[Medelin Petš]]&lt;br /&gt;[[Marisol Nikolas]]&lt;br /&gt;[[Ašli Mari]]&lt;br /&gt;[[Medhen Amik]]&lt;br /&gt;[[Luk Peri]]&lt;br /&gt;[[Mark Konsueloz]]&lt;br /&gt;[[Kejsi Kot]]&lt;br /&gt;[[Skit Ulrič]]&lt;br /&gt;[[Čarls Melton]]&lt;br /&gt;[[Vanesa Morgan]]
| narator = Kol Spraus
| muzička_tema = 
| početna_tema = 
| završna_tema = 
| slogan =
| kompozitor = Blejk Nili&lt;br /&gt;Šeri Čang
| scenografi = 
| država = {{zastava|SAD}}
| jezik = [[Engleski jezik|engleski]]
| sezone = 6
| epizode = 116
| spisak = 
| producenti = Džej Bi Moranvil
| montaža = 
| lokacija = [[Vankuver|Vankuver, Britanska Kolumbija]]
| kinematografija = Stefen Džekson&lt;br /&gt;Dejvid Lancenberg
| kamera = 
| trajanje = 42 minuta
| produkcija = 
| distributer = [[Vorner bros]]
| kanal = [[Si-Dablju|CV]]
| format_slike = 
| format_tona = 
| premijerno_prikazivanje = 
| početak = [[26. januar]] [[2017]].
| kraj = ''još traje''
| status = emituje se
| prethodnik = 
| naslednik = 
| srodstvo = 
| emitovanje_u_Srbiji = da
| kanal2 = [[Foks lajf]]
| format_slike2 = 
| format_tona2 = 
| kanal_premijernog_prikazivanja2 = 
| početak_emitovanja2 = 
| kraj_emitovanja2 = 
| status2 = emituje se
| prethodnik2 = 
| naslednik2 = 
| srodno_prikazivanje2 = 
| sajt = https://www.netflix.com/title/80117470
| sajt2 = 
| imdb_id = 1837492
| tv_com_id = 
| bazirano_na = likovima ''Arči komiksa''
}}

'''''Riverdejl''''' ({{jez-eng|Riverdale}}) je [[Sjedinjene Američke Države|američka]] televizijska serija bazirana na likovima iz ''Arči komiksa'', koja se emituje na [[Si-Dablju|CV]] kanalu. U početku, serija je trebalo da bude film koji bi napravio [[Vorner bros]],&lt;ref name=&quot;RiverdalePodcast9&quot;&gt;{{cite podcast|host=Barth, Bob|title=A Touch of Evil with creator and show runner Roberto Aguirre-Sacasa|website=Welcome to Riverdale: Official Podcast|date=20. 2. 2017|url=http://riverdale.libsyn.com/chapter-2-a-touch-of-evil-with-creator-and-show-runner-roberto-aguirre-sacasa|accessdate=6. 5. 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170806221628/http://riverdale.libsyn.com/chapter-2-a-touch-of-evil-with-creator-and-show-runner-roberto-aguirre-sacasa|archivedate=6. 8. 2017|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; i kasnije je ideja bila zamišljena kao televizijska serija za [[Televizijska kompanija Foks|Foks]].&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://deadline.com/2014/10/archie-comics-series-riverdale-greg-berlanti-roberto-aguirre-sacasa-fox-858971/ |title=Archie Comics Drama Series 'Riverdale' Set at Fox With Greg Berlanti Producing |last=Andreeva |first=Nellie |date=23. 10. 2014 |website=[[Deadline.com]] |accessdate=25. 2. 2016}}&lt;/ref&gt; 2015. godine serija je bila premeštena na [[Si-Dablju|CV]], gde je prva epizoda bila naručena.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://deadline.com/2015/07/riverdale-archie-tv-series-cw-pilot-1201472831/ |title=Archie Comics Drama 'Riverdale' Moved To CW With Greg Berlanti Producing – Comic Con |last=de Moraes |first=Lisa |date=10. 7. 2015 |website=[[Deadline.com]] |accessdate=22. 8. 2017}}&lt;/ref&gt; Serija je snimljena u [[Vankuver]]u, [[Britanska Kolumbija|Britanskoj Kolumbiji]].

Glumačka postava serije bazirana je na likovima iz ''Arči komiksa'', gde [[Keneti Džejms Ficdžerald]] glumi Arčija Endruza, [[Lili Rajnhart]] kao Beti Kuper, [[Kamila Mendes]] kao Veronika Lodž, [[Kol Spraus]] kao Džaghed Džouns i narator serije.

Prva sezona sa trinaest epizoda premijerno se emitovala od 26. januara 2017. gde je serija dobila pozitivne kritike i trajala je do 11. maja 2017. godine. Zatim je 7. marta 2017. kanal [[Si-Dablju|CV]] naručio drugu sezonu serije,&lt;ref name=&quot;Renewed3&quot;&gt;{{cite web|url=http://deadline.com/2017/03/riverdale-renewed-season-2-the-cw-archie-comics-1202038629/|title='Riverdale' Renewed For Season 2 By the CW|last=Andreeva|first=Nellie|website=[[Deadline.com]]|date=7. 03. 2017|accessdate=7. 03. 2017}}&lt;/ref&gt; koja se emitovala od 11. oktobra 2017. do 16. maja 2018. godine. 2. aprila 2018. CV je naručio treću sezonu serije, čija je premijera bila 10. oktobra iste godine, a 31. januara 2019., CV je naručio i četvrtu sezonu serije.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/riverdale-flash-supernatural-10-cw-renewals-1098997|title='Riverdale,' 'Flash,' 'Supernatural' Among 10 CW Renewals|last=Goldberg|first=Leslie|work=The Hollywood Reporter|date=2. 4. 2018|accessdate=2. 4. 2018}}&lt;/ref&gt;

== Premisa ==
Serija prati život Arčija Endruza u malom gradu Riverdejl i istražuje tamu koja se krije iza naizgled savršene slike.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://variety.com/2016/tv/news/cw-archie-comics-riverdale-pilot-greg-berlanti-1201692555/ |title=CW Picks Up Four Pilots Including Greg Berlanti's Archie Comics Project 'Riverdale' |last=Wagmeister |first=Elizabeth |date=29. 1. 2016 |work=[[Variety (magazine)|Variety]] |accessdate=22. 8. 2017}}&lt;/ref&gt;

== Uloge ==
{{Spisak glumaca}}
|-
| [[Keneti Džejms Ficdžerald]] || Arči Endruz
|- 
| [[Lili Rajnhart]] || Beti Kuper
|-
| [[Kamila Mendes]] || Veronika Lodž
|-
| [[Kol Spraus]] || Džaghed Džouns
|-
| [[Marisol Nikolas]] || Hermiona Lodž
|-
| [[Medelin Petš]] || Šerl Blosom
|- 
| [[Ašli Mari]] || Džouzi Mekoj
|-
| [[Medhen Amik]] || Elis Kuper
|-
| [[Luk Peri]] || Fred Endruz
|-
| [[Mark Konsuelos]] || Hiram Lodž
|-
| [[Kejsi Kot]] || Kevin Keler
|-
| [[Skit Ulrič]] || Ef-Pi Džouns
|-
| [[Čarls Melton]] || Redži Mentli
|-
| [[Vanesa Morgan]] || Toni Topaz
|}

== Sezone ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
! colspan=2 | Sezona
! Broj epizoda
! Prikazivanje u SAD
! Prikazivanje u Srbiji
|-
|style=&quot;background:#813D3A; color:#100; text-align:center;&quot;|
|align=&quot;center&quot;| 1
|align=&quot;center&quot;| 13&lt;br /&gt;&lt;small&gt;(1—13)&lt;/small&gt;
|align=&quot;center&quot;| [[26. januar]] [[2017]]. — [[11. maj]] [[2017]].&lt;br /&gt;&lt;small&gt;([[Si-Dablju]])&lt;/small&gt;
|align=&quot;center&quot;| [[27. januar]] [[2017]]. — [[12. maj]] [[2017]].&lt;br /&gt;&lt;small&gt;([[Netfliks]])&lt;/small&gt;
|-
|style=&quot;background:#232427; color:#100; text-align:center;&quot;|
|align=&quot;center&quot;| 2
|align=&quot;center&quot;| 22&lt;br /&gt;&lt;small&gt;(13—35)&lt;/small&gt;
|align=&quot;center&quot;| [[11. oktobar]] [[2017]]. — [[16. maj]] [[2018]].&lt;br /&gt;&lt;small&gt;([[Si-Dablju]])&lt;/small&gt;
|align=&quot;center&quot;| [[12. oktobar]] [[2017]]. — [[17. maj]] [[2018]].&lt;br /&gt;&lt;small&gt;([[Netfliks]])&lt;/small&gt;
|-
|style=&quot;background:#AB9176; color:#100; text-align:center;&quot;|
|align=&quot;center&quot;| 3
|align=&quot;center&quot;| 22&lt;br /&gt;&lt;small&gt;(35—57)&lt;/small&gt;
|align=&quot;center&quot;| [[10. oktobar]] [[2018]]. — [[15. maj]] [[2019]].&lt;br /&gt;&lt;small&gt;([[Si-Dablju]])&lt;/small&gt;
|align=&quot;center&quot;| [[11. oktobar]] [[2018]]. — [[16. april]] [[2019]].&lt;br /&gt;&lt;small&gt;([[Netfliks]])&lt;/small&gt;
|}

== Produkcija ==

=== Razvoj ===
[[Vorner bros]] počeo je da radi na dugometražnom filmu ''Arči'' [[2013]]. godine, nakon što su pisac Roberto Aguire-Sakasa i reditelj Džejson Mur postavili Arčijevu ekipu u filmsku komediju u tradiciji [[Džon Hjuz|Džona Hjuza]].&lt;ref name=&quot;RiverdalePodcast&quot;&gt;{{cite podcast|host=Barth, Bob |title=A Touch of Evil with creator and show runner Roberto Aguirre-Sacasa |website=Welcome to Riverdale: Official Podcast |date=20. 2. 2017 |url=http://riverdale.libsyn.com/chapter-2-a-touch-of-evil-with-creator-and-show-runner-roberto-aguirre-sacasa |accessdate=6. 5. 2017 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170806221628/http://riverdale.libsyn.com/chapter-2-a-touch-of-evil-with-creator-and-show-runner-roberto-aguirre-sacasa |archivedate=6. 8. 2017 |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; Duo je projekat doveo do Vorner bros, gde je menadžer preporučio viši koncept koji uključuje [[putovanje kroz vreme]] ili interdimenzionalne portale, sugerišući [[Luj Si Kej]] da prikaže glumi starijeg Arčija.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://io9.gizmodo.com/for-a-bizarre-moment-riverdale-was-almost-a-time-trave-1790973790 |title=For a Bizarre Moment, Riverdale Was Almost a Time-Travel Movie Starring Louis C.K. |publisher=[[io9]] |last=Whitbrook |first=James |date=9. 1. 2017 |accessdate=21. 11. 2017}}&lt;/ref&gt; Den Li i Roj Li postali su producenti projekta, koji su na kraju zastali jer su se prioriteti pomaknuli u studiju prema većim filmovima o tentpoleu i ponovo je predstavljen kao televizijska serija. Serija Riverdejl je prvobitno bila u razvoju u [[Televizijska kompanija Foks|Foksu]], a mreža je spustila projekt u [[2014]]. sa neprodatom prvom epizodom.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://deadline.com/2014/10/archie-comics-series-riverdale-greg-berlanti-roberto-aguirre-sacasa-fox-858971/ |title=Archie Comics Drama Series 'Riverdale' Set at Fox With Greg Berlanti Producing |last=Andreeva |first=Nellie |date=23. 10. 2014 |website=[[Deadline Hollywood]] |accessdate=25. 2. 2016}}&lt;/ref&gt; Međutim, Foks nije nastavio sa projektom.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://deadline.com/2015/07/riverdale-archie-tv-series-cw-pilot-1201472831/ |title=Archie Comics Drama 'Riverdale' Moved To CW With Greg Berlanti Producing – Comic Con |last=de Moraes |first=Lisa |date=10. 7. 2015 |website=[[Deadline Hollywood]] |accessdate=22. 8. 2017}}&lt;/ref&gt; U [[2015]]. godini, razvoj je premešten na [[Si-Dablju|CV]], koji je zvanično naručio prvu epizodu [[29. januar]]a [[2016]].&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://deadline.com/2016/01/riverdale-transylvania-no-tomorrow-mars-drama-cw-pilots-1201693250/ |title='Riverdale', 'Transylvania', 'No Tomorrow' &amp; Mars Drama Get CW Pilot Orders |last=Andreeva |first=Nellie |date=29. 1. 2016 |website=[[Deadline Hollywood]] |accessdate=22. 8. 2017}}&lt;/ref&gt; Zatim [[7. mart]]a [[2017]], CV je objavio da je serija obnovljena za drugu sezonu.&lt;ref name=&quot;Renewed&quot;&gt;{{cite web|url=http://deadline.com/2017/03/riverdale-renewed-season-2-the-cw-archie-comics-1202038629/ |title='Riverdale' Renewed For Season 2 By the CW |last=Andreeva |first=Nellie |website=[[Deadline Hollywood]] |date=7. 03. 2017 |accessdate=7. 03. 2017}}&lt;/ref&gt; [[2. april]]a [[2018]]. CV je obnovio seriju za treću sezonu, koja je premijerno prikazana [[10. oktobar|10. oktobra]] 2018.&lt;ref name=&quot;Season3Premiere-main&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/riverdale-flash-supernatural-10-cw-renewals-1098997 |title='Riverdale,' 'Flash,' 'Supernatural' Among 10 CW Renewals |last=Goldberg |first=Lesley |work=The Hollywood Reporter |date=2. 4. 2018 |accessdate=2. 4. 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://tvline.com/2018/06/20/cw-premiere-dates-fall-2018-flash-charmed-riverdale/ |title=The CW Sets Fall Premiere Dates, Including New 'Super' Sunday |last=Swift |first=Andy |date=20. 6. 2018 |work=TVLine|accessdate=20. 6. 2018}}&lt;/ref&gt; [[31. januar]]a [[2019]], CV je obnovio seriju za četvrtu sezonu.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714|title=CW Renews 'The Flash,' 'Charmed,' 'Riverdale,' 'Supernatural,' 6 More|last=Goldberg|first=Lesley|work=The Hollywood Reporter|date=31. 1. 2019|accessdate=31. 1. 2019}}&lt;/ref&gt;

=== Kasting ===
Kasting za ulogu Arčija je bio težak proces, sa izjavom Roberta Aguire-Sakasa: „Mislim da smo bukvalno videli svakog crvenokosog mladića u [[Los Anđeles]]u. Sigurno se tako osećalo.”&lt;ref name=&quot;castingarchie&quot;&gt;{{cite web|last=Jung |first=E. Alex |title=How Riverdale Found Its (Hot) Archie Andrews |url=http://www.vulture.com/2017/02/how-riverdale-cast-kj-apa-as-archie.html |website=Vulture |accessdate=9. 7. 2017 |date=15. 2. 2017}}&lt;/ref&gt; Produkcijski tim je pronašao [[Keneti Džejms Ficdžerald|Keneti Džejmsa Ficdžeralda]] samo tri dana pre nego što su morali predstaviti ekranske testove mreži, što je stvorilo napetost u poslednjih nekoliko dana, što je dovelo do studijske prezentacije.

U aprilu 2017. objavljeno je da je Mark Konsuelos potpisao ugovor za drugu sezonu kako bi igrao oca Veronike Lodž, Hirama Lodž.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://deadline.com/2017/04/mark-consuelos-cast-riverdale-season-2-suits-dule-hill-1202077582/ |title=Mark Consuelos Joins 'Riverdale' For Season 2; 'Suits' Casts Dulé Hill |last=Petski |first=Denise |website=[[Deadline Hollywood]] |date=25. 4. 2017 |accessdate=29. 4. 2017}}&lt;/ref&gt; Uloga je bila na drugom mestu u odnosu na njegovu postojeću ulogu u [[Nagib (TV serija)|Nagibu]], ali je otkazivanje te serije objavljeno [[1. maj]]a 2017.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://tvline.com/2017/05/01/pitch-cancelled-no-season-2-fox/ |title=Fox's Pitch Cancelled After One Season |last=Roots |first=Kimberly |website=[[TVLine]] |date=1. 5. 2017 |accessdate=2. 5. 2017}}&lt;/ref&gt; Sledećeg meseca, objavljeno je da je [[Čarls Melton]] preuzeo ulogu Redžija od [[Ros Batler|Rosa Batlera]] u drugoj sezoni zbog statusa glavne uloge u seriji [[13 razloga zašto (serija)|13 razloga zašto]].&lt;ref name=&quot;Melton&quot;&gt;{{Cite news|url=http://ew.com/tv/2017/05/12/riverdale-charles-melton-reggie/ |title='Riverdale' Casts Its New Reggie |date=13. 5. 2017 |work=[[Entertainment Weekly]] |accessdate=13. 5. 2017}}&lt;/ref&gt; Takođe je objavljeno da je Kejsi Kot, koji je igrao Kevina Kelera, unapređen kao glavna uloga.&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://tvline.com/2017/05/12/riverdale-season-2-casey-cott-series-regular-kevin/ |title=Riverdale Promotes Casey Cott to Series Regular for Season 2 |last=Nemetz |first=Dave |date=12. 5. 2017 |website=[[TVLine]] |accessdate=21. 8. 2017}}&lt;/ref&gt; U julu 2017. objavljeno je da je zvezda serije [[Prava krv (TV serija)|Prava krv]] [[Brit Morgan]] dobila ulogu Peni Pibodi koju zove Sautsajd serpents u slučaju bilo kakve inscenacije sa zakonom.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://deadline.com/2017/07/riverdale-brit-morgan-recur-season-2-the-cw-drama-1202129307/ |title='Riverdale': Brit Morgan Set To Recur in Season 2 of the CW Drama |last=Petski |first=Denise |date=15. 7. 2017 |website=[[Deadline Hollywood]] |accessdate=16. 7. 2017}}&lt;/ref&gt; U avgustu 2017. objavljeno je da je [[Grejem Filips]] dobio ulogu Nika Sejnt Klera, Veronikinog bivšeg dečka iz [[Njujork]]a.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://ew.com/tv/2017/08/11/riverdale-veronica-ex-boyfriend/ |title='Riverdale': Meet Veronica's Ex-Boyfriend |date=11. 8. 2017 |work=[[Entertainment Weekly]] |accessdate=11. 8. 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.tvguide.com/news/riverdale-casts-graham-phillips/ |title=Riverdale Casts The Good Wife Alum as Veronica's Ex |date=11. 8. 2017 |work=TV Guide |accessdate=12. 8. 2017}}&lt;/ref&gt;

U martu 2018, Endi Kohen se pojavio u šesnaestoj epizodi druge sezone kao uloga u kojoj glumi samog sebe. U seriji, on i Hermiona su prijatelji. Prethodno joj je ponudio ulogu glumice u [[Prave supruge Njujorka]]; međutim, Hermiona je odbila ponudu kako bi ostala privatnosti zbog porodice Lodž.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.eonline.com/news/922011/how-did-andy-cohen-end-up-on-riverdale |title=How Did Andy Cohen End Up on Riverdale? |last=Piester |first=Lauren |work=E! Online |date=21. 03. 2018 |accessdate=22. 03. 2018}}&lt;/ref&gt; U maju 2018. objavljeno je da će Čarls Melton i [[Vanesa Morgan]], koje igraju Redži Mentlija i Toni Topaz, oboje biti unapređeni kao glavne uloge serije u trećoj sezoni.&lt;ref name=&quot;MeltonMorgan&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.tvinsider.com/686079/riverdale-season-3-vanessa-morgan-charles-melton-series-regulars/ |title='Riverdale' Ups Vanessa Morgan &amp; Charles Melton to Series Regulars for Season 3 |last=Holbrook |first=Damian |work=NTVB Media, Inc. |date=3. 05. 2018 |accessdate=3. 05. 2018}}&lt;/ref&gt; Na Njujorškom Komik konu 2018, objavljeno je da se i Gledis Džouns i Dželibin &quot;Džej Bi&quot; Džouns, koje igraju [[Džina Geršon]] i [[Triniti Likins]], pojavljuju se u trećoj sezoni.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://deadline.com/2018/10/riverdale-gina-gershon-trinity-likins-cast-season-3-cw-comic-con-1202477910/ |title='Riverdale' Adds Gina Gershon As Jughead’s Mom In Season Three – New York Comic Con |last=Haring |first=Bruce |date=7. 10. 2018 |accessdate=20. 10. 2018}}&lt;/ref&gt;

Dana [[7. novembar|7. novembra]] 2018. objavljeno je da će se Keli Ripa, supruga Marka Konseluosa koji tumači Hirama Lodž, pojaviti u nadolazećoj ulozi Hiramove ljubavnice.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.cosmopolitan.com/entertainment/amp24787042/riverdale-kelly-ripa-mark-consuelos-hiram-lodge-mistress/|title=Kelly Ripa Joins the Cast of 'Riverdale' – Kelly Ripa to Play Husband Mark Consuelos' Mistress on 'Riverdale'|website=www.cosmopolitan.com|language=en-US|accessdate=7. 11. 2018}}&lt;/ref&gt; Takođe je najavljeno da će Majkl Consuelos, Keli i Markov sin, gostovati u flešbek epizodi kao mlađi Hiram.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.goodhousekeeping.com/life/entertainment/amp24677513/riverdale-kelly-ripa-mark-consuelos-instagram/|title='Riverdale' Fans Cannot Handle How Much Kelly Ripa's Son Looks Like Mark Consuelos in New Instagram|website=www.goodhousekeeping.com|language=en-US|accessdate=7. 11. 2018}}&lt;/ref&gt;

=== Snimanje ===
[[Datoteka:20146 100a Avenue (34908778486).jpg|mini|Popov Čoklit šop nalazi se u [[Vankuver]]u, [[Kanada]]]]
Snimanje prve epizode počelo je [[14. mart]]a 2016, a završilo se [[1. april]]a u [[Vankuver]]u, [[Britanska Kolumbija]].&lt;ref&gt;{{cite tweet|user=CWRiverdaleNews |author=RIVERDALE NEWS! |number=715981233214394369 |date=1. 4. 2016 |title=#RIVERDALE has officially wrapped filming! |accessdate=16. 12. 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://deadline.com/2016/02/pilot-locations-2016-data-los-angeles-new-york-canada-1201706710/ |title=Pilot Locations 2016: Los Angeles Continues Rebound, New York Tally Slips |last=Andreeva |first=Nellie |date=25. 2. 2016 |website=[[Deadline Hollywood]] |accessdate=26. 2. 2016}}&lt;/ref&gt; Produkcija za preostalih 12 epizoda prve sezone počela je [[7. septembar|7. septembra]] 2016. u Vankuveru.&lt;ref&gt;{{cite web|author=|url=http://www.whatsfilming.ca/upcoming/ |title=Movies and TV Shows Filming in Vancouver Soon |website=Whatsfilming.ca |date=|accessdate=28. 8. 2016}}&lt;/ref&gt; Setovi uključuju Pop Tejtov Čoklit šop, kopiju funkcionalnog restorana koji se koristi u prvoj epizodi koji je tako realan da je vozač kamiona parkirao svoj 18-točak tamo, verujući da je otvoren.&lt;ref&gt;{{Cite magazine|last=Riesman |first=Abraham |date=2. 2. 2017 |title=Cole Sprouse on Riverdale, your drunk uncle at Thanksgiving, and Jughead's Asexuality |url=http://www.vulture.com/2017/02/cole-sprouse-riverdale-jughead-trump.html |magazine=New York}}&lt;/ref&gt; Druga sezona je snimana u Vankuveru i obližnjoj dolini Fraser.&lt;ref name=&quot;Fraser&quot;&gt;{{cite web|last=Lehn |first=Don |title=Riverdale &quot;Pop's Chock-Lit Shoppe&quot; Season 2 Premiere Screening in Mission Thursday October 12 (VIDEO) |url=http://fraservalleynewsnetwork.com/2017/10/11/riverdale-pops-chock-lit-shoppe-season-2-premiere-screening-in-mission-thursday-october-12/ |website=FraserValleyNewsNetwork |publisher=FVN |accessdate=19. 12. 2017}}&lt;/ref&gt; Pogled iz vazduha na Riverdejl je zapravo izvučen iz snimaka korišćenih u serijama [[Slatke male lažljivice]] i [[Gilmorove]] a postavka orijentisana je ista kao i u ranije pomenutim serijama, kao i u seriji [[Južnjačko srce]].&lt;ref name=&quot;popbuzz&quot;&gt;{{cite web|last=Smith |first=Katie-Louise |title=17 Surprising Facts About &quot;Riverdale&quot; That We Bet You Didn't Even Know |url=http://www.popbuzz.com/tv-film/features/riverdale-trivia-facts/ |website=Popbuzz |publisher=Popbuzz.com |accessdate=16. 12. 2017}}&lt;/ref&gt; Snimanje druge sezone započelo je [[22. jun]]a 2017.&lt;ref&gt;{{cite tweet|user=ArchieComics |last=Comics|first=Archie|number=877988311096283136 |title=Here's a behind the scenes shot from the first day of filming #Riverdale Season 2 as @kj_apa and @CamilaMendes meet some very happy fans! |date=22. 6. 2017 |accessdate=26. 03. 2018}}&lt;/ref&gt; i završeno [[27. mart]]a 2018.&lt;ref&gt;{{cite tweet|number=978765646920953856 |user=VanessaMorgan |title=&amp; That’s a wrap on Season 2! #Riverdale |author= |date=27. 03. 2018 |accessdate=27. 03. 2018 |last=Morgan |first=Vanessa |num=978765646920953856}}&lt;/ref&gt; Snimanje treće sezone počelo je [[6. jul]]a 2018.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.harpersbazaar.com/culture/film-tv/a22050749/riverdale-season-3-news-date-cast-spoilers/ |title='Riverdale' Season 3: Everything You Need to Know |last=|first= |date=6. 7. 2018 |work=Harper's BAZAAR|accessdate=16. 7. 2018}}&lt;/ref&gt;

== Reference ==
{{reflist}}

== Vanjske veze ==
{{Commonscat|Riverdale (2017 TV series)}}

{{Tinejdžerski izbor za dramsku seriju}}
{{Tinejdžerski izbor za novu TV seriju}}

{{TVSvijek|2017|TRAJE|Riverdale}}
[[Kategorija:Američke TV-serije]]</text>
      <sha1>stdcr71l2qtjlijycw5nm2u94dtvhfz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bitka kod Legnice</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4664177</id>
    <revision>
      <id>41260036</id>
      <parentid>41040150</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T05:55:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>Bot: Menjam datoteku/fajl Legnica.JPG sa Battle_of_Legnica1241-From_Legend_of_Saint_Hedwig.jpg.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3228" xml:space="preserve">{{Infokutija vojni sukob
| sukob = Bitka kod Legnice
| dio = [[Ogataj-kan#Mongolska_invazija_Evrope|Mongolske invazije Evrope]]
| slika =Battle of Legnica1241-From Legend of Saint Hedwig.jpg
| opis_slike = 
| datum  = [[9. april]] [[1241]].
| mjesto= [[Legnica]]
| teritorija   = 
| rezultat  = [[mongol]]ska pobjeda
| strana1  =[[Kraljevina Poljska (1025–1385)|Kraljevina Poljska]]&lt;br/&gt;[[Templari]]&lt;br/&gt;[[Teutonski viteški red]]
| strana2= [[Mongolsko Carstvo]]
| strana3  = 
| komandant1  =[[Henrik II. Pobožni]]
| komandant2  =[[Bajdar]]
| komandant3  = 
| snaga1   = 
| snaga2   =
| snaga3   = 
| gubici1 = 
| gubici2 =
| gubici3 =
| napomene       = 
}}
'''Bitka kod Legnice''' ([[poljski jezik|poljski]]: ''Bitwa pod Legnicą'', [[njemački jezik|njemački]]: ''Schlacht von Liegnitz'') bila je [[bitka]] koja se dogodila [[9. april]]a [[1241]]. na [[polje|polju]] ispred [[Legnica|Legnice]] u kojoj su [[Mongoli]] porazili vojsku [[Popis poljskih vladara|Seniorskog vojvode Poljske]] [[Henrik II. Pobožni|Henrika II]].&lt;ref name=brit/&gt;

[[Henrik II. Pobožni|Henrik]] je okupio tipičnu [[vojska|vojsku]] onoga vremena sastavljenu od njegovih [[vazal]]nih [[feudalizam|feudalaca]] iz [[Šleska|Šleske]] i [[Malopoljska|Malopoljske]], u pomoć su mu priskočili i [[nijemci|njemački]] [[Templari]] i [[Teutonski viteški red|Teutonski vitezovi]], sa kojima su tad [[Pjastovići]] bili u dobrim odnosima.
Pomoć mu je obećao i [[Kraljevina Češka|češki]] [[kralj]] [[Vaclav I od Češke|Vaclav I]], ali se na pola puta predomislio i odustao.&lt;ref name=brit/&gt; 

Kad je bilo sigurno da [[Kraljevina Češka|češki]] [[vitez]]i neće doći, [[Henrik II. Pobožni|Henrik]] se odlučio sa onim što ima povesti bitku. Njegov najjači adut bila je teška [[konjica]] sa oklopljenim [[vitez]]ima, za koje je mislio da će lako pregaziti [[Mongoli|Mongole]] na njihovim zdepastim [[konj]]ima. Nažalost se prevario, jer nije poznavao njihovu [[Vojna taktika|taktiku]], brze [[Manevarski rat|manevre]] i lažna povlačenja sa opkoljavanjem.&lt;ref name=brit/&gt; A niti za njihove trikove za [[dim]]om, u kom su se njegovi borci pogubili i uspaničarili.&lt;ref name=it/&gt;

Tako su [[Mongoli]] razbili njegove vitezove na grupice, opkolili ih i [[ubistvo|pobili]], pa i samog [[Henrik II. Pobožni|Henrika]]. [[Vojvoda|Vojvodinu]] [[glava|glavu]] nabili su na [[koplje]] i pokozivali posadi [[zamak|zamka]] Legnica.&lt;ref name=brit&gt;{{cite web 
|url=https://muzhp.pl/pl/e/1141/bitwa-pod-legnica
|title = ''Bitwa pod Legnicą'' 
|publisher=Museum Historii Polski
|language =poljski
|accessdate =28.01.2021}}&lt;/ref&gt; 

Nakon pobjede [[Mongoli]] nisu krenuli dalje na [[zapad]], već su skrenuli na [[jug]] prema [[Moravska|Moravskoj]] i [[Ugarska|Ugarskoj]].&lt;ref name=it&gt;{{cite web
   |url=http://www.arsbellica.it/pagine/medievale/Liegnitz/liegnitz_eng.html
   |title= ''Battle of Liegnitz''
   |publisher=Ars Bellica
   |language =engleski
   |accessdate =28.01. 2021.}}&lt;/ref&gt;

== Izvori ==
{{reflist}}

== Vanjske veze ==

* [http://www.arsbellica.it/pagine/medievale/Liegnitz/liegnitz_eng.html ''Battle of Liegnitz''] {{es icon}}
[[Kategorija:Poljske bitke]]
[[Kategorija:Srednjovjekovni ratovi]]
[[Kategorija:Poljska vojna historija]]</text>
      <sha1>hjzgy7w25vo7gizneh9en54w7mbqmak</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Univerzitet u Tübingenu</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4668029</id>
    <revision>
      <id>41260022</id>
      <parentid>41061214</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T00:07:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>Bot: Menjam datoteku/fajl Tübingen_-_Altstadt_-_Alte_Burse_-_Ansicht_von_Neckarinsel_im_Februar.jpg sa Tübingen_-_Altstadt_-_Bursagasse_1_(Alte_Burse)_-_Ansicht_von_SO_von_Neckarinsel_(1).jpg.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4237" xml:space="preserve">{{Infokutija univerzitet
| naziv           = Univerzitet u Tübingenu
| izvorni_naziv   = Eberhard Karls Universität Tübingen
| drugi_naziv     = 
| latinski        = Universitas Eberhardina Carolina
| logo            = 
| logo_širina     = 
| logo_opis       = 
| slika           = Alte Aula Tübingen Front Mai 2016.jpg
| slika_širina    = 
| slika_opis      = 
| moto            = 
| moto_sh         = 
| osnivač         = 
| osnivanje       = 1477.
| zatvaranje      = 
| bivši_naziv     = 
| reg_baštine     = 
| vrsta           = javni istraživački univerzitet
| krovna_instit   = 
| religija        = 
| akad_pripadnost = 
| fakulteti       = 
| visoke_škole    = 
| jezik           = 
| slobodna_oznaka = 
| slobodan_opis   = 
| izdatak         = 
| budžet          = 
| rukovodilac     = 
| upravnik        = 
| predsedatelj    = 
| kancelar        = 
| vicekancelar    = 
| predsednik      = 
| potpredsednik   = 
| rektor          = 
| prorektor       = 
| dekan           = 
| prodekan        = 
| direktor        = 
| vođa_titula     = 
| vođa            = 
| akad_osoblje    = 3,604
| admin_osoblje   = 1,375
| studenti        = 27,196 (2019/20)
| dodiplomci      = 21,800 (2016/17)
| diplomci        = 4,600 (2016/17)
| doktoranti      = 2,000 (2016/17)
| ostali          = 
| boje            = 
| sportovi        = 
| nadimak         = 
| maskota         = 
| udruženja       = 
| sedište            = 
| sedište_grad       = [[Tübingen]]
| sedište_pokrajina  = Regierungsbezirk Tübingen
| sedište_sav_država = [[Datoteka:Flag of Baden-Württemberg.svg|24px|bezokvira]] [[Baden-Württemberg]]
| sedište_država     = [[Datoteka:Flag of Germany.svg|24px|bezokvira]] [[Nemačka]]
| kampus          = 
| lok_karta       = 
| alt_karta       = 
| širina-st       = 
| širina-min      = 
| širina-sek      = 
| širina-oznaka   = 
| dužina-st       = 
| dužina-min      = 
| dužina-sek      = 
| dužina-oznaka   = 
| lok_karta_opis  = 
| mrežno_mesto    = [https://uni-tuebingen.de/ uni-tuebingen.de]
| fusnote         = 
}}

'''Univerzitet u Tübingenu''', službeno '''Univerzitet Eberharda Karla u Tübingenu''' ({{jez-nem|Eberhard Karls Universität Tübingen}}, {{jez-lat|Universitas Eberhardina Carolina}}) je javni istraživački univerzitet u [[Tübingen]]u u [[Njemačka|nemačkoj]] [[Njemačke pokrajine|saveznoj državi]] [[Baden-Württemberg]]. Univerzitet je osnovan 1477. godine i danas je jedan od najprestižnijih institucija visokog obrazovanja u Nemačkoj. Institucija je deo mreže [[German U15 e.V.]] velikih istraživačko-intenzivnih i vodećih medicinskih univerziteta.

Univerzitet je jedan od jedanaest institucija Inicijative izvrsnosti Nemačke istraživačke fondacije (DFG) i Nemačkog saveta humanistike i nauke (Wissenschaftsrat). Tübingen je posebno poznat kao središte za proučavanje medicine, prava, arheologije, drevnih kultura, filosofije, teologije i religijskih studija, kao i od nedavno kao središte izvrsnosti za umetnu inteligenciju. Među istaknutim bivšim studentima nalaze predsjednici, predstavnici EU tela, suci Saveznog ustavnog suda kao i papa Benedikt XVI. Osam alumnista su dobitnici Nobelove nagrade.

Postoji izvesno istorijsko rivalstvo između [[Univerzitet u Heidelbergu|Univerziteta u Heidelbergu]] i Tübingena koje je slično poznatijem rivalstvu između prestižnih britanskih univerziteta u [[Univerzitet u Oxfordu|Oxford]] i [[Univerzitet u Cambridgeu|Cambridgea]]. Iako se smatra da u Tübingenu vlada elitistički duh, pa se još 1900. o studentskom bratstvu u Tübingenu govorilo kao o ”vođi nacije” (&quot;Führer der Nation&quot;), univezitet je ipak bio centar studentske pobune 1968. godine.

== Galerija ==
&lt;gallery&gt;
Grüner Brunnen vor der neuen Aula 3.jpg|Nova aula
Tübingen Morgenstelle ZMBP01 2013-05-28.jpg|
Tübingen - Altstadt - Bursagasse 1 (Alte Burse) - Ansicht von SO von Neckarinsel (1).jpg|Alte Burse
&lt;/gallery&gt;

== Vidi još ==
* [[Obrazovanje u Njemačkoj|Obrazovanje u Nemačkoj]]
* [[Lista univerziteta u Njemačkoj]]

== Spoljašnje veze ==
* [https://uni-tuebingen.de/ Zvanična prezentacija]
{{Commonscat|University of Tübingen}}

[[Kategorija:Univerziteti u Njemačkoj]]
[[Kategorija:Baden-Württemberg]]</text>
      <sha1>6k81bv18s6oxau6bu8bopnn21fw00nz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fumio Kishida</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4670880</id>
    <revision>
      <id>41260026</id>
      <parentid>41238381</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T00:21:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>Bot: Menjam datoteku/fajl Fumio_Kishida_20211004.jpg sa Fumio_Kishida_20211005.jpg.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2515" xml:space="preserve">{{Infokutija politički vođa
| ime                = Fumio Kishida
| slika              = Fumio Kishida 20211005.jpg
| redoslijed         = [[Premijer Japana]]
| vrijeme_na_vlasti  = 4. oktobar 2021 – 
| prethodnik         = [[Yoshihide Suga]]
| nasljednik         = 
| datum_rođenja      = {{Datum rođenja i godine|1957|07|29}}
| mjesto_rođenja     = Shibuya, [[Tokio]], [[Japan]]
| nacionalnost       =
| politička_stranka  = Liberalna demokratska stranka
| supruga            = Yuko Kishida &lt;small&gt;(1988–trenutno)&lt;/small&gt;
| djeca              = 3
| obrazovanje        =
| vjera              = 
| potpis             = [[Datoteka:Fumio Kishida signature.svg|100px]]
| web_stranica       =
}}
'''Fumio Kishida''' (岸田 文雄, ''Kishida Fumio'', rođen 29. jula 1957) [[japan]]ski je političar i trenutni [[premijer Japana]].&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.klix.ba/vijesti/svijet/fumio-kishida-je-novi-japanski-premijer/210929024|title=Fumio Kishida je novi japanski premijer|work=Klix.ba|accessdate=29. 9. 2021}}&lt;/ref&gt; Također je i predsjednik Liberalno demokratske stranke. Član Zastupničkog doma, prethodno je bio ministar vanjskih poslova od 2012. do 2017. i ministar odbrane 2017. godine.

Kishida je opisan kao talentovan [[Komunikacija|komunikator]] i dugo se smatrao potencijalnim budućim premijerom. Ideološki je centrista i izjavio je da će se njegovo premijerstvo usredotočiti na &quot;novi model [[Kapitalizam|kapitalizma]]&quot;, nastojeći implementirati redistributivnu politiku i proširiti srednju klasu, te nastojati da ojača Kvadrilateralni sigurnosni dijalog u potrazi za slobodnom i otvorenom vanjskom politikom Indo-Pacifika. On je također izrazio skepticizam u pogledu promene japanskog ustava.&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.reuters.com/world/asia-pacific/potential-candidates-become-japans-next-prime-minister-2021-09-03/|title=Factbox about Japan's new PM|work=Reuters|first=Satoshi|last=Nakayama|date=1. 11. 2021|access-date=1. 11. 2021}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|url= https://www.japantimes.co.jp/news/2021/10/08/national/politics-diplomacy/kishida-first-policy-speech/|title=Kishida calls for new economic approach in first policy speech|work=The Japan Times|first=Satoshi|last=Sugiyama|date=8. 10. 2021|access-date=8. 10. 2021}}&lt;/ref&gt;

==Reference==
{{Refspisak}}

==Vanjski linkovi==
*{{Commonscat-inline|Fumio Kishida}}

{{Japanski premijeri}}
{{Authority control}}

{{Životni vijek|1957||Kishida, Fumio}}
[[Kategorija:Japanski političari]]
[[Kategorija:Premijeri Japana]]</text>
      <sha1>42fvei1gwjzxgig934n27hrnye9pw7o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Korisnik:Vipz</title>
    <ns>2</ns>
    <id>4671486</id>
    <revision>
      <id>41260053</id>
      <parentid>41259824</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T10:50:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vipz</username>
        <id>151311</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Članci za EN Wikipediju */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4707" xml:space="preserve">{{KorisnikPočetak}}
{{#Babel:sh|en-3}}&lt;div style=&quot;padding-left: 3px;&quot;&gt;
&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: small;&quot;&gt;Ovlašćenja&lt;/div&gt;
{{Korisnik:KO/Administrator interfejsa}}
{{Korisnik:KO/Vraćač}}
{{Korisnik:KO/Autopatroler}}
&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: small;&quot;&gt;Alatke&lt;/div&gt;
{{Korisnik:KO/Firefox}}
{{Korisnik:KO/Linux}}
{{Korisnički okvir|mediumseagreen|lightgreen|[[File:Copyleft.svg|35px]]|Ovaj korisnik podržava [[otvoreni kod]] i [[slobodni softver]].}}
&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: small;&quot;&gt;Mišljenja&lt;/div&gt;
{{Korisnički okvir|grey|lightgrey|[[File:HR-BA-ME-RS flag.svg|45px]]|Ovaj korisnik smatra da bi bilo lepo imati jednu veliku objedinjenu Vikipediju na našem jeziku.}}
{{Korisnički okvir|#ff8b8b|#fcc5c5|*ije|Ovaj korisnik uglavnom govori [[ijekavski izgovor|ijekavicom]], ali voli jednostavnost [[ekavski izgovor|ekavice]].}}
{{Korisnički okvir|#4c96e0|#81bcf7|ћир.|Овај корисник слабо чита и пише ћирилицу, али ју покушава научити.}}
&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: small;&quot;&gt;Wikiprojekti&lt;/div&gt;
{{Wikipedia:LGBT wikiprojekat/okvirić}}
&lt;/div&gt;
{{KorisnikKraj}}

Zdravo! Pod imenom Vipz, suradnik sam Engleske Wikipedije od decembra 2017. i Srpskohrvatske Wikipedije od marta 2022. godine. Ponekad doprinesem koji članak, ali mi je &quot;ekspertiza&quot; uglavnom u podešavanju i pravljenju šablona, petljanju po CSS-u i Lua modulima, s ciljom njihovog poboljšanja i bolje standardizacije.

Optimističan sam o prosperetnoj budućnosti projekata našeg jezika. Mislim da lijep početak objedinjenja SR, HR, BS i SH projekata leži u spajanju Vikirječnika, Vikicitata i Vikizvornika, gdje ne bi trebalo biti dileme oko sadržaja, a projekti su koje skoro nitko ne održava i bezveze stoje odvojeno.

Kada ne doprinosim, hvatam vandale. Planovi i radnje u toku mogu se naći na [[/igralište|mojem igralištu]].

==Za uraditi==
===Potrebni članci===
* [[:Kategorija:Srpskohrvatski jezik]]:
** [[Dvije škole pod jednim krovom]] ([[:bs:Dvije škole pod jednim krovom|bs]], [[:en:Two schools under one roof|en]])
* [[:Kategorija:Bilateralni odnosi Jugoslavije]]:
** [[Centralnoevropska inicijativa]] ([[:de:Central European Initiative|de]], [[:en:Central European Initiative|en]], [[:sr:Centralnoevropska inicijativa|sr]])
** [[Odnosi Jugoslavije i Evropske komisije]] ([[:en:Yugoslavia–European Communities relations|en]])
** [[Spoljni odnosi Jugoslavije]] ([[:en:Foreign relations of Yugoslavia|en]])
** [[Savet za uzajamnu ekonomsku pomoć]]/[[Comecon]] ([[:en:Comecon|en]], [[:sr:Savet za uzajamnu ekonomsku pomoć|sr]])

* [[Jugoslavenski ženski savez|Jugoslavenski]]/[[Jugoslovenski ženski savez]] ([[:en:Yugoslav Women's Alliance|en]])

===Članci za EN Wikipediju===
* [[Jugoslavenske ekspedicije na Himalaje]] / [[Jugoslavenska ekspedicija na Mount Everest 1979.]] {{urađeno}}

===Potrebni šabloni===
* [[Šablon:Box-header]] za portale

===Korisne ekstenzije===
* [[:mw:Extension:Replace Text]]
* [[:mw:Extension:RandomSelection]]
* [[:mw:Extension:DynamicPageList (Wikimedia)]]

===Linkovi koji bi mogli dobro doći kasnije===
* [[commons:Special:Contributions/NurijaJah]]
* [[Korisnik:Alalch Emis/sandbox]], [[Korisnik:Alalch Emis/sandbox2|2]], [[Korisnik:Alalch Emis/sandbox3|3]]

===Stvoreni članci===
&lt;div class=&quot;mw-collapsible mw-collapsed&quot;&gt;
* [[:Kategorija:Biografije]]:
** [[Staša Zajović]]
** [[Indira Bajramović]]
** [[Dušan Đurišić]]
** [[Rosie Stephenson-Goodknight]]

* [[:Kategorija:Film]]:
** ''[[Tereza37]]''

* [[:Kategorija:LGBT]]:
** [[LGBT historija u Jugoslaviji]]

* [[:Kategorija:Mrežna mjesta]]:
** [[Vukajlija]]
** [[World Socialist Web Site]]

* [[:Kategorija:Politika]]
** [[Socijaldemokrati (Hrvatska)]]

* [[:Kategorija:Sport]]:
** [[Zagrebački hipodrom]]
** [[Hipodrom Beograd]]

* [[:Kategorija:Srpskohrvatski jezik]]:
** [[Rečnik srpskohrvatskog književnog i narodnog jezika]]
** [[Jezik je dijalekt s vojskom i mornaricom]]

* Ostalo
** [[Panslavenske boje]]
** [[Panarapske boje]]
** [[Poštanski brojevi u Jugoslaviji]]
** [[Poštanski brojevi u Hrvatskoj]]
** [[Ostalgija]]
&lt;/div&gt;

==Podstranice==
* [[Korisnik:Vipz/igralište]]
* [[Korisnik:Vipz/transkluzija]]
* [[Korisnik:Vipz/common.css]]
* [[Korisnik:Vipz/Wikiprojekt žene u crvenom]] (privremeno)

== Nagrade ==
&lt;div style=&quot;display: flex; flex-wrap: wrap; align-items: start; justify-content: center; margin: auto; width: 250px;&quot;&gt;&lt;!--Dodaj 100px za svaku novu nagradu--&gt;
{{Barnstar-rad i trud|Za neumorni trud u rješavanju labirinta ove Wikipedije i ustrajnosti koja nama starcima može samo biti uzor!|Edgar Allan Poe}}
{{Wikipedia:CEE Proljeće 2022/spomenica}}
&lt;/div&gt;</text>
      <sha1>2giwiamo6b0fcittuozulq2i5wbofjb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Đakovačka eparhija</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4672996</id>
    <revision>
      <id>41260001</id>
      <parentid>41258198</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T18:47:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>89.201.222.141</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="618" xml:space="preserve">{{infookvir biskupija|ime=Đakovačka eparhija|latinski naziv=Dioecesis Diacovenis|obred=Grkokatolički|biskup=[[Jovan Ćulibrk]] |pomoćni biskup=|stanje od= 1981. |države=Hrvatska|službene stranice=}}

'''Đakovačka eparhija''' (lat. Dioecesis Diacovenis) osnovana je 1981. godine.

== Izvori ==

Popis biskupa 
=== Apostolski administratori ===
# [[Lukijan(Valdov)|Lukijan]] 1981.-1983.
# [[Porfirije|Porfirije(PATRIJAH SRPSKI)]] 2022.-2022.
=== Biskupi === 
# Slavomir miklovš 1983.-1987.
# Jefrem Milutinović 1987.-2021.(NAPOMENA- Preminuo 2.7.2021.)

[[Kategorija:Religija u Baranji]]
[[Kategorija:Đakovo]]</text>
      <sha1>tntd3dabtdm21409lgq0dgovg2w83op</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260061</id>
      <parentid>41260001</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T11:57:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vipz</username>
        <id>151311</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Poništena izmjena 41260001 [[Special:Contributions/89.201.222.141|korisnika 89.201.222.141]] ([[User talk:89.201.222.141|razgovor]])</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="617" xml:space="preserve">{{infookvir biskupija|ime=Đakovačka eparhija|latinski naziv=Dioecesis Diacovenis|obred=Grkokatolički|biskup=[[Milan Stipić]] |pomoćni biskup=|stanje od= 1981. |države=Hrvatska|službene stranice=}}

'''Đakovačka eparhija''' (lat. Dioecesis Diacovenis) osnovana je 1981. godine.

== Izvori ==

Popis biskupa 
=== Apostolski administratori ===
# [[Lukijan(Valdov)|Lukijan]] 1981.-1983.
# [[Porfirije|Porfirije(PATRIJAH SRPSKI)]] 2022.-2022.
=== Biskupi === 
# Slavomir miklovš 1983.-1987.
# Jefrem Milutinović 1987.-2021.(NAPOMENA- Preminuo 2.7.2021.)

[[Kategorija:Religija u Baranji]]
[[Kategorija:Đakovo]]</text>
      <sha1>f6u9v1xx8zxp7sqf26smgvwy0qzyafb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bretjejovce</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4673129</id>
    <revision>
      <id>41259984</id>
      <parentid>41259591</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T12:23:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Akul59</username>
        <id>131397</id>
      </contributor>
      <comment>commonscat</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1423" xml:space="preserve">{{Naseljeno mesto u Slovačkoj
|mesto              = Bretjejovce
|originalni_naziv   = Bretjejovce
|slika              = Slovakia Bretejovce 3.JPG
|opis_slike         =
|kraj               = [[Prešovski kraj|Prešovski]]
|okrug              = [[Okrug Prešov|Prešov]]
|populacija         = 434&lt;ref name=&quot;populacija&quot; /&gt;
|nadm visina        = 215
|poštanski_kod      = 082 03
|pozivni_broj       = (+421) 51
|registarska_oznaka = PO
|gšir               = 48.827778
|gduž               = 21.294722
|popis              = 1.1.2021
}}
'''Bretjejovce''' ({{jez-svk|Bretjejovce}}) je naseljeno mjesto u [[okrug Prešov|okrugu Prešov]], u [[Prešovski kraj|Prešovskom kraju]], [[Slovačka|Slovačka Republika]].

== Stanovništvo ==
Prema podacima o broju stanovnika iz 2021. godine naselje je imalo 434 stanovnika.&lt;ref name=&quot;populacija&quot; /&gt;

== Reference ==
{{reflist|refs=
&lt;ref name=&quot;populacija&quot;&gt;{{Cite web |url=https://www.scitanie.sk/obyvatelia/zakladne-vysledky/pocet-obyvatelov/OK/SK0417/OB |title=Obyvatelia - Základné výsledky |language=sk |date= |website=www.scitanie.sk |publisher= Statistički zavod Republike Slovačke|access-date=2022-07-12}}&lt;/ref&gt;
}}

== Spoljašnje veze ==
* {{Commons category-inline|Bretejovce}}
* {{Zvanični veb-sajt}}
* [http://www.e-obce.sk/ Krajevi i okruzi u Slovačkoj] {{sk}}

{{klica-selo-Slovačka}}
{{Okrug Prešov}}


[[Kategorija:Okrug Prešov]]
[[Kategorija:Prešovski kraj]]</text>
      <sha1>1smdihyshtiqx6sy0tdb8vliwctcui9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Raspjevana revolucija</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4673153</id>
    <revision>
      <id>41259983</id>
      <parentid>41259851</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T12:08:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Edgar Allan Poe</username>
        <id>29250</id>
      </contributor>
      <comment>/* Značajne protestne pjesme */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6320" xml:space="preserve">[[File:Öised laulupeod 88 (65).jpg|thumb|320px|Spontani prosvjedi pjesmom tokom [[Laulupidu|Estonskog festivala pjesme]] [[1988.]] godine bili su početak Raspjevane revolucije, koja je po tim događajima i dobila svoje ime.]]
'''Raspjevana revolucija''' ([[estonski]]: ''laulev revolutsioon''; [[latvijski]]: ''dziesmotā revolūcija''; [[litvanski]]: ''dainuojanti revoliucija'') je uobičajeni naziv za događaje koji su doveli do obnove suvereniteta [[Estonija|Estonije]], [[Latvija|Latvije]] i [[Litva|Litve]], triju [[Baltičke države|baltičkih država]] pod sovjetskom kontrolom, usred [[Raspad Sovjetskog Saveza|raspada Sovjetskog Saveza]].&lt;ref&gt;*{{cite book | last=Thomson | first=Clare | title=The Singing Revolution: A Political Journey through the Baltic States | location=London  | publisher=Joseph | year=1992 | isbn=0-7181-3459-1 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal | last=Ginkel | first=John |date=September 2002 | title=Identity Construction in Latvia's &quot;Singing Revolution&quot;: Why inter-ethnic conflict failed to occur | journal=Nationalities Papers | volume=30| issue=3| pages=403–433 | doi=10.1080/0090599022000011697| s2cid=154588618 }}&lt;/ref&gt; Sam termin skovao je estonski aktivist i umjetnik [[Heinz Valk]] u novinskom članku objavljenom tjedan dana nakon spontanih masovnih demonstracija pjevanjem koje su u [[10. lipnja|10.]] i [[11. lipnja]] [[1988.]] godine održane na [[Pjevačko polje (Tallinn)|Pjevačkom polju]], mjestu održavanja [[Laulupidu|Estonskog festivala pjesme]].&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=nI73PdnqQlcC|title=Between Utopia and Disillusionment: A Narrative of the Political Transformation in Eastern Europe|first=Henri|last=Vogt|date=1 January 2005|publisher=Berghahn Books| isbn=9781571818959 |access-date=1 January 2022|via=Google Books}}&lt;/ref&gt; Nedugo nakon ovih događaja, sve su tri republike proglasile i dobile priznanje svoje nezavisnosti od Sovjetskog Saveza.

== Pozadina ==

== Estonija ==

== Latvija ==

== Litva ==

== Značajne protestne pjesme ==
* &quot;[[Baltik se budi!]]&quot; ({{lang-lt|Bunda jau Baltija}}, {{lang-lv|Atmostas Baltija}}, {{lang-et|Ärgake, Baltimaad}}) ([[Estonija]]/[[Latvija]]/[[Litva]])
* &quot;Brīvību Baltijai&quot;&lt;ref name=&quot;uzd&quot;/&gt; ([[Latvija]]) (sh. &quot;Sloboda za Baltik&quot;)
* &quot;Dzimtā valoda&quot;&lt;ref name=&quot;uzd&quot;/&gt; ([[Latvija]]) (sh. &quot;Materinji jezik&quot;)
* ''[[Lāčplēsis (rock opera)|Lāčplēsis]]'' ([[Latvija]]) (sh. &quot;Ubojica medvjeda&quot;)
* &quot;Manai Tautai&quot;&lt;ref name=&quot;uzd&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.uzdevumi.lv/ExerciseRun/RunExercise?exerciseId=62c3eab0-edcb-4ed4-bcb2-5b8950581565&amp;parentType=VirtualSchool&amp;parentId=4193|title=Latvijas neatkarības atjaunošana|language=lv|access-date=29 March 2013|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130522204140/http://www.uzdevumi.lv/ExerciseRun/RunExercise?exerciseId=62c3eab0-edcb-4ed4-bcb2-5b8950581565&amp;parentType=VirtualSchool&amp;parentId=4193|archive-date=22 May 2013}}&lt;/ref&gt; ([[Latvija]]) (sh. &quot;Mojoj naciji&quot;)
* &quot;Gaismas pils&quot;&lt;ref name=&quot;Kudiņš&quot;&gt;{{cite journal |last=Kudiņš |first=Jānis |year=2019 |title= Phenomenon of the Baltic singing revolution in 1987-1991: Three Latvian songs as historical symbols of non-violent resistance |url=http://www.doiserbia.nb.rs/img/doi/1450-9814/2019/1450-98141926027K.pdf |journal=Muzikologija |issue=26 |pages=27–39 |access-date=November 18, 2020 |doi=10.2298/MUZ1926027K|doi-access=free }}&lt;/ref&gt; ([[Latvija]]) (sh. &quot;Dvorac svjetlosti&quot;)
* &quot;Pūt, Vējiņi!&quot;&lt;ref name=&quot;Kudiņš&quot;/&gt; – latvijska verzija [[Livonci|livonske]] vjenčane narodne pjesme (&quot;Pūgõ tūļ&quot;), a koja se često koristila kao neslužbena zamjena za [[Dievs, svētī Latviju!|državnu himnu]] za vrijeme sovjetskog doba. ([[Latvija]]) (sh. &quot;Pušite, vjetrovi!&quot;)
* &quot;[[Saule, Pērkons, Daugava]]&quot;&lt;ref name=&quot;Kudiņš&quot;/&gt; ([[Latvija]]) (sh. &quot;Sunce, grom, [[Daugava]]&quot;)
* &quot;Ei ole üksi ükski maa&quot;&lt;ref name=&quot;uzd&quot;/&gt; ([[Estonija]]) (sh. &quot;Nijedna zemlja nije sama&quot;)
* &quot;[[Eestlane olen ja eestlaseks jään]]&quot;&lt;ref name=&quot;uzd&quot;/&gt; ([[Estonija]]) (sh. &quot;Ja sam Estonac i ostat ću Estonac&quot;)
* &quot;Isamaa ilu hoieldes&quot;&lt;ref name=&quot;uzd&quot;/&gt; ([[Estonija]]) (sh. &quot;Ljepota domovine&quot;)
* &quot;Sind surmani&quot;&lt;ref name=&quot;uzd&quot;/&gt; ([[Estonija]])
* &quot;Mingem üles mägedele&quot;&lt;ref name=&quot;uzd&quot;/&gt; ([[Estonija]]) (sh. &quot;Idemo u planine&quot;)
* &quot;Laisvė&quot; (originalni izv. Eurika Masytė) ([[Litva]]) (sh. &quot;Sloboda&quot;)
* &quot;Palaimink Dieve mus&quot; ([[Litva]]) (sh. &quot;Bog nas blagoslovio&quot;)
* &quot;Dėl Tos Dainos&quot; ([[Litva]]) (sh. &quot;Za tu pjesmu&quot;)
* &quot;Pabudome ir kelkimės&quot; ([[Litva]]) (sh. &quot;Probudili smo se, sada ustanimo&quot;)
* &quot;Kokia nuostabi, Lietuva esi&quot; (originalni izv. Kipras Mašanauskas) ([[Litva]]) (sh. &quot;Kako si čudesna, Litvo&quot;)
* &quot;Šaukiu aš tautą&quot; (originalni izv. Vytautas Kernagis) ([[Litva]]) (sh. &quot;Pozivam naciju&quot;)
* &quot;Tėvyne dainų ir artojų&quot; (originalni izv. Rondo) ([[Litva]]) (sh. &quot;Domovine pjesme i sinova zemlje&quot;)
* &quot;Mano mylimoji / per pasaulio sniegą ...&quot; (originalni izv. Gintarė Jautakaitė) ([[Litva]]) (sh. &quot;Moja voljena / Kroz svjetski snijeg&quot;)
* &quot;Broli, neverk&quot;! ([[Litva]]) (sh. &quot;Brate, ne plači&quot;)

== Vidi i ==
* [[Baltički put]]
* [[Raspad Sovjetskog Saveza]]

== Reference ==
{{reflist}}

== Vanjske veze ==
{{Commons category}}
* [http://lietuviu-bendruomene.org/lithuania.html A Lithuanian history, including information about Bloody Sunday]
* [http://www.tallinn-life.com/tallinn/estonian-singing-revolution  Tallinn-Life: ''A Brief Guide to the Estonian Singing Revolution'']
* [https://web.archive.org/web/20111114094618/http://www.okupatsioon.ee/en/lists/47-aadu-jogisoo Aadu Jogiaas: Disturbing soviet transmissions in August 1991] Museum of Occupations
* [http://www.singingrevolution.com ''The Singing Revolution'', US documentary film of the Estonian Singing Revolution]
* [http://nvdatabase.swarthmore.edu/content/estonians-campaign-independence-singing-revolution-1987-1991 General information about The Singing Revolution]
* [http://www.artsci.washington.edu/newsletter/Dec13/Baltics.asp Washington Newsletter - When Songs Trumped Rifles]
* [https://www.youtube.com/watch?v=15lKhXhKljc  Singing Revolution Cantata performance at UIC pavilion, Chicago, IL, Summer, 2015]

{{Hladni rat}}
{{Authority control}}

[[Kategorija:Hladni rat]]
[[Kategorija:SSSR]]
[[Kategorija:1988]]
[[Kategorija:Historija Estonije]]
[[Kategorija:Historija Latvije]]
[[Kategorija:Historija Litvanije]]</text>
      <sha1>rw66vf3otbfr1jtev6or6k4damzqvr9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Razgovor sa korisnikom:MadleneST</title>
    <ns>3</ns>
    <id>4673174</id>
    <revision>
      <id>41259995</id>
      <parentid>41259964</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T15:10:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Edgar Allan Poe</username>
        <id>29250</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="250" xml:space="preserve">{{dobrodošlica}}-- [[Korisnik:Edgar Allan Poe|&lt;font face=&quot;Freestyle Script&quot; color=&quot;black&quot; size=&quot;4px&quot;&gt;E.A.&lt;/font&gt;]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|&lt;font face=&quot;Freestyle Script&quot; color=&quot;black&quot; size=&quot;4px&quot;&gt;Poe&lt;/font&gt;]] 23:31, 23 juli 2022 (CEST)</text>
      <sha1>catn5nj6n9izz287mrd06svcddasb83</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Djemjata</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4673175</id>
    <revision>
      <id>41259985</id>
      <timestamp>2022-07-24T12:26:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Akul59</username>
        <id>131397</id>
      </contributor>
      <comment>Nova stranica</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1405" xml:space="preserve">{{Naseljeno mesto u Slovačkoj
|mesto              = Djemjata
|originalni_naziv   = Demjata
|slika              = Slovakia Demjata 5.JPG
|opis_slike         =
|kraj               = [[Prešovski kraj|Prešovski]]
|okrug              = [[Okrug Prešov|Prešov]]
|populacija         = 1101&lt;ref name=&quot;populacija&quot; /&gt;
|nadm visina        = 299
|poštanski_kod      = 082 13
|pozivni_broj       = (+421) 51
|registarska_oznaka = PO
|gšir               = 49.106467
|gduž               = 21.314506
|popis              = 1.1.2021
}}
'''Djemjata''' ({{jez-svk|Demjata}}) je naseljeno mjesto u [[okrug Prešov|okrugu Prešov]], u [[Prešovski kraj|Prešovskom kraju]], [[Slovačka|Slovačka Republika]].

== Stanovništvo ==
Prema podacima o broju stanovnika iz 2021. godine naselje je imalo 1101 stanovnika.&lt;ref name=&quot;populacija&quot; /&gt;

== Reference ==
{{reflist|refs=
&lt;ref name=&quot;populacija&quot;&gt;{{Cite web |url=https://www.scitanie.sk/obyvatelia/zakladne-vysledky/pocet-obyvatelov/OK/SK0417/OB |title=Obyvatelia - Základné výsledky |language=sk |date= |website=www.scitanie.sk |publisher= Statistički zavod Republike Slovačke|access-date=2022-07-12}}&lt;/ref&gt;
}}

== Spoljašnje veze ==
* {{Commons category-inline|Demjata}}
* {{Zvanični veb-sajt}}
* [http://www.e-obce.sk/ Krajevi i okruzi u Slovačkoj] {{sk}}

{{klica-selo-Slovačka}}
{{Okrug Prešov}}


[[Kategorija:Okrug Prešov]]
[[Kategorija:Prešovski kraj]]</text>
      <sha1>puqusliqzwhtikqw04eupvwwbtn3l6z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Hatidže Sultanija</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4673177</id>
    <redirect title="Sultanija Hatidže" />
    <revision>
      <id>41259993</id>
      <timestamp>2022-07-24T13:27:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Edgar Allan Poe</username>
        <id>29250</id>
      </contributor>
      <comment>Edgar Allan Poe je premjestio stranicu [[Hatidže Sultanija]] na [[Sultanija Hatidže]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="34" xml:space="preserve">#PREUSMJERI [[Sultanija Hatidže]]</text>
      <sha1>5v05eoi1ebd02k8pcvumqsy1wzlu9w6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Šablon:Slika nedelje/31, 2022.</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4673178</id>
    <revision>
      <id>41260008</id>
      <timestamp>2022-07-24T21:45:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>OC Ripper</username>
        <id>94</id>
      </contributor>
      <comment>n/š</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="176" xml:space="preserve">&lt;br /&gt;
&lt;big&gt;'''Slika nedjelje'''&lt;/big&gt;
&lt;br /&gt;
[[File:Thure de Thulstrup - Battle of Shiloh.jpg|350px|center]]
&lt;br /&gt;
{{center|[[Römer]], gradska vijećnica u [[Frankfurt]]u.}}</text>
      <sha1>epgs7cux9owycabp98ni51ban4gig0m</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260019</id>
      <parentid>41260008</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T22:02:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>OC Ripper</username>
        <id>94</id>
      </contributor>
      <comment>n/š</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="208" xml:space="preserve">&lt;br /&gt;
&lt;big&gt;'''Slika nedjelje'''&lt;/big&gt;
&lt;br /&gt;
[[File:Massif du Mont-Blanc from Lac de Joux Plane 03.jpg|350px|center]]
&lt;br /&gt;
{{center|[[Mont Blanc]], pogled sa jezera Joux Plane u [[Francuska|Francuskoj]].}}</text>
      <sha1>iefncm2ec1hct6ydnh6iys75sxtwbdi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Šablon:Slika nedelje/30, 2022.</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4673179</id>
    <revision>
      <id>41260009</id>
      <timestamp>2022-07-24T21:46:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>OC Ripper</username>
        <id>94</id>
      </contributor>
      <comment>n/š</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="206" xml:space="preserve">&lt;br /&gt;
&lt;big&gt;'''Slika nedjelje'''&lt;/big&gt;
&lt;br /&gt;
[[File:Thure de Thulstrup - Battle of Shiloh.jpg|350px|center]]
&lt;br /&gt;
{{center|[[Thure de Tulstrup]]: ''[[Bitka kod Shiloha]]'', ilustracija iz 1888. godine.}}</text>
      <sha1>atej8f90eek7drhcqtf320x04w7d3uv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Thure de Thulstrup</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4673180</id>
    <revision>
      <id>41260010</id>
      <timestamp>2022-07-24T21:48:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>OC Ripper</username>
        <id>94</id>
      </contributor>
      <comment>n/č</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1158" xml:space="preserve">[[File:Bror Thure Thulstrup - from Svenskt Porträttgalleri XX.png|thumb|{{center|Thure de Thulstrup}}]]

'''Thure de Thulstrup''' (5. april 1848 – 9. jun 1930), rođen kao'''Bror Thure Thulstrup''' u Švedskoj,&lt;ref name=Hildebrand&gt;{{cite book|last=Hildebrand|first=Albin|title=Svenskt porträttgalleri|publisher=Tullberg|year=1901|volume=20|url=https://books.google.com/books?id=X70DAAAAYAAJ&amp;q=%22Thure+Thulstrup%22}}&lt;/ref&gt; bio je američki ilustrator, poznat po radu za mnoge časopis, uključujući tri decenije rada za ''[[Harper's Weekly]]''.&lt;ref name=DoLBp1&gt;''[[Dictionary of Literary Biography]]'' (online edition), [http://www.bookrags.com/biography/thure-de-thulstrup-dlb/ Thure de Thulstrup], p.&amp;nbsp;1.&lt;/ref&gt; Thulstrup je uglavnom ilustrirao ratne prizore.

==Izvori==
{{Reflist|25em}}


==Vanjske veze==
{{stack|{{Commons category|Thure de Thulstrup}}}}
* {{Gutenberg author | id=Thulstrup,+Thure+de }}
* {{Internet Archive author |sname=Thulstrup}}
* {{LCAuth|nr2001019099|Thure de Thulstrup|39|}}

{{Authority control (arts)|country=SV}}

{{Lifetime|1848|1930|Thulstrup, Thure de}}
[[Category:Švedski slikari]]
[[Category:Američki slikari]]</text>
      <sha1>szhdwpq94x661gujo75tn6t4vax62f1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260011</id>
      <parentid>41260010</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T21:49:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>OC Ripper</username>
        <id>94</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Vanjske veze */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1092" xml:space="preserve">[[File:Bror Thure Thulstrup - from Svenskt Porträttgalleri XX.png|thumb|{{center|Thure de Thulstrup}}]]

'''Thure de Thulstrup''' (5. april 1848 – 9. jun 1930), rođen kao'''Bror Thure Thulstrup''' u Švedskoj,&lt;ref name=Hildebrand&gt;{{cite book|last=Hildebrand|first=Albin|title=Svenskt porträttgalleri|publisher=Tullberg|year=1901|volume=20|url=https://books.google.com/books?id=X70DAAAAYAAJ&amp;q=%22Thure+Thulstrup%22}}&lt;/ref&gt; bio je američki ilustrator, poznat po radu za mnoge časopis, uključujući tri decenije rada za ''[[Harper's Weekly]]''.&lt;ref name=DoLBp1&gt;''[[Dictionary of Literary Biography]]'' (online edition), [http://www.bookrags.com/biography/thure-de-thulstrup-dlb/ Thure de Thulstrup], p.&amp;nbsp;1.&lt;/ref&gt; Thulstrup je uglavnom ilustrirao ratne prizore.

==Izvori==
{{Reflist|25em}}


==Vanjske veze==
{{stack|{{Commons category|Thure de Thulstrup}}}}
* {{Gutenberg author | id=Thulstrup,+Thure+de }}
* {{Internet Archive author |sname=Thulstrup}}


{{Authority control}}

{{Lifetime|1848|1930|Thulstrup, Thure de}}
[[Category:Švedski slikari]]
[[Category:Američki slikari]]</text>
      <sha1>64wsrkt5c6ocsnzx41ofg43h79oqomw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260012</id>
      <parentid>41260011</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T21:49:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>OC Ripper</username>
        <id>94</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>OC Ripper je premjestio stranicu [[Thure de Tulstrup]] na [[Thure de Thulstrup]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1092" xml:space="preserve">[[File:Bror Thure Thulstrup - from Svenskt Porträttgalleri XX.png|thumb|{{center|Thure de Thulstrup}}]]

'''Thure de Thulstrup''' (5. april 1848 – 9. jun 1930), rođen kao'''Bror Thure Thulstrup''' u Švedskoj,&lt;ref name=Hildebrand&gt;{{cite book|last=Hildebrand|first=Albin|title=Svenskt porträttgalleri|publisher=Tullberg|year=1901|volume=20|url=https://books.google.com/books?id=X70DAAAAYAAJ&amp;q=%22Thure+Thulstrup%22}}&lt;/ref&gt; bio je američki ilustrator, poznat po radu za mnoge časopis, uključujući tri decenije rada za ''[[Harper's Weekly]]''.&lt;ref name=DoLBp1&gt;''[[Dictionary of Literary Biography]]'' (online edition), [http://www.bookrags.com/biography/thure-de-thulstrup-dlb/ Thure de Thulstrup], p.&amp;nbsp;1.&lt;/ref&gt; Thulstrup je uglavnom ilustrirao ratne prizore.

==Izvori==
{{Reflist|25em}}


==Vanjske veze==
{{stack|{{Commons category|Thure de Thulstrup}}}}
* {{Gutenberg author | id=Thulstrup,+Thure+de }}
* {{Internet Archive author |sname=Thulstrup}}


{{Authority control}}

{{Lifetime|1848|1930|Thulstrup, Thure de}}
[[Category:Švedski slikari]]
[[Category:Američki slikari]]</text>
      <sha1>64wsrkt5c6ocsnzx41ofg43h79oqomw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260048</id>
      <parentid>41260012</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T08:58:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vipz</username>
        <id>151311</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1113" xml:space="preserve">[[File:Bror Thure Thulstrup - from Svenskt Porträttgalleri XX.png|thumb|{{center|Thure de Thulstrup}}]]

'''Thure de Thulstrup''' (5. april 1848 – 9. jun 1930, [[Stockholm]], [[Švedska]]), rođen kao '''Bror Thure Thulstrup''',&lt;ref name=Hildebrand&gt;{{cite book|last=Hildebrand|first=Albin|title=Svenskt porträttgalleri|publisher=Tullberg|year=1901|volume=20|url=https://books.google.com/books?id=X70DAAAAYAAJ&amp;q=%22Thure+Thulstrup%22}}&lt;/ref&gt; bio je američki ilustrator poznat po radu na mnogim časopisima, uključujući tri decenije rada za ''[[Harper's Weekly]]''.&lt;ref name=DoLBp1&gt;''[[Dictionary of Literary Biography]]'' (online verzija), [http://www.bookrags.com/biography/thure-de-thulstrup-dlb/ Thure de Thulstrup], p.&amp;nbsp;1.&lt;/ref&gt; Thulstrup je uglavnom ilustrirao ratne prizore.

==Izvori==
{{Reflist|25em}}


==Vanjske veze==
{{stack|{{Commons category|Thure de Thulstrup}}}}
* {{Gutenberg author | id=Thulstrup,+Thure+de }}
* {{Internet Archive author |sname=Thulstrup}}


{{Authority control}}

{{Lifetime|1848|1930|Thulstrup, Thure de}}
[[Category:Švedski slikari]]
[[Category:Američki slikari]]</text>
      <sha1>sgl91zqsiho1sccukrurt8wcaa2s0s6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260049</id>
      <parentid>41260048</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T09:00:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vipz</username>
        <id>151311</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1136" xml:space="preserve">[[File:Bror Thure Thulstrup - from Svenskt Porträttgalleri XX.png|thumb|{{center|Thure de Thulstrup}}]]

'''Thure de Thulstrup''' (5. april 1848, [[Stockholm]], [[Švedska]] – 9. jun 1930, [[New York]], [[SAD]]), rođen kao '''Bror Thure Thulstrup''',&lt;ref name=Hildebrand&gt;{{cite book|last=Hildebrand|first=Albin|title=Svenskt porträttgalleri|publisher=Tullberg|year=1901|volume=20|url=https://books.google.com/books?id=X70DAAAAYAAJ&amp;q=%22Thure+Thulstrup%22}}&lt;/ref&gt; bio je američki ilustrator poznat po radu na mnogim časopisima, uključujući tri decenije rada za ''[[Harper's Weekly]]''.&lt;ref name=DoLBp1&gt;''[[Dictionary of Literary Biography]]'' (online verzija), [http://www.bookrags.com/biography/thure-de-thulstrup-dlb/ Thure de Thulstrup], p.&amp;nbsp;1.&lt;/ref&gt; Thulstrup je uglavnom ilustrirao ratne prizore.

==Izvori==
{{Reflist|25em}}


==Vanjske veze==
{{stack|{{Commons category|Thure de Thulstrup}}}}
* {{Gutenberg author | id=Thulstrup,+Thure+de }}
* {{Internet Archive author |sname=Thulstrup}}


{{Authority control}}

{{Lifetime|1848|1930|Thulstrup, Thure de}}
[[Category:Švedski slikari]]
[[Category:Američki slikari]]</text>
      <sha1>ip3xm7pdx7ryjbyh99b4q1iaphmodyb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Thure de Tulstrup</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4673181</id>
    <redirect title="Thure de Thulstrup" />
    <revision>
      <id>41260013</id>
      <timestamp>2022-07-24T21:49:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>OC Ripper</username>
        <id>94</id>
      </contributor>
      <comment>OC Ripper je premjestio stranicu [[Thure de Tulstrup]] na [[Thure de Thulstrup]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="34" xml:space="preserve">#PREUSMJERI [[Thure de Thulstrup]]</text>
      <sha1>naw5rfig34i24svmxb1ng4scv5p9uch</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ture de Tulstrup</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4673182</id>
    <redirect title="Thure de Thulstrup" />
    <revision>
      <id>41260014</id>
      <timestamp>2022-07-24T21:50:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>OC Ripper</username>
        <id>94</id>
      </contributor>
      <comment>Preusmjereno na [[Thure de Tulstrup]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33" xml:space="preserve">#PREUSMJERI [[Thure de Tulstrup]]</text>
      <sha1>5r92y3ohdzao44o7gdoovwoh53y1v0b</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260015</id>
      <parentid>41260014</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T21:51:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>OC Ripper</username>
        <id>94</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Smijenjeno odredište preusmjerenja sa [[Thure de Tulstrup]] na [[Thure de Thulstrup]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="34" xml:space="preserve">#PREUSMJERI [[Thure de Thulstrup]]</text>
      <sha1>naw5rfig34i24svmxb1ng4scv5p9uch</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bitka kod Šajloa</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4673183</id>
    <redirect title="Bitka kod Shiloha" />
    <revision>
      <id>41260016</id>
      <timestamp>2022-07-24T21:52:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>OC Ripper</username>
        <id>94</id>
      </contributor>
      <comment>Preusmjereno na [[Bitka kod Shiloha]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33" xml:space="preserve">#PREUSMJERI [[Bitka kod Shiloha]]</text>
      <sha1>op8p571oxaddm17era1r962u328a1w5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Shiloh, bitka kod</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4673184</id>
    <redirect title="Bitka kod Shiloha" />
    <revision>
      <id>41260017</id>
      <timestamp>2022-07-24T21:52:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>OC Ripper</username>
        <id>94</id>
      </contributor>
      <comment>Preusmjereno na [[Bitka kod Shiloha]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33" xml:space="preserve">#PREUSMJERI [[Bitka kod Shiloha]]</text>
      <sha1>op8p571oxaddm17era1r962u328a1w5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bitka kod Shiloha</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4673185</id>
    <revision>
      <id>41260018</id>
      <timestamp>2022-07-24T21:53:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>OC Ripper</username>
        <id>94</id>
      </contributor>
      <comment>preuzeto sa sr.wiki</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2424" xml:space="preserve">{{Infokutija vojni sukob
| bitka = Bitka kod Šajloa
| deo = [[Američki građanski rat]]
| slika = Thure_de_Thulstrup_-_Battle_of_Shiloh.jpg
| veličina_slike = 300p
| opis_slike = Bitka kod Šajloa
| datum = 6/7. april 1862.
| lokacija = [[Okrug Hardin (Tenesi)]]
| rezultat = Pobeda [[Unija (SAD)|Unije]] 
| strana1 = {{zas|SAD|1861}} [[Unija (SAD)|Unija]] 
| strana2 = {{zas|Konfederativne Američke Države|1861}} [[Konfederativne Američke Države|Konfederacija]]
| zapovednik1 = [[Julisiz Simpson Grant]]&lt;br&gt;[[Don Karlos Bjuel]]
| zapovednik2 = [[Albert Džonston]]
| jačina1 = 66.812
| jačina2 = 44.699
| gubici1 = 13.047{{sfn|Cunningham|2007|pp=422–24}}
| gubici2 = 10.699{{sfn|Cunningham|2007|pp=422}}
}}

'''Bitka kod Šajloa''' odigrala se 6/7. aprila 1862. godine između vojske [[Unija (SAD)|Severa]] i [[Konfederativne Američke Države|Juga]]. Bitka je deo [[Američki građanski rat|Američkog građanskog rata]] i završena je pobedom Severa.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;[[Vojna enciklopedija]], tom 9 (537)&lt;/ref&gt; 

Ova bitka je bila jedna od najkrvavijih u istoriji američkog građanskog rata (pored Getisburga i Bul Rana).

== Bitka ==
Armija [[Julisiz Simpson Grant|Julisiza Granta]] imala je 2 divizije u prvoj, 2 u drugoj liniji, 1 u rezervi i 1 na maršu ka glavnini. Položaj za odbranu bio je nepovoljan. Ujutro, 6. aprila 1862. godine armija Juga izvršila je iznenadni napad na Grantove položaje i u toku dana je potisla na svim frontovima. Krajem dana Grantu su pristigla pojačanja – divizija sa marša i [[Don Karlos Bjuel|Bjuelovi]] prednji delovi. Narednog dana Sever je izvršio protivnapad, povratio izgubljene položaje i prinudio protivnika na povlačenje ka [[Korint]]u.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; 

== Posledice ==
Gubici: Sever – oko 13 000, a Jug oko 11 000 ljudi.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

== Vidi još ==
* [[Američki građanski rat]]
* [[Crveni Zmaj (roman)|''Crveni Zmaj'' (roman)]]

== Reference ==
{{reflist|30em}}

== Izvori ==
* [[Vojna enciklopedija]], tom 9 (537)
* {{Cite book| ref=harv|author=Cunningham, O. Edward|title=Shiloh and the Western Campaign of 1862|url= | editor-last = Joiner | editor-first = Gary | editor-last2 = Smith | editor-first2 = Timothy |publisher=Savas Beatie|location=New York|year=2007|isbn=978-1-932714-27-2|pages=}}.

== Spoljašnje veze ==
{{Commonscat|Battle of Shiloh}}
{{Authority control}}

[[Kategorija:Bitke Američkog građanskog rata]]
[[Kategorija:1862]]</text>
      <sha1>rfv6bf5dzw27wxhxkhc8uvzn2ogqov6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Korisnik:Vanjaclawthorne/common.css</title>
    <ns>2</ns>
    <id>4673186</id>
    <revision>
      <id>41260051</id>
      <timestamp>2022-07-25T09:57:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vanjaclawthorne</username>
        <id>153074</id>
      </contributor>
      <comment>Nova stranica: @import url('https://fonts.googleapis.com/css2family=Noto+Sans+Mono:wght@600&amp;display=swap');  html, body {   font-family: 'Noto Sans Mono', monospace;   font-weight: 600; }  .mw-body-content {     font-size: 1.04em;        line-height: 1.6em;     letter-spacing: 0.025em;     word-spacing: 0.04em;     }  h1, h2, h3, h4, h5, .mw-body h1, .mw-body h2, .mw-body h3, .mw-body h4 {   font-family: 'Noto Sans Mono', monospace;   font-weight: 800;   border-bottom: none; }</comment>
      <model>css</model>
      <format>text/css</format>
      <text bytes="466" xml:space="preserve">@import url('https://fonts.googleapis.com/css2family=Noto+Sans+Mono:wght@600&amp;display=swap');

html, body {
  font-family: 'Noto Sans Mono', monospace;
  font-weight: 600;
}

.mw-body-content {
    font-size: 1.04em;   
    line-height: 1.6em;
    letter-spacing: 0.025em;
    word-spacing: 0.04em;    
}

h1, h2, h3, h4, h5, .mw-body h1, .mw-body h2, .mw-body h3, .mw-body h4 {
  font-family: 'Noto Sans Mono', monospace;
  font-weight: 800;
  border-bottom: none;
}</text>
      <sha1>n8ow4d4sghbrktn1netvha3tkf1qv22</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Drjenov</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4673187</id>
    <revision>
      <id>41260055</id>
      <timestamp>2022-07-25T11:33:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Akul59</username>
        <id>131397</id>
      </contributor>
      <comment>Nova stranica</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1418" xml:space="preserve">{{Naseljeno mesto u Slovačkoj
|mesto              = Drjenov
|originalni_naziv   = Drienov
|slika              = Mapdrienov.jpg
|opis_slike         =
|kraj               = [[Prešovski kraj|Prešovski]]
|okrug              = [[Okrug Prešov|Prešov]]
|populacija         = 2238&lt;ref name=&quot;populacija&quot; /&gt;
|nadm visina        = 219
|poštanski_kod      = 082 04
|pozivni_broj       = (+421) 51
|registarska_oznaka = PO
|gšir               = 48.873333
|gduž               = 21.270556
|popis              = 1.1.2021
}}
'''Drjenov''' ({{jez-svk|Drienov}}) je naseljeno mjesto u [[okrug Prešov|okrugu Prešov]], u [[Prešovski kraj|Prešovskom kraju]], [[Slovačka|Slovačka Republika]].

== Stanovništvo ==
Prema podacima o broju stanovnika iz 2021. godine naselje je imalo 2238 stanovnika.&lt;ref name=&quot;populacija&quot; /&gt;

== Reference ==
{{reflist|refs=
&lt;ref name=&quot;populacija&quot;&gt;{{Cite web |url=https://www.scitanie.sk/obyvatelia/zakladne-vysledky/pocet-obyvatelov/OK/SK0417/OB |title=Obyvatelia - Základné výsledky |language=sk |date= |website=www.scitanie.sk |publisher= Statistički zavod Republike Slovačke|access-date=2022-07-12}}&lt;/ref&gt;
}}

== Spoljašnje veze ==
* {{Commons category-inline|Drienov}}
* {{Zvanični veb-sajt}}
* [http://www.e-obce.sk/ Krajevi i okruzi u Slovačkoj] {{sk}}

{{klica-selo-Slovačka}}
{{Okrug Prešov}}
{{Normativna kontrola}}

[[Kategorija:Okrug Prešov]]
[[Kategorija:Prešovski kraj]]</text>
      <sha1>qygkubroluemlcmk1law3cdtkcgyudz</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>