Wikipedia
wawiki
https://wa.wikipedia.org/wiki/Mwaisse_p%C3%A5dje
MediaWiki 1.39.0-wmf.23
first-letter
Media
Sipeciås
Copene
Uzeu
Uzeu copene
Wikipedia
Wikipedia copene
Imådje
Imådje copene
MediaWiki
MediaWiki copene
Modele
Modele copene
Aidance
Aidance copene
Categoreye
Categoreye copene
TimedText
TimedText talk
Module
Discussion module
Gadget
Discussion gadget
Définition de gadget
Discussion définition de gadget
Sujet
Maltès (lingaedje)
0
9342
388931
376603
2022-08-05T00:48:08Z
2804:14D:78A5:6279:A15B:AAA0:CCC2:C42C
wikitext
text/x-wiki
Li '''maltès''' (''il-mailti'' et ''Lingwa Maltija'' e maltès) est l' lingaedje nåcionå d' [[Male]] (wice k' il est oficir avou l' [[inglès]]); c' est on lingaedje semitike, parint d' l' [[arabe]]; c' est li seu lingaedje semitike k' est scrît avou l' [[alfabet latén]].
Côde [[ISO 639|ISO]]: '''mt'''.
== Eployaedje do lingaedje ==
Li maltès fourit ricnoxhou come lingaedje oficir di Male e [[1936]], avou l' [[inglès]]; divant çoula, li lingaedje oficir esteut l' [[itålyin]].
Dispoy ki Male a rdjondou l' Union Uropeyinne, e [[2004]], li maltès est eto on lingaedje oficir di l' Union.
On esteme a 330.000 li nombe di maltès-cåzants.
== Istwere do lingaedje ==
C' est on lingaedje parint di l' arabe (copurade les pårlers d' l' [[Afrike bijhrece]], mins k' a prin toplin di mots eprontés, et minme des caracteristikes fonetikes eyet fonolodjikes do sicilyin eyet d' l' inglès.
Li lingaedje si scrît avou des latenès letes (çou ki fwait k' c' est l' seu lingaedje semitike a s' sicrire avou nost alfabet) avou kékès letes sipeciåles: '''ċ''' (c avou pont å dzeu), '''ġ''' (g avou pont å dzeu), '''ħ''' (h avou ene båre å mitan), '''ż''' (z avou pont å dzeu).
== Discrijhaedje do lingaedje ==
=== Mots faflotés ==
Li maltès s’ sicrît avou l’ alfabet latén et sacwantès flaflotes: ċ po tch, poy ġ po dj, adon ħ po h shoflé, eyet po fini ż ≠ z po dispårti z et dz. Li seu son ki s’ sicrît avou deus letes eshonne, c’ est għ (ayn semitike), k’ est sfwait, etimolodjicmint. Po nosse walon xh, li maltès scrît x.<ref>[[Georges Sfasie]] {{Ran}} 84, ivier 2017-2018 p. 5.</ref>
=== Croejhete ===
Mågré li grande iinfluwince des lingaedjes romans, li croejhete do maltès est co foirt semitike.
Les [[addjectif]]s shuvèt les nos, i gn a pont d' [[adviebe]]s natifs fwaits sepårumint, eyet l' ôre
des mots est assez libe.
Come en [[arabe]] eyet [[ebreu]], les nos eyet ls addjectifs (po les cis d' oridjene semitike) prindèt ambedeus l' årtike defini (eg: ''L-Art l-Imqaddsa'', lit. "Li Payis li Sint = Li Tere Sinte"; tz a. arabe ''Al-Ardh al-Muqaddasa''). Cisse rîle la n' s' aplike nén åzès nos eyet addjectifs d' oridjene latene.
Les nos prindèt li måke do pluriyal eyet ont avou ene måke pol duwalité.
Les viebes mostrèt bén l' tcherpinte semitike a troes letes, avou l' codjowaedje fwait avou des betchetes, des stitchetes eyet des cawetes (e.g., ''ktibna'', arabe ''katabna'', ebreu ''katavnu'' "nos scrijhans"). I gn a deus tins gramaticås: li prezintrece eyet l' parfait (l' inacompli eyet l' acompli?).
Çou k' i gn a d' interessant avou l' codjowaedje e maltès, c' est ki des viebes d' oridjene romane sont codjowés avou des betchetes eyet cawetes arabes (eg: ''iddeċidejna'' "nos decidîs" < ''(i)ddeċieda'' (viebe d' oridjene romane "decider") + ''-ejna'' (måke del 1re djin do plurial å parfait)). L' arabe eyet l' ebreu èn fijhèt cåzu måy çoula avou les viebes eprontés, mins nerén, des pårlers arabe k' i gn a el fjhèt avou.
Li croejhete do maltès a deus grandès tcherpintes; ene tcherpinte semitike eyet ene tcherpinte romane; si bén ki c' est come deus croejhetes ene dilé l' ôte.
Li tcherpinte romane est å pus sovint l' pus simpe; les mots d' oridjene romane fijhèt leus plurials di deus manires: tot lzî radjoutant ''-i'' oudonbén ''-jiet'' (e.g: ''lingwa'', ''lingwi'' "lingadjes"; ''arti'', ''artijiet'' "årts"). Dismetant k' les plurials semitikes sont bén pus complesses; s' i sont-st erîlés, li plurial est mårké pa ene cawete ''-iet''/''-ijiet'' (cf. arabe ''-at'' eyet ebreu ''-ot'') ou ''-in'' (cf. ebreu ''-im''). S' i sont disrîlés, i tcheyèt dins l' categoreye do ''pluralis fractus'', wice ki l' plurial si fwait tot candjant les voyales å dvins do mot: ''ktieb'', ''kotba'' "lives", ''raġel'', ''irġiel'' "omes" (c' est ene caracteristike k' on rtrouve eto en arabe ey en ebreu)
=== Motî ===
Li motî do maltès est on maxhaedje di raecenes semitikes eyet romanes (k' ont vnou do [[sicilyin]], nén d' l' [[itålyin]] standard k' a lu copurade sitî basti so les pårlers do nôr di l' Itåleye).
Ça fwait k' on pout rmete li maltès avou l' inglès (maxhaedje tîxhon/roman) eyet l' [[iranyin]] (indo-iranyin/arabe) po çou k' est d' l' askepiaedje do lingaedje.
Å pus sovint, les mots po les idêyes et concepes soûmint sont d' oridjene arabe, dismetant k' les mots pus ''sincieus'', k' ont-st a vey avou les nouvès idêyes ey cayets, li govienmint, li lwè, l' acsegnmint, les årts, li literateure, evnd., sont derivés do sicilyin.
Insi, on-z a vnant d' l' arabe des mots come ''raġel'' ome, ''mara'' feme, ''tifel'' efant, ''dar'' måjhone, ''xemx'' solea, ''sajf'' esté; eyet vnant do sicilyin des mots come ''skola'' scole, ''gvern'' govienmint, ''repubblika'' republike, ''re'' rwè, ''natura'' nateure, ''pulizija'' police, ''ċentru'' cinte, ''teatru'' teyåte, ''differenza'' diferince.
A pô près 50% do motî est semitike, eyet l' restant roman.
Les mots romans mostrèt å pus sovint li prononçaedje do sicilyin, et nén do toscan; ça fwait ki les mots ki finixhèt avou «o» divnènt «u» (ou) e maltès, come e sicilyin (eg: ''teatru'' nén ''teatro''). Eto, les mots avou «e» al fén en itålyin ont «i» e sicilyin ey e maltès: ''arti'' årt, ''fidi'' fiyate, ''lokali'' locå (cf. itålyin ''arte'', ''fide'', ''locale'').
I gn a eto bråmint des epronts a l' [[inglès]]; pa des côps ''maltijhîs'', come ''strajk'' (greve, di l' inglès ''strike''), ''daljali'' (di l' inglès ''dial''); pa des côps eployîs avou l' ortografeye inglesse, come ''union'' (dins "trade union", sindicat), ''leave'' ou co ''bonus''.
=== Fonolodjeye ===
Chal pa dzo l' alfabet do maltès, avou l' prononçaedje des letes.
Interesant a rmete avou l' [[walon]]:
* li son "ch" est scrît "x", insi li mot ambassade si screye ''ambaxxata'' ([ambaʃʃaːta]).
* les doûcès cossounes ('''bdġgvż''') si prononcèt deures ('''tpċkfs''') al fén des mots, tot fi parey k' e walon.
{| border="1"
|-
!lete !! IPA !! ecwivalint walon
|-
|-
| '''A''' || a || a
|-
| '''B''' || b/p || b ("p" al fén des mots)
|-
| '''Ċ''' || ʧ || tch
|-
| '''D''' || d || d ("t" al fén des mots)
|-
| '''E''' || ɛ || è
|-
| '''F''' || f || f
|-
| '''Ġ''' || ʤ || dj
|-
| '''G''' || g/k || g ("k" al fén des mots)
|-
| '''GĦ''' || || ralongueye les voyales, tot lzès rindant ''farindjåles''; såf cwand "GĦ" est shuvou d' on "H", adon çoula s' prononce come on dobe "Ħ".
|-
| '''H''' || || nén prononcî, såf al fén des mots, wice k' il est prononcî "h")
|-
| '''Ħ''' || h || "h" prononcî al lidjwesse
|-
| '''I''' || ɪ || i (come dins p'''i'''t'''i''')
|-
| '''IE''' || i || i (come dins m'''i''')
|-
| '''J''' || j || y
|-
| '''K''' || k || k
|-
| '''L''' || l || l
|-
| '''M''' || m || m
|-
| '''N''' || n || n
|-
| '''O''' || ɒ || pus come li '''å''' lidjwès ki come '''o'''
|-
| '''P''' || p || p
|-
| '''Q''' || ʔ || ''glottal stop''
|-
| '''R''' || r || r (come prononcî e vî walon, nén al francesse)
|-
| '''S''' || s || s/ss
|-
| '''T''' || t || t
|-
| '''U''' || u || ou
|-
| '''V''' || v/f || v ("f" al fén des mots)
|-
| '''W''' || w || w
|-
| '''X''' || ʃ || ch
|-
| '''Z''' || ʦ || ts (dins sacwants mots eprontés prononcî eto "dz")
|-
| '''Ż''' || z/s || z ("s/ss" al fén des mots)
|}
=== egzimpe di tecse ===
* e maltès: Il-bnedmin kollha jitwieldu ħielsa u ugwali fid-dinjità u d-drittijiet. Huma mogħnija bir-raġuni u bil-kuxjenza u għandhom iġibu ruħhom ma' xulxin bi spirtu ta' aħwa.
* ratournaedje walon: Tos les omes vinèt å monde libes et ewals po çou k' est d' leu dignité et d' leus droets. Leu råjhon et leu consyince elzi fwait on dvwer di s' kidure inte di zels come des frés.
(prumî årtike del [[Declaråcion univiersele des droets del djin]])
== Sourdant ==
== Alére ==
[[Georges Sfasie]]; ene båke sol lingaedje maltès, {{Ran}} 84 (ivier 2017-2018.
== Difoûtrinne hårdêye ==
* [http://mt.wikipedia.org/ Wikipedia e maltès]
[[Categoreye:Lingaedjes|Maltes]]
ohqjj8072uatmfgmtork6ey3c42yzln
Estats Unis
0
19767
388935
379556
2022-08-05T00:55:56Z
2804:14D:78A5:6279:A15B:AAA0:CCC2:C42C
/* Estats */
wikitext
text/x-wiki
{{Infoboesse payis}}
Les '''Estats Unis d' Amerike''' (en inglès : ''United States of America''), c' est on payis do nôr di l' [[Amerike]]. Li mwaisse veye est [[Washington]]. Les Estats Unis sont pårtis e 50 estats.
Les dmorants sont purade lomés '''Estazunyins'''. Mins dins l' lingaedje corant, on eploye bråmint li mot '''Amerikins''', u, po lzès rabaxhî '''Amerloches'''.
== Estats ==
Èç payis la a céncwante estas, inte di zels deus metou å lon (ki n' sont nén etur li [[Canada]] eyet l' [[Mecsike]]).
Kékes estats:
*[[Alasca]]
*[[Californeye]]
*[[Ilinwès]]
*[[Noû York (estat)]]
*[[Pensilvaneye]]
*[[Wisconsene]]
*[[Montana]]
*[[Texas]]
Houte di ces céncwante estats la, les '''Estats Unis''' ont co des ôtes iyes.
== Istwere ==
Les Estats Unis ont stî askepyîs bråmint pa des [[ebagance|abagants]] uropeyins, copurade les Inglès. Il ont spotchî les [[Indyins d' Amerike|peupes Indyins]] k' î viként, pacô a môde di [[peupe-sipata]].
Les Estats Unis ont divnou ene colneye inglesse. Adonpwis, i s' ont revinté siconte les mwaisses inglès, avou l' aidance des Francès, k' ocupént des grandès stindêyes å Sud-Ouwess ([[Acadeye]]).
Po-z ecwårler ses gueres, [[Napoleyon]] vinda l' Acadeye ås Estat Unis. Ci fourit l' pus grand vindaedje di teres ki s' a måy passé.
Li [[guere di secession]] fourit ene [[guere civile]] inte les estats d' Bijhe, k' estént sconte do [[sclavaedjisse]] et les estats d' Nonne k' estént po. C' est les Nortisses k' ont wangnî.
Diviè l' difén do [[19inme sieke]], des tropes di [[Walonreye|Walons]] î alît eshonne, ey basti låvå ene kiminålté ki wårda lontins l' cåzaedje walon, les [[Walons del Wisconsene]].
Les Estats-Unis ont vnou dner on fel côp di spale ås Aloyîs siconte des Almands al [[guere 1914-1918]] ey al [[guere 1940-1945]].
Après l' guere di 1940, il ont volou tchessî les comunisses totavå. Ça a dné li [[guere di Corêye]], li [[guere do Viet-Nam]]. Et si rwaitî avou l' URSS come des tchéns d' casson: c'est çou k' on-z a lomé li [[froede guere]].
Après l' [[tcheyaedje do meur di Berlin]], les Estats Unis s' ont rtrové tot seus mwaisses so Daegn. Il ont cmincî a si cdure come si c' esteut leu-z impire totavå ([[guere do Koweyt]], [[guere d' Afganistan]], [[guere d' Irak]], evnd.). I vlént ki tot çoula soeye bonzè bén po drener les [[terorisse]]s k' els avént [[atacaedjes di Noû York et Washington do 11 di setimbe 2001|vnou ataker]] li [[11 di setimbe]] [[2001]].
== Tuzance ==
=== Politike linwinstike ===
Les '''Estats Unis''' n' ont pont d' lingaedje oficir, minme si brånmint d' djins cåznut [[inglès]] (ou purade ene varyisté : l' [[inglès estazunyin ]]).
Houte di çoula, l' [[Espagnol (lingaedje)|espagnol]] (ou purade eto, ses varyistés amerikinnes) î est foirt djåzé.
== Rilomêyès djins ==
=== Rilomés Estazunyins ===
:''Loukîz [[:Categoreye:Rilomés Estazunyins|al categoreye fwaite esprès]].''
* [[Martin Luther King]]
* [[Serena Williams]]
* [[Barack Obama]]
* [[Donald Trump]]
=== Rilomés Walons k' ont dmoré ås Stats-Unis ===
* [[Joseph Anciaux]]
* [[Jean-Charles Houzeau de Lehaie]] (di 1857 a 1868, a San Antonio en XVIth Range East (e Tecsasse), al Novele Orleyan (el Louwiziane) ey a Filadelfeye (el Pensilvaneye).
{{Commons|United States}}
[[Categoreye:Estats Unis|*]]
[[Categoreye:Amerike bijhrece]]
[[Categoreye:Payis]]
q56297upqh4mn1bcumb99mwl3ab3jcc
Inglès (lingaedje)
0
30912
388932
385093
2022-08-05T00:48:41Z
2804:14D:78A5:6279:A15B:AAA0:CCC2:C42C
wikitext
text/x-wiki
[[Imådje:Anglospeak (subnational version).svg|thumb|right|350px|Payis inglès-cåzantsBleu foncé : Oficire lingaedje<br>Bleu clair : Nacionå lingaedje]]
[[File:EN English Language Symbol ISO 639-1 IETF Language Tag Icon.svg|thumb|EN ([[ISO 639]]-1)]]
L' '''inglès''' (''English''), c’ est on [[lingaedje]] del [[Wikipedia:Pordjet lingaedjes del Daegne|famile]] [[induropeyinne]].
Å djoû d' ouy, c' est l' lingaedje li pus djåzé et scrît sol [[Daegne]], kécfeye avou l' [[mandarin]]. Èç lingaedje est ene mitan sipeciale pask' i gn' a pus d' nén-natifs cåzants ki d' natif cåzants. Les payis ont 'l inglès est on oficire lingaedje sont cåzumint ki des ancyinnes colneyes do [[Rweyåme-Uni]].
Côde [[ISO 639|ISO]]: '''en'''
== Istwere ==
I s' a diswalpé e l' [[Inglutere]], aprume après k' les Normands åyénxhe evayi l' payis e [[1066]] (c' est adon k' il a calké tos les mots di stok latén k' i gn a dvins).
== Linwe-ehåyaedje ==
On vout ki l' [[ortografeye]] åye sitî bråmint [[linwe-ehåyaedje|ehåyeye]] pa èn [[imprimeu]].
== Egzimpe di tecse ==
{{Listen|filename=Recording of speaker of British English (Received Pronunciation).ogg|title="Li bijhe et l' solea"|description=(prononcî avou l' accint del ''[[Received Pronunciation]]'')}}
:''The North Wind and the Sun were disputing which was the stronger, when a traveler came along wrapped in a warm cloak. They agreed that the one who first succeeded in making the traveler take his cloak off should be considered stronger than the other. Then the North Wind blew as hard as he could, but the more he blew the more closely did the traveler fold his cloak around him; and at last the North Wind gave up the attempt. Then the Sun shined out warmly, and immediately the traveler took off his cloak. And so the North Wind was obliged to confess that the Sun was the stronger of the two.'' (Fåve «[[Li bijhe et l' solea]]»)<ref>Totes sôres di ratournaedjes e walon sol [[Djåzant atlasse éndjolike des lingaedjes di France et d' pattavå]]</ref>
== Motîs walon-inglès ==
Gn a yeu sacwants motîs inglès-walon. Inte di zels:
* li croejhete do Ptit Guec
* Les viebes do Ptit Guec
* Motî inglès walon po les copiutreces
* Motî inglès-walon del bénmagnance.
== Hårdêyes divintrinnes ==
* Sol [[Wikipedia walon]]
** [[Spitron (linwince)#Les vierbires ås spitrons e l' inglès|Les vierbires ås spitrons e l' inglès]]
** [[No d' fijheu#Li no d' fijheu dins les ôtes lingaedjes|Li no d' fijheu e l' inglès]]
== {{HDs}} ==
* [[:en:|Eciclopedeye Wikipedia e-n inglès]]
* (sol [[Wiccionaire]] walon)
** [[Wikt:Categoreye:Inglès|Mwaisse pådje di l' inglès]]
** [[Wikt:Categoreye:Mots d' l' inglès|Mots inglès dedja studyîs e walon]]
** [[Wikt:Sipeciås:Pages_liées/Modele:en|Sacwants mots walons ratournés e-n inglès]]
* [http://rifondou.walon.org/bracman-rif.html#ingles Tuzaedje so l' ehåyaedje di l' ortografeye di l' inglès] ([[J.F. Brackman]], so l' [[Aberteke (waibe)|Aberteke]])
* [http://projetbabel.org/walloon_gastronomy.htm Motî inglès-walon del bénmagnance]
== Pî-note ==
{{Commons|Category:English_language|l' inglès}}
[[Categoreye:Lingaedjes]]
[[Categoreye:Inglès]]
p1gdmf1vks5006qetfoym5we44vjuxb
388933
388932
2022-08-05T00:49:42Z
2804:14D:78A5:6279:A15B:AAA0:CCC2:C42C
wikitext
text/x-wiki
[[Imådje:Anglospeak (subnational version).svg|thumb|right|350px|Payis inglès-cåzantsBleu foncé : Oficire lingaedje<br>Bleu clair : Nacionå lingaedje]]
[[File:EN English Language Symbol ISO 639-1 IETF Language Tag Icon.svg|thumb|EN ([[ISO 639]]-1)]]
L' '''inglès''', c’ est on [[lingaedje]] del [[Wikipedia:Pordjet lingaedjes del Daegne|famile]] [[induropeyinne]].
Å djoû d' ouy, c' est l' lingaedje li pus djåzé et scrît sol [[Daegne]], kécfeye avou l' [[mandarin]]. Èç lingaedje est ene mitan sipeciale pask' i gn' a pus d' nén-natifs cåzants ki d' natif cåzants. Les payis ont 'l inglès est on oficire lingaedje sont cåzumint ki des ancyinnes colneyes do [[Rweyåme-Uni]].
Côde [[ISO 639|ISO]]: '''en'''
== Istwere ==
I s' a diswalpé e l' [[Inglutere]], aprume après k' les Normands åyénxhe evayi l' payis e [[1066]] (c' est adon k' il a calké tos les mots di stok latén k' i gn a dvins).
== Linwe-ehåyaedje ==
On vout ki l' [[ortografeye]] åye sitî bråmint [[linwe-ehåyaedje|ehåyeye]] pa èn [[imprimeu]].
== Egzimpe di tecse ==
{{Listen|filename=Recording of speaker of British English (Received Pronunciation).ogg|title="Li bijhe et l' solea"|description=(prononcî avou l' accint del ''[[Received Pronunciation]]'')}}
:''The North Wind and the Sun were disputing which was the stronger, when a traveler came along wrapped in a warm cloak. They agreed that the one who first succeeded in making the traveler take his cloak off should be considered stronger than the other. Then the North Wind blew as hard as he could, but the more he blew the more closely did the traveler fold his cloak around him; and at last the North Wind gave up the attempt. Then the Sun shined out warmly, and immediately the traveler took off his cloak. And so the North Wind was obliged to confess that the Sun was the stronger of the two.'' (Fåve «[[Li bijhe et l' solea]]»)<ref>Totes sôres di ratournaedjes e walon sol [[Djåzant atlasse éndjolike des lingaedjes di France et d' pattavå]]</ref>
== Motîs walon-inglès ==
Gn a yeu sacwants motîs inglès-walon. Inte di zels:
* li croejhete do Ptit Guec
* Les viebes do Ptit Guec
* Motî inglès walon po les copiutreces
* Motî inglès-walon del bénmagnance.
== Hårdêyes divintrinnes ==
* Sol [[Wikipedia walon]]
** [[Spitron (linwince)#Les vierbires ås spitrons e l' inglès|Les vierbires ås spitrons e l' inglès]]
** [[No d' fijheu#Li no d' fijheu dins les ôtes lingaedjes|Li no d' fijheu e l' inglès]]
== {{HDs}} ==
* [[:en:|Eciclopedeye Wikipedia e-n inglès]]
* (sol [[Wiccionaire]] walon)
** [[Wikt:Categoreye:Inglès|Mwaisse pådje di l' inglès]]
** [[Wikt:Categoreye:Mots d' l' inglès|Mots inglès dedja studyîs e walon]]
** [[Wikt:Sipeciås:Pages_liées/Modele:en|Sacwants mots walons ratournés e-n inglès]]
* [http://rifondou.walon.org/bracman-rif.html#ingles Tuzaedje so l' ehåyaedje di l' ortografeye di l' inglès] ([[J.F. Brackman]], so l' [[Aberteke (waibe)|Aberteke]])
* [http://projetbabel.org/walloon_gastronomy.htm Motî inglès-walon del bénmagnance]
== Pî-note ==
{{Commons|Category:English_language|l' inglès}}
[[Categoreye:Lingaedjes]]
[[Categoreye:Inglès]]
jnmbsmpjgd02qxyzctutuansa7chlkf
Djaponès (lingaedje)
0
33048
388934
296518
2022-08-05T00:52:28Z
2804:14D:78A5:6279:A15B:AAA0:CCC2:C42C
wikitext
text/x-wiki
{{djermon}}
Li '''djaponès''', c' est l' [[lingaedje oficire]] do [[Djapon]].
I s' sicreye avou èn [[alfabet]] bén da sinne.
I s' sicrît e l' [[hiragana]], [[katakana]] et [[kanji]].
C' est l' mwaisse [[lingaedje]] po les [[haycou]]s.
== Sicrijhaedje djaponès ==
[[Imådje:japanesekatahira.png|center]]
== Hårdêyes divintrinnes ==
* [[Raptitixhant no d' djin#lingaedjes aziyatikes|Raptitixhants nos d' djins e djaponès]]
== Sacwants årtikes do Wiki walon so des djaponès-cåzants ==
* [[Ichiro Mizuki]] (水木一郎 Mizuki Ichirō)
{{Commons|Category:Japanese language|l' djaponès}}
[[Categoreye:Lingaedjes]]
t8w83cosp8te2r8vcfyow868uh0tm88
Reggaeton
0
35566
388936
313178
2022-08-05T01:01:31Z
2804:14D:78A5:6279:A15B:AAA0:CCC2:C42C
wikitext
text/x-wiki
[[File:Cabra.JPG|thumb|Ejemplo de reggetonero]]
'''Reggaeton''' est on tipe di [[muzike]] di [[Cariyibes]].
== Mimbes ==
*El General
*Nando Boom
*Vico C
*Daddy Yankee
[[Categoreye:muzike]]
el62u6gajgkla87l5n5w43et81d0hpv
388937
388936
2022-08-05T01:08:11Z
2804:14D:78A5:6279:A15B:AAA0:CCC2:C42C
wikitext
text/x-wiki
'''Reggaeton''' est on tipe di [[muzike]] di [[Cariyibes]].
== Mimbes ==
*El General
*Nando Boom
*Vico C
*Daddy Yankee
[[Categoreye:muzike]]
jinkgpc0jrwjwchquo1q5p4a0al01gv
Sucide
0
38914
388924
388849
2022-08-05T00:31:37Z
2804:14D:78A5:6279:A15B:AAA0:CCC2:C42C
wikitext
text/x-wiki
{{Wiccionaire|si mete a fén}}
[[File:Edouard_Manet_-_Le_Suicid%C3%A9.jpg|thumb|250px]]
Li '''metaedje a fén d' lu-minme''', lomé eto '''sucide''', c' est cwand ene sakî si towe leye-minme, di s' prôpe volté.
== Motlî ==
Dins l' lingaedje corant, on dit «i (elle) a fwait måleur si s’ coir»,; «i (elle) s’ a metou a fén» ; «i (elle) a fwait l’ fén d’ lu (di leye)», «i (elle) a fwait måluzance di s' coir»)», «i (elle) s' a distrût».
== Tecnikes di sucide ==
* pindaedje : foirt corant dvinltins ; la k’ on creyeut ki l’ coide d’ on pindou poirtéve tchance ; el [[toponimeye]], gn a eto sacwants « Bwès do pindou », el [[Walonreye]] et ôte pårt.
* saetchaedje d’ ene bale dins s’ tiesse.
* trawaedje di s’ [[vinte]] avou on grand [[coutea]], ene [[sipêye]].
* [[epweznaedje]].
* prôpe djetaedje dizo on [[trén]].
* [[seppuku]], tecnike di sucide djaponès.
* [[neyaedje]], kécfeye avou ene grosse pire loyeye a ses pîs.
* sucide po s' patreye, dins ene guere; po ses idêyes dins ene atake terorisse ([[camicåze]]).
== Cåzes do sucide ==
Les cis ki fwaiynut måleur di leu coir sont des djins k’ ont ene grande sofrixhance divintrine. Et purade :
* des djonneas al [[laide ådje]], e margaye avou leus parints, après ene poenne d’ amour…
* des femes måmarieyes (ou des omes)
* des cis k’ ont pierdou èn efant ou ene djin k’ i veyént voltî
* des viyès djins stroupeyes, ki n’ vlèt nén dispinde des ôtes, ou des cis ki sont codånés d’ on griyeus må, evnd.
* des djins ki s’ sintnut dzonorés e leu societé (traeyincieus k’ a fwait des målès afwaires, guerî k’ a pierdou ene batreye).
== Espaitchance do sucide ==
Dins les societés modienes, gn a des cintes d’ aidance sicolodjike po les cis ki vôrént s’ mete a fén. Et des lenes telefonikes esprès, avou des respondeus(es) djoû et nute.
== Sociolodjeye ==
=== Rilidjons eyet sekes ===
Les grandès rlidjons monoteyisses (cristinnisse, islam…) sont disconte li metaeje a fén d' lu-minme. Les sucidés ni plèt nén esse [[eteré]]s e l' eglijhe.
Sacwants [[seke (creyance)|sekes]] come l' [[Ôre do Timpe solrece]] (avou notannmint : [[Luc Jouret]]) ont — oubén dins ci egzimpe la: avént — organizé brånmint des metaedjes a fén eshonnreces.
=== Societés ===
Sacwants societés, come li Djapon, respectêynut et préjhî les sucides d’ oneur, sortot pindant les gueres wice les sôdårds divnut s' distrure al place di s' fé prijhnî på des ôtes sôdårds. Pindant li fén del [[deujhinme guere daegnrece]], brånmint d' nazis s' avént distrût paski l' [[URSS]] estént e trén d' prinde [[Berlin]], inte di zels : [[Adolf Hitler]] eyet les efants da [[Joseph Goebbels]]. C' esteut l' minme avou les [[Djapon|Djaponès]]. Come di djusse, i ni tchictént nén a s' distrure, metans tot si spotchant so les bateas d' guere estazunyins.<ref>https://www.nationalgeographic.org/thisday/oct25/first-kamikaze-strikes/</ref> C' est çk' on lome voltî des « kamikazes ».
== Tuzance peuprece ==
=== Rilomêyès djins ===
* [[Chester Bennington]] (ancyin tchanteu di [[Linkin Park]])
*[[Kurt Cobain]] (ancyin tchanteu d' [[Nirvana]])
*[[Chris Cornell]] (ancyin tchanteu d' [[Soundgarden]])
*[[Adolf Hitler]]
*[[Édith Piaf]] (ancyinne tchanteuse francesse)
=== Tchansons dzeu ===
Gn a sacwantès tchansons wice ki l' årtisse djåze voltî do metaedje a fén. Cisse lisse cial n' est nén erîlé :
* [[Stromae]] – ''L'Enfer''<ref>https://www.stromae.com/fr/musique/</ref>
== Referinces eyet sourdants ==
<references />
[[Categoreye:Sicolodjeye]]
[[Categoreye:Moirt]]
mdofucxs6b4hievnbkb96o9skua1umr
Djapon
0
45708
388925
388847
2022-08-05T00:34:54Z
2804:14D:78A5:6279:A15B:AAA0:CCC2:C42C
wikitext
text/x-wiki
{{djermon}}
Li '''Djapon''', c' est on payis d' [[Azeye]].
Li mwaisse veye est Tokyo.
Impreur : Naruhito<br>
Prumî minisse : Fumio Kishida
{| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=300 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
|+<big><big>'''''Japan'''''</big></big>
|-
| style="background:#efefef;" align="center" colspan=2 |
{| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0"
|-
| align="center" width="140px" | [[File:Flag of Japan.svg|125px]]
| align="center" width="140px" | [[File:Imperial Seal of Japan.svg|135px]]
|}
|-
| align="center" colspan=2 | [[File:Japan (orthographic projection).svg|300px]]
|}
[[File:Kinkaku3402CB.jpg|vignette|Kinkaku-ji, Kioto]]
==Istwere==
==Redjons==
==Djeyografeye==
==Economeye==
==Djins==
==Culteure==
* [[Djaponès (lingaedje)]]
== Fotografeye ==
[[File:Kodaki fuji frm shojinko.jpg|thumb|200px|Mont Fuji]]
[[File:Mount Fuji from meadow.jpg|thumb|Mont Fuji]]
cjho6h9p2q1td7ug5sidvt88niyiux0
388926
388925
2022-08-05T00:36:59Z
2804:14D:78A5:6279:A15B:AAA0:CCC2:C42C
wikitext
text/x-wiki
{{djermon}}
Li '''Djapon''', c' est on payis d' [[Azeye]].
Li mwaisse veye est Tokyo.
Impreur : Naruhito<br>
Prumî minisse : Fumio Kishida
{| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=300 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
|+<big><big>'''''Japan'''''</big></big>
|-
| style="background:#efefef;" align="center" colspan=2 |
{| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0"
|-
| align="center" width="140px" | [[File:Flag of Japan.svg|125px]]
| align="center" width="140px" | [[File:Imperial Seal of Japan.svg|135px]]
|}
|-
| align="center" colspan=2 | [[File:Japan (orthographic projection).svg|300px]]
|}
[[File:Kinkaku3402CB.jpg|vignette|Kinkaku-ji, Kioto]]
==Istwere==
==Redjons==
==Djeyografeye==
==Economeye==
==Djins==
==Culteure==
* [[Djaponès (lingaedje)]]
* [[Ukiyo-e]]
== Fotografeye ==
[[File:Kodaki fuji frm shojinko.jpg|thumb|200px|Mont Fuji]]
[[File:Mount Fuji from meadow.jpg|thumb|Mont Fuji]]
hf3i1q8wekroqymdat45tqjg9lsucog
388927
388926
2022-08-05T00:37:33Z
2804:14D:78A5:6279:A15B:AAA0:CCC2:C42C
wikitext
text/x-wiki
{{djermon}}
Li '''Djapon''', c' est on payis d' [[Azeye]].
Li mwaisse veye est Tokyo.
Impreur : Naruhito<br>
Prumî minisse : Fumio Kishida
{| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=300 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
|+<big><big>'''''Japan'''''</big></big>
|-
| style="background:#efefef;" align="center" colspan=2 |
{| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0"
|-
| align="center" width="140px" | [[File:Flag of Japan.svg|125px]]
| align="center" width="140px" | [[File:Imperial Seal of Japan.svg|135px]]
|}
|-
| align="center" colspan=2 | [[File:Japan (orthographic projection).svg|300px]]
|}
[[File:Kinkaku3402CB.jpg|vignette|Kinkaku-ji, Kioto]]
==Istwere==
==Redjons==
==Djeyografeye==
==Economeye==
==Djins==
==Culteure==
* [[Djaponès (lingaedje)]]
* [[Ukiyo-e]]
* [[Anime]]
* [[Manga]]
== Fotografeye ==
[[File:Kodaki fuji frm shojinko.jpg|thumb|200px|Mont Fuji]]
[[File:Mount Fuji from meadow.jpg|thumb|Mont Fuji]]
ic6awko8xurxli8to2nw6kb9zxotcm9
388928
388927
2022-08-05T00:40:04Z
2804:14D:78A5:6279:A15B:AAA0:CCC2:C42C
wikitext
text/x-wiki
{{djermon}}
Li '''Djapon''', c' est on payis d' [[Azeye]].
Li mwaisse veye est Tokyo.
Impreur : Naruhito<br>
Prumî minisse : Fumio Kishida
{| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=300 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
|+<big><big>'''''Japan'''''</big></big>
|-
| style="background:#efefef;" align="center" colspan=2 |
{| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0"
|-
| align="center" width="140px" | [[File:Flag of Japan.svg|125px]]
| align="center" width="140px" | [[File:Imperial Seal of Japan.svg|135px]]
|}
|-
| align="center" colspan=2 | [[File:Japan (orthographic projection).svg|300px]]
|}
[[File:Kinkaku3402CB.jpg|vignette|Kinkaku-ji, Kioto]]
==Istwere==
==Redjons==
==Djeyografeye==
==Economeye==
==Djins==
==Culteure==
* [[Djaponès (lingaedje)]]
* [[Ukiyo-e]]
* [[Anime]]
* [[Manga]]
* [[Origami]]
* [[Kimono]]
== Fotografeye ==
[[File:Kodaki fuji frm shojinko.jpg|thumb|200px|Mont Fuji]]
[[File:Mount Fuji from meadow.jpg|thumb|Mont Fuji]]
rthesmph4tiyypagk24m3xlvq44radd
388929
388928
2022-08-05T00:41:41Z
2804:14D:78A5:6279:A15B:AAA0:CCC2:C42C
wikitext
text/x-wiki
{{djermon}}
Li '''Djapon''', c' est on payis d' [[Azeye]].
Li mwaisse veye est Tokyo.
Impreur : Naruhito<br>
Prumî minisse : Fumio Kishida
{| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=300 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
|+<big><big>'''''Japan'''''</big></big>
|-
| style="background:#efefef;" align="center" colspan=2 |
{| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0"
|-
| align="center" width="140px" | [[File:Flag of Japan.svg|125px]]
| align="center" width="140px" | [[File:Imperial Seal of Japan.svg|135px]]
|}
|-
| align="center" colspan=2 | [[File:Japan (orthographic projection).svg|300px]]
|}
[[File:Kinkaku3402CB.jpg|vignette|Kinkaku-ji, Kioto]]
==Istwere==
==Redjons==
==Rilidjons==
* [[Shinto]]
==Djeyografeye==
==Economeye==
==Djins==
==Culteure==
* [[Djaponès (lingaedje)]]
* [[Ukiyo-e]]
* [[Anime]]
* [[Manga]]
* [[Origami]]
* [[Kimono]]
== Fotografeye ==
[[File:Kodaki fuji frm shojinko.jpg|thumb|200px|Mont Fuji]]
[[File:Mount Fuji from meadow.jpg|thumb|Mont Fuji]]
0jx0najl31b1tfh5r2xmcx4xq66wrna
388930
388929
2022-08-05T00:43:37Z
2804:14D:78A5:6279:A15B:AAA0:CCC2:C42C
wikitext
text/x-wiki
{{djermon}}
Li '''Djapon''', c' est on payis d' [[Azeye]].
Li mwaisse veye est Tokyo.
Impreur : Naruhito<br>
Prumî minisse : Fumio Kishida
{| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=300 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
|+<big><big>'''''Japan'''''</big></big>
|-
| style="background:#efefef;" align="center" colspan=2 |
{| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0"
|-
| align="center" width="140px" | [[File:Flag of Japan.svg|125px]]
| align="center" width="140px" | [[File:Imperial Seal of Japan.svg|135px]]
|}
|-
| align="center" colspan=2 | [[File:Japan (orthographic projection).svg|300px]]
|}
[[File:Kinkaku3402CB.jpg|vignette|Kinkaku-ji, Kioto]]
==Istwere==
==Redjons==
==Rilidjons==
* [[Shinto]]
* [[Boudisse]]
==Djeyografeye==
==Economeye==
==Djins==
==Culteure==
* [[Djaponès (lingaedje)]]
* [[Ukiyo-e]]
* [[Anime]]
* [[Manga]]
* [[Origami]]
* [[Kimono]]
== Fotografeye ==
[[File:Kodaki fuji frm shojinko.jpg|thumb|200px|Mont Fuji]]
[[File:Mount Fuji from meadow.jpg|thumb|Mont Fuji]]
forwfbdxp330if8n2n5qnrembvujo1l
Joselyne Mostenne
0
50687
388938
388922
2022-08-05T10:25:32Z
Lucyin
16
/* Ouve pol walon */
wikitext
text/x-wiki
[[Imådje:Mostenne Joselyne otofoto.jpg|thumb|150px|(e 2020)]]
[[Imådje:Scole Bive avri 2022.jpg|thumb|ås scoles di Bive (a hintche do cåzeu)]]
'''Joselyne Mostenne''', c' est ene [[sicrijheuse e walon]] k' a-st ataké e [[2022]].
Elle a vnou å monde e [[1949]].
Ele sicrît eto e francès.
== Ouve pol walon ==
E 2021, elle a dispierté ene viye kinoxhance do walon (accint d' [[Yon]]) did cwand elle esteut efant, tot soçnant e l' [[copinreye]] di [[Rotchfoirt]]. Adonpwis, shuve les [[scoles di Bive]]. La k' elle a renondé li [[soce des rcåzeus d' Årdene nonnrece]] (2022).
Ses tecses ont parexhou, diré 2022, dins l' [[Rantoele-gazete]] et dins [[Singulîs]], ey esse eto eplaidîs so [[Wikisourd]] a fwait d' leu produjhaedje. Mins end a eto k' elle a scrît po onk di ses prôpes lives.
Ele sicrît del [[prôze nén racontrece]], rashîte so des sovnances d' efant. Mins sacwants bokets provnèt di s' veye di grande djin, passêye 40 ans après [[Brussele (veye)|Brussele]].
Mins n a des tecses ki polèt esse veyous come del [[prôze-powezeye]].
== {{HDs}} ==
* {{Wikisourd-sicrijheus}}
* [https://www.joselynemostenne.be/ Waibe so ses scrijhaedjes e francès]
[[Categoreye:Sicrijheus e walon|Mostenne]]
qj1vcvo1sd24evcl8qez9l2fexz8f1z
388939
388938
2022-08-05T10:31:13Z
Lucyin
16
/* Ouve pol walon */
wikitext
text/x-wiki
[[Imådje:Mostenne Joselyne otofoto.jpg|thumb|150px|(e 2020)]]
[[Imådje:Scole Bive avri 2022.jpg|thumb|ås scoles di Bive (a hintche do cåzeu)]]
'''Joselyne Mostenne''', c' est ene [[sicrijheuse e walon]] k' a-st ataké e [[2022]].
Elle a vnou å monde e [[1949]].
Ele sicrît eto e francès.
== Ouve pol walon ==
E 2021, elle a dispierté ene viye kinoxhance do walon (accint d' [[Yon]]) did cwand elle esteut efant, tot soçnant e l' [[copinreye]] di [[Rotchfoirt]]. Adonpwis, shuve les [[scoles di Bive]]. La k' elle a renondé li [[soce des rcåzeus d' Årdene nonnrece]] (2022).
Ses tecses ont parexhou, diré 2022, dins l' [[Rantoele-gazete]] et dins [[Singulîs]], ey esse eto eplaidîs so [[Wikisourd]] a fwait d' leu produjhaedje. Mins end a eto k' elle a scrît po onk di ses prôpes lives.
Ele sicrît del [[prôze nén racontrece]], rashîte so des sovnances d' efant. Mins sacwants bokets provnèt di s' veye di grande djin, passêye 40 ans après [[Brussele (veye)|Brussele]].
Mins n a des tecses ki polèt esse veyous come del [[prôze-powezeye]].
== Bokets ==
:''Adon, rexhe so ene cresse k' i vos fåt ascoxhî po-z aporçûre les glaeces padzo vos, essôrcelantes a côper l’ alinne, et ki l’ vint fwait tchanter. On tchant djamåy etindou, come on tchant ki vénreut des parfondeurs del tere.
:''Mins c’ est aprume li silince… li sôlante taijhance des hôteurs ki vos rtoûne, côpêy a moumints pa ene criyåde coirnaye k’ on lome, vaila, ene tchawe.<ref>Finiesse sol montagne, {{Ran}} l° 103, erî-såjhon 2022.</ref>
== {{HDs}} ==
* {{Wikisourd-sicrijheus}}
* [https://www.joselynemostenne.be/ Waibe so ses scrijhaedjes e francès]
[[Categoreye:Sicrijheus e walon|Mostenne]]
bdb6l2fnfkeraoh4knh58vv9n61zlm3
388940
388939
2022-08-05T10:31:48Z
Lucyin
16
wikitext
text/x-wiki
[[Imådje:Mostenne Joselyne otofoto.jpg|thumb|150px|(e 2020)]]
[[Imådje:Scole Bive avri 2022.jpg|thumb|ås scoles di Bive (a hintche do cåzeu)]]
'''Joselyne Mostenne''', c' est ene [[sicrijheuse e walon]] k' a-st ataké e [[2022]].
Elle a vnou å monde e [[1949]].
Ele sicrît eto e francès.
== Ouve pol walon ==
E 2021, elle a dispierté ene viye kinoxhance do walon (accint d' [[Yon]]) did cwand elle esteut efant, tot soçnant e l' [[copinreye]] di [[Rotchfoirt]]. Adonpwis, shuve les [[scoles di Bive]]. La k' elle a renondé li [[soce des rcåzeus d' Årdene nonnrece]] (2022).
Ses tecses ont parexhou, diré 2022, dins l' [[Rantoele-gazete]] et dins [[Singulîs]], ey esse eto eplaidîs so [[Wikisourd]] a fwait d' leu produjhaedje. Mins end a eto k' elle a scrît po onk di ses prôpes lives.
Ele sicrît del [[prôze nén racontrece]], rashîte so des sovnances d' efant. Mins sacwants bokets provnèt di s' veye di grande djin, passêye 40 ans après [[Brussele (veye)|Brussele]].
Mins n a des tecses ki polèt esse veyous come del [[prôze-powezeye]].
== Bokets ==
:''Adon, rexhe so ene cresse k' i vos fåt ascoxhî po-z aporçûre les glaeces padzo vos, essôrcelantes a côper l’ alinne, et ki l’ vint fwait tchanter. On tchant djamåy etindou, come on tchant ki vénreut des parfondeurs del tere.
:''Mins c’ est aprume li silince… li sôlante taijhance des hôteurs ki vos rtoûne, côpêy a moumints pa ene criyåde coirnaye k’ on lome, vaila, ene tchawe.<ref>Finiesse sol montagne, {{Ran}} l° 103, erî-såjhon 2022.</ref>
== {{HDs}} ==
* {{Wikisourd-sicrijheus}}
* [https://www.joselynemostenne.be/ Waibe so ses scrijhaedjes e francès]
== Sourdant ==
[[Categoreye:Sicrijheus e walon|Mostenne]]
pw8rinssl8kgle6bk3yag4vnco6y9ae