Wikipedia suwiki https://su.wikipedia.org/wiki/Tepas MediaWiki 1.39.0-wmf.26 first-letter Média Husus Obrolan Pamaké Obrolan pamaké Wikipedia Obrolan Wikipedia Gambar Obrolan gambar MédiaWiki Obrolan MédiaWiki Citakan Obrolan citakan Pitulung Obrolan pitulung Kategori Obrolan kategori Portal Obrolan portal TimedText TimedText talk Modul Pembicaraan Modul Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk 0 35584 630802 498621 2022-08-29T00:53:32Z Kalle Perälahti 28566 wikitext text/x-wiki [[Gambar:KanyeWestAtNokiaTheater.jpg|thumb|right|200px|Kanye West (2006)]] '''Kanye Omari West''' anu leuwih dipikawanoh '''Kanye West''' babar di [[Chicago]], [[Illinois]], [[AS]], ping [[8 Juni]] [[1977]]<ref name="sumber1">[http://selebriti.kapanlagi.com/hollywood/k/kanye_west/ Kanye West](diakses 26 November 2011)</ref>. Manéhna nyaéta saurang ''penyanyi'' Rap jeung [[R&B]] sakaligus produser rékaman anu asalna ti [[Amerika]] anu geus genep kali meunangkeun hadiah Grammy Award dina opat katégori. Studio rékaman anu munggaran dibangun nyaéta [[Roc-A-Fella Records]]<ref name="sumber1" />. Kolotna West pipirakan nalika umurna tilu taun<ref name="sumber2">[http://www.biography.com/people/kanye-west-362922 Kanye West biography](dikases 26 November 2011)</ref>.Satuluyna manéhna pindah ka [[Chichago]] beulah kidul bareng jeung indungna saurang Profesor Basa [[Inggris]] ari dina mangsa musim panas bareng jeung bapana saurang [[fotografer]] anu satuluyna diangkat jadi konsélor Gereja<ref name="sumber2" />. West mangrupa lulusan ti [[Polaris High School]] jeung lulus sataun ti sakola seni di [[Chicago State University]]<ref name="sumber2" />. Sabada osok ngamusik rap jeung digawé jeung artis lokal, manéhna pindah ka [[New York]] taun [[2001]] sangkan leuwih konséntrasi kana karir musikna<ref name="sumber2" />.Sabada kitu jeung Jay-Z ngajak manéhnapikeun nyieun lagu-lagu dina albumna ''The Blueprint'', anu bisa kajual leuwih ti 420,000 siki di minggu munggaran<ref name="sumber2" />.West satuluyna milih jalan pikeun usaha sorangan pikeun nyieun lagu ti artis-artis kaasup rapper [[Ludacris]] jeung penyanyi [[Beyonce]]<ref name="sumber2" />. ==Karya-Karya== ===Album=== :''Studio albums''<ref name="sumber1" /> :''The College Dropout'' [[2004]]<ref name="sumber1" /> :''Late Registration'' [[2005]]<ref name="sumber1" /> :''Graduation'' [[2007]]<ref name="sumber1" /> :''808s & Heartbreak'' [[2008]]<ref name="sumber1" /> :''Label: Roc-A-Fella, Def Jam''<ref name="sumber1" /> :''My Beautiful Dark Twisted Fantasy'' [[2010]]<ref name="sumber1" /> ===Mixtapes=== :''Get Well Soon'' [[2003]]<ref name="sumber1" /> :''Can't Tell Me Nothing: The Official Mixtape'' [[2007]]<ref name="sumber1" /> :''Live At Coachella'' [[2011]]<ref name="sumber1" /> ===Lagu Singles=== :''Through the Wire'' (2003)<ref name="sumber1" /> :''All Falls Down'' bareng jeung [[Syleena Johnson]] [[2004]]<ref name="sumber1" /> :''Jesus Walks'' [[2004]]<ref name="sumber1" /> :''The New Workout Plan'' [[2004]]<ref name="sumber1" /> :''Diamonds from Sierra Leone'' [[2005]]<ref name="sumber1" /> :''Gold Digger'' [[2005]]<ref name="sumber1" /> :''Heard 'Em Say'' bareng jeung [[Adam Levine]] [[2005]]<ref name="sumber1" /> :''Touch the Sky'' bareng jeung [[Lupe Fiasco]] [[2006]]<ref name="sumber1" /> :''Drive Slow'' bareng jeung [[T.I.]], [[Paul Wall]] jeung [[GLC]] [[2006]]<ref name="sumber1" /> :''Can't Tell Me Nothing'' [[2007]]<ref name="sumber1" /> :''Stronger'' [[2007]]<ref name="sumber1" /> :''Good Life'' [[bareng jeung T-Pain]] [[2007]]<ref name="sumber1" /> :''Flashing Lights'' bareng jeung [[Dwele]] [[2007]]<ref name="sumber1" /> :''Homecoming'' bareng jeung [[Chris Martin]] [[2008]]<ref name="sumber1" /> :''Love Lockdown'' [[2008]]<ref name="sumber1" /> :''Heartless'' [[2008]]<ref name="sumber1" /> :''Amazing bareng jeung'' [[Young Jeezy]] [[2009]]<ref name="sumber1" /> :''Paranoid'' bareng jeung [[Mr Hudson]] [[2009]]<ref name="sumber1" /> :''Power'' bareng jeung [[Dwele]] [[2010]]<ref name="sumber1" /> :''Monster'' bareng jeung [[Jay-Z]], [[Rick Ross]], [[Bon Iver]] sarta [[Nicki Minaj]] [[2010]]<ref name="sumber1" /> :''Runaway'' bareng jeung [[Pusha T]] [[2010]]<ref name="sumber1" /> :''HoAoM'' bareng jeung [[Jay-Z]] [[2011]]<ref name="sumber1" /> :''All of the Lights'' bareng jeung [[Rihanna]] [[2011]]<ref name="sumber1" /> ==Referensi== {{reflist}} {{pondok}} [[Kategori:Artis]] [[Kategori:Rapper]] [[Kategori:Produser musik]] k4x1om9xoaozmfzp29l4qowz567e0ho 0 50648 630814 629374 2022-08-29T08:10:03Z Matsievsky 28571 /* Sasaingan di Dunya Katilu */ wikitext text/x-wiki {{Other uses}} [[Gambar:Reagan and Gorbachev hold discussions.jpg|thumb|300px|[[Presiden Amérika Sarikat|Presiden AS]] [[Ronald Reagan]] (kiri) jeung [[Sekretaris Jenderal Partei Komunis Uni Soviét|Sekretaris Jenderal Soviét]] [[Mikhail Gorbachev]], papanggih di [[Jenewa]] dina taun 1985.]] '''Perang Tiis''' ({{lang-en|Cold War}}, {{lang-ru|холо́дная война́, kholodnaya voyna}}, 1947–1991) nyaéta sesebutan kana ayana kategangan [[politik]] jeung [[militer]] antara [[Dunya Kulon]], nu dipimpin ku [[Amérika Sarikat]] jeung sekutu [[NATO]], ngalawan [[Dunya Kadua|Dunya Komunis]], nu dipimpin ku [[Uni Soviét]] jeung sekutu nagara-[[nagara satelit]]na. Kajadian ieu dimimitian ku kajayaan [[Sekutu Perang Dunya II|Sekutu]] dina ngéléhkeun [[Jerman Nazi]] dina [[Perang Dunya II]], nu nyésakeun [[Amérika Sarikat]] jeung [[Uni Soviét]] nu jadi dua [[nagara adidaya]] di dunya ku bédana idéologi, ékonomi, jeung militer nu gedé. Uni Soviét, babarengan jeung nagara-nagara di [[Éropa Wétan]] nu dijajahna, [[Blok Wétan]]. Prosés pamulihan saanggeusna perang di [[Éropa Kulon]] difasilitasan ku program [[Rencana Marshall]] [[Amérika Sarikat]], jeung pikeun nandingana, [[Uni Soviét]] ogé nyieun [[Comecon|COMECON]] babarengan jeung sekutu Wétanna. Amérika Sarikat nyieun aliansi militer [[NATO]] dina taun 1949, sadengkeun Uni Soviét ogé nyieun [[Pakta Warsawa]] dina taun 1955. Sababarah nagara milihan pikeun milu kana salah sahiji ti dua nagara adidaya ieu,sadengkeun nu lainna milih pikeun tetep nétral ku dijieunna [[Gerakan Non-Blok]] Kajadian ieu diaranan Perang Tiis ku sabab dua pihak can pernah miluan dina aksi militer sacara nyaan, ngan masing-masing pihak mibanda [[senjata nuklir]] nu bisa ngakibatkeun kahancuran nu gedé. Perang Tiis ogé ngabalukarkeun kategangan nu kacida nu dina ahirna ngabalukarkeun ayana konflik militer régional saperti [[Blokade Berlin]] (1948–1949), [[Perang Korea]] (1950–1953), [[Krisis Suéz]] (1956), [[Krisis Berlin 1961]], [[Krisis Rudal Kuba]] (1962), [[Perang Viétnam]] (1959–1975), [[Perang Yom Kippur]] (1973), [[Perang Afganistan]] (1979–1989), jeung panembakan [[Korean Air Penerbangan 007|''Korean Air Penerbangan 007'']] ku Soviét (1983). Alih-alih miluan dina konflik ku cara nyata, kadua pihak lolombaan ngaléwatan koalisi militer, payebaran idéologi jeung pangaruh, méré bantuan ka [[nagara klien]], [[spionaseuu|spionaseu]], kampanyeu propaganda sacara gedé-gedéan, [[perlombaan senjata|perlombaan nuklir]], ngélég nagara-nagara netral, saingan di perlombaan olahraga internasional, jeung kompetisi téhnologi seperti [[Perlombaan Angkasa]]. AS jeung Uni Soviét ogé saingan dina rupa-rupa [[perang proksi]]; di [[Amérika Latin]] jeung [[Asia Tenggara]], Uni Soviét ngabantuan [[révolusi komunis]] nu ditentang ku sababaraha nagara-nagara Kulon, Amérika Sarikat mikir pikeun supaya kumaha teu kajadian ngeunaan éta ku cara pangiriman tentara jeung peperangan. Dina rangka ngaleutikan résiko [[perang nuklir]], kadua pihak paheut nyieun panglanyah ''[[détente]]'' dina taun 1970-an pikeun ngurangan kaharénghéngan politik. [[Perang Tiis (1979–1985)|Dina taun 1980-an]], Amérika Sarikat ningkatkeun deui [[Doktrin Reagan|tekanan diplomatik, militer, jeung ékonomi]] ka Uni Soviét dina waktuna nagara komunis éta keur aya dina kamiskinan [[Era Stagnasi|stagnasi perékonomian]]. Dina pertengahan 1980-an, présidén Soviét nu anyar , [[Mikhail Gorbachev]], méré nyaho ngeunaan kabijakan réformasi liberalisasi ''[[perestroika]]'' ("rékonstruksi, réorganisasi", 1987) jeung ''[[glasnost]]'' ("keterbukaan", [[ca.]] 1985). Kabijakan ieu ngabalukarkeun Soviét jeung nagara-nagara satelitna dilanda ku [[Révolusi 1989|gelombang Révolusi]] damai nu diengpikeun ku [[Bubaran Uni Soviét|runtuhna Uni Soviét]] dina taun 1991, jeung dina ahirna nyésakeun Amérika Sarikat nu jadi hiji-hijina kakuatan militer nu pantohagana di dunya. Perang Tiis jeung rupa-rupa kajadian nu séjénna ngabalukarkeun akibat nu gedé ka dunya jeung sok disebutkeun dina budaya populér, khususna dina média nu némbongkeun téma [[spionaseuu|spionaseu]] jeung ancaman perang [[nuklir]]. == Asal istilah == Dina ahir [[Perang Dunya II]], panulis jeung jurnalis Inggris [[George Orwell]] maké istilah ''perang Tiis'' nu jadi istilah umum dina éséyna nu judulna "[[You and the Atomic Bomb|''You and the Atomic Bomb'']]" (Anjeun jeung Bom Atom), nu diterbitkan ku surat kabar Inggris, ''[[Tribune (majalah)|Tribune]]'', dina tanggal 19 Oktober 1945. Ésai éta ngagambarkeun Dunya nu hirup disingsieunan ku [[perang nuklir]]. Orwell nulis: :"Salila opat puluh atawa lima puluh taun ayeuna, Mr. [[H. G. Wells]] jeung nu lianna ngingetan urang yén manusa bakal aya dina bahaya, ngancurkeun sorangan ku senjatana sorangan, nyésakeun sireum atawa sababaraha kelompok spésiés lianna pikeun nyokot alih. Saha baé nu geus mempo kaancuran di dayeuh-dayeuh di [[Jerman]] bakal mikir yén gagasan ieu sahenteuna asup kana akal. Namung, lamun nempo Dunya sacara kabéh, kajadian sababaraha dekade ieu teu asup ka arah anarki, namun ka arah diayakeuna deui perbudakan. Urang sigana teu ka arah ngaruksak umum, tapi ka jaman perbudakan kuno nu sieun. Téori [[James Burnham]] geus loba dibahas, namun saeutik ti jalma teu acan nanggepan nu jadi implikasi idéologi. Jenis pandangan ka Dunya, jenis kayakinan, jeung struktur sosial mungkin bakal nguasaan nagara nu teu kaéléhkeun jeung ngaluruskeun dina "perang Tiis" permanén jeungbtatanggana."<ref>Orwell, "[http://tmh.floonet.net/articles/abombs.html You and the Atomic Bomb]", ''Tribune'' October 19, 1945</ref> Dina ''The Observer'' édisi 10 Maret 1946, Orwell nulis yén "saenggeus konferensi Moskow Désémber kamari, Rusia majukeun 'perang Tiis' ka [[Britania]] jeung [[Imperium Britania]]."<ref>Orwell, George, ''The Observer'', March 10, 1946</ref> Istilah nu dipaké pikeun ngagambarkeun kategangan [[géopulitik]] antara [[Uni Soviét]] jeung [[nagara satelit]]na jeung Amérika Sarikat jeung sekutu Éropa Kulon-na saenggeus [[Perang Dunya II]] dimimitian ku [[Bernard Baruch]], saurang ahli piduiteun Amérika jeung panaaséhat présidén.<ref>{{Harvnb|Gaddis|2005|p=54}}</ref> Dina salah sahiji pidato di [[South Carolina]] dina tanggal 16 April 1947,<ref>{{cite news|first=William|last=Safire|url=http://www.iht.com/articles/2006/10/01/news/edsafire.php|title=Islamofascism Anyone?|work=The New York Times|publisher=[[The New York Times Company]]|date=October 1, 2006|accessdate=December 25, 2008|archiveurl=http://web.archive.org/web/20061022172712/http://www.iht.com/articles/2006/10/01/news/edsafire.php|archivedate=October 22, 2006}}</ref> Ceuk Baruch : "Urang ulah katipu: poé ieu urang aya di tengah-tengah perang Tiis."<ref>'[http://www.history.com/this-day-in-history/bernard-baruch-coins-the-term-cold-war Bernard Baruch coins the term "Cold War"]', history.com, April 16, 1947. Retrieved on July 2, 2008.</ref> Salah sahiji réporter jeung kolumnis surat kabar nu arana [[Walter Lippmann]] ngajabarkeun penjelasan nu sakitu panjang lebarna ngeunaan Perang Tiis dina bukuna nu judulna ''The Cold War'', waktu ditanya dina taun 1947 ngeunaan sumber istilah "perang Tiis", manéhna nyebutkeun istilah éta ngarujuk dina istilah Perancis ti taun 1930-an, ''la guerre froide''.<ref>[[Strobe Talbott]]: ''The Great Experiment: The Story of Ancient Empires, Modern States, and the Quest for a Global Nation'' (2009) p.441 n.3; Lippmann's own book is {{cite book|url=http://books.google.com/?id=Ydc3AAAAIAAJ&q=walter+lippmann+cold+war&dq=walter+lippmann+cold+war|author=Lippmann, Walter|title=The Cold War|accessdate=Séptémber 2, 2008|publisher=Harper|year=1947}}</ref> ==Sabab kajadian == {{main|Mimiti Perang Tiis}} {{see|Kasieunan Beureum|Permainan Besar}} [[Gambar:American troops in Vladivostok 1918 HD-SN-99-02013.JPEG|thumb|right|Pasukan Amérika di [[Vladivostok]], Agustus 1918, salila [[Intervensi Sekutu dina Perang Saudara Rusia|intervensi Sekutu]] dina [[Perang Saudara Rusia]].]] Aya perdebatan dina golongan para [[sejarawan]] ngeunaan titik awal ti Perang Tiis. Loba ti golongan sejarawan mibanda pendapat yén Perang Tiis dikeureuyeh saenggeus Perang Dunya II engpikeun, nu lainna ogé mibanda pendapat yén Perang Tiis dipaju dina ahir [[Perang Dunya I]], sanajan kategangan antara [[Kekaisaran Rusia]], nagara-nagara Éropa lainna, jeung Amérika Sarikat geus aya dina pertengahan abad ka-19.<ref name="Gaddis"/> [[Révolusi Oktober|Révolusi Bolshevik]] di [[Rusia]] dina taun 1917 (diiluan ku panarikan mundur pasukana ti Perang Dunya I), mengakibatkan Soviét Rusia terisolasi ti diplomasi internasional.<ref name="lee">{{Harvnb|Lee|1999|p=57}}</ref> Pamingpin [[Vladimir Lenin]] ngomong yén Uni Soviét "dikepung ku para kapitalis nu mumusuhan", jeung mandang diplomasi sebagai senjata pikeun ngajauhkeun Soviét ti musuh, dimimitian ku [[Komintern]] Soviét, nu ngagoakkeun pergolakan Révolusioner di luar Soviét.<ref name="Palmieri34">{{Harvnb|Palmieri|1989|p=62}}</ref> Pamingpin Soviét [[Joseph Stalin]], nu nganggep [[Uni Soviét]] sebagai salah sahiji "kapuloan sosialis", nyatakeun yén Uni Soviét kudu mandang "dominasi kapitalis ayeuna kudu digantikan ku dominasi sosialis."<ref name="tucker46">{{Harvnb|Tucker|1992|p=46}}</ref> Dina awal 1925, [[Stalin]] nyieun pernyataan yén manéhna mandang pulitik internasional sebagai salah sahiji dunya bipolar di mana Uni Soviét bakal narik nagara-nagara liana ke arah sosialisme jeung nagara-nagara kapitalis ogé bakal narik nagara-nagara lian ka arah [[kapitalismeuu]], sadengkeun dunya keur aya dina périodeu "stabilisasi sementara kapitalismeu" saméméh rubuhna.<ref name="tucker47">{{Harvnb|Tucker|1992|pp=47–8}}</ref> Rupa-rupa kajadian saméméh Perang Dunya Kadua némbongkeun ayana silih teu percaya jeung curiga dina kakuatan Kulon jeung Uni Soviét, teu leupas ti filosofi umum partéy [[Bolshevik]] nu dijieun pikeun ngalawan kapitalismeu.<ref name = "Halliday">{{Harvnb|Halliday|2001|p=2e}}</ref> Ada dukungan ti Kulon ka [[gerakan Bodas]] anti-Bolshevik dina [[Perang Saudara Rusia]],<ref name = "Gaddis">{{Harvnb|Gaddis|1990|p=57}}</ref> pemberian dana ku Uni Soviét ka pekerja pemberontak Britania dina taun 1926 ngabalukarkeun [[Britania Raya]] memutuskan hubungan dengan Uni Soviét,<ref name="tucker74">{{Harvnb|Tucker|1992|p=74}}</ref> deklarasi Stalin taun 1927 pikeun hirup berdampingan sacara damai dengan nagara-nagara kapitalis diurungkan,<ref name="tucker75">{{Harvnb|Tucker|1992|p=75}}</ref> tuduhan ayana konspirasi dina [[Peradilan Shakhty]] taun 1928 nu direncanakeun ku Britania jeung Perancis ngabalukarkeun kudéta,<ref name="tucker98">{{Harvnb|Tucker|1992|p=98}}</ref> penolakan Amérika pikeun mengakui Uni Soviét hingga taun 1933,<ref name = "LaFeber 1991">{{Harvnb|LaFeber|1991|pp=194–197}}</ref> jeung [[Stalieusme]] [[Peradilan Moskow]] pikeun kasus [[Pembersihan Gedé-Gedéan]], sarta tuduhan atas ayana spionaseu ti Britania, Perancis, jeung [[Jerman Nazi]] mangrupa kajadian-kajadian nu nukangan Perang Tiis.<ref>{{cite book|author=Tim Tzouliadis|title=The Forsaken|publisher=The Penguin Press|isbn=978-1-59420-168-4}}</ref> Keur waktuna Tentara Jerman [[Operasi Barbarossa|menginvasi Uni Soviét]] dina bulan Juni 1941, Sekutu nyokot kauntungan ti front anyar ieu jeung milih pikeun ngabantuan Uni Soviét. Britania nandatanganan persekutuan formal jeung Amérika Sarikat nyieun kasepakatan informal jeung Soviét. Dina waktuna perang, Amérika Sarikat méré fasilitaa Britania jeung Soviét liwat program [[Lend-Lease]] na.<ref>George C. Herring Jr., ''Aid to Russia, 1941–1946: Strategy, Diplomacy, the Origins of the Cold War'' (Columbia University Press, 1973).</ref> Kumaha waé ogé, Stalin tetep neundeun rasa curiga kana kadua nagara éta jeung percaya yén Britania jeung Amérika Sarikat kong-kalingkong pikeun muguhkeunna yén Soviét bakal nanggung beban panggedéna dina perang ngalawan Jerman Nazi. Ceuk pandangana ieu, Sekutu Kulon ngahaja ngundur waktu pikeun muka front anti-Jerman kadua nu tujuanna pikeun beraksi di waktu-waktu ahir jeung diteruskeun nyieun panganggeusan damai. Jadi, persepsi Soviét ka dunya Kulon ngabalukarkeun ayana arus kategangan jeung permusuhan jeung pihak [[Sekutu Perang Dunya I|Sekutu]].<ref>{{Harvnb|Gaddis|1990|pp=151–153}}</ref> == Ahir Perang Dunya II (1945–1947) == === Konferensi pasca-perang di Éropa === [[Gambar:Yalta summit 1945 with Churchill, Roosevelt, Stalin.jpg|thumb|right| "[[Sekutu Perang Dunya II|Tiga Besar]]" di Konferensi Yalta: [[Winston Churchill]], [[Franklin D. Roosevelt]] jeung [[Joseph Stalin]], 1945.]] {{see|Konferensi Teheran|Konferensi Yalta}} Saenggeus perang, Sekutu manggih mupakat ngeunaan pembagéan jeung pangukuhan tapel wates di Éropa.<ref name="Gaddis13-23">{{Harvnb|Gaddis|2005|pp=13–23}}</ref> Masing-masing pihak mibanda ide-ide nu berbéda ngeunaan pembentukan jeung pemeliharaan kaamanan dunya pasca-perang.<ref name="Gaddis13-23" /> Sekutu Kulon hayang sistem kaamanan ku cara nyieun salega-legana Pamaréntahan démokrasi, nu ngamungkinkeun nagara-nagara pikeun ngaréngsékeun konflik sacara damai melalui [[organisasi internasional]].<ref>{{Harvnb|Gaddis|1990|p=156}}</ref> Ngemutan sejarah invasi nu sok dikeureuyeuh ka Rusia,<ref>{{Harvnb|Gaddis|2005|p=7}}</ref> jeung deui gedénya [[Korban Perang Dunya II di Uni Soviét|jumlah korban nu maot]] (dikira kira 27 juta) jeung kaancuran Uni Soviét nu ngeureuyeuh waé saréngséna Perang Dunya II,<ref>"[http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4530565.stm Leaders mourn Soviét wartime dead]", BBC News, May 9, 2005. Retrieved on July 2, 2008.</ref> Uni Soviét nyieun rupa-rupa usaha pikeun ningkatkeun kaamanan ku cara ngadominasi urusan dina negeri nagara-nagara nu babatesan jeung manéhna.<ref name="Gaddis13-23" /><ref>{{Harvnb|Gaddis|1990|p=176}}</ref> Sekutu Kulon ogé mibanda pendapat sorangan ngeunaan visi maranéhna kana kaayaan Dunya saréngséna perang. Tujuan Roosevelt - kajayaan militer di Éropa jeung Asia, pencapéian supreémasi ékonomi global Amérika nu ngéléhkeun [[Imperium Britania]], jeung menciptakan salah sahiji organisasi perdamaian dunya - leuwih bersifat global dibandingkan dengan Churcill, nu visinya berfokus pikeun mengamankan kontrol atas [[Laut Tengah]], memastikan keberlangsungan Imperium Britania, jeung memerdekakan nagara-nagara [[Éropa Wétan]] pikeun jadikana sebagai [[Nagara pennuga|pennuga]] antara Soviét jeung Britania Raya.<ref Name=Plokhy>{{Harvnb|Plokhy|2010|p=}}</ref> Dina pandangan Amérika, Stalin dianggep sebagai salah sahiji sekutu potensial pikeun mencapai tujuan maranéhna, sadengkeun dina pandangan Britania, Stalin dianggep ancaman panggedéna dina pencapéian agénda maranéhna. Ku diicingana lolobana ti nagara-nagara Éropa Wétan ku Soviét, Stalin aya dina pihak nu untung jeung kadua pamingpin Kulon silih sasaingan pikeun memperku dukungana. Perbédaan visi antara Roosevelt jeung Churchill ngabalukarkeun kadua pihak ngalakukeun negosiasi sacara terpisah dengan Stalin. Dina bulan Oktober 1944, Churcill ngalakukeun perjalanan ke [[Moskow]] jeung paheut pikeun ngabagi [[Balkan]] berdasarkan pangaruh masing-masing, jeung teu lila kemudian, di [[Yalta]], Roosevelt ogé nandatanganan kamupakatan terpisah dengan Stalin ngeunaan masalah Asia jeung nolak pikeun ngadukung Churcill dina isu jeung Reparasi [[Polandia]].<ref Name=Plokhy/> [[Gambar:Map-Germany-1945.svg|thumb|[[Zona Jajahan Sekutu di Jerman]] pasca-perang.]] Negosiasi leuwih lanjut antara Soviét jeung Sekutu sahubungan jeung kasaimbangan dunya saenggeus perang dina [[Konferensi Yalta]] dina bulan Februari 1945, sanajan konferensi ieu ogé gagal nepi ka konsesus ngeunaan kerangka kerja saenggeusperang di Éropa.<ref name="Gaddis21">{{Harvnb|Gaddis|2005|p=21}}</ref> Dina bulan April 1945, Churcill jeung présidén Amérika Sarikat nu anyar , [[Harry S. Truman]], paheut pikeun ngalawan kaputusan Soviét nu méré bantuan ka Pamaréntahan Lublin, saingan [[Pamaréntahan Polandia di pengasingan]] nu dikontrol ku Soviét.<ref>{{Harvnb|Zubok|1996|p=94}}</ref> Saenggeus [[Ahir Perang Dunya II|kemenangan Sekutu]] dina bulan Mei 1945, Soviét sacara épéktip maju ngadumukan Éropa Wétan,<ref name="Gaddis21" /> sadengkeun pasukan Amérika Sarikat jeung Sekutu Kulon kukuh di [[Éropa Kulon]]. Di wilayah Jerman nu diicingan Sekutu, Uni Soviét, Amérika Sarikat, Britania Raya jeung [[Perancis]] nyieun [[Jajahan Sekutu di Jerman|zona Jajahan]] jeung nyieun kerangka kerja pikeun ngabagi wilayah-wilayah éta jadi opat zona Jajahan.<ref>{{Harvnb|Gaddis|2005|p=22}}</ref> [[Konferensi PBB ngeunaan Organisasi Internasional|Konferensi Sekutu dina taun 1945]] di [[San Francisco]] ngahasilkeun kaputusan ngeunaan pendirian organisasi PBB multi-nasional pikeun memelihara perdamaian dunya, namun kapasitas panegakanna ku [[Déwan Kaamanan PBB|Dewan Kaamanan]] sacara épéktip dilumpuhkeun ku kabisa anggotana pikeun maké [[hak veto]].<ref>{{Harvnb|Bourantonis|1996|p=130}}</ref> Ku sebab itu, PBB dina dasarnya diubah jadi salah sahiji forum aktif pikeun tukeur retorika polemik, jeung Soviét dianggep sacara eksklusif sebagai tribun [[propaganda]].<ref>{{Harvnb|Garthoff|1994|p=401}}</ref> === Konferensi Potsdam jeung kaéléhan Jepang === [[Gambar:L to R, British Prime Mieuster Winston Churchill, President Harry S. Truman, and Soviét leader Josef Stalin in the... - NARA - 198958.jpg|thumb|[[Winston Churchill]], [[Harry S. Truman]] jeung [[Joseph Stalin]] di [[Konferensi Potsdam]], 1945.|pra=Special:FilePath/L_to_R,_British_Prime_Mieuster_Winston_Churchill,_President_Harry_S._Truman,_and_Soviét_leader_Josef_Stalin_in_the..._-_NARA_-_198958.jpg]] {{see|Konferensi Potsdam|Menyerahnya Jepang}} Dina [[Konferensi Potsdam]], nu dikeureuyeuh dina ahir Juli saenggeus ngarasa éléhna Jerman, perbédaan serius terkait dengan perkembangan masa depan Jerman jeung Éropa Wétan.<ref name = "Byrd">{{cite encyclopedia|author=Byrd, Peter|editor=McLean, Iain; McMillan, Alistair|encyclopedia=The concise Oxford dictionary of politics|title=Cold War (entire chapter)|url=http://books.google.com/?id=xLbEHQAACAAJ|accessdate=June 16, 2008|year=2003|publisher=Oxford University Press|isbn=0-19-280276-3|ref=harv}}</ref> Selain itu, jumlah partisipan perang jeung perbédaan kebiasaan dijadikeun alasan ku satu sama lianna pikeun mengkonfirmasi kecurigaan maranéhna ngeunaan niat bermusuhan jeung mempertahankan kubu maranéhna masing-masing.<ref>Alan Wood, p. 62</ref> Dina konferensi ieu, Truman mérétahu Stalin yén Amérika Sarikat mibanda senjata anyar nu kuat.<ref name="Gaddis25" /> Stalin nyangka Amérika Sarikat keur ngembangkeun [[bom atum]], jeung ngingetan sasaran Amérika Sarikat kamungkinan saingan Soviét, nyaéta [[Jepang]], Stalin nanggepan hal éta ku sikep tenang. Stalin ngomong mun manéhna ngarasa bagja ku warta éta jeung nyatakeun kahayangna yén senjata éta bakal dipaké pikeun ngalawan Jepang.<ref name="Gaddis25">{{Harvnb|Gaddis|2005|pp=25–26}}</ref> Satu minggu saenggeus berahirnya Konferensi Potsdam, Amérika Sarikat [[Serangan bom atom di Hiroshima jeung Nagasaki|membom Hiroshima jeung Nagasaki]]. Teu lila saenggeus serangan, Stalin protés ka para petinggi Amérika Sarikat ku sabab leutikna bagéan [[Padumukan Sekutu atas Jepang|Jepang nu diicingan Sekutu]] nu ditawarkeun ku présidén Truman ka Soviét.<ref>{{Harvnb|LaFeber|2002|p=28}}</ref> === Awal Blok Wétan === {{See|Blok Wétan}} [[Gambar:EasternBloc BorderChange38-48.svg|right|thumb|Perubahan wilayah pasca-perang di [[Éropa Wétan]] jeung pembentukan [[Blok Wétan]], nu dijuluki "Tirai Beusi".]] Dina awal Perang Dunya II, Uni Soviét meletakkan dasar bagi terbentuknya [[Blok Wétan]] ku cara nyaplok langsung sababaraha nagara saperti [[Republik Sosialis Soviét]], nu awalna dibérékeun ka Soviét ku [[Jerman Nazi]] dina [[Pakta Molotov-Ribbentrop]]. Wilayah ieu kaasup Polandia bagéan Wétan (terus dipisahkeun jadi [[Wilayah Polandia nu dicaplok ku Uni Soviét|dua nagara Soviét nu béda]]),<ref name="wettig20">{{Harvnb|Wettig|2008|p=21}}</ref><ref name="senn">Senn, Alfred Erich, ''Lithuania 1940 : revolution from above'', Amsterdam, New York, Rodopi, 2007 ISBN 978-90-420-2225-6</ref> [[Estonia]] (nu kemudian jadi [[Republik Sosialis Soviét Estonia|RSS Estonia]]),<ref name="stalinswars43">{{Harvnb|Roberts|2006|p=43}}</ref> [[Latvia]] (jadi [[Republik Sosialis Soviét Latvia|RSS Latvia]]),<ref name="wettig20"/><ref name="senn"/> [[Lithuania]] (jadi [[Republik Sosialis Soviét Lituania|RSS Lithuania]]),<ref name="wettig20"/><ref name="senn"/> bagéan Wétan [[Finlandia]] (jadi [[Republik Sosialis Soviét Karelo-Finlandia|RSS Karelo-Finlandia]]), jeung [[Rumania]] Wétan (nu jadi [[Republik Sosialis Soviét Moldavia|RSS Moldavia]]).<ref name="stalinswars55">{{Harvnb|Roberts|2006|p=55}}</ref><ref name="shirer794">{{Harvnb|Shirer|1990|p=794}}</ref> Wilayah Éropa Wétan nu dibébaskeun ti Nazi jeung diicingan ku pasukan Soviét salajengna ogé ditambahkeun ka Blok Wétan ku cara ngarobahna jadi [[nagara satelit]],<ref name = "Schmitz" /> nagara-nagara ieu di antarana [[Jerman Wétan]],<ref name="wettig96">{{Harvnb|Wettig|2008|pp=96–100}}</ref> [[Republik Rakyat Polandia]], [[Republik Rakyat Bulgaria]], [[Republik Rakyat Hongaria]],<ref name="dijk">van Dijk, Ruud, ''Encyclopedia of the Cold War, Volume 1'', p. 200. Taylor & Francis, 2008. ISBN 0-415-97515-8</ref> [[Republik Sosialis Cekoslowakia]],<ref>{{Harvnb|Grenville|2005|pp=370–71}}</ref> [[Republik Rakyat Romania]], jeung [[Republik Rakyat Albania]].<ref name="cook17">{{Harvnb|Cook|2001|p=17}}</ref> Rézim Soviét nu bijil di nagara-nagara Blok Wétan ngadopsi sistem [[ékonomi komando]] Soviét wungkul, manéhna ogé ngadopsimétodeubrutal nu dipaké ku [[Joseph Stalin]] jeung polisi rusiah Soviét pikeun neken oposisi nu nyata jeung poténsial.<ref name="roht83">{{Harvnb|Roht-Arriaza|1995|p=83}}</ref> Di Asia, [[Tentara Beureum]] geus ngabanjiran [[Manchuria]] dina bulan-bulan ahir perang, jeung ngeureuyeuh pikeun nyicingan bagéan besar wilayah [[Korea]] bagéan Kalér.<ref>{{Harvnb|Gaddis|2005|p=40}}</ref> Sebagai bagéan ti konsolidasi kontrol Stalin atas Blok Wétan, [[NKVD]], nu dipimpin ku [[Lavrentiy Beria]], ngawasan dijieunna sistem polisi rusiah nu bergaya Soviét di Blok Wétan pikeun ngabasmi perlawanan anti-komunis.<ref name="Gaddis 2005, p. 34"/> Lamun aya saeutik waé sumanget kemerdekaan di nagara-nagara Blok Wétan, maranéhna nu miluan bakal disingkirkeun ti kakuasaan, diadilan, dipenjarakeun, jeung dina sababaraha kasus, diéksékusi.<ref name="Gaddis 2005, p. 100">{{Harvnb|Gaddis|2005|p=100}}</ref> [[Perdana Menteri Britania Raya]] [[Winston Churchill]] khawatir yén jumlah besar pasukan Soviét nu di Éropa dina ahir perang, jeung persepsi yén pamingpin Soviét Joseph Stalin teu bisa diandelkeun, bakal ngabalukarkeun anceman ka [[Éropa Kulon]].<ref name="Telegraph">Fenton, Ben. "[http://web.archive.org/web/20080528222149/http://www.telegraph.co.uk/htmlContent.jhtml?html=/archive/1998/10/01/nwar101.html The secret strategy to launch attack on Red Army]", telegraph.co.uk, October 1, 1998. Retrieved July 23, 2008.</ref> Dina bulan April-Mei 1945, [[Kementerian Perang Churcill|Kabinét Perang Britania Raya]] mengembangkan salah sahiji rencana operasi pikeun "memaksakan kehendak Amérika Sarikat jeung Imperium Britania ka Rusia".<ref>{{cite web | last = British War Cabinet, Joint Planning Staff, Public Record Office, CAB 120/691/109040 / 002 | date = August 11, 1945 | url = http://www.history.neu.edu/PRO2/ | title = Operation Unthinkable: 'Russia: Threat to Western Civilization' | format = online photocopy | publisher = Department of History, Northeastern University | accessdate =June 28, 2008 | archiveurl = http://web.archive.org/web/20080706093010/http://www.history.neu.edu/PRO2/ <!--Added by H3llBot--> | archivedate = July 6, 2008}}</ref> Namung rencana ieu ditolak ku [[Pupuhu Staf Komiteu]] sabab teu layakna sumber daya militer.<ref name="Telegraph" /> === Persiapan pikeun "perang anyar " === {{See|Artikel X|Tirai Beusi}} Dina bulan Februari 1946, laporan "[[Artikel X|Telegram Panjang]]" [[George F. Kennan]] ti Moskow ngabantuan pikeun ngartikulasikeun kawijakan Pamaréntah AS nu teterusan inténsif dina ngalawan Soviét, nu jadi dasar keur strategi Amérika Sarikat ks Uni Soviét salila Perang Tiis.<ref>{{Harvnb|Schecter|2003|pp=152–154}}</ref> Dina bulan Séptémber, pihak Soviét nyieun telegram [[Nikolai Vasilevich Novikov|Novikov]], nu dikirim ku duta besar Soviét ka Amérika Sarikat, namun pangiriman telegram ieu ditugaskeun jeung ogé ditulis ku [[Vyacheslav Molotov]], telegram ieu ngajelaskeun yén AS "ayana dina cengkeraman monopoli kapitalis nu ngembangkeun kamampuan militer dina rangka nyiapkeun kondisi pikeun meunangkeun supremasi dunya dina salah sahiji perang anyar ".<ref>{{Harvnb|Kydd|2005|p=107}}</ref> Dina tanggal 6 Séptémber 1946, [[James F. Byrnes]] menyampaikan pidato di Jerman nu mennukal [[Rencana Morgenthau]] (salah sahiji proposal pikeun misahkeun jeung de-industrialisasi di Jerman pasca-perang). Byrnes ogé ngingetan Soviét yén AS niat pikeun nahan kaayaan militerna teu dibatesan di Éropa.<ref>{{Harvnb|Gaddis|2005|p=30}}</ref> Sabulan saterusna, Byrnes ngaku yén pernyataana ieu mangrupa "intisari ti program kami pikeun meunangkeun haté warga Jerman&nbsp;[...] éta nyaéta pertempuran pikiran antara kami jeung Rusia&nbsp;[...]"<ref>{{cite web|url=http://www.daz.org/enJamesFByrnes.html|title=Southern Partnership: James F. Byrnes, Lucius D. Clay and Germany, 1945–1947|first=Curtis F|last=Morgan|accessdate=June 9, 2008|publisher=James F. Byrnes Institute}}</ref> Babaraha minggu saenggeus dirilisna "Telegram Panjang", mantan Perdana Menteri Britania Winston Churchill nyampaikeun istilah terkenalna, "[[Tirai Beusi]]", dina salah sahiji pidato di [[Fulton, Missouri]].<ref>{{Harvnb|Gaddis|2005|p=94}}</ref> Dina pidato éta, Churcill nyerukeun supaya Inggris-Amérika bersekutu pikeun ngalawan Soviét, nu dituduhna geus ngabentangkan "tirai Beusi" ti "[[Szczecin|Stettin]] di [[Laut Baltik|Baltik]] nepi ka [[Trieste]] di [[Laut Adriatik|Adriatik]]".<ref name = "Schmitz">{{cite encyclopedia|author=Schmitz, David F.|editor=Whiteclay Chambers, John|encyclopedia=The Oxford Companion to American Military History|title=Cold War (1945–91): Causes [entire chapter]|url=http://books.google.com/books?id=xtMKHgAACAAJ&dq=The+Oxford+Companion+to+American+Military+History|accessdate=June 16, 2008|year=1999|publisher=Oxford University Press|isbn=0-19-507198-0|ref=harv}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.winstonchurchill.org/i4a/pages/index.cfm?pageid=711|archiveurl=http://web.archive.org/web/20071015163941/http://winstonchurchill.org/i4a/pages/index.cfm?pageid=711|archivedate=October 15, 2007|title=Churchill and...Politics: The True Meaning of the Iron Curtain Speech|author=Harriman, Pamela C.|accessdate=June 22, 2008|publisher=Winston Churchill Centre|date=Winter 1987–1988}}</ref> Dina taun 1952, Stalin [[Nota Stalin|berulang kali mengajukan rencana pikeun menyatukan Jerman Wétan jeung Jerman Kulon]] di handap hiji Pamaréntahan tunggal nu dipilih dina pamilihan umum nu diawasan ku [[Perserikatan Bangsa-Bangsa]] mun Jerman nu anyar ieu leupas ti aliansi militer Kulon, namun usulan ieu ditolak ku kakuatan Kulon. Babaraha sumber nyengkétakeun kasungguhan usulan ieu.<ref>Van Dijk, Rudd. [http://www.wilsoncenter.org/sites/default/files/ACFB54.pdf The 1952 Stalin Note Debate: Myth or Missed Opportunity for German Reunification?] Woodrow Wilson International Center for Scholars. Cold War International History Project, Working Paper 14, May 1996.</ref> == Permulaan Perang Tiis (1947–1953) == {{Main|Perang Tiis (1947–1953)}} === Kominform jeung perpecahan Tito–Stalin === {{See|Kominform|Perpecahan Tito–Stalin}} Dina bulan Séptémber 1947, Soviét nyieun [[Kominform]], nu tujuana nyaéta pikeun menegakkan ortodoksi dina gerakan komunis internasional jeung ngetatkeun kontrol pulitik ka nagara-nagara satelit Soviét melalui koordinasi ti pihak komunis di [[Blok Wétan]].<ref name="Gaddis32" /> Kominform ngalaman kamunduran dina bulan Juni ka dituna saenggeus [[perpecahan Tito–Stalin]], nu ngabalukarkeun Soviét ngagoréngkeun [[Yugoslavia]]. Yugoslavia tetep jadi nagara komunis, namun maju ngadopsi posisi [[Gerakan Non-Blok|Non-Blok]]. === Kontainmen jeung Doktrin Truman === {{Main|Kontainmen|Doktrin Truman}} [[Gambar:Cold war europe military alliances map en.png|thumb|Aliansi militer Éropa.]] Dina taun 1947, panaséhat présidén AS [[Harry S. Truman]] maksa Truman pikeun nyokot langkah-langkah téréh dina ngalawan pangaruh Uni Soviét, Ngemutan upaya Stalin (ditengah kabingungan jeung karubuhanana saenggeus perang) pikeun ngalemahkeun Amérika Sarikat ku jalan sasaingan nu bisa ngadorong kalangan kapitalis supaya ngabalukareun perang nu lian.<ref>{{Harvnb|Gaddis|2005|p=27}}</ref> Bulan Februari 1947, Pamaréntah Britania mengumumkan yén maranéhna teu sanggup deui ngabiayaan rezim militer monarki [[Yunani]] dina [[Perang Saudara Yunani]] pikeun ngalawan pemberontak komunis. Tanggepan Pamaréntah Amérika ka pengumuman Britania ieu nyaéta yén maranéhna bakal ngadopsi kawijakan [[kontainmen]],<ref name="Gaddis28">{{Harvnb|Gaddis|2005|pp=28–29}}</ref> nyaéta kawijakan nu tujuanna pikeun ngeureunkeun panyebaran [[komunisme]]. Truman nyampaikeum pidato nu eusina maksa alokasi dana $ 400 pikeun masilitasan miluna Amérika Sarikat dina perang Yunani jeung ngaluncurkeun [[Doktrin Truman]], nu nyatakeun yén konflik éta mangrupa kontes antara masyarakat bébas jeung rezim totaliter.<ref name="Gaddis28" /> Sanajan dina kanyataana para pemberontak komunis meunang bantuan ti pamingpin Yogoslavia [[Josip Broz Tito]],<ref name="LaFeber 1991" /> AS nuduh yén Uni Soviét sekongkolan jeung komunis Yunani pikeun ngalawan royalis dina upayana pikeun ngalegaan pangaruh Soviét.<ref>{{Harvnb|Gaddis|2005|p=38}}</ref> Doktrin Truman nandaan awak ti kawijakan pertahanan bipartisan AS jeung konsesus kbijakan aluar negeri antara [[Partei Republik (Amérika Sarikat)|Partei Republik]] jeung [[Partei Demokrat (Amérika Sarikat)|Demokrat]] nu bener-bener pokus dina kontainmen (panahanan) jeung nyegat panyebaran komunisme salila jeung saenggeus [[Perang Vietnam]].<ref>{{Harvnb|Hahn|1993|p=6}}</ref><ref>{{Harvnb|Higgs|2006|p=137}}</ref> partéy moderat jeung konservatif lianna di Éropa, sarta demokratik sosial, maju méré dukungan taya syarat ka Sekutu Kulon,<ref>{{Harvnb|Moschonas|Elliott|2002|p=21}}</ref> sadengkeun Komunis Amérika jeung Éropa, dibiayaan ku [[KGB]], pipilueun dina operasi intelijen,<ref>{{cite book|last=Andrew|first =Christopher|coauthors=Mitrokhin, Vasili|title= The Sword and the Shield: The Mitrokhin Archive and the Secret History of the KGB|publisher= Basic Books|year =2000|page =276}}</ref> operasi ieu tetep sesuai jeung aturan Moskow, sanajan perbédaan pendapat di kalangan komunis ieu karak aya saenggeus taun 1956. Kritik lain ngeunaan Doktrin Truman ieu asalba ti [[Penentang Perang Vietnam|aktivis anti-Perang Vietnam]], [[CND]] jeung gerakan [[pembekuan nuklir]].<ref>{{Harvnb|Crocker|Hampson|Aall|2007|p=55}}</ref> === Rencana Marshall jeung kudéta Cekoslowakia === [[Gambar:Marshall Plan.png|right|thumb|Peta éra Perang Tiis di Éropa jeung Wétan Dekat, nunjukkeun nagara-nagara nu menerima bantuan [[Rencana Marshall]]. Kolum Beureum nunjukkeun jumlah relatif bantuan nu diterima per nagara.]] [[Gambar:Cold war europe economic alliances map en.png|thumb|Aliansi perékonomian Éropa.]] {{Main|Rencana Marshall|Kudéta Cekoslowakia 1948}} Dina awal 1947, Britania, Perancis, jeung Amérika Sarikat teu ngahasil nepi kéasepakatan jeung Uni Soviét ngeunaan rencana dijieuna deui perékonomian Jerman, kaasup jumlah rinci ngeunaan pamelakan modal industri, barang, jeung infrastruktur nu geus ancur ku Sekutu salila perang.<ref name="miller16">{{Harvnb|Miller|2000|p=16}}</ref> Bulan Juni 1947, sarua jeung Doktrin Truman, Amérika Sarikat ngesahkeun program [[Rencana Marshall]], nyaéta salah sahiji program bantuan ékonomi ka sakabéh nagara Éropa nu daék pikeun miluan, kaasup Uni Soviét.<ref name="miller16"/> Tujuan ti rencana ieu pikeun ngawangun deui sistem [[démokrasi]] jeung perékonomian Éropa jeung pikeun ngabatesan pangaruh komunis di Éropa.<ref>{{Harvnb|Gaddis|1990|p=186}}</ref> Rencana ieu ogé nyatakeun yén kamakmuran Éropa kagantung dina pamulihan ékonomi Jerman.<ref>{{cite news|url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,887417,00.html|title=Pas de Pagaille!|work=[[Time (majalah)|Time]]|date=July 28, 1947|accessdate=May 28, 2008}}</ref> Sabulan kemudian, Truman mengesahkan [[Undang-Undang Kaamanan Nasional 1947]], nyieun [[Departemen Pertahanan Amérika Sarikat|Departemen Pertahanan]] terpadu, [[Central Intelligence Agency|CIA]], jeung [[Badan Kaamanan Nasional]] (NSC). Hal ieu selanjutnyabakal jadi birokrasi utama kawijakan AS dina Perang Tiis.<ref name="Karabell" >{{Harvnb|Karabell|1999|p=916}}</ref> Stalin percaya yén integrasi ékonomi jeung [[Dunya Kulon|Kulon]]bakal ngamungkinkeun nagara-nagara Blok Wétan pikeun misahkeun diri ti kontrol Soviét, Stalin ogé percaya yén AS usaha pikeun “meuli” Éropa supaya mihak ka AS.<ref name="Gaddis32">{{Harvnb|Gaddis|2005|p=32}}</ref> Ku sebab kitu, Stalin ngalarang nagara-nagara [[Blok Wétan]] nampanan bantuan Marshall.<ref name="Gaddis32" /> Alternatif Uni Soviét dina nandingan Rencana Marshall, nu ngabéakkeun subsidi Soviét jeung perdagangana jeung Éropa Wétan, nyaéta ku cara nyieun [[Rencana Molotov]] (terus dilembagakeun dina bulan Januari 1949 nu diaranan [[Comecon]]).<ref name = "LaFeber 1991" /> Stalin ogé ngahariwangkeun upaya AS pikeun ngarékonstitusi Jerman; visi pasca-perangna ka Jerman teu kaasup hal ieu, sabab Soviét teu hayang méré senjata deui Jerman atawa ku lian kata, sieun yén hal éta bakal ngabalukarkeun anceman deui ka Uni Soviét.<ref>{{Harvnb|Gaddis|2005|pp=105–106}}</ref> Dina awal 1948, nyusul laporan nu nguatan "elemen reaksioner" di [[Cekoslowakia]], Soviét [[Kudéta Cekoslowakia 1948|ngalaksanakeun kudéta di Cekoslowakia]], nu mangrupa hiji-satunya nagara Blok Wétan nu diijinkan Soviét pikeun mempertahankan struktur démokrasinya.<ref name="wettig86">{{Harvnb|Wettig|2008|p=86}}</ref><ref>{{Harvnb|Patterson|1997|p=132}}</ref> Kebrutalan publik dina kudéta ieu mengejutkan nagara-nagara Kulon, perdebatan muncul di Kongres Amérika Sarikat, nu sieuneun yén perangbakal terjadi kembali dina upaya Soviét pikeun menyapu habis sakabéh pendukung Rencana Marshall.<ref name="miller19">{{Harvnb|Miller|2000|p=19}}</ref> Kawijakan kembar Doktrin Truman jeung Rencana Marshall ngabalukarkeuin miliaran bantuan ékonomi jeung militer mengalir pikeun [[Éropa Kulon]], [[Yunani]], jeung [[Turki]]. Dengan bantuan AS, militer Yunani berhasil meunangkeun perang saudara.<ref name = "Karabell" /> partéy [[Démokrasi Kristen (Italia)|Démokrasi Kristen]] [[Italia]] ogé sukses ngéléhkeun aliansi [[Partei Komunis Italia|Komunis]]-[[Partei Sosialis Italia|Sosialis]] dina pemilihan umum taun 1948.<ref>{{Harvnb|Gaddis|2005|p=162}}</ref> Dina saat nu bersamaan, terjadi paningkatan aktivitas intelijen jeung [[spionaseu]], [[Pembelotan jeung emigrasi Blok Wétan|pembelotan Blok Wétan]], jeung pengusiran diplomatik.<ref>{{Harvnb|Cowley|1996|p=157}}</ref> === Blokade Berlin === [[Gambar:C-47s at Tempelhof Airport Berlin 1948.jpg|thumb|C-47s ngalakukeun pembongkaran di [[Bandar Udara Internasional Tempelhof|Bandar Udara Tempelhof]] di Berlin salila berlangsungnya Blokade Berlin.]] {{Main|Blokade Berlin}} Amérika Sarikat jeung Britania ngahijikeun zona Jajahan maranéhna di Jerman jadi “[[Bizone|Bizonia]]” (1 Januari 1947, terus jadi “Trizonia” saenggeus zona Jajahan Perancis ogé digabungkeun dina bulan April 1949).<ref name="miller13">{{Harvnb|Miller|2000|p=13}}</ref> Bagéan ti upaya dibangunna deui perékonomian Jerman, dina awal 1948 perwakilan ti sababaraha nagara Éropa Kulon jeung Amérika Sarikat ngumumkeun kamupakatan pikeun ngahijikeun wilayah Jajahan Jerman Kulon jadi salah sahiji Pamaréntahan federal.<ref name="miller18">{{Harvnb|Miller|2000|p=18}}</ref> Selain itu, sesuai dengan Rencana Marshall, maranéhna nyieun deui industrialisasi jeung ngatur deui perékonomian Jerman bareng-bareng, kaasup dibéwarakeunna mata uang anyar [[Deutsche Mark]] pikeun ngagantikeun mata uang [[Reichsmark]] lila nu nilaina anjlok Soviét.<ref name="miller31">{{Harvnb|Miller|2000|p=31}}</ref> Teu lila sanggeusna, Stalin ngalembagakeun [[Blokade Berlin]] (24 Juni 1948 - 12 Mei 1949), salah sahiji krisis gedé kahiji nu kajadian salila Perang Tiis, nu tujuanna pikeun megatkeun akses jeung nyegat kadaharan, bahan, jeung kalengkepan lianna asup ka [[Berlin Kulon]].<ref>{{Harvnb|Gaddis|2005|p=33}}</ref> Amérika Sarikat, Britania, Perancis, [[Kanada]], [[Selandia Baru]], [[Australia]], jeung Babaraha nagara lianna majukeun “bantuan udara” gedé-gedéan pikeun méré ka Berlin Kulon ku kadaharan jeung kalengkepan lianna.<ref>{{Harvnb|Miller|2000|pp=65–70}}</ref> Soviét ngalcarkeun kampanyeu hubungan publik kana parobahan kawijakan di Jerman Kulon. Para Komunis di Berlin Wétan ngupayakeun pikeun ngaganggu acara pemilihan umum munisipal di Berlin (saperti nu maranéhna lakukan dina pemilu 1946),<ref name="miller13"/> nu diayakeun dina tanggal 5 Désémber 1948 jeung ngahasilkeun 86,3% pemilih sakalian kajayaan nu gedé keur partéy non-Komunis.<ref>Turner, Henry Ashby, ''The Two Germanies Since 1945: East and West'', Yale University Press, 1987, ISBN 0-300-03865-8, page 29</ref> Hasil ieu sacara épéktip ngabagi Berlin jadi dua bagéan, nyaéta Berlin Wétan jeung Berlin Kulon. 300.000 warga Berlin démo jeung maksa supaya bantuan udara internasional pikeun Berlin tetep dilanjutkeun,<ref>Fritsch-Bournazel, Renata, ''Confronting the German Question: Germans on the East-West Divide'', Berg Publishers, 1990, ISBN 0-85496-684-6, page 143</ref> jeung pilot US Air Force [[Gail Halvorsen]] terus nanggepanna ku cara nyieun “[[Blokade Berlin|Operasi Permen]]” pikeun méré permen ka budak-budaj Jerman.<ref name="miller26">{{Harvnb|Miller|2000|p=26}}</ref> Dina bulan Mei 1949, Stalin mundur jeung nyabut blokadeu ka Berlin.<ref name="Gaddis 2005, p. 34">{{Harvnb|Gaddis|2005|p=34}}</ref><ref>{{Harvnb|Miller|2000|pp=180–81}}</ref> === Awal NATO jeung Radio Free Europe === {{Main|NATO|Radio Free Europe/Radio Liberty|Penyebaran informasi Blok Wétan}} [[Gambar:Truman signing National Security Act Amendment of 1949.jpg|right|thumb| Presiden Truman nandatanganan [[Undang-Undang Kaamanan Nasional 1947|Amendemen Undang-Undang Kaamanan Nasional 1949]] dengan para tamu di [[Oval Office]].]] Britania, Perancis, Amérika Sarikat, Kanada jeung dalapan nagara-nagara Éropa Kulon nandatanganan [[Pakta Pertahanan Atlantik Kalér]] dina bulan April 1949 pikeun nyieun [[NATO|North Atlantic Treaty Organization]] (NATO).<ref name="Gaddis 2005, p. 34"/> Dina bulan Agustus, perangkat atom Soviét kahiji dibitukeun di [[Semipalatinsk]], [[Republik Sosialis Soviét Kazakhstan|RSS Kazakhtan]].<ref name = "LaFeber 1991" /> Saenggeus Soviét nolak pikeun miluan dina upaya dibanguna deui Jerman nu geus ditetapkeun ku nagara-nagara Éropa Kulon dina taun 1948,<ref name="miller18"/><ref name="turner23">{{Harvnb|Turner|1987|p=23}}</ref> AS, Britania, jeung Perancis meloporan dijieuna [[Jerman Kulon]] di tilu zona Jajahan maranéhna nu digabungkeun dina bulan April 1949.<ref name = "Byrd" /><ref>{{cite web|title=Trizonia|publisher=Encyclopædia Britannica|year=2011|accessdate=May 7, 2011|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/606151/Trizonia}}</ref> Soviét teus nyikepanna ku dibéwarakeuna dijieuna [[Jerman Wétan|Republik Demokratik Jerman]] di zona Jajahana di Jerman Wétan dina bulan Oktober.<ref name = "Byrd" /> Média massa di [[Blok Wétan]] mangrupa [[Panyebaran informasi Blok Wétan|organ nagara]], operasionalna bener-bener kagantung jeung tunduk dina peraturan partéy komunis, media televisi jeung radio ditetapkeun sebagai Badan usaha milik nagara, sadengkeun [[media cetak]] biasana dibogaan ku organisasi pulitik, bagéan gedéna dibogaan ku partéy komunis lokal.<ref name="oneil15">{{cite book|last=O'Neil|first=Patrick|title=Post-communism and the Media in Eastern Europe|publisher=Routledge|year=1997|isbn=0-7146-4765-9|pages=15–25}}</ref> [[Propaganda]] Soviét maké filosofi Marxis pikeun nyerang kapitalismeu, mengklaim éksploitasi tenaga kerja, jeung perang ka imperialisme.<ref>James Wood, p. 111</ref> Ku waktu dilegaana siaran [[BBC|British Broadcasting Corporation]] jeung [[Voice of America]] ka Éropa Wétan,<ref>{{Harvnb|Puddington|2003|p=131}}</ref> upaya propaganda gedé-gedéan dipaju dina taun 1949 ku dijieuna [[Radio Free Europe/Radio Liberty]], nu didedikasikeum pikeun ngawartakeun ngeunaan éra kakacauan ti sistem komunisme di Blok Wétan.<ref name="Puddington9" /> Radio Free Europe ngaupayakeun pikeun nepi ka tujuana ku cara ngalayanan pamiarsa sebagai stasiun radio gaganti, jeung jadi alternatif keur media dina negeri nu dikontrol jeung didominasi ku partéy.<ref name="Puddington9">{{Harvnb|Puddington|2003|p=9}}</ref> Radio Free Europe Éropa nyaéta produk ti sababaraha arsitek nu pang nonjolna ti strategi Perang Tiis awal Amérika, utamana maranéhna nu percaya yén Perang Tiis dina ahirna bakal diperjuangkeun liwat jalur pulitik daripada militer, siga Géorge F. Kennan.<ref name="Puddington7">{{Harvnb|Puddington|2003|p=7}}</ref> Nu nyieun kawijakan Amérika, kaasup Kennan jeung [[John Foster Dulles]], ngaku yén Perang Tiis dina kanyataana mangrupa salah sahiji perang gagasan.<ref name=Puddington7 /> Amérika Sarikat, dibantuan ku [[CIA]], ngabiayaan daptar panjang proyék-proyék pikeun ngalawan daya tarik komunis keur kalangan intelektual Éropa jeung nagara-nagara berkembang, atawa ku kata lian, nyegat upaya Soviét pikeun nyebarkeun pangaruh komunisna.<ref>{{Harvnb|Puddington|2003|p=10}}</ref> CIA icing-icing ogé nyeponsoran kampanyeu propaganda dina negeri nu disebut [[Pembasmian pikeun Kebébasan]].<ref>{{cite book|last=Cummings|first=Richard H.|title=Radio free Europe's "Crusade for freedom" : rallying Americans behind Cold War broadcasting, 1950-1960|year=2010|publisher=McFarland & Co|location=Jefferson, N.C.|isbn=9780786444106|url=http://books.google.com/books?id=BO78hXsRebkC}}</ref> Dina awal 1950-an, AS ngupayakeun méré senjata deui Jerman Kulon. Dina taun 1955, AS ngajamin kaanggotaan pinuh Jerman Kulon di NATO.<ref name = "Byrd" /> Saméméhnya, bulan Mei 1953, Soviét gagal nyegat upaya dihijikeuna Jerman Kulon ka NATO.<ref>{{Harvnb|Gaddis|2005|p=105}}</ref> === Perang Saudara Cina jeung SEATO === {{See|Perang Saudara Cina| Pakta Pertahanan Asia Tenggara}} [[Gambar:Mao, Bulganin, Stalin, Ulbricht Tsedenbal.jpeg|thumb|[[Mao Zedong]] jeung [[Joseph Stalin]] di Moskow, Désémber 1949 ]] Dina taun 1949, Tentara Pembébasan Rahayat [[Mao Zedong]] ngahasil ngagulingkeun Pamaréntahan Nasionalis [[Kuomintang]] (KMT) [[Chiang Kai-shek]] nu didukung ku Amérika Sarikat di [[Tiongkok]], jeung Uni Soviét tuluy ngajalin aliansi jeung [[Republik Rakyat Tiongkok]] nu anyar kabentuk.<ref>{{Harvnb|Gaddis|2005|p=39}}</ref> Chiang jeung Pamaréntahan KMT na mundur ka kapuloan [[Taiwan]]. Sabab dihadapkeun dina [[Révolusi Cina (1949)|Révolusi komunis di Tiongkok]] jeung [[Proyék bom atom Soviét|ahir ti monopoli atom]] Amérika Sarikat dina taun 1949, Pamaréntahan Truman langsung ngalegaan jeung ningkatkeun kawijakan [[kontainmen]] maranéhna di Tiongkok.<ref name = "LaFeber 1991" /> Dina [[NSC-68]], salah sahiji dokumen rusiah dina taun 1950,<ref name="Gaddis 2005, p. 164">{{Harvnb|Gaddis|2005|p=164}}</ref> disebutkeun yén Dewan Kaamanan Nasional ngusulkeun pikeun nguatan sistem aliansi pro-Kulon jeung ngagedéan pangeluaran pertahanan.<ref name = "LaFeber 1991" /> Amérika Sarikat salajengna ogé maju ngalegaan kawijakan kontainmen maranéhna ke Asia, Afrika, jeung [[Amérika Latin]] pikeun ngalawan gerakan nasionalis Révolusioner, lolobana dipimpin ku partéy-partéy komunis nu dibiayaan ku Soviét jeung berjuang dina ngalawan dominasi kolonial Éropa di [[Asia Tenggara]] jeung wilayah lianna.<ref name="Gaddis 2005, p. 212">{{Harvnb|Gaddis|2005|p= 212}}</ref> Dina awal 1950-an (périodeu ieu kadang dikenal ku “[[Pactomania]]”), AS nyieun rangkéan aliansi jeung Jepang, Australia, Selandia Anyar , Thailand, jeung [[Filipina]] (utamana [[ANZUS]] dina taun 1951 jeung [[Pakta Pertahanan Asia Tenggara|SEATO]] dina taun 1954). Aliansi ieu nyieun AS mibanda sababaraha pangkalan militer jangka panjang di nagara-nagara éta.<ref name = "Byrd" /> === Perang Korea === {{Main|Perang Korea}} [[Gambar:IncheonLandingMcArthur.jpg|thumb|left|Jenderal [[Douglas MacArthur]], komandan CiC PBB (diuk), nempokeun panembakan laut [[Incheon]] ti [[USS Mount McKinley (AGC-7)|USS ''Mt. McKinley'']], 15 Séptémber 1950.]] Salah sahiji dampak nu signifikan ti kawijakan kontainmen Amérika Sarikat nyaéta peupeusna [[Perang Korea]]. Dina bulan Juni 1950, [[Tentara Rakyat Korea|Tentara Rakyat Korea Kalér]] di handap arahan ti [[Kim Il-Sung]] nginvasi [[Korea Kidul]].<ref name="Stokesbury1990">{{cite book|title= A Short History of the Korean War|last=Stokesbury|first= James L|year= 1990|publisher=Harper Perennial|location= New York|isbn= 0-688-09513-5|page=14}}</ref> Joseph Stalin “ngarencanakeun, nyiapkeun, jeung majukeun” invasi éta,<ref>David Dallin, ''Soviét Foreign Policy After Stalin'' (J. B. Lippincott, 1961), p60.</ref> nyusun “rencana [perang] nu parélé” nu terus dikirimkeun ka Koréa Kalér.<ref>Douglas J. Macdonald, “Communist Bloc Expansion in the Early Cold War,” International Security, Winter 1995-6, p180.</ref><ref>John Lewis Gaddis, ''We Know Now: Rethinking Cold War History'' (Oxford University Press, 1997), p71.</ref><ref>Sergei N. Goncharov, John W. Lewis and Xue Litai, ''Uncertain Partners: Stalin, Mao and the Korean War'' (Stanford University Press, 1993), p213</ref><ref>William Stueck, ''The Korean War: An International History'' (Princeton University Press, 1995), p69.</ref> Pikeun ngareuwaskeun Stalin,<ref name = "LaFeber 1991" /> [[Dewan Kaamanan PBB]] ngadukung jeung masilitasan pertahanan di Koréa Kidul, sanajan Soviét terus memboikot sidang sebagei protés sabab [[Republik Tiongkok|Taiwan]] nu dibéréan korsi tetep di dewan, bukana [[Republik Rakyat Tiongkok|Komunis Cina]].<ref>{{Harvnb|Malkasian|2001|p=16}}</ref> Personel militer gabungan PBB nu ngahiji ti Koréa Kidul, AS, Britania Raya, Turki, Kanada, Australia, Perancis, Afrika Kidul, Filipina, Belanda, Belgia, Selandia Baru, jeung nagara-nagara lianna ngahiji pikeun ngeureunkeun invasi ieu.<ref>Fehrenbach, T. R., ''This Kind of War: The Classic Korean War History'', Brasseys, 2001, ISBN 1-57488-334-8, page 305</ref> Épék laina ti Perang Koréa nyaéta ngadorong [[NATO]] pikeun ngembangkeun struktur militer.<ref>{{Harvnb|Isby|Kamps|1985|pp=13–14}}</ref> Opini publik di nagara-nagara nu miluan, seperti Britania, lolobana ngalawan perang ieu. Loba nu sieuneun yén perang ieu bakal ningkat jadi perang gedé ku Komunis Cina, atawa jadi [[perang nuklir]]. Pandangan nu béda ngeunaan perang ieu sok ngayakeun kategangan dina [[Hubungan Amérika Sarikat–Britania Raya|hubungan Britania–Amérika]]. Sabab alesan ieu, Britania nyokot langkah téréh pikeun ngeureunkeun konflik ku cara ngayakeun ide ngeunaan ngahijikeun Koréa di handap naungan PBB jeung panarikan sakabéh pasukan asing.<ref>{{Cite book |last = Cotton |first = James |title = The Korean war in history |publisher = Manchester University Press ND |year = 1989 |page = 100 |url = |id = |isbn = 0-7190-2984-8}}</ref> Sanajan Cina jeung Koréa Kalér geus capé ku perang nu ngeureuyeuh terus jeung siap pikeun ngeureunana dina taun 1952, Stalin kukuh yén maranéhna kudu terus berjuang, jeung [[gencatan senjata]] anyar disetujuan dina taun 1953 saenggeus pupusna Stalin.<ref name = "Byrd" /> Pamingpin Koréa Kalér Kim Il Sung terus ngayakeun kediktatoran nu terpusat pidan jeung brutal di Koréa Kalér, méréna kakuasaan teu kabatas jeung ngahasilkeun salah sahiji kultus kapribadian nu teu katembus berdekade-dekade lilana.<ref>Oberdorfer, Don, ''The Two Koreas: A Contemporary History'', Basic Books, 2001, ISBN 0-465-05162-6, page 10-11</ref><ref>No, Kum-Sok and J. Roger Osterholm, ''A MiG-15 to Freedom: Memoir of the Wartime North Korean Defector who First Delivered the Secret Fighter Jet to the Americans in 1953'', McFarland, 1996, ISBN 0-7864-0210-5</ref> Di Koréa Kidul, pamingpin [[Korupsi|korup]] [[Syngman Rhee]] nu meunang dukungan ti AS nerapkeun sistem Pamaréntahan [[Totalitarianisme|totaliter]].<ref>{{Cite book|last = Hastings|first = Max|title = The Korean War|publisher = Simon & Schuster|year = 1988|location = New York|pages = 89–90|url = http://books.google.com/books?id=wvOMegzEi3AC|id =|isbn = 0-671-66834-X}}</ref> Saenggeus Rhee digulingkan dina taun 1960, Koréa Kidul ragrag di handap masa Pamaréntahan militer nu lumangsung nepi ka dijieuna deui sistem multi-partéy dina taun 1987. == Krisis jeung paningkatan (1953-1962) == {{Main|Perang Tiis (1953–1962)}} [[Gambar:1959 NATO and WP troop strengths in Europe.svg|thumb|Kakuatan tentara NATO jeung [[Pakta Warsawa]] di Éropa dina taun 1959.]] === Khrushchev, Eisenhower jeung de-Stalieusasi === Dina taun 1953, perobahan dina kepamingpinan pulitik di kadua pihak turut menggeser dinamika Perang Tiis.<ref name=autogenerated1>Karabell, p. 916</ref> [[Dwight D. Eisenhower]] dilantik sebagai présidén AS nu anyar dina bulan Januari. Salila 18 bulan terahir Pamaréntahan Truman, anggaran pertahanan Amérika Sarikat telah meningkat opat kali lipat, jeung Eisenhower bertekad pikeun ngurangan sepertiga ti pengeluaran militer sambil terus berjuang dina Perang Tiis sacara épéktip.<ref name = "LaFeber 1991" /> Saenggeus kematian [[Joseph Stalin]], [[Nikita Khrushchev]] jadi pamingpin Soviét saenggeus deposisi jeung pengeksekusian [[Lavrentiy Beria]] jeung ogé menyingkirkan saingana seperti [[Georgy Malenkov]] jeung [[Vyacheslav Molotov]]. Dina tanggal 25 Februari 1956, Khrushchev mengejutkan delegasi dina Kongres ke-20 [[Partei Komunis Uni Soviét|Partei Komunis Soviét]] dengan mencela kejahatan Stalin.<ref>{{Harvnb|Gaddis|2005|p=107}}</ref> Sebagai bagéan ti kampanye [[de-Stalieusasi]], manéhna nyatakeun yén hiji-hijina cara pikeun méré formasi jeung menjauh ti kawijakan Stalin nyaéta dengan mengakui kesalahan nu dilakukana dina masa lalu.<ref name = "Karabell" /> Dina tanggal 18 November 1956, saat berpidato ka duta besar Kulon dina salah sahiji resepsi di kedutaan Polandia di Moskow, Khrushchev mengungkapkan kalimat terkenalnya: "Entah kalian suka atawa henteu, sejarah aya di pihak kami. Kamibakal mengubur kalian", pernyataana ieu mengejutkan sakabéh tamu nu hadir.<ref>"[http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,867329,00.html We Will Bury You!]", ''[[Time (magazine)|Time magazine]]'', November 26, 1956. Retrieved June 26, 2008.</ref> Khrushchev kemudian mengklaim yén manéhna teu membicarakan ngeunaan perang nuklir, melainkan ngeunaan kemenangan komunisme atas kapitalismeu.<ref>{{Harvnb|Gaddis|2005|p=84}}</ref> Taun 1961, Khrushchev nyatakeun: "bahkan jika Uni Soviét aya di belakang Kulon, dina satu dekade kekurangan perumahanbakal lenyap, barang-barang konsumsibakal melimpah, jeung dina dua dekade, pembangunan masyarakat komunis di Uni Soviétbakal selesai".<ref>{{Harvnb|Tompson|1997|pp=237–239}}</ref> Sekretaris nagara Eisenhower, John Foster Dulles, ngamimitian kawijakan "[[New Look]]" nu jadi strategi kontainmen (penahanan) anyar, nu nyerukeun supaya AS leuwih ngandelkeun senjata nuklir pikeun ngalawan musuh-musuhna keur waktuna perang.<ref name = "Karabell" /> Dulles ogé nyerukeun doktrin "pembalasan besar-besaran" jeung nitah ka AS pikeun teu nanggepan unggal agresi Soviét. Sebagai contoh, karena Soviét mibanda kaunggulan nuklir, Eisenhower, di handap ancaman ti Khrushchev, nolak pikeun campur tangan dina [[Krisis Suez]] di [[Wétan Tengah]] dina taun 1956.<ref name = "LaFeber 1991" /> === Pakta Warsawa jeung Révolusi Hungaria === {{Main|Pakta Warsawa| Révolusi Hongaria}} [[Gambar:Location Warsaw Pakt.svg|thumb|right|300px|Peta nagara-nagara [[Pakta Warsawa]].]] Saenggeus kematian Stalin dina taun 1953, kategangan berlangsung dengan sedikit leuwih santai, meskipun situasi di Éropa tetep belum kondusif.<ref name = "Palmowski">{{Harvnb|Palmowski|year=2004}}</ref> Soviét, nu sudah nyieun jaringan perjanjian bantuan timbal balik dina [[Blok Wétan]] dina taun 1949,<ref>Feldbrugge, p. 818</ref> ogé nyieun suatu aliansi formal pikeun ngalengkepana, nyaéta [[Pakta Warsawa]] dina taun 1955.<ref name = "Byrd" /> [[Révolusi Hongaria]] 1956 terjadi teu lila saenggeus Khrushchev menghapuskan kakuasaan pamingpin Stalieus Hongaria [[Mátyás Rákosi]].<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/november/4/newsid_2739000/2739039.stm|title=Soviét troops overrun Hungary|publisher=BBC News|date=November 4, 1956|accessdate=June 11, 2008}}</ref> Sebagai tanggepan ka pemberontakan,<ref>Video: [http://files.osa.ceu.hu/holdings/selection/rip/4/av/1956-44.html Revolt in Hungary]{{dead link|date=November 2011}} Narrator: [[Walter Cronkite]], producer: CBS (1956) – Fonds 306, Audiovisual Materials Relating to the 1956 Hungarian Revolution, OSA Archivum, Budapest, Hungary ID number: HU OSA 306-0-1:40</ref> rezim anyar ieu sacara resmi dibubarkan ku [[ÁVH|polisi rusiah]], nyatakeun niatnya pikeun menarik diri ti [[Pakta Warsawa]] jeung jangji pikeun ngayakeun pemilihan umum nu . Tentara Soviét mulai menyerbu.<ref name=troops>UN General Assembly ''Special Committee on the Problem of Hungary'' (1957) {{PDF|[http://mek.oszk.hu/01200/01274/01274.pdf Chapter IV. E (Logistical deployment of new Soviét troops), para 181 (p. 56)]|1.47&nbsp;MB}}</ref> Rébuan warga Hongaria ditangkap, dipenjarakan, dideportasi ke Uni Soviét,<ref>{{cite web | title = Report by Soviét Deputy Interior Mieuster M. N. Holodkov to Interior Mieuster N. P. Dudorov (15 November 1956) | work = The 1956 Hungarian Revolution, A History in Documents | publisher = George Washington University: The National Security Archive | date = November 4, 2002 | url = http://www.gwu.edu/~nsarchiv/NSAEBB/NSAEBB76/doc8.pdf | format = PDF | accessdate =Séptémber 2, 2006}}</ref> jeung leuwih ti 200.000 warga melarikan diri keluar Hongaria.<ref name="Cseresneyes">{{cite journal| last = Cseresnyés| first = Ferenc | title = The '56 Exodus to Austria| journal = The Hungarian Quarterly| volume = XL| issue = 154 | pages = 86–101| publisher = Society of the Hungarian Quarterly | url = http://www.hungarianquarterly.com/no154/086.html | date = Summer 1999 | accessdate =October 9, 2006| ref = harv| postscript = . }}</ref> Pamingpin Hongaria [[Imre Nagy]] jeung nu lianna dieksekusi saenggeus diprosés dina salah sahiji persidangan rusiah.<ref name="BBCJune16">[http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/june/16/ "On This Day June 16, 1989: Hungary reburies fallen hero Imre Nagy"] British Broadcasting Corporation (BBC) reports on Nagy reburial with full honors. Retrieved October 13, 2006.</ref> Ti 1957 sampai 1961, Khrushchev sacara terbuka jeung teterusan ngancem Kulon ku pamusnahan nuklir. Manéhna mengklaim yén kamampuan rudal Soviét jauh leuwih unggul ti Amérika Sarikat, jeung mampu mupuskeun dayeuh-dayeuh di Amérika atawa Éropa. Namun, Khrushchev nolak keyakinan Stalin dina keniscayaan perang jeung nyatakeun yén tujuan barunya nyaéta pikeun "hirup berdampingan sacara damai".<ref>{{Harvnb|Gaddis|2005|p=70}}</ref> Kawijakan ieu berbéda dengan Soviét dina éra Stalin, di mana [[perjuangan kelas]] internasional hartina yén kadua kubu nu berlawanan aya dina konflik tak terelakkan dengan komunisme nu bakal menang melalui [[Perang Dunya|perang global]]. Ayeuna, perdamaianbakal ngamungkinkeun kapitalismeu pikeun menghadapi keruntuhana sendiri,<ref>{{Harvnb|Perlmutter|1997|p=145}}</ref> jeung ogé méré waktu bagi Soviét pikeun ningkatkeun kamampuan militer maranéhna,<ref>{{Harvnb|Njolstad|2004|p=136}}</ref> nu bakal tetep bertahan puluhan taun sampai munculnya éra "pemikiran baru" Gorbachev.<ref>Breslauer, p. 72</ref> Paristiwa di [[Hongaria]] melumpuhkan idéologi partéy-partéy Komunis dunya, terutama di [[Éropa Kulon]], jeung terjadi penurunan nu besar dina jumlah kéanggotaan partéy. Nagara-nagara Kulon jeung komunis merasa kecewa dengan respon brutal Soviét.<ref name=Lendvai196>{{Cite book |last = Lendvai |first = Paul |title = One day that shook the Communist world: the 1956 Hungarian uprising and its legacy |publisher = Princeton University Press |year = 2008 |page = 196 |url = |id = |isbn = 0-691-13282-8}}</ref> partéy komunis di Kulon can pernah pulih ti pangaruh Révolusi Hongaria dina hal kéanggotaan partéy, fakta nu segera diakui ku Babaraha pihak, seperti politisi [[Yugoslavia]] [[Milovan Djilas]], nu nyatakeun yén: "luka nu ditorehkan ku Révolusi Hongaria ka komunisme can pernah bener-bener sembuh".<ref name=Lendvai196/> === Ultimatum Berlin jeung integrasi Éropa === [[Gambar:Soviét empire 1960.png|thumb|Wilayah-wilayah di dunya nu aya di handap pangaruh Soviét saenggeus [[Révolusi Kuba]] taun 1959 jeung saméméh [[perpecahan Sino-Soviét]] taun 1961.|pra=Special:FilePath/Soviét_empire_1960.png]] Salila bulan November 1958, Khrushchev gagal pikeun ngarobah sakabéh [[Berlin]] jadi "dayeuh nu independen, terdemiliterisasi jeung bébas", hal ieu membuat Amérika Sarikat, Britania, jeung Perancis diberi ultimatum enam bulan pikeun menarik pasukan maranéhna ti sektor nu masih diicingan di Berlin Kulon, atawa Khrushchevbakal mengalihkan kendali hak akses Kulon ke [[Jerman Wétan]]. Khrushchev saméméhnya menjelaskan ka [[Mao Zedong]] yén "Berlin nyaéta testikelnya Kulon. Unggal kali saya hayang membuat Kulon menjerit, maka sayabakal meremas Berlin."<ref>{{Harvnb|Gaddis|2005|p=71}}</ref> [[NATO]] sacara resmi nolak ultimatum ieu dina pertengahan Désémber jeung Khrushchev menarik kembali ultimatumnya dina konferensi Jenewa.<ref>Glees, pp. 126–27</ref> Leuwih luas deui, salah sahiji ciri ti taun 1950-an nyaéta awal ti [[integrasi-Éropa]], nu mangrupa produk ti Perang Tiis nu memperomosikan pulitik, ékonomi, jeung militer Truman jeung Eisenhower, namun kemudian hal ieu dipandang sebagai kawijakan nu ambigu, takut yén Éropa nu independen bakal ngalakukeun ''[[détente]]'' misah ti Uni Soviét, nu bisa dipaké pikeun ngagogoréng perpecahan Kulon.<ref>Cameron‏, p. 156</ref> === Sasaingan di Dunya Katilu === {{Main|Kudéta Iran 1953|Kudéta Guatemala 1954|Krisis Kongo|Dekolonisasi|Gerakan Non-Blok}} [[Gambar:1961 CPA 2566.jpg|thumb|170px|right|Perangko Soviét taun 1961 nu nungtut kebébasan bagi nagara-nagara Afrika.]] [[Gambar:The Soviet Union 1961 CPA 2576 stamp (The Struggle for the Liberation of Africa. Lumumba ( 1925-1961 ), premier of Congo).jpg|thumb|upright|Perangko Soviét taun 1961 intuk memperingati [[Patrice Lumumba]], perdana menteri [[Republik Kongo]].]] Gerakan nasionalis di sabaraha nagara saperti [[Guatemala]], [[Indonésia]] jeung [[Indocina]] sok bersekutu jeung kelompok komunis, atawa nu dianggep ku Kulon dibantuan ku komunis.<ref name = "Karabell" /> Dina konteks ieu, Amérika Sarikat jeung Uni Soviét terus ningkatkeun sasaingan maranéhna pikeun nyebarkeun pangaruh dengan cara néangan proksi di [[Dunya Katilu]], jeung ieu bertepatan dengan momentum [[dekolonisasi]] dina taun 1950-an jeung awal 1960-an.<ref>{{Harvnb|Gaddis|2005|pp=121–124}}</ref> Selain itu, Soviét terus dirugikan ku kakuatan-kakuatan imperialis.<ref>Edelheit, p. 382</ref> Kadua pihak mulai ngalakukeun pengiriman jeung penjualan senjata ka nagara-nagara Dunya Katilu pikeun meunang pangaruh.<ref>{{cite book|last1 = Towle|first1 = Philip|title = The Oxford History of Modern War|chapter = Cold War|editors = Charles Townshend|publisher = Oxford University Press|year = 2000|location = New York, USA|page = 160|accessdate =August 12, 2011|isbn = 0-19-285373-2}}</ref> Amérika Sarikat memanfaatkan [[Central Intelligence Agency]] (CIA) pikeun menyusup ke dina pergolakan pulitik di Dunya Katilu jeung ogé pikeun ngadukung sekutu maranéhna.<ref name = "Karabell" /> Dina taun 1953, CIA melaksanakan [[Operasi Ajax]], salah sahiji operasi rusiah nu bertujuan pikeun ngagulingkeun perdana menteri [[Iran]], [[Mohammed Mossadegh]]. Mosadegh nu menganut prinsip [[Gerakan Non-Blok|Non-Blok]] telah jadi nemesis [[Wétan Tengah]] bagi Britania sejak manéhna menasionalisasi perusahaan minyak [[Anglo-Iranian Oil Company]] milik Britania dina taun 1951. [[Winston Churchill]] mengatakan ka AS yén Mossadegh "beuki beralih ke komunisme".<ref>Mark J. Gasiorowski and Malcolm Byrne ''Mohammad Mosaddegh and the 1953 Coup in Iran'', Syracuse University Press, May 2004. ISBN 0-8156-3018-2, p. 125.</ref><ref>{{Cite document |url=http://www.gwu.edu/~nsarchiv/NSAEBB/NSAEBB126/iran521120.pdf |format=PDF |title=United States policy regarding the current situation in Iran |publisher=George Washington University |date=November 20, 1952 |author=James S. Lay, Jr. |accessdate=November 7, 2007 |ref=harv}} Statement of policy proposed by the National Security Council</ref><ref>{{Cite document |url=http://www.gwu.edu/~nsarchiv/NSAEBB/NSAEBB126/iran530320.pdf |format=PDF |title=First Progress Report on Paragraph 5-1 of NSC 136/1, "U.S. Policy Regarding the Current Situation in Iran" |publisher=George Washington University |author=Walter B. Smith, Undersecretary |date=March 20, 1953 |accessdate=November 7, 2007 |ref=harv}}</ref><ref>{{Cite document |url=http://www.gwu.edu/~nsarchiv/NSAEBB/NSAEBB126/iran530300.pdf |publisher=George Washington University |title=Measures which the United States Government Might Take in Support of a Successor Government to Mosaddegh |month=March |year=1953 |format=PDF |accessdate=November 7, 2007 |ref=harv}}</ref> [[Shah]] nu pro-Kulon, [[Mohammad Reza Pahlavi]], kemudian naik jabatan sebagai monarki [[otokratik]].<ref>{{Cite book|last = Watson|first = Cynthia A.|title = U.S. National Security: A Reference Handbook|publisher = ABL-CLIO|year = 2002|location = Santa Barbara, California|page = 118|url = http://books.google.com/books?id=Nj2monE0y4cC|id =|isbn = 978-1-57607-598-2}}</ref> Kawijakan Shah nu anyar ieu di antarana ngalarang aktivitas partéy komunis [[Partei Tudeh|Tudeh]] jeung penekanan perbédaan pendapat pulitik ku [[SAVAK]], Badan kaamanan jeung intelijen dina negeri Shah. Di [[Guatemala]], salah sahiji [[Kudéta Guatemala 1954|kudéta militer nu didukung CIA]] berhasil ngagulingkeun présidén sayap kiri [[Jacobo Arbenz Guzmán]] dina taun 1954.<ref>Stone, ''The Atlantic and Its Enemies'' (2010) pp 199, 256</ref> Pamaréntah pasca-Arbenz nu dipimpin ku [[Carlos Castillo Armas]] mengembalikan sakabéh properti milik AS nu dinasionalisasi, nyieun [[Komite Nasional Pertahanan Ngalawan Komunisme]], jeung mendekritkan Hukum Pidana Pencegahan Ka Komunisme atas permintaan Amérika Sarikat.<ref>{{Cite book|last = Bulmer-Thomas|first = V.|title = The Political Economy of Central America since 1920|publisher = Cambridge University Press|year = 1987|location = Cambridge|page = 142|url = http://books.google.com/books?id=zHE5AAAAIAAJ|isbn = 978-0-521-34284-1}}</ref> présidén Indonésia, [[Soekarno]], nu ngagem prinsip-prinsip Non-Blok, dihadapkan dina ancaman besar dina awal taun 1956, ketika Babaraha komanjeung daerah mulai nungtut otonomi ti [[Jakarta]]. Saenggeus prosés mediasi gagal, Soekarno mengambil tindakan tegas pikeun menyingkirkan maranéhna nu membangkang. Dina bulan Februari 1958, komanjeung militer di [[Sumatera Tengah]] (Kolonel [[Ahmad Husein]]) jeung Sulawesi Kalér (Kolonel [[Ventje Sumual]]) mendeklarasikan pembentukan [[Pamaréntah Révolusioner Republik Indonésia]]-[[Permesta]], nu bertujuan pikeun ngagulingkeun rezim Soekarno. Maranéhna bergabung dengan politisi sipil lianna ti partéy [[Masyumi]] seperti [[Sjafruddin Prawiranagara]], nu ngalawan pertumbuhan pangaruh ti [[Partei Komunis Indonésia]]. Karena retorika anti-komunis maranéhna, pemberontakan maranéhna mendapat bantuan senjata, dana, jeung bantuan lianna ti CIA. Hal ieu terbukti saat pesawat Amérika nu dipiloti ku [[Allen Lawrence Pope]] tertembak jatuh di [[Ambon]] dina bulan April 1958. Pamaréntah pusat nanggepannya dengan meluncurkan invasi militer lewat laut jeung udara melalui [[Dinang]] jeung [[Manado]]. Dina ahir 1958, para pemberontak berhasil dikalahkan, jeung pemberontak nu tersisa menyerahkan diri dina bulan Agustus 1961.<ref>{{cite book |last = Roadnight |first = Andrew |title = United States Policy towards Indonesia in the Truman and Eisenhower Years |publisher = Palgrave Macmillan |year = 2002 |location = New York |pages = |url = |isbn = 0-333-79315-3}}</ref> Di [[Irak]], [[Abd al-Karim Qasim]] [[Révolusi 14 Juli|ngagulingkeun]] monarki [[Hashemite]] dina taun 1958 jeung ngawangun aliansi dengan [[Partei Komunis Irak]] jeung Uni Soviét.<ref>{{cite book|author = [[Con Coughlin|Coughlin, Con]]| pages = 25–26|title = Saddam: His Rise and Fall|location =|publisher = [[Harper Perennial]]|year = 2005|isbn = 0-06-050543-5}}</ref> Meskipun [[Partei Ba'ath Sosialis Arab – Wilayah Irak|Partei Ba'ath]] nu anti-komunis nyaéta faksi dominan dina kabinét Qasim,<ref>{{cite book|author = [[Con Coughlin|Coughlin, Con]]| pages = 24–25|title = Saddam: His Rise and Fall|location =|publisher = [[Harper Perennial]]|year = 2005|isbn = 0-06-050543-5}}</ref> AS mulai khawatir yén pemberontakan mungkinbakal menginspirasi "reaksi berantai" di sakabéh Wétan Tengah.<ref>Lesch, David W. ''The Middle East and the United States Third Edition: A Historical and Political Reassessment''. Boulder: Westview Press, 2003. page 173.</ref> Mesir jeung Suriah ogé berusaha pikeun membunuh Qasim pikeun alasan maranéhna sendiri,<ref>{{cite book|author = [[Con Coughlin|Coughlin, Con]]| page = 27|title = Saddam: His Rise and Fall|location =|publisher = [[Harper Perennial]]|year = 2005|isbn = 0-06-050543-5}}</ref> CIA ogé dianggep berperan dina ngirimkan saputangan beracun ka Qasim (meskipun masih diperdebatkan).<ref name=Church181>{{Cite book |chapter = C. Institutionalizing Assassination: the "Executive Action" capability |title = Alleged Assassination Plots involving Foreign Leaders |author = Senate Select Committee on Intelligence |date = 20 November 1975 |url = http://history-matters.com/archive/church/reports/ir/contents.htm |page = 181 |ref = harv }}</ref> Saenggeus serangkaian kudéta, Ba'athist berhasil méré but kakuasaan dina taun 1968, kemungkinan dengan dukungan ti KGB,<ref>Mauro, Ryan, [http://globalpolitician.com/21610-iraq-syria-wmd "Interview with Ali Ibrahim al-Tikriti,"] ''Global Politician'', 14 February 2006. The former Ba'athist general claims: "The Soviét Union openly supported and backed the [[17 July Revolution|Ba'athist revolution in Iraq]] at the time and I am sure you can find news articles about it in European press agencies and others at the time. I was there helping with the revolution and worked on two occasions with Soviét KGB officials to help train us, much like the United States did with the Taliban during the Soviét campaign in Afghanistan."</ref> meskipun militer Irak ogé ngalakukeun kudéta.<ref>{{cite book|author = [[Con Coughlin|Coughlin, Con]]| page = 52|title = Saddam: His Rise and Fall|location =|publisher = [[Harper Perennial]]|year = 2005|isbn = 0-06-050543-5}}</ref> Di Républik Kongo, nu anyar merdeka ti [[Belgia]] dina bulan Juni 1960, CIA menghasut présidén [[Joseph Kasa-Vubu]] pikeun memecat Perdana Menteri kapilih [[Patrice Lumumba]] jeung membubarkan kabinét Lumumba dina bulan Séptémber.<ref name = "Schraeder 1994, 57">{{Cite book|last = Schraeder|first = Peter J.|title = United States Foreign Policy Toward Africa: Incrementalism, Crisis, and Change|publisher = Cambridge University Press|year = 1994|location = Cambridge|page = 57|url = http://books.google.com/books?id=goKxyUia-7UC|id =|isbn = 978-0-521-46677-6}}</ref> Dina [[Krisis Kongo]] nu terjadi saenggeusnya, CIA ngadukung Kolonel [[Mobutu]] dengan cara memobilisasi pasukana pikeun méré but kakuasaan melalui kudéta militer.<ref name = "Schraeder 1994, 57"/> Di [[Guiana Britania]], kandidat [[Partei Progresif Rakyat]] (PPP) nu berhaluan kiri, [[Cheddi Jagan]], meunangkeun posisi ketua menteri dina pemilihan umum kolonial nu diselenggarakan dina taun 1953, namun sacara cepat dipaksa pikeun mengundurkan diri ti jabatana saenggeus ayana suspensi ti Britania Raya nu masih mibanda kewenangan ka konstitusi nagara éta.<ref name = "Rose 2002, 167">{{Cite book|last = Rose|first = Euclid A.|title = Dependency and Socialism in the Modern Caribbean: Superpower Intervention in Guyana, Jamaica, and Grenada, 1970–1985|publisher = Lexington Books|year = 2002|location = Lanham|page = 57|url = http://books.google.com/books?id=KkPb3-krfQgC|id =|isbn = 978-0-7391-0448-4}}</ref> Dipermalukan ku kemenangan telak Jagan nu diduga Marxis, Britania memenjarakan ketua PPP dina taun 1955 jeung maranéhnayasa perpecahan antara Jagan dengan rekan PPP nya.<ref name="Mars & Young 2004, xviii">Mars, Perry & Alma H. Young (2004). [http://books.google.com/books?id=F4lJBFU-k1wC ''Caribbean Labor and Politics: Legacies of Cheddi Jagan and Michael Manley'']. Detroit: Wayne State University Press. p. xviii. ISBN 978-0-8143-3211-5.</ref> Jagan deudeuieun meunangkeun pemilu kolonial dina taun 1957 jeung 1961. Amérika Sarikat menekan Britania pikeun menunda méré kemerdekaan ka Guiana sampai haluan pulitik Jagan telah teridentifikasi.<ref>{{Cite book|last = Palmer|first = Colin A.|title = Cheddi Jagan and the Politics of Power: British Guiana's Struggle for Independence|publisher = University of North Carolina Press|year = 2010|location = Chapel Hill|pages = 247–248|url = http://books.google.com/books?id=NHd1sxVg4XwC|id =|isbn = 978-0-8078-3416-9}}</ref> Karena dilelahkan ku [[Perang Indochina Kahiji|perang gerilya komunis nu nungtut kemerdekaan Vietnam]], Perancis setuju pikeun ngalakukeun negosiasi dengan komunis Vietnam. Dina [[Konferensi Jenewa (1954)|Konferensi Jenewa]], perjanjian damai ditandatangani, jeung Vietnam dibagi jadi [[Vietnam Kalér]] nu pro-Soviét jeung [[Vietnam Kidul]] nu pro-Kulon. Antara taun 1954 jeung 1961, Amérika Sarikat ngirimkan bantuan ékonomi jeung penasihat militer pikeun memperkuat rezim pro-Kulon Vietnam Kidul dina menghalangi upaya komunis nu berniat pikeun mengacaukana.<ref name = "LaFeber 1991"/> Loba nagara-nagara berkembang di Asia, Afrika, jeung Amérika Latin nu nolak tekanan pikeun memihak salah sahiji blok. Dina taun 1955, dina [[Konferensi Asia-Afrika|Konferensi Bandung]] di Indonésia, puluhan nagara Dunya Katilu memutuskan pikeun keluar ti Perang Tiis.<ref>{{Harvnb|Gaddis|2005|p=126}}</ref> [[Dasasila Bandung|Konsesus nu ditetepkan di Bandung]] mencapai puncaknya dengan didirikana [[Gerakan Non-Blok]] nu bermarkas di [[Belgrade]] dina taun 1961.<ref name = "Karabell" /> Sementara itu, Khrushchev memperluas kawijakan Moskow dengan menjalin hubungan dengan [[India]] jeung nagara-nagara netral lianna. Gerakan kemerdekaan di Dunya Katilu ngarobah tatanan dunya pasca-perang jadi leuwih pluralistik dengan diterapkana [[dekolonisasi]] bagi nagara-nagara Afrika jeung Wétan Tengah jeung semangat nasionalisme ogé meningkat di Asia jeung Amérika Latin.<ref name = "LaFeber 1991" /> === Perpecahan Sino-Soviét jeung Perlombaan Angkasa === {{Main|Perpecahan Sino-Soviét|Perlombaan Angkasa}} [[Gambar:Space Race 1957-1975 black text.png|thumb|right|Diagram perkembangan [[Perlombaan Angkasa]] dina taun 1957–1975.]] périodeu saenggeus 1956 ditandai dengan kemunduran serius bagi Uni Soviét, terutama pecahnya aliansi Cina-Soviét, nu dimulai dengan [[perpecahan Sino-Soviét]]. Mao membela Stalin ketika Khrushchev mengkritiknya saenggeus kematiana dina taun 1956, jeung menganggep pamingpin Soviét nu anyar sebagai "pemula nu dangkal", Mao ogé menuduhnya telah keleungitan sisi Révolusioner.<ref name="Gaddis142" /> Sementara itu, Khrushchev, nu merasa terganggu atas sikap Mao nu anti-perang nuklir, menyebut pamingpin Cina sebagai "orang nu gila takhta".<ref>{{cite book|last=Kempe|first=Frederick|title=Berlin 1961|year=2011|publisher=Penguin Group (USA)|isbn=0-399-15729-8|page=42}}</ref> Saenggeus hal itu terjadi, Khrushchev ngalakukeun rupa-rupa upaya pikeun ngawangun kembali aliansi dengan Cina, namun Mao nolak unggal usulana.<ref name="Gaddis142">{{Harvnb|Gaddis|2005|p=142}}</ref> Permusuhan Cina-Soviét ieu ahirnya tumpah dina perang propaganda intra-komunis.<ref>Lüthi, pp. 273–276</ref> Selanjutnya, Soviét mulai berfokus dina sasaingan sengit dengan Cina pikeun memperebutkan posisi sebagai pamingpin gerakan komunis dunya.<ref>{{Harvnb|Gaddis|2005|pp=140–142}}</ref> Dilatardepani ku [[senjata nuklir]], Amérika Sarikat jeung Uni Soviét mulai bersaing pikeun ngawangun persenjataan nuklir jeung mengembangkan senjata jangka-panjang nu bisa maranéhna pergunakan pikeun menyerang satu sama lain.<ref name = "Byrd" /> Bulan Agustus 1957, Soviét berhasil meluncurkan [[peluru kendali balistik antar benua]] pertama (ICBM),<ref>Lackey, p. 49</ref> jeung dina bulan Oktobernya, Soviét meluncurkan satelit Bumi pertama, [[Program Sputnik|Sputnik]].<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/october/4/newsid_2685000/2685115.stm|title=Sputnik satellite blasts into space|publisher=BBC News|date=October 4, 1957|accessdate=June 11, 2008}}</ref> Peluncuran Sputnik ieu menandai dimulainya [[Perlombaan Angkasa]] antara Soviét jeung Amérika Sarikat. Sasaingan ieu memuncak dengan [[Program Apollo|pendaratan Apollo di Bulan]], nu dideskripsikan ku astronot [[Frank Borman]] sebagai "pertempuran dina Perang Tiis".<ref>{{cite web| title = To Boldly Go|author=Klesius, Michael|work=Air & Space| url = http://www.airspacemag.com/space-exploration/To-Boldly-Go.html|accessdate=January 7, 2009|date=December 19, 2008}}</ref> === Révolusi Kuba jeung Invasi Teluk Babi === {{Main|Révolusi Kuba| Invasi Teluk Babi}} [[Gambar:CheyFidel.jpg|thumb|right|170px|[[Fidel Castro]] (kanan) jeung [[Che Guevara]], 1961.]] Di [[Kuba]], [[Gerakan 26 Juli]] berhasil méré but kakuasaan dina bulan Januari 1959, menjatuhkan présidén [[Fulgencio Batista]], nu rezimnya teu populer jeung teu direstui ku Pamaréntahan Eisenhower.<ref>{{Cite book|last = Blumberg|first = Arnold|title = Great Leaders, Great Tyrants?: Contemporary Views of World Rulers Who Made History|publisher = Greenwood Press|year = 1995|location = Westport, Connecticut|url = http://books.google.com/books?id=nofUu5tvJ18C|id =|isbn = 978-0-313-28751-0|pages = 23–24}}</ref> Hubungan diplomatik antara Kuba jeung Amérika Sarikat terus berlanjut salila Babaraha waktu saenggeus kejatuhan Batista, namun présidén Eisenhower sengaja meninggalkan ibu kota pikeun menghinti pertemuan dengan pamingpin pemuda Révolusioner Kuba [[Fidel Castro]] dina bulan April, jeung memerintahkan Wakil présidén [[Richard Nixon]] pikeun mengadakan pertemuan dengan Castro di kediamana.<ref>{{Cite book|last = Lechuga Hevia|first = Carlos|title = Cuba and the Missile Crisis|publisher = Ocean Press|year = 2001|location = Melbourne, Australia|page = 142|url = http://books.google.com/books?id=aKLrYxcDg2wC|id =|isbn = 978-1-876175-34-4}}</ref> Eisenhower teu yakin, apakah Castro séorang komunis atawa bukan. Eisenhower ogé ngalawan upaya Kuba pikeun ngurangan ketergantungan ékonomi maranéhna dina Amérika Sarikat.<ref name = "Smith 1998, 95">{{Cite book|last = Smith|first = Joseph|title = The Cold War 1945–1991|publisher = Blackwell|year = 1998|location = Oxford|page = 95|url = http://books.google.com/books?id=FnnF9NKMJdkC|id =|isbn = 978-0-631-19138-4}}</ref> Kuba mulai ngalakukeun negosiasi pembelian senjata dengan Éropa Wétan dina bulan Maret 1960.<ref>{{Harvnb|Dominguez|1989|p=22}}</ref> Bulan Januari 1961, sesaat saméméh turun ti jabatana, Eisenhower sacara resmi memutuskan hubungan dengan Pamaréntah Kuba. Dina bulan April 1961, présidén Amérika nu anyar kapilih, [[John F. Kennedy]], dengan bantuan ti [[wCIA]], gagal [[Invasi Teluk Babi|menginvasi pulau-pulau]] di Playa Girón jeung Playa Larga di [[Provinsi Las Villas]]{{mdash}}kegagalan nu ngéra-ngérakeun Amérika Sarikat di mata dunya.<ref name = "Smith 1998, 95"/> Castro nanggepannya dengan mengadopsi paham [[Marxisme-Lenieusme]], jeung Soviét jangji pikeun méré dukungan leuwih lanjut ka Kuba.<ref name = "Smith 1998, 95"/> === Krisis Berlin 1961 === {{Main|Krisis Berlin 1961|Tembok Berlin|Pembelotan jeung emigrasi Blok Wétan}} [[Gambar:Checkpoint Charlie 1961-10-27.jpg|thumb|Tank Soviét berhadapan dengan tank Amérika Sarikat di [[Checkpoint Charlie]], 27 Oktober, salila berlangsungnya Krisis Berlin 1961]] [[Krisis Berlin 1961]] nyaéta insiden besar terahir nu terjadi dina masa Perang Tiis terkait dengan status [[Berlin]] jeung kondisi Jerman pasca-Perang Dunya II. Dina awal 1950-an, [[Pembelotan jeung emigrasi Blok Wétan|pendekatan Soviét ngeunaan kawijakan pembatasan emigrasi]] ditiru ku sebagéan besar nagara [[Blok Wétan]] lianna.<ref name="dowty114">{{Harvnb|Dowty|1989|p=114}}</ref> Namun, ratusan ribu warga [[Jerman Wétan]] bérémigrasi ke [[Jerman Kulon]] unggal tauna melalui "celah" nu terdapat dina sistem antara Berlin Wétan jeung Berlin Kulon jeung dengan bantuan ti pasukan Sekutu di Jerman Kulon.<ref name="harrison99">{{Harvnb|Harrison|2003|p=99}}</ref> Emigrasi ngabalukarkeun berpindahnya sumber daya manusia nu berpotensi seperti kalangan profesional terdidik ti Jerman Wétan ke Jerman Kulon, hampir 20% penduduk Jerman Wétan telah bermigrasi ke Jerman Kulon dina taun 1961.<ref name="dowty122">{{Harvnb|Dowty|1989|p=122}}</ref> Dina bulan Juni, Uni Soviét mengeluarkan ultimatum anyar nu nungtut panarikan pasukan [[Sekutu]] ti Berlin Kulon.<ref>{{Harvnb|Gaddis|2005|p=114}}</ref> Permintaan éta ditolak, jeung dina tanggal 13 Agustus, Jerman Wétan ngawangun hahalang kawat cucukan nu diteruskeun konstruksina dilegaan nepi ka engké nyieun [[Tembok Berlin]], nu sacara épéktip nutupan "celah" antara kadua wilayah éta.<ref name="pearson75">{{Harvnb|Pearson|1998|p=75}}</ref> === Krisis Rudal Kuba jeung penggulingan Khrushchev === {{Main|Proyék Kuba|Krisis Rudal Kuba}} [[Gambar:P-2H Neptune over Soviét ship Oct 1962.jpg|thumb|Kapal [[P-2 Neptune|P-2]] milik [[Angkatan Laut Amérika Sarikat]] terbang di atas salah sahiji kapal barang Soviét salila Krisis Rudal Kuba.|pra=Special:FilePath/P-2H_Neptune_over_Soviét_ship_Oct_1962.jpg]] Saenggeus [[Invasi Teluk Babi]], Kennedy terus néangan cara pikeun ngagulingkeun [[Fidel Castro|Castro]], Kennedy jeung Pamaréntahana béréksperimen sacara diam-diam dengan memfasilitasi penggulingan Pamaréntahan [[Kuba]]. Harapan nu signifikan disematkan dina salah sahiji program rusiah bernama [[Proyék Kuba]], nu dirancang di handap Pamaréntahan Kennedy dina taun 1961. Dina bulan Februari 1962, Khrushchev mengetahui rencana Amérika ka Kuba: "proyék Kuba"{{mdash}}disetujui ku CIA jeung menetapkan penggulingan Pamaréntah Kuba dina bulan Oktober, kemungkinan melibatkan militer Amérika{{mdash}}jeung Kennedy mungkin memerintahkan operasi pembunuhan ka Castro.<ref name="Zubok 1994, 158-159">Zubok, Vladislav M. (1994). "Unwrapping the Enigma: What Was Behind the Soviét Challenge in the 1960s?". In Diane B. Kunz (Ed.), ''[http://books.google.com/books?id=SiVTA31wrzEC The Diplomacy of the Crucial Decade: American Foreign Relations During the 1960s]''. New York: Columbia University Press. p. 158-159. ISBN 978-0-231-08177-1.</ref> Sebagai respon, Soviét mempersiapkan pemasangan rudal nuklirnya di Kuba.<ref name = "Zubok 1994, 158-159"/> Khawatir, Kennedy mutuskeun rupa-rupa réaksi pikeun nanggepannya, jeung ahirnya nanggepan instalasi rudal nuklir Soviét di Kuba dengan ngalakukeun blokade laut jeung méré ultimatum ka Soviét. Khrushchev mundur ti konfrontasi, jeung Uni Soviét membongkar rudalnya dengan imbalan janji Amérika agar teu deui menyerang Kuba.<ref>{{Cite book|last = Jones|first = Howard|title = Crucible of Power: A History of American Foreign Relations from 1945|publisher = Rowman & Littlefield|year = 2009|location = Lanham|page = 122|url = http://books.google.com/books?id=WwEu5Yv9KiUC|id =|isbn = 978-0-7425-6454-1}}</ref> [[Krisis Rudal Kuba]] (Oktober-November 1962) membawa dunya leuwih dekat ke arah [[perang nuklir]] tidina saméméhnya.<ref>{{Harvnb|Gaddis|2005|p=82}}</ref> Leuwih lanjut, kajadian éta ogé nunjukkeun konsép silih yakinkeun bakal bahaya kaancuran, yén [[nagara adidaya]] teu siap pikeun menggunakan senjata nuklir maranéhna, takutbakal ayana kaancuran global total karena silih balas dendam.<ref>{{Harvnb|Gaddis|2005|p=80}}</ref> Dampak ti krisis ieu ngabalukarkeun dilakukana upaya pertama dina membatasi [[perlombaan senjata nuklir]] dengan pelucutan senjata jeung perbaikan hubungan,<ref name = "Palmowski" /> meskipun upaya-upaya pikeun mencegah meletusnya perang nuklir telah ditetepkan sejak taun 1961 melalui [[Sistem Traktat Antarktika|Perjanjian Antartika]].<ref>National Research Council Committee on Antarctic Policy and Science, p. 33</ref> Taun 1964, rekan [[Kremlin]] Khrushchev berhasil [[Nikita Khrushchev#Penggulingan|ngagulingkeuna]], namun tetep mengizinkana pikeun pensiun dengan damai.<ref name="Gaddis119">{{Harvnb|Gaddis|2005|pp=119–120}}</ref> Khrushchev dituduh memerintah dengan kasar jeung inkompetensi, dia ogé dianggep telah menghancurkan sektor pertanian Soviét jeung membawa dunya ke ambang perang nuklir.<ref name="Gaddis119" /> Khrushchev ogé disebutkeun telah ngéra-ngérakeun dunya komunis ketika manéhna méré smikan pemwangunan Tembok Berlin, nu dianggep sebagai salah sahiji penghinaan publik pikeun Marxisme-Lenieusme.<ref name="Gaddis119" /> Posisi jabatan Nikita Khrushchev digantikan ku Léonid Brezhnev sebagai pamingpin partéy Komunis jeung sementara Alexei Kosygin menduduki kursi Perdana Menteri. == Konfrontasi melalui détente (1962–1979) == {{Main|Perang Tiis (1962–1979)}} [[Gambar:1973 NATO and WP troop strengths in Europe.svg|thumb|Kakuatan pasukan NATO jeung Pakta Warsawa di Éropa taun 1973.]] [[Gambar:Buzz salutes the U.S. Flag.jpg|right|thumb|Amérika Sarikat [[Apollo 11|mendarat pikeun pertama kalinya di bulan]] dina taun 1969—puncak ti [[perlombaan angkasa]].]] [[Gambar:F-4B VF-151 CV-41 TU-95.jpg|right|thumb| [[F-4 Phantom II]] milik US Navy menyadap pesawat [[Tupolev Tu-95]] D Soviét dina awal 1970-an.]] Dina périodeu 1960-an jeung 1970-an, peserta Perang Tiis berjuang pikeun menyesuaikan diri dengan pola anyar [[hubungan internasional]] nu leuwih rumit, dunya teu deui dibagi jadi dua blok besar nu bertentangan.<ref name = "Karabell" /> Ti awal périodeu pasca-perang, Éropa Kulon jeung [[Jepang]] dengan cepat pulih ti kaancuran Perang Dunya II jeung mulai mengalami pertumbuhan ékonomi nu kuat sepanjang taun 1950-an jeung 1960-an, dengan PDB per kapita nu hampir mendekati Amérika Sarikat, sadengkeun [[perékonomian Blok Wétan]] mengalami stagnasi.<ref name="Karabell" /><ref name="hardt16">{{Harvnb|Hardt|Kaufman|1995|p=16}}</ref> Sebagai akibat ti [[krisis minyak 1973]], dikombinasikan dengan beuki kuatnya pangaruh [[Dunya Katilu]] dengan ngawangun organisasi-organisasi seperti [[OPEC|Organisasi Nagara-Nagara Pengekspor Minyak]] (OPEC) jeung [[Gerakan Non-Blok]], nagara-nagara Dunya Katilu mibanda leuwih loba ruang pikeun memproklamirkan kemerdekaan maranéhna jeung beuki nunjukkeun yén maranéhna tahan banting ka tekanan ti nagara adidaya.<ref name="Gaddis 2005, p. 212"/> Sementara itu, [[Uni Soviét|Soviét]] dipaksa pikeun mengalihkan perhatiana dina isu-isu internal seperti permasalahan ékonomi di dina negeri.<ref name="Karabell" /> Salila périodeu ieu, pamingpin Soviét seperti [[Leonid Brezhnev]] jeung [[Alexei Kosygin]] mulai menerapkan pamarekan[[détente]].<ref name = "Karabell" /> === Pengunduran diri Perancis ti NATO === {{Main|NATO#Pengunduran diri Perancis ti NATO}} Keberlangsungan [[NATO]] sudah menghadapi tantangan dina awal sejarahnya, krisis terjadi salila kepamingpinan [[Charles de Gaulle]] ti [[Perancis]] dina taun 1958 jeung seterusnya. De Gaulle protes ngeunaan kuatnya peran Amérika Sarikat dina organisasi jeung cemburu atas "[[hubungan istimewa]]" antara Amérika Sarikat jeung Britania Raya. Dina salah sahiji memo nu dikirimkan dina présidén [[Dwight D. Eisenhower]] jeung Perdana Menteri [[Harold Macmillan]] dina tanggal 17 Séptémber 1958, manéhna berpendapat pikeun nyieun tiga serangkai direktorat nu bakal memposisikan Perancis dina kedudukan nu sama dengan Amérika Sarikat jeung Britania Raya, jeung ogé perluasan cakupan NATO ke wilayah géografis nu mibanda kapentingan dengan Perancis, seperti [[Aljazair Perancis]], nu pemberontakana di dukung ku Perancis.<ref name=deGuaulle>{{Cite book |last = Menon‏ |first = Anand |title = France, NATO, and the limits of independence, 1981–97: the politics of ambivalence |publisher = Palgrave Macmillan |year = 2000 |page = 11 |url = |id = |isbn = 0-312-22931-3}}</ref> Karena respon nu diberikan teu memuaskan, de Gaulle mulai mengembangkan [[penangkal nuklir]] Perancis sacara independen jeung dina taun 1966, Perancis mengundurkan diri ti NATO, diikuti dengan pengusiran sakabéh pasukan NATO ti daratan Perancis.<ref>Crawley p.431</ref> === Invasi Cekoslowakia === {{Main|Musim Semi Praha|Invasi Pakta Warsawa ke Cekoslowakia}} Dina taun 1968, périodeu liberalisasi pulitik di [[Cekoslowakia]], nu dijuluki dengan [[Musim Semi Praha]], berlangsung dengan rupa-rupa aksi, di antaranya "[[Program Aksi (1968)|Program Aksi]]" liberalisasi, nu nungtut perluasan kebébasan pers, kebébasan berbicara jeung kebébasan bergerak, ogé penekanan ékonomi dina barang-barang konsumsi, kemungkinan sistem multi partéy, membatasi kakuasaan polisi rusiah,<ref>Ello (ed.), Paul (April 1968). Control Committee of the Communist Party of Czechoslovakia, "Action Plan of the Communist Party of Czechoslovakia (Prague, April 1968)" in ''Dubcek’s Blueprint for Freedom: His original documents leading to the invasion of Czechoslovakia.'' William Kimber & Co. 1968, pp 32, 54</ref><ref>{{cite web | last = Von Geldern | first = James | last2 = Siegelbaum | first2 = Lewis| publisher = Soviéthistory.org| title = The Soviét-led Intervention in Czechoslovakia| url = http://Soviéthistory.org/index.php?action=L2&SubjectID=1968czechoslovakia&Year=1968| accessdate =March 7, 2008 }}</ref> jeung kemungkinan Cekoslowakia pikeun menarik diri ti [[Pakta Warsawa]].<ref name="Gaddis 2005, p. 150">{{Harvnb|Gaddis|2005|p=150}}</ref> Sebagai jawaban atas aksi Musim Semi Praha, tentara Soviét bersama dengan sebagéan besar sekutu Pakta Warsawa maranéhna, [[Invasi Pakta Warsawa ke Cekoslowakia|menyerbu Cekoslowakia]].<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/august/21/newsid_2781000/2781867.stm|title=Russia brings winter to Prague Spring|publisher=BBC News|date=August 21, 1968|accessdate=June 10, 2008}}</ref> Invasi ieu diikuti ku gelombang emigrasi, sekitar 70.000 warga Ceko jeung Slowakia melarikan diri, jeung total ahirnya mencapai 300.000 jiwa.<ref>{{cite web | last = Čulík| first = Jan| title = Den, kdy tanky zlikvidovaly české sny Pražského jara| url = http://www.britskelisty.cz/9808/19980821h.html| publisher = Britské Listy| accessdate =January 23, 2008 }}</ref> Invasi ieu memicu protes keras ti Yugoslavia, Rumania, Cina, jeung ogé ti partéy-partéy komunis di Éropa Kulon.<ref name="Gaddis 2005, p. 154">{{Harvnb|Gaddis|2005|p=154}}</ref> === Doktrin Brezhnev === {{Main|Doktrin Brezhnev}} [[Gambar:Leonid Brezhnev and Richard Nixon talks in 1973.png|left|thumb|[[Leonid Brezhnev]] jeung [[Richard Nixon]] salila kunjungan Brezhnev ke [[Washington]] dina Juni 1973; kunjungan ieu nyaéta permulaan ''détente'' antara Amérika Sarikat jeung Soviét.]] Dina bulan Séptémber 1968, dina pidatonya di Kongres Kelima [[Partei Persatuan Pekerja Polandia]], sebulan saenggeus [[Invasi Pakta Warsawa ke Cekoslowakia|menginvasi Cekoslowakia]], Brezhnev menyampaikan [[Doktrin Brezhnev]]; nu mengklaim yén "hak kami pikeun melanggar kedaulatan nagara manapun jika ada nu berupaya pikeun menggantikan Marxisme-Lenieusme dengan kapitalismeu". Dina pidatonya, Brezhnev nyatakeun:<ref name="Gaddis 2005, p. 150"/> {{cquote|Ketika kakuatan nu memusuhi sosialisme mencoba pikeun ngarobah haluan Babaraha nagara sosialis menuju kapitalismeu, itu bukan hanya jadi masalah bagi nagara nu bersangkutan, namun masalah umum jeung kepedulian ti sakabéh nagara-nagara sosialis.}} Doktrin éta dilatarbelakangi ku kegagalan Marxisme-Lenieusme dina ningkatkeun kesejahteraan di nagara-nagara seperti Polandia, [[Hongaria]] jeung Jerman Wétan, nu mengalami penurunan standar hirup nu kontras dengan kemakmuran Jerman Kulon jeung nagara Éropa Kulon lianna.<ref>{{Harvnb|Gaddis|2005|p=153}}</ref> === Krisis di Dunya Katilu === {{See also|Operasi Power Pack|Pembantaian di Indonesia 1965–1966|Perang Vietnam|Kudéta Chili 1973|Operasi Burung Kondor|Perang Enam Hari|Perang Atrisi|Perang Yom Kippur|Perang Ogaden|Perang Saudara Angola|Invasi Indonésia ke Timor Wétan}} [[Gambar:Glassboro-meeting1967.jpg|thumb|right|[[Alexei Kosygin]] (kiri) di samping Presiden AS [[Lyndon B. Johnson]] (kanan) dina [[Konferensi Tingkat Tinggi Glassboro]].]] [[Gambar:Corpse of Ngô Đình Diệm in the 1963 coup.jpg|thumb|right|Mayat Presiden Vietnam Kidul [[Ngo Dinh Diem]].]] Dina ahir April 1965, présidén [[Lyndon B. Johnson]] mendaratkan 22.000 tentaranya di [[Republik Domieuka]] jeung kemudian mendudukinya salila satu taun melalui invasi nu diberi kode [[Operasi Power Pack]]. Operasi ieu dilakukan pikeun membendung ancaman menyebarnya Révolusi bergaya Kuba di Amérika Latin.<ref name = "LaFeber 1991" /> Pemilihan présidén diselenggarakan dina taun 1966, nu ngahasilkeun kemenangan bagi konservatif [[Joaquín Balaguer]]. Meskipun Balaguer mendapat dukungan ti sektor-sektor elit jeung kelompok petani, lawan pulitiknya ti partéy PRD, mantan présidén [[Juan Bosch]], teu aktif berkampanye.<ref name = "Itzigsohn 2000, 41-42">{{Cite book|last = Itzigsohn|first = José|title = Developing Poverty: The State, Labor Market Deregulation, and the Informal Economy in Costa Rica and the Domieucan Republic|publisher = Penn State University Press|year = 2000|location = University Park, Pennsylvania|pages = 41–42|url = http://books.google.com/books?id=b7Jo9GtxMEcC|id =|isbn = 978-0-271-02028-0}}</ref> Aktivis PRD dilumpuhkan dengan kekerasan ku polisi Domieuka jeung angkatan bersenjata.<ref name = "Itzigsohn 2000, 41-42"/> <!-- Sebagai bagéan ti minoritas Katolik Vietnam, usaha Diệm pikeun mengembangkan kawijakan pro-Katolik membangkitkan amarah orang-orang Buddhis Vietnam. Polisi nagara seringkali dituduh menyerang orang-orang Buddhis (agama mayoritas nagara itu). Para aktivis Buddhis ngalakukeun protes-protes massal jeung bahkan penyiksaan diri nu berpuncak dina Babaraha upaya kudéta, jeung nu terahir mengakibatkan kematian Diệm sendiri. Ketika rezim ieu membangkitkan salah sahiji protes nu dilakukan ku para biarawan Buddhis dina Mei 1963, AS menghentikan bantuana. Sejumlah biarawan sacara terbuka membakar diri maranéhna sebagai protes, jeung AS semakin merasa terganggu ku citra publik Diệm nu teu populer. Diệm jeung Madame Nhu mengklaim yén pihak Komunis telah menyusup ke dina kelompok-kelompok Buddhis. Tindakan maranéhna pikeun menghancurkan protes-protes ieu sesuai dengan kawijakan anti-komunis nu telah disetujui saméméhnya. Madame Nhu konon merujuk kejadian ieu sebagai "barbecue" ("memanggang daging"). Berdasarkan paréntah ti Presiden A.S. John F. Kennedy, Henry Cabot Lodge, duta besar Amérika pikeun Vietnam Kidul, nolak pikeun papanggih dengan Diệm. Saenggeus ngadéngé yén Angkatan Darat Republik Vietnam keur ngarancang kudéta nu dipimpin ku Jenderal Dương Văn Minh, AS méré jaminan-jaminan rusiah ka para jenderal itu yén AS moal bakal pipilueun. Dương Văn Minh jeung komplotana ngagulingkeun Pamaréntahan jeung menghukum mati Presiden Diệm jeung adiknya, Ngô Đình Nhu, dina 2 November 1963. Amérika Sarikat sacara terbuka mengungkapkan rasa terkejut jeung kekecewaana yén Diệm telah dibunuh. Kaberan, Presiden John F. Kennedy ogé dibunuh hanya 20 hari kemudian. Babaraha orang Vietnam percaya yén hantu Diemlah nu ngalakukeun pembalasan karena Presiden Kennedy menyetujui kudéta itu. Ketika Madame Nhu, mengunjungi Amérika Sarikat dina waktu itu, saenggeus mengetahui tentang kudéta éta, manéhna segera menyebut Amérika Sarikat sebagai pelakunya. manéhna belakangan mengatakan, "Barangsiapa jadi sekutu Amérika teu ngabutuhkeun musuh." Madame Nhu lalu meramalkan masa depan nu gelap pikeun Vietnam jeung yén, karena kemiluanana dina kudéta itu, masalah-masalah AS di Vietnam kakara dimulai. Saenggeus dibunuhnya Ngô Đình Diệm, AS dapat tetep mangaruhan Pamaréntahan Vietnam Kidul, ngabantuan pemilihan para pejabat nu ngadukung kawijakan-kawijakan AS. Di antara loba orang nu tahu tentang situasi pulitik di sekitar kematiana (1963), pembunuhan Ngô Đình Diệm dianggep sebagai momen pulitik nu nangtukeun nu, ceuk sebagéan orang, pelan-pelan ngabalukarkeun kekalahan Perang Vietnam 12 taun kemudian (1975), namun, ceuk nu lianna deui, mencegah Vietnam Kidul direbut pihak komunis 10 taun leuwih awal karena Diệm telah memutuskan pikeun menyerah ka ambisi-ambisi invasi Ho Chi Minh. Akibat ti kuatnya kehadiran Amérika saenggeus pembunuhan Diệm, terjadilah pergolakan intern di antara para pamingpin Vietnam Kidul, sementara tentara manggih diri maranéhna dipaksa pikeun memilih antara kapentingan-kapentingan komunis jeung kapentingan-kapentingan Amérika. Pembunuhan ieu ogé memperkuat upaya-upaya Vietnam Kalér pikeun melukiskan Vietnam Kidul sebagai pendukung kolonisasi. Dina tanggal 30 Séptémber - 1 Oktober 1965, di 2 Dayeuh di Indonésia, PKI (Partei Komunis Indonésia) berusaha membunuh 7 Jenderal Angkatan Darat di Jakarta jeung 2 Jenderal di Yogyakarta dengan alasan Kudéta. PKI mendakwa yén Jenderal-Jenderal Angkatan Darat nu pro-CIA berusaha ngagulingkeun Presiden Soekarno. --> Di Indonésia, anti-komunis garis keras [[Soeharto|Jenderal Soeharto]] meraih kendali Pamaréntahan ti pendahulunya, [[Soekarno]], jeung kemudian mulai ngawangun "[[Orde Baru]]". Ti taun 1965 sampai 1966, militer Indonésia [[Pembantaian di Indonésia 1965–1966|ngalakukeun pembunuhan massal]] ka sekitar setengah juta anggota jeung simpatisan [[Partei Komunis Indonésia]] sarta organisasi-organisasi sayap kiri lianna.<ref name="Farid 2007">Farid, Hilmar (2007). "Mass Killings and Capitalist Expansion, 1965–1966". In Kuan-Hsing Chen & Chua Beng Huat (Ed.), ''[The Inter-Asia Cultural Studies Reader]''. London: Routledge. pp. 207–222. ISBN 0-415-43134-4.</ref> Ningkatna konflik nu keur berlangsung antara pamingpin [[Vietnam Kidul]] [[Ngô Đình Diệm]] dengan komunis [[Viet Cong|Front Nasional pikeun Pembébasan Vietnam Kidul]] (NLF) membuat Johnson ngirimkan 575.000 tentara Amérika ke Asia Tenggara pikeun melumpuhkan NLF jeung sekutu Vietnam Kalér maranéhna dina [[Perang Vietnam]], namun kawijakan ieu ngakan loba biaya jeung ngalemahkeun perékonomian AS, jeung dina taun 1975, krisis ieu memuncak dengan kegagalan Amérika Sarikat. Dunya mandang kajadian ieu sebagai kekalahan bagi salah sahiji nagara adidaya nu paling kuat di tangan salah sahiji nagara termiskin dunya.<ref name = "LaFeber 1991" /> Vietnam Kalér menerima persetujuan Soviét pikeun memulai perang dina taun 1959. Uni Soviét ngirimkan 15.000 penasihat militer jeung bantuan dana sebesar $ 450 juta ka Vietnam Kalér salila perang, sadengkeun Cina ngirimkan 320.000 tentara jeung bantuan dana senilai $180 juta.<ref>Qiang Zhai, ''China and the Vietnam Wars, 1950-1975'' (University of North Carolina Press, 2000), p135; Gen. Oleg Sarin and Col. Lev Dvoretsky, ''Alien Wars: The Soviét Union’s Aggressions Against the World, 1919 to 1989'' (Presidio Press, 1996), pp93-4.</ref> Di [[Chili]], kandidat [[Partei Sosialis Chili|Partei Sosialis]] [[Salvador Allende]] meunangkeun pemilihan présidén taun 1970, jadi [[Marxis]] kapilih demokratis pertama nu jadi présidén di nagara-nagara Amérika.<ref name="BBC Allende Profile 2003">{{cite news|title = Profile of Salvador Allende|date = Séptémber 8, 2003|publisher=BBC|agency = [[BBC]]|url = http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/3089846.stm|accessdate =January 25, 2011 }}</ref> Jenderal [[Augusto Pinochet]] ngalakukeun [[Kudéta Chili 1973|kudéta ka Pamaréntahan]] dina tanggal 11 Séptémber 1973 jeung dengan cepat mengambilalih sakabéh kakuasaan pulitik jadi kediktatoran militer, tindakana ieu direstui ku AS. Reformasi Allende ékonomi diurungkan jeung lawan sayap kiri tewas atawa ditahan di kamp-kamp interniran di handap arahan ti [[Dirección de Inteligencia Nacional]] (DINA). [[Gambar:Henry Kissinger.png|thumb|left|[[Henry Kissinger]], [[Penasihat Kaamanan Nasional (Amérika Sarikat)|Penasihat Kaamanan Nasional]] jeung [[Sekretaris Nagara Amérika Sarikat]] dina masa Pamaréntahan Presiden Nixon jeung Ford, mangrupa salah sahiji tokoh kunci dina Perang Tiis (1969-1977).]] Sementara itu, [[Operasi Burung Kondor]] di Amérika Kidul{{mdash}}nu dipaké ku para diktator di [[Argentina]], [[Brasil]], [[Bolivia]], Chili, [[Uruguay]], jeung [[Paraguay]] pikeun menekan perbédaan pendapat dengan sayap kiri{{mdash}}ogé mendapat dukungan ti Amérika Sarikat, jeung (kadang-kadang akurat) diperkirakan ogé terdapat Kuba atawa Soviét di belakang gerakan oposisi éta.<ref>McSherry, p. /ref> Sebagai respon, Soviét mempersiapkan pemasangan rudal nuklirnya di Kuba.13</ref> Amérika Sarikat ogé teu senang saat [[Jamaika]] mulai menjalin hubungan nu leuwih érat dengan Pamaréntah Kuba saenggeus pemilihan [[Michael Manley]] dina taun 1972.<ref name="Mars & Young 2004, xvi">Mars, Perry & Alma H. Young (2004). [http://books.google.com/books?id=F4lJBFU-k1wC ''Caribbean Labor and Politics: Legacies of Cheddi Jagan and Michael Manley'']. Detroit: Wayne State University Press. p. xvi. ISBN 978-0-8143-3211-5.</ref> Amérika Sarikat méré spona dengan mendanai lawan-lawan pulitik Manley, mendorong pemberontakan dina tubuh [[tentara Jamaika]], jeung menyewa tentara bayaran pikeun ngalawan Pamaréntahan Manley.<ref name="Mars & Young 2004, xviii"/> Kekerasan pun terjadi. Situasi di [[Wétan Tengah]] terus jadi sumber persengketaan. [[Mesir]], nu menerima loba bantuan senjata jeung bantuan ékonomi ti Uni Soviét, nyaéta klien Soviét nu méré potkan. Dengan terpaksa, Uni Soviét berkewajiban pikeun ngabantuan Mesir dina [[Perang Enam Hari]] (dengan ngirimkan penasihat militer jeung teknisi) jeung [[Perang Atrisi]] (dengan ngirimkan pilot jeung pesawat) pikeun ngalawan [[Israel]] nu pro-Kulon.<ref>Stone, p. 230</ref> Di samping pembelotan Mesir, ti nu saméméhnya pro-Soviét jadi pro-Amérika dina taun 1972 (di handap kepamingpinan [[Anwar El Sadat]]),<ref name="Grenville & Wasserstein 1987, 701">Grenville, J.A.S. & Bernard Wasserstein (1987). ''[http://books.google.com/books?id=RYyyAAAAIAAJ Treaties of the Twentieth Century: A History and Guide with Texts]'', Volume 2. London and New York: Methuen. ISBN 978-0-416-38080-4.</ref> rumor ngeunaan intervensi Soviét dina [[Perang Yom Kippur]] dina taun 1973 ngabalukarkeun terjadinya pengiriman tentara Amérika besar-besaran jeung mengancambakal menghancurkan ''détente''.<ref>Kumaraswamy, p. 127</ref> Meskipun dina éra pra-Sadat Mesir mangrupa penerima bantuan terbesar Soviét di Wétan Tengah, Soviét ogé sukses menjalin hubungan érat dengan komunis di [[Yaman Kidul]], sarta Pamaréntahan nasionalis [[Aljazair]] jeung [[Irak]].<ref name = "Grenville & Wasserstein 1987, 701"/> Soviét sacara langsung memihak jeung ngabantuan [[Palestina]] dina menghadapi [[Konflik Israel-Palestina|konflik dengan Israel]], kaasup dukungan pikeun [[Yasser Arafat]] jeung [[Organisasi Pembébasan Palestina]].<ref>Friedman, p. 330</ref> Ti taun 1973-1975, CIA berkolusi dengan Pamaréntah [[Iran]] pikeun membiayai jeung mempersenjatai pemberontak [[Kurdi]] dina [[Perang Irak–Kurdi Kadua]] dengan tujuan pikeun melumpuhkan pamingpin Irak [[Ahmed Hassan al-Bakr]]. Saat Iran jeung Irak nandatanganan [[Perjanjian Aljazair (1975)|Perjanjian Aljazair]] dina taun 1975, dukungan pikeun Iran pun ogé turut berhenti.<ref name="The Ugly Truth About Gerald Ford">Hitchens, Christopher, [http://www.slate.com/id/2156400 "The Ugly Truth About Gerald Ford"], ''Slate,'' December 29, 2006.</ref> [[Gambar:Marine da nang.jpg|thumbnail|170px|Seorang tentara Amérika dina [[Perang Vietnam]], 3 Agustus 1965.]] Di Afrika, militer [[Somalia]] nu dipimpin ku [[Mohamed Siad Barre]] ngalakukeun kudéta tak berdarah dina taun 1969 jeung ngawangun [[Republik Demokratik Somalia]] nu berpaham sosialis. Uni Soviét jangji pikeun ngadukung Somalia. Opat taun kemudian, Kaisar Ethiopia [[Haile Selassie]] nu pro-Amérika digulingkan dina kudéta taun 1974 ku kelompok [[Derg]], salah sahiji kelompok militer radikal pro-Soviét nu dipimpin ku [[Mengistu Haile Mariam]]. Mariem menjalin hubungan dengan Kuba jeung Soviét.<ref name = "Erlich 2008, 84-86">{{Cite book|last = Erlich|first = Reese|title = Dateline Havana: The Real Story of U.S. Policy and the Future of Cuba|publisher = PoliPoint Press|year = 2008|location = Sausalito, California|pages = 84–86|url = http://books.google.com/books?id=7q3ibcq_vxQC|id =|isbn = 978-0-9815769-7-8}}</ref> Saat [[Perang Ogaden|peperangan antara Somalia jeung Ethiopia pecah dina taun 1977-1978]], Barre keleungitan dukungan Soviét jeung kemudian bersekutu dengan Amérika Sarikat. Tentara Kuba ogé berperan dina perang ieu dengan memihak Ethiopia.<ref name = "Erlich 2008, 84-86"/> [[Révolusi Anyelir]] di [[Portugis]] dina taun 1974 nu ngalawan kéotoriteran ''[[Estado Novo (Portugal)|Estado Novo]]'' membuat Portugis kembali ke sistem multi-partéy jeung sekaligus memfasilitasi kemerdekaan koloni Portugis di [[Angola]] jeung [[Timor Wétan]]. Di Afrika, pemberontak Angola mengobarkan [[Perang Kemerdekaan Angola|perang kemerdekaan multi-faksi ngalawan kakuasaan Portugis]] sejak taun 1961, saenggeus perang ieu usai, [[Perang Saudara Angola|perang dua dasawarsa]] menggantikan perang anti-kolonial, nu ditandai dengan peperangan antara komunis [[Gerakan Rakyat Pembébasan Angola]] (MPLA), nu didukung ku Kuba jeung Soviét, dengan [[Front Pembébasan Nasional Angola]] (FNLA), nu didukung ku Amérika Sarikat, Républik Rakyat Tiongkok, jeung Pamaréntahan Mobutu di [[Zaire]]. AS, [[Apartheid di Afrika Kidul|Pamaréntahan apartheid Afrika Kidul]], jeung Babaraha nagara Afrika lianna ogé ngadukung faksi Katilu, [[Uni Nasional pikeun Kemerdekaan Penuh Angola]] (UNITA). Tanpa berkonsultasi dengan Soviét, Kuba ngirimkan tentaranya pikeun berjuang bersama MPLA.<ref name = "Erlich 2008, 84-86"/> Pamaréntah apartheid Afrika Kidul ogé ngirimkan tentara pikeun ngabantuan UNITA, namun MPLA aya di atas tangan karena didukung ku Kuba jeung Soviét.<ref name = "Erlich 2008, 84-86"/> Di Asia Tenggara, koloni [[Timor Wétan]] sacara sepihak memproklilasikan kemerdekaana ti Portugis di handap sayap kiri [[Fretilin]] dina bulan November 1975. Dengan dukungan ti Australia jeung Amérika Sarikat, [[Soeharto]] [[Invasi Indonésia ke Timor Wétan|menginvasi Timor Wétan]] dina bulan Désémber{{mdash}}nu memulai [[Jajahan Indonésia di Timor Wétan|Jajahan Indonésia di Timor Wétan salila sepÉropat abad]].<ref>{{Cite book|last = Doyle|first = Randall Jordan|title = America and China: Asia-Pacific Rim Hegemony in the Twenty-First Century|publisher = Lexington Books|year = 2007|location = Lanham|page = 119|url = http://books.google.com/books?id=Z_W7u44IjK8C|id =|isbn = 978-0-7391-1702-6}}</ref> Salila [[Perang Vietnam]], Vietnam Kalér menginvasi jeung menduduki sebagéan Kamboja pikeun dipaké sebagai pangkalan militer, nu ogé berperan dina memicu pecahnya [[Perang Saudara Kamboja]] antara Pamaréntah pro-Amérika [[Lon Nol]] jeung pemberontak [[Maoist]] [[Khmer Beureum]]. Dokumen nu ditemukan ti arsip Soviét mengungkapkan yén invasi Vietnam Kalér ke Kamboja dina taun 1970 dilaksanakan atas permintaan ti Khmer Beureum saenggeus bernegosiasi dengan [[Nuon Chea]].<ref>Dmitry Mosyakov, "The Khmer Rouge and the Vietnamese Communists: A History of Their Relations as Told in the Soviét Archives," in Susan E. Cook, ed., ''Genocide in Cambodia and Rwanda'' (Yale Genocide Studies Program Monograph Series No. 1, 2004), p54ff. Can be accessed at: www.yale.edu/gsp/publications/Mosyakov.doc "In April–May 1970, many North Vietnamese forces entered Cambodia in response to the call for help addressed to Vietnam not by Pol Pot, but by his deputy Nuon Chea. Nguyen Co Thach recalls: “Nuon Chea has asked for help and we have liberated five provinces of Cambodia in ten days.”"</ref> AS jeung Vietnam Kidul nanggepannya dengan melancarkan [[Operasi Menu|kampanye pengeboman]] jeung [[Kampanye Kamboja|serangan darat]], efek ti operasi ieu masih diperdebatkan ku para sejarawan.<ref>Chandler, David 2000, ''Brother Number One: A Political Biography of Pol Pot'', Revised Edition, Chiang Mai, Thailand: Silkworm Books, pp. 96-7.</ref> Di handap kepamingpinan [[Pol Pot]], Khmer Beureum membantai 1-3 juta, ti 8,4 juta total penduduk Kamboja, di [[ladang pembantaian]].<ref name="Heuveline, Patrick 2001">Heuveline, Patrick (2001). "The Demographic Analysis of Mortality in Cambodia." In Forced Migration and Mortality, eds. Holly E. Reed and Charles B. Keely. Washington, D.C.: National Academy Press. Heuveline suggests that a range of 1.17-3.42 million people were killed.</ref><ref name="Marek Sliwinski 1995">Marek Sliwinski, Le Génocide Khmer Rouge: Une Analyse Démographique (L'Harmattan, 1995).</ref><ref name="Banister, Judith 1993">Banister, Judith, and Paige Johnson (1993). "After the Nightmare: The Population of Cambodia." In Genocide and Democracy in Cambodia: The Khmer Rouge, the United Nations and the International Community, ed. Ben Kiernan. New Haven, Conn.: Yale University Southeast Asia Studies.</ref> Sosiolog [[Martin Shaw (sosiolog)|Martin Shaw]] ngagambarkeun kekejaman ieu sebagai "[[genosida]] paling murni ti éra Perang Tiis".<ref>''Theory of the Global State: Globality as Unfieushed Revolution'' by [[Martin Shaw (sosiolog)|Martin Shaw]], [[Cambridge University Press]], 2000, pp 141, ISBN 978-0-521-59730-2</ref> Vietnam ngagulingkeun Pol Pot dina taun 1979 jeung nyieun Pamaréntah boneka di handap pimpinan [[Heng Samrin]]. === Perbaikan hubungan Cina-Amérika === {{Main|Kunjungan Nixon ke Tiongkok taun 1972}} Sebagai akibat ti [[perpecahan Sino-Soviét]], kategangan nu berlangsung di sepanjang tapel wates Cina-Soviét [[Konflik perbatasan Sino–Soviét|mencapai puncaknya]] dina taun 1969, jeung présidén Amérika Sarikat [[Richard Nixon]] memutuskan pikeun memanfaatkan konflik éta sebagai alat pikeun menggeser keseimbangan kakuasaan ke arah Kulon dina Perang Tiis.<ref>Dallek, Robert (2007), p. 144.</ref> Cina ogé berusaha ningkatkeun hubungan dengan Amérika Sarikat dina upayanya pikeun mengambil keuntungan ti Soviét. Dina bulan Februari 1972, Nixon mengumumkan pemulihan hubungan dengan Cina.<ref>{{Harvnb|Gaddis|2005|pp=149–152}}</ref> manéhna ngalakukeun kunjungan ke [[Beijing]] jeung papanggih dengan [[Mao Zedong]] jeung [[Zhou Enlai]]. Dina saat itu, sumber daya nuklir Uni Soviét telah setara dengan Amérika Sarikat, [[Perang Vietnam]] ogé telah ngalemahkeun pangaruh Amérika di [[Dunya Katilu]] jeung menTiiskan hubungana dengan Éropa Kulon.<ref>Buchanan, pp. 168–169</ref> Meskipun konflik tak langsung antara dua adidaya dina Perang Tiis terus berlanjut sampai ahir 1960-an jeung awal 1970-an, kategangan perlahan-lahan mulai méré da.<ref name = "Palmowski" /> === Nixon, Brezhnev, détente, jeung Panembakan Pesawat Korean Air Lines Penerbangan 902 === {{Main|Perundingan Pembatasan Senjata Strategis|Perjanjian Helsinki|Organisasi pikeun Kaamanan jeung Kerjasama di Éropa}} [[Gambar:Carter Brezhnev sign SALT II.jpg|thumb|right|[[Leonid Brezhnev]] jeung [[Jimmy Carter]] nandatanganan traktat SALT II, 18 Juni 1979 di [[Wina]]]] Saenggeus kunjungana ke Tiongkok, Nixon papanggih dengan para pamingpin Soviét, kaasup Brezhnev di Moskow.<ref name="bbc-nb">{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/may/22/newsid_4373000/4373149.stm|title=President Nixon arrives in Moscow|publisher=BBC News|date=May 22, 1972|accessdate=June 10, 2008}}</ref> [[Perundingan Pembatasan Senjata Strategis]] (SALT) antara kadua pihak ngahasilkeun dua kamupakatan ngeunaan pengawasan penggunaan senjata, nyaéta [[SALT I]], pakta pembatasan senjata komprehensif pertama nu ditandatangani ku kadua nagara adidaya,<ref>{{cite web|url=http://www.nixonlibrary.gov/thelife/apolitician/thepresident/index.php|title=The President|accessdate=March 27, 2009|publisher=Richard Nixon Presidential Library}}</ref> jeung [[Traktat Peluru Kendali Anti-Balistik]], nu mengatur ngeunaan pembatasan sistem peluru kendali anti-balistik nu dipaké pikeun mempertahankan wilayah ka senjata nuklir nu dibawa misil. Ieu bertujuan pikeun membatasi pengembangan peluru kendali anti-balistik jeung rudal nuklir berbiaya mahal.<ref name = "Karabell" /> Nixon jeung Brezhnev mengumumkan éra anyar "hirup berdampingan sacara damai" jeung ngawangun pamarekanhubungan anyar nu disebut ''[[détente]]'' (peredaan kategangan) antara dua nagara adidaya. Sementara itu, Brezhnev berusaha pikeun memperbaiki kembali perékonomian Soviét nu mengalami penurunan akibat besarnya pengeluaran militer.<ref name = "LaFeber 1991" /> Antara taun 1972 jeung 1974, kadua pihak ogé paheut pikeun memperkuat hubungan ékonomi maranéhna,<ref name = "LaFeber 1991" /> di antaranya dengan ngalakukeun perjanjian dina rangka paningkatan aktivitas perdagangan. Sebagai hasil ti perundingan maranéhna, ''détente'' menggantikan éra permusuhan ti Perang Tiis jeung kadua nagara bisa hirup sacara berdampingan.<ref name="bbc-nb"/> Sementara itu, perkembangan hubungan AS jeung Soviét ogé bertepatan dengan "[[Ostpulitik]]" Kanselir Jerman Kulon [[Willy Brandt]].<ref name="Gaddis 2005, p. 154"/> Perjanjian lianna nu disahkan pikeun menstabilkan situasi di Éropa nyaéta [[Perjanjian Helsinki]], nu ditandatangani dina [[Organisasi pikeun Kaamanan jeung Kerjasama di Éropa|Konferensi Kaamanan jeung Kerjasama di Éropa]] dina taun 1975.<ref>{{Harvnb|Gaddis|2005|p=188}}</ref> <!-- '''[[Korean Air Lines Penerbangan 902]]''' mangrupa [[pesawat]] [[Boeing 707]] nu menerbangi jalur [[Paris]]-[[Anchorage]]-[[Seoul]]. Dina [[20 April]] [[1978]], Namun tragisnya, Radar [[Uni Soviét]] pun mengira yén [[Pesawat]] [[Korean Air Lines Penerbangan 902]] nyaéta [[Pesawat]] Mata-Mata [[Amérika Sarikat]]. Kemudian [[Uni Soviét]] ngirim [[Pesawat Tempur]] [[Sukhoi Su-15]] pikeun menembakin jeung nyegat [[Pesawat]] éta. Saenggeus [[Pesawat]] [[Korean Air Lines Penerbangan 902]] ditembak ku Sukhoi Su-15 nu Uni Soviét, Kecelakaan ieu mupuskeun 2 urang panumpang jeung 107 panumpang salamet di talaga beku.--> === Memburuknya hubungan dina ahir 1970-an === Dina taun 1970-an, KGB, nu dikepalai ku [[Yuri Andropov]], terus menekan kritikus-kritikus terkenal nu mengkritik kepamingpinan Soviét seperti [[Aleksandr Solzhenitsyn]] jeung [[Andrei Sakharov]].<ref>{{Harvnb|Gaddis|2005|p=186}}</ref> Salila périodeu ''détente'' ieu, konflik tak langsung antara kadua nagara adidaya masih terus terjadi di Dunya Katilu, khususnya dina krisis pulitik di Wétan Tengah, Chili, Ethiopia, jeung Angola.<ref>{{Harvnb|Gaddis|2005|p=178}}</ref> présidén [[Jimmy Carter]] berusaha pikeun menetapkan pembatasan perlombaan persenjataan leuwih lanjut dengan mengesahkan [[Perundingan Pembatasan Senjata Strategis|SALT II]] dina taun 1979,<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/june/18/newsid_4508000/4508409.stm|title=Leaders agree arms reduction treaty|publisher=BBC News|date=June 18, 2008|accessdate=June 10, 2008}}</ref> namun upayanya ieu dirusak ku kajadian lianna dina taun itu, nyaéta [[Révolusi Iran]] nu didukung ku [[KGB]],<ref>Christopher Andrew and Vasili Mitrokhin, ''The KGB and the World: The Mitrokhin Archive II'' (Penguin, 2006), pp41, 120-1.</ref> [[Révolusi Nikaragua]] pikeun ngagulingkeun rezim pro-AS, jeung nu paling membuat AS berang; intervensi Soviét dina [[Perang Afganistan]] dina bulan Désémber.<ref name = "LaFeber 1991" /> == "Perang Tiis Kadua" (1979-1985) == {{Main| Perang Tiis (1979–1985)}} Istilah "Perang Tiis Kadua" merujuk dina périodeu paningkatan kembali kategangan Perang Tiis jeung konflik antara kadua pihak dina ahir 1970-an jeung awal 1980-an. Kategangan sangat meningkat antara Amérika Sarikat jeung Uni Soviét jeung masing-masingnya jadi leuwih ter-militeristik.<ref name = "Halliday" /> Diggins mengungkapkan: "Reagan mengerahkan segalanya pikeun berjuang dina 'Perang Tiis Kadua' dengan ngadukung kontra-pemberontakan di Dunya Katilu."<ref>{{cite book|author=John P. Diggins|title=Ronald Reagan: Fate, Freedom, And the Making of History|url=http://books.google.com/books?id=N-bQtjYcy0AC&pg=PA267|year=2007|publisher=W. W. Norton|page=267}}</ref> Sementara Cox nyatakeun: "Intensitas 'Perang Tiis Kadua' sehebat durasinya nu singkat."<ref>{{cite book|author=Michael Cox|title=Beyond the Cold War: Superpowers at the Crossroads|url=http://books.google.com/books?id=cUsOYWpQZbAC&pg=PR18|year=1990|publisher=University Press of America|page=18}}</ref> === Perang Soviét-Afganistan === {{Main|Perang Saudara Afganistan|Perang Soviét-Afganistan}} [[Gambar:Reagan sitting with people from the Afghanistan-Pakistan region in February 1983.jpg|thumb|Presiden Reagan nunjukkeun dukungana dina pertemuan dengan para pamingpin [[Mujahidin|Mujahidin Afganistan]] di [[Gedung Bodas]], 1983.]] [[Gambar:Evstafiev-spetsnaz-prepare-for-mission.jpg|thumb|left|Tentara Soviét di [[Afganistan]].]] Dina bulan April 1978, [[Partei Démokrasi Rakyat Afganistan]] (PDPA) nu berhaluan komunis méré but kakuasaan atas [[Afganistan]] melalui [[Révolusi Saur]]. Dina hitungan bulan, penentang Pamaréntahan komunis melancarkan pemberontakan di Afganistan Wétan, nu dengan cepat berkembang jadi [[Perang Saudara Afganistan|perang saudara]] antara gerilyawan [[mujahidin]] ngalawan tentara Pamaréntah. Pamaréntah [[Pakistan]] memfasilitasi para pemberontak dengan pusat-pusat pelatihan rusiah, sadengkeun Uni Soviét ngirim rébuan penasihat militer pikeun ngadukung Pamaréntahan PDPA.<ref>{{Harvnb|Hussain|2005|pp=108-109}}</ref> Sementara itu, ningkatna gesekan antara faksi-faksi nu bersaing di PDPA{{ndash}}faksi [[Khalq]] nu dominan jeung [[Parcham]] nu leuwih moderat {{ndash}} ngabalukarkeun pemberhentian anggota kabinét jeung penangkapan perwira militer Parchami dengan dalih kudéta ka Parchami. Dina pertengahan 1979, Amérika Sarikat memulai salah sahiji program rusiah pikeun ngabantuan mujahidin.<ref>{{Harvnb|Meher|2004|pp=68-69, 94}}</ref> Bulan Séptémber 1979, présidén Khalqist [[Nur Muhammad Taraki]] dibunuh dina salah sahiji kudéta PDPA nu diatur ku rekana sesama anggota Khalq bernama [[Hafizullah Amin]], nu kemudian jadi présidén. Amin dibunuh ku pasukan khusus Soviét dina bulan Désémber 1979. Saenggeus kematiana, salah sahiji Pamaréntahan nu diorganisir ku Soviét, di handap pimpinan [[Babrak Karmal]], mengisi kekosongan kakuasaan. Pasukan Soviét dikerahkan pikeun menstabilkan Afganistan di handap Pamaréntahan Karmal, nu telah jadi boneka Soviét. Akibatnya, Soviét miluan langsung dina apa nu kemudian jadi perang domestik di Afganistan.<ref>{{Harvnb|Kalinovsky|2011|pp=25-28}}</ref> Carter nanggepan intervensi Soviét di Afganistan dengan cara menarik kembali perjanjian SALT II ti [[Senat Amérika Sarikat|Senat]], ngalakukeun embargo dina pengiriman gandum jeung barang-barang téhnologi dina Uni Soviét, sarta ningkatkeun pengeluaran militer. Amérika Sarikat ogé ngalakukeun pemboikotan ka [[Olimpiade Musim Panas 1980|Olimpiade Moskow 1980]]. Carter nyatakeun yén tindakan Soviét mangrupa "ancaman nu paling serius ka perdamaian salila Perang Tiis Kadua".<ref>{{Harvnb|Gaddis|2005|p=211}}</ref> === Reagan jeung Thatcher === {{Main| Doktrin Reagan}} [[Gambar:Reagan-Thatcher cabinet talks.jpg|thumb|right|alt=Thatcher nyaéta satu-satunya wanita di ruangan ieu, jeung selusin pria dina setelan duduk di sekitar méja oval. Regan jeung Thatcher duduk berlawanan satu sama lain di tengah-tengah meja panjang. Ruangan ieu dihiasi dengan cat warna Bodas, dengan tirai, salah sahiji lampu emas jeung potret Lincoln.|Kabinét [[Margaret Thatcher|Thatcher]] papanggih dengan Kabinét [[Ronald Reagan|Reagan]] di Gedung Bodas, 1981.]] Dina bulan Januari 1977, opat taun saméméh jadi présidén, [[Ronald Reagan]] mengungkapkan dina percakapana dengan [[Richard V. Allen]], ngeunaan harapan dasarnya terkait dengan Perang Tiis: "Ide saya ngeunaan kawijakan Amérika ka Uni Soviét sederhana, jeung Babaraha orangbakal menyebutnya sangat sederhana, nyaéta: Kita menang jeung maranéhna kalah. Bagaimana ceuk Anda?".<ref>{{cite web|last=Allen |first=Richard V. |url=http://www.hoover.org/publications/hoover-digest/article/7398 |title=The Man Who Won the Cold War |publisher=Hoover.org |accessdate=November 3, 2011}}</ref> Taun 1980, Ronald réagan ngéléhkeun [[Jimmy Carter]] dina [[Pemilihan umum Presiden Amérika Sarikat 1980|pemilu presiden 1980]]. Saenggeus kemenangana, manéhna bersumpahbakal ningkatkeun anggaran militer jeung menghadapi Soviét di manapun.<ref>{{Harvnb|Gaddis|2005|p=189}}</ref> Baik réagan maupun [[Perdana Menteri Britania Raya]] nu baru, [[Margaret Thatcher]], sama-sama mengecam Uni Soviét jeung idéologinya. réagan menyebut Uni Soviét sebagai salah sahiji "kekaisaran jahat" jeung meramalkan yén [[komunisme]]bakal hancur jadi "tumpukan abu sejarah".<ref name="Gaddis 2005, p. 197">{{Harvnb|Gaddis|2005|p=197}}</ref> Meskipun sentimen anti-Amérika di Iran saenggeus [[Révolusi Iran]] meningkat, Pamaréntahan réagan tetap mengulurkan tangan ka Pamaréntah anti-komunis [[Ayatollah Khomeieu]] dina upayanya pikeun méré krut téokrasi bagi Amérika dina taun 1980-an. Direktur CIA [[William J. Casey|William Casey]] ngagambarkeun Pamaréntahan Khomeieu sebagai Pamaréntahan nu "goyah jeung [mungkin] dina pergerakan ke arah kebeneran... AS hampir teu ngabogaan kartu pikeun dimainkan; sementara Uni Soviét ngabogaan loba kartu."<ref name="Fawaz 1999, 72">Gerges, Fawaz A. (1999). [http://books.google.com/books?id=w-l6M4pOnUkC America and Political Islam: Clash of Cultures or Clash of Interests?]''. Cambridge: Cambridge University Press. p. 72. ISBN 978-0-521-63957-6.''</ref> Salah sahijimétodeunu dilakukan Amérika pikeun ngadukung Iran nyaéta dengan penjualan senjata sacara rusiah. Dina taun 1983, CIA merilis daftar panjang komunis Iran jeung aktivis sayap kiri lianna nu dicurigai bekerja dina Pamaréntahan Khomeieu.<ref name="Beieun & Stork 1997, 11-12">Beieun, Joel & Joe Stork (1997). "On the Modernity, Historical Specificity, and International Context of Political Islam". In Joel Beieun & Joe Stork (Eds.), ''[http://books.google.com/books?id=6H7tYLVwVFkC Political Islam: Essays from the Middle East Report]''. Berkeley: University of California Press. p. 11. ISBN 978-0-520-20448-5.</ref> Salah sahiji komisi khusus kemudian melaporkan yén daftar itu disusun pikeun mengambil "langkah-langkah, kaasup eksekusi massal, pikeun mengeliminasi sakabéh infrastruktur pro-Soviét di Iran."<ref name = "Beieun & Stork 1997, 11-12"/> Dina awal 1985, prinsip anti-komunis réagan telah berkembang jadi sikap nu dikenal sebagai [[Doktrin Reagan]]{{mdash}}nu mana, selain penahanan, ogé dirumuskan hak tambahan pikeun menumbangkan Pamaréntahan komunis nu ada.<ref name="Graebner, Burns & Siracusa 2008, 76">Graebner Norman A., Richard Dean Burns & Joseph M. Siracusa (2008). ''[http://books.google.com/books?id=r71u_AgE7iYC Reagan, Bush, Gorbachev: Revisiting the End of the Cold War].'' Westport, Connecticut: Greenwood Press. p. 76. ISBN 978-0-313-35241-6.</ref> Selain melanjutkan kawijakan Carter nu ngadukung penentang Islam dina ngalawan Soviét jeung PDPA di Afganistan, CIA ogé berusaha ngalemahkeun Uni Soviét dengan cara mempromosikan [[pulitik Islam]] di mayoritas Islam [[Asia Tengah Soviét|Soviét Asia Tengah]].<ref name="Singh 1995, 130">Singh, Bilveer (1995). "Jemaah Islamiyah". In Wilson John & Swati Parashar (Eds.) ''[http://books.google.com/books?id=cAE-bxSXayMC Terrorism in Southeast Asia: Implications for South Asia]''. Singapore and Delhi: ORF-Pearson-Longman. p. 130. ISBN 978-81-297-0998-1.</ref> Di samping itu, CIA mendorong anti-komunis ISI di Pakistan agar bersedia melatih Muslim ti sakabéh dunya pikeun berpartisipasi dina [[jihad]] ngalawan Uni Soviét.<ref name = "Singh 1995, 130"/> A === Gerakan solititas jeung darurat militer di Polandia === {{main|Solidarność|Darurat militer di Polandia}} Kunjungan [[Paus Yohanes Paulus II]] ke nagara kelahirana, [[Polandia]], dina taun 1979 telah mendorong kebangkitan spiritual jeung nasionalis nu memicu lahirnya [[Solidarność|gerakan solititas jeung semangat anti-komunisme]]. Hal ieu diperkirakan mangrupa penyebab dilakukana [[Percobaan pembunuhan ka Paus Yohanes Paulus II|upaya pembunuhan]] ka Paus Yohanes Paulus II dua taun kemudian.<ref>Henze‏, p. 171</ref> Dina bulan Désémber 1981, [[Wojciech Jaruzelski]] beréaksi ka krisis di Polandia dengan memberlakukan masa [[darurat militer]]. Pikeun nanggepannya, réagan memberlakukan sanksi ékonomi ka Polandia.<ref name="Gaddis219" /> [[Mikhail Suslov]], idéolog top di Kremlin, menyarankan agar pamingpin Soviét teu campur tangan jika Polandia jatuh di handap kendali gerakan Solititas, karena takut hal itubakal menimbulkan sanksi ékonomi nu leuwih berat deui, nu hartinabakal jadi malapetaka bagi perékonomian Soviét.<ref name="Gaddis219">{{Harvnb|Gaddis|2005|pp=219–222}}</ref> === Isu ékonomi jeung militer Soviét jeung AS === {{See|Era stagnasi|Strategi Ieusiatif Pertahanan|RSD-10 Pioneer|MGM-31 Pershing|Kematian Leonid Brezhnev|Yuri Andropov|Konstantin Chernenko}} [[Gambar:US and USSR nuclear stockpiles.svg|thumb|right|Perbandingan stok senjata nuklir AS jeung Soviét/Rusia, 1945–2006]] [[Gambar:SDIO Delta Star.jpg|thumb|upright|Delta 183 diluncurkan, membawa sensor eksperimen [[Strategi Ieusiatif Pertahanan]] "Delta Star".]] Moskow telah ngawangun sumber daya militer nu menghabiskan 25 persen ti produk nasional bruto Uni Soviét, dengan mengorbankan barang-barang konsumsi jeung investasi di sektor sipil.<ref name="LaFeber 2002, p. 332">{{Harvnb|LaFeber|2002|p=332}}</ref> Pengeluaran Soviét pikeun [[perlombaan senjata]] jeung kompétisi Perang Tiis lianna beuki diperparah ku masalah struktural dina sistem perékonomian Soviét,<ref>{{cite book|last1 = Towle|first1 = Philip|title = The Oxford History of Modern War|page = 159}}</ref> nu mengalami [[Era Stagnasi|stagnasi ékonomi salila satu dekade]] dina taun-taun terahir Pamaréntahan Brezhnev. [[Gambar:Olympic boycotts 1976 1980 1984.PNG|thumb|left|300px|Pemboikotan [[Olimpiade Musim Panas 1980|Olimpiade Moskow 1980]] (biru) jeung [[Olimpiade Musim Panas 1984|Olimpiade Los Angeles 1984]] (Beureum).]] Investasi Soviét dina sektor pertahanan teu didorong ku kapentingan militer, namun sebagéan besar pikeun ngadukung kapentingan partéy-partéy besar jeung birokrasi nagara, nu bergantung dina sektor militer pikeun ngadukung kakuasaan jeung hak istimewa maranéhna.<ref>{{Harvnb|LaFeber|2002|p=335}}</ref> [[Militer Uni Soviét]] mangrupa militer terbesar di dunya dina hal jumlah jeung jenis senjata, jumlah tentara, jeung jumlah pangkalan militer nu maranéhna miliki.<ref name = "Odom">{{Harvnb|Odom|2000|p=1}}</ref> Namun, keuntungan kuantitatif nu dipegang ku militer Soviét seringkali dirusiahkan kéayaana, sehingga Blok Wétan sacara dramatis tertinggal ku Kulon.<ref>{{Harvnb|LaFeber|2002|p=340}}</ref> [[Gambar:USSR stamp S.Smith 1985 5k.jpg|thumb|upright|Saenggeus seorang anak Amérika berusia sepuluh taun bernama [[Samantha Smith]] ngirimkan surat ka [[Yuri Andropov]], nu mengungkapkan kasieunana atas perang nuklir, Andropov mengundang Smith ke Uni Soviét.]] Dina awal 1980-an, Uni Soviét telah ngawangun persenjataan jeung pasukan militer nu meleuwihi Amérika Sarikat. Segera saenggeus Soviét menginvasi Afganistan, présidén Carter memulai pemwangunan besar-besaran militer Amérika Sarikat. Upaya ieu beuki diintensifkan ku Pamaréntahan réagan, nu ningkatkeun pengeluaran [[militer]] ti 5,3 persen/total GNP dina taun 1981 jadi 6,5 persen dina taun 1986,<ref>{{Cite book |last = Carliner‏ |first = Geoffrey |coauthors = Alberto Alesina‏ |title = Politics and economics in the eighties: edited by Alberto Alesina and Geoffrey Carliner |publisher = University of Chicago Press |year = 1991 |page = 6 |url = |id = |isbn = 0-226-01281-6}}</ref> jumlah anggaran militer terbesar sepanjang sejarah Amérika Sarikat.<ref>{{cite news|work=The Boston Globe|publisher=Encyclopedia.com|accessdate=June 21, 2008|date=March 29, 2006|title=Caspar W. Weinberger, 88; Architect of Massive Pentagon Buildup|url=http://www.encyclopedia.com/doc/1P2-7946374.html|author=Feeney, Mark}} {{Dead link|date=April 2012|bot=H3llBot}}</ref> Kategangan terus meningkat dina awal 1980-an ketika réagan mengaktifkan kembali program [[B-1 Lancer]] nu saméméhnya dibatalkan ku Pamaréntahan Carter, memproduksi [[LGM-118 Peacekeeper]],<ref>{{cite web|url=http://www.fas.org/nuke/guide/usa/icbm/lgm-118.htm|title=LGM-118A Peacekeeper|accessdate=April 10, 2007|date=August 15, 2000|publisher=Federation of American Scientists}}</ref> menginstal rudal jelajah AS di Éropa, jeung mengumumkan program eksperimental [[Strategi Ieusiatif Pertahanan]], nu dijuluki "Star Wars" ku media, nyaéta program pertahanan pikeun menembak jatuh rudal musuh di tengah-tengah penerbangana.<ref name="ShieldSpace?">Lakoff, p. 263</ref> Dilatarbelakangi ku ningkatna kategangan antara Soviét jeung Amérika Sarikat, sarta dipasangnya [[rudal balistik]] [[RSD-10 Pioneer]] milik Soviét nu mengarah ke [[Éropa Kulon]], NATO memutuskan{{ndash}}di handap dorongan ti présidén Carter{{ndash}}pikeun menginstal rudal jelajah jeung [[MGM-31 Pershing]] milik Amérika Sarikat di Éropa, terutama di [[Jerman Kulon]].<ref>{{Harvnb|Gaddis|2005|p=202}}</ref> Rudal-rudal ieu ditopatkan dengan jarak mencolok, hanya berjarak 10 menit ti [[Moskow]].<ref>Garthoff, p. 88</ref> Saenggeus pemwangunan militer réagan selesai, Soviét teu nanggepannya dengan mengembangkan sumber daya militernya leuwih besar deui karena pengeluaran militer Soviét sudah sangat besar.<ref>{{cite news|url= http://www.theatlantic.com/past/politics/foreign/reagrus.htm|title=Reagan and the Russians|date=February 1994|work=The Atlantic|author=Lebow, Richard Ned and Janice Gross Stein|accessdate=May 28, 2010}}</ref> Besarnya anggaran militer Soviét mengakibatkan teu efisiena pemwangunan dina sektor [[manufaktur]] jeung pertanian, nu ahirnya jadi beban berat bagi [[Perékonomian Uni Soviét|perékonomian Soviét]].<ref name="Gaidar, Yegor"/> Di saat nu bersamaan, produksi minyak di [[Arab Saudi]] meningkat,<ref>{{cite web|url=http://www.iet.ru/files/persona/gaidar/un_en.htm|title=Public Expectations and Trust towards the Government: Post-Revolution Stabilization and its Discontents|accessdate=March 15, 2008|author=Gaidar, Yegor|publisher=The Institute for the Economy in Transition}}</ref> bahkan produksi minyak di nagara-nagara non-[[OPEC]] ogé meningkat dina périodeu éta, kaasup Soviét.<ref name="EIA">"[http://www.eia.doe.gov/emeu/international/contents.html Official Energy Statistics of the US Government]", EIA&nbsp;— International Energy Data and Analysis. Retrieved on July 4, 2008.</ref> Perkembangan ieu méré kontribusi ka fénoména[[banjir minyak 1980-an]] nu mempangaruhi Uni Soviét. Minyak mulai jadi sumber utama pendapatan ekspor Soviét.<ref name="LaFeber 2002, p. 332"/><ref name="Gaidar, Yegor"/> Namun, permasalahan [[perékonomian komando]],<ref name="hardt1">{{Harvnb|Hardt|Kaufman|1995|p=1}}</ref> turuna harga minyak, jeung pengeluaran militer nu tetap besar sacara bertahap membawa perékonomian Soviét menuju stagnasi.<ref name="Gaidar, Yegor">Gaidar 2007 pp. 190–205</ref> Dina tanggal 1 Séptémber 1983, Uni Soviét menembak jatuh [[Korean Air Penerbangan 007]], pesawat [[Boeing 747]] nu mengangkut 269 penumpang, kaasup anggota Kongres [[Larry McDonald]]. Pesawat itu ditembak karena melanggar wilayah udara Soviét dengan melewati pantai Kulon [[Sakhalin|pulo Sakhalin]], di dekat [[Kepulauan Moneron]]&nbsp;—tindakan nu ku réagan dianggep sebagai "pembantaian". Tindakan Soviét ieu beuki ningkatkeun dukungan bagi AS supaya segera menerjukan militernya.<ref name="DoernerFive">{{cite news|url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,926169-5,00.html|title=Atrocity in the skies|work=Time|date=Séptémber 12, 1983|accessdate=June 8, 2008|first1=Strobe|last1=Talbott|first2=Jerry|last2=Hannifin|first3=Ed|last3=Magnuson|first4=William R.|last4=Doerner|first5=Joseph J.|last5=Kane}}</ref> NATO mengadakan latihan militer [[Able Archer 83]] dina bulan November 1983, nu mangrupa simulasi peluncuran nuklir sacara nyata. Paristiwa ieu disebut-sebut sebagai saat nu paling berbahaya bagi dunya sejak [[Krisis Rudal Kuba]] dina taun 1962. Saenggeus pamingpin Soviét memahami maksud ti latihan militer éta, maka diputuskan yén perang nuklir beuki dekat.<ref>{{Harvnb|Gaddis|2005|p=228}}</ref> Kehenteusetujuan publik AS ngeunaan campur tangan AS dina konflik nagara lain sudah berlangsung sejak ahir [[Perang Vietnam]].<ref name="LaFeber323">{{Harvnb|LaFeber|2002|p=323}}</ref> Pamaréntahan réagan menekankan taktik [[kontra-pemberontakan]] jeung penyelesaian cepat dina mencampuri konflik asing.<ref name="LaFeber323" /> Dina taun 1983, Pamaréntahan réagan pipilueun tangan dina [[Perang Saudara Lebanon]], menginvasi [[Grenada]], membom [[Libya]], jeung ngadukung gerakan [[Contras]] di Amérika Tengah{{ndash}}paramiliter anti-komunis nu berusaha ngagulingkeun Pamaréntahan pro-Soviét [[Sandieusta]] di [[Nikaragua]].<ref name="Gaddis 2005, p. 212"/> Intervensi réagan ka Grenada jeung Libya mendapat dukungan ti publik AS, namun dukungana dina Contra [[Skandal Iran Contra|mengundang kontroversi]].<ref name = "Reagan">{{cite book|author=Reagan, Ronald|editor=Foner, Eric; Garraty, John Arthur|title=The Reader's companion to American history|url=http://books.google.com/?id=KrWDw-_devcC|accessdate=June 16, 2008|year=1991|publisher=Houghton Mifflin Books|isbn=0-395-51372-3}}</ref> Sementara itu, Soviét sendiri mengeluarkan biaya tinggi dina memfasilitasi intervensi maranéhna ka asing. Meskipun Brezhnev meyakieu dina taun 1979 yén [[Perang Soviét-Afganistan]]bakal berlangsung singkat, gerilyawan [[Muslim]], nu dibantu ku AS jeung nagara-nagara lianna, mengobarkan perlawanan sengit ka invasi éta.<ref name="LaFeber314">{{Harvnb|LaFeber|2002|p=314}}</ref> Kremlin ngirimkan hampir 100.000 tentara pikeun ngadukung rezim boneka di Afganistan, nu dijuluki ku para pengamat luar dengan "perang 'Vietnam'-nya Soviét".<ref name="LaFeber314" /> Namun, dampak perang Afganistan ieu jauh leuwih parah bagi Soviét ketimbang dampak Perang Vietnam bagi Amérika Sarikat, karena konflik ieu ogé bertepatan dengan périodeu kekacauan jeung krisis internal dina birokrasi jeung perékonomian Soviét.<ref>{{Harvnb|Gaddis|2005|p=292}}</ref> Séorang pejabat senior di [[Departemen Luar Negeri Amérika Sarikat|Departemen Luar Negeri AS]] memprediksikan dina awal 1980-an, manéhna nyatakeun yén "invasi nu mengakibatkan krisis dina negeri bagi Soviét... mungkin itu nyaéta hukum termodinamika [[entropi]]... nu terjebak dengan sistem Soviét, nu ayeuna tampaknya leuwih loba mengeluarkan energi pikeun menjaga keseimbangana ketimbang pikeun memperbaikinya. Kita bisa menempo periode kebangkitan asing dina saat mengalami keruntuhan internal".<ref name=" Dobrynin">{{Harvnb|Dobrynin|2001|pp=438–439}}</ref><ref>{{Harvnb|Maynes|1980|pp=1–2}}</ref> == Taun-taun terahir (1985–1991) == {{Main|Perang Tiis (1985–1991)}} [[Gambar:Reagan and Gorbachev signing.jpg|thumb|right|[[Mikhail Gorbachev]] jeung Ronald Reagan nandatanganan [[Traktat INF]] di Gedung Bodas, 1987]] === Reformasi Gorbachev === {{See|Mikhail Gorbachev|perestroika|glasnost}} Saenggeus tanggal 11 Maret 1985, Mikhail Gorbachev jadi Sekretaris Jenderal partéy Komunis Uni Soviét nu kelima pikeun menggantikan Konstantin Chernenko nu sudah wafat. Dina saat [[Mikhail Gorbachev]], nu relatif masih muda, jadi [[Sekretaris Jenderal Partei Komunis Uni Soviét|Sekretaris Jenderal]] dina taun 1985,<ref name="Gaddis 2005, p. 197" /> perékonomian Soviét keur stagnan jeung mengalami penurunan tajam dina penerimaan mata uang asing akibat turuna harga minyak dunya dina taun 1980-an.<ref name="LaFeber331" /> Masalah ieu memaksa Gorbachev pikeun mengambil langkah-langkah guna membangkitkan kembali keterpurukan Soviét.<ref name="LaFeber331">{{Harvnb|LaFeber|2002|pp=331–333}}</ref> Gorbachev nyatakeun yén pikeun membangkitkan kembali Soviét, diperlukan perobahan nu mendina dina struktural Soviét. Dina bulan Juni 1987, Gorbachev mengumumkan agenda reformasinya nu disebut ''[[perestroika]]'' atawa restrukturisasi.<ref name="Gaddis231">{{Harvnb|Gaddis|2005|pp=231–233}}</ref> Perestroika ngamungkinkeun leuwih épéktipnya sistem [[kuota produksi]], kepemilikan swasta atas bisnis jeung ogé membuka jalan bagi [[investor]] asing. Langkah ieu dimaksudkan pikeun mengarahkan sumber daya nagara ti pembiayaan militer nu mahal pikeun menunjang Perang Tiis ke pengembangan sektor sipil nu leuwih produktif.<ref name="Gaddis231" /> Meskipun muncul skeptisisme ti nagara-nagara Kulon, pamingpin Soviét nu anyar ieu terbukti berkomitmen pikeun memperbaiki kondisi perékonomian Soviét nu buruk, bukana melanjutkan perlombaan senjata dengan Kulon.<ref name="Palmowski" /><ref name="LaFeber2002">{{Harvnb|LaFeber|2002|pp=300–340}}</ref> Pikeun ngalawan penentang reformasinya nu berasal ti internal partéy, Gorbachev sacara bersamaan memperkenalkan ''[[glasnost]]'', atawa keterbukaan. Kawijakan ieu ngamungkinkeun ningkatna kebébasan [[pers]] jeung transparansi lembaga-lembaga nagara.<ref>{{Harvnb|Gibbs|1999|p=7}}</ref> ''Glasnost'' dimaksudkan pikeun ngurangan [[korupsi]] dina tubuh [[Partei Komunis Uni Soviét|Partei Komunis]] jeung memoderasi penyalahgunaan kakuasaan di [[Komite Sentral]].<ref>{{Harvnb|Gibbs|1999|p=33}}</ref> ''Glasnost'' ogé ngamungkinkeun ningkatna kontak antara warga Soviét jeung [[Dunya Kulon]], khususnya dengan Amérika Sarikat, nu méré kontribusi bagi paningkatan ''[[détente]]'' antara kadua nagara.<ref>{{Harvnb|Gibbs|1999|p=61}}</ref> === Perbaikan hubungan === {{See|Konferensi Tingkat Tinggi Reykjavík|Traktat INF|START I}} Nanggepan [[Konsesi (pulitik)|konsesi pulitik]] jeung militer [[Kremlin]] nu baru, réagan setuju pikeun mengadakan kembali perundingan dengan Soviét terkait dengan isu-isu ékonomi jeung perlombaan senjata.<ref name="Gaddis229">{{Harvnb|Gaddis|2005|pp=229–230}}</ref> Perundingan pertama diadakan dina bulan November 1985 di [[Jenewa|Jenewa, Swiss]].<ref name="Gaddis229" /> Dina perundingan éta, kadua pamingpin nagara, disertai ku séorang penerjemah, paheut pikeun ngurangans persenjataan nuklir di masing-masing nagara sebesar 50 persen.<ref>[http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/november/21/newsid_2549000/2549897.stm 1985: "Superpowers aim for 'safer world'"], BBC News, November 21, 1985. Retrieved on July 4, 2008.</ref> Perundingan kadua, [[Konferensi Tingkat Tinggi Reykjavík]], diselenggarakan di [[Islandia]]. Perundingan éta berjalan lancar hingga pembicaraan bergeser ke arah Strategi Ieusiatif Pertahanan réagan nu hayang dieliminasi ku Gorbachev, namun réagan nolak.<ref>{{cite news|url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=940DE0DA1F3BF93AA15756C0A96E948260|title=Toward the Summit; Previous Reagan-Gorbachev Summits|work=The New York Times|accessdate=June 21, 2008|date=May 29, 1988}}</ref> Negosiasi ahirnya gagal, namun dina perundingan Katilu dina taun 1987, kadua pihak berhasil ngahasilkeun terobosan dengan ditandatanganinya [[Traktat Angkatan Nuklir Jangka Menengah]] (INF). Traktat ieu menghapuskan kéayaan sakabéh senjata nuklir, rudal balistik, jeung rudal jelajah di kadua pihak dengan jarak antara 500 jeung 5.500 kilométer beserta infrastrukturnya.<ref name="fas">{{cite web|url=http://www.fas.org/nuke/control/inf/index.html|title=Intermediate-Range Nuclear Forces|accessdate=June 21, 2008|publisher=Federation of American Scientists}}</ref> Kategangan antara Wétan dengan Kulon méré da dengan cepat dina pertengahan 1980-an. Taun 1989, bertopat di Moskow, Gorbachev jeung gagantina réagan, [[George H. W. Bush]], nandatanganan perjanjian [[START I]], nu mengahiri perlombaan senjata antar kadua nagara.<ref>{{Harvnb|Gaddis|2005|p=255}}</ref> Salila taun-taun saterusna, Soviét dihadapkan dina keruntuhan perékonomian nu dibalukarkeun ku turuna harga minyak dunya jeung besarnya pembiayaan militer.<ref name="Shearman76"/> Selain itu, penopatan militer di nagara sekutunya diakui teu relevan deui bagi Soviét, jeung dina taun 1987, Soviét [[Doktrin Sinatra|sacara resmi mengumumkan]] kalau manéhna moal bakal pipilueun deui dina urusan dina negeri nagara-nagara sekutunya di [[Éropa Wétan]].<ref name="Gaddis248">{{Harvnb|Gaddis|2005|p=248}}</ref> Taun 1989, pasukan Soviét mundur ti Afganistan,<ref name="Gaddis 2005, pp. 235–236">{{Harvnb|Gaddis|2005|pp=235–236}}</ref> jeung setaun kemudian Gorbachev menyetujui [[reunifikasi Jerman]],<ref name="Shearman76">{{Harvnb|Shearman|1995|p=76}}</ref> satu-satunya alternatif pikeun nanggepan [[Protes Tiananmen Square 1989|skenario Tianmen]].<ref>{{Harvnb|Shearman|1995|p=74}}</ref> Ketika [[Tembok Berlin]] runtuh, konsép "[[Common European Home]]" nu dicetuskan ku Gorbachev mulai terbentuk.<ref>{{cite web| url=http://www.ena.lu/?doc=11160| title=Address given by Mikhail Gorbachev to the Council of Europe| publisher=[[European NAvigator|Centre Virtuel de la Connaissance sur l'Europe]]| date=July 6, 1989| accessdate=February 11, 2007}}</ref> Dina tanggal 3 Désémber 1989, dina [[Konferensi Tingkat Tinggi Malta]], Gorbachev jeung [[George H. W. Bush]] sacara resmi nyatakeun yén Perang Tiis sudah berahir.<ref>[http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/december/3/newsid_4119000/4119950.stm Malta summit ends Cold War], BBC News, December 3, 1989. Retrieved June 11, 2008.</ref> Setaun kemudian, dua nagara éta bermitra dina [[Perang Teluk]] ngalawan Irak.<ref>Goodby, p. 26</ref> === Goyahna sistem Soviét === {{see|Perékonomian Uni Soviét}} [[Gambar:West and East Germans at the Brandenburg Gate in 1989.jpg|thumb|right|Runtuhnya [[Tembok Berlin]] dina taun 1989.]] Dina taun 1989, sistem aliansi Soviét aya di ambang keruntuhan. Akibat leungitnya dukungan militer ti Soviét, satu-persatu para pamingpin nagara-nagara komunis [[Pakta Warsawa]] ogé keleungitan kakuasaan.<ref name="Gaddis 2005, pp. 235–236"/> Di Uni Soviét sendiri, kawijakan ''glasnost'' ngalemahkeun ikatan nu salila ieu menyatukan Soviét.<ref name="Gaddis248" /> Bulan Februari 1990, dengan beuki memuncaknya isu [[pembubaran Uni Soviét]], para pamingpin [[Partei Komunis Uni Soviét|Partei Komunis]] terpaksa menyerahkan tampuk kakuasaana nu telah bertahan salila 73 taun.<ref>{{Harvnb|Sakwa|1999|p=460}}</ref> Dina saat nu sama, isu kemerdekaan nu dipicu ku ''glasnost'' beuki mendorong nagara-nagara Soviét pikeun misahkeun diri ti Moskow. [[Nagara-nagara Baltik]] mulai menarik diri ti Soviét sepenuhnya.<ref>{{Harvnb|Gaddis|2005|p=253}}</ref> [[Révolusi 1989|Gelombang Révolusi damai 1989]] nu melanda [[Éropa Tengah]] jeung Éropa Wétan meruntuhkan kedigjayaan komunisme Soviét di nagara-nagara seperti Polandia, Hongaria, Cekoslowakia jeung Bulgaria.<ref>{{Harvnb|Lefeber|Fitzmaurice|Vierdag|1991|p=221}}</ref> Rumania jadi satu-satunya nagara Blok Wétan nu ngagulingkeun kakuasaan komunis sacara keras dengan mengeksekusi kepala nagaranya.<ref>{{Harvnb|Gaddis|2005|p=247}}</ref> === Pembubaran Uni Soviét === {{See|January 1991 events in Latvia|Upaya kudéta di Soviét 1991|Sejarah Uni Soviét (1982–1991)|Pembubaran Uni Soviét}} [[Gambar:CIS-Map 2.png|right|thumb|[[Persemakmuran Nagara-Nagara Merdeka]], ahir resmi ti [[Uni Soviét]]]] Sikap permisif Gorbachev ka Éropa Wétan awalna teu meluas ke wilayah Soviét, bahkan Bush, nu berjuang pikeun mempertahankan hubungan persahabatan dengan Soviét, mengutuk pembunuhan dina bulan Januari 1991 di [[Paristiwa Januari 1991 di Latvia|Latvia]] jeung [[Paristiwa Januari|Lituania]]. Bush memperingatkan yén hubungan ékonomibakal dibekukan jika kekerasan terus terjadi.<ref>Goldgeier, p. 27</ref> Uni Soviét sacara fatal dilemahkeun ku [[Upaya kudéta di Soviét 1991|kudéta nu gagal]] dina taun 1991 jeung ningkatna jumlah [[Republik Uni Soviét|republikan Soviét]], hususna di [[Republik Sosialis Federasi Soviét Rusia|Rusia]], nu mengancambakal misahkeun diri ti Uni Soviét. [[Persemakmuran Nagara-Nagara Merdeka]], nu didirikan dina tanggal 21 Désémber 1991, dipandang sebagai entitas penerus Uni Soviét, namun, ceuk para pamingpin Rusia, tujuana nyaéta pikeun "ngamungkinkeun perpisahan sacara ayab" antara republik-republik Soviét jeung ogé sebanding dengan kelonggaran konfederasi.<ref>[http://rferl.org/featuresarticle/2006/12/14b6b499-9eb2-4dee-b96c-784ec918969a.html Soviét Leaders Recall ‘Inevitable’ Breakup Of Soviét Union], [[Radio Free Europe/Radio Liberty]], December 8, 2006. Retrieved May 20, 2008.</ref> Uni Soviét sacara resmi [[Pembubaran Uni Soviét|dibubarkan]] dina tanggal 25 Désémber 1991.<ref>{{Harvnb|Gaddis|2005|pp=256–257}}</ref> == Dampak == {{Main|Dampak Perang Tiis}} [[Gambar:Nato-csto.svg|thumb|right|600px|[[NATO]]/[[CSTO]]]] [[Gambar:North Atlantic Treaty Organization (orthographic projection).svg|thumb|right|[[NATO]] telah [[Perluasan NATO|memperluas cakupana]] ke nagara-nagara bekas [[Pakta Warsawa]] jeung bekas Uni Soviét sejak berahirnya Perang Tiis.]] Saenggeus Perang Tiis, [[Rusia]] sebagai ahli waris utama Uni Soviét memotong pengeluaran militer sacara drastis. Restrukturisasi ékonomi ngabalukarkeun jutaan warga di sakabéh Uni Soviét menganggur.<ref name = "Aslund">Åslund, p. 49</ref> Sadengkeun reformasi kapitalis mengakibatkan terjadinya resesi parah, leuwih parah tidina nu dialami ku AS jeung Jerman salila [[Depresi Besar]].<ref name = "Nolan">Nolan, pp. 17–18</ref> Saenggeus berahir, Perang Tiis masih terus mempangaruhi dunya.<ref name = "Halliday" /> Saenggeus pembubaran [[Uni Soviét]], dunya pasca-Perang Tiis sacara luas dianggep sebagai dunya nu [[Unipolaritas|unipolar]], nyésakeun [[Amérika Sarikat]] sebagai satu-satunya [[nagara adidaya]] di dunya.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/country_profiles/1217752.stm Country profile: United States of America]. [[BBC News]]. Retrieved March 11, 2007</ref><ref>Nye, p. 157</ref><ref>{{Harvnb|Blum|2006|p=87}}</ref> Perang Tiis ogé ngabantuan mendefenisikan peran pulitik Amérika Sarikat di dunya pasca-[[Perang Dunya II]]: dina taun 1989 AS menjalin kerjasama militer dengan 50 nagara jeung mibanda 526.000<ref name=Frontline>{{cite web | title = U.S. Military Deployment 1969 to the present | publisher = http://www.pbs.org | date = October 26, 2004 | url = http://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/shows/pentagon/maps/5.html | accessdate =November 30, 2010 }}</ref> tentara di luar negeri nu tersebar di puluhan nagara, dengan 326.000 terdapat di Éropa (dua pertiganya di Jerman Kulon),<ref>{{Cite book |last = Duke |first = Simón |title = United States military forces and installations in Europe |publisher = Oxford University Press |year = 1989 |page = 175 |url = |id = |isbn = 0-19-829132-9}}</ref> jeung sekitar 130.000 terdapat di Asia (terutama di Jepang jeung Koréa Kidul).<ref name=Frontline/> Perang Tiis ogé menandai puncak pengembangan industri-militer, terutama di Amérika Sarikat, jeung pendanaan militer sacara besar-besaran.<ref name = "Calhoun">{{cite encyclopedia|author=Calhoun, Craig|encyclopedia=Dictionary of the Social Sciences|title=Cold War (entire chapter)|url=http://books.google.com/books?id=SvSZHgAACAAJ&dq=Dictionary+of+the+Social+Sciences|accessdate=June 16, 2008|year=2002|publisher=Oxford University Press|isbn=0-19-512371-9|ref=harv}}</ref> Pengembangan industri militer ieu mibanda dampak besar ka nagara nu bersangkutan; ngabantuan nyieun kehirupan kemasyarakatan, kawijakan, jeung hubungan luar negeri nagara éta.<ref>{{Cite book |last = Pavelec |first = Sterling Michael |title = The Military-Industrial Complex and American Society |publisher = ABC-CLIO |year = 2009 |pages = xv–xvi |url = |id = |isbn = 1-59884-187-4}}</ref> Pengeluaran militer Amérika Sarikat salila berlangsungnya Perang Tiis diperkirakan sekitar $ 8 triliun, sadengkeun hampir 100.000 orang Amérika keleungitan nyawa maranéhna dina [[Perang Korea]] jeung [[Perang Vietnam]].<ref>{{Harvnb|LaFeber|2002|p=1}}</ref> Sulit pikeun memperkirakan jumlah korban jeung kerugian ti pihak Soviét, namun jika dinempo ti komparasi produk nasional bruto maranéhna, maka biaya keuangan nu dikeluarkan ku Soviét salila Perang Tiis jauh leuwih besar tidina nu dikeluarkan ku Amérika Sarikat.<ref>{{Harvnb|Gaddis|2005|p=213}}</ref> Selain leungitnya nyawa warga sipil ku para tentara tak berseragam, jutaan jiwa ogé tewas dina [[perang proksi]] antar kadua nagara adidaya di rupa-rupa belahan dunya, terutama di Asia Tenggara.<ref>{{Harvnb|Gaddis|2005|p=266}}</ref> Sebagéan besar perang proksi jeung bantuan pikeun konflik-konflik lokal turut berahir seiring dengan usainya Perang Tiis. Perang antar-nagara, perang etnis, perang Révolusi, sarta jumlah pengungsi menurun tajam dina taun-taun pasca-Perang Tiis.<ref name = "Marshall">[http://www.systemicpeace.org/PC2005.pdf Monty G. Marshall and Ted Gurr, ''Peace and Conflict 2005''] (PDF), Center for Systemic Peace (2006). Retrieved June 14, 2008.</ref> Di sisi lain, konflik-konflik antar-nagara di [[Dunya Katilu]] teu sepenuhnya terhapus pasca-Perang Tiis. Kategangan ékonomi jeung sosial nu dulu dimanfaatkan sebagai "bahan bakar" Perang Tiis terus berlangsung di [[Dunya Katilu]].<ref name="Halliday" /> Kegagalan kontrol nagara di sejumlah wilayah nu dulunya dikuasai ku Pamaréntah komunis telah ngahasilkeun konflik sipil jeung etnis baru, terutama di nagara-nagara bekas [[Yugoslavia]].<ref name = "Halliday" /> Berahirnya Perang Tiis telah menghantarkan Éropa Wétan dina éra pertumbuhan ékonomi jeung paningkatan jumlah nagara [[démokrasi liberal]], sadengkeun di bagéan lain dunya, seperti di Afganistan, kemerdekaan diikuti dengan [[nagara gagal|kegagalan nagara]].<ref name = "Halliday" /> == Historiografi == {{Main| Historiografi Perang Tiis}} Saenggeus istilah "Perang Tiis" dipopulerkan pikeun merujuk dina kategangan antara AS-Soviét pasca-Perang Dunya II, penafsiran ka asal usul konflik telah jadi sumber perdebatan di kalangan [[sejarawan]], ilmuwan pulitik, jeung jurnalis.<ref name = "Nashel">{{cite encyclopedia|author= Nashel, Jonathan|editor=Whiteclay Chambers, John|encyclopedia=The Oxford Companion to American Military History|title=Cold War (1945–91): Changing Interpretations (entire chapter)|url=http://books.google.com/books?id=xtMKHgAACAAJ&dq=The+Oxford+Companion+to+American+Military+History|accessdate=June 16, 2008|year=1999|publisher=Oxford University Press|isbn=0-19-507198-0|ref= harv}}</ref> Sacara khusus, sejarawan teu paheut ngeunaan saha nu bertanggung jawab atas kerusakan hubungan Soviét-AS saenggeus Perang Dunya II, jeung apakah konflik antara dua adidaya éta tak terelakkan atawa bisa dihinti.<ref name="Brinkley">Brinkley, pp. 798–799</ref> Para sejarawan ogé teu paheut ngeunaan apa defenisi persisnya Perang Tiis itu, apa-apa saja nu jadi sumber-sumber konfliknya, jeung bagaimana pikeun menguraikan pola aksi jeung réaksi antara kadua pihak.<ref name = "Halliday" /> Meskipun penjelasan tentang asal usul ti konflik Perang Tiis dina diskusi akademik berlangsung dengan kompleks jeung beragam, Babaraha sekolah umum menetapkan pemikiran dina subjek nu dapat diidentifikasi. Sejarawan umumnya berpendapat yén terdapat tiga pamarekannu berbéda pikeun mempelajari Perang Tiis, nyaéta: pamarekan"ortodoks", "revisionisme", jeung "pasca-revisionisme".<ref name = "Calhoun" /> pamarekan"ortodoks" nyatakeun yén Uni Soviét jeung ekspansinya ke Éropa Wétan lah nu memicu berkobarnya Perang Tiis.<ref name = "Calhoun" /> Kalangan "revisionis" menganggep yén Amérika Sarikat bertanggung jawab atas kerusakan perdamaian pasca-Perang Dunya II karena berupaya pikeun mengkonfrontasi jeung mengisolasi Uni Soviét saméméh ahir Perang Dunya II.<ref name = "Calhoun" /> Sadengkeun "pasca-revisionis" mandang Perang Tiis sebagai kajadian nu leuwih bernuansa, jeung berusaha pikeun leuwih menyeimbangkan ngeunaan saha pihak nu bertanggung jawab dina Perang Tiis.<ref name = "Calhoun" /> Kelobaan [[historiografi]] ngeunaan Perang Tiis menggunakan dua atawa kesakabéhan pamarekanieu.<ref name = "Byrd" /> == Nempo ogé == {{div col|colwidth=25em}} * [[Permainan Besar]] * [[Imperialisme Amérika Sarikat]] * [[Kanada dina Perang Tiis]] * [[Perang Tiis (istilah umum)]] * [[Perang Tiis (serial TV)|''Perang Tiis'' (serial TV)]] * [[Kebudayaan salila Perang Tiis]] * [[Konferensi Danube River 1948]] * [[Daftar konferensi Uni Soviét-Amérika Sarikat]] * [[McCarthyisme]] * [[Intervensi luar negeri Amérika Sarikat]] * [[Ekspansi ékonomi pasca-Perang Dunya II]] * [[Kekaisaran Soviét]] * [[Garis waktu kejadian dina Perang Tiis]] * [[Eksperimen manusia nu teu etis di Amérika Sarikat]] * [[Perang Dunya III]] * [[:Kategori:Perang Tiis]] {{div col end}} == Catatan kaki == {{reflist|colwidth=30em}} == Referensi jeung bacaan lanjutan == {{Main|Daftar sumber primer jeung sekunder Perang Tiis}} {{refbegin|colwidth=30em}} * {{cite book|last=Applebaum|first = Anne|title=Iron Curtain: The Crushing of Eastern Europe, 1944-1956|publisher= Doubleday|year=2012|isbn= 0-385-51569-3}} * Davis, Simon, and Joseph Smith. ''The A to Z of the Cold War'' (Scarecrow, 2005), encyclopedia focused on military aspects * {{cite book|last=Dominguez|first = Jorge I.|title= To Make a World Safe for Revolution: Cuba's Foreign Policy|publisher= Harvard University Press|year=1989|isbn=0-674-89325-0}} * {{cite book|last=Friedman|first = Norman|title= The Fifty-Year War: Conflict and Strategy in the Cold War|publisher= Naval Institute Press|year=2007|isbn=1-59114-287-3}} * {{Cite book|title=Russia, the Soviét Union and the United States. An Interpretative History|last=Gaddis|first=John Lewis|year=1990|publisher=McGraw-Hill|isbn=0-07-557258-3|ref=harv|postscript=.}} * {{cite book|title=We Now Know: Rethinking Cold War History|author=[[John Lewis Gaddis|Gaddis, John Lewis]]|year=1997|publisher=Oxford University Press|isbn=0-19-878070-2}} * {{Cite book|title=The Cold War: A New History|last=Gaddis|first=John Lewis|year=2005|publisher=Penguin Press|isbn=1-59420-062-9|ref=harv|postscript=.}} * {{Cite book|last=Garthoff|first=Raymond|title=Détente and Confrontation: American-Soviét Relations from Nixon to Reagan|year=1994|publisher=Brookings Institution Press|isbn=0-8157-3041-1|ref=harv|postscript=.}} * Haslam, Jonathan. ''Russia's Cold War: From the October Revolution to the Fall of the Wall'' (Yale University Press; 2011) 512 pages * Hoffman, David E. ''The Dead Hand: The Untold Story of the Cold War Arms Race and Its Dangerous Legacy'' (2010) * {{cite book|last=Hussain|first =Rizwan|title= Pakistan And The Emergence Of Islamic Militancy In Afghanistan|publisher= Ashgate Publishing|year=2005|isbn=0-7546-4434-0}} * Judge, Edward H. ''The Cold War: A Global History With Documents'' (2012) * {{cite book|last=Kalinovsky|first =Artemy M.|title= A Long Goodbye: The Soviét Withdrawal from Afghanistan|publisher= Harvard University Press|year=2011|isbn=978-0-674-05866-8}} * {{cite book|last=LaFeber|first=Walter|title= America, Russia, and the Cold War, 1945–2002|publisher= McGraw-Hill|year=2002|isbn=0-07-284903-7|ref=harv|postscript=.}} * {{Cite book|last=Leffler|first = Melvyn|title= A Preponderance of Power: National Security, the Truman Admieustration, and the Cold War|publisher= Stanford University Press|year=1992|isbn=0-8047-2218-8|ref=harv|postscript=.}} * Leffler, Melvyn P. and Odd Arne Westad, eds. ''The Cambridge History of the Cold War'' (3 vol, 2010) 2000pp; new essays by léading scholars * {{Cite book|last=Lewkowicz|first = Nicolas|title= The German Question and the International Order, 1943–48|publisher= Palgrave Macmillan|year=2010|isbn=978-0-230-24812-0|ref=harv|postscript=.}} * {{cite book|author=[[Geir Lundestad|Lundestad, Geir]]|title=East, West, North, South: Major Developments in International Politics since 1945|year=2005|publisher=Oxford University Press|isbn=1-4129-0748-9}} * {{cite book|last=Lüthi|first =Lorenz M|title= The Sino-Soviét split: Cold War in the communist world|publisher= Princeton University Press|year=2008|isbn=0-691-13590-8}} * {{cite book|last=McMahon|first=Robert|title=The Cold War: A Very Short Introduction|publisher=Oxford University Press|isbn=0-19-280178-3|year=2003}} * {{cite book|last=Meher|first =Jagmohan|title= America's Afghanistan War: The Success that Failed|publisher= Gyan Books|year=2004|isbn=81-7835-262-1}} * {{cite book|last=Lüthi|first =Lorenz M|title= The Sino-Soviét split: Cold War in the communist world|publisher= Princeton University Press|year=2008|isbn=0-691-13590-8}} * {{Cite book|last=Malkasian|first=Carter|title= The Korean War: Essential Histories|publisher= Osprey Publishing|year=2001|isbn=1-84176-282-2|ref=harv|postscript=.}} * Mastny, Vojtech. ''The Cold War and Soviét insecurity: the Stalin years'' (1996) [http://quod.lib.umich.edu/cgi/t/text/text-idx?c=acls;cc=acls;view=toc;idno=heb00281.0001.001 online edition] * {{Cite book|title=Russian Image on the Western Screen: Trends, Stereotypes, Myths, Illusions|last=Fedorov|first=Alexander|year=2011|publisher=Lambert Academic Publishing,|isbn=978-3-8433-9330-0}} * {{Cite book|last=Miller|first=Roger Gene|title=To Save a City: The Berlin Airlift, 1948–1949|publisher=Texas A&M University Press|year=2000|isbn=0-89096-967-1|ref=harv|postscript=.}} * {{Cite book|last=Njolstad|first=Olav|title= The Last Decade of the Cold War|publisher= Routledge|year=2004|isbn=0-7146-8371-X|ref=harv|postscript=.}} * {{cite book|last=Nolan|first=Peter|title=China's Rise, Russia's Fall|year=1995|publisher=St. Martin's Press|isbn=0-312-12714-6}} * {{Cite book|last=Pearson|first=Raymond|title=The Rise and Fall of the Soviét Empire|publisher=Macmillan|year=1998|isbn=0-312-17407-1|ref=harv|postscript=.}} * {{cite book|last=Porter|first = Bruce|coauthors=Karsh, Efraim|title= The USSR in Third World Conflicts: Soviét Arms and Diplomacy in Local Wars|publisher= Cambridge University Press|year=1984|isbn=0-521-31064-4}} * {{Cite book|last=Puddington|first=Arch|title= Broadcasting Freedom: The Cold War Triumph of Radio Free Europe and Radio Liberty|publisher= University Press of Kentucky|year= 2003|isbn=0-8131-9045-2|ref=harv|postscript=.}} * {{Cite book|last=Roberts|first=Geoffrey|title=Stalin's Wars: From World War to Cold War, 1939–1953|publisher=Yale University Press|year=2006|isbn=0-300-11204-1|ref=harv|postscript=.}} * {{cite book|last=Stone|first=Norman|title= The Atlantic and Its Enemies: A History of the Cold War|publisher= Basic Books Press|year=2010|isbn=0-465-02043-7}} * {{Cite book|last=Taubman|first=William|title=Khrushchev: The Man and His éra|year=2004|publisher=W. W. Norton & Company|isbn=0-393-32484-2|ref=harv|postscript=.}}; Pulitzer Prize * Tucker, Spencer, ed. ''Encyclopedia of the Cold War: A Political, Social, and Military History'' (5 vol. 2008), world coverage * Walker, Martin. ''The Cold War: A History'' (1995), British perspective * {{Cite book|last=Wettig|first=Gerhard|title=Stalin and the Cold War in Europe|publisher=Rowman & Littlefield|year=2008|isbn=0-7425-5542-9|ref=harv|postscript=.}} * {{Cite book|last=Zubok|first = Vladislav|coauthors=Pleshakov, Constantine|title= Inside the Kremlin's Cold War: From Stalin to Khrushchev|publisher= Harvard University Press|year=1996|isbn=0-674-45531-2|ref=harv|postscript=.}} * Zubok, Vladislav M. ''A Failed Empire: The Soviét Union in the Cold War from Stalin to Gorbachev'' (2008) === Historiografi jeung memori === * Hopkins, Michael F. "Continuing Debate and New Approaches in Cold War History," ''Historical Journal,'' Dec 2007, Vol. 50 Issue 4, pp 913–934, * Isaac, Joel, and Duncan Bell, eds. ''Uncertain Empire: American History and the Idea of the Cold War'' (2012) [http://www.amazon.com/Uncertain-Empire-American-History-Idea/dp/0199826145/ excerpt and text search] * Johnston, Gordon. "Revisiting the cultural Cold War," ''Social History,'' Aug 2010, Vol. 35 Issue 3, pp 290–307 * Nuti, Léopoldo, et al., eds. ''Europe and the End of the Cold War: A Reappraisal'' (2012) [http://www.amazon.com/Europe-End-Cold-War-ebook/dp/B008VSEJBO/ excerpt and text search] * Wiener, Jon. ''How We Forgot the Cold War: A Historical Journey across America'' (2012) [http://www.amazon.com/How-Forgot-Cold-War-Historical/dp/0520271416/ excerpt and text search] === Sumber primer === * {{cite book|author=[[Christopher Andrew (historian)|Andrew, Christopher]]|coauthors=[[Vasili Mitrokhin|Mitrokhin, Vasili]]|title= The Sword and the Shield: The Mitrokhin Archive and the Secret History of the KGB|publisher= Basic Books|year=2000|isbn=0-585-41828-4}} * {{Cite book|last=Dobrynin|first=Anatoly|title=In Confidence: Moscow's Ambassador to Six Cold War Presidents|publisher=University of Washington Press|year=2001|isbn=0-295-98081-8|ref=harv|postscript=.}} * Hanhimaki, Jussi and Odd Arne Westad, eds. ''The Cold War: A History in Documents and Eyewitness Accounts'' (Oxford University Press, 2003). ISBN 0-19-927280-8. * {{cite book|author=Sakwa, Richard|title= The rise and fall of the Soviét Union, 1917–1991|publisher=Routledge|year=1999|isbn=0-415-12290-2|ref=harv|postscript=.}} * {{cite book|author=Cardona, Luis|title= Cold War KFA|publisher=Routledge|year=2007|ref=harv|postscript=.|unused_data=Barcelona, Spain}} * [http://www.jfklibrary.org/Events-and-Awards/Forums.aspx?f=2009 "Presidency in the Nuclear Age"], conference and forum at the [[John F. Kennedy Presidential Library and Museum|JFK Library]], Boston, October 12, 2009. Four panels: "The Race to Build the Bomb and the Decision to Use It", "Cuban Missile Crisis and the First Nuclear Test Ban Treaty", "The Cold War and the Nuclear Arms Race", and "Nuclear Weapons, Terrorism, and the Presidency". ( [http://www.jfklibrary.org/Events-and-Awards/~/media/assets/Education%20and%20Public%20Programs/Forum%20Transcripts/Cold%20War%20and%20Nuclear%20Arms%20Race.pdf transcript of "The Cold War and the Nuclear Arms Race"]) {{refend}} == Pranala luar == {{Sister project links|Perang Tiis}} ;Arsip * [http://www.osaarchivum.org/guide/ Open Society Archives, Budapest (Hungary), one of the biggest history of communism and cold war archives in the world] * [http://www.cybertrn.demon.co.uk/ An archive of UK civil defence material] * [http://repository.library.georgetown.edu/handle/10822/552679 Post-Cold War World Economy] from the [http://repository.library.georgetown.edu/handle/10822/552494 Dean Peter Krogh Foreign Affairs Digital Archives] * [http://www.conelrad.com/ CONELRAD Cold War Pop Culture Site] * [http://www.cbc.ca/archives/categories/war-conflict/cold-war/cold-war-culture-the-nuclear-fear-of-the-1950s-and-1960s/topic---cold-war-culture-the-nuclear-fear-of-the-1950s-and-1960s.html CBC Digital Archives{{spaced ndash}}Cold War Culture: The Nuclear Fear of the 1950s and 1960s] * [http://www.wilsoncenter.org/program/cold-war-international-history-project The Cold War International History Project (CWIHP)] * [http://coldwarfiles.org/ The Cold War Files] * [http://www.cnn.com/SPECIALS/cold.war/ CNN Cold War Knowledge Bank]{{dead link|date=November 2011}} comparison of articles on Cold War topics in the Western and the Soviét press between 1945 and 1991 * [http://community.theblackvault.com/articles/entry/The-CAESAR-POLO-and-ESAU-Papers- The CAESAR, POLO, and ESAU Papers]–This collection of declassified analytic monographs and reference aids, designated within the Central Intelligence Agency (CIA) Directorate of Intelligence (DI) as the CAESAR, ESAU, and POLO series, highlights the CIA's efforts from the 1950s through the mid-1970s to pursue in-depth reséarch on Soviét and Chinese internal politics and Sino-Soviét relations. The documents reflect the views of séasoned analysts who had followed closely their special aréas of reséarch and whose views were shaped in often héated debate. * [http://eisenhower.archives.gov/research/online_documents/aerial_intelligence.html Documents available online regarding aerial intelligence during the Cold War, Dwight D. Eisenhower Presidential Library] ;Bibliografi * [http://alsos.wlu.edu/qsearch.aspx?browse=issues/Arms+Race Annotated bibliography for the arms race from the Alsos Digital Library] ;Berita * [http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/themes/world_politics/cold_war/default.stm Video and audio news reports from during the cold war] ;Sumber edukasional * [http://www.nps.gov/history/NR/twhp/wwwlps/lessons/128mimi/ ''Minuteman Missile National Historic Site: Protecting a Legacy of the Cold War'', a National Park Service Teaching with Historic Places (TwHP) lesson plan] {{Perang Tiis}} {{Tokoh Perang Tiis}} {{Topik Amérika Sarikat}} {{Uni Soviét handap}} {{komunisme handap}} {{Artikel Geulis}} [[Kategori:Perang Tiis| ]] [[Kategori:Konflik global]] [[Kategori:Masa bersejarah]] [[Kategori:Perang melibatkan Amérika Sarikat]] [[Kategori:Perang melibatkan Uni Soviét]] [[Kategori:Abad ke-20]] [[Kategori:Hubungan internasional]] np6fvks27sqxep1hhtsvbut6nsvi8hq 0 73633 630801 624668 2022-08-28T23:24:55Z Kwamikagami 10699 wikitext text/x-wiki [[File:Feminism symbol.svg|thumb]] '''Féminisme''' (''Latin, femme, femina, femelia'', ''perempuan''). Féminisme nyaéta téori-téori [[sastra]] ngeunan masalah-masalah [[awéwé]], anu patalina jeung pangarangogé nu maca atawa [[karya sastra]] éta sorangan.<ref name=":0">{{Cite book|title=2000 Istilah, Biografi, Karya,Metode, dan Teori Sastra|last=Kutha Ratna|first=Nyoman|publisher=Pustaka Pelajar|year=2018|isbn=9786022297437|location=Yogyakarta|pages=}}</ref> Di Barat lahir tahun1960-an tapi buku-buku anu mimiti di tulis ku Virginia Woolf (1882-1941) anu judulna ''A Room of One’s Own'' (1929) jeung Simone Beauvoir (1908-1986) anu judulna [[The Second Sex|''The Second Sex'']] (1949), eusina ngeunaan dégradasi awéwé dina katégori ‘nu séjén’.<ref name=":0" /> Tapi ceuk Evans (2012: 393) wangenan ngenaan féminis geus di ungkabkeun ti ahir abad ka-18 ku Mary Wollstonecraft (''A Vindication of the Right of Woman'',1792).<ref name=":0" /> Sacara umum féminis sipatna politis, kumaha patalina beurat sabeulah antara lalaki jeung awéwé. Ritzer jeung Goodman (2004: 415) ngaintroduksi vérsi-vérsi téori féminis, jiga: Feminis kultural (génder jang akibat faktor budaya), liberal (kabébasan pikeun milih), radikal (dasar perjuangan jang kabebasan), sosialis (dipatalikeun jeung sosial ekonomi), hideung (dikaitkeun jeung warna kulit,ras), éksisténsial (Jang mahluk mikir), multikultural (perbedaan), Marxian (jang kelas), jeung feminis psikonalisis (patali jeung lingkungan hirup) jeung féminis postmodernisme (patali jeung teks). Indikator anu matak ayana gerakan féminis,nyaéta: a) Kamekaran téhnologi kontrasépsi b) Kamekaran Pendidikan jang kaum wanoja c) Sékularisasi jeung turunna wibawa agama dina rupa rupa bidang kahirupan d) Munculna teori-teori postmodern nu ngadekonstruksi oposisi biner kaasup lalaki jeung awéwé e) Ayana kasadaran amun bedana gender nyaéta bedana kultural. Loba pisan pelopor, hususna dina widang sastra, jiga: Virginia Woolf, Julia Kristeva, Linda J. Nicholson, K. K. Ruthven, Toril Moi, Luce Irigarai, Helene Cixous, Donna J. Haraway, jeung sajabana. Ceuk Selden (1986: 132) tumpang tindih antara wangenan seks (biologis) jeung jenis kelamin, gender (psikologis kultural) jiga male jeung female, masculine jeung feminine.<ref name=":0" /> Tujuan gerakan féminis nyaéta nyaimbangkeun, interélasi génder, lain séks.<ref name=":0" /> Awéwé jelas teu nuntut kasaruaan biologis sabab geus kodrat, ciptaan Tuhan. Nu dituntut nyaéta leungitna ‘boga anggapan’ yén awéwé teu weléh lemah dibandingkeun jeung lalaki.<ref name=":0" /> == Rujukan == [[Kategori:Istilah]] kwvyu43luvt81bw9yqjlslhvozi2brs 0 103801 630798 630664 2022-08-28T20:36:26Z VpuipV 21463 Dijieun ku cara narjamahkeun kaca "[[:id:Special:Redirect/revision/21553185|Yamaha Byson]]" wikitext text/x-wiki   data == Panjualan == data == Warna == Yamaha Byson geus sababaraha parobahan minor dina [[Cét|cet]] na striping design, bari mesin sarta spésifikasi teknis lianna teu robah. Opat période parobahan minor Yamaha Byson kalebet ieu: === Periode kahiji === * hawuk * Beureum * Bodas * Biru === Periode kadua === * Hideung Padet * Biru Perkasa * Beureum Wani * Bodas Modern * Emas méwah === période katilu === Taun 2012, Yamaha Byson diproduksi kalayan desain anu langkung poék kalayan warna anu dominan hideung. * Jero Beureum Metallic * Hideung Metallic X * Metalik Bodas 6 * Koktail Biru Ungu Herang 5 === Periode kaopat === Taun 2013, Yamaha Byson diproduksi deui kalayan tampilan anu langkung seger sareng langkung terang bari ngajaga desain anu biasana poék. * Biru Tangguh * Beureum gagah * Hideung Armor * Bodas Kandel == Rujukan == {{Reflist}} == Pranala luar == * {{Id}} [http://www.yamaha-motor.co.id/product/motorcycle/sport/byson/ Yamaha Byson di situs web Yamaha Motor Indonesia] Diarsipkan 2012-09-20 di Wayback Machine. * {{Id}} [http://motorplus.otomotifnet.com/read/2012/09/11/334313/28/8/Total-Populasi-Yamaha-Byson-di-Indonesia-Lebih-Dari-146.145-Unit- Total penjualan Yamaha Byson di situs web Motorplus] Diarsipkan 2012-09-14 di Wayback Machine. * {{Id}} [http://www.yamaha-motor.co.id/news/content/read/facelift-byson-warna-dan-striping-baru/ Warna dan striping baru Yamaha Byson] Diarsipkan 2012-09-20 di Wayback Machine. * {{Id}} [http://iwanbanaran.com/2012/02/09/lho-jebule-ada-yang-berubah-pada-komposisi-warna-yamaha-byson-2012/ Komposisi warna Yamaha Byson periode pertama dan kedua] * {{Id}} [http://otomotif.kompas.com/read/2009/11/20/08393553/yamaha.akan.produksi.80.000.byson.tahun.depan Berita mengenai Yamaha Byson di situs web Kompas] * {{Id}} [http://oto.detik.com/read/2011/08/10/075801/1700447/1208/yamaha-byson-dari-thailand-banyak-yang-tidak-lolos-standar Yamaha Byson dari Thailand banyak yang tidak lolos standar] * {{Id}} [http://masdoe.com/pilihan-warna-yamaha-byson-2011.htm Pilihan warna Yamaha Byson produksi awal] Diarsipkan 2012-09-24 di Wayback Machine. 4mydpf4q59mjdry7bosizta7d0iaska 630799 630798 2022-08-28T20:45:04Z VpuipV 21463 wikitext text/x-wiki   '''Yamaha Byson''' (ogé katelah '''Yamaha FZ16''' atanapi biasa katelah '''Si Kebo''' ) nyaéta [[motor]] sport anu diproduksi ku [[Perusahaan Yamaha Motor|Yamaha Motor Company]] . Motor ieu mimiti diluncurkeun di Indonésia dina tanggal 21-22 Séptémber 2010 di sabana [[Upacara Kasada Bromo|Gunung Bromo]], [[Jawa Wétan]]. == Panjualan == == Warna == Yamaha Byson geus sababaraha parobahan minor dina [[Cét|cet]] na striping design, bari mesin sarta spésifikasi teknis lianna teu robah. Opat période parobahan minor Yamaha Byson kalebet ieu: === Periode kahiji === * hawuk * Beureum * Bodas * Biru === Periode kadua === * Hideung Padet * Biru Perkasa * Beureum Wani * Bodas Modern * Emas méwah === période katilu === Taun 2012, Yamaha Byson diproduksi kalayan desain anu langkung poék kalayan warna anu dominan hideung. * Jero Beureum Metallic * Hideung Metallic X * Metalik Bodas 6 * Koktail Biru Ungu Herang 5 === Periode kaopat === Taun 2013, Yamaha Byson diproduksi deui kalayan tampilan anu langkung seger sareng langkung terang bari ngajaga desain anu biasana poék. * Biru Tangguh * Beureum gagah * Hideung Armor * Bodas Kandel == Rujukan == {{Reflist}} == Pranala luar == * {{Id}} [http://www.yamaha-motor.co.id/product/motorcycle/sport/byson/ Yamaha Byson di situs web Yamaha Motor Indonesia] Diarsipkan 2012-09-20 di Wayback Machine. * {{Id}} [http://motorplus.otomotifnet.com/read/2012/09/11/334313/28/8/Total-Populasi-Yamaha-Byson-di-Indonesia-Lebih-Dari-146.145-Unit- Total penjualan Yamaha Byson di situs web Motorplus] Diarsipkan 2012-09-14 di Wayback Machine. * {{Id}} [http://www.yamaha-motor.co.id/news/content/read/facelift-byson-warna-dan-striping-baru/ Warna dan striping baru Yamaha Byson] Diarsipkan 2012-09-20 di Wayback Machine. * {{Id}} [http://iwanbanaran.com/2012/02/09/lho-jebule-ada-yang-berubah-pada-komposisi-warna-yamaha-byson-2012/ Komposisi warna Yamaha Byson periode pertama dan kedua] * {{Id}} [http://otomotif.kompas.com/read/2009/11/20/08393553/yamaha.akan.produksi.80.000.byson.tahun.depan Berita mengenai Yamaha Byson di situs web Kompas] * {{Id}} [http://oto.detik.com/read/2011/08/10/075801/1700447/1208/yamaha-byson-dari-thailand-banyak-yang-tidak-lolos-standar Yamaha Byson dari Thailand banyak yang tidak lolos standar] * {{Id}} [http://masdoe.com/pilihan-warna-yamaha-byson-2011.htm Pilihan warna Yamaha Byson produksi awal] Diarsipkan 2012-09-24 di Wayback Machine. 13tqzyahp01tc6sls9203s63cvgghx9 630800 630799 2022-08-28T23:16:43Z VpuipV 21463 wikitext text/x-wiki '''Yamaha Byson''' (ogé katelah '''Yamaha FZ16''' atanapi biasa katelah '''Si Kebo''' ) nyaéta [[motor]] sport anu diproduksi ku [[Perusahaan Yamaha Motor|Yamaha Motor Company]] . Motor ieu mimiti diluncurkeun di Indonésia dina tanggal 21-22 Séptémber 2010 di sabana [[Upacara Kasada Bromo|Gunung Bromo]], [[Jawa Wétan]]. {{Infobox Automobile | name = Yamaha Byson | image = [[Berkas:Yamaha-byson-buche.jpeg|nirbing|upright=1.35]] | aka = Yamaha FZ16{{ubl | aka = Si Kebo}} | manufacturer = [[Yamaha]] | parent_company = [[Yamaha Corporation]] | production = 2010-2018 | class = Sport | engine = 153 cc (9,34 cu in) [[Karburator |karburator ]] [[Mesin berpendingin udara | berpendingin udara]] [[Putaran empat-tak| 4-tak ]]2-katup SOHC satu silinder (2010–2018) 149 cc (9,09 cu in);<ref name=":1">{{cite web|url=https://oto.detik.com/berita/d-1422983/ini-dia-spek-lengkap-yamaha-byson|title=Ini Dia Spek Lengkap Yamaha Byson|date=18 Agustus 2010|author=DetikOto|website=[[Detik.com]]|access-date=20 Agustus 2022}}</ref> injeksi bahan bakar 4-tak 2-katup SOHC silinder tunggal berpendingin udara (2015–2018) | power = 10,1 kW / 7500 rpm | torque = 13,6 Nm / 6000 rpm | compression = 9,5:1 | ignition = [[Sistem_pengapian_kondensator| CDI]] | transmission = 5 percepatan | top_speed = 112.34 km/h (69.80mph) | suspension = Depan: teleskopik {{br}} Belakang: monocross | brakes = Depan: cakram double piston {{br}} Belakang: tromol | tires = Depan: 100/80-17M/C 52P {{br}} Belakang: 120/70-17M/C 58P<ref name=":1" /> | rake_trail = | wheelbase = | length= 2.075 mm | width= 780 mm | height= 1.045 mm | seat_height = 790 mm | dry_weight = | wet_weight = 137 kg | fuel_capacity = 12 liter | related = | similar = }} == Panjualan == == Warna == Yamaha Byson geus sababaraha parobahan minor dina [[Cét|cet]] na striping design, bari mesin sarta spésifikasi teknis lianna teu robah. Opat période parobahan minor Yamaha Byson kalebet ieu: === Periode kahiji === * hawuk * Beureum * Bodas * Biru === Periode kadua === * Hideung Padet * Biru Perkasa * Beureum Wani * Bodas Modern * Emas méwah === période katilu === Taun 2012, Yamaha Byson diproduksi kalayan desain anu langkung poék kalayan warna anu dominan hideung. * Jero Beureum Metallic * Hideung Metallic X * Metalik Bodas 6 * Koktail Biru Ungu Herang 5 === Periode kaopat === Taun 2013, Yamaha Byson diproduksi deui kalayan tampilan anu langkung seger sareng langkung terang bari ngajaga desain anu biasana poék. * Biru Tangguh * Beureum gagah * Hideung Armor * Bodas Kandel == Rujukan == {{Reflist}} == Pranala luar == * {{Id}} [http://www.yamaha-motor.co.id/product/motorcycle/sport/byson/ Yamaha Byson di situs web Yamaha Motor Indonesia] Diarsipkan 2012-09-20 di Wayback Machine. * {{Id}} [http://motorplus.otomotifnet.com/read/2012/09/11/334313/28/8/Total-Populasi-Yamaha-Byson-di-Indonesia-Lebih-Dari-146.145-Unit- Total penjualan Yamaha Byson di situs web Motorplus] Diarsipkan 2012-09-14 di Wayback Machine. * {{Id}} [http://www.yamaha-motor.co.id/news/content/read/facelift-byson-warna-dan-striping-baru/ Warna dan striping baru Yamaha Byson] Diarsipkan 2012-09-20 di Wayback Machine. * {{Id}} [http://iwanbanaran.com/2012/02/09/lho-jebule-ada-yang-berubah-pada-komposisi-warna-yamaha-byson-2012/ Komposisi warna Yamaha Byson periode pertama dan kedua] * {{Id}} [http://otomotif.kompas.com/read/2009/11/20/08393553/yamaha.akan.produksi.80.000.byson.tahun.depan Berita mengenai Yamaha Byson di situs web Kompas] * {{Id}} [http://oto.detik.com/read/2011/08/10/075801/1700447/1208/yamaha-byson-dari-thailand-banyak-yang-tidak-lolos-standar Yamaha Byson dari Thailand banyak yang tidak lolos standar] * {{Id}} [http://masdoe.com/pilihan-warna-yamaha-byson-2011.htm Pilihan warna Yamaha Byson produksi awal] Diarsipkan 2012-09-24 di Wayback Machine. moh1zqyjr26oewnfhih4nlir0z1apz0 0 103813 630803 630733 2022-08-29T03:17:10Z YogiYY 17453 wikitext text/x-wiki [[Gambar:Aedes aegypti biting human.jpg|jmpl|Reungit anu nyababkeun panyakit chikungunya.]] '''Chikungunya''' nyaéta salah sahiji [[panyakit]] anu dibalukarkeun ku [[virus]] genus ''Alphavirus'' jeung ''Famili Togaviridae''. Ieu virus sumebar ka manusa ngaliwatan [[reungit]] ''Aedes Aegypti'' atawa ''Aedes Albopictus''. Dua reungit anu nyababkeun chikungunya téh bisa ogé népakeun panyakit demam berdarah. Ku kituna, anu keuna ku chikungunya bisa ogé keuna [[demam berdarah]] dina [[waktu]] anu sarua. Chikungunya asalna tina [[basa]] [[Swahili]] anu ngagambarkeun nyeri atawa [[flu]] [[tulang]] nepi ka anu ngalaman panyakitna bongkok bakat ku nyeri [[sendi]] atawa tulang. Lian ti éta, aya anu nyebutkeun ogé yén chikungunya téh asalna tina basa [[Makonde]] anu hartina melengkung ka luhur alatan nyeri sendi. Reungit anu nyababkeun ieu panyakit biasana ngégél beurang waktu manusa keur ngalakukeun aktivitas. <ref name=":0">{{Cite web|url=https://hellosehat.com/infeksi/infeksi-serangga/apa-itu-flu-tulang-chikunguya/|title=Flu Tulang Alias Chikungunya: Gejala, Penyebab, dan Obatnya|last=Swari|first=Risky Candra|website=Hello Sehat|language=id-ID|accessdate=2022-08-26}}</ref> [[Manusa]] anu kakeunaan ieu panyakit biasana anu cicing di daérah [[tropis]], [[sanitasi]] [[lingkungan]] goréng, [[lansia]], cicing di tempat wabah, [[orok]] anu kakara brol jeung anu kakeunaan panyakit kronik.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.klikdokter.com/penyakit/masalah-infeksi/flu-tulang|title=Flu Tulang - Penyebab, Gejala, Pengobatan|last=Anggraini|first=Dyah Novita|website=www.klikdokter.com|accessdate=2022-08-26}}</ref> == Kasus == Virus Chikungunya mimiti kapanggih waktu keur ayana wabah dina taun 1952 di [[wilayah]] [[Newala]], [[Tanzania]]. Tuluy ieu panyakit sumebar di daérah [[Afrika]], [[Asia]], [[Eropa]], jeung di perairan [[India]] dan [[Pasifik]]. Di [[Indonesia]] mimiti kapanggih di [[Samarinda]] dina taun 1973. Dina awal taun 2001, kejadian luar biasa (KLB) demam Chikungunya lumangsung di [[Muara Enim]], [[Sumatera]] jeung [[Aceh]].<ref name=":0" /> = Gejala = [[Gambar:Chikunguña 3 en Col.JPG|jmpl|Gejala Chikungunya dina [[kulit]].]] Gejala anu kaalaman ku nu kakeunaan panyakit chikungunya biasana karasa sanggeus 3 nepi ka 10 poé sanggeus digégél ku reungit anu nyababkeunana. Gejala umumna kawas kieu. * Nyeri sendi utamana bagian sendi dina [[tuur]], [[pigeulang leungeun]], [[ramo]] [[suku]], [[leungeun]], sarta tulang palebah tukang. * Muriang kira-kira dina suhu 39-40 derajat Celcius. * Kulit totol-totol bareureum jiga demam berdarah. * [[Sebel]], [[kejang]], nyeri [[sirah]] jeung [[diaré]]. * [[Lumpuh]] dina mangsa keur diubaran.<ref name=":0" /> = Ngungkulan = Aya sababaraha cara keur ngungkulan ieu panyakit. * Ngagunakeun obat DEET (N, N-''Diethyl-meta-toluamide''). * Melak [[Lavénder|lavender]] di sabudeureun imah. * Ngayaan aromaterapi minyak lemon atawa ''eucalyptus'' keur ngusir reungit.<ref name=":1" /> == Bédana chikungunya jeung demam berdarah == * Chikungunya mah disababkeun ku virus ''Togaviridae alphavirus.'' Ari demam berdarah mah disababkeun ku ''Flaviviridae flavivirus.'' * Chikungunya mah mangsa inkubasina 3 poé. Sedeng demam berdarah mah antara 4-7 poé. * Demam berdarah mah bakal ngalaman nurunna trombosit nepi ka 100.000. Ari Chikungunya mah henteu ngalaman nurunna trombosit. * Gejala anu utama dia panyakit chikungunya mah nyeri sendi, ari dina demam berdarah mah teu kaalaman gejala kawas kitu.<ref>{{Cite web|url=https://diskes.baliprov.go.id/demam-berdarah-dan-chikungunya-apa-bedanya/|title=Demam Berdarah dan Chikungunya, Apa Bedanya?|last=Ni Kadek|first=Widiastuti|website=Dinas Kesehatan Provinsi Bali|language=en-US|accessdate=2022-08-29}}</ref> = Rujukan = [[Kategori:Panyakit manusa]] n4p7e8qvv3p58w42y7gq6fc5xazk3sv 630804 630803 2022-08-29T03:19:31Z YogiYY 17453 /* Bédana chikungunya jeung demam berdarah */ wikitext text/x-wiki [[Gambar:Aedes aegypti biting human.jpg|jmpl|Reungit anu nyababkeun panyakit chikungunya.]] '''Chikungunya''' nyaéta salah sahiji [[panyakit]] anu dibalukarkeun ku [[virus]] genus ''Alphavirus'' jeung ''Famili Togaviridae''. Ieu virus sumebar ka manusa ngaliwatan [[reungit]] ''Aedes Aegypti'' atawa ''Aedes Albopictus''. Dua reungit anu nyababkeun chikungunya téh bisa ogé népakeun panyakit demam berdarah. Ku kituna, anu keuna ku chikungunya bisa ogé keuna [[demam berdarah]] dina [[waktu]] anu sarua. Chikungunya asalna tina [[basa]] [[Swahili]] anu ngagambarkeun nyeri atawa [[flu]] [[tulang]] nepi ka anu ngalaman panyakitna bongkok bakat ku nyeri [[sendi]] atawa tulang. Lian ti éta, aya anu nyebutkeun ogé yén chikungunya téh asalna tina basa [[Makonde]] anu hartina melengkung ka luhur alatan nyeri sendi. Reungit anu nyababkeun ieu panyakit biasana ngégél beurang waktu manusa keur ngalakukeun aktivitas. <ref name=":0">{{Cite web|url=https://hellosehat.com/infeksi/infeksi-serangga/apa-itu-flu-tulang-chikunguya/|title=Flu Tulang Alias Chikungunya: Gejala, Penyebab, dan Obatnya|last=Swari|first=Risky Candra|website=Hello Sehat|language=id-ID|accessdate=2022-08-26}}</ref> [[Manusa]] anu kakeunaan ieu panyakit biasana anu cicing di daérah [[tropis]], [[sanitasi]] [[lingkungan]] goréng, [[lansia]], cicing di tempat wabah, [[orok]] anu kakara brol jeung anu kakeunaan panyakit kronik.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.klikdokter.com/penyakit/masalah-infeksi/flu-tulang|title=Flu Tulang - Penyebab, Gejala, Pengobatan|last=Anggraini|first=Dyah Novita|website=www.klikdokter.com|accessdate=2022-08-26}}</ref> == Kasus == Virus Chikungunya mimiti kapanggih waktu keur ayana wabah dina taun 1952 di [[wilayah]] [[Newala]], [[Tanzania]]. Tuluy ieu panyakit sumebar di daérah [[Afrika]], [[Asia]], [[Eropa]], jeung di perairan [[India]] dan [[Pasifik]]. Di [[Indonesia]] mimiti kapanggih di [[Samarinda]] dina taun 1973. Dina awal taun 2001, kejadian luar biasa (KLB) demam Chikungunya lumangsung di [[Muara Enim]], [[Sumatera]] jeung [[Aceh]].<ref name=":0" /> = Gejala = [[Gambar:Chikunguña 3 en Col.JPG|jmpl|Gejala Chikungunya dina [[kulit]].]] Gejala anu kaalaman ku nu kakeunaan panyakit chikungunya biasana karasa sanggeus 3 nepi ka 10 poé sanggeus digégél ku reungit anu nyababkeunana. Gejala umumna kawas kieu. * Nyeri sendi utamana bagian sendi dina [[tuur]], [[pigeulang leungeun]], [[ramo]] [[suku]], [[leungeun]], sarta tulang palebah tukang. * Muriang kira-kira dina suhu 39-40 derajat Celcius. * Kulit totol-totol bareureum jiga demam berdarah. * [[Sebel]], [[kejang]], nyeri [[sirah]] jeung [[diaré]]. * [[Lumpuh]] dina mangsa keur diubaran.<ref name=":0" /> = Ngungkulan = Aya sababaraha cara keur ngungkulan ieu panyakit. * Ngagunakeun obat DEET (N, N-''Diethyl-meta-toluamide''). * Melak [[Lavénder|lavender]] di sabudeureun imah. * Ngayaan aromaterapi minyak lemon atawa ''eucalyptus'' keur ngusir reungit.<ref name=":1" /> == Bédana chikungunya jeung demam berdarah == * Chikungunya mah disababkeun ku virus ''Togaviridae alphavirus.'' Ari demam berdarah mah disababkeun ku ''Flaviviridae flavivirus.'' * Chikungunya mah mangsa inkubasina 3 poé. Sedeng demam berdarah mah antara 4-7 poé. * Demam berdarah mah bakal ngalaman nurunna [[trombosit]] nepi ka 100.000. Ari Chikungunya mah henteu ngalaman nurunna trombosit. * Gejala anu utama dia panyakit chikungunya mah nyeri sendi, ari dina demam berdarah mah teu kaalaman [[gejala]] kawas kitu.<ref>{{Cite web|url=https://diskes.baliprov.go.id/demam-berdarah-dan-chikungunya-apa-bedanya/|title=Demam Berdarah dan Chikungunya, Apa Bedanya?|last=Ni Kadek|first=Widiastuti|website=Dinas Kesehatan Provinsi Bali|language=en-US|accessdate=2022-08-29}}</ref> = Rujukan = [[Kategori:Panyakit manusa]] kpm4hewws333vjcaj4kgw3k4b107o5n 630805 630804 2022-08-29T03:22:54Z YogiYY 17453 /* Bédana chikungunya jeung demam berdarah */ wikitext text/x-wiki [[Gambar:Aedes aegypti biting human.jpg|jmpl|Reungit anu nyababkeun panyakit chikungunya.]] '''Chikungunya''' nyaéta salah sahiji [[panyakit]] anu dibalukarkeun ku [[virus]] genus ''Alphavirus'' jeung ''Famili Togaviridae''. Ieu virus sumebar ka manusa ngaliwatan [[reungit]] ''Aedes Aegypti'' atawa ''Aedes Albopictus''. Dua reungit anu nyababkeun chikungunya téh bisa ogé népakeun panyakit demam berdarah. Ku kituna, anu keuna ku chikungunya bisa ogé keuna [[demam berdarah]] dina [[waktu]] anu sarua. Chikungunya asalna tina [[basa]] [[Swahili]] anu ngagambarkeun nyeri atawa [[flu]] [[tulang]] nepi ka anu ngalaman panyakitna bongkok bakat ku nyeri [[sendi]] atawa tulang. Lian ti éta, aya anu nyebutkeun ogé yén chikungunya téh asalna tina basa [[Makonde]] anu hartina melengkung ka luhur alatan nyeri sendi. Reungit anu nyababkeun ieu panyakit biasana ngégél beurang waktu manusa keur ngalakukeun aktivitas. <ref name=":0">{{Cite web|url=https://hellosehat.com/infeksi/infeksi-serangga/apa-itu-flu-tulang-chikunguya/|title=Flu Tulang Alias Chikungunya: Gejala, Penyebab, dan Obatnya|last=Swari|first=Risky Candra|website=Hello Sehat|language=id-ID|accessdate=2022-08-26}}</ref> [[Manusa]] anu kakeunaan ieu panyakit biasana anu cicing di daérah [[tropis]], [[sanitasi]] [[lingkungan]] goréng, [[lansia]], cicing di tempat wabah, [[orok]] anu kakara brol jeung anu kakeunaan panyakit kronik.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.klikdokter.com/penyakit/masalah-infeksi/flu-tulang|title=Flu Tulang - Penyebab, Gejala, Pengobatan|last=Anggraini|first=Dyah Novita|website=www.klikdokter.com|accessdate=2022-08-26}}</ref> == Kasus == Virus Chikungunya mimiti kapanggih waktu keur ayana wabah dina taun 1952 di [[wilayah]] [[Newala]], [[Tanzania]]. Tuluy ieu panyakit sumebar di daérah [[Afrika]], [[Asia]], [[Eropa]], jeung di perairan [[India]] dan [[Pasifik]]. Di [[Indonesia]] mimiti kapanggih di [[Samarinda]] dina taun 1973. Dina awal taun 2001, kejadian luar biasa (KLB) demam Chikungunya lumangsung di [[Muara Enim]], [[Sumatera]] jeung [[Aceh]].<ref name=":0" /> = Gejala = [[Gambar:Chikunguña 3 en Col.JPG|jmpl|Gejala Chikungunya dina [[kulit]].]] Gejala anu kaalaman ku nu kakeunaan panyakit chikungunya biasana karasa sanggeus 3 nepi ka 10 poé sanggeus digégél ku reungit anu nyababkeunana. Gejala umumna kawas kieu. * Nyeri sendi utamana bagian sendi dina [[tuur]], [[pigeulang leungeun]], [[ramo]] [[suku]], [[leungeun]], sarta tulang palebah tukang. * Muriang kira-kira dina suhu 39-40 derajat Celcius. * Kulit totol-totol bareureum jiga demam berdarah. * [[Sebel]], [[kejang]], nyeri [[sirah]] jeung [[diaré]]. * [[Lumpuh]] dina mangsa keur diubaran.<ref name=":0" /> = Ngungkulan = Aya sababaraha cara keur ngungkulan ieu panyakit. * Ngagunakeun obat DEET (N, N-''Diethyl-meta-toluamide''). * Melak [[Lavénder|lavender]] di sabudeureun imah. * Ngayaan aromaterapi minyak lemon atawa ''eucalyptus'' keur ngusir reungit.<ref name=":1" /> == Bédana chikungunya jeung demam berdarah == [[Gambar:Chikungunya virus particles-PHIL-17369.jpg|jmpl|Partikel Virus Chikungunya.]] * Chikungunya mah disababkeun ku virus ''Togaviridae alphavirus.'' Ari demam berdarah mah disababkeun ku ''Flaviviridae flavivirus.'' * Chikungunya mah mangsa inkubasina 3 poé. Sedeng demam berdarah mah antara 4-7 poé. * Demam berdarah mah bakal ngalaman nurunna [[trombosit]] nepi ka 100.000. Ari Chikungunya mah henteu ngalaman nurunna trombosit. * Gejala anu utama dia panyakit chikungunya mah nyeri sendi, ari dina demam berdarah mah teu kaalaman [[gejala]] kawas kitu.<ref>{{Cite web|url=https://diskes.baliprov.go.id/demam-berdarah-dan-chikungunya-apa-bedanya/|title=Demam Berdarah dan Chikungunya, Apa Bedanya?|last=Ni Kadek|first=Widiastuti|website=Dinas Kesehatan Provinsi Bali|language=en-US|accessdate=2022-08-29}}</ref> = Rujukan = [[Kategori:Panyakit manusa]] goaqm52nvxmsx3cu5gubadmpernwph2 630806 630805 2022-08-29T03:23:22Z YogiYY 17453 wikitext text/x-wiki [[Gambar:Aedes aegypti biting human.jpg|jmpl|Reungit anu nyababkeun panyakit chikungunya.]] '''Chikungunya''' nyaéta salah sahiji [[panyakit]] anu dibalukarkeun ku [[virus]] genus ''Alphavirus'' jeung ''Famili Togaviridae''. Ieu virus sumebar ka manusa ngaliwatan [[reungit]] ''Aedes Aegypti'' atawa ''Aedes Albopictus''. Dua reungit anu nyababkeun chikungunya téh bisa ogé népakeun panyakit demam berdarah. Ku kituna, anu keuna ku chikungunya bisa ogé keuna [[demam berdarah]] dina [[waktu]] anu sarua. Chikungunya asalna tina [[basa]] [[Swahili]] anu ngagambarkeun nyeri atawa [[flu]] [[tulang]] nepi ka anu ngalaman panyakitna bongkok bakat ku nyeri [[sendi]] atawa tulang. Lian ti éta, aya anu nyebutkeun ogé yén chikungunya téh asalna tina basa [[Makonde]] anu hartina melengkung ka luhur alatan nyeri sendi. Reungit anu nyababkeun ieu panyakit biasana ngégél beurang waktu manusa keur ngalakukeun aktivitas. <ref name=":0">{{Cite web|url=https://hellosehat.com/infeksi/infeksi-serangga/apa-itu-flu-tulang-chikunguya/|title=Flu Tulang Alias Chikungunya: Gejala, Penyebab, dan Obatnya|last=Swari|first=Risky Candra|website=Hello Sehat|language=id-ID|accessdate=2022-08-26}}</ref> [[Manusa]] anu kakeunaan ieu panyakit biasana anu cicing di daérah [[tropis]], [[sanitasi]] [[lingkungan]] goréng, [[lansia]], cicing di tempat wabah, [[orok]] anu kakara brol jeung anu kakeunaan panyakit kronik.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.klikdokter.com/penyakit/masalah-infeksi/flu-tulang|title=Flu Tulang - Penyebab, Gejala, Pengobatan|last=Anggraini|first=Dyah Novita|website=www.klikdokter.com|accessdate=2022-08-26}}</ref> == Kasus == Virus Chikungunya mimiti kapanggih waktu keur ayana wabah dina taun 1952 di [[wilayah]] [[Newala]], [[Tanzania]]. Tuluy ieu panyakit sumebar di daérah [[Afrika]], [[Asia]], [[Eropa]], jeung di perairan [[India]] dan [[Pasifik]]. Di [[Indonesia]] mimiti kapanggih di [[Samarinda]] dina taun 1973. Dina awal taun 2001, kejadian luar biasa (KLB) demam Chikungunya lumangsung di [[Muara Enim]], [[Sumatera]] jeung [[Aceh]].<ref name=":0" /> = Gejala = [[Gambar:Chikunguña 3 en Col.JPG|jmpl|Gejala Chikungunya dina [[kulit]].]] Gejala anu kaalaman ku nu kakeunaan panyakit chikungunya biasana karasa sanggeus 3 nepi ka 10 poé sanggeus digégél ku reungit anu nyababkeunana. Gejala umumna kawas kieu. * Nyeri sendi utamana bagian sendi dina [[tuur]], [[pigeulang leungeun]], [[ramo]] [[suku]], [[leungeun]], sarta tulang palebah tukang. * Muriang kira-kira dina suhu 39-40 derajat Celcius. * Kulit totol-totol bareureum jiga demam berdarah. * [[Sebel]], [[kejang]], nyeri [[sirah]] jeung [[diaré]]. * [[Lumpuh]] dina mangsa keur diubaran.<ref name=":0" /> = Ngungkulan = [[Gambar:Chikungunya virus particles-PHIL-17369.jpg|jmpl|Partikel Virus Chikungunya.]] Aya sababaraha cara keur ngungkulan ieu panyakit. * Ngagunakeun obat DEET (N, N-''Diethyl-meta-toluamide''). * Melak [[Lavénder|lavender]] di sabudeureun imah. * Ngayaan aromaterapi minyak lemon atawa ''eucalyptus'' keur ngusir reungit.<ref name=":1" /> == Bédana chikungunya jeung demam berdarah == * Chikungunya mah disababkeun ku virus ''Togaviridae alphavirus.'' Ari demam berdarah mah disababkeun ku ''Flaviviridae flavivirus.'' * Chikungunya mah mangsa inkubasina 3 poé. Sedeng demam berdarah mah antara 4-7 poé. * Demam berdarah mah bakal ngalaman nurunna [[trombosit]] nepi ka 100.000. Ari Chikungunya mah henteu ngalaman nurunna trombosit. * Gejala anu utama dia panyakit chikungunya mah nyeri sendi, ari dina demam berdarah mah teu kaalaman [[gejala]] kawas kitu.<ref>{{Cite web|url=https://diskes.baliprov.go.id/demam-berdarah-dan-chikungunya-apa-bedanya/|title=Demam Berdarah dan Chikungunya, Apa Bedanya?|last=Ni Kadek|first=Widiastuti|website=Dinas Kesehatan Provinsi Bali|language=en-US|accessdate=2022-08-29}}</ref> = Rujukan = [[Kategori:Panyakit manusa]] aillwulzcucq118sww01u1a5jugs6jr 630807 630806 2022-08-29T03:24:59Z YogiYY 17453 wikitext text/x-wiki [[Gambar:Aedes aegypti biting human.jpg|jmpl|Reungit anu nyababkeun panyakit chikungunya.]] '''Chikungunya''' nyaéta salah sahiji [[panyakit]] anu dibalukarkeun ku [[virus]] genus ''Alphavirus'' jeung ''Famili Togaviridae''. Ieu virus sumebar ka manusa ngaliwatan [[reungit]] ''Aedes Aegypti'' atawa ''Aedes Albopictus''. Dua reungit anu nyababkeun chikungunya téh bisa ogé népakeun panyakit demam berdarah. Ku kituna, anu keuna ku chikungunya bisa ogé keuna [[demam berdarah]] dina [[waktu]] anu sarua. Chikungunya asalna tina [[basa]] [[Swahili]] anu ngagambarkeun nyeri atawa [[flu]] [[tulang]] nepi ka anu ngalaman panyakitna bongkok bakat ku nyeri [[sendi]] atawa tulang. Lian ti éta, aya anu nyebutkeun ogé yén chikungunya téh asalna tina basa [[Makonde]] anu hartina melengkung ka luhur alatan nyeri sendi. Reungit anu nyababkeun ieu panyakit biasana ngégél beurang waktu manusa keur ngalakukeun aktivitas. <ref name=":0">{{Cite web|url=https://hellosehat.com/infeksi/infeksi-serangga/apa-itu-flu-tulang-chikunguya/|title=Flu Tulang Alias Chikungunya: Gejala, Penyebab, dan Obatnya|last=Swari|first=Risky Candra|website=Hello Sehat|language=id-ID|accessdate=2022-08-26}}</ref> [[Manusa]] anu kakeunaan ieu panyakit biasana anu cicing di daérah [[tropis]], [[sanitasi]] [[lingkungan]] goréng, [[lansia]], cicing di tempat wabah, [[orok]] anu kakara brol jeung anu kakeunaan panyakit kronik.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.klikdokter.com/penyakit/masalah-infeksi/flu-tulang|title=Flu Tulang - Penyebab, Gejala, Pengobatan|last=Anggraini|first=Dyah Novita|website=www.klikdokter.com|accessdate=2022-08-26}}</ref> == Kasus == Virus Chikungunya mimiti kapanggih waktu keur ayana wabah dina taun 1952 di [[wilayah]] [[Newala]], [[Tanzania]]. Tuluy ieu panyakit sumebar di daérah [[Afrika]], [[Asia]], [[Eropa]], jeung di perairan [[India]] dan [[Pasifik]]. Di [[Indonesia]] mimiti kapanggih di [[Samarinda]] dina taun 1973. Dina awal taun 2001, kejadian luar biasa (KLB) demam Chikungunya lumangsung di [[Muara Enim]], [[Sumatera]] jeung [[Aceh]].<ref name=":0" /> = Gejala = [[Gambar:Chikunguña 3 en Col.JPG|jmpl|Gejala Chikungunya dina [[kulit]].]] Gejala anu kaalaman ku nu kakeunaan panyakit chikungunya biasana karasa sanggeus 3 nepi ka 10 poé sanggeus digégél ku reungit anu nyababkeunana. Gejala umumna kawas kieu. * Nyeri sendi utamana bagian sendi dina [[tuur]], [[pigeulang leungeun]], [[ramo]] [[suku]], [[leungeun]], sarta tulang palebah tukang. * Muriang kira-kira dina suhu 39-40 derajat Celcius. * Kulit totol-totol bareureum jiga demam berdarah. * [[Sebel]], [[kejang]], nyeri [[sirah]] jeung [[diaré]]. * [[Lumpuh]] dina mangsa keur diubaran.<ref name=":0" /> = Ngungkulan = [[Gambar:Chikungunya virus particles-PHIL-17369.jpg|jmpl|Partikel Virus Chikungunya.]] Aya sababaraha cara keur ngungkulan ieu panyakit. * Ngagunakeun obat DEET (N, N-''Diethyl-meta-toluamide'').<ref name=":1" /> * Melak [[Lavénder|lavender]] di sabudeureun imah.<ref name=":1" /> * Ngayaan aromaterapi minyak lemon atawa ''eucalyptus'' keur ngusir reungit.<ref name=":1" /> == Bédana chikungunya jeung demam berdarah == * Chikungunya mah disababkeun ku virus ''Togaviridae alphavirus.'' Ari demam berdarah mah disababkeun ku ''Flaviviridae flavivirus.<ref name=":2" />'' * Chikungunya mah mangsa inkubasina 3 poé. Sedeng demam berdarah mah antara 4-7 poé.<ref name=":2" /> * Demam berdarah mah bakal ngalaman nurunna [[trombosit]] nepi ka 100.000. Ari Chikungunya mah henteu ngalaman nurunna trombosit.<ref name=":2" /> * Gejala anu utama dia panyakit chikungunya mah nyeri sendi, ari dina demam berdarah mah teu kaalaman [[gejala]] kawas kitu.<ref name=":2">{{Cite web|url=https://diskes.baliprov.go.id/demam-berdarah-dan-chikungunya-apa-bedanya/|title=Demam Berdarah dan Chikungunya, Apa Bedanya?|last=Ni Kadek|first=Widiastuti|website=Dinas Kesehatan Provinsi Bali|language=en-US|accessdate=2022-08-29}}</ref> = Rujukan = [[Kategori:Panyakit manusa]] 0d176zdr0at83cx0hncoertjddgx26f 630808 630807 2022-08-29T03:36:56Z YogiYY 17453 wikitext text/x-wiki [[Gambar:Aedes aegypti biting human.jpg|jmpl|Reungit anu nyababkeun panyakit chikungunya.]] '''Chikungunya''' nyaéta salah sahiji [[panyakit]] anu dibalukarkeun ku [[virus]] genus ''Alphavirus'' jeung ''Famili Togaviridae''. Ieu virus sumebar ka manusa ngaliwatan [[reungit]] ''Aedes Aegypti'' atawa ''Aedes Albopictus''. Dua reungit anu nyababkeun chikungunya téh bisa ogé népakeun panyakit demam berdarah. Ku kituna, anu keuna ku chikungunya bisa ogé keuna [[demam berdarah]] dina [[waktu]] anu sarua. Chikungunya asalna tina [[basa]] [[Swahili]] anu ngagambarkeun nyeri atawa [[flu]] [[tulang]] nepi ka anu ngalaman panyakitna bongkok bakat ku nyeri [[sendi]] atawa tulang. Lian ti éta, aya anu nyebutkeun ogé yén chikungunya téh asalna tina basa [[Makonde]] anu hartina melengkung ka luhur alatan nyeri sendi. Reungit anu nyababkeun ieu panyakit biasana ngégél beurang waktu manusa keur ngalakukeun aktivitas. <ref name=":0">{{Cite web|url=https://hellosehat.com/infeksi/infeksi-serangga/apa-itu-flu-tulang-chikunguya/|title=Flu Tulang Alias Chikungunya: Gejala, Penyebab, dan Obatnya|last=Swari|first=Risky Candra|website=Hello Sehat|language=id-ID|accessdate=2022-08-26}}</ref> [[Manusa]] anu kakeunaan ieu panyakit biasana anu cicing di daérah [[tropis]], [[sanitasi]] [[lingkungan]] goréng, [[lansia]], cicing di tempat wabah, [[orok]] anu kakara brol jeung anu kakeunaan panyakit kronik.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.klikdokter.com/penyakit/masalah-infeksi/flu-tulang|title=Flu Tulang - Penyebab, Gejala, Pengobatan|last=Anggraini|first=Dyah Novita|website=www.klikdokter.com|accessdate=2022-08-26}}</ref> Nepi ka ayeuna vaksin keur panyakit chikungunya can kapanggih. Ku kituna, tarékah anu panghadéna nyaéta ngabasmi véktor anu nyababkeunana.<ref>{{Cite web|url=https://www.alomedika.com/penyakit/penyakit-infeksi/chikungunya|title=Chikungunya - patofisiologi, diagnosis, penatalaksanaan|last=Dosan|first=Ricky|website=Alomedika|accessdate=2022-08-29}}</ref> == Kasus == Virus Chikungunya mimiti kapanggih waktu keur ayana wabah dina taun 1952 di [[wilayah]] [[Newala]], [[Tanzania]]. Tuluy ieu panyakit sumebar di daérah [[Afrika]], [[Asia]], [[Eropa]], jeung di perairan [[India]] dan [[Pasifik]]. Di [[Indonesia]] mimiti kapanggih di [[Samarinda]] dina taun 1973. Dina awal taun 2001, kejadian luar biasa (KLB) demam Chikungunya lumangsung di [[Muara Enim]], [[Sumatera]] jeung [[Aceh]].<ref name=":0" /> = Gejala = [[Gambar:Chikunguña 3 en Col.JPG|jmpl|Gejala Chikungunya dina [[kulit]].]] Gejala anu kaalaman ku nu kakeunaan panyakit chikungunya biasana karasa sanggeus 3 nepi ka 10 poé sanggeus digégél ku reungit anu nyababkeunana. Gejala umumna kawas kieu. * Nyeri sendi utamana bagian sendi dina [[tuur]], [[pigeulang leungeun]], [[ramo]] [[suku]], [[leungeun]], sarta tulang palebah tukang. * Muriang kira-kira dina suhu 39-40 derajat Celcius. * Kulit totol-totol bareureum jiga demam berdarah. * [[Sebel]], [[kejang]], nyeri [[sirah]] jeung [[diaré]]. * [[Lumpuh]] dina mangsa keur diubaran.<ref name=":0" /> = Ngungkulan = [[Gambar:Chikungunya virus particles-PHIL-17369.jpg|jmpl|Partikel Virus Chikungunya.]] Aya sababaraha cara keur ngungkulan ieu panyakit. * Ngagunakeun obat DEET (N, N-''Diethyl-meta-toluamide'').<ref name=":1" /> * Melak [[Lavénder|lavender]] di sabudeureun imah.<ref name=":1" /> * Ngayaan aromaterapi minyak lemon atawa ''eucalyptus'' keur ngusir reungit.<ref name=":1" /> == Bédana chikungunya jeung demam berdarah == * Chikungunya mah disababkeun ku virus ''Togaviridae alphavirus.'' Ari demam berdarah mah disababkeun ku ''Flaviviridae flavivirus.<ref name=":2" />'' * Chikungunya mah mangsa inkubasina 3 poé. Sedeng demam berdarah mah antara 4-7 poé.<ref name=":2" /> * Demam berdarah mah bakal ngalaman nurunna [[trombosit]] nepi ka 100.000. Ari Chikungunya mah henteu ngalaman nurunna trombosit.<ref name=":2" /> * Gejala anu utama dia panyakit chikungunya mah nyeri sendi, ari dina demam berdarah mah teu kaalaman [[gejala]] kawas kitu.<ref name=":2">{{Cite web|url=https://diskes.baliprov.go.id/demam-berdarah-dan-chikungunya-apa-bedanya/|title=Demam Berdarah dan Chikungunya, Apa Bedanya?|last=Ni Kadek|first=Widiastuti|website=Dinas Kesehatan Provinsi Bali|language=en-US|accessdate=2022-08-29}}</ref> = Rujukan = [[Kategori:Panyakit manusa]] qkfwewha7wsovt2u5997ycw62jih01k 630809 630808 2022-08-29T03:37:27Z YogiYY 17453 added [[Category:Virus]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[Gambar:Aedes aegypti biting human.jpg|jmpl|Reungit anu nyababkeun panyakit chikungunya.]] '''Chikungunya''' nyaéta salah sahiji [[panyakit]] anu dibalukarkeun ku [[virus]] genus ''Alphavirus'' jeung ''Famili Togaviridae''. Ieu virus sumebar ka manusa ngaliwatan [[reungit]] ''Aedes Aegypti'' atawa ''Aedes Albopictus''. Dua reungit anu nyababkeun chikungunya téh bisa ogé népakeun panyakit demam berdarah. Ku kituna, anu keuna ku chikungunya bisa ogé keuna [[demam berdarah]] dina [[waktu]] anu sarua. Chikungunya asalna tina [[basa]] [[Swahili]] anu ngagambarkeun nyeri atawa [[flu]] [[tulang]] nepi ka anu ngalaman panyakitna bongkok bakat ku nyeri [[sendi]] atawa tulang. Lian ti éta, aya anu nyebutkeun ogé yén chikungunya téh asalna tina basa [[Makonde]] anu hartina melengkung ka luhur alatan nyeri sendi. Reungit anu nyababkeun ieu panyakit biasana ngégél beurang waktu manusa keur ngalakukeun aktivitas. <ref name=":0">{{Cite web|url=https://hellosehat.com/infeksi/infeksi-serangga/apa-itu-flu-tulang-chikunguya/|title=Flu Tulang Alias Chikungunya: Gejala, Penyebab, dan Obatnya|last=Swari|first=Risky Candra|website=Hello Sehat|language=id-ID|accessdate=2022-08-26}}</ref> [[Manusa]] anu kakeunaan ieu panyakit biasana anu cicing di daérah [[tropis]], [[sanitasi]] [[lingkungan]] goréng, [[lansia]], cicing di tempat wabah, [[orok]] anu kakara brol jeung anu kakeunaan panyakit kronik.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.klikdokter.com/penyakit/masalah-infeksi/flu-tulang|title=Flu Tulang - Penyebab, Gejala, Pengobatan|last=Anggraini|first=Dyah Novita|website=www.klikdokter.com|accessdate=2022-08-26}}</ref> == Kasus == Virus Chikungunya mimiti kapanggih waktu keur ayana wabah dina taun 1952 di [[wilayah]] [[Newala]], [[Tanzania]]. Tuluy ieu panyakit sumebar di daérah [[Afrika]], [[Asia]], [[Eropa]], jeung di perairan [[India]] dan [[Pasifik]]. Di [[Indonesia]] mimiti kapanggih di [[Samarinda]] dina taun 1973. Dina awal taun 2001, kejadian luar biasa (KLB) demam Chikungunya lumangsung di [[Muara Enim]], [[Sumatera]] jeung [[Aceh]].<ref name=":0" /> = Gejala = [[Gambar:Chikunguña 3 en Col.JPG|jmpl|Gejala Chikungunya dina [[kulit]].]] Gejala anu kaalaman ku nu kakeunaan panyakit chikungunya biasana karasa sanggeus 3 nepi ka 10 poé sanggeus digégél ku reungit anu nyababkeunana. Gejala umumna kawas kieu. * Nyeri sendi utamana bagian sendi dina [[tuur]], [[pigeulang leungeun]], [[ramo]] [[suku]], [[leungeun]], sarta tulang palebah tukang. * Muriang kira-kira dina suhu 39-40 derajat Celcius. * Kulit totol-totol bareureum jiga demam berdarah. * [[Sebel]], [[kejang]], nyeri [[sirah]] jeung [[diaré]]. * [[Lumpuh]] dina mangsa keur diubaran.<ref name=":0" /> = Ngungkulan = [[Gambar:Chikungunya virus particles-PHIL-17369.jpg|jmpl|Partikel Virus Chikungunya.]] Aya sababaraha cara keur ngungkulan ieu panyakit. * Ngagunakeun obat DEET (N, N-''Diethyl-meta-toluamide'').<ref name=":1" /> * Melak [[Lavénder|lavender]] di sabudeureun imah.<ref name=":1" /> * Ngayaan aromaterapi minyak lemon atawa ''eucalyptus'' keur ngusir reungit.<ref name=":1" /> == Bédana chikungunya jeung demam berdarah == * Chikungunya mah disababkeun ku virus ''Togaviridae alphavirus.'' Ari demam berdarah mah disababkeun ku ''Flaviviridae flavivirus.<ref name=":2" />'' * Chikungunya mah mangsa inkubasina 3 poé. Sedeng demam berdarah mah antara 4-7 poé.<ref name=":2" /> * Demam berdarah mah bakal ngalaman nurunna [[trombosit]] nepi ka 100.000. Ari Chikungunya mah henteu ngalaman nurunna trombosit.<ref name=":2" /> * Gejala anu utama dia panyakit chikungunya mah nyeri sendi, ari dina demam berdarah mah teu kaalaman [[gejala]] kawas kitu.<ref name=":2">{{Cite web|url=https://diskes.baliprov.go.id/demam-berdarah-dan-chikungunya-apa-bedanya/|title=Demam Berdarah dan Chikungunya, Apa Bedanya?|last=Ni Kadek|first=Widiastuti|website=Dinas Kesehatan Provinsi Bali|language=en-US|accessdate=2022-08-29}}</ref> = Rujukan = [[Kategori:Panyakit manusa]] [[Kategori:Virus]] btgk0rnsljujrzedt7xl9595n2ntffd 630810 630809 2022-08-29T03:42:03Z YogiYY 17453 wikitext text/x-wiki [[Gambar:Aedes aegypti biting human.jpg|jmpl|Reungit anu nyababkeun panyakit chikungunya.]] '''Chikungunya''' nyaéta salah sahiji [[panyakit]] anu dibalukarkeun ku [[virus]] genus ''Alphavirus'' jeung ''Famili Togaviridae''. Ieu virus sumebar ka manusa ngaliwatan [[reungit]] ''Aedes Aegypti'' atawa ''Aedes Albopictus''. Dua reungit anu nyababkeun chikungunya téh bisa ogé népakeun panyakit demam berdarah. Ku kituna, anu keuna ku chikungunya bisa ogé keuna [[demam berdarah]] dina [[waktu]] anu sarua. Chikungunya asalna tina [[basa]] [[Swahili]] anu ngagambarkeun nyeri atawa [[flu]] [[tulang]] nepi ka anu ngalaman panyakitna bongkok bakat ku nyeri [[sendi]] atawa tulang. Lian ti éta, aya anu nyebutkeun ogé yén chikungunya téh asalna tina basa [[Makonde]] anu hartina melengkung ka luhur alatan nyeri sendi. Reungit anu nyababkeun ieu panyakit biasana ngégél beurang waktu manusa keur ngalakukeun aktivitas. <ref name=":0">{{Cite web|url=https://hellosehat.com/infeksi/infeksi-serangga/apa-itu-flu-tulang-chikunguya/|title=Flu Tulang Alias Chikungunya: Gejala, Penyebab, dan Obatnya|last=Swari|first=Risky Candra|website=Hello Sehat|language=id-ID|accessdate=2022-08-26}}</ref> [[Manusa]] anu kakeunaan ieu panyakit biasana anu cicing di daérah [[tropis]], [[sanitasi]] [[lingkungan]] goréng, [[lansia]], cicing di tempat wabah, [[orok]] anu kakara brol jeung anu kakeunaan panyakit kronik.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.klikdokter.com/penyakit/masalah-infeksi/flu-tulang|title=Flu Tulang - Penyebab, Gejala, Pengobatan|last=Anggraini|first=Dyah Novita|website=www.klikdokter.com|accessdate=2022-08-26}}</ref> Nepi ka ayeuna vaksin panyakit chikungunya can kapanggih. Ku kituna, tarékah anu panghadéna ngabasmi véktor anu ngalantarankeun panyakitna.<ref>{{Cite web|url=https://www.alomedika.com/penyakit/penyakit-infeksi/chikungunya|title=Chikungunya - patofisiologi, diagnosis, penatalaksanaan|last=Dosan|first=Ricky|website=Alomedika|accessdate=2022-08-29}}</ref> == Kasus == Virus Chikungunya mimiti kapanggih waktu keur ayana wabah dina taun 1952 di [[wilayah]] [[Newala]], [[Tanzania]]. Tuluy ieu panyakit sumebar di daérah [[Afrika]], [[Asia]], [[Eropa]], jeung di perairan [[India]] dan [[Pasifik]]. Di [[Indonesia]] mimiti kapanggih di [[Samarinda]] dina taun 1973. Dina awal taun 2001, kejadian luar biasa (KLB) demam Chikungunya lumangsung di [[Muara Enim]], [[Sumatera]] jeung [[Aceh]].<ref name=":0" /> = Gejala = [[Gambar:Chikunguña 3 en Col.JPG|jmpl|Gejala Chikungunya dina [[kulit]].]] Gejala anu kaalaman ku nu kakeunaan panyakit chikungunya biasana karasa sanggeus 3 nepi ka 10 poé sanggeus digégél ku reungit anu nyababkeunana. Gejala umumna kawas kieu. * Nyeri sendi utamana bagian sendi dina [[tuur]], [[pigeulang leungeun]], [[ramo]] [[suku]], [[leungeun]], sarta tulang palebah tukang. * Muriang kira-kira dina suhu 39-40 derajat Celcius. * Kulit totol-totol bareureum jiga demam berdarah. * [[Sebel]], [[kejang]], nyeri [[sirah]] jeung [[diaré]]. * [[Lumpuh]] dina mangsa keur diubaran.<ref name=":0" /> = Ngungkulan = [[Gambar:Chikungunya virus particles-PHIL-17369.jpg|jmpl|Partikel Virus Chikungunya.]] Aya sababaraha cara keur ngungkulan ieu panyakit. * Ngagunakeun obat DEET (N, N-''Diethyl-meta-toluamide'').<ref name=":1" /> * Melak [[Lavénder|lavender]] di sabudeureun imah.<ref name=":1" /> * Ngayaan aromaterapi minyak lemon atawa ''eucalyptus'' keur ngusir reungit.<ref name=":1" /> == Bédana chikungunya jeung demam berdarah == * Chikungunya mah disababkeun ku virus ''Togaviridae alphavirus.'' Ari demam berdarah mah disababkeun ku ''Flaviviridae flavivirus.<ref name=":2" />'' * Chikungunya mah mangsa inkubasina 3 poé. Sedeng demam berdarah mah antara 4-7 poé.<ref name=":2" /> * Demam berdarah mah bakal ngalaman nurunna [[trombosit]] nepi ka 100.000. Ari Chikungunya mah henteu ngalaman nurunna trombosit.<ref name=":2" /> * Gejala anu utama dia panyakit chikungunya mah nyeri sendi, ari dina demam berdarah mah teu kaalaman [[gejala]] kawas kitu.<ref name=":2">{{Cite web|url=https://diskes.baliprov.go.id/demam-berdarah-dan-chikungunya-apa-bedanya/|title=Demam Berdarah dan Chikungunya, Apa Bedanya?|last=Ni Kadek|first=Widiastuti|website=Dinas Kesehatan Provinsi Bali|language=en-US|accessdate=2022-08-29}}</ref> = Rujukan = [[Kategori:Panyakit manusa]] [[Kategori:Virus]] t0wh4v47at8r91ckye6vyvxf07yd6qf 630811 630810 2022-08-29T04:28:22Z YogiYY 17453 wikitext text/x-wiki [[Gambar:Aedes aegypti biting human.jpg|jmpl|Reungit anu nyababkeun panyakit chikungunya.]] '''Chikungunya''' nyaéta salah sahiji [[panyakit]] anu dibalukarkeun ku [[virus]] genus ''Alphavirus'' jeung ''Famili Togaviridae''. Ieu virus sumebar ka manusa ngaliwatan [[reungit]] ''Aedes Aegypti'' atawa ''Aedes Albopictus''. Dua reungit anu nyababkeun chikungunya téh bisa ogé népakeun panyakit demam berdarah. Ku kituna, anu keuna ku chikungunya bisa ogé keuna [[demam berdarah]] dina [[waktu]] anu sarua. Chikungunya asalna tina [[basa]] [[Swahili]] anu ngagambarkeun nyeri atawa [[flu]] [[tulang]] nepi ka anu ngalaman panyakitna bongkok bakat ku nyeri [[sendi]] atawa tulang.<ref name=":1" /> Lian ti éta, aya anu nyebutkeun ogé yén chikungunya téh asalna tina basa [[Makonde]] anu hartina melengkung ka luhur alatan nyeri sendi.<ref>{{Cite web|url=https://hot.liputan6.com/read/4844646/chikungunya-adalah-flu-tulang-kenali-gejala-dan-penyebabnya|title=Chikungunya adalah Flu Tulang, Kenali Gejala dan Penyebabnya|last=Sitoresmi|first=Ayu Rifka|website=liputan6.com|language=id|accessdate=2022-08-29}}</ref> Reungit anu nyababkeun ieu panyakit biasana ngégél beurang waktu manusa keur ngalakukeun aktivitas. <ref name=":0">{{Cite web|url=https://hellosehat.com/infeksi/infeksi-serangga/apa-itu-flu-tulang-chikunguya/|title=Flu Tulang Alias Chikungunya: Gejala, Penyebab, dan Obatnya|last=Swari|first=Risky Candra|website=Hello Sehat|language=id-ID|accessdate=2022-08-26}}</ref> [[Manusa]] anu kakeunaan ieu panyakit biasana anu cicing di daérah [[tropis]], [[sanitasi]] [[lingkungan]] goréng, [[lansia]], cicing di tempat wabah, [[orok]] anu kakara brol jeung anu kakeunaan panyakit kronik.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.klikdokter.com/penyakit/masalah-infeksi/flu-tulang|title=Flu Tulang - Penyebab, Gejala, Pengobatan|last=Anggraini|first=Dyah Novita|website=www.klikdokter.com|accessdate=2022-08-26}}</ref> Nepi ka ayeuna vaksin panyakit chikungunya can kapanggih. Ku kituna, tarékah anu panghadéna ngabasmi véktor anu ngalantarankeun panyakitna.<ref>{{Cite web|url=https://www.alomedika.com/penyakit/penyakit-infeksi/chikungunya|title=Chikungunya - patofisiologi, diagnosis, penatalaksanaan|last=Dosan|first=Ricky|website=Alomedika|accessdate=2022-08-29}}</ref> == Kasus == Virus Chikungunya mimiti kapanggih waktu keur ayana wabah dina taun 1952 di [[wilayah]] [[Newala]], [[Tanzania]]. Tuluy ieu panyakit sumebar di daérah [[Afrika]], [[Asia]], [[Eropa]], jeung di perairan [[India]] dan [[Pasifik]]. Di [[Indonesia]] mimiti kapanggih di [[Samarinda]] dina taun 1973. Dina awal taun 2001, kejadian luar biasa (KLB) demam Chikungunya lumangsung di [[Muara Enim]], [[Sumatera]] jeung [[Aceh]].<ref name=":0" /> = Gejala = [[Gambar:Chikunguña 3 en Col.JPG|jmpl|Gejala Chikungunya dina [[kulit]].]] Gejala anu kaalaman ku nu kakeunaan panyakit chikungunya biasana karasa sanggeus 3 nepi ka 10 poé sanggeus digégél ku reungit anu nyababkeunana. Gejala umumna kawas kieu. * Nyeri sendi utamana bagian sendi dina [[tuur]], [[pigeulang leungeun]], [[ramo]] [[suku]], [[leungeun]], sarta tulang palebah tukang. * Muriang kira-kira dina suhu 39-40 derajat Celcius. * Kulit totol-totol bareureum jiga demam berdarah. * [[Sebel]], [[kejang]], nyeri [[sirah]] jeung [[diaré]]. * [[Lumpuh]] dina mangsa keur diubaran.<ref name=":0" /> = Ngungkulan = [[Gambar:Chikungunya virus particles-PHIL-17369.jpg|jmpl|Partikel Virus Chikungunya.]] Aya sababaraha cara keur ngungkulan ieu panyakit. * Ngagunakeun obat DEET (N, N-''Diethyl-meta-toluamide'').<ref name=":1" /> * Melak [[Lavénder|lavender]] di sabudeureun imah.<ref name=":1" /> * Ngayaan aromaterapi minyak lemon atawa ''eucalyptus'' keur ngusir reungit.<ref name=":1" /> == Bédana chikungunya jeung demam berdarah == * Chikungunya mah disababkeun ku virus ''Togaviridae alphavirus.'' Ari demam berdarah mah disababkeun ku ''Flaviviridae flavivirus.<ref name=":2" />'' * Chikungunya mah mangsa inkubasina 3 poé. Sedeng demam berdarah mah antara 4-7 poé.<ref name=":2" /> * Demam berdarah mah bakal ngalaman nurunna [[trombosit]] nepi ka 100.000. Ari Chikungunya mah henteu ngalaman nurunna trombosit.<ref name=":2" /> * Gejala anu utama dia panyakit chikungunya mah nyeri sendi, ari dina demam berdarah mah teu kaalaman [[gejala]] kawas kitu.<ref name=":2">{{Cite web|url=https://diskes.baliprov.go.id/demam-berdarah-dan-chikungunya-apa-bedanya/|title=Demam Berdarah dan Chikungunya, Apa Bedanya?|last=Ni Kadek|first=Widiastuti|website=Dinas Kesehatan Provinsi Bali|language=en-US|accessdate=2022-08-29}}</ref> = Rujukan = [[Kategori:Panyakit manusa]] [[Kategori:Virus]] dy5aoc2ss3h1wdr7piibguh4xxt1jhq 630812 630811 2022-08-29T04:49:53Z YogiYY 17453 wikitext text/x-wiki [[Gambar:Aedes aegypti biting human.jpg|jmpl|Reungit anu nyababkeun panyakit chikungunya.]] '''Chikungunya''' nyaéta salah sahiji [[panyakit]] anu dibalukarkeun ku [[virus]] genus ''Alphavirus'' jeung ''Famili Togaviridae''. Ieu virus sumebar ka manusa ngaliwatan [[reungit]] ''Aedes Aegypti'' atawa ''Aedes Albopictus''. Dua reungit anu nyababkeun chikungunya téh bisa ogé népakeun panyakit demam berdarah. Ku kituna, anu keuna ku chikungunya bisa ogé keuna [[demam berdarah]] dina [[waktu]] anu sarua. Chikungunya asalna tina [[basa]] [[Swahili]] anu ngagambarkeun nyeri atawa [[flu]] [[tulang]] nepi ka anu ngalaman panyakitna bongkok bakat ku nyeri [[sendi]] atawa tulang.<ref name=":1" /> Lian ti éta, aya anu nyebutkeun ogé yén chikungunya téh asalna tina basa [[Makonde]] anu hartina melengkung ka luhur alatan nyeri sendi.<ref>{{Cite web|url=https://hot.liputan6.com/read/4844646/chikungunya-adalah-flu-tulang-kenali-gejala-dan-penyebabnya|title=Chikungunya adalah Flu Tulang, Kenali Gejala dan Penyebabnya|last=Sitoresmi|first=Ayu Rifka|website=liputan6.com|language=id|accessdate=2022-08-29}}</ref> Reungit anu nyababkeun ieu panyakit biasana ngégél beurang waktu manusa keur ngalakukeun aktivitas. <ref name=":0">{{Cite web|url=https://hellosehat.com/infeksi/infeksi-serangga/apa-itu-flu-tulang-chikunguya/|title=Flu Tulang Alias Chikungunya: Gejala, Penyebab, dan Obatnya|last=Swari|first=Risky Candra|website=Hello Sehat|language=id-ID|accessdate=2022-08-26}}</ref> [[Manusa]] anu kakeunaan ieu panyakit biasana anu cicing di daérah [[tropis]], [[sanitasi]] [[lingkungan]] goréng, [[lansia]], cicing di tempat wabah, [[orok]] anu kakara brol jeung anu kakeunaan panyakit kronik.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.klikdokter.com/penyakit/masalah-infeksi/flu-tulang|title=Flu Tulang - Penyebab, Gejala, Pengobatan|last=Anggraini|first=Dyah Novita|website=www.klikdokter.com|accessdate=2022-08-26}}</ref> Nepi ka ayeuna vaksin panyakit chikungunya can kapanggih. Ku kituna, tarékah anu panghadéna ngabasmi véktor anu ngalantarankeun panyakitna.<ref>{{Cite web|url=https://www.alomedika.com/penyakit/penyakit-infeksi/chikungunya|title=Chikungunya - patofisiologi, diagnosis, penatalaksanaan|last=Dosan|first=Ricky|website=Alomedika|accessdate=2022-08-29}}</ref> == Kasus == Virus Chikungunya mimiti kapanggih waktu keur ayana wabah dina taun 1952 di [[wilayah]] [[Newala]], [[Tanzania]]. Tuluy ieu panyakit sumebar di daérah [[Afrika]], [[Asia]], [[Eropa]], jeung di perairan [[India]] dan [[Pasifik]]. Di [[Indonesia]] mimiti kapanggih di [[Samarinda]] dina taun 1973. Dina awal taun 2001, kejadian luar biasa (KLB) demam Chikungunya lumangsung di [[Muara Enim]], [[Sumatera]] jeung [[Aceh]].<ref name=":0" /> Data Kementerian Kesehatan RI nyebutkeun yén 5.042 kasus chikungunya di Indonesia salila taun 2019. Tina éta kasus, aya 1.044 kasus kajadian di provinsi Jawa Barat, disusul Lampung 829 kasus jeung Gorontalo 534 kasus. Ngan, nepi ka ayeuna can aya kasus tilar dunya alatan chikungunya.<ref>{{Cite web|url=https://www.alodokter.com/chikungunya|title=Chikungunya|last=Pittara|website=Alodokter|accessdate=2022-08-29}}</ref> = Gejala = [[Gambar:Chikunguña 3 en Col.JPG|jmpl|Gejala Chikungunya dina [[kulit]].]] Gejala anu kaalaman ku nu kakeunaan panyakit chikungunya biasana karasa sanggeus 3 nepi ka 10 poé sanggeus digégél ku reungit anu nyababkeunana. Gejala umumna kawas kieu. * Nyeri sendi utamana bagian sendi dina [[tuur]], [[pigeulang leungeun]], [[ramo]] [[suku]], [[leungeun]], sarta tulang palebah tukang. * Muriang kira-kira dina suhu 39-40 derajat Celcius. * Kulit totol-totol bareureum jiga demam berdarah. * [[Sebel]], [[kejang]], nyeri [[sirah]] jeung [[diaré]]. * [[Lumpuh]] dina mangsa keur diubaran.<ref name=":0" /> = Ngungkulan = [[Gambar:Chikungunya virus particles-PHIL-17369.jpg|jmpl|Partikel Virus Chikungunya.]] Aya sababaraha cara keur ngungkulan ieu panyakit. * Ngagunakeun obat DEET (N, N-''Diethyl-meta-toluamide'').<ref name=":1" /> * Melak [[Lavénder|lavender]] di sabudeureun imah.<ref name=":1" /> * Ngayaan aromaterapi minyak lemon atawa ''eucalyptus'' keur ngusir reungit.<ref name=":1" /> == Bédana chikungunya jeung demam berdarah == * Chikungunya mah disababkeun ku virus ''Togaviridae alphavirus.'' Ari demam berdarah mah disababkeun ku ''Flaviviridae flavivirus.<ref name=":2" />'' * Chikungunya mah mangsa inkubasina 3 poé. Sedeng demam berdarah mah antara 4-7 poé.<ref name=":2" /> * Demam berdarah mah bakal ngalaman nurunna [[trombosit]] nepi ka 100.000. Ari Chikungunya mah henteu ngalaman nurunna trombosit.<ref name=":2" /> * Gejala anu utama dia panyakit chikungunya mah nyeri sendi, ari dina demam berdarah mah teu kaalaman [[gejala]] kawas kitu.<ref name=":2">{{Cite web|url=https://diskes.baliprov.go.id/demam-berdarah-dan-chikungunya-apa-bedanya/|title=Demam Berdarah dan Chikungunya, Apa Bedanya?|last=Ni Kadek|first=Widiastuti|website=Dinas Kesehatan Provinsi Bali|language=en-US|accessdate=2022-08-29}}</ref> = Rujukan = [[Kategori:Panyakit manusa]] [[Kategori:Virus]] 3ta64k9zua67mq2llzv23559ok510r4 630813 630812 2022-08-29T04:51:35Z YogiYY 17453 wikitext text/x-wiki [[Gambar:Aedes aegypti biting human.jpg|jmpl|Reungit anu nyababkeun panyakit chikungunya.]] '''Chikungunya''' nyaéta salah sahiji [[panyakit]] anu dibalukarkeun ku [[virus]] genus ''Alphavirus'' jeung ''Famili Togaviridae''. Ieu virus sumebar ka manusa ngaliwatan [[reungit]] ''Aedes Aegypti'' atawa ''Aedes Albopictus''. Dua reungit anu nyababkeun chikungunya téh bisa ogé népakeun panyakit demam berdarah. Ku kituna, anu keuna ku chikungunya bisa ogé keuna [[demam berdarah]] dina [[waktu]] anu sarua. Chikungunya asalna tina [[basa]] [[Swahili]] anu ngagambarkeun nyeri atawa [[flu]] [[tulang]] nepi ka anu ngalaman panyakitna bongkok bakat ku nyeri [[sendi]] atawa tulang.<ref name=":1" /> Lian ti éta, aya anu nyebutkeun ogé yén chikungunya téh asalna tina basa [[Makonde]] anu hartina melengkung ka luhur alatan nyeri sendi.<ref>{{Cite web|url=https://hot.liputan6.com/read/4844646/chikungunya-adalah-flu-tulang-kenali-gejala-dan-penyebabnya|title=Chikungunya adalah Flu Tulang, Kenali Gejala dan Penyebabnya|last=Sitoresmi|first=Ayu Rifka|website=liputan6.com|language=id|accessdate=2022-08-29}}</ref> Reungit anu nyababkeun ieu panyakit biasana ngégél beurang waktu manusa keur ngalakukeun aktivitas. <ref name=":0">{{Cite web|url=https://hellosehat.com/infeksi/infeksi-serangga/apa-itu-flu-tulang-chikunguya/|title=Flu Tulang Alias Chikungunya: Gejala, Penyebab, dan Obatnya|last=Swari|first=Risky Candra|website=Hello Sehat|language=id-ID|accessdate=2022-08-26}}</ref> [[Manusa]] anu kakeunaan ieu panyakit biasana anu cicing di daérah [[tropis]], [[sanitasi]] [[lingkungan]] goréng, [[lansia]], cicing di tempat wabah, [[orok]] anu kakara brol jeung anu kakeunaan panyakit kronik.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.klikdokter.com/penyakit/masalah-infeksi/flu-tulang|title=Flu Tulang - Penyebab, Gejala, Pengobatan|last=Anggraini|first=Dyah Novita|website=www.klikdokter.com|accessdate=2022-08-26}}</ref> Nepi ka ayeuna vaksin panyakit chikungunya can kapanggih. Ku kituna, tarékah anu panghadéna ngabasmi véktor anu ngalantarankeun panyakitna.<ref>{{Cite web|url=https://www.alomedika.com/penyakit/penyakit-infeksi/chikungunya|title=Chikungunya - patofisiologi, diagnosis, penatalaksanaan|last=Dosan|first=Ricky|website=Alomedika|accessdate=2022-08-29}}</ref> == Kasus == Virus Chikungunya mimiti kapanggih waktu keur ayana wabah dina taun 1952 di [[wilayah]] [[Newala]], [[Tanzania]]. Tuluy ieu panyakit sumebar di daérah [[Afrika]], [[Asia]], [[Eropa]], jeung di perairan [[India]] dan [[Pasifik]]. Di [[Indonesia]] mimiti kapanggih di [[Samarinda]] dina taun 1973. Dina awal taun 2001, kejadian luar biasa (KLB) demam Chikungunya lumangsung di [[Muara Enim]], [[Sumatera]] jeung [[Aceh]].<ref name=":0" /> Data Kementerian Kesehatan Republik Indonesia nyebutkeun yén 5.042 kasus chikungunya di Indonesia salila taun 2019. Tina éta kasus, aya 1.044 kasus kajadian di [[provinsi]] [[Jawa Barat]], disusul Lampung 829 kasus jeung Gorontalo 534 kasus. Ngan, nepi ka ayeuna can aya kasus tilar dunya alatan chikungunya.<ref>{{Cite web|url=https://www.alodokter.com/chikungunya|title=Chikungunya|last=Pittara|website=Alodokter|accessdate=2022-08-29}}</ref> = Gejala = [[Gambar:Chikunguña 3 en Col.JPG|jmpl|Gejala Chikungunya dina [[kulit]].]] Gejala anu kaalaman ku nu kakeunaan panyakit chikungunya biasana karasa sanggeus 3 nepi ka 10 poé sanggeus digégél ku reungit anu nyababkeunana. Gejala umumna kawas kieu. * Nyeri sendi utamana bagian sendi dina [[tuur]], [[pigeulang leungeun]], [[ramo]] [[suku]], [[leungeun]], sarta tulang palebah tukang. * Muriang kira-kira dina suhu 39-40 derajat Celcius. * Kulit totol-totol bareureum jiga demam berdarah. * [[Sebel]], [[kejang]], nyeri [[sirah]] jeung [[diaré]]. * [[Lumpuh]] dina mangsa keur diubaran.<ref name=":0" /> = Ngungkulan = [[Gambar:Chikungunya virus particles-PHIL-17369.jpg|jmpl|Partikel Virus Chikungunya.]] Aya sababaraha cara keur ngungkulan ieu panyakit. * Ngagunakeun obat DEET (N, N-''Diethyl-meta-toluamide'').<ref name=":1" /> * Melak [[Lavénder|lavender]] di sabudeureun imah.<ref name=":1" /> * Ngayaan aromaterapi minyak lemon atawa ''eucalyptus'' keur ngusir reungit.<ref name=":1" /> == Bédana chikungunya jeung demam berdarah == * Chikungunya mah disababkeun ku virus ''Togaviridae alphavirus.'' Ari demam berdarah mah disababkeun ku ''Flaviviridae flavivirus.<ref name=":2" />'' * Chikungunya mah mangsa inkubasina 3 poé. Sedeng demam berdarah mah antara 4-7 poé.<ref name=":2" /> * Demam berdarah mah bakal ngalaman nurunna [[trombosit]] nepi ka 100.000. Ari Chikungunya mah henteu ngalaman nurunna trombosit.<ref name=":2" /> * Gejala anu utama dia panyakit chikungunya mah nyeri sendi, ari dina demam berdarah mah teu kaalaman [[gejala]] kawas kitu.<ref name=":2">{{Cite web|url=https://diskes.baliprov.go.id/demam-berdarah-dan-chikungunya-apa-bedanya/|title=Demam Berdarah dan Chikungunya, Apa Bedanya?|last=Ni Kadek|first=Widiastuti|website=Dinas Kesehatan Provinsi Bali|language=en-US|accessdate=2022-08-29}}</ref> = Rujukan = [[Kategori:Panyakit manusa]] [[Kategori:Virus]] qosui8tynvhra3ujhjxmvbtkkoewyhw 0 103819 630815 2022-08-29T09:49:42Z VpuipV 21463 Nyieun kaca anyar Bahasa programan wikitext text/x-wiki Bahasa programan 3q6diyxcjcvlo22dbuky15y7cnqecsp