Şablon:Osmanlıca/Örnek2

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="tr">
  <siteinfo>
    <sitename>Vikikitap</sitename>
    <dbname>trwikibooks</dbname>
    <base>https://tr.wikibooks.org/wiki/Anasayfa</base>
    <generator>MediaWiki 1.39.0-wmf.23</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Ortam</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Özel</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Tartışma</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Kullanıcı</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Kullanıcı mesaj</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Vikikitap</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Vikikitap tartışma</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Dosya</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Dosya tartışma</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">MediaWiki tartışma</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Şablon</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Şablon tartışma</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Yardım</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Yardım tartışma</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Kategori</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Kategori tartışma</namespace>
      <namespace key="100" case="first-letter">Yemek</namespace>
      <namespace key="101" case="first-letter">Yemek tartışma</namespace>
      <namespace key="110" case="first-letter">Vikiçocuk</namespace>
      <namespace key="111" case="first-letter">Vikiçocuk tartışma</namespace>
      <namespace key="112" case="first-letter">Kitaplık</namespace>
      <namespace key="113" case="first-letter">Kitaplık tartışma</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Modül</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Modül tartışma</namespace>
      <namespace key="2300" case="first-letter">Gadget</namespace>
      <namespace key="2301" case="first-letter">Gadget talk</namespace>
      <namespace key="2302" case="case-sensitive">Gadget definition</namespace>
      <namespace key="2303" case="case-sensitive">Gadget definition talk</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Şablon:Osmanlıca/Örnek2</title>
    <ns>10</ns>
    <id>13115</id>
    <revision>
      <id>53635</id>
      <parentid>53581</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T21:36:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sinus46</username>
        <id>17965</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="224" xml:space="preserve">
{|class=&quot;box&quot; style=&quot;font-size: 175%; border: 1px solid darkgreen&quot;| 
| style=&quot;background: aquamarine; font-family: 'Arabic Typesetting'; font-size: 175%&quot;|{{{eski}}}
|-
| style=&quot;font-family: 'Times New Roman';&quot;|{{{yeni}}}
|}</text>
      <sha1>a2moikose39xfi9qnxed0uhwapbmsgu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Osmanlıca/Arapça Ses Bilgisi</title>
    <ns>0</ns>
    <id>13118</id>
    <revision>
      <id>53616</id>
      <parentid>53595</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T17:10:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sinus46</username>
        <id>17965</id>
      </contributor>
      <comment>/* Tenvin */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20179" xml:space="preserve">Osmanlıcaya Arapçadan geçen kelimeler, yazımlarını olduğu gibi korumaktadır. Bu sebepten ötürü bu tür kelimeleri doğru yazabilmek ve okuyabilmek için bir miktar Arapça dilbilgisi öğrenmek mühimdir.

Arapça asıllı kelimelerin Türkçeye geçtiğinde geçirdikleri ses değişimleri oldukça düzenlidir. Bu sebepten ötürü, bir kelimenin Latin harfleriyle nasıl yazıldığını ve nasıl telaffuz edildiğini öngörebilmek için Osmanlıca yazılışına bakmak tamamen olmasa da az çok yeterlidir. Bu makalede Arapçada harflerin nasıl telaffuz edildiği ve günümüz Türkçesine nasıl geçtikleri ele alınacaktır.
==Ünlüler==
Arapçada sadece 3 tane ünlü bulunur: A, İ ve U. Bu ünlülerin uzun veya kısa olabileceğini de göz önünde bulundurursak aslında toplam 6 ünlü ses bulunur.

Arap harflerinden Türk harflerine geçilirken kelimelerin yazımının telaffuzuna yakın olması önemsendiğinden Arapçada ünlüler arasında küçük telaffuz farkı olarak görülen küçük detaylar bile Türkçede gösterilmiştir. Bu sebepten ötürü, kısa A sesi genellikle E olarak, kısa U sesi de genellikle Ü olarak Türkçeye geçer. Ancak bu kaide, kalın ünsüzlerin etrafında bozulur. Kalın ünsüzlerin yanında kısa A sesi A ile, kısa U sesi U ile, hatta bazı durumlarda kısa İ sesi I ile gösterilebilir. İnce ünsüz olan ل (lam) ve ك (kef) harfleri de bunu engellemeye çalışır. Ünlülerin ne zaman kalınlaşıp ne zaman inceldiği oldukça düzenli kurallara bağlıdır, ancak bu kuralların sayısı çok fazla olduğundan öğrenmenin en kolay yolu bolca metin okumaktır. O ve Ö harfleri Arapça kelimelerde nadiren görülür.

Ancak uzun ünlü sesleri sabit kalma eğilimindedir. Yakındaki ünlüler ne kadar kalın veya ince olursa olsun, uzun A Türkçeye A olarak, uzun İ Türkçeye İ olarak, uzun U da Türkçeye U olarak geçer; ünsüzler de uyum sağlar. 

Arapçada kısa ünlüler yazılmaz. Bunun yerine ünsüzlerin üstüne yerleştirilen '''hareke''' denilen işaretler yardımıyla gösterilirler.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:3em; | بَ
| A sesi ile takip edilen ünsüzler için '''üstün'''
|-
| بِ
| İ sesi ile takip edilen ünsüzler için '''esre'''
|-
| بُ
| U sesi ile takip edilen ünsüzler  için '''ötre'''
|}
Ancak harekeleri yazmak zaman aldığı için her metinde gösterilmez. Dinî metinlerde, hat sanatında, sözlüklerde ve yazmayı yeni öğrenenler için hazırlanan kitaplarda gösterilirken diğer metinlerde terk edilir. Bu tür metinlerde sonuncu bir hareke daha vardır:
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:3em; | بْ
| Sesliyle takip edilmeyen ünsüzler için için '''sükûn'''
|}
Uzun ünlüler ise okutucu harflere gösterilir. Okutucu harflerin harekesi olmaz, ancak harekeli metinlerde bir önceki ünsüzün harekesi her halükârda yazılır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:3em; | بَا
| A sesi ile takip edilen ünsüzler için '''elif'''
|-
| بِي
| İ sesi ile takip edilen ünsüzler için '''ye'''
|-
| بُو
| U sesi ile takip edilen ünsüzler  için '''vav'''
|}
Bu kitapta okuyucunun dikkatini dağıtmamak için ünlüler günümüz Türkçesine en yakın hâliyle geçirilmiştir ve kısa ünlülerin kalınlaşması da göz önünde bulundurulmuştur.

Tek heceli Arapça kelimeler Türkçe ile uyumsuz ünsüz silsileleriyle bitebilir. Bu durumda, Türkçe'ye geçerken ünlü uyumuna göre bir dar ünlü türer, ancak kelime ek aldığı zaman ünlü düşmesine uğrar. Bu kitapta bu tür ünlüler gri renk ile gösterilmiştir.
{| class=&quot;wikitable&quot; | style=&quot;font-size: 1.5em;&quot;|
! Arap Harfleriyle
! Orijinali
! Bu kitaptaki gösterimi
|-
| حكم
| ḥukm
| ḥük{{Osmanlıca/Gri|ü}}m
|}

==Ünsüzler==
Aşağıdaki tabloda Arapça telaffuzlar için IPA (Uluslararası Fonetik Alfabe), Türkçe telaffuzlar için standart Türk Alfabesi kullanılmıştır.
{| class=&quot;wikitable&quot;
! scope=&quot;col&quot; | Harf
! scope=&quot;col&quot; | İsmi
! scope=&quot;col&quot; | Arapça&lt;br/&gt;Telaffuz
! scope=&quot;col&quot; | Türkçe&lt;br/&gt;Telaffuz
! scope=&quot;col&quot; | Kalınlık
! scope=&quot;col&quot; | Not
|- align=&quot;center&quot;
| &lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:110%&quot;&gt;ا ء&lt;/span&gt;
| elif&lt;br/&gt;hemze 
| /ʔ/ 
| ''yok'' 
| nötr 
| Arapça telaffuzu Türkçede sadece bazı ünlemlerde bulunur (''a aaa'', ''ce eee'' gibi)
|- align=&quot;center&quot;
| &lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:110%&quot;&gt;ب&lt;/span&gt;
| be
| /b/
| b veya p
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:110%&quot;&gt;ت&lt;/span&gt;
| te 
| /t/
| t
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:110%&quot;&gt;ث&lt;/span&gt;
| se 
| /θ/
| s
| nötr
| Arapça telaffuzu İngilizce '''th'''orn kelimesindeki gibi
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:135%&quot;&gt;ج&lt;/span&gt;
| cim 
| /dʒ/
| c veya ç
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:135%&quot;&gt;ح&lt;/span&gt;
| ha
| /ħ/
| h
| kalın
| Yutaktan telaffuz edilir
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:135%&quot;&gt;خ&lt;/span&gt;
| hı 
| /x/
| h
| kalın
| Almanca Na'''ch'''t, Rusça '''х'''ороший kelimelerindeki gibi
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:110%&quot;&gt;د&lt;/span&gt;
| dal 
| /d/
| d veya t
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ذ&lt;/span&gt;
| zel
| /ð/
| z
| nötr
| İngilizce '''th'''ey kelimesindeki gibi
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ر&lt;/span&gt;
| re 
| /r/
| r
| nötr
| Arapçada tıpkı Rusçadaki veya İtalyancadaki gibi yuvarlanır
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ز&lt;/span&gt;
| ze
| /z/
| z
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;س&lt;/span&gt;
| sin
| /s/
| s
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ش&lt;/span&gt;
| şın 
| /ʃ/
| ş
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ص&lt;/span&gt;
| sad 
| /sˤ/
| s
| kalın
| Dilin ucu S sesi çıkarırken kökü yutağa yaklaştırılır
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ض&lt;/span&gt;
| dad 
| /dˤ/
| d veya z
| kalın
| Dilin ucu D sesi çıkarırken kökü yutağa yaklaştırılır
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ط&lt;/span&gt;
| tı
| /tˤ/
| t
| kalın
| Dilin ucu T sesi çıkarırken kökü yutağa yaklaştırılır
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ظ&lt;/span&gt;
| zı 
| /ðˤ/
| z
| kalın
| Dilin ucu İngilizce '''th'''ey kelimesindeki sesi çıkarırken kökü yutağa yaklaştırılır
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:130%&quot;&gt;ع&lt;/span&gt;
| ayn
| /ʕ/
| ''yok''
| kalın
| A sesinin ünsüz hâli
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:135%&quot;&gt;غ&lt;/span&gt;
| gayn 
| /ɣ/
| g veya ğ
| kalın
| Felemenkçedeki G gibi, veya Yunancadaki Γ
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ف&lt;/span&gt;
| fe
| /f/
| f
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ق&lt;/span&gt;
| kaf 
| /q/
| k
| kalın
| Küçük dilden telaffuz edilir
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ك&lt;/span&gt;
| kef 
| /k/
| k
| ince
| Türkçedeki kalın K
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ل&lt;/span&gt;
| lam
| /l/
| l
| ince
| Ender durumlar hariç ince telaffuz edilir
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;م&lt;/span&gt;
| mim 
| /m/
| m
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ن&lt;/span&gt;
| nun 
| /n/
| n
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ه&lt;/span&gt;
| he 
| /h/
| h
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;و&lt;/span&gt;
| vav 
| /w/
| v
| nötr
| Arapça telaffuzu İngilizce '''w'''ine kelimesindeki gibidir
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ي&lt;/span&gt;
| ye 
| /j/
| y
| nötr
|}
===Şedde===
Arapçada çift ünsüzleri yazmak için özel bir hareke bulunur: Şedde
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | دقّت
| style=&quot;width:5em; | تردّد
| بقّال
|-
| dikkat
| tereddüt
| bakkal
|}
Şedde her zaman yazılmaz. Arapçada kelimeler çekimlenirken bazı ünsüzlere şedde gelip kalkabilir. Bu sebepten ötürü gramatik bir işlevi de vardır.

Türkçe kelimelerde Şedde kullanılmaz, ünsüzler iki kere yazılır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | آننه
| اللی
|-
| anne
| elli
|}
Arapçada da bir ünsüzün iki kere yazıldığı tek bir kelime vardır: Allah
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| الله
|}
Şedde ile biten kelimeler günümüz Türkçesinde tek ünsüz ile yazılır, ancak ek alınca ünsüz türemesi gerçekleşir. Bu tamamen tahmin edilebilir bir şekilde gerçekleştiği için bu kitapta şedde ile biten kelimeler çift ünsüz ile yazılmıştır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em;&quot;|
| سرّ
|-
| sırr
|}

===Peltek Ünsüzler===
Dişlerden telaffuz edilen ث (se), ذ (zel) ve ظ (zı) ünsüzlerine konvansiyon olarak peltek ünsüzler denilir. Bu ünsüzler batılı kaynaklarda th, dh, ṯ, ḏ gibi latinleştirilebilir, ancak Türkçe telaffuzlarında normal S ve Z'den bir farkları bulunmadığı için bu kitapta s̱ ve ẕ şeklinde latinleştirilmiştir.
===Yutaksıl ünsüzler===
ح (ha) ve ع (ayn) harfleri yutaktan telaffuz edilir; ص (sad), ض (dad), ط (tı) ve ظ (zı) harfleri ise aynı anda hem yutaktan, hem de dilin ucuyla telaffuz edilir. Aynı şekilde  ق (kaf), غ (gayn) ve خ (hı) harfleri de küçük dilden telaffuz edilir. Bu harflerin yutaksıl telaffuzu nedeniyle Türkçede etrafındaki ünlüleri kalınlaştırma eğilimi vardır. Batılı kaynaklar genellikle Kaf ve Hı harflerini q ve kh/x ile latinleştirir, ancak bu kitapta mevzubahis ünsüzlerin hepsi, Türkçe telaffuzunun altına bir nokta konularak ḍ, ṭ, ẓ, ḥ ve ḳ şeklinde latinleştirilmiştir. Sad harfinin latinleşmiş versiyonu ise ş ile karışmasın diye ṡ şeklinde seçilmiştir. Hı harfi ḫ, Gayn harfi de Türkçe telaffuzuna göre g veya ğ olarak latinleştirilmiştir. Böylece okuyucunun dikkatini dağıtmadan bu farklılıklar not edilmiştir.

===Dad Harfi===
Dad harfi standart Arapçada kendi özel telaffuzuna sahip olsa da Irak'ta ve başka Orta Doğu diyalektlerinde Zı harfi ile aynı şekilde telaffuz edilmektedir. Bu diyalektlerin etkisiyle dolayısıyla Arapçadan Farsçaya geçen kelimelerde Dad harfi, Z gibi telaffuz edilir. Osmanlı Türkçesi hem Arapçanın, hem de Farsçanın etkisinde olduğundan, bu harf Türkçede düzensiz olarak ya Z (örn: عرض arz, ضمّ zam), ya da D (örn: ضربه darbe) olarak telaffuz edilmektedir. Bu farklılıkları Latin harflerinde de korumak için Dad harfi bu kitapta d'ye tekabül ederken ḍ, z'ye tekabül ederken ẓᵈ gösterimleri seçilmiştir.
===Ünsüz Sertleşmeleri===
Günümüz Türkçesinde B, C ve D harfleri kelime sonlarında ve sert ünsüzlerden önce sertleşip P, Ç ve T olur. Sertleşmenin ne zaman olacağı tahmin edilebilir olduğundan bu kitapta ünsüz sertleşmeleri gösterilmemiştir; Be harfi daima B, Cim harfi daima C, Dal harfi de daima D olarak geçirilmiştir.

===Hemze'nin yazılışı===
(Hemzenin telaffuzu için bir sonraki bölüme bakınız)
Diğer harflerden farklı olarak hemze, özel imlâ kurallarına tabidir. Kelime içindeki pozisyonuna göre yazım kuralları şöyledir:

Kelime başındayken hemze; harekesi üstün veya ötre ise Elif harfinin üstüne, esre ise Elif harfinin altına yazılır. Takibinde uzun ünlü varsa okutucu ile birlikte yazılır. İstisnai bir durum olarak, iki Elif harfinin yan yana geleceği durumlarda Medli Elif kullanılır. Yani Medli Elif, ˀâ- silsilesine tekabül eder.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | أمین
| style=&quot;width:5em; | أمور
| إذن
|-
| ˀemîn
| ˀumûr
| ˀiẕ{{Osmanlıca/Gri|i}}n
|-
| آمر
| إیجاد
| أیلول
|-
| ˀâmir
| ˀîcâd
| ˀeylûl
|}
Kelime başında olan Hemze'ler, Osmanlıcada genellikle terk edilir. Bundan ötürü kökeni Türkçe olmayan kelimelerde Elif harfi, kelime başında herhangi bir ünlüye denk gelebilir.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | امین
| style=&quot;width:5em; | امور
| اذن
|}

Kelime ortasında ve sonunda Hemze'nin yazım kuralları karmaşıktır. Öncelik sırası şudur:
#Yakında bir kısa ünlü varsa o ünlünün okutucusunun üstüne yazmak,
#İki kısa ünlü arasında seçim yapmak zorunda kalınınca öncelikle Ye'yi, sonra Vav'ı, en son da Elif'i seçmek,
#-ˀâ- silsilesini Medli Elif ile yazmak,
#Ye'nin bir sonraki harfle bağlanmasını engellememek için ikinci bir Ye'nin üstüne yazmak,
#Üstteki kuralların hiçbirine uygun bir harf seçilemiyorsa satır üstünde ayrı bir harfmiş gibi yazmak.
Özetle, etrafta bulunan ünlülere göre yazılır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | مئذنه
| style=&quot;width:5em; | مؤمن
| تأمین
|-
| miˀẕene
| müˀmin
| teˀmîn
|-
| دائر
| مؤبّد
| تأمّل
|-
| dâˀir
| müˀebbed
| teˀemmül
|-
| مرآت
| إلغاء
| شیء
|-
| mirˀât
| ˀilgâˀ
| şeyˀ
|}

Osmanlı Türkçesinde satır üzerinde yazılan veya kelime başında kalan hemzeler genellikle terk edilir.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | الغا
| شی
|} 

Ancak Hemze ile biten kelimelere Türkçe bir ek geldiğinde bazen yazımı değişebilir.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| شیئی
|-
| şeyˀi
|}

===Hemze ve Ayn===
Hemze ve Ayn ünsüzleri, Arapçada bir telaffuza sahip olsa da Türkçede bir telaffuza sahip değildir. Bu yüzden Latin harflerine geçilirken Hemze ve Ayn ünsüzleri gösterilmemiştir. Ancak bazı ipuçlarına bakarak bu iki sessiz ünsüzün varlığını kestirmek mümkündür.

Örneğin, İki ünlünün arasındaki tek ünsüz Hemze veya Ayn ise arkalarında kuralsız, Türkçe ile uyuşmayan bir ünlü silsilesi bırakırlar:
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | تأسّف
| تعهّد
|-
| t'''eˀe'''ssüf
| t'''aˁa'''hhüd
|}
Hemze ünsüzü düşünce gerisinde bir ince ünlü silsilesi bırakır (ee, üe gibi), Ayn ise bir kalın ünlü silsilesi bırakır (aa, ua gibi).

Bu ünsüzler bir ünlü ile bir ünsüz arasındayken düşünce gerilerinde bir uzun ünlü bırakır. Okuyucu Arapçanın vezin sistemini iyi kavrarsa uzun ünlülerin nerede olması gerektiğini hissedebilecektir, ve bu şekilde Ayn ve Hemzeleri de kestirebilecektir. Bu sebeple Osmanlıca okuyabilmek için vezinleri iyi öğrenmek önemlidir. 
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | مأمور
| معلوم
|-
| m'''eˀ'''mûr
| m'''aˁ'''lûm
|}
Türkçede bulunan tüm uzun E ve Ü sesleri, bir Hemzenin düşmesinden kaynaklıdır.

Arapçada kelimelerin bir ünlüyle başlaması imkânsızdır. Eğer Türkçede bir ünlüyle başlayan bir Arapça kelime varsa orijinali ya Hemze, ya da Ayn ile başlıyordur.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | أمر
| عقل
|-
| ˀem{{Osmanlıca/Gri|i}}r
| ˁaḳ{{Osmanlıca/Gri|ı}}l
|}
Türkçesi E ile başlayan kelimeler çoğunlukla Hemze ile başlar, Türkçesi kısa A ile başlayanlar da çoğu zaman Ayn ile başlar. Ayrıca, ˁu- ile başlayan kelimeler Türkçeye sık sık ö- veya o- ile geçmiştir. Arapça kelimelerde o ve ö ünlülerinin bulunduğu nadir durumlardan birisi budur.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | عمر
| عثمان
|-
| ˁöm{{Osmanlıca/Gri|ü}}r
| ˁos̱mân
|}

Bu durumlar haricinde Hemze ve Ayn, hiçbir iz bırakmadan düşer.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | شيء
| جمع
|-
| şeyˀ
| cemˁ
|}
Ancak Hemze ve Ayn'ın varlığını bilmek, kelimenin kökünü bilmek için önemli olduğundan bu kitapta kökün parçası olan Hemze'ler sola bakan ˀ işaretiyle, Ayn'lar da sağa bakan ˁ işaretiyle işaretlenecektir.
===İlletli Harfler===
Arapçada و (vav) ve ی (ye) harfleri tam olarak ünsüz sayılmazlar. Telaffuz olarak U ve İ'den bir farkları yoktur, ancak hecedeki pozisyonlarına göre ünsüz oldukları anlaşılır. Türkçede de Y ile İ'nin telaffuzu aynıdır, ama buna rağmen Y her pozisyonda bulunabilir. Arapçada ise Vav ve Ye her pozisyonda bulunamazlar, bu sebepten ötürü kelimeler çekimlenirken sık sık düşerler veya başka harflere dönüşürler. Bu şekilde düşen veya değişen Vav veya Ye harfleri ᵛ veya ʸ şeklinde gösterilecektir. Okuyucu bu harfleri telaffuz etmemelidir.
==Diğer İşaretler==
===Yuvarlak Te===
Arapçada kelimelerin cinsiyeti vardır. Dişi kelimelere '''müennes''', eril kelimelere '''müzekker''' denir. Arapçada dişi kelimeler özel bir harf olan yuvarlak te ile biter.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:2em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | ة
|}
He ile Te'nin karışımı olarak görünen bu harf, kelimeler cümle sonuna geldiğinde -e diye okunurken cümle ortasında -et diye okunur. Türkçeye müennes isimler düzensiz bir şekilde -e veya -et eki ile geçer. Arapça dilbilgisini öğrenirken -e ve -et eklerinin birbirinin aynısı olduğu unutulmamalıdır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | عملة
| سكونة
|-
| ˁamele
| sükûnet
|}
Ancak Osmanlıcada bu harf nadiren kullanılır, Türkçe telaffuzuna göre normal te veya normal he olarak geçer.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | عمله
| سكونت
|-
| ˁamele
| sükûnet
|}
===Kısa elif===
Arapçada Ye harfi kelime sonuna gelince de noktalı yazılır
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | ي
|}
Farsçada, ve Farsçanın etkisiyle Osmanlıcada ise Ye kelime sonuna gelince noktalarını yitirir.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | ی
|}
Bunun sebebi Arapçada noktasız Ye'nin aslında Elif'in kelime sonuna gelmiş bir türevi olmasıdır. Osmanlıcada çoğu zaman direkt Elif kullanılır, ama Ye'nin de kullanıldığı görülür.
===Tenvin===
-an, -in ve -un eklerini bildirmek için kullanılan özel harekelere tenvin (nunlama) işaretleri denir. Tenvinli Üstün için İki Üstün, Tenvinli Esre için İki Esre, Tenvinli Ötre için İki Ötre işaretleri kullanılır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | كتابٌ
| kitâbün
|-
| كتابٍ
| kitâbin
|-
| كتاباً
| kitâben
|}
İki Üstün işareti genellikle Elif üzerine yazılır. Bu ekler Arapçada ismin çekimlenmesinde kullanılır, ve Yuvarlak Te gibi cümle sonunda düşerler. 
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em;&quot; | ذاتاً
| style=&quot;width:5em;&quot; | حالاً
| رسماً
|-
| ẕâten
| ḥâlen
| resmen
|}
&lt;br/&gt;
{{Osmanlıca/İçindekiler}}</text>
      <sha1>m631kihpau48phtxdvuiu0hxd3da2ee</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>53618</id>
      <parentid>53616</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T17:13:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sinus46</username>
        <id>17965</id>
      </contributor>
      <comment>/* Tenvin */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20367" xml:space="preserve">Osmanlıcaya Arapçadan geçen kelimeler, yazımlarını olduğu gibi korumaktadır. Bu sebepten ötürü bu tür kelimeleri doğru yazabilmek ve okuyabilmek için bir miktar Arapça dilbilgisi öğrenmek mühimdir.

Arapça asıllı kelimelerin Türkçeye geçtiğinde geçirdikleri ses değişimleri oldukça düzenlidir. Bu sebepten ötürü, bir kelimenin Latin harfleriyle nasıl yazıldığını ve nasıl telaffuz edildiğini öngörebilmek için Osmanlıca yazılışına bakmak tamamen olmasa da az çok yeterlidir. Bu makalede Arapçada harflerin nasıl telaffuz edildiği ve günümüz Türkçesine nasıl geçtikleri ele alınacaktır.
==Ünlüler==
Arapçada sadece 3 tane ünlü bulunur: A, İ ve U. Bu ünlülerin uzun veya kısa olabileceğini de göz önünde bulundurursak aslında toplam 6 ünlü ses bulunur.

Arap harflerinden Türk harflerine geçilirken kelimelerin yazımının telaffuzuna yakın olması önemsendiğinden Arapçada ünlüler arasında küçük telaffuz farkı olarak görülen küçük detaylar bile Türkçede gösterilmiştir. Bu sebepten ötürü, kısa A sesi genellikle E olarak, kısa U sesi de genellikle Ü olarak Türkçeye geçer. Ancak bu kaide, kalın ünsüzlerin etrafında bozulur. Kalın ünsüzlerin yanında kısa A sesi A ile, kısa U sesi U ile, hatta bazı durumlarda kısa İ sesi I ile gösterilebilir. İnce ünsüz olan ل (lam) ve ك (kef) harfleri de bunu engellemeye çalışır. Ünlülerin ne zaman kalınlaşıp ne zaman inceldiği oldukça düzenli kurallara bağlıdır, ancak bu kuralların sayısı çok fazla olduğundan öğrenmenin en kolay yolu bolca metin okumaktır. O ve Ö harfleri Arapça kelimelerde nadiren görülür.

Ancak uzun ünlü sesleri sabit kalma eğilimindedir. Yakındaki ünlüler ne kadar kalın veya ince olursa olsun, uzun A Türkçeye A olarak, uzun İ Türkçeye İ olarak, uzun U da Türkçeye U olarak geçer; ünsüzler de uyum sağlar. 

Arapçada kısa ünlüler yazılmaz. Bunun yerine ünsüzlerin üstüne yerleştirilen '''hareke''' denilen işaretler yardımıyla gösterilirler.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:3em; | بَ
| A sesi ile takip edilen ünsüzler için '''üstün'''
|-
| بِ
| İ sesi ile takip edilen ünsüzler için '''esre'''
|-
| بُ
| U sesi ile takip edilen ünsüzler  için '''ötre'''
|}
Ancak harekeleri yazmak zaman aldığı için her metinde gösterilmez. Dinî metinlerde, hat sanatında, sözlüklerde ve yazmayı yeni öğrenenler için hazırlanan kitaplarda gösterilirken diğer metinlerde terk edilir. Bu tür metinlerde sonuncu bir hareke daha vardır:
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:3em; | بْ
| Sesliyle takip edilmeyen ünsüzler için için '''sükûn'''
|}
Uzun ünlüler ise okutucu harflere gösterilir. Okutucu harflerin harekesi olmaz, ancak harekeli metinlerde bir önceki ünsüzün harekesi her halükârda yazılır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:3em; | بَا
| A sesi ile takip edilen ünsüzler için '''elif'''
|-
| بِي
| İ sesi ile takip edilen ünsüzler için '''ye'''
|-
| بُو
| U sesi ile takip edilen ünsüzler  için '''vav'''
|}
Bu kitapta okuyucunun dikkatini dağıtmamak için ünlüler günümüz Türkçesine en yakın hâliyle geçirilmiştir ve kısa ünlülerin kalınlaşması da göz önünde bulundurulmuştur.

Tek heceli Arapça kelimeler Türkçe ile uyumsuz ünsüz silsileleriyle bitebilir. Bu durumda, Türkçe'ye geçerken ünlü uyumuna göre bir dar ünlü türer, ancak kelime ek aldığı zaman ünlü düşmesine uğrar. Bu kitapta bu tür ünlüler gri renk ile gösterilmiştir.
{| class=&quot;wikitable&quot; | style=&quot;font-size: 1.5em;&quot;|
! Arap Harfleriyle
! Orijinali
! Bu kitaptaki gösterimi
|-
| حكم
| ḥukm
| ḥük{{Osmanlıca/Gri|ü}}m
|}

==Ünsüzler==
Aşağıdaki tabloda Arapça telaffuzlar için IPA (Uluslararası Fonetik Alfabe), Türkçe telaffuzlar için standart Türk Alfabesi kullanılmıştır.
{| class=&quot;wikitable&quot;
! scope=&quot;col&quot; | Harf
! scope=&quot;col&quot; | İsmi
! scope=&quot;col&quot; | Arapça&lt;br/&gt;Telaffuz
! scope=&quot;col&quot; | Türkçe&lt;br/&gt;Telaffuz
! scope=&quot;col&quot; | Kalınlık
! scope=&quot;col&quot; | Not
|- align=&quot;center&quot;
| &lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:110%&quot;&gt;ا ء&lt;/span&gt;
| elif&lt;br/&gt;hemze 
| /ʔ/ 
| ''yok'' 
| nötr 
| Arapça telaffuzu Türkçede sadece bazı ünlemlerde bulunur (''a aaa'', ''ce eee'' gibi)
|- align=&quot;center&quot;
| &lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:110%&quot;&gt;ب&lt;/span&gt;
| be
| /b/
| b veya p
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:110%&quot;&gt;ت&lt;/span&gt;
| te 
| /t/
| t
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:110%&quot;&gt;ث&lt;/span&gt;
| se 
| /θ/
| s
| nötr
| Arapça telaffuzu İngilizce '''th'''orn kelimesindeki gibi
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:135%&quot;&gt;ج&lt;/span&gt;
| cim 
| /dʒ/
| c veya ç
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:135%&quot;&gt;ح&lt;/span&gt;
| ha
| /ħ/
| h
| kalın
| Yutaktan telaffuz edilir
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:135%&quot;&gt;خ&lt;/span&gt;
| hı 
| /x/
| h
| kalın
| Almanca Na'''ch'''t, Rusça '''х'''ороший kelimelerindeki gibi
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:110%&quot;&gt;د&lt;/span&gt;
| dal 
| /d/
| d veya t
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ذ&lt;/span&gt;
| zel
| /ð/
| z
| nötr
| İngilizce '''th'''ey kelimesindeki gibi
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ر&lt;/span&gt;
| re 
| /r/
| r
| nötr
| Arapçada tıpkı Rusçadaki veya İtalyancadaki gibi yuvarlanır
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ز&lt;/span&gt;
| ze
| /z/
| z
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;س&lt;/span&gt;
| sin
| /s/
| s
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ش&lt;/span&gt;
| şın 
| /ʃ/
| ş
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ص&lt;/span&gt;
| sad 
| /sˤ/
| s
| kalın
| Dilin ucu S sesi çıkarırken kökü yutağa yaklaştırılır
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ض&lt;/span&gt;
| dad 
| /dˤ/
| d veya z
| kalın
| Dilin ucu D sesi çıkarırken kökü yutağa yaklaştırılır
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ط&lt;/span&gt;
| tı
| /tˤ/
| t
| kalın
| Dilin ucu T sesi çıkarırken kökü yutağa yaklaştırılır
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ظ&lt;/span&gt;
| zı 
| /ðˤ/
| z
| kalın
| Dilin ucu İngilizce '''th'''ey kelimesindeki sesi çıkarırken kökü yutağa yaklaştırılır
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:130%&quot;&gt;ع&lt;/span&gt;
| ayn
| /ʕ/
| ''yok''
| kalın
| A sesinin ünsüz hâli
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:135%&quot;&gt;غ&lt;/span&gt;
| gayn 
| /ɣ/
| g veya ğ
| kalın
| Felemenkçedeki G gibi, veya Yunancadaki Γ
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ف&lt;/span&gt;
| fe
| /f/
| f
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ق&lt;/span&gt;
| kaf 
| /q/
| k
| kalın
| Küçük dilden telaffuz edilir
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ك&lt;/span&gt;
| kef 
| /k/
| k
| ince
| Türkçedeki kalın K
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ل&lt;/span&gt;
| lam
| /l/
| l
| ince
| Ender durumlar hariç ince telaffuz edilir
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;م&lt;/span&gt;
| mim 
| /m/
| m
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ن&lt;/span&gt;
| nun 
| /n/
| n
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ه&lt;/span&gt;
| he 
| /h/
| h
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;و&lt;/span&gt;
| vav 
| /w/
| v
| nötr
| Arapça telaffuzu İngilizce '''w'''ine kelimesindeki gibidir
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ي&lt;/span&gt;
| ye 
| /j/
| y
| nötr
|}
===Şedde===
Arapçada çift ünsüzleri yazmak için özel bir hareke bulunur: Şedde
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | دقّت
| style=&quot;width:5em; | تردّد
| بقّال
|-
| dikkat
| tereddüt
| bakkal
|}
Şedde her zaman yazılmaz. Arapçada kelimeler çekimlenirken bazı ünsüzlere şedde gelip kalkabilir. Bu sebepten ötürü gramatik bir işlevi de vardır.

Türkçe kelimelerde Şedde kullanılmaz, ünsüzler iki kere yazılır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | آننه
| اللی
|-
| anne
| elli
|}
Arapçada da bir ünsüzün iki kere yazıldığı tek bir kelime vardır: Allah
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| الله
|}
Şedde ile biten kelimeler günümüz Türkçesinde tek ünsüz ile yazılır, ancak ek alınca ünsüz türemesi gerçekleşir. Bu tamamen tahmin edilebilir bir şekilde gerçekleştiği için bu kitapta şedde ile biten kelimeler çift ünsüz ile yazılmıştır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em;&quot;|
| سرّ
|-
| sırr
|}

===Peltek Ünsüzler===
Dişlerden telaffuz edilen ث (se), ذ (zel) ve ظ (zı) ünsüzlerine konvansiyon olarak peltek ünsüzler denilir. Bu ünsüzler batılı kaynaklarda th, dh, ṯ, ḏ gibi latinleştirilebilir, ancak Türkçe telaffuzlarında normal S ve Z'den bir farkları bulunmadığı için bu kitapta s̱ ve ẕ şeklinde latinleştirilmiştir.
===Yutaksıl ünsüzler===
ح (ha) ve ع (ayn) harfleri yutaktan telaffuz edilir; ص (sad), ض (dad), ط (tı) ve ظ (zı) harfleri ise aynı anda hem yutaktan, hem de dilin ucuyla telaffuz edilir. Aynı şekilde  ق (kaf), غ (gayn) ve خ (hı) harfleri de küçük dilden telaffuz edilir. Bu harflerin yutaksıl telaffuzu nedeniyle Türkçede etrafındaki ünlüleri kalınlaştırma eğilimi vardır. Batılı kaynaklar genellikle Kaf ve Hı harflerini q ve kh/x ile latinleştirir, ancak bu kitapta mevzubahis ünsüzlerin hepsi, Türkçe telaffuzunun altına bir nokta konularak ḍ, ṭ, ẓ, ḥ ve ḳ şeklinde latinleştirilmiştir. Sad harfinin latinleşmiş versiyonu ise ş ile karışmasın diye ṡ şeklinde seçilmiştir. Hı harfi ḫ, Gayn harfi de Türkçe telaffuzuna göre g veya ğ olarak latinleştirilmiştir. Böylece okuyucunun dikkatini dağıtmadan bu farklılıklar not edilmiştir.

===Dad Harfi===
Dad harfi standart Arapçada kendi özel telaffuzuna sahip olsa da Irak'ta ve başka Orta Doğu diyalektlerinde Zı harfi ile aynı şekilde telaffuz edilmektedir. Bu diyalektlerin etkisiyle dolayısıyla Arapçadan Farsçaya geçen kelimelerde Dad harfi, Z gibi telaffuz edilir. Osmanlı Türkçesi hem Arapçanın, hem de Farsçanın etkisinde olduğundan, bu harf Türkçede düzensiz olarak ya Z (örn: عرض arz, ضمّ zam), ya da D (örn: ضربه darbe) olarak telaffuz edilmektedir. Bu farklılıkları Latin harflerinde de korumak için Dad harfi bu kitapta d'ye tekabül ederken ḍ, z'ye tekabül ederken ẓᵈ gösterimleri seçilmiştir.
===Ünsüz Sertleşmeleri===
Günümüz Türkçesinde B, C ve D harfleri kelime sonlarında ve sert ünsüzlerden önce sertleşip P, Ç ve T olur. Sertleşmenin ne zaman olacağı tahmin edilebilir olduğundan bu kitapta ünsüz sertleşmeleri gösterilmemiştir; Be harfi daima B, Cim harfi daima C, Dal harfi de daima D olarak geçirilmiştir.

===Hemze'nin yazılışı===
(Hemzenin telaffuzu için bir sonraki bölüme bakınız)
Diğer harflerden farklı olarak hemze, özel imlâ kurallarına tabidir. Kelime içindeki pozisyonuna göre yazım kuralları şöyledir:

Kelime başındayken hemze; harekesi üstün veya ötre ise Elif harfinin üstüne, esre ise Elif harfinin altına yazılır. Takibinde uzun ünlü varsa okutucu ile birlikte yazılır. İstisnai bir durum olarak, iki Elif harfinin yan yana geleceği durumlarda Medli Elif kullanılır. Yani Medli Elif, ˀâ- silsilesine tekabül eder.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | أمین
| style=&quot;width:5em; | أمور
| إذن
|-
| ˀemîn
| ˀumûr
| ˀiẕ{{Osmanlıca/Gri|i}}n
|-
| آمر
| إیجاد
| أیلول
|-
| ˀâmir
| ˀîcâd
| ˀeylûl
|}
Kelime başında olan Hemze'ler, Osmanlıcada genellikle terk edilir. Bundan ötürü kökeni Türkçe olmayan kelimelerde Elif harfi, kelime başında herhangi bir ünlüye denk gelebilir.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | امین
| style=&quot;width:5em; | امور
| اذن
|}

Kelime ortasında ve sonunda Hemze'nin yazım kuralları karmaşıktır. Öncelik sırası şudur:
#Yakında bir kısa ünlü varsa o ünlünün okutucusunun üstüne yazmak,
#İki kısa ünlü arasında seçim yapmak zorunda kalınınca öncelikle Ye'yi, sonra Vav'ı, en son da Elif'i seçmek,
#-ˀâ- silsilesini Medli Elif ile yazmak,
#Ye'nin bir sonraki harfle bağlanmasını engellememek için ikinci bir Ye'nin üstüne yazmak,
#Üstteki kuralların hiçbirine uygun bir harf seçilemiyorsa satır üstünde ayrı bir harfmiş gibi yazmak.
Özetle, etrafta bulunan ünlülere göre yazılır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | مئذنه
| style=&quot;width:5em; | مؤمن
| تأمین
|-
| miˀẕene
| müˀmin
| teˀmîn
|-
| دائر
| مؤبّد
| تأمّل
|-
| dâˀir
| müˀebbed
| teˀemmül
|-
| مرآت
| إلغاء
| شیء
|-
| mirˀât
| ˀilgâˀ
| şeyˀ
|}

Osmanlı Türkçesinde satır üzerinde yazılan veya kelime başında kalan hemzeler genellikle terk edilir.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | الغا
| شی
|} 

Ancak Hemze ile biten kelimelere Türkçe bir ek geldiğinde bazen yazımı değişebilir.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| شیئی
|-
| şeyˀi
|}

===Hemze ve Ayn===
Hemze ve Ayn ünsüzleri, Arapçada bir telaffuza sahip olsa da Türkçede bir telaffuza sahip değildir. Bu yüzden Latin harflerine geçilirken Hemze ve Ayn ünsüzleri gösterilmemiştir. Ancak bazı ipuçlarına bakarak bu iki sessiz ünsüzün varlığını kestirmek mümkündür.

Örneğin, İki ünlünün arasındaki tek ünsüz Hemze veya Ayn ise arkalarında kuralsız, Türkçe ile uyuşmayan bir ünlü silsilesi bırakırlar:
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | تأسّف
| تعهّد
|-
| t'''eˀe'''ssüf
| t'''aˁa'''hhüd
|}
Hemze ünsüzü düşünce gerisinde bir ince ünlü silsilesi bırakır (ee, üe gibi), Ayn ise bir kalın ünlü silsilesi bırakır (aa, ua gibi).

Bu ünsüzler bir ünlü ile bir ünsüz arasındayken düşünce gerilerinde bir uzun ünlü bırakır. Okuyucu Arapçanın vezin sistemini iyi kavrarsa uzun ünlülerin nerede olması gerektiğini hissedebilecektir, ve bu şekilde Ayn ve Hemzeleri de kestirebilecektir. Bu sebeple Osmanlıca okuyabilmek için vezinleri iyi öğrenmek önemlidir. 
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | مأمور
| معلوم
|-
| m'''eˀ'''mûr
| m'''aˁ'''lûm
|}
Türkçede bulunan tüm uzun E ve Ü sesleri, bir Hemzenin düşmesinden kaynaklıdır.

Arapçada kelimelerin bir ünlüyle başlaması imkânsızdır. Eğer Türkçede bir ünlüyle başlayan bir Arapça kelime varsa orijinali ya Hemze, ya da Ayn ile başlıyordur.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | أمر
| عقل
|-
| ˀem{{Osmanlıca/Gri|i}}r
| ˁaḳ{{Osmanlıca/Gri|ı}}l
|}
Türkçesi E ile başlayan kelimeler çoğunlukla Hemze ile başlar, Türkçesi kısa A ile başlayanlar da çoğu zaman Ayn ile başlar. Ayrıca, ˁu- ile başlayan kelimeler Türkçeye sık sık ö- veya o- ile geçmiştir. Arapça kelimelerde o ve ö ünlülerinin bulunduğu nadir durumlardan birisi budur.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | عمر
| عثمان
|-
| ˁöm{{Osmanlıca/Gri|ü}}r
| ˁos̱mân
|}

Bu durumlar haricinde Hemze ve Ayn, hiçbir iz bırakmadan düşer.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | شيء
| جمع
|-
| şeyˀ
| cemˁ
|}
Ancak Hemze ve Ayn'ın varlığını bilmek, kelimenin kökünü bilmek için önemli olduğundan bu kitapta kökün parçası olan Hemze'ler sola bakan ˀ işaretiyle, Ayn'lar da sağa bakan ˁ işaretiyle işaretlenecektir.
===İlletli Harfler===
Arapçada و (vav) ve ی (ye) harfleri tam olarak ünsüz sayılmazlar. Telaffuz olarak U ve İ'den bir farkları yoktur, ancak hecedeki pozisyonlarına göre ünsüz oldukları anlaşılır. Türkçede de Y ile İ'nin telaffuzu aynıdır, ama buna rağmen Y her pozisyonda bulunabilir. Arapçada ise Vav ve Ye her pozisyonda bulunamazlar, bu sebepten ötürü kelimeler çekimlenirken sık sık düşerler veya başka harflere dönüşürler. Bu şekilde düşen veya değişen Vav veya Ye harfleri ᵛ veya ʸ şeklinde gösterilecektir. Okuyucu bu harfleri telaffuz etmemelidir.
==Diğer İşaretler==
===Yuvarlak Te===
Arapçada kelimelerin cinsiyeti vardır. Dişi kelimelere '''müennes''', eril kelimelere '''müzekker''' denir. Arapçada dişi kelimeler özel bir harf olan yuvarlak te ile biter.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:2em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | ة
|}
He ile Te'nin karışımı olarak görünen bu harf, kelimeler cümle sonuna geldiğinde -e diye okunurken cümle ortasında -et diye okunur. Türkçeye müennes isimler düzensiz bir şekilde -e veya -et eki ile geçer. Arapça dilbilgisini öğrenirken -e ve -et eklerinin birbirinin aynısı olduğu unutulmamalıdır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | عملة
| سكونة
|-
| ˁamele
| sükûnet
|}
Ancak Osmanlıcada bu harf nadiren kullanılır, Türkçe telaffuzuna göre normal te veya normal he olarak geçer.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | عمله
| سكونت
|-
| ˁamele
| sükûnet
|}
===Kısa elif===
Arapçada Ye harfi kelime sonuna gelince de noktalı yazılır
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | ي
|}
Farsçada, ve Farsçanın etkisiyle Osmanlıcada ise Ye kelime sonuna gelince noktalarını yitirir.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | ی
|}
Bunun sebebi Arapçada noktasız Ye'nin aslında Elif'in kelime sonuna gelmiş bir türevi olmasıdır. Osmanlıcada çoğu zaman direkt Elif kullanılır, ama Ye'nin de kullanıldığı görülür.
===Tenvin===
-an, -in ve -un eklerini bildirmek için kullanılan özel harekelere tenvin (nunlama) işaretleri denir. Tenvinli Üstün için İki Üstün, Tenvinli Esre için İki Esre, Tenvinli Ötre için İki Ötre işaretleri kullanılır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | كتابٌ
| kitâbün
|-
| كتابٍ
| kitâbin
|-
| كتاباً
| kitâben
|}
İki Üstün işareti genellikle Elif üzerine yazılır, ancak Yuvarlak Te veya Hemze ile biten isimlerde Yuvarlak Te'nin ve Hemze'nin üzerine yazılır. Bu ekler Arapçada ismin çekimlenmesinde kullanılır, ve Yuvarlak Te gibi cümle sonunda düşerler. 
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em;&quot; | ذاتاً
| style=&quot;width:5em;&quot; | حالاً
| style=&quot;width:5em;&quot; | رسماً
| style=&quot;width:5em;&quot; | بناءً
| هدیةً
|-
| ẕâten
| ḥâlen
| resmen
| binâen
| hediyeten
|}
&lt;br/&gt;
{{Osmanlıca/İçindekiler}}</text>
      <sha1>qip4uoudjwlvea9fn7x9aao2zx694ks</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>53619</id>
      <parentid>53618</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T17:17:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sinus46</username>
        <id>17965</id>
      </contributor>
      <comment>/* Diğer İşaretler */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20751" xml:space="preserve">Osmanlıcaya Arapçadan geçen kelimeler, yazımlarını olduğu gibi korumaktadır. Bu sebepten ötürü bu tür kelimeleri doğru yazabilmek ve okuyabilmek için bir miktar Arapça dilbilgisi öğrenmek mühimdir.

Arapça asıllı kelimelerin Türkçeye geçtiğinde geçirdikleri ses değişimleri oldukça düzenlidir. Bu sebepten ötürü, bir kelimenin Latin harfleriyle nasıl yazıldığını ve nasıl telaffuz edildiğini öngörebilmek için Osmanlıca yazılışına bakmak tamamen olmasa da az çok yeterlidir. Bu makalede Arapçada harflerin nasıl telaffuz edildiği ve günümüz Türkçesine nasıl geçtikleri ele alınacaktır.
==Ünlüler==
Arapçada sadece 3 tane ünlü bulunur: A, İ ve U. Bu ünlülerin uzun veya kısa olabileceğini de göz önünde bulundurursak aslında toplam 6 ünlü ses bulunur.

Arap harflerinden Türk harflerine geçilirken kelimelerin yazımının telaffuzuna yakın olması önemsendiğinden Arapçada ünlüler arasında küçük telaffuz farkı olarak görülen küçük detaylar bile Türkçede gösterilmiştir. Bu sebepten ötürü, kısa A sesi genellikle E olarak, kısa U sesi de genellikle Ü olarak Türkçeye geçer. Ancak bu kaide, kalın ünsüzlerin etrafında bozulur. Kalın ünsüzlerin yanında kısa A sesi A ile, kısa U sesi U ile, hatta bazı durumlarda kısa İ sesi I ile gösterilebilir. İnce ünsüz olan ل (lam) ve ك (kef) harfleri de bunu engellemeye çalışır. Ünlülerin ne zaman kalınlaşıp ne zaman inceldiği oldukça düzenli kurallara bağlıdır, ancak bu kuralların sayısı çok fazla olduğundan öğrenmenin en kolay yolu bolca metin okumaktır. O ve Ö harfleri Arapça kelimelerde nadiren görülür.

Ancak uzun ünlü sesleri sabit kalma eğilimindedir. Yakındaki ünlüler ne kadar kalın veya ince olursa olsun, uzun A Türkçeye A olarak, uzun İ Türkçeye İ olarak, uzun U da Türkçeye U olarak geçer; ünsüzler de uyum sağlar. 

Arapçada kısa ünlüler yazılmaz. Bunun yerine ünsüzlerin üstüne yerleştirilen '''hareke''' denilen işaretler yardımıyla gösterilirler.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:3em; | بَ
| A sesi ile takip edilen ünsüzler için '''üstün'''
|-
| بِ
| İ sesi ile takip edilen ünsüzler için '''esre'''
|-
| بُ
| U sesi ile takip edilen ünsüzler  için '''ötre'''
|}
Ancak harekeleri yazmak zaman aldığı için her metinde gösterilmez. Dinî metinlerde, hat sanatında, sözlüklerde ve yazmayı yeni öğrenenler için hazırlanan kitaplarda gösterilirken diğer metinlerde terk edilir. Bu tür metinlerde sonuncu bir hareke daha vardır:
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:3em; | بْ
| Sesliyle takip edilmeyen ünsüzler için için '''sükûn'''
|}
Uzun ünlüler ise okutucu harflere gösterilir. Okutucu harflerin harekesi olmaz, ancak harekeli metinlerde bir önceki ünsüzün harekesi her halükârda yazılır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:3em; | بَا
| A sesi ile takip edilen ünsüzler için '''elif'''
|-
| بِي
| İ sesi ile takip edilen ünsüzler için '''ye'''
|-
| بُو
| U sesi ile takip edilen ünsüzler  için '''vav'''
|}
Bu kitapta okuyucunun dikkatini dağıtmamak için ünlüler günümüz Türkçesine en yakın hâliyle geçirilmiştir ve kısa ünlülerin kalınlaşması da göz önünde bulundurulmuştur.

Tek heceli Arapça kelimeler Türkçe ile uyumsuz ünsüz silsileleriyle bitebilir. Bu durumda, Türkçe'ye geçerken ünlü uyumuna göre bir dar ünlü türer, ancak kelime ek aldığı zaman ünlü düşmesine uğrar. Bu kitapta bu tür ünlüler gri renk ile gösterilmiştir.
{| class=&quot;wikitable&quot; | style=&quot;font-size: 1.5em;&quot;|
! Arap Harfleriyle
! Orijinali
! Bu kitaptaki gösterimi
|-
| حكم
| ḥukm
| ḥük{{Osmanlıca/Gri|ü}}m
|}

==Ünsüzler==
Aşağıdaki tabloda Arapça telaffuzlar için IPA (Uluslararası Fonetik Alfabe), Türkçe telaffuzlar için standart Türk Alfabesi kullanılmıştır.
{| class=&quot;wikitable&quot;
! scope=&quot;col&quot; | Harf
! scope=&quot;col&quot; | İsmi
! scope=&quot;col&quot; | Arapça&lt;br/&gt;Telaffuz
! scope=&quot;col&quot; | Türkçe&lt;br/&gt;Telaffuz
! scope=&quot;col&quot; | Kalınlık
! scope=&quot;col&quot; | Not
|- align=&quot;center&quot;
| &lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:110%&quot;&gt;ا ء&lt;/span&gt;
| elif&lt;br/&gt;hemze 
| /ʔ/ 
| ''yok'' 
| nötr 
| Arapça telaffuzu Türkçede sadece bazı ünlemlerde bulunur (''a aaa'', ''ce eee'' gibi)
|- align=&quot;center&quot;
| &lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:110%&quot;&gt;ب&lt;/span&gt;
| be
| /b/
| b veya p
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:110%&quot;&gt;ت&lt;/span&gt;
| te 
| /t/
| t
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:110%&quot;&gt;ث&lt;/span&gt;
| se 
| /θ/
| s
| nötr
| Arapça telaffuzu İngilizce '''th'''orn kelimesindeki gibi
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:135%&quot;&gt;ج&lt;/span&gt;
| cim 
| /dʒ/
| c veya ç
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:135%&quot;&gt;ح&lt;/span&gt;
| ha
| /ħ/
| h
| kalın
| Yutaktan telaffuz edilir
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:135%&quot;&gt;خ&lt;/span&gt;
| hı 
| /x/
| h
| kalın
| Almanca Na'''ch'''t, Rusça '''х'''ороший kelimelerindeki gibi
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:110%&quot;&gt;د&lt;/span&gt;
| dal 
| /d/
| d veya t
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ذ&lt;/span&gt;
| zel
| /ð/
| z
| nötr
| İngilizce '''th'''ey kelimesindeki gibi
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ر&lt;/span&gt;
| re 
| /r/
| r
| nötr
| Arapçada tıpkı Rusçadaki veya İtalyancadaki gibi yuvarlanır
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ز&lt;/span&gt;
| ze
| /z/
| z
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;س&lt;/span&gt;
| sin
| /s/
| s
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ش&lt;/span&gt;
| şın 
| /ʃ/
| ş
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ص&lt;/span&gt;
| sad 
| /sˤ/
| s
| kalın
| Dilin ucu S sesi çıkarırken kökü yutağa yaklaştırılır
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ض&lt;/span&gt;
| dad 
| /dˤ/
| d veya z
| kalın
| Dilin ucu D sesi çıkarırken kökü yutağa yaklaştırılır
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ط&lt;/span&gt;
| tı
| /tˤ/
| t
| kalın
| Dilin ucu T sesi çıkarırken kökü yutağa yaklaştırılır
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ظ&lt;/span&gt;
| zı 
| /ðˤ/
| z
| kalın
| Dilin ucu İngilizce '''th'''ey kelimesindeki sesi çıkarırken kökü yutağa yaklaştırılır
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:130%&quot;&gt;ع&lt;/span&gt;
| ayn
| /ʕ/
| ''yok''
| kalın
| A sesinin ünsüz hâli
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:135%&quot;&gt;غ&lt;/span&gt;
| gayn 
| /ɣ/
| g veya ğ
| kalın
| Felemenkçedeki G gibi, veya Yunancadaki Γ
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ف&lt;/span&gt;
| fe
| /f/
| f
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ق&lt;/span&gt;
| kaf 
| /q/
| k
| kalın
| Küçük dilden telaffuz edilir
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ك&lt;/span&gt;
| kef 
| /k/
| k
| ince
| Türkçedeki kalın K
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ل&lt;/span&gt;
| lam
| /l/
| l
| ince
| Ender durumlar hariç ince telaffuz edilir
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;م&lt;/span&gt;
| mim 
| /m/
| m
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ن&lt;/span&gt;
| nun 
| /n/
| n
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ه&lt;/span&gt;
| he 
| /h/
| h
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;و&lt;/span&gt;
| vav 
| /w/
| v
| nötr
| Arapça telaffuzu İngilizce '''w'''ine kelimesindeki gibidir
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ي&lt;/span&gt;
| ye 
| /j/
| y
| nötr
|}
===Şedde===
Arapçada çift ünsüzleri yazmak için özel bir hareke bulunur: Şedde
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | دقّت
| style=&quot;width:5em; | تردّد
| بقّال
|-
| dikkat
| tereddüt
| bakkal
|}
Şedde her zaman yazılmaz. Arapçada kelimeler çekimlenirken bazı ünsüzlere şedde gelip kalkabilir. Bu sebepten ötürü gramatik bir işlevi de vardır.

Türkçe kelimelerde Şedde kullanılmaz, ünsüzler iki kere yazılır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | آننه
| اللی
|-
| anne
| elli
|}
Arapçada da bir ünsüzün iki kere yazıldığı tek bir kelime vardır: Allah
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| الله
|}
Şedde ile biten kelimeler günümüz Türkçesinde tek ünsüz ile yazılır, ancak ek alınca ünsüz türemesi gerçekleşir. Bu tamamen tahmin edilebilir bir şekilde gerçekleştiği için bu kitapta şedde ile biten kelimeler çift ünsüz ile yazılmıştır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em;&quot;|
| سرّ
|-
| sırr
|}

===Peltek Ünsüzler===
Dişlerden telaffuz edilen ث (se), ذ (zel) ve ظ (zı) ünsüzlerine konvansiyon olarak peltek ünsüzler denilir. Bu ünsüzler batılı kaynaklarda th, dh, ṯ, ḏ gibi latinleştirilebilir, ancak Türkçe telaffuzlarında normal S ve Z'den bir farkları bulunmadığı için bu kitapta s̱ ve ẕ şeklinde latinleştirilmiştir.
===Yutaksıl ünsüzler===
ح (ha) ve ع (ayn) harfleri yutaktan telaffuz edilir; ص (sad), ض (dad), ط (tı) ve ظ (zı) harfleri ise aynı anda hem yutaktan, hem de dilin ucuyla telaffuz edilir. Aynı şekilde  ق (kaf), غ (gayn) ve خ (hı) harfleri de küçük dilden telaffuz edilir. Bu harflerin yutaksıl telaffuzu nedeniyle Türkçede etrafındaki ünlüleri kalınlaştırma eğilimi vardır. Batılı kaynaklar genellikle Kaf ve Hı harflerini q ve kh/x ile latinleştirir, ancak bu kitapta mevzubahis ünsüzlerin hepsi, Türkçe telaffuzunun altına bir nokta konularak ḍ, ṭ, ẓ, ḥ ve ḳ şeklinde latinleştirilmiştir. Sad harfinin latinleşmiş versiyonu ise ş ile karışmasın diye ṡ şeklinde seçilmiştir. Hı harfi ḫ, Gayn harfi de Türkçe telaffuzuna göre g veya ğ olarak latinleştirilmiştir. Böylece okuyucunun dikkatini dağıtmadan bu farklılıklar not edilmiştir.

===Dad Harfi===
Dad harfi standart Arapçada kendi özel telaffuzuna sahip olsa da Irak'ta ve başka Orta Doğu diyalektlerinde Zı harfi ile aynı şekilde telaffuz edilmektedir. Bu diyalektlerin etkisiyle dolayısıyla Arapçadan Farsçaya geçen kelimelerde Dad harfi, Z gibi telaffuz edilir. Osmanlı Türkçesi hem Arapçanın, hem de Farsçanın etkisinde olduğundan, bu harf Türkçede düzensiz olarak ya Z (örn: عرض arz, ضمّ zam), ya da D (örn: ضربه darbe) olarak telaffuz edilmektedir. Bu farklılıkları Latin harflerinde de korumak için Dad harfi bu kitapta d'ye tekabül ederken ḍ, z'ye tekabül ederken ẓᵈ gösterimleri seçilmiştir.
===Ünsüz Sertleşmeleri===
Günümüz Türkçesinde B, C ve D harfleri kelime sonlarında ve sert ünsüzlerden önce sertleşip P, Ç ve T olur. Sertleşmenin ne zaman olacağı tahmin edilebilir olduğundan bu kitapta ünsüz sertleşmeleri gösterilmemiştir; Be harfi daima B, Cim harfi daima C, Dal harfi de daima D olarak geçirilmiştir.

===Hemze'nin yazılışı===
(Hemzenin telaffuzu için bir sonraki bölüme bakınız)
Diğer harflerden farklı olarak hemze, özel imlâ kurallarına tabidir. Kelime içindeki pozisyonuna göre yazım kuralları şöyledir:

Kelime başındayken hemze; harekesi üstün veya ötre ise Elif harfinin üstüne, esre ise Elif harfinin altına yazılır. Takibinde uzun ünlü varsa okutucu ile birlikte yazılır. İstisnai bir durum olarak, iki Elif harfinin yan yana geleceği durumlarda Medli Elif kullanılır. Yani Medli Elif, ˀâ- silsilesine tekabül eder.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | أمین
| style=&quot;width:5em; | أمور
| إذن
|-
| ˀemîn
| ˀumûr
| ˀiẕ{{Osmanlıca/Gri|i}}n
|-
| آمر
| إیجاد
| أیلول
|-
| ˀâmir
| ˀîcâd
| ˀeylûl
|}
Kelime başında olan Hemze'ler, Osmanlıcada genellikle terk edilir. Bundan ötürü kökeni Türkçe olmayan kelimelerde Elif harfi, kelime başında herhangi bir ünlüye denk gelebilir.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | امین
| style=&quot;width:5em; | امور
| اذن
|}

Kelime ortasında ve sonunda Hemze'nin yazım kuralları karmaşıktır. Öncelik sırası şudur:
#Yakında bir kısa ünlü varsa o ünlünün okutucusunun üstüne yazmak,
#İki kısa ünlü arasında seçim yapmak zorunda kalınınca öncelikle Ye'yi, sonra Vav'ı, en son da Elif'i seçmek,
#-ˀâ- silsilesini Medli Elif ile yazmak,
#Ye'nin bir sonraki harfle bağlanmasını engellememek için ikinci bir Ye'nin üstüne yazmak,
#Üstteki kuralların hiçbirine uygun bir harf seçilemiyorsa satır üstünde ayrı bir harfmiş gibi yazmak.
Özetle, etrafta bulunan ünlülere göre yazılır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | مئذنه
| style=&quot;width:5em; | مؤمن
| تأمین
|-
| miˀẕene
| müˀmin
| teˀmîn
|-
| دائر
| مؤبّد
| تأمّل
|-
| dâˀir
| müˀebbed
| teˀemmül
|-
| مرآت
| إلغاء
| شیء
|-
| mirˀât
| ˀilgâˀ
| şeyˀ
|}

Osmanlı Türkçesinde satır üzerinde yazılan veya kelime başında kalan hemzeler genellikle terk edilir.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | الغا
| شی
|} 

Ancak Hemze ile biten kelimelere Türkçe bir ek geldiğinde bazen yazımı değişebilir.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| شیئی
|-
| şeyˀi
|}

===Hemze ve Ayn===
Hemze ve Ayn ünsüzleri, Arapçada bir telaffuza sahip olsa da Türkçede bir telaffuza sahip değildir. Bu yüzden Latin harflerine geçilirken Hemze ve Ayn ünsüzleri gösterilmemiştir. Ancak bazı ipuçlarına bakarak bu iki sessiz ünsüzün varlığını kestirmek mümkündür.

Örneğin, İki ünlünün arasındaki tek ünsüz Hemze veya Ayn ise arkalarında kuralsız, Türkçe ile uyuşmayan bir ünlü silsilesi bırakırlar:
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | تأسّف
| تعهّد
|-
| t'''eˀe'''ssüf
| t'''aˁa'''hhüd
|}
Hemze ünsüzü düşünce gerisinde bir ince ünlü silsilesi bırakır (ee, üe gibi), Ayn ise bir kalın ünlü silsilesi bırakır (aa, ua gibi).

Bu ünsüzler bir ünlü ile bir ünsüz arasındayken düşünce gerilerinde bir uzun ünlü bırakır. Okuyucu Arapçanın vezin sistemini iyi kavrarsa uzun ünlülerin nerede olması gerektiğini hissedebilecektir, ve bu şekilde Ayn ve Hemzeleri de kestirebilecektir. Bu sebeple Osmanlıca okuyabilmek için vezinleri iyi öğrenmek önemlidir. 
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | مأمور
| معلوم
|-
| m'''eˀ'''mûr
| m'''aˁ'''lûm
|}
Türkçede bulunan tüm uzun E ve Ü sesleri, bir Hemzenin düşmesinden kaynaklıdır.

Arapçada kelimelerin bir ünlüyle başlaması imkânsızdır. Eğer Türkçede bir ünlüyle başlayan bir Arapça kelime varsa orijinali ya Hemze, ya da Ayn ile başlıyordur.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | أمر
| عقل
|-
| ˀem{{Osmanlıca/Gri|i}}r
| ˁaḳ{{Osmanlıca/Gri|ı}}l
|}
Türkçesi E ile başlayan kelimeler çoğunlukla Hemze ile başlar, Türkçesi kısa A ile başlayanlar da çoğu zaman Ayn ile başlar. Ayrıca, ˁu- ile başlayan kelimeler Türkçeye sık sık ö- veya o- ile geçmiştir. Arapça kelimelerde o ve ö ünlülerinin bulunduğu nadir durumlardan birisi budur.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | عمر
| عثمان
|-
| ˁöm{{Osmanlıca/Gri|ü}}r
| ˁos̱mân
|}

Bu durumlar haricinde Hemze ve Ayn, hiçbir iz bırakmadan düşer.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | شيء
| جمع
|-
| şeyˀ
| cemˁ
|}
Ancak Hemze ve Ayn'ın varlığını bilmek, kelimenin kökünü bilmek için önemli olduğundan bu kitapta kökün parçası olan Hemze'ler sola bakan ˀ işaretiyle, Ayn'lar da sağa bakan ˁ işaretiyle işaretlenecektir.
===İlletli Harfler===
Arapçada و (vav) ve ی (ye) harfleri tam olarak ünsüz sayılmazlar. Telaffuz olarak U ve İ'den bir farkları yoktur, ancak hecedeki pozisyonlarına göre ünsüz oldukları anlaşılır. Türkçede de Y ile İ'nin telaffuzu aynıdır, ama buna rağmen Y her pozisyonda bulunabilir. Arapçada ise Vav ve Ye her pozisyonda bulunamazlar, bu sebepten ötürü kelimeler çekimlenirken sık sık düşerler veya başka harflere dönüşürler. Bu şekilde düşen veya değişen Vav veya Ye harfleri ᵛ veya ʸ şeklinde gösterilecektir. Okuyucu bu harfleri telaffuz etmemelidir.
==Diğer İşaretler==
===Yuvarlak Te===
Arapçada kelimelerin cinsiyeti vardır. Dişi kelimelere '''müennes''', eril kelimelere '''müzekker''' denir. Arapçada dişi kelimeler özel bir harf olan yuvarlak te ile biter.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:2em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | ة
|}
He ile Te'nin karışımı olarak görünen bu harf, kelimeler cümle sonuna geldiğinde -e diye okunurken cümle ortasında -et diye okunur. Türkçeye müennes isimler düzensiz bir şekilde -e veya -et eki ile geçer. Arapça dilbilgisini öğrenirken -e ve -et eklerinin birbirinin aynısı olduğu unutulmamalıdır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | عملة
| سكونة
|-
| ˁamele
| sükûnet
|}
Ancak Osmanlıcada bu harf genellikle Türkçe telaffuzuna göre normal te veya normal he olarak geçer.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | عمله
| سكونت
|-
| ˁamele
| sükûnet
|}
İstisna olarak, Arapça ifadelerin bir parçası olarak kullanıldığında veya kelime tenvin işareti (ileride açıklanacaktır) aldığında Yuvarlak Te kullanılır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | مادّةً
| ذو أربعة اضلاع
|-
| maddeten
| ẕu ˀerbaˁatü'l-ˀaḍlâˁ&lt;br/&gt;(dörtgen)
|}
===Kısa elif===
Arapçada Ye harfi kelime sonuna gelince de noktalı yazılır
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | ي
|}
Farsçada, ve Farsçanın etkisiyle Osmanlıcada ise Ye kelime sonuna gelince noktalarını yitirir.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | ی
|}
Bunun sebebi Arapçada noktasız Ye'nin aslında Elif'in kelime sonuna gelmiş bir türevi olmasıdır. Osmanlıcada çoğu zaman direkt Elif kullanılır, ama Ye'nin de kullanıldığı görülür.
===Tenvin===
-an, -in ve -un eklerini bildirmek için kullanılan özel harekelere tenvin (nunlama) işaretleri denir. Tenvinli Üstün için İki Üstün, Tenvinli Esre için İki Esre, Tenvinli Ötre için İki Ötre işaretleri kullanılır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | كتابٌ
| kitâbün
|-
| كتابٍ
| kitâbin
|-
| كتاباً
| kitâben
|}
İki Üstün işareti genellikle Elif üzerine yazılır, ancak Yuvarlak Te veya Hemze ile biten isimlerde Yuvarlak Te'nin ve Hemze'nin üzerine yazılır. Bu ekler Arapçada ismin çekimlenmesinde kullanılır, ve Yuvarlak Te gibi cümle sonunda düşerler. 
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em;&quot; | ذاتاً
| style=&quot;width:5em;&quot; | حالاً
| style=&quot;width:5em;&quot; | رسماً
| style=&quot;width:5em;&quot; | بناءً
| هدیةً
|-
| ẕâten
| ḥâlen
| resmen
| binâen
| hediyeten
|}
&lt;br/&gt;
{{Osmanlıca/İçindekiler}}</text>
      <sha1>2x1svgprp50wwbzqiub2bag8wc085ah</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>53620</id>
      <parentid>53619</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T17:18:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sinus46</username>
        <id>17965</id>
      </contributor>
      <comment>/* Diğer İşaretler */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20766" xml:space="preserve">Osmanlıcaya Arapçadan geçen kelimeler, yazımlarını olduğu gibi korumaktadır. Bu sebepten ötürü bu tür kelimeleri doğru yazabilmek ve okuyabilmek için bir miktar Arapça dilbilgisi öğrenmek mühimdir.

Arapça asıllı kelimelerin Türkçeye geçtiğinde geçirdikleri ses değişimleri oldukça düzenlidir. Bu sebepten ötürü, bir kelimenin Latin harfleriyle nasıl yazıldığını ve nasıl telaffuz edildiğini öngörebilmek için Osmanlıca yazılışına bakmak tamamen olmasa da az çok yeterlidir. Bu makalede Arapçada harflerin nasıl telaffuz edildiği ve günümüz Türkçesine nasıl geçtikleri ele alınacaktır.
==Ünlüler==
Arapçada sadece 3 tane ünlü bulunur: A, İ ve U. Bu ünlülerin uzun veya kısa olabileceğini de göz önünde bulundurursak aslında toplam 6 ünlü ses bulunur.

Arap harflerinden Türk harflerine geçilirken kelimelerin yazımının telaffuzuna yakın olması önemsendiğinden Arapçada ünlüler arasında küçük telaffuz farkı olarak görülen küçük detaylar bile Türkçede gösterilmiştir. Bu sebepten ötürü, kısa A sesi genellikle E olarak, kısa U sesi de genellikle Ü olarak Türkçeye geçer. Ancak bu kaide, kalın ünsüzlerin etrafında bozulur. Kalın ünsüzlerin yanında kısa A sesi A ile, kısa U sesi U ile, hatta bazı durumlarda kısa İ sesi I ile gösterilebilir. İnce ünsüz olan ل (lam) ve ك (kef) harfleri de bunu engellemeye çalışır. Ünlülerin ne zaman kalınlaşıp ne zaman inceldiği oldukça düzenli kurallara bağlıdır, ancak bu kuralların sayısı çok fazla olduğundan öğrenmenin en kolay yolu bolca metin okumaktır. O ve Ö harfleri Arapça kelimelerde nadiren görülür.

Ancak uzun ünlü sesleri sabit kalma eğilimindedir. Yakındaki ünlüler ne kadar kalın veya ince olursa olsun, uzun A Türkçeye A olarak, uzun İ Türkçeye İ olarak, uzun U da Türkçeye U olarak geçer; ünsüzler de uyum sağlar. 

Arapçada kısa ünlüler yazılmaz. Bunun yerine ünsüzlerin üstüne yerleştirilen '''hareke''' denilen işaretler yardımıyla gösterilirler.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:3em; | بَ
| A sesi ile takip edilen ünsüzler için '''üstün'''
|-
| بِ
| İ sesi ile takip edilen ünsüzler için '''esre'''
|-
| بُ
| U sesi ile takip edilen ünsüzler  için '''ötre'''
|}
Ancak harekeleri yazmak zaman aldığı için her metinde gösterilmez. Dinî metinlerde, hat sanatında, sözlüklerde ve yazmayı yeni öğrenenler için hazırlanan kitaplarda gösterilirken diğer metinlerde terk edilir. Bu tür metinlerde sonuncu bir hareke daha vardır:
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:3em; | بْ
| Sesliyle takip edilmeyen ünsüzler için için '''sükûn'''
|}
Uzun ünlüler ise okutucu harflere gösterilir. Okutucu harflerin harekesi olmaz, ancak harekeli metinlerde bir önceki ünsüzün harekesi her halükârda yazılır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:3em; | بَا
| A sesi ile takip edilen ünsüzler için '''elif'''
|-
| بِي
| İ sesi ile takip edilen ünsüzler için '''ye'''
|-
| بُو
| U sesi ile takip edilen ünsüzler  için '''vav'''
|}
Bu kitapta okuyucunun dikkatini dağıtmamak için ünlüler günümüz Türkçesine en yakın hâliyle geçirilmiştir ve kısa ünlülerin kalınlaşması da göz önünde bulundurulmuştur.

Tek heceli Arapça kelimeler Türkçe ile uyumsuz ünsüz silsileleriyle bitebilir. Bu durumda, Türkçe'ye geçerken ünlü uyumuna göre bir dar ünlü türer, ancak kelime ek aldığı zaman ünlü düşmesine uğrar. Bu kitapta bu tür ünlüler gri renk ile gösterilmiştir.
{| class=&quot;wikitable&quot; | style=&quot;font-size: 1.5em;&quot;|
! Arap Harfleriyle
! Orijinali
! Bu kitaptaki gösterimi
|-
| حكم
| ḥukm
| ḥük{{Osmanlıca/Gri|ü}}m
|}

==Ünsüzler==
Aşağıdaki tabloda Arapça telaffuzlar için IPA (Uluslararası Fonetik Alfabe), Türkçe telaffuzlar için standart Türk Alfabesi kullanılmıştır.
{| class=&quot;wikitable&quot;
! scope=&quot;col&quot; | Harf
! scope=&quot;col&quot; | İsmi
! scope=&quot;col&quot; | Arapça&lt;br/&gt;Telaffuz
! scope=&quot;col&quot; | Türkçe&lt;br/&gt;Telaffuz
! scope=&quot;col&quot; | Kalınlık
! scope=&quot;col&quot; | Not
|- align=&quot;center&quot;
| &lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:110%&quot;&gt;ا ء&lt;/span&gt;
| elif&lt;br/&gt;hemze 
| /ʔ/ 
| ''yok'' 
| nötr 
| Arapça telaffuzu Türkçede sadece bazı ünlemlerde bulunur (''a aaa'', ''ce eee'' gibi)
|- align=&quot;center&quot;
| &lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:110%&quot;&gt;ب&lt;/span&gt;
| be
| /b/
| b veya p
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:110%&quot;&gt;ت&lt;/span&gt;
| te 
| /t/
| t
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:110%&quot;&gt;ث&lt;/span&gt;
| se 
| /θ/
| s
| nötr
| Arapça telaffuzu İngilizce '''th'''orn kelimesindeki gibi
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:135%&quot;&gt;ج&lt;/span&gt;
| cim 
| /dʒ/
| c veya ç
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:135%&quot;&gt;ح&lt;/span&gt;
| ha
| /ħ/
| h
| kalın
| Yutaktan telaffuz edilir
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:135%&quot;&gt;خ&lt;/span&gt;
| hı 
| /x/
| h
| kalın
| Almanca Na'''ch'''t, Rusça '''х'''ороший kelimelerindeki gibi
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:110%&quot;&gt;د&lt;/span&gt;
| dal 
| /d/
| d veya t
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ذ&lt;/span&gt;
| zel
| /ð/
| z
| nötr
| İngilizce '''th'''ey kelimesindeki gibi
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ر&lt;/span&gt;
| re 
| /r/
| r
| nötr
| Arapçada tıpkı Rusçadaki veya İtalyancadaki gibi yuvarlanır
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ز&lt;/span&gt;
| ze
| /z/
| z
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;س&lt;/span&gt;
| sin
| /s/
| s
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ش&lt;/span&gt;
| şın 
| /ʃ/
| ş
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ص&lt;/span&gt;
| sad 
| /sˤ/
| s
| kalın
| Dilin ucu S sesi çıkarırken kökü yutağa yaklaştırılır
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ض&lt;/span&gt;
| dad 
| /dˤ/
| d veya z
| kalın
| Dilin ucu D sesi çıkarırken kökü yutağa yaklaştırılır
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ط&lt;/span&gt;
| tı
| /tˤ/
| t
| kalın
| Dilin ucu T sesi çıkarırken kökü yutağa yaklaştırılır
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ظ&lt;/span&gt;
| zı 
| /ðˤ/
| z
| kalın
| Dilin ucu İngilizce '''th'''ey kelimesindeki sesi çıkarırken kökü yutağa yaklaştırılır
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:130%&quot;&gt;ع&lt;/span&gt;
| ayn
| /ʕ/
| ''yok''
| kalın
| A sesinin ünsüz hâli
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:135%&quot;&gt;غ&lt;/span&gt;
| gayn 
| /ɣ/
| g veya ğ
| kalın
| Felemenkçedeki G gibi, veya Yunancadaki Γ
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ف&lt;/span&gt;
| fe
| /f/
| f
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ق&lt;/span&gt;
| kaf 
| /q/
| k
| kalın
| Küçük dilden telaffuz edilir
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ك&lt;/span&gt;
| kef 
| /k/
| k
| ince
| Türkçedeki kalın K
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ل&lt;/span&gt;
| lam
| /l/
| l
| ince
| Ender durumlar hariç ince telaffuz edilir
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;م&lt;/span&gt;
| mim 
| /m/
| m
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ن&lt;/span&gt;
| nun 
| /n/
| n
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ه&lt;/span&gt;
| he 
| /h/
| h
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;و&lt;/span&gt;
| vav 
| /w/
| v
| nötr
| Arapça telaffuzu İngilizce '''w'''ine kelimesindeki gibidir
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ي&lt;/span&gt;
| ye 
| /j/
| y
| nötr
|}
===Şedde===
Arapçada çift ünsüzleri yazmak için özel bir hareke bulunur: Şedde
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | دقّت
| style=&quot;width:5em; | تردّد
| بقّال
|-
| dikkat
| tereddüt
| bakkal
|}
Şedde her zaman yazılmaz. Arapçada kelimeler çekimlenirken bazı ünsüzlere şedde gelip kalkabilir. Bu sebepten ötürü gramatik bir işlevi de vardır.

Türkçe kelimelerde Şedde kullanılmaz, ünsüzler iki kere yazılır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | آننه
| اللی
|-
| anne
| elli
|}
Arapçada da bir ünsüzün iki kere yazıldığı tek bir kelime vardır: Allah
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| الله
|}
Şedde ile biten kelimeler günümüz Türkçesinde tek ünsüz ile yazılır, ancak ek alınca ünsüz türemesi gerçekleşir. Bu tamamen tahmin edilebilir bir şekilde gerçekleştiği için bu kitapta şedde ile biten kelimeler çift ünsüz ile yazılmıştır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em;&quot;|
| سرّ
|-
| sırr
|}

===Peltek Ünsüzler===
Dişlerden telaffuz edilen ث (se), ذ (zel) ve ظ (zı) ünsüzlerine konvansiyon olarak peltek ünsüzler denilir. Bu ünsüzler batılı kaynaklarda th, dh, ṯ, ḏ gibi latinleştirilebilir, ancak Türkçe telaffuzlarında normal S ve Z'den bir farkları bulunmadığı için bu kitapta s̱ ve ẕ şeklinde latinleştirilmiştir.
===Yutaksıl ünsüzler===
ح (ha) ve ع (ayn) harfleri yutaktan telaffuz edilir; ص (sad), ض (dad), ط (tı) ve ظ (zı) harfleri ise aynı anda hem yutaktan, hem de dilin ucuyla telaffuz edilir. Aynı şekilde  ق (kaf), غ (gayn) ve خ (hı) harfleri de küçük dilden telaffuz edilir. Bu harflerin yutaksıl telaffuzu nedeniyle Türkçede etrafındaki ünlüleri kalınlaştırma eğilimi vardır. Batılı kaynaklar genellikle Kaf ve Hı harflerini q ve kh/x ile latinleştirir, ancak bu kitapta mevzubahis ünsüzlerin hepsi, Türkçe telaffuzunun altına bir nokta konularak ḍ, ṭ, ẓ, ḥ ve ḳ şeklinde latinleştirilmiştir. Sad harfinin latinleşmiş versiyonu ise ş ile karışmasın diye ṡ şeklinde seçilmiştir. Hı harfi ḫ, Gayn harfi de Türkçe telaffuzuna göre g veya ğ olarak latinleştirilmiştir. Böylece okuyucunun dikkatini dağıtmadan bu farklılıklar not edilmiştir.

===Dad Harfi===
Dad harfi standart Arapçada kendi özel telaffuzuna sahip olsa da Irak'ta ve başka Orta Doğu diyalektlerinde Zı harfi ile aynı şekilde telaffuz edilmektedir. Bu diyalektlerin etkisiyle dolayısıyla Arapçadan Farsçaya geçen kelimelerde Dad harfi, Z gibi telaffuz edilir. Osmanlı Türkçesi hem Arapçanın, hem de Farsçanın etkisinde olduğundan, bu harf Türkçede düzensiz olarak ya Z (örn: عرض arz, ضمّ zam), ya da D (örn: ضربه darbe) olarak telaffuz edilmektedir. Bu farklılıkları Latin harflerinde de korumak için Dad harfi bu kitapta d'ye tekabül ederken ḍ, z'ye tekabül ederken ẓᵈ gösterimleri seçilmiştir.
===Ünsüz Sertleşmeleri===
Günümüz Türkçesinde B, C ve D harfleri kelime sonlarında ve sert ünsüzlerden önce sertleşip P, Ç ve T olur. Sertleşmenin ne zaman olacağı tahmin edilebilir olduğundan bu kitapta ünsüz sertleşmeleri gösterilmemiştir; Be harfi daima B, Cim harfi daima C, Dal harfi de daima D olarak geçirilmiştir.

===Hemze'nin yazılışı===
(Hemzenin telaffuzu için bir sonraki bölüme bakınız)
Diğer harflerden farklı olarak hemze, özel imlâ kurallarına tabidir. Kelime içindeki pozisyonuna göre yazım kuralları şöyledir:

Kelime başındayken hemze; harekesi üstün veya ötre ise Elif harfinin üstüne, esre ise Elif harfinin altına yazılır. Takibinde uzun ünlü varsa okutucu ile birlikte yazılır. İstisnai bir durum olarak, iki Elif harfinin yan yana geleceği durumlarda Medli Elif kullanılır. Yani Medli Elif, ˀâ- silsilesine tekabül eder.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | أمین
| style=&quot;width:5em; | أمور
| إذن
|-
| ˀemîn
| ˀumûr
| ˀiẕ{{Osmanlıca/Gri|i}}n
|-
| آمر
| إیجاد
| أیلول
|-
| ˀâmir
| ˀîcâd
| ˀeylûl
|}
Kelime başında olan Hemze'ler, Osmanlıcada genellikle terk edilir. Bundan ötürü kökeni Türkçe olmayan kelimelerde Elif harfi, kelime başında herhangi bir ünlüye denk gelebilir.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | امین
| style=&quot;width:5em; | امور
| اذن
|}

Kelime ortasında ve sonunda Hemze'nin yazım kuralları karmaşıktır. Öncelik sırası şudur:
#Yakında bir kısa ünlü varsa o ünlünün okutucusunun üstüne yazmak,
#İki kısa ünlü arasında seçim yapmak zorunda kalınınca öncelikle Ye'yi, sonra Vav'ı, en son da Elif'i seçmek,
#-ˀâ- silsilesini Medli Elif ile yazmak,
#Ye'nin bir sonraki harfle bağlanmasını engellememek için ikinci bir Ye'nin üstüne yazmak,
#Üstteki kuralların hiçbirine uygun bir harf seçilemiyorsa satır üstünde ayrı bir harfmiş gibi yazmak.
Özetle, etrafta bulunan ünlülere göre yazılır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | مئذنه
| style=&quot;width:5em; | مؤمن
| تأمین
|-
| miˀẕene
| müˀmin
| teˀmîn
|-
| دائر
| مؤبّد
| تأمّل
|-
| dâˀir
| müˀebbed
| teˀemmül
|-
| مرآت
| إلغاء
| شیء
|-
| mirˀât
| ˀilgâˀ
| şeyˀ
|}

Osmanlı Türkçesinde satır üzerinde yazılan veya kelime başında kalan hemzeler genellikle terk edilir.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | الغا
| شی
|} 

Ancak Hemze ile biten kelimelere Türkçe bir ek geldiğinde bazen yazımı değişebilir.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| شیئی
|-
| şeyˀi
|}

===Hemze ve Ayn===
Hemze ve Ayn ünsüzleri, Arapçada bir telaffuza sahip olsa da Türkçede bir telaffuza sahip değildir. Bu yüzden Latin harflerine geçilirken Hemze ve Ayn ünsüzleri gösterilmemiştir. Ancak bazı ipuçlarına bakarak bu iki sessiz ünsüzün varlığını kestirmek mümkündür.

Örneğin, İki ünlünün arasındaki tek ünsüz Hemze veya Ayn ise arkalarında kuralsız, Türkçe ile uyuşmayan bir ünlü silsilesi bırakırlar:
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | تأسّف
| تعهّد
|-
| t'''eˀe'''ssüf
| t'''aˁa'''hhüd
|}
Hemze ünsüzü düşünce gerisinde bir ince ünlü silsilesi bırakır (ee, üe gibi), Ayn ise bir kalın ünlü silsilesi bırakır (aa, ua gibi).

Bu ünsüzler bir ünlü ile bir ünsüz arasındayken düşünce gerilerinde bir uzun ünlü bırakır. Okuyucu Arapçanın vezin sistemini iyi kavrarsa uzun ünlülerin nerede olması gerektiğini hissedebilecektir, ve bu şekilde Ayn ve Hemzeleri de kestirebilecektir. Bu sebeple Osmanlıca okuyabilmek için vezinleri iyi öğrenmek önemlidir. 
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | مأمور
| معلوم
|-
| m'''eˀ'''mûr
| m'''aˁ'''lûm
|}
Türkçede bulunan tüm uzun E ve Ü sesleri, bir Hemzenin düşmesinden kaynaklıdır.

Arapçada kelimelerin bir ünlüyle başlaması imkânsızdır. Eğer Türkçede bir ünlüyle başlayan bir Arapça kelime varsa orijinali ya Hemze, ya da Ayn ile başlıyordur.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | أمر
| عقل
|-
| ˀem{{Osmanlıca/Gri|i}}r
| ˁaḳ{{Osmanlıca/Gri|ı}}l
|}
Türkçesi E ile başlayan kelimeler çoğunlukla Hemze ile başlar, Türkçesi kısa A ile başlayanlar da çoğu zaman Ayn ile başlar. Ayrıca, ˁu- ile başlayan kelimeler Türkçeye sık sık ö- veya o- ile geçmiştir. Arapça kelimelerde o ve ö ünlülerinin bulunduğu nadir durumlardan birisi budur.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | عمر
| عثمان
|-
| ˁöm{{Osmanlıca/Gri|ü}}r
| ˁos̱mân
|}

Bu durumlar haricinde Hemze ve Ayn, hiçbir iz bırakmadan düşer.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | شيء
| جمع
|-
| şeyˀ
| cemˁ
|}
Ancak Hemze ve Ayn'ın varlığını bilmek, kelimenin kökünü bilmek için önemli olduğundan bu kitapta kökün parçası olan Hemze'ler sola bakan ˀ işaretiyle, Ayn'lar da sağa bakan ˁ işaretiyle işaretlenecektir.
===İlletli Harfler===
Arapçada و (vav) ve ی (ye) harfleri tam olarak ünsüz sayılmazlar. Telaffuz olarak U ve İ'den bir farkları yoktur, ancak hecedeki pozisyonlarına göre ünsüz oldukları anlaşılır. Türkçede de Y ile İ'nin telaffuzu aynıdır, ama buna rağmen Y her pozisyonda bulunabilir. Arapçada ise Vav ve Ye her pozisyonda bulunamazlar, bu sebepten ötürü kelimeler çekimlenirken sık sık düşerler veya başka harflere dönüşürler. Bu şekilde düşen veya değişen Vav veya Ye harfleri ᵛ veya ʸ şeklinde gösterilecektir. Okuyucu bu harfleri telaffuz etmemelidir.
==Diğer İşaretler==
===Yuvarlak Te===
Arapçada kelimelerin cinsiyeti vardır. Dişi kelimelere '''müennes''', eril kelimelere '''müzekker''' denir. Arapçada dişi kelimeler özel bir harf olan yuvarlak te ile biter.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:2em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | ة
|}
He ile Te'nin karışımı olarak görünen bu harf, kelimeler cümle sonuna geldiğinde -e diye okunurken cümle ortasında -et diye okunur. Türkçeye müennes isimler düzensiz bir şekilde -e veya -et eki ile geçer. Arapça dilbilgisini öğrenirken -e ve -et eklerinin birbirinin aynısı olduğu unutulmamalıdır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | عملة
| سكونة
|-
| ˁamele
| sükûnet
|}
Ancak Osmanlıcada bu harf genellikle Türkçe telaffuzuna göre normal te veya normal he olarak geçer.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | عمله
| سكونت
|-
| ˁamele
| sükûnet
|}
İstisna olarak, Arapça ifadelerin bir parçası olarak kullanıldığında veya kelime tenvin işareti (ileride açıklanacaktır) aldığında Yuvarlak Te kullanılır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | مادّةً
| ذو أربعة اضلاع
|-
| maddeten
| ẕû ˀerbaˁatü'l-ˀaḍlâˁ*
|}
*&quot;dörtgen&quot; manasına gelir
===Kısa elif===
Arapçada Ye harfi kelime sonuna gelince de noktalı yazılır
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | ي
|}
Farsçada, ve Farsçanın etkisiyle Osmanlıcada ise Ye kelime sonuna gelince noktalarını yitirir.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | ی
|}
Bunun sebebi Arapçada noktasız Ye'nin aslında Elif'in kelime sonuna gelmiş bir türevi olmasıdır. Osmanlıcada çoğu zaman direkt Elif kullanılır, ama Ye'nin de kullanıldığı görülür.
===Tenvin===
-an, -in ve -un eklerini bildirmek için kullanılan özel harekelere tenvin (nunlama) işaretleri denir. Tenvinli Üstün için İki Üstün, Tenvinli Esre için İki Esre, Tenvinli Ötre için İki Ötre işaretleri kullanılır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | كتابٌ
| kitâbün
|-
| كتابٍ
| kitâbin
|-
| كتاباً
| kitâben
|}
İki Üstün işareti genellikle Elif üzerine yazılır, ancak Yuvarlak Te veya Hemze ile biten isimlerde Yuvarlak Te'nin ve Hemze'nin üzerine yazılır. Bu ekler Arapçada ismin çekimlenmesinde kullanılır, ve Yuvarlak Te gibi cümle sonunda düşerler. 
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em;&quot; | ذاتاً
| style=&quot;width:5em;&quot; | حالاً
| style=&quot;width:5em;&quot; | رسماً
| style=&quot;width:5em;&quot; | بناءً
| هدیةً
|-
| ẕâten
| ḥâlen
| resmen
| binâen
| hediyeten
|}
&lt;br/&gt;
{{Osmanlıca/İçindekiler}}</text>
      <sha1>88nzo95czpl292xw3u75o1zqgf6iicy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>53621</id>
      <parentid>53620</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T17:19:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sinus46</username>
        <id>17965</id>
      </contributor>
      <comment>/* Yuvarlak Te */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20767" xml:space="preserve">Osmanlıcaya Arapçadan geçen kelimeler, yazımlarını olduğu gibi korumaktadır. Bu sebepten ötürü bu tür kelimeleri doğru yazabilmek ve okuyabilmek için bir miktar Arapça dilbilgisi öğrenmek mühimdir.

Arapça asıllı kelimelerin Türkçeye geçtiğinde geçirdikleri ses değişimleri oldukça düzenlidir. Bu sebepten ötürü, bir kelimenin Latin harfleriyle nasıl yazıldığını ve nasıl telaffuz edildiğini öngörebilmek için Osmanlıca yazılışına bakmak tamamen olmasa da az çok yeterlidir. Bu makalede Arapçada harflerin nasıl telaffuz edildiği ve günümüz Türkçesine nasıl geçtikleri ele alınacaktır.
==Ünlüler==
Arapçada sadece 3 tane ünlü bulunur: A, İ ve U. Bu ünlülerin uzun veya kısa olabileceğini de göz önünde bulundurursak aslında toplam 6 ünlü ses bulunur.

Arap harflerinden Türk harflerine geçilirken kelimelerin yazımının telaffuzuna yakın olması önemsendiğinden Arapçada ünlüler arasında küçük telaffuz farkı olarak görülen küçük detaylar bile Türkçede gösterilmiştir. Bu sebepten ötürü, kısa A sesi genellikle E olarak, kısa U sesi de genellikle Ü olarak Türkçeye geçer. Ancak bu kaide, kalın ünsüzlerin etrafında bozulur. Kalın ünsüzlerin yanında kısa A sesi A ile, kısa U sesi U ile, hatta bazı durumlarda kısa İ sesi I ile gösterilebilir. İnce ünsüz olan ل (lam) ve ك (kef) harfleri de bunu engellemeye çalışır. Ünlülerin ne zaman kalınlaşıp ne zaman inceldiği oldukça düzenli kurallara bağlıdır, ancak bu kuralların sayısı çok fazla olduğundan öğrenmenin en kolay yolu bolca metin okumaktır. O ve Ö harfleri Arapça kelimelerde nadiren görülür.

Ancak uzun ünlü sesleri sabit kalma eğilimindedir. Yakındaki ünlüler ne kadar kalın veya ince olursa olsun, uzun A Türkçeye A olarak, uzun İ Türkçeye İ olarak, uzun U da Türkçeye U olarak geçer; ünsüzler de uyum sağlar. 

Arapçada kısa ünlüler yazılmaz. Bunun yerine ünsüzlerin üstüne yerleştirilen '''hareke''' denilen işaretler yardımıyla gösterilirler.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:3em; | بَ
| A sesi ile takip edilen ünsüzler için '''üstün'''
|-
| بِ
| İ sesi ile takip edilen ünsüzler için '''esre'''
|-
| بُ
| U sesi ile takip edilen ünsüzler  için '''ötre'''
|}
Ancak harekeleri yazmak zaman aldığı için her metinde gösterilmez. Dinî metinlerde, hat sanatında, sözlüklerde ve yazmayı yeni öğrenenler için hazırlanan kitaplarda gösterilirken diğer metinlerde terk edilir. Bu tür metinlerde sonuncu bir hareke daha vardır:
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:3em; | بْ
| Sesliyle takip edilmeyen ünsüzler için için '''sükûn'''
|}
Uzun ünlüler ise okutucu harflere gösterilir. Okutucu harflerin harekesi olmaz, ancak harekeli metinlerde bir önceki ünsüzün harekesi her halükârda yazılır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:3em; | بَا
| A sesi ile takip edilen ünsüzler için '''elif'''
|-
| بِي
| İ sesi ile takip edilen ünsüzler için '''ye'''
|-
| بُو
| U sesi ile takip edilen ünsüzler  için '''vav'''
|}
Bu kitapta okuyucunun dikkatini dağıtmamak için ünlüler günümüz Türkçesine en yakın hâliyle geçirilmiştir ve kısa ünlülerin kalınlaşması da göz önünde bulundurulmuştur.

Tek heceli Arapça kelimeler Türkçe ile uyumsuz ünsüz silsileleriyle bitebilir. Bu durumda, Türkçe'ye geçerken ünlü uyumuna göre bir dar ünlü türer, ancak kelime ek aldığı zaman ünlü düşmesine uğrar. Bu kitapta bu tür ünlüler gri renk ile gösterilmiştir.
{| class=&quot;wikitable&quot; | style=&quot;font-size: 1.5em;&quot;|
! Arap Harfleriyle
! Orijinali
! Bu kitaptaki gösterimi
|-
| حكم
| ḥukm
| ḥük{{Osmanlıca/Gri|ü}}m
|}

==Ünsüzler==
Aşağıdaki tabloda Arapça telaffuzlar için IPA (Uluslararası Fonetik Alfabe), Türkçe telaffuzlar için standart Türk Alfabesi kullanılmıştır.
{| class=&quot;wikitable&quot;
! scope=&quot;col&quot; | Harf
! scope=&quot;col&quot; | İsmi
! scope=&quot;col&quot; | Arapça&lt;br/&gt;Telaffuz
! scope=&quot;col&quot; | Türkçe&lt;br/&gt;Telaffuz
! scope=&quot;col&quot; | Kalınlık
! scope=&quot;col&quot; | Not
|- align=&quot;center&quot;
| &lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:110%&quot;&gt;ا ء&lt;/span&gt;
| elif&lt;br/&gt;hemze 
| /ʔ/ 
| ''yok'' 
| nötr 
| Arapça telaffuzu Türkçede sadece bazı ünlemlerde bulunur (''a aaa'', ''ce eee'' gibi)
|- align=&quot;center&quot;
| &lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:110%&quot;&gt;ب&lt;/span&gt;
| be
| /b/
| b veya p
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:110%&quot;&gt;ت&lt;/span&gt;
| te 
| /t/
| t
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:110%&quot;&gt;ث&lt;/span&gt;
| se 
| /θ/
| s
| nötr
| Arapça telaffuzu İngilizce '''th'''orn kelimesindeki gibi
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:135%&quot;&gt;ج&lt;/span&gt;
| cim 
| /dʒ/
| c veya ç
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:135%&quot;&gt;ح&lt;/span&gt;
| ha
| /ħ/
| h
| kalın
| Yutaktan telaffuz edilir
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:135%&quot;&gt;خ&lt;/span&gt;
| hı 
| /x/
| h
| kalın
| Almanca Na'''ch'''t, Rusça '''х'''ороший kelimelerindeki gibi
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:110%&quot;&gt;د&lt;/span&gt;
| dal 
| /d/
| d veya t
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ذ&lt;/span&gt;
| zel
| /ð/
| z
| nötr
| İngilizce '''th'''ey kelimesindeki gibi
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ر&lt;/span&gt;
| re 
| /r/
| r
| nötr
| Arapçada tıpkı Rusçadaki veya İtalyancadaki gibi yuvarlanır
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ز&lt;/span&gt;
| ze
| /z/
| z
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;س&lt;/span&gt;
| sin
| /s/
| s
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ش&lt;/span&gt;
| şın 
| /ʃ/
| ş
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ص&lt;/span&gt;
| sad 
| /sˤ/
| s
| kalın
| Dilin ucu S sesi çıkarırken kökü yutağa yaklaştırılır
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ض&lt;/span&gt;
| dad 
| /dˤ/
| d veya z
| kalın
| Dilin ucu D sesi çıkarırken kökü yutağa yaklaştırılır
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ط&lt;/span&gt;
| tı
| /tˤ/
| t
| kalın
| Dilin ucu T sesi çıkarırken kökü yutağa yaklaştırılır
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ظ&lt;/span&gt;
| zı 
| /ðˤ/
| z
| kalın
| Dilin ucu İngilizce '''th'''ey kelimesindeki sesi çıkarırken kökü yutağa yaklaştırılır
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:130%&quot;&gt;ع&lt;/span&gt;
| ayn
| /ʕ/
| ''yok''
| kalın
| A sesinin ünsüz hâli
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:135%&quot;&gt;غ&lt;/span&gt;
| gayn 
| /ɣ/
| g veya ğ
| kalın
| Felemenkçedeki G gibi, veya Yunancadaki Γ
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ف&lt;/span&gt;
| fe
| /f/
| f
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ق&lt;/span&gt;
| kaf 
| /q/
| k
| kalın
| Küçük dilden telaffuz edilir
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ك&lt;/span&gt;
| kef 
| /k/
| k
| ince
| Türkçedeki kalın K
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ل&lt;/span&gt;
| lam
| /l/
| l
| ince
| Ender durumlar hariç ince telaffuz edilir
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;م&lt;/span&gt;
| mim 
| /m/
| m
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ن&lt;/span&gt;
| nun 
| /n/
| n
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ه&lt;/span&gt;
| he 
| /h/
| h
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;و&lt;/span&gt;
| vav 
| /w/
| v
| nötr
| Arapça telaffuzu İngilizce '''w'''ine kelimesindeki gibidir
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ي&lt;/span&gt;
| ye 
| /j/
| y
| nötr
|}
===Şedde===
Arapçada çift ünsüzleri yazmak için özel bir hareke bulunur: Şedde
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | دقّت
| style=&quot;width:5em; | تردّد
| بقّال
|-
| dikkat
| tereddüt
| bakkal
|}
Şedde her zaman yazılmaz. Arapçada kelimeler çekimlenirken bazı ünsüzlere şedde gelip kalkabilir. Bu sebepten ötürü gramatik bir işlevi de vardır.

Türkçe kelimelerde Şedde kullanılmaz, ünsüzler iki kere yazılır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | آننه
| اللی
|-
| anne
| elli
|}
Arapçada da bir ünsüzün iki kere yazıldığı tek bir kelime vardır: Allah
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| الله
|}
Şedde ile biten kelimeler günümüz Türkçesinde tek ünsüz ile yazılır, ancak ek alınca ünsüz türemesi gerçekleşir. Bu tamamen tahmin edilebilir bir şekilde gerçekleştiği için bu kitapta şedde ile biten kelimeler çift ünsüz ile yazılmıştır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em;&quot;|
| سرّ
|-
| sırr
|}

===Peltek Ünsüzler===
Dişlerden telaffuz edilen ث (se), ذ (zel) ve ظ (zı) ünsüzlerine konvansiyon olarak peltek ünsüzler denilir. Bu ünsüzler batılı kaynaklarda th, dh, ṯ, ḏ gibi latinleştirilebilir, ancak Türkçe telaffuzlarında normal S ve Z'den bir farkları bulunmadığı için bu kitapta s̱ ve ẕ şeklinde latinleştirilmiştir.
===Yutaksıl ünsüzler===
ح (ha) ve ع (ayn) harfleri yutaktan telaffuz edilir; ص (sad), ض (dad), ط (tı) ve ظ (zı) harfleri ise aynı anda hem yutaktan, hem de dilin ucuyla telaffuz edilir. Aynı şekilde  ق (kaf), غ (gayn) ve خ (hı) harfleri de küçük dilden telaffuz edilir. Bu harflerin yutaksıl telaffuzu nedeniyle Türkçede etrafındaki ünlüleri kalınlaştırma eğilimi vardır. Batılı kaynaklar genellikle Kaf ve Hı harflerini q ve kh/x ile latinleştirir, ancak bu kitapta mevzubahis ünsüzlerin hepsi, Türkçe telaffuzunun altına bir nokta konularak ḍ, ṭ, ẓ, ḥ ve ḳ şeklinde latinleştirilmiştir. Sad harfinin latinleşmiş versiyonu ise ş ile karışmasın diye ṡ şeklinde seçilmiştir. Hı harfi ḫ, Gayn harfi de Türkçe telaffuzuna göre g veya ğ olarak latinleştirilmiştir. Böylece okuyucunun dikkatini dağıtmadan bu farklılıklar not edilmiştir.

===Dad Harfi===
Dad harfi standart Arapçada kendi özel telaffuzuna sahip olsa da Irak'ta ve başka Orta Doğu diyalektlerinde Zı harfi ile aynı şekilde telaffuz edilmektedir. Bu diyalektlerin etkisiyle dolayısıyla Arapçadan Farsçaya geçen kelimelerde Dad harfi, Z gibi telaffuz edilir. Osmanlı Türkçesi hem Arapçanın, hem de Farsçanın etkisinde olduğundan, bu harf Türkçede düzensiz olarak ya Z (örn: عرض arz, ضمّ zam), ya da D (örn: ضربه darbe) olarak telaffuz edilmektedir. Bu farklılıkları Latin harflerinde de korumak için Dad harfi bu kitapta d'ye tekabül ederken ḍ, z'ye tekabül ederken ẓᵈ gösterimleri seçilmiştir.
===Ünsüz Sertleşmeleri===
Günümüz Türkçesinde B, C ve D harfleri kelime sonlarında ve sert ünsüzlerden önce sertleşip P, Ç ve T olur. Sertleşmenin ne zaman olacağı tahmin edilebilir olduğundan bu kitapta ünsüz sertleşmeleri gösterilmemiştir; Be harfi daima B, Cim harfi daima C, Dal harfi de daima D olarak geçirilmiştir.

===Hemze'nin yazılışı===
(Hemzenin telaffuzu için bir sonraki bölüme bakınız)
Diğer harflerden farklı olarak hemze, özel imlâ kurallarına tabidir. Kelime içindeki pozisyonuna göre yazım kuralları şöyledir:

Kelime başındayken hemze; harekesi üstün veya ötre ise Elif harfinin üstüne, esre ise Elif harfinin altına yazılır. Takibinde uzun ünlü varsa okutucu ile birlikte yazılır. İstisnai bir durum olarak, iki Elif harfinin yan yana geleceği durumlarda Medli Elif kullanılır. Yani Medli Elif, ˀâ- silsilesine tekabül eder.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | أمین
| style=&quot;width:5em; | أمور
| إذن
|-
| ˀemîn
| ˀumûr
| ˀiẕ{{Osmanlıca/Gri|i}}n
|-
| آمر
| إیجاد
| أیلول
|-
| ˀâmir
| ˀîcâd
| ˀeylûl
|}
Kelime başında olan Hemze'ler, Osmanlıcada genellikle terk edilir. Bundan ötürü kökeni Türkçe olmayan kelimelerde Elif harfi, kelime başında herhangi bir ünlüye denk gelebilir.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | امین
| style=&quot;width:5em; | امور
| اذن
|}

Kelime ortasında ve sonunda Hemze'nin yazım kuralları karmaşıktır. Öncelik sırası şudur:
#Yakında bir kısa ünlü varsa o ünlünün okutucusunun üstüne yazmak,
#İki kısa ünlü arasında seçim yapmak zorunda kalınınca öncelikle Ye'yi, sonra Vav'ı, en son da Elif'i seçmek,
#-ˀâ- silsilesini Medli Elif ile yazmak,
#Ye'nin bir sonraki harfle bağlanmasını engellememek için ikinci bir Ye'nin üstüne yazmak,
#Üstteki kuralların hiçbirine uygun bir harf seçilemiyorsa satır üstünde ayrı bir harfmiş gibi yazmak.
Özetle, etrafta bulunan ünlülere göre yazılır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | مئذنه
| style=&quot;width:5em; | مؤمن
| تأمین
|-
| miˀẕene
| müˀmin
| teˀmîn
|-
| دائر
| مؤبّد
| تأمّل
|-
| dâˀir
| müˀebbed
| teˀemmül
|-
| مرآت
| إلغاء
| شیء
|-
| mirˀât
| ˀilgâˀ
| şeyˀ
|}

Osmanlı Türkçesinde satır üzerinde yazılan veya kelime başında kalan hemzeler genellikle terk edilir.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | الغا
| شی
|} 

Ancak Hemze ile biten kelimelere Türkçe bir ek geldiğinde bazen yazımı değişebilir.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| شیئی
|-
| şeyˀi
|}

===Hemze ve Ayn===
Hemze ve Ayn ünsüzleri, Arapçada bir telaffuza sahip olsa da Türkçede bir telaffuza sahip değildir. Bu yüzden Latin harflerine geçilirken Hemze ve Ayn ünsüzleri gösterilmemiştir. Ancak bazı ipuçlarına bakarak bu iki sessiz ünsüzün varlığını kestirmek mümkündür.

Örneğin, İki ünlünün arasındaki tek ünsüz Hemze veya Ayn ise arkalarında kuralsız, Türkçe ile uyuşmayan bir ünlü silsilesi bırakırlar:
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | تأسّف
| تعهّد
|-
| t'''eˀe'''ssüf
| t'''aˁa'''hhüd
|}
Hemze ünsüzü düşünce gerisinde bir ince ünlü silsilesi bırakır (ee, üe gibi), Ayn ise bir kalın ünlü silsilesi bırakır (aa, ua gibi).

Bu ünsüzler bir ünlü ile bir ünsüz arasındayken düşünce gerilerinde bir uzun ünlü bırakır. Okuyucu Arapçanın vezin sistemini iyi kavrarsa uzun ünlülerin nerede olması gerektiğini hissedebilecektir, ve bu şekilde Ayn ve Hemzeleri de kestirebilecektir. Bu sebeple Osmanlıca okuyabilmek için vezinleri iyi öğrenmek önemlidir. 
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | مأمور
| معلوم
|-
| m'''eˀ'''mûr
| m'''aˁ'''lûm
|}
Türkçede bulunan tüm uzun E ve Ü sesleri, bir Hemzenin düşmesinden kaynaklıdır.

Arapçada kelimelerin bir ünlüyle başlaması imkânsızdır. Eğer Türkçede bir ünlüyle başlayan bir Arapça kelime varsa orijinali ya Hemze, ya da Ayn ile başlıyordur.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | أمر
| عقل
|-
| ˀem{{Osmanlıca/Gri|i}}r
| ˁaḳ{{Osmanlıca/Gri|ı}}l
|}
Türkçesi E ile başlayan kelimeler çoğunlukla Hemze ile başlar, Türkçesi kısa A ile başlayanlar da çoğu zaman Ayn ile başlar. Ayrıca, ˁu- ile başlayan kelimeler Türkçeye sık sık ö- veya o- ile geçmiştir. Arapça kelimelerde o ve ö ünlülerinin bulunduğu nadir durumlardan birisi budur.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | عمر
| عثمان
|-
| ˁöm{{Osmanlıca/Gri|ü}}r
| ˁos̱mân
|}

Bu durumlar haricinde Hemze ve Ayn, hiçbir iz bırakmadan düşer.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | شيء
| جمع
|-
| şeyˀ
| cemˁ
|}
Ancak Hemze ve Ayn'ın varlığını bilmek, kelimenin kökünü bilmek için önemli olduğundan bu kitapta kökün parçası olan Hemze'ler sola bakan ˀ işaretiyle, Ayn'lar da sağa bakan ˁ işaretiyle işaretlenecektir.
===İlletli Harfler===
Arapçada و (vav) ve ی (ye) harfleri tam olarak ünsüz sayılmazlar. Telaffuz olarak U ve İ'den bir farkları yoktur, ancak hecedeki pozisyonlarına göre ünsüz oldukları anlaşılır. Türkçede de Y ile İ'nin telaffuzu aynıdır, ama buna rağmen Y her pozisyonda bulunabilir. Arapçada ise Vav ve Ye her pozisyonda bulunamazlar, bu sebepten ötürü kelimeler çekimlenirken sık sık düşerler veya başka harflere dönüşürler. Bu şekilde düşen veya değişen Vav veya Ye harfleri ᵛ veya ʸ şeklinde gösterilecektir. Okuyucu bu harfleri telaffuz etmemelidir.
==Diğer İşaretler==
===Yuvarlak Te===
Arapçada kelimelerin cinsiyeti vardır. Dişi kelimelere '''müennes''', eril kelimelere '''müzekker''' denir. Arapçada dişi kelimeler özel bir harf olan yuvarlak te ile biter.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:2em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | ة
|}
He ile Te'nin karışımı olarak görünen bu harf, kelimeler cümle sonuna geldiğinde -e diye okunurken cümle ortasında -et diye okunur. Türkçeye müennes isimler düzensiz bir şekilde -e veya -et eki ile geçer. Arapça dilbilgisini öğrenirken -e ve -et eklerinin birbirinin aynısı olduğu unutulmamalıdır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | عملة
| سكونة
|-
| ˁamele
| sükûnet
|}
Ancak Osmanlıcada bu harf genellikle Türkçe telaffuzuna göre normal te veya normal he olarak geçer.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | عمله
| سكونت
|-
| ˁamele
| sükûnet
|}
İstisna olarak, Arapça ifadelerin bir parçası olarak kullanıldığında veya kelime tenvin işareti (ileride açıklanacaktır) aldığında Yuvarlak Te kullanılır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | مادّةً
| ذو أربعة اضلاع
|-
| maddeten
| ẕû ˀerbaˁatü'l-ˀaḍlâˁ*
|}
*&quot;dörtgen&quot; manasına gelir

===Kısa elif===
Arapçada Ye harfi kelime sonuna gelince de noktalı yazılır
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | ي
|}
Farsçada, ve Farsçanın etkisiyle Osmanlıcada ise Ye kelime sonuna gelince noktalarını yitirir.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | ی
|}
Bunun sebebi Arapçada noktasız Ye'nin aslında Elif'in kelime sonuna gelmiş bir türevi olmasıdır. Osmanlıcada çoğu zaman direkt Elif kullanılır, ama Ye'nin de kullanıldığı görülür.
===Tenvin===
-an, -in ve -un eklerini bildirmek için kullanılan özel harekelere tenvin (nunlama) işaretleri denir. Tenvinli Üstün için İki Üstün, Tenvinli Esre için İki Esre, Tenvinli Ötre için İki Ötre işaretleri kullanılır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | كتابٌ
| kitâbün
|-
| كتابٍ
| kitâbin
|-
| كتاباً
| kitâben
|}
İki Üstün işareti genellikle Elif üzerine yazılır, ancak Yuvarlak Te veya Hemze ile biten isimlerde Yuvarlak Te'nin ve Hemze'nin üzerine yazılır. Bu ekler Arapçada ismin çekimlenmesinde kullanılır, ve Yuvarlak Te gibi cümle sonunda düşerler. 
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em;&quot; | ذاتاً
| style=&quot;width:5em;&quot; | حالاً
| style=&quot;width:5em;&quot; | رسماً
| style=&quot;width:5em;&quot; | بناءً
| هدیةً
|-
| ẕâten
| ḥâlen
| resmen
| binâen
| hediyeten
|}
&lt;br/&gt;
{{Osmanlıca/İçindekiler}}</text>
      <sha1>7xfkx8kduh6ou3s7b6yctncuj4ujw7g</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>53622</id>
      <parentid>53621</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T17:20:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sinus46</username>
        <id>17965</id>
      </contributor>
      <comment>/* Yuvarlak Te */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20726" xml:space="preserve">Osmanlıcaya Arapçadan geçen kelimeler, yazımlarını olduğu gibi korumaktadır. Bu sebepten ötürü bu tür kelimeleri doğru yazabilmek ve okuyabilmek için bir miktar Arapça dilbilgisi öğrenmek mühimdir.

Arapça asıllı kelimelerin Türkçeye geçtiğinde geçirdikleri ses değişimleri oldukça düzenlidir. Bu sebepten ötürü, bir kelimenin Latin harfleriyle nasıl yazıldığını ve nasıl telaffuz edildiğini öngörebilmek için Osmanlıca yazılışına bakmak tamamen olmasa da az çok yeterlidir. Bu makalede Arapçada harflerin nasıl telaffuz edildiği ve günümüz Türkçesine nasıl geçtikleri ele alınacaktır.
==Ünlüler==
Arapçada sadece 3 tane ünlü bulunur: A, İ ve U. Bu ünlülerin uzun veya kısa olabileceğini de göz önünde bulundurursak aslında toplam 6 ünlü ses bulunur.

Arap harflerinden Türk harflerine geçilirken kelimelerin yazımının telaffuzuna yakın olması önemsendiğinden Arapçada ünlüler arasında küçük telaffuz farkı olarak görülen küçük detaylar bile Türkçede gösterilmiştir. Bu sebepten ötürü, kısa A sesi genellikle E olarak, kısa U sesi de genellikle Ü olarak Türkçeye geçer. Ancak bu kaide, kalın ünsüzlerin etrafında bozulur. Kalın ünsüzlerin yanında kısa A sesi A ile, kısa U sesi U ile, hatta bazı durumlarda kısa İ sesi I ile gösterilebilir. İnce ünsüz olan ل (lam) ve ك (kef) harfleri de bunu engellemeye çalışır. Ünlülerin ne zaman kalınlaşıp ne zaman inceldiği oldukça düzenli kurallara bağlıdır, ancak bu kuralların sayısı çok fazla olduğundan öğrenmenin en kolay yolu bolca metin okumaktır. O ve Ö harfleri Arapça kelimelerde nadiren görülür.

Ancak uzun ünlü sesleri sabit kalma eğilimindedir. Yakındaki ünlüler ne kadar kalın veya ince olursa olsun, uzun A Türkçeye A olarak, uzun İ Türkçeye İ olarak, uzun U da Türkçeye U olarak geçer; ünsüzler de uyum sağlar. 

Arapçada kısa ünlüler yazılmaz. Bunun yerine ünsüzlerin üstüne yerleştirilen '''hareke''' denilen işaretler yardımıyla gösterilirler.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:3em; | بَ
| A sesi ile takip edilen ünsüzler için '''üstün'''
|-
| بِ
| İ sesi ile takip edilen ünsüzler için '''esre'''
|-
| بُ
| U sesi ile takip edilen ünsüzler  için '''ötre'''
|}
Ancak harekeleri yazmak zaman aldığı için her metinde gösterilmez. Dinî metinlerde, hat sanatında, sözlüklerde ve yazmayı yeni öğrenenler için hazırlanan kitaplarda gösterilirken diğer metinlerde terk edilir. Bu tür metinlerde sonuncu bir hareke daha vardır:
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:3em; | بْ
| Sesliyle takip edilmeyen ünsüzler için için '''sükûn'''
|}
Uzun ünlüler ise okutucu harflere gösterilir. Okutucu harflerin harekesi olmaz, ancak harekeli metinlerde bir önceki ünsüzün harekesi her halükârda yazılır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:3em; | بَا
| A sesi ile takip edilen ünsüzler için '''elif'''
|-
| بِي
| İ sesi ile takip edilen ünsüzler için '''ye'''
|-
| بُو
| U sesi ile takip edilen ünsüzler  için '''vav'''
|}
Bu kitapta okuyucunun dikkatini dağıtmamak için ünlüler günümüz Türkçesine en yakın hâliyle geçirilmiştir ve kısa ünlülerin kalınlaşması da göz önünde bulundurulmuştur.

Tek heceli Arapça kelimeler Türkçe ile uyumsuz ünsüz silsileleriyle bitebilir. Bu durumda, Türkçe'ye geçerken ünlü uyumuna göre bir dar ünlü türer, ancak kelime ek aldığı zaman ünlü düşmesine uğrar. Bu kitapta bu tür ünlüler gri renk ile gösterilmiştir.
{| class=&quot;wikitable&quot; | style=&quot;font-size: 1.5em;&quot;|
! Arap Harfleriyle
! Orijinali
! Bu kitaptaki gösterimi
|-
| حكم
| ḥukm
| ḥük{{Osmanlıca/Gri|ü}}m
|}

==Ünsüzler==
Aşağıdaki tabloda Arapça telaffuzlar için IPA (Uluslararası Fonetik Alfabe), Türkçe telaffuzlar için standart Türk Alfabesi kullanılmıştır.
{| class=&quot;wikitable&quot;
! scope=&quot;col&quot; | Harf
! scope=&quot;col&quot; | İsmi
! scope=&quot;col&quot; | Arapça&lt;br/&gt;Telaffuz
! scope=&quot;col&quot; | Türkçe&lt;br/&gt;Telaffuz
! scope=&quot;col&quot; | Kalınlık
! scope=&quot;col&quot; | Not
|- align=&quot;center&quot;
| &lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:110%&quot;&gt;ا ء&lt;/span&gt;
| elif&lt;br/&gt;hemze 
| /ʔ/ 
| ''yok'' 
| nötr 
| Arapça telaffuzu Türkçede sadece bazı ünlemlerde bulunur (''a aaa'', ''ce eee'' gibi)
|- align=&quot;center&quot;
| &lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:110%&quot;&gt;ب&lt;/span&gt;
| be
| /b/
| b veya p
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:110%&quot;&gt;ت&lt;/span&gt;
| te 
| /t/
| t
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:110%&quot;&gt;ث&lt;/span&gt;
| se 
| /θ/
| s
| nötr
| Arapça telaffuzu İngilizce '''th'''orn kelimesindeki gibi
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:135%&quot;&gt;ج&lt;/span&gt;
| cim 
| /dʒ/
| c veya ç
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:135%&quot;&gt;ح&lt;/span&gt;
| ha
| /ħ/
| h
| kalın
| Yutaktan telaffuz edilir
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:135%&quot;&gt;خ&lt;/span&gt;
| hı 
| /x/
| h
| kalın
| Almanca Na'''ch'''t, Rusça '''х'''ороший kelimelerindeki gibi
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:110%&quot;&gt;د&lt;/span&gt;
| dal 
| /d/
| d veya t
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ذ&lt;/span&gt;
| zel
| /ð/
| z
| nötr
| İngilizce '''th'''ey kelimesindeki gibi
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ر&lt;/span&gt;
| re 
| /r/
| r
| nötr
| Arapçada tıpkı Rusçadaki veya İtalyancadaki gibi yuvarlanır
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ز&lt;/span&gt;
| ze
| /z/
| z
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;س&lt;/span&gt;
| sin
| /s/
| s
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ش&lt;/span&gt;
| şın 
| /ʃ/
| ş
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ص&lt;/span&gt;
| sad 
| /sˤ/
| s
| kalın
| Dilin ucu S sesi çıkarırken kökü yutağa yaklaştırılır
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ض&lt;/span&gt;
| dad 
| /dˤ/
| d veya z
| kalın
| Dilin ucu D sesi çıkarırken kökü yutağa yaklaştırılır
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ط&lt;/span&gt;
| tı
| /tˤ/
| t
| kalın
| Dilin ucu T sesi çıkarırken kökü yutağa yaklaştırılır
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ظ&lt;/span&gt;
| zı 
| /ðˤ/
| z
| kalın
| Dilin ucu İngilizce '''th'''ey kelimesindeki sesi çıkarırken kökü yutağa yaklaştırılır
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:130%&quot;&gt;ع&lt;/span&gt;
| ayn
| /ʕ/
| ''yok''
| kalın
| A sesinin ünsüz hâli
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:135%&quot;&gt;غ&lt;/span&gt;
| gayn 
| /ɣ/
| g veya ğ
| kalın
| Felemenkçedeki G gibi, veya Yunancadaki Γ
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ف&lt;/span&gt;
| fe
| /f/
| f
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ق&lt;/span&gt;
| kaf 
| /q/
| k
| kalın
| Küçük dilden telaffuz edilir
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ك&lt;/span&gt;
| kef 
| /k/
| k
| ince
| Türkçedeki kalın K
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ل&lt;/span&gt;
| lam
| /l/
| l
| ince
| Ender durumlar hariç ince telaffuz edilir
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;م&lt;/span&gt;
| mim 
| /m/
| m
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ن&lt;/span&gt;
| nun 
| /n/
| n
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ه&lt;/span&gt;
| he 
| /h/
| h
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;و&lt;/span&gt;
| vav 
| /w/
| v
| nötr
| Arapça telaffuzu İngilizce '''w'''ine kelimesindeki gibidir
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ي&lt;/span&gt;
| ye 
| /j/
| y
| nötr
|}
===Şedde===
Arapçada çift ünsüzleri yazmak için özel bir hareke bulunur: Şedde
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | دقّت
| style=&quot;width:5em; | تردّد
| بقّال
|-
| dikkat
| tereddüt
| bakkal
|}
Şedde her zaman yazılmaz. Arapçada kelimeler çekimlenirken bazı ünsüzlere şedde gelip kalkabilir. Bu sebepten ötürü gramatik bir işlevi de vardır.

Türkçe kelimelerde Şedde kullanılmaz, ünsüzler iki kere yazılır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | آننه
| اللی
|-
| anne
| elli
|}
Arapçada da bir ünsüzün iki kere yazıldığı tek bir kelime vardır: Allah
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| الله
|}
Şedde ile biten kelimeler günümüz Türkçesinde tek ünsüz ile yazılır, ancak ek alınca ünsüz türemesi gerçekleşir. Bu tamamen tahmin edilebilir bir şekilde gerçekleştiği için bu kitapta şedde ile biten kelimeler çift ünsüz ile yazılmıştır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em;&quot;|
| سرّ
|-
| sırr
|}

===Peltek Ünsüzler===
Dişlerden telaffuz edilen ث (se), ذ (zel) ve ظ (zı) ünsüzlerine konvansiyon olarak peltek ünsüzler denilir. Bu ünsüzler batılı kaynaklarda th, dh, ṯ, ḏ gibi latinleştirilebilir, ancak Türkçe telaffuzlarında normal S ve Z'den bir farkları bulunmadığı için bu kitapta s̱ ve ẕ şeklinde latinleştirilmiştir.
===Yutaksıl ünsüzler===
ح (ha) ve ع (ayn) harfleri yutaktan telaffuz edilir; ص (sad), ض (dad), ط (tı) ve ظ (zı) harfleri ise aynı anda hem yutaktan, hem de dilin ucuyla telaffuz edilir. Aynı şekilde  ق (kaf), غ (gayn) ve خ (hı) harfleri de küçük dilden telaffuz edilir. Bu harflerin yutaksıl telaffuzu nedeniyle Türkçede etrafındaki ünlüleri kalınlaştırma eğilimi vardır. Batılı kaynaklar genellikle Kaf ve Hı harflerini q ve kh/x ile latinleştirir, ancak bu kitapta mevzubahis ünsüzlerin hepsi, Türkçe telaffuzunun altına bir nokta konularak ḍ, ṭ, ẓ, ḥ ve ḳ şeklinde latinleştirilmiştir. Sad harfinin latinleşmiş versiyonu ise ş ile karışmasın diye ṡ şeklinde seçilmiştir. Hı harfi ḫ, Gayn harfi de Türkçe telaffuzuna göre g veya ğ olarak latinleştirilmiştir. Böylece okuyucunun dikkatini dağıtmadan bu farklılıklar not edilmiştir.

===Dad Harfi===
Dad harfi standart Arapçada kendi özel telaffuzuna sahip olsa da Irak'ta ve başka Orta Doğu diyalektlerinde Zı harfi ile aynı şekilde telaffuz edilmektedir. Bu diyalektlerin etkisiyle dolayısıyla Arapçadan Farsçaya geçen kelimelerde Dad harfi, Z gibi telaffuz edilir. Osmanlı Türkçesi hem Arapçanın, hem de Farsçanın etkisinde olduğundan, bu harf Türkçede düzensiz olarak ya Z (örn: عرض arz, ضمّ zam), ya da D (örn: ضربه darbe) olarak telaffuz edilmektedir. Bu farklılıkları Latin harflerinde de korumak için Dad harfi bu kitapta d'ye tekabül ederken ḍ, z'ye tekabül ederken ẓᵈ gösterimleri seçilmiştir.
===Ünsüz Sertleşmeleri===
Günümüz Türkçesinde B, C ve D harfleri kelime sonlarında ve sert ünsüzlerden önce sertleşip P, Ç ve T olur. Sertleşmenin ne zaman olacağı tahmin edilebilir olduğundan bu kitapta ünsüz sertleşmeleri gösterilmemiştir; Be harfi daima B, Cim harfi daima C, Dal harfi de daima D olarak geçirilmiştir.

===Hemze'nin yazılışı===
(Hemzenin telaffuzu için bir sonraki bölüme bakınız)
Diğer harflerden farklı olarak hemze, özel imlâ kurallarına tabidir. Kelime içindeki pozisyonuna göre yazım kuralları şöyledir:

Kelime başındayken hemze; harekesi üstün veya ötre ise Elif harfinin üstüne, esre ise Elif harfinin altına yazılır. Takibinde uzun ünlü varsa okutucu ile birlikte yazılır. İstisnai bir durum olarak, iki Elif harfinin yan yana geleceği durumlarda Medli Elif kullanılır. Yani Medli Elif, ˀâ- silsilesine tekabül eder.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | أمین
| style=&quot;width:5em; | أمور
| إذن
|-
| ˀemîn
| ˀumûr
| ˀiẕ{{Osmanlıca/Gri|i}}n
|-
| آمر
| إیجاد
| أیلول
|-
| ˀâmir
| ˀîcâd
| ˀeylûl
|}
Kelime başında olan Hemze'ler, Osmanlıcada genellikle terk edilir. Bundan ötürü kökeni Türkçe olmayan kelimelerde Elif harfi, kelime başında herhangi bir ünlüye denk gelebilir.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | امین
| style=&quot;width:5em; | امور
| اذن
|}

Kelime ortasında ve sonunda Hemze'nin yazım kuralları karmaşıktır. Öncelik sırası şudur:
#Yakında bir kısa ünlü varsa o ünlünün okutucusunun üstüne yazmak,
#İki kısa ünlü arasında seçim yapmak zorunda kalınınca öncelikle Ye'yi, sonra Vav'ı, en son da Elif'i seçmek,
#-ˀâ- silsilesini Medli Elif ile yazmak,
#Ye'nin bir sonraki harfle bağlanmasını engellememek için ikinci bir Ye'nin üstüne yazmak,
#Üstteki kuralların hiçbirine uygun bir harf seçilemiyorsa satır üstünde ayrı bir harfmiş gibi yazmak.
Özetle, etrafta bulunan ünlülere göre yazılır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | مئذنه
| style=&quot;width:5em; | مؤمن
| تأمین
|-
| miˀẕene
| müˀmin
| teˀmîn
|-
| دائر
| مؤبّد
| تأمّل
|-
| dâˀir
| müˀebbed
| teˀemmül
|-
| مرآت
| إلغاء
| شیء
|-
| mirˀât
| ˀilgâˀ
| şeyˀ
|}

Osmanlı Türkçesinde satır üzerinde yazılan veya kelime başında kalan hemzeler genellikle terk edilir.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | الغا
| شی
|} 

Ancak Hemze ile biten kelimelere Türkçe bir ek geldiğinde bazen yazımı değişebilir.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| شیئی
|-
| şeyˀi
|}

===Hemze ve Ayn===
Hemze ve Ayn ünsüzleri, Arapçada bir telaffuza sahip olsa da Türkçede bir telaffuza sahip değildir. Bu yüzden Latin harflerine geçilirken Hemze ve Ayn ünsüzleri gösterilmemiştir. Ancak bazı ipuçlarına bakarak bu iki sessiz ünsüzün varlığını kestirmek mümkündür.

Örneğin, İki ünlünün arasındaki tek ünsüz Hemze veya Ayn ise arkalarında kuralsız, Türkçe ile uyuşmayan bir ünlü silsilesi bırakırlar:
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | تأسّف
| تعهّد
|-
| t'''eˀe'''ssüf
| t'''aˁa'''hhüd
|}
Hemze ünsüzü düşünce gerisinde bir ince ünlü silsilesi bırakır (ee, üe gibi), Ayn ise bir kalın ünlü silsilesi bırakır (aa, ua gibi).

Bu ünsüzler bir ünlü ile bir ünsüz arasındayken düşünce gerilerinde bir uzun ünlü bırakır. Okuyucu Arapçanın vezin sistemini iyi kavrarsa uzun ünlülerin nerede olması gerektiğini hissedebilecektir, ve bu şekilde Ayn ve Hemzeleri de kestirebilecektir. Bu sebeple Osmanlıca okuyabilmek için vezinleri iyi öğrenmek önemlidir. 
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | مأمور
| معلوم
|-
| m'''eˀ'''mûr
| m'''aˁ'''lûm
|}
Türkçede bulunan tüm uzun E ve Ü sesleri, bir Hemzenin düşmesinden kaynaklıdır.

Arapçada kelimelerin bir ünlüyle başlaması imkânsızdır. Eğer Türkçede bir ünlüyle başlayan bir Arapça kelime varsa orijinali ya Hemze, ya da Ayn ile başlıyordur.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | أمر
| عقل
|-
| ˀem{{Osmanlıca/Gri|i}}r
| ˁaḳ{{Osmanlıca/Gri|ı}}l
|}
Türkçesi E ile başlayan kelimeler çoğunlukla Hemze ile başlar, Türkçesi kısa A ile başlayanlar da çoğu zaman Ayn ile başlar. Ayrıca, ˁu- ile başlayan kelimeler Türkçeye sık sık ö- veya o- ile geçmiştir. Arapça kelimelerde o ve ö ünlülerinin bulunduğu nadir durumlardan birisi budur.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | عمر
| عثمان
|-
| ˁöm{{Osmanlıca/Gri|ü}}r
| ˁos̱mân
|}

Bu durumlar haricinde Hemze ve Ayn, hiçbir iz bırakmadan düşer.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | شيء
| جمع
|-
| şeyˀ
| cemˁ
|}
Ancak Hemze ve Ayn'ın varlığını bilmek, kelimenin kökünü bilmek için önemli olduğundan bu kitapta kökün parçası olan Hemze'ler sola bakan ˀ işaretiyle, Ayn'lar da sağa bakan ˁ işaretiyle işaretlenecektir.
===İlletli Harfler===
Arapçada و (vav) ve ی (ye) harfleri tam olarak ünsüz sayılmazlar. Telaffuz olarak U ve İ'den bir farkları yoktur, ancak hecedeki pozisyonlarına göre ünsüz oldukları anlaşılır. Türkçede de Y ile İ'nin telaffuzu aynıdır, ama buna rağmen Y her pozisyonda bulunabilir. Arapçada ise Vav ve Ye her pozisyonda bulunamazlar, bu sebepten ötürü kelimeler çekimlenirken sık sık düşerler veya başka harflere dönüşürler. Bu şekilde düşen veya değişen Vav veya Ye harfleri ᵛ veya ʸ şeklinde gösterilecektir. Okuyucu bu harfleri telaffuz etmemelidir.
==Diğer İşaretler==
===Yuvarlak Te===
Arapçada kelimelerin cinsiyeti vardır. Dişi kelimelere '''müennes''', eril kelimelere '''müzekker''' denir. Arapçada dişi kelimeler özel bir harf olan yuvarlak te ile biter.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:2em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | ة
|}
He ile Te'nin karışımı olarak görünen bu harf, kelimeler cümle sonuna geldiğinde -e diye okunurken cümle ortasında -et diye okunur. Türkçeye müennes isimler düzensiz bir şekilde -e veya -et eki ile geçer. Arapça dilbilgisini öğrenirken -e ve -et eklerinin birbirinin aynısı olduğu unutulmamalıdır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | عملة
| سكونة
|-
| ˁamele
| sükûnet
|}
Ancak Osmanlıcada bu harf genellikle Türkçe telaffuzuna göre normal te veya normal he olarak geçer.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | عمله
| سكونت
|-
| ˁamele
| sükûnet
|}
İstisna olarak, Arapça ifadelerin veya çekimlemelerin bir parçası olarak kullanıldığında Yuvarlak Te kullanılır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | مادّةً
| ذو أربعة اضلاع
|-
| maddeten
| ẕû ˀerbaˁatü'l-ˀaḍlâˁ*
|}
‌''*&quot;dörtgen&quot; manasına gelir''

===Kısa elif===
Arapçada Ye harfi kelime sonuna gelince de noktalı yazılır
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | ي
|}
Farsçada, ve Farsçanın etkisiyle Osmanlıcada ise Ye kelime sonuna gelince noktalarını yitirir.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | ی
|}
Bunun sebebi Arapçada noktasız Ye'nin aslında Elif'in kelime sonuna gelmiş bir türevi olmasıdır. Osmanlıcada çoğu zaman direkt Elif kullanılır, ama Ye'nin de kullanıldığı görülür.
===Tenvin===
-an, -in ve -un eklerini bildirmek için kullanılan özel harekelere tenvin (nunlama) işaretleri denir. Tenvinli Üstün için İki Üstün, Tenvinli Esre için İki Esre, Tenvinli Ötre için İki Ötre işaretleri kullanılır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | كتابٌ
| kitâbün
|-
| كتابٍ
| kitâbin
|-
| كتاباً
| kitâben
|}
İki Üstün işareti genellikle Elif üzerine yazılır, ancak Yuvarlak Te veya Hemze ile biten isimlerde Yuvarlak Te'nin ve Hemze'nin üzerine yazılır. Bu ekler Arapçada ismin çekimlenmesinde kullanılır, ve Yuvarlak Te gibi cümle sonunda düşerler. 
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em;&quot; | ذاتاً
| style=&quot;width:5em;&quot; | حالاً
| style=&quot;width:5em;&quot; | رسماً
| style=&quot;width:5em;&quot; | بناءً
| هدیةً
|-
| ẕâten
| ḥâlen
| resmen
| binâen
| hediyeten
|}
&lt;br/&gt;
{{Osmanlıca/İçindekiler}}</text>
      <sha1>2fwmhdotgwv0axgow9lj996lw4ns9i5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>53623</id>
      <parentid>53622</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T17:30:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sinus46</username>
        <id>17965</id>
      </contributor>
      <comment>/* Diğer İşaretler */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20661" xml:space="preserve">Osmanlıcaya Arapçadan geçen kelimeler, yazımlarını olduğu gibi korumaktadır. Bu sebepten ötürü bu tür kelimeleri doğru yazabilmek ve okuyabilmek için bir miktar Arapça dilbilgisi öğrenmek mühimdir.

Arapça asıllı kelimelerin Türkçeye geçtiğinde geçirdikleri ses değişimleri oldukça düzenlidir. Bu sebepten ötürü, bir kelimenin Latin harfleriyle nasıl yazıldığını ve nasıl telaffuz edildiğini öngörebilmek için Osmanlıca yazılışına bakmak tamamen olmasa da az çok yeterlidir. Bu makalede Arapçada harflerin nasıl telaffuz edildiği ve günümüz Türkçesine nasıl geçtikleri ele alınacaktır.
==Ünlüler==
Arapçada sadece 3 tane ünlü bulunur: A, İ ve U. Bu ünlülerin uzun veya kısa olabileceğini de göz önünde bulundurursak aslında toplam 6 ünlü ses bulunur.

Arap harflerinden Türk harflerine geçilirken kelimelerin yazımının telaffuzuna yakın olması önemsendiğinden Arapçada ünlüler arasında küçük telaffuz farkı olarak görülen küçük detaylar bile Türkçede gösterilmiştir. Bu sebepten ötürü, kısa A sesi genellikle E olarak, kısa U sesi de genellikle Ü olarak Türkçeye geçer. Ancak bu kaide, kalın ünsüzlerin etrafında bozulur. Kalın ünsüzlerin yanında kısa A sesi A ile, kısa U sesi U ile, hatta bazı durumlarda kısa İ sesi I ile gösterilebilir. İnce ünsüz olan ل (lam) ve ك (kef) harfleri de bunu engellemeye çalışır. Ünlülerin ne zaman kalınlaşıp ne zaman inceldiği oldukça düzenli kurallara bağlıdır, ancak bu kuralların sayısı çok fazla olduğundan öğrenmenin en kolay yolu bolca metin okumaktır. O ve Ö harfleri Arapça kelimelerde nadiren görülür.

Ancak uzun ünlü sesleri sabit kalma eğilimindedir. Yakındaki ünlüler ne kadar kalın veya ince olursa olsun, uzun A Türkçeye A olarak, uzun İ Türkçeye İ olarak, uzun U da Türkçeye U olarak geçer; ünsüzler de uyum sağlar. 

Arapçada kısa ünlüler yazılmaz. Bunun yerine ünsüzlerin üstüne yerleştirilen '''hareke''' denilen işaretler yardımıyla gösterilirler.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:3em; | بَ
| A sesi ile takip edilen ünsüzler için '''üstün'''
|-
| بِ
| İ sesi ile takip edilen ünsüzler için '''esre'''
|-
| بُ
| U sesi ile takip edilen ünsüzler  için '''ötre'''
|}
Ancak harekeleri yazmak zaman aldığı için her metinde gösterilmez. Dinî metinlerde, hat sanatında, sözlüklerde ve yazmayı yeni öğrenenler için hazırlanan kitaplarda gösterilirken diğer metinlerde terk edilir. Bu tür metinlerde sonuncu bir hareke daha vardır:
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:3em; | بْ
| Sesliyle takip edilmeyen ünsüzler için için '''sükûn'''
|}
Uzun ünlüler ise okutucu harflere gösterilir. Okutucu harflerin harekesi olmaz, ancak harekeli metinlerde bir önceki ünsüzün harekesi her halükârda yazılır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:3em; | بَا
| A sesi ile takip edilen ünsüzler için '''elif'''
|-
| بِي
| İ sesi ile takip edilen ünsüzler için '''ye'''
|-
| بُو
| U sesi ile takip edilen ünsüzler  için '''vav'''
|}
Bu kitapta okuyucunun dikkatini dağıtmamak için ünlüler günümüz Türkçesine en yakın hâliyle geçirilmiştir ve kısa ünlülerin kalınlaşması da göz önünde bulundurulmuştur.

Tek heceli Arapça kelimeler Türkçe ile uyumsuz ünsüz silsileleriyle bitebilir. Bu durumda, Türkçe'ye geçerken ünlü uyumuna göre bir dar ünlü türer, ancak kelime ek aldığı zaman ünlü düşmesine uğrar. Bu kitapta bu tür ünlüler gri renk ile gösterilmiştir.
{| class=&quot;wikitable&quot; | style=&quot;font-size: 1.5em;&quot;|
! Arap Harfleriyle
! Orijinali
! Bu kitaptaki gösterimi
|-
| حكم
| ḥukm
| ḥük{{Osmanlıca/Gri|ü}}m
|}

==Ünsüzler==
Aşağıdaki tabloda Arapça telaffuzlar için IPA (Uluslararası Fonetik Alfabe), Türkçe telaffuzlar için standart Türk Alfabesi kullanılmıştır.
{| class=&quot;wikitable&quot;
! scope=&quot;col&quot; | Harf
! scope=&quot;col&quot; | İsmi
! scope=&quot;col&quot; | Arapça&lt;br/&gt;Telaffuz
! scope=&quot;col&quot; | Türkçe&lt;br/&gt;Telaffuz
! scope=&quot;col&quot; | Kalınlık
! scope=&quot;col&quot; | Not
|- align=&quot;center&quot;
| &lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:110%&quot;&gt;ا ء&lt;/span&gt;
| elif&lt;br/&gt;hemze 
| /ʔ/ 
| ''yok'' 
| nötr 
| Arapça telaffuzu Türkçede sadece bazı ünlemlerde bulunur (''a aaa'', ''ce eee'' gibi)
|- align=&quot;center&quot;
| &lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:110%&quot;&gt;ب&lt;/span&gt;
| be
| /b/
| b veya p
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:110%&quot;&gt;ت&lt;/span&gt;
| te 
| /t/
| t
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:110%&quot;&gt;ث&lt;/span&gt;
| se 
| /θ/
| s
| nötr
| Arapça telaffuzu İngilizce '''th'''orn kelimesindeki gibi
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:135%&quot;&gt;ج&lt;/span&gt;
| cim 
| /dʒ/
| c veya ç
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:135%&quot;&gt;ح&lt;/span&gt;
| ha
| /ħ/
| h
| kalın
| Yutaktan telaffuz edilir
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:135%&quot;&gt;خ&lt;/span&gt;
| hı 
| /x/
| h
| kalın
| Almanca Na'''ch'''t, Rusça '''х'''ороший kelimelerindeki gibi
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:110%&quot;&gt;د&lt;/span&gt;
| dal 
| /d/
| d veya t
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ذ&lt;/span&gt;
| zel
| /ð/
| z
| nötr
| İngilizce '''th'''ey kelimesindeki gibi
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ر&lt;/span&gt;
| re 
| /r/
| r
| nötr
| Arapçada tıpkı Rusçadaki veya İtalyancadaki gibi yuvarlanır
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ز&lt;/span&gt;
| ze
| /z/
| z
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;س&lt;/span&gt;
| sin
| /s/
| s
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ش&lt;/span&gt;
| şın 
| /ʃ/
| ş
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ص&lt;/span&gt;
| sad 
| /sˤ/
| s
| kalın
| Dilin ucu S sesi çıkarırken kökü yutağa yaklaştırılır
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ض&lt;/span&gt;
| dad 
| /dˤ/
| d veya z
| kalın
| Dilin ucu D sesi çıkarırken kökü yutağa yaklaştırılır
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ط&lt;/span&gt;
| tı
| /tˤ/
| t
| kalın
| Dilin ucu T sesi çıkarırken kökü yutağa yaklaştırılır
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ظ&lt;/span&gt;
| zı 
| /ðˤ/
| z
| kalın
| Dilin ucu İngilizce '''th'''ey kelimesindeki sesi çıkarırken kökü yutağa yaklaştırılır
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:130%&quot;&gt;ع&lt;/span&gt;
| ayn
| /ʕ/
| ''yok''
| kalın
| A sesinin ünsüz hâli
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:135%&quot;&gt;غ&lt;/span&gt;
| gayn 
| /ɣ/
| g veya ğ
| kalın
| Felemenkçedeki G gibi, veya Yunancadaki Γ
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ف&lt;/span&gt;
| fe
| /f/
| f
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ق&lt;/span&gt;
| kaf 
| /q/
| k
| kalın
| Küçük dilden telaffuz edilir
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ك&lt;/span&gt;
| kef 
| /k/
| k
| ince
| Türkçedeki kalın K
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ل&lt;/span&gt;
| lam
| /l/
| l
| ince
| Ender durumlar hariç ince telaffuz edilir
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;م&lt;/span&gt;
| mim 
| /m/
| m
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ن&lt;/span&gt;
| nun 
| /n/
| n
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ه&lt;/span&gt;
| he 
| /h/
| h
| nötr
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;و&lt;/span&gt;
| vav 
| /w/
| v
| nötr
| Arapça telaffuzu İngilizce '''w'''ine kelimesindeki gibidir
|- align=&quot;center&quot;
|&lt;span style=&quot;font-size:200%;line-height:120%&quot;&gt;ي&lt;/span&gt;
| ye 
| /j/
| y
| nötr
|}
===Şedde===
Arapçada çift ünsüzleri yazmak için özel bir hareke bulunur: Şedde
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | دقّت
| style=&quot;width:5em; | تردّد
| بقّال
|-
| dikkat
| tereddüt
| bakkal
|}
Şedde her zaman yazılmaz. Arapçada kelimeler çekimlenirken bazı ünsüzlere şedde gelip kalkabilir. Bu sebepten ötürü gramatik bir işlevi de vardır.

Türkçe kelimelerde Şedde kullanılmaz, ünsüzler iki kere yazılır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | آننه
| اللی
|-
| anne
| elli
|}
Arapçada da bir ünsüzün iki kere yazıldığı tek bir kelime vardır: Allah
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| الله
|}
Şedde ile biten kelimeler günümüz Türkçesinde tek ünsüz ile yazılır, ancak ek alınca ünsüz türemesi gerçekleşir. Bu tamamen tahmin edilebilir bir şekilde gerçekleştiği için bu kitapta şedde ile biten kelimeler çift ünsüz ile yazılmıştır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em;&quot;|
| سرّ
|-
| sırr
|}

===Peltek Ünsüzler===
Dişlerden telaffuz edilen ث (se), ذ (zel) ve ظ (zı) ünsüzlerine konvansiyon olarak peltek ünsüzler denilir. Bu ünsüzler batılı kaynaklarda th, dh, ṯ, ḏ gibi latinleştirilebilir, ancak Türkçe telaffuzlarında normal S ve Z'den bir farkları bulunmadığı için bu kitapta s̱ ve ẕ şeklinde latinleştirilmiştir.
===Yutaksıl ünsüzler===
ح (ha) ve ع (ayn) harfleri yutaktan telaffuz edilir; ص (sad), ض (dad), ط (tı) ve ظ (zı) harfleri ise aynı anda hem yutaktan, hem de dilin ucuyla telaffuz edilir. Aynı şekilde  ق (kaf), غ (gayn) ve خ (hı) harfleri de küçük dilden telaffuz edilir. Bu harflerin yutaksıl telaffuzu nedeniyle Türkçede etrafındaki ünlüleri kalınlaştırma eğilimi vardır. Batılı kaynaklar genellikle Kaf ve Hı harflerini q ve kh/x ile latinleştirir, ancak bu kitapta mevzubahis ünsüzlerin hepsi, Türkçe telaffuzunun altına bir nokta konularak ḍ, ṭ, ẓ, ḥ ve ḳ şeklinde latinleştirilmiştir. Sad harfinin latinleşmiş versiyonu ise ş ile karışmasın diye ṡ şeklinde seçilmiştir. Hı harfi ḫ, Gayn harfi de Türkçe telaffuzuna göre g veya ğ olarak latinleştirilmiştir. Böylece okuyucunun dikkatini dağıtmadan bu farklılıklar not edilmiştir.

===Dad Harfi===
Dad harfi standart Arapçada kendi özel telaffuzuna sahip olsa da Irak'ta ve başka Orta Doğu diyalektlerinde Zı harfi ile aynı şekilde telaffuz edilmektedir. Bu diyalektlerin etkisiyle dolayısıyla Arapçadan Farsçaya geçen kelimelerde Dad harfi, Z gibi telaffuz edilir. Osmanlı Türkçesi hem Arapçanın, hem de Farsçanın etkisinde olduğundan, bu harf Türkçede düzensiz olarak ya Z (örn: عرض arz, ضمّ zam), ya da D (örn: ضربه darbe) olarak telaffuz edilmektedir. Bu farklılıkları Latin harflerinde de korumak için Dad harfi bu kitapta d'ye tekabül ederken ḍ, z'ye tekabül ederken ẓᵈ gösterimleri seçilmiştir.
===Ünsüz Sertleşmeleri===
Günümüz Türkçesinde B, C ve D harfleri kelime sonlarında ve sert ünsüzlerden önce sertleşip P, Ç ve T olur. Sertleşmenin ne zaman olacağı tahmin edilebilir olduğundan bu kitapta ünsüz sertleşmeleri gösterilmemiştir; Be harfi daima B, Cim harfi daima C, Dal harfi de daima D olarak geçirilmiştir.

===Hemze'nin yazılışı===
(Hemzenin telaffuzu için bir sonraki bölüme bakınız)
Diğer harflerden farklı olarak hemze, özel imlâ kurallarına tabidir. Kelime içindeki pozisyonuna göre yazım kuralları şöyledir:

Kelime başındayken hemze; harekesi üstün veya ötre ise Elif harfinin üstüne, esre ise Elif harfinin altına yazılır. Takibinde uzun ünlü varsa okutucu ile birlikte yazılır. İstisnai bir durum olarak, iki Elif harfinin yan yana geleceği durumlarda Medli Elif kullanılır. Yani Medli Elif, ˀâ- silsilesine tekabül eder.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | أمین
| style=&quot;width:5em; | أمور
| إذن
|-
| ˀemîn
| ˀumûr
| ˀiẕ{{Osmanlıca/Gri|i}}n
|-
| آمر
| إیجاد
| أیلول
|-
| ˀâmir
| ˀîcâd
| ˀeylûl
|}
Kelime başında olan Hemze'ler, Osmanlıcada genellikle terk edilir. Bundan ötürü kökeni Türkçe olmayan kelimelerde Elif harfi, kelime başında herhangi bir ünlüye denk gelebilir.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | امین
| style=&quot;width:5em; | امور
| اذن
|}

Kelime ortasında ve sonunda Hemze'nin yazım kuralları karmaşıktır. Öncelik sırası şudur:
#Yakında bir kısa ünlü varsa o ünlünün okutucusunun üstüne yazmak,
#İki kısa ünlü arasında seçim yapmak zorunda kalınınca öncelikle Ye'yi, sonra Vav'ı, en son da Elif'i seçmek,
#-ˀâ- silsilesini Medli Elif ile yazmak,
#Ye'nin bir sonraki harfle bağlanmasını engellememek için ikinci bir Ye'nin üstüne yazmak,
#Üstteki kuralların hiçbirine uygun bir harf seçilemiyorsa satır üstünde ayrı bir harfmiş gibi yazmak.
Özetle, etrafta bulunan ünlülere göre yazılır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | مئذنه
| style=&quot;width:5em; | مؤمن
| تأمین
|-
| miˀẕene
| müˀmin
| teˀmîn
|-
| دائر
| مؤبّد
| تأمّل
|-
| dâˀir
| müˀebbed
| teˀemmül
|-
| مرآت
| إلغاء
| شیء
|-
| mirˀât
| ˀilgâˀ
| şeyˀ
|}

Osmanlı Türkçesinde satır üzerinde yazılan veya kelime başında kalan hemzeler genellikle terk edilir.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | الغا
| شی
|} 

Ancak Hemze ile biten kelimelere Türkçe bir ek geldiğinde bazen yazımı değişebilir.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| شیئی
|-
| şeyˀi
|}

===Hemze ve Ayn===
Hemze ve Ayn ünsüzleri, Arapçada bir telaffuza sahip olsa da Türkçede bir telaffuza sahip değildir. Bu yüzden Latin harflerine geçilirken Hemze ve Ayn ünsüzleri gösterilmemiştir. Ancak bazı ipuçlarına bakarak bu iki sessiz ünsüzün varlığını kestirmek mümkündür.

Örneğin, İki ünlünün arasındaki tek ünsüz Hemze veya Ayn ise arkalarında kuralsız, Türkçe ile uyuşmayan bir ünlü silsilesi bırakırlar:
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | تأسّف
| تعهّد
|-
| t'''eˀe'''ssüf
| t'''aˁa'''hhüd
|}
Hemze ünsüzü düşünce gerisinde bir ince ünlü silsilesi bırakır (ee, üe gibi), Ayn ise bir kalın ünlü silsilesi bırakır (aa, ua gibi).

Bu ünsüzler bir ünlü ile bir ünsüz arasındayken düşünce gerilerinde bir uzun ünlü bırakır. Okuyucu Arapçanın vezin sistemini iyi kavrarsa uzun ünlülerin nerede olması gerektiğini hissedebilecektir, ve bu şekilde Ayn ve Hemzeleri de kestirebilecektir. Bu sebeple Osmanlıca okuyabilmek için vezinleri iyi öğrenmek önemlidir. 
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | مأمور
| معلوم
|-
| m'''eˀ'''mûr
| m'''aˁ'''lûm
|}
Türkçede bulunan tüm uzun E ve Ü sesleri, bir Hemzenin düşmesinden kaynaklıdır.

Arapçada kelimelerin bir ünlüyle başlaması imkânsızdır. Eğer Türkçede bir ünlüyle başlayan bir Arapça kelime varsa orijinali ya Hemze, ya da Ayn ile başlıyordur.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | أمر
| عقل
|-
| ˀem{{Osmanlıca/Gri|i}}r
| ˁaḳ{{Osmanlıca/Gri|ı}}l
|}
Türkçesi E ile başlayan kelimeler çoğunlukla Hemze ile başlar, Türkçesi kısa A ile başlayanlar da çoğu zaman Ayn ile başlar. Ayrıca, ˁu- ile başlayan kelimeler Türkçeye sık sık ö- veya o- ile geçmiştir. Arapça kelimelerde o ve ö ünlülerinin bulunduğu nadir durumlardan birisi budur.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | عمر
| عثمان
|-
| ˁöm{{Osmanlıca/Gri|ü}}r
| ˁos̱mân
|}

Bu durumlar haricinde Hemze ve Ayn, hiçbir iz bırakmadan düşer.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | شيء
| جمع
|-
| şeyˀ
| cemˁ
|}
Ancak Hemze ve Ayn'ın varlığını bilmek, kelimenin kökünü bilmek için önemli olduğundan bu kitapta kökün parçası olan Hemze'ler sola bakan ˀ işaretiyle, Ayn'lar da sağa bakan ˁ işaretiyle işaretlenecektir.
===İlletli Harfler===
Arapçada و (vav) ve ی (ye) harfleri tam olarak ünsüz sayılmazlar. Telaffuz olarak U ve İ'den bir farkları yoktur, ancak hecedeki pozisyonlarına göre ünsüz oldukları anlaşılır. Türkçede de Y ile İ'nin telaffuzu aynıdır, ama buna rağmen Y her pozisyonda bulunabilir. Arapçada ise Vav ve Ye her pozisyonda bulunamazlar, bu sebepten ötürü kelimeler çekimlenirken sık sık düşerler veya başka harflere dönüşürler. Bu şekilde düşen veya değişen Vav veya Ye harfleri ᵛ veya ʸ şeklinde gösterilecektir. Okuyucu bu harfleri telaffuz etmemelidir.
==Diğer İşaretler==
===Yuvarlak Te===
Arapçada kelimelerin cinsiyeti vardır. Dişi kelimelere '''müennes''', eril kelimelere '''müzekker''' denir. Arapçada dişi kelimeler özel bir harf olan yuvarlak te ile biter.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:2em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | ة
|}
He ile Te'nin karışımı olarak görünen bu harf, kelimeler cümle sonuna geldiğinde -e diye okunurken cümle ortasında -et diye okunur. Türkçeye müennes isimler düzensiz bir şekilde -e veya -et eki ile geçer. Arapça dilbilgisini öğrenirken -e ve -et eklerinin birbirinin aynısı olduğu unutulmamalıdır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | عملة
| سكونة
|-
| ˁamele
| sükûnet
|}
Ancak Osmanlıcada bu harf genellikle Türkçe telaffuzuna göre normal te veya normal he olarak geçer.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | عمله
| سكونت
|-
| ˁamele
| sükûnet
|}
İstisna olarak, ileride göreceğimiz gibi Arapça çekimlenmiş ifadelerde Yuvarlak Te kullanılır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | مادّةً
| شهادة المقبوله
|-
| maddeten
| şehâdetü'l-maḳbûle
|}
===Kısa elif===
Arapçada Ye harfi kelime sonuna gelince de noktalı yazılır
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | ي
|}
Farsçada, ve Farsçanın etkisiyle Osmanlıcada ise Ye kelime sonuna gelince noktalarını yitirir.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | ی
|}
Bunun sebebi Arapçada noktasız Ye'nin aslında Elif'in kelime sonuna gelmiş bir türevi olmasıdır. Osmanlıcada çoğu zaman direkt Elif kullanılır, ama Ye'nin de kullanıldığı görülür.
===Tenvin===
-an, -in ve -un eklerini bildirmek için kullanılan özel harekelere tenvin (nunlama) işaretleri denir. Tenvinli Üstün için İki Üstün, Tenvinli Esre için İki Esre, Tenvinli Ötre için İki Ötre işaretleri kullanılır.
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em; | كتابٌ
| kitâbün
|-
| كتابٍ
| kitâbin
|-
| كتاباً
| kitâben
|}
İki Üstün işareti genellikle Elif üzerine yazılır, ancak Yuvarlak Te veya Hemze ile biten isimlerde Yuvarlak Te'nin ve Hemze'nin üzerine yazılır. Bu ekler Arapçada ismin çekimlenmesinde kullanılır, ve Yuvarlak Te gibi cümle sonunda düşerler. 
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;font-size:1.5em; line-height: 2em; line-width: 5em; width: %50;&quot;|
| style=&quot;width:5em;&quot; | ذاتاً
| style=&quot;width:5em;&quot; | حالاً
| style=&quot;width:5em;&quot; | رسماً
| style=&quot;width:5em;&quot; | بناءً
| هدیةً
|-
| ẕâten
| ḥâlen
| resmen
| binâen
| hediyeten
|}
&lt;br/&gt;
{{Osmanlıca/İçindekiler}}</text>
      <sha1>3r8jc5hrqsh6vbjj6zhknt8m95jimzp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Osmanlıca/Masdarlar</title>
    <ns>0</ns>
    <id>13121</id>
    <revision>
      <id>53611</id>
      <parentid>53598</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T15:05:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sinus46</username>
        <id>17965</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="34825" xml:space="preserve">Arapça fiiller, Osmanlıca'ya doğrudan geçmez. &quot;Masdar&quot; denilen isimleşmiş hâlleri geçer. Masdarlar, şekillerine göre 4'e ayrılırlar:
* Sülasi Mücerred Masdarlar
* Mimli Masdarlar
* Mezidün Fih Masdarlar
* Mecul Masdarlar

Bu makalede bu masdarları inceleyeceğiz
==Sülasi Mücerred Masdarlar==
Sülasi köklerin başlarına bir harf eklemeden elde edilen masdarlara '''sülasi mücerred''' masdarlar denir. Bu masdarlar, fiillerin en temel anlamını taşırlar. Bu tür masdarların 30'a yakın vezni vardır, bunların en sık kullanılanları aşağıdadır:
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;width: 70%;&quot; |
! span=&quot;col&quot; | Vezin
! span=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
! span=&quot;col&quot; style=&quot;width: 90%;&quot;| Örnekler
|-
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | فَعْلْ
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | faˁl
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | {{Osmanlıca/Örnekler|أمر|ترك|ذوق|فرق|حرب|حرف|ردّ|ضمّ|فنّ|نبض|وصف|çeviri1=ˀemr|çeviri2=terk|çeviri3=ẕevḳ|çeviri4=farḳ|çeviri5=ḥarb|çeviri6=ḥarf|çeviri7=redd|çeviri8=ẓᵈamm|çeviri9=fenn|çeviri10=nabẓᵈ|çeviri11=vaṡf}} 
|-
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | فِعْلْ
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | fiˁl
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | {{Osmanlıca/Örnekler|فعل|علم|زكر|جسم|فكر|طبّ|اذن|عرق|شعر|çeviri1=fiˁl|çeviri2=ˁilm|çeviri3=zikr|çeviri4=cism|çeviri5=fikr|çeviri6=ṭıbb|çeviri7=ˀiẕn|çeviri8=ˁırḳ|çeviri9=şiˁr}}
|-
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | فُعْلْ
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | fuˁl
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | {{Osmanlıca/Örnekler|حكم|ظلم|عمر|فحش|شكر|لطف|جرم|çeviri1=ḥükm|çeviri2=ẓulm|çeviri3=ˁömr|çeviri4=fuḥş|çeviri5=şükr|çeviri6=lüṭf|çeviri7=cürm}}
|-
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | فَعَلْ
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | faˁal
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | {{Osmanlıca/Örnekler|شفق|شرف|وطن|خبر|غضب|نظر|هدف|أبد|ضرر|çeviri1=şafaḳ|çeviri2=şeref|çeviri3=vaṭan|çeviri4=ḫaber|çeviri5=gaẓᵈab|çeviri6=naẓar|çeviri7=hedef|çeviri8=ˀebed|çeviri9=ẓᵈarar}}
|-
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | فَعَالْ
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | faˁâl
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | {{Osmanlıca/Örnekler|دوام|زوال|خیال|سلام|أذان|جزا|كباب|çeviri1=devâm|çeviri2=zevâl|çeviri3=ḫayâl|çeviri4=selâm|çeviri5=ˀeẕân|çeviri6=cezâʸ|çeviri7=kebâb}}
|-
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | فُعُولْ
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | fuˁûl
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | {{Osmanlıca/Örnekler|سكون|وجود|هجوم|لزوم|غرور|حضور|دخول|خروج|çeviri1=sükûn|çeviri2=vücûd|çeviri3=hücûm|çeviri4=lüzûm|çeviri5=gurûr|çeviri6=ḥuẓᵈûr|çeviri7=duḫûl|çeviri8=ḫurûc}}
|-
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | فَعْلَة
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | faˁle(t)
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | {{Osmanlıca/Örnekler|ضربه|فضله|غفلت|رغبت|رحمت|نفرت|çeviri1=ḍarbe|çeviri2=faẓᵈla|çeviri3=gaflet|çeviri4=rağbet|çeviri5=raḥmet|çeviri6=nefret}}
|-
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | فِعْلَة
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | fiˁle(t)
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | {{Osmanlıca/Örnekler|ذلّت|دقّت|فقره|قسمت|شركت|ملّت|çeviri1=ẕillet|çeviri2=diḳḳat|çeviri3=fıḳra|çeviri4=ḳısmet|çeviri5=şirket|çeviri6=millet}}
|-
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | فُعْلَة
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | fuˁle(t)
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | {{Osmanlıca/Örnekler|نسخه|رتبه|شبهه|شهرت|çeviri1=nüsḫa|çeviri2=rütbe|çeviri3=şübhe|çeviri4=şöhret}}
|-
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | فَعَالَة
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | faˁâle(t)
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | {{Osmanlıca/Örnekler|جسارت|شهادت|كهانت|فراغت|وكالت|çeviri1=cesâret|çeviri2=şehâdet|çeviri3=kehânet|çeviri4=ferâgat|çeviri4=vekâlet}}
|-
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | فِعَالَة
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | fiˁâle(t)
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | {{Osmanlıca/Örnekler|شكایت|جنایت|سیاست|ضیافت|زیارت|çeviri1=şikâyᵛet|çeviri2=cinâyet|çeviri3=siyᵛâset|çeviri4=ẓᵈiyâfet|çeviri5=ziyᵛâret}}
|-
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | فُعُولَة
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | fuˁûle(t)
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | {{Osmanlıca/Örnekler|سكونت|حكومت|خشونت|رطوبت|çeviri1=sükûnet|çeviri2=ḥükûmet|çeviri3=ḫuşûnet|çeviri4=ruṭûbet}}
|-
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | فِعْلَان
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | fiˁlân
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | {{Osmanlıca/Örnekler|عصیان|عرفان|وجدان|رضوان|çeviri1=ˁiṡyân|çeviri2=ˁirfân|çeviri3=vicdân|çeviri4=rıḍvân}}
|-
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | فُعْلَان
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | fuˁlân
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | {{Osmanlıca/Örnekler|بحران|شكران|خسران|çeviri1=buḥrân|çeviri2=şükrân|çeviri3=ḫüsrân}}
|-
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | فَعَلَان
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | faˁalân
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | {{Osmanlıca/Örnekler|هیجان|جریان|غلیان|çeviri1=heyecân|çeviri2=cereyân|çeviri3=galeyân}}
|}

Hangi fiilin hangi vezinde masdar oluşturacağı çoğunlukla ''semai''dir, yani belirli bir kurala bağlı değildir. Ancak, kesin bir şey söylemek mümkün olmasa da bazı kaideler mevcuttur.
#Faˁl veznindeki masdarlar genellikle geçişli (müteaddi) olur.
#*سوق (bir şeyi sevk etmek)
#*ضرب (bir şeyi darb etmek)
#*ترك (bir şeyi terk etmek)
#Fuˁûl, fuˁûle(t) ve faˁalân veznindeki masdarlar genellikle geçişsiz (lazım) olur.
#*وجود (bulunmak)
#*سكون (sessiz olmak)
#*دخول (girmek)
#*خروج (çıkmak)
#*رتوبت (yaş olmak)
#*جریان (akmak)
#*طیران (uçmak)
#Kötü şeylerden bahsetmek için fuˁl vezni kullanılır.
#*ظلم
#*فحش
#*جرم
#Faˁle(t) vezni, bir eylemin 1 kere yapıldığını belirtmek için kullanılabilir.
#*ضربه → ضرب
#*جلسه → جلوس
#Renkler genellikle fuˁle(t) vezninde olur.
#*حمرت (kırmızılık)
#*سمرت (esmerlik)
#*صفرت (sarılık)
#Hastalıklardan bahsetmek için sık sık faˁal vezni kullanılır.
#*تعب (yorgunluk)
#*وجع (ağrı)
#*عرج (topallık)
#*عمل (ishal)
#Fiˁâle(t) ve faˁâle(t) vezni sık sık sanat, makam veya meslek belirtmek için kullanılır.
#*تجارت
#*ریاست
#*خطابت
#*ولایت
#*نظارت
#Akrabalık bildirmek için fuˁûle(t) vezni kullanılır.
#*أبوّت (babalık)
#*أمومت (annelik)
#*عمومت (amcalık)
#*أخوّت (kardeşlik)
#Faˁalân vezni çoğunlukla hareket, ıztırap veya değişim bildirir.
#*طیران (uçmak)
#*جریان (akmak)
#*غلیان (kaynamak)

==Mimli Masdarlar==
Başına م (mim) harfi eklenerek yapılan masdarlara '''mimli masdarlar''' denir. Bunların en sık kullanılan 4 vezni vardır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;width: 50%; font-size: 1.5em;&quot; |
!span=&quot;col&quot; | Vezin
!span=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
!span=&quot;col&quot; style=&quot;width: 90%;&quot; | Örnekler
|-
| مَفْعَلْ
| mefˁal
| {{Osmanlıca/Örnekler|مقسد|مسلك|مبلغ|مذهب|مصرف|çeviri1=maḳsad|çeviri2=meslek|çeviri3=meblağ|çeviri4=meẕheb|çeviri5=maṡraf}} 
|-
| مَفْعَلَة
| mefˁale(t)
| {{Osmanlıca/Örnekler|مشغله|مسأله|مشورت|çeviri1=meşgale|çeviri2=mesˀele|çeviri3=meşveret}}  
|-
| مَفْعِلْ
| mefˁil
| {{Osmanlıca/Örnekler|منطق|مولد|çeviri1=mevlid|çeviri2=manṭıḳ}}   
|-
| مَفْعِلَة
| mefˁile(t)
| {{Osmanlıca/Örnekler|مغفرت|معرفت|معذرت|çeviri1=mağfiret|çeviri2=maˁrifet|çeviri3=maˁẕiret}}  
|}
İlerleyen makalelerde görüleceği gibi bu vezinler ayrıca ism-i zaman ve mekân da yapmaktadır.

Muzâaf (son iki ünsüzü aynı) köklerde tekrarlanan harfler birleşir; محلّ (mahall), محبّت (mahabbet) örneklerindeki gibi.

Mefˁil ve mefˁile(t) vezni çoğu zaman misâl (ilk ünsüzü vav olan) kökler tarafından kullanılır. Ecvef (ortadaki ünsüzü vav veya ye olan) köklerde ortadaki ünsüz düşer, onun yerine ikinci hecedeki ünsüz uzatılır; مجاز (mecâz, جواز kökünden), مسافه (mesâfe, س و ف kökünden), معیشت (maˁîşet, ع ی ش kökünden) örneklerindeki gibi.

==Mezidün Fih Masdarlar==
Mezidün Fih masdarlar, yukarıda anlatılan masdarlardan farkı olmak üzere fiilin anlamında önemli bir değişikliğe sebep olurlar. Türkçede 4 çatı vardır; edilgen, ettirgen, dönüşlü ve işteş. Arapçada bu çatılar, Mezidün Fih masdarlar yoluyla elde edilir.
* '''Müteaddi''' yani geçişli masdarlar, bir nesneye sahiptirler.
* '''Lazım''' yani geçişsiz masdarlar, nesnesizdirler.
* '''Mutavaat''' yani dönüşlülük ise nesnenin özneyle aynı olduğu anlamına gelir. Müteaddi masdarlardan türer.
* '''Müşareket''' yani işteşlik ise, özne ve nesnenin bir işi karşılıklı yaptığı anlamına gelir.
Bu vezinler, aşağıda verilmiştir.
===ˀifˁâl vezni===
{{Osmanlıca/Vezin|إِفْعَالْ}}
ˀifˁâl vezni, geçişsiz sülasi mücerred masdarları geçişli yapar. Geçişli masdarları ise bir derece daha geçişli yapar. Bazen, geçişli sülasi mücerred masdarlarla aynı anlama sahip olabilir.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|دخول|çeviri1=duḫûl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|صرف|çeviri1=ṡarf}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|خروج|çeviri1=ḫurûc}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|سكون|çeviri1=sükûn}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مشغله|çeviri1=meşgale}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|سلام|çeviri1=selâm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|خبر|çeviri1=ḫaber}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|جمع|çeviri1=cemˁ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|بلوغ|çeviri1=bülûğ}}
|-
! span=&quot;row&quot; | ˀifˁâl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|ادخال|çeviri1=idḫâl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اصراف|çeviri1=iṡrâf}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اخراج|çeviri1=iḫrâc}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اسكان|çeviri1=iskân}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اشغال|çeviri1=işgâl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اسلام|çeviri1=islâm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اخبار|çeviri1=iḫbâr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اجماع|çeviri1=icmâˁ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ابلاغ|çeviri1=iblâğ}}
|}
====Düzensizlikler====
İlk ünsüz و (Vav) veya ء (Hemze) ise ilk ünsüz ی (Ye)'ye dönüşür.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|وجود|çeviri1=vücûd}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|أمانت|çeviri1=ˀemânet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|وضوح|çeviri1=vuẓᵈûḥ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|وجیبه|çeviri1=vecîbe}}
|-
! span=&quot;wikitable&quot; | ˀifˁâl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|ایجاد|çeviri1=îcâd}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ایمان|çeviri1=îmân}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ایضاح|çeviri1=îẓᵈâḥ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ایجاب|çeviri1=îcâb}}
|}
İkinci ünsüzün و (Vav) veya ی (Ye) olması durumunda, ikinci ünsüz düşer ve sona -ة eki eklenerek kelime müennes yapılır. 
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|زوال|çeviri1=zevâl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|دور|çeviri1=devr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|فائده|çeviri1=fâˀide}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عونه|çeviri1=ˁavene}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حال|çeviri1=ḥâᵛl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ضیافت|çeviri1=ẓᵈiyâfet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|جواز|çeviri1=cevâz}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|دوام|çeviri1=devâm}}
|-
! span=&quot;wikitable&quot; | ˀifˁâl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|ازاله|çeviri1=izâle}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اداره|çeviri1=idâre}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|افاده|çeviri1=ifâde}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اعانه|çeviri1=iˁâne}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|احاله|çeviri1=iḥâle}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اضافه|çeviri1=iẓᵈâfe}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اجازت|çeviri1=icâzet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ادامه|çeviri1=idâme}}
|}
Son ünlünün و (Vav) veya ی (Ye) olması durumunda ise son ünlü ء (Hemze)'ye dönüşür, ama Osmanlıcada nadiren yazılır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;wikitable&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|لغو|çeviri1=lağv}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|وفا|çeviri1=vefâ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عطیه|çeviri1=ˁatiye}}
|-
! span=&quot;wikitable&quot; | ˀifˁâl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|الغا|çeviri1=ilgâ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ایفا|çeviri1=îfâ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اعطا|çeviri1=iˁṭâ}}
|}

===Tefˁîl Vezni===
{{Osmanlıca/Vezin|تَفْعِیلْ}}

Tefˁîl vezni de, ˀifˁâl vezni gibi kelimeleri geçişli yapar. 
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|علم|çeviri1=ˁilm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|سكون|çeviri1=sükûn}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|سلام|çeviri1=selâm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|نظم|çeviri1=naẓm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|درس|çeviri1=ders}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عجله|çeviri1=ˁacele}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|شرف|çeviri1=şeref}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|كبر|çeviri1=kibr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|أمانت|çeviri1=ˀemânet}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Tefˁîl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|تعلیم|çeviri1=taˁlîm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تسكین|çeviri1=teskîn}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تسلیم|çeviri1=teslîm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تنظیم|çeviri1=tanẓîm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تدریس|çeviri1=tedrîs}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تعجیل|çeviri1=taˁcîl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تشریف|çeviri1=teşrîf}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تكبیر|çeviri1=tekbîr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تأمین|çeviri1=teˀmîn}}
|}
Ayrıca, bir şeyi bir şekilde kabul etmek, bulmak, görmek gibi anlamlar için de tefˁîl vezni kullanılır. Bir şeyin oluştuğu şeyi göstermek için de tefˁîl vezni kullanılır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|صدق|çeviri1=ṡıdḳ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|جهالت|çeviri1=cehâlet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حسن|çeviri1=ḥüsn}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|شكل|çeviri1=şekl}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Tefˁîl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|تصدیق|çeviri1=taṡdîḳ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تجهیل|çeviri1=techîl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تحسین|çeviri1=taḥsîn}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تشكیل|çeviri1=teşkîl}}
|}
Sayılar, tefˁîl veznine sokularak o sayıya bölmek, ayırmak anlamı elde edilebilir.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Sayı
| {{Osmanlıca/Örnekler|واحد|çeviri1=vâḥid}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ثلاثه|çeviri1=s̱elâs̱e}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|أربعه|çeviri1=s̱erbaˁa}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|خمسه|çeviri1=ḫamse}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Tefˁîl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|توحید|çeviri1=tevḥîd}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تثلیث|çeviri1=tes̱lîs̱}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تربیع|çeviri1=terbîˁ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تخمیس|çeviri1=taḫmîs}}
|}
Bazı özel dinî ifadeleri söylemek anlamında da tefˁîl vezni kullanılır.
{| class=&quot;box&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
| {{Osmanlıca/Örnekler|تكبیر|çeviri1=tekbîr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تهلیل|çeviri1=tehlîl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تحمید|çeviri1=taḥmîd}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تسبیح|çeviri1=tesbîḥ}}
|}
====Düzensizlikler====
Tefˁîl vezninde tek düzensizlik, son ünsüzün و (Vav) veya ی (Ye) olduğu durumlardadır. Bu durumlarda, Vav veya Ye'nin yerine bir ة (Yuvarlak Te) gelir.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|وصایت|çeviri1=veṡâyet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|خلا|çeviri1=ḫelâᵛ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اثنان|çeviri1=is̱nâʸn}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|أدا|çeviri1=ˀedâʸ}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Tefˁîl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|توصیه|çeviri1=tavṡiye}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تخلیه|çeviri1=taḫliye}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تثنیه|çeviri1=tes̱niye}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تأدیه|çeviri1=teˀdiye}}
|}
Az sayıda Vav veya Ye içermeyen kökler de düzensiz bir şekilde müennes olurlar.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|هلاك|çeviri1=helâk}}
| -
|-
! span=&quot;row&quot; | Tefˁîl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|تهلكه|çeviri1=tehlike}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تجربه|çeviri1=tecribe}}
|}

===Müfâˁale(t) vezni===
{{Osmanlıca/Vezin|مُفَاعَلَة}}

Bu vezin müşareket (işteşlik), yani bir eylemin iki veya daha fazla kişi arasında yapıldığını belirtmek için kullanılır. Bazen bir eylemin devamlı gerçekleştiğini göstermek için kullanılır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|زكر|çeviri1=zikr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حرب|çeviri1=ḥarb}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|خبر|çeviri1=ḫaber}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ترك|çeviri1=terk}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|نظر|çeviri1=naẓar}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|لزوم|çeviri1=lüzûm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|دوام|çeviri1=devâm}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Müfâˁale Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|مزاكره|çeviri1=müzâkere}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|محاربه|çeviri1=muḥârebe}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مخبره|çeviri1=muḫâbere}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|متاركه|çeviri1=mütâreke}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مناظره|çeviri1=münâẓara}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ملازمت|çeviri1=mülâzeme}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مداومت|çeviri1=müdâveme}}
|}
Bazen ise sülasi mücerret masdarlarla eş anlamlıdır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|خفظ|çeviri1=ḫıfẓ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|سفر|çeviri1=sefer}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|طلب|çeviri1=ṭaleb}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|شهادت|çeviri1=şehâdet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|هجرت|çeviri1=hicret}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Müfâˁale Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|مخافزه|çeviri1=muḫâfaẓa}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مسافرت|çeviri1=müsâferet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مطالبه|çeviri1=muṭâlebe}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مشاهده|çeviri1=müşâhede}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مهجرت|çeviri1=mühâceret}}
|}
Bazen de işteşlik dışında başka anlamları ifade etmek için de kullanılır. Bu şekilde hem geçişli, hem de geçişsiz olabilir.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|عمل|çeviri1=ˁamel}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عونه|çeviri1=ˁavene}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عین|çeviri1=ˁayn}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|بلوغ|çeviri1=bülûğ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|نسبت|çeviri1=nisbet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|طبق|çeviri1=ṭabaḳ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حساب|çeviri1=ḥesâb}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Müfâˁale Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|معامله|çeviri1=muˁâmele}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|معاونت|çeviri1=muˁâvenet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|معاینه|çeviri1=muˁâyene}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مبالغه|çeviri1=mübâlağa}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مناسبت|çeviri1=münâsebet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مطابقت|çeviri1=muṭâbaḳat}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|محاسبه|çeviri1=muḥâsebe}}
|}
====Düzensizlikler====
Son harfin و (Vav) veya ی (Ye) olması durumunda ا (elif)'e dönüşür.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|جزا|çeviri1=cezâʸ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|كفایت|çeviri1=kifâyet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|سویه|çeviri1=seviye}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Müfâˁale Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|مجازات|çeviri1=mücâzât}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مكافات|çeviri1=mükâfât}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مساوات|çeviri1=müsâvât}}
|}
Son iki ünsüzün aynı olması durumunda aralarındaki ünlü düşer.
''Örnek eklenecektir''

===Tefeˁˁul Vezni===
{{Osmanlıca/Vezin|تَفَعُّلْ}}

Bu vezin, tefˁîl veznindeki masdarları dönüşlü yapar.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|علم|çeviri1=ˁilm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|بلوغ|çeviri1=bülûğ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|سلام|çeviri1=selâm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|شكل|çeviri1=şekl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|قدم|çeviri1=ḳıdem}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عین|çeviri1=ˁayn}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|شرف|çeviri1=şeref}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|كبر|çeviri1=kibr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|أثر|çeviri1=ˀes̱er}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Tefˁîl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|تعلیم|çeviri1=taˁlîm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تبلیغ|çeviri1=teblîğ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تسلیم|çeviri1=teslîm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تشكیل|çeviri1=teşkîl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تقدیم|çeviri1=taḳdîm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تعیین|çeviri1=taˁyîn}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تشریف|çeviri1=teşrîf}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تكبیر|çeviri1=tekbîr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تأثیر|çeviri1=teˀs̱îr}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Tefeˁˁul Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|تعلم|çeviri1=taˁallüm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تبلغ|çeviri1=tebellüğ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تسلم|çeviri1=tesellüm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تشكل|çeviri1=teşekkül}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تقدم|çeviri1=taḳaddüm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تعین|çeviri1=taˁayyün}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تشرف|çeviri1=teşerrüf}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تكبر|çeviri1=tekebbür}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تأثر|çeviri1=teˀes̱s̱ür}}
|}
Ancak bu vezinde var olan her masdarın tefˁîl vezni Türkçede kullanılmaz.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|شكر|çeviri1=şükr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حال|çeviri1=ḥâᵛl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|خیال|çeviri1=ḫayâl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حمل|çeviri1=ḥaml}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Tefeˁˁul Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|تشكر|çeviri1=teşekkür}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تحول|çeviri1=taḥavvül}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تخیل|çeviri1=taḫayyül}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تحمل|çeviri1=taḥammül}}
|}
====Düzensizlikler====
Son ünsüzün و (Vav) veya ی (Ye) olması durumunda yerine ye gelir, bir önceki ünsüzün harekesi de Esre'ye çevrilir.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|منی|çeviri1=menîʸ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|جلا|çeviri1=cilâᵛ}}
|-
! span=&quot;row&quot; | &lt;nowiki&gt;Tefeˁˁul Vezni&lt;/nowiki&gt;
| {{Osmanlıca/Örnekler|تمنی|temennî}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تجلی|tecellî}}
|}
===Tefâˁul Vezni===
{{Osmanlıca/Vezin|تَفَاعُلْ}}

Bu vezin müfâˁale veznindeki masdarları dönüşlü, sülasi mücerret masdarları da işteş yapar. Bazen isimler bu vezne sokulup Türkçedeki -laşma/-leşme eki gibi fiilleştirilir. Bazen de fiilin samimi olmadığını veya yapmacık olduğu anlamı katar.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|جهالت|çeviri1=cehâlet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|غفلت|çeviri1=gaflet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|بارز|çeviri1=bâriz}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|وضع|çeviri1=vaẓᵈˁ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|قبول|çeviri1=ḳabûl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عمل|çeviri1=ˁamel}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عونه|çeviri1=ˁavene}}
| -
| {{Osmanlıca/Örnekler|نسبت|çeviri1=nisbet}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Müfâˁale Vezni
| -
| -
| -
| -
| -
| {{Osmanlıca/Örnekler|معامله|çeviri1=muˁâmele}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|معاونت|çeviri1=muˁâvenet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|موافقت|çeviri1=muvâfaḳat}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مناسبت|çeviri1=münâsebet}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Tefâˁul Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|تجاهل|çeviri1=tecâhül}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تغافل|çeviri1=tegâfül}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تبارز|çeviri1=tebârüz}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تواضع|çeviri1=tevâẓᵈuˁ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تقابل|çeviri1=teḳâbül}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تعامل|çeviri1=teˁâmül}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تعاون|çeviri1=teˁâvün}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|توافق|çeviri1=tevâfuḳ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تناسب|çeviri1=tenâsüb}}
|}
====Düzensizlikler====
&lt;nowiki&gt;Tefeˁˁul&lt;/nowiki&gt; vezni ile aynı şekilde, son ünsüzün و (Vav) veya ی (Ye) olması durumunda Vav ise Ye'ye çevrilir, ve sondan ikinci ünsüzün harekesi Esre yapılır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|دوا|çeviri1=devâʸ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عالی|çeviri1=ˁalîʸ}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Tefâˁul Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|تداوی|çeviri1=tedâvî}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تعالی|çeviri1=teˁâlî}}
|}

===ˀiftiˁâl Vezni===
{{Osmanlıca/Vezin|إِفْتِعَالْ}}

ˀiftiˁâl vezni, çoğunluka dönüşlü masdarlar yapmak için kullanılır. Bazen beklenmedik anlamlara da sebep olabilir, bazen de sülasi mücerret masdarlarla da eş anlamlı olabilir. Çok sık kullanılan bir vezindir.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|رجوع|çeviri1=rücûˁ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|لزوم|çeviri1=lüzûm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|نقل|çeviri1=naḳl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|قدرت|çeviri1=ḳudret}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|نظم|çeviri1=naẓm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|جمع|çeviri1=cemˁ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|خصوص|çeviri1=ḫuṡûṡ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حساب|çeviri1=ḥesâb}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مشغله|çeviri1=meşgale}}
|-
! span=&quot;row&quot; | ˀiftiˁâl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|ارتجاع|çeviri1=irticâˁ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|التزام|çeviri1=iltizâm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|انتقال|çeviri1=intiḳâl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اقتدار|çeviri1=iḳtidâr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|انتظام|çeviri1=intiẓâm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اجتماع|çeviri1=ictimâˁ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اختصاص|çeviri1=iḫtiṡâṡ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|احتساب|çeviri1=meşgale}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اشتغال|çeviri1=iştigâl}}
|}
====Düzensizlikler====
Eklenen ت (Te) harfi, ilk ünsüze göre değişime uğrar.
* İlk ünsüzün ص (Sad), ض (Dad) veya ط (Tı) olması durumunda, ت (Te) yerine ط (Tı) harfi ilave edilir.
* İlk ünsüzün ز (Ze) veya د (Dal) olması durumunda, ت (Te) yerine د (Dal) harfi ilave edilir.
* İlk ünsüz و (Vav) ise düşer, onun yerine ت (Te)'nin üstüne şedde gelir.
* İlk ünsüz ء (Hemze) ise ی (Ye)'ye dönüşür.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|ضرب|çeviri1=ḍarb}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|صلح|çeviri1=ṡulḥ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|طرد|çeviri1=ṭard}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|زحمت|çeviri1=zaḥmet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|دعوت|çeviri1=daˁvet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|وحدت|çeviri1=vaḥdet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ألفت|çeviri1=ˀülfet}}
|-
! span=&quot;row&quot; | ˀiftiˁâl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|اضطراب|çeviri1=ıẓᵈṭırâb}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اصطلاح|çeviri1=ıṡṭılâḥ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اطّراد|çeviri1=ıṭṭırâd}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ازدحام|çeviri1=izdiḥâm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ادّعا|çeviri1=iddiˁâᵛ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اتّحاد|çeviri1=ittiḥâd}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ایتلاف|çeviri1=îtilâf}}
|}
İkinci ünsüzün و (Vav) olması durumunda ی (Ye)'ye dönüşür. Ancak kökte başka bir düzensizlik daha varsa bu gerçekleşmez.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|عودت|çeviri1=ˁavdet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|شوق|çeviri1=şevḳ}}
|-
! span=&quot;row&quot; | ˀiftiˁâl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|اعتیاد|çeviri1=iˁtiyâd}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اشتیاق|çeviri1=iştiyâḳ}}
|}
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|سویه|çeviri1=seviye}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|زوج|çeviri1=zevc}}
|-
! span=&quot;row&quot; | ˀiftiˁâl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|استوا|çeviri1=istivâʸ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ازدواج|çeviri1=izdivâc}}
|}
Üçüncü ünlü و (Vav) veya ی (Ye) ise ء (Hemze)'ye dönüşür, bu da Osmanlıcada çoğu zaman yazılmaz.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|بلا|çeviri1=belâʸ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عنایت|çeviri1=ˁinâyet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|نحایت|çeviri1=niḥâyet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|كفایت|çeviri1=kifâyet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|دعوت|çeviri1=daˁvet}}
|-
! span=&quot;row&quot; | ˀiftiˁâl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|ابتلا|çeviri1=ibtilâ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اعتنا|çeviri1=iˁtinâ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|انتحا|çeviri1=intiḥâ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اكتفا|çeviri1=iktifâ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ادّعا|çeviri1=iddiˁâ}}
|}

===ˀinfiˁâl Vezni===
{{Osmanlıca/Vezin|إِنْفِعَالْ}}

Bu vezin pasif, kendiliğinden olan ve geçişsiz masdarlar yapmak için kullanılır. 
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|فعل|çeviri1=fiˁl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|كشف|çeviri1=keşf}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حلّ|çeviri1=ḥall}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حصر|çeviri1=ḥaṡr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|قلب|çeviri1=ḳalb}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|طبع|çeviri1=ṭabˁ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|طبق|çeviri1=ṭabaḳ}}
|-
! span=&quot;row&quot; | ˀinfiˁâl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|انفعال|çeviri1=infiˁâl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|انكشاف|çeviri1=inkişâf}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|انحلال|çeviri1=inḥilâl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|انحصار|çeviri1=inḥiṡâr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|انقلاب|çeviri1=inḳılâb}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|انطباع|çeviri1=inṭibaˁ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|انطباق|çeviri1=inṭibâḳ}}
|}
====Düzensizlikler====
İkinci ünsüzün و (Vav) olması durumunda ی (Ye)'ye dönüşür. Kökte başka bir düzensizlik varsa bu gerçekleşmez.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|سوق|çeviri1=sevḳ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|زاویه|çeviri1=zâviye}}
|-
! span=&quot;row&quot; | ˀinfiˁâl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|انسیاق|çeviri1=insiyâḳ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|انزوا|çeviri1=inzivâʸ}}
|}
Son ünsüzün و (Vav) veya ی (Ye) olması durumunda son ünsüz ء (Hemze)'ye dönüşür, bu da Osmanlıcada çoğu zaman yazılmaz.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|زاویه|çeviri1=zâviye}}
|-
! span=&quot;row&quot; | ˀinfiâl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|انزوا|çeviri1=inzivâ}}
|}

===ˀistifˁâl Vezni===
{{Osmanlıca/Vezin|إِسْتِفْعَالْ}}

Bir eylemi yapmayı istemek, veya arzulamak anlamı katar. Bazen de bir masdara &quot;olduğu gibi kabul etmek&quot; anlamı katar.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|ثقلت|çeviri1=s̱ıḳlet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|لزوم|çeviri1=lüzûm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|خروج|çeviri1=ḫurûc}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حكم|çeviri1=ḥükm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عمل|çeviri1=ˁamel}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حسن|çeviri1=ḥüsn}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|خفیف|çeviri1=ḫafîf}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|كشف|çeviri1=keşf}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|خبر|çeviri1=ḫaber}}
|-
! span=&quot;row&quot; | ˀistifˁâl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|استثقال|çeviri1=istis̱ḳâl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استلزام|çeviri1=istilzâm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استخراج|çeviri1=istiḫrâc}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استحكام|çeviri1=istiḥkâm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استعمال|çeviri1=istiˁmâl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استحسان|çeviri1=istiḥsân}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استخفاف|çeviri1=istiḫfâf}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استكشاف|çeviri1=istikşâf}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استخبار|çeviri1=istiḫbâr}}
|}
====Düzensizlikler====
Bu veznin düzensizlikleri, ˀifˁâl vezninin düzensizlikleriyle aynıdır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|وضوح|çeviri1=vuẓᵈûḥ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ولایت|çeviri1=velâyet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اذن|çeviri1=ˀiẕn}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|راحت|çeviri1=râᵛḥat}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|فائده|çeviri1=fâˀide}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حال|çeviri1=ḥâᵛl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عفو|çeviri1=ˁafv}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|منی|çeviri1=menîʸ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|غنا|çeviri1=gınâʸ}}
|-
! span=&quot;row&quot; | ˀistifˁâl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|استیضاح|çeviri1=istîẓᵈâḥ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استیلا|çeviri1=istîlâ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استیذان|çeviri1=istîẕân}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استراحت|çeviri1=istirâḥat}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استفاده|çeviri1=istifâde}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استحاله|çeviri1=istiḥâle}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استعفا|çeviri1=istiˁfâ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استمنا|çeviri1=istimnâ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استغنا|çeviri1=istiğnâ}}
|}

==Mecul Masdarlar==
Sonuna یة (-iye(t)) eki gelerek elde edilen masdarlara '''mecul''' masdarlar denir. 
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:1.5em;&quot;|
! span=&quot;row&quot; | Yalın
| مشغول
| جاهل
| مدنی 
| اسلام
| انسان
|-
! span=&quot;row&quot; | Mecul&lt;br/&gt;Masdar
| مشغولیت
| جاهلیت
| مدنیت
| اسلامیت
| انسانیت
|}
&lt;br/&gt;
{{Osmanlıca/İçindekiler}}</text>
      <sha1>4mzbi4owf232z1h48xmdgwck4jwqgzl</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>53612</id>
      <parentid>53611</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T15:05:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sinus46</username>
        <id>17965</id>
      </contributor>
      <comment>/* Düzensizlikler */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="34844" xml:space="preserve">Arapça fiiller, Osmanlıca'ya doğrudan geçmez. &quot;Masdar&quot; denilen isimleşmiş hâlleri geçer. Masdarlar, şekillerine göre 4'e ayrılırlar:
* Sülasi Mücerred Masdarlar
* Mimli Masdarlar
* Mezidün Fih Masdarlar
* Mecul Masdarlar

Bu makalede bu masdarları inceleyeceğiz
==Sülasi Mücerred Masdarlar==
Sülasi köklerin başlarına bir harf eklemeden elde edilen masdarlara '''sülasi mücerred''' masdarlar denir. Bu masdarlar, fiillerin en temel anlamını taşırlar. Bu tür masdarların 30'a yakın vezni vardır, bunların en sık kullanılanları aşağıdadır:
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;width: 70%;&quot; |
! span=&quot;col&quot; | Vezin
! span=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
! span=&quot;col&quot; style=&quot;width: 90%;&quot;| Örnekler
|-
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | فَعْلْ
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | faˁl
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | {{Osmanlıca/Örnekler|أمر|ترك|ذوق|فرق|حرب|حرف|ردّ|ضمّ|فنّ|نبض|وصف|çeviri1=ˀemr|çeviri2=terk|çeviri3=ẕevḳ|çeviri4=farḳ|çeviri5=ḥarb|çeviri6=ḥarf|çeviri7=redd|çeviri8=ẓᵈamm|çeviri9=fenn|çeviri10=nabẓᵈ|çeviri11=vaṡf}} 
|-
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | فِعْلْ
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | fiˁl
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | {{Osmanlıca/Örnekler|فعل|علم|زكر|جسم|فكر|طبّ|اذن|عرق|شعر|çeviri1=fiˁl|çeviri2=ˁilm|çeviri3=zikr|çeviri4=cism|çeviri5=fikr|çeviri6=ṭıbb|çeviri7=ˀiẕn|çeviri8=ˁırḳ|çeviri9=şiˁr}}
|-
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | فُعْلْ
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | fuˁl
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | {{Osmanlıca/Örnekler|حكم|ظلم|عمر|فحش|شكر|لطف|جرم|çeviri1=ḥükm|çeviri2=ẓulm|çeviri3=ˁömr|çeviri4=fuḥş|çeviri5=şükr|çeviri6=lüṭf|çeviri7=cürm}}
|-
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | فَعَلْ
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | faˁal
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | {{Osmanlıca/Örnekler|شفق|شرف|وطن|خبر|غضب|نظر|هدف|أبد|ضرر|çeviri1=şafaḳ|çeviri2=şeref|çeviri3=vaṭan|çeviri4=ḫaber|çeviri5=gaẓᵈab|çeviri6=naẓar|çeviri7=hedef|çeviri8=ˀebed|çeviri9=ẓᵈarar}}
|-
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | فَعَالْ
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | faˁâl
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | {{Osmanlıca/Örnekler|دوام|زوال|خیال|سلام|أذان|جزا|كباب|çeviri1=devâm|çeviri2=zevâl|çeviri3=ḫayâl|çeviri4=selâm|çeviri5=ˀeẕân|çeviri6=cezâʸ|çeviri7=kebâb}}
|-
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | فُعُولْ
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | fuˁûl
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | {{Osmanlıca/Örnekler|سكون|وجود|هجوم|لزوم|غرور|حضور|دخول|خروج|çeviri1=sükûn|çeviri2=vücûd|çeviri3=hücûm|çeviri4=lüzûm|çeviri5=gurûr|çeviri6=ḥuẓᵈûr|çeviri7=duḫûl|çeviri8=ḫurûc}}
|-
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | فَعْلَة
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | faˁle(t)
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | {{Osmanlıca/Örnekler|ضربه|فضله|غفلت|رغبت|رحمت|نفرت|çeviri1=ḍarbe|çeviri2=faẓᵈla|çeviri3=gaflet|çeviri4=rağbet|çeviri5=raḥmet|çeviri6=nefret}}
|-
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | فِعْلَة
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | fiˁle(t)
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | {{Osmanlıca/Örnekler|ذلّت|دقّت|فقره|قسمت|شركت|ملّت|çeviri1=ẕillet|çeviri2=diḳḳat|çeviri3=fıḳra|çeviri4=ḳısmet|çeviri5=şirket|çeviri6=millet}}
|-
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | فُعْلَة
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | fuˁle(t)
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | {{Osmanlıca/Örnekler|نسخه|رتبه|شبهه|شهرت|çeviri1=nüsḫa|çeviri2=rütbe|çeviri3=şübhe|çeviri4=şöhret}}
|-
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | فَعَالَة
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | faˁâle(t)
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | {{Osmanlıca/Örnekler|جسارت|شهادت|كهانت|فراغت|وكالت|çeviri1=cesâret|çeviri2=şehâdet|çeviri3=kehânet|çeviri4=ferâgat|çeviri4=vekâlet}}
|-
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | فِعَالَة
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | fiˁâle(t)
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | {{Osmanlıca/Örnekler|شكایت|جنایت|سیاست|ضیافت|زیارت|çeviri1=şikâyᵛet|çeviri2=cinâyet|çeviri3=siyᵛâset|çeviri4=ẓᵈiyâfet|çeviri5=ziyᵛâret}}
|-
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | فُعُولَة
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | fuˁûle(t)
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | {{Osmanlıca/Örnekler|سكونت|حكومت|خشونت|رطوبت|çeviri1=sükûnet|çeviri2=ḥükûmet|çeviri3=ḫuşûnet|çeviri4=ruṭûbet}}
|-
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | فِعْلَان
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | fiˁlân
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | {{Osmanlıca/Örnekler|عصیان|عرفان|وجدان|رضوان|çeviri1=ˁiṡyân|çeviri2=ˁirfân|çeviri3=vicdân|çeviri4=rıḍvân}}
|-
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | فُعْلَان
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | fuˁlân
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | {{Osmanlıca/Örnekler|بحران|شكران|خسران|çeviri1=buḥrân|çeviri2=şükrân|çeviri3=ḫüsrân}}
|-
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | فَعَلَان
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | faˁalân
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | {{Osmanlıca/Örnekler|هیجان|جریان|غلیان|çeviri1=heyecân|çeviri2=cereyân|çeviri3=galeyân}}
|}

Hangi fiilin hangi vezinde masdar oluşturacağı çoğunlukla ''semai''dir, yani belirli bir kurala bağlı değildir. Ancak, kesin bir şey söylemek mümkün olmasa da bazı kaideler mevcuttur.
#Faˁl veznindeki masdarlar genellikle geçişli (müteaddi) olur.
#*سوق (bir şeyi sevk etmek)
#*ضرب (bir şeyi darb etmek)
#*ترك (bir şeyi terk etmek)
#Fuˁûl, fuˁûle(t) ve faˁalân veznindeki masdarlar genellikle geçişsiz (lazım) olur.
#*وجود (bulunmak)
#*سكون (sessiz olmak)
#*دخول (girmek)
#*خروج (çıkmak)
#*رتوبت (yaş olmak)
#*جریان (akmak)
#*طیران (uçmak)
#Kötü şeylerden bahsetmek için fuˁl vezni kullanılır.
#*ظلم
#*فحش
#*جرم
#Faˁle(t) vezni, bir eylemin 1 kere yapıldığını belirtmek için kullanılabilir.
#*ضربه → ضرب
#*جلسه → جلوس
#Renkler genellikle fuˁle(t) vezninde olur.
#*حمرت (kırmızılık)
#*سمرت (esmerlik)
#*صفرت (sarılık)
#Hastalıklardan bahsetmek için sık sık faˁal vezni kullanılır.
#*تعب (yorgunluk)
#*وجع (ağrı)
#*عرج (topallık)
#*عمل (ishal)
#Fiˁâle(t) ve faˁâle(t) vezni sık sık sanat, makam veya meslek belirtmek için kullanılır.
#*تجارت
#*ریاست
#*خطابت
#*ولایت
#*نظارت
#Akrabalık bildirmek için fuˁûle(t) vezni kullanılır.
#*أبوّت (babalık)
#*أمومت (annelik)
#*عمومت (amcalık)
#*أخوّت (kardeşlik)
#Faˁalân vezni çoğunlukla hareket, ıztırap veya değişim bildirir.
#*طیران (uçmak)
#*جریان (akmak)
#*غلیان (kaynamak)

==Mimli Masdarlar==
Başına م (mim) harfi eklenerek yapılan masdarlara '''mimli masdarlar''' denir. Bunların en sık kullanılan 4 vezni vardır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;width: 50%; font-size: 1.5em;&quot; |
!span=&quot;col&quot; | Vezin
!span=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
!span=&quot;col&quot; style=&quot;width: 90%;&quot; | Örnekler
|-
| مَفْعَلْ
| mefˁal
| {{Osmanlıca/Örnekler|مقسد|مسلك|مبلغ|مذهب|مصرف|çeviri1=maḳsad|çeviri2=meslek|çeviri3=meblağ|çeviri4=meẕheb|çeviri5=maṡraf}} 
|-
| مَفْعَلَة
| mefˁale(t)
| {{Osmanlıca/Örnekler|مشغله|مسأله|مشورت|çeviri1=meşgale|çeviri2=mesˀele|çeviri3=meşveret}}  
|-
| مَفْعِلْ
| mefˁil
| {{Osmanlıca/Örnekler|منطق|مولد|çeviri1=mevlid|çeviri2=manṭıḳ}}   
|-
| مَفْعِلَة
| mefˁile(t)
| {{Osmanlıca/Örnekler|مغفرت|معرفت|معذرت|çeviri1=mağfiret|çeviri2=maˁrifet|çeviri3=maˁẕiret}}  
|}
İlerleyen makalelerde görüleceği gibi bu vezinler ayrıca ism-i zaman ve mekân da yapmaktadır.

Muzâaf (son iki ünsüzü aynı) köklerde tekrarlanan harfler birleşir; محلّ (mahall), محبّت (mahabbet) örneklerindeki gibi.

Mefˁil ve mefˁile(t) vezni çoğu zaman misâl (ilk ünsüzü vav olan) kökler tarafından kullanılır. Ecvef (ortadaki ünsüzü vav veya ye olan) köklerde ortadaki ünsüz düşer, onun yerine ikinci hecedeki ünsüz uzatılır; مجاز (mecâz, جواز kökünden), مسافه (mesâfe, س و ف kökünden), معیشت (maˁîşet, ع ی ش kökünden) örneklerindeki gibi.

==Mezidün Fih Masdarlar==
Mezidün Fih masdarlar, yukarıda anlatılan masdarlardan farkı olmak üzere fiilin anlamında önemli bir değişikliğe sebep olurlar. Türkçede 4 çatı vardır; edilgen, ettirgen, dönüşlü ve işteş. Arapçada bu çatılar, Mezidün Fih masdarlar yoluyla elde edilir.
* '''Müteaddi''' yani geçişli masdarlar, bir nesneye sahiptirler.
* '''Lazım''' yani geçişsiz masdarlar, nesnesizdirler.
* '''Mutavaat''' yani dönüşlülük ise nesnenin özneyle aynı olduğu anlamına gelir. Müteaddi masdarlardan türer.
* '''Müşareket''' yani işteşlik ise, özne ve nesnenin bir işi karşılıklı yaptığı anlamına gelir.
Bu vezinler, aşağıda verilmiştir.
===ˀifˁâl vezni===
{{Osmanlıca/Vezin|إِفْعَالْ}}
ˀifˁâl vezni, geçişsiz sülasi mücerred masdarları geçişli yapar. Geçişli masdarları ise bir derece daha geçişli yapar. Bazen, geçişli sülasi mücerred masdarlarla aynı anlama sahip olabilir.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|دخول|çeviri1=duḫûl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|صرف|çeviri1=ṡarf}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|خروج|çeviri1=ḫurûc}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|سكون|çeviri1=sükûn}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مشغله|çeviri1=meşgale}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|سلام|çeviri1=selâm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|خبر|çeviri1=ḫaber}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|جمع|çeviri1=cemˁ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|بلوغ|çeviri1=bülûğ}}
|-
! span=&quot;row&quot; | ˀifˁâl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|ادخال|çeviri1=idḫâl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اصراف|çeviri1=iṡrâf}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اخراج|çeviri1=iḫrâc}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اسكان|çeviri1=iskân}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اشغال|çeviri1=işgâl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اسلام|çeviri1=islâm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اخبار|çeviri1=iḫbâr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اجماع|çeviri1=icmâˁ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ابلاغ|çeviri1=iblâğ}}
|}
====Düzensizlikler====
İlk ünsüz و (Vav) veya ء (Hemze) ise ilk ünsüz ی (Ye)'ye dönüşür.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|وجود|çeviri1=vücûd}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|أمانت|çeviri1=ˀemânet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|وضوح|çeviri1=vuẓᵈûḥ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|وجیبه|çeviri1=vecîbe}}
|-
! span=&quot;wikitable&quot; | ˀifˁâl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|ایجاد|çeviri1=îcâd}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ایمان|çeviri1=îmân}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ایضاح|çeviri1=îẓᵈâḥ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ایجاب|çeviri1=îcâb}}
|}
İkinci ünsüzün و (Vav) veya ی (Ye) olması durumunda, ikinci ünsüz düşer ve sona -ة eki eklenerek kelime müennes yapılır. 
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|زوال|çeviri1=zevâl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|دور|çeviri1=devr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|فائده|çeviri1=fâˀide}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عونه|çeviri1=ˁavene}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حال|çeviri1=ḥâᵛl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ضیافت|çeviri1=ẓᵈiyâfet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|جواز|çeviri1=cevâz}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|دوام|çeviri1=devâm}}
|-
! span=&quot;wikitable&quot; | ˀifˁâl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|ازاله|çeviri1=izâle}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اداره|çeviri1=idâre}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|افاده|çeviri1=ifâde}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اعانه|çeviri1=iˁâne}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|احاله|çeviri1=iḥâle}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اضافه|çeviri1=iẓᵈâfe}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اجازت|çeviri1=icâzet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ادامه|çeviri1=idâme}}
|}
Son ünlünün و (Vav) veya ی (Ye) olması durumunda ise son ünlü ء (Hemze)'ye dönüşür, ama Osmanlıcada nadiren yazılır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;wikitable&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|لغو|çeviri1=lağv}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|وفا|çeviri1=vefâ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عطیه|çeviri1=ˁatiye}}
|-
! span=&quot;wikitable&quot; | ˀifˁâl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|الغا|çeviri1=ilgâ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ایفا|çeviri1=îfâ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اعطا|çeviri1=iˁṭâ}}
|}

===Tefˁîl Vezni===
{{Osmanlıca/Vezin|تَفْعِیلْ}}

Tefˁîl vezni de, ˀifˁâl vezni gibi kelimeleri geçişli yapar. 
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|علم|çeviri1=ˁilm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|سكون|çeviri1=sükûn}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|سلام|çeviri1=selâm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|نظم|çeviri1=naẓm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|درس|çeviri1=ders}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عجله|çeviri1=ˁacele}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|شرف|çeviri1=şeref}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|كبر|çeviri1=kibr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|أمانت|çeviri1=ˀemânet}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Tefˁîl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|تعلیم|çeviri1=taˁlîm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تسكین|çeviri1=teskîn}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تسلیم|çeviri1=teslîm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تنظیم|çeviri1=tanẓîm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تدریس|çeviri1=tedrîs}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تعجیل|çeviri1=taˁcîl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تشریف|çeviri1=teşrîf}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تكبیر|çeviri1=tekbîr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تأمین|çeviri1=teˀmîn}}
|}
Ayrıca, bir şeyi bir şekilde kabul etmek, bulmak, görmek gibi anlamlar için de tefˁîl vezni kullanılır. Bir şeyin oluştuğu şeyi göstermek için de tefˁîl vezni kullanılır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|صدق|çeviri1=ṡıdḳ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|جهالت|çeviri1=cehâlet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حسن|çeviri1=ḥüsn}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|شكل|çeviri1=şekl}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Tefˁîl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|تصدیق|çeviri1=taṡdîḳ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تجهیل|çeviri1=techîl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تحسین|çeviri1=taḥsîn}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تشكیل|çeviri1=teşkîl}}
|}
Sayılar, tefˁîl veznine sokularak o sayıya bölmek, ayırmak anlamı elde edilebilir.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Sayı
| {{Osmanlıca/Örnekler|واحد|çeviri1=vâḥid}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ثلاثه|çeviri1=s̱elâs̱e}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|أربعه|çeviri1=s̱erbaˁa}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|خمسه|çeviri1=ḫamse}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Tefˁîl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|توحید|çeviri1=tevḥîd}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تثلیث|çeviri1=tes̱lîs̱}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تربیع|çeviri1=terbîˁ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تخمیس|çeviri1=taḫmîs}}
|}
Bazı özel dinî ifadeleri söylemek anlamında da tefˁîl vezni kullanılır.
{| class=&quot;box&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
| {{Osmanlıca/Örnekler|تكبیر|çeviri1=tekbîr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تهلیل|çeviri1=tehlîl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تحمید|çeviri1=taḥmîd}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تسبیح|çeviri1=tesbîḥ}}
|}
====Düzensizlikler====
Tefˁîl vezninde tek düzensizlik, son ünsüzün و (Vav) veya ی (Ye) olduğu durumlardadır. Bu durumlarda, Vav veya Ye'nin yerine bir ة (Yuvarlak Te) gelir.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|وصایت|çeviri1=veṡâyet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|خلا|çeviri1=ḫelâᵛ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اثنان|çeviri1=is̱nâʸn}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|أدا|çeviri1=ˀedâʸ}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Tefˁîl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|توصیه|çeviri1=tavṡiye}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تخلیه|çeviri1=taḫliye}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تثنیه|çeviri1=tes̱niye}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تأدیه|çeviri1=teˀdiye}}
|}
Az sayıda Vav veya Ye içermeyen kökler de düzensiz bir şekilde müennes olurlar.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|هلاك|çeviri1=helâk}}
| -
|-
! span=&quot;row&quot; | Tefˁîl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|تهلكه|çeviri1=tehlike}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تجربه|çeviri1=tecribe}}
|}

===Müfâˁale(t) vezni===
{{Osmanlıca/Vezin|مُفَاعَلَة}}

Bu vezin müşareket (işteşlik), yani bir eylemin iki veya daha fazla kişi arasında yapıldığını belirtmek için kullanılır. Bazen bir eylemin devamlı gerçekleştiğini göstermek için kullanılır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|زكر|çeviri1=zikr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حرب|çeviri1=ḥarb}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|خبر|çeviri1=ḫaber}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ترك|çeviri1=terk}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|نظر|çeviri1=naẓar}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|لزوم|çeviri1=lüzûm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|دوام|çeviri1=devâm}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Müfâˁale Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|مزاكره|çeviri1=müzâkere}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|محاربه|çeviri1=muḥârebe}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مخبره|çeviri1=muḫâbere}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|متاركه|çeviri1=mütâreke}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مناظره|çeviri1=münâẓara}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ملازمت|çeviri1=mülâzeme}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مداومت|çeviri1=müdâveme}}
|}
Bazen ise sülasi mücerret masdarlarla eş anlamlıdır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|خفظ|çeviri1=ḫıfẓ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|سفر|çeviri1=sefer}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|طلب|çeviri1=ṭaleb}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|شهادت|çeviri1=şehâdet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|هجرت|çeviri1=hicret}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Müfâˁale Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|مخافزه|çeviri1=muḫâfaẓa}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مسافرت|çeviri1=müsâferet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مطالبه|çeviri1=muṭâlebe}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مشاهده|çeviri1=müşâhede}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مهجرت|çeviri1=mühâceret}}
|}
Bazen de işteşlik dışında başka anlamları ifade etmek için de kullanılır. Bu şekilde hem geçişli, hem de geçişsiz olabilir.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|عمل|çeviri1=ˁamel}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عونه|çeviri1=ˁavene}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عین|çeviri1=ˁayn}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|بلوغ|çeviri1=bülûğ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|نسبت|çeviri1=nisbet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|طبق|çeviri1=ṭabaḳ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حساب|çeviri1=ḥesâb}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Müfâˁale Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|معامله|çeviri1=muˁâmele}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|معاونت|çeviri1=muˁâvenet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|معاینه|çeviri1=muˁâyene}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مبالغه|çeviri1=mübâlağa}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مناسبت|çeviri1=münâsebet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مطابقت|çeviri1=muṭâbaḳat}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|محاسبه|çeviri1=muḥâsebe}}
|}
====Düzensizlikler====
Son harfin و (Vav) veya ی (Ye) olması durumunda ا (elif)'e dönüşür.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|جزا|çeviri1=cezâʸ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|كفایت|çeviri1=kifâyet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|سویه|çeviri1=seviye}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Müfâˁale Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|مجازات|çeviri1=mücâzât}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مكافات|çeviri1=mükâfât}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مساوات|çeviri1=müsâvât}}
|}
Son iki ünsüzün aynı olması durumunda aralarındaki ünlü düşer.
''Örnek eklenecektir''

===Tefeˁˁul Vezni===
{{Osmanlıca/Vezin|تَفَعُّلْ}}

Bu vezin, tefˁîl veznindeki masdarları dönüşlü yapar.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|علم|çeviri1=ˁilm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|بلوغ|çeviri1=bülûğ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|سلام|çeviri1=selâm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|شكل|çeviri1=şekl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|قدم|çeviri1=ḳıdem}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عین|çeviri1=ˁayn}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|شرف|çeviri1=şeref}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|كبر|çeviri1=kibr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|أثر|çeviri1=ˀes̱er}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Tefˁîl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|تعلیم|çeviri1=taˁlîm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تبلیغ|çeviri1=teblîğ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تسلیم|çeviri1=teslîm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تشكیل|çeviri1=teşkîl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تقدیم|çeviri1=taḳdîm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تعیین|çeviri1=taˁyîn}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تشریف|çeviri1=teşrîf}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تكبیر|çeviri1=tekbîr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تأثیر|çeviri1=teˀs̱îr}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Tefeˁˁul Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|تعلم|çeviri1=taˁallüm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تبلغ|çeviri1=tebellüğ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تسلم|çeviri1=tesellüm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تشكل|çeviri1=teşekkül}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تقدم|çeviri1=taḳaddüm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تعین|çeviri1=taˁayyün}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تشرف|çeviri1=teşerrüf}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تكبر|çeviri1=tekebbür}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تأثر|çeviri1=teˀes̱s̱ür}}
|}
Ancak bu vezinde var olan her masdarın tefˁîl vezni Türkçede kullanılmaz.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|شكر|çeviri1=şükr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حال|çeviri1=ḥâᵛl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|خیال|çeviri1=ḫayâl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حمل|çeviri1=ḥaml}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Tefeˁˁul Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|تشكر|çeviri1=teşekkür}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تحول|çeviri1=taḥavvül}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تخیل|çeviri1=taḫayyül}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تحمل|çeviri1=taḥammül}}
|}
====Düzensizlikler====
Son ünsüzün و (Vav) veya ی (Ye) olması durumunda yerine ye gelir, bir önceki ünsüzün harekesi de Esre'ye çevrilir.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|منی|çeviri1=menîʸ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|جلا|çeviri1=cilâᵛ}}
|-
! span=&quot;row&quot; | &lt;nowiki&gt;Tefeˁˁul Vezni&lt;/nowiki&gt;
| {{Osmanlıca/Örnekler|تمنی|çeviri1=temennî}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تجلی|çeviri1=tecellî}}
|}

===Tefâˁul Vezni===
{{Osmanlıca/Vezin|تَفَاعُلْ}}

Bu vezin müfâˁale veznindeki masdarları dönüşlü, sülasi mücerret masdarları da işteş yapar. Bazen isimler bu vezne sokulup Türkçedeki -laşma/-leşme eki gibi fiilleştirilir. Bazen de fiilin samimi olmadığını veya yapmacık olduğu anlamı katar.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|جهالت|çeviri1=cehâlet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|غفلت|çeviri1=gaflet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|بارز|çeviri1=bâriz}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|وضع|çeviri1=vaẓᵈˁ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|قبول|çeviri1=ḳabûl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عمل|çeviri1=ˁamel}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عونه|çeviri1=ˁavene}}
| -
| {{Osmanlıca/Örnekler|نسبت|çeviri1=nisbet}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Müfâˁale Vezni
| -
| -
| -
| -
| -
| {{Osmanlıca/Örnekler|معامله|çeviri1=muˁâmele}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|معاونت|çeviri1=muˁâvenet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|موافقت|çeviri1=muvâfaḳat}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مناسبت|çeviri1=münâsebet}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Tefâˁul Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|تجاهل|çeviri1=tecâhül}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تغافل|çeviri1=tegâfül}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تبارز|çeviri1=tebârüz}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تواضع|çeviri1=tevâẓᵈuˁ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تقابل|çeviri1=teḳâbül}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تعامل|çeviri1=teˁâmül}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تعاون|çeviri1=teˁâvün}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|توافق|çeviri1=tevâfuḳ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تناسب|çeviri1=tenâsüb}}
|}
====Düzensizlikler====
&lt;nowiki&gt;Tefeˁˁul&lt;/nowiki&gt; vezni ile aynı şekilde, son ünsüzün و (Vav) veya ی (Ye) olması durumunda Vav ise Ye'ye çevrilir, ve sondan ikinci ünsüzün harekesi Esre yapılır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|دوا|çeviri1=devâʸ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عالی|çeviri1=ˁalîʸ}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Tefâˁul Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|تداوی|çeviri1=tedâvî}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تعالی|çeviri1=teˁâlî}}
|}

===ˀiftiˁâl Vezni===
{{Osmanlıca/Vezin|إِفْتِعَالْ}}

ˀiftiˁâl vezni, çoğunluka dönüşlü masdarlar yapmak için kullanılır. Bazen beklenmedik anlamlara da sebep olabilir, bazen de sülasi mücerret masdarlarla da eş anlamlı olabilir. Çok sık kullanılan bir vezindir.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|رجوع|çeviri1=rücûˁ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|لزوم|çeviri1=lüzûm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|نقل|çeviri1=naḳl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|قدرت|çeviri1=ḳudret}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|نظم|çeviri1=naẓm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|جمع|çeviri1=cemˁ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|خصوص|çeviri1=ḫuṡûṡ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حساب|çeviri1=ḥesâb}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مشغله|çeviri1=meşgale}}
|-
! span=&quot;row&quot; | ˀiftiˁâl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|ارتجاع|çeviri1=irticâˁ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|التزام|çeviri1=iltizâm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|انتقال|çeviri1=intiḳâl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اقتدار|çeviri1=iḳtidâr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|انتظام|çeviri1=intiẓâm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اجتماع|çeviri1=ictimâˁ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اختصاص|çeviri1=iḫtiṡâṡ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|احتساب|çeviri1=meşgale}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اشتغال|çeviri1=iştigâl}}
|}
====Düzensizlikler====
Eklenen ت (Te) harfi, ilk ünsüze göre değişime uğrar.
* İlk ünsüzün ص (Sad), ض (Dad) veya ط (Tı) olması durumunda, ت (Te) yerine ط (Tı) harfi ilave edilir.
* İlk ünsüzün ز (Ze) veya د (Dal) olması durumunda, ت (Te) yerine د (Dal) harfi ilave edilir.
* İlk ünsüz و (Vav) ise düşer, onun yerine ت (Te)'nin üstüne şedde gelir.
* İlk ünsüz ء (Hemze) ise ی (Ye)'ye dönüşür.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|ضرب|çeviri1=ḍarb}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|صلح|çeviri1=ṡulḥ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|طرد|çeviri1=ṭard}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|زحمت|çeviri1=zaḥmet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|دعوت|çeviri1=daˁvet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|وحدت|çeviri1=vaḥdet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ألفت|çeviri1=ˀülfet}}
|-
! span=&quot;row&quot; | ˀiftiˁâl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|اضطراب|çeviri1=ıẓᵈṭırâb}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اصطلاح|çeviri1=ıṡṭılâḥ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اطّراد|çeviri1=ıṭṭırâd}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ازدحام|çeviri1=izdiḥâm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ادّعا|çeviri1=iddiˁâᵛ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اتّحاد|çeviri1=ittiḥâd}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ایتلاف|çeviri1=îtilâf}}
|}
İkinci ünsüzün و (Vav) olması durumunda ی (Ye)'ye dönüşür. Ancak kökte başka bir düzensizlik daha varsa bu gerçekleşmez.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|عودت|çeviri1=ˁavdet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|شوق|çeviri1=şevḳ}}
|-
! span=&quot;row&quot; | ˀiftiˁâl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|اعتیاد|çeviri1=iˁtiyâd}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اشتیاق|çeviri1=iştiyâḳ}}
|}
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|سویه|çeviri1=seviye}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|زوج|çeviri1=zevc}}
|-
! span=&quot;row&quot; | ˀiftiˁâl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|استوا|çeviri1=istivâʸ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ازدواج|çeviri1=izdivâc}}
|}
Üçüncü ünlü و (Vav) veya ی (Ye) ise ء (Hemze)'ye dönüşür, bu da Osmanlıcada çoğu zaman yazılmaz.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|بلا|çeviri1=belâʸ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عنایت|çeviri1=ˁinâyet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|نحایت|çeviri1=niḥâyet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|كفایت|çeviri1=kifâyet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|دعوت|çeviri1=daˁvet}}
|-
! span=&quot;row&quot; | ˀiftiˁâl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|ابتلا|çeviri1=ibtilâ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اعتنا|çeviri1=iˁtinâ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|انتحا|çeviri1=intiḥâ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اكتفا|çeviri1=iktifâ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ادّعا|çeviri1=iddiˁâ}}
|}

===ˀinfiˁâl Vezni===
{{Osmanlıca/Vezin|إِنْفِعَالْ}}

Bu vezin pasif, kendiliğinden olan ve geçişsiz masdarlar yapmak için kullanılır. 
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|فعل|çeviri1=fiˁl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|كشف|çeviri1=keşf}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حلّ|çeviri1=ḥall}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حصر|çeviri1=ḥaṡr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|قلب|çeviri1=ḳalb}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|طبع|çeviri1=ṭabˁ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|طبق|çeviri1=ṭabaḳ}}
|-
! span=&quot;row&quot; | ˀinfiˁâl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|انفعال|çeviri1=infiˁâl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|انكشاف|çeviri1=inkişâf}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|انحلال|çeviri1=inḥilâl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|انحصار|çeviri1=inḥiṡâr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|انقلاب|çeviri1=inḳılâb}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|انطباع|çeviri1=inṭibaˁ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|انطباق|çeviri1=inṭibâḳ}}
|}
====Düzensizlikler====
İkinci ünsüzün و (Vav) olması durumunda ی (Ye)'ye dönüşür. Kökte başka bir düzensizlik varsa bu gerçekleşmez.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|سوق|çeviri1=sevḳ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|زاویه|çeviri1=zâviye}}
|-
! span=&quot;row&quot; | ˀinfiˁâl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|انسیاق|çeviri1=insiyâḳ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|انزوا|çeviri1=inzivâʸ}}
|}
Son ünsüzün و (Vav) veya ی (Ye) olması durumunda son ünsüz ء (Hemze)'ye dönüşür, bu da Osmanlıcada çoğu zaman yazılmaz.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|زاویه|çeviri1=zâviye}}
|-
! span=&quot;row&quot; | ˀinfiâl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|انزوا|çeviri1=inzivâ}}
|}

===ˀistifˁâl Vezni===
{{Osmanlıca/Vezin|إِسْتِفْعَالْ}}

Bir eylemi yapmayı istemek, veya arzulamak anlamı katar. Bazen de bir masdara &quot;olduğu gibi kabul etmek&quot; anlamı katar.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|ثقلت|çeviri1=s̱ıḳlet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|لزوم|çeviri1=lüzûm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|خروج|çeviri1=ḫurûc}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حكم|çeviri1=ḥükm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عمل|çeviri1=ˁamel}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حسن|çeviri1=ḥüsn}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|خفیف|çeviri1=ḫafîf}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|كشف|çeviri1=keşf}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|خبر|çeviri1=ḫaber}}
|-
! span=&quot;row&quot; | ˀistifˁâl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|استثقال|çeviri1=istis̱ḳâl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استلزام|çeviri1=istilzâm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استخراج|çeviri1=istiḫrâc}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استحكام|çeviri1=istiḥkâm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استعمال|çeviri1=istiˁmâl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استحسان|çeviri1=istiḥsân}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استخفاف|çeviri1=istiḫfâf}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استكشاف|çeviri1=istikşâf}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استخبار|çeviri1=istiḫbâr}}
|}
====Düzensizlikler====
Bu veznin düzensizlikleri, ˀifˁâl vezninin düzensizlikleriyle aynıdır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|وضوح|çeviri1=vuẓᵈûḥ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ولایت|çeviri1=velâyet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اذن|çeviri1=ˀiẕn}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|راحت|çeviri1=râᵛḥat}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|فائده|çeviri1=fâˀide}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حال|çeviri1=ḥâᵛl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عفو|çeviri1=ˁafv}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|منی|çeviri1=menîʸ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|غنا|çeviri1=gınâʸ}}
|-
! span=&quot;row&quot; | ˀistifˁâl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|استیضاح|çeviri1=istîẓᵈâḥ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استیلا|çeviri1=istîlâ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استیذان|çeviri1=istîẕân}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استراحت|çeviri1=istirâḥat}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استفاده|çeviri1=istifâde}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استحاله|çeviri1=istiḥâle}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استعفا|çeviri1=istiˁfâ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استمنا|çeviri1=istimnâ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استغنا|çeviri1=istiğnâ}}
|}

==Mecul Masdarlar==
Sonuna یة (-iye(t)) eki gelerek elde edilen masdarlara '''mecul''' masdarlar denir. 
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:1.5em;&quot;|
! span=&quot;row&quot; | Yalın
| مشغول
| جاهل
| مدنی 
| اسلام
| انسان
|-
! span=&quot;row&quot; | Mecul&lt;br/&gt;Masdar
| مشغولیت
| جاهلیت
| مدنیت
| اسلامیت
| انسانیت
|}
&lt;br/&gt;
{{Osmanlıca/İçindekiler}}</text>
      <sha1>b76v8dw9xo4o7fjz1xsq1j8ncijohnj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>53613</id>
      <parentid>53612</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T15:07:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sinus46</username>
        <id>17965</id>
      </contributor>
      <comment>/* Mecul Masdarlar */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="35289" xml:space="preserve">Arapça fiiller, Osmanlıca'ya doğrudan geçmez. &quot;Masdar&quot; denilen isimleşmiş hâlleri geçer. Masdarlar, şekillerine göre 4'e ayrılırlar:
* Sülasi Mücerred Masdarlar
* Mimli Masdarlar
* Mezidün Fih Masdarlar
* Mecul Masdarlar

Bu makalede bu masdarları inceleyeceğiz
==Sülasi Mücerred Masdarlar==
Sülasi köklerin başlarına bir harf eklemeden elde edilen masdarlara '''sülasi mücerred''' masdarlar denir. Bu masdarlar, fiillerin en temel anlamını taşırlar. Bu tür masdarların 30'a yakın vezni vardır, bunların en sık kullanılanları aşağıdadır:
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;width: 70%;&quot; |
! span=&quot;col&quot; | Vezin
! span=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
! span=&quot;col&quot; style=&quot;width: 90%;&quot;| Örnekler
|-
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | فَعْلْ
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | faˁl
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | {{Osmanlıca/Örnekler|أمر|ترك|ذوق|فرق|حرب|حرف|ردّ|ضمّ|فنّ|نبض|وصف|çeviri1=ˀemr|çeviri2=terk|çeviri3=ẕevḳ|çeviri4=farḳ|çeviri5=ḥarb|çeviri6=ḥarf|çeviri7=redd|çeviri8=ẓᵈamm|çeviri9=fenn|çeviri10=nabẓᵈ|çeviri11=vaṡf}} 
|-
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | فِعْلْ
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | fiˁl
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | {{Osmanlıca/Örnekler|فعل|علم|زكر|جسم|فكر|طبّ|اذن|عرق|شعر|çeviri1=fiˁl|çeviri2=ˁilm|çeviri3=zikr|çeviri4=cism|çeviri5=fikr|çeviri6=ṭıbb|çeviri7=ˀiẕn|çeviri8=ˁırḳ|çeviri9=şiˁr}}
|-
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | فُعْلْ
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | fuˁl
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | {{Osmanlıca/Örnekler|حكم|ظلم|عمر|فحش|شكر|لطف|جرم|çeviri1=ḥükm|çeviri2=ẓulm|çeviri3=ˁömr|çeviri4=fuḥş|çeviri5=şükr|çeviri6=lüṭf|çeviri7=cürm}}
|-
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | فَعَلْ
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | faˁal
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | {{Osmanlıca/Örnekler|شفق|شرف|وطن|خبر|غضب|نظر|هدف|أبد|ضرر|çeviri1=şafaḳ|çeviri2=şeref|çeviri3=vaṭan|çeviri4=ḫaber|çeviri5=gaẓᵈab|çeviri6=naẓar|çeviri7=hedef|çeviri8=ˀebed|çeviri9=ẓᵈarar}}
|-
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | فَعَالْ
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | faˁâl
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | {{Osmanlıca/Örnekler|دوام|زوال|خیال|سلام|أذان|جزا|كباب|çeviri1=devâm|çeviri2=zevâl|çeviri3=ḫayâl|çeviri4=selâm|çeviri5=ˀeẕân|çeviri6=cezâʸ|çeviri7=kebâb}}
|-
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | فُعُولْ
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | fuˁûl
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | {{Osmanlıca/Örnekler|سكون|وجود|هجوم|لزوم|غرور|حضور|دخول|خروج|çeviri1=sükûn|çeviri2=vücûd|çeviri3=hücûm|çeviri4=lüzûm|çeviri5=gurûr|çeviri6=ḥuẓᵈûr|çeviri7=duḫûl|çeviri8=ḫurûc}}
|-
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | فَعْلَة
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | faˁle(t)
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | {{Osmanlıca/Örnekler|ضربه|فضله|غفلت|رغبت|رحمت|نفرت|çeviri1=ḍarbe|çeviri2=faẓᵈla|çeviri3=gaflet|çeviri4=rağbet|çeviri5=raḥmet|çeviri6=nefret}}
|-
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | فِعْلَة
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | fiˁle(t)
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | {{Osmanlıca/Örnekler|ذلّت|دقّت|فقره|قسمت|شركت|ملّت|çeviri1=ẕillet|çeviri2=diḳḳat|çeviri3=fıḳra|çeviri4=ḳısmet|çeviri5=şirket|çeviri6=millet}}
|-
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | فُعْلَة
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | fuˁle(t)
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | {{Osmanlıca/Örnekler|نسخه|رتبه|شبهه|شهرت|çeviri1=nüsḫa|çeviri2=rütbe|çeviri3=şübhe|çeviri4=şöhret}}
|-
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | فَعَالَة
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | faˁâle(t)
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | {{Osmanlıca/Örnekler|جسارت|شهادت|كهانت|فراغت|وكالت|çeviri1=cesâret|çeviri2=şehâdet|çeviri3=kehânet|çeviri4=ferâgat|çeviri4=vekâlet}}
|-
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | فِعَالَة
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | fiˁâle(t)
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | {{Osmanlıca/Örnekler|شكایت|جنایت|سیاست|ضیافت|زیارت|çeviri1=şikâyᵛet|çeviri2=cinâyet|çeviri3=siyᵛâset|çeviri4=ẓᵈiyâfet|çeviri5=ziyᵛâret}}
|-
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | فُعُولَة
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | fuˁûle(t)
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | {{Osmanlıca/Örnekler|سكونت|حكومت|خشونت|رطوبت|çeviri1=sükûnet|çeviri2=ḥükûmet|çeviri3=ḫuşûnet|çeviri4=ruṭûbet}}
|-
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | فِعْلَان
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | fiˁlân
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | {{Osmanlıca/Örnekler|عصیان|عرفان|وجدان|رضوان|çeviri1=ˁiṡyân|çeviri2=ˁirfân|çeviri3=vicdân|çeviri4=rıḍvân}}
|-
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | فُعْلَان
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | fuˁlân
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | {{Osmanlıca/Örnekler|بحران|شكران|خسران|çeviri1=buḥrân|çeviri2=şükrân|çeviri3=ḫüsrân}}
|-
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | فَعَلَان
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | faˁalân
| style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; | {{Osmanlıca/Örnekler|هیجان|جریان|غلیان|çeviri1=heyecân|çeviri2=cereyân|çeviri3=galeyân}}
|}

Hangi fiilin hangi vezinde masdar oluşturacağı çoğunlukla ''semai''dir, yani belirli bir kurala bağlı değildir. Ancak, kesin bir şey söylemek mümkün olmasa da bazı kaideler mevcuttur.
#Faˁl veznindeki masdarlar genellikle geçişli (müteaddi) olur.
#*سوق (bir şeyi sevk etmek)
#*ضرب (bir şeyi darb etmek)
#*ترك (bir şeyi terk etmek)
#Fuˁûl, fuˁûle(t) ve faˁalân veznindeki masdarlar genellikle geçişsiz (lazım) olur.
#*وجود (bulunmak)
#*سكون (sessiz olmak)
#*دخول (girmek)
#*خروج (çıkmak)
#*رتوبت (yaş olmak)
#*جریان (akmak)
#*طیران (uçmak)
#Kötü şeylerden bahsetmek için fuˁl vezni kullanılır.
#*ظلم
#*فحش
#*جرم
#Faˁle(t) vezni, bir eylemin 1 kere yapıldığını belirtmek için kullanılabilir.
#*ضربه → ضرب
#*جلسه → جلوس
#Renkler genellikle fuˁle(t) vezninde olur.
#*حمرت (kırmızılık)
#*سمرت (esmerlik)
#*صفرت (sarılık)
#Hastalıklardan bahsetmek için sık sık faˁal vezni kullanılır.
#*تعب (yorgunluk)
#*وجع (ağrı)
#*عرج (topallık)
#*عمل (ishal)
#Fiˁâle(t) ve faˁâle(t) vezni sık sık sanat, makam veya meslek belirtmek için kullanılır.
#*تجارت
#*ریاست
#*خطابت
#*ولایت
#*نظارت
#Akrabalık bildirmek için fuˁûle(t) vezni kullanılır.
#*أبوّت (babalık)
#*أمومت (annelik)
#*عمومت (amcalık)
#*أخوّت (kardeşlik)
#Faˁalân vezni çoğunlukla hareket, ıztırap veya değişim bildirir.
#*طیران (uçmak)
#*جریان (akmak)
#*غلیان (kaynamak)

==Mimli Masdarlar==
Başına م (mim) harfi eklenerek yapılan masdarlara '''mimli masdarlar''' denir. Bunların en sık kullanılan 4 vezni vardır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;width: 50%; font-size: 1.5em;&quot; |
!span=&quot;col&quot; | Vezin
!span=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
!span=&quot;col&quot; style=&quot;width: 90%;&quot; | Örnekler
|-
| مَفْعَلْ
| mefˁal
| {{Osmanlıca/Örnekler|مقسد|مسلك|مبلغ|مذهب|مصرف|çeviri1=maḳsad|çeviri2=meslek|çeviri3=meblağ|çeviri4=meẕheb|çeviri5=maṡraf}} 
|-
| مَفْعَلَة
| mefˁale(t)
| {{Osmanlıca/Örnekler|مشغله|مسأله|مشورت|çeviri1=meşgale|çeviri2=mesˀele|çeviri3=meşveret}}  
|-
| مَفْعِلْ
| mefˁil
| {{Osmanlıca/Örnekler|منطق|مولد|çeviri1=mevlid|çeviri2=manṭıḳ}}   
|-
| مَفْعِلَة
| mefˁile(t)
| {{Osmanlıca/Örnekler|مغفرت|معرفت|معذرت|çeviri1=mağfiret|çeviri2=maˁrifet|çeviri3=maˁẕiret}}  
|}
İlerleyen makalelerde görüleceği gibi bu vezinler ayrıca ism-i zaman ve mekân da yapmaktadır.

Muzâaf (son iki ünsüzü aynı) köklerde tekrarlanan harfler birleşir; محلّ (mahall), محبّت (mahabbet) örneklerindeki gibi.

Mefˁil ve mefˁile(t) vezni çoğu zaman misâl (ilk ünsüzü vav olan) kökler tarafından kullanılır. Ecvef (ortadaki ünsüzü vav veya ye olan) köklerde ortadaki ünsüz düşer, onun yerine ikinci hecedeki ünsüz uzatılır; مجاز (mecâz, جواز kökünden), مسافه (mesâfe, س و ف kökünden), معیشت (maˁîşet, ع ی ش kökünden) örneklerindeki gibi.

==Mezidün Fih Masdarlar==
Mezidün Fih masdarlar, yukarıda anlatılan masdarlardan farkı olmak üzere fiilin anlamında önemli bir değişikliğe sebep olurlar. Türkçede 4 çatı vardır; edilgen, ettirgen, dönüşlü ve işteş. Arapçada bu çatılar, Mezidün Fih masdarlar yoluyla elde edilir.
* '''Müteaddi''' yani geçişli masdarlar, bir nesneye sahiptirler.
* '''Lazım''' yani geçişsiz masdarlar, nesnesizdirler.
* '''Mutavaat''' yani dönüşlülük ise nesnenin özneyle aynı olduğu anlamına gelir. Müteaddi masdarlardan türer.
* '''Müşareket''' yani işteşlik ise, özne ve nesnenin bir işi karşılıklı yaptığı anlamına gelir.
Bu vezinler, aşağıda verilmiştir.
===ˀifˁâl vezni===
{{Osmanlıca/Vezin|إِفْعَالْ}}
ˀifˁâl vezni, geçişsiz sülasi mücerred masdarları geçişli yapar. Geçişli masdarları ise bir derece daha geçişli yapar. Bazen, geçişli sülasi mücerred masdarlarla aynı anlama sahip olabilir.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|دخول|çeviri1=duḫûl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|صرف|çeviri1=ṡarf}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|خروج|çeviri1=ḫurûc}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|سكون|çeviri1=sükûn}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مشغله|çeviri1=meşgale}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|سلام|çeviri1=selâm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|خبر|çeviri1=ḫaber}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|جمع|çeviri1=cemˁ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|بلوغ|çeviri1=bülûğ}}
|-
! span=&quot;row&quot; | ˀifˁâl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|ادخال|çeviri1=idḫâl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اصراف|çeviri1=iṡrâf}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اخراج|çeviri1=iḫrâc}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اسكان|çeviri1=iskân}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اشغال|çeviri1=işgâl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اسلام|çeviri1=islâm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اخبار|çeviri1=iḫbâr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اجماع|çeviri1=icmâˁ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ابلاغ|çeviri1=iblâğ}}
|}
====Düzensizlikler====
İlk ünsüz و (Vav) veya ء (Hemze) ise ilk ünsüz ی (Ye)'ye dönüşür.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|وجود|çeviri1=vücûd}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|أمانت|çeviri1=ˀemânet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|وضوح|çeviri1=vuẓᵈûḥ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|وجیبه|çeviri1=vecîbe}}
|-
! span=&quot;wikitable&quot; | ˀifˁâl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|ایجاد|çeviri1=îcâd}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ایمان|çeviri1=îmân}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ایضاح|çeviri1=îẓᵈâḥ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ایجاب|çeviri1=îcâb}}
|}
İkinci ünsüzün و (Vav) veya ی (Ye) olması durumunda, ikinci ünsüz düşer ve sona -ة eki eklenerek kelime müennes yapılır. 
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|زوال|çeviri1=zevâl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|دور|çeviri1=devr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|فائده|çeviri1=fâˀide}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عونه|çeviri1=ˁavene}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حال|çeviri1=ḥâᵛl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ضیافت|çeviri1=ẓᵈiyâfet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|جواز|çeviri1=cevâz}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|دوام|çeviri1=devâm}}
|-
! span=&quot;wikitable&quot; | ˀifˁâl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|ازاله|çeviri1=izâle}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اداره|çeviri1=idâre}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|افاده|çeviri1=ifâde}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اعانه|çeviri1=iˁâne}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|احاله|çeviri1=iḥâle}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اضافه|çeviri1=iẓᵈâfe}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اجازت|çeviri1=icâzet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ادامه|çeviri1=idâme}}
|}
Son ünlünün و (Vav) veya ی (Ye) olması durumunda ise son ünlü ء (Hemze)'ye dönüşür, ama Osmanlıcada nadiren yazılır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;wikitable&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|لغو|çeviri1=lağv}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|وفا|çeviri1=vefâ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عطیه|çeviri1=ˁatiye}}
|-
! span=&quot;wikitable&quot; | ˀifˁâl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|الغا|çeviri1=ilgâ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ایفا|çeviri1=îfâ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اعطا|çeviri1=iˁṭâ}}
|}

===Tefˁîl Vezni===
{{Osmanlıca/Vezin|تَفْعِیلْ}}

Tefˁîl vezni de, ˀifˁâl vezni gibi kelimeleri geçişli yapar. 
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|علم|çeviri1=ˁilm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|سكون|çeviri1=sükûn}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|سلام|çeviri1=selâm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|نظم|çeviri1=naẓm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|درس|çeviri1=ders}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عجله|çeviri1=ˁacele}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|شرف|çeviri1=şeref}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|كبر|çeviri1=kibr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|أمانت|çeviri1=ˀemânet}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Tefˁîl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|تعلیم|çeviri1=taˁlîm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تسكین|çeviri1=teskîn}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تسلیم|çeviri1=teslîm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تنظیم|çeviri1=tanẓîm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تدریس|çeviri1=tedrîs}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تعجیل|çeviri1=taˁcîl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تشریف|çeviri1=teşrîf}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تكبیر|çeviri1=tekbîr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تأمین|çeviri1=teˀmîn}}
|}
Ayrıca, bir şeyi bir şekilde kabul etmek, bulmak, görmek gibi anlamlar için de tefˁîl vezni kullanılır. Bir şeyin oluştuğu şeyi göstermek için de tefˁîl vezni kullanılır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|صدق|çeviri1=ṡıdḳ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|جهالت|çeviri1=cehâlet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حسن|çeviri1=ḥüsn}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|شكل|çeviri1=şekl}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Tefˁîl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|تصدیق|çeviri1=taṡdîḳ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تجهیل|çeviri1=techîl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تحسین|çeviri1=taḥsîn}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تشكیل|çeviri1=teşkîl}}
|}
Sayılar, tefˁîl veznine sokularak o sayıya bölmek, ayırmak anlamı elde edilebilir.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Sayı
| {{Osmanlıca/Örnekler|واحد|çeviri1=vâḥid}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ثلاثه|çeviri1=s̱elâs̱e}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|أربعه|çeviri1=s̱erbaˁa}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|خمسه|çeviri1=ḫamse}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Tefˁîl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|توحید|çeviri1=tevḥîd}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تثلیث|çeviri1=tes̱lîs̱}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تربیع|çeviri1=terbîˁ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تخمیس|çeviri1=taḫmîs}}
|}
Bazı özel dinî ifadeleri söylemek anlamında da tefˁîl vezni kullanılır.
{| class=&quot;box&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
| {{Osmanlıca/Örnekler|تكبیر|çeviri1=tekbîr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تهلیل|çeviri1=tehlîl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تحمید|çeviri1=taḥmîd}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تسبیح|çeviri1=tesbîḥ}}
|}
====Düzensizlikler====
Tefˁîl vezninde tek düzensizlik, son ünsüzün و (Vav) veya ی (Ye) olduğu durumlardadır. Bu durumlarda, Vav veya Ye'nin yerine bir ة (Yuvarlak Te) gelir.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|وصایت|çeviri1=veṡâyet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|خلا|çeviri1=ḫelâᵛ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اثنان|çeviri1=is̱nâʸn}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|أدا|çeviri1=ˀedâʸ}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Tefˁîl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|توصیه|çeviri1=tavṡiye}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تخلیه|çeviri1=taḫliye}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تثنیه|çeviri1=tes̱niye}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تأدیه|çeviri1=teˀdiye}}
|}
Az sayıda Vav veya Ye içermeyen kökler de düzensiz bir şekilde müennes olurlar.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|هلاك|çeviri1=helâk}}
| -
|-
! span=&quot;row&quot; | Tefˁîl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|تهلكه|çeviri1=tehlike}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تجربه|çeviri1=tecribe}}
|}

===Müfâˁale(t) vezni===
{{Osmanlıca/Vezin|مُفَاعَلَة}}

Bu vezin müşareket (işteşlik), yani bir eylemin iki veya daha fazla kişi arasında yapıldığını belirtmek için kullanılır. Bazen bir eylemin devamlı gerçekleştiğini göstermek için kullanılır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|زكر|çeviri1=zikr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حرب|çeviri1=ḥarb}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|خبر|çeviri1=ḫaber}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ترك|çeviri1=terk}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|نظر|çeviri1=naẓar}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|لزوم|çeviri1=lüzûm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|دوام|çeviri1=devâm}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Müfâˁale Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|مزاكره|çeviri1=müzâkere}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|محاربه|çeviri1=muḥârebe}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مخبره|çeviri1=muḫâbere}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|متاركه|çeviri1=mütâreke}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مناظره|çeviri1=münâẓara}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ملازمت|çeviri1=mülâzeme}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مداومت|çeviri1=müdâveme}}
|}
Bazen ise sülasi mücerret masdarlarla eş anlamlıdır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|خفظ|çeviri1=ḫıfẓ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|سفر|çeviri1=sefer}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|طلب|çeviri1=ṭaleb}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|شهادت|çeviri1=şehâdet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|هجرت|çeviri1=hicret}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Müfâˁale Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|مخافزه|çeviri1=muḫâfaẓa}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مسافرت|çeviri1=müsâferet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مطالبه|çeviri1=muṭâlebe}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مشاهده|çeviri1=müşâhede}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مهجرت|çeviri1=mühâceret}}
|}
Bazen de işteşlik dışında başka anlamları ifade etmek için de kullanılır. Bu şekilde hem geçişli, hem de geçişsiz olabilir.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|عمل|çeviri1=ˁamel}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عونه|çeviri1=ˁavene}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عین|çeviri1=ˁayn}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|بلوغ|çeviri1=bülûğ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|نسبت|çeviri1=nisbet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|طبق|çeviri1=ṭabaḳ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حساب|çeviri1=ḥesâb}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Müfâˁale Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|معامله|çeviri1=muˁâmele}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|معاونت|çeviri1=muˁâvenet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|معاینه|çeviri1=muˁâyene}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مبالغه|çeviri1=mübâlağa}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مناسبت|çeviri1=münâsebet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مطابقت|çeviri1=muṭâbaḳat}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|محاسبه|çeviri1=muḥâsebe}}
|}
====Düzensizlikler====
Son harfin و (Vav) veya ی (Ye) olması durumunda ا (elif)'e dönüşür.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|جزا|çeviri1=cezâʸ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|كفایت|çeviri1=kifâyet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|سویه|çeviri1=seviye}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Müfâˁale Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|مجازات|çeviri1=mücâzât}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مكافات|çeviri1=mükâfât}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مساوات|çeviri1=müsâvât}}
|}
Son iki ünsüzün aynı olması durumunda aralarındaki ünlü düşer.
''Örnek eklenecektir''

===Tefeˁˁul Vezni===
{{Osmanlıca/Vezin|تَفَعُّلْ}}

Bu vezin, tefˁîl veznindeki masdarları dönüşlü yapar.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|علم|çeviri1=ˁilm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|بلوغ|çeviri1=bülûğ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|سلام|çeviri1=selâm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|شكل|çeviri1=şekl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|قدم|çeviri1=ḳıdem}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عین|çeviri1=ˁayn}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|شرف|çeviri1=şeref}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|كبر|çeviri1=kibr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|أثر|çeviri1=ˀes̱er}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Tefˁîl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|تعلیم|çeviri1=taˁlîm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تبلیغ|çeviri1=teblîğ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تسلیم|çeviri1=teslîm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تشكیل|çeviri1=teşkîl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تقدیم|çeviri1=taḳdîm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تعیین|çeviri1=taˁyîn}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تشریف|çeviri1=teşrîf}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تكبیر|çeviri1=tekbîr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تأثیر|çeviri1=teˀs̱îr}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Tefeˁˁul Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|تعلم|çeviri1=taˁallüm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تبلغ|çeviri1=tebellüğ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تسلم|çeviri1=tesellüm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تشكل|çeviri1=teşekkül}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تقدم|çeviri1=taḳaddüm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تعین|çeviri1=taˁayyün}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تشرف|çeviri1=teşerrüf}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تكبر|çeviri1=tekebbür}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تأثر|çeviri1=teˀes̱s̱ür}}
|}
Ancak bu vezinde var olan her masdarın tefˁîl vezni Türkçede kullanılmaz.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|شكر|çeviri1=şükr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حال|çeviri1=ḥâᵛl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|خیال|çeviri1=ḫayâl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حمل|çeviri1=ḥaml}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Tefeˁˁul Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|تشكر|çeviri1=teşekkür}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تحول|çeviri1=taḥavvül}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تخیل|çeviri1=taḫayyül}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تحمل|çeviri1=taḥammül}}
|}
====Düzensizlikler====
Son ünsüzün و (Vav) veya ی (Ye) olması durumunda yerine ye gelir, bir önceki ünsüzün harekesi de Esre'ye çevrilir.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|منی|çeviri1=menîʸ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|جلا|çeviri1=cilâᵛ}}
|-
! span=&quot;row&quot; | &lt;nowiki&gt;Tefeˁˁul Vezni&lt;/nowiki&gt;
| {{Osmanlıca/Örnekler|تمنی|çeviri1=temennî}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تجلی|çeviri1=tecellî}}
|}

===Tefâˁul Vezni===
{{Osmanlıca/Vezin|تَفَاعُلْ}}

Bu vezin müfâˁale veznindeki masdarları dönüşlü, sülasi mücerret masdarları da işteş yapar. Bazen isimler bu vezne sokulup Türkçedeki -laşma/-leşme eki gibi fiilleştirilir. Bazen de fiilin samimi olmadığını veya yapmacık olduğu anlamı katar.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|جهالت|çeviri1=cehâlet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|غفلت|çeviri1=gaflet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|بارز|çeviri1=bâriz}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|وضع|çeviri1=vaẓᵈˁ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|قبول|çeviri1=ḳabûl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عمل|çeviri1=ˁamel}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عونه|çeviri1=ˁavene}}
| -
| {{Osmanlıca/Örnekler|نسبت|çeviri1=nisbet}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Müfâˁale Vezni
| -
| -
| -
| -
| -
| {{Osmanlıca/Örnekler|معامله|çeviri1=muˁâmele}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|معاونت|çeviri1=muˁâvenet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|موافقت|çeviri1=muvâfaḳat}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مناسبت|çeviri1=münâsebet}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Tefâˁul Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|تجاهل|çeviri1=tecâhül}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تغافل|çeviri1=tegâfül}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تبارز|çeviri1=tebârüz}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تواضع|çeviri1=tevâẓᵈuˁ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تقابل|çeviri1=teḳâbül}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تعامل|çeviri1=teˁâmül}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تعاون|çeviri1=teˁâvün}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|توافق|çeviri1=tevâfuḳ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تناسب|çeviri1=tenâsüb}}
|}
====Düzensizlikler====
&lt;nowiki&gt;Tefeˁˁul&lt;/nowiki&gt; vezni ile aynı şekilde, son ünsüzün و (Vav) veya ی (Ye) olması durumunda Vav ise Ye'ye çevrilir, ve sondan ikinci ünsüzün harekesi Esre yapılır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|دوا|çeviri1=devâʸ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عالی|çeviri1=ˁalîʸ}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Tefâˁul Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|تداوی|çeviri1=tedâvî}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تعالی|çeviri1=teˁâlî}}
|}

===ˀiftiˁâl Vezni===
{{Osmanlıca/Vezin|إِفْتِعَالْ}}

ˀiftiˁâl vezni, çoğunluka dönüşlü masdarlar yapmak için kullanılır. Bazen beklenmedik anlamlara da sebep olabilir, bazen de sülasi mücerret masdarlarla da eş anlamlı olabilir. Çok sık kullanılan bir vezindir.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|رجوع|çeviri1=rücûˁ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|لزوم|çeviri1=lüzûm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|نقل|çeviri1=naḳl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|قدرت|çeviri1=ḳudret}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|نظم|çeviri1=naẓm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|جمع|çeviri1=cemˁ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|خصوص|çeviri1=ḫuṡûṡ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حساب|çeviri1=ḥesâb}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مشغله|çeviri1=meşgale}}
|-
! span=&quot;row&quot; | ˀiftiˁâl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|ارتجاع|çeviri1=irticâˁ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|التزام|çeviri1=iltizâm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|انتقال|çeviri1=intiḳâl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اقتدار|çeviri1=iḳtidâr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|انتظام|çeviri1=intiẓâm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اجتماع|çeviri1=ictimâˁ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اختصاص|çeviri1=iḫtiṡâṡ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|احتساب|çeviri1=meşgale}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اشتغال|çeviri1=iştigâl}}
|}
====Düzensizlikler====
Eklenen ت (Te) harfi, ilk ünsüze göre değişime uğrar.
* İlk ünsüzün ص (Sad), ض (Dad) veya ط (Tı) olması durumunda, ت (Te) yerine ط (Tı) harfi ilave edilir.
* İlk ünsüzün ز (Ze) veya د (Dal) olması durumunda, ت (Te) yerine د (Dal) harfi ilave edilir.
* İlk ünsüz و (Vav) ise düşer, onun yerine ت (Te)'nin üstüne şedde gelir.
* İlk ünsüz ء (Hemze) ise ی (Ye)'ye dönüşür.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|ضرب|çeviri1=ḍarb}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|صلح|çeviri1=ṡulḥ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|طرد|çeviri1=ṭard}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|زحمت|çeviri1=zaḥmet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|دعوت|çeviri1=daˁvet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|وحدت|çeviri1=vaḥdet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ألفت|çeviri1=ˀülfet}}
|-
! span=&quot;row&quot; | ˀiftiˁâl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|اضطراب|çeviri1=ıẓᵈṭırâb}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اصطلاح|çeviri1=ıṡṭılâḥ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اطّراد|çeviri1=ıṭṭırâd}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ازدحام|çeviri1=izdiḥâm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ادّعا|çeviri1=iddiˁâᵛ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اتّحاد|çeviri1=ittiḥâd}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ایتلاف|çeviri1=îtilâf}}
|}
İkinci ünsüzün و (Vav) olması durumunda ی (Ye)'ye dönüşür. Ancak kökte başka bir düzensizlik daha varsa bu gerçekleşmez.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|عودت|çeviri1=ˁavdet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|شوق|çeviri1=şevḳ}}
|-
! span=&quot;row&quot; | ˀiftiˁâl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|اعتیاد|çeviri1=iˁtiyâd}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اشتیاق|çeviri1=iştiyâḳ}}
|}
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|سویه|çeviri1=seviye}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|زوج|çeviri1=zevc}}
|-
! span=&quot;row&quot; | ˀiftiˁâl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|استوا|çeviri1=istivâʸ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ازدواج|çeviri1=izdivâc}}
|}
Üçüncü ünlü و (Vav) veya ی (Ye) ise ء (Hemze)'ye dönüşür, bu da Osmanlıcada çoğu zaman yazılmaz.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|بلا|çeviri1=belâʸ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عنایت|çeviri1=ˁinâyet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|نحایت|çeviri1=niḥâyet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|كفایت|çeviri1=kifâyet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|دعوت|çeviri1=daˁvet}}
|-
! span=&quot;row&quot; | ˀiftiˁâl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|ابتلا|çeviri1=ibtilâ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اعتنا|çeviri1=iˁtinâ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|انتحا|çeviri1=intiḥâ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اكتفا|çeviri1=iktifâ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ادّعا|çeviri1=iddiˁâ}}
|}

===ˀinfiˁâl Vezni===
{{Osmanlıca/Vezin|إِنْفِعَالْ}}

Bu vezin pasif, kendiliğinden olan ve geçişsiz masdarlar yapmak için kullanılır. 
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|فعل|çeviri1=fiˁl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|كشف|çeviri1=keşf}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حلّ|çeviri1=ḥall}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حصر|çeviri1=ḥaṡr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|قلب|çeviri1=ḳalb}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|طبع|çeviri1=ṭabˁ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|طبق|çeviri1=ṭabaḳ}}
|-
! span=&quot;row&quot; | ˀinfiˁâl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|انفعال|çeviri1=infiˁâl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|انكشاف|çeviri1=inkişâf}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|انحلال|çeviri1=inḥilâl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|انحصار|çeviri1=inḥiṡâr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|انقلاب|çeviri1=inḳılâb}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|انطباع|çeviri1=inṭibaˁ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|انطباق|çeviri1=inṭibâḳ}}
|}
====Düzensizlikler====
İkinci ünsüzün و (Vav) olması durumunda ی (Ye)'ye dönüşür. Kökte başka bir düzensizlik varsa bu gerçekleşmez.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|سوق|çeviri1=sevḳ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|زاویه|çeviri1=zâviye}}
|-
! span=&quot;row&quot; | ˀinfiˁâl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|انسیاق|çeviri1=insiyâḳ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|انزوا|çeviri1=inzivâʸ}}
|}
Son ünsüzün و (Vav) veya ی (Ye) olması durumunda son ünsüz ء (Hemze)'ye dönüşür, bu da Osmanlıcada çoğu zaman yazılmaz.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|زاویه|çeviri1=zâviye}}
|-
! span=&quot;row&quot; | ˀinfiâl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|انزوا|çeviri1=inzivâ}}
|}

===ˀistifˁâl Vezni===
{{Osmanlıca/Vezin|إِسْتِفْعَالْ}}

Bir eylemi yapmayı istemek, veya arzulamak anlamı katar. Bazen de bir masdara &quot;olduğu gibi kabul etmek&quot; anlamı katar.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|ثقلت|çeviri1=s̱ıḳlet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|لزوم|çeviri1=lüzûm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|خروج|çeviri1=ḫurûc}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حكم|çeviri1=ḥükm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عمل|çeviri1=ˁamel}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حسن|çeviri1=ḥüsn}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|خفیف|çeviri1=ḫafîf}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|كشف|çeviri1=keşf}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|خبر|çeviri1=ḫaber}}
|-
! span=&quot;row&quot; | ˀistifˁâl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|استثقال|çeviri1=istis̱ḳâl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استلزام|çeviri1=istilzâm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استخراج|çeviri1=istiḫrâc}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استحكام|çeviri1=istiḥkâm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استعمال|çeviri1=istiˁmâl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استحسان|çeviri1=istiḥsân}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استخفاف|çeviri1=istiḫfâf}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استكشاف|çeviri1=istikşâf}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استخبار|çeviri1=istiḫbâr}}
|}
====Düzensizlikler====
Bu veznin düzensizlikleri, ˀifˁâl vezninin düzensizlikleriyle aynıdır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | S. Mücerred
| {{Osmanlıca/Örnekler|وضوح|çeviri1=vuẓᵈûḥ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ولایت|çeviri1=velâyet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اذن|çeviri1=ˀiẕn}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|راحت|çeviri1=râᵛḥat}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|فائده|çeviri1=fâˀide}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حال|çeviri1=ḥâᵛl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عفو|çeviri1=ˁafv}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|منی|çeviri1=menîʸ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|غنا|çeviri1=gınâʸ}}
|-
! span=&quot;row&quot; | ˀistifˁâl Vezni
| {{Osmanlıca/Örnekler|استیضاح|çeviri1=istîẓᵈâḥ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استیلا|çeviri1=istîlâ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استیذان|çeviri1=istîẕân}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استراحت|çeviri1=istirâḥat}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استفاده|çeviri1=istifâde}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استحاله|çeviri1=istiḥâle}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استعفا|çeviri1=istiˁfâ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استمنا|çeviri1=istimnâ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استغنا|çeviri1=istiğnâ}}
|}

==Mecul Masdarlar==
İsimlerin sonuna یة (-iye(t)) eki gelerek elde edilen masdarlara '''mecul''' masdarlar denir. 
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:1.5em;&quot;|
! span=&quot;row&quot; | Yalın
| {{Osmanlıca/Örnekler|مشغول|çeviri1=meşgûl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|جاهل|çeviri1=câhil}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مدنی |çeviri1=medenî}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اسلام|çeviri1=islâm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|انسان|çeviri1=insân}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Mecul&lt;br/&gt;Masdar
| {{Osmanlıca/Örnekler|مشغولیت|çeviri1=meşgûliyet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|جاهلیت|çeviri1=câhiliyet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مدنیت|çeviri1=medeniyet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اسلامیت|çeviri1=islâmiyet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|انسانیت|çeviri1=insâniyet}}
|}
&lt;br/&gt;
{{Osmanlıca/İçindekiler}}</text>
      <sha1>k0bfqnvkyex9enkinejrehgncnyvk5i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Osmanlıca/İsm-i Fâil ve Mefûller</title>
    <ns>0</ns>
    <id>13122</id>
    <revision>
      <id>53624</id>
      <parentid>53575</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T18:06:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sinus46</username>
        <id>17965</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12337" xml:space="preserve">Bir fiili yapan özneyi belirten isimlere '''ism-i fâil''', bir fiilin nesnesi olan isimlere de '''ism-i mefûl''' deriz. Arapçada bu tür isimleri türetmek için gelişmiş bir sistem vardır, ve bu makalede bunu inceleyeceğiz.
==Basit Masdarların Fâili ve Mefûlü==
Masdarların en basit hâlinde onlarca vezni olduğunu öğrenmiştik. Ancak tüm basit masdarların ism-i fâil ve mefûl'ü aynı vezindedir.
===Fâˁil Vezni===
{{Osmanlıca/Vezin|فَاعِلْ}}

Oldukça sık kullanılan bir vezin olan fâˁil vezni, basit masdarların ism-i fâilini yapar.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Masdar
| {{Osmanlıca/Örnek|جهالت|çeviri1=cehâlet}}
| {{Osmanlıca/Örnek|أمر|çeviri1=ˀemr}}
| {{Osmanlıca/Örnek|كتابت|çeviri1=kitâbet}}
| {{Osmanlıca/Örnek|حكم|çeviri1=ḥükm}}
| {{Osmanlıca/Örnek|سكون|çeviri1=sükûn}}
| {{Osmanlıca/Örnek|عجز|çeviri1=ˁacz}}
| {{Osmanlıca/Örnek|كشف|çeviri1=keşf}}
| {{Osmanlıca/Örnek|قتل|çeviri1=ḳatl}}
| {{Osmanlıca/Örnek|علم|çeviri1=ˁilm}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Fâˁil
| {{Osmanlıca/Örnek|جاهل|çeviri1=câhil}}
| {{Osmanlıca/Örnek|آمر|çeviri1=ˀâmir}}
| {{Osmanlıca/Örnek|كاتب|çeviri1=kâtib}}
| {{Osmanlıca/Örnek|حاكم|çeviri1=ḥâkim}}
| {{Osmanlıca/Örnek|ساكن|çeviri1=sâkin}}
| {{Osmanlıca/Örnek|عاجز|çeviri1=ˁâciz}}
| {{Osmanlıca/Örnek|كاشف|çeviri1=kâşif}}
| {{Osmanlıca/Örnek|قاتل|çeviri1=ḳâtil}}
| {{Osmanlıca/Örnek|عالم|çeviri1=ˁâlim}}
|}
====Düzensizlikler====
İkinci ünsüz و (vav) veya ی (ye) ise ء (hemze)'ye dönüşür.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Masdar
| {{Osmanlıca/Örnek|دور|çeviri1=devr}}
| {{Osmanlıca/Örnek|دوام|çeviri1=devâm}}
| {{Osmanlıca/Örnek|جواز|çeviri1=cevâz}}
| {{Osmanlıca/Örnek|خیانت|çeviri1=ḫıyânet}}
| {{Osmanlıca/Örnek|عودت|çeviri1=ˁavdet}}
| {{Osmanlıca/Örnek|فیض|çeviri1=feyẓᵈ}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Fâˁil
| {{Osmanlıca/Örnek|دائر|çeviri1=dâˀir}}
| {{Osmanlıca/Örnek|دائم|çeviri1=dâˀim}}
| {{Osmanlıca/Örnek|جائز|çeviri1=câˀiz}}
| {{Osmanlıca/Örnek|خائن|çeviri1=ḫâˀin}}
| {{Osmanlıca/Örnek|عائد|çeviri1=ˁâˀid}}
| {{Osmanlıca/Örnek|فائض|çeviri1=fâˀiẓᵈ}}
|}
Son harf Vav ise Ye'ye dönüşür, uzun İ olarak okunur.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Masdar
| {{Osmanlıca/Örnek|جنایت|çeviri1=cinâyet}}
| {{Osmanlıca/Örnek|دها|çeviri1=dehâʸ}}
| {{Osmanlıca/Örnek|كفایت|çeviri1=kifâyet}}
| {{Osmanlıca/Örnek|ولایت|çeviri1=velâyet}}
| {{Osmanlıca/Örnek|رضا|çeviri1=rıẓᵈâᵛ}}
| {{Osmanlıca/Örnek|عصیان|çeviri1=ˁiṡyân}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Fâˁil
| {{Osmanlıca/Örnek|جانی|çeviri1=cânî}}
| {{Osmanlıca/Örnek|داهی|çeviri1=dâhî}}
| {{Osmanlıca/Örnek|كافی|çeviri1=kâfî}}
| {{Osmanlıca/Örnek|والی|çeviri1=vâlî}}
| {{Osmanlıca/Örnek|راضی|çeviri1=râẓᵈî}}
| {{Osmanlıca/Örnek|عاصی|çeviri1=ˁâṡî}}
|}
===Mefˁûl Vezni===
{{Osmanlıca/Vezin|مَفْعُولْ}}

Yine oldukça sık kullanılan bir vezin olup, basit masdarların ism-i mef'ûllerini yapar.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Masdar
| {{Osmanlıca/Örnek|جهالت|çeviri1=cehâlet}}
| {{Osmanlıca/Örnek|أمر|çeviri1=ˀemr}}
| {{Osmanlıca/Örnek|كتابت|çeviri1=kitâbet}}
| {{Osmanlıca/Örnek|حكم|çeviri1=ḥükm}}
| {{Osmanlıca/Örnek|سكون|çeviri1=sükûn}}
| {{Osmanlıca/Örnek|زكر|çeviri1=zikr}}
| {{Osmanlıca/Örnek|عقل|çeviri1=ˁaḳl}}
| {{Osmanlıca/Örnek|قتل|çeviri1=ḳatl}}
| {{Osmanlıca/Örnek|علم|çeviri1=ˁilm}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Mefˁûl
| {{Osmanlıca/Örnek|مجهول|çeviri1=mechûl}}
| {{Osmanlıca/Örnek|مأمور|çeviri1=meˀmûr}}
| {{Osmanlıca/Örnek|مكتوب|çeviri1=mektûb}}
| {{Osmanlıca/Örnek|محكوم|çeviri1=maḥkûm}}
| {{Osmanlıca/Örnek|مسكون|çeviri1=meskûn}}
| {{Osmanlıca/Örnek|مزكور|çeviri1=mezkûr}}
| {{Osmanlıca/Örnek|معقول|çeviri1=maˁḳûl}}
| {{Osmanlıca/Örnek|مقتول|çeviri1=maḳtûl}}
| {{Osmanlıca/Örnek|معلوم|çeviri1=maˁlûm}}
|}
====Düzensizlikler====
Son iki ünsüzden birisi و (vav) ise düşer. Son iki ünsüzden birisi ی (ye) ise yine Vav düşer, son hece uzun İ ile okunur.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Masdar
| {{Osmanlıca/Örnek|صیانت|çeviri1=ṡıyᵛânet}}
| {{Osmanlıca/Örnek|قول|çeviri1=ḳavl}}
| {{Osmanlıca/Örnek|سیلان|çeviri1=seyelân}}
| {{Osmanlıca/Örnek|سیر|çeviri1=seyr}}
| {{Osmanlıca/Örnek|رعایت|çeviri1=riˁâyet}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Mefˁûl
| {{Osmanlıca/Örnek|مصون|çeviri1=maṡûn}}
| {{Osmanlıca/Örnek|مقوله|çeviri1=maḳûle}}
| {{Osmanlıca/Örnek|مسیل|çeviri1=mesîl}}
| {{Osmanlıca/Örnek|مسیره|çeviri1=mesîre}}
| {{Osmanlıca/Örnek|مرعی|çeviri1=merˁî}}
|}

==Mezidün Fih Masdarların Fâilleri ve Mefûlleri==
Mezidün Fih Masdarların fâil ve mefûl isimleri çoğu zaman aynı yazılır, sadece telaffuzda ayrılır. Bu tür fâillerin ve mefûllerin hepsi mü- ön ekiyle başlar.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! colspan=&quot;2&quot; | Masdar
! colspan=&quot;2&quot; | İsm-i Fâil
! colspan=&quot;2&quot; | İsm-i Mefˁûl
|-
! A.
! L.
! A.
! L.
! A.
! L.
|-
| تَفْعِیلْ
| tefˁîl
| مُفَعِّلْ
| müfaˁˁil
| مُفَعَّلْ
| müfaˁˁal
|-
| مُفَاعَلَة
| müfâˁale(t)
| مُفَاعِلْ
| müfâˁil
| مُفَاعَلْ
| müfâˁal
|-
| إِفْعَالْ
| ˀifˁâl
| مُفْعِلْ
| müfˁil
| مُفْعَلْ
| müfˁal
|-
| تَفَعُّلْ
| tefeˁˁul
| مُتَفَعِّلْ
| mütefeˁˁil
| مُتَفَعَّلْ
| mütefeˁˁal
|-
| تَفَاعُلْ
| tefâˁul
| مُتَفَاعِلْ
| mütefâˁil
| مُتَفَاعَلْ
| mütefâˁal
|-
| إِنْفِعَالْ
| ˀinfiˁâl
| مُنْفَعِلْ
| münfaˁil
| مُنْفَعَلْ
| münfaˁal
|-
| إِفْتِعَالْ
| ˀiftiˁâl
| مُفْتَعِلْ
| müftaˁil
| مُفْتَعَلْ
| müftaˁal
|-
| إِسْتِفْعَالْ
| ˀistifˁâl
| مُسْتَفْعِلْ
| müstafˁil
| مُسْتَفْعَلْ
| müstefˁal
|}
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Masdar
| {{Osmanlıca/Örnek|تواضع|çeviri1=tevâẓᵈuˁ}}
| {{Osmanlıca/Örnek|معاونت|çeviri1=muˁâvenet}}
| {{Osmanlıca/Örnek|تألف|çeviri1=teˀlîf}}
| {{Osmanlıca/Örnek|افراط|çeviri1=ifrâṭ}}
| {{Osmanlıca/Örnek|تشكّر|çeviri1=teşekkür}}
| {{Osmanlıca/Örnek|التزام|çeviri1=iltizâm}}
| {{Osmanlıca/Örnek|انكسار|çeviri1=inkisâr}}
| {{Osmanlıca/Örnek|استحصال|çeviri1=istiḥṡâl}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Fâili
| {{Osmanlıca/Örnek|متواضع|çeviri1=mütevâẓᵈıˁ}}
| {{Osmanlıca/Örnek|معاون|çeviri1=muˁâvin}}
| {{Osmanlıca/Örnek|مؤلّف|çeviri1=müˀellif}}
| {{Osmanlıca/Örnek|مفرط|çeviri1=müfriṭ}}
| {{Osmanlıca/Örnek|متشكّر|çeviri1=müteşekkir}}
| {{Osmanlıca/Örnek|ملتزم|çeviri1=mültezim}}
| {{Osmanlıca/Örnek|منكسر|çeviri1=münkesir}}
| {{Osmanlıca/Örnek|مستحصل|çeviri1=müstaḥṡil}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Masdar
| {{Osmanlıca/Örnek|تأسیس|çeviri1=teˀsîs}}
| {{Osmanlıca/Örnek|اثبات|çeviri1=is̱bât}}
| {{Osmanlıca/Örnek|احترام|çeviri1=iḥtirâm}}
| {{Osmanlıca/Örnek|استحكام|çeviri1=istiḥkâm}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Mefûlü
| {{Osmanlıca/Örnek|مؤسّس|çeviri1=müˀesses}}
| {{Osmanlıca/Örnek|مثبت|çeviri1=müs̱bet}}
| {{Osmanlıca/Örnek|محترم|çeviri1=muḥterem}}
| {{Osmanlıca/Örnek|مستحكم|çeviri1=müstaḥkem}}
|}
===Düzensizlikler===
ˀiftiˁâl vezninde Te'ye olan değişiklikler, ism-i fâil ve mefûlünde de gözlemlenir. ˀifˁâl ve ˀistifˁâl vezinlerinde ilk ünsüzde olan düzensizlikler, ism-i fâil ve mefûlünde gözlemlenmez, ancak müfˁil ve müfˁal vezinlerinde oluşan -üv- silsilesi Türkçeye -û- olarak geçer.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Masdar
| {{Osmanlıca/Örnek|اضطراب|çeviri1=ıẓᵈṭırâb}}
| {{Osmanlıca/Örnek|ادّعا|çeviri1=iddiˁâᵛ}}
| {{Osmanlıca/Örnek|ایجاد|çeviri1=îcâd}}
| {{Osmanlıca/Örnek|ایمان|çeviri1=îmân}}
| {{Osmanlıca/Örnek|استیلا|çeviri1=istîlâʸ}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Fâili veya&lt;br/&gt;Mefûlü
| {{Osmanlıca/Örnek|مضطرب|çeviri1=muẓᵈṭarib}}
| {{Osmanlıca/Örnek|مدّعی|çeviri1=müddeˁîᵛ}}
| {{Osmanlıca/Örnek|موجد|çeviri1=mûcid}}
| {{Osmanlıca/Örnek|مؤمن|çeviri1=müˀmîn}}
| {{Osmanlıca/Örnek|مستولی|çeviri1=müstevlîʸ}}
|}

İkinci ünsüzün و (vav) olduğu durumlarda ˀiftiˁâl ve ˀinfiˁâl vezinlerinde ی (ye)'ye dönüştüğünü görmüştük. Bu masdarların ism-i fâil ve mefllerinde ise söz konusu ی (Ye), ا (Elif)'e dönüşür. Bu vezinlerin ism-i fâil ve mefûlleri aynıdır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Masdar
| {{Osmanlıca/Örnek|احتیاج|çeviri1=iḥtiyâc}}
| {{Osmanlıca/Örnek|اختیار|çeviri1=iḫtiyâr}}
| {{Osmanlıca/Örnek|اشتیاق|çeviri1=iştiyâḳ}}
| {{Osmanlıca/Örnek|اعتیاد|çeviri1=iˁtiyâd}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Fâili veya&lt;br/&gt;Mefûlü
| {{Osmanlıca/Örnek|محتاج|çeviri1=muḥtâc}}
| {{Osmanlıca/Örnek|مختار|çeviri1=muḫtâr}}
| {{Osmanlıca/Örnek|مشتاق|çeviri1=müştâḳ}}
| {{Osmanlıca/Örnek|معتاد|çeviri1=muˁtâd}}
|}

İkinci ünsüzün و (vav) veya ی (ye) olunca ˀifˁâl ve ˀistifˁâl babında -ة (-e(t)) eki geldiğini görmüştük. Bu masdarların ism-i fâil ve mefûllerinde ise و (vav) ve ی (ye) yine düşer, ancak son hecedeki ünlü uzatılır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Masdar
| {{Osmanlıca/Örnek|اداره|çeviri1=idâre}}
| {{Osmanlıca/Örnek|اعانه|çeviri1=iˁâne}}
| {{Osmanlıca/Örnek|اراده|çeviri1=irâde}}
| {{Osmanlıca/Örnek|استقامت|çeviri1=istiḳâmet}}
| {{Osmanlıca/Örnek|استشاره|çeviri1=istişâre}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Fâili veya&lt;br/&gt;Mefûlü
| {{Osmanlıca/Örnek|مدیر|çeviri1=müdîr}}
| {{Osmanlıca/Örnek|معین|çeviri1=muˁîn}}
| {{Osmanlıca/Örnek|مراد|çeviri1=murâd}}
| {{Osmanlıca/Örnek|مستقیم|çeviri1=müstaḳîm}}
| {{Osmanlıca/Örnek|مستشار|çeviri1=müsteşâr}}
|}

Son ünsüzün و (Vav) veya ی (Ye) olduğu durumlarda her babda Vav veya Ye düşer, ve sondaki ünlü uzatılır.

{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Masdar
| {{Osmanlıca/Örnek|تقویه|çeviri1=taḳviye}}
| {{Osmanlıca/Örnek|مساوات|çeviri1=müsâvât}}
| {{Osmanlıca/Örnek|الغاء|çeviri1=ilgâ}}
| {{Osmanlıca/Örnek|تمادی|çeviri1=temâdî}}
| {{Osmanlıca/Örnek|التجاء|çeviri1=ilticâ}}
| {{Osmanlıca/Örnek|انزواء|çeviri1=inzivâ}}
| {{Osmanlıca/Örnek|استعفاء|çeviri1=istiˁfâ}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Fâili veya&lt;br/&gt;Mefûlü
| {{Osmanlıca/Örnek|مقوّا|çeviri1=muḳavvâ}}
| {{Osmanlıca/Örnek|مساوی|çeviri1=müsâvî}}
| {{Osmanlıca/Örnek|ملغا|çeviri1=mülgâ}}
| {{Osmanlıca/Örnek|متمادی|çeviri1=mütemâdî}}
| {{Osmanlıca/Örnek|ملتجی|çeviri1=mültecî}}
| {{Osmanlıca/Örnek|منزوی|çeviri1=münzevî}}
| {{Osmanlıca/Örnek|مستعفی|çeviri1=müsteˁfî}}
|}

Son iki ünsüzün aynı olması durumunda müfâˁale, ˀifˁâl, tefâˁul, ˀinfiˁâl, ˀiftiˁâl ve ˀistifˁâl vezinlerinin ism-i fâil ve mefûllerinde ünsüz iki kere tekrarlanmaz, sondaki ünsüz şeddelenir.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Masdar
| {{Osmanlıca/Örnek|احقاق|çeviri1=iḥḳâḳ}}
| {{Osmanlıca/Örnek|ارتداد|çeviri1=irtidâd}}
| {{Osmanlıca/Örnek|استحقاق|çeviri1=istiḥḳâḳ}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Fâili veya&lt;br/&gt;Mefûlü
| {{Osmanlıca/Örnek|محقّ|çeviri1=muḥaḳḳ}}
| {{Osmanlıca/Örnek|مرتدّ|çeviri1=mürtedd}}
| {{Osmanlıca/Örnek|مستحقّ|çeviri1=müstaḥaḳḳ}}
|}
&lt;br/&gt;
{{Osmanlıca/İçindekiler}}</text>
      <sha1>6lpacvkco5en5i8v9fc5dfbh6pk8z7u</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>53637</id>
      <parentid>53624</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T22:03:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sinus46</username>
        <id>17965</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12529" xml:space="preserve">Bir fiili yapan özneyi belirten isimlere '''ism-i fâil''', bir fiilin nesnesi olan isimlere de '''ism-i mefûl''' deriz. Arapçada bu tür isimleri türetmek için gelişmiş bir sistem vardır, ve bu makalede bunu inceleyeceğiz.
==Basit Masdarların Fâili ve Mefûlü==
Masdarların en basit hâlinde onlarca vezni olduğunu öğrenmiştik. Ancak tüm basit masdarların ism-i fâil ve mefûl'ü aynı vezindedir.
===Fâˁil Vezni===
{{Osmanlıca/Vezin|فَاعِلْ}}

Oldukça sık kullanılan bir vezin olan fâˁil vezni, basit masdarların ism-i fâilini yapar.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Masdar
| {{Osmanlıca/Örnekler|جهالت|çeviri1=cehâlet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|أمر|çeviri1=ˀemr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|كتابت|çeviri1=kitâbet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حكم|çeviri1=ḥükm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|سكون|çeviri1=sükûn}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عجز|çeviri1=ˁacz}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|كشف|çeviri1=keşf}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|قتل|çeviri1=ḳatl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|علم|çeviri1=ˁilm}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Fâˁil
| {{Osmanlıca/Örnekler|جاهل|çeviri1=câhil}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|آمر|çeviri1=ˀâmir}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|كاتب|çeviri1=kâtib}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حاكم|çeviri1=ḥâkim}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ساكن|çeviri1=sâkin}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عاجز|çeviri1=ˁâciz}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|كاشف|çeviri1=kâşif}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|قاتل|çeviri1=ḳâtil}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عالم|çeviri1=ˁâlim}}
|}
====Düzensizlikler====
İkinci ünsüz و (vav) veya ی (ye) ise ء (hemze)'ye dönüşür.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Masdar
| {{Osmanlıca/Örnekler|دور|çeviri1=devr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|دوام|çeviri1=devâm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|جواز|çeviri1=cevâz}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|خیانت|çeviri1=ḫıyânet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عودت|çeviri1=ˁavdet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|فیض|çeviri1=feyẓᵈ}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Fâˁil
| {{Osmanlıca/Örnekler|دائر|çeviri1=dâˀir}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|دائم|çeviri1=dâˀim}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|جائز|çeviri1=câˀiz}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|خائن|çeviri1=ḫâˀin}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عائد|çeviri1=ˁâˀid}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|فائض|çeviri1=fâˀiẓᵈ}}
|}
Son harf Vav ise Ye'ye dönüşür, uzun İ olarak okunur.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Masdar
| {{Osmanlıca/Örnekler|جنایت|çeviri1=cinâyet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|دها|çeviri1=dehâʸ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|كفایت|çeviri1=kifâyet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ولایت|çeviri1=velâyet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|رضا|çeviri1=rıẓᵈâᵛ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عصیان|çeviri1=ˁiṡyân}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Fâˁil
| {{Osmanlıca/Örnek|جانی|çeviri1=cânî}}
| {{Osmanlıca/Örnek|داهی|çeviri1=dâhî}}
| {{Osmanlıca/Örnek|كافی|çeviri1=kâfî}}
| {{Osmanlıca/Örnek|والی|çeviri1=vâlî}}
| {{Osmanlıca/Örnek|راضی|çeviri1=râẓᵈî}}
| {{Osmanlıca/Örnek|عاصی|çeviri1=ˁâṡî}}
|}
===Mefˁûl Vezni===
{{Osmanlıca/Vezin|مَفْعُولْ}}

Yine oldukça sık kullanılan bir vezin olup, basit masdarların ism-i mef'ûllerini yapar.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Masdar
| {{Osmanlıca/Örnekler|جهالت|çeviri1=cehâlet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|أمر|çeviri1=ˀemr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|كتابت|çeviri1=kitâbet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حكم|çeviri1=ḥükm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|سكون|çeviri1=sükûn}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|زكر|çeviri1=zikr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عقل|çeviri1=ˁaḳl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|قتل|çeviri1=ḳatl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|علم|çeviri1=ˁilm}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Mefˁûl
| {{Osmanlıca/Örnekler|مجهول|çeviri1=mechûl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مأمور|çeviri1=meˀmûr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مكتوب|çeviri1=mektûb}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|محكوم|çeviri1=maḥkûm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مسكون|çeviri1=meskûn}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مزكور|çeviri1=mezkûr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|معقول|çeviri1=maˁḳûl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مقتول|çeviri1=maḳtûl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|معلوم|çeviri1=maˁlûm}}
|}
====Düzensizlikler====
Son iki ünsüzden birisi و (vav) ise düşer. Son iki ünsüzden birisi ی (ye) ise yine Vav düşer, son hece uzun İ ile okunur.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Masdar
| {{Osmanlıca/Örnekler|صیانت|çeviri1=ṡıyᵛânet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|قول|çeviri1=ḳavl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|سیلان|çeviri1=seyelân}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|سیر|çeviri1=seyr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|رعایت|çeviri1=riˁâyet}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Mefˁûl
| {{Osmanlıca/Örnekler|مصون|çeviri1=maṡûn}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مقوله|çeviri1=maḳûle}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مسیل|çeviri1=mesîl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مسیره|çeviri1=mesîre}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مرعی|çeviri1=merˁî}}
|}

==Mezidün Fih Masdarların Fâilleri ve Mefûlleri==
Mezidün Fih Masdarların fâil ve mefûl isimleri çoğu zaman aynı yazılır, sadece telaffuzda ayrılır. Bu tür fâillerin ve mefûllerin hepsi mü- ön ekiyle başlar.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! colspan=&quot;2&quot; | Masdar
! colspan=&quot;2&quot; | İsm-i Fâil
! colspan=&quot;2&quot; | İsm-i Mefˁûl
|-
! A.
! L.
! A.
! L.
! A.
! L.
|-
| تَفْعِیلْ
| tefˁîl
| مُفَعِّلْ
| müfaˁˁil
| مُفَعَّلْ
| müfaˁˁal
|-
| مُفَاعَلَة
| müfâˁale(t)
| مُفَاعِلْ
| müfâˁil
| مُفَاعَلْ
| müfâˁal
|-
| إِفْعَالْ
| ˀifˁâl
| مُفْعِلْ
| müfˁil
| مُفْعَلْ
| müfˁal
|-
| تَفَعُّلْ
| tefeˁˁul
| مُتَفَعِّلْ
| mütefeˁˁil
| مُتَفَعَّلْ
| mütefeˁˁal
|-
| تَفَاعُلْ
| tefâˁul
| مُتَفَاعِلْ
| mütefâˁil
| مُتَفَاعَلْ
| mütefâˁal
|-
| إِنْفِعَالْ
| ˀinfiˁâl
| مُنْفَعِلْ
| münfaˁil
| مُنْفَعَلْ
| münfaˁal
|-
| إِفْتِعَالْ
| ˀiftiˁâl
| مُفْتَعِلْ
| müftaˁil
| مُفْتَعَلْ
| müftaˁal
|-
| إِسْتِفْعَالْ
| ˀistifˁâl
| مُسْتَفْعِلْ
| müstafˁil
| مُسْتَفْعَلْ
| müstefˁal
|}
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Masdar
| {{Osmanlıca/Örnek|تواضع|çeviri1=tevâẓᵈuˁ}}
| {{Osmanlıca/Örnek|معاونت|çeviri1=muˁâvenet}}
| {{Osmanlıca/Örnek|تألف|çeviri1=teˀlîf}}
| {{Osmanlıca/Örnek|افراط|çeviri1=ifrâṭ}}
| {{Osmanlıca/Örnek|تشكّر|çeviri1=teşekkür}}
| {{Osmanlıca/Örnek|التزام|çeviri1=iltizâm}}
| {{Osmanlıca/Örnek|انكسار|çeviri1=inkisâr}}
| {{Osmanlıca/Örnek|استحصال|çeviri1=istiḥṡâl}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Fâili
| {{Osmanlıca/Örnek|متواضع|çeviri1=mütevâẓᵈıˁ}}
| {{Osmanlıca/Örnek|معاون|çeviri1=muˁâvin}}
| {{Osmanlıca/Örnek|مؤلّف|çeviri1=müˀellif}}
| {{Osmanlıca/Örnek|مفرط|çeviri1=müfriṭ}}
| {{Osmanlıca/Örnek|متشكّر|çeviri1=müteşekkir}}
| {{Osmanlıca/Örnek|ملتزم|çeviri1=mültezim}}
| {{Osmanlıca/Örnek|منكسر|çeviri1=münkesir}}
| {{Osmanlıca/Örnek|مستحصل|çeviri1=müstaḥṡil}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Masdar
| {{Osmanlıca/Örnek|تأسیس|çeviri1=teˀsîs}}
| {{Osmanlıca/Örnek|اثبات|çeviri1=is̱bât}}
| {{Osmanlıca/Örnek|احترام|çeviri1=iḥtirâm}}
| {{Osmanlıca/Örnek|استحكام|çeviri1=istiḥkâm}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Mefûlü
| {{Osmanlıca/Örnek|مؤسّس|çeviri1=müˀesses}}
| {{Osmanlıca/Örnek|مثبت|çeviri1=müs̱bet}}
| {{Osmanlıca/Örnek|محترم|çeviri1=muḥterem}}
| {{Osmanlıca/Örnek|مستحكم|çeviri1=müstaḥkem}}
|}
===Düzensizlikler===
ˀiftiˁâl vezninde Te'ye olan değişiklikler, ism-i fâil ve mefûlünde de gözlemlenir. ˀifˁâl ve ˀistifˁâl vezinlerinde ilk ünsüzde olan düzensizlikler, ism-i fâil ve mefûlünde gözlemlenmez, ancak müfˁil ve müfˁal vezinlerinde oluşan -üv- silsilesi Türkçeye -û- olarak geçer.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Masdar
| {{Osmanlıca/Örnek|اضطراب|çeviri1=ıẓᵈṭırâb}}
| {{Osmanlıca/Örnek|ادّعا|çeviri1=iddiˁâᵛ}}
| {{Osmanlıca/Örnek|ایجاد|çeviri1=îcâd}}
| {{Osmanlıca/Örnek|ایمان|çeviri1=îmân}}
| {{Osmanlıca/Örnek|استیلا|çeviri1=istîlâʸ}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Fâili veya&lt;br/&gt;Mefûlü
| {{Osmanlıca/Örnek|مضطرب|çeviri1=muẓᵈṭarib}}
| {{Osmanlıca/Örnek|مدّعی|çeviri1=müddeˁîᵛ}}
| {{Osmanlıca/Örnek|موجد|çeviri1=mûcid}}
| {{Osmanlıca/Örnek|مؤمن|çeviri1=müˀmîn}}
| {{Osmanlıca/Örnek|مستولی|çeviri1=müstevlîʸ}}
|}

İkinci ünsüzün و (vav) olduğu durumlarda ˀiftiˁâl ve ˀinfiˁâl vezinlerinde ی (ye)'ye dönüştüğünü görmüştük. Bu masdarların ism-i fâil ve mefllerinde ise söz konusu ی (Ye), ا (Elif)'e dönüşür. Bu vezinlerin ism-i fâil ve mefûlleri aynıdır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Masdar
| {{Osmanlıca/Örnek|احتیاج|çeviri1=iḥtiyâc}}
| {{Osmanlıca/Örnek|اختیار|çeviri1=iḫtiyâr}}
| {{Osmanlıca/Örnek|اشتیاق|çeviri1=iştiyâḳ}}
| {{Osmanlıca/Örnek|اعتیاد|çeviri1=iˁtiyâd}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Fâili veya&lt;br/&gt;Mefûlü
| {{Osmanlıca/Örnek|محتاج|çeviri1=muḥtâc}}
| {{Osmanlıca/Örnek|مختار|çeviri1=muḫtâr}}
| {{Osmanlıca/Örnek|مشتاق|çeviri1=müştâḳ}}
| {{Osmanlıca/Örnek|معتاد|çeviri1=muˁtâd}}
|}

İkinci ünsüzün و (vav) veya ی (ye) olunca ˀifˁâl ve ˀistifˁâl babında -ة (-e(t)) eki geldiğini görmüştük. Bu masdarların ism-i fâil ve mefûllerinde ise و (vav) ve ی (ye) yine düşer, ancak son hecedeki ünlü uzatılır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Masdar
| {{Osmanlıca/Örnek|اداره|çeviri1=idâre}}
| {{Osmanlıca/Örnek|اعانه|çeviri1=iˁâne}}
| {{Osmanlıca/Örnek|اراده|çeviri1=irâde}}
| {{Osmanlıca/Örnek|استقامت|çeviri1=istiḳâmet}}
| {{Osmanlıca/Örnek|استشاره|çeviri1=istişâre}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Fâili veya&lt;br/&gt;Mefûlü
| {{Osmanlıca/Örnek|مدیر|çeviri1=müdîr}}
| {{Osmanlıca/Örnek|معین|çeviri1=muˁîn}}
| {{Osmanlıca/Örnek|مراد|çeviri1=murâd}}
| {{Osmanlıca/Örnek|مستقیم|çeviri1=müstaḳîm}}
| {{Osmanlıca/Örnek|مستشار|çeviri1=müsteşâr}}
|}

Son ünsüzün و (Vav) veya ی (Ye) olduğu durumlarda her babda Vav veya Ye düşer, ve sondaki ünlü uzatılır.

{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Masdar
| {{Osmanlıca/Örnek|تقویه|çeviri1=taḳviye}}
| {{Osmanlıca/Örnek|مساوات|çeviri1=müsâvât}}
| {{Osmanlıca/Örnek|الغاء|çeviri1=ilgâ}}
| {{Osmanlıca/Örnek|تمادی|çeviri1=temâdî}}
| {{Osmanlıca/Örnek|التجاء|çeviri1=ilticâ}}
| {{Osmanlıca/Örnek|انزواء|çeviri1=inzivâ}}
| {{Osmanlıca/Örnek|استعفاء|çeviri1=istiˁfâ}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Fâili veya&lt;br/&gt;Mefûlü
| {{Osmanlıca/Örnek|مقوّا|çeviri1=muḳavvâ}}
| {{Osmanlıca/Örnek|مساوی|çeviri1=müsâvî}}
| {{Osmanlıca/Örnek|ملغا|çeviri1=mülgâ}}
| {{Osmanlıca/Örnek|متمادی|çeviri1=mütemâdî}}
| {{Osmanlıca/Örnek|ملتجی|çeviri1=mültecî}}
| {{Osmanlıca/Örnek|منزوی|çeviri1=münzevî}}
| {{Osmanlıca/Örnek|مستعفی|çeviri1=müsteˁfî}}
|}

Son iki ünsüzün aynı olması durumunda müfâˁale, ˀifˁâl, tefâˁul, ˀinfiˁâl, ˀiftiˁâl ve ˀistifˁâl vezinlerinin ism-i fâil ve mefûllerinde ünsüz iki kere tekrarlanmaz, sondaki ünsüz şeddelenir.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Masdar
| {{Osmanlıca/Örnek|احقاق|çeviri1=iḥḳâḳ}}
| {{Osmanlıca/Örnek|ارتداد|çeviri1=irtidâd}}
| {{Osmanlıca/Örnek|استحقاق|çeviri1=istiḥḳâḳ}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Fâili veya&lt;br/&gt;Mefûlü
| {{Osmanlıca/Örnek|محقّ|çeviri1=muḥaḳḳ}}
| {{Osmanlıca/Örnek|مرتدّ|çeviri1=mürtedd}}
| {{Osmanlıca/Örnek|مستحقّ|çeviri1=müstaḥaḳḳ}}
|}
&lt;br/&gt;
{{Osmanlıca/İçindekiler}}</text>
      <sha1>plxms6h6fc3xzkafiilqtuamf59b0wg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>53638</id>
      <parentid>53637</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T22:04:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sinus46</username>
        <id>17965</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12763" xml:space="preserve">Bir fiili yapan özneyi belirten isimlere '''ism-i fâil''', bir fiilin nesnesi olan isimlere de '''ism-i mefûl''' deriz. Arapçada bu tür isimleri türetmek için gelişmiş bir sistem vardır, ve bu makalede bunu inceleyeceğiz.
==Basit Masdarların Fâili ve Mefûlü==
Masdarların en basit hâlinde onlarca vezni olduğunu öğrenmiştik. Ancak tüm basit masdarların ism-i fâil ve mefûl'ü aynı vezindedir.
===Fâˁil Vezni===
{{Osmanlıca/Vezin|فَاعِلْ}}

Oldukça sık kullanılan bir vezin olan fâˁil vezni, basit masdarların ism-i fâilini yapar.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Masdar
| {{Osmanlıca/Örnekler|جهالت|çeviri1=cehâlet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|أمر|çeviri1=ˀemr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|كتابت|çeviri1=kitâbet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حكم|çeviri1=ḥükm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|سكون|çeviri1=sükûn}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عجز|çeviri1=ˁacz}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|كشف|çeviri1=keşf}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|قتل|çeviri1=ḳatl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|علم|çeviri1=ˁilm}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Fâˁil
| {{Osmanlıca/Örnekler|جاهل|çeviri1=câhil}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|آمر|çeviri1=ˀâmir}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|كاتب|çeviri1=kâtib}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حاكم|çeviri1=ḥâkim}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ساكن|çeviri1=sâkin}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عاجز|çeviri1=ˁâciz}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|كاشف|çeviri1=kâşif}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|قاتل|çeviri1=ḳâtil}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عالم|çeviri1=ˁâlim}}
|}
====Düzensizlikler====
İkinci ünsüz و (vav) veya ی (ye) ise ء (hemze)'ye dönüşür.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Masdar
| {{Osmanlıca/Örnekler|دور|çeviri1=devr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|دوام|çeviri1=devâm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|جواز|çeviri1=cevâz}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|خیانت|çeviri1=ḫıyânet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عودت|çeviri1=ˁavdet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|فیض|çeviri1=feyẓᵈ}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Fâˁil
| {{Osmanlıca/Örnekler|دائر|çeviri1=dâˀir}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|دائم|çeviri1=dâˀim}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|جائز|çeviri1=câˀiz}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|خائن|çeviri1=ḫâˀin}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عائد|çeviri1=ˁâˀid}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|فائض|çeviri1=fâˀiẓᵈ}}
|}
Son harf Vav ise Ye'ye dönüşür, uzun İ olarak okunur.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Masdar
| {{Osmanlıca/Örnekler|جنایت|çeviri1=cinâyet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|دها|çeviri1=dehâʸ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|كفایت|çeviri1=kifâyet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ولایت|çeviri1=velâyet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|رضا|çeviri1=rıẓᵈâᵛ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عصیان|çeviri1=ˁiṡyân}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Fâˁil
| {{Osmanlıca/Örnekler|جانی|çeviri1=cânî}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|داهی|çeviri1=dâhî}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|كافی|çeviri1=kâfî}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|والی|çeviri1=vâlî}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|راضی|çeviri1=râẓᵈî}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عاصی|çeviri1=ˁâṡî}}
|}
===Mefˁûl Vezni===
{{Osmanlıca/Vezin|مَفْعُولْ}}

Yine oldukça sık kullanılan bir vezin olup, basit masdarların ism-i mef'ûllerini yapar.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Masdar
| {{Osmanlıca/Örnekler|جهالت|çeviri1=cehâlet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|أمر|çeviri1=ˀemr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|كتابت|çeviri1=kitâbet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حكم|çeviri1=ḥükm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|سكون|çeviri1=sükûn}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|زكر|çeviri1=zikr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عقل|çeviri1=ˁaḳl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|قتل|çeviri1=ḳatl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|علم|çeviri1=ˁilm}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Mefˁûl
| {{Osmanlıca/Örnekler|مجهول|çeviri1=mechûl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مأمور|çeviri1=meˀmûr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مكتوب|çeviri1=mektûb}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|محكوم|çeviri1=maḥkûm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مسكون|çeviri1=meskûn}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مزكور|çeviri1=mezkûr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|معقول|çeviri1=maˁḳûl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مقتول|çeviri1=maḳtûl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|معلوم|çeviri1=maˁlûm}}
|}
====Düzensizlikler====
Son iki ünsüzden birisi و (vav) ise düşer. Son iki ünsüzden birisi ی (ye) ise yine Vav düşer, son hece uzun İ ile okunur.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Masdar
| {{Osmanlıca/Örnekler|صیانت|çeviri1=ṡıyᵛânet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|قول|çeviri1=ḳavl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|سیلان|çeviri1=seyelân}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|سیر|çeviri1=seyr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|رعایت|çeviri1=riˁâyet}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Mefˁûl
| {{Osmanlıca/Örnekler|مصون|çeviri1=maṡûn}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مقوله|çeviri1=maḳûle}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مسیل|çeviri1=mesîl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مسیره|çeviri1=mesîre}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مرعی|çeviri1=merˁî}}
|}

==Mezidün Fih Masdarların Fâilleri ve Mefûlleri==
Mezidün Fih Masdarların fâil ve mefûl isimleri çoğu zaman aynı yazılır, sadece telaffuzda ayrılır. Bu tür fâillerin ve mefûllerin hepsi mü- ön ekiyle başlar.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! colspan=&quot;2&quot; | Masdar
! colspan=&quot;2&quot; | İsm-i Fâil
! colspan=&quot;2&quot; | İsm-i Mefˁûl
|-
! A.
! L.
! A.
! L.
! A.
! L.
|-
| تَفْعِیلْ
| tefˁîl
| مُفَعِّلْ
| müfaˁˁil
| مُفَعَّلْ
| müfaˁˁal
|-
| مُفَاعَلَة
| müfâˁale(t)
| مُفَاعِلْ
| müfâˁil
| مُفَاعَلْ
| müfâˁal
|-
| إِفْعَالْ
| ˀifˁâl
| مُفْعِلْ
| müfˁil
| مُفْعَلْ
| müfˁal
|-
| تَفَعُّلْ
| tefeˁˁul
| مُتَفَعِّلْ
| mütefeˁˁil
| مُتَفَعَّلْ
| mütefeˁˁal
|-
| تَفَاعُلْ
| tefâˁul
| مُتَفَاعِلْ
| mütefâˁil
| مُتَفَاعَلْ
| mütefâˁal
|-
| إِنْفِعَالْ
| ˀinfiˁâl
| مُنْفَعِلْ
| münfaˁil
| مُنْفَعَلْ
| münfaˁal
|-
| إِفْتِعَالْ
| ˀiftiˁâl
| مُفْتَعِلْ
| müftaˁil
| مُفْتَعَلْ
| müftaˁal
|-
| إِسْتِفْعَالْ
| ˀistifˁâl
| مُسْتَفْعِلْ
| müstafˁil
| مُسْتَفْعَلْ
| müstefˁal
|}
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Masdar
| {{Osmanlıca/Örnekler|تواضع|çeviri1=tevâẓᵈuˁ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|معاونت|çeviri1=muˁâvenet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تألف|çeviri1=teˀlîf}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|افراط|çeviri1=ifrâṭ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تشكّر|çeviri1=teşekkür}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|التزام|çeviri1=iltizâm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|انكسار|çeviri1=inkisâr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استحصال|çeviri1=istiḥṡâl}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Fâili
| {{Osmanlıca/Örnekler|متواضع|çeviri1=mütevâẓᵈıˁ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|معاون|çeviri1=muˁâvin}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مؤلّف|çeviri1=müˀellif}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مفرط|çeviri1=müfriṭ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|متشكّر|çeviri1=müteşekkir}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ملتزم|çeviri1=mültezim}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|منكسر|çeviri1=münkesir}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مستحصل|çeviri1=müstaḥṡil}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Masdar
| {{Osmanlıca/Örnekler|تأسیس|çeviri1=teˀsîs}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اثبات|çeviri1=is̱bât}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|احترام|çeviri1=iḥtirâm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استحكام|çeviri1=istiḥkâm}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Mefûlü
| {{Osmanlıca/Örnekler|مؤسّس|çeviri1=müˀesses}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مثبت|çeviri1=müs̱bet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|محترم|çeviri1=muḥterem}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مستحكم|çeviri1=müstaḥkem}}
|}
===Düzensizlikler===
ˀiftiˁâl vezninde Te'ye olan değişiklikler, ism-i fâil ve mefûlünde de gözlemlenir. ˀifˁâl ve ˀistifˁâl vezinlerinde ilk ünsüzde olan düzensizlikler, ism-i fâil ve mefûlünde gözlemlenmez, ancak müfˁil ve müfˁal vezinlerinde oluşan -üv- silsilesi Türkçeye -û- olarak geçer.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Masdar
| {{Osmanlıca/Örnekler|اضطراب|çeviri1=ıẓᵈṭırâb}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ادّعا|çeviri1=iddiˁâᵛ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ایجاد|çeviri1=îcâd}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ایمان|çeviri1=îmân}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استیلا|çeviri1=istîlâʸ}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Fâili veya&lt;br/&gt;Mefûlü
| {{Osmanlıca/Örnekler|مضطرب|çeviri1=muẓᵈṭarib}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مدّعی|çeviri1=müddeˁîᵛ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|موجد|çeviri1=mûcid}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مؤمن|çeviri1=müˀmîn}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مستولی|çeviri1=müstevlîʸ}}
|}

İkinci ünsüzün و (vav) olduğu durumlarda ˀiftiˁâl ve ˀinfiˁâl vezinlerinde ی (ye)'ye dönüştüğünü görmüştük. Bu masdarların ism-i fâil ve mefllerinde ise söz konusu ی (Ye), ا (Elif)'e dönüşür. Bu vezinlerin ism-i fâil ve mefûlleri aynıdır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Masdar
| {{Osmanlıca/Örnekler|احتیاج|çeviri1=iḥtiyâc}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اختیار|çeviri1=iḫtiyâr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اشتیاق|çeviri1=iştiyâḳ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اعتیاد|çeviri1=iˁtiyâd}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Fâili veya&lt;br/&gt;Mefûlü
| {{Osmanlıca/Örnekler|محتاج|çeviri1=muḥtâc}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مختار|çeviri1=muḫtâr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مشتاق|çeviri1=müştâḳ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|معتاد|çeviri1=muˁtâd}}
|}

İkinci ünsüzün و (vav) veya ی (ye) olunca ˀifˁâl ve ˀistifˁâl babında -ة (-e(t)) eki geldiğini görmüştük. Bu masdarların ism-i fâil ve mefûllerinde ise و (vav) ve ی (ye) yine düşer, ancak son hecedeki ünlü uzatılır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Masdar
| {{Osmanlıca/Örnekler|اداره|çeviri1=idâre}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اعانه|çeviri1=iˁâne}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|اراده|çeviri1=irâde}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استقامت|çeviri1=istiḳâmet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استشاره|çeviri1=istişâre}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Fâili veya&lt;br/&gt;Mefûlü
| {{Osmanlıca/Örnekler|مدیر|çeviri1=müdîr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|معین|çeviri1=muˁîn}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مراد|çeviri1=murâd}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مستقیم|çeviri1=müstaḳîm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مستشار|çeviri1=müsteşâr}}
|}

Son ünsüzün و (Vav) veya ی (Ye) olduğu durumlarda her babda Vav veya Ye düşer, ve sondaki ünlü uzatılır.

{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Masdar
| {{Osmanlıca/Örnekler|تقویه|çeviri1=taḳviye}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مساوات|çeviri1=müsâvât}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|الغاء|çeviri1=ilgâ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|تمادی|çeviri1=temâdî}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|التجاء|çeviri1=ilticâ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|انزواء|çeviri1=inzivâ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استعفاء|çeviri1=istiˁfâ}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Fâili veya&lt;br/&gt;Mefûlü
| {{Osmanlıca/Örnekler|مقوّا|çeviri1=muḳavvâ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مساوی|çeviri1=müsâvî}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ملغا|çeviri1=mülgâ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|متمادی|çeviri1=mütemâdî}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ملتجی|çeviri1=mültecî}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|منزوی|çeviri1=münzevî}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مستعفی|çeviri1=müsteˁfî}}
|}

Son iki ünsüzün aynı olması durumunda müfâˁale, ˀifˁâl, tefâˁul, ˀinfiˁâl, ˀiftiˁâl ve ˀistifˁâl vezinlerinin ism-i fâil ve mefûllerinde ünsüz iki kere tekrarlanmaz, sondaki ünsüz şeddelenir.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Masdar
| {{Osmanlıca/Örnekler|احقاق|çeviri1=iḥḳâḳ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ارتداد|çeviri1=irtidâd}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|استحقاق|çeviri1=istiḥḳâḳ}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Fâili veya&lt;br/&gt;Mefûlü
| {{Osmanlıca/Örnekler|محقّ|çeviri1=muḥaḳḳ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مرتدّ|çeviri1=mürtedd}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|مستحقّ|çeviri1=müstaḥaḳḳ}}
|}
&lt;br/&gt;
{{Osmanlıca/İçindekiler}}</text>
      <sha1>nrd8gqtjzy5zrmx5v1uo70d3wr5axtf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Osmanlıca/Türemiş İsimler</title>
    <ns>0</ns>
    <id>13128</id>
    <revision>
      <id>53625</id>
      <parentid>53601</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T18:58:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sinus46</username>
        <id>17965</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7568" xml:space="preserve">Şu ana kadar sülasi köklerden Masdarlar, ve Sıfat-Fiiller elde etmiştik. Bu sayfada, bu köklerden özel isimler elde etmesini göreceğiz.
==İsm-i Mekân ve Zamân==
Daha önce gördüğümüz [[Osmanlıca/Masdarlar#Mimli Masdarlar|mimli masdarlar]] için kullanılan tüm vezinler, aynı zamanda ism-i mekân ve zamân yapmak için de kullanılır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;width: 50%; font-size: 1.5em;&quot; |
!span=&quot;col&quot; | Vezin
!span=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
!span=&quot;col&quot; style=&quot;width: 90%;&quot; | Örnekler
|-
| مَفْعَلْ
| mefˁal
| {{Osmanlıca/Örnekler|مسكن|مكتب|محلّ|مدخل|çeviri1=mesken|çeviri2=mekteb|çeviri3=maḥall|çeviri4=medḫal}}
|-
| مَفْعَلَة
| mefˁale(t)
| {{Osmanlıca/Örnekler|محكمه|محلّه|مملكت|مدرسه|çeviri1=medrese|çeviri2=memleket|çeviri3=maḥalle|çeviri4=maḥkeme}}
|-
| مَفْعِلْ
| mefˁil
| {{Osmanlıca/Örnekler|مجلس|مسجد|çeviri1=meclis|çeviri2=mescid}}
|-
| مَفْعِلَة
| mefˁile(t)
| {{Osmanlıca/Örnekler|مسیره|çeviri1=mesîre}}
|}
==İsm-i Âlet==
Alet isimleri türetmek için de aşağıdaki vezinler çokça kullanılır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;width: 50%; font-size: 1.5em;&quot; |
!span=&quot;col&quot; | Vezin
!span=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
!span=&quot;col&quot; style=&quot;width: 90%;&quot; | Örnekler
|-
| مِفْعَلْ
| mifˁal
| {{Osmanlıca/Örnekler|مغفر|محور|çeviri1=miğfer|çeviri2=miḥver}}
|-
| مِفْعَالَ
| mifˁâl
| {{Osmanlıca/Örnekler|مضراب|مقدار|مسواق|çeviri1=mıẓᵈrâb|çeviri2=miḳdâr|çeviri3=misvâḳ}}
|-
| مَفْعَلَة
| mefˁale(t)
| {{Osmanlıca/Örnekler|مشعله|مضبطه|çeviri1=maẓᵈbaṭa|çeviri2=meşˁale}}
|}
==Sıfat-ı Müşebbehe==
{{Osmanlıca/Vezin|فَعِیلْ}}

Bir varlığın bir fiili sadece yapmakla kalmayıp, onun özelliği olduğunu belirten ism-i fâillere sıfat-ı müşebbehe denilir. Türkçeden örnek vermek gerekirse, &quot;konuşan&quot; bir ism-i fâil iken &quot;konuşkan&quot; bir sıfat-ı müşebbehedir. Arapçada bu, yukarıda gösterilen faˁîl vezni ile yapılır. Müteeddi (geçişli) fiillerden sıfat-ı müşebbehe olmaz.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Kök
| {{Osmanlıca/Örnekler|ضعف|çeviri1=ẓᵈaˁaf}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|أصل|çeviri1=ˀaṡl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|شهادت|çeviri1=şehâdet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|شرف|çeviri1=şeref}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|كبر|çeviri1=kibr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|وخامت|çeviri1=veḫâmet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حكم|çeviri1=ḥükm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|رئاست|çeviri1=riˀâset}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|أمانت|çeviri1=ˀemânet}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Sıfat-ı Müşebbehe
| {{Osmanlıca/Örnekler|ضعیف|çeviri1=ẓᵈaˁîf}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|أصیل|çeviri1=ˀaṡîl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|شهید|çeviri1=şehîd}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|شریف|çeviri1=şerîf}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|كبیر|çeviri1=kebîr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|وخیم|çeviri1=vaḫîm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حكیم|çeviri1=ḥakîm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|رئیس|çeviri1=reˀîs}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|أمین|çeviri1=ˀemânet}}
|}

==Mübalağa-yı Fâil==
{{Osmanlıca/Vezin|فَعَّالْ}}

Bir fâilin, bir fiili çokça yaptığını belirtmek için faˁˁâl vezni kullanılır. Bazı durumlarda, meslek isimleri yapmak için de bu vezin kullanılır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Kök
| {{Osmanlıca/Örnekler|بقله|çeviri1=baḳla}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|سیاحت|çeviri1=seyâḥat}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|كشف|çeviri1=keşf}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|رسم|çeviri1=resm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|جرح|çeviri1=cerḥ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|نقش|çeviri1=naḳş}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|فعل|çeviri1=fiˁl}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Mübalağa-yı Fâil
| {{Osmanlıca/Örnekler|بقّال|çeviri1=baḳḳâl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|سیّاح|çeviri1=seyyâḥ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|كشّاف|çeviri1=keşşâf}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|رسّام|çeviri1=ressâm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|جرّاح|çeviri1=cerrâḥ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|نقّاش|çeviri1=naḳḳâş}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|فعّال|çeviri1=faˁˁâl}}
|}
==Sıfat-ı Elvân ve Uyûp==
{{Osmanlıca/Vezin|أَفْعَلْ}}

Renk ve eksiklik bildiren sıfatlar için yukarıda gösterilen ˀefˁal (kısa a ile) vezni kullanılır. Nakıs (son ünsüzü Vav veya Ye olan) köklerde son ünsüz düşer, yerine ا (elif) gelir.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Kök
! span=&quot;row&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
! span=&quot;row&quot; | Sıfat-ı Elvan&lt;br/&gt;ve Uyûp
! span=&quot;row&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
|-
| حمرت
| ḥumret
| احمر
| aḥmar
|-
| بیاض
| beyâẓᵈ
| ابیض
| ebyaẓᵈ
|-
| عمیا
| ˁamya
| اعما
| aˁmâʸ
|-
| سواد
| sevâd
| اسود
| esved
|-
| حماقت
| ḥamâḳat
| احمق
| aḥmaḳ
|-
| صفرت
| ṡufret
| اصفر
| eṡfer
|-
| سمرت
| sümret
| اسمر
| esmer
|}
Bu sıfatların müennes (dişi) hâli de faˁlâˀ veznidir.

{{Osmanlıca/Vezin|فَعْلَاءْ}}
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Müzekker
! span=&quot;row&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
! span=&quot;row&quot; | Müennes
! span=&quot;row&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
|-
| أزهر
| ezher
| زهرا
| zehrâ
|-
| أبیض
| ebyaẓᵈ
| بیضا
| beyẓᵈâ
|-
| أسود
| esved
| سودا
| sevdâ
|}

==İsm-i Tafdîl==
{{Osmanlıca/Vezin|أَفْعَلْ}}

İsm-i tafdîl, sıfat-ı elvân ve uyûp ile aynı vezinde (ˀefˁal) bulunur. Ancak, temsil ettiği anlam farklıdır. Batılı dillerde bulunan komperatif ve süperlatif sıfatların ve Türkçedeki &quot;daha&quot; ve &quot;en&quot; zarflarının Arapça karşılığıdır. Aynı şekilde, nakıs (son ünsüzü Vav veya Ye olan) köklerde son ünsüz düşer, yerine ا (elif) gelir.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;col&quot; | Kök
! span=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
! span=&quot;col&quot; | Sıfat-ı&lt;br/&gt;Tafdîl
! span=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
|-
| لازم
| lâzım
| ألزم
| elzem
|-
| كبیر
| kebîr
| أكبر
| ekber
|-
| كریم
| kerîm
| اكرم
| ekrem
|-
| كثرت
| kes̱ret
| اكثر
| eks̱er
|-
| شریف
| şerîf
| اشرف
| eşref
|-
| نادر
| nâdir
| اندر
| ender
|-
| نفیس
| nefîs
| انفس
| enfes
|-
| دنی
| denîʸ
| أدنا
| ednâʸ
|}
Sıfat-ı tafdîllerin müennes (dişi) hâli, fuˁlâˀ veznidir.

{{Osmanlıca/Vezin|فُعْلَاءْ}}
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Müzekker
! span=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
! span=&quot;row&quot; | Müennes
! span=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
|-
| ابشر
| ebşer
| بشرا
| büşrâ
|-
| أكبر
| ekber
| كبرا
| kübrâ
|-
| أعقب
| aˁḳap
| عقبا
| ˁuḳbâ
|-
| أدنا
| ednâʸ
| دنیا
| dünyâ
|}

==İsm-i Tafgil==
{{Osmanlıca/Vezin|فُعَیلْ}}

İsm-ı tasdilin zıttı olarak, ism-i tafgiller ismi küçültmek için kullanırlar. Türkçedeki -cık/cik diminütif ekine tekabül ederler. Fuˁayl vezni ile oluşturulur. Nadir kullanılır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Kök
! span=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
! span=&quot;row&quot; | İsm-i Tafgil
! span=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
|-
| حسن
| ḥasan
| حسین
| ḥüseyn
|-
| عبد
| ˁabd
| عبید
| ˁubeyd
|-
| سلمان
| selmân
| سلیمان
| süleymân
|}
&lt;br/&gt;
{{Osmanlıca/İçindekiler}}</text>
      <sha1>5c7i1gtjkmrcdhx1hg0tf0qkwwpk5bx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>53626</id>
      <parentid>53625</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T19:01:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sinus46</username>
        <id>17965</id>
      </contributor>
      <comment>/* İsm-i Tafgil */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7568" xml:space="preserve">Şu ana kadar sülasi köklerden Masdarlar, ve Sıfat-Fiiller elde etmiştik. Bu sayfada, bu köklerden özel isimler elde etmesini göreceğiz.
==İsm-i Mekân ve Zamân==
Daha önce gördüğümüz [[Osmanlıca/Masdarlar#Mimli Masdarlar|mimli masdarlar]] için kullanılan tüm vezinler, aynı zamanda ism-i mekân ve zamân yapmak için de kullanılır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;width: 50%; font-size: 1.5em;&quot; |
!span=&quot;col&quot; | Vezin
!span=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
!span=&quot;col&quot; style=&quot;width: 90%;&quot; | Örnekler
|-
| مَفْعَلْ
| mefˁal
| {{Osmanlıca/Örnekler|مسكن|مكتب|محلّ|مدخل|çeviri1=mesken|çeviri2=mekteb|çeviri3=maḥall|çeviri4=medḫal}}
|-
| مَفْعَلَة
| mefˁale(t)
| {{Osmanlıca/Örnekler|محكمه|محلّه|مملكت|مدرسه|çeviri1=medrese|çeviri2=memleket|çeviri3=maḥalle|çeviri4=maḥkeme}}
|-
| مَفْعِلْ
| mefˁil
| {{Osmanlıca/Örnekler|مجلس|مسجد|çeviri1=meclis|çeviri2=mescid}}
|-
| مَفْعِلَة
| mefˁile(t)
| {{Osmanlıca/Örnekler|مسیره|çeviri1=mesîre}}
|}
==İsm-i Âlet==
Alet isimleri türetmek için de aşağıdaki vezinler çokça kullanılır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;width: 50%; font-size: 1.5em;&quot; |
!span=&quot;col&quot; | Vezin
!span=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
!span=&quot;col&quot; style=&quot;width: 90%;&quot; | Örnekler
|-
| مِفْعَلْ
| mifˁal
| {{Osmanlıca/Örnekler|مغفر|محور|çeviri1=miğfer|çeviri2=miḥver}}
|-
| مِفْعَالَ
| mifˁâl
| {{Osmanlıca/Örnekler|مضراب|مقدار|مسواق|çeviri1=mıẓᵈrâb|çeviri2=miḳdâr|çeviri3=misvâḳ}}
|-
| مَفْعَلَة
| mefˁale(t)
| {{Osmanlıca/Örnekler|مشعله|مضبطه|çeviri1=maẓᵈbaṭa|çeviri2=meşˁale}}
|}
==Sıfat-ı Müşebbehe==
{{Osmanlıca/Vezin|فَعِیلْ}}

Bir varlığın bir fiili sadece yapmakla kalmayıp, onun özelliği olduğunu belirten ism-i fâillere sıfat-ı müşebbehe denilir. Türkçeden örnek vermek gerekirse, &quot;konuşan&quot; bir ism-i fâil iken &quot;konuşkan&quot; bir sıfat-ı müşebbehedir. Arapçada bu, yukarıda gösterilen faˁîl vezni ile yapılır. Müteeddi (geçişli) fiillerden sıfat-ı müşebbehe olmaz.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Kök
| {{Osmanlıca/Örnekler|ضعف|çeviri1=ẓᵈaˁaf}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|أصل|çeviri1=ˀaṡl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|شهادت|çeviri1=şehâdet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|شرف|çeviri1=şeref}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|كبر|çeviri1=kibr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|وخامت|çeviri1=veḫâmet}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حكم|çeviri1=ḥükm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|رئاست|çeviri1=riˀâset}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|أمانت|çeviri1=ˀemânet}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Sıfat-ı Müşebbehe
| {{Osmanlıca/Örnekler|ضعیف|çeviri1=ẓᵈaˁîf}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|أصیل|çeviri1=ˀaṡîl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|شهید|çeviri1=şehîd}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|شریف|çeviri1=şerîf}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|كبیر|çeviri1=kebîr}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|وخیم|çeviri1=vaḫîm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حكیم|çeviri1=ḥakîm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|رئیس|çeviri1=reˀîs}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|أمین|çeviri1=ˀemânet}}
|}

==Mübalağa-yı Fâil==
{{Osmanlıca/Vezin|فَعَّالْ}}

Bir fâilin, bir fiili çokça yaptığını belirtmek için faˁˁâl vezni kullanılır. Bazı durumlarda, meslek isimleri yapmak için de bu vezin kullanılır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Kök
| {{Osmanlıca/Örnekler|بقله|çeviri1=baḳla}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|سیاحت|çeviri1=seyâḥat}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|كشف|çeviri1=keşf}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|رسم|çeviri1=resm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|جرح|çeviri1=cerḥ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|نقش|çeviri1=naḳş}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|فعل|çeviri1=fiˁl}}
|-
! span=&quot;row&quot; | Mübalağa-yı Fâil
| {{Osmanlıca/Örnekler|بقّال|çeviri1=baḳḳâl}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|سیّاح|çeviri1=seyyâḥ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|كشّاف|çeviri1=keşşâf}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|رسّام|çeviri1=ressâm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|جرّاح|çeviri1=cerrâḥ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|نقّاش|çeviri1=naḳḳâş}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|فعّال|çeviri1=faˁˁâl}}
|}
==Sıfat-ı Elvân ve Uyûp==
{{Osmanlıca/Vezin|أَفْعَلْ}}

Renk ve eksiklik bildiren sıfatlar için yukarıda gösterilen ˀefˁal (kısa a ile) vezni kullanılır. Nakıs (son ünsüzü Vav veya Ye olan) köklerde son ünsüz düşer, yerine ا (elif) gelir.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Kök
! span=&quot;row&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
! span=&quot;row&quot; | Sıfat-ı Elvan&lt;br/&gt;ve Uyûp
! span=&quot;row&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
|-
| حمرت
| ḥumret
| احمر
| aḥmar
|-
| بیاض
| beyâẓᵈ
| ابیض
| ebyaẓᵈ
|-
| عمیا
| ˁamya
| اعما
| aˁmâʸ
|-
| سواد
| sevâd
| اسود
| esved
|-
| حماقت
| ḥamâḳat
| احمق
| aḥmaḳ
|-
| صفرت
| ṡufret
| اصفر
| eṡfer
|-
| سمرت
| sümret
| اسمر
| esmer
|}
Bu sıfatların müennes (dişi) hâli de faˁlâˀ veznidir.

{{Osmanlıca/Vezin|فَعْلَاءْ}}
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Müzekker
! span=&quot;row&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
! span=&quot;row&quot; | Müennes
! span=&quot;row&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
|-
| أزهر
| ezher
| زهرا
| zehrâ
|-
| أبیض
| ebyaẓᵈ
| بیضا
| beyẓᵈâ
|-
| أسود
| esved
| سودا
| sevdâ
|}

==İsm-i Tafdîl==
{{Osmanlıca/Vezin|أَفْعَلْ}}

İsm-i tafdîl, sıfat-ı elvân ve uyûp ile aynı vezinde (ˀefˁal) bulunur. Ancak, temsil ettiği anlam farklıdır. Batılı dillerde bulunan komperatif ve süperlatif sıfatların ve Türkçedeki &quot;daha&quot; ve &quot;en&quot; zarflarının Arapça karşılığıdır. Aynı şekilde, nakıs (son ünsüzü Vav veya Ye olan) köklerde son ünsüz düşer, yerine ا (elif) gelir.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;col&quot; | Kök
! span=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
! span=&quot;col&quot; | Sıfat-ı&lt;br/&gt;Tafdîl
! span=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
|-
| لازم
| lâzım
| ألزم
| elzem
|-
| كبیر
| kebîr
| أكبر
| ekber
|-
| كریم
| kerîm
| اكرم
| ekrem
|-
| كثرت
| kes̱ret
| اكثر
| eks̱er
|-
| شریف
| şerîf
| اشرف
| eşref
|-
| نادر
| nâdir
| اندر
| ender
|-
| نفیس
| nefîs
| انفس
| enfes
|-
| دنی
| denîʸ
| أدنا
| ednâʸ
|}
Sıfat-ı tafdîllerin müennes (dişi) hâli, fuˁlâˀ veznidir.

{{Osmanlıca/Vezin|فُعْلَاءْ}}
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Müzekker
! span=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
! span=&quot;row&quot; | Müennes
! span=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
|-
| ابشر
| ebşer
| بشرا
| büşrâ
|-
| أكبر
| ekber
| كبرا
| kübrâ
|-
| أعقب
| aˁḳap
| عقبا
| ˁuḳbâ
|-
| أدنا
| ednâʸ
| دنیا
| dünyâ
|}

==İsm-i Tafgil==
{{Osmanlıca/Vezin|فُعَیلْ}}

İsm-ı tafdilin zıddı olarak, ism-i tafgiller ismi küçültmek için kullanırlar. Türkçedeki -cık/cik diminütif ekine tekabül ederler. Fuˁayl vezni ile oluşturulur. Nadir kullanılır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;row&quot; | Kök
! span=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
! span=&quot;row&quot; | İsm-i Tafgil
! span=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
|-
| حسن
| ḥasan
| حسین
| ḥüseyn
|-
| عبد
| ˁabd
| عبید
| ˁubeyd
|-
| سلمان
| selmân
| سلیمان
| süleymân
|}
&lt;br/&gt;
{{Osmanlıca/İçindekiler}}</text>
      <sha1>8aboihrgq9ykpmev337pxkvpurkth9g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Osmanlıca/İsmin çekimlenmesi</title>
    <ns>0</ns>
    <id>13130</id>
    <revision>
      <id>53614</id>
      <parentid>53603</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T16:44:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sinus46</username>
        <id>17965</id>
      </contributor>
      <comment>/* Mükesser Çoğullar */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10711" xml:space="preserve">Bu bölümde, Arapça gramerinde ismin nasıl çekimlendiğini inceleyeceğiz.
==Belirtili ve Belirtisiz İsimler==
Belirtili isimler, Belirtisiz isimlere -ال (el-) ön eki getirerek yapılır. Ancak, el- ön eki her zaman yazıldığı gibi telaffuz edilmez. Bu konuda dikkat edilmesi gereken iki husus vardır:
===Baştaki Elif'in düşmesi===
Ünlü ile biten bir kelimeden sonra el- ön ekinin Elif'i telaffuz edilmez. Bunu göstermek için bazen el- ön eki, -ٱل şeklinde hemze-yi vasıl ile yazılır.

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; بالجمله &lt;/big&gt;
&lt;big&gt; '''bi'l-cümle''' &lt;/big&gt;&lt;br/&gt;
&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; بالذات &lt;/big&gt;
&lt;big&gt; '''bi'ẕ-ẕât''' &lt;/big&gt;

===Lâm'ın Asimilasyonu===
Dilin ucuyla telaffuz edilen ünsüzlere '''şemsî''' ünsüzler denilir. Bu ünsüzler kelime başında olunca Lâm harfi telaffuz edilmez, ilk ünsüz şeddeli okunur. Aşağıdaki ünsüzler şemsîdir:

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; ت ث د ذ ر ز س ش ص ض ط ظ ل ن &lt;/big&gt;

Dilin ucuyla telaffuz edilmeyen ünsüzlere ise '''kamerî''' ünsüzler denir. Bu ünsüzlerle başlayan kelimelerden önce Lâm harfi telaffuz edilir.

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; ء ب ج ح خ ع غ ف ق ك م ه و ی &lt;/big&gt;

Cim harfi, dilin ucuyla telaffuz edilmesine rağmen kamerî sayılmaktadır.

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; السلام &lt;/big&gt; &lt;br/&gt;
&lt;big&gt; '''es-selâm''' &lt;/big&gt;

==İsmin Hâlleri (Ahvâl-i İsim)==
Arapçada kelimelerin bulunduğu üç hâl vardır:
* Yalın hâldeki kelimeler '''ötre''' ile biter
* Belirtme hâlindeki kelimeler '''üstün''' ile biter.
* İyelik hâlindeki kelimeler ise '''esre''' ile biter.
Belirtisiz, yani el- ön ekine sahip olmayan isimler ise tenvin işaretlerinden biriyle biter. Dolayısıyla, Arapçada asla &quot;kitap&quot; kelimesi olduğu gibi kullanılmaz. Ya

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; كتابٌ &lt;/big&gt;&lt;br/&gt;
&lt;big&gt;'''kitâbün'''&lt;/big&gt;

ya da 

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; الكتاب&lt;/big&gt;&lt;br/&gt;
&lt;big&gt;'''el-kitâbü'''&lt;/big&gt;

olarak geçer. Ancak hâl ekleri, bir kelimenin veya ifadenin sonunda bulununca düşer. Bu sebepten ötürü, Arapça kelimeler Osmanlıcaya -un eki olmadan geçmiştir.

Osmanlıcada İyelik hâli nadiren kalıplaşmış ifadelerde kullanılır. Yalın hâlindeki ötre ise sonraki makalelerde göreceğimiz gibi tamlama yaparken kullanılır. 

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; دارُ الشفقة &lt;/big&gt;

Belirtme hâli ise sık sık zarf olarak kullanılır.

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; ذاتاً رسماً قسماً حالاً &lt;/big&gt;

==Kelimelerin Cinsiyeti (Keyfiyet)==
Arapçada iki cinsiyet vardır: müzekker (eril) ve müennes (dişil)

Önceki makalelerimizde, müennes kelimelerin ة- (yuvarlak te) eki ile bittiğini, ve bu ekin Türkçeye geçerken düzensiz bir şekilde -e veya -et olduğunu görmüştük. Arapçada bu harf, ifade sonunca olduğunda -e gibi telaffuz edilirken söz konusu kelime çekimlenince t ünsüzü ile birlikte telaffuz edilir. Müennes kelimeler, yuvarlak te dışında ا (elif) veya ت (te) ile de bitebilirler. Ancak kökün bir parçası olan Elif veya Te ile biten kelimeleri müennes zannetmemek gerekir.

Bir kelime müennes değilse o kelimeye müzekker denilir. Müzekker kelimelere ة- (yuvarlak te) veya ت- (te) eki getirerek müennes yapabiliriz.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! column=&quot;col&quot; | Müzekker
! column=&quot;col&quot; | Müennes
|-
| حامل
| حامله
|-
| عظیم
| عظیمه
|-
| رسّام
| رسّامه
|-
| ثانی
| ثانیه
|-
| بِن
| بِنْت
|-
| أُخ
| أُخْت
|}
Kelimelerin müennes olabilmesi için bir insanı temsil etmesine gerek yoktur. Sık sık cisimler, hatta soyut konseptler bile müennes olabilir. 
==Kelimelerin Sayısı (Kemiyet)==
Türkçede kelimelerin sahip olabileceği iki sayı vardır: Tekil ve Çoğul.

Arapçada ise kelimeler üç farklı sayıya sahip olabilirler:
* Müfred (Tekil)
* Tesniye (İkil)
* Cem (Çoğul)
Bir kelimeyi müfret yapmak için herhangi bir ek eklemek gerekmez. 
===Tesniye===
Bir kelimeyi müsenna (tesniye edilmiş) yapmak için ise ین- (-eyn) eki kullanılır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! column=&quot;col&quot; | Müfred
! column=&quot;col&quot; | Müsenna
! column=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
! column=&quot;col&quot; | Manası
|-
| ساحل
| ساحلین
| sâḥileyn
| İki sahil
|-
| أبو
| أبوین
| ˀebeveyn
| İki baba&lt;br/&gt;İki veli
|-
| طراف
| طرافین
| ṭarafeyn
| İki taraf
|-
| نسخه
| نسختین
| nüsḫateyn
| İki nüsha &lt;br/&gt;(kopya)
|}

===Cem===
Arapçada iki çeşit cem bulunur:
* Cem-i Salim (Düzenli Çoğul)
* Cem-i Mükesser (Kırık Çoğul)
====Salim Çoğullar====
Salim çoğullar, kelimenin köküne bir ek getirerek elde edilir. Müzekker kelimelerin çoğulunu elde etmek için ون- (-ûn) veya ین- (-în) eki kullanılır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! column=&quot;col&quot; | Müfred
! column=&quot;col&quot; | Cem
! column=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
! column=&quot;col&quot; | Manası
|-
| مأمور
| مأمورون
| meˀmûrûn
| memurlar
|-
| مؤمن
| مؤمنین
| müˀminîn
| müminler
|}
Ancak müzekker olup insan olmayan varlıklar için ون- veya ین- (-ûn veya -în) ekleri kullanılamaz. Bu tür isimler, müennes isimler gibi çekimlenir.

Müennes isimlerde ise kelimenin sonundaki yuvarlak te düşer, yerine ات- (-ât) eki gelir. Kelimenin kökü zaten -ât ile bitiyorsa -ât ekinin yerine bir Vav gelir.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! column=&quot;col&quot; | Müfred
! column=&quot;col&quot; | Cem
! column=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
! column=&quot;col&quot; | Manası
|-
| مسلمه
| مسلمات
| müslimât
| Kadın Müslümanlar
|-
| علامت
| علامات
| ˁalâmât
| Alametler
|-
| ذات
| ذوات
| ẕevât
| Zatlar (Kişiler)
|-
| تحریر
| تحریرات
| taḥrîrât
| Yazılar
|-
| معلوم
| معلومات
| maˁlûmât
| Bilinenler
|}

====Mükesser Çoğullar====
Bazı isimler ise, çoğullarını türetmek için ekler almaktansa özel vezinlere sokulurlar. Hangi kelimenin hangi vezne girdiği mutlak kurallara bağlı değildir, ancak kelimenin kökünün bulunduğu vezne göre bazı kaidelerden bahsetmek mümkündür.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em; width: 65%; text-align: center;&quot; |
! span=&quot;col&quot; style=&quot;width: 20%;&quot; | Müfret Vezni
! span=&quot;col&quot; style=&quot;width: 30%;&quot; | Cem Vezni
! colspan=&quot;10&quot; | Örnekler
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعْلْ&lt;br/&gt;faˁl
| rowspan=&quot;4&quot; | فُعُولْ&lt;br/&gt;fuˁûl
| فنّ
| حرف
| شرط
| حدّ
| نقت
|-
| fen
| ḥarf
| şarṭ
| ḥadd
| naḳ{{Osmanlıca/Gri|i}}t
|-
| فنون
| حروف
| مشرط
| حدود
| نقوت
|-
| fünûn
| ḥurûf
| şurûṭ
| ḥudûd
| nuḳût
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعْلْ فِعْلْ&lt;br/&gt;faˁl fiˁl&lt;br/&gt;فُعْلْ فَعَلْ&lt;br/&gt;faˁal fuˁl
| rowspan=&quot;4&quot; | أَفْعَالْ&lt;br/&gt;ˀefˁâl
| شكل
| طرف
| ولد
| صنف
| سرّ
| حكم
| ملك
|-
| şek{{Osmanlıca/Gri|i}}l
| ṭaraf
| velet
| ṡın{{Osmanlıca/Gri|ı}}f
| sırr
| ḥük{{Osmanlıca/Gri|ü}}m
| mülk
|-
| أشكال
| اطراف
| أولاد
| اصناف
| اسرار
| أحكام
| أملاك
|-
| eşkâl
| eṭraf
| evlât
| eṡnaf
| esrar
| aḥkâm
| emlâk
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فُعْلَة&lt;br/&gt;fuˁle(t)
| rowspan=&quot;4&quot; | فُعَلْ&lt;br/&gt;fuˁal
| نسخه
| صورت
| قلّه
|-
| nüsḫa
| ṡûᵛret
| ḳulle
|-
| نسخ
| صور
| قلل
|-
| nüsaḫ
| ṡuvar
| ḳulel
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعْلَة فِعْلَة&lt;br/&gt;fiˁle(t) faˁle(t)
| rowspan=&quot;4&quot; | فِعَلْ&lt;br/&gt;fiˁal
| نعمت
| ملّت
| عبرت
| بلده
|-
| niˁmet
| millet
| ˁibret
| belde
|-
| نعم
| ملل
| عبر
| بلاد
|-
| niˁam
| milel
| ˁiber
| bilâd
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فِعَالْ فَعَالْ&lt;br/&gt;faˁâl fiˁâl
| rowspan=&quot;4&quot; | أَفْعِلَة&lt;br/&gt;ˀefˁile(t)
| زمان
| جواب
| طعام
|-
| zamân
| cevâp
| ṭaˁâm
|-
| ازمنه
| اجوبه
| اطعمه
|-
| ezmine
| ecvibe
| eṭˁime
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَاعِلْ&lt;br/&gt;fâˁil
| rowspan=&quot;4&quot; | فَوَاعِلْ فُعَّالْ&lt;br/&gt;fuˁˁâl fevâˁil&lt;br/&gt;فَعَلَة فُعَلَاءْ&lt;br/&gt;fuˁalâˀ faˁale
| ساحل
| جامع
| تاجر
| حاكم
| عامل
| عالم
| جاهل
|-
| sâḥil
| câmiˁ
| tâcir
| ḥâkim
| ˁâmil
| ˁâlim
| câhil
|-
| سواحل
| جوامع
| تجّار
| حكّام
| عمله
| علما
| جهلا
|-
| sevâḥil
| cevâmiˁ
| tüccâr
| ḥukkâm
| ˁamele
| ˁulemâ
| cühelâ
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | Ye ile biten kelimeler
| rowspan=&quot;4&quot; | أَفْعِلَاءْ&lt;br/&gt;efˁilâˀ
| ولی
| نبی
| ذكی
|-
| velîʸ
| nebîᵛ
| ẕekîʸ
|-
| أولیا
| انبیا
| اذكیا
|-
| evliyâ
| enbiyᵛâ
| eẕkiyâ
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَاعِلَة&lt;br/&gt;fâˁile(t)
| rowspan=&quot;4&quot; | فَوَاعِلْ&lt;br/&gt;fevâˁil
| قاعده 
| لازمه
| فائده
|-
| ḳâˁide
| lâzıme
| fâʸide (fayda)
|-
| قواعد
| لوازم
| فوائد
|-
| kavâˁid
| levâzım
| fevâʸid
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعِیلْ&lt;br/&gt;faˁîl
| rowspan=&quot;4&quot; | فُعَلَاء فِعَالْ&lt;br/&gt;fiˁâl fuˁalâˀ&lt;br/&gt;أَفْعِلَاء&lt;br/&gt;ˀefˁilâ
| شهید
| فقیر
| كبیر
| كریم
| قریب
|-
| şehîd
| faḳîr
| kebîr
| kerîm
| ḳarîp
|-
| شهدا
| فقرا
| كبار
| كرام
| أقربا
|-
| şühedâ
| fuḳarâ
| kibâr
| kirâm
| aḳrabâ
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعِیلَة&lt;br/&gt;faˁîle(t)
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعَائِلْ&lt;br/&gt;faˁâˀil
| وظیفه
| خزینه
| جزیره
|-
| vaẓîfe
| ḫazîne
| cezîre
|-
| وظائف
| خزائن
| جزائر
|-
| vaẓâif
| ḫazâin
| cezâir
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | 4 ünsüzlü&lt;br/&gt;her kelime
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعَالِیلْ فَعَالِلْ&lt;br/&gt;faˁâlil faˁâlîl
| مكتب
| مملكت
| تدبیر
| أصغر
| سلطان
| عسكر
| ترجمه
|-
| mekteb
| memleket
| tedbir
| ˀaṡgar
| ṣulṭân
| ˁasker
| tercüme
|-
| مكاتب
| ممالك
| تدابر
| عصاغر
| سلاطین
| عساكر
| تراجم
|-
| mekâtip
| memâlik
| tedâbir
| ˀaṡâgir
| selâṭîn
| ˁasâkir
| terâcim
|}
Mezidün fih masdarlar bunların ism-i fâil ve mefûllerinin çoğulları çoğu zaman salimdir.

Birkaç istisnai ismin çoğulu da tamamen düzensizdir:
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;col&quot; | Müfret
! span=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
! span=&quot;col&quot; | Cem
! span=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
|-
| أمّ
| ˀümm
| أمّهات
| ˀümmehât
|-
| انسان
| ˀinsân
| ناس
| nâs
|-
| اسود
| ˀesvet
| سودان
| sûdân
|-
| ارمنی
| ˀermenî
| آرامنه
| ârâmine
|-
| سعی
| saˁy
| مساعی
| mesâˁi
|}
&lt;br/&gt;
{{Osmanlıca/İçindekiler}}</text>
      <sha1>t2vzocm7s8xvjd2iu3f46rseykz1ojh</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>53615</id>
      <parentid>53614</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T16:44:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sinus46</username>
        <id>17965</id>
      </contributor>
      <comment>/* Mükesser Çoğullar */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10711" xml:space="preserve">Bu bölümde, Arapça gramerinde ismin nasıl çekimlendiğini inceleyeceğiz.
==Belirtili ve Belirtisiz İsimler==
Belirtili isimler, Belirtisiz isimlere -ال (el-) ön eki getirerek yapılır. Ancak, el- ön eki her zaman yazıldığı gibi telaffuz edilmez. Bu konuda dikkat edilmesi gereken iki husus vardır:
===Baştaki Elif'in düşmesi===
Ünlü ile biten bir kelimeden sonra el- ön ekinin Elif'i telaffuz edilmez. Bunu göstermek için bazen el- ön eki, -ٱل şeklinde hemze-yi vasıl ile yazılır.

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; بالجمله &lt;/big&gt;
&lt;big&gt; '''bi'l-cümle''' &lt;/big&gt;&lt;br/&gt;
&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; بالذات &lt;/big&gt;
&lt;big&gt; '''bi'ẕ-ẕât''' &lt;/big&gt;

===Lâm'ın Asimilasyonu===
Dilin ucuyla telaffuz edilen ünsüzlere '''şemsî''' ünsüzler denilir. Bu ünsüzler kelime başında olunca Lâm harfi telaffuz edilmez, ilk ünsüz şeddeli okunur. Aşağıdaki ünsüzler şemsîdir:

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; ت ث د ذ ر ز س ش ص ض ط ظ ل ن &lt;/big&gt;

Dilin ucuyla telaffuz edilmeyen ünsüzlere ise '''kamerî''' ünsüzler denir. Bu ünsüzlerle başlayan kelimelerden önce Lâm harfi telaffuz edilir.

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; ء ب ج ح خ ع غ ف ق ك م ه و ی &lt;/big&gt;

Cim harfi, dilin ucuyla telaffuz edilmesine rağmen kamerî sayılmaktadır.

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; السلام &lt;/big&gt; &lt;br/&gt;
&lt;big&gt; '''es-selâm''' &lt;/big&gt;

==İsmin Hâlleri (Ahvâl-i İsim)==
Arapçada kelimelerin bulunduğu üç hâl vardır:
* Yalın hâldeki kelimeler '''ötre''' ile biter
* Belirtme hâlindeki kelimeler '''üstün''' ile biter.
* İyelik hâlindeki kelimeler ise '''esre''' ile biter.
Belirtisiz, yani el- ön ekine sahip olmayan isimler ise tenvin işaretlerinden biriyle biter. Dolayısıyla, Arapçada asla &quot;kitap&quot; kelimesi olduğu gibi kullanılmaz. Ya

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; كتابٌ &lt;/big&gt;&lt;br/&gt;
&lt;big&gt;'''kitâbün'''&lt;/big&gt;

ya da 

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; الكتاب&lt;/big&gt;&lt;br/&gt;
&lt;big&gt;'''el-kitâbü'''&lt;/big&gt;

olarak geçer. Ancak hâl ekleri, bir kelimenin veya ifadenin sonunda bulununca düşer. Bu sebepten ötürü, Arapça kelimeler Osmanlıcaya -un eki olmadan geçmiştir.

Osmanlıcada İyelik hâli nadiren kalıplaşmış ifadelerde kullanılır. Yalın hâlindeki ötre ise sonraki makalelerde göreceğimiz gibi tamlama yaparken kullanılır. 

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; دارُ الشفقة &lt;/big&gt;

Belirtme hâli ise sık sık zarf olarak kullanılır.

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; ذاتاً رسماً قسماً حالاً &lt;/big&gt;

==Kelimelerin Cinsiyeti (Keyfiyet)==
Arapçada iki cinsiyet vardır: müzekker (eril) ve müennes (dişil)

Önceki makalelerimizde, müennes kelimelerin ة- (yuvarlak te) eki ile bittiğini, ve bu ekin Türkçeye geçerken düzensiz bir şekilde -e veya -et olduğunu görmüştük. Arapçada bu harf, ifade sonunca olduğunda -e gibi telaffuz edilirken söz konusu kelime çekimlenince t ünsüzü ile birlikte telaffuz edilir. Müennes kelimeler, yuvarlak te dışında ا (elif) veya ت (te) ile de bitebilirler. Ancak kökün bir parçası olan Elif veya Te ile biten kelimeleri müennes zannetmemek gerekir.

Bir kelime müennes değilse o kelimeye müzekker denilir. Müzekker kelimelere ة- (yuvarlak te) veya ت- (te) eki getirerek müennes yapabiliriz.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! column=&quot;col&quot; | Müzekker
! column=&quot;col&quot; | Müennes
|-
| حامل
| حامله
|-
| عظیم
| عظیمه
|-
| رسّام
| رسّامه
|-
| ثانی
| ثانیه
|-
| بِن
| بِنْت
|-
| أُخ
| أُخْت
|}
Kelimelerin müennes olabilmesi için bir insanı temsil etmesine gerek yoktur. Sık sık cisimler, hatta soyut konseptler bile müennes olabilir. 
==Kelimelerin Sayısı (Kemiyet)==
Türkçede kelimelerin sahip olabileceği iki sayı vardır: Tekil ve Çoğul.

Arapçada ise kelimeler üç farklı sayıya sahip olabilirler:
* Müfred (Tekil)
* Tesniye (İkil)
* Cem (Çoğul)
Bir kelimeyi müfret yapmak için herhangi bir ek eklemek gerekmez. 
===Tesniye===
Bir kelimeyi müsenna (tesniye edilmiş) yapmak için ise ین- (-eyn) eki kullanılır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! column=&quot;col&quot; | Müfred
! column=&quot;col&quot; | Müsenna
! column=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
! column=&quot;col&quot; | Manası
|-
| ساحل
| ساحلین
| sâḥileyn
| İki sahil
|-
| أبو
| أبوین
| ˀebeveyn
| İki baba&lt;br/&gt;İki veli
|-
| طراف
| طرافین
| ṭarafeyn
| İki taraf
|-
| نسخه
| نسختین
| nüsḫateyn
| İki nüsha &lt;br/&gt;(kopya)
|}

===Cem===
Arapçada iki çeşit cem bulunur:
* Cem-i Salim (Düzenli Çoğul)
* Cem-i Mükesser (Kırık Çoğul)
====Salim Çoğullar====
Salim çoğullar, kelimenin köküne bir ek getirerek elde edilir. Müzekker kelimelerin çoğulunu elde etmek için ون- (-ûn) veya ین- (-în) eki kullanılır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! column=&quot;col&quot; | Müfred
! column=&quot;col&quot; | Cem
! column=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
! column=&quot;col&quot; | Manası
|-
| مأمور
| مأمورون
| meˀmûrûn
| memurlar
|-
| مؤمن
| مؤمنین
| müˀminîn
| müminler
|}
Ancak müzekker olup insan olmayan varlıklar için ون- veya ین- (-ûn veya -în) ekleri kullanılamaz. Bu tür isimler, müennes isimler gibi çekimlenir.

Müennes isimlerde ise kelimenin sonundaki yuvarlak te düşer, yerine ات- (-ât) eki gelir. Kelimenin kökü zaten -ât ile bitiyorsa -ât ekinin yerine bir Vav gelir.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! column=&quot;col&quot; | Müfred
! column=&quot;col&quot; | Cem
! column=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
! column=&quot;col&quot; | Manası
|-
| مسلمه
| مسلمات
| müslimât
| Kadın Müslümanlar
|-
| علامت
| علامات
| ˁalâmât
| Alametler
|-
| ذات
| ذوات
| ẕevât
| Zatlar (Kişiler)
|-
| تحریر
| تحریرات
| taḥrîrât
| Yazılar
|-
| معلوم
| معلومات
| maˁlûmât
| Bilinenler
|}

====Mükesser Çoğullar====
Bazı isimler ise, çoğullarını türetmek için ekler almaktansa özel vezinlere sokulurlar. Hangi kelimenin hangi vezne girdiği mutlak kurallara bağlı değildir, ancak kelimenin kökünün bulunduğu vezne göre bazı kaidelerden bahsetmek mümkündür.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em; width: 65%; text-align: center;&quot; |
! span=&quot;col&quot; style=&quot;width: 20%;&quot; | Müfret Vezni
! span=&quot;col&quot; style=&quot;width: 30%;&quot; | Cem Vezni
! colspan=&quot;10&quot; | Örnekler
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعْلْ&lt;br/&gt;faˁl
| rowspan=&quot;4&quot; | فُعُولْ&lt;br/&gt;fuˁûl
| فنّ
| حرف
| شرط
| حدّ
| نقت
|-
| fen
| ḥarf
| şarṭ
| ḥadd
| naḳ{{Osmanlıca/Gri|i}}t
|-
| فنون
| حروف
| مشرط
| حدود
| نقوت
|-
| fünûn
| ḥurûf
| şurûṭ
| ḥudûd
| nuḳût
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعْلْ فِعْلْ&lt;br/&gt;faˁl fiˁl&lt;br/&gt;فُعْلْ فَعَلْ&lt;br/&gt;faˁal fuˁl
| rowspan=&quot;4&quot; | أَفْعَالْ&lt;br/&gt;ˀefˁâl
| شكل
| طرف
| ولد
| صنف
| سرّ
| حكم
| ملك
|-
| şek{{Osmanlıca/Gri|i}}l
| ṭaraf
| veled
| ṡın{{Osmanlıca/Gri|ı}}f
| sırr
| ḥük{{Osmanlıca/Gri|ü}}m
| mülk
|-
| أشكال
| اطراف
| أولاد
| اصناف
| اسرار
| أحكام
| أملاك
|-
| eşkâl
| eṭraf
| evlâd
| eṡnaf
| esrar
| aḥkâm
| emlâk
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فُعْلَة&lt;br/&gt;fuˁle(t)
| rowspan=&quot;4&quot; | فُعَلْ&lt;br/&gt;fuˁal
| نسخه
| صورت
| قلّه
|-
| nüsḫa
| ṡûᵛret
| ḳulle
|-
| نسخ
| صور
| قلل
|-
| nüsaḫ
| ṡuvar
| ḳulel
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعْلَة فِعْلَة&lt;br/&gt;fiˁle(t) faˁle(t)
| rowspan=&quot;4&quot; | فِعَلْ&lt;br/&gt;fiˁal
| نعمت
| ملّت
| عبرت
| بلده
|-
| niˁmet
| millet
| ˁibret
| belde
|-
| نعم
| ملل
| عبر
| بلاد
|-
| niˁam
| milel
| ˁiber
| bilâd
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فِعَالْ فَعَالْ&lt;br/&gt;faˁâl fiˁâl
| rowspan=&quot;4&quot; | أَفْعِلَة&lt;br/&gt;ˀefˁile(t)
| زمان
| جواب
| طعام
|-
| zamân
| cevâp
| ṭaˁâm
|-
| ازمنه
| اجوبه
| اطعمه
|-
| ezmine
| ecvibe
| eṭˁime
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَاعِلْ&lt;br/&gt;fâˁil
| rowspan=&quot;4&quot; | فَوَاعِلْ فُعَّالْ&lt;br/&gt;fuˁˁâl fevâˁil&lt;br/&gt;فَعَلَة فُعَلَاءْ&lt;br/&gt;fuˁalâˀ faˁale
| ساحل
| جامع
| تاجر
| حاكم
| عامل
| عالم
| جاهل
|-
| sâḥil
| câmiˁ
| tâcir
| ḥâkim
| ˁâmil
| ˁâlim
| câhil
|-
| سواحل
| جوامع
| تجّار
| حكّام
| عمله
| علما
| جهلا
|-
| sevâḥil
| cevâmiˁ
| tüccâr
| ḥukkâm
| ˁamele
| ˁulemâ
| cühelâ
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | Ye ile biten kelimeler
| rowspan=&quot;4&quot; | أَفْعِلَاءْ&lt;br/&gt;efˁilâˀ
| ولی
| نبی
| ذكی
|-
| velîʸ
| nebîᵛ
| ẕekîʸ
|-
| أولیا
| انبیا
| اذكیا
|-
| evliyâ
| enbiyᵛâ
| eẕkiyâ
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَاعِلَة&lt;br/&gt;fâˁile(t)
| rowspan=&quot;4&quot; | فَوَاعِلْ&lt;br/&gt;fevâˁil
| قاعده 
| لازمه
| فائده
|-
| ḳâˁide
| lâzıme
| fâʸide (fayda)
|-
| قواعد
| لوازم
| فوائد
|-
| kavâˁid
| levâzım
| fevâʸid
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعِیلْ&lt;br/&gt;faˁîl
| rowspan=&quot;4&quot; | فُعَلَاء فِعَالْ&lt;br/&gt;fiˁâl fuˁalâˀ&lt;br/&gt;أَفْعِلَاء&lt;br/&gt;ˀefˁilâ
| شهید
| فقیر
| كبیر
| كریم
| قریب
|-
| şehîd
| faḳîr
| kebîr
| kerîm
| ḳarîp
|-
| شهدا
| فقرا
| كبار
| كرام
| أقربا
|-
| şühedâ
| fuḳarâ
| kibâr
| kirâm
| aḳrabâ
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعِیلَة&lt;br/&gt;faˁîle(t)
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعَائِلْ&lt;br/&gt;faˁâˀil
| وظیفه
| خزینه
| جزیره
|-
| vaẓîfe
| ḫazîne
| cezîre
|-
| وظائف
| خزائن
| جزائر
|-
| vaẓâif
| ḫazâin
| cezâir
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | 4 ünsüzlü&lt;br/&gt;her kelime
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعَالِیلْ فَعَالِلْ&lt;br/&gt;faˁâlil faˁâlîl
| مكتب
| مملكت
| تدبیر
| أصغر
| سلطان
| عسكر
| ترجمه
|-
| mekteb
| memleket
| tedbir
| ˀaṡgar
| ṣulṭân
| ˁasker
| tercüme
|-
| مكاتب
| ممالك
| تدابر
| عصاغر
| سلاطین
| عساكر
| تراجم
|-
| mekâtip
| memâlik
| tedâbir
| ˀaṡâgir
| selâṭîn
| ˁasâkir
| terâcim
|}
Mezidün fih masdarlar bunların ism-i fâil ve mefûllerinin çoğulları çoğu zaman salimdir.

Birkaç istisnai ismin çoğulu da tamamen düzensizdir:
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;col&quot; | Müfret
! span=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
! span=&quot;col&quot; | Cem
! span=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
|-
| أمّ
| ˀümm
| أمّهات
| ˀümmehât
|-
| انسان
| ˀinsân
| ناس
| nâs
|-
| اسود
| ˀesvet
| سودان
| sûdân
|-
| ارمنی
| ˀermenî
| آرامنه
| ârâmine
|-
| سعی
| saˁy
| مساعی
| mesâˁi
|}
&lt;br/&gt;
{{Osmanlıca/İçindekiler}}</text>
      <sha1>tk88ffi0uf2f881rr0s04iolxb02o12</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>53617</id>
      <parentid>53615</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T17:11:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sinus46</username>
        <id>17965</id>
      </contributor>
      <comment>/* İsmin Hâlleri (Ahvâl-i İsim) */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10696" xml:space="preserve">Bu bölümde, Arapça gramerinde ismin nasıl çekimlendiğini inceleyeceğiz.
==Belirtili ve Belirtisiz İsimler==
Belirtili isimler, Belirtisiz isimlere -ال (el-) ön eki getirerek yapılır. Ancak, el- ön eki her zaman yazıldığı gibi telaffuz edilmez. Bu konuda dikkat edilmesi gereken iki husus vardır:
===Baştaki Elif'in düşmesi===
Ünlü ile biten bir kelimeden sonra el- ön ekinin Elif'i telaffuz edilmez. Bunu göstermek için bazen el- ön eki, -ٱل şeklinde hemze-yi vasıl ile yazılır.

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; بالجمله &lt;/big&gt;
&lt;big&gt; '''bi'l-cümle''' &lt;/big&gt;&lt;br/&gt;
&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; بالذات &lt;/big&gt;
&lt;big&gt; '''bi'ẕ-ẕât''' &lt;/big&gt;

===Lâm'ın Asimilasyonu===
Dilin ucuyla telaffuz edilen ünsüzlere '''şemsî''' ünsüzler denilir. Bu ünsüzler kelime başında olunca Lâm harfi telaffuz edilmez, ilk ünsüz şeddeli okunur. Aşağıdaki ünsüzler şemsîdir:

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; ت ث د ذ ر ز س ش ص ض ط ظ ل ن &lt;/big&gt;

Dilin ucuyla telaffuz edilmeyen ünsüzlere ise '''kamerî''' ünsüzler denir. Bu ünsüzlerle başlayan kelimelerden önce Lâm harfi telaffuz edilir.

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; ء ب ج ح خ ع غ ف ق ك م ه و ی &lt;/big&gt;

Cim harfi, dilin ucuyla telaffuz edilmesine rağmen kamerî sayılmaktadır.

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; السلام &lt;/big&gt; &lt;br/&gt;
&lt;big&gt; '''es-selâm''' &lt;/big&gt;

==İsmin Hâlleri (Ahvâl-i İsim)==
Arapçada kelimelerin bulunduğu üç hâl vardır:
* Yalın hâldeki kelimeler '''ötre''' ile biter
* Belirtme hâlindeki kelimeler '''üstün''' ile biter.
* İyelik hâlindeki kelimeler ise '''esre''' ile biter.
Belirtisiz, yani el- ön ekine sahip olmayan isimler ise tenvin işaretlerinden biriyle biter. Dolayısıyla, Arapçada asla &quot;kitap&quot; kelimesi olduğu gibi kullanılmaz. Ya

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; كتابٌ &lt;/big&gt;&lt;br/&gt;
&lt;big&gt;'''kitâbün'''&lt;/big&gt;

ya da 

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; الكتاب&lt;/big&gt;&lt;br/&gt;
&lt;big&gt;'''el-kitâbü'''&lt;/big&gt;

olarak geçer. Ancak hâl ekleri, bir ifadenin sonunda bulununca düşer. Bu sebepten ötürü, Arapça kelimeler Osmanlıcaya -un eki olmadan geçmiştir.

Osmanlıcada İyelik hâli nadiren kalıplaşmış ifadelerde kullanılır. Yalın hâlindeki ötre ise sonraki makalelerde göreceğimiz gibi tamlama yaparken kullanılır. 

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; دارُ الشفقة &lt;/big&gt;

Belirtme hâli ise sık sık zarf olarak kullanılır.

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; ذاتاً رسماً قسماً حالاً &lt;/big&gt;

==Kelimelerin Cinsiyeti (Keyfiyet)==
Arapçada iki cinsiyet vardır: müzekker (eril) ve müennes (dişil)

Önceki makalelerimizde, müennes kelimelerin ة- (yuvarlak te) eki ile bittiğini, ve bu ekin Türkçeye geçerken düzensiz bir şekilde -e veya -et olduğunu görmüştük. Arapçada bu harf, ifade sonunca olduğunda -e gibi telaffuz edilirken söz konusu kelime çekimlenince t ünsüzü ile birlikte telaffuz edilir. Müennes kelimeler, yuvarlak te dışında ا (elif) veya ت (te) ile de bitebilirler. Ancak kökün bir parçası olan Elif veya Te ile biten kelimeleri müennes zannetmemek gerekir.

Bir kelime müennes değilse o kelimeye müzekker denilir. Müzekker kelimelere ة- (yuvarlak te) veya ت- (te) eki getirerek müennes yapabiliriz.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! column=&quot;col&quot; | Müzekker
! column=&quot;col&quot; | Müennes
|-
| حامل
| حامله
|-
| عظیم
| عظیمه
|-
| رسّام
| رسّامه
|-
| ثانی
| ثانیه
|-
| بِن
| بِنْت
|-
| أُخ
| أُخْت
|}
Kelimelerin müennes olabilmesi için bir insanı temsil etmesine gerek yoktur. Sık sık cisimler, hatta soyut konseptler bile müennes olabilir. 
==Kelimelerin Sayısı (Kemiyet)==
Türkçede kelimelerin sahip olabileceği iki sayı vardır: Tekil ve Çoğul.

Arapçada ise kelimeler üç farklı sayıya sahip olabilirler:
* Müfred (Tekil)
* Tesniye (İkil)
* Cem (Çoğul)
Bir kelimeyi müfret yapmak için herhangi bir ek eklemek gerekmez. 
===Tesniye===
Bir kelimeyi müsenna (tesniye edilmiş) yapmak için ise ین- (-eyn) eki kullanılır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! column=&quot;col&quot; | Müfred
! column=&quot;col&quot; | Müsenna
! column=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
! column=&quot;col&quot; | Manası
|-
| ساحل
| ساحلین
| sâḥileyn
| İki sahil
|-
| أبو
| أبوین
| ˀebeveyn
| İki baba&lt;br/&gt;İki veli
|-
| طراف
| طرافین
| ṭarafeyn
| İki taraf
|-
| نسخه
| نسختین
| nüsḫateyn
| İki nüsha &lt;br/&gt;(kopya)
|}

===Cem===
Arapçada iki çeşit cem bulunur:
* Cem-i Salim (Düzenli Çoğul)
* Cem-i Mükesser (Kırık Çoğul)
====Salim Çoğullar====
Salim çoğullar, kelimenin köküne bir ek getirerek elde edilir. Müzekker kelimelerin çoğulunu elde etmek için ون- (-ûn) veya ین- (-în) eki kullanılır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! column=&quot;col&quot; | Müfred
! column=&quot;col&quot; | Cem
! column=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
! column=&quot;col&quot; | Manası
|-
| مأمور
| مأمورون
| meˀmûrûn
| memurlar
|-
| مؤمن
| مؤمنین
| müˀminîn
| müminler
|}
Ancak müzekker olup insan olmayan varlıklar için ون- veya ین- (-ûn veya -în) ekleri kullanılamaz. Bu tür isimler, müennes isimler gibi çekimlenir.

Müennes isimlerde ise kelimenin sonundaki yuvarlak te düşer, yerine ات- (-ât) eki gelir. Kelimenin kökü zaten -ât ile bitiyorsa -ât ekinin yerine bir Vav gelir.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! column=&quot;col&quot; | Müfred
! column=&quot;col&quot; | Cem
! column=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
! column=&quot;col&quot; | Manası
|-
| مسلمه
| مسلمات
| müslimât
| Kadın Müslümanlar
|-
| علامت
| علامات
| ˁalâmât
| Alametler
|-
| ذات
| ذوات
| ẕevât
| Zatlar (Kişiler)
|-
| تحریر
| تحریرات
| taḥrîrât
| Yazılar
|-
| معلوم
| معلومات
| maˁlûmât
| Bilinenler
|}

====Mükesser Çoğullar====
Bazı isimler ise, çoğullarını türetmek için ekler almaktansa özel vezinlere sokulurlar. Hangi kelimenin hangi vezne girdiği mutlak kurallara bağlı değildir, ancak kelimenin kökünün bulunduğu vezne göre bazı kaidelerden bahsetmek mümkündür.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em; width: 65%; text-align: center;&quot; |
! span=&quot;col&quot; style=&quot;width: 20%;&quot; | Müfret Vezni
! span=&quot;col&quot; style=&quot;width: 30%;&quot; | Cem Vezni
! colspan=&quot;10&quot; | Örnekler
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعْلْ&lt;br/&gt;faˁl
| rowspan=&quot;4&quot; | فُعُولْ&lt;br/&gt;fuˁûl
| فنّ
| حرف
| شرط
| حدّ
| نقت
|-
| fen
| ḥarf
| şarṭ
| ḥadd
| naḳ{{Osmanlıca/Gri|i}}t
|-
| فنون
| حروف
| مشرط
| حدود
| نقوت
|-
| fünûn
| ḥurûf
| şurûṭ
| ḥudûd
| nuḳût
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعْلْ فِعْلْ&lt;br/&gt;faˁl fiˁl&lt;br/&gt;فُعْلْ فَعَلْ&lt;br/&gt;faˁal fuˁl
| rowspan=&quot;4&quot; | أَفْعَالْ&lt;br/&gt;ˀefˁâl
| شكل
| طرف
| ولد
| صنف
| سرّ
| حكم
| ملك
|-
| şek{{Osmanlıca/Gri|i}}l
| ṭaraf
| veled
| ṡın{{Osmanlıca/Gri|ı}}f
| sırr
| ḥük{{Osmanlıca/Gri|ü}}m
| mülk
|-
| أشكال
| اطراف
| أولاد
| اصناف
| اسرار
| أحكام
| أملاك
|-
| eşkâl
| eṭraf
| evlâd
| eṡnaf
| esrar
| aḥkâm
| emlâk
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فُعْلَة&lt;br/&gt;fuˁle(t)
| rowspan=&quot;4&quot; | فُعَلْ&lt;br/&gt;fuˁal
| نسخه
| صورت
| قلّه
|-
| nüsḫa
| ṡûᵛret
| ḳulle
|-
| نسخ
| صور
| قلل
|-
| nüsaḫ
| ṡuvar
| ḳulel
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعْلَة فِعْلَة&lt;br/&gt;fiˁle(t) faˁle(t)
| rowspan=&quot;4&quot; | فِعَلْ&lt;br/&gt;fiˁal
| نعمت
| ملّت
| عبرت
| بلده
|-
| niˁmet
| millet
| ˁibret
| belde
|-
| نعم
| ملل
| عبر
| بلاد
|-
| niˁam
| milel
| ˁiber
| bilâd
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فِعَالْ فَعَالْ&lt;br/&gt;faˁâl fiˁâl
| rowspan=&quot;4&quot; | أَفْعِلَة&lt;br/&gt;ˀefˁile(t)
| زمان
| جواب
| طعام
|-
| zamân
| cevâp
| ṭaˁâm
|-
| ازمنه
| اجوبه
| اطعمه
|-
| ezmine
| ecvibe
| eṭˁime
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَاعِلْ&lt;br/&gt;fâˁil
| rowspan=&quot;4&quot; | فَوَاعِلْ فُعَّالْ&lt;br/&gt;fuˁˁâl fevâˁil&lt;br/&gt;فَعَلَة فُعَلَاءْ&lt;br/&gt;fuˁalâˀ faˁale
| ساحل
| جامع
| تاجر
| حاكم
| عامل
| عالم
| جاهل
|-
| sâḥil
| câmiˁ
| tâcir
| ḥâkim
| ˁâmil
| ˁâlim
| câhil
|-
| سواحل
| جوامع
| تجّار
| حكّام
| عمله
| علما
| جهلا
|-
| sevâḥil
| cevâmiˁ
| tüccâr
| ḥukkâm
| ˁamele
| ˁulemâ
| cühelâ
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | Ye ile biten kelimeler
| rowspan=&quot;4&quot; | أَفْعِلَاءْ&lt;br/&gt;efˁilâˀ
| ولی
| نبی
| ذكی
|-
| velîʸ
| nebîᵛ
| ẕekîʸ
|-
| أولیا
| انبیا
| اذكیا
|-
| evliyâ
| enbiyᵛâ
| eẕkiyâ
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَاعِلَة&lt;br/&gt;fâˁile(t)
| rowspan=&quot;4&quot; | فَوَاعِلْ&lt;br/&gt;fevâˁil
| قاعده 
| لازمه
| فائده
|-
| ḳâˁide
| lâzıme
| fâʸide (fayda)
|-
| قواعد
| لوازم
| فوائد
|-
| kavâˁid
| levâzım
| fevâʸid
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعِیلْ&lt;br/&gt;faˁîl
| rowspan=&quot;4&quot; | فُعَلَاء فِعَالْ&lt;br/&gt;fiˁâl fuˁalâˀ&lt;br/&gt;أَفْعِلَاء&lt;br/&gt;ˀefˁilâ
| شهید
| فقیر
| كبیر
| كریم
| قریب
|-
| şehîd
| faḳîr
| kebîr
| kerîm
| ḳarîp
|-
| شهدا
| فقرا
| كبار
| كرام
| أقربا
|-
| şühedâ
| fuḳarâ
| kibâr
| kirâm
| aḳrabâ
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعِیلَة&lt;br/&gt;faˁîle(t)
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعَائِلْ&lt;br/&gt;faˁâˀil
| وظیفه
| خزینه
| جزیره
|-
| vaẓîfe
| ḫazîne
| cezîre
|-
| وظائف
| خزائن
| جزائر
|-
| vaẓâif
| ḫazâin
| cezâir
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | 4 ünsüzlü&lt;br/&gt;her kelime
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعَالِیلْ فَعَالِلْ&lt;br/&gt;faˁâlil faˁâlîl
| مكتب
| مملكت
| تدبیر
| أصغر
| سلطان
| عسكر
| ترجمه
|-
| mekteb
| memleket
| tedbir
| ˀaṡgar
| ṣulṭân
| ˁasker
| tercüme
|-
| مكاتب
| ممالك
| تدابر
| عصاغر
| سلاطین
| عساكر
| تراجم
|-
| mekâtip
| memâlik
| tedâbir
| ˀaṡâgir
| selâṭîn
| ˁasâkir
| terâcim
|}
Mezidün fih masdarlar bunların ism-i fâil ve mefûllerinin çoğulları çoğu zaman salimdir.

Birkaç istisnai ismin çoğulu da tamamen düzensizdir:
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;col&quot; | Müfret
! span=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
! span=&quot;col&quot; | Cem
! span=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
|-
| أمّ
| ˀümm
| أمّهات
| ˀümmehât
|-
| انسان
| ˀinsân
| ناس
| nâs
|-
| اسود
| ˀesvet
| سودان
| sûdân
|-
| ارمنی
| ˀermenî
| آرامنه
| ârâmine
|-
| سعی
| saˁy
| مساعی
| mesâˁi
|}
&lt;br/&gt;
{{Osmanlıca/İçindekiler}}</text>
      <sha1>cmlwwlolr2wxq2j3kingfufd7ec27p3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>53627</id>
      <parentid>53617</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T19:02:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sinus46</username>
        <id>17965</id>
      </contributor>
      <comment>/* Belirtili ve Belirtisiz İsimler */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10723" xml:space="preserve">Bu bölümde, Arapça gramerinde ismin nasıl çekimlendiğini inceleyeceğiz.
==Belirtili ve Belirtisiz İsimler==
Belirtili isimler, Belirtisiz isimlere '''harf-i tarif''' denilen -ال (el-) ön eki getirerek yapılır. Ancak, el- ön eki her zaman yazıldığı gibi telaffuz edilmez. Bu konuda dikkat edilmesi gereken iki husus vardır:
===Baştaki Elif'in düşmesi===
Ünlü ile biten bir kelimeden sonra el- ön ekinin Elif'i telaffuz edilmez. Bunu göstermek için bazen el- ön eki, -ٱل şeklinde hemze-yi vasıl ile yazılır.

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; بالجمله &lt;/big&gt;
&lt;big&gt; '''bi'l-cümle''' &lt;/big&gt;&lt;br/&gt;
&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; بالذات &lt;/big&gt;
&lt;big&gt; '''bi'ẕ-ẕât''' &lt;/big&gt;

===Lâm'ın Asimilasyonu===
Dilin ucuyla telaffuz edilen ünsüzlere '''şemsî''' ünsüzler denilir. Bu ünsüzler kelime başında olunca Lâm harfi telaffuz edilmez, ilk ünsüz şeddeli okunur. Aşağıdaki ünsüzler şemsîdir:

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; ت ث د ذ ر ز س ش ص ض ط ظ ل ن &lt;/big&gt;

Dilin ucuyla telaffuz edilmeyen ünsüzlere ise '''kamerî''' ünsüzler denir. Bu ünsüzlerle başlayan kelimelerden önce Lâm harfi telaffuz edilir.

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; ء ب ج ح خ ع غ ف ق ك م ه و ی &lt;/big&gt;

Cim harfi, dilin ucuyla telaffuz edilmesine rağmen kamerî sayılmaktadır.

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; السلام &lt;/big&gt; &lt;br/&gt;
&lt;big&gt; '''es-selâm''' &lt;/big&gt;

==İsmin Hâlleri (Ahvâl-i İsim)==
Arapçada kelimelerin bulunduğu üç hâl vardır:
* Yalın hâldeki kelimeler '''ötre''' ile biter
* Belirtme hâlindeki kelimeler '''üstün''' ile biter.
* İyelik hâlindeki kelimeler ise '''esre''' ile biter.
Belirtisiz, yani el- ön ekine sahip olmayan isimler ise tenvin işaretlerinden biriyle biter. Dolayısıyla, Arapçada asla &quot;kitap&quot; kelimesi olduğu gibi kullanılmaz. Ya

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; كتابٌ &lt;/big&gt;&lt;br/&gt;
&lt;big&gt;'''kitâbün'''&lt;/big&gt;

ya da 

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; الكتاب&lt;/big&gt;&lt;br/&gt;
&lt;big&gt;'''el-kitâbü'''&lt;/big&gt;

olarak geçer. Ancak hâl ekleri, bir ifadenin sonunda bulununca düşer. Bu sebepten ötürü, Arapça kelimeler Osmanlıcaya -un eki olmadan geçmiştir.

Osmanlıcada İyelik hâli nadiren kalıplaşmış ifadelerde kullanılır. Yalın hâlindeki ötre ise sonraki makalelerde göreceğimiz gibi tamlama yaparken kullanılır. 

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; دارُ الشفقة &lt;/big&gt;

Belirtme hâli ise sık sık zarf olarak kullanılır.

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; ذاتاً رسماً قسماً حالاً &lt;/big&gt;

==Kelimelerin Cinsiyeti (Keyfiyet)==
Arapçada iki cinsiyet vardır: müzekker (eril) ve müennes (dişil)

Önceki makalelerimizde, müennes kelimelerin ة- (yuvarlak te) eki ile bittiğini, ve bu ekin Türkçeye geçerken düzensiz bir şekilde -e veya -et olduğunu görmüştük. Arapçada bu harf, ifade sonunca olduğunda -e gibi telaffuz edilirken söz konusu kelime çekimlenince t ünsüzü ile birlikte telaffuz edilir. Müennes kelimeler, yuvarlak te dışında ا (elif) veya ت (te) ile de bitebilirler. Ancak kökün bir parçası olan Elif veya Te ile biten kelimeleri müennes zannetmemek gerekir.

Bir kelime müennes değilse o kelimeye müzekker denilir. Müzekker kelimelere ة- (yuvarlak te) veya ت- (te) eki getirerek müennes yapabiliriz.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! column=&quot;col&quot; | Müzekker
! column=&quot;col&quot; | Müennes
|-
| حامل
| حامله
|-
| عظیم
| عظیمه
|-
| رسّام
| رسّامه
|-
| ثانی
| ثانیه
|-
| بِن
| بِنْت
|-
| أُخ
| أُخْت
|}
Kelimelerin müennes olabilmesi için bir insanı temsil etmesine gerek yoktur. Sık sık cisimler, hatta soyut konseptler bile müennes olabilir. 
==Kelimelerin Sayısı (Kemiyet)==
Türkçede kelimelerin sahip olabileceği iki sayı vardır: Tekil ve Çoğul.

Arapçada ise kelimeler üç farklı sayıya sahip olabilirler:
* Müfred (Tekil)
* Tesniye (İkil)
* Cem (Çoğul)
Bir kelimeyi müfret yapmak için herhangi bir ek eklemek gerekmez. 
===Tesniye===
Bir kelimeyi müsenna (tesniye edilmiş) yapmak için ise ین- (-eyn) eki kullanılır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! column=&quot;col&quot; | Müfred
! column=&quot;col&quot; | Müsenna
! column=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
! column=&quot;col&quot; | Manası
|-
| ساحل
| ساحلین
| sâḥileyn
| İki sahil
|-
| أبو
| أبوین
| ˀebeveyn
| İki baba&lt;br/&gt;İki veli
|-
| طراف
| طرافین
| ṭarafeyn
| İki taraf
|-
| نسخه
| نسختین
| nüsḫateyn
| İki nüsha &lt;br/&gt;(kopya)
|}

===Cem===
Arapçada iki çeşit cem bulunur:
* Cem-i Salim (Düzenli Çoğul)
* Cem-i Mükesser (Kırık Çoğul)
====Salim Çoğullar====
Salim çoğullar, kelimenin köküne bir ek getirerek elde edilir. Müzekker kelimelerin çoğulunu elde etmek için ون- (-ûn) veya ین- (-în) eki kullanılır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! column=&quot;col&quot; | Müfred
! column=&quot;col&quot; | Cem
! column=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
! column=&quot;col&quot; | Manası
|-
| مأمور
| مأمورون
| meˀmûrûn
| memurlar
|-
| مؤمن
| مؤمنین
| müˀminîn
| müminler
|}
Ancak müzekker olup insan olmayan varlıklar için ون- veya ین- (-ûn veya -în) ekleri kullanılamaz. Bu tür isimler, müennes isimler gibi çekimlenir.

Müennes isimlerde ise kelimenin sonundaki yuvarlak te düşer, yerine ات- (-ât) eki gelir. Kelimenin kökü zaten -ât ile bitiyorsa -ât ekinin yerine bir Vav gelir.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! column=&quot;col&quot; | Müfred
! column=&quot;col&quot; | Cem
! column=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
! column=&quot;col&quot; | Manası
|-
| مسلمه
| مسلمات
| müslimât
| Kadın Müslümanlar
|-
| علامت
| علامات
| ˁalâmât
| Alametler
|-
| ذات
| ذوات
| ẕevât
| Zatlar (Kişiler)
|-
| تحریر
| تحریرات
| taḥrîrât
| Yazılar
|-
| معلوم
| معلومات
| maˁlûmât
| Bilinenler
|}

====Mükesser Çoğullar====
Bazı isimler ise, çoğullarını türetmek için ekler almaktansa özel vezinlere sokulurlar. Hangi kelimenin hangi vezne girdiği mutlak kurallara bağlı değildir, ancak kelimenin kökünün bulunduğu vezne göre bazı kaidelerden bahsetmek mümkündür.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em; width: 65%; text-align: center;&quot; |
! span=&quot;col&quot; style=&quot;width: 20%;&quot; | Müfret Vezni
! span=&quot;col&quot; style=&quot;width: 30%;&quot; | Cem Vezni
! colspan=&quot;10&quot; | Örnekler
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعْلْ&lt;br/&gt;faˁl
| rowspan=&quot;4&quot; | فُعُولْ&lt;br/&gt;fuˁûl
| فنّ
| حرف
| شرط
| حدّ
| نقت
|-
| fen
| ḥarf
| şarṭ
| ḥadd
| naḳ{{Osmanlıca/Gri|i}}t
|-
| فنون
| حروف
| مشرط
| حدود
| نقوت
|-
| fünûn
| ḥurûf
| şurûṭ
| ḥudûd
| nuḳût
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعْلْ فِعْلْ&lt;br/&gt;faˁl fiˁl&lt;br/&gt;فُعْلْ فَعَلْ&lt;br/&gt;faˁal fuˁl
| rowspan=&quot;4&quot; | أَفْعَالْ&lt;br/&gt;ˀefˁâl
| شكل
| طرف
| ولد
| صنف
| سرّ
| حكم
| ملك
|-
| şek{{Osmanlıca/Gri|i}}l
| ṭaraf
| veled
| ṡın{{Osmanlıca/Gri|ı}}f
| sırr
| ḥük{{Osmanlıca/Gri|ü}}m
| mülk
|-
| أشكال
| اطراف
| أولاد
| اصناف
| اسرار
| أحكام
| أملاك
|-
| eşkâl
| eṭraf
| evlâd
| eṡnaf
| esrar
| aḥkâm
| emlâk
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فُعْلَة&lt;br/&gt;fuˁle(t)
| rowspan=&quot;4&quot; | فُعَلْ&lt;br/&gt;fuˁal
| نسخه
| صورت
| قلّه
|-
| nüsḫa
| ṡûᵛret
| ḳulle
|-
| نسخ
| صور
| قلل
|-
| nüsaḫ
| ṡuvar
| ḳulel
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعْلَة فِعْلَة&lt;br/&gt;fiˁle(t) faˁle(t)
| rowspan=&quot;4&quot; | فِعَلْ&lt;br/&gt;fiˁal
| نعمت
| ملّت
| عبرت
| بلده
|-
| niˁmet
| millet
| ˁibret
| belde
|-
| نعم
| ملل
| عبر
| بلاد
|-
| niˁam
| milel
| ˁiber
| bilâd
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فِعَالْ فَعَالْ&lt;br/&gt;faˁâl fiˁâl
| rowspan=&quot;4&quot; | أَفْعِلَة&lt;br/&gt;ˀefˁile(t)
| زمان
| جواب
| طعام
|-
| zamân
| cevâp
| ṭaˁâm
|-
| ازمنه
| اجوبه
| اطعمه
|-
| ezmine
| ecvibe
| eṭˁime
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَاعِلْ&lt;br/&gt;fâˁil
| rowspan=&quot;4&quot; | فَوَاعِلْ فُعَّالْ&lt;br/&gt;fuˁˁâl fevâˁil&lt;br/&gt;فَعَلَة فُعَلَاءْ&lt;br/&gt;fuˁalâˀ faˁale
| ساحل
| جامع
| تاجر
| حاكم
| عامل
| عالم
| جاهل
|-
| sâḥil
| câmiˁ
| tâcir
| ḥâkim
| ˁâmil
| ˁâlim
| câhil
|-
| سواحل
| جوامع
| تجّار
| حكّام
| عمله
| علما
| جهلا
|-
| sevâḥil
| cevâmiˁ
| tüccâr
| ḥukkâm
| ˁamele
| ˁulemâ
| cühelâ
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | Ye ile biten kelimeler
| rowspan=&quot;4&quot; | أَفْعِلَاءْ&lt;br/&gt;efˁilâˀ
| ولی
| نبی
| ذكی
|-
| velîʸ
| nebîᵛ
| ẕekîʸ
|-
| أولیا
| انبیا
| اذكیا
|-
| evliyâ
| enbiyᵛâ
| eẕkiyâ
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَاعِلَة&lt;br/&gt;fâˁile(t)
| rowspan=&quot;4&quot; | فَوَاعِلْ&lt;br/&gt;fevâˁil
| قاعده 
| لازمه
| فائده
|-
| ḳâˁide
| lâzıme
| fâʸide (fayda)
|-
| قواعد
| لوازم
| فوائد
|-
| kavâˁid
| levâzım
| fevâʸid
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعِیلْ&lt;br/&gt;faˁîl
| rowspan=&quot;4&quot; | فُعَلَاء فِعَالْ&lt;br/&gt;fiˁâl fuˁalâˀ&lt;br/&gt;أَفْعِلَاء&lt;br/&gt;ˀefˁilâ
| شهید
| فقیر
| كبیر
| كریم
| قریب
|-
| şehîd
| faḳîr
| kebîr
| kerîm
| ḳarîp
|-
| شهدا
| فقرا
| كبار
| كرام
| أقربا
|-
| şühedâ
| fuḳarâ
| kibâr
| kirâm
| aḳrabâ
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعِیلَة&lt;br/&gt;faˁîle(t)
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعَائِلْ&lt;br/&gt;faˁâˀil
| وظیفه
| خزینه
| جزیره
|-
| vaẓîfe
| ḫazîne
| cezîre
|-
| وظائف
| خزائن
| جزائر
|-
| vaẓâif
| ḫazâin
| cezâir
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | 4 ünsüzlü&lt;br/&gt;her kelime
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعَالِیلْ فَعَالِلْ&lt;br/&gt;faˁâlil faˁâlîl
| مكتب
| مملكت
| تدبیر
| أصغر
| سلطان
| عسكر
| ترجمه
|-
| mekteb
| memleket
| tedbir
| ˀaṡgar
| ṣulṭân
| ˁasker
| tercüme
|-
| مكاتب
| ممالك
| تدابر
| عصاغر
| سلاطین
| عساكر
| تراجم
|-
| mekâtip
| memâlik
| tedâbir
| ˀaṡâgir
| selâṭîn
| ˁasâkir
| terâcim
|}
Mezidün fih masdarlar bunların ism-i fâil ve mefûllerinin çoğulları çoğu zaman salimdir.

Birkaç istisnai ismin çoğulu da tamamen düzensizdir:
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;col&quot; | Müfret
! span=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
! span=&quot;col&quot; | Cem
! span=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
|-
| أمّ
| ˀümm
| أمّهات
| ˀümmehât
|-
| انسان
| ˀinsân
| ناس
| nâs
|-
| اسود
| ˀesvet
| سودان
| sûdân
|-
| ارمنی
| ˀermenî
| آرامنه
| ârâmine
|-
| سعی
| saˁy
| مساعی
| mesâˁi
|}
&lt;br/&gt;
{{Osmanlıca/İçindekiler}}</text>
      <sha1>5jvu2oo8f2ejqqqaatr60zimtzxf8gk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>53628</id>
      <parentid>53627</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T19:12:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sinus46</username>
        <id>17965</id>
      </contributor>
      <comment>/* Kelimelerin Cinsiyeti (Keyfiyet) */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11341" xml:space="preserve">Bu bölümde, Arapça gramerinde ismin nasıl çekimlendiğini inceleyeceğiz.
==Belirtili ve Belirtisiz İsimler==
Belirtili isimler, Belirtisiz isimlere '''harf-i tarif''' denilen -ال (el-) ön eki getirerek yapılır. Ancak, el- ön eki her zaman yazıldığı gibi telaffuz edilmez. Bu konuda dikkat edilmesi gereken iki husus vardır:
===Baştaki Elif'in düşmesi===
Ünlü ile biten bir kelimeden sonra el- ön ekinin Elif'i telaffuz edilmez. Bunu göstermek için bazen el- ön eki, -ٱل şeklinde hemze-yi vasıl ile yazılır.

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; بالجمله &lt;/big&gt;
&lt;big&gt; '''bi'l-cümle''' &lt;/big&gt;&lt;br/&gt;
&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; بالذات &lt;/big&gt;
&lt;big&gt; '''bi'ẕ-ẕât''' &lt;/big&gt;

===Lâm'ın Asimilasyonu===
Dilin ucuyla telaffuz edilen ünsüzlere '''şemsî''' ünsüzler denilir. Bu ünsüzler kelime başında olunca Lâm harfi telaffuz edilmez, ilk ünsüz şeddeli okunur. Aşağıdaki ünsüzler şemsîdir:

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; ت ث د ذ ر ز س ش ص ض ط ظ ل ن &lt;/big&gt;

Dilin ucuyla telaffuz edilmeyen ünsüzlere ise '''kamerî''' ünsüzler denir. Bu ünsüzlerle başlayan kelimelerden önce Lâm harfi telaffuz edilir.

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; ء ب ج ح خ ع غ ف ق ك م ه و ی &lt;/big&gt;

Cim harfi, dilin ucuyla telaffuz edilmesine rağmen kamerî sayılmaktadır.

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; السلام &lt;/big&gt; &lt;br/&gt;
&lt;big&gt; '''es-selâm''' &lt;/big&gt;

==İsmin Hâlleri (Ahvâl-i İsim)==
Arapçada kelimelerin bulunduğu üç hâl vardır:
* Yalın hâldeki kelimeler '''ötre''' ile biter
* Belirtme hâlindeki kelimeler '''üstün''' ile biter.
* İyelik hâlindeki kelimeler ise '''esre''' ile biter.
Belirtisiz, yani el- ön ekine sahip olmayan isimler ise tenvin işaretlerinden biriyle biter. Dolayısıyla, Arapçada asla &quot;kitap&quot; kelimesi olduğu gibi kullanılmaz. Ya

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; كتابٌ &lt;/big&gt;&lt;br/&gt;
&lt;big&gt;'''kitâbün'''&lt;/big&gt;

ya da 

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; الكتاب&lt;/big&gt;&lt;br/&gt;
&lt;big&gt;'''el-kitâbü'''&lt;/big&gt;

olarak geçer. Ancak hâl ekleri, bir ifadenin sonunda bulununca düşer. Bu sebepten ötürü, Arapça kelimeler Osmanlıcaya -un eki olmadan geçmiştir.

Osmanlıcada İyelik hâli nadiren kalıplaşmış ifadelerde kullanılır. Yalın hâlindeki ötre ise sonraki makalelerde göreceğimiz gibi tamlama yaparken kullanılır. 

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; دارُ الشفقة &lt;/big&gt;

Belirtme hâli ise sık sık zarf olarak kullanılır.

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; ذاتاً رسماً قسماً حالاً &lt;/big&gt;

==Kelimelerin Cinsiyeti (Keyfiyet)==
Arapçada iki cinsiyet vardır: müzekker (eril) ve müennes (dişil). Bir kelimenin müennes olduğunu anlamak için iki yol vardır:

Bazı kelimeler, anlamlarından dolayı müennestir. Gerçek bir kadını belirten her isim, biçimine bakılmaksızın müennestir. İlaveten, harf isimleri ve aşağıda anlatılacak olan müennes ve mükesser çoğullar da daima müennes sayılırlar.

Bazı kelimeler ise biçimlerinden dolayı müennestir. Örneğin ة- (Yuvarlak Te) harfi ile biten kelimeler neredeyse her zaman müennes olurlar. Ayrıca, ا (elif) ve ت (te) ile biten kelimeler de müennes olurlar, ancak söz konusu Elif ve Te'nin kökün bir parçası olmaması gerekir.

Bir kelime müennes değilse o kelimeye müzekker denilir. Müzekker kelimelere ة- (yuvarlak te) veya ت- (te) eki getirerek müennes yapabiliriz.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! column=&quot;col&quot; | Müzekker
! column=&quot;col&quot; | Müennes
|-
| {{Osmanlıca/Örnekler|حامل|çeviri1=ḥâmil}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حامله|çeviri1=ḥâmile}}
|-
| {{Osmanlıca/Örnekler|عظیم|çeviri1=ˁaẓîm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عظیمه|çeviri1=ˁaẓîme}}
|-
| {{Osmanlıca/Örnekler|رسّام|çeviri1=ressâm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|رسّامه|çeviri1=ressâme}}
|-
| {{Osmanlıca/Örnekler|ثانی|çeviri1=s̱ânî}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ثانیه|çeviri1=s̱âniye}}
|-
| {{Osmanlıca/Örnekler|بِن|çeviri1=bin}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|بِنْت|çeviri1=bint}}
|-
| {{Osmanlıca/Örnekler|أُخ|çeviri1=ˀüḫ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|أُخْت|çeviri1=ˀüḫt}}
|}
Kelimelerin müennes olabilmesi için bir insanı temsil etmesine gerek yoktur. Sık sık cisimler, hatta soyut konseptler bile müennes olabilir.

==Kelimelerin Sayısı (Kemiyet)==
Türkçede kelimelerin sahip olabileceği iki sayı vardır: Tekil ve Çoğul.

Arapçada ise kelimeler üç farklı sayıya sahip olabilirler:
* Müfred (Tekil)
* Tesniye (İkil)
* Cem (Çoğul)
Bir kelimeyi müfret yapmak için herhangi bir ek eklemek gerekmez. 
===Tesniye===
Bir kelimeyi müsenna (tesniye edilmiş) yapmak için ise ین- (-eyn) eki kullanılır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! column=&quot;col&quot; | Müfred
! column=&quot;col&quot; | Müsenna
! column=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
! column=&quot;col&quot; | Manası
|-
| ساحل
| ساحلین
| sâḥileyn
| İki sahil
|-
| أبو
| أبوین
| ˀebeveyn
| İki baba&lt;br/&gt;İki veli
|-
| طراف
| طرافین
| ṭarafeyn
| İki taraf
|-
| نسخه
| نسختین
| nüsḫateyn
| İki nüsha &lt;br/&gt;(kopya)
|}

===Cem===
Arapçada iki çeşit cem bulunur:
* Cem-i Salim (Düzenli Çoğul)
* Cem-i Mükesser (Kırık Çoğul)
====Salim Çoğullar====
Salim çoğullar, kelimenin köküne bir ek getirerek elde edilir. Müzekker kelimelerin çoğulunu elde etmek için ون- (-ûn) veya ین- (-în) eki kullanılır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! column=&quot;col&quot; | Müfred
! column=&quot;col&quot; | Cem
! column=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
! column=&quot;col&quot; | Manası
|-
| مأمور
| مأمورون
| meˀmûrûn
| memurlar
|-
| مؤمن
| مؤمنین
| müˀminîn
| müminler
|}
Ancak müzekker olup insan olmayan varlıklar için ون- veya ین- (-ûn veya -în) ekleri kullanılamaz. Bu tür isimler, müennes isimler gibi çekimlenir.

Müennes isimlerde ise kelimenin sonundaki yuvarlak te düşer, yerine ات- (-ât) eki gelir. Kelimenin kökü zaten -ât ile bitiyorsa -ât ekinin yerine bir Vav gelir.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! column=&quot;col&quot; | Müfred
! column=&quot;col&quot; | Cem
! column=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
! column=&quot;col&quot; | Manası
|-
| مسلمه
| مسلمات
| müslimât
| Kadın Müslümanlar
|-
| علامت
| علامات
| ˁalâmât
| Alametler
|-
| ذات
| ذوات
| ẕevât
| Zatlar (Kişiler)
|-
| تحریر
| تحریرات
| taḥrîrât
| Yazılar
|-
| معلوم
| معلومات
| maˁlûmât
| Bilinenler
|}

====Mükesser Çoğullar====
Bazı isimler ise, çoğullarını türetmek için ekler almaktansa özel vezinlere sokulurlar. Hangi kelimenin hangi vezne girdiği mutlak kurallara bağlı değildir, ancak kelimenin kökünün bulunduğu vezne göre bazı kaidelerden bahsetmek mümkündür.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em; width: 65%; text-align: center;&quot; |
! span=&quot;col&quot; style=&quot;width: 20%;&quot; | Müfret Vezni
! span=&quot;col&quot; style=&quot;width: 30%;&quot; | Cem Vezni
! colspan=&quot;10&quot; | Örnekler
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعْلْ&lt;br/&gt;faˁl
| rowspan=&quot;4&quot; | فُعُولْ&lt;br/&gt;fuˁûl
| فنّ
| حرف
| شرط
| حدّ
| نقت
|-
| fen
| ḥarf
| şarṭ
| ḥadd
| naḳ{{Osmanlıca/Gri|i}}t
|-
| فنون
| حروف
| مشرط
| حدود
| نقوت
|-
| fünûn
| ḥurûf
| şurûṭ
| ḥudûd
| nuḳût
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعْلْ فِعْلْ&lt;br/&gt;faˁl fiˁl&lt;br/&gt;فُعْلْ فَعَلْ&lt;br/&gt;faˁal fuˁl
| rowspan=&quot;4&quot; | أَفْعَالْ&lt;br/&gt;ˀefˁâl
| شكل
| طرف
| ولد
| صنف
| سرّ
| حكم
| ملك
|-
| şek{{Osmanlıca/Gri|i}}l
| ṭaraf
| veled
| ṡın{{Osmanlıca/Gri|ı}}f
| sırr
| ḥük{{Osmanlıca/Gri|ü}}m
| mülk
|-
| أشكال
| اطراف
| أولاد
| اصناف
| اسرار
| أحكام
| أملاك
|-
| eşkâl
| eṭraf
| evlâd
| eṡnaf
| esrar
| aḥkâm
| emlâk
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فُعْلَة&lt;br/&gt;fuˁle(t)
| rowspan=&quot;4&quot; | فُعَلْ&lt;br/&gt;fuˁal
| نسخه
| صورت
| قلّه
|-
| nüsḫa
| ṡûᵛret
| ḳulle
|-
| نسخ
| صور
| قلل
|-
| nüsaḫ
| ṡuvar
| ḳulel
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعْلَة فِعْلَة&lt;br/&gt;fiˁle(t) faˁle(t)
| rowspan=&quot;4&quot; | فِعَلْ&lt;br/&gt;fiˁal
| نعمت
| ملّت
| عبرت
| بلده
|-
| niˁmet
| millet
| ˁibret
| belde
|-
| نعم
| ملل
| عبر
| بلاد
|-
| niˁam
| milel
| ˁiber
| bilâd
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فِعَالْ فَعَالْ&lt;br/&gt;faˁâl fiˁâl
| rowspan=&quot;4&quot; | أَفْعِلَة&lt;br/&gt;ˀefˁile(t)
| زمان
| جواب
| طعام
|-
| zamân
| cevâp
| ṭaˁâm
|-
| ازمنه
| اجوبه
| اطعمه
|-
| ezmine
| ecvibe
| eṭˁime
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَاعِلْ&lt;br/&gt;fâˁil
| rowspan=&quot;4&quot; | فَوَاعِلْ فُعَّالْ&lt;br/&gt;fuˁˁâl fevâˁil&lt;br/&gt;فَعَلَة فُعَلَاءْ&lt;br/&gt;fuˁalâˀ faˁale
| ساحل
| جامع
| تاجر
| حاكم
| عامل
| عالم
| جاهل
|-
| sâḥil
| câmiˁ
| tâcir
| ḥâkim
| ˁâmil
| ˁâlim
| câhil
|-
| سواحل
| جوامع
| تجّار
| حكّام
| عمله
| علما
| جهلا
|-
| sevâḥil
| cevâmiˁ
| tüccâr
| ḥukkâm
| ˁamele
| ˁulemâ
| cühelâ
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | Ye ile biten kelimeler
| rowspan=&quot;4&quot; | أَفْعِلَاءْ&lt;br/&gt;efˁilâˀ
| ولی
| نبی
| ذكی
|-
| velîʸ
| nebîᵛ
| ẕekîʸ
|-
| أولیا
| انبیا
| اذكیا
|-
| evliyâ
| enbiyᵛâ
| eẕkiyâ
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَاعِلَة&lt;br/&gt;fâˁile(t)
| rowspan=&quot;4&quot; | فَوَاعِلْ&lt;br/&gt;fevâˁil
| قاعده 
| لازمه
| فائده
|-
| ḳâˁide
| lâzıme
| fâʸide (fayda)
|-
| قواعد
| لوازم
| فوائد
|-
| kavâˁid
| levâzım
| fevâʸid
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعِیلْ&lt;br/&gt;faˁîl
| rowspan=&quot;4&quot; | فُعَلَاء فِعَالْ&lt;br/&gt;fiˁâl fuˁalâˀ&lt;br/&gt;أَفْعِلَاء&lt;br/&gt;ˀefˁilâ
| شهید
| فقیر
| كبیر
| كریم
| قریب
|-
| şehîd
| faḳîr
| kebîr
| kerîm
| ḳarîp
|-
| شهدا
| فقرا
| كبار
| كرام
| أقربا
|-
| şühedâ
| fuḳarâ
| kibâr
| kirâm
| aḳrabâ
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعِیلَة&lt;br/&gt;faˁîle(t)
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعَائِلْ&lt;br/&gt;faˁâˀil
| وظیفه
| خزینه
| جزیره
|-
| vaẓîfe
| ḫazîne
| cezîre
|-
| وظائف
| خزائن
| جزائر
|-
| vaẓâif
| ḫazâin
| cezâir
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | 4 ünsüzlü&lt;br/&gt;her kelime
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعَالِیلْ فَعَالِلْ&lt;br/&gt;faˁâlil faˁâlîl
| مكتب
| مملكت
| تدبیر
| أصغر
| سلطان
| عسكر
| ترجمه
|-
| mekteb
| memleket
| tedbir
| ˀaṡgar
| ṣulṭân
| ˁasker
| tercüme
|-
| مكاتب
| ممالك
| تدابر
| عصاغر
| سلاطین
| عساكر
| تراجم
|-
| mekâtip
| memâlik
| tedâbir
| ˀaṡâgir
| selâṭîn
| ˁasâkir
| terâcim
|}
Mezidün fih masdarlar bunların ism-i fâil ve mefûllerinin çoğulları çoğu zaman salimdir.

Birkaç istisnai ismin çoğulu da tamamen düzensizdir:
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;col&quot; | Müfret
! span=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
! span=&quot;col&quot; | Cem
! span=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
|-
| أمّ
| ˀümm
| أمّهات
| ˀümmehât
|-
| انسان
| ˀinsân
| ناس
| nâs
|-
| اسود
| ˀesvet
| سودان
| sûdân
|-
| ارمنی
| ˀermenî
| آرامنه
| ârâmine
|-
| سعی
| saˁy
| مساعی
| mesâˁi
|}
&lt;br/&gt;
{{Osmanlıca/İçindekiler}}</text>
      <sha1>m2l4238c7pv0y42pj6zbptxdswtsh4i</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>53629</id>
      <parentid>53628</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T19:20:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sinus46</username>
        <id>17965</id>
      </contributor>
      <comment>/* Mükesser Çoğullar */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11345" xml:space="preserve">Bu bölümde, Arapça gramerinde ismin nasıl çekimlendiğini inceleyeceğiz.
==Belirtili ve Belirtisiz İsimler==
Belirtili isimler, Belirtisiz isimlere '''harf-i tarif''' denilen -ال (el-) ön eki getirerek yapılır. Ancak, el- ön eki her zaman yazıldığı gibi telaffuz edilmez. Bu konuda dikkat edilmesi gereken iki husus vardır:
===Baştaki Elif'in düşmesi===
Ünlü ile biten bir kelimeden sonra el- ön ekinin Elif'i telaffuz edilmez. Bunu göstermek için bazen el- ön eki, -ٱل şeklinde hemze-yi vasıl ile yazılır.

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; بالجمله &lt;/big&gt;
&lt;big&gt; '''bi'l-cümle''' &lt;/big&gt;&lt;br/&gt;
&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; بالذات &lt;/big&gt;
&lt;big&gt; '''bi'ẕ-ẕât''' &lt;/big&gt;

===Lâm'ın Asimilasyonu===
Dilin ucuyla telaffuz edilen ünsüzlere '''şemsî''' ünsüzler denilir. Bu ünsüzler kelime başında olunca Lâm harfi telaffuz edilmez, ilk ünsüz şeddeli okunur. Aşağıdaki ünsüzler şemsîdir:

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; ت ث د ذ ر ز س ش ص ض ط ظ ل ن &lt;/big&gt;

Dilin ucuyla telaffuz edilmeyen ünsüzlere ise '''kamerî''' ünsüzler denir. Bu ünsüzlerle başlayan kelimelerden önce Lâm harfi telaffuz edilir.

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; ء ب ج ح خ ع غ ف ق ك م ه و ی &lt;/big&gt;

Cim harfi, dilin ucuyla telaffuz edilmesine rağmen kamerî sayılmaktadır.

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; السلام &lt;/big&gt; &lt;br/&gt;
&lt;big&gt; '''es-selâm''' &lt;/big&gt;

==İsmin Hâlleri (Ahvâl-i İsim)==
Arapçada kelimelerin bulunduğu üç hâl vardır:
* Yalın hâldeki kelimeler '''ötre''' ile biter
* Belirtme hâlindeki kelimeler '''üstün''' ile biter.
* İyelik hâlindeki kelimeler ise '''esre''' ile biter.
Belirtisiz, yani el- ön ekine sahip olmayan isimler ise tenvin işaretlerinden biriyle biter. Dolayısıyla, Arapçada asla &quot;kitap&quot; kelimesi olduğu gibi kullanılmaz. Ya

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; كتابٌ &lt;/big&gt;&lt;br/&gt;
&lt;big&gt;'''kitâbün'''&lt;/big&gt;

ya da 

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; الكتاب&lt;/big&gt;&lt;br/&gt;
&lt;big&gt;'''el-kitâbü'''&lt;/big&gt;

olarak geçer. Ancak hâl ekleri, bir ifadenin sonunda bulununca düşer. Bu sebepten ötürü, Arapça kelimeler Osmanlıcaya -un eki olmadan geçmiştir.

Osmanlıcada İyelik hâli nadiren kalıplaşmış ifadelerde kullanılır. Yalın hâlindeki ötre ise sonraki makalelerde göreceğimiz gibi tamlama yaparken kullanılır. 

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; دارُ الشفقة &lt;/big&gt;

Belirtme hâli ise sık sık zarf olarak kullanılır.

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; ذاتاً رسماً قسماً حالاً &lt;/big&gt;

==Kelimelerin Cinsiyeti (Keyfiyet)==
Arapçada iki cinsiyet vardır: müzekker (eril) ve müennes (dişil). Bir kelimenin müennes olduğunu anlamak için iki yol vardır:

Bazı kelimeler, anlamlarından dolayı müennestir. Gerçek bir kadını belirten her isim, biçimine bakılmaksızın müennestir. İlaveten, harf isimleri ve aşağıda anlatılacak olan müennes ve mükesser çoğullar da daima müennes sayılırlar.

Bazı kelimeler ise biçimlerinden dolayı müennestir. Örneğin ة- (Yuvarlak Te) harfi ile biten kelimeler neredeyse her zaman müennes olurlar. Ayrıca, ا (elif) ve ت (te) ile biten kelimeler de müennes olurlar, ancak söz konusu Elif ve Te'nin kökün bir parçası olmaması gerekir.

Bir kelime müennes değilse o kelimeye müzekker denilir. Müzekker kelimelere ة- (yuvarlak te) veya ت- (te) eki getirerek müennes yapabiliriz.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! column=&quot;col&quot; | Müzekker
! column=&quot;col&quot; | Müennes
|-
| {{Osmanlıca/Örnekler|حامل|çeviri1=ḥâmil}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حامله|çeviri1=ḥâmile}}
|-
| {{Osmanlıca/Örnekler|عظیم|çeviri1=ˁaẓîm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عظیمه|çeviri1=ˁaẓîme}}
|-
| {{Osmanlıca/Örnekler|رسّام|çeviri1=ressâm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|رسّامه|çeviri1=ressâme}}
|-
| {{Osmanlıca/Örnekler|ثانی|çeviri1=s̱ânî}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ثانیه|çeviri1=s̱âniye}}
|-
| {{Osmanlıca/Örnekler|بِن|çeviri1=bin}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|بِنْت|çeviri1=bint}}
|-
| {{Osmanlıca/Örnekler|أُخ|çeviri1=ˀüḫ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|أُخْت|çeviri1=ˀüḫt}}
|}
Kelimelerin müennes olabilmesi için bir insanı temsil etmesine gerek yoktur. Sık sık cisimler, hatta soyut konseptler bile müennes olabilir.

==Kelimelerin Sayısı (Kemiyet)==
Türkçede kelimelerin sahip olabileceği iki sayı vardır: Tekil ve Çoğul.

Arapçada ise kelimeler üç farklı sayıya sahip olabilirler:
* Müfred (Tekil)
* Tesniye (İkil)
* Cem (Çoğul)
Bir kelimeyi müfret yapmak için herhangi bir ek eklemek gerekmez. 
===Tesniye===
Bir kelimeyi müsenna (tesniye edilmiş) yapmak için ise ین- (-eyn) eki kullanılır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! column=&quot;col&quot; | Müfred
! column=&quot;col&quot; | Müsenna
! column=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
! column=&quot;col&quot; | Manası
|-
| ساحل
| ساحلین
| sâḥileyn
| İki sahil
|-
| أبو
| أبوین
| ˀebeveyn
| İki baba&lt;br/&gt;İki veli
|-
| طراف
| طرافین
| ṭarafeyn
| İki taraf
|-
| نسخه
| نسختین
| nüsḫateyn
| İki nüsha &lt;br/&gt;(kopya)
|}

===Cem===
Arapçada iki çeşit cem bulunur:
* Cem-i Salim (Düzenli Çoğul)
* Cem-i Mükesser (Kırık Çoğul)
====Salim Çoğullar====
Salim çoğullar, kelimenin köküne bir ek getirerek elde edilir. Müzekker kelimelerin çoğulunu elde etmek için ون- (-ûn) veya ین- (-în) eki kullanılır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! column=&quot;col&quot; | Müfred
! column=&quot;col&quot; | Cem
! column=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
! column=&quot;col&quot; | Manası
|-
| مأمور
| مأمورون
| meˀmûrûn
| memurlar
|-
| مؤمن
| مؤمنین
| müˀminîn
| müminler
|}
Ancak müzekker olup insan olmayan varlıklar için ون- veya ین- (-ûn veya -în) ekleri kullanılamaz. Bu tür isimler, müennes isimler gibi çekimlenir.

Müennes isimlerde ise kelimenin sonundaki yuvarlak te düşer, yerine ات- (-ât) eki gelir. Kelimenin kökü zaten -ât ile bitiyorsa -ât ekinin yerine bir Vav gelir.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! column=&quot;col&quot; | Müfred
! column=&quot;col&quot; | Cem
! column=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
! column=&quot;col&quot; | Manası
|-
| مسلمه
| مسلمات
| müslimât
| Kadın Müslümanlar
|-
| علامت
| علامات
| ˁalâmât
| Alametler
|-
| ذات
| ذوات
| ẕevât
| Zatlar (Kişiler)
|-
| تحریر
| تحریرات
| taḥrîrât
| Yazılar
|-
| معلوم
| معلومات
| maˁlûmât
| Bilinenler
|}

====Mükesser Çoğullar====
Bazı isimler ise, çoğullarını türetmek için ekler almaktansa özel vezinlere sokulurlar. Hangi kelimenin hangi vezne girdiği mutlak kurallara bağlı değildir, ancak kelimenin kökünün bulunduğu vezne göre bazı kaidelerden bahsetmek mümkündür.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em; width: 65%; text-align: center;&quot; |
! span=&quot;col&quot; style=&quot;width: 20%;&quot; | Müfret Vezni
! span=&quot;col&quot; style=&quot;width: 30%;&quot; | Cem Vezni
! colspan=&quot;10&quot; | Örnekler
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعْلْ&lt;br/&gt;faˁl
| rowspan=&quot;4&quot; | فُعُولْ&lt;br/&gt;fuˁûl
| فنّ
| حرف
| شرط
| حدّ
| نقت
|-
| fen
| ḥarf
| şarṭ
| ḥadd
| naḳ{{Osmanlıca/Gri|i}}t
|-
| فنون
| حروف
| مشرط
| حدود
| نقوت
|-
| fünûn
| ḥurûf
| şurûṭ
| ḥudûd
| nuḳût
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعْلْ فِعْلْ&lt;br/&gt;faˁl fiˁl&lt;br/&gt;فُعْلْ فَعَلْ&lt;br/&gt;faˁal fuˁl
| rowspan=&quot;4&quot; | أَفْعَالْ&lt;br/&gt;ˀefˁâl
| شكل
| طرف
| ولد
| صنف
| سرّ
| حكم
| ملك
|-
| şek{{Osmanlıca/Gri|i}}l
| ṭaraf
| veled
| ṡın{{Osmanlıca/Gri|ı}}f
| sırr
| ḥük{{Osmanlıca/Gri|ü}}m
| mülk
|-
| أشكال
| اطراف
| أولاد
| اصناف
| اسرار
| أحكام
| أملاك
|-
| eşkâl
| eṭraf
| evlâd
| eṡnaf
| esrar
| aḥkâm
| emlâk
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فُعْلَة&lt;br/&gt;fuˁle(t)
| rowspan=&quot;4&quot; | فُعَلْ&lt;br/&gt;fuˁal
| نسخه
| صورت
| قلّه
|-
| nüsḫa
| ṡûᵛret
| ḳulle
|-
| نسخ
| صور
| قلل
|-
| nüsaḫ
| ṡuvar
| ḳulel
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعْلَة فِعْلَة&lt;br/&gt;fiˁle(t) faˁle(t)
| rowspan=&quot;4&quot; | فِعَلْ&lt;br/&gt;fiˁal
| نعمت
| ملّت
| عبرت
| بلده
|-
| niˁmet
| millet
| ˁibret
| belde
|-
| نعم
| ملل
| عبر
| بلاد
|-
| niˁam
| milel
| ˁiber
| bilâd
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فِعَالْ فَعَالْ&lt;br/&gt;faˁâl fiˁâl
| rowspan=&quot;4&quot; | أَفْعِلَة&lt;br/&gt;ˀefˁile(t)
| زمان
| جواب
| طعام
|-
| zamân
| cevâp
| ṭaˁâm
|-
| ازمنه
| اجوبه
| اطعمه
|-
| ezmine
| ecvibe
| eṭˁime
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَاعِلْ&lt;br/&gt;fâˁil
| rowspan=&quot;4&quot; | فَوَاعِلْ فُعَّالْ&lt;br/&gt;fuˁˁâl fevâˁil&lt;br/&gt;فَعَلَة فُعَلَاءْ&lt;br/&gt;fuˁalâˀ faˁale
| ساحل
| جامع
| تاجر
| حاكم
| عامل
| عالم
| جاهل
|-
| sâḥil
| câmiˁ
| tâcir
| ḥâkim
| ˁâmil
| ˁâlim
| câhil
|-
| سواحل
| جوامع
| تجّار
| حكّام
| عمله
| علما
| جهلا
|-
| sevâḥil
| cevâmiˁ
| tüccâr
| ḥukkâm
| ˁamele
| ˁulemâ
| cühelâ
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | Ye ile biten kelimeler
| rowspan=&quot;4&quot; | أَفْعِلَاءْ&lt;br/&gt;ˀefˁilâˀ
| ولی
| نبی
| ذكی
|-
| velîʸ
| nebîᵛ
| ẕekîʸ
|-
| أولیا
| انبیا
| اذكیا
|-
| evliyâ
| enbiyᵛâ
| eẕkiyâ
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَاعِلَة&lt;br/&gt;fâˁile(t)
| rowspan=&quot;4&quot; | فَوَاعِلْ&lt;br/&gt;fevâˁil
| قاعده 
| لازمه
| فائده
|-
| ḳâˁide
| lâzıme
| fâˀide (fayda)
|-
| قواعد
| لوازم
| فوائد
|-
| kavâˁid
| levâzım
| fevâˀid
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعِیلْ&lt;br/&gt;faˁîl
| rowspan=&quot;4&quot; | فُعَلَاء فِعَالْ&lt;br/&gt;fiˁâl fuˁalâˀ&lt;br/&gt;أَفْعِلَاء&lt;br/&gt;ˀefˁilâˀ
| شهید
| فقیر
| كبیر
| كریم
| قریب
|-
| şehîd
| faḳîr
| kebîr
| kerîm
| ḳarîp
|-
| شهدا
| فقرا
| كبار
| كرام
| أقربا
|-
| şühedâ
| fuḳarâ
| kibâr
| kirâm
| aḳrabâ
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعِیلَة&lt;br/&gt;faˁîle(t)
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعَائِلْ&lt;br/&gt;faˁâˀil
| وظیفه
| خزینه
| جزیره
|-
| vaẓîfe
| ḫazîne
| cezîre
|-
| وظائف
| خزائن
| جزائر
|-
| vaẓâif
| ḫazâin
| cezâir
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | 4 ünsüzlü&lt;br/&gt;her kelime
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعَالِیلْ فَعَالِلْ&lt;br/&gt;faˁâlil faˁâlîl
| مكتب
| مملكت
| تدبیر
| أصغر
| سلطان
| عسكر
| ترجمه
|-
| mekteb
| memleket
| tedbir
| ˀaṡgar
| ṣulṭân
| ˁasker
| tercüme
|-
| مكاتب
| ممالك
| تدابر
| عصاغر
| سلاطین
| عساكر
| تراجم
|-
| mekâtip
| memâlik
| tedâbir
| ˀaṡâgir
| selâṭîn
| ˁasâkir
| terâcim
|}
Mezidün fih masdarlar bunların ism-i fâil ve mefûllerinin çoğulları çoğu zaman salimdir.

Birkaç istisnai ismin çoğulu da tamamen düzensizdir:
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;col&quot; | Müfret
! span=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
! span=&quot;col&quot; | Cem
! span=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
|-
| أمّ
| ˀümm
| أمّهات
| ˀümmehât
|-
| انسان
| ˀinsân
| ناس
| nâs
|-
| اسود
| ˀesvet
| سودان
| sûdân
|-
| ارمنی
| ˀermenî
| آرامنه
| ârâmine
|-
| سعی
| saˁy
| مساعی
| mesâˁi
|}
&lt;br/&gt;
{{Osmanlıca/İçindekiler}}</text>
      <sha1>9f6ldp2j64dqd0llgmnvra0m28rbvo0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>53630</id>
      <parentid>53629</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T19:20:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sinus46</username>
        <id>17965</id>
      </contributor>
      <comment>/* Mükesser Çoğullar */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11342" xml:space="preserve">Bu bölümde, Arapça gramerinde ismin nasıl çekimlendiğini inceleyeceğiz.
==Belirtili ve Belirtisiz İsimler==
Belirtili isimler, Belirtisiz isimlere '''harf-i tarif''' denilen -ال (el-) ön eki getirerek yapılır. Ancak, el- ön eki her zaman yazıldığı gibi telaffuz edilmez. Bu konuda dikkat edilmesi gereken iki husus vardır:
===Baştaki Elif'in düşmesi===
Ünlü ile biten bir kelimeden sonra el- ön ekinin Elif'i telaffuz edilmez. Bunu göstermek için bazen el- ön eki, -ٱل şeklinde hemze-yi vasıl ile yazılır.

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; بالجمله &lt;/big&gt;
&lt;big&gt; '''bi'l-cümle''' &lt;/big&gt;&lt;br/&gt;
&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; بالذات &lt;/big&gt;
&lt;big&gt; '''bi'ẕ-ẕât''' &lt;/big&gt;

===Lâm'ın Asimilasyonu===
Dilin ucuyla telaffuz edilen ünsüzlere '''şemsî''' ünsüzler denilir. Bu ünsüzler kelime başında olunca Lâm harfi telaffuz edilmez, ilk ünsüz şeddeli okunur. Aşağıdaki ünsüzler şemsîdir:

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; ت ث د ذ ر ز س ش ص ض ط ظ ل ن &lt;/big&gt;

Dilin ucuyla telaffuz edilmeyen ünsüzlere ise '''kamerî''' ünsüzler denir. Bu ünsüzlerle başlayan kelimelerden önce Lâm harfi telaffuz edilir.

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; ء ب ج ح خ ع غ ف ق ك م ه و ی &lt;/big&gt;

Cim harfi, dilin ucuyla telaffuz edilmesine rağmen kamerî sayılmaktadır.

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; السلام &lt;/big&gt; &lt;br/&gt;
&lt;big&gt; '''es-selâm''' &lt;/big&gt;

==İsmin Hâlleri (Ahvâl-i İsim)==
Arapçada kelimelerin bulunduğu üç hâl vardır:
* Yalın hâldeki kelimeler '''ötre''' ile biter
* Belirtme hâlindeki kelimeler '''üstün''' ile biter.
* İyelik hâlindeki kelimeler ise '''esre''' ile biter.
Belirtisiz, yani el- ön ekine sahip olmayan isimler ise tenvin işaretlerinden biriyle biter. Dolayısıyla, Arapçada asla &quot;kitap&quot; kelimesi olduğu gibi kullanılmaz. Ya

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; كتابٌ &lt;/big&gt;&lt;br/&gt;
&lt;big&gt;'''kitâbün'''&lt;/big&gt;

ya da 

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; الكتاب&lt;/big&gt;&lt;br/&gt;
&lt;big&gt;'''el-kitâbü'''&lt;/big&gt;

olarak geçer. Ancak hâl ekleri, bir ifadenin sonunda bulununca düşer. Bu sebepten ötürü, Arapça kelimeler Osmanlıcaya -un eki olmadan geçmiştir.

Osmanlıcada İyelik hâli nadiren kalıplaşmış ifadelerde kullanılır. Yalın hâlindeki ötre ise sonraki makalelerde göreceğimiz gibi tamlama yaparken kullanılır. 

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; دارُ الشفقة &lt;/big&gt;

Belirtme hâli ise sık sık zarf olarak kullanılır.

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; ذاتاً رسماً قسماً حالاً &lt;/big&gt;

==Kelimelerin Cinsiyeti (Keyfiyet)==
Arapçada iki cinsiyet vardır: müzekker (eril) ve müennes (dişil). Bir kelimenin müennes olduğunu anlamak için iki yol vardır:

Bazı kelimeler, anlamlarından dolayı müennestir. Gerçek bir kadını belirten her isim, biçimine bakılmaksızın müennestir. İlaveten, harf isimleri ve aşağıda anlatılacak olan müennes ve mükesser çoğullar da daima müennes sayılırlar.

Bazı kelimeler ise biçimlerinden dolayı müennestir. Örneğin ة- (Yuvarlak Te) harfi ile biten kelimeler neredeyse her zaman müennes olurlar. Ayrıca, ا (elif) ve ت (te) ile biten kelimeler de müennes olurlar, ancak söz konusu Elif ve Te'nin kökün bir parçası olmaması gerekir.

Bir kelime müennes değilse o kelimeye müzekker denilir. Müzekker kelimelere ة- (yuvarlak te) veya ت- (te) eki getirerek müennes yapabiliriz.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! column=&quot;col&quot; | Müzekker
! column=&quot;col&quot; | Müennes
|-
| {{Osmanlıca/Örnekler|حامل|çeviri1=ḥâmil}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حامله|çeviri1=ḥâmile}}
|-
| {{Osmanlıca/Örnekler|عظیم|çeviri1=ˁaẓîm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عظیمه|çeviri1=ˁaẓîme}}
|-
| {{Osmanlıca/Örnekler|رسّام|çeviri1=ressâm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|رسّامه|çeviri1=ressâme}}
|-
| {{Osmanlıca/Örnekler|ثانی|çeviri1=s̱ânî}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ثانیه|çeviri1=s̱âniye}}
|-
| {{Osmanlıca/Örnekler|بِن|çeviri1=bin}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|بِنْت|çeviri1=bint}}
|-
| {{Osmanlıca/Örnekler|أُخ|çeviri1=ˀüḫ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|أُخْت|çeviri1=ˀüḫt}}
|}
Kelimelerin müennes olabilmesi için bir insanı temsil etmesine gerek yoktur. Sık sık cisimler, hatta soyut konseptler bile müennes olabilir.

==Kelimelerin Sayısı (Kemiyet)==
Türkçede kelimelerin sahip olabileceği iki sayı vardır: Tekil ve Çoğul.

Arapçada ise kelimeler üç farklı sayıya sahip olabilirler:
* Müfred (Tekil)
* Tesniye (İkil)
* Cem (Çoğul)
Bir kelimeyi müfret yapmak için herhangi bir ek eklemek gerekmez. 
===Tesniye===
Bir kelimeyi müsenna (tesniye edilmiş) yapmak için ise ین- (-eyn) eki kullanılır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! column=&quot;col&quot; | Müfred
! column=&quot;col&quot; | Müsenna
! column=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
! column=&quot;col&quot; | Manası
|-
| ساحل
| ساحلین
| sâḥileyn
| İki sahil
|-
| أبو
| أبوین
| ˀebeveyn
| İki baba&lt;br/&gt;İki veli
|-
| طراف
| طرافین
| ṭarafeyn
| İki taraf
|-
| نسخه
| نسختین
| nüsḫateyn
| İki nüsha &lt;br/&gt;(kopya)
|}

===Cem===
Arapçada iki çeşit cem bulunur:
* Cem-i Salim (Düzenli Çoğul)
* Cem-i Mükesser (Kırık Çoğul)
====Salim Çoğullar====
Salim çoğullar, kelimenin köküne bir ek getirerek elde edilir. Müzekker kelimelerin çoğulunu elde etmek için ون- (-ûn) veya ین- (-în) eki kullanılır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! column=&quot;col&quot; | Müfred
! column=&quot;col&quot; | Cem
! column=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
! column=&quot;col&quot; | Manası
|-
| مأمور
| مأمورون
| meˀmûrûn
| memurlar
|-
| مؤمن
| مؤمنین
| müˀminîn
| müminler
|}
Ancak müzekker olup insan olmayan varlıklar için ون- veya ین- (-ûn veya -în) ekleri kullanılamaz. Bu tür isimler, müennes isimler gibi çekimlenir.

Müennes isimlerde ise kelimenin sonundaki yuvarlak te düşer, yerine ات- (-ât) eki gelir. Kelimenin kökü zaten -ât ile bitiyorsa -ât ekinin yerine bir Vav gelir.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! column=&quot;col&quot; | Müfred
! column=&quot;col&quot; | Cem
! column=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
! column=&quot;col&quot; | Manası
|-
| مسلمه
| مسلمات
| müslimât
| Kadın Müslümanlar
|-
| علامت
| علامات
| ˁalâmât
| Alametler
|-
| ذات
| ذوات
| ẕevât
| Zatlar (Kişiler)
|-
| تحریر
| تحریرات
| taḥrîrât
| Yazılar
|-
| معلوم
| معلومات
| maˁlûmât
| Bilinenler
|}

====Mükesser Çoğullar====
Bazı isimler ise, çoğullarını türetmek için ekler almaktansa özel vezinlere sokulurlar. Hangi kelimenin hangi vezne girdiği mutlak kurallara bağlı değildir, ancak kelimenin kökünün bulunduğu vezne göre bazı kaidelerden bahsetmek mümkündür.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em; width: 65%; text-align: center;&quot; |
! span=&quot;col&quot; style=&quot;width: 20%;&quot; | Müfret Vezni
! span=&quot;col&quot; style=&quot;width: 30%;&quot; | Cem Vezni
! colspan=&quot;10&quot; | Örnekler
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعْلْ&lt;br/&gt;faˁl
| rowspan=&quot;4&quot; | فُعُولْ&lt;br/&gt;fuˁûl
| فنّ
| حرف
| شرط
| حدّ
| نقت
|-
| fen
| ḥarf
| şarṭ
| ḥadd
| naḳ{{Osmanlıca/Gri|i}}t
|-
| فنون
| حروف
| مشرط
| حدود
| نقوت
|-
| fünûn
| ḥurûf
| şurûṭ
| ḥudûd
| nuḳût
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعْلْ فِعْلْ&lt;br/&gt;faˁl fiˁl&lt;br/&gt;فُعْلْ فَعَلْ&lt;br/&gt;faˁal fuˁl
| rowspan=&quot;4&quot; | أَفْعَالْ&lt;br/&gt;ˀefˁâl
| شكل
| طرف
| ولد
| صنف
| سرّ
| حكم
| ملك
|-
| şek{{Osmanlıca/Gri|i}}l
| ṭaraf
| veled
| ṡın{{Osmanlıca/Gri|ı}}f
| sırr
| ḥük{{Osmanlıca/Gri|ü}}m
| mülk
|-
| أشكال
| اطراف
| أولاد
| اصناف
| اسرار
| أحكام
| أملاك
|-
| eşkâl
| eṭraf
| evlâd
| eṡnaf
| esrar
| aḥkâm
| emlâk
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فُعْلَة&lt;br/&gt;fuˁle(t)
| rowspan=&quot;4&quot; | فُعَلْ&lt;br/&gt;fuˁal
| نسخه
| صورت
| قلّه
|-
| nüsḫa
| ṡûret
| ḳulle
|-
| نسخ
| صور
| قلل
|-
| nüsaḫ
| ṡuvar
| ḳulel
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعْلَة فِعْلَة&lt;br/&gt;fiˁle(t) faˁle(t)
| rowspan=&quot;4&quot; | فِعَلْ&lt;br/&gt;fiˁal
| نعمت
| ملّت
| عبرت
| بلده
|-
| niˁmet
| millet
| ˁibret
| belde
|-
| نعم
| ملل
| عبر
| بلاد
|-
| niˁam
| milel
| ˁiber
| bilâd
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فِعَالْ فَعَالْ&lt;br/&gt;faˁâl fiˁâl
| rowspan=&quot;4&quot; | أَفْعِلَة&lt;br/&gt;ˀefˁile(t)
| زمان
| جواب
| طعام
|-
| zamân
| cevâp
| ṭaˁâm
|-
| ازمنه
| اجوبه
| اطعمه
|-
| ezmine
| ecvibe
| eṭˁime
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَاعِلْ&lt;br/&gt;fâˁil
| rowspan=&quot;4&quot; | فَوَاعِلْ فُعَّالْ&lt;br/&gt;fuˁˁâl fevâˁil&lt;br/&gt;فَعَلَة فُعَلَاءْ&lt;br/&gt;fuˁalâˀ faˁale
| ساحل
| جامع
| تاجر
| حاكم
| عامل
| عالم
| جاهل
|-
| sâḥil
| câmiˁ
| tâcir
| ḥâkim
| ˁâmil
| ˁâlim
| câhil
|-
| سواحل
| جوامع
| تجّار
| حكّام
| عمله
| علما
| جهلا
|-
| sevâḥil
| cevâmiˁ
| tüccâr
| ḥukkâm
| ˁamele
| ˁulemâ
| cühelâ
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | Ye ile biten kelimeler
| rowspan=&quot;4&quot; | أَفْعِلَاءْ&lt;br/&gt;ˀefˁilâˀ
| ولی
| نبی
| ذكی
|-
| velîʸ
| nebîᵛ
| ẕekîʸ
|-
| أولیا
| انبیا
| اذكیا
|-
| evliyâ
| enbiyᵛâ
| eẕkiyâ
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَاعِلَة&lt;br/&gt;fâˁile(t)
| rowspan=&quot;4&quot; | فَوَاعِلْ&lt;br/&gt;fevâˁil
| قاعده 
| لازمه
| فائده
|-
| ḳâˁide
| lâzıme
| fâˀide (fayda)
|-
| قواعد
| لوازم
| فوائد
|-
| kavâˁid
| levâzım
| fevâˀid
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعِیلْ&lt;br/&gt;faˁîl
| rowspan=&quot;4&quot; | فُعَلَاء فِعَالْ&lt;br/&gt;fiˁâl fuˁalâˀ&lt;br/&gt;أَفْعِلَاء&lt;br/&gt;ˀefˁilâˀ
| شهید
| فقیر
| كبیر
| كریم
| قریب
|-
| şehîd
| faḳîr
| kebîr
| kerîm
| ḳarîp
|-
| شهدا
| فقرا
| كبار
| كرام
| أقربا
|-
| şühedâ
| fuḳarâ
| kibâr
| kirâm
| aḳrabâ
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعِیلَة&lt;br/&gt;faˁîle(t)
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعَائِلْ&lt;br/&gt;faˁâˀil
| وظیفه
| خزینه
| جزیره
|-
| vaẓîfe
| ḫazîne
| cezîre
|-
| وظائف
| خزائن
| جزائر
|-
| vaẓâif
| ḫazâin
| cezâir
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | 4 ünsüzlü&lt;br/&gt;her kelime
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعَالِیلْ فَعَالِلْ&lt;br/&gt;faˁâlil faˁâlîl
| مكتب
| مملكت
| تدبیر
| أصغر
| سلطان
| عسكر
| ترجمه
|-
| mekteb
| memleket
| tedbir
| ˀaṡgar
| ṣulṭân
| ˁasker
| tercüme
|-
| مكاتب
| ممالك
| تدابر
| عصاغر
| سلاطین
| عساكر
| تراجم
|-
| mekâtip
| memâlik
| tedâbir
| ˀaṡâgir
| selâṭîn
| ˁasâkir
| terâcim
|}
Mezidün fih masdarlar bunların ism-i fâil ve mefûllerinin çoğulları çoğu zaman salimdir.

Birkaç istisnai ismin çoğulu da tamamen düzensizdir:
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;col&quot; | Müfret
! span=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
! span=&quot;col&quot; | Cem
! span=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
|-
| أمّ
| ˀümm
| أمّهات
| ˀümmehât
|-
| انسان
| ˀinsân
| ناس
| nâs
|-
| اسود
| ˀesvet
| سودان
| sûdân
|-
| ارمنی
| ˀermenî
| آرامنه
| ârâmine
|-
| سعی
| saˁy
| مساعی
| mesâˁi
|}
&lt;br/&gt;
{{Osmanlıca/İçindekiler}}</text>
      <sha1>4n9dz2nu3bmf5ptoi9tehfb72sl83la</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>53631</id>
      <parentid>53630</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T19:21:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sinus46</username>
        <id>17965</id>
      </contributor>
      <comment>/* Mükesser Çoğullar */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11332" xml:space="preserve">Bu bölümde, Arapça gramerinde ismin nasıl çekimlendiğini inceleyeceğiz.
==Belirtili ve Belirtisiz İsimler==
Belirtili isimler, Belirtisiz isimlere '''harf-i tarif''' denilen -ال (el-) ön eki getirerek yapılır. Ancak, el- ön eki her zaman yazıldığı gibi telaffuz edilmez. Bu konuda dikkat edilmesi gereken iki husus vardır:
===Baştaki Elif'in düşmesi===
Ünlü ile biten bir kelimeden sonra el- ön ekinin Elif'i telaffuz edilmez. Bunu göstermek için bazen el- ön eki, -ٱل şeklinde hemze-yi vasıl ile yazılır.

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; بالجمله &lt;/big&gt;
&lt;big&gt; '''bi'l-cümle''' &lt;/big&gt;&lt;br/&gt;
&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; بالذات &lt;/big&gt;
&lt;big&gt; '''bi'ẕ-ẕât''' &lt;/big&gt;

===Lâm'ın Asimilasyonu===
Dilin ucuyla telaffuz edilen ünsüzlere '''şemsî''' ünsüzler denilir. Bu ünsüzler kelime başında olunca Lâm harfi telaffuz edilmez, ilk ünsüz şeddeli okunur. Aşağıdaki ünsüzler şemsîdir:

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; ت ث د ذ ر ز س ش ص ض ط ظ ل ن &lt;/big&gt;

Dilin ucuyla telaffuz edilmeyen ünsüzlere ise '''kamerî''' ünsüzler denir. Bu ünsüzlerle başlayan kelimelerden önce Lâm harfi telaffuz edilir.

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; ء ب ج ح خ ع غ ف ق ك م ه و ی &lt;/big&gt;

Cim harfi, dilin ucuyla telaffuz edilmesine rağmen kamerî sayılmaktadır.

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; السلام &lt;/big&gt; &lt;br/&gt;
&lt;big&gt; '''es-selâm''' &lt;/big&gt;

==İsmin Hâlleri (Ahvâl-i İsim)==
Arapçada kelimelerin bulunduğu üç hâl vardır:
* Yalın hâldeki kelimeler '''ötre''' ile biter
* Belirtme hâlindeki kelimeler '''üstün''' ile biter.
* İyelik hâlindeki kelimeler ise '''esre''' ile biter.
Belirtisiz, yani el- ön ekine sahip olmayan isimler ise tenvin işaretlerinden biriyle biter. Dolayısıyla, Arapçada asla &quot;kitap&quot; kelimesi olduğu gibi kullanılmaz. Ya

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; كتابٌ &lt;/big&gt;&lt;br/&gt;
&lt;big&gt;'''kitâbün'''&lt;/big&gt;

ya da 

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; الكتاب&lt;/big&gt;&lt;br/&gt;
&lt;big&gt;'''el-kitâbü'''&lt;/big&gt;

olarak geçer. Ancak hâl ekleri, bir ifadenin sonunda bulununca düşer. Bu sebepten ötürü, Arapça kelimeler Osmanlıcaya -un eki olmadan geçmiştir.

Osmanlıcada İyelik hâli nadiren kalıplaşmış ifadelerde kullanılır. Yalın hâlindeki ötre ise sonraki makalelerde göreceğimiz gibi tamlama yaparken kullanılır. 

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; دارُ الشفقة &lt;/big&gt;

Belirtme hâli ise sık sık zarf olarak kullanılır.

&lt;big style=&quot;font-size: 2em;&quot;&gt; ذاتاً رسماً قسماً حالاً &lt;/big&gt;

==Kelimelerin Cinsiyeti (Keyfiyet)==
Arapçada iki cinsiyet vardır: müzekker (eril) ve müennes (dişil). Bir kelimenin müennes olduğunu anlamak için iki yol vardır:

Bazı kelimeler, anlamlarından dolayı müennestir. Gerçek bir kadını belirten her isim, biçimine bakılmaksızın müennestir. İlaveten, harf isimleri ve aşağıda anlatılacak olan müennes ve mükesser çoğullar da daima müennes sayılırlar.

Bazı kelimeler ise biçimlerinden dolayı müennestir. Örneğin ة- (Yuvarlak Te) harfi ile biten kelimeler neredeyse her zaman müennes olurlar. Ayrıca, ا (elif) ve ت (te) ile biten kelimeler de müennes olurlar, ancak söz konusu Elif ve Te'nin kökün bir parçası olmaması gerekir.

Bir kelime müennes değilse o kelimeye müzekker denilir. Müzekker kelimelere ة- (yuvarlak te) veya ت- (te) eki getirerek müennes yapabiliriz.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! column=&quot;col&quot; | Müzekker
! column=&quot;col&quot; | Müennes
|-
| {{Osmanlıca/Örnekler|حامل|çeviri1=ḥâmil}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|حامله|çeviri1=ḥâmile}}
|-
| {{Osmanlıca/Örnekler|عظیم|çeviri1=ˁaẓîm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|عظیمه|çeviri1=ˁaẓîme}}
|-
| {{Osmanlıca/Örnekler|رسّام|çeviri1=ressâm}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|رسّامه|çeviri1=ressâme}}
|-
| {{Osmanlıca/Örnekler|ثانی|çeviri1=s̱ânî}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|ثانیه|çeviri1=s̱âniye}}
|-
| {{Osmanlıca/Örnekler|بِن|çeviri1=bin}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|بِنْت|çeviri1=bint}}
|-
| {{Osmanlıca/Örnekler|أُخ|çeviri1=ˀüḫ}}
| {{Osmanlıca/Örnekler|أُخْت|çeviri1=ˀüḫt}}
|}
Kelimelerin müennes olabilmesi için bir insanı temsil etmesine gerek yoktur. Sık sık cisimler, hatta soyut konseptler bile müennes olabilir.

==Kelimelerin Sayısı (Kemiyet)==
Türkçede kelimelerin sahip olabileceği iki sayı vardır: Tekil ve Çoğul.

Arapçada ise kelimeler üç farklı sayıya sahip olabilirler:
* Müfred (Tekil)
* Tesniye (İkil)
* Cem (Çoğul)
Bir kelimeyi müfret yapmak için herhangi bir ek eklemek gerekmez. 
===Tesniye===
Bir kelimeyi müsenna (tesniye edilmiş) yapmak için ise ین- (-eyn) eki kullanılır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! column=&quot;col&quot; | Müfred
! column=&quot;col&quot; | Müsenna
! column=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
! column=&quot;col&quot; | Manası
|-
| ساحل
| ساحلین
| sâḥileyn
| İki sahil
|-
| أبو
| أبوین
| ˀebeveyn
| İki baba&lt;br/&gt;İki veli
|-
| طراف
| طرافین
| ṭarafeyn
| İki taraf
|-
| نسخه
| نسختین
| nüsḫateyn
| İki nüsha &lt;br/&gt;(kopya)
|}

===Cem===
Arapçada iki çeşit cem bulunur:
* Cem-i Salim (Düzenli Çoğul)
* Cem-i Mükesser (Kırık Çoğul)
====Salim Çoğullar====
Salim çoğullar, kelimenin köküne bir ek getirerek elde edilir. Müzekker kelimelerin çoğulunu elde etmek için ون- (-ûn) veya ین- (-în) eki kullanılır.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! column=&quot;col&quot; | Müfred
! column=&quot;col&quot; | Cem
! column=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
! column=&quot;col&quot; | Manası
|-
| مأمور
| مأمورون
| meˀmûrûn
| memurlar
|-
| مؤمن
| مؤمنین
| müˀminîn
| müminler
|}
Ancak müzekker olup insan olmayan varlıklar için ون- veya ین- (-ûn veya -în) ekleri kullanılamaz. Bu tür isimler, müennes isimler gibi çekimlenir.

Müennes isimlerde ise kelimenin sonundaki yuvarlak te düşer, yerine ات- (-ât) eki gelir. Kelimenin kökü zaten -ât ile bitiyorsa -ât ekinin yerine bir Vav gelir.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! column=&quot;col&quot; | Müfred
! column=&quot;col&quot; | Cem
! column=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
! column=&quot;col&quot; | Manası
|-
| مسلمه
| مسلمات
| müslimât
| Kadın Müslümanlar
|-
| علامت
| علامات
| ˁalâmât
| Alametler
|-
| ذات
| ذوات
| ẕevât
| Zatlar (Kişiler)
|-
| تحریر
| تحریرات
| taḥrîrât
| Yazılar
|-
| معلوم
| معلومات
| maˁlûmât
| Bilinenler
|}

====Mükesser Çoğullar====
Bazı isimler ise, çoğullarını türetmek için ekler almaktansa özel vezinlere sokulurlar. Hangi kelimenin hangi vezne girdiği mutlak kurallara bağlı değildir, ancak kelimenin kökünün bulunduğu vezne göre bazı kaidelerden bahsetmek mümkündür.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em; width: 65%; text-align: center;&quot; |
! span=&quot;col&quot; style=&quot;width: 20%;&quot; | Müfret Vezni
! span=&quot;col&quot; style=&quot;width: 30%;&quot; | Cem Vezni
! colspan=&quot;10&quot; | Örnekler
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعْلْ&lt;br/&gt;faˁl
| rowspan=&quot;4&quot; | فُعُولْ&lt;br/&gt;fuˁûl
| فنّ
| حرف
| شرط
| حدّ
| نقت
|-
| fen
| ḥarf
| şarṭ
| ḥadd
| naḳ{{Osmanlıca/Gri|i}}t
|-
| فنون
| حروف
| مشرط
| حدود
| نقوت
|-
| fünûn
| ḥurûf
| şurûṭ
| ḥudûd
| nuḳût
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعْلْ فِعْلْ&lt;br/&gt;faˁl fiˁl&lt;br/&gt;فُعْلْ فَعَلْ&lt;br/&gt;faˁal fuˁl
| rowspan=&quot;4&quot; | أَفْعَالْ&lt;br/&gt;ˀefˁâl
| شكل
| طرف
| ولد
| صنف
| سرّ
| حكم
| ملك
|-
| şek{{Osmanlıca/Gri|i}}l
| ṭaraf
| veled
| ṡın{{Osmanlıca/Gri|ı}}f
| sırr
| ḥük{{Osmanlıca/Gri|ü}}m
| mülk
|-
| أشكال
| اطراف
| أولاد
| اصناف
| اسرار
| أحكام
| أملاك
|-
| eşkâl
| eṭraf
| evlâd
| eṡnaf
| esrar
| aḥkâm
| emlâk
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فُعْلَة&lt;br/&gt;fuˁle(t)
| rowspan=&quot;4&quot; | فُعَلْ&lt;br/&gt;fuˁal
| نسخه
| صورت
| قلّه
|-
| nüsḫa
| ṡûret
| ḳulle
|-
| نسخ
| صور
| قلل
|-
| nüsaḫ
| ṡuvar
| ḳulel
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعْلَة فِعْلَة&lt;br/&gt;fiˁle(t) faˁle(t)
| rowspan=&quot;4&quot; | فِعَلْ&lt;br/&gt;fiˁal
| نعمت
| ملّت
| عبرت
| بلده
|-
| niˁmet
| millet
| ˁibret
| belde
|-
| نعم
| ملل
| عبر
| بلاد
|-
| niˁam
| milel
| ˁiber
| bilâd
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فِعَالْ فَعَالْ&lt;br/&gt;faˁâl fiˁâl
| rowspan=&quot;4&quot; | أَفْعِلَة&lt;br/&gt;ˀefˁile(t)
| زمان
| جواب
| طعام
|-
| zamân
| cevâp
| ṭaˁâm
|-
| ازمنه
| اجوبه
| اطعمه
|-
| ezmine
| ecvibe
| eṭˁime
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَاعِلْ&lt;br/&gt;fâˁil
| rowspan=&quot;4&quot; | فَوَاعِلْ فُعَّالْ&lt;br/&gt;fuˁˁâl fevâˁil&lt;br/&gt;فَعَلَة فُعَلَاءْ&lt;br/&gt;fuˁalâˀ faˁale
| ساحل
| جامع
| تاجر
| حاكم
| عامل
| عالم
| جاهل
|-
| sâḥil
| câmiˁ
| tâcir
| ḥâkim
| ˁâmil
| ˁâlim
| câhil
|-
| سواحل
| جوامع
| تجّار
| حكّام
| عمله
| علما
| جهلا
|-
| sevâḥil
| cevâmiˁ
| tüccâr
| ḥukkâm
| ˁamele
| ˁulemâ
| cühelâ
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | Ye ile biten kelimeler
| rowspan=&quot;4&quot; | أَفْعِلَاءْ&lt;br/&gt;ˀefˁilâˀ
| ولی
| نبی
| ذكی
|-
| velî
| nebî
| ẕekî
|-
| أولیا
| انبیا
| اذكیا
|-
| evliyâ
| enbiyâ
| eẕkiyâ
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَاعِلَة&lt;br/&gt;fâˁile(t)
| rowspan=&quot;4&quot; | فَوَاعِلْ&lt;br/&gt;fevâˁil
| قاعده 
| لازمه
| فائده
|-
| ḳâˁide
| lâzıme
| fâˀide (fayda)
|-
| قواعد
| لوازم
| فوائد
|-
| kavâˁid
| levâzım
| fevâˀid
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعِیلْ&lt;br/&gt;faˁîl
| rowspan=&quot;4&quot; | فُعَلَاء فِعَالْ&lt;br/&gt;fiˁâl fuˁalâˀ&lt;br/&gt;أَفْعِلَاء&lt;br/&gt;ˀefˁilâˀ
| شهید
| فقیر
| كبیر
| كریم
| قریب
|-
| şehîd
| faḳîr
| kebîr
| kerîm
| ḳarîp
|-
| شهدا
| فقرا
| كبار
| كرام
| أقربا
|-
| şühedâ
| fuḳarâ
| kibâr
| kirâm
| aḳrabâ
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعِیلَة&lt;br/&gt;faˁîle(t)
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعَائِلْ&lt;br/&gt;faˁâˀil
| وظیفه
| خزینه
| جزیره
|-
| vaẓîfe
| ḫazîne
| cezîre
|-
| وظائف
| خزائن
| جزائر
|-
| vaẓâif
| ḫazâin
| cezâir
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | 4 ünsüzlü&lt;br/&gt;her kelime
| rowspan=&quot;4&quot; | فَعَالِیلْ فَعَالِلْ&lt;br/&gt;faˁâlil faˁâlîl
| مكتب
| مملكت
| تدبیر
| أصغر
| سلطان
| عسكر
| ترجمه
|-
| mekteb
| memleket
| tedbir
| ˀaṡgar
| ṣulṭân
| ˁasker
| tercüme
|-
| مكاتب
| ممالك
| تدابر
| عصاغر
| سلاطین
| عساكر
| تراجم
|-
| mekâtip
| memâlik
| tedâbir
| ˀaṡâgir
| selâṭîn
| ˁasâkir
| terâcim
|}
Mezidün fih masdarlar bunların ism-i fâil ve mefûllerinin çoğulları çoğu zaman salimdir.

Birkaç istisnai ismin çoğulu da tamamen düzensizdir:
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.5em;&quot; |
! span=&quot;col&quot; | Müfret
! span=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
! span=&quot;col&quot; | Cem
! span=&quot;col&quot; | Latin&lt;br/&gt;Harfleriyle
|-
| أمّ
| ˀümm
| أمّهات
| ˀümmehât
|-
| انسان
| ˀinsân
| ناس
| nâs
|-
| اسود
| ˀesvet
| سودان
| sûdân
|-
| ارمنی
| ˀermenî
| آرامنه
| ârâmine
|-
| سعی
| saˁy
| مساعی
| mesâˁi
|}
&lt;br/&gt;
{{Osmanlıca/İçindekiler}}</text>
      <sha1>jvhp8dtwv2ybj2i48ou0bu2ylu0gv0x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Osmanlıca/Tamlamalar</title>
    <ns>0</ns>
    <id>13150</id>
    <revision>
      <id>53636</id>
      <parentid>53547</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T21:53:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sinus46</username>
        <id>17965</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5290" xml:space="preserve">Farsça ve Arapça tamlamalar, özellikle yüksek konuşmada oldukça sık kullanılmıştır. Bu sebeple, bu makalemizde bu tamlama çeşitlerini inceleyeceğiz.
==Arapça Tamlamalar==
===İki İsim Arasında===
====İzafet Terkibi (İsim Tamlaması)====
Arapçada tamlamalar, Türkçenin tam tersi şekilde işler; tamlanan isim (muzâf) önce, tamlayan isim (muzâfün ileyh) sonra gelir. Muzâf ismin sonuna bir ötre gelir, muzâfün ileyh olan isim ise harf-i tarif denilen el- belirtili takısı bulunur.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=دار الشفقه|yeni=dârü'ş-şafaḳa}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=حبّ الوطن|yeni=ḥubbü'l-vaṭan}}
|}
Muzâf isim Yuvarlak Te ile bitiyorsa, daima T ile telaffuz edilir. Muzâfün ileyh olan isim Yuvarlak Te ile bitiyorsa, daima T olmadan telaffuz edilir. Söz konusu kelimenin Türkçe'de normalde nasıl telaffuz edildiği önemli değildir.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=محاكمة الّغاتین|yeni=muḥâkemetü'l-lugâteyn}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=طریق الدلاله|yeni=ṭarîḳu'd-delâle}}
|}
Örneğin yukarıdaki &quot;Muhakeme&quot; kelimesi Türkçede T olmadan telaffuz edilmektedir. Ancak muzâf pozisyonuna geldiği için yukarıda &quot;Muhakemet&quot; diye telaffuz edilmiştir. Aynı şekilde, &quot;Delalet&quot; kelimesi Türkçede T ile telaffuz edilmektedir. Ancak yukarıda muzâfün ileyh pozisyonuna geldiği için T düşmüş, kelime &quot;Delale&quot; diye telaffuz edilmiştir.

Arapça isim tamlamaları, Osmanlıcada çok sık kullanılmaz; bu amaç için genellikle Farsça tamlamalar tercih edilir. Arapça tamlamalar, sadece Arapça kökenli iki isim arasında yapılabilir, iki isimden birisi Türkçe, Farsça veya Batı asıllı olunca Arapça terkip yapılamaz.
====Sıfat Terkibi (Sıfat Tamlaması)====
Sıfat Terkiplerinin İzafet Terkiplerinden tek farkı, tamlayanın bir isim değil sıfat olmasıdır. Bu sebeple tamlayana ''mevsûf'' denilir. 

Sıfat Terkiplerinde mevsûf olan sıfat, muzâf olan isme keyfiyet ve kemiyet açısından uyum gösterir. Aşağıdaki müfret tamlamalarda bu görülmektedir:
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=رمضان المبارك|yeni=ramaẓᵈânü'l-mübârek}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=قوّة العظیمه|yeni=ḳuvvetü'l-aẓîme}}
|}
Muzâf tesniye hâlinde olunca mevsûf da tesniye hâline alınır.
{{Osmanlıca/Örnek|eski=حرفین المتجانسین|yeni=ḥarfeynü'l-mütecâniseyn}}
Müzekker çoğul isimler, müzekker veya mükesser çoğul sıfatlarca terkip edilebilirler.
{{Osmanlıca/Örnek|eski=مؤلّفین المحاقّقین|yeni=müˀellifînü'l-muḥaḳḳiḳîn}}
Mükesser ve müennes çoğullar da müennes isim sayıldığından müennes müfret veya çoğul bir isim tarafından tamlanabilir.
{{Osmanlıca/Örnek|eski=معلومات المهمّه|yeni=maˁlûmâtü'l-mühimme}}
{{Osmanlıca/Örnek|eski=دول المعظّمه|yeni=düvelü'l-muˁaẓẓama}}
Arapça sıfat terkipleri de Osmanlıcada çok tercih edilmez. Aynı şekilde Farsça terkipler kullanılır.
====Lafzî (Sözde) İzâfet====
Lafzî İzâfetler, biçim açısından bir tamlama gibi görünse de anlam bakımından bir tamlama değildir. Bu tür &quot;tamlama&quot;larda, muzâf daima bir ism-i fâil, ism-i meful, sıfat-ı müşebbehe veya mübalağalı ism-i fail olur, mevsuf da başka bir sıfat olur. Bu şekilde, iki sıfat birleştirilip bir birleşik sıfat elde edilir.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=سریع الانتقال|yeni=serîˁü'l-intiḳâl}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=مستجاب الدعاء|yeni=müstecâbü'd-duˁâˀ}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=مسروق البیت|yeni=mesrûḳu'l-beyt}}
|}
Bu tür tamlamalar, Osmanlıcada daha sık kullanılmıştır.
====Zincirleme Tamlamalar====
Muzâf olan isim, kendisi bir isim tamlamasıysa veya aşağıda gösterildiği gibi bir edat-isim bileşkesiyse, harekesi ötre olmaz, esre olur. 3'ten uzun tamlamalardan genellikle kaçınılır.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=بامر الله|yeni=bi ˀemri'l-lâh}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=الی یوم القیامه|yeni=ilâ yevmi'l-ḳıyâme}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=دیوان لغات الترك|yeni=dîvânü lügâti't-türk}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=قاموس لسان العرب|yeni=ḳâmûsü lisâni'l-ˁarab}}
|}
Aynı şekilde, iki muzâfün ileyhi ''ve'' ile bağlamak mümkündür.
{{Osmanlıca/Örnek|eski=خالق الارض والسما|yeni=ḫâliḳu'l-ˀarẓᵈ ve's-semâ}}
===Bir Edat ve İsim Arasında===
====Harf-i Cerler====
Tek başına mana taşımayan edatlara '''harf-i cer''' denilir. Harf-i cerler, tek bir harf olmak zorunda değildir ama genelde kısa olurlar. Harf-i cerlerin başlıcaları şunlardır:

''Tablo yapım aşamasındadır''
====Rabıt Edatlar====
''Yapım aşamasındadır''
==Farsça Tamlamalar==
Farsça tamlamalar, belki Osmanlıca'nın en bilindik özelliği olabilir. Bu tamlamaların inşası ayrıca oldukça basittir; muzâfın son ünsüzünün harekesi esre yapılır, ve mevsûf da sonrasına eklenir.

''Örnekler eklenecektir''

Elif veya Vav ile biten kelimelerin sonuna bir Ye gelir.

''Örnekler eklenecektir''

He veya Ye ile biten kelimelerde de He'nin veya Ye'nin üstüne bir Hemze gelir.

''Örnekler eklenecektir''
&lt;br/&gt;
{{Osmanlıca/İçindekiler}}</text>
      <sha1>9b1utql7c9eptjmsk1lnnosmp4q188x</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>53639</id>
      <parentid>53636</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T22:17:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sinus46</username>
        <id>17965</id>
      </contributor>
      <comment>/* Farsça Tamlamalar */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5997" xml:space="preserve">Farsça ve Arapça tamlamalar, özellikle yüksek konuşmada oldukça sık kullanılmıştır. Bu sebeple, bu makalemizde bu tamlama çeşitlerini inceleyeceğiz.
==Arapça Tamlamalar==
===İki İsim Arasında===
====İzafet Terkibi (İsim Tamlaması)====
Arapçada tamlamalar, Türkçenin tam tersi şekilde işler; tamlanan isim (muzâf) önce, tamlayan isim (muzâfün ileyh) sonra gelir. Muzâf ismin sonuna bir ötre gelir, muzâfün ileyh olan isim ise harf-i tarif denilen el- belirtili takısı bulunur.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=دار الشفقه|yeni=dârü'ş-şafaḳa}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=حبّ الوطن|yeni=ḥubbü'l-vaṭan}}
|}
Muzâf isim Yuvarlak Te ile bitiyorsa, daima T ile telaffuz edilir. Muzâfün ileyh olan isim Yuvarlak Te ile bitiyorsa, daima T olmadan telaffuz edilir. Söz konusu kelimenin Türkçe'de normalde nasıl telaffuz edildiği önemli değildir.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=محاكمة الّغاتین|yeni=muḥâkemetü'l-lugâteyn}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=طریق الدلاله|yeni=ṭarîḳu'd-delâle}}
|}
Örneğin yukarıdaki &quot;Muhakeme&quot; kelimesi Türkçede T olmadan telaffuz edilmektedir. Ancak muzâf pozisyonuna geldiği için yukarıda &quot;Muhakemet&quot; diye telaffuz edilmiştir. Aynı şekilde, &quot;Delalet&quot; kelimesi Türkçede T ile telaffuz edilmektedir. Ancak yukarıda muzâfün ileyh pozisyonuna geldiği için T düşmüş, kelime &quot;Delale&quot; diye telaffuz edilmiştir.

Arapça isim tamlamaları, Osmanlıcada çok sık kullanılmaz; bu amaç için genellikle Farsça tamlamalar tercih edilir. Arapça tamlamalar, sadece Arapça kökenli iki isim arasında yapılabilir, iki isimden birisi Türkçe, Farsça veya Batı asıllı olunca Arapça terkip yapılamaz.
====Sıfat Terkibi (Sıfat Tamlaması)====
Sıfat Terkiplerinin İzafet Terkiplerinden tek farkı, tamlayanın bir isim değil sıfat olmasıdır. Bu sebeple tamlayana ''mevsûf'' denilir. 

Sıfat Terkiplerinde mevsûf olan sıfat, muzâf olan isme keyfiyet ve kemiyet açısından uyum gösterir. Aşağıdaki müfret tamlamalarda bu görülmektedir:
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=رمضان المبارك|yeni=ramaẓᵈânü'l-mübârek}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=قوّة العظیمه|yeni=ḳuvvetü'l-aẓîme}}
|}
Muzâf tesniye hâlinde olunca mevsûf da tesniye hâline alınır.
{{Osmanlıca/Örnek|eski=حرفین المتجانسین|yeni=ḥarfeynü'l-mütecâniseyn}}
Müzekker çoğul isimler, müzekker veya mükesser çoğul sıfatlarca terkip edilebilirler.
{{Osmanlıca/Örnek|eski=مؤلّفین المحاقّقین|yeni=müˀellifînü'l-muḥaḳḳiḳîn}}
Mükesser ve müennes çoğullar da müennes isim sayıldığından müennes müfret veya çoğul bir isim tarafından tamlanabilir.
{{Osmanlıca/Örnek|eski=معلومات المهمّه|yeni=maˁlûmâtü'l-mühimme}}
{{Osmanlıca/Örnek|eski=دول المعظّمه|yeni=düvelü'l-muˁaẓẓama}}
Arapça sıfat terkipleri de Osmanlıcada çok tercih edilmez. Aynı şekilde Farsça terkipler kullanılır.
====Lafzî (Sözde) İzâfet====
Lafzî İzâfetler, biçim açısından bir tamlama gibi görünse de anlam bakımından bir tamlama değildir. Bu tür &quot;tamlama&quot;larda, muzâf daima bir ism-i fâil, ism-i meful, sıfat-ı müşebbehe veya mübalağalı ism-i fail olur, mevsuf da başka bir sıfat olur. Bu şekilde, iki sıfat birleştirilip bir birleşik sıfat elde edilir.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=سریع الانتقال|yeni=serîˁü'l-intiḳâl}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=مستجاب الدعاء|yeni=müstecâbü'd-duˁâˀ}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=مسروق البیت|yeni=mesrûḳu'l-beyt}}
|}
Bu tür tamlamalar, Osmanlıcada daha sık kullanılmıştır.
====Zincirleme Tamlamalar====
Muzâf olan isim, kendisi bir isim tamlamasıysa veya aşağıda gösterildiği gibi bir edat-isim bileşkesiyse, harekesi ötre olmaz, esre olur. 3'ten uzun tamlamalardan genellikle kaçınılır.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=بامر الله|yeni=bi ˀemri'l-lâh}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=الی یوم القیامه|yeni=ilâ yevmi'l-ḳıyâme}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=دیوان لغات الترك|yeni=dîvânü lügâti't-türk}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=قاموس لسان العرب|yeni=ḳâmûsü lisâni'l-ˁarab}}
|}
Aynı şekilde, iki muzâfün ileyhi ''ve'' ile bağlamak mümkündür.
{{Osmanlıca/Örnek|eski=خالق الارض والسما|yeni=ḫâliḳu'l-ˀarẓᵈ ve's-semâ}}
===Bir Edat ve İsim Arasında===
====Harf-i Cerler====
Tek başına mana taşımayan edatlara '''harf-i cer''' denilir. Harf-i cerler, tek bir harf olmak zorunda değildir ama genelde kısa olurlar. Harf-i cerlerin başlıcaları şunlardır:

''Tablo yapım aşamasındadır''
====Rabıt Edatlar====
''Yapım aşamasındadır''
==Farsça Tamlamalar==
Farsça tamlamalar, belki Osmanlıca'nın en bilindik özelliği olabilir. Bu tamlamaların inşası ayrıca oldukça basittir; muzâfın son ünsüzünün harekesi esre yapılır, ve mevsûf da sonrasına eklenir.

{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=اعمال رسل|yeni=aˁmâl-i rüsül}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=بحر أحمر|yeni=baḥr-i aḥmer}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=ذات علی|yeni=ẕât-i ˁalî}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=نظر دقّت|yeni=naẓar-ı diḳḳat}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=لثان عثمانی|yeni=lisân-ı ˁos̱mânî}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=توحید تدریسات|yeni=tevḥîd-i tedrîsât}}
|}

Elif veya Vav ile biten kelimelerin sonuna bir Ye gelir.

{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=پای تخت|yeni=pâ-yi taḫt}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=چارشوی كبر|yeni=çârşû-yı kebîr}}
|}

He veya Ye ile biten kelimelerde de He'nin veya Ye'nin üstüne bir Hemze gelir.

{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=بغچۀ كبیر|yeni=bağçe-i kebîr}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=كثیرۀ فوائد|yeni=kes̱îre-i fevâˀid}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=ولئ عهد|yeni=velî-i ˁahd}}
|}
&lt;br/&gt;
{{Osmanlıca/İçindekiler}}</text>
      <sha1>r0c4whfq86b5v5mmhfc8rtoh1ff506c</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>53640</id>
      <parentid>53639</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T22:21:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sinus46</username>
        <id>17965</id>
      </contributor>
      <comment>/* Sıfat Terkibi (Sıfat Tamlaması) */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6000" xml:space="preserve">Farsça ve Arapça tamlamalar, özellikle yüksek konuşmada oldukça sık kullanılmıştır. Bu sebeple, bu makalemizde bu tamlama çeşitlerini inceleyeceğiz.
==Arapça Tamlamalar==
===İki İsim Arasında===
====İzafet Terkibi (İsim Tamlaması)====
Arapçada tamlamalar, Türkçenin tam tersi şekilde işler; tamlanan isim (muzâf) önce, tamlayan isim (muzâfün ileyh) sonra gelir. Muzâf ismin sonuna bir ötre gelir, muzâfün ileyh olan isim ise harf-i tarif denilen el- belirtili takısı bulunur.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=دار الشفقه|yeni=dârü'ş-şafaḳa}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=حبّ الوطن|yeni=ḥubbü'l-vaṭan}}
|}
Muzâf isim Yuvarlak Te ile bitiyorsa, daima T ile telaffuz edilir. Muzâfün ileyh olan isim Yuvarlak Te ile bitiyorsa, daima T olmadan telaffuz edilir. Söz konusu kelimenin Türkçe'de normalde nasıl telaffuz edildiği önemli değildir.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=محاكمة الّغاتین|yeni=muḥâkemetü'l-lugâteyn}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=طریق الدلاله|yeni=ṭarîḳu'd-delâle}}
|}
Örneğin yukarıdaki &quot;Muhakeme&quot; kelimesi Türkçede T olmadan telaffuz edilmektedir. Ancak muzâf pozisyonuna geldiği için yukarıda &quot;Muhakemet&quot; diye telaffuz edilmiştir. Aynı şekilde, &quot;Delalet&quot; kelimesi Türkçede T ile telaffuz edilmektedir. Ancak yukarıda muzâfün ileyh pozisyonuna geldiği için T düşmüş, kelime &quot;Delale&quot; diye telaffuz edilmiştir.

Arapça isim tamlamaları, Osmanlıcada çok sık kullanılmaz; bu amaç için genellikle Farsça tamlamalar tercih edilir. Arapça tamlamalar, sadece Arapça kökenli iki isim arasında yapılabilir, iki isimden birisi Türkçe, Farsça veya Batı asıllı olunca Arapça terkip yapılamaz.
====Sıfat Terkibi (Sıfat Tamlaması)====
Sıfat Terkiplerinin İzafet Terkiplerinden tek farkı, tamlayanın bir isim değil sıfat olmasıdır. Bu sebeple tamlayana ''mevsûf'' denilir. 

Sıfat Terkiplerinde mevsûf olan sıfat, muzâf olan isme keyfiyet ve kemiyet açısından uyum gösterir. Aşağıdaki müfret tamlamalarda bu görülmektedir:
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=رمضان المبارك|yeni=ramaẓᵈânü'l-mübârek}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=قوّة العظیمه|yeni=ḳuvvetü'l-ˁaẓîme}}
|}
Muzâf tesniye hâlinde olunca mevsûf da tesniye hâline alınır.
{{Osmanlıca/Örnek|eski=حرفین المتجانسین|yeni=ḥarfeynü'l-mütecâniseyn}}
Müzekker çoğul isimler, müzekker veya mükesser çoğul sıfatlarca terkip edilebilirler.
{{Osmanlıca/Örnek|eski=مؤلّفین المحاقّقین|yeni=müˀellifînü'l-muḥaḳḳiḳîn}}
Mükesser ve müennes çoğullar da müennes isim sayıldığından müennes müfret veya çoğul bir isim tarafından tamlanabilir.
{{Osmanlıca/Örnek|eski=معلومات المهمّه|yeni=maˁlûmâtü'l-mühimme}}
{{Osmanlıca/Örnek|eski=دول المعظّمه|yeni=düvelü'l-muˁaẓẓama}}
Arapça sıfat terkipleri de Osmanlıcada çok tercih edilmez. Aynı şekilde Farsça terkipler kullanılır.

====Lafzî (Sözde) İzâfet====
Lafzî İzâfetler, biçim açısından bir tamlama gibi görünse de anlam bakımından bir tamlama değildir. Bu tür &quot;tamlama&quot;larda, muzâf daima bir ism-i fâil, ism-i meful, sıfat-ı müşebbehe veya mübalağalı ism-i fail olur, mevsuf da başka bir sıfat olur. Bu şekilde, iki sıfat birleştirilip bir birleşik sıfat elde edilir.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=سریع الانتقال|yeni=serîˁü'l-intiḳâl}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=مستجاب الدعاء|yeni=müstecâbü'd-duˁâˀ}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=مسروق البیت|yeni=mesrûḳu'l-beyt}}
|}
Bu tür tamlamalar, Osmanlıcada daha sık kullanılmıştır.
====Zincirleme Tamlamalar====
Muzâf olan isim, kendisi bir isim tamlamasıysa veya aşağıda gösterildiği gibi bir edat-isim bileşkesiyse, harekesi ötre olmaz, esre olur. 3'ten uzun tamlamalardan genellikle kaçınılır.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=بامر الله|yeni=bi ˀemri'l-lâh}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=الی یوم القیامه|yeni=ilâ yevmi'l-ḳıyâme}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=دیوان لغات الترك|yeni=dîvânü lügâti't-türk}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=قاموس لسان العرب|yeni=ḳâmûsü lisâni'l-ˁarab}}
|}
Aynı şekilde, iki muzâfün ileyhi ''ve'' ile bağlamak mümkündür.
{{Osmanlıca/Örnek|eski=خالق الارض والسما|yeni=ḫâliḳu'l-ˀarẓᵈ ve's-semâ}}
===Bir Edat ve İsim Arasında===
====Harf-i Cerler====
Tek başına mana taşımayan edatlara '''harf-i cer''' denilir. Harf-i cerler, tek bir harf olmak zorunda değildir ama genelde kısa olurlar. Harf-i cerlerin başlıcaları şunlardır:

''Tablo yapım aşamasındadır''
====Rabıt Edatlar====
''Yapım aşamasındadır''
==Farsça Tamlamalar==
Farsça tamlamalar, belki Osmanlıca'nın en bilindik özelliği olabilir. Bu tamlamaların inşası ayrıca oldukça basittir; muzâfın son ünsüzünün harekesi esre yapılır, ve mevsûf da sonrasına eklenir.

{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=اعمال رسل|yeni=aˁmâl-i rüsül}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=بحر أحمر|yeni=baḥr-i aḥmer}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=ذات علی|yeni=ẕât-i ˁalî}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=نظر دقّت|yeni=naẓar-ı diḳḳat}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=لثان عثمانی|yeni=lisân-ı ˁos̱mânî}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=توحید تدریسات|yeni=tevḥîd-i tedrîsât}}
|}

Elif veya Vav ile biten kelimelerin sonuna bir Ye gelir.

{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=پای تخت|yeni=pâ-yi taḫt}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=چارشوی كبر|yeni=çârşû-yı kebîr}}
|}

He veya Ye ile biten kelimelerde de He'nin veya Ye'nin üstüne bir Hemze gelir.

{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=بغچۀ كبیر|yeni=bağçe-i kebîr}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=كثیرۀ فوائد|yeni=kes̱îre-i fevâˀid}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=ولئ عهد|yeni=velî-i ˁahd}}
|}
&lt;br/&gt;
{{Osmanlıca/İçindekiler}}</text>
      <sha1>njs4emmq5k47m21s059tip9o6jedh0o</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>53641</id>
      <parentid>53640</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T22:25:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sinus46</username>
        <id>17965</id>
      </contributor>
      <comment>/* Farsça Tamlamalar */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6392" xml:space="preserve">Farsça ve Arapça tamlamalar, özellikle yüksek konuşmada oldukça sık kullanılmıştır. Bu sebeple, bu makalemizde bu tamlama çeşitlerini inceleyeceğiz.
==Arapça Tamlamalar==
===İki İsim Arasında===
====İzafet Terkibi (İsim Tamlaması)====
Arapçada tamlamalar, Türkçenin tam tersi şekilde işler; tamlanan isim (muzâf) önce, tamlayan isim (muzâfün ileyh) sonra gelir. Muzâf ismin sonuna bir ötre gelir, muzâfün ileyh olan isim ise harf-i tarif denilen el- belirtili takısı bulunur.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=دار الشفقه|yeni=dârü'ş-şafaḳa}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=حبّ الوطن|yeni=ḥubbü'l-vaṭan}}
|}
Muzâf isim Yuvarlak Te ile bitiyorsa, daima T ile telaffuz edilir. Muzâfün ileyh olan isim Yuvarlak Te ile bitiyorsa, daima T olmadan telaffuz edilir. Söz konusu kelimenin Türkçe'de normalde nasıl telaffuz edildiği önemli değildir.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=محاكمة الّغاتین|yeni=muḥâkemetü'l-lugâteyn}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=طریق الدلاله|yeni=ṭarîḳu'd-delâle}}
|}
Örneğin yukarıdaki &quot;Muhakeme&quot; kelimesi Türkçede T olmadan telaffuz edilmektedir. Ancak muzâf pozisyonuna geldiği için yukarıda &quot;Muhakemet&quot; diye telaffuz edilmiştir. Aynı şekilde, &quot;Delalet&quot; kelimesi Türkçede T ile telaffuz edilmektedir. Ancak yukarıda muzâfün ileyh pozisyonuna geldiği için T düşmüş, kelime &quot;Delale&quot; diye telaffuz edilmiştir.

Arapça isim tamlamaları, Osmanlıcada çok sık kullanılmaz; bu amaç için genellikle Farsça tamlamalar tercih edilir. Arapça tamlamalar, sadece Arapça kökenli iki isim arasında yapılabilir, iki isimden birisi Türkçe, Farsça veya Batı asıllı olunca Arapça terkip yapılamaz.
====Sıfat Terkibi (Sıfat Tamlaması)====
Sıfat Terkiplerinin İzafet Terkiplerinden tek farkı, tamlayanın bir isim değil sıfat olmasıdır. Bu sebeple tamlayana ''mevsûf'' denilir. 

Sıfat Terkiplerinde mevsûf olan sıfat, muzâf olan isme keyfiyet ve kemiyet açısından uyum gösterir. Aşağıdaki müfret tamlamalarda bu görülmektedir:
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=رمضان المبارك|yeni=ramaẓᵈânü'l-mübârek}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=قوّة العظیمه|yeni=ḳuvvetü'l-ˁaẓîme}}
|}
Muzâf tesniye hâlinde olunca mevsûf da tesniye hâline alınır.
{{Osmanlıca/Örnek|eski=حرفین المتجانسین|yeni=ḥarfeynü'l-mütecâniseyn}}
Müzekker çoğul isimler, müzekker veya mükesser çoğul sıfatlarca terkip edilebilirler.
{{Osmanlıca/Örnek|eski=مؤلّفین المحاقّقین|yeni=müˀellifînü'l-muḥaḳḳiḳîn}}
Mükesser ve müennes çoğullar da müennes isim sayıldığından müennes müfret veya çoğul bir isim tarafından tamlanabilir.
{{Osmanlıca/Örnek|eski=معلومات المهمّه|yeni=maˁlûmâtü'l-mühimme}}
{{Osmanlıca/Örnek|eski=دول المعظّمه|yeni=düvelü'l-muˁaẓẓama}}
Arapça sıfat terkipleri de Osmanlıcada çok tercih edilmez. Aynı şekilde Farsça terkipler kullanılır.

====Lafzî (Sözde) İzâfet====
Lafzî İzâfetler, biçim açısından bir tamlama gibi görünse de anlam bakımından bir tamlama değildir. Bu tür &quot;tamlama&quot;larda, muzâf daima bir ism-i fâil, ism-i meful, sıfat-ı müşebbehe veya mübalağalı ism-i fail olur, mevsuf da başka bir sıfat olur. Bu şekilde, iki sıfat birleştirilip bir birleşik sıfat elde edilir.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=سریع الانتقال|yeni=serîˁü'l-intiḳâl}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=مستجاب الدعاء|yeni=müstecâbü'd-duˁâˀ}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=مسروق البیت|yeni=mesrûḳu'l-beyt}}
|}
Bu tür tamlamalar, Osmanlıcada daha sık kullanılmıştır.
====Zincirleme Tamlamalar====
Muzâf olan isim, kendisi bir isim tamlamasıysa veya aşağıda gösterildiği gibi bir edat-isim bileşkesiyse, harekesi ötre olmaz, esre olur. 3'ten uzun tamlamalardan genellikle kaçınılır.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=بامر الله|yeni=bi ˀemri'l-lâh}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=الی یوم القیامه|yeni=ilâ yevmi'l-ḳıyâme}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=دیوان لغات الترك|yeni=dîvânü lügâti't-türk}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=قاموس لسان العرب|yeni=ḳâmûsü lisâni'l-ˁarab}}
|}
Aynı şekilde, iki muzâfün ileyhi ''ve'' ile bağlamak mümkündür.
{{Osmanlıca/Örnek|eski=خالق الارض والسما|yeni=ḫâliḳu'l-ˀarẓᵈ ve's-semâ}}
===Bir Edat ve İsim Arasında===
====Harf-i Cerler====
Tek başına mana taşımayan edatlara '''harf-i cer''' denilir. Harf-i cerler, tek bir harf olmak zorunda değildir ama genelde kısa olurlar. Harf-i cerlerin başlıcaları şunlardır:

''Tablo yapım aşamasındadır''
====Rabıt Edatlar====
''Yapım aşamasındadır''
==Farsça Tamlamalar==
Farsça tamlamalar, belki Osmanlıca'nın en bilindik özelliği olabilir. Bu tamlamaların inşası ayrıca oldukça basittir; muzâfın son ünsüzünün harekesi esre yapılır, ve mevsûf da sonrasına eklenir.

{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=اعمال رسل|yeni=aˁmâl-i rüsül}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=بحر أحمر|yeni=baḥr-i aḥmer}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=ذات علی|yeni=ẕât-i ˁalî}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=نظر دقّت|yeni=naẓar-ı diḳḳat}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=لثان عثمانی|yeni=lisân-ı ˁos̱mânî}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=توحید تدریسات|yeni=tevḥîd-i tedrîsât}}
|}

Elif veya Vav ile biten kelimelerin sonuna bir Ye gelir.

{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=پای تخت|yeni=pâ-yi taḫt}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=چارشوی كبر|yeni=çârşû-yı kebîr}}
|}

He veya Ye ile biten kelimelerde de He'nin veya Ye'nin üstüne bir Hemze gelir.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=بغچۀ كبیر|yeni=bağçe-i kebîr}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=كثیرۀ فوائد|yeni=kes̱îre-i fevâˀid}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=ولئ عهد|yeni=velî-i ˁahd}}
|}
Farsça sıfat terkiplerinde, iki isim de Arapça olunca kemiyet ve keyfiyet uyumu aranır.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=صفات الهیه|yeni=ṡıfât-ı ilâhiye}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=سواحل بحریه|yeni=sevâḥil-i baḥriye}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=دولت علیه|yeni=devlet-i ˁaliye}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=كتاب مقدّس|yeni=kitâb-ı muḳaddes}}
|}
&lt;br/&gt;
{{Osmanlıca/İçindekiler}}</text>
      <sha1>7eto3cyy7ktrnjqi76tcjie0t7nb6vb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>53642</id>
      <parentid>53641</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T23:12:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sinus46</username>
        <id>17965</id>
      </contributor>
      <comment>/* Bir Edat ve İsim Arasında */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9471" xml:space="preserve">Farsça ve Arapça tamlamalar, özellikle yüksek konuşmada oldukça sık kullanılmıştır. Bu sebeple, bu makalemizde bu tamlama çeşitlerini inceleyeceğiz.
==Arapça Tamlamalar==
===İki İsim Arasında===
====İzafet Terkibi (İsim Tamlaması)====
Arapçada tamlamalar, Türkçenin tam tersi şekilde işler; tamlanan isim (muzâf) önce, tamlayan isim (muzâfün ileyh) sonra gelir. Muzâf ismin sonuna bir ötre gelir, muzâfün ileyh olan isim ise harf-i tarif denilen el- belirtili takısı bulunur.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=دار الشفقه|yeni=dârü'ş-şafaḳa}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=حبّ الوطن|yeni=ḥubbü'l-vaṭan}}
|}
Muzâf isim Yuvarlak Te ile bitiyorsa, daima T ile telaffuz edilir. Muzâfün ileyh olan isim Yuvarlak Te ile bitiyorsa, daima T olmadan telaffuz edilir. Söz konusu kelimenin Türkçe'de normalde nasıl telaffuz edildiği önemli değildir.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=محاكمة الّغاتین|yeni=muḥâkemetü'l-lugâteyn}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=طریق الدلاله|yeni=ṭarîḳu'd-delâle}}
|}
Örneğin yukarıdaki &quot;Muhakeme&quot; kelimesi Türkçede T olmadan telaffuz edilmektedir. Ancak muzâf pozisyonuna geldiği için yukarıda &quot;Muhakemet&quot; diye telaffuz edilmiştir. Aynı şekilde, &quot;Delalet&quot; kelimesi Türkçede T ile telaffuz edilmektedir. Ancak yukarıda muzâfün ileyh pozisyonuna geldiği için T düşmüş, kelime &quot;Delale&quot; diye telaffuz edilmiştir.

Arapça isim tamlamaları, Osmanlıcada çok sık kullanılmaz; bu amaç için genellikle Farsça tamlamalar tercih edilir. Arapça tamlamalar, sadece Arapça kökenli iki isim arasında yapılabilir, iki isimden birisi Türkçe, Farsça veya Batı asıllı olunca Arapça terkip yapılamaz.
====Sıfat Terkibi (Sıfat Tamlaması)====
Sıfat Terkiplerinin İzafet Terkiplerinden tek farkı, tamlayanın bir isim değil sıfat olmasıdır. Bu sebeple tamlayana ''mevsûf'' denilir. 

Sıfat Terkiplerinde mevsûf olan sıfat, muzâf olan isme keyfiyet ve kemiyet açısından uyum gösterir. Aşağıdaki müfret tamlamalarda bu görülmektedir:
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=رمضان المبارك|yeni=ramaẓᵈânü'l-mübârek}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=قوّة العظیمه|yeni=ḳuvvetü'l-ˁaẓîme}}
|}
Muzâf tesniye hâlinde olunca mevsûf da tesniye hâline alınır.
{{Osmanlıca/Örnek|eski=حرفین المتجانسین|yeni=ḥarfeynü'l-mütecâniseyn}}
Müzekker çoğul isimler, müzekker veya mükesser çoğul sıfatlarca terkip edilebilirler.
{{Osmanlıca/Örnek|eski=مؤلّفین المحاقّقین|yeni=müˀellifînü'l-muḥaḳḳiḳîn}}
Mükesser ve müennes çoğullar da müennes isim sayıldığından müennes müfret veya çoğul bir isim tarafından tamlanabilir.
{{Osmanlıca/Örnek|eski=معلومات المهمّه|yeni=maˁlûmâtü'l-mühimme}}
{{Osmanlıca/Örnek|eski=دول المعظّمه|yeni=düvelü'l-muˁaẓẓama}}
Arapça sıfat terkipleri de Osmanlıcada çok tercih edilmez. Aynı şekilde Farsça terkipler kullanılır.

====Lafzî (Sözde) İzâfet====
Lafzî İzâfetler, biçim açısından bir tamlama gibi görünse de anlam bakımından bir tamlama değildir. Bu tür &quot;tamlama&quot;larda, muzâf daima bir ism-i fâil, ism-i meful, sıfat-ı müşebbehe veya mübalağalı ism-i fail olur, mevsuf da başka bir sıfat olur. Bu şekilde, iki sıfat birleştirilip bir birleşik sıfat elde edilir.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=سریع الانتقال|yeni=serîˁü'l-intiḳâl}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=مستجاب الدعاء|yeni=müstecâbü'd-duˁâˀ}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=مسروق البیت|yeni=mesrûḳu'l-beyt}}
|}
Bu tür tamlamalar, Osmanlıcada daha sık kullanılmıştır.
====Zincirleme Tamlamalar====
Muzâf olan isim, kendisi bir isim tamlamasıysa veya aşağıda gösterildiği gibi bir edat-isim bileşkesiyse, harekesi ötre olmaz, esre olur. 3'ten uzun tamlamalardan genellikle kaçınılır.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=بامر الله|yeni=bi ˀemri'l-lâh}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=الی یوم القیامه|yeni=ilâ yevmi'l-ḳıyâme}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=دیوان لغات الترك|yeni=dîvânü lügâti't-türk}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=قاموس لسان العرب|yeni=ḳâmûsü lisâni'l-ˁarab}}
|}
Aynı şekilde, iki muzâfün ileyhi ''ve'' ile bağlamak mümkündür.
{{Osmanlıca/Örnek|eski=خالق الارض والسما|yeni=ḫâliḳu'l-ˀarẓᵈ ve's-semâ}}
===Bir Edat ve İsim Arasında===
====Harf-i Cerler====
Tek başına mana taşımayan edatlara '''harf-i cer''' denilir. Harf-i cerler, tek bir harf olmak zorunda değildir ama genelde kısa olurlar. Harf-i cerlerin başlıcaları şunlardır:
====bi====
{{Osmanlıca/Vezin|بِ}}
Türkçedeki ''ile'' edatına benzer. Bir eylemin nasıl yapıldığını belirtir.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=بالذات|yeni=bi'ẕ-ẕât}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=بالجمله|yeni=bi'l-cümle}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=باسم الله|yeni=bi'smi'llah}}
|}
====li====
{{Osmanlıca/Vezin|لِ}}
''için'' manasına gelir. Amaç belirtir.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=لمصلحت|yeni=limaṡlaḥat}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=لاجل|yeni=liˀecli}}
|}
====ke====
{{Osmanlıca/Vezin|كَ}}
&quot;gibi&quot; manasına gelir.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=كالاوّل|yeni=ke'l-evvel}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=كالعدم|yeni=ke'l-ˁadem}}
|}
====ˀilâ====
{{Osmanlıca/Vezin|إِلَی}}
Türkçedeki -e ekine tekabül eder. Yön belirtir. Sonrasında harf-i tarif gelince a kısalır, e'ye dönüşür.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=الی البد|yeni=ˀile'l-ˀebed}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=الی نهایه|yeni=ˀilâ nihâye}}
|}
====ˁalâ====
{{Osmanlıca/Vezin|عَلَی}}
&quot;Üzerine&quot; manasına gelir. Sonrasında harf-i tarif gelince a kısalır, e'ye dönüşür.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=علی العده|yeni=ˁale'l-ˁâde}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=علی كلّ حال|yeni=ˁalâ külli ḥâl}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=علی الدوام|yeni=ˁale'd-devâm}}
|}
====ˁan====
{{Osmanlıca/Vezin|عَن}}
''-dan/den'' manasına gelir. &quot;Hakkında&quot; gibi anlamlara da sahiptir.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=عن قسدٍ|yeni=ˁan ḳaṡdin}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=عن أصل|yeni=ˁan ˀaṡl}}
|}
====min====
{{Osmanlıca/Vezin|مِن}}
''-dan/den'' manasına gelir. Sebebiyet ve başlangıç ifade eder.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=من بعد|yeni=min baˁd}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=من غیر حدٍّ|yeni=min gayri ḥaddin}}
|}
====fî====
{{Osmanlıca/Vezin|فِی}}
''-da/de'' manasına gelir. Bulunma belirtir.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=فی الواقع|yeni=fî'l-vâḳiˁ}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=فی الحال|yeni=fî'l-hâl}}
|}
====maˁa====
{{Osmanlıca/Vezin|مَعَ}}
Birliktelik belirtir.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=مع الأسف|yeni=maˁa'l-ˀesef}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=مع الممنونیه|yeni=maˁa'l-memnûniye}}
|}
====Edata Benzeyen İsimler====
Aynı zamanda, Arapçada bir edat gibi davranan bazı isimler de vardır. Edatlardan farklı olarak bunlar tek başına bir anlam teşkil edebilir. Bunların başlıcaları şunlardır:
====beyne====
{{Osmanlıca/Vezin|بَیْنَ}}
&quot;Arasında&quot; anlamına gelir.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=بین الملل|yeni=beyne'l-milel}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=بین الناس|yeni=beyne'n-nâs}}
|}
====fevḳ====
{{Osmanlıca/Vezin|بَیْنَ}}
&quot;Üstünde&quot; anlamına gelir.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=فوق العده|yeni=fevḳa'l-ˁâde}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=فوق المأمول|yeni=fevḳa'l-meˀmûl}}
|}
====baˁde====
{{Osmanlıca/Vezin|بَعْدَ}}
&quot;Sonrasında&quot; anlamına gelir.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=بعد الطعم|yeni=baˁde'ṭ-ṭaˁam}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=بعد الزوال|yeni=baˁde'z-zevâl}}
|}

==Farsça Tamlamalar==
Farsça tamlamalar, belki Osmanlıca'nın en bilindik özelliği olabilir. Bu tamlamaların inşası ayrıca oldukça basittir; muzâfın son ünsüzünün harekesi esre yapılır, ve mevsûf da sonrasına eklenir.

{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=اعمال رسل|yeni=aˁmâl-i rüsül}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=بحر أحمر|yeni=baḥr-i aḥmer}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=ذات علی|yeni=ẕât-i ˁalî}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=نظر دقّت|yeni=naẓar-ı diḳḳat}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=لثان عثمانی|yeni=lisân-ı ˁos̱mânî}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=توحید تدریسات|yeni=tevḥîd-i tedrîsât}}
|}

Elif veya Vav ile biten kelimelerin sonuna bir Ye gelir.

{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=پای تخت|yeni=pâ-yi taḫt}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=چارشوی كبر|yeni=çârşû-yı kebîr}}
|}

He veya Ye ile biten kelimelerde de He'nin veya Ye'nin üstüne bir Hemze gelir.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=بغچۀ كبیر|yeni=bağçe-i kebîr}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=كثیرۀ فوائد|yeni=kes̱îre-i fevâˀid}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=ولئ عهد|yeni=velî-i ˁahd}}
|}
Farsça sıfat terkiplerinde, iki isim de Arapça olunca kemiyet ve keyfiyet uyumu aranır.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=صفات الهیه|yeni=ṡıfât-ı ilâhiye}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=سواحل بحریه|yeni=sevâḥil-i baḥriye}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=دولت علیه|yeni=devlet-i ˁaliye}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=كتاب مقدّس|yeni=kitâb-ı muḳaddes}}
|}
&lt;br/&gt;
{{Osmanlıca/İçindekiler}}</text>
      <sha1>joganj9hjhjonwq9mhx9dxtkotoq4qe</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>53643</id>
      <parentid>53642</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T07:09:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sinus46</username>
        <id>17965</id>
      </contributor>
      <comment>/* ˁan */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9433" xml:space="preserve">Farsça ve Arapça tamlamalar, özellikle yüksek konuşmada oldukça sık kullanılmıştır. Bu sebeple, bu makalemizde bu tamlama çeşitlerini inceleyeceğiz.
==Arapça Tamlamalar==
===İki İsim Arasında===
====İzafet Terkibi (İsim Tamlaması)====
Arapçada tamlamalar, Türkçenin tam tersi şekilde işler; tamlanan isim (muzâf) önce, tamlayan isim (muzâfün ileyh) sonra gelir. Muzâf ismin sonuna bir ötre gelir, muzâfün ileyh olan isim ise harf-i tarif denilen el- belirtili takısı bulunur.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=دار الشفقه|yeni=dârü'ş-şafaḳa}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=حبّ الوطن|yeni=ḥubbü'l-vaṭan}}
|}
Muzâf isim Yuvarlak Te ile bitiyorsa, daima T ile telaffuz edilir. Muzâfün ileyh olan isim Yuvarlak Te ile bitiyorsa, daima T olmadan telaffuz edilir. Söz konusu kelimenin Türkçe'de normalde nasıl telaffuz edildiği önemli değildir.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=محاكمة الّغاتین|yeni=muḥâkemetü'l-lugâteyn}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=طریق الدلاله|yeni=ṭarîḳu'd-delâle}}
|}
Örneğin yukarıdaki &quot;Muhakeme&quot; kelimesi Türkçede T olmadan telaffuz edilmektedir. Ancak muzâf pozisyonuna geldiği için yukarıda &quot;Muhakemet&quot; diye telaffuz edilmiştir. Aynı şekilde, &quot;Delalet&quot; kelimesi Türkçede T ile telaffuz edilmektedir. Ancak yukarıda muzâfün ileyh pozisyonuna geldiği için T düşmüş, kelime &quot;Delale&quot; diye telaffuz edilmiştir.

Arapça isim tamlamaları, Osmanlıcada çok sık kullanılmaz; bu amaç için genellikle Farsça tamlamalar tercih edilir. Arapça tamlamalar, sadece Arapça kökenli iki isim arasında yapılabilir, iki isimden birisi Türkçe, Farsça veya Batı asıllı olunca Arapça terkip yapılamaz.
====Sıfat Terkibi (Sıfat Tamlaması)====
Sıfat Terkiplerinin İzafet Terkiplerinden tek farkı, tamlayanın bir isim değil sıfat olmasıdır. Bu sebeple tamlayana ''mevsûf'' denilir. 

Sıfat Terkiplerinde mevsûf olan sıfat, muzâf olan isme keyfiyet ve kemiyet açısından uyum gösterir. Aşağıdaki müfret tamlamalarda bu görülmektedir:
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=رمضان المبارك|yeni=ramaẓᵈânü'l-mübârek}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=قوّة العظیمه|yeni=ḳuvvetü'l-ˁaẓîme}}
|}
Muzâf tesniye hâlinde olunca mevsûf da tesniye hâline alınır.
{{Osmanlıca/Örnek|eski=حرفین المتجانسین|yeni=ḥarfeynü'l-mütecâniseyn}}
Müzekker çoğul isimler, müzekker veya mükesser çoğul sıfatlarca terkip edilebilirler.
{{Osmanlıca/Örnek|eski=مؤلّفین المحاقّقین|yeni=müˀellifînü'l-muḥaḳḳiḳîn}}
Mükesser ve müennes çoğullar da müennes isim sayıldığından müennes müfret veya çoğul bir isim tarafından tamlanabilir.
{{Osmanlıca/Örnek|eski=معلومات المهمّه|yeni=maˁlûmâtü'l-mühimme}}
{{Osmanlıca/Örnek|eski=دول المعظّمه|yeni=düvelü'l-muˁaẓẓama}}
Arapça sıfat terkipleri de Osmanlıcada çok tercih edilmez. Aynı şekilde Farsça terkipler kullanılır.

====Lafzî (Sözde) İzâfet====
Lafzî İzâfetler, biçim açısından bir tamlama gibi görünse de anlam bakımından bir tamlama değildir. Bu tür &quot;tamlama&quot;larda, muzâf daima bir ism-i fâil, ism-i meful, sıfat-ı müşebbehe veya mübalağalı ism-i fail olur, mevsuf da başka bir sıfat olur. Bu şekilde, iki sıfat birleştirilip bir birleşik sıfat elde edilir.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=سریع الانتقال|yeni=serîˁü'l-intiḳâl}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=مستجاب الدعاء|yeni=müstecâbü'd-duˁâˀ}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=مسروق البیت|yeni=mesrûḳu'l-beyt}}
|}
Bu tür tamlamalar, Osmanlıcada daha sık kullanılmıştır.
====Zincirleme Tamlamalar====
Muzâf olan isim, kendisi bir isim tamlamasıysa veya aşağıda gösterildiği gibi bir edat-isim bileşkesiyse, harekesi ötre olmaz, esre olur. 3'ten uzun tamlamalardan genellikle kaçınılır.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=بامر الله|yeni=bi ˀemri'l-lâh}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=الی یوم القیامه|yeni=ilâ yevmi'l-ḳıyâme}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=دیوان لغات الترك|yeni=dîvânü lügâti't-türk}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=قاموس لسان العرب|yeni=ḳâmûsü lisâni'l-ˁarab}}
|}
Aynı şekilde, iki muzâfün ileyhi ''ve'' ile bağlamak mümkündür.
{{Osmanlıca/Örnek|eski=خالق الارض والسما|yeni=ḫâliḳu'l-ˀarẓᵈ ve's-semâ}}
===Bir Edat ve İsim Arasında===
====Harf-i Cerler====
Tek başına mana taşımayan edatlara '''harf-i cer''' denilir. Harf-i cerler, tek bir harf olmak zorunda değildir ama genelde kısa olurlar. Harf-i cerlerin başlıcaları şunlardır:
====bi====
{{Osmanlıca/Vezin|بِ}}
Türkçedeki ''ile'' edatına benzer. Bir eylemin nasıl yapıldığını belirtir.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=بالذات|yeni=bi'ẕ-ẕât}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=بالجمله|yeni=bi'l-cümle}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=باسم الله|yeni=bi'smi'llah}}
|}
====li====
{{Osmanlıca/Vezin|لِ}}
''için'' manasına gelir. Amaç belirtir.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=لمصلحت|yeni=limaṡlaḥat}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=لاجل|yeni=liˀecli}}
|}
====ke====
{{Osmanlıca/Vezin|كَ}}
&quot;gibi&quot; manasına gelir.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=كالاوّل|yeni=ke'l-evvel}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=كالعدم|yeni=ke'l-ˁadem}}
|}
====ˀilâ====
{{Osmanlıca/Vezin|إِلَی}}
Türkçedeki -e ekine tekabül eder. Yön belirtir. Sonrasında harf-i tarif gelince a kısalır, e'ye dönüşür.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=الی البد|yeni=ˀile'l-ˀebed}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=الی نهایه|yeni=ˀilâ nihâye}}
|}
====ˁalâ====
{{Osmanlıca/Vezin|عَلَی}}
&quot;Üzerine&quot; manasına gelir. Sonrasında harf-i tarif gelince a kısalır, e'ye dönüşür.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=علی العده|yeni=ˁale'l-ˁâde}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=علی كلّ حال|yeni=ˁalâ külli ḥâl}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=علی الدوام|yeni=ˁale'd-devâm}}
|}
====ˁan====
{{Osmanlıca/Vezin|عَن}}
''-dan/den'' manasına gelir. 
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=عن قسدٍ|yeni=ˁan ḳaṡdin}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=عن أصل|yeni=ˁan ˀaṡl}}
|}

====min====
{{Osmanlıca/Vezin|مِن}}
''-dan/den'' manasına gelir. Sebebiyet ve başlangıç ifade eder.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=من بعد|yeni=min baˁd}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=من غیر حدٍّ|yeni=min gayri ḥaddin}}
|}
====fî====
{{Osmanlıca/Vezin|فِی}}
''-da/de'' manasına gelir. Bulunma belirtir.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=فی الواقع|yeni=fî'l-vâḳiˁ}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=فی الحال|yeni=fî'l-hâl}}
|}
====maˁa====
{{Osmanlıca/Vezin|مَعَ}}
Birliktelik belirtir.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=مع الأسف|yeni=maˁa'l-ˀesef}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=مع الممنونیه|yeni=maˁa'l-memnûniye}}
|}
====Edata Benzeyen İsimler====
Aynı zamanda, Arapçada bir edat gibi davranan bazı isimler de vardır. Edatlardan farklı olarak bunlar tek başına bir anlam teşkil edebilir. Bunların başlıcaları şunlardır:
====beyne====
{{Osmanlıca/Vezin|بَیْنَ}}
&quot;Arasında&quot; anlamına gelir.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=بین الملل|yeni=beyne'l-milel}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=بین الناس|yeni=beyne'n-nâs}}
|}
====fevḳ====
{{Osmanlıca/Vezin|بَیْنَ}}
&quot;Üstünde&quot; anlamına gelir.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=فوق العده|yeni=fevḳa'l-ˁâde}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=فوق المأمول|yeni=fevḳa'l-meˀmûl}}
|}
====baˁde====
{{Osmanlıca/Vezin|بَعْدَ}}
&quot;Sonrasında&quot; anlamına gelir.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=بعد الطعم|yeni=baˁde'ṭ-ṭaˁam}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=بعد الزوال|yeni=baˁde'z-zevâl}}
|}

==Farsça Tamlamalar==
Farsça tamlamalar, belki Osmanlıca'nın en bilindik özelliği olabilir. Bu tamlamaların inşası ayrıca oldukça basittir; muzâfın son ünsüzünün harekesi esre yapılır, ve mevsûf da sonrasına eklenir.

{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=اعمال رسل|yeni=aˁmâl-i rüsül}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=بحر أحمر|yeni=baḥr-i aḥmer}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=ذات علی|yeni=ẕât-i ˁalî}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=نظر دقّت|yeni=naẓar-ı diḳḳat}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=لثان عثمانی|yeni=lisân-ı ˁos̱mânî}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=توحید تدریسات|yeni=tevḥîd-i tedrîsât}}
|}

Elif veya Vav ile biten kelimelerin sonuna bir Ye gelir.

{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=پای تخت|yeni=pâ-yi taḫt}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=چارشوی كبر|yeni=çârşû-yı kebîr}}
|}

He veya Ye ile biten kelimelerde de He'nin veya Ye'nin üstüne bir Hemze gelir.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=بغچۀ كبیر|yeni=bağçe-i kebîr}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=كثیرۀ فوائد|yeni=kes̱îre-i fevâˀid}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=ولئ عهد|yeni=velî-i ˁahd}}
|}
Farsça sıfat terkiplerinde, iki isim de Arapça olunca kemiyet ve keyfiyet uyumu aranır.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=صفات الهیه|yeni=ṡıfât-ı ilâhiye}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=سواحل بحریه|yeni=sevâḥil-i baḥriye}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=دولت علیه|yeni=devlet-i ˁaliye}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=كتاب مقدّس|yeni=kitâb-ı muḳaddes}}
|}
&lt;br/&gt;
{{Osmanlıca/İçindekiler}}</text>
      <sha1>6t5qfaqjrkl7jzlweaoxpsuetbmuag8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>53644</id>
      <parentid>53643</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T07:09:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sinus46</username>
        <id>17965</id>
      </contributor>
      <comment>/* min */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9435" xml:space="preserve">Farsça ve Arapça tamlamalar, özellikle yüksek konuşmada oldukça sık kullanılmıştır. Bu sebeple, bu makalemizde bu tamlama çeşitlerini inceleyeceğiz.
==Arapça Tamlamalar==
===İki İsim Arasında===
====İzafet Terkibi (İsim Tamlaması)====
Arapçada tamlamalar, Türkçenin tam tersi şekilde işler; tamlanan isim (muzâf) önce, tamlayan isim (muzâfün ileyh) sonra gelir. Muzâf ismin sonuna bir ötre gelir, muzâfün ileyh olan isim ise harf-i tarif denilen el- belirtili takısı bulunur.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=دار الشفقه|yeni=dârü'ş-şafaḳa}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=حبّ الوطن|yeni=ḥubbü'l-vaṭan}}
|}
Muzâf isim Yuvarlak Te ile bitiyorsa, daima T ile telaffuz edilir. Muzâfün ileyh olan isim Yuvarlak Te ile bitiyorsa, daima T olmadan telaffuz edilir. Söz konusu kelimenin Türkçe'de normalde nasıl telaffuz edildiği önemli değildir.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=محاكمة الّغاتین|yeni=muḥâkemetü'l-lugâteyn}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=طریق الدلاله|yeni=ṭarîḳu'd-delâle}}
|}
Örneğin yukarıdaki &quot;Muhakeme&quot; kelimesi Türkçede T olmadan telaffuz edilmektedir. Ancak muzâf pozisyonuna geldiği için yukarıda &quot;Muhakemet&quot; diye telaffuz edilmiştir. Aynı şekilde, &quot;Delalet&quot; kelimesi Türkçede T ile telaffuz edilmektedir. Ancak yukarıda muzâfün ileyh pozisyonuna geldiği için T düşmüş, kelime &quot;Delale&quot; diye telaffuz edilmiştir.

Arapça isim tamlamaları, Osmanlıcada çok sık kullanılmaz; bu amaç için genellikle Farsça tamlamalar tercih edilir. Arapça tamlamalar, sadece Arapça kökenli iki isim arasında yapılabilir, iki isimden birisi Türkçe, Farsça veya Batı asıllı olunca Arapça terkip yapılamaz.
====Sıfat Terkibi (Sıfat Tamlaması)====
Sıfat Terkiplerinin İzafet Terkiplerinden tek farkı, tamlayanın bir isim değil sıfat olmasıdır. Bu sebeple tamlayana ''mevsûf'' denilir. 

Sıfat Terkiplerinde mevsûf olan sıfat, muzâf olan isme keyfiyet ve kemiyet açısından uyum gösterir. Aşağıdaki müfret tamlamalarda bu görülmektedir:
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=رمضان المبارك|yeni=ramaẓᵈânü'l-mübârek}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=قوّة العظیمه|yeni=ḳuvvetü'l-ˁaẓîme}}
|}
Muzâf tesniye hâlinde olunca mevsûf da tesniye hâline alınır.
{{Osmanlıca/Örnek|eski=حرفین المتجانسین|yeni=ḥarfeynü'l-mütecâniseyn}}
Müzekker çoğul isimler, müzekker veya mükesser çoğul sıfatlarca terkip edilebilirler.
{{Osmanlıca/Örnek|eski=مؤلّفین المحاقّقین|yeni=müˀellifînü'l-muḥaḳḳiḳîn}}
Mükesser ve müennes çoğullar da müennes isim sayıldığından müennes müfret veya çoğul bir isim tarafından tamlanabilir.
{{Osmanlıca/Örnek|eski=معلومات المهمّه|yeni=maˁlûmâtü'l-mühimme}}
{{Osmanlıca/Örnek|eski=دول المعظّمه|yeni=düvelü'l-muˁaẓẓama}}
Arapça sıfat terkipleri de Osmanlıcada çok tercih edilmez. Aynı şekilde Farsça terkipler kullanılır.

====Lafzî (Sözde) İzâfet====
Lafzî İzâfetler, biçim açısından bir tamlama gibi görünse de anlam bakımından bir tamlama değildir. Bu tür &quot;tamlama&quot;larda, muzâf daima bir ism-i fâil, ism-i meful, sıfat-ı müşebbehe veya mübalağalı ism-i fail olur, mevsuf da başka bir sıfat olur. Bu şekilde, iki sıfat birleştirilip bir birleşik sıfat elde edilir.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=سریع الانتقال|yeni=serîˁü'l-intiḳâl}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=مستجاب الدعاء|yeni=müstecâbü'd-duˁâˀ}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=مسروق البیت|yeni=mesrûḳu'l-beyt}}
|}
Bu tür tamlamalar, Osmanlıcada daha sık kullanılmıştır.
====Zincirleme Tamlamalar====
Muzâf olan isim, kendisi bir isim tamlamasıysa veya aşağıda gösterildiği gibi bir edat-isim bileşkesiyse, harekesi ötre olmaz, esre olur. 3'ten uzun tamlamalardan genellikle kaçınılır.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=بامر الله|yeni=bi ˀemri'l-lâh}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=الی یوم القیامه|yeni=ilâ yevmi'l-ḳıyâme}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=دیوان لغات الترك|yeni=dîvânü lügâti't-türk}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=قاموس لسان العرب|yeni=ḳâmûsü lisâni'l-ˁarab}}
|}
Aynı şekilde, iki muzâfün ileyhi ''ve'' ile bağlamak mümkündür.
{{Osmanlıca/Örnek|eski=خالق الارض والسما|yeni=ḫâliḳu'l-ˀarẓᵈ ve's-semâ}}
===Bir Edat ve İsim Arasında===
====Harf-i Cerler====
Tek başına mana taşımayan edatlara '''harf-i cer''' denilir. Harf-i cerler, tek bir harf olmak zorunda değildir ama genelde kısa olurlar. Harf-i cerlerin başlıcaları şunlardır:
====bi====
{{Osmanlıca/Vezin|بِ}}
Türkçedeki ''ile'' edatına benzer. Bir eylemin nasıl yapıldığını belirtir.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=بالذات|yeni=bi'ẕ-ẕât}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=بالجمله|yeni=bi'l-cümle}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=باسم الله|yeni=bi'smi'llah}}
|}
====li====
{{Osmanlıca/Vezin|لِ}}
''için'' manasına gelir. Amaç belirtir.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=لمصلحت|yeni=limaṡlaḥat}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=لاجل|yeni=liˀecli}}
|}
====ke====
{{Osmanlıca/Vezin|كَ}}
&quot;gibi&quot; manasına gelir.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=كالاوّل|yeni=ke'l-evvel}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=كالعدم|yeni=ke'l-ˁadem}}
|}
====ˀilâ====
{{Osmanlıca/Vezin|إِلَی}}
Türkçedeki -e ekine tekabül eder. Yön belirtir. Sonrasında harf-i tarif gelince a kısalır, e'ye dönüşür.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=الی البد|yeni=ˀile'l-ˀebed}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=الی نهایه|yeni=ˀilâ nihâye}}
|}
====ˁalâ====
{{Osmanlıca/Vezin|عَلَی}}
&quot;Üzerine&quot; manasına gelir. Sonrasında harf-i tarif gelince a kısalır, e'ye dönüşür.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=علی العده|yeni=ˁale'l-ˁâde}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=علی كلّ حال|yeni=ˁalâ külli ḥâl}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=علی الدوام|yeni=ˁale'd-devâm}}
|}
====ˁan====
{{Osmanlıca/Vezin|عَن}}
''-dan/den'' manasına gelir. 
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=عن قسدٍ|yeni=ˁan ḳaṡdin}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=عن أصل|yeni=ˁan ˀaṡl}}
|}

====min====
{{Osmanlıca/Vezin|مِن}}
''-dan/den'' manasına gelir, ancak ˁan ile eş anlamlı değildir.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=من بعد|yeni=min baˁd}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=من غیر حدٍّ|yeni=min gayri ḥaddin}}
|}

====fî====
{{Osmanlıca/Vezin|فِی}}
''-da/de'' manasına gelir. Bulunma belirtir.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=فی الواقع|yeni=fî'l-vâḳiˁ}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=فی الحال|yeni=fî'l-hâl}}
|}
====maˁa====
{{Osmanlıca/Vezin|مَعَ}}
Birliktelik belirtir.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=مع الأسف|yeni=maˁa'l-ˀesef}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=مع الممنونیه|yeni=maˁa'l-memnûniye}}
|}
====Edata Benzeyen İsimler====
Aynı zamanda, Arapçada bir edat gibi davranan bazı isimler de vardır. Edatlardan farklı olarak bunlar tek başına bir anlam teşkil edebilir. Bunların başlıcaları şunlardır:
====beyne====
{{Osmanlıca/Vezin|بَیْنَ}}
&quot;Arasında&quot; anlamına gelir.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=بین الملل|yeni=beyne'l-milel}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=بین الناس|yeni=beyne'n-nâs}}
|}
====fevḳ====
{{Osmanlıca/Vezin|بَیْنَ}}
&quot;Üstünde&quot; anlamına gelir.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=فوق العده|yeni=fevḳa'l-ˁâde}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=فوق المأمول|yeni=fevḳa'l-meˀmûl}}
|}
====baˁde====
{{Osmanlıca/Vezin|بَعْدَ}}
&quot;Sonrasında&quot; anlamına gelir.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=بعد الطعم|yeni=baˁde'ṭ-ṭaˁam}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=بعد الزوال|yeni=baˁde'z-zevâl}}
|}

==Farsça Tamlamalar==
Farsça tamlamalar, belki Osmanlıca'nın en bilindik özelliği olabilir. Bu tamlamaların inşası ayrıca oldukça basittir; muzâfın son ünsüzünün harekesi esre yapılır, ve mevsûf da sonrasına eklenir.

{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=اعمال رسل|yeni=aˁmâl-i rüsül}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=بحر أحمر|yeni=baḥr-i aḥmer}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=ذات علی|yeni=ẕât-i ˁalî}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=نظر دقّت|yeni=naẓar-ı diḳḳat}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=لثان عثمانی|yeni=lisân-ı ˁos̱mânî}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=توحید تدریسات|yeni=tevḥîd-i tedrîsât}}
|}

Elif veya Vav ile biten kelimelerin sonuna bir Ye gelir.

{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=پای تخت|yeni=pâ-yi taḫt}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=چارشوی كبر|yeni=çârşû-yı kebîr}}
|}

He veya Ye ile biten kelimelerde de He'nin veya Ye'nin üstüne bir Hemze gelir.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=بغچۀ كبیر|yeni=bağçe-i kebîr}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=كثیرۀ فوائد|yeni=kes̱îre-i fevâˀid}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=ولئ عهد|yeni=velî-i ˁahd}}
|}
Farsça sıfat terkiplerinde, iki isim de Arapça olunca kemiyet ve keyfiyet uyumu aranır.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=صفات الهیه|yeni=ṡıfât-ı ilâhiye}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=سواحل بحریه|yeni=sevâḥil-i baḥriye}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=دولت علیه|yeni=devlet-i ˁaliye}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=كتاب مقدّس|yeni=kitâb-ı muḳaddes}}
|}
&lt;br/&gt;
{{Osmanlıca/İçindekiler}}</text>
      <sha1>hpi32czqr2h96m2v5ctgo7rqp8s32bb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>53645</id>
      <parentid>53644</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T07:11:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sinus46</username>
        <id>17965</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9459" xml:space="preserve">Farsça ve Arapça tamlamalar, özellikle yüksek konuşmada oldukça sık kullanılmıştır. Bu sebeple, bu makalemizde bu tamlama çeşitlerini inceleyeceğiz.
==Arapça Tamlamalar==
===İki İsim Arasında===
====İzafet Terkibi (İsim Tamlaması)====
Arapçada tamlamalar, Türkçenin tam tersi şekilde işler; tamlanan isim (muzâf) önce, tamlayan isim (muzâfün ileyh) sonra gelir. Muzâf ismin sonuna bir ötre gelir, muzâfün ileyh olan isim ise harf-i tarif denilen el- belirtili takısı bulunur.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=دار الشفقه|yeni=dârü'ş-şafaḳa}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=حبّ الوطن|yeni=ḥubbü'l-vaṭan}}
|}
Muzâf isim Yuvarlak Te ile bitiyorsa, daima T ile telaffuz edilir. Muzâfün ileyh olan isim Yuvarlak Te ile bitiyorsa, daima T olmadan telaffuz edilir. Söz konusu kelimenin Türkçe'de normalde nasıl telaffuz edildiği önemli değildir.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=محاكمة الّغاتین|yeni=muḥâkemetü'l-lugâteyn}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=طریق الدلاله|yeni=ṭarîḳu'd-delâle}}
|}
Örneğin yukarıdaki &quot;Muhakeme&quot; kelimesi Türkçede T olmadan telaffuz edilmektedir. Ancak muzâf pozisyonuna geldiği için yukarıda &quot;Muhakemet&quot; diye telaffuz edilmiştir. Aynı şekilde, &quot;Delalet&quot; kelimesi Türkçede T ile telaffuz edilmektedir. Ancak yukarıda muzâfün ileyh pozisyonuna geldiği için T düşmüş, kelime &quot;Delale&quot; diye telaffuz edilmiştir.

Arapça isim tamlamaları, Osmanlıcada çok sık kullanılmaz; bu amaç için genellikle Farsça tamlamalar tercih edilir. Arapça tamlamalar, sadece Arapça kökenli iki isim arasında yapılabilir, iki isimden birisi Türkçe, Farsça veya Batı asıllı olunca Arapça terkip yapılamaz.
====Sıfat Terkibi (Sıfat Tamlaması)====
Sıfat Terkiplerinin İzafet Terkiplerinden tek farkı, tamlayanın bir isim değil sıfat olmasıdır. Bu sebeple tamlayana ''mevsûf'' denilir. 

Sıfat Terkiplerinde mevsûf olan sıfat, muzâf olan isme keyfiyet ve kemiyet açısından uyum gösterir. Aşağıdaki müfret tamlamalarda bu görülmektedir:
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=رمضان المبارك|yeni=ramaẓᵈânü'l-mübârek}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=قوّة العظیمه|yeni=ḳuvvetü'l-ˁaẓîme}}
|}
Muzâf tesniye hâlinde olunca mevsûf da tesniye hâline alınır.
{{Osmanlıca/Örnek|eski=حرفین المتجانسین|yeni=ḥarfeynü'l-mütecâniseyn}}
Müzekker çoğul isimler, müzekker veya mükesser çoğul sıfatlarca terkip edilebilirler.
{{Osmanlıca/Örnek|eski=مؤلّفین المحاقّقین|yeni=müˀellifînü'l-muḥaḳḳiḳîn}}
Mükesser ve müennes çoğullar da müennes isim sayıldığından müennes müfret veya çoğul bir isim tarafından tamlanabilir.
{{Osmanlıca/Örnek|eski=معلومات المهمّه|yeni=maˁlûmâtü'l-mühimme}}
{{Osmanlıca/Örnek|eski=دول المعظّمه|yeni=düvelü'l-muˁaẓẓama}}
Arapça sıfat terkipleri de Osmanlıcada çok tercih edilmez. Aynı şekilde Farsça terkipler kullanılır.

====Lafzî (Sözde) İzâfet====
Lafzî İzâfetler, biçim açısından bir tamlama gibi görünse de anlam bakımından bir tamlama değildir. Bu tür &quot;tamlama&quot;larda, muzâf daima bir ism-i fâil, ism-i meful, sıfat-ı müşebbehe veya mübalağalı ism-i fail olur, mevsuf da başka bir sıfat olur. Bu şekilde, iki sıfat birleştirilip bir birleşik sıfat elde edilir.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=سریع الانتقال|yeni=serîˁü'l-intiḳâl}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=مستجاب الدعاء|yeni=müstecâbü'd-duˁâˀ}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=مسروق البیت|yeni=mesrûḳu'l-beyt}}
|}
Bu tür tamlamalar, Osmanlıcada daha sık kullanılmıştır.
====Zincirleme Tamlamalar====
Muzâf olan isim, kendisi bir isim tamlamasıysa veya aşağıda gösterildiği gibi bir edat-isim bileşkesiyse, harekesi ötre olmaz, esre olur. 3'ten uzun tamlamalardan genellikle kaçınılır.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=بامر الله|yeni=bi ˀemri'l-lâh}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=الی یوم القیامه|yeni=ilâ yevmi'l-ḳıyâme}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=دیوان لغات الترك|yeni=dîvânü lügâti't-türk}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=قاموس لسان العرب|yeni=ḳâmûsü lisâni'l-ˁarab}}
|}
Aynı şekilde, iki muzâfün ileyhi ''ve'' ile bağlamak mümkündür.
{{Osmanlıca/Örnek|eski=خالق الارض والسما|yeni=ḫâliḳu'l-ˀarẓᵈ ve's-semâ}}
===Bir Edat ve İsim Arasında===
====Harf-i Cerler====
Tek başına mana taşımayan edatlara '''harf-i cer''' denilir. Harf-i cerler, tek bir harf olmak zorunda değildir ama genelde kısa olurlar. Harf-i cerlerin başlıcaları şunlardır:
=====bi=====
{{Osmanlıca/Vezin|بِ}}
Türkçedeki ''ile'' edatına benzer. Bir eylemin nasıl yapıldığını belirtir.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=بالذات|yeni=bi'ẕ-ẕât}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=بالجمله|yeni=bi'l-cümle}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=باسم الله|yeni=bi'smi'llah}}
|}
=====li=====
{{Osmanlıca/Vezin|لِ}}
''için'' manasına gelir. Amaç belirtir.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=لمصلحت|yeni=limaṡlaḥat}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=لاجل|yeni=liˀecli}}
|}
=====ke=====
{{Osmanlıca/Vezin|كَ}}
&quot;gibi&quot; manasına gelir.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=كالاوّل|yeni=ke'l-evvel}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=كالعدم|yeni=ke'l-ˁadem}}
|}
=====ˀilâ=====
{{Osmanlıca/Vezin|إِلَی}}
Türkçedeki -e ekine tekabül eder. Yön belirtir. Sonrasında harf-i tarif gelince a kısalır, e'ye dönüşür.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=الی البد|yeni=ˀile'l-ˀebed}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=الی نهایه|yeni=ˀilâ nihâye}}
|}
=====ˁalâ=====
{{Osmanlıca/Vezin|عَلَی}}
&quot;Üzerine&quot; manasına gelir. Sonrasında harf-i tarif gelince a kısalır, e'ye dönüşür.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=علی العده|yeni=ˁale'l-ˁâde}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=علی كلّ حال|yeni=ˁalâ külli ḥâl}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=علی الدوام|yeni=ˁale'd-devâm}}
|}
=====ˁan=====
{{Osmanlıca/Vezin|عَن}}
''-dan/den'' manasına gelir. 
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=عن قسدٍ|yeni=ˁan ḳaṡdin}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=عن أصل|yeni=ˁan ˀaṡl}}
|}

=====min=====
{{Osmanlıca/Vezin|مِن}}
''-dan/den'' manasına gelir, ancak ˁan ile eş anlamlı değildir.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=من بعد|yeni=min baˁd}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=من غیر حدٍّ|yeni=min gayri ḥaddin}}
|}

=====fî=====
{{Osmanlıca/Vezin|فِی}}
''-da/de'' manasına gelir. Bulunma belirtir.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=فی الواقع|yeni=fî'l-vâḳiˁ}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=فی الحال|yeni=fî'l-hâl}}
|}
=====maˁa=====
{{Osmanlıca/Vezin|مَعَ}}
Birliktelik belirtir.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=مع الأسف|yeni=maˁa'l-ˀesef}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=مع الممنونیه|yeni=maˁa'l-memnûniye}}
|}
====Edata Benzeyen İsimler====
Aynı zamanda, Arapçada bir edat gibi davranan bazı isimler de vardır. Edatlardan farklı olarak bunlar tek başına bir anlam teşkil edebilir. Bunların başlıcaları şunlardır:
=====beyne=====
{{Osmanlıca/Vezin|بَیْنَ}}
&quot;Arasında&quot; anlamına gelir.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=بین الملل|yeni=beyne'l-milel}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=بین الناس|yeni=beyne'n-nâs}}
|}
=====fevḳ=====
{{Osmanlıca/Vezin|بَیْنَ}}
&quot;Üstünde&quot; anlamına gelir.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=فوق العده|yeni=fevḳa'l-ˁâde}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=فوق المأمول|yeni=fevḳa'l-meˀmûl}}
|}
=====baˁde=====
{{Osmanlıca/Vezin|بَعْدَ}}
&quot;Sonrasında&quot; anlamına gelir.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=بعد الطعم|yeni=baˁde'ṭ-ṭaˁam}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=بعد الزوال|yeni=baˁde'z-zevâl}}
|}

==Farsça Tamlamalar==
Farsça tamlamalar, belki Osmanlıca'nın en bilindik özelliği olabilir. Bu tamlamaların inşası ayrıca oldukça basittir; muzâfın son ünsüzünün harekesi esre yapılır, ve mevsûf da sonrasına eklenir.

{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=اعمال رسل|yeni=aˁmâl-i rüsül}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=بحر أحمر|yeni=baḥr-i aḥmer}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=ذات علی|yeni=ẕât-i ˁalî}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=نظر دقّت|yeni=naẓar-ı diḳḳat}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=لثان عثمانی|yeni=lisân-ı ˁos̱mânî}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=توحید تدریسات|yeni=tevḥîd-i tedrîsât}}
|}

Elif veya Vav ile biten kelimelerin sonuna bir Ye gelir.

{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=پای تخت|yeni=pâ-yi taḫt}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=چارشوی كبر|yeni=çârşû-yı kebîr}}
|}

He veya Ye ile biten kelimelerde de He'nin veya Ye'nin üstüne bir Hemze gelir.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=بغچۀ كبیر|yeni=bağçe-i kebîr}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=كثیرۀ فوائد|yeni=kes̱îre-i fevâˀid}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=ولئ عهد|yeni=velî-i ˁahd}}
|}
Farsça sıfat terkiplerinde, iki isim de Arapça olunca kemiyet ve keyfiyet uyumu aranır.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=صفات الهیه|yeni=ṡıfât-ı ilâhiye}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=سواحل بحریه|yeni=sevâḥil-i baḥriye}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=دولت علیه|yeni=devlet-i ˁaliye}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=كتاب مقدّس|yeni=kitâb-ı muḳaddes}}
|}
&lt;br/&gt;
{{Osmanlıca/İçindekiler}}</text>
      <sha1>d7dh2dbu6pb27tn3sxh2nydfm2vuhld</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>53646</id>
      <parentid>53645</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T07:35:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sinus46</username>
        <id>17965</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11026" xml:space="preserve">Farsça ve Arapça tamlamalar, özellikle yüksek konuşmada oldukça sık kullanılmıştır. Bu sebeple, bu makalemizde bu tamlama çeşitlerini inceleyeceğiz.
==Arapça Tamlamalar==
===İki İsim Arasında===
====İzafet Terkibi (İsim Tamlaması)====
Arapçada tamlamalar, Türkçenin tam tersi şekilde işler; tamlanan isim (muzâf) önce, tamlayan isim (muzâfün ileyh) sonra gelir. Muzâf ismin sonuna bir ötre gelir, muzâfün ileyh olan isim ise harf-i tarif denilen el- belirtili takısı bulunur.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=دار الشفقه|yeni=dârü'ş-şafaḳa}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=حبّ الوطن|yeni=ḥubbü'l-vaṭan}}
|}
Muzâf isim Yuvarlak Te ile bitiyorsa, daima T ile telaffuz edilir. Muzâfün ileyh olan isim Yuvarlak Te ile bitiyorsa, daima T olmadan telaffuz edilir. Söz konusu kelimenin Türkçe'de normalde nasıl telaffuz edildiği önemli değildir.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=محاكمة الّغاتین|yeni=muḥâkemetü'l-lugâteyn}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=طریق الدلاله|yeni=ṭarîḳu'd-delâle}}
|}
Örneğin yukarıdaki &quot;Muhakeme&quot; kelimesi Türkçede T olmadan telaffuz edilmektedir. Ancak muzâf pozisyonuna geldiği için yukarıda &quot;Muhakemet&quot; diye telaffuz edilmiştir. Aynı şekilde, &quot;Delalet&quot; kelimesi Türkçede T ile telaffuz edilmektedir. Ancak yukarıda muzâfün ileyh pozisyonuna geldiği için T düşmüş, kelime &quot;Delale&quot; diye telaffuz edilmiştir.

Arapça isim tamlamaları, Osmanlıcada çok sık kullanılmaz; bu amaç için genellikle Farsça tamlamalar tercih edilir. Arapça tamlamalar, sadece Arapça kökenli iki isim arasında yapılabilir, iki isimden birisi Türkçe, Farsça veya Batı asıllı olunca Arapça terkip yapılamaz.
====Sıfat Terkibi (Sıfat Tamlaması)====
Sıfat Terkiplerinin İzafet Terkiplerinden tek farkı, tamlayanın bir isim değil sıfat olmasıdır. Bu sebeple tamlayana ''mevsûf'' denilir. 

Sıfat Terkiplerinde mevsûf olan sıfat, muzâf olan isme keyfiyet ve kemiyet açısından uyum gösterir. Aşağıdaki müfret tamlamalarda bu görülmektedir:
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=رمضان المبارك|yeni=ramaẓᵈânü'l-mübârek}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=قوّة العظیمه|yeni=ḳuvvetü'l-ˁaẓîme}}
|}
Muzâf tesniye hâlinde olunca mevsûf da tesniye hâline alınır.
{{Osmanlıca/Örnek|eski=حرفین المتجانسین|yeni=ḥarfeynü'l-mütecâniseyn}}
Müzekker çoğul isimler, müzekker veya mükesser çoğul sıfatlarca terkip edilebilirler.
{{Osmanlıca/Örnek|eski=مؤلّفین المحاقّقین|yeni=müˀellifînü'l-muḥaḳḳiḳîn}}
Mükesser ve müennes çoğullar da müennes isim sayıldığından müennes müfret veya çoğul bir isim tarafından tamlanabilir.
{{Osmanlıca/Örnek|eski=معلومات المهمّه|yeni=maˁlûmâtü'l-mühimme}}
{{Osmanlıca/Örnek|eski=دول المعظّمه|yeni=düvelü'l-muˁaẓẓama}}
Arapça sıfat terkipleri de Osmanlıcada çok tercih edilmez. Aynı şekilde Farsça terkipler kullanılır.

====Lafzî (Sözde) İzâfet====
Lafzî İzâfetler, biçim açısından bir tamlama gibi görünse de anlam bakımından bir tamlama değildir. Bu tür &quot;tamlama&quot;larda, muzâf daima bir ism-i fâil, ism-i meful, sıfat-ı müşebbehe veya mübalağalı ism-i fail olur, mevsuf da başka bir sıfat olur. Bu şekilde, iki sıfat birleştirilip bir birleşik sıfat elde edilir.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=سریع الانتقال|yeni=serîˁü'l-intiḳâl}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=مستجاب الدعاء|yeni=müstecâbü'd-duˁâˀ}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=مسروق البیت|yeni=mesrûḳu'l-beyt}}
|}
Bu tür tamlamalar, Osmanlıcada daha sık kullanılmıştır.
====Zincirleme Tamlamalar====
Muzâf olan isim, kendisi bir isim tamlamasıysa veya aşağıda gösterildiği gibi bir edat-isim bileşkesiyse, harekesi ötre olmaz, esre olur. 3'ten uzun tamlamalardan genellikle kaçınılır.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=بامر الله|yeni=bi ˀemri'l-lâh}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=الی یوم القیامه|yeni=ilâ yevmi'l-ḳıyâme}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=دیوان لغات الترك|yeni=dîvânü lügâti't-türk}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=قاموس لسان العرب|yeni=ḳâmûsü lisâni'l-ˁarab}}
|}
Aynı şekilde, iki muzâfün ileyhi ''ve'' ile bağlamak mümkündür.
{{Osmanlıca/Örnek|eski=خالق الارض والسما|yeni=ḫâliḳu'l-ˀarẓᵈ ve's-semâ}}
===Bir Edat ve İsim Arasında===
====Harf-i Cerler====
Tek başına mana taşımayan edatlara '''harf-i cer''' denilir. Harf-i cerler, tek bir harf olmak zorunda değildir ama genelde kısa olurlar. Harf-i cerlerin başlıcaları şunlardır:
=====bi=====
{{Osmanlıca/Vezin|بِ}}
Türkçedeki ''ile'' edatına benzer. Bir eylemin nasıl yapıldığını belirtir.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=بالذات|yeni=bi'ẕ-ẕât}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=بالجمله|yeni=bi'l-cümle}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=باسم الله|yeni=bi'smi'llah}}
|}
=====li=====
{{Osmanlıca/Vezin|لِ}}
''için'' manasına gelir. Amaç belirtir.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=لمصلحت|yeni=limaṡlaḥat}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=لاجل|yeni=liˀecli}}
|}
=====ke=====
{{Osmanlıca/Vezin|كَ}}
&quot;gibi&quot; manasına gelir.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=كالاوّل|yeni=ke'l-evvel}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=كالعدم|yeni=ke'l-ˁadem}}
|}
=====ˀilâ=====
{{Osmanlıca/Vezin|إِلَی}}
Türkçedeki -e ekine tekabül eder. Yön belirtir. Sonrasında harf-i tarif gelince a kısalır, e'ye dönüşür.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=الی البد|yeni=ˀile'l-ˀebed}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=الی نهایه|yeni=ˀilâ nihâye}}
|}
=====ˁalâ=====
{{Osmanlıca/Vezin|عَلَی}}
&quot;Üzerine&quot; manasına gelir. Sonrasında harf-i tarif gelince a kısalır, e'ye dönüşür.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=علی العده|yeni=ˁale'l-ˁâde}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=علی كلّ حال|yeni=ˁalâ külli ḥâl}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=علی الدوام|yeni=ˁale'd-devâm}}
|}
=====ˁan=====
{{Osmanlıca/Vezin|عَن}}
''-dan/den'' manasına gelir. 
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=عن قسدٍ|yeni=ˁan ḳaṡdin}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=عن أصل|yeni=ˁan ˀaṡl}}
|}

=====min=====
{{Osmanlıca/Vezin|مِن}}
''-dan/den'' manasına gelir, ancak ˁan ile eş anlamlı değildir.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=من بعد|yeni=min baˁd}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=من غیر حدٍّ|yeni=min gayri ḥaddin}}
|}

=====fî=====
{{Osmanlıca/Vezin|فِی}}
''-da/de'' manasına gelir. Bulunma belirtir.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=فی الواقع|yeni=fî'l-vâḳiˁ}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=فی الحال|yeni=fî'l-ḥâl}}
|}
=====maˁa=====
{{Osmanlıca/Vezin|مَعَ}}
Birliktelik belirtir.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=مع الأسف|yeni=maˁa'l-ˀesef}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=مع الممنونیه|yeni=maˁa'l-memnûniye}}
|}
====Edata Benzeyen İsimler====
Aynı zamanda, Arapçada bir edat gibi davranan bazı isimler de vardır. Edatlardan farklı olarak bunlar tek başına bir anlam teşkil edebilir. Bunların başlıcaları şunlardır:
=====beyne=====
{{Osmanlıca/Vezin|بَیْنَ}}
&quot;Arasında&quot; anlamına gelir.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=بین الملل|yeni=beyne'l-milel}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=بین الناس|yeni=beyne'n-nâs}}
|}
=====fevḳ=====
{{Osmanlıca/Vezin|بَیْنَ}}
&quot;Üstünde&quot; anlamına gelir.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=فوق العده|yeni=fevḳa'l-ˁâde}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=فوق المأمول|yeni=fevḳa'l-meˀmûl}}
|}
=====baˁde=====
{{Osmanlıca/Vezin|بَعْدَ}}
&quot;Sonrasında&quot; anlamına gelir.
{|
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=بعد الطعم|yeni=baˁde'ṭ-ṭaˁam}}
| {{Osmanlıca/Örnek|eski=بعد الزوال|yeni=baˁde'z-zevâl}}
|}
===Bir Edat ile Bir Zamir Arasında===
Arapçada zamirler özne olmadıkları zaman kelimelere eklenen küçük eklere dönüşürler. Bu ekleri edatlara ekleyerek edatların da zamirlisini yapabiliriz.
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 175%&quot;
! colspan=&quot;2&quot; | Şahıs
! Singular
! Dual
! Plural
|-
! colspan=&quot;2&quot; | 1.
| ی- &lt;br&gt; (-î)
| colspan=&quot;2&quot; | نَا- &lt;br&gt; (-nâ)
|-
! rowspan=&quot;2&quot; | 2.
! müzekker
| كَ- &lt;br&gt; (-ke)
| rowspan=&quot;2&quot; | كُمَا &lt;br&gt; (-kümâ)
| كُمْ- &lt;br&gt; (-küm)
|-
! müennes
| كِ- &lt;br&gt; (-ki)
| كُنَّ- &lt;br&gt; (-künne)
|-
! rowspan=&quot;2&quot; | 3.
! müzekker
| هُ- (-hü) &lt;br&gt; veya هِ- (-hi)
| rowspan=&quot;2&quot; | هُمَا- (-hümâ) &lt;br&gt; veya هِمَا- (-himâ)
| هُمْ- (-hüm) &lt;br&gt; veya هِمْ- (-him)
|-
! müennes
| هَا- &lt;br&gt; (-hâ)
| هُنَّ- (-hünne) &lt;br&gt; veya هِنَّ- (-hinne)
|}
Bu ekleri zamirlere ekleyince şahıslı versiyonları oluşur:
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=به|yeni=bihi|}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=بعده|yeni=baˁdehü|}}
|}
ˁalâ, ˀilâ ve li edatları, bir zamirle birleşince ˁaley-, ˀiley- ve le- olurlar.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=علیه|yeni=ˁaleyhi|}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=علیكم|yeni=ˁaleyküm|}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=له|yeni=lehi|}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=الیه|yeni=ileyhi|}}
|}
Aynı şekilde, zamirler aidiyet bildirmek için isimlere de gelebilirler.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=یا ربّی|yeni=yâ rabbî|}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=بلطفه|yeni=bilüṭfihi|}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=علی حاله|yeni=ˁalâ ḥâlihi|}}
|}
==Farsça Tamlamalar==
Farsça tamlamalar, belki Osmanlıca'nın en bilindik özelliği olabilir. Bu tamlamaların inşası ayrıca oldukça basittir; muzâfın son ünsüzünün harekesi esre yapılır, ve mevsûf da sonrasına eklenir.

{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=اعمال رسل|yeni=aˁmâl-i rüsül}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=بحر أحمر|yeni=baḥr-i aḥmer}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=ذات علی|yeni=ẕât-i ˁalî}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=نظر دقّت|yeni=naẓar-ı diḳḳat}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=لثان عثمانی|yeni=lisân-ı ˁos̱mânî}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=توحید تدریسات|yeni=tevḥîd-i tedrîsât}}
|}

Elif veya Vav ile biten kelimelerin sonuna bir Ye gelir.

{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=پای تخت|yeni=pâ-yi taḫt}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=چارشوی كبر|yeni=çârşû-yı kebîr}}
|}

He veya Ye ile biten kelimelerde de He'nin veya Ye'nin üstüne bir Hemze gelir.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=بغچۀ كبیر|yeni=bağçe-i kebîr}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=كثیرۀ فوائد|yeni=kes̱îre-i fevâˀid}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=ولئ عهد|yeni=velî-i ˁahd}}
|}
Farsça sıfat terkiplerinde, iki isim de Arapça olunca kemiyet ve keyfiyet uyumu aranır.
{|
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=صفات الهیه|yeni=ṡıfât-ı ilâhiye}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=سواحل بحریه|yeni=sevâḥil-i baḥriye}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=دولت علیه|yeni=devlet-i ˁaliye}}
|{{Osmanlıca/Örnek|eski=كتاب مقدّس|yeni=kitâb-ı muḳaddes}}
|}
&lt;br/&gt;
{{Osmanlıca/İçindekiler}}</text>
      <sha1>ioi0lubamv8gfffknccxieg4z1508ef</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Şablon:Osmanlıca/Örnek</title>
    <ns>10</ns>
    <id>13155</id>
    <redirect title="Şablon:Osmanlıca/Örnek2" />
    <revision>
      <id>53632</id>
      <parentid>53588</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T21:33:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sinus46</username>
        <id>17965</id>
      </contributor>
      <comment>Sayfa boşaltıldı</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="0" />
      <sha1>phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>53633</id>
      <parentid>53632</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T21:33:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sinus46</username>
        <id>17965</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="28" xml:space="preserve">#REDIRECT Osmanlıca/Örnek2</text>
      <sha1>ewdroa9fk2idbfjl9nybt426mv6q008</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>53634</id>
      <parentid>53633</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T21:34:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sinus46</username>
        <id>17965</id>
      </contributor>
      <comment>[[Şablon:Osmanlıca/Örnek2]] sayfasına yönlendirildi</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="45" xml:space="preserve">#YÖNLENDİRME [[Şablon:Osmanlıca/Örnek2]]</text>
      <sha1>6xmv7onsvcs1vh6jzlcijpfzwt6pnxv</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>