Uzeu copene:Lucyin

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="wa">
  <siteinfo>
    <sitename>Wikipedia</sitename>
    <dbname>wawiki</dbname>
    <base>https://wa.wikipedia.org/wiki/Mwaisse_p%C3%A5dje</base>
    <generator>MediaWiki 1.39.0-wmf.25</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Media</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Sipeciås</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Copene</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Uzeu</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Uzeu copene</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Wikipedia</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Wikipedia copene</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Imådje</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Imådje copene</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">MediaWiki copene</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Modele</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Modele copene</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Aidance</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Aidance copene</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Categoreye</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Categoreye copene</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Module</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Discussion module</namespace>
      <namespace key="2300" case="first-letter">Gadget</namespace>
      <namespace key="2301" case="first-letter">Discussion gadget</namespace>
      <namespace key="2302" case="case-sensitive">Définition de gadget</namespace>
      <namespace key="2303" case="case-sensitive">Discussion définition de gadget</namespace>
      <namespace key="2600" case="first-letter">Sujet</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Uzeu copene:Lucyin</title>
    <ns>3</ns>
    <id>2703</id>
    <revision>
      <id>389524</id>
      <parentid>389502</parentid>
      <timestamp>2022-08-21T10:28:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MGA73</username>
        <id>7452</id>
      </contributor>
      <comment>Moved</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25492" xml:space="preserve">== Vîs copinaedjes ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
! [[Image:File-manager.png]] || '''''Egurniyaedjes''''': 
* [[Uzeu copene:Lucyin/Egurniyaedjes]]
|}


== How we will see unregistered users ==

&lt;div lang=&quot;fr&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=content/&gt;
Bonjour !

Vous recevez ce message parce que vous êtes un administrateur ou une administratrice sur un wiki Wikimedia.

Aujourd'hui, lorsqu'une personne modifie un wiki Wikimedia sans être connectée, nous affichons son adresse IP. Comme vous le savez peut-être déjà, nous ne serons plus en mesure de le faire à l'avenir. Il s'agit d'une décision du service juridique de la Fondation Wikimedia, car les normes et réglementations en matière de confidentialité en ligne ont changé.

Au lieu de l'IP, nous allons montrer une identité masquée. Du fait de votre statut d'admin, '''vous pourrez toujours accéder à l'adresse IP'''. Il y aura également un nouveau droit d'utilisateur pour celles et ceux qui ne sont pas admin mais qui ont besoin de voir les IP complètes, afin de lutter contre le vandalisme, le harcèlement et le spam. Les patrouilleurs et patrouilleuses verront également une partie de l'IP même sans ce droit d'utilisateur. Nous travaillons également sur [[m:IP_Editing:_Privacy_Enhancement_and_Abuse_Mitigation/Improving_tools/fr|de meilleurs outils]] pour faciliter la maintenance des wikis.

Si vous ne l'avez pas encore fait, [[m:IP_Editing:_Privacy_Enhancement_and_Abuse_Mitigation/fr|vous pouvez en savoir plus sur Meta]]. Si vous voulez être sûr de ne pas manquer les changements techniques sur les wikis Wikimedia, vous pouvez [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|vous inscrire]] à [[m:Tech/News|aux actualités techniques hebdomadaires]] (''Tech News'').

Nous avons [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/fr#options|deux propositions]] concernant le possible fonctionnement de cette identité. '''Nous apprécierions vos commentaires''' sur la façon dont vous pensez que cela fonctionnerait le mieux pour vous et votre wiki, maintenant et à l'avenir. Vous pouvez nous laisser un message [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigatio|sur la page de discussion]]. Vous pouvez écrire dans votre langue. Les suggestions ont été publiées en octobre et nous déciderons après le 17 janvier.

Merci. 
/[[m:User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]&lt;section end=content/&gt;
&lt;/div&gt;

4 di djanvî 2022 a 18:20 (UTC)
&lt;!-- Message envoyé par User:Johan (WMF)@metawiki en utilisant la liste sur https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Target_lists/Admins2022(8)&amp;oldid=22532697 --&gt;

== Foto prindowe pa deus djins ==

Bondjoû Lucyin, &lt;br /&gt;
Dj' a ene rujhe [[:Imådje:Raezete3.jpg|vo ci]]. Vs av sicrît k' cisse foto la a stî prindowe pa deus djins. Dj' ô bén vozôtes ey èn ôte ome. L' aroke, c' est ki dji n' el pou nén eplaidî s' i gn a deus oteurs eyet si l' onk d' inte zels n' a (motoit bén) nén dné ès-n acoird. &lt;br /&gt; Si måy vos l' eplaidîz so les Commons, n' rovyîz nén d' candjî el licince eyet d' mete çoula el plaece : {{Cc-by-sa-4.0}} &lt;br /&gt;
Amiståvmint, &lt;br /&gt;
--[[Uzeu:Èl-Gueuye-Noere|Èl-Gueuye-Noere]] ([[Uzeu copene:Èl-Gueuye-Noere|Ene sacwè ? =&gt; Dijhoz-m' el !]]) 9 di djanvî 2022 a 15:30 (UTC)

:Merci bén di continouwer a raspepyî les viyès fotos. Dji n' a pont d' sovnance di kî çki c' est li Delogne k' esteut rcoirdé. Mins c' est l' djinre di foto ki dj' prindeu dins les anêyes 1980, po-z aprester [[Ene båke]]. Dandjreus onk k' esteut avou mi, et dji lyi a dné mi aparey, por mi tni l' ahesse comifåt.
:Dji frè come vos avoz dit.
:Kçvvb
:--[[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] ([[Uzeu copene:Lucyin|copene]]) 9 di djanvî 2022 a 19:53 (UTC)

== [[Motî Denis]] C99 et [[Franwal di Nameur]] FC99 ==

Çou n' est nén l' minme live ? U bén c' est come (F)R13 ? [[Uzeu:Reptilien.19831209BE1|Reptilien.19831209BE1]] ([[Uzeu copene:Reptilien.19831209BE1|copene]]) 20 d' djanvî 2022 a 13:58 (UTC)
: A ! Dji pinse awè trové l' response tot seu : [https://bibliotheca.sambreville.be/thematiques/culture/litterature/dictionnaires/dictionnaire-wallon-francais-d2019apres-nameur-et-avaur-la Dictionnaire wallon-français « d’après Nameur èt avaur-là »] (2007). [[Uzeu:Reptilien.19831209BE1|Reptilien.19831209BE1]] ([[Uzeu copene:Reptilien.19831209BE1|copene]]) 20 d' djanvî 2022 a 14:04 (UTC)
:: Djusse Ogusse !
:: Li walfran, c' est djusse li [[C100]] (minmes sicrijheus, Somme et Denis) avou des fråzes d' egzimpe et ene miete d' etimolodjeye (djusse des mots e [[vî lingaedje d' oyi]]).
:: Li franwal, c' est vormint on rcweraedje foirt sipepieus po dire li mot francès avou [[candjmint di stîle]]. Damadje ki Chantal a-st ene miete leyî ouve si bouye pol walon (djusse co on ptit cours a Djiblou). Elle a yeu l' feu e s' gurnî (la 5 a 10 ans) et bråmint d' ses motîs papî ont stî fotous. Dji n' sai nén si elle nos vôreut bén diner / vinde les fitchîs sourdants. Dji sereu presse a rmete on pris pol franwal. Si l' idêye vos shonne boune, emilez mu.
::--[[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] ([[Uzeu copene:Lucyin|copene]]) 22 d' djanvî 2022 a 19:08 (UTC)

== [[Vivele]] ==
Dji sai k' on n' fwait nén dins l' etimolodjeye e Rfondou, mins c' est èn aplacaedje di ''vî'' et ''veye'' : vî viyaedje / viye veye . Çou n' est mi k' el dit : [https://www.google.fr/books/edition/M%C3%A9moires_et_publications/KmhIDuY0jaMC vaici]. Rifonde ''Viveye'' u l' wårder come il est ? [[Uzeu:Reptilien.19831209BE1|Reptilien.19831209BE1]] ([[Uzeu copene:Reptilien.19831209BE1|copene]]) 8 di fevrî 2022 a 09:43 (UTC)
:oyi; veye divreut dmorer &quot;veye&quot; dins l' Walonreye walon-cåzante. Gn a cwand minme des foû-rîles, cwand l' coinrece est foirt diferinne (po les Nouvveye / Noveye). 
:Dji louke a ça.
:--[[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] ([[Uzeu copene:Lucyin|copene]]) 8 di fevrî 2022 a 18:10 (UTC)
::Gn a [[Li Viveye]] (dilé [[Ferire]]). L' ôte, c' est co l' arondixhmint d' Tchålerwè, mins ddja foirt après les picårds (a Tchålerwè, ci sereut ''Vîvile''. C' est on pont ALW. Li rfondaedje, c' est TR1 disfafloté.
::Po &quot;viye&quot;, femrin, on a wårdé li plin scrijhaedje pol [[Viye Såm]].
::Motoit rimete li plin walon après. '''Vivele''' (''Vîvèle''), riscrijhåve '''''Viye Veye (dilé Tchålerwè)''''' / '''Li Viveye''' (''al Vîvèye'') , riscrijhåve '''''Li Viye Veye (dilé Ferire)'''''.
::Vey avou [[Uzeu:Èl-Gueuye-Noere|Samuwel]].
::--[[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] ([[Uzeu copene:Lucyin|copene]]) 8 di fevrî 2022 a 18:10 (UTC)
:::L' ortografeye ki dj' a dné n' est k' on rfondaedje do scrijhaedje e &quot;dvant-rfondou&quot; vnant [https://lucyin.walon.org/diccionairaedje/brouyon_viyaedjes.html droci].
:::Dji sereu puvite po wårder li rfondaedje da Thierry Dumont (k' on trove sol waibe padzeu) ; adon [[Vivele]]. Ki, disk' asteure, dimore el seule traece. Come @[[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] vént d' nos acsegnî tacitmint, fåt såyî d' prinde on rfondou des nos d' veyes ki rshonnnut (ene mitan ubén foirt, a vir sorlon les cas) å no coinrece. Çki m' shonne pår lodjike. Li mî, co on côp, åreut stî d' awè l' betchfessî : *Vivelhe. Paski pocwè : ci betchfessî ci åreut, d' on costé, mia respecté l' etimolodjeye. Ki, d' èn ôte costé yet come l' a scrît @[[Uzeu:Reptilien.19831209BE1|Reptilien.19831209BE1]], n' est nén l' pus impôrtant. Totfeye, on-z åreut ahouwé ene rujhe, avou li &quot;LH&quot;.
:::Amiståvmint,
:::--[[Uzeu:Èl-Gueuye-Noere|Èl-Gueuye-Noere]] ([[Uzeu copene:Èl-Gueuye-Noere|Ene sacwè ? =&gt; Dijhoz-m' el !]]) 8 di fevrî 2022 a 18:38 (UTC)
:: Merci. Oyi… &quot;lh&quot;… Ci serè seur li prumire kesse cwand l' walon årè stî prins come lingaedje oficir, et k' gn årè l' prumire rifôme ortografike (diviè 2050-2060).
::--[[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] ([[Uzeu copene:Lucyin|copene]]) 8 di fevrî 2022 a 18:42 (UTC)

== [[Djåzans walon (gazete)]] ==

Elle a skepyî e 1992 u e [https://www.webopac.cfwb.be/perioclic/details/serials/400001070 1982] ? [[Uzeu:Reptilien.19831209BE1|Reptilien.19831209BE1]] ([[Uzeu copene:Reptilien.19831209BE1|copene]]) 8 di fevrî 2022 a 16:40 (UTC)
:A ! Dj' a les limeros dispu 1992. Motoit k' c' est po ça ki dj' a metou çoula. C' est possibe ossu ki, divant, c' esteut djusse des agraptêyès foyes. Dimandez on pî [http://www.criwe-walonescole.be/ å CRIWE].
:--[[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] ([[Uzeu copene:Lucyin|copene]]) 8 di fevrî 2022 a 17:52 (UTC)

== Juste une ligne dans ma page ==

Bien cher Lucyin, comment va tu?

Moi ça va... depuis demain on peut tirer les masques à l'aire ouverte!!! Quelle bonheure!!!

Je te demande la gentilesse de traduire seulment la deuxième photo que j'ai changée dans ma page de discussion. Grazie mille pour ton aide precieux et à bient{t

[[Uzeu:Rei Momo|Rei Momo]] ([[Uzeu copene:Rei Momo|copene]]) 8 di fevrî 2022 a 23:06 (UTC)

:l'ho fatto
:sei cresciuto !!!
:--[[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] ([[Uzeu copene:Lucyin|copene]]) 10 di fevrî 2022 a 18:20 (UTC)
:: Ouiiiiiii, le tempe passe.... eh eh eh. Grazie mille!!! [[Uzeu:Rei Momo|Rei Momo]] ([[Uzeu copene:Rei Momo|copene]]) 11 di fevrî 2022 a 06:51 (UTC)

== [[Michel de Ghelderode]] ==

Ene kesse por vos [[Copene:Michel de Ghelderode|sol pådje di copene]]. [[Uzeu:Reptilien.19831209BE1|Reptilien.19831209BE1]] ([[Uzeu copene:Reptilien.19831209BE1|copene]]) 23 d' fevrî 2022 a 07:07 (UTC)

== [[Grote di Spî]] ==

Eployî [[Special:PermanentLink/270076|chal]], u come on l' lome låvå, li ''[[:wikt:Betch-å-Rotche|Betch-å-Rotche]]''. On rfond avou u sins loyeures ? [[Uzeu:Reptilien.19831209BE1|Reptilien.19831209BE1]] ([[Uzeu copene:Reptilien.19831209BE1|copene]]) 8 d' avri 2022 a 09:32 (UTC)

[[Imådje:Spî betchowe rotche.jpg|thumb]]
:I shonne ki l' mot Betchôrotche (dj' el metreu eshonne) sereut on rcomprindaedje di '''[[Betchowe rotche]]''', ene rotche avou come on betch ki vént briker foû del falijhe (c' est dins on documint SLLW u dins èn årtike da [[Mile Giliard]]). Ou adon, ci sereut «Betch å'''s''' rotche'''s'''».   
:--[[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] ([[Uzeu copene:Lucyin|copene]]) 10 d' avri 2022 a 17:35 (UTC)

== Imådjes nén-uzêyes ==

Bondjoû Lucyin, &lt;br /&gt;
Porîz mete ces imaedjes la dins èn årtike, come çoula ele sont uzêyes. Ç' ki sreut pus åjhey po les wårder so les fis (djans, roci). &lt;br /&gt;
Vocial ene pitite lisse avou : &lt;br /&gt;
- [https://wa.wikipedia.org/wiki/Im%C3%A5dje:Paupaud-lolo.jpg Djonne d' ene biesse] &lt;br /&gt;
- [https://wa.wikipedia.org/wiki/Im%C3%A5dje:Paupaulolo2.jpg Djonne d' ene plante] &lt;br /&gt;
- [https://wa.wikipedia.org/wiki/Im%C3%A5dje:Sinnaedje.jpg Sinnaedje] &lt;br /&gt;
Amiståvmint, &lt;br /&gt;
--[[Uzeu:Èl-Gueuye-Noere|Èl-Gueuye-Noere]] ([[Uzeu copene:Èl-Gueuye-Noere|Ene sacwè ? =&gt; Dijhoz-m' el !]]) 13 d' avri 2022 a 15:00 (UTC)

== [[Aschates walon picård]] ==

Si on lome ''[[Walipicård del Bote do Hinnot]]'' li stindowe nonnrece (la ki gn a « tchapiô »), comint çk' on lome el cene bijhrece (la ki gn a « capia ») : ''[[Walipicård di l' arondixhmint del Lovire]]'', ''[[Walipicård do payis del Lovire]]'', ''[[Walipicård d' El Lovire]]'',... ?

Dj' a metou flotchreçmint les scrîts da [[Joseph Faucon]] avou les cis del Bote do Hinnot, adon k' il esteut d' [[El Rû|Rû]] ki n' est nén e l' ''[[Arondixhmint d' El Lovire]]'' mins d' [[Sougniye]] ([[:fr:Arrondissement administratif de Soignies]]). Dji n' sereu nén disconte ''[[Walipicård bijhrece]]'' mins adon on s' ratindreut a trover ''[[Walipicård nonnrece]]'', endon ? 

Ôte kesse, ôte sudjet, et po çoula dji houke {{Mention|Èl-Gueuye-Noere}} et {{Mention|Lionel June}}. Sam' a-st ahivé l' pådje ''[[Arondixhmint d' El Lovire]]''. Por mi ça n' va nén di mete tot seu ''Arondixhmint'', sins dire el ké, paski gn a eto [[:fr:Arrondissement judiciaire (Belgique)]]. Ça va s' aroker avou [[:fr:Arrondissement administratif de Namur]] et [[:fr:Arrondissement judiciaire de Namur]]. Dji sai bén k' ''administratif'' (Arondixhmint administratif) et ''djudicire'' (on-z a « djudicirmint » dins O4 dizo cogne ''judicièr’mint'') (Arondixhmint djudicire) ça soune francès, mins pout on fé mî ? Dji trouve « Arondixhmint d' l' administråcion d' Nameur » et « Arondixhmint del djustice di Nameur » ene miete long, mins pocwè nén. Des idêyes ?
----
[[Uzeu:Reptilien.19831209BE1|Reptilien.19831209BE1]] ([[Uzeu copene:Reptilien.19831209BE1|copene]]) 14 d' avri 2022 a 06:39 (UTC)

:iva po walipicård nonnrece et bijhrece. Ploz candjî ttafwait ?
:iva po arondixhmint djudicire (rashiou so O4 la ki -ièr- est tofer rifondou -ir-. Dj' intere les mots dins l' DTW. Ploz candjî roci ?
:--[[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] ([[Uzeu copene:Lucyin|copene]]) 14 d' avri 2022 a 16:41 (UTC)
::Bonswer binamêyès djins,
::C' est l' veur k' i gn a deus sôres d' arondixhmint el Beldjike. « Djudicire » ni m' shonne nén mo francès, contråvmint a « administratif ». El rujhe avou lu, c' est k' i shonne egzister e rfondou, mins nén e Feller. Adon, dji m' dimande si c' est podbon on mot walon, virpus on noûmot walon, ubén on simpe erfrancixhaedje. Dji rastind co ene miete padvant d' candjî les tites, veyånmint k' on-z a on problinme avou on des mots uzés. 
::Si dji pou dire foû ç' ki dji pinse avou les aschates. Dji croe k' ça sreut ene boune idêye d' shuve el modele da Djulén : « Walipicård bijhrece » eyet « Walipicård nonnrece ». Dji so ddja pår binåjhe k' i gn a des sakîs ki n' comelnut nén li walipicård avou l' walon do Coûtchant. 
::Amiståvmint,
::--[[Uzeu:Èl-Gueuye-Noere|Èl-Gueuye-Noere]] ([[Uzeu copene:Èl-Gueuye-Noere|Ene sacwè ? =&gt; Dijhoz-m' el !]]) 14 d' avri 2022 a 20:26 (UTC)

::: Les arondixhmints ni siervèt pus vormint, mi shonne-t i. Mins ciste atuze la est bén rprezintêye roci cåze des [[limeros diyalectolodjikes]]. Adon on pôreut mete [[Arondixhmint d' Sougniye (diyalectolodjeye)]]
::: Po l' Lovire, come ci n' est nén èn arondixhmint &quot;diyalectolodjike&quot; ([https://alw.uliege.be/alw/?alw_volume=1&amp;alw_page=20&amp;alw_title=&amp;alw_mode=explore#alw-page-section ki l' mape est vaici], et les pondants et djondants so les pådjes d' après), dj' åreu ptchî «Payis deL Lovire» (avou on de'''L''' eployî dins l' Moxhon d' Ônea), come on a ddja bén on [[Payis d' Tchålerwè]].
:::--[[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] ([[Uzeu copene:Lucyin|copene]]) 14 d' avri 2022 a 21:20 (UTC)

== Noms mythologiques ==
Salut Lucyin,

Je me demandais si vous pouviez confirmer les noms wallons des figures mythologiques Chiron, Pallas (Athéna), Hygiea/Hygeia, Orcus et centaure. Je laisse les gloses sur Wikt.wa en italique pour le moment.

Cordialement (pingez s'il vous plaît), [[Uzeu:Kwamikagami|Kwamikagami]] ([[Uzeu copene:Kwamikagami|copene]]) 20 d' avri 2022 a 23:38 (UTC)

== [[:File:Van Cutsem.jpg]] ==

El foto vént d' on limero do Bourdon ? [[Uzeu:Reptilien.19831209BE1|Reptilien.19831209BE1]] ([[Uzeu copene:Reptilien.19831209BE1|copene]]) 24 d' avri 2022 a 17:42 (UTC)

:ça divreut esse, mins dji n' vos såreu dire li limero (dj' a cweri ene eure après, mins berwete !).

Ci n' est nén dins les antolodjeyes ([[270 sicrijheus e walon do Payis-Noer (antolodjeye)]], Du cotoû du Nowé, di 1992), la k' i rprindèt des desséns da Ben Genaux.
:--[[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] ([[Uzeu copene:Lucyin|copene]]) 26 d' avri 2022 a 16:08 (UTC)

== [[Mauradje]] ==

A rfonde : [[Moradje]], [[Môradje]] u bén [[Moraedje]], [[Môraedje]] (come divins les vîs scrijhas on trove ''Mauraige'') ??? [[Uzeu:Reptilien.19831209BE1|Reptilien.19831209BE1]] ([[Uzeu copene:Reptilien.19831209BE1|copene]]) 28 d' avri 2022 a 11:54 (UTC)

:Co ene målåjheye kesse !!!
:Ci n' est motoit nén l' cawete -aedje, mins on forcoridjaedje avou -tch- d' ene cawete -aexhe ([[Wikt:maraexhe|maraexhe]]) =&gt; wårder l' coron -tch come [[TG1]] &amp; [[TG4]].
:Ci sereut bén d' wårder on A etimolodjike (maraexhe) dins l' prumî pî. =&gt; Mauratche, mins n' a nou scrijha &quot;au&quot; e rfondou; Måratche u Måraetche serént des scrijhas rfondous, mins foirt erî di çou k' egzistêye dedja.
:Li G des vîs scrijhas vénreut i d' on mot come li francès &quot;maréc'''age'''&quot; ? C' est k' on est pus vormint e payis walon walon.
:Dji vos lai decider.
:--[[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] ([[Uzeu copene:Lucyin|copene]]) 28 d' avri 2022 a 16:26 (UTC)

== [[Léopold Godenne]] (Léopold-Charles-Émile Godenne, 1850-1922) ==

Léopold Godenne ([[:d:Q112426734|wikidata]]) n' est nén l' minme djin ki [[Jacques Godenne]] (Jacques-François-Léopold Godenne, 1851-1909) ([[:d:Q13213061|wikidata]]). Il estént imprimeus et scrijheus, mins c' est l' prumî k' a-st askepyî l' gazete ''[[Li Mårmite]]''. I fåt disfé l' redjiblaedje d' [[User:Èl-Gueuye-Noere|Èl-Gueuye-Noere]], dji nel pou nén fé mi-minme. [[Uzeu:Reptilien.19831209BE1|Reptilien.19831209BE1]] ([[Uzeu copene:Reptilien.19831209BE1|copene]]) 12 di djun 2022 a 18:17 (UTC)
::Dj' a disfacé l' erdjiblaedje ki vs av metou dins l' tite d' vo messaedje. C' esteut bén ça ?
::Amiståvmint,
::--[[Uzeu:Èl-Gueuye-Noere|Èl-Gueuye-Noere]] ([[Uzeu copene:Èl-Gueuye-Noere|Ene sacwè ? =&gt; Dijhoz-m' el !]]) 12 di djun 2022 a 22:00 (UTC)
::: El pådje c' est l' cene da Léopold, nén Jacques. Les pådjes a disfacer sont [[Jacques Godenne]] et [[Jacques-François-Léopold Godenne]]. [[Uzeu:Reptilien.19831209BE1|Reptilien.19831209BE1]] ([[Uzeu copene:Reptilien.19831209BE1|copene]]) 13 di djun 2022 a 11:30 (UTC)
:::: {{fwait}} --[[Uzeu:Èl-Gueuye-Noere|Èl-Gueuye-Noere]] ([[Uzeu copene:Èl-Gueuye-Noere|Ene sacwè ? =&gt; Dijhoz-m' el !]]) 13 di djun 2022 a 14:07 (UTC)

== [[Floyon (discramiaedje)]] ==

Bonswer Lucyin,

Mi vla d' ertoû so Wikipedia. Vs av askepyî cist årtike ci gn a nouv ans, mins i gn a rén ddins. Î ploz rloukî ?

Amiståvmint,

--[[Uzeu:Èl-Gueuye-Noere|Èl-Gueuye-Noere]] ([[Uzeu copene:Èl-Gueuye-Noere|Ene sacwè ? =&gt; Dijhoz-m' el !]]) 21 di djun 2022 a 20:51 (UTC) [[Uzeu:Èl-Gueuye-Noere|Èl-Gueuye-Noere]] ([[Uzeu copene:Èl-Gueuye-Noere|Ene sacwè ? =&gt; Dijhoz-m' el !]]) 21 di djun 2022 a 20:51 (UTC)

:Dj' esteu co trop djonne (et trop biesse), adon ! Asteure dji sai bén ki: dorêye = floyon = tåte. Metans dins [[E165]]: ''flèyon s.m. : tarte; blanc flèyon : tarte au riz et à la semoule; flèyon ans biloques : tarte aux prunes ; ans frambêshes : aux myrtilles ; etc.''

:--[[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] ([[Uzeu copene:Lucyin|copene]]) 22 d' djun 2022 a 18:06 (UTC)

::Mins gn a on deujhinme sinse, li ci ki dji lome [[pudingue]] (fr. flan).
::--[[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] ([[Uzeu copene:Lucyin|copene]]) 22 d' djun 2022 a 18:21 (UTC)

== [[Papî Ltchanteu disconte do rfondaedje do walon et des noûmots]] ==

Po çou k' est del pî-note 7 : 
&lt;blockquote lang=&quot;fr&quot;&gt;En tout cas, le surgissement de deux (prétendus) « camps » me semble relever d’un antagonisme malvenu. Respect de la langue « classique » ET engagement dans le service d’une langue d’aujourd’hui sont deux postures indissociables, au risque d’une sclérose stérile.&lt;/blockquote&gt;

Kî çk' a dit ça et did wice ki ça vént ? Dji sondjive a [[Romain Berger]] e s' memwere sol walon, mins neni. [[Uzeu:Reptilien.19831209BE1|Reptilien.19831209BE1]] ([[Uzeu copene:Reptilien.19831209BE1|copene]]) 3 d' djulete 2022 a 08:50 (UTC)

:Nodidjo ! dji n' l' a nén metou dins l' pî-note, et dji nd a pupont d' sovnance. Si dj' el ritrouve, dji vos l' dirè.
:--[[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] ([[Uzeu copene:Lucyin|copene]]) 3 d' djulete 2022 a 11:57 (UTC)
::Djô ! djô ! djô ! Dj' a trové; c' est èn emile da [[Bernard Thiry]] (èn ancyin rcwereu d' univ k' a bouté so les noûmots do francès avou les Kebecwès).
::--[[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] ([[Uzeu copene:Lucyin|copene]]) 3 d' djulete 2022 a 17:03 (UTC)

== [[Bernissåt]] ==

Ci cogne la, avou ''-åt'', sereut eto do picård ? Divins TR1 l' cogne picåde est : [[Bèrnissâ]]. Dji voe so Wikipedia : 5 côps [https://pcd.wikipedia.org/w/index.php?search=Bernissart Bernissart] (come e francès), 1 côp [https://pcd.wikipedia.org/w/index.php?search=Bernissat Bernissat]. On l' sicrireut avou ''-at'' ?

J'appelle @[[Uzeu:Tournai2019|Tournai2019]] et @[[Uzeu:Geoleplubo|Geoleplubo]] : comment dit-on en picard [[:fr:Bernissart]] ? [[Uzeu:Reptilien.19831209BE1|Reptilien.19831209BE1]] ([[Uzeu copene:Reptilien.19831209BE1|copene]]) 4 di djulete 2022 a 12:35 (UTC)

:Come po des ôtes cas, fåt motoit erîler tos les &quot;-såt&quot; é &quot;sårt&quot;, minme dins l' vijhnaedje do walon walon. On aveut decidé (la ddja ene tchoke):
:* '''Sårt''' e-n aplacaedje «normå» ([[Sårt-a-Statche]], [[Sårt-Biernåd]], [[Sårt-Sint-Lorint]])
:*'''-såt''' dins les aplacaedjes tîxhons ([[Ricsinsåt]]). 
:Dji vôtreu don po:
:*[[Bernissåt]]
:*[[Djiponsåt]] / [[Djponsåt]] (fr. Gespunsart, tchampnwès J'ponsâ = Ch'ponsâ, dj' a èn eredjistrumint).
:--[[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] ([[Uzeu copene:Lucyin|copene]]) 4 di djulete 2022 a 18:17 (UTC)
:: Oyi, e walon el sicrire avou -å(r)t, mins l' kesse c' est po l' picård. Dji trovreu drole del sicrire dinsi. [[Uzeu:Reptilien.19831209BE1|Reptilien.19831209BE1]] ([[Uzeu copene:Reptilien.19831209BE1|copene]]) 4 di djulete 2022 a 18:50 (UTC)
:::Bonjour, je ne sais pas comment on prononce Bernissart en picard du Hénau. La page [[:pcd:Hénau|Hénau]] avait été créée en 2009 avec Bernissåt et c'est moi qui ait modifié en Novembre 2018 par Bernissat car å ne semble pas être utilisé pour écrire le picard du Hainaut (?). Pour comparaison, la commune de Hérissart en français se prononce aussi Hérissart en picard de la Somme, mais ceci ne permet pas forcément d'en conclure quelque chose ... cordialement, [[Uzeu:Geoleplubo|Geoleplubo]] ([[Uzeu copene:Geoleplubo|copene]]) 5 di djulete 2022 a 10:42 (UTC)

== [[Growe (oujhea)]] ==

... del famile des ''[[growidîs]]'' (Gruidae) ? Del minme manire ki [[Felidae]] a dné ''[[tchetidîs]]'' ? [[Uzeu:Reptilien.19831209BE1|Reptilien.19831209BE1]] ([[Uzeu copene:Reptilien.19831209BE1|copene]]) 5 di djulete 2022 a 15:50 (UTC)
: A, dji voe ki vos l' avîz ddja atåvlé sol Wiccionaire e 2011, foirt bén ! [[Uzeu:Reptilien.19831209BE1|Reptilien.19831209BE1]] ([[Uzeu copene:Reptilien.19831209BE1|copene]]) 5 di djulete 2022 a 15:53 (UTC)

== [[Dolhin]] ==

Divins ''[https://books.google.fr/books?id=yh8Cpw6ufWQC Le patrimoine monumental de la Belgique]'', p. 612, on pout lére :
&lt;blockquote lang=&quot;fr&quot;&gt;Dolhain. Ville basse et, depuis toujours, faubourg industriel de la capitale du duché aux destinées de laquelle il était lié, &lt;span style=&quot;background:#f8f8bd;&quot;&gt;Dolhain comprenait autrefois deux parties&lt;/span&gt; : &lt;span style=&quot;background:#f8f8bd;&quot;&gt;Dolhain-Limbourg&lt;/span&gt;, dans la Bourgeoisie, constitué des rues enserrées dans la bouble de la Vesdre, &lt;span style=&quot;background:#f8f8bd;&quot;&gt;et Dolhain-Baelen&lt;/span&gt; au ban de Baelen, pour les bâtiments situés au-delà du pont d’Hercule, le long du ruisseau de Baelen et du chemin de Hontem.&lt;/blockquote&gt;

si ça pout vs aidî, mi dji n' comprind nén foirt bén çou k' ça vout dire. [[Uzeu:Reptilien.19831209BE1|Reptilien.19831209BE1]] ([[Uzeu copene:Reptilien.19831209BE1|copene]]) 6 di djulete 2022 a 07:16 (UTC)

== F. variole du singe ==

Avoz ddja trové on no pol novele piyintche : plokes/ploketes do mårticot/séndje ? [[Uzeu:Reptilien.19831209BE1|Reptilien.19831209BE1]] ([[Uzeu copene:Reptilien.19831209BE1|copene]]) 6 di djulete 2022 a 08:02 (UTC)

:Oyi, come vos djhoz, c' est simpe, sincieuzmint: c' est on [[pocvirûsse]] especialijhî ezès [[mårticotreye]]s. Adon, po wårder di l' unité so l' eciclopedeye, våreut mî d' el lomer come les ôtes sifwaits pocvirûsses ([[ploketes volantes ås oujheas]], [[ploketes volantes ås lepes des bedots]], [[noerès ploketes volantes ås djins]], [[noerès ploketes volantes ås motons]]) =&gt; [[ploketes volantes ås séndjes]]; dji vos l' aprestêye dedja so [[Ploketes volantes]].
:Dji n' a nén studyî l' maladeye (ki dji n' kinoxheu nén); on pout mete &quot;noerès&quot; si c' est vormint griyeus (po les séndjes).
:--[[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] ([[Uzeu copene:Lucyin|copene]]) 6 di djulete 2022 a 08:45 (UTC)

== [[Benedicta Boccoli]] ==

Bien cher Lucyin, comment va tu?

Ici il y a une chaleur unsuportable, ça fait 70 ans qu'om m'y a pas cet chaleur. La Covid ressemblre retourner, les infectés augmentent.

Pourrais-tu, a'il te plait, traduire cette seule ligne dans la page du titre? Grazie mille pour ton aitre trés important, à bientos. [[Uzeu:Rei Momo|Rei Momo]] ([[Uzeu copene:Rei Momo|copene]]) 7 di djulete 2022 a 09:29 (UTC)

== [[:Imådje:Rabulets III p82.jpg]] and [[:Imådje:Rabulets noersipene3.jpg]] ==
Hi! I moved [[:Imådje:Rabulets 11 06 2000.jpg]] and [[:Imådje:Imaudje di binde d imaudjes Schoovaerts.jpg]] to Commons because drawings from Djozewal are fine (please correct if thats not by him). Did Djozewal also create [[:Imådje:Rabulets III p82.jpg]] and [[:Imådje:Rabulets noersipene3.jpg]]? If yes perhaps you could add his name on the file pages? --[[Uzeu:MGA73|MGA73]] ([[Uzeu copene:MGA73|copene]]) 19 d' awousse 2022 a 17:02 (UTC)

:Thank you.
:That is right. All pictures of [[Raboulets (gazete éndjolike)|Rabulèts cybermagazine]] were drawn by [[Uzeu:Djozewal]] and were uploaded on free licence on Walloon Wikipedia. All can be moved to Commons. 
:I shall check them up there for categorizations.
:--[[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] ([[Uzeu copene:Lucyin|copene]]) 20 d' awousse 2022 a 09:46 (UTC)
:: Great. I moved the 2 files to Commons. --[[Uzeu:MGA73|MGA73]] ([[Uzeu copene:MGA73|copene]]) 21 d' awousse 2022 a 10:28 (UTC)</text>
      <sha1>ff2lbkir4pwwbv7if6klje8luu7ief6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikipedia:Wikinoveles</title>
    <ns>4</ns>
    <id>13692</id>
    <revision>
      <id>389515</id>
      <parentid>389234</parentid>
      <timestamp>2022-08-20T20:34:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Èl-Gueuye-Noere</username>
        <id>17076</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Tuzaedjes e walon */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7700" xml:space="preserve">== Fiesse do walon a Djiblou ==
[https://atrium57.be/agenda/one-djourneye-po-les-walons/ Li '''10 di setimbe''']

Programe prezinté pa [[Jany Paquay]]

'''Di l' après-dinner'''  (3 eures) 

* Rinde bon dvwer a [[André Henin]]
* [[s:L’_etermint_do_baron_d’_Såvnire|L’ etermint do Baron d’ Sauvnire]] (diyaloke) [[Jacques Desmet]] &amp; [[Annie Lengelé]].
* A l’ måjhon-comene (Jacques Desmet &amp; Annie Lengelé).
* Ås contribucions a Bastogne ([[monoloke]]) ([[Guy Mars]])
* Ramwinri (Annie Lengelé)
* Les noices d' ôr di Djislin et Zeliye (Guy Mars)
* Les viyès rosses (Françoise Honnay) (Anne Fourny &amp; Annie Lengelé)
* Li djermale da Pålete do mnujhî (Guy Mars)
* Les Copixhes et les coks d' awousse (Tchansons e walon pa ds efants)
* [[Li Tchant des Walons]] (Souzane Mahin)

'''Del shijhe ''' (7 eures et dmey)

* Arsène Burny
* [[Dominique Heymans]] eyet s' [[binde di tchanteus]] « ''[[Wôr des rays (binde di tchanteus)|Wôurs dès rayes]]'' »
* [[Willy Marchal]] et Léon Jacquot
* [[Vincent Delire]]
* Albert Roulive

== Repertwere des scoleus pol walon ==
[http://www.languesregionales.cfwb.be/index.php?id=19045 Racsegnes]

== Letes toûnreces del [[Federåcion Walonreye-Brussele]] ==
Asteure, li Federåcion Walonreye-Brussele fwait rexhe des [[letes toûnreces]] so les lingaedjes do payis (e francès).
* [https://us4.campaign-archive.com/?u=d3ceee67d9f2cf39906280ab2&amp;id=a99c8ac059 Lete do 1î d' djulete]
* [https://us4.campaign-archive.com/?u=d3ceee67d9f2cf39906280ab2&amp;id=6b97213825 Lete do 3 d' may]

[https://objectifplumes.be/sabonner-a-la-lettre-dinfo-litterature-en-langues-regionales/#.YnTPm9PP1hE Po rçure ces letes la pa emile]

== L' [[Aberteke (waibe)|Aberteke]] di l' esté 2022 ==
[https://aberteke.walon.org/ Cial sol Daegntoele]

Tos les djoûs, on î trouve — a môde di [[roman-fouyton|fouyton]] mins sins date – on novea ptit boket do [[roman e walon]] da [[Djôzef Mignolet]], «[[L' amour a l' Alambra (roman)|Amour a l' Alambra]]». 

[https://rifondou.walon.org/Mignolet_Alambra.php Vos ploz eto potchî direk sol pådje]

== Tuzaedjes e walon ==
Vocial les dierins årtikes scrît pa deus noveas scrijheus : Nicolas-Paul TILKIN eyet Pol MANIPRÉ &lt;br /&gt;
– [https://belletristica.com/en/books/26415-li-walofile-gazete/chapter/211474-rizultats-del-bate-di-mots-walons-a-ristitchi-e-frances-d-beldjike Rizultats del bate di mots walons a ristitchî e francès d' Beldjike (Nicolas-Paul TILKIN – 28/01/2022)] &lt;br /&gt;
– [https://belletristica.com/en/books/26415-li-walofile-gazete/chapter/232733-firs-d-esse-antifachisses Firs d' esse antifachisses (Pol MANIPRÉ – 09/04/2022)] &lt;br /&gt;
- [https://belletristica.com/en/books/26415-li-walofile-gazete/chapter/243403-disfinde-li-vike-monde Disfinde li viké monde (Pol MANIPRÉ – 20/05/2022)] &lt;br /&gt;

Vaici les troes dierins årtikes sicrîts pa [[Samuël Dumont|Èl-Gueuye-Noere]] &lt;br /&gt;
– [https://belletristica.com/en/books/26415-li-walofile-gazete/chapter/243008-acseignmint-el-flande Acseignmint el Flande (11/07/2022)] &lt;br /&gt;
– [https://belletristica.com/en/books/26415-li-walofile-gazete/chapter/245553-prinde-l-areyoplane-pocwe-fe Prinde l' areyoplane : pocwè fé ? (21/07/2022)] &lt;br /&gt;
– [https://belletristica.com/en/books/26415-li-walofile-gazete/chapter/250503-les-nen-veyaves Les nén-veyåves (16/08/2022)] &lt;br /&gt;

== Pris Mireille et [[Pierre Habets|Pierrot Habets]] ==
Evoyîz cénk copeyes di vosse tecse (5 pådjes ou dpus, e walon do Payis d' Lidje) divant li '''30 di djun''' 2022 a :

:Comene di [[Blegné]]
:rowe Troisfontaines 11
:4670 BLEGNÉ

{{fr}} [https://objectifplumes.be/doc/prix-mireille-habets-et-pierrot-habets-appel-a-candidature/ Dipus di racsegnes]

== Pris do Cåvea lidjwès ==
[[Imådje:Cåvea lidjwès cwåte vizite.JPG|thumb]]
Po ses 150 ans (ene fameuse tchoke), li soce « ''[[Caveau Liégeois]]'' » mete so pås so fotches ene bate di scrijhaedjes so l’ ecolodjeye. Li tite c’ est « Est ç’ l’ ome k’ end a d’ keure del nateure oubén est ç’ li nateure k’ end a s’ sô d’ l’ ome ? ».

I fåt scrire (å dpus 7500 caracteres) d’ on tecse avou l’ sistinme Feller-Haust tot notant l’ accint d’ Lidje. Li djinre est libe (prôze, powezeye, teyåte).

A-z evoyî a [[Armand Herbeto]] (rowe do molén, 10 a 4121 Nouveye-e-Condroz) divant li '''30 di setimbe 2022'''. Shijh egzimplaires, sins mete vosse no dissu les tecses, mins so ene foye a pårt dins l’ ewalpeure.

Racsegnes : a.herbeto@gmail.com ubén caveauliegeois@gmail.com

== Tot l' Noû Testamint e walon ==
[[Imådje:Novea Testamint.JPG|thumb]]
eplaidî so papî ([[Li Novea Testamint e walon (live)|Li Novea Testamint e walon]]). Racsegnes: jeanhamblenne@ymail.com.

== [[Scoles di walon d' Bive]], ashyinne d' ivier 2022  ==
* [https://rifondou.walon.org/sicole/sicoles_di_Bive/2022-03-08_Sicole_di_Bive.pdf Scole do 8 di måss]
* [https://rifondou.walon.org/sicole/sicoles_di_Bive/2022-03-02_Sicole_di_Bive.pdf Scole do 2 di måss]
* [https://rifondou.walon.org/sicole/sicoles_di_Bive/2022-02-16_Sicole_di_Bive.pdf Scole do 16 di fevrî]

== Schoûtez ene miete ==
«''[[Choûtoz one miète]]''»: Novele emission e walon del tévé coinrece di [[Rotchfoirt]] (Matele).
* [https://www.matele.be/choutoz-one-miete-l-emission-speciale emission a pårt a Cînè (fiestival «Choûtoz one miète»)]
* [https://www.matele.be/choutoz-one-miete-avec-willy-marchal-brouillon Cwatrinme emission]
* [https://www.matele.be/on-tchante-e-walon-din-choutoz-one-miete Troejhinme emission]
* [https://www.matele.be/emile-hesbois-si-j-ecris-de-la-sorte-en-francais-c-est-grace-au-wallon Deujhinme emission]
* [https://www.matele.be/choutoz-one-miete-non-le-wallon-n-est-pas-vulgaire-il-est-image Prumire emission]

== Novele waibe ==
Binamés tertos yet binamêyès tertotes,

Voci el waibe ki dj' a askepyî. Gn a tos mes årtikes avou on motî d' noûmots.

[https://elgueuyenoere.wordpress.com/ Cråne lirêye !]

--[[Uzeu:Èl-Gueuye-Noere|Èl-Gueuye-Noere]] ([[Uzeu copene:Èl-Gueuye-Noere|Ene sacwè ? =&gt; Dijhoz-m' el !]]) 8 di fevrî 2022 a 22:21 (UTC)

== Houcaedje ås pordjets pedagodjikes ==
Dins l' cåde del [[Fiesse ås lingaedjes walons]], li [[Federåcion Walonreye-Brussele]] a eplaidî on houcaedje ås pordjets  pedagodjikes a pårti di live d' imådjes ''Tt-ô long dès djoûs èt dès sésons'' (pa [[Jean-Luc Fauconnier]]). 

I faut evoyî s' pordjet divant l' 15 di måss. [https://objectifplumes.be/doc/appel-a-projets-ressources-pedagogiques-autour-du-calendrier-des-jours-et-des-saisons Pus d' infôrmåcion (e francès).]

== Bate &quot;on scrijheu, on djheu&quot; 2022 ==
Evoyîz vosse tecse divant l' 15 di setimbe a Annie Rak – Roulotte théâtrale, rue de la Paix 18, 7370 Dour-Elouges.

[https://objectifplumes.be/doc/concours-un-auteur-une-voix Pus d' infôrmåcion (e francès).]

== Divni mimbe [[SLLW]] ==
Po divni mimbe, 20 uros (30 po l' etrindjî) BE41 0000 1029 2710

--[[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] ([[Uzeu copene:Lucyin|copene]]) 28 di djanvî 2022 a 16:52 (UTC)

== Novele Aberteke ==
C' est l' [[L' Aberteke (waibe)|waibe k' on lome insi]]
* [https://aberteke.walon.org/ Pådje divantrinne]

== [[Bates del Kiminålté Walonreye-Brussele]] ==
[[Imådje:Pris teyåte 2021.jpg|thumb|Rindaedje do pris «teyåte» 2020]]
* on pris di scrijhaedje e prôze (2500 €)
* on pris po on rcweraedje filolodjike (2500 €)
* on pris po on prumî scrijhaedje (500 €)
Evoyîz 6 egzimplaires divant l’ prumî d’ fevrî 2022 a Charmarke Osman Omar, 44 Boulevard Léopold II, 1080 Bruxelles.

== {{HDV}} ==
*[[Wikipedia:Wikinoveles/Egurniyaedjes 2021|Egurniyaedjes 2021]]
*[[Wikipedia:Wikinoveles/Egurniyaedjes|Tos les egurniyaedjes]]</text>
      <sha1>ctwarw1irslks7s0vyqopn9ol7zrwx7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Li Rantoele (gazete)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>19023</id>
    <revision>
      <id>389525</id>
      <parentid>386273</parentid>
      <timestamp>2022-08-21T11:37:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lucyin</username>
        <id>16</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18717" xml:space="preserve">{{po|Li Rantoele|Li Rantoele}}
{{po|Rantoele|Rantoele}}
[[Imådje:Cou-coviete Rantoele 74.jpg|vignette|Cou-coviete del Rantoele l° 74]]
Li '''Rantoele gazete'''&lt;ref&gt;ki s' a scrît eto «Li Ranteule» (1996-2004)&lt;/ref&gt;, c' est ene [[gazete e walon]] eplaideye dispu [[1996]] pal [[SNR]] &quot;[[Li Rantoele (soce)|do minme no]]&quot;. Ci fourit ene des prumirès gazetes di [[prôze nén racontrece]] e walon, avou [[Li Chwès]].

== Istwere et covietes del Rantoele-gazete ==
=== Fén 1994 : Enondaedje do pordjet ===
[[File:Rantoele00.jpg|thumb|left|Prumî limero sayrece evoyî pa [[Laurent Hendschel]] a [[Lucien Mahin]]]]
C' est l' [[Lorint Hendschel]] k' a yeu, e moes d' decimbe 1994, l' idêye di fé come ene gazete po s' atôtchî inte des [[rifondeus do walon|prumîs rfondeus]] et ôtes vayants bouteus pol walon. Il a ç' côp la scrît ene dobe pådje, dissu cogne A3, a [[Lucyin Mahin]], tot l' lomant '''''“[[Wikt:Li Rantwèle|Li Rantwèle]]”''''' (li [[Rifondaedje do walon|rfondowe]] d' adon pol mot [[:Wikt:rantoele|rantoele]]). 
Li &quot;rvuwe&quot; lete kimince pa ene lete :
:Binamé soçon Lucyin,
:Neni, n' alez nén croere k' ene novele rivuwe walone vént do disclôre. C' est djusse ki dji djowe avou l' idêye d' on fouya ki sievreut d' loyén etur les (r)cåzeus. (…) i fåt '''fé fé''' li pus possibe, nén seulmint paski, vos come mi, nos avans ddja bråmint des afwaires e trexhe, mins aprume po fé ene vraiye rantoele ki si spådrè, pitchote a midjote, so tote li Walonreye.
Adonpwis, gn a des noveles del [[tåvlotêye Rifondaedje di l' UCW|tåvlotêye &quot;Normålizåcion&quot; di l' UCW]], so les noûmots eployîs pås scolîs del sicole di walon d' Nameur, so Emile Gilliard, evnd.

=== 1995 : Prumire anêye di sayes ===
[[File:Rantoele 03 1995.jpg|thumb|Troejhinme limero sayrece (1996) tot fwait pa [[Lucien Mahin]]]]
E 1995, Lucyin Mahin, shuvant les ecoraedjmints da Hendschel, va scrire tos les moes on papî d' gaztî so des sudjets al môde, metans : 
* les forveyowès imådjes (limero 0-1)
* Li margaye inte IBM et Intel åd fwait des prumirès [[tchike (electronike)|tchikes]] å Pentium (limero 0-2)
* Del medcene sol [[dopigne]] … tot ratindant èn efant po dopigne (limero 0-3)
* Li biytaedje d' on &quot;''golden Boy''&quot; so les [[martchî ås tites|martchîs ås tites]] di [[Singapour]] (limero 0-4)
* So l' [[evoyaedje å lon des pinsêyes]] (telepateye) (limero 0-5)
Tos ces papîs la estént fwait a môde di [[responda]]. C' esteut onk des prumîs côps ki des årtikes e walon estént fwaits come ça.
 
Adonpwis, e moes d' djulete 1998, [[Stefane Quertinmont]] s' a-st anoncî po-z esse mwaisse-sicrijheu del gazete. Mins, divant çoula, i va voleur mete so pîs ene SNR po-z aspoyî pus stocaesmint li pordjet d' gazete. C' est adon ki l' soce &quot;Li Rantoele&quot; a disclôs.

=== Prumire rîlêye di limeros (1996-2000) ===
[[File:Rantoele1.jpg|thumb|Prumî limero]]
Li prumî vraiy limero rexhe e l' esté 1996. Ci serè ene gazete ki rexhe tos les troes moes, et nén on [[moetî]], come on-z aveut sayî aprume. Li no a ene miete candjî, a cåze des halinaedje po rfonde çou ki va divni li [[betchfessî oe|betchfessî OE]] : c' est '''''“[[Wikt:Li Ranteule|Li Ranteule]]”'''''. L' adrovaedje est scrît pa Stefane Quertinmont dizo l' tite “Li Rantoele : paski pocwè ?”, la k' il esplike les idêyes ki djårnèt dispu ttaleure troes ans emey ene troclete di djonnes waloneus. Après, gn a des papîs da [[Dominike Heymans]] so li rfondaedje, Lucyin Mahin pol coirnêye eternåcionåle, [[Pierre Otjacques]] so les 100-z ans del [[binde d' imådjes]], [[Louis Baijot]] so les viyès tecnikes, Lorint Hendschel so les copiutreces, Pire Otdjåke, co on côp so li spôrt, et l' Lucyin Mahin, so l' economeye. Come ene vraiye gazete, dabôrd, et tote e walon.
 
Tote ? nén vormint; gn a ene volante foye å mitan k' esplike e francès çou k' est li rvuwe, et eto kimint lére les [[betchfessîs scrijhas]], ca tote li rvuwe est scrîte e [[rfondou walon]]. 
 
Li rvuwe fwait ason 8 blankès pådjes di cogne A4, djusse des bounès fotocopeyes. Mins, dispu l' lº 14 (bontins 2000), gn è va aveur 12 pådjes. Li gazete va dmorer inla disk' å limero 16, e l' erire-såjhon 2000. 
 
Di tot ç' tins la, l' [[eplaideu responsåve]], c' est Pire Otdjåke, et l' [[epådjnaedje|meteu e pådje]], [[Tiri Dumont]]. L' abounmint costêye 200 [[franc bedje|FB]] po èn an.
 
A cmincî do lº 9 (ivier 1998); gn è va aveur deus pådjes di rawete, å mitan, li '''Rantoele Belès letes'''. C' est des tecses literaires, ci côp cial, sicrîts e rfondou u e Feller, et ki sont relîs pa [[Bernard Louis]]. Li coirnêye a stî renondêye e l° 54 (esté 2010).
 
A pårti do lº 17 (bontins 2001), gn a eto cwate pådjes d' ene BD å mitan, li fiesse do fleurtins, da Luc Bailly. L' uzance di cate pådje di [[binde d' imådjes]] å mitan deure disk' å djoû d' ouy.
 
Foû des prumîs Rantoelîs, vola sacwants scrijheus k' on rtrouve cobén dins l' gazete: [[Emile Pècheur]], Jean-Claude Somja (lº 5), [[Roger Viroux]] (lº 6), [[Yves Paquet]], [[Jean-Pierre Hiernaux]] (lº 7), [[Joseph Lahaye]]. [[André Gauditiaubois]] (lº 8), [[Joël Thiry]] (lº 9); [[Johan Viroux]] (lº 9, 10 &amp; 13), [[José Schoovaerts]] (lº 12), [[André Lamborelle]] (lº 13 &amp; 14), [[François Nyns]] (lº 15 &amp; 16). 
 
Après l' 15, gn a ene [[:Wikt:aberteke|aberteke]], la k' on fwait mete totès sôres d' anonces.

&lt;gallery&gt;
|Coviete del 8
|2inme rawete &quot;Belès Letes&quot; (e l° 10)
|Coviete del 14
&lt;/gallery&gt;

=== Deujhinme rîlêye di limeros (2001-2002) ===

Li deujhinme rîlêye di limeros a ene cogne di lucse : c' est 5 limeros (17 a 21) avou do glaecî papî. Todi 12 pådjes, avou ene Aberteke sol cou del gazete. L' abounmint a rmonté a 250 FB.
 
On trouve sacwants noveas scrijheus : [[Roger Nicolas]] k' eplaide deus papîs e [[tchampnwès]] (l° 17 &amp; 18), [[Christine Tombeur]] (l° 17, 21), [[Jean-Pierre Dumont]] (l° 20, 21), [[Jean-François Brackman]] (l° 21), [[Pablo Saratxaga]] (l° 21).
 
Li Binde d' imådjes da Luc Bailly s' atcheve e lº 17, et c' est ene ôte BD, da Maurice Moray, ratournêye e walon pa R. Viroux, k' atake so les 4 pådjes divintrinnes e lº 18. C' est eto des limeros la k' gn a des bates di dvizes so li rfondaedje (mins po s' endè houwer evoye). C' est eto di ces trevéns la kel soce &quot;Li Rantoele&quot; si va schetler inte les [[sistinme Feller|Fellerisses]] et les rfondeus.

=== Li ptite rîlêye (fén 2002) ===

C' est ene pitite rîlêye di 3 limeros, ki rsont e papî ôrdinaire, avou l' imådjete del Rantoele e grand sol coviete, avou, å dzo, cwate payizaedjes des cwate coines del Walonreye. C' est l' prumî côp kel pris vént en [[uro]]s. C' est todi 8 uros po l' anêye.
 
Ci côp cial, gn a 12 pådjes divintrinnes, eyet les cwate del coviete, e djaene coleur.

=== Li rîlêye Schoovaerts (2003-2005) ===
[[Imådje:Bouteu Rantoele Djozé.jpg|thumb|Djoz&amp; a l' ovraedje po l' Rantoele]]
[[Imådje:Coviète_76.jpg|vignette|Coviète 76]]
[[Imådje:Coviète_78.jpg|vignette|Coviète 78]]
Li rîlêye Schoovaerts est lomêye insi paski c' est l' Djozé Schoovaerts k' a fwait les desséns pol coviete (avou, a tot côp bon, ene bele crapåde et on cok), do l° 25 å l° 35. C' est lu eto ki s' a metou a l' epådjnaedje al plaece da Tiri Dumont. Gn a sovint des ptits desséns ådvins, etchessîs dins l' tecse, come dins li rvuwe electronike [[Rabulets (gazete)|Rabulets]]. Åresse, sacwants tecses sont rprins direk foû des Rabulets. Gn a insi pacô des tecses literaires ki si vnèt herer å mitan del prôze nén racontrece. 
 
Les cwate pådjes d' å mitan, c' est ene novele binde d' imådjes da J. Schoovaerts lu-minme, ''[[L' Avespré]]'', mins ki si state å lº 32.
 
Li dobe lº 25/26 a 24 pådjes divintrinnes (inte di zeles, 8 pådjes pol BD). Les ôtes lº tournèt a 16 pådjes ådvins, et l' coviete.
 
Sacwants noveas scrijheus : [[Georges Sfasie]], Laurent Dabe, [[Jean-Marie Lecomte]], Joseph Baccus, [[Simon Stasse]], [[Paul-Henri Thomsin]], Guy Denis, [[Jean-Pol Grandmont]], André Demoulin.
 
A cmincî do lº 30, on cmince a vey des tecses riprins di l' [[eciclopedeye Wikipedia]], inte di zels, les corwaitaedjes des [[Romans e walon|lives e walon]] ki vnèt d' rexhe. 

A pårti do lº 32 l' tite del rivuwe si va scrire come li cmon no e rfondou: '''“Li Rantoele”''', avou on [[betchfessî scrijha]].
 
Å lº 34, l' abounmint passe a 10&amp;nbsp;€, adonpwis, a 12 [[uro]]s.

Li cou-coviete si va eto felmint amidrer, avou li tite des bokets, et des imådjes e coleur, des scrijheus u so les tinmes k' on ndè cåze ådvins.

&lt;gallery&gt;
|Prumî l° del &quot;Rîlêye Schoovaerts&quot;
Imådje:Rant27.jpg|Coviete do limero 27
Imådje:Rant28.jpg|Coviete do limero 28
File:Rantoele 29.jpg|Coviete do limero 29
Imådje:Rant30.jpg|Coviete do limero 30
Imådje:Rant31.jpg|Coviete do limero 31
Imådje:Rant32.jpg|Coviete do limero 32
|Coviete do limero 33
Imådje:Rant34.jpg|Coviete do limero 34
Imådje:Rant35.jpg|Coviete do limero 35
&lt;/gallery&gt;

=== Li rîlêye Mahin tot seu (2005-2007) ===
[[File:Rantoele 36.jpg|thumb|Coviete do limero 36]] 
A conter do l° 36, c' est Lucyin Mahin k' a rprins l' bouye d' adjinçner l' Rantoele-gazete.

Elle est adjinçnêye tot shuvant èn ôre di sudjets, a pô près todi l' minme : coirnêye eternåcionåle; Walonreye; economeye; spôrts; cinema; syinces, bén-magnî walon, voyaedjes, tuzance djeneråle, lingaedje walon (troes cwate pådjes). Al 16inme pådje, gn a ene coine di kesses des lijheus.
 
Sacwants noveas scrijheus : Maggy Marenne, [[Jean Goffart]], Cécile Van Oorbeek, [[Roland Georges]].

Jean Goffart sicrirè, dins tchaeke limero, ene coirnêye so les [[spôrt]]s, lomêye : les tchafiaedjes da Ptit Louwis, sipoté &quot;Sportman&quot;.

Cicile Van Oorbeek tént ene coirnêye di recetes e walon.

=== Li rîlêye Mahin-Schoovaerts (2007-2017) ===
[[Imådje:Tite Rantoele-gazete45 Noersipene.jpg|thumb|left]]

A cmincî do l° 41 (bontins 2007), après deus cwate limeros avou des tchabåraedje da Djihinne Mahin, José Schoovaerts riprinda l' gorea, come dessineu pol coviete. A staté avou l' limero 84 (ivier 2017-2018) avou li rsaetchaedje da José Schoovaerts.

A pårti do l° 42 (esté 2007), les cwate pådjes do mitan estént e coleur. C' esteut des [[bindes d' imådjes]], avou les pinsêyes di filozofes come [[Descartes]], [[Lao-Tseu]], [[Machiavel]], [[Shakbar]] u [[Max Stirner]]. C' est totès creyåcions da [[José Schoovaerts]], kécfeye riprinjhes di ses årtchives di [[bédéyisse]] (Les frés Moståde).

A dater do l° 45 (bontins 2008), li coviete et l' cou-coviete fourît e coleurs, todi ene pondeure oridjinåle da José Schoovaerts, d' ene bele comere avou on cok. 

Sacwants noveas scrijheus : [[Yannick Bauthière]], [[Jean Cayron]], [[Georges Sfasie]], [[Jacques Desmet]], [[Désiré Malet]], [[Joëlle Spierkel]] (l° 66), [[Didier Ocula]] (l° 67). Et on cwiteu, a pårti do l° 54 (esté 2010) : [[Bernard Louis]].

Li plan del gazete est a pô près todi l' minme. On-z atake voltî so èn årtike eternåcionå ([[Amerike nonnrece]], [[Monde arabe]], [[Estats Unis]]). Adonpwis, c' est sol [[Beldjike]], li [[Walonreye]], l' [[economeye]], li [[tourisse]], li [[spôrt]]. Divant l' BD do mitan, gn a sovint on papî so li [[rlidjon]] u l' [[filozofeye]]. 

Après l' [[binde d' imådjes]] des pådjes do mitan, gn a èn årtike so les viyès usteyes, u les vîs amuzmints. Adonpwis, des pådjes sol [[lingaedje walon]] : novea [[lives e walon|lives]], noveles des [[tchanson e walon|tchanteus]], des [[scrijheu e walon|scrijheus]], evnd.

Al dierinne pådje, gn a l' [[corî des lijheus]], et sovint ene [[couyonåde]] u deus. Li pådje des crakes a stî tnowe pa [[Christine Tombeur]], adonpwis pa [[Christian Thirion]]. 

So les pådjes divintrinnes del coviete, des anonces po les [[copinreye]]s, les [[waibes e walon]], evnd.

A comincî do l° 54 (esté 2010), li rawete &quot;[[Belès Letes]]&quot; rataca: 4 pådjes metowes å mitan del gazete, divins li binde d' imådjes.

Cisse rîlêye la amoenna des teribès bates di dvizes inte les disfindeus des desséns erotikes del prumire pådje et les cis k' estént disconte. Li plaece d' ene kimere waire mousseye va baxhî a pårti del Rantoele 80.

&lt;gallery&gt;
Image:Rant43.jpg|limero 43 (waeyén-tins 2007)
Image:Rant44.jpg|limero 44 (ivier 2007-2008)
Image:Rant45.jpg|limero 45 (bontins 2008)
Image:Rant46.jpg|limero 46 (esté 2008)
Image:Rant47.jpg|limero 47 (waeyén-tins 2008)
Image:Rant48.jpg|limero 48 (ivier 2008-2009)
Image:Rant50.jpg|limero 50 (esté 2009)
Image:Coviète51.jpg|limero 51 (erî-såjhon 2009)
Image:Coviète52B.jpg|limero 52 (ivier 2009-2010)
Coviète53B.jpg|limero 53 (bontins 2010)
Coviète54.jpg|limero 54 (esté 2010)
Coviete55.jpg|limero 55 (Ahan 2010)
Coviete57.jpg|limero 57 (Prétins 2011)
Coviète58.jpg|limero 58 (esté 2011)
Coviete59.jpg|limero 59 (Ahan 2011)
Coviete61.jpg|limero 61 (Prétins 2012)
Coviete62.jpg|limero 62 (esté 2012)
Coviete63.jpg|limero 63 (Ahan 2012)
Coviete64.jpg|limero 64 (Ivièr 2012-2013)
Cul66.jpg|Cou-coviete 66
Coviète 68A.jpg
Cul68B.jpg|Cou-coviete 68
Coviète_69.jpg|Coviete 69
Coviète_70.jpg|Coviete 70
Cul70.jpg|Cou-coviete 70
Coviète_71.jpg|Coviete 71
Coviète_72.jpg|Coviete 72
Cu_coviète_72.jpg|Cou-coviete 72
Coviète_73.jpg|Coviete 73
Cu_coviète_73B.jpg|Cou-coviete 73
Coviète_74.jpg|Coviete 74
Coviète_75.jpg|Coviete 75
Cu_coviète_75.jpg|Cou-coviete 75
CU_76.jpg|Cou-coviete 76
Coviète_77.jpg|Coviete 77
Cou-coviete Rantoele 77.jpg|Cou-coviete 77
Coviète_79.jpg|Coviete 79
Cul_79.jpg|Cou-coviete 79
Coviète_80.jpg|Coviete 80
&lt;/gallery&gt;

=== Li rîlêye Mahin-Cayron (2018) ===
Les covietes da Djozé Schoovaerts avént cåzé ene pitite brete inte les inmeus-bén et les ôtes. 

E 2018, li mwaisse dessineu dimande a prinde si pinsion come fijheu del coviete et des cwate pådjes divintrinnes ([[binde d' imådjes]]). Li coviete serè adjinçnêye pa [[Jean Cayron]], eyet l' cou-coviete på mwaisse sicrijheu, mins so on fond ki dmeure on dessén da Djozé Schoovaerts, k' a dné s' benediccion po çoula.

Les pådjes divintrinnes e coleur sont wårdêyes. Gn a des dessếns u fotos ås [[bouyote (di BD)|bouyotes]] po rire, da [[Jean Goffart]] eyet [[Christian Thirion]]. Pu des belès [[foto]]s del Walonreye (da Jean-Pierre Van Overmeire, Jean Cayron, Georges Sfasie, Lucien Mahin et Martine Mahin).

Dins les noveas scrijheus, [[André Mottet]] po des tecses di gaztaedje, di belès-letes u des fåves. 

&lt;gallery&gt;
File:Rantoele 85.jpg|Coviete 85
File:Rantoele 85-cou.jpg|Cou-coviete 85
File:Rantoele 86.jpg|Coviete 86 
File:Rantoele 86-cou.jpg|Cou-coviete 86
File:Coviete 87.jpg|Coviete 87
File:Cou-coviete 87.jpg|Cou-coviete 87
File:Coviete 88.jpg|Coviete 88
File:Cou-coviete 88.jpg|Cou-coviete 88
File:Coviete 89.jpg|Coviete 89
File:Cou-coviete 89.jpg|Cou-coviete 89
&lt;/gallery&gt;

== Li walon eployî  ==
Gn a mwints papîs ki sont e [[rfondou walon]], sicrît direk pås scrijheus. 

End a des ôtes ki sont rmetous e rfondou pås eplaideus, avou l' åjhmince des scrijheus.

Gn a sovint ene esplikêye e francès po les lijheus saveur prononcî les [[betchfessîs scrijhas]] tcheke a s' môde. Do l° 1 å limero 16, c' esteut metou come [[pî-note]]. A cmincî do l° 28, c' esteut scrît so ene pådje divintrinne del coviete. Vocial çou k' gn aveut sol l° 43 :
:'''''xh''' se prononce généralement '''ch''' et '''jh''' se prononce '''j''' (les 2 se prononcent '''h''' à [[Payis d' Lidje (diyalectolodjeye)|Liège]]); '''ea''' se prononce '''ia''' ou '''ê''' (fr. '''eau'''); '''én''' se prononce généralement '''in''' ('''én''' ou '''é''' a Charleroi); '''ae''' se prononce '''è''' à Liège, '''a''' à [[Walon do Mitan|Namur]] et en [[Basse Årdene|Sud-Ardenne]], et '''â''' à [[Walon do Coûtchant|Charleroi]] dans le [[cawete -aedje|suffixe  -âdje]]), '''oe''' se prononce généralement '''wè''' ('''eû''' à Liège, mais aussi '''è''', '''û''', '''ë''', '''wa''', '''oû''', '''wê''', etc.), '''sch''' se prononce '''sk''' ou '''ch''' (mais '''h''' a Liège); '''oi''' se prononce '''wa''' à Namur, '''wè''' à Liège, '''ôn''' à Charleroi et '''oû''' à Nivelles, '''å''' se prononce '''au''' à Namur, '''â''' en [[Hôte Årdene|Haute-Ardenne]], et variablement '''au''', '''â''', ou '''a''' à Charleroi; '''ô''' se prononce nasalisé en Ardenne et à l’ [[Djodogne|Est du Brabant]] (presque '''on'''), et '''oû''' à Nivelles; '''sh''' se prononce '''ss''' à l’ Est et '''ch''' à l’ Ouest; '''oen''' se prononce souvent '''on''' à l'Est et '''win''' à l'Ouest.''

Kécfeye, on uze d' on [[rfondant walon]].

Sacwants årtikes sont eto scrîts e [[sistinme Feller]].

Gn a padecô ossu sacwantès letes di lijheus ki sont leyeyes e francès.

== Enimådjaedje ==
[[Imådje:Djåcreye 1886.jpg|thumb|Dessinaedje do [[Bardouxha pås ptitès djins]] di 1886, fwait d' après des desséns di ç' trevén la]]

Dispu les anêyes 2000, eyet disk' al Rantoele 84, l' enimådjaedje a stî fwait pa [[José Schoovaerts]].

== Saetchaedje ==
Li Rantoele a stî saetcheye a 150 pu a 100 egzimplaires. Sacwants limeros di rclame ont stî tirés a 500 egzimplaires.

== Shuvance ==
Les tecses eplaidîs dins l' Rantoele l' ont todi stî avou l' åjhmince di poleur esse replaidîs pa tolminme ké lijheu, tot citant l' sourdant. Eto fourît i rmetous sol [[Wikisourd]] dizo l' licince di libe replaidaedje CC BY-SA 4.0.

== Avizances di lijheus ==
[[Imådje:Wa Pirson JP Rantoele.ogg|thumb|responda da Jean-Pol Pirson]]
:''- Vs inmez bén « Li Rantoele » ?
:''- Away, paski asteure dj’ el lé come si c’ esteut m’ walon. Por mi asteure, drovi « L’ Rantoele » u drovi ene ôte gazete e walon… dji lé « L’ Rantoele » come si c’ esteut mi walon d’ Lidje.
:''- Ci n’ est nén si… trop målåjhey ?
:''- Ci n’ est nén… å debut ! Mins c’ est tot, ça vént tot seu.&lt;ref&gt;[[Jean-Pol Pirson]] adjåzyî pa [[Lucien Mahin]], Wekene do live a [[Rdû]], 14 d' avri 2022.&lt;/ref&gt;

== Hårdêyes difoûtrinnes ==
{{Wikisourd-sicrijheus}} [https://wa.wikisource.org/wiki/Li_Rantoele Lisse des årtikes]
* [http://revues.be/li-rantoele Sol waibe &quot;revues.be&quot;]
* [http://lirantoele.walon.org/rantoele_gaz.html Ene viye waibe del Rantoele-gazete]
* [http://lirantoele.walon.org/aurtchives/ Tos les egurniyaedjes (årtchives) del Rantoele gazete]
* [http://www.reseau-mirabel.info/revue/3694 Riwove sol Mir@bel]
*[[:s:Categoreye:Li Rantoele|Scrijhaedjes dedja rmetous so Wikisourd]]

== Sourdants ==

{{Commonscat|Li Rantoele-gazete|sol Rantoele-gazete}}

[[Categoreye:Gazetes e walon|Rantoele]]
[[Categoreye:Li Rantoele (soce et gazete)]]</text>
      <sha1>kqzant12dpvfxwinawl4lneglgvjda1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>389526</id>
      <parentid>389525</parentid>
      <timestamp>2022-08-21T11:37:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lucyin</username>
        <id>16</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18719" xml:space="preserve">{{po|Li Rantoele|Li Rantoele}}
{{po|Rantoele|Rantoele}}
[[Imådje:Cou-coviete Rantoele 74.jpg|vignette|Cou-coviete del Rantoele l° 74]]
Li '''Rantoele gazete'''&lt;ref&gt;ki s' a scrît eto «Li Ranteule» (1996-2004)&lt;/ref&gt;, c' est ene [[gazete e walon]] eplaideye dispu [[1996]] pal [[SNR]] &quot;[[Li Rantoele (soce)|do minme no]]&quot;. 

Ci fourit ene des prumirès gazetes di [[prôze nén racontrece]] e walon, avou [[Li Chwès]].

== Istwere et covietes del Rantoele-gazete ==
=== Fén 1994 : Enondaedje do pordjet ===
[[File:Rantoele00.jpg|thumb|left|Prumî limero sayrece evoyî pa [[Laurent Hendschel]] a [[Lucien Mahin]]]]
C' est l' [[Lorint Hendschel]] k' a yeu, e moes d' decimbe 1994, l' idêye di fé come ene gazete po s' atôtchî inte des [[rifondeus do walon|prumîs rfondeus]] et ôtes vayants bouteus pol walon. Il a ç' côp la scrît ene dobe pådje, dissu cogne A3, a [[Lucyin Mahin]], tot l' lomant '''''“[[Wikt:Li Rantwèle|Li Rantwèle]]”''''' (li [[Rifondaedje do walon|rfondowe]] d' adon pol mot [[:Wikt:rantoele|rantoele]]). 
Li &quot;rvuwe&quot; lete kimince pa ene lete :
:Binamé soçon Lucyin,
:Neni, n' alez nén croere k' ene novele rivuwe walone vént do disclôre. C' est djusse ki dji djowe avou l' idêye d' on fouya ki sievreut d' loyén etur les (r)cåzeus. (…) i fåt '''fé fé''' li pus possibe, nén seulmint paski, vos come mi, nos avans ddja bråmint des afwaires e trexhe, mins aprume po fé ene vraiye rantoele ki si spådrè, pitchote a midjote, so tote li Walonreye.
Adonpwis, gn a des noveles del [[tåvlotêye Rifondaedje di l' UCW|tåvlotêye &quot;Normålizåcion&quot; di l' UCW]], so les noûmots eployîs pås scolîs del sicole di walon d' Nameur, so Emile Gilliard, evnd.

=== 1995 : Prumire anêye di sayes ===
[[File:Rantoele 03 1995.jpg|thumb|Troejhinme limero sayrece (1996) tot fwait pa [[Lucien Mahin]]]]
E 1995, Lucyin Mahin, shuvant les ecoraedjmints da Hendschel, va scrire tos les moes on papî d' gaztî so des sudjets al môde, metans : 
* les forveyowès imådjes (limero 0-1)
* Li margaye inte IBM et Intel åd fwait des prumirès [[tchike (electronike)|tchikes]] å Pentium (limero 0-2)
* Del medcene sol [[dopigne]] … tot ratindant èn efant po dopigne (limero 0-3)
* Li biytaedje d' on &quot;''golden Boy''&quot; so les [[martchî ås tites|martchîs ås tites]] di [[Singapour]] (limero 0-4)
* So l' [[evoyaedje å lon des pinsêyes]] (telepateye) (limero 0-5)
Tos ces papîs la estént fwait a môde di [[responda]]. C' esteut onk des prumîs côps ki des årtikes e walon estént fwaits come ça.
 
Adonpwis, e moes d' djulete 1998, [[Stefane Quertinmont]] s' a-st anoncî po-z esse mwaisse-sicrijheu del gazete. Mins, divant çoula, i va voleur mete so pîs ene SNR po-z aspoyî pus stocaesmint li pordjet d' gazete. C' est adon ki l' soce &quot;Li Rantoele&quot; a disclôs.

=== Prumire rîlêye di limeros (1996-2000) ===
[[File:Rantoele1.jpg|thumb|Prumî limero]]
Li prumî vraiy limero rexhe e l' esté 1996. Ci serè ene gazete ki rexhe tos les troes moes, et nén on [[moetî]], come on-z aveut sayî aprume. Li no a ene miete candjî, a cåze des halinaedje po rfonde çou ki va divni li [[betchfessî oe|betchfessî OE]] : c' est '''''“[[Wikt:Li Ranteule|Li Ranteule]]”'''''. L' adrovaedje est scrît pa Stefane Quertinmont dizo l' tite “Li Rantoele : paski pocwè ?”, la k' il esplike les idêyes ki djårnèt dispu ttaleure troes ans emey ene troclete di djonnes waloneus. Après, gn a des papîs da [[Dominike Heymans]] so li rfondaedje, Lucyin Mahin pol coirnêye eternåcionåle, [[Pierre Otjacques]] so les 100-z ans del [[binde d' imådjes]], [[Louis Baijot]] so les viyès tecnikes, Lorint Hendschel so les copiutreces, Pire Otdjåke, co on côp so li spôrt, et l' Lucyin Mahin, so l' economeye. Come ene vraiye gazete, dabôrd, et tote e walon.
 
Tote ? nén vormint; gn a ene volante foye å mitan k' esplike e francès çou k' est li rvuwe, et eto kimint lére les [[betchfessîs scrijhas]], ca tote li rvuwe est scrîte e [[rfondou walon]]. 
 
Li rvuwe fwait ason 8 blankès pådjes di cogne A4, djusse des bounès fotocopeyes. Mins, dispu l' lº 14 (bontins 2000), gn è va aveur 12 pådjes. Li gazete va dmorer inla disk' å limero 16, e l' erire-såjhon 2000. 
 
Di tot ç' tins la, l' [[eplaideu responsåve]], c' est Pire Otdjåke, et l' [[epådjnaedje|meteu e pådje]], [[Tiri Dumont]]. L' abounmint costêye 200 [[franc bedje|FB]] po èn an.
 
A cmincî do lº 9 (ivier 1998); gn è va aveur deus pådjes di rawete, å mitan, li '''Rantoele Belès letes'''. C' est des tecses literaires, ci côp cial, sicrîts e rfondou u e Feller, et ki sont relîs pa [[Bernard Louis]]. Li coirnêye a stî renondêye e l° 54 (esté 2010).
 
A pårti do lº 17 (bontins 2001), gn a eto cwate pådjes d' ene BD å mitan, li fiesse do fleurtins, da Luc Bailly. L' uzance di cate pådje di [[binde d' imådjes]] å mitan deure disk' å djoû d' ouy.
 
Foû des prumîs Rantoelîs, vola sacwants scrijheus k' on rtrouve cobén dins l' gazete: [[Emile Pècheur]], Jean-Claude Somja (lº 5), [[Roger Viroux]] (lº 6), [[Yves Paquet]], [[Jean-Pierre Hiernaux]] (lº 7), [[Joseph Lahaye]]. [[André Gauditiaubois]] (lº 8), [[Joël Thiry]] (lº 9); [[Johan Viroux]] (lº 9, 10 &amp; 13), [[José Schoovaerts]] (lº 12), [[André Lamborelle]] (lº 13 &amp; 14), [[François Nyns]] (lº 15 &amp; 16). 
 
Après l' 15, gn a ene [[:Wikt:aberteke|aberteke]], la k' on fwait mete totès sôres d' anonces.

&lt;gallery&gt;
|Coviete del 8
|2inme rawete &quot;Belès Letes&quot; (e l° 10)
|Coviete del 14
&lt;/gallery&gt;

=== Deujhinme rîlêye di limeros (2001-2002) ===

Li deujhinme rîlêye di limeros a ene cogne di lucse : c' est 5 limeros (17 a 21) avou do glaecî papî. Todi 12 pådjes, avou ene Aberteke sol cou del gazete. L' abounmint a rmonté a 250 FB.
 
On trouve sacwants noveas scrijheus : [[Roger Nicolas]] k' eplaide deus papîs e [[tchampnwès]] (l° 17 &amp; 18), [[Christine Tombeur]] (l° 17, 21), [[Jean-Pierre Dumont]] (l° 20, 21), [[Jean-François Brackman]] (l° 21), [[Pablo Saratxaga]] (l° 21).
 
Li Binde d' imådjes da Luc Bailly s' atcheve e lº 17, et c' est ene ôte BD, da Maurice Moray, ratournêye e walon pa R. Viroux, k' atake so les 4 pådjes divintrinnes e lº 18. C' est eto des limeros la k' gn a des bates di dvizes so li rfondaedje (mins po s' endè houwer evoye). C' est eto di ces trevéns la kel soce &quot;Li Rantoele&quot; si va schetler inte les [[sistinme Feller|Fellerisses]] et les rfondeus.

=== Li ptite rîlêye (fén 2002) ===

C' est ene pitite rîlêye di 3 limeros, ki rsont e papî ôrdinaire, avou l' imådjete del Rantoele e grand sol coviete, avou, å dzo, cwate payizaedjes des cwate coines del Walonreye. C' est l' prumî côp kel pris vént en [[uro]]s. C' est todi 8 uros po l' anêye.
 
Ci côp cial, gn a 12 pådjes divintrinnes, eyet les cwate del coviete, e djaene coleur.

=== Li rîlêye Schoovaerts (2003-2005) ===
[[Imådje:Bouteu Rantoele Djozé.jpg|thumb|Djoz&amp; a l' ovraedje po l' Rantoele]]
[[Imådje:Coviète_76.jpg|vignette|Coviète 76]]
[[Imådje:Coviète_78.jpg|vignette|Coviète 78]]
Li rîlêye Schoovaerts est lomêye insi paski c' est l' Djozé Schoovaerts k' a fwait les desséns pol coviete (avou, a tot côp bon, ene bele crapåde et on cok), do l° 25 å l° 35. C' est lu eto ki s' a metou a l' epådjnaedje al plaece da Tiri Dumont. Gn a sovint des ptits desséns ådvins, etchessîs dins l' tecse, come dins li rvuwe electronike [[Rabulets (gazete)|Rabulets]]. Åresse, sacwants tecses sont rprins direk foû des Rabulets. Gn a insi pacô des tecses literaires ki si vnèt herer å mitan del prôze nén racontrece. 
 
Les cwate pådjes d' å mitan, c' est ene novele binde d' imådjes da J. Schoovaerts lu-minme, ''[[L' Avespré]]'', mins ki si state å lº 32.
 
Li dobe lº 25/26 a 24 pådjes divintrinnes (inte di zeles, 8 pådjes pol BD). Les ôtes lº tournèt a 16 pådjes ådvins, et l' coviete.
 
Sacwants noveas scrijheus : [[Georges Sfasie]], Laurent Dabe, [[Jean-Marie Lecomte]], Joseph Baccus, [[Simon Stasse]], [[Paul-Henri Thomsin]], Guy Denis, [[Jean-Pol Grandmont]], André Demoulin.
 
A cmincî do lº 30, on cmince a vey des tecses riprins di l' [[eciclopedeye Wikipedia]], inte di zels, les corwaitaedjes des [[Romans e walon|lives e walon]] ki vnèt d' rexhe. 

A pårti do lº 32 l' tite del rivuwe si va scrire come li cmon no e rfondou: '''“Li Rantoele”''', avou on [[betchfessî scrijha]].
 
Å lº 34, l' abounmint passe a 10&amp;nbsp;€, adonpwis, a 12 [[uro]]s.

Li cou-coviete si va eto felmint amidrer, avou li tite des bokets, et des imådjes e coleur, des scrijheus u so les tinmes k' on ndè cåze ådvins.

&lt;gallery&gt;
|Prumî l° del &quot;Rîlêye Schoovaerts&quot;
Imådje:Rant27.jpg|Coviete do limero 27
Imådje:Rant28.jpg|Coviete do limero 28
File:Rantoele 29.jpg|Coviete do limero 29
Imådje:Rant30.jpg|Coviete do limero 30
Imådje:Rant31.jpg|Coviete do limero 31
Imådje:Rant32.jpg|Coviete do limero 32
|Coviete do limero 33
Imådje:Rant34.jpg|Coviete do limero 34
Imådje:Rant35.jpg|Coviete do limero 35
&lt;/gallery&gt;

=== Li rîlêye Mahin tot seu (2005-2007) ===
[[File:Rantoele 36.jpg|thumb|Coviete do limero 36]] 
A conter do l° 36, c' est Lucyin Mahin k' a rprins l' bouye d' adjinçner l' Rantoele-gazete.

Elle est adjinçnêye tot shuvant èn ôre di sudjets, a pô près todi l' minme : coirnêye eternåcionåle; Walonreye; economeye; spôrts; cinema; syinces, bén-magnî walon, voyaedjes, tuzance djeneråle, lingaedje walon (troes cwate pådjes). Al 16inme pådje, gn a ene coine di kesses des lijheus.
 
Sacwants noveas scrijheus : Maggy Marenne, [[Jean Goffart]], Cécile Van Oorbeek, [[Roland Georges]].

Jean Goffart sicrirè, dins tchaeke limero, ene coirnêye so les [[spôrt]]s, lomêye : les tchafiaedjes da Ptit Louwis, sipoté &quot;Sportman&quot;.

Cicile Van Oorbeek tént ene coirnêye di recetes e walon.

=== Li rîlêye Mahin-Schoovaerts (2007-2017) ===
[[Imådje:Tite Rantoele-gazete45 Noersipene.jpg|thumb|left]]

A cmincî do l° 41 (bontins 2007), après deus cwate limeros avou des tchabåraedje da Djihinne Mahin, José Schoovaerts riprinda l' gorea, come dessineu pol coviete. A staté avou l' limero 84 (ivier 2017-2018) avou li rsaetchaedje da José Schoovaerts.

A pårti do l° 42 (esté 2007), les cwate pådjes do mitan estént e coleur. C' esteut des [[bindes d' imådjes]], avou les pinsêyes di filozofes come [[Descartes]], [[Lao-Tseu]], [[Machiavel]], [[Shakbar]] u [[Max Stirner]]. C' est totès creyåcions da [[José Schoovaerts]], kécfeye riprinjhes di ses årtchives di [[bédéyisse]] (Les frés Moståde).

A dater do l° 45 (bontins 2008), li coviete et l' cou-coviete fourît e coleurs, todi ene pondeure oridjinåle da José Schoovaerts, d' ene bele comere avou on cok. 

Sacwants noveas scrijheus : [[Yannick Bauthière]], [[Jean Cayron]], [[Georges Sfasie]], [[Jacques Desmet]], [[Désiré Malet]], [[Joëlle Spierkel]] (l° 66), [[Didier Ocula]] (l° 67). Et on cwiteu, a pårti do l° 54 (esté 2010) : [[Bernard Louis]].

Li plan del gazete est a pô près todi l' minme. On-z atake voltî so èn årtike eternåcionå ([[Amerike nonnrece]], [[Monde arabe]], [[Estats Unis]]). Adonpwis, c' est sol [[Beldjike]], li [[Walonreye]], l' [[economeye]], li [[tourisse]], li [[spôrt]]. Divant l' BD do mitan, gn a sovint on papî so li [[rlidjon]] u l' [[filozofeye]]. 

Après l' [[binde d' imådjes]] des pådjes do mitan, gn a èn årtike so les viyès usteyes, u les vîs amuzmints. Adonpwis, des pådjes sol [[lingaedje walon]] : novea [[lives e walon|lives]], noveles des [[tchanson e walon|tchanteus]], des [[scrijheu e walon|scrijheus]], evnd.

Al dierinne pådje, gn a l' [[corî des lijheus]], et sovint ene [[couyonåde]] u deus. Li pådje des crakes a stî tnowe pa [[Christine Tombeur]], adonpwis pa [[Christian Thirion]]. 

So les pådjes divintrinnes del coviete, des anonces po les [[copinreye]]s, les [[waibes e walon]], evnd.

A comincî do l° 54 (esté 2010), li rawete &quot;[[Belès Letes]]&quot; rataca: 4 pådjes metowes å mitan del gazete, divins li binde d' imådjes.

Cisse rîlêye la amoenna des teribès bates di dvizes inte les disfindeus des desséns erotikes del prumire pådje et les cis k' estént disconte. Li plaece d' ene kimere waire mousseye va baxhî a pårti del Rantoele 80.

&lt;gallery&gt;
Image:Rant43.jpg|limero 43 (waeyén-tins 2007)
Image:Rant44.jpg|limero 44 (ivier 2007-2008)
Image:Rant45.jpg|limero 45 (bontins 2008)
Image:Rant46.jpg|limero 46 (esté 2008)
Image:Rant47.jpg|limero 47 (waeyén-tins 2008)
Image:Rant48.jpg|limero 48 (ivier 2008-2009)
Image:Rant50.jpg|limero 50 (esté 2009)
Image:Coviète51.jpg|limero 51 (erî-såjhon 2009)
Image:Coviète52B.jpg|limero 52 (ivier 2009-2010)
Coviète53B.jpg|limero 53 (bontins 2010)
Coviète54.jpg|limero 54 (esté 2010)
Coviete55.jpg|limero 55 (Ahan 2010)
Coviete57.jpg|limero 57 (Prétins 2011)
Coviète58.jpg|limero 58 (esté 2011)
Coviete59.jpg|limero 59 (Ahan 2011)
Coviete61.jpg|limero 61 (Prétins 2012)
Coviete62.jpg|limero 62 (esté 2012)
Coviete63.jpg|limero 63 (Ahan 2012)
Coviete64.jpg|limero 64 (Ivièr 2012-2013)
Cul66.jpg|Cou-coviete 66
Coviète 68A.jpg
Cul68B.jpg|Cou-coviete 68
Coviète_69.jpg|Coviete 69
Coviète_70.jpg|Coviete 70
Cul70.jpg|Cou-coviete 70
Coviète_71.jpg|Coviete 71
Coviète_72.jpg|Coviete 72
Cu_coviète_72.jpg|Cou-coviete 72
Coviète_73.jpg|Coviete 73
Cu_coviète_73B.jpg|Cou-coviete 73
Coviète_74.jpg|Coviete 74
Coviète_75.jpg|Coviete 75
Cu_coviète_75.jpg|Cou-coviete 75
CU_76.jpg|Cou-coviete 76
Coviète_77.jpg|Coviete 77
Cou-coviete Rantoele 77.jpg|Cou-coviete 77
Coviète_79.jpg|Coviete 79
Cul_79.jpg|Cou-coviete 79
Coviète_80.jpg|Coviete 80
&lt;/gallery&gt;

=== Li rîlêye Mahin-Cayron (2018) ===
Les covietes da Djozé Schoovaerts avént cåzé ene pitite brete inte les inmeus-bén et les ôtes. 

E 2018, li mwaisse dessineu dimande a prinde si pinsion come fijheu del coviete et des cwate pådjes divintrinnes ([[binde d' imådjes]]). Li coviete serè adjinçnêye pa [[Jean Cayron]], eyet l' cou-coviete på mwaisse sicrijheu, mins so on fond ki dmeure on dessén da Djozé Schoovaerts, k' a dné s' benediccion po çoula.

Les pådjes divintrinnes e coleur sont wårdêyes. Gn a des dessếns u fotos ås [[bouyote (di BD)|bouyotes]] po rire, da [[Jean Goffart]] eyet [[Christian Thirion]]. Pu des belès [[foto]]s del Walonreye (da Jean-Pierre Van Overmeire, Jean Cayron, Georges Sfasie, Lucien Mahin et Martine Mahin).

Dins les noveas scrijheus, [[André Mottet]] po des tecses di gaztaedje, di belès-letes u des fåves. 

&lt;gallery&gt;
File:Rantoele 85.jpg|Coviete 85
File:Rantoele 85-cou.jpg|Cou-coviete 85
File:Rantoele 86.jpg|Coviete 86 
File:Rantoele 86-cou.jpg|Cou-coviete 86
File:Coviete 87.jpg|Coviete 87
File:Cou-coviete 87.jpg|Cou-coviete 87
File:Coviete 88.jpg|Coviete 88
File:Cou-coviete 88.jpg|Cou-coviete 88
File:Coviete 89.jpg|Coviete 89
File:Cou-coviete 89.jpg|Cou-coviete 89
&lt;/gallery&gt;

== Li walon eployî  ==
Gn a mwints papîs ki sont e [[rfondou walon]], sicrît direk pås scrijheus. 

End a des ôtes ki sont rmetous e rfondou pås eplaideus, avou l' åjhmince des scrijheus.

Gn a sovint ene esplikêye e francès po les lijheus saveur prononcî les [[betchfessîs scrijhas]] tcheke a s' môde. Do l° 1 å limero 16, c' esteut metou come [[pî-note]]. A cmincî do l° 28, c' esteut scrît so ene pådje divintrinne del coviete. Vocial çou k' gn aveut sol l° 43 :
:'''''xh''' se prononce généralement '''ch''' et '''jh''' se prononce '''j''' (les 2 se prononcent '''h''' à [[Payis d' Lidje (diyalectolodjeye)|Liège]]); '''ea''' se prononce '''ia''' ou '''ê''' (fr. '''eau'''); '''én''' se prononce généralement '''in''' ('''én''' ou '''é''' a Charleroi); '''ae''' se prononce '''è''' à Liège, '''a''' à [[Walon do Mitan|Namur]] et en [[Basse Årdene|Sud-Ardenne]], et '''â''' à [[Walon do Coûtchant|Charleroi]] dans le [[cawete -aedje|suffixe  -âdje]]), '''oe''' se prononce généralement '''wè''' ('''eû''' à Liège, mais aussi '''è''', '''û''', '''ë''', '''wa''', '''oû''', '''wê''', etc.), '''sch''' se prononce '''sk''' ou '''ch''' (mais '''h''' a Liège); '''oi''' se prononce '''wa''' à Namur, '''wè''' à Liège, '''ôn''' à Charleroi et '''oû''' à Nivelles, '''å''' se prononce '''au''' à Namur, '''â''' en [[Hôte Årdene|Haute-Ardenne]], et variablement '''au''', '''â''', ou '''a''' à Charleroi; '''ô''' se prononce nasalisé en Ardenne et à l’ [[Djodogne|Est du Brabant]] (presque '''on'''), et '''oû''' à Nivelles; '''sh''' se prononce '''ss''' à l’ Est et '''ch''' à l’ Ouest; '''oen''' se prononce souvent '''on''' à l'Est et '''win''' à l'Ouest.''

Kécfeye, on uze d' on [[rfondant walon]].

Sacwants årtikes sont eto scrîts e [[sistinme Feller]].

Gn a padecô ossu sacwantès letes di lijheus ki sont leyeyes e francès.

== Enimådjaedje ==
[[Imådje:Djåcreye 1886.jpg|thumb|Dessinaedje do [[Bardouxha pås ptitès djins]] di 1886, fwait d' après des desséns di ç' trevén la]]

Dispu les anêyes 2000, eyet disk' al Rantoele 84, l' enimådjaedje a stî fwait pa [[José Schoovaerts]].

== Saetchaedje ==
Li Rantoele a stî saetcheye a 150 pu a 100 egzimplaires. Sacwants limeros di rclame ont stî tirés a 500 egzimplaires.

== Shuvance ==
Les tecses eplaidîs dins l' Rantoele l' ont todi stî avou l' åjhmince di poleur esse replaidîs pa tolminme ké lijheu, tot citant l' sourdant. Eto fourît i rmetous sol [[Wikisourd]] dizo l' licince di libe replaidaedje CC BY-SA 4.0.

== Avizances di lijheus ==
[[Imådje:Wa Pirson JP Rantoele.ogg|thumb|responda da Jean-Pol Pirson]]
:''- Vs inmez bén « Li Rantoele » ?
:''- Away, paski asteure dj’ el lé come si c’ esteut m’ walon. Por mi asteure, drovi « L’ Rantoele » u drovi ene ôte gazete e walon… dji lé « L’ Rantoele » come si c’ esteut mi walon d’ Lidje.
:''- Ci n’ est nén si… trop målåjhey ?
:''- Ci n’ est nén… å debut ! Mins c’ est tot, ça vént tot seu.&lt;ref&gt;[[Jean-Pol Pirson]] adjåzyî pa [[Lucien Mahin]], Wekene do live a [[Rdû]], 14 d' avri 2022.&lt;/ref&gt;

== Hårdêyes difoûtrinnes ==
{{Wikisourd-sicrijheus}} [https://wa.wikisource.org/wiki/Li_Rantoele Lisse des årtikes]
* [http://revues.be/li-rantoele Sol waibe &quot;revues.be&quot;]
* [http://lirantoele.walon.org/rantoele_gaz.html Ene viye waibe del Rantoele-gazete]
* [http://lirantoele.walon.org/aurtchives/ Tos les egurniyaedjes (årtchives) del Rantoele gazete]
* [http://www.reseau-mirabel.info/revue/3694 Riwove sol Mir@bel]
*[[:s:Categoreye:Li Rantoele|Scrijhaedjes dedja rmetous so Wikisourd]]

== Sourdants ==

{{Commonscat|Li Rantoele-gazete|sol Rantoele-gazete}}

[[Categoreye:Gazetes e walon|Rantoele]]
[[Categoreye:Li Rantoele (soce et gazete)]]</text>
      <sha1>6295j1tykuyn57ugtwy9plkxg1ed9x6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Simon Stasse</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25575</id>
    <revision>
      <id>389516</id>
      <parentid>351080</parentid>
      <timestamp>2022-08-20T22:21:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lucyin</username>
        <id>16</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1261" xml:space="preserve">{{Infoboesse}}
'''Simon Stasse''' a skepyî li [[10 di may]] [[1940]] ey a morou li [[21 di nôvimbe]] [[2010]].

Il a eplaidî des gros ovraedjes sol walon, al [[Li Walone (soce)|Walone]].

C' esteut l' fré da [[Louis Stasse]].

== Ouve pol walon ==
Po cmincî, on live di [[croejhete do walon|croejhete]] lomé «Po scrire d' adrame li walon d' Lidje» (''Po scrîre d'adram' Li walon d'Lîdje''). Li prumî tome, c' est del [[croejhete (linwince)|croejhete]] classike. Li deujhinme tome, c' est des tåvleas d' [[codjowaedje e walon|codjowaedjes]] (loukîz : les [[codjowaedjes da Stasse]]).

Il ont moussî foû e 1999.

[[Imådje:Stasse croejhete.jpg|thumb|150px|si croejhete]]

E 2004, Simon Stasse fwait rexhe on gros spès [[diccionaire]], avou troes bokets :
* on [[motî walon francès]] ([[Motî da Stasse]])
* on [[motî francès walon]] ([[Fanwal da Stasse]])
* li rprindaedje des tåvleas d' codjowaedje, ki les viebes , dins l' motîs walon francès î sont revoyîs.

Di s' mestî, il esteut [[infôrmatike|infôrmatikî]].

== Hårdêye difoûtrinne == 
* [http://chanae.walon.org/~lucyin/guerni/stasse.doc Simon Stasse esplike le pondants et les djondants pocwè k' il a-st eplaidî si motî]

[[Categoreye:ricwereus sol walon|Stasse, Simon]]</text>
      <sha1>gwhyslovwk8oalhdtfpymn6d19z8k7p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>El Dochriye (Hamtea di Mårciene)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>42982</id>
    <revision>
      <id>389518</id>
      <parentid>386560</parentid>
      <timestamp>2022-08-20T23:10:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Èl-Gueuye-Noere</username>
        <id>17076</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Ôtès rlomêyès djins */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9157" xml:space="preserve">{{Wiccionaire|El Dochriye}}
'''El Dochriye''' (la-minme : ''El Dochrîye'', ''al Dochrîye dins ene fråze'', F. ''La Docherie''), c' est on [[hamtea]] d' [[Mårciene]].

== Lomaedje ==

=== Etimolodjeyes ===
On n' sait nén podbon l' oridjinne del no. Totfeye, i gn a mwintès abayeyes. L' ene d' inte di zels acdine k' el no vénreut do latén &quot;''Docere''&quot; ki vout dire &quot;acsegnî&quot;. Cist etimolodjeye cial sereut raloyeye a on sûti ermite k' åreut viké dins li bwès rola. L' ôte atåvle purade k' el mot &quot;Dochriye&quot; vénreut do [[vî francès]] &quot;''Dochard''&quot;, ki sereut &quot;ene sakî poirtant do bwès&quot;.&lt;ref&gt;Émile Van Aelst, ''Gens de la Docherie'', 1993, 207 &lt;abbr&gt;p.&lt;/abbr&gt;&lt;/ref&gt;

=== Spotaedje des djins ===
* [[No di dmorant|Lomaedje]]: les Dochårds.

== Djeyografeye ==

=== Edroet ===
'''El Dochriye''' si trove sol pindant do crestea k' est schåyeye pa [[Goyîssåt]]. Les pitits bans åtou d' '''El Dochriye''' sont : [[Dårmè]] (al Nonne-Levant), [[Djumet]] (al Bijhe), [[El Moncea-so-Sambe]] (å Coûtchant), [[El Rou-dlé-Tchålerwè]] (å Bijhe-Coûtchant), [[Lodlinsåt]] (å Levant) eyet les ôtès sadjus d' [[Mårciene]] (al Nonne).

L'edroet li pus hôt, c' est å dzeu di l' aite yet c' est a 185m ådzeu do livea del mer. C' est l' ene des sadjus li pus hôt del [[province do Hinnot]], tot sinkant ene avuzion (sapinse åzès francès-cåzants : ''panorama'') so [[Goutrou]] eyet [[Mont-dzeu-Mårciene]].&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;Gérard Amand, ''La Docherie au passé recomposé : 125&lt;sup&gt;e&lt;/sup&gt;'' ''anniversaire de la paroisse Saint-Pierre'', 88 &lt;abbr&gt;p.&lt;/abbr&gt;&lt;/ref&gt;

=== Compôzucion ===

==== Discrijhaedje ====
Èç hamtea cial, c' est on pôve dimeurrece hamtea. I gn a cåzumint ki dès måjhones, åré åtoû do canå ewou i gn a sacwantès oujhenes. 

==== Aite ====
L' aite a stî adjinçneye etur [[1872]] eyet [[1873]]. On lz a agrandi on prumî côp a l' atake do [[20inme sieke]] ; pus, on deujhinme e [[1997]].&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

==== Bastimints rlidjeus ====

* L' [[Eglijhe Sint-Pire]] :
Elle ava stî atåvlêye e [[1868]]. Ès no, c' est po Simon-Pire, mins eto po Pierre Parent, k' esta l' ome k' ava metou les liårds dins l' askepiance do bastimint. On-z el ava drovowe eyet li prumî titulaire canonike, ci fourit Victor Van Achter. Il ava dmoré titulaire disk' e [[1878]]. Cwand elle ava stî drovowe, i nd aveut pont d' toû, pont di clotchî ey adon : pont di clotche. Ene dijhnêye après ès-n' ahivaedje, i gn ava ddja des tchabotes. C' est pocwè, on-z ava ataké å tribunå les soces d' ''Amercœur'' eyet d' ''Bayemont'', e [[1881]]. El calindje va durer disk' e [[1892]] ; dj' ô bén, ene afwaire d' onze anêyes. Totfeye, troes ans padvant l' fén di l' afwaire, el pårotche a monté po divni on ''vicariat''{{?}}. C' est l' vicaire Marcquebreucq k' a oyou l' sintince do tribunå di Tchålerwè conte les deus soces d' houyires a payî les rfijhaedjes. L' anêye shuvant l' sintince, l' eglijhe ava rçou ès toû avou s' clotchî eyet troes clotches. A l' atake, elles avît l' no d' leus mårenes avou leus sons muzikales. Tchårlote, ci fourit e ''mi-bémol''{{?}}, Mareye-Båre e ''fa''{{?}} eyet Gustene e ''sol''{{?}}.
* L' Orfulinat Sint-Djôzef
Elle si trove al Rowe Favette. Elle aveut stî, a stî on tins, manaedjêye pa ene kiminålté rlidjeuze. Totfeye, l' orfulinat a divnou layike e [[1965]], pus a divnou el Måjhone Sint-Djôzef.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt; D' ayeur, elle est sovint lomêye come çoula. Ès sociå rôle a ledjirmint candjî. Tenawete, c' est todi des djonnes k' ont moens d' 18 ans ki vicnut rola. C' est ene des pus viyès institucions sociåles publikes d' '''El Dochriye'''. Cwek' sacwants candjmints sorlon les anêyes, l' orfulinat est todi dins les dujhances sociåles avou les djonnes dzerités.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;
* Li [[Tchapele Notru-Dame des Set Sofrixhances]]
Cisse tchapelle la si trove al Rowe Émile Gantois. C' est l' deujhinme bastimint rlidjeu d' '''El Dochriye''' ey elle a stî consacrêye li [[9 di nôvimbe]] [[1936]]. C' est dins l' åté e pire k' i gn a les relikes des Sints martis Ciyin eyet Macsime. Asteure, c' est ene eglijhe ortodosse.

==== Corons ====
On-z î trove totplins des corons rola : 

* El coron des Cerijhîs
* El coron des ovrîs : ci coron la a stî askepyî e [[1925]] på ''Habitations marchiennoises''. C' est l' coron ki si trove åzès rowes Jean Jaurès eyet Victor Hachez. Ès piceure, c' est oridjinålté do stile des måjhones. Bråmint des dmorants ls ont racaté. Cwek' ça, pô d' candjmints ont stî fwaits so les foûtrins. Metans el rowe Jean Jaurès ki monte sacwantès måjhones d' ci djinre avou leu maye d' oridjinne.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;Émile Van Aelst, ''Les fantômes de la Docherie'', 1990, 152 &lt;abbr&gt;p.&lt;/abbr&gt;&lt;/ref&gt;
* El coron di Båyemont
* El coron di l' &quot;Ewålisté&quot;
* El coron Hachez

==== Caliguluks ====

* Caliguluk des Depoirtés
* Caliguluk des Mames

=== Mape ===
&lt;br /&gt;&lt;mapframe latitude=&quot;50.423230&quot; longitude=&quot;4.409294&quot; zoom=&quot;14&quot; width=&quot;300&quot; height=&quot;252&quot; align=&quot;center&quot; /&gt;&lt;br /&gt;

=== Rimarke ===
El grande anecdôte d' èç hamtea ci, c' est k' c' est l' seu hamtea di [[Mårciene]] a esse padzeu do Canå Brussele-Tchålerwè. C' est pocwè bråmint d' djins pinsnut, tot s' bruyant, k' '''El Dochriye''' est on pitit ban.

== Istwere ==
Li skepiance d' '''El Dochriye''' rmonte disk' a [[1840]] po divni èn hamtea avou des dimorants timpesse ey actif. [[Canå Tchålerwè-Brussele]] passéve ddja rola, dispu [[1832]]. C' est pindant ciste anêye la k' on-z a yeu come pordjet d' basti l' pont Beghin. Ci pont ci, c' ît po raloyî [[Gochliye]] eyet [[Mårciene]]. Mins nerén, a l' epoke, c' ît puvite « can Mårciene-Brussele ». Come di djusse, el fén do canå esteut å Fond Beghin. Li mot &quot;Beghin&quot; a divnou, l' no d' ene pårtêye d' '''El Dochriye'''.

'''Al Dochriye''', gn aveut divinltins des houyires timpesse. Asteure, i n' dimane k' les teris : 

* Pousse Sinte-Cicile
* Pousse Sint-Gusse
* Pousse Sint-Hinri
* Pousse Sint-Louwis
* Pousse Sinte-Mareye
* Pousse Sinte-Souzane
* Pousse Sint-Tåve
* Pousse Sint-Tchåle
* Pousse Sint-Teyo
* [[Teri do Båyemont]]
On-z el lome eto li Teri Sint-Tchåle, u co insi : Teri Båyemont-Sint-Tchåle. I si trove al Nonne-Coûtchant do hamtea.
* [[Teri Sint-Teyo Coûtchantrece]]

== Fotos ==
Vocial des fotos del hamtea padzo, e-n esté [[2021]] :
&lt;center&gt;&lt;gallery&gt;
Imådje:El Dochriye Rond-point.jpg|Novea rond-point (atake del dijhnêye 2020) el Dochriye.
Imådje:El Dochriye &quot;Rue des Dochards&quot;.jpg|Il est råle d' vir des rowes ossu grande k' ça el Dochriye.
Imådje:El Dochriye &quot;Rue François Castermont&quot;.jpg|I gn a bråmint d' tienes el Dochriye, copuvite so les rowes Bijhe-Nonne.
Imådje:El Dochriye &quot;Rue du Curé Robert&quot;.jpg|Voye d' hame ki finixh avou ene aite padri.
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;

== Tuzance ==

=== Tuzance walone-cåzante ===

==== Teyåte ====
Ene [[dramatike]] ès lome : ''[[Les traiteaux dochards|Les tréteaux dochards]].''&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;https://www.lavenir.net/cnt/39224544&lt;/ref&gt;

==== Sicrijheus e walon ====
* [[Emile Dumont]]
* [[Achille Goethals]]
* [[Emile Van Aelst]]&lt;ref name=&quot;:2&quot; /&gt;

=== Ôtès rlomêyès djins ===

* L' abé [[Léon Robert]] :

Pindant l' ivier [[1892]], l' abén [[Léon Robert]] est lomé på Eveché po manaedjî el pårotche d' '''El Dochriye'''. Divinltins, cisse pårotche ci n' ava nén ene boune rlomêye. Houte di çoula, il a stî evoyî rola come pûnixhaedje, pask' i n' esta nén veyou tot n' estant nén po fé catolike dins s' pårotche di dvant. A l' epoke, il ava 34 ans. El cure fourit måhaitî. Totfeye, il aveut ès ritchesse. Il a rastindou l' bontins po fé des boutaedjes. Li scole catolike fourit tant dihåmonêye k' on-z ava dvou l' serer pindant dijh ans, l' tins des ovraedjes. Viè [[1920]], pus d' 900 scoleus ont stî pårti dans sacwantès scoles d' '''El Dochriye'''. Çk' ava kerlé ene guire d' escoles. C' esteut on grand ome avou on nouzome caractere. Il ava nexhou e [[1858]] ey esteut revoye e [[1951]]. El rowe di l' aite a s' no, enute.&lt;ref&gt;https://www.7sur7.be/belgique/sept-rues-viennent-de-changer-de-nom-a-charleroi~adfef5f2/&lt;/ref&gt;

* [[Jean Ester]] :

C' esteut on moenneu d' areyoplane k' ava nexhou e [[1951]], å [[El Rou-dlé-Tchålerwè|Rou]], yet k' est revoye e [[1946]], a Gander, el [[Canada]]. Il aveut dmoré dins l' rowe ki, ouy, a s' no.

== Kimon transpoirt ==
'''Al Dochriye''', gn a mwintès lenes di bus ki passnut rola : li 85, 86, 172 eyet li Midi-Docherie. Cisse dierinne lene la, c' est avou on ptit bus ki va dins les stroetès rowes d' èç hamtea ci. 

Disk' å [[moes d' may]] [[1982]]&lt;ref&gt;http://www.mupdofer.be/pho2.pdf&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://fr.wikipedia.org/wiki/Lignes_d%27autobus_du_TEC_Charleroi#85_Charleroi_-_Jumet&lt;/ref&gt;, gn aveut deus lenes di trams k' avént li minme trote avou des sinses diferins. Elles estént lomêyes : 85 eyet 86. C' esteut les [[Vicinås]] k' les fijhént mete e-n ovraedje.

== Referinces eyet sourdants ==
'''Èç årtike ci a des dnêyes k' ont stî riprindowes timpesse di l' [[:fr:La_Docherie|årtike ki si trove sol Wikipedia francès-cåzant]].'''&lt;references /&gt;
{{RC/Tchålerwè}}</text>
      <sha1>tvx08m5czh4pqgofd1xgykzrlgem3uz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Padrî l' finiesse</title>
    <ns>0</ns>
    <id>50749</id>
    <redirect title="Padrî l&#039; finiesse (sitroete plake)" />
    <revision>
      <id>389517</id>
      <timestamp>2022-08-20T22:28:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lucyin</username>
        <id>16</id>
      </contributor>
      <comment>Redjiblaedje viè [[Padrî l' finiesse (sitroete plake)]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="52" xml:space="preserve">#REDIRECTION [[Padrî l' finiesse (sitroete plake)]]</text>
      <sha1>9d7mnlmobh65bplwj61rccktd1koglf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Caroube</title>
    <ns>0</ns>
    <id>50750</id>
    <redirect title="Caroubî" />
    <revision>
      <id>389519</id>
      <timestamp>2022-08-21T09:31:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lucyin</username>
        <id>16</id>
      </contributor>
      <comment>Redjiblaedje viè [[Caroubî]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25" xml:space="preserve">#REDIRECTION [[Caroubî]]</text>
      <sha1>i5heqk0m3thgb7lntuss2lj5rn1yxcv</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>